Ανασκαφή οικ. Νηπιαγωγείου στο Μανδράκι Νισύρου

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝΔΕΛΤΙΟΝ

01_protoselida.indd 3 6/22/12 11:17 AM

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΙΣΤ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Εκπαιδευτικά προγράμματα. Οργάνωση Τμήματος Τεκμηρίωσης, Καταγραφής και Δημοσίευσης Αρχαίων. Ανασκαφικές εργασίες. Νομός Θεσσαλονίκης: Πόλη Θεσσαλονίκης (Μετρό, Σταθ-μός «Νέος Σιδηροδρομικός Σταθμός», Σταθμός «Συντριβάνι», Διασταύρωση τροχιογραμμών του σταθμού «Συντριβάνι», Σταθμός «Πανεπιστήμιο», Σταθμός «Φλέμινγκ», Οδός Γρ. Παλαμά 4, Τούμπα - περιοχή Αλάνα, Άνω Τούμπα - Οδός Ιβίσκου 8, Δήμος Πυλαίας - Οδός Ηφαιστίωνος 9-11 - Οδός Μαρίνου Αντύπα 12, Πολίχνη - Οδός Κωνσταντινουπόλεως 2Α, Οδός Κωνσταντινου-πόλεως 13, Λεωφόρος Στρατού 65, Σταυρούπολη - Οδός Φωκά/Παλαιολόγου - Οδός Κουντου-ριώτου 19, Θέρμη - Αρχαίο νεκροταφείο - Οικιστικά κατάλοιπα - Νεολιθικός οικισμός Θέρμης), Βασιλικά, Τράπεζα Άνω Σχολαρίου, Τούμπα Σαραλίκα Δ.Δ. Τριλόφου, Δρυμός (Οικόπεδο Κ.Α. Μήττα, Οικόπεδο Κ. Δηματάκη), Λητή (Οικόπεδο Θρασυβουλίδη), Σταυρός (Οικόπεδο Θ. Ζή-γρα), Καλαμωτό - Αρχαία Καλίνδοια (Συγκρότημα Σεβαστείου). Νομός Χαλκιδικής: Άθυτος (Οι-κόπεδο Α. Μίρτσεβα), Κασσάνδρα (Αγία Παρασκευή, Πευκοχώρι, Πολύχρονο, Παλιούρι), Στρα-τώνι - Αρχαία Στρατονίκη. Εργασίες Ανάδειξης - Διαμόρφωσης. Νομός Κιλκίς: Αρχαιολογικός χώρος Ευρωπού, Ανασκαφή Παλιού Γυναικοκάστρου. Νομός Θεσσαλονίκης: Αρχαιολογικός χώ-ρος Δερβενίου (Μακεδονικός τάφος Μακρίδη) (Εικ. 1-72) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σελ. 651-688

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Χρονικά 2006-2009. Οργάνωση εργαστηρίων και αποθηκών. Εκπαιδευτικά προγράμματα παιδιών και ενηλίκων. Η εκθεσιακή πολιτική του ΑΜΘ. Η εκδοτική πολιτική του ΑΜΘ. Η επικοινωνιακή πολιτική του ΑΜΘ. Η συνεδριακή πολιτική του ΑΜΘ. Η ψυχαγωγική πολιτική του ΑΜΘ. ΑΜΘ, ΜΜΕ και Διαδικτυακή επικοινωνία (Εικ. 1-11) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 689-700

ΚΖ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Ανασκαφικές εργασίες. Η Πηγή Αθηνάς στην περιοχή του μακεδονικού Ολύμπου, Πλαταμώνας Πι-ερίας, Πηγή Αρτέμιδος, Θέση Ρέμα Τριανταφυλλιάς, Λείβηθρα, Εκπαιδευτικό πρόγραμμα στον αρχαιολογικό χώρο των Λειβήθρων «Ο Ορφέας και το δάσος των Μουσών», Δ.Δ. Σκοτίνας (Οι-κόπεδο Β. Δάλλα, Οικόπεδο Α. Στύλου, Οικόπεδο Μ. Μιχαηλίδη), Λεπτοκαρυά (Αγροτεμάχιο Ε. Παπαστάμκου), Νέα Αγαθούπολη (Αγροτεμάχιο αριθ. 274, Αγροτεμάχιο αριθ. 229), Μακρύ-γιαλος (Αγροτεμάχιο αριθ. 481), Κίτρος (Θέση Καλόγηρος, Αγροτεμάχιο αριθ. 703), Σφενδάμη (Θέση Α, Θέση Β, Λόφος Προφήτη Ηλία), Κάτω Άγιος Ιωάννης (Αγροτεμάχιο αριθ. 147), Κούκος (Θέση Αλώνια, Αγροτεμάχιο αριθ. 28). Προσωρινή οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων του Δήμου Ανατολικού Ολύμπου Πιερίας. Εργασίες συντήρησης (Εικ. 1-92) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 701-738

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΘΡΑΚΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Εικ. 1) . . . . . . . . . . » 739-740

9η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Νομός Θεσσαλονίκης: Ανασκαφικές εργασίες. Θεσσαλονίκη (Μετρό Θεσσαλονίκης, Σταθμός Αγίας Σοφίας, Σταθμός Βενιζέλου, Σταθμός Δημοκρατίας, Διακλάδωση Σταυρούπολης, Σταθμός Πλατεί-

periexomena2009Β2.indd 7 12/24/14 10:21 AM

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑη΄

ας Συντριβανίου, Ψηφιακή τεκμηρίωση των ανασκαφών του Μετρό Θεσσαλονίκης, Συμβολή Πλα-τείας Δημοκρατίας και οδού Μοσκώφ, Οδός Καλαποθάκη 5, Οδός Βασιλέως Ηρακλείου 45, Οδός Προμηθέως 58, Hamza Bey τζαμί - Αλκαζάρ), Νομός Κιλκίς: Μικρόκαμπος Δήμου Πικρολίμνης. Εργασίες συντήρησης - Διαμορφώσεις. Νομός Θεσσαλονίκης: Θεσσαλονίκη (Ναός Παναγίας Αχει-ροποιήτου, Συμβολή των οδών Φιλικής Εταιρείας 10 και Ι. Τσιμισκή). Περιοδείες - Εντοπισμοί αρ-χαιολογικών χώρων. Νομός Κιλκίς, Νομός Θεσσαλονίκης: Ασπροβάλτα. Καταγραφές. Όσσα (Ναός Ταξιαρχών, Ναός Αγίας Κυράννας), Ξυλόπολη (Ναός Αγίου Γεωργίου), Περιβολάκι (Ναός Κοιμή-σεως της Θεοτόκου), Λαγυνά (Ναός Αγίου Νικολάου). Ανασκαφικές εργασίες. Όσσα (Ναός Ταξιαρ-χών). Κηρύξεις μνημείων. Όσσα (Ναός Ταξιαρχών), Ξυλόπολη (Ναός Αγίου Γεωργίου). Συντήρηση αρχαιοτήτων. Όσσα (Ναός Ταξιαρχών). Περιοδείες - Εντοπισμοί αρχαιοτήτων. Άδενδρο (Ναός Αγί-ου Αθανασίου), Καβαλάρι (Θέση Στάνοβο, αγροτεμάχιο αριθ. 55). Συντήρηση αρχαιοτήτων. Λαγυ-νά (Ναός Αγίου Νικολάου). Καταγραφές. Μικρό Μοναστήρι (Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου Χαλ-κηδόνας, Νέος ναός Αγίου Δημητρίου Χαλκηδόνας). Καταγραφή κειμηλίων. Γ΄ Σώμα Στρατού /ΕΘΕΠ του 4ου Επιτελικού Γραφείου, Κειμήλια πολιτών (Εικ. 1-103) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σελ. 741-818

ΜΟΥΣΕΙΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Εκθέσεις. Εργασίες συντήρησης. Εκπαιδευτικά προγράμματα (Εικ. 1-2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 819-823

ΚΘ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Εκπαιδευτικά προγράμματα - Εκδηλώσεις. Ανασκαφικές εργασίες. Νομός Καστοριάς: Άργος Ορε-στικό. Νομός Φλώρινας: Ταμιευτήρας Παρορίου, Πέτρα Δήμου Καστοριάς. Αναστηλωτικές ερ-γασίες - Συντήρηση. Καθαρισμοί - Διαμορφώσεις αρχαιολογικών χώρων. Περισυλλογές - Εντοπι-σμοί αρχαίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 824-828

Λ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Ανασκαφικές εργασίες. Νομός Κοζάνης: Κίτρινη Λίμνη (Προϊστορικοί οικισμοί Κλείτου). Παραδό-σεις - Περισυλλογές - Εντοπισμοί αρχαίων. Κίτρινη Λίμνη (Τετράλοφος), Περιοχή τεχνητής λί-μνης Πολυφύτου (Αγία Άννα Σερβίων, Άγιος Γεώργιος Κρανιδίων) (Εικ. 1-20). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 829-840


Εκπαιδευτικά προγράμματα. Δημοσιεύσεις. Εκδηλώσεις. Μελέτες. Νομός Ημαθίας: Βέροια (Πα-λαιά Μητρόπολη), Νομός Πέλλας: Κάτω Γραμματικό (Ναός Αγίου Γεωργίου). Καταγραφές επι-γραφών. Αυτοψίες - Περιοδείες - Κηρύξεις. Νομός Πέλλας: Γιαννιτσά (Κτίριο οδού Εγνατίας και Τσιμισκή). Ανασκαφικές εργασίες. Νομός Ημαθίας: Βέροια (Οδός Επισκόπου Θεοφίλου 8, ΟδόςΠιερίων) (Εικ. 1-10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 841-850


Αναστηλωτικές - Στερεωτικές εργασίες. Νομός Κοζάνης: Κοζάνη (Επισκοπείο), Σιάτιστα (Αρχοντι-κό Νεραντζόπουλου, Αρχοντικό Μαλιόγκα), Βελβεντό (Μονή Αγίας Τριάδας), Νομός Γρεβενών: Ταξιάρχης (Ναός Αγίου Δημητρίου). Διαμορφώσεις αρχαιολογικών χώρων. Νομός Κοζάνης: Σιά-τιστα (Αρχοντικό Αφών Τζώνου), Νομός Γρεβενών: Σπήλαιο (Μονή Κοίμησης Θεοτόκου). Ανα-σκαφικές εργασίες. Νομός Κοζάνης: Βελβεντό (Οικόπεδο Καμκούτη, Οικόπεδο Φούκα). Μελέ-τες. Νομός Κοζάνης: Αιανή (Ναός Αγίου Δημητρίου), Εράτυρα (Ναός Αγίου Νικολάου, Ναός Πα-ναγίας), Βελβεντό (Ναός Αγίου Δημητρίου Γρατσιάνης, Ναός Αγίου Νικολάου, Οικόπεδο Καμ-κούτη). Εργασίες συντήρησης. Νομός Γρεβενών: Μαυραναίοι (Ναός Αγίου Δημητρίου), Τορνί-


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ θ΄

κι (Μονή Κοίμησης Θεοτόκου), Νομός Κοζάνης: Τσοτύλι (Ναός Αγίου Αθανασίου), Βελβεντό(Ναός Αγίου Νικολάου) (Εικ. 1-22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σελ. 851-858

ΙΗ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Ανασκαφικές εργασίες. Νομός Καβάλας: Λιθοχώρι, Κρηνίδες (Οδός Αγίου Χριστοφόρου), Λυδία (Αποχετευτικό Δίκτυο οικισμού Λυδίας Δήμου Φιλίππων, Βαπτιστήριο Λυδίας, Αγροτεμάχιο Γ. Καμαλίδη, Αγροτεμάχια Κ. Καγκαλίδη και Καπακτσόγλου), Θάσος: Θέση Γλυφονέρι, Λιμένας (Οδός Ηρακλέους), Νομός Δράμας: Πλατανιά (Θέση Καλές ή Ακρόπολη). Επιφανειακή έρευνα. Επιφανειακή έρευνα ακροπόλεων Δράμας (Εικ. 1-36) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 859-874


Ανασκαφικές εργασίες. Μάκρη Έβρου, Καλές Διδυμοτείχου. Αναστηλώσεις. Μεγάλο Τέμενος Διδυ-μοτείχου. Διαμορφώσεις. Μεγάλο Τέμενος Διδυμοτείχου, Πύργος «του Φονιά» στη Σαμοθράκη. Εντοπισμοί. Κοσμοσώτειρα Φερών. Καταγραφές. Ναός Αγίας Αναστασίας Μάκρης, Επισκοπείο Μάκρης, Διδυμότειχο. Τοπογραφήσεις. Μουσειακές εργασίες. Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου. Καθαρισμοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 875-877

ΚΑ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Ανασκαφικές εργασίες. Μήλος: Κουφή, Σέριφος: Χώρα (Δυτική αυλή του Δημοτικού Σχολείου της Χώρας). Μουσειακές εργασίες. Σέριφος: Χώρα (Αρχαιολογική Αποθήκη). Πολιτιστικές εκδηλώ-σεις. Νάξος. Σωστικές ανασκαφές. Χώρα (Θέση Πλίθος, Γρόττα). Όρος Κόρωνος (Θέση Ζας Αμ-μομάξης). Καταγραφές - Ψηφιοποίηση. Παραδόσεις. Σάμος: Έκθεση Αρχαιολογικού Μουσείου Πυθαγορείου, Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέος. Ανασκαφικές εργασίες του Γερμανικού Αρχαιο-λογικού Ινστιτούτου. Ηραίο. Καθαρισμοί. Εργασίες επανέκθεσης. Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέ-ος. Άλλες εργασίες. Ηλεκτροφωτισμός Αρχαιολογικού Μουσείου Βαθέος, Αρχαία λατομεία στη θέση Καταρούγα. Ικαρία: Ανάδειξη - Διαμόρφωση αρχαιολογικών χώρων. Δράκανο, Παραλαβήτου κτιρίου του Αρχαιολογικού Μουσείου Αγίου Κηρύκου (Εικ. 1-21) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 878-894

ΚΓ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Νομός Ηρακλείου: Ανασκαφικές εργασίες. Αβδού Πεδιάδος (Φράγμα Αποσελέμη, Θέσεις Άγιος Λεόντιος και Πετράς). Ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων. Λόφος Προφήτη Ηλία Αρκαλοχωρίου (Εικ. 1-12) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 895-903

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Επιφανειακή έρευνα Γαλατά. Πρόγραμμα Κομμού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 903-904

ΚΕ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Νομός Χανίων: Επανέκθεση Νομισματικής Συλλογής Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων, Αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή νομισματοκοπία, Κρητική νομισματοκοπία. Ανασκαφικές εργασίες. Πόλη Χανίων (Εθνικό Στάδιο Χανίων, Οδός Αναπαύσεως), Απτέρα (Κεντρική είσοδος αρχαίας πόλης, Οικόπεδο εταιρείας Hellenic Homes, Οικόπεδο Todef Todor), Καστέλι Κισάμου (Οικόπεδο Σαμ-ψάκη - Ανδρέου, Ιδιοκτησία Κ. Μπερντίου), Αρχαιολογικός χώρος Φαλάσαρνας. Νομός Ρεθύ-μνου: Χαμαλεύρι (Θέση Σωχώρα), Πέρα Γαλήνοι Μυλοποτάμου, Νομός Χανίων: Εντοπισμοί. Φουρνάδος Γραμβούσας, Θέση Βρύσες Πλατάνου. Εργασίες συντήρησης. Μουσείο Κισάμου.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑι΄

Συμμετοχή σε έκθεση. Οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων. Βιγλιά Γραμβούσας Κισάμου, Με-σκλά - Ζούρβα. Καθαρισμοί - Καταγραφές - Εργασίες ανάδειξης. Αρχαιολογικός χώρος Φαλά-σαρνας, Βιβλιοθήκη Εφορείας (Εικ. 1-28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σελ. 905-921

ΚΔ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Νομός Λασιθίου: Ανασκαφικές εργασίες. Παπαδιόκαμπος Δήμου Σητείας (Οικόπεδο Ε. Μαχαιρά-κη), Λιβάρι Ζήρου, Παλαίκαστρο Δήμου Σητείας (Οικόπεδο Ν. Μαυροκουκουλάκη, Οικόπεδο Γ.Μαυροκουκουλάκη), Μακρύς Γιαλός Δήμου Ιεράπετρας (Οικόπεδο Ν. Λιανουδάκη) (Εικ. 1-4) . . . » 922-924

ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Γουρνιά, Ανασκαφή Μόχλου, Πρόγραμμα Αζοριά (Εικ. 5-7) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 924-928


Εργασίες στερέωσης - αποκατάστασης. Νομός Ρεθύμνου: Μονή Τιμίου Σταυρού Βωσάκου, Νο-μός Χανίων: Μονή Σωτήρος Χριστού Χαλέπας, Νομός Ρεθύμνου: Μέλαμπες Αγίου Βασιλείου (Ναός Αγίας Παρασκευής), Πρασές Ρεθύμνου (Ναός Παναγίας), Ρουσσοσπίτι Ρεθύμνου (Ναός Παναγίας), Νομός Χανίων: Χανιά (Παλιό Δημαρχείο Χανίων, Άρση ετοιμορροπίας δυτικού συ-γκροτήματος νεωρίων Χανίων, Στερέωση - Αποκατάσταση κτισμάτων πλατείας Αγίου Τίτου Χα-νίων, Ναός Αγίας Μαγδαληνής Χαλέπας Χανίων), Άγιοι Πάντες Αποκορώνου (Ναός Αγίων Πά-ντων), Κουρνιάς Αποκορώνου (Ναός Αγίου Γεωργίου και Σωτήρος Χριστού). Ανασκαφικές ερ-γασίες. Πάνορμο Μυλοποτάμου (Οικόπεδο Χ. Ευκαρπίδου). Καταγραφές. Επαρχία Αμαρίου(Εικ. 1-22) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 929-940


Αναστηλωτικές - Στερεωτικές εργασίες. Κάστρο Χίου, Μεστά (Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών). Ερ-γασίες συντήρησης. Πόλη Χίου (Βυζαντινό Μουσείο Χίου, Οικόπεδο Καλλέργη, Εργαστήρια συ-ντήρησης, Αρχαιολογική αποθήκη οδού Ερμοφάντου), Βάβυλοι (Ναός Παναγίας Κρήνας), Διευ-χά (Μονή Μουνδών), Τράπεζα Νέας Μονής. Εντοπισμός αρχαίων. Ανασκαφικές εργασίες. Πόλη Χίου (Συμβολή των οδών Αγίων Αποστόλων και Αγίου Φωτίου, Περιοχή Αγίου Ιωάννη Θεολό-γου Ατσικής, Οδός Αγίου Στεφάνου, Περιοχή Άννας Καπέλλας, Συμβολή των οδών Αγίων Απο-στόλων και Μ. Χρυσοβελόνη). Λαθρανασκαφές. Βάβυλοι (Ναός Παναγίας Κρήνας). Διαμορφώ-σεις - Καθαρισμοί. Κάστρο Χίου, Πόλη Χίου (Εικ. 1-5) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 941-947

ΚΒ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Μουσειακές εργασίες. Επιγραφική Συλλογή Ρόδου, Ανάδειξη και διαμόρφωση του ιστορικού κήπου του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου, Αρχαιολογικό Μουσείο Καλύμνου, Αρχαιολογικό Μουσείο Νισύρου. Ανασκαφικές εργασίες. Ρόδος: Αρχαία πόλη, Βόρειο τμήμα (Οδός Τάρπον Σπρινγκς 33, Οδός Δημητρίου Θεοδωράκη 23, Οδός Ρήγα Φεραίου), Ανατολικό τμήμα (Οδός Καναδά, Οδός Καποδιστρίου 61-63), Αρχαία Νεκρόπολη, Δυτική Νεκρόπολη (Οδός Καμίρου και Διοσκουρίδου, Οδός Καμίρου και Παρθενόπης), Κεντρική Νεκρόπολη (Οδός Σαλαμίνας και Λειψών, Οδός Κων-σταντίνου Υδραίου, Οδός Ρόδου - Λίνδου), Ανατολική Νεκρόπολη (Νέα Περιμετρική οδός πόλεως Ρόδου), Ύπαιθρος Ρόδου, Ιαλυσία - Τριάντα (Καντυλί, θέση Κοκκιάτα, Συμβολή των οδών Άρη Βε-λουχιώτη και Τριαντών, Πλατεία Αποστολίδη - Έργα διαμόρφωσης πλατείας και κατασκευής θε-άτρου από το Δήμο Ιαλυσού, Κεντρικό Αποχετευτικό Δίκτυο Ιαλυσού), Σιάννα (Συστηματική αρ-χαιολογική έρευνα στην περιοχή της Κυμισάλας), Αρχάγγελος (Φράγμα ποταμού Γαδουρά - Αγω-γός μεταφοράς υδάτων από τον Γαδουρά στη Ρόδο), Μαλώνα (Σπήλαιο Αγίας Αγάθης), Μάσαρη -


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ια΄

Κάλαθος (Εθνική οδός Ρόδου-Λίνδου), Κιοτάρι (ΚΜ 1400ΖΑ γαιών Ασκληπειού, Θέση Βίγλα), Κως: Πόλη Κω, Ανατολικός τομέας (Οδός Κοραή και Χάλκωνος, Οδός Αστυπάλαιας, Έργα ΔΕΥ-ΑΚ, Οδός Γρηγορίου Ε΄), Δυτικός τομέας (Έργα Δήμου Κω, διανοιξη οδού Ιερού Λόχου), Νεκρο-πόλεις (Περιοχή Λαγκαδά, οδός Αυστραλίας και Μητροπολίτου Αγαθαγγέλου, Μαρμαρωτό, πάρο-δος οδού Αυστραλίας, Έργα ΔΕΥΑΚ), Σύμη: Μέσα Νημποριός (Οικόπεδο Ch. Και M. Devillers), Τήλος: Άγιος Αντώνιος (Οικόπεδο R.A. και R.M. Jeansson, Οικόπεδο Μιχαήλ Δικαίας), Νίσυρος: Μανδράκι (Οικόπεδο Νηπιαγωγείου), Αγαθονήσι: Καστράκι, Κάρπαθος: Πηγάδια (Οδός Εθνικής Αντίστασης, περιοχή Κέντρου Υγείας Καρπάθου), Θέση Βρόντης (Οικόπεδο ΔΕΗ Καρπάθου). Δι-αμορφώσεις αρχαιολογικών χώρων - Καθαρισμοί. Ρόδος: Κάμιρος (Αρχαιολογικός χώρος Καμί-ρου), Λίνδος (Πλατεία Αγίου Στεφάνου, αρχαιολογικός χώρος Θεάτρου και Τετραστώου). Αναστη-λωτικές εργασίες, Ρόδος: Λίνδος (Ακρόπολη Λίνδου). Αποτυπώσεις - Τοπογραφήσεις - Κηρύξεις αρχαιολογικών χώρων. Ρόδος: Έμπωνας (Ατάβυρος, Παρροδιακό Ιερό Αταβυρίου Διός), Αρχάγγε-λος - Μαλώνα, Σύμη: Δώδεκα Σπήλια. Περιοδείες - Υποδείξεις νέων αρχαιολογικών θέσεων. Ρόδος: Δαματριά, Κάμιρος (Αρχαιολογικός χώρος Καμίρου), Αρχάγγελος, Μαλώνα - Μάσαρη - Κάλαθος, Γεννάδι - Λαχανιά, Σύμη: Πέδι (Άγιος Θωμάς), Γυάλα Νημποριού, Μέσα Νημποριός. Παραδόσεις αρχαίων. Ρόδος, Νίσυρος. Οργάνωση γραφείων, αποθηκών και εργαστηρίων. Ρόδος: Πόλη Ρόδου (Πάροδος οδού Πυθαγόρα). Εργασίες συντήρησης. Ρόδος: Ανάπλαση ιστορικού κήπου του Αρχαι-ολογικού Μουσείου Ρόδου, Εργασίες συντήρησης στο εργαστήριο, Κως, Κάλυμνος: ΑρχαιολογικόΜουσείο Καλύμνου, Νίσυρος: Αρχαιολογικό Μουσείο Νισύρου (Εικ. 1-109) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σελ. 948-1017

ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ - ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΝΟΤΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Σπήλαιο Αγίας Τριάδας Καρύστου, Νότιας Εύβοιας, Πρόγραμμα Παλαιολιθικών Ερευνών στη θέση Λακωνίς Γυθείου, Σπήλαιο Σαρακηνού Κωπαΐδας, Σπήλαιο Καρτερά Κωπαΐδας, Σπήλαιο Νύμφης Κορώνειας Αγίας Τριάδας Βοιωτίας, Ανώνυμο σπήλαιο Σχιστού Κερατσινίου Αττικής, Σπήλαιο Θε-όπετρας Τρικάλων, Μελέτη της μονόχρωμης νεολιθικής κεραμικής από το σπήλαιο Θεόπετρας, Συ-στηματική ανασκαφή στη νεολιθική θέση Μαγούλα Ίμβρου Πηγάδι Φθιώτιδας, Συστηματική ανα-σκαφή στη νεολιθική θέση Κουτρουλού Μαγούλα Φθιώτιδας, Οι πρώιμοι νεολιθικοί οικισμοί Μαυ-ροπηγή, Ξηρολίμνη και Ποντοκώμη Κοζάνης: το ανθρωπολογικό σκελετικό υλικό. Μελέτη αρχαι-οζωολογικού υλικού (Ξώμπουργκο Τήνου, Θερμή Λέσβου, Ζερέλια Θεσσαλίας), Σπήλαιο ΜελιτζιάΜάνης, Ανασκαφή σπηλαίου Ανδρίτσας Δ. Λέρνας Αργολίδας (Εικ. 1-24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 1018-1043

ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΑΛΑΙΟΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ - ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Παλαιολιθικές έρευνες στην κοιλάδα του Αξιού (Πολύπετρο, Γοργόπη), Σπήλαιο Ατσπάς στη Σκά-λα Μαρίων Θάσου, Η ανασκαφή του σπηλαίου Μαρώνειας Ν. Ροδόπης (Εικ. 1-8) . . . . . . . . . . . . . . . » 1044-1049

ΕΦΟΡΕΙΑ ΕΝΑΛΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Υποβρύχιες συνεργατικές έρευνες. Κόρφο - Καλαμιανό Κορινθίας, Γλαρέντζα Κυλλήνης, Παυλοπέ-τρι Λακωνίας, Μανδράκι Κύθνου, Ραμνούντας Αττικής, Νήσος Λέσβος, Ζέα και Μουνιχία Πει-ραιά. Υποβρύχιες έρευνες της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων. Νήσος Σκάντζουρα, Βόρειες Σποράδες, Νήσος Πολύαιγος Ν. Κυκλάδων. Υποβρύχιες αυτοψίες. Αττική, Πειραιάς (Λαγονήσι Ν. Αττικής, Μέθανα Δ. Τροιζηνίας, Ν. Πειραιώς), Εύβοια (Θέση Μπογαζάκι Δ. Ταμυναίων, Άγι-ος Στέφανος Χαλκίδας), Βοιωτία (Όρμος Νούσας Θίσβης). Νομός Δωδεκανήσου: Κως (Αμμό-γλωσσα), Ρόδος (Καρακόνερο, Λίνδος). Νησιά Ανατολικού Αιγαίου: Σάμος, Χίος. Κρήτη: Νομός Λασιθίου (Όρμος Βαθύ Αγίου Νικολάου, Όρμος Κάτω Ζάκρου Δ. Ιτάνου, Παχιά Άμμος, Ελού-ντα, θέση Πλάκα, Τσιφλίκι Ελούντας). Πελοπόννησος: Νομός Κορινθίας (Όρμος Αυλάκι), Νομός Αργολίδας (Δορούφι Κρανιδίου, Πόρτο Χέλι). Άλλες αυτοψίες. Εποπτείες σε σύγχρονα ναυάγια, ζεύξεις, αλιευτικά καταφύγια, λιμενικά έργα και σε άλλου είδους έρευνες. Εργασίες συντήρησης (Εικ. 1-10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . » 1050-1059


KB΄ ΕΦΟΡΕΙΑ

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ

Κατά τη διάρκεια του 2009 συνέχισαν να εργάζονται στη Ρόδο οι αρχαιολόγοι Α. Δρελιώση�Ηρακλείδου, Μ. Μιχαλάκη�Κόλλια και Π. Τριανταφυλλίδης, ως τμηματάρ-χες, και οι Φ. Ζερβάκη, Σ. Μαρκέτου, Ε. Κανίνια, Σ. Πα-λαιολόγου, Β. Πατσιαδά, Χ. Φανταουτσάκη, Ε. Φαρμακί-δου και Ν. Χριστοδουλίδης. Η αρχαιολόγος Κ. Μπαϊρά-μη απουσίασε με εκπαιδευτική άδεια. Στο τεχνικό τμήμα της Εφορείας εργάστηκαν οι αρχιτέκτονες�μηχανικοί Δ. Παπαϊωάννου και Β. Μαγειρία και οι συμβασιούχοι τοπο-γράφοι�μηχανικοί Ι. Διακονικολάου και Ι. Σπάρταλης. Στο Γραφείο της Κω εργάστηκαν οι αρχαιολόγοι Δ. Μποσνά-κης, Ε. Σκέρλου, Β. Χριστοπούλου και Ν. Γρηγοριάδου.

Την εφετινή χρονιά ολοκληρώθηκαν και άνοιξαν για το κοινό τα υπόλοιπα έργα, που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Νοτίου Αι-γαίου 2000�2006. Συγκεκριμένα, περατώθηκε το σύνθε-το έργο της αποκατάστασης του κήπου του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου, το οποίο καταλαμβάνει πλέον ένα ολό-κληρο οικοδομικό τετράγωνο, διαθέτει σύγχρονο αναψυ-κτήριο και είναι προσβάσιμο στο σύνολό του και στα άτομα με κινητικά προβλήματα. Το Μουσείο της Ρόδου είναι σή-μερα ένα μεγάλο μουσείο, ανοιχτό στη φύση και ευχάριστο για τον επισκέπτη. Μέσα σε ένα αυθεντικό κτίριο της ιππο-τοκρατίας, με στοιχεία της οθωμανικής περιόδου και μνή-μες της ιταλοκρατίας, αναδεικνύεται η ιστορική και πολι-τιστική φυσιογνωμία της Ρόδου σε όλη την ιστορική δια-δρομή της, από την προϊστορία έως και την τουρκοκρατία, συνδυάζοντας την ενημέρωση με την αναψυχή και την καλ-λιτεχνική απόλαυση. Για το έργο του Μουσείου εργάστηκε το σύνολο σχεδόν του προσωπικού της Εφορείας. Έτσι, έγι-νε πραγματικότητα το όραμα των εφόρων που υπηρέτησαν στη Δωδεκάνησο, του Γ. Κωνσταντινόπουλου, της Η. Ζερ-βουδάκη και του Ι. Παπαχριστοδούλου.

Το Σεπτέμβριο του 2009 ο κήπος του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρόδου, έπειτα από πολλές δεκαετίες, έγινε και πάλι επισκέψιμος. Μέσω αυτού οι επισκέπτες οδηγούνται στις δύο νέες Συλλογές στο ιπποτικό κτίριο V��u�, στην Προϊστορική και την Επιγραφική Συλλογή, οι οποίες είχαν ανοίξει για το κοινό λίγο νωρίτερα, τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς. Επίσημα εγκαίνια του Μουσείου από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου δεν έγιναν. Ωστόσο, στο πλαίσιο του συνεδρίου που διοργανώθηκε στη μνήμη της

Ηούς Ζερβουδάκη, το βράδυ της 28ης Νοεμβρίου 2009, άνοιξε για τους συνέδρους ολόκληρο το συγκρότημα του Μουσείου και παρατέθηκε δεξίωση.

Επισήμως εγκαινιάστηκε στις 10 Απριλίου 2009 το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Καλύμνου από το γενικό γραμμα-τέα του ΥΠΠΟ, ενώ το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νισύ-ρου, μετά την τοποθέτηση του εποπτικού υλικού, άνοιξε για το κοινό το Μάιο του 2009. Στις 6 Αυγούστου, με την παν-σέληνο, διοργανώθηκε στην ακρόπολη της Νισύρου η πρώ-τη εκδήλωση μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, στη θέση που είχε εξ αρχής προβλεφθεί για πολιτιστικές εκδηλώσεις, η οποία δυστυχώς έμελλε να είναι και η τελευταία συναυλία του πρόωρα χαμένου Ν. Παπάζογλου. Την εφετινή χρονιά ολοκληρώθηκε και το έργο της «Στερέωσης � διαμόρφωσης του πύργου της Αγίας Τριάδος» στο νησί της Αμοργού.

Επείγουσες σωστικές εργασίες πραγματοποιήθηκαν εφέ-τος στον αρχαιολογικό χώρο της Καμίρου, ο οποίος επλή-γη από πυρκαϊά στο τέλος της περασμένης χρονιάς. Με την επιχορήγηση του Ειδικού Ταμείου Εκτάκτων Αναγκών αντιμετωπίστηκε η δαπάνη για τη σύνταξη και την υλο-ποίηση της μελέτης των απαραίτητων αντιδιαβρωτικών�αντιπλημμυρικών έργων για την προστασία του χώρου. Με την ίδια χρηματοδότηση πραγματοποιήθηκε και η το-πογραφική αποτύπωση του ευρύτερου αρχαιολογικού χώ-ρου. Υπεύθυνη για τον προγραμματισμό και την παρακο-λούθηση των εργασιών ήταν η αρχαιολόγος Β. Πατσιαδά, ενώ στην εκτέλεσή τους συνέβαλαν αποφασιστικά οι αρ-χαιοφύλακες του χώρου. Για τον αρχαιολογικό χώρο της Καμίρου, ανεσκαμμένο και αναστηλωμένο επί ιταλοκρα-τίας, με μεγάλη επισκεψιμότητα, έχουν συνταχθεί και υπο-βληθεί για έγκριση στο ΥΠΠΟ δύο μελέτες, με στόχο την ένταξη του έργου αποκατάστασής του στο ΕΣΠΑ.

Με χρηματοδότηση από το ΤΑΠΑ πραγματοποιήθηκαν εφέτος οι αναγκαίες επεμβάσεις στους χώρους υγιεινής, που λειτουργούν και εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό επισκε-πτών στις ακροπόλεις της Λίνδου και της Ρόδου. Στη Λίνδο αντικαταστάθηκαν τα διαχωριστικά πετάσματα, τα κεραμι-κά πλακίδια και τα είδη υγιεινής, ενώ συνδέθηκε η αποχέ-τευση με το δίκτυο του οικισμού. Στην ακρόπολη της Ρόδου αντικαταστάθηκαν τα πλακίδια δαπέδου, εξασφαλίστηκε ο εξαερισμός του χώρου, αντικαταστάθηκε το παλιό αποχε-τευτικό σύστημα και συνδέθηκε με το νέο δίκτυο της πόλης.

2009 B2.indb 948 12/24/14 11:25 AM

KB΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 995

ου α και του φυσικού βράχου, που αποτελούσε το δάπε-δο, και σε βάθος περίπου 0,10 μ. χαμηλότερα από αυτό. Στην ίδια περίοδο (5ος�7ος αι. μ.Χ.) χρονολογούνται και τα λυχνάρια που βρέθηκαν στο νοτιοδυτικό τμήμα, κυρί-ως στις μικρού πάχους επιχώσεις επάνω από το βράχο αλ-λά και στις ανώτερες επιχώσεις, εσωτερικά του κτιρίου Β. Τέλος, ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει σε διπλή πήλινη μή-τρα εργαλείου, που είχε χρησιμοποιηθεί σε β΄ χρήση ως οι-κοδομικό υλικό (πλίνθος) και βρέθηκε εντός του δωματίου β του κτιρίου Α, και στα υπολείμματα κεραμικού εργαστη-ρίου (εκκαμινεύματα), που ήταν ορατά επιφανειακά κυρί-ως στο βόρειο άκρο του οικοπέδου αλλά και έξω από αυτό.

Τα λείψανα συνεχίζονται σε όλη την έκταση του οικοπέ-δου, χωρίς βεβαίως να έχουν την καλή διατήρηση του κτι-ρίου Α. Η επέκταση της έρευνας όμως είναι αδύνατη με τις παρούσες συνθήκες, αφού οι επιχώσεις και οι λιθοσωροί από την ανασκαφή καλύπτουν όλη την υπόλοιπη ελεύθερη επιφάνεια και δεν υπάρχει δυνατότητα μετατόπισής τους εκτός των ορίων του ακινήτου.

ΕΛΕΝΗ ΦΑΡΜΑΚΙΔΟΥ

ΤΗΛΟΣ

Ά γ ι ο ς Α ν τ ώ ν ι ο ς

Οικόπεδο P.A. και R.M. Jeansson

Η έρευνα περιορίστηκε στο χώρο του βόθρου του οικο-πέδου. Αποκαλύφθηκαν τοίχοι, που ανήκουν σε οικιστικό σύνολο της ύστερης αρχαιότητας, σε καλή κατάσταση και μεγάλο ύψος. Η ανασκαφή συνεχίζεται.

Οικόπεδο Μιχαήλ Δικαίας

Στο χώρο του μικρού οικοπέδου διανοίχθηκαν δύο μεγάλες τομές. Αποκαλύφθηκαν αποστραγγιστικοί αύλακες, πιθα-νότατα αρδευτικό έργο της ύστερης αρχαιότητας.

ΕΡΙΦΥΛΗ ΚΑΝΙΝΙΑ

ΝΙΣΥΡΟΣ

Μ α ν δ ρ ά κ ι

Οικόπεδο Νηπιαγωγείου (Εικ. 77, 78)

Το παραπάνω οικόπεδο βρίσκεται αμέσως βόρεια του Δημοτικού Σχολείου Μανδρακίου και αμέσως νότια των αναλημματικών τοίχων του Αγίου Σάββα102. Ερευνήθηκαν συνολικά επτά ανασκαφικά τετράγωνα, που αντιστοιχούν στον οικοδομήσιμο χώρο του οικοπέδου.

Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκαν λείψανα ενός κτιρίου με προσκτίσματα. T� κυρίως οικοδόμημα, που είναι ορθογώνιου σχήματος (διαστ. 9,10�11,25 μ.) και προ-σανατολισμού Α.�Δ., διατρέχουν εσωτερικά δύο τοίχοι κατά μήκος, ορίζοντας τρεις ορθογώνιους χώρους ίσων περίπου δι-αστάσεων (3�7,70 μ. περίπου), με λιθόστρωτο δάπεδο επι-στρωμένο με κονίαμα. Από τους τρεις αυτούς χώρους απο-καλύφθηκε το περίγραμμα των δύο βορειότερων, ενώ από το νοτιότερο χώρο ανασκάφηκε μόνον το ανατολικό τμήμα του. Οι τοίχοι του οικοδομήματος, που είναι κατασκευασμέ-νοι από τραπεζιόσχημους αργούς ή αδρά πελεκημένους λί-θους, συνδεδεμένους μεταξύ τους με λευκό ασβεστοκονία-μα και βύσματα μικρών διαστάσεων από μικρότερους λίθους ή κεραμικά, διατηρούνται σε ύψος ενός έως πέντε δόμων. Οι παρειές των τοίχων στο εσωτερικό του οικοδομήματος έφε-ραν πιθανώς επένδυση στο κατώτερο μέρος από ορθομαρμά-ρωση και στο ανώτερο από πήλινα πλακίδια με επιστρωμέ-νη την εξωτερική τους πλευρά από ασβεστοκονίαμα, καθότι

102. Για τους αναλημματικούς τοίχους του Άη Σάββα και το ρόλο . Για τους αναλημματικούς τοίχους του Άη Σάββα και το ρόλο της θέσης στην τοπογραφία του αρχαίου λιμένος της Νισύρου, βλ. Μ. Φιλήμονος, Νισυριακά I, ΑΔ 35 (1980): Μελέτες, σ. 62�63 και Μ. Φιλήμονος, Ανασκαφικές έρευνες στη Νίσυρο, Νισυριακά 12 (1993), σ. 140.

Εικ. 77. Νίσυρος. Μανδράκι. Οικόπεδο Νηπιαγωγείου. Γενική άποψη της ανασκαφής.

Εικ. 76. Σύμη. Μέσα Νημποριός. Οικόπεδο Ch. και M. Deville�s. Χάλκινο τεσσαρακοντανούμμιο των χρόνων του Μαυρικίου (582�

602 μ.Χ.) από το κτίριο Α.

2009 B2.indb 995 12/24/14 11:25 AM

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ 64 (2009)996

σπαράγματα αυτών εντοπίστηκαν κατά την ανασκαφή. Οι εί-σοδοι στους δύο πλήρως αποκαλυφθέντες χώρους, που εντο-πίστηκαν στο πάχος του δυτικού τοίχου του οικοδομήματος, ορίζονταν από δύο διάτονους λίθους και οδηγούσαν σε έναν πώρινο αναβαθμό, κείμενο σε χαμηλότερο επίπεδο αντίστοι-χα (άνοιγμα εισόδων: νότια 1,25, βόρεια 1 μ.). Πέραν των δύο εισόδων, άλλη πρόσβαση από και προς τους χώρους αυτούς δεν εντοπίστηκε, επισημαίνοντας πως οι – δύο τουλάχιστον – χώροι δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους.

Αμέσως δυτικά του οικοδομήματος και σε απόσταση 1,17 μ., εντοπίστηκε αναλημματικός τοίχος μήκ. 9,50 μ. και κα-τεύθυνσης Β.�Ν., η κατασκευή του οποίου προεκτείνεται μετά το πέρας του οικοδομήματος προς Β. Ωστόσο, μόνον ο στενός επιμήκης χώρος, που ορίζεται στα δυτικά από το ανάλημμα και στα ανατολικά από το θυραίο τοίχο του οικο-δομήματος και μέχρι το βόρειο πέρας αυτού, φέρει πλακό-στρωτο δάπεδο, το οποίο απολήγει στα νότια σε ανηφορικό κλιμακοστάσιο ερευνημένο σε δύο αναβαθμούς.

Για την ακριβή χρονολόγηση κατασκευής του κτιρίου ανασκάφηκε μέρος της τάφρου θεμελίωσης του ανατολι-κού εξωτερικού του τοίχου και διανοίχθηκε μία τομή μι-κρών διαστάσεων σε υφιστάμενο, κατεστραμμένο τμήμα του λιθόστρωτου δαπέδου. Από την ανασκαφή της θεμελί-ωσης διαπιστώθηκε πως το κτίριο είναι θεμελιωμένο στο φυσικό βράχο. Επιπλέον, ανασκάφηκε και μέρος της θεμε-λίωσης του αναλήμματος. Το σύνολο των ευρημάτων από

τις παραπάνω τομές αποτελείται από ομοιογενή ως προς τη χρονολόγηση κεραμική, που ανάγει την κατασκευή του οι-κοδομήματος και του αναλήμματος στο 2ο�1ο αι. π.Χ.103.

Βόρεια του οικοδομήματος αποκαλύφθηκε η ύπαρξη τοί-χου αμελέστερης ξηρής τοιχοποιίας, ο οποίος εφάπτεται στο μέσον του βόρειου τοίχου του οικοδομήματος με κατεύθυν-ση Β.�Ν. Παράλληλα, παρατηρήθηκε πως ο ανατολικός τοί-χος του οικοδομήματος προεκτείνεται προς Β. με ελαφρά προς τον άξονά του απόκλιση προς Δ. Στον εξωτερικό αυτό χώρο του κυρίως κτιρίου, που δεν επιστρωνόταν από κανε-νός είδους δάπεδο, αποκαλύφθηκε ο φυσικός βράχος.

Ανατολικά της προέκτασης του ανατολικού τοίχου του κυρίως οικοδομήματος, αποκαλύφθηκε υπόγεια δεξαμενή κατασκευασμένη θολωτά από αργούς λίθους μικρών δια-στάσεων, συνδεδεμένους μεταξύ τους με λευκό ασβεστο-κονίαμα104. Η δεξαμενή, της οποίας η ανασκαφή δεν ολο-κληρώθηκε, έχει αποκαλυφθεί σε μέγιστο ύψος 1,20 μ.,

103. Τα χρονολογήσιμα ευρήματα από τις ανωτέρω τομές αποτελούνται . Τα χρονολογήσιμα ευρήματα από τις ανωτέρω τομές αποτελούνται κυρίως από ροδιακούς αμφορείς, κύλικες τύπου Κω�Κνίδου και μυ�ροδοχεία του τύπου bu�b�u�.

104. Για παρόμοιες κατασκευές από την Τήλο, βλ. W. H��p��, . Για παρόμοιες κατασκευές από την Τήλο, βλ. W. H��p��, Ιστορία της κατοικίας (ελλην. μετάφρ.), Θεσσαλονίκη 2005, σ. 197�198, και από την Πέργαμο, βλ. γενικά: G. G��b��, Stadt und Lands�ha�t, die Was�se�ve�so��un� von Pe��amon, AvP, I, 4, B�� N�w Y��k 2001, σ. 16�40.

Εικ. 78. Νίσυρος. Μανδράκι. Οικόπεδο Νηπιαγωγείου. Κάτοψη της ανασκαφής.

2009 B2.indb 996 12/24/14 11:25 AM

KB΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ 997

ενώ η μέγιστη ορατή διάμετρός της είναι 2,55 μ. Το κυκλο-τερούς σχήματος στόμιό της (διάμ. 0,80�0,90 μ.), αποτε-λείται από ακτινωτά διατεταγμένες τραπεζιοειδούς σχήμα-τος πλάκες. Το εσωτερικό της, που επιστρώνεται από λευ-κό ασβεστοκονίαμα, γέμιζε με όμβρια ύδατα προερχόμενα από δύο υδρομαστευτικούς αγωγούς, η απόληξη των οποί-ων βρίσκεται στη δυτική πλευρά της (διαστ. 0,20�0,16 μ.). Τα ύδατα, όπως φανερώνει η πορεία των καλυπτήριων λί-θων του ενός αγωγού που απολήγει στην προέκταση του ανατολικού εξωτερικού τοίχου του κυρίως οικοδομήμα-τος, συλλέγονταν από τη στέγη του.

Αμέσως νότια της δεξαμενής και ανατολικά του κυρίως κτιρίου, σε επαφή με τον εξωτερικό του τοίχο, εντοπίστηκε ορθογώνιας κάτοψης – πιθανώς μεταγενέστερο – πρόσκτι-σμα, διαστ. 2,75�2,06 μ. και προσανατολισμού Β.�Ν., με την είσοδό του στη βόρεια πλευρά. Οι τοίχοι του δωματίου αυτού (δωμάτιο Α), που είναι αμελέστερης κατασκευής και δεν συμπλέκονται οργανικά με την τοιχοποιία του εξωτερι-κού τοίχου του κυρίως οικοδομήματος, αποτελούνται από αργούς λίθους συνδεδεμένους μεταξύ τους με αργιλική λά-σπη, ενώ το δάπεδο του δωματίου αποτελείται από σκλη-ρό πατημένο χώμα. Τα ύδατα της στέγης του χώρου αυτού παροχετεύονταν ανατολικά του ανατολικού του τοίχου, σε αγωγό κατεύθυνσης Α.�Δ., μήκ. 2,90 και πλ. 0,30 μ.

Όσον αφορά στη στρωματογραφία της ανασκαφής, πα-ρατηρήθηκε μια παχιά επιφανειακή επίχωση (κυμαινόμενου πάχ. 1�1,60 μ.), που περιελάμβανε τόσο αρχαία κινητά ευ-ρήματα όσο και κάποια νεότερα απορρίμματα. Το υποκείμε-νο στρώμα στους εσωτερικούς χώρους του οικοδομήματος και των προσκτισμάτων (πάχ. 0,50�0,80 μ.), που χαρακτη-ρίζεται ως το μόνο κλειστό αρχαιολογικό στρώμα της ανα-σκαφής, αποτελείται από πεσμένους λίθους και κεράμους και φανερώνει την κατάρρευση του κτιρίου και την εγκατά-λειψη της θέσης. Στο εσωτερικό του δωματίου Α παρατηρή-θηκε ακόμη η ύπαρξη πάνω από το χωμάτινο δάπεδο ενός λεπτού στρώματος καμένων χωμάτων και αιθάλης, που πε-ριείχε πολλή χρηστική κεραμική, οστά και όστρεα, γεγονός που υποδεικνύει τη χρήση του χώρου ως μαγειρείου.

Τα χρονολογήσιμα ευρήματα που προέκυψαν από την ανασκαφή του στρώματος κατάρρευσης του κτιρίου και των προσκτισμάτων του είναι κυρίως αβαφής κεραμι-κή ύστερων ρωμαϊκών χρόνων, όπως αμφορείς και πινά-κια �� , που ανάγουν την περίοδο εγκατάλειψης του χώρου από την ύστερη αρχαιότητα έως τους πρωτοβυ-ζαντινούς χρόνους105. Από τη μερική ανασκαφή ενός από

105. Στρώμα καταστροφής και εγκατάλειψης κατά την ύστερη ρωμαϊκή . Στρώμα καταστροφής και εγκατάλειψης κατά την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο επισημάνθηκε και στην ανασκαφή του γειτονικού οικοπέδου Ι. Πάχου, βλ. ΑΔ 51 (1996): Χρονικά, σ. 697.

τους αγωγούς προέκυψε ένα σύνολο τριών όμοιων λυχνα-ριών σαμιακού τύπου, που προσδιορίζει ακριβέστερα τη χρονολόγηση της εγκατάλειψης στο β΄ μισό του 6ου έως το α΄ μισό του 7ου αι. μ.Χ.106.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΑΡΑΝΤΙΔΗΣ

ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ

Καστράκι

Κατά το έτος 2009 δεν πραγματοποιήθηκε συστηματική ανασκαφική έρευνα στο αρχαίο οχυρό στη θέση Καστρά-κι. Έγιναν, ωστόσο, στα εργαστήρια της ανασκαφής στο Αγαθονήσι συστηματική ταξινόμηση και καταγραφή του πολυπληθούς υλικού των ετών 2006 έως και 2009 σε ειδι-κή βάση δεδομένων, προκειμένου να προωθηθεί η μελέ-τη των αρχαιολογικών δεδομένων και των κινητών ευρη-μάτων, ώστε να εκδοθούν τα πρώτα ανασκαφικά αποτελέ-σματα σε μονογραφία.

ΠΑΥΛΟΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

Π η γ ά δ ι α

Περιοχή Κέντρου Υγείας Καρπάθου. Οδός Εθνικής Αντίστασης (οικόπεδο Η. Μαρή) (Εικ. 79, 80)

Το εν λόγω οικόπεδο βρίσκεται αμέσως ανατολικά του κτιρίου του Κέντρου Υγείας Καρπάθου. Στο ακίνητο, το οποίο καλύπτει επιφάνεια 100 τ.μ., αποκαλύφθηκε τμήμα του οικισμού της ύστερης εποχής του Χαλκού, ο οποίος εντοπίζεται επίσης στον αύλειο χώρο του Κέντρου Υγείας Καρπάθου (όπου εκκρεμεί το θέμα της συνέχισης της ανα-σκαφικής έρευνας από το 2006)107, στο οικόπεδο Μ. Φε-λουζή στα δυτικά/βορειοδυτικά και στα οικόπεδα Χ. Τρε-μπέλα�Τσέκου και Ε. Χατζηγεωργίου108 δυτικότερα.

Στην ανασκαφική έρευνα του οικοπέδου, η οποία έγι-νε με παρακολούθηση της αρχαιολόγου Ει. Γεραπετρίτη, αποκαλύφθηκε το νοτιοδυτικό τμήμα οικοδομήματος της ΥΕ ΙΙΙΓ περιόδου, το δάπεδο του οποίου είχε καταστρα-

106. Βλ. D.�. B��, . Βλ. D.�. B��, A Catalo�ue o� Roman Lam�s in the B�itish Museum III, Roman Ρ�ovin�ial Lam�s, L��d�� 1988, σ. 392 (αριθ. Καταλόγου: Q3202) και W. �� . ��k��, Das Gymnasium von Samos, das ��üh�y�antinis�he Kloste��ut, Samos, XVII, B�� 1933, σ. 119�121.

107. Βλ. . Βλ. ΑΔ 61 (2006): Χρονικά, σ. 1307�1310.108. Βλ. . Βλ. ΑΔ 54 (1999): Χρονικά, σ. 954· 55 (2000): Χρονικά, σ. 1161�

1162· 56�59 (2001�2004): Χρονικά, Β΄6, σ. 326�327, Σχέδ. 49.

2009 B2.indb 997 12/24/14 11:25 AM

Ανασκαφή οικ. Νηπιαγωγείου στο Μανδράκι Νισύρου

Documents

Transcript of Ανασκαφή οικ. Νηπιαγωγείου στο Μανδράκι Νισύρου