Από τους Αψβούργους στον Χίτλερ Το εθνικό κράτος της Αυστρίας στο Μεσοπόλεμο

Παναγιώτης Η. Σωτηρίου

ΣΙ 119 Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία

Αυτοκρατορία, εθνότητες, έθνη και εθνικισμοί στην Κεντροανατολική Ευρώπη, 1815-1938 Κωνσταντίνος Ράπτης Επίκουρος Καθηγητής Νεώτερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας Αθήνα 2014

Από τους Αψβούργους στον Χίτλερ Το εθνικό κράτος της Αυστρίας στο Μεσοπόλεμο

Εξώφυλλο

Αριστερά: Θυρεός της

Πρώτης Δημοκρατίας της

Αυστρίας, 1919-1934.

Στο κέντρο:

Θυρεός της

Αυτοκρατορίας της

Αυστροουγγαρίας,

1866 – 1915.

Δεξιά:Θυρεός της περιόδου

του Αυστροφασισμού,

1934-1938.

1

Παναγιώτης Η. Σωτηρίου Α.Μ. 1561 2009 00362

Από τους Αψβούργους στον Χίτλερ Το εθνικό κράτος της Αυστρίας στο Μεσοπόλεμο

ΣΙ 119 Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία

Αυτοκρατορία, εθνότητες, έθνη και εθνικισμοί στην Κεντροανατολική Ευρώπη, 1815-1938 Κωνσταντίνος Ράπτης Επίκουρος Καθηγητής Νεώτερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας

Αθήνα 2014

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ..................................................................................................................4

Α' Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Α.1. ΓΕΡΜΑΝΟΑΥΣΤΡΙΑ 1918 – 1919.......................................................................8

Α.2. Η ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ -

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ.........................................................13

Β' ΤΑΡΑΓΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Β.1. ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ 1920 – 1932.................................................................18

Β.2. ΑΥΣΤΡΟΦΑΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΙΤΛΕΡ 1933 – 1938................................................22

Γ' ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.....................................................................................................27

ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ........................................................................................29

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.........................................................................................................40

3

Εισαγωγή

Ο μεγάλος θαυμασμός μου για την Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία με οδήγησε τον Δεκέμβριο

του 2013 να δηλώσω τη συμμετοχή μου στον κύκλο σεμιναριακών μαθημάτων με τίτλο ''ΣΙ 119

Νεώτερη Ευρωπαϊκή Ιστορία – Αυτοκρατορία, εθνότητες, έθνη και εθνικισμοί στην Κεντρική και

Κεντροανατολική Ευρώπη, 1815 – 1938'' του επίκουρου καθηγητή του ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνου

Ράπτη. Στα πλαίσια αυτών των μαθημάτων κλήθηκα να επιλέξω ένα θέμα από την ιστορική

περίοδο αναφοράς του σεμιναρίου, να μελετήσω τη σχετική με αυτό το θέμα ελληνική και αγγλική

βιβλιογραφία και να παρουσιάσω μία γραπτή εργασία. Καρπό της μελέτης μου αποτελεί η παρούσα

εργασία με τίτλο ''Από τους Αψβούργους στον Χίτλερ, το εθνικό κράτος της Αυστρίας στο

Μεσοπόλεμο''.

Ο τίτλος της εργασίας οριοθετεί κατά κάποιον τρόπο τη χρονική περίοδο 1918-1938. Η

πτώση του οίκου των Αψβούργων από τον αυτοκρατορικό θώκο της Αυστρίας είναι η έναρξη της

ταραγμένης εικοσαετίας του Μεσοπολέμου. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών η νεοϊδρυθείσα

Δημοκρατία της Αυστρίας είχε να αντιμετωπίσει κινδύνους και δυσκολίες ζωτικής σημασίας για το

κράτος αλλά και τους πολίτες της. Το ''σοκ'' του κατακερματισμού της αυτοκρατορίας των

Αψβούργων και η κατάρρευση της Δυαδικής μοναρχίας είχαν συγκλονίσει τους πολίτες, οι οποίοι

αισθάνονταν απροστάτευτοι και ανασφαλείς μέσα στη ''μικρή'' Αυστρία. Η εγκαθίδρυση της

δημοκρατίας σε μία χώρα που είχε μοναρχικό πολίτευμα για αιώνες αποδείχθηκε ένα δύσκολο

εγχείρημα για την πολιτική ηγεσία της χώρας την επομένη του Μεγάλου Πολέμου. Η διακυβέρνηση

ενός κράτους με κατεστραμμένες όλες τις υποδομές και την οικονομία του δεν ήταν εύκολη

υπόθεση. Απαιτούσε συλλογική προσπάθεια όλων των κατοίκων του νέου, μικρού, ανίσχυρου και

οικονομικά εξαρτώμενου από τους Συμμάχους κράτους, για να αντιμετωπιστούν οι καθημερινές

δυσκολίες της επιβίωσης. Τα παραπάνω γίνονταν δυσκολότερα αν αναλογιστούμε την έλλειψη

ικανών πολιτικών. Μέχρι τώρα όλες οι υποθέσεις της αυτοκρατορίας περνούσαν από τα χέρια του

αυτοκράτορα και μερικών συμβούλων του, αλλά αυτό είχε αλλάξει και έπρεπε άμεσα να

κυβερνηθεί η χώρα. Οι πολιτικοί σχηματισμοί υπήρχαν αλλά ήταν άπειροι όσον αφορά τη

διακυβέρνηση. Η βιωσιμότητα της χώρας έπρεπε να στηρίζεται όχι στα δάνεια και τις οικονομικές

διευκολύνσεις των Συμμάχων, αλλά στους πολίτες της. Ποιες ήταν όμως οι προοπτικές της νέας

χώρας; Ποιος ήταν ο πολίτης της Αυστρίας; Πώς μπορούσε κάποιος από πολίτης της μεγάλης

4

αυτοκρατορίας να μετατραπεί σε πολίτη της μικρής Αυστρίας;

Αυτά τα προβλήματα που αναζητούσαν τη λύση τους αποτέλεσαν την αρένα της πολιτικής

διαμάχης την εικοσαετία αυτή. Αυτές οι πολιτικές διαμάχες μεταξύ των κομματικών σχηματισμών

οδήγησαν σε εμφυλιοπολεμική κατάσταση και επέτρεψαν τον έντονο παρεμβατισμό των Μεγάλων

Δυνάμεων στα εσωτερικά της χώρας. Στον τίτλο της εργασίας αναφέρομαι και στο όνομα του

Χίτλερ. Η Αυστρία ήρθε αντιμέτωπη με την έντονη πίεση της Ναζιστικής προπαγάνδας για την

ένωση των δύο χωρών υπό την ηγεσία του Χίτλερ από το 1933 και έπειτα, αλλά το αίτημα για

ένωση των δύο χωρών ήταν προγενέστερο και εμφανιζόταν ξανά και ξανά στο πολιτικό προσκήνιο

από το 1918 έως και την τελική εισβολή της Γερμανίας στην Αυστρία και την ένωση των δύο

χωρών το 1938. Η ένωση αντιμετωπιζόταν από το λαό αλλά και τους πολιτικούς με αβεβαιότητα

καθώς κάποιοι την ευαγγελίζονταν ως ευλογία και άλλοι ως κατάρα για τη χώρα. Έτσι, η ένωση του

1938 και το πέρασμα της εξουσίας στον Χίτλερ ορίζει το τέλος της εργασίας μου για την

Μεσοπολεμική Αυστρία και δικαιολογεί τον τίτλο της.

Όλα τα παραπάνω, μέχρι το 1914, θα φάνταζαν ως ένα κακόγουστο αστείο στα αυτιά ενός

πολίτη της Αυστροουγγαρίας. Δυστυχώς, στις 28 Ιουνίου του 1914 με τη δολοφονία του

Φραγκίσκου Φερδινάνδου, αρχιδούκα και διαδόχου του στέμματος της Αυστρίας και της συζύγου

του Σοφίας, δούκισσας του Χόενμπεργκ, στο Σαράγιεβο της Βοσνίας έμελλε να δοθεί η αφορμή για

μία γενικευμένη σύρραξη στη γηραιά ήπειρο. Ο Βόσνιος Γκαβρίλο Πρίντσιπ, μέλος μυστικής

εθνικιστικής οργάνωσης (Mlada Bosna), ήταν ο άνθρωπος που τράβηξε τη σκανδάλη που οδήγησε

στο θάνατο τα δύο μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας. H πράξη του ήταν η αφορμή που

οδήγησε ένα μήνα αργότερα στα γεγονότα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ανάμεσα στις Συμμαχικές

Δυνάμεις (Αντάντ) και τις Κεντρικές Δυνάμεις, στα οποία έχασαν τη ζωή τους 8,5 εκατομμύρια

στρατιώτες και άμαχοι και τραυματίστηκαν ακόμη περισσότεροι. Τέσσερις αυτοκρατορίες με ζωή

αιώνων κατέρρευσαν και νέα εθνικά κράτη δημιουργήθηκαν στα χαμένα εδάφη των ηττημένων

αλλάζοντας ριζικά το χάρτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Ουτοπικό θα ήταν βεβαίως να θεωρήσουμε πως ο Πρίντσιπ ήταν ο κύριος υπεύθυνος αυτών

των μεταβολών. Κύρια αιτία ήταν οι ψυχρές σχέσεις Αυστρουγγαρίας και Σερβίας. Η Σερβία που

μετά τους Βαλκανικούς πολέμους είχε σχεδόν διπλασιάσει την έκτασή της και μέσω των μυστικών

υπηρεσιών σε Βοσνία και Ερζεγοβίνη υποστήριζε ομάδες εχθρικές προς τους Αψβούργους.,

αποτελούσε πρόβλημα για την Αυστροουγγαρία. Ο Πρίντσιπ απλώς έδωσε την αφορμή στον

αυτοκράτορα Φραγκίσκο-Ιωσήφ Α' της Αυστρίας για να δράσει. Θέλοντας να ισχυροποιήσει τη

θέση της αυτοκρατορίας στην Κεντρική Ευρώπη ξεκίνησε πολεμικές επιχειρήσεις. Πίστευε πως αν

δρούσε αστραπιαία και με μεγάλες δυνάμεις κατά της Σερβίας, οι συγκρούσεις δεν θα κρατούσαν

παρά μόνο μερικές εβδομάδες και οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν θα αντιδρούσαν. Στο

πλευρό του τάχθηκε και ο Γουλιέλμος Β' της Γερμανίας (Kaiser). Οι υπολογισμοί του Φραγκίσκου

5

όμως διαψεύστηκαν και ο πόλεμος δεν τέλειωσε παρά μετά από τέσσερα έτη πολέμου φθοράς και

αναμονής. Μέσα στα χαρακώματα οι στρατιώτες είχαν να αντιμετωπίσουν το κρύο, τη λάσπη, την

κακή διατροφή, την κακή ψυχική τους κατάσταση και έξω, στο πεδίο της μάχης, είχαν να

αντιμετωπίσουν τα εχθρικά πυρά των πολυβόλων, τις οβίδες και τα δηλητηριώδη αέρια.

Η εμπόλεμη κατάσταση τερματίστηκε στις 11 Νοεμβρίου 1918, 52 μήνες μετά την έναρξή

της. Η τύχη των ηττημένων θα οριζόταν από τις επιθυμίες και τα συμφέροντα των Συμμάχων. Με

τη Συνθήκη των Βερσαλλιών οι Σύμμαχοι αποδυνάμωσαν την Γερμανία και περιόρισαν την

κυριαρχία της στο ίδιο της το έδαφος. Την υποχρέωσαν να πληρώσει τεράστιες πολεμικές

αποζημιώσεις και της αφαίρεσαν όλες τις αποικίες. Στην περίπτωση της Αυστρουγγαρίας

υπεγράφησαν δύο ξεχωριστές συνθήκες από τα κύρια διάδοχα κράτη της δυαδικής μοναρχίας, η

Συνθήκη του Τριανόν μεταξύ των Συμμάχων και της Ουγγαρίας στις 4 Ιουνίου 1920 και η Συνθήκη

του Αγίου Γερμανού μεταξύ των Συμμάχων και της Αυστρίας στις 10 Σεπτεμβρίου 1919. Η μεγάλη

δύναμη της Κεντρικής Ευρώπης, που άκουγε στο όνομα Αυστρουγγαρία, ήταν πλέον παρελθόν. Η

Αυστρία αποσπασμένη από το άλλο μισό της αυτοκρατορίας θα επιχειρούσε να ανασυγκροτηθεί

και να ορθοποδήσει. Η υπογραφή της Συνθήκης του Αγίου Γερμανού σηματοδότησε την έναρξη

μίας περιόδου για την Αυστρία, η οποία είναι ευρύτερα γνωστή με τον όρο Πρώτη Δημοκρατία.

6

Α' Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Τα εδάφη της Γερμανοαυστρίας και τα σύνορα της νέας

Δημοκρατίας της Αυστρίας το 1920 μετά τη Συνθήκη του Αγίου Γερμανού.

7

Α.1. ΓΕΡΜΑΝΟΑΥΣΤΡΙΑ 1918 – 1919

Η κατάπαυση του πυρός υπεγράφη στις 3 Νοεμβρίου 1918 τερματίζοντας τις εχθροπραξίες

του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Πριν την κατάπαυση του πυρός, τον Οκτώβριο του 1918 είχαν γίνει

οι πρώτες μυστικές κινήσεις για την συγκρότηση του νέου κράτους της Γερμανοαυστρίας με την

δημιουργία συνασπισμένης προσωρινής κυβέρνησης από το Χριστιανοκοινωνικό και το

Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Στις 11 Νοεμβρίου 1918, ο αυτοκράτορας Κάρολος Α' (εγγονός του

αυτοκράτορα Φραγκίσκου-Ιωσήφ Α') ο οποίος είχε διαδεχθεί τον παππού του μετά τον θάνατό του

το 1916, αρνήθηκε κάθε αξίωμα στη νέα Αυστρία. Την επομένη η προσωρινή κυβέρνηση, εξέλεξε

Καγκελάριο τον Κάρλ Ρέννερ, εισηγήθηκε σύνταγμα για τη Γερμανοαυστριακή Δημοκρατία και

ανακήρυξε τη χώρα ως αναπόσπαστο κομμάτι της Γερμανίας. Το νέο Γερμανοαυστριακό κράτος θα

περιελάμβανε τα εδάφη του δυτικού μέρους της διηρημένης Αψβουργικής Αυτοκρατορίας που

κατοικούνταν από Γερμανούς. Παράλληλα, στη χώρα σιγά σιγά αύξαναν τη δραστηριότητά τους τα

πολιτικά κόμματα και διάφοροι μικροί πολιτικοί σχηματισμοί. Αυτά ήταν το Χριστιανοκοινωνικό

Κόμμα (CSP)*, το Πανγερμανικό Λαϊκό Κόμμα (GDVP)** και το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό

Κόμμα (SDAP)*** το οποίο ήταν λίγο προγενέστερο των υπολοίπων και το πιο ισχυρό. Αυτά τα τρία

κόμματα απεικόνιζαν και τον τριμερή διαχωρισμό των ψηφοφόρων της μεσοπολεμικής Αυστριακής

κοινής γνώμης σε τρία ιδεολογικά στρατόπεδα (Lager). Τα στρατόπεδα αυτά ήταν α) οι Γερμανοί

Εθνικιστές, β) οι Καθολικοί και Χριστιανοί Κοινωνιστές και γ) οι Μαρξιστές και οι

Σοσιαλδημοκράτες.

Αναλυτικότερα, το Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα1 είχε ιδρυθεί το 1891. Το 1907 είχε ενωθεί

με ένα θρησκευτικό κόμμα της περιφέρειας και έτσι είχε προκύψει ένα δεξιό συντηρητικό κόμμα.

Υποστηρικτές του ήταν αγρότες, συντηρητικοί και θρήσκοι πολίτες οι οποίοι μισούσαν τον

Μαρξισμό. Η ιδεολογία του κόμματος ήταν ένα μείγμα συντηρητισμού, καθολικισμού, αυστριακού

εθνικισμού, λαϊκισμού, κορπορατισμού και αντισημιτισμού. Τις δεκαετίες του 1920 και 1930

* Christlichsoziale Partei – CSP.** Grossdeutsche Volkspartei – GDVP. Εδώ χρησιμοποιώ τον όρο χάριν ευκολίας στο διαχωρισμό των κομμάτων διότι

το Πανγερμανικό Λαϊκό Κόμμα δημιουργήθηκε το 1920 από την ένωση δεκαεπτά μικρότερων πολιτικών σχηματισμών οι οποίοι όμως είχαν συμμετάσχει στην προσωρινή κυβέρνηση συνασπισμένοι, αποτελούμενοι από τους Πατριώτες και τους Φιλελεύθερους.

*** Sozialdemokratische Arbeiterpartei – SDAP.1 Christian Social Party (Austria), (22 Απριλίου 2014). Προσβάσιμο:

http://en.wikipedia.org/wiki/Christian_Social_Party_(Austria) (Ημερομηνία επίσκεψης: 2014, 26 Ιουνίου)· E. Solsten και David E. McClave, Austria, A Country Study, Federal Research Division, Library of Congress, Washington DC 1994, σελ. 35-37.

8

αρχηγός του κόμματος διετέλεσε ο Ίγκναζ Σάιπελ, κληρικός και θεολόγος. Η πολιτική του

κόμματος ήταν στραμμένη προς την παλινόρθωση της μοναρχίας ενδεδυμένης με συντηρητικό

συνταγματικό μανδύα. Η Καθολική Εκκλήσια της Αυστρίας το χρησιμοποίησε για την προώθηση

των συμφερόντων της μετά την πτώση της Δυναστείας των Αψβούργων. Στο αίτημα ενώσεως της

Αυστρίας με τη Γερμανία, οι Χριστιανοκοινωνιστές υποστήριζαν την ένωση υπό όρους και είχαν

έντονη αντισημιτική ρητορική χάριν της οποίας ενισχυόταν η πολιτική τους βάση. Αργότερα, λόγω

της σύνδεσής του με την Καθολική Εκκλησία και τον κλήρο, το κόμμα υποστήριξε την ιδέα μίας

αυτόνομης καθολίκης Αυστρίας, καθώς πολλοί πίστευαν πως η ένωση με την Προτεσταντική

Γερμανία θα υποβάθμιζε τον ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας. Το Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα από

το 1920 έως και το 1933 και την έλευση του Αυστροφασισμού μονοπωλούσε την πολιτική σκηνή

καθώς συγκέντρωνε τα μεγαλύτερα εκλογικά ποσοστά. Βεβαίως, αυτά τα ποσοστά δεν αρκούσαν

πάντα για να σχηματίσει κυβερνήσεις και έτσι συνασπίζοταν με το Πανγερμανικό Λαϊκό Κόμμα και

κυβερνούσαν τη χώρα. Την περίοδο του Αυστροφασισμού, το Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα

ενσωματώθηκε στο Πατριωτικό Μέτωπο που είχε ιδρύσει ο Χριστιανοκοινωνιστής Καγκελάριος

Ένγκελμπερτ Ντόλφους το 1933. Μετά την απαγόρευση των κομμάτων το 1938, το κόμμα έπαψε

να υφίσταται.

Το Πανγερμανικό Λαϊκό Κόμμα2 ξεκίνησε ως ένας Συνασπισμός δεκαεπτά εθνικιστικών και

φιλελεύθερων πολιτικών σχηματισμών με αρχηγό τον πρώην δήμαρχο του Λιντς, Φρανς

Ντινγκχόφερ. Το 1920 σε πολιτικό συνέδριο στο Σάλτσμπουργκ, ο Συνασπισμός αυτός σχημάτισε

κόμμα και από Πανγερμανικός Συνασπισμός ονομάστηκε Πανγερμανικό Λαϊκό Κόμμα. Το νέο

κόμμα ήταν δεξιό, εθνικιστικό, αντισημιτικό, υποστήριζε την ένωση με την Γερμανία, ζητούσε

ελεύθερο εμπόριο δίχως δασμούς και ήταν εχθρικό προς την παλινόρθωση της μοναρχίας στην

Αυστρία. Δεν είχε ισχυρή οργάνωση. Οι υποστηρικτές του ήταν φοιτητές, δάσκαλοι,

γραφειοκράτες, πολίτες από τη μεσαία αστική τάξη και εθνικιστές που δεν συμμετείχαν ή δεν τους

ενδιέφεραν τα πολιτικά δρώμενα της χώρας. Το κόμμα έπαιξε δευτερέυοντα ρόλο στην πολιτική

σκηνή της χώρας από το 1921-1932 συμμετέχοντας σε κυβερνήσεις συνασπισμού με τους

Χριστιανοκοινωνιστές και από το 1927 με την ισχυροποίηση ενός άλλου εθνικιστικού σχηματισμού

του Αγροτικού Συνδέσμου (Landbund)3 σιγά σιγά εκφυλίστηκε. Στις εκλογές του 1930

συνασπίστηκε με τον Αγροτικό Σύνδεσμο δημιουργώντας το Εθνικό Οικονομικό Μπλοκ και

κέρδισε 19 έδρες στο κοινοβούλιο. Με την εμφάνιση του Ναζιστικού Κόμματος της Αυστρίας στις

αρχές της δεκαετίας του 1930, έχασε πολλά μέλη και υποστηρικτές. Το 1934 με την απαγόρευση

2 Greater German People's Party, (25 Μαρτίου 2014). Προσβάσιμο : http://en.wikipedia.org/wiki/Greater_German_People%27s_Party (Ημερομηνία επίσκεψης: 2014, 26 Ιουνίου)·

E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ. 36.3 Landbund, (13 Δεκεμβρίου 2013). Προσβάσιμο : http://en.wikipedia.org/wiki/Landbund (Ημερομηνία επίσκεψης:

2014, 27 Ιουνίου)· E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ. 36.

9

των κομμάτων ουσιστικά έπαψε να υπάρχει και τέσσερα χρόνια αργότερα αρκετά από τα

εναπομείναντα μέλη του προσχώρησαν στο Ναζιστικό Κόμμα της Γερμανίας.

Το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Αυστρίας4 είχε ιδρυθεί 1 Ιανουαρίου το 1889,

ήταν κεντροαριστερό και ιδεολογικά κοντά στο Μαρξισμό. Ήδη πριν το 1900 αγωνιζόταν για τα

δικαιώματα της εργατικής τάξης όπως το δικαίωμα ψήφου και απαιτούσε η Αυστροουγγαρία να

αναμορφωθεί σε ένα ομοσπονδιακό δημοκρατικό κράτος. Το δικαίωμα ψήφου δώθηκε στους

εργάτες μετά από μία γενική απεργία το 1907 και το γεγονός αυτό αύξησε τη δημοτικότητα του

κόμματος. Οι υποστηρικτές του προέρχονταν κυρίως από την εργατική τάξη και ήταν ιδιαίτερα

δημοφιλές στη Βιέννη και τις βιομηχανικές περιοχές της Βοημίας, Μοραβίας, Στυρίας, Άνω και

Κάτω Αυστρίας. Μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου αρχηγός του κόμματος ανέλαβε ο

νομικός Όττο Μπάουερ, ο οποίος προπολεμικά είχε διατελέσει γραμματέας του κόμματος. Ο

εκπρόσωπος του κόμματος Καρλ Ρέννερ διετέλεσε Καγκελάριος στην πρώτη προσωρινή

κυβέρνηση το 1918 και από τη θέση αυτή εισηγήθηκε ρηξικέλευθες μεταρρυθμίσεις όπως η

οχτάωρη εργασία και οι διακοπές μετ' αποδοχών για τους εργαζομένους. Η ένωση Αυστίας-

Γερμανίας είχε υποστηριχθεί έντονα από τους Σοσιαλδημοκράτες καθώς πίστευαν πως έτσι θα

ισχυροποιούνταν και το κόμμα τους. Στα χρόνια της Πρώτης Δημοκρατίας το κόμμα πήρε τη θέση

της αντιπολίτευσης ενώ λίγο πριν και κατά την περίοδο του Αυστροφασισμού υποστηρικτές του

κόμματος είχαν έρθει αρκετές φορές σε ρήξη με τους πολιτικούς τους αντιπάλους με αποτέλεσμα

πολλοί να χάσουν τη ζωή τους ή να τραυματιστούν σε σοβαρά επεισόδια. Τα γεγονότα αυτά θα

αναλυθούν εκτενέστερα στην ενότητα Β' Ταραγμένη Περίοδος. Η ένωση των δύο χωρών το 1938

έτυχε ενθουσιώδους υποδοχής από αρκετούς Σοσιαλδημοκράτες μεταξύ των οποίων και ο Ρέννερ.

Άλλες μικρότερες πολιτικές ομάδες της χώρας ήταν το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό

Εργατικό Κόμμα (Ναζιστικό Κόμμα)5 και ο αναφερθείς σε προηγούμενη παράγραφο, Αγροτικός

Σύνδεσμος. Τα προγράμματα των δύο ομάδων ήταν εθνικιστικά και αντισημιτικά. Οι υποστηρικτές

του Αγροτικού Συνδέσμου ήταν ολιγάριθμοι και κάποιοι είχαν μεταναστεύσει στη Γερμανία,

μεταξύ των οποίων ο Αδόλφος Χίτλερ. Το Ναζιστικό Κόμμα είχε τις ρίζες του στην προπολεμική

Βοημία και στο Γερμανικό Εργατικό Κόμμα. Το κόμμα μετονομάστηκε το 1918 σε

Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα και χωρίστηκε σε δύο πτέρυγες, μία στην

Τσεχοσλοβακία και μία στην Αυστρία. Λίγο αργότερα, ιδρύθηκε και στη Γερμανία ομώνυμο κόμμα

του οποίου ηγούνταν ο Χίτλερ. Τα δύο Ναζιστικά κόμματα Αυστρίας και Γερμανίας ενώθηκαν

λόγω ιδεολογίας το 1926 αλλά παρέμειναν ξεχωριστοί κομματικοί σχηματισμοί στις χώρες τους.

Ξεχωριστή αναφορά θα πρέπει να γίνει και στα δευτερεύοντα όργανα των κομμάτων που

4 Social Democratic Party of Austria, (20 Ιουνίου 2014). Προσβάσιμο : http://en.wikipedia.org/wiki/Social_Democratic_Party_of_Austria#First_Republic (Ημερομηνία επίσκεψης: 2014, 27 Ιουνίου)· E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ. 37-38.

5 E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ. 36.

10

πολλές φορές αναλάμβαναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική σκηνή της χώρας. Αυτά τα

όργανα ήταν παραστρατιωτικά παρακλάδια των κομμάτων, αποτελούμενα από οπλισμένες

φάλαγγες με στρατιωτική οργάνωση και οπλισμό. Σκοπός τους ήταν η περιφρούρηση των

κομματικών συγκεντρώσεων, οι εφορμήσεις κατά των αντίπαλων κομματικών συγκεντρώσεων, η

περιφρούρηση των κομματικών γραφείων και των στελεχών και φυσικά, οι συγκρούσεις με τις

παραστρατιωτικές ομάδες των άλλων κομμάτων. Τέτοιου είδους παραστρατιωτικές ομάδες ήταν η

Heimwehr (Πατριωτική Φρουρά) του Χριστιανοκοινωνικού Κόμματος και η Schutzbund

(Δημοκρατική Δύναμη Προστασίας) του Σοσιαλδημοκρατικού. Αργότερα, σε αυτές τις ομάδες

προστέθηκε και η Ναζιστική Schutzstaffel (SS). Η δράση των οργανώσεων έγινε πιο ενεργή στα

χρόνια της οικονομικής ύφεσης λίγο πριν τον Αυστροφασισμό.

Στις 16 Φεβρουαρίου 1919 έγιναν εκλόγες για τη δημιουργία της Συνταγματικής

Εθνοσυνέλευσης6 Νικήτρια δύναμη αναδείχτηκε το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα με

ποσοστό 40.8% κερδίζοντας 72 από τις 170 θέσεις του Κοινοβουλίου. Δεύτερο ανδείχτηκε το

Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα με ποσοστό 35.9% και 69 έδρες ενώ ακολούθησε τρίτο το

Πανγερμανικό Λαϊκό Κόμμα με ποσοστό 5.9% και 8 έδρες. Τα δύο μεγάλα κόμματα σχημάτισαν

κυβέρνηση συνεργασίας μόνα τους λόγω της αποχώρησης του Πανγερμανικού Λαϊκού Κόμματος

από την κυβέρνηση συνεργασίας. Η νέα εθνοσυνέλευση έσπευσε να επικυρώσει τα ψηφίσματα της

προηγούμενης κυβέρνησης και να κάνει γνωστό για άλλη μία φορά πως αποτελεί αναπόσπαστο

κομμάτι της Γερμανίας και το επίσημο όνομα που έχει επιλέξει για τη χώρα είναι Γερμανοαυστρία.

Της νέας κυβέρνησης ηγούνταν ο Καγκελάριος Καρλ Ρέννερ, ο οποίος θα ήταν ο κύριος

συνομιλητής των Μεγάλων Δυνάμεων και εκπρόσωπος της Γερμανοαυστρίας στην Συνδιάσκεψη

της Ειρήνης στο Παρίσι που είχε ξεκινήσει τις εργασίες της. Βεβαίως, ο Ρέννερ δεν μπορούσε να

κάνει και πολλά στις συζητήσεις της Συνδιασκέψεως διότι η Αυστροουγγαρία είχε παραδοθεί άνευ

όρων.

Την περίοδο της Συνδιασκέψεως οι Μεγάλες Δυνάμεις κράτησαν μία ουδέτερη στάση

απέναντι στα όσα συνέβαιναν στην Γερμανοαυστρία. Η αντίδρασή τους ήρθε με την υπογραφή της

Συνθήκης των Βερσαλλιών, η οποία υποχρέωσε τη Γερμανία να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της

Αυστρίας. Έπειτα το Σεπτέμβριο του 1919 με την κοινοποίηση των όρων της Συνθήκης του Αγίου

Γερμανού7 και την υπογραφή της στις 10 του ίδιου μήνα, ήρθε και το καίριο πλήγμα στις βλέψεις

των πολιτικών της Γερμανοαυστρίας. Οι Μεγάλες Δυνάμεις απαγόρευσαν τη χρήση του όρου

Γερμανοαυστρία και τον αντικατέστησαν με τη Δημοκρατία της Αυστρίας και απαγόρευσαν κάθε

συζήτηση περί πολιτικής και οικονομικής ενώσεως με τη Γερμανία. Η απαγόρευση αυτή είχε

6 Austrian Constitutional Assembly election, 1919, (14 Ιουνίου 2014). Προσβάσιμο : http://en.wikipedia.org/wiki/Austrian_Constitutional_Assembly_election,_1919 (Ημερομηνία επίσκεψης:2014, 29 Ιουνίου).

7 S. Berstein και P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, τομ.2: Η Ευρωπαϊκή Συμφωνία και η Ευρώπη των Εθνών 1815-1919, Αθήνα, εκδ.Αλεξάνδρεια, 2007, σελ.281.

11

ζητηθεί από τη Γαλλία, η οποία είχε εκφράσει έντονες αντιδράσεις στο ενδεχόμενο ενώσεως των

δύο χωρών, κάτι που θα οδηγούσε στη δημιουργία μίας μεγάλης και ισχυρής Γερμανίας στα σύνορά

της αλλά και θα χαλούσε τις ισορροπίες στην μεταπολεμική Ευρώπη. Η Αυστρία υποχρεώθηκε να

πληρώσει βαριές πολεμικές αποζημιώσεις και ο στρατός της περιορίστηκε σε περίπου 30.000

εθελοντές. Η Συνθήκη όριζε επίσης τα νέα σύνορα του κράτους. Η χώρα έχασε αρκετά εδάφη τα

οποία κατοικούνταν από Γερμανούς. Στα βόρεια, έχασε τις περιοχές της Βοημίας, Μοραβίας,

Σιλεσίας που σχημάτιζαν τη λεγόμενη Σουδητία. Οι περιοχές αυτές περιελήφθησαν στα νέα κράτη

της Τσεχοσλοβακίας και της Πολωνίας. Σην Τσεχοσλοβακία από τα 11.8 εκ. πολίτες τα 3.1 εκ. ήταν

Γερμανοί. Στα νότια, έχασε μέρη από τα εδάφη της Καρινθίας και της Στυρίας, ενώ το Ν. Τιρόλο

πέρασε στην κυριαρχία της Ιταλίας. Τα νέα της σύνορα οριστικοποιήθηκαν το Δεκέμβριο του 1921.

Μετά και την υπογραφή της Συνθήκης, η Εθνοσυνέλευση έπρεπε να κινήσει τις διαδικασίες για την

συγγραφή συντάγματος. Τον Οκτώβριο του 1920 το νέο Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Αυστρίας8

που έμοιαζε πολύ με αυτό της Ελβετίας, ψηφίστηκε και μπήκε σε ισχύ. Το νέο Σύνταγμα προέβλεπε

και την εκλογή Ομοσπονδιακού Προέδρου.

Η χώρα διοικούνταν δημοκρατικά9 από τον Καγκελάριο, ο οποίος ήταν ο αρχηγός της

κυβέρνησης και του Υπουργικού Συμβουλίου. Αρχηγός του κράτους ήταν ο Ομοσπονδιακός

Πρόεδρος αλλά είχε περιορισμένες πολιτικές δυνάμεις. Η διοίκηση της χώρας γίνοταν από δύο

θεσμικά όργανα, το Εθνικό Συμβούλιο (Nationalrat) και το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο. Το Εθνικό

Συμβούλιο αποτελούμενο από 183 αντιπροσώπους των κομμάτων ήταν υπεύθυνο για την εύρυθμη

λειτουργία του κράτους. Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Bundesrat) αποτελούμενο από 62

πολιτειακούς αντιπροσώπους των περιφερειακών συμβουλίων είχε περιορισμένες δυνάμεις.

Μπορούσε να προβάλλει βέτο σε κάποιες αποφάσεις και να συμμετάσχει στην ψήφιση νόμων που

αφορούσαν τις περιφέρειες. Ένα τρίτο θεσμικό όργανο ήταν η Ομοσπονδιακή

Συνέλευση(Bundesversammlung), η οποία σχηματίζοταν από μέλη του Εθνικού και του

Ομοσπονδιακού Συμβουλίου που συνεδρίαζαν από κοινού και είχε εθιμοτυπικό χαρακτήρα. Ο

ρόλος του ήταν κυρίως ελεγκτικός ως προς τις πράξεις του Προέδρου. Όρκιζε το νέο Πρόεδρο και

μπορούσε να καλέσει το λαό σε δημοψήφισμα για την εκλογή του. Επίσης σε περίπτωση

παραβίασης του Συντάγματος τον καλούσε σε απολογία ενώπιον του Συμβουλίου και ήταν

υπεύθυνο για την κήρυξη πολέμου.

8 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, The World Since 1919:Central Europe, Macmillan, 1971, σελ.156.9 E. Solsten και David E. McClave, Austria, A Country Study, Federal Research Division, Library of Congress,

Washington DC 1994, σελ. 168-180.

12

Α.2. Η ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Ο θυρεός της Πρώτης Δημοκρατίας της Αυστρίας, 1919-1934.

13

Η ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Η Δημοκρατία της Αυστρίας έχοντας υπογράψει τηνς Συνθήκη του Αγίου Γερμανού

οδηγείται ένα χρόνο αργότερα σε εθνικές εκλογές, τον Οκτώβριο του 1920. Νικητές

αναδεικνύονται οι Χριστιανοκοινωνιστές με ποσοστό 41.8% και 85/183 έδρες του Εθνικού

Συμβουλίου, δεύτερο κόμμα οι Σοσιαλδημοκράτες με ποσοστό 36.0% και 60 έδρες και τρίτο κόμμα

το Πανγερμανικό με 17.3% και 28 έδρες. Οι Χριστιανοκοινωνιστές μαζί με το Πανγερμανικό Λαϊκό

Κόμμα σχηματίζουν τη νέα κυβέρνηση. Το Δεκέμβριο του ίδιου έτους εκλέγεται πρώτος Πρόεδρος

της Αυστρίας ο Μίκαελ Χάινις. Η νέα κυβέρνηση έπρεπε να ξεκινήσει άμεσα τη δύσκολη

ανασυγκρότηση της νέας Αυστρίας, υπόθεση πολύ δύσκολη.

Η έκταση της Αυστρίας10 με τα νέα της σύνορα έφτασε τις 83.859 τ.χλμ.και περιελάμβανε 9

περιφέρειες (κρατίδια). Αυτές ήταν η Άνω Αυστρία, η Κάτω Αυστρία, η Μπούργκενλαντ, η Στυρία,

το Σάλτσμπουργκ, το Τιρόλο, το Φόραλμπέργκ, η Καρινθία και η πόλη της Βιέννης η οποία

αποτελούσε ξεχωριστό κρατίδιο το οποίο είχε δημιουργηθεί για πολιτικούς και ιδεολογικούς

λόγους. Ο πληθυσμός της ανερχόταν σε 6.5 εκ. πολίτες, στη συντριπτική τους πλειοψηφία (95.3%)

Γερμανοί ρωμαιοκαθολικοί. Ο πληθυσμός της χώρας στα δυτικά και κεντρικά αποτελούνταν από

αγροτικούς πληθυσμούς κατά κύριο λόγο. Η μεγαλύτερη έκταση της χώρας σε ποσοστό 62%

καλυπτόταν από το μεγάλο ορεινό όγκο των Άλπεων και οι μεγάλοι ποταμοί όπως ο Δούναβης που

την διέσχιζαν, δημιουργούσαν μεγάλες εύφορες πεδιάδες. Τα 2/5 της χώρας καλύπτονταν από δάση.

Η ευημερία του νέου κράτους δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Το αυστριακό μέρος της

αυτοκρατορίας ήταν μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο το κέντρο της οικονομικής της

δραστηριότητας. Ήταν κατά κύριο λόγο αυτόνομη οικονομικά11, με τεράστια εσωτερική αγορά, με

λίγες εισαγωγές σε αναλογία με άλλες χώρες και όλες της οι εμπορικές και οικονομικές

δραστηριότητες ήταν καταμερισμένες σε κάθε περιφέρεια ώστε να ξεπερνιούνται οι δυσκολίες των

μεταφορών και βασισμένες στους πολύ στενούς οικονομικούς δεσμούς (π.χ. Η Ουγγαρία παρήγαγε

σιτηρά και αγροτικά προϊόντα που πήγαιναν στην Αυστρία, η Βοημία παρήγαγε υφάσματα που

πήγαιναν στην Ουγγαρία). Τέτοιες οικονομικές σχέσεις εντός της αυτοκρατορίας προστατεύονταν

με υψηλούς δασμούς στις εισαγωγές κάτι που οδηγούσε στην κατανάλωση των εγχώριων

προϊόντων. Ο πόλεμος και οι συνθήκες12 τα είχαν αλλάξει όλα ριζικά.

10 E. Solsten και David E. McClave, Austria, A Country Study, Federal Research Division, Library of Congress, Washington DC 1994, σελ.69-70.

11 Karl R. Stadler, «1918-19 From War to Peace: The Disintegration of the Austrian Empire», Journal of Contemporary History, Vol.3, No.4, (1968), σελ.184-185.

12 G.M. Gathorne-Hardy, A Short History of International Affairs 1920 to 1939 (3rd edition), Oxford University Press, 1942, σελ.156 και στο Παγκόσμιος Ιστορία, τομ.Β', μέρος Β', (επιμέλεια Στ. Καραβιάς), Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1932, σελ.1134.

14

Ο βιομηχανικός τομέας υπέφερε από την έλλειψη πετρελαίου το οποίο προερχόταν από τη

Γαλικία και ουσιαστικά, αυτός ο τομέας της οικονομίας είχε συρρικνωθεί διότι οι περιοχές της

αυτοκρατορίας όπου ήταν ο κύριος όγκος των βιομηχανιών είχαν περάσει στο νέο κράτος της

Τσεχοσλοβακίας. Οι τιμές είχαν εκτοξευθεί λόγω των υψηλών δασμών που είχαν επιβάλλει τα

γειτονικά κράτη και η χώρα πλέον παρήγαγε μόνο ένα μικρό μέρος των αγαθών που χρειαζόταν για

τον πληθυσμό της. Με τη διάσπαση της αυτοκρατορίας η χώρα είχε χάσει και τους κύριους

προμηθευτές σιτηρών που βρίσκονταν στα εδάφη της Ουγγαρίας και της Ουκρανίας. Η ανεργία

είχε και αυτή αυξηθεί κατακόρυφα λόγω των ανέργων εργατών και των βετεράνων του πολέμου

που είχαν επιστρέψει από το μέτωπο πίσω στις περιοχές που ζούσαν και ανζητούσαν εργασία. Σε

αυτούς να προστεθούν οι μετανάστες από τις περιοχές που έμειναν εκτός των νέων εθνικών

συνόρων και οι άνεργοι πλέον κρατικοί υπάλληλοι της αυτοκρατορίας που ανέρχονταν σε 250.000

και ζούσαν στη Βιέννη. Ο φόβος των ξένων επενδυτών για μία επαναστατική αναταραχή τους είχε

οδηγήσει στην απόσυρση των κεφαλαίων τους από τη χώρα.

Το νέο κράτος αντιμετώπιζε και σοβαρά προβλήματα συνοχής. Οι κοινωνικές και

οικονομικές και εμπορικές σχέσεις που είχαν δημιουργηθεί μεταξυ των δύο μερών της

αυτοκρατορίας πριν τον πόλεμο και είχαν διάρκεια ζωής αρκετών ετών είχαν χαθεί. Τα θεμέλια του

κράτους, οι περιφέρειες του, δεν ταίριαζαν μεταξύ τους ώστε να δημιουργούν ένα εθνικό κράτος.

Οι κοσμοπολίτες και οι ευγενείς των αστικών κέντρων όπως η Βιέννη, η παλιά πρωτεύουσα της

αυτοκρατορίας δεν ταίριαζαν με τους αγροτικούς πληθυσμούς των χωριών και των κωμωπόλεων

των Άλπεων.

Η απουσία εθνικής ταυτότητας13 ήταν επίσης μείζων θέμα για τη χώρα. Μέσα στο νέο

κράτος επικρατούσε μία σύγχηση για τους Γερμανούς του δυτικού μέρους της παλιάς

αυτοκρατορίας. Πριν από τον πόλεμο όλοι τους αυτοπροσδιορίζονταν ως Γερμανοί μέσα στην

πολυεθνική αυτοκρατορία διότι μιλούσαν γερμανικά και είχαν γερμανική κουλτούρα. Σαν εθνότητα

δεν είχαν εκφράσει την επιθυμία της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου αυστριακού κράτους των

γερμανών διότι ήταν δεσπόζουσα εθνότητα και υποστηρικτές της αυτοκρατορικής οικογένειας.

Τώρα το γεγονός που δυσκόλευε την δημιουργία μίας εθνικής ταυτότητας ήταν το ''θολό σημείο''

της αυστριακής εθνικής ταυτότητας. Ο Γερμανός ως νέος πολίτης της χώρας θα ήταν

γερμανοαυστριακός; Θα ήταν Αυστρογερμανός; Γερμανός σε ένα δεύτερο, γερμανικό εθνολογικά

κράτος; Επίσης οι περιφερειακοί πλυθησμοί αν και Γερμανοί είχαν πιο ανεπτυγμένους δεσμούς με

τις περιοχές όπου είχαν μεγαλώσει και ζούσαν. Η τοπική κουλτούρα και ιστορία ήταν τα

χαρακτηριστικά που διαμόρφωναν το χαρακτήρα τους και ενίσχυαν τους δεσμούς με τις τοπικές

τους πατρίδες έτσι ώστε πολλοί να αυτοχαρακτηρίζονται για παράδειγμα ως κάτοικοι του

Σάλτσμπουργκ ή του Τιρόλου παρά ως αυστριακοί. Η ιδέα μίας Αυστρίας δεν ικανοποιούσε κανένα

13 E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ.78-79.

15

διότι ο τοπικά αυτοχαρακτηριζόμενος πολίτης έχανε τον άμεσο δεσμό με την πατρίδα του ενώ

αυτοί που ζητούσαν την ένωση όλων των Γερμανών σε ένα κράτος δεν ικανοποιούνταν μέσα σε μία

μικρή και ανίσχυρη Αυστρία, του δεύτερου Γερμανικού κράτους της Ευρώπης. Η δυσκολία της

δημιουργίας αυστριακών πολιτών έδωσε χώρο στην άποψη πως η Αυστρία ήταν ένα κράτος που

είχε δημιουργηθεί αυθαίρετα από τις νικήτριες δυνάμεις. Αυτό οδηγούσε σε μία ισχυροποίηση μέσα

στην κοινή γνώμη της ιδέας για ένωση με τη Γερμανία αν και αυτή είχε απαγορευθεί από τις

υπογεγραμμένες Συνθήκες. Η ένωση φαινόταν ως η μοναδική διέξοδος από τα προβλήματα που

αντιμετώπιζε η χώρα.

Το καλό που είχε προκύψει με την επαναχάραξη των συνόρων της Αυστρίας ήταν η

ομοιογένεια του πληθυσμού της στο υψηλό ποσοστό του 95.3%. Αντίστοιχα, οι μειονότητες14

αποτελούσαν το 4.7%. Στην Αυστρία υπήρχε διάκριση σε επίσημα αναγνωρισμένες εθνοτικές

ομάδες οι οποίες είχαν νομική υπόσταση και αναγνωρίζονταν ως μειονότητες (Σλοβένοι, Κροάτες,

Ούγγροι, Τσέχοι, Σλοβάκοι) και υπήρχαν και οι άλλες κοινωνικές ομάδες που αποτελούσαν

μειονότητες αλλά χωρίς νομική υπόσταση (Εβραίοι, Ρομά). Αυτές οι κατηγορίες δεν

αναγνωρίζονταν ως αυστριακές εθνοτικές ομάδες. Οι Εβραίοι που κατοικούσαν σχεδόν

αποκλειστικά στην Βιέννη, αποτελούσαν σχεδόν το 10% του πλυθησμού της.

Η σταθερότητα της χώρας και η επιβίωσή της έπρεπε να στηριχθεί στη αρμονική συμβίωση

των πολιτών της και στη συλλογική προσπάθεια των πολιτικών δυνάμεων. Οι δυσκολίες που

έπρεπε να αντιμετωπιστούν ήταν τεράστιες και δυστυχώς οι κυβερνήσεις δεν ήταν αρκετά ισχυρές

για να τα καταφέρουν. Πολλές φορές οι ιδεολογικές τους διαφορές δεν τους επέτρεπαν να

συμβαδίσουν και να αγωνιστούν από κοινού. Η δυνατότητα που τους έδινε η δημοκρατία να

εκφράζουν ελεύθερα σε πολιτικές συγκεντρώσεις την πολιτική τους άποψη και κάθε τους αντίθεση

με τη κυβέρνηση, που αυτή τη δυνατότητα επί μοναρχίας δεν την είχαν, πολλές φορές στρέφονταν

εναντίον της δημοκρατίας ζητώντας ακόμη και να την καταλύσουν. Οι κακές συνθήκες διαβίωσης

των πολιτών, η οικονομική δυσπραγία, η αβεβαιότητα για το μέλλον τους και οι ιδεολογικές

διαφορές δημιουργούσαν μία έντονη πόλωση που ανά πάσα στιγμή μπορουσε να οδηγήσει σε

παρεκτροπή. Η περίοδος της Πρώτης Δημοκρατίας άλλωστε λόγω των επακόλουθων του πολέμου,

της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης και των εσωτερικών αναταραχών υπήρξε μία Ταραγμένη

Περίοδος για την Αυστρία.

14 E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ.86-93.

16

Β' ΤΑΡΑΓΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Αντισημιτική εκλογική αφίσα του Χριστιανοκοινωνικού Κόμματος που

απεικονίζει ένα Εβραιο-Μπολσεβικικό φίδι να πνίγει τον αετό της Αυστρίας.

Ενδεικτικό δείγμα της κομματικής ρητορικής κατά την Πρώτη Δημοκρατία.

17

Β.1. ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΧΡΟΝΙΑ 1920 – 1932

Η περίοδος 1920-1932 αποδείχθηκε ως μία ασταθέστατη περίοδος. Αν και η χώρα πλέον

είχε Σύνταγμα, Ομοσπονδιακό Πρόεδρο και νέα, δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση δεν μπόρεσε

να ξεπεράσει τις δυσκολίες. Άλλωστε είναι εύκολα αντιληπτή η κατάσταση που επικρατεί σε μία

χώρα που έχει εξέλθει ηττημένη και ταπεινωμένη από έναν Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο χειμώνας του

1920-1921 ήταν δριμύς. Χιλιάδες ανθρώπων λόγω των οικονομικών δυσκολιών πέθαναν από την

πείνα. Ο πληθωρισμός μετά τον πόλεμο είχε οδηγήσει στην υποτίμηση της αυστριακής κορώνας. Η

ισοτιμία της με το αμερικανικό δολλάριο είχε φτάσει τις 3000/1, από τα 20/1 που ήταν. Το 1920

άρχισε τη δράση της και η παραστρατιωτική Heimwehr. Η Heimwehr ή Πατριωτική Φρουρά,

αποτελούνταν από βετεράνους του πολέμου οι οποίοι είχαν σαν σκοπό την προστασία των συνόρων

της χώρας. Πoλλοί από αυτούς είχαν προσληφθεί από ιδιοκτήτες καταστημάτων και βιομήχανους

για να προστατεύσουν τις περιουσίες τους από τις κλοπές και το πλιάτσικο που έκαναν οι διάφοροι

περιπλανώμενοι και άνεργοι. Δεν είχαν κάποια κεντρική διοίκηση αλλά τοπικές οργανώσεις οι

οποίες δρούσαν η καθεμία στην περιοχή της και κατά βούληση. Η Heimwehr ήταν ακροδεξιά και

αργότερα απέκτησε άλλο ένα παρακλάδι την Heimatblock.

Το 1921 η κυβέρνηση της Αυστρίας λόγω του δημοσιονομικού αδιεξόδου στράφηκε στην

Κοινωνία των Εθνών (Κ.τ.Ε) για βοήθεια. Με αίτημα της ζήτησε την παροχή δανείου για να

καλύψει τις ελλείψεις σε τρόφιμα και αγαθά πρώτης ανάγκης. Η Κ.τ.Ε χορήγησε δάνεια τα οποία

ανακούφισαν προσωρινά την κατάσταση. Τα οικονομικά προβλήματα άρχισαν να ενισχύουν τις

φωνές για ένωση με την Γερμανία. Στο Εθνικό Συμβούλιο παρουσιάστηκε το προσχέδιο για

δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της ενώσεως και η Κ.τ.Ε. ενημερώθηκε για την πρόθεση της

αυστριακής πολιτικής ηγεσίας. Οι Μεγάλες Δυνάμεις όμως απείλησαν με βαρύτατες οικονομικές

κυρώσεις και τελικά η πρόταση αποσύρθηκε.

Το 192215 με την κορώνα να έχει φτάσει τις 77000/1 δολλάριο έκανε την εμφάνισή του το

αίτημα για οικονομική ένωση Αυστρίας – Γερμανίας. Καγκελάριος της Αυστρίας ήταν ο

χριστιανοκοινωνιστής Ίγκναζ Σάιπελ. O Σάιπελ όντας ικανότατος πολιτικός στράφηκε προς τις

ευρωπαϊκές χώρες για οικονομική βοήθεια και για να διαπραγματευθεί τους όρους για τις πολεμικές

αποζημιώσεις. Οι Μεγάλες Δυνάμεις υπό το φόβο του ξεσπάσματος επαναστατικού-

Μπολσεβικικού κινήματος όπως είχε συμβεί σε γειτονικές περιοχές της Αυστρίας (Βαυαρία,

Ουγγαρία) και την παρεκτροπή του πολιτεύματος, συμφώνησαν να αναστείλουν προσωρινά την

15 E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ.40, 121.

18

είσπραξη των πολεμικών αποζημειώσεων από την Αυστρία και καλούσαν και άλλες χώρες να

πράξουν το ίδιο. Ο Σάιπελ επίσης κατάφερε να προσελκύσει στη χώρα επενδύσεις από διάφορες

ευρωπαϊκές χώρες ( Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία). Οι Μεγάλες Δυνάμεις απαγόρευσαν και

την οικονομική ένωση με τη Γερμανία και μέσω της Κ.τ.Ε. πρότειναν ένα σχέδιο για την

ανάκαμψη της αυστριακής οικονομίας. Αυτό το σχέδιο προέβλεπε οικονομικό έλεγχο από μία

διεθνή επιτροπή, μεταρρύθμιση της οικονομίας και διευκόλυνση των ιδιωτικών δανείων. Το Εθνικό

Συμβούλιο της Αυστρίας ψήφισε την κατάλληλη νομοθεσία για την μεταρρύθμιση της οικονομίας

και αμέσως εγκρίθηκαν δύο δάνεια16 συνολικού ύψους 130 εκ. δολλαρίων, με χρονικό όριο

αποπληρωμής 20 ετών. Στο πρώτο δάνειο εγγυητές ήταν οι Μεγάλες Δυνάμεις και το Βέλγιο, ένω

στο δεύτερο η Σουηδία, η Ολλανδία και η Δανία. Η Αυστρία ως ασφαλιστική δικλίδα των δανείων

χρησιμοποίησε το κρατικό μονοπώλιο καπνού και υποθήκευσε κρατικά ακίνητα. Μία από τις νέες

μεταρρυθμίσεις της οικονομίας ήταν και η αντικατάσταση της υποτιμημένης κορώνας με ένα νέο

ισχυρότερο νόμισμα, το σελίνι. Στο σελίνι αργότερα προσδώθηκε και το προσωνύμιο ''δολλάριο

των Άλπεων''. Οι νέες μεταρρυθμίσεις αποδείχθηκαν καίριας σημασίας και πετυχημένες καθώς η

οικονομία της χώρας άρχισε να δείχνει μικρά σημάδια ανάκαμψης.

Σε άλλους τομείς, εκτός της οικονομίας, τα πράγματα δεν πήγαιναν το ίδιο καλά ή

τουλάχιστον δεν ήταν ορατή ακόμη η προοπτική της βελτίωσης. Η κοινωνική κατάσταση είχε

αρχίσει να παρουσιάζει τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια. Η Heimwehr17 πλέον είχε γίνει μία απειλή

για τη δημοκρατία. Το Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα μαζί με αντιμαρξιστές και αντισημίτες

βιομήχανους χρηματοδοτούσαν την οργάνωση και τη χρησιμοποιούσαν εναντίον εργατών που

απεργούσαν, για να διαλύουν πορείες και να εφορμούν σε πολιτικές συγκεντρώσεις των

Σοσιαλδημοκρατών. Έτσι σιγά σιγά η οργάνωση από παραστρατιωτική και ανοργάνωτη είχε

αρχίσει να γίνεται κομματικό όργανο, αφού πλέον είχε βρει αυτό που της έλειπε, την καθοδήγηση.

Στο απόγειό της, το 1931 έφτασε να αριθμεί 60.000 οπλισμένους άνδρες.

Σε απάντηση προς την προκλητική στάση και τις παράνομες πράξεις της Heimwehr το

Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα σχημάτισε τη δική του παραστρατιώτικη οργάνωση την Schutzbund18.

Η οργάνωση στο απόγειό της έφτασε τα 90.000 εκπαιδευμένα μέλη. Είχε μεγάλα αποθέματα σε

οπλισμό, κρυμμένα σε αποθήκες μακριά από την πόλη ακόμη και μέσα στα γραφεία της εφημερίδας

που εξέδιδε. Σε αντίθεση με την δρούσα στην περιφέρεια Heimwehr, η Schutzbund κυρίως

δραστηροποιήθηκε στη Βιέννη, που ήταν και το εκλογικό προπύργιο του Σοσιαλδημοκρατικού

16 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, The World Since 1919:Central Europe, Macmillan, 1971, σελ.157· G.M. Gathorne-Hardy, A Short History of International Affairs 1920 to 1939 (3rd edition), Oxford University

Press, 1942, σελ 73-74.17 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, ο.π., σελ.157-158· J.R. Mills, Austria Between the Wars: NewBorders Create Economic Chaos. 18 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, ο.π., σελ.157-158· E. Solsten και David E. McClave, ο.π., σελ.40· J.R. Mills, Austria Between the Wars: NewBorders Create Economic Chaos

19

κόμματος καθώς στην πόλη το κόμμα λάμβανε μεγάλα εκλογικά ποσοστά και εξέλεγε δικό του

δήμαρχο. Το 1923 στην πόλη είχε εκλεγεί δήμαρχος ο Σοσιαλδημοκράτης, πρώην Ομοσπονδιακός

Πρόεδρος, Καρλ Σάιτζ. Το κόμμα εφάρμοσε στην πόλη ένα πρόγραμμα κατασκαευής τεραστίων

εργατικών κατοικιών (Karl-Max-Hof) φορολογόντας τις μεγάλες ιδιοκτησίες και τα μεγάλα

εισοδήματα. Με στοχευμένες κινήσεις είχαν περάσει στην ιδιοκτησία του δήμου πολλές

επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας (φωταέριο, ηλεκτρικό) και κάποιες ιδιωτικές. Ο δήμος παρείχε

κοινωνικές υπηρεσίες όπως ένα δέμα με ρούχα σε όλα τα νεογέννητα παιδιά, δωρεάν φύλαξη

βρεφών σε βρεφονηπιακούς σταθμούς για τους εργαζόμενους γονείς, αθλητικές εγκαταστάσεις,

δημόσια λουτρά, χώρους αναψυχής και δωρεάν ιατρική περίθαλψη. Λόγω της πολιτικής κυριαρχίας

των Σοσιαλδημοκρατών είχε δοθεί στην πόλη το προσωνύμιο Κόκκινη Βιέννη19.

Τα έτη από το 1924-1927 σημαδεύτηκαν από σοβαρά και βίαια επεισόδια των δύο

παραστρατιωτικών οργανώσεων όπου σημειώθηκαν και δολοφονίες. Οι Σοσιαλδημοκράτες είχαν

άρχισει να απειλούν ακόμη και με επανάσταση. Το 1927 όμως η κατάσταση έφτασε στα όρια

εμφύλιας σύρραξης και οι φόβοι για επανάσταση φούντωσαν. Τον Ιανουάριο του 1927 σε μία από

τις πολλές συγκρούσεις των δύο οργανώσεων, στο Σάττεντορφ (Μπούργενλαντ), σημειώθηκαν δύο

δολοφονίες. Ένας βετεράνος του πολέμου και ένα παιδί είχαν δολοφονηθεί. Τρία μέλη της

Heimwehr συνελήφθησαν με την κατηγορία της δολοφονίας και οδηγήθηκαν σε δίκη. Στη δίκη που

έγινε στις 14 Ιουλίου 1927 υποστήριξαν πως βρίσκονταν σε νόμιμη άμυνα και τελικά αθωώθηκαν.

Την αμέσως επόμενη ημέρα οπαδοί των Σοσιαλδημοκρατών ξεκίνησαν μεγάλες απεργίες και

διαδηλώσεις στην πόλη. ΄Οταν οι διαδηλωτές έφτασαν στην κεντρική λεωφόρο Ringstrasse*

κατευθύνθηκαν προς το Κοινοβούλιο αλλά η αστυνομία τους απώθησε. Τελικά κατέληξαν μπροστα

στο Παλάτι της Δικαιοσύνης όπου άρχισαν να δημιουργούν επεισόδια με την αστυνομία. Στη

συνέχεια αφού η μικρή αστυνομική δύναμη δεν μπόρεσε να τους σταματήσει εισέβαλαν στο

Παλάτι, το λεηλάτησαν και του έβαλαν φωτιά. Επειδή η κατάσταση είχε αρχίσει να ξεφεύγει από

τον έλεγχο ο αρχηγός της αστυνομίας έδωσε εντολή για χρήση βίας και όπλων στους υφισταμένους

του. Η αστυνομία κάλεσε τους διαδηλωτές να σταματήσουν τις ταραχές, αυτοί δεν υπάκουσαν και

η αστυνομία άνοιξε πυρ, σκοτώνοντας 89 από αυτούς και τραυματίζοντας άλλους 600. Οι

διαδηλώσεις έληξαν μετά από δύο ημέρες. Τα γεγονότα αυτά έμειναν γνωστά, ως η Εξέγερση του

Ιουλίου20. Μετά την Εξέγερση του Ιουλίου η διαμάχη μεταξύ των δύο οργανώσεων συνεχίστηκε

και μάλιστα η Heimwehr απείλησε τους Σοσιαλδημοκράτες πως θα βάδιζε στη Βιέννη με σκοπό

19 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, The World Since 1919:Central Europe, Macmillan, 1971, σελ.157· Red Vienna, (8 Μαΐου 2014). Προσβάσιμο : http://en.wikipedia.org/wiki/Red_Vienna (Ημερομηνία επίσκεψης :

2014, 2 Ιουλίου).* Η Ringstrasse ήταν μία μεγάλη κυκλική λεωφόρος της Βιέννης με διάφορα σημαντικά κτίρια όπως το Κοινοβούλιο,

το Δημαρχείο, η Όπερα της Βιέννης, το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και διάφορα παλάτια.20 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, ο.π., σελ.158· July Revolt of 1927, (10 Μαΐου 2014). Προσβάσιμο : http://en.wikipedia.org/wiki/July_Revolt_of_1927

(Ημερομηνία επίσκεψης :2014, 3 Ιουλίου).

20

την κατάληψη της εξουσίας με τη χρήση των όπλων.

Το 1931 η χώρα βρισκόταν σε δεινή οικονομική θέση και η κυβέρνηση αποφάσισε να

αρχίσει τις διαπραγματεύσεις με τη Γερμανία για τελωνειακή ένωση τον Μάρτιο. Η Γαλλία

παρενέβει και προχώρησε σε οικονομικές κυρώσεις κατά της Αυστρίας. Οι διαπραγματεύσεις

σταμάτησαν όταν ένα μήνα αργότερα, τον Ιούνιο, η μεγαλύτερη τράπεζα της Αυστρίας

Kreditanstalt, έφτασε στα όρια της πτώχευσης. Η τράπεζα που μέχρι πριν την κατάρρευσή της ήταν

γνωστή ως μία ισχυρή τράπεζα, σώθηκε χάρις την παροχή κεφαλαίων από την Τράπεζα της Αγγλίας

ύψους 150 εκ. σελινιών. Η οικονομική κρίση είχε χτυπήσει και την Αυστρία.

Το 193221 βρήκε τη χώρα να εκλιπαρεί τη διεθνή κοινότητα για δάνειο ώστε να μπορέσει να

θρέψει τους πολίτες της. Τα αποθέματά της σε χρυσό συνεχώς μειώνονταν, πολλές μεγάλες

τράπεζες είχαν καταστραφεί οικονομικά και δεν υπήρχε αποθεματικό στα κρατικά ταμεία για να

πληρωθούν τα επιδόματα των απόρων και των ανέργων που συνεχώς αυξάνονταν. Η Κ.τ.Ε.

συμφώνησε το καλοκαίρι του 1932 να χορηγήσει δάνειο στη χώρα ύψους 42εκ.δολλαρίων για 20

έτη αλλά με προϋπόθεση την υπογραφή συμφωνίας που θα ανέφερε πως η Αυστρία δεν θα ενωθεί

οικονομικά και πολιτικά με τη Γερμανία. Αν και υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις από τους βουλευτές

τελικά η συμφωνία ψηφίστηκε οριακά από το Εθνικό Συμβούλιο και υπεγράφη λόγω της δύσκολης

κατάστασης που αντιμετώπιζε η χώρα. Το ίδιο έτος στη χώρα είχαν συμβεί και άλλα σημαντικά

γεγονότα. Καγκελάριος είχε αναλάβει από το Μάιο, ο χριστιανοκοινωνιστής Ένγκελμπερτ

Ντόλφους όμως η κυβέρνηση της οποίας ηγούνταν είχε πλειoψηφία μόλις μίας ψήφου.

21 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, ο.π., σελ.160.

21

Β.2. ΑΥΣΤΡΟΦΑΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΙΤΛΕΡ 1933 – 1938

Ο Ντόλφους ανέλαβε τη χώρα22 στην πιο

δύσκολη στιγμή καθώς είχε να αντιμετωπίσει τις

συνέπειες της παγκόσμιας ύφεσης. Το όραμά του

για τη χώρα ήταν η δημιουργία μίας μεγάλης και

ισχυρής Αυστρίας που θα έπαιζε βασικό ρόλο στην

Κεντρική Ευρώπη. Η χώρα θα ήταν άμεσα

συνδεδεμένη με την Καθολική πίστη, ανεξάρτητη

από την Προτεσταντική Γερμανία, που θα

αποτελούσε το προπύργιο της Γερμανικής

κουλτούρας ενάντια στο ναζισμό και το

κομμουνισμό. Για να λύσει τα προβλήματα κάλεσε

τους Σοσιαλδημοκράτες σε μία κυβέρνηση Ένγκελμπερτ Ντόλφους

συνεργασίας αλλά αρνήθηκαν διότι δεν ήθελαν να έχουν σχέση με τα προβλήματα της χώρας. Έτσι

ο Ντόλφους σχημάτισε κυβέρνηση με την Landbund και τη Heimatblock, το ακροδεξιό

κοινοβουλευτικό παρακλάδι της Heimwehr. Επιπλέον στο προσκήνιο είχε έρθει και το

Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα, το οποίο είχε αρχίσει να δυναμώνει καθώς στις δημοτικές εκλογές είχε

κερδίσει κάποιες έδρες. Λόγω της αδύναμης κυβέρνησης του Ντόλφους, από τον Ιανουάριο του

1933, οι Εθνικοσοσιαλιστές που είχαν πλέον αποκτήσει πολιτική δύναμη στη Γερμανία υπό την

ηγεσία του Χίτλερ άρχισαν έναν ανορθόδοξο πόλεμο23 κατά της Αυστρίας ώστε να αναγκάσουν την

κυβέρνηση να πάει σε εκλογές και το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα να κερδίσει έδρες. Ο Χίτλερ ήταν

υπέρμαχος της ενώσεως των δύο χωρών καθώς θεωρούσε πως «όταν η εδαφική έκταση του Ράιχ

συμπεριλάβει όλους τους Γερμανούς κι αν έστω αποδειχθεί αδύνατο να τους θρέψει, τοτε θα γεννηθεί

η ηθική ανάγκη σ'αυτόν το λαό να κατακτήσει ξένες χώρες»24. Η αντίθεση των απόψεων μεταξύ

Χίτλερ και Ντόλφους δημιούργησε ένα δίπολο που προξένησε προβλήματα στη χώρα τα οποία

ξεκινούσαν από την Γερμανία. Οι Ναζί ξεκίνησαν τουριστικό αποκλεισμό στην Αυστρία και

απαγόρευσαν τις εισαγωγές και εξαγωγές προς αυτή. Έστελναν μυστικά στην Αυστρία

ταραχοποιούς τους οποίους χρηματοδοτούσαν για να προκαλούν προβλήματα. Βομβιστικές

22 E. Solsten και David E. McClave, Austria, A Country Study, Federal Research Division, Library of Congress, Washington DC 1994, σελ.41-43·

W.C. Langsam και O.C. Mitchell, The World Since 1919:Central Europe, Macmillan, 1971, σελ.159-160.23 Gottfried-Karl Kindermann, Αυστρία 1933-1938, Επιθετικός στόχος και αντίπαλος του Εθνικοσοσιαλισμού, Αθήνα,

Παπαζήσης, 2006, σελ.22-23.24 Α. Χίτλερ, Ο Αγών μου, τομ.1: Απολογισμός, Αθήνα, εκδ.Ζαρβάνος, 1961, σελ.6.

22

ενέργειες σημειώθηκαν σε πολλά τουριστικά θέρετρα της Αυστρίας με σκοπό να πληγεί ο

τουρισμός και το κύρος της χώρας. Η Γερμανία προσπαθούσε διπλωματικά να απομονώσει την

Αυστρία και ξεκίνησε προπαγανδιστική επιχείρηση κατά της κυβέρνησης με φυλλάδια, μέσω του

ραδιοφώνου και των εφημερίδων.

Ο Ομοσπονδιακός Πρόεδρος για να ενισχύσει την κυβέρνηση ώστε να μπορέσει να

ανταπεξέλθει στην κατάσταση, χορήγησε στον Ντόλφους τη δυνατότητα να ενεργεί υπό το

καθεστώς έκτακτης ανάγκης και να νομοθετεί. Ο Ντόλφους στράφηκε κατά του

Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος το οποίο κήρυξε εκτός νόμου και απαγόρευσε τη λειτουργία του.

Στη συνέχεια απαγόρευσε και το Κομμουνιστικό κόμμα. Οι εθνικοσοσιαλιστές δεν σταμάτησαν τις

τρομοκρατικές ενέργειες και συνέχισαν να πιέζουν την κυβέρνηση να πάει σε εκλογές. Αυτή η

πίεση της Ναζιστικής Γερμανίας έκανε τον Ντόλφους από υποστηρικτή της ενώσεως με τη

Γερμανία να γίνει εχθρός και να αγωνίζεται ακόμα σκληρότερα για το όραμά του για την Αυστρία.

Η αντίθεσή του αυτή προς τους Ναζί έκανε πολλούς Εβραίους να τον υποστηρίξουν.

Από το Μάρτιο του 1933 ο Ντόλφους βγήκε στην αντεπίθεση25. Σε μία από τις ψηφοφορίες

του Εθνικού Συμβουλίου οι αρχηγοί της αντιπολίτευσης που ήταν στο προεδρείο παραιτήθηκαν

ώστε να μπορέσουν να ψηφίσουν. Βάσει του Συντάγματος αυτή η κίνηση έπρεπε να οδηγήσει σε

εκλογές καθώς το Συμβούλιο δεν μπορούσε εκδώσει απόφαση. Ο Ντόλφους άρπαξε την ευκαιρία

και ζήτησε από τον Ομοσπονδιακό Πρόεδρο Βίλχελμ Μίκλας να διατάξει τη διακοπή της

λειτουργίας του Κοινοβουλίου, στο οποίο τοποθέτησε και αστυνομική φρουρά. Λίγο αργότερα

έθεσε εκτός νόμου και τη Schutzbund. Μετά από ταξίδι στο Λονδίνο, όπου είχε συνομιλίες με το

φασίστα δικτάτορα της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι συμφώνησαν η Ιταλία να στηρίξει την

ανεξαρτησία της Αυστρίας. Ο Ντόλφους ανακοίνωσε τη δημιουργία του κινήματος του

Πατριωτικού Μετώπου* στο οποίο συμμετείχαν όλα τα κόμματα που υποστήριζαν το όραμα του για

μία ανεξάρτητη Αυστρία και τον αυστριακό εθνικισμό συνδεδεμένο με τη καθολική ταυτότητα της

χώρας. Στη συνέχεια ανακοίνωσε τη πρόθεση του να κάνει αλλαγές στο Σύνταγμα. Την ίδια χρονιά

το Πανγερμανικό κόμμα ενώθηκε με το Εθνικοσοσιαλιστικό, δημιουργόντας την Αγωνιστική

Κοινότητα. Ο Αυστροφασισμός ήταν γεγονός.

Την ευκαιρία για να εδραιώσει το κίνημα του Αυστροφασισμού, την βρήκε το 1934. Η

γενική απαγόρευση των κομμάτων το Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου και οι καταστροφές των

γραφείων των Σοσιαλδημοκρατών σε πολλές πόλεις οδήγησαν σε γενική απεργία και εξέγερση στη

Βιέννη. Ο εμφύλιος ήταν προ των πυλών για τη χώρα Η κυβέρνηση κήρυξε τη χώρα υπό το

καθεστώς στρατιωτικού νόμου και διέταξε την εκτέλεση οποιουδήποτε πολίτη συλλαμβάνοταν να

οπλοφορεί. Ο κύριος πυρήνας των ταραχών στη Βιέννη ήταν το συγκρότημα των εργατικών

25 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, ο.π.,σελ.160· J.R. Mills, Austria Between the Wars:Constitutional Crisis and Coup d'etat.* Vaternlandische Front

23

κατοικιών Karl-Max-Hof όπου δόθηκαν μάχες για τέσσερις μέρες μέχρι την τελική παράδοση των

Σοσιαλδημοκρατών έπειτα από συνθηκολόγηση. Αυτά τα γεγονότα ήταν και το κύκνειο άσμα του

Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος το οποίο έπαψε να υπάρχει και πολλοί δυσαρεστημένοι οπαδοί του

προσχώρησαν στο Ναζιστικό Κόμμα.

Τα γεγονότα του Φεβρουαρίου διαδέχτηκαν άλλα σοβαρότερα. Οι παράνομοι πλέον Ναζί

ήταν εκτός ελέγχου. Τρομοκρατικά χτυπήματα λάμβαναν χώρα απ' άκρη σ'άκρη της επικράτειας

της Αυστρίας. Σιδηροδρομικοί σταθμοί, αστυνομικά τμήματα, κυβερνητικά κτίρια, εργοστάσια

ηλεκτρικής ενέργειας και σπίτια στελεχών του Πατριωτικού Μετώπου είχαν γίνει στόχοι. Η

κυβέρνηση για να τα αντιμετωπίσει αυτά έκανε πολλές συλλήψεις υπόπτων που σχετίζονταν με το

Ναζιστικό κόμμα. Ενίσχυσε τα σύνορα με στρατιώτικες δυνάμεις και έκανε μυστική συμφωνία με

την Ιταλία για στρατιωτική στήριξη σε περίπτωση απειλής από τη Ναζιστική Γερμανία.

Ο Ιούλιος του 1934 έμελλε να είναι ένας μήνας ραγδαίων εξελίξεων για τη χώρα. Η

αυξανόμενη πίεση ενάντια στους Εθνικοσοσιαλιστές τους έκανε να σχεδιάσουν πραξικόπημα για να

ρίξουν την κυβέρνηση. Στις 25 Ιουλίου, κατέλαβαν τον κρατικό ραδιοσταθμό και μετέδωσαν πως η

κυβέρνηση είχε παραιτηθεί. Την ίδια ώρα, 150 στρατιώτες που ανήκαν στα SS, κατάφεραν να

μπουν στην Καγκελαρία μεταμφιεσμένοι σε μέλη της Heimwehr και συνέλαβαν πολλά μέλη του

υπουργικού συμβουλίου. Λίγο αργότερα η Heimwehr περικύκλωσε το κτίριο. Μέσα στη γενική

αναταραχή ο Ντόλφους δολοφονήθηκε από τον Όττο Πλανέτα με δύο σφαίρες. Μέχρι το βράδυ οι

δυνάμεις ασφαλείας είχαν μπει στη Καγκελαρία και είχαν συλλάβει τους πραξικοπηματίες.

Παράλληλα, σε όλη τη χώρα είχαν δημιουργηθεί εστίες αναταραχών από Ναζιστές που

προσπαθούσαν να πάρουν την εξουσία. Η Γερμανία είχε δημιουργήσει στα σύνορα με την Αυστρία

την Αυστριακή Λεγεώνα, μία στρατιωτική ομάδα κρούσης έτοιμη να επέμβει στη χώρα μετά το

πραξικόπημα. Για κακή τους τύχη η Heimwehr, ο στρατός και η αστυνομία είχαν μείνει πιστοί στο

κράτος και αντιμετώπισαν με αποφασιστηκότητα όλους τους πραξικοπηματίες. Η Ιταλία που είχε

συμφωνήσει να στηρίξει την ανεξαρτησία της Αυστρίας είχε αναπτύξει και αυτή στα σύνορά της

στρατιωτικές δυνάμεις έτοιμες να επέμβουν σε περίπτωση εισβολής των Γερμανών Ναζί. Οι

συλληφθέντες οδηγήθηκαν σε δίκες και πολλοι από αυτούς εκτελέστηκαν.

Πριν το τέλος του Ιουλίου και συγκεκριμένα στις 29, ανέλαβε Καγκελάριος της χώρας ο

Κουρτ Σούσνιγκ26. Ο Σούσνιγκ ήταν της ίδιας αντιλήψεως με τον Ντόλφους. Το έργο που είχε

αναλάβει ήταν αρκετά δύσκολο. Ειχε αναλάβει ένα κράτος με σχεδόν χρεωκοπημένο τραπεζικό

σύστημα. Η χώρα είχε βυθιστεί στην αναρχία λόγω των συχνών αναταραχών που προκαλούσαν οι

παραστρατιωτικές κομματικές ομάδες και ο κρατικός μηχανισμός άμυνας πάσχιζε να διατηρήσει

την τάξη με τις μικρές δυνάμεις του. Επιπλέον, η τεράστια πίεση που ασκούταν στη χώρα από τους

26 W.C. Langsam και O.C. Mitchell, ο.π.,σελ.162-163· E. Solsten και David E. McClave, Austria, A Country Study, Federal Research Division, Library of Congress,

Washington DC 1994, σελ.43-44.

24

Γερμανούς Ναζί έκανε τη διατήρηση της ανεξαρτησίας της το πιο δύσκολο και επίπονο έργο καθώς

η χώρα είχε μείνει δίχως στήριξη από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ακόμη και ο Μουσολίνι, ο

μόνος που είχε συμφωνήσει να υπερασπιστεί την ανεξαρτησία της Αυστρίας από το 1935 είχε

στραφεί προς τον Χίτλερ για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της Ιταλίας, πράγμα που πρότεινε να

κάνει και ο Σούσνιγκ. Έτσι το αντιστάθμισμα στη δύναμη του Χίτλερ είχε χαθεί αφήνοντας τη

χώρα έρμαιο στα χέρια των Ναζί.

Τον Ιούλιο το 1936 ο Σούσνιγκ συναντήθηκε με τον Χίτλερ, ο οποίος για να αναγνωρίσει

την ανεξαρτησία της Αυστρίας του ζήτησε να ελευθερώσει φυλακισμένα μέλη του κόμματός του

και να συμπεριλάβει άτομα που θα του υποδείκνυε στην κυβέρνησή του. Η συμφωνία υπεγράφη

και ο Σούσνιγκ έβαλε στη κυβέρνηση τα νέα μέλη, τα οποία μυστικά όμως λάμβαναν εντολές από

το Βερολίνο. Με την υποστήριξη του Μουσολίνι να έχει αποσυρθεί, το διπλωματικό παιχνίδι είχε

περάσει στα χέρια του Χίτλερ ο οποίος συνέχιζε να πιέζει την κατάσταση.

Στις 12 Φεβρουαρίου 1938 κάλεσε στο Μπερχτεσγκάτεν τον Σούσνιγκ στον οποίο επέδωσε

τελεσίγραφο. Ο Χίτλερ του ζητούσε την ισχυροποίηση του Ναζιστικού κόμματος της Αυστρίας και

τη χορήγηση αμνηστίας σε κάποια μέλη του. Ο Σούσνιγκ όταν επέστρεψε πίσω στη χώρα,

ανύμπορος πλέον να αντιμετωπίσει την εχθρική πολιτική και την παρέμβαση του Χίτλερ στα

εσωτερικά της χώρας, ξεκίνησε μυστικές επαφές για τη διενέργεια δημοψηφίσματος. Λίγες μέρες

αργότερα, στις 9 Μαρτίου ανακοινώθηκε πως το δημοψήφισμα θα γινόταν στις 13 Μαρτίου. Ο

Χίτλερ φοβήθηκε πως το θετικό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα υπέρ της Ανεξάρτητης Αυστρίας θα

σήμαινε μία συμβολική ήττα της Ναζιστικής Γερμανίας, θα ανέτρεπε τα σχέδια του για ένωση των

δύο χωρών και γι'αυτό απείλησε πως θα έκανε στρατιωτική επέμβαση αν δεν ακυρωνόταν. Ο

Σούσνιγκ υπό την πίεση των γεγονότων

παραιτήθηκε δημόσια μέσω ραδιοφώνου

και την κυβέρνηση της χώρας ανέλαβε

στις 12 Μαρτίου ο ναζιστής υπουργός

Εσωτερικών, Άρθουρ Σέϋς-Ινβάρτ. Ο

Σέϋς-Ινβάρτ κάλεσε το Χίτλερ να

στείλει τον στρατό του για να επιβάλλει

την τάξη. Η χώρα παραδόθηκε

ολοκληρωτικά στους Ναζί και

ενσωματώθηκε στο Τρίτο Ράιχ. Η

Anschluss ήταν γεγονός.Ο Χίτλερ μπήκε

θριαμβευτής στη Βιέννη, όπου πλήθος Η διαδοχή των ηγετών στην Αυστρία

κόσμου, παραδόξως, των υποδέχθηκε σαν νικητή. Ένα νέο δημοψήφισμα αποφασίστηκε να γίνει

στις 10 Απριλίου ώστε η ένωση να ντυθεί με μανδύα νομιμότητας. Το ερώτημα του

25

δημοψηφίσματος ήταν: Ναι ή Όχι στην ένωση της Αυστρίας με το Γερμανικό Ράιχ που έγινε στις 13

Μαρτίου και στον Αρχηγό του κόμματος Αδόλφο Χίτλερ. Το αποτέλεσμα ήταν θετικό με ποσοστό

99.7%.

Ο Χίτλερ είχε διαλέξει την κατάλληλη χρονική στιγμή για να εισβάλλει στην Αυστρία. Οι

Μεγάλες Δυνάμεις εκείνη τη χρονική στιγμή είχαν να αντιμετωπίσουν τα δικά τους εσωτερικά

προβλήματα. Η Αγγλία δεν επενέβει θέλοντας να αποφύγει μία πολεμική εμπλοκή. Η Γαλλία

αντιμετώπιζε κυβερνητική κρίση και η Ιταλία ήταν απασχολημένη με τον πόλεμο που είχε

ξεκινήσει στην Αιθιοπία και την επέμβασή της στην Ισπανία. Στην Αυστρία μπήκαν σε εφαρμογή

νόμοι που νομιμοποιούσαν την ένωση καθώς και αντισημιτικοί νόμοι που οδήγησαν σε ωμότητες

κατά της Εβραϊκής κοινότητας.

26

Γ' ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Ολοκληρώνοντας αυτή τη καταγραφή των γεγονότων με την βοήθεια της σχετικής

βιβλιογραφίας είχα την ευκαιρία να μελετήσω την μεσοπολεμική Αυστρία και να τοποθετήσω στο

μυαλό μου τα πράγματα σε μία σειρά ώστε να οδηγηθώ σε κάποιες διαπιστώσεις.

Αρχικά, η χώρα βγήκε από τον Μεγάλο Πόλεμο ταπεινωμένη και έχοντας υποστεί τρομερές

ζημιές., οι κοινωνικοί δεσμοί είχαν χαθεί, η οικονομία, το εμπόριο και τα δημοσιονομικά της ήταν

σε άθλια κατάσταση, αν όχι ανύπαρκτα. Η προοπτική της επιβίωσης και της εδραίωσης της ως

αυτόνομου κράτους δεν μπορούμε να πούμε πως ήταν και η καλύτερη. Η ανασυγκρότηση της

χώρας δεν θα έπρεπε να είχε εστιαστεί στην εγκατάσταση του νέου δημοκρατικού πολιτεύματος και

μόνο. Ο διαθέσιμος χώρος που από αιώνες κατοικούταν από Γερμανούς ήταν αρκετός για τα 6.5 εκ.

νέους αυστριακούς αλλά υπήρχε έλλειψη πόρων και πρώτων υλών απαραίτητων για τη λειτουργία

του βιομηχανικού τομέα της χώρας. Η βούληση του λαού για να ξεπεραστεί το τέλμα ήταν

δεδομένη. Αυτό που έλειπε ήταν η πολιτική σύμπνοια. Αν και η διαφορά που χώριζε τα κόμματα

ήταν μόνο η ιδεολογία, στάθηκε αρκετή ώστε να υπερκεράσει όλες τις άλλες δυσκολίες, να

χειραγωγήσει το λαό και να τον χωρίσει σε τρία κομματικά στρατόπεδα. Η υπόθεση λοιπόν αρχικά

χάθηκε από τη διάσπαση της ενότητας των αυστριακών, όπου η βούληση για ανοικοδόμηση της

χώρας έγινε κομματικός αγώνας. Οι αυστριακοί ταυτίστηκαν με την κομματική τους ταυτότητα

παρά με την εθνική.

Κατά δεύτερον, οι Μεγάλες Δυνάμεις θέλοντας να έχουν τη Γερμανία υπό επιτήρηση,

αποδυναμωμένη αλλά και για ηρεμήσουν τις ανησυχίες που είχε η Γαλλία για μία ενδεχόμενη

ενδυνάμωση της Γερμανίας, χρησιμοποίησαν ως λύση ανάγκης τη δημιουργία του αυστριακού

κράτους για να αποφευχθεί η ενσωμάτωση 6.5 εκ. νέων πολίτων στη Γερμανία. Το νέο Αυστριακό

κράτος ήταν καταδικασμένο να αποτύχει. Εκτός της δεινής του οικονομικής θέσης έχοντας χάσει

όλες τις εμπορικές τις σχέσεις με τις περιοχές της πρώην αυτοκρατορίας, ειχε να αντιμετωπίσει τις

βαριές πολεμικές αποζημειώσεις καθώς και τους εμπορικούς αποκλεισμούς των γειτονικών κρατών.

Αυτα δυσχέραιναν την κατάσταση της οικονομίας, δημιουργούσαν αρνητικά αισθήματα στους

πολίτες της και την ωθούσαν στη μόνη βιώσιμη λύση, την ένωση με τη Γερμανία. Αυτή η

δυσαρέσκεια των πολιτών ήταν το γόνιμο έδαφος όπου καλλιεργούταν η κομματική αντιπαράθεση.

Οι Μεγάλες Δυνάμεις προσπάθησαν να βελτιώσουν την κατάσταση με ημίμετρα όπως δάνεια και

ελαφρύνσεις αλλά αυτά ήταν προσωρινές λύσεις χωρίς σοβαρά αποτέλεσματα.

Τρίτον, σοβαρότατο ήταν το θέμα της απουσίας αυστριακής εθνικής ταυτότητας. Οι πολίτες

δεν είχαν ξεκάθαρη στο μυαλό τους έννοια του Αυστριακού. Στα πρώτα χρόνια της λεγόμενης

27

Γερμανοαυστρίας η ταύτιση ενός Γερμανού της αυτοκρατορίας με τον νέο Αυστριακό της

Κεντρικής Ευρώπης ήταν μία δύσκολή υπόθεση. Ουσιαστικά οι Γερμανόφωνοι της πρώην

αυτοκρατορίας είχαν βρεθεί σε ένα νέο κράτος υπό νέα κυριαρχία. Είχαν χάσει το ιστορική τους

ταυτότητα καθώς από εθνοτικός πυρήνας μίας αυτοκρατορίας είχαν μετατραπεί σε ένα λαό που

έπρεπε να εκδηλώσει τάσεις ανεξαρτησίας, κάτι που έως τότε δεν είχαν κάνει καθώς ήταν

υποστηρικτές της αυτοκρατορίας. Η οικονομία του νέου κράτους ήταν μη βιώσιμη, γεγονός που

αποθάρρυνε κάθε προσπάθεια για ανεξαρτησία. Δεν υπήρχε λόγος να παλέψει κάποιος για ένα

κράτος δίχως μέλλον. Ακόμη και οι ίδιοι οι πολιτικοί που είχαν αναλάβει τα ηνία της χώρας δεν

πίστευαν σε αυτή. Απόδειξη, ο πρώτος θεμελιώδης νόμος που έλεγε πως η Αυστρία είναι συστατικό

τμήμα της Γερμανίας. Σε αυτό να προσθέσουμε και τους ισχυρούς δεσμούς με τους τόπους

καταγωγής του καθενός και την κουλτούρα που κουβαλούσε μαζί του. Η κατάσταση περιπλέκοταν

ακόμη περισσότερο καθώς δεν είχε ξεκαθαριστεί ο ρόλος που θα έπαιζε η νέα Αυστρία. Θα ήταν

ένα ανεξάρτητο κράτος ή ένας δορυφόρος της Γερμανίας;

Τέλος, η ένωση της Γερμανίας με την Αυστρία ήταν κατά τη γνώμη μου ένα αναπόφευκτο

γεγονός. Η Γερμανία χρόνια φλέρταρε με την Αυστρία και το λαό της για την ένωση. Οι πολιτικοί

της Αυστρίας είχαν προτύνει αρκετές φορές την ένωση. Οι μορφές που πήρε το αίτημα ήταν

πολιτική ένωση, οικονομική ένωση και τελωνειακή ένωση. Επίσης οι πολιτικές των κομμάτων

στρέφονταν πολλές φορές και προς την ένωση για να αντιμετωπίσουν όλα τα οικονομικά και

κοινωνικά προβλήματα. Η μόνη περίοδος που η Αυστρία είχε στραφεί προς την εδραίωση της

ανεξαρτησίας ήταν επί Αυστροφασισμού. Το όραμα του Ντόλφους για μία μεγάλη και ανεξάρτητη

Αυστρία ήταν τοποθετημένο προς την σωστή κατεύθυνση αλλά του έλειπαν οι εγγυητές. Μετά την

δολοφονία του και την αλλάγη ενδιαφέροντος από την Ιταλία ήταν μοιραίο η χώρα να πέσει στα

χέρια του Χίτλερ. Για να αποφευχθεί μια αιματηρή σύρραξη, προτιμήθηκε μία απλή παράδοση της

κυβέρνησης. Το γεγονός της θριαμβευτικής υποδοχής του Χίτλερ στη Βιέννη το δικαιολογώ γιατί

ίσως πολλοί πολίτες πίστευαν πως θα βελτιωνόταν η κατάσταση της χώρας από τη στιγμή που είχαν

γίνει μέρος της ισχυρής και ανερχόμενης Γερμανίας.

Ολοκληρώνοντας, η Αυστρία που δημιουργήθηκε πρόχειρα ήταν καταδικασμένη να

αποτύχει. Δεν υπήρχαν οι κατάλληλες προυποθέσεις ώστε να πετύχει και να ορθοποδήσει. Οι

διεθνείς συνθήκες ήταν επίσης δυσμενείς. Η άνοδος των αυταρχικών καθεστώτων σε γειτονικές

χώρες, το μιλιταριστικό κλίμα που δημιουργούσαν, η αδυναμία επεμβάσεως από τις Μεγάλες

Δυνάμεις και η αδυναμία της χώρας να υπερασπιστεί την εθνική της υπόσταση, την έκαναν ένα

εύκολο θύμα για οποιονδήποτε επιθυμούσε να την κατακτήσει. Ίσως υπό άλλες συνθήκες να

πετύχαινε, όχι όμως τη δεδομένη χρονική στιγμή, στο μεσοπόλεμο.

28

ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ

Αντίγραφο της παραίτησης του αυτοκράτορα Καρόλου Α' (11 Νοεμβρίου 1918).

29

Φραγκίσκος Φερδινάνδος και Σοφία Γκαβρίλο Πρίντσιπ

Αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ Α' Αυτοκράτορας Γουλιέλμος Β' της Γερμανίας

της Αυστρίας

30

Αυτοκράτορας Κάρολος Α' της Αυστρίας Καρλ Ρέννερ

Ίγκναζ Σάιπελ Φρανς Ντινγκχόφερ

31

Όττο Μπάουερ Μίκαελ Χάινις

Βίλχελμ Μίκλας Ένγκελμπερτ Ντόλφους

32

Παρέλαση της Heimwehr

Karl-Max-Hof

33

Πατριωτικό Μέτωπο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα Schutzstaffel (SS)

Υποστηρικτές του Χριστιανοκοινωνικού Κόμματος

34

Κουρτ Σούσνικ Άρθουρ Σέϋς-Ινβάρτ

Καρλ Σάιτζ Μπενίτο Μουσολίνι

35

Άρθουρ Σέϋς-Ινβάρτ μαζί με τον Αδόλφο Χίτλερ

36

Προπαγανδιστική αφίσα για το δημοψήφισμα της 10ης Απριλίου

«όλος ο λαός λέει ΝΑΙ»

37

Το ψηοδέλτιο του δημοψηφίσματος της 10ης Απριλίου 1938

Volksabstimmung und Großdeutscher Reichstag; Stimmzettel; Bist Du mit der am 13. März 1938

vollzogenen; Wiedervereinigung Österreichs mit dem Deutschen Reich; einverstanden und stimmst

Du für die Liste unseres Führers; Adolf Hitler?; Ja; Nein

Ο Χίτλερ μπαίνει θριαμβευτής στην Βιέννη τον Μάρτιο του 1938

38

Γελοιογραφία του 1938 που σατιρίζει την ένωση Αυστρίας-Γερμανίας.

Η νύφη Αυστρία δέχεται για σύζυγό τον Χίτλερ με την ''θέλησή'' της.

Η ανακήρυξη της ενώσεως Αυστρίας-Γερμανίας από τον Χίτλερ στην Heldenplatz της Βιέννης.

39

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Παγκόσμιος Ιστορία, τομ.Β', μέρος Β', (επιμέλεια Στ. Καραβιάς), Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1932.

Χίτλερ Α., Ο Αγών μου, τομ.1: Απολογισμός, Αθήνα, εκδ.Ζαρβάνος, 1961.

Allinson Mark, Politics on the streets: Popular Political Culture in the Austrian First Republic, University of Bristol, Bristol 2007.

Berstein S. και Milza P., Ιστορία της Ευρώπης, τομ.2: Η Ευρωπαϊκή Συμφωνία και η Ευρώπη των Εθνών 1815-1919, Αθήνα, εκδ.Αλεξάνδρεια, 2007.

Gathorne-Hardy G.M., A Short History of International Affairs 1920 to 1939 (3rd edition), Oxford University Press, 1942.

Hobsbawm J. Eric, Έθνη και Εθνικισμός από το 1780 μέχρι σήμερα. Πρόγραμμα, μύθος, πραγματικότητα, Αθήνα, εκδ.Καρδαμίτσα,1994.

Kindermann Gottfried-Karl, Αυστρία 1933-1938, Επιθετικός στόχος και αντίπαλος του Εθνικοσοσιαλισμού, Αθήνα, Παπαζήσης, 2006.

Stadler Karl R., «1918-19 From War to Peace: The Disintegration of the Austrian Empire», Journal of Contemporary History, Vol.3, No.4, (1968).

Langsam W.C.και Mitchell O.C., The World Since 1919:Central Europe, Macmillan, 1971.

Mills J.R., Austria Between the Wars: NewBorders Create Economic Chaos.

C.L. Mowat, The New Cambridge Modern History vol. Xii: The Shifting Balance of World Forces 1898-1945, Cambridge University Press, Cambridge 1968.

Renouvin Pierre, War and Aftermath 1914-1929, New York, Harper & Row Publishers, 1968.

Solsten E. και. McClave David E, Austria, A Country Study, Federal Research Division, Library of Congress, Washington DC 1994.

Wood Anthony , Europe 1815-1845, Longmans, 1964.

40

Wikipedia: Ηλεκτρονικά Άρθρα

Austrian Constitutional Assembly election, 1919

http://en.wikipedia.org/wiki/Austrian_Constitutional_Assembly_election,_1919

Christian Social Party (Austria), http://en.wikipedia.org/wiki/Christian_Social_Party_(Austria)

Greater German People's Party, http://en.wikipedia.org/wiki/Greater_German_People%27s_Party

July Revolt of 1927, http://en.wikipedia.org/wiki/July_Revolt_of_1927

Landbund, http://en.wikipedia.org/wiki/Landbund

Red Vienna, http://en.wikipedia.org/wiki/Red_Vienna

Social Democratic Party of Austria,

http://en.wikipedia.org/wiki/Social_Democratic_Party_of_Austria#First_Republic

Πηγή Φωτογραφιών:

Imperial War Museums http://www.iwm.org.uk/

Wikipedia, The Free Encyclopedia http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page

41