Anonymous Marking Form

THIS SECTION MUST BE COMPLETED PLEASE USE BLOCK CAPITALS

ASSIGNMENT TITLE: Αλεξιθυμία, κατάθλιψη, κατεύθυνση σπουδών και φύλο, σε νέους προπτυχιακούς φοιτητές.

Student Number: 1342507

Course: BSc (hons) PSYCHOLOGY

Module Title: PY3101 PROFESSIONAL PSYCHOLOGICAL STUDIES

Module Co-ordinator: DR ANASTASOPOULOU ANNA

Submission Date: 26/05/2014

Number of Words Used (please indicate): 8.022

Level (circle as appropriate ) 1 23

Submission (circle as appropriate) 1

3

| 2

2

Signature of Marker _________________________________Mark

Αλεξιθυμία, κατάθλιψη, κατεύθυνση σπουδών και φύλο, σε νέουςπροπτυχιακούς φοιτητές.

Η σχέση της αλεξιθυμίας με την κατάθλιψη, τηνκατεύθυνση σπουδών και το φύλο, σε νέους

προπτυχιακούς φοιτητές.

Κωδικός Φοιτητή: 1342507

| 3

AMC Metropolitan College

| 4

Ευχαριστίες

Μετά από έρευνα περίπου 2 ετών σε διάφορεςσχολές, τελικά κατέληξα να πάρω το πρώτομου πτυχίο στον τομέα της ψυχολογίας και

για αυτό ευχαριστώ πολύ τους καθηγητέςμου, Αναστασοπούλου Άννα και Ξένου

Τατιάνα και ιδιαίτερα την επόπτρια μου,Αδαμαντίδου Εύη. Εκτός από τους καθηγητές

μου σε αυτό το ταξίδι των τελευταίων χρόνωνείχα δίπλα μου ανθρώπους που αγαπάω πολύ

και με αγαπούν και αυτοί. Για το λόγο αυτόθέλω να τους ευχαριστήσω ιδιαίτερα,

αφιερώνοντάς τους αυτή την εργασία πουμπορεί να μην είναι τόσο σημαντική στα μάτια

πολλών αλλά για ‘μένα είναι η πρώτηεπιτυχία. Ευχαριστώ λοιπόν πολύ για τηνυπομονή τους το αγόρι μου, Δημήτρη, τον

πατέρα μου, Τζώρτζη, τον μικρό μου αδερφόμου, Θοδωρή, την οικογένεια Μυλωνά και τον

σκύλο μου Diego για τα βράδια που μουζέσταινε τα πόδια. Αν και γίνομαι κοινότυπη,

θα ήθελα τελευταία και καλύτερη ναευχαριστήσω τη μητέρα μου, Δήμητρα, που

σαν αυτή δεν υπάρχει άλλη, για την επιμονήκαι την υπομονή της στο να με μεγαλώσει και

να είμαι όπως είμαι.

| 5

Περίληψη

Ο κύριος σκοπός της παρακάτω ερευνητικής εργασίας είναι να

διερευνηθεί η συσχέτιση μεταξύ της αλεξιθυμίας και της

κατάθλιψης, καθώς και της επιρροής που δέχεται η αλεξιθυμία

από την κατεύθυνση σπουδών και το φύλο. Στο θεωρητικό κομμάτι

της μελέτης αναλύεται η σημασία της αλεξιθυμίας και της

κατάθλιψης ξεχωριστά και γίνεται περιγραφή της σχέσης της

αλεξιθυμίας με τις υπόλοιπες τρεις μεταβλητές. Έπειτα γίνεται

παρουσίαση του ερευνητικού μέρους, όπου φαίνονται η

μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, η περιγραφή του δείγματος,

δηλαδή των φοιτητών μηχανολογίας και ψυχολογίας και η

περιγραφή των ψυχομετρικών εργαλείων, δηλαδή της κλίμακας

αλεξιθυμίας του Toronto (Toronto Alexithymia Scale [TAS-20])

και της κλίμακας για την κατάθλιψη του Beck (Beck Depression

Inventory [BDI]). Ισχυρή θετική συσχέτιση βρέθηκε μεταξύ της

αλεξιθυμίας και της κατάθλιψης, ενώ οι μέσοι όροι με το φύλο

και την κατεύθυνση σπουδών βρέθηκαν στατιστικά μη σημαντικοί.

Συμπερασματικά, η συγκεκριμένη μελέτη αναδεικνύει τη σχέση

αλεξιθυμίας και κατάθλιψης. Από την άλλη πλευρά, λόγω

περιορισμών που αναλύονται στο τελευταίο μέρος της εργασίας,

δεν επισημειώνεται η σχέση της με το φύλο και την κατεύθυνση

σπουδών.

| 6

Περιεχόμενα

Εισαγωγή.....................................................6Περιγραφή Αλεξιθυμίας.......................................6Περιγραφή Κατάθλιψης........................................8Περιγραφή Σχέσης: Αλεξιθυμίας με Κατάθλιψη..................9Περιγραφή Σχέσης: Αλεξιθυμίας με Κατεύθυνση Σπουδών........11Περιγραφή Σχέσης: Αλεξιθυμίας με Φύλο......................12Ερευνητικές Υποθέσεις......................................14

Μεθοδολογία.................................................15Συμμετέχοντες..............................................15Μέσα Συλλογής Δεδομένων....................................16Διαδικασία Συλλογής Δεδομένων..............................18

Αποτελέσματα................................................20Συζήτηση....................................................23Περιορισμοί της Έρευνας....................................25Προτάσεις για Μελλοντική Έρευνα............................25Συμπεράσματα...............................................26

Βιβλιογραφία................................................27Παράρτημα Α.................................................32Παράρτημα Β.................................................35Παράρτημα Γ: Ερωτηματολόγια, Στοιχεία & Φόρμα Συγκατάθεσης Συμμετεχόντων...............................................38

| 7

Εισαγωγή

Περιγραφή Αλεξιθυμίας

Ο όρος αλεξιθυμία αποτελεί σύνθετη λέξη που έχει τις ρίζες

της στην Ελληνική γλώσσα. Συγκεκριμένα, συντίθεται από το

στερητικό ‘α’, το οποίο προσδιορίζει την έλλειψη και από τους

όρους ‘λέξη’ και ‘θυμός’, δηλαδή το συναίσθημα (Sifneos,

Apfel-Savitz & Frankel, 1977). Η Παππά (2013) σημειώνει, σε

αντίθεση με την παραπάνω επεξήγηση της αλεξιθυμίας, πως ο όρος

προέρχεται από το στερητικό αλεξι και τον θυμό. Το λεξικό

πρόθεμα αλεξι- προέρχεται από το αρχαίο ρήμα αλέξω, το οποίο

αναφέρεται στην άμυνα, την υπεράσπιση και την απώθηση και ο

θυμός σημαίνει το συναίσθημα (Μπαμπινιώτης, 2009). Η τελευταία

προσέγγιση κρίνεται βάσιμη, σύμφωνα με τους κανόνες της

ελληνικής γλώσσας.

Η αλεξιθυμία εισήχθη στο χώρο της ψυχολογίας από τους

Nemiah & Sifneos (1970), ώστε να περιγραφθεί η περιορισμένη

συναισθηματική συναλλαγή που βιώνουν κάποια άτομα στη

προσωπική τους ζωή (Cooper, 2002). Τα άτομα με υψηλά επίπεδα

αλεξιθυμίας δεν έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν λεκτικά τα

συναισθήματά τους και σε γενικές γραμμές υπάρχει δυσκολία στο

να βρουν τις σωστές λέξεις, ώστε να περιγράψουν τι ακριβώς

αισθάνονται (Παππά, 2013). Οι Καλαντζή-Αζίζι και Ευσταθίου

(2010) δίνουν στην αλεξιθυμία τον ορισμό της αδυναμίας που

μπορεί να έχει κάποιος στο να ταυτοποιήσει, να προσδιορίσει,

καθώς και να περιγράψει τα συναισθήματά του. Το 1972, ο

| 8

Σιφναίος χρησιμοποίησε τον όρο για να χαρακτηρίσει τα άτομα

που διακρίνονταν από επιπεδωμένο συναίσθημα (Παππά, 2013). Η

αλεξιθυμία, αρχικά, χρησιμοποιήθηκε ως όρος, ώστε να

περιγράψει ορισμένα ψυχολογικά χαρακτηριστικά που

παρατηρούνται σε ασθενείς, οι οποίοι υποφέρουν από μια

ποικιλία ψυχοσωματικών ασθενειών, καθώς και σε ορισμένα άτομα

που δεν έχουν διάγνωση ασθενή (Sifneos, Apfel-Savitz &

Frankel, 1977).

Οι πρώτες έρευνες γύρω από την αλεξιθυμία

πραγματοποιήθηκαν σε ασθενείς με ψυχοσωματικές δυσλειτουργίες

(Μπαλτά, 2010). Οι ψυχοσωματικές διαταραχές ορίζονται ως η

οργανική συμπτωματολογία που εμφανίζει ένα άτομο, η οποία έχει

βάση σε ψυχολογικούς παράγοντες (Καλούρη-Αντωνοπούλου, 2007).

Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές σχετικές έρευνες για την σχέση

της αλεξιθυμίας με τις σωματόμορφες διαταραχές και αποδείχθηκε

πως η συσχέτιση είναι σημαντική (Καλαντζή-Αζίζι & Ευσταθίου,

2010). Η αλεξιθυμία φαίνεται να διαχωρίζεται σε πρωτογενή και

δευτερογενή αλεξιθυμία, όπου η πρώτη αποτελεί προδιάθεση και

μπορεί να καταλήξει σε ψυχοσωματική διαταραχή και η δεύτερη

περιγράφεται ως το αποτέλεσμα κάποιας άλλης νόσου ή άλλης

πηγής στρες (Μπαλτά, 2010). Όπως αναφέρουν οι Carson, Butcher

& Mineka (2000) οι ασθενείς με ψυχοσωματικές παθήσεις είναι

απρόθυμοι ή ανίκανοι να επικοινωνήσουν την προσωπική τους

αγωνία με τα άτομα που τους περιβάλλουν, με αποτέλεσμα να

εκδηλώνεται μόνο μέσω της σωματικής γλώσσας. Καταλαβαίνει

κανείς λοιπόν, πως η αλεξιθυμία, μπορεί να περιγράψει άριστα

τη δυσκολία που έχουν τα συγκεκριμένα άτομα στην έκφραση των

συναισθημάτων τους , καθώς εμπεριέχει την απουσία περιγραφής

| 9

συναισθημάτων μέσω της λεκτικής οδού. Αυτό φαίνεται έντονα στο

γεγονός πως τα άτομα με ψυχοσωματικά συμπτώματα δεν

καταλαβαίνουν τον διαχωρισμό μεταξύ των σωματικών και μη

συναισθημάτων (Παππά, 2013).

Η αλεξιθυμία έχει συνδεθεί μέσω ερευνών με τραυματικές

και επώδυνες εμπειρίες. Χαρακτηριστικά, ο Krystal (1982)

απέδειξε πως η αλεξιθυμία μπορεί να αναπτυχθεί σε ακραίες

τραυματικές εμπειρίες με σκοπό να προστατευτεί το άτομο που

βιώνει τις οδυνηρές επιπτώσεις (Berthoz, Consoli, Perez-Diaz &

Jouvent, 1999). Επιπλέον, έχουν γίνει προσπάθειες σύνδεσης της

αλεξιθυμίας με το στρες, καθώς και με την παιδική κακοποίηση.

Σε έρευνα των Βελίκη, Αναγνωστοπούλου, Κιτσαντά, Μαστοράκου

και Γκούβα (2008) έχει φανεί πως οι τακτικές αντιμετώπισης του

στρες συνδέονται άμεσα με μεταβλητές της προσωπικότητας όπως η

αλεξιθυμία. Ακόμη, έρευνα σε φοιτητές πανεπιστημίου εμφανίζει

θετική συσχέτιση της κακοποίησης και παραμέλησης από την

οικογένεια, σε νεαρή ηλικία, με την αλεξιθυμία (Βελίκη,

Αναγνωστοπούλου, Μαστοράκου, Τριλιβά & Γκούβα, 2009). Από τις

παραπάνω περιπτώσεις μπορεί κανείς να συμπεράνει πως η

αλεξιθυμία αποτελεί περισσότερο ένα χαρακτηριστικό που

αναπτύσσεται όταν εμφανίζεται ένα ή πολλά στρεσογόνα

περιστατικά που απειλούν την καθημερινότητά του ατόμου

(Berthoz, Consoli, Perez-Diaz & Jouvent, 1999), παρά ένα

εγγενές ή επίκτητο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας.

Κατά καιρούς έχουν δοθεί διάφορες εξηγήσεις για την

πιθανή αιτία της αλεξιθυμίας. Οι Levant et al. (2009)

αναφέρουν παραδείγματα ερευνών, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν σε

κλινικό πληθυσμό, που δίνουν την εξήγηση πως η αλεξιθυμία

| 10

μπορεί να οφείλεται σε δυσκολία ταυτοποίησης των πληροφοριών,

μέσα στον εγκέφαλο, κατά το πέρασμα από το ένα ημισφαίριο στο

άλλο ή σε ανωμαλίες στην εξειδίκευση των ημισφαιρίων. Όσον

αφορά τον μη κλινικό πληθυσμό, διεξήχθησαν, επίσης, αρκετές

ερευνητικές εργασίες. Συμπερασματικά, η αλεξιθυμία ως όρος

προσφέρει αρκετό επιστημονικό ενδιαφέρον ως αντικείμενο

έρευνας. Ειδικότερα στην καθημερινότητα που ζούμε, όπου η

έκφραση συναισθημάτων πλήττεται, είτε λόγω του αυξημένου

ρυθμού ζωής είτε λόγω της αύξησης της επικοινωνίας μέσω των

κοινωνικών δικτύων.

Περιγραφή Κατάθλιψης

Οι διαταραχές της διάθεσης χωρίζονται σε μονοπολικές και

διπολικές και σύμφωνα με το DSM-IV-TR υπάρχουν η κατάθλιψη

ανήκει στην πρώτη κατηγορία (Βασιλόπουλος & Σολδάτος, 2006 ˙

Ευρυνόμη & Ρούσση, 2010). Ο Ιπποκράτης, από τον 5ο αιώνα, είχε

προσδιορίσει την αιτία της κατάθλιψη, μέσω της αύξησης της

μαύρης χολής, καθώς θεωρούσε πως η διάθεση συνδεόταν άμεσα με

τους τέσσερις χυμούς, δηλαδή το αίμα, το φλέγμα, την κίτρινη

και τη μαύρη χολή (Βασιλόπουλος & Σολδάτος, 2006). Οι Stratton

& Hayes (1993) έδωσαν στην κατάθλιψη τον ορισμό της έκπτωσης

νοητικής και ψυχικής λειτουργίας, η οποία συνυπάρχει με το

αίσθημα δυστυχίας.

Οι Beck et al. (1979) αναφέρουν πως τα άτομα που

εμφανίζουν κατάθλιψη διαφέρουν από τους υπόλοιπους

ψυχιατρικούς ασθενείς, καθώς σε γνωστικό επίπεδο σημειώνεται

| 11

αίσθημα απώλειας, ήττας και αποτυχίας (Σίμος, 2010). Τα βασικά

χαρακτηριστικά που διέπουν το άτομο που βιώνει κατάθλιψη

κυμαίνονται από την έντονη αγωνία για την καθημερινότητα, την

μη εύρεση ενδιαφέροντος σε διάφορες ασχολίες ή γενικότερα για

τον κόσμο, επικέντρωση στα ελαττώματα ή στις ελλείψεις του

εαυτού, δυσλειτουργίες στον ύπνο, όπως αϋπνία ή υπνηλίες,

καθώς και την παθητική συμπεριφορά (Βασιλόπουλος & Σολδάτος,

2006˙ Ευρυνόμη & Ρούσση, 2010˙ Stratton & Hayes, 1993). Εκτός

από τα παραπάνω το άτομο που υποφέρει από καταθλιπτική

διαταραχή εμφανίζει συμπτώματα απώλειας βάρους, καθώς

μειώνεται η όρεξη για φαγητό, ή το αντίθετο, μείωση της

ενεργητικότητας ως προς τις καθημερινές ασχολίες, επιβράδυνση

συγκέντρωσης, λήψης αποφάσεων ή προσοχής, αυτοκτονικό ιδεασμό,

αυξημένη ενοχική συμπεριφορά και απαισιοδοξία, καθώς και

αύξηση της ιδέας του θανάτου (Ευρυνόμη & Ρούσση, 2010˙

Βασιλόπουλος & Σολδάτος, 2006). Το DSM-IV-TR τονίζει πως για

να προβεί ο ειδικός υγείας σε διάγνωση πρέπει να υπάρχει

εμφάνιση τουλάχιστον τεσσάρων από τα προαναφερθέντα

συμπτώματα, σχεδόν καθημερινά, σε ένα μεγάλο ποσοστό της

ημέρας και για διάστημα ίσο ή μεγαλύτερο των δύο εβδομάδων

(Ευρυνόμη & Ρούσση, 2010).

Τα άτομα, ψυχολόγοι ή μη, τείνουν να χρησιμοποιούν τον

όρο κατάθλιψη για να περιγράψουν από την κακή καθημερινή

διάθεση που μπορεί να αισθάνεται κάποιος, έως και τις ψυχικές

διαταραχές (Stratton & Hayes 1993). Αν κάποιος εμφανίζει ένα η

παραπάνω στοιχεία της συμπτωματολογία δεν σημαίνει ότι έχει

κατάθλιψη. Άλλωστε ο κάθε άνθρωπος κάποια στιγμή στη ζωή του

έχει αισθανθεί ότι περνάει μια δύσκολη και κακόκεφη φάση,

| 12

καθώς ο τρόπος ζωής μας επιτρέπει να βιώνει κάποιες φορές

περισσότερη χαρά ή λύπη (Hayes, 1996). Σημαντικό είναι να

μπορεί να γίνει αντιληπτό το πότε αυτή η λύπη επιφέρει

δυσλειτουργίες στην καθημερινότητα. Όταν έρθει το άτομο σε

αυτό το σημείο, όπου η κατάθλιψη γίνεται σοβαρή, μπορεί να

εξελιχθεί σε καταθλιπτική διαταραχή ή κλινική κατάθλιψη

(Hayes, 1996).

Ο σύγχρονος τρόπος και ρυθμοί ζωής εγείρουν σοβαρούς

κινδύνους στο να εμφανίσει ένα άτομο κατάθλιψη, κάποια στιγμή

στη ζωή του. Όπως αναφέρει ο Goleman (1996), άτομα που

γεννήθηκαν από το 1955 και έπειτα έχουν τρεις φορές

περισσότερες πιθανότητες να νοσήσουν από σοβαρή κατάθλιψη και

όχι απλή θλίψη. Σε έρευνα του Klerman (1988) φαίνεται να

υπάρχει σημαντική άνοδος των ποσοστών της Μείζων Καταθλιπτικής

Διαταραχής (ΜΚΔ) από τα μέσα έως τα τέλη του εικοστού αιώνα

(Ευρυνόμη & Ρούσση, 2010). Καθώς τα ποσοστά αυξάνονται και η

ζωή δυσκολεύει είναι σημαντικό να γίνονται έρευνες που θα

διαφωτίζουν της σχέση της κατάθλιψης με την καθημερινότητα.

Περιγραφή Σχέσης: Αλεξιθυμίας με Κατάθλιψη

Ο επιστημονικός κύκλος έχει κάνει αρκετές προσπάθειες να

συνδεθεί η αλεξιθυμία με το άγχος, τη σωματική ασθένεια και

με ψυχικές διαταραχές όπως η σχιζοφρένεια και η κατάθλιψη. Ο

Taylor (2000) σημειώνει πως η σχέση μεταξύ αλεξιθυμίας και

ψυχοσωματικών ασθενειών είναι αρκετά δυνατή και συγκεκριμένα

έχει βρεθεί υψηλή συσχέτιση της αλεξιθυμίας και της ιδιοπαθούς

| 13

υπέρτασης. Επίσης, ευρήματα δείχνουν συσχέτιση της αλεξιθυμίας

με γαστρεντερικές διαταραχές, σωματόμορφες παθήσεις, καθώς και

διαταραχές πανικού και διαταραχές πρόσληψης τροφής (Taylor,

2000).

Άλλες έρευνες, όπως για παράδειγμα αυτή των Karukivi et

al. (2010) έχουν βρει πως άτομα με υψηλότερα επίπεδα

αλεξιθυμίας εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους σε αντίθεση με

αυτούς που παρουσίασαν χαμηλότερα σκορ στην κλίμακα

αλεξιθυμίας. Αντίστοιχα αποτελέσματα με την παραπάνω έρευνα

εμφάνισε και αυτή των Shahidi, Molaie και Dehghani (2012).

Παρά ταύτα, έχει ανακαλυφθεί πως η αλεξιθυμία έχει δυνατότερη

συσχέτιση με τις διαταραχές πανικού, παρά με τις αγχώδεις

διαταραχές (Devine, Stewart & Watt, 1999).

Στα πλαίσια των ερευνών γύρω από την αλεξιθυμία, είτε ως

όρος από μόνη της, είτε στην προσπάθεια να συσχετιστεί με

κάποια άλλη ψυχική ή σωματική νόσο, έχουν πραγματοποιηθεί

διάφορες έρευνες και για τη σχέση της αλεξιθυμίας με την

κατάθλιψη. Όπως ήταν φυσικό, καθώς η αλεξιθυμία βρίσκεται στο

κέντρο ενός κύκλου που περιγράφει περίπου το τι τελικά είναι

και με τι συσχετίζεται, οι έρευνες που συνιστούν τη σχέση της

με την κατάθλιψη είναι αρκετά δημοφιλής. Στόχος της

συγκεκριμένης ερευνητικής εργασίας είναι η προσπάθεια

συσχέτισης της αλεξιθυμίας με τα συμπτώματα κατάθλιψης και όχι

απαραίτητα με την κατάθλιψη.

Σε ένα δείγμα Φιλανδών ενηλίκων βρέθηκε πως η αλεξιθυμία

έχει πολύ κοντινή σχέση με την κατάθλιψη στο γενικό πληθυσμό,

δηλαδή άτομα με καταθλιπτικά συμπτώματα είναι δυνατό να

| 14

διακρίνονται και από αλεξιθυμικά χαρακτηριστικά (Honkalampi et

al., 2000). Ακόμη μία έρευνα που έχει αποδείξει τη θετική

συσχέτιση μεταξύ αλεξιθυμία και κατάθλιψης είναι αυτή των

Bankier, Aigner και Bach (2001). Στην Ελλάδα έχει επίσης

επιβεβαιωθεί η θετική συσχέτιση των δύο όρων, με την έρευνα

βεβαίως να χρειάζεται περαιτέρω εργασίες πάνω στο θέμα

(Παπλός, Χαβάκη-Κονταξάκη, Φερεντίνος, Δασοπούλου &

Κονταξάκης, 2012).

Επίσης, έχει στηριχθεί πως οι αλλαγές που επιφέρονται στα

συμπτώματα της κατάθλιψης συνδέονται θετικά με της αλλαγές

στην αλεξιθυμική συμπεριφορά (Spek, Nyklicek, Cuijpers & Pop,

2008). Η σχέση της κατάθλιψης με την αλεξιθυμία, δηλαδή την

αδυναμία ταυτοποίησης και περιγραφής συναισθημάτων είναι

θετική, σε πρόσφατη έρευνα πανεπιστημιακών φοιτητών, το 2013

(Dalbudak, Evren, Aldemir, Senol-Coskun, Yildimir & Ugurlu,

2013). Η συναισθηματική ανικανότητα που δημιουργεί η

αλεξιθυμία στα άτομα ενδέχεται να οδηγεί σε κατάθλιψη όπως

έχει αποδειχθεί (Μπαλτά, 2010). Τέλος, είναι σημαντικό να

αναφερθεί πως σε μια άλλη έρευνα, Τούρκων επιστημόνων, έχει

αποδειχθεί η συσχέτιση αλεξιθυμίας και κατάθλιψης, αλλά, μία

σημαντική γνώση που λαμβάνει κανείς από αυτή την εργασία είναι

οι υψηλότερες τιμές αλεξιθυμίας σε σχέση με τον Δυτικό κόσμο

(Hozoori & Barahmand, 2013).

Σε αντίθεση με τις προαναφερθείσες έρευνες, οι Honkalampi

et al. (2010) κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η αλεξιθυμία δεν

αποτελεί προβλεπτικό παράγοντα προς την μείζονα καταθλιπτική

συνδρομή, την διαταραχή προσωπικότητας ή την εξάρτηση από το

αλκοόλ και έτσι η καταθλιπτική συμπτωματολογία μπορεί απλά να

| 15

ενεργεί ως διαμεσολαβητής μεταξύ της αλεξιθυμίας και κάποιας

ψυχικής διαταραχής. Ακόμη, σε μια προσπάθεια σύνδεσης των δύο

αυτών όρων υπήρξε το αποτέλεσμα της μη συσχέτισής τους, με

πρόταση για περαιτέρω έρευνα στο μέλλον (Modestin, Furrer &

Malti, 2004˙ Lundh & Simonsson-Sarnecki, 2001).

Συμπερασματικά, επιβεβαιώνεται η σχέση αλεξιθυμίας με

καταθλιπτικά συμπτώματα, χωρίς όμως η αλεξιθυμία να

συνεπάγεται καταθλιπτική συμπεριφορά ή το αντίθετο. Η

παγκόσμια έρευνα έχει προσφέρει θετικά στοιχεία για τη σχέση

των δύο, παρά ταύτα η έρευνα στην Ελλάδα, γύρω από τη

συσχέτιση αλεξιθυμίας και κατάθλιψης υστερεί και θα χρειαζόταν

να εμπλουτιστεί με επιπλέον ευρήματα.

Περιγραφή Σχέσης: Αλεξιθυμίας με Κατεύθυνση Σπουδών

Η παρούσα εργασία θα προσπαθήσει να δώσει κάποια στοιχεία

που θα αφορούν τη σχέση των ατόμων με υψηλά επίπεδα

αλεξιθυμίας σε σχέση με την κατεύθυνση σπουδών του επέλεξαν. Η

κατεύθυνση σπουδών που επιλέχτηκαν να συγκριθούν είναι ο

τομέας της ψυχολογίας και ο τομέας της μηχανολογίας, ως προς τα

επίπεδα αλεξιθυμίας. Διάφορες έρευνες έχουν αποδείξει πως οι

φοιτητές που ασχολούνται με τις θετικές επιστήμες εμφανίζουν

υψηλότερα ποσοστά αλεξιθυμίας, από αυτούς που εκπαιδεύονται

στις κοινωνικές ή ανθρωπιστικές επιστήμες.

Οι Mason et al. (2005) απέδειξαν πως η αλεξιθυμία είναι

περισσότερο συνδεδεμένη με τους φοιτητές των θετικών

επιστημών, παρά με αυτούς των ανθρωπιστικών. Επιπλέον, στην

| 16

ίδια έρευνα, αναφέρεται πως οι φοιτητές που σπουδάζουν τέχνες,

σε σχέση με αυτούς που ειδικεύονται στις θετικές επιστήμες,

διαφέρουν ως προς τα χαρακτηριστικά των προσωπικοτήτων τους,

γεγονός που μπορεί να είναι πιθανό να σχετίζεται με την

αλεξιθυμία (Mason et al., 2005). Ο Bouchard (2008) υπέθεσε και

επιβεβαιώθηκε, πως το σκορ της αλεξιθυμίας ήταν υψηλότερο στην

ομάδα που ασχολούνταν με τα μη βοηθητικά επαγγέλματα, όπως

μηχανολογία ή θετικές επιστήμες, σε αντίθεση με τους φοιτητές

που σπούδαζαν κάποιο επάγγελμα που προσφέρει βοήθεια, όπως για

παράδειγμα ψυχολογία, νοσηλευτική, ιατρική ή κοινωνιολογία.

Aκόμη, σε έρευνα των Lala, Bobimac και Tipa (2010), η

οποία είχε ως στόχο τη συσχέτιση αλεξιθυμίας, στρες και

προσωπικότητας τύπου A και C, βρέθηκε το αποτέλεσμα πως οι

φοιτητές ιατρικής, μηχανολογίας και οικονομικών κατέχουν

υψηλότερα επίπεδα αλεξιθυμίας, σε σχέση με τον γενικό

πληθυσμό. Αντίστοιχη ερευνητική εργασία, αποδείχθηκαν τα

αυξημένα επίπεδα αλεξιθυμικών χαρακτηριστικών σε φοιτητές

θετικών επιστημών, καθώς και τα χαμηλότερα επίπεδα αλεξιθυμίας

στους ψυχολόγους (Hoskova-Mayerova & Mokra, 2010). Στην

αντίθετη όχθη βρίσκονται άλλες έρευνες, που πραγματοποιήθηκαν

μέσα στον 21ο αιώνα, οι οποίες δείχνουν αρνητική, αλλά

ταυτόχρονα μικρή συσχέτιση, μεταξύ των επιπέδων αλεξιθυμίας

και επιλογής εκπαίδευσης (Bouchard, 2008).

O Hudson (1966) υποστηρίζει ότι οι φοιτητές των θετικών

επιστημών, σε κάποιο στάδιο της ζωής τους, φαίνεται να έχουν

επιλέξει να γυρίσουν την πλάτη τους στη σφαίρα των

διαπροσωπικών σχέσεων και έτσι επικεντρώνουν την προσοχή τους

σε περιοχές όπου τα συναισθήματα είναι λιγότερο πιθανό να

| 17

επιβληθούν (παρατίθεται στον Bouchard, 2008). Ιδιαίτερο

χαρακτηριστικό της παραπάνω γνώμης είναι το γεγονός ότι

δημιουργεί την άποψη πως τα άτομα που επιλέγουν να ειδικευτούν

σε μια επιστήμη, που δεν έχει ως άμεσο στόχο την χορηγία

ανθρωπιστικής βοήθειας, αποφασίζουν να αποκοπούν από τον κόσμο

των συναισθημάτων. Η παραπάνω πρόταση επιβεβαιώνει τις έρευνες

που θέλουν τη θετική συσχέτιση μεταξύ κατεύθυνσης σπουδών και

αλεξιθυμίας. Τα στοιχεία που προκύπτουν από την βιβλιογραφία,

θα μπορούσε κανείς να πει, πως έρχονται σε συμφωνία με την

γνώμη του Hudson, χωρίς όμως ο ίδιος να έχει προσφέρει μεγάλο

πλήθος ερευνών γύρω από το ζήτημα.

Περιγραφή Σχέσης: Αλεξιθυμίας με Φύλο

Η αλεξιθυμία, όπως και κάθε όρος που σχετίζεται με τα

συναισθήματα και την έκφρασή τους, είναι πολύ πιθανό να

δέχεται επιρροές από παράγοντες όπως η κουλτούρα, το φύλο, ή

ακόμη και η ηλικία. Στην συγκεκριμένη ερευνητική εργασία θα

ερευνηθεί η μεταβλητή του φύλου, σε πλαίσιο το οποίο

διαμορφώθηκε από την ήδη υπάρχουσα βιβλιογραφία.

Διάφορες έρευνες έχουν αποδείξει πως οι γυναίκες έχουν

χαμηλότερα ποσοστά αλεξιθυμίας, σε σχέση με το αντίθετο φύλο.

Οι Levant et al. (2009) αποδεικνύουν πως, παρότι μικρή,

υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του φύλου και της αλεξιθυμίας, καθώς

στην έρευνά τους οι άνδρες παρουσίασαν υψηλότερα επίπεδα

αλεξιθυμίας. Επίσης, σε έρευνα του Bouchard (2008) αναφέρεται

πως οι διαφορές αλεξιθυμίας ανάμεσα στους άνδρες και στις

| 18

γυναίκες είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη, καθώς σύμφωνα με τη

βιβλιογραφία οι άνδρες έχουν την τάση να χαρακτηρίζονται από

υψηλότερα ποσοστά αλεξιθυμίας από ότι οι γυναίκες.

Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως τα ποσοστά

αλεξιθυμίας, στο γενικό πληθυσμό, κυμαίνονται στο 11,8% στους

άνδρες και στο 8,1% στις γυναίκες και μπορεί να αυξηθούν κατά

31% στους άνδρες της τρίτης ηλικίας και κατά 29% στις γυναίκες

της τρίτης ηλικίας (Mattila et al., 2009). Σε ηλικίες όπως

αυτές που εξετάζονται και στην παρούσα ερευνητική εργασία,

δηλαδή σε φοιτητές, νεαρής ηλικίας, δεν υπάρχει στατιστικά

σημαντική διαφορά, αλλά αξίζει να εξεταστεί, ιδιαίτερα όταν

συγκρίνονται διαφορετικές ηλικιακές ομάδες (Mattila et al.,

2009). Παρόλα αυτά, οι Lala, Bobimac και Tipa (2010)

σημειώνουν πως υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ

ανδρών και γυναικών στα επίπεδα αλεξιθυμίας, σε έρευνά τους

γύρω από τα επίπεδα στρες, την αλεξιθυμία και τον τύπο

προσωπικότητας. Ακόμη μία ερευνητική εργασία που επιβεβαιώνει

τη διαφορά είναι αυτή των Levant et al. (2006), όπου

εμφανίζονται υψηλότερα ποσοστά αλεξιθυμίας σε μη κλινικό

δείγμα ανδρών σε σχέση με τις γυναίκες, ενώ αναφέρεται πως

υπάρχουν και έρευνες που δεν έχουν εντοπίσει διαφορά. Ωστόσο,

οι άνδρες με ή χωρίς αλεξιθυμία, δεν διαφέρουν στο κατά πόσο

χρησιμοποιούν λέξεις, οι οποίες φαίνεται να ταυτοποιούν και να

δίνουν νόημα σε συναισθήματα, που ‘επιτρέπονται’ από τις

νόρμες τις αρρενωπότητας (Levant, Allen & Lien 2013).

Σε αντίθεση με τα παραπάνω και μετά από μελέτη διάφορων

επιστημονικών πηγών, φαίνεται πως δεν είναι απαραίτητο το

ανδρικό φύλο να αποτελεί πιο αλεξιθυμικό πληθυσμό. Οι Mason et

| 19

al. (2005), προς έκπληξή τους, ανακάλυψαν πως οι γυναίκες

σκόραραν υψηλότερα στην κλίμακα αλεξιθυμίας που

χρησιμοποιήθηκε, από ότι οι άνδρες. Οι Tahir, Ghayas και Tahir

(2012) έφτασαν στο αποτέλεσμα πως δεν υπάρχει στατιστικά

σημαντική διαφορά μεταξύ φύλου και αλεξιθυμίας. Η απορία του

αν τελικά η αλεξιθυμία σχετίζεται με το φύλο φαίνεται ξεκάθαρα

σε διάφορες έρευνες, όπως αυτή των Heesacker et al. (1999).

Ένα επιπλέον ερώτημα το οποίο πηγάζει από όλα τα παραπάνω

είναι το αν έχει σχέση, κατά πόσο είναι στατιστικά σημαντική

και αν το φύλο την επηρεάζει.

| 20

Ερευνητικές Υποθέσεις

Η συγκεκριμένη έρευνα αποσκοπεί στην διερεύνηση της

σχέσης μεταξύ της αλεξιθυμίας, της κατεύθυνσης σπουδών

(φοιτητές μηχανολογίας και ψυχολογίας) και της επιρροής του

φύλου. Επιπλέον στόχος είναι να εξεταστεί η συσχέτιση μεταξύ

της αλεξιθυμίας και της κατάθλιψης.

Μέσα από έρευνες έχει φανεί πως σε γενικές γραμμές οι

άνδρες δείχνουν να έχουν υψηλότερα σκορ στην κλίμακα

αλεξιθυμίας, σε σχέση με τις γυναίκες. Στην παρούσα έρευνα

αυτό θα εξεταστεί.

Υπόθεση 1: Το ανδρικό φύλο εμφανίζει μεγαλύτερα ποσοστά

αλεξιθυμίας από το γυναικείο.

Σε διάφορες ερευνητικές εργασίες, έχει αποδειχθεί πως

άτομα που φοιτούν σε κλάδους θετικών επιστημών δείχνουν να

εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά αλεξιθυμίας, σε αντίθεση με

φοιτητές θεωρητικών επιστημών. Για αυτό το λόγο επιλέχθηκε να

εξεταστεί δείγμα φοιτητών μηχανολογίας και ψυχολογίας.

Υπόθεση 2: Οι φοιτητές μηχανολογίας παρουσιάζουν

μεγαλύτερα ποσοστά αλεξιθυμίας από τους φοιτητές ψυχολογίας.

Η κατάθλιψη, ως διαταραχή που σχετίζεται άμεσα με τα

συναισθήματα των ανθρώπων και των τρόπο έκφρασης τους, δείχνει

ότι έχει σχέση και με τα επίπεδα αλεξιθυμίας. Πιο

συγκεκριμένα, έρευνες παρουσιάζουν πως άτομα με υψηλότερα

επίπεδα καταθλιπτικών συμπτωμάτων εμφανίζουν και υψηλότερα

σκορ αλεξιθυμίας.

| 21

Υπόθεση 3: Υψηλά επίπεδα αλεξιθυμίας σχετίζονται με

υψηλότερα επίπεδα κατάθλιψης.

| 22

Μεθοδολογία

Συμμετέχοντες

Η συγκεκριμένη ερευνητική εργασία επέλεξε ως δείγμα νέα

άτομα, τα οποία έχουν την ιδιότητα του φοιτητή. Το δείγμα

αποτελείται συνολικά από 62 συμμετέχοντες (N=62), οι οποίοι

πλησιάστηκαν στο χώρο όπου φοιτούν. Τα άτομα στην πλειοψηφία

τους είναι Ελληνικής καταγωγής, ενώ μόνο δύο δήλωσαν Αλβανική

και Ελληνοαμερικάνικη υπηκοότητα. Οι 32 φοιτητές δήλωσαν ως

τόπο κατοικίας τους την Αθήνα, ενώ οι υπόλοιποι ανέφεραν

κάποια άλλη περιοχή ως τόπο κατοικίας και 3 άτομα δεν δέχθηκαν

να απαντήσουν. Τα γενικά χαρακτηριστικά των ατόμων, τα οποία

ενδιαφέρουν περισσότερο τους σκοπούς αυτής της έρευνας, είναι

το φύλο, η ηλικία και η κατεύθυνση σπουδών.

Όσον αφορά την ηλικία έγινε προσπάθεια να περιοριστεί η

συμπλήρωση των ερωτηματολογίων μόνο από νέους ανθρώπους,

μεταξύ των 18 και των 30 ετών, όπως δείχνει και ο πίνακας 1. Η

μέγιστη ηλικία που υπήρχε στο δείγμα ήταν αυτή των 30 ετών και

η ελάχιστη αυτή των 18 ετών. Ο μέσος όρος είναι τα 21 έτη

(Mean=21) και η τυπική απόκλιση είναι 2.489 (Std.

Deviation=2.489). Οι περισσότερες ηλικίες ήταν μεταξύ των 18

και των 24 ετών, με μέγιστες αυτές στα 19 έτη, όπου και

συμπληρώθηκαν ερωτηματολόγια από 13 συμμετέχοντες. Στις

ηλικίες από 25 έως 30 ετών βλέπουμε μόνο ένα άτομο σε κάθε

μία, ενώ σε ηλικία 28 ετών δεν υπάρχει κανένας φοιτητής. Είναι

| 23

σημαντικό να τονιστεί πως λόγο υπέρβασης του ορίου ηλικίας που

είχε τεθεί, αναγκαστικά αποκλείστηκαν τρεις συμμετέχοντες από

το δείγμα, οι οποίοι είχαν ηλικίες 31 ετών ο ένας και 35 οι

άλλοι δύο.

Το γυναικείο φύλο των ατόμων που συμπλήρωσαν τα

ερωτηματολόγια κυμαίνεται στο 61.3%, δηλαδή τα 38 άτομα από το

δείγμα ήταν γυναίκες, όπως εμφανίζεται και στον παρακάτω

πίνακα 2. Παρατηρούμε πως το υπολειπόμενο 38,7% που αποτελεί

τους άνδρες που έλαβαν μέρος στην έρευνα έχει αρκετή διαφορά

από το αντίθετο φύλο. Αυτό μπορεί να συνέβη λόγω των

στερεοτύπων που οδηγούν έναν άνδρα ή μία γυναίκα να επιλέξει

κατεύθυνση σπουδών, παρόλα αυτά είναι γεγονός που αφορά κάποια

διαφορετική μελλοντική ερευνητική εργασία.

Η κατεύθυνση σπουδών, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω,

σκόπιμα έγινε μεταξύ των σπουδών της μηχανολογίας και της

ψυχολογίας. Το 54,8% του δείγματος αποτελείται από φοιτητές

μηχανολογίας, βλ. πίνακα 3. Οι μηχανολόγοι επιλέχθηκαν τυχαία

από τη Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών (Σ.Τ.Εφ.) του Τεχνολογικό

Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Τ.Ε.Ι.) Πειραιά. Τα υπόλοιπα 28 άτομα

φοιτούν στον τομέα της ψυχολογίας. Οι σπουδαστές ψυχολογίας

επιλέχθηκαν τυχαία από το τμήμα Ψυχολογίας του AMC

Μητροπολιτικού Κολεγίου Αθηνών.

Μέσα Συλλογής Δεδομένων

Οι σκοποί της συγκεκριμένης ερευνητικής εργασίας

απαίτησαν τη δημιουργία ενός εργαλείου αποτελούμενο από

τέσσερα τμήματα. Στο πρώτο τμήμα υπήρχε η φόρμα συγκατάθεσης

| 24

των συμμετεχόντων, στο οποίο ενημερώνονταν οι εθελοντές,

πλήρως και με βάση τον κώδικα δεοντολογίας, για τη φύση της

έρευνας, για το ποια ερωτηματολόγια θα χρειαστεί να

συμπληρώσουν και για τα στοιχεία του ερευνητή στην περίπτωση

που θελήσουν να αποχωρήσουν. Τα εργαλεία ήταν εξαρχής

αριθμημένα ώστε να διατηρηθεί η ανωνυμία των φοιτητών.

Το δεύτερο τμήμα του εργαλείου περιείχε ερωτήσεις που

αφορούσαν τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων. Σε αυτό το

μέρος οι φοιτητές καλούνταν να συμπληρώσουν προσωπικά τους

στοιχεία και πιο συγκεκριμένα το φύλο, την ηλικία τους, τον

τόπο κατοικίας τους, την υπηκοότητά τους, την κατεύθυνση

σπουδών, καθώς και το εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο φοιτούν.

Το τρίτο μέρος αποτελείται από τα δύο ερωτηματολόγια που

επιλέχθηκαν να χρησιμοποιηθούν, δηλαδή από την Κλίμακα

αλεξιθυμία του Toronto (Toronto Alexithymia Scale [TAS-20])

και από το Ερωτηματολόγιο Κατάθλιψης του Beck (Beck Depression

Inventory [BDI]).

1) Κλίμακα αλεξιθυμία του Toronto (Toronto Alexithymia Scale

[TAS-20])

Περιγραφή: Η κλίμακα TAS-20 δημιουργήθηκε από τους M.

Bagby, G. Taylor και J. Parker και έχει ως στόχο την μέτρηση

της αλεξιθυμίας. Η προσαρμογή και η στάθμιση της κλίμακας στα

ελληνικά πραγματοποιήθηκε από τους Τ. Αναγνωστοπούλου και Γ.

Κιοέογλου. Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς, το

οποίο αποτελείται από 20 θέματα και τρεις υποκλίμακες.

(Σταλίκας, Τριλίβα & Ρούσση, 2012)

| 25

Βαθμολόγηση: Η υποκλίμακα Α αφορά την δυσκολία

αναγνώρισης συναισθημάτων και συντελείται από τις ερωτήσεις 1,

3, 6, 7, 9, 13 και 14. Η υποκλίμακα Β αφορά την δυσκολία

έκφρασης συναισθημάτων και συντελείται από τις ερωτήσεις 2, 4,

11, 12 και 17 και η υποκλίμακα Γ αφορά τον εξωτερικό

προσανατολισμό, με τις ερωτήσεις 5, 8, 10, 15, 16, 18, 19 και

20. Η βαθμολόγηση είναι βασισμένη σε μια κλίμακα Likert, πέντε

διαβαθμίσεων από το 1 έως το 5, όπου το 1 σημαίνει Διαφωνώ

πολύ και το 5 σημαίνει Συμφωνώ πολύ. Σύμφωνα με τα παραπάνω

και μετά από οδηγίες των κατασκευαστών οι ερωτήσεις που

αντιστράφηκαν είναι οι 4, 5, 10, 18 και 19. (Tahir, Ghayas &

Tahir, 2012)

Το συνολικό σκορ γίνεται μετά από πρόσθεση όλων των

προτάσεων και το σκορ για κάθε υποκλίμακα είναι το σύνολο των

προτάσεων που την αποτελούν.

Πιο συγκεκριμένα το σκορ σημαίνει: (Bagby, Parker &

Taylor, 1994)

Χωρίς Αλεξιθυμία: σκορ ≤ 51

Πιθανή Αλεξιθυμία: 52 ≤ σκορ ≤ 60

Αλεξιθυμία: σκορ ≥61

Εγκυρότητα: Η εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής είναι

καλή και η TAS-20 εμφανίζει υψηλή θετική συσχέτιση με την

κλίμακα BDI, σύμφωνα με τους δημιουργούς της. Επίσης, η

ανάλυση παραγόντων επιβεβαιώνει την εγκυρότητα εννοιολογικής

κατασκευής του ερωτηματολογίου. (Σταλίκας, Τριλίβα & Ρούσση,

2012)

| 26

Αξιοπιστία: η αξιοπιστία της κλίμακας είναι

ικανοποιητική. Ο δείκτης Cronbach’s α για τη συνολική κλίμακα

είναι 0.80. Συγκεκριμένα ο δείκτης Cronbach’s α για την

υποκλίμακα Α είναι 0.78, για την υποκλίμακα Β είναι 0.68 και

για την υποκλίμακα Γ είναι 0.60. (Σταλίκας, Τριλίβα & Ρούσση,

2012)

2) Ερωτηματολόγιο Κατάθλιψης του Beck (Beck Depression

Inventory [BDI])

Περιγραφή: Η κλίμακα BDI δημιουργήθηκε από τον A. T. Beck

και η αρχική προσαρμογή στα Ελληνικά δεδομένα έγινε από τους

Σ. Ντώνια και Ι. Δεμερτζή. Στην παρούσα έρευνα θα

χρησιμοποιηθεί η μετέπειτα προσαρμογή που έγινε από την Τ.

Αναγνωστοπούλου. Το συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο αποτελεί μία

κλίμακα αυτοαναφοράς, με 21 θέματα, τα οποία έχουν στόχο την

καταγραφή των νευροφυτικών και γνωστικών συμπτωμάτων της

κλινικής κατάθλιψης, όπως θλίψη, αυτοκτονικός ιδεασμός,

απαισιοδοξία, αίσθημα αποτυχίας και άλλα, σε υγιή πληθυσμό.

(Σταλίκας, Τριλίβα & Ρούσση, 2012)

Βαθμολόγηση: Το κάθε ένα από τα 21 θέματα περιγράφει ένα

σύμπτωμα κατάθλιψης και συντελείται από τέσσερις προτάσεις

αυτοαξιολόγησης. Οι προτάσεις έχουν κατάταξη που εκφράζει το

πόσο σοβαρό είναι το σύμπτωμα, δηλαδή αυξάνονται προοδευτικά

προς το αρνητικό συναίσθημα. Το σκορ που παίρνει η κάθε

πρόταση ξεκινά από το 0 έως και το 3, που είναι η μέγιστη

σοβαρότητα. Η μέγιστη βαθμολογία μπορεί να είναι 63 και η

ελάχιστη μηδέν. Η συνολική βαθμολογία προκύπτει από το

άθροισμα όλων των θεμάτων. (Σταλίκας, Τριλίβα & Ρούσση, 2012)

| 27

Πιο συγκεκριμένα το σκορ σημαίνει: (Αντωνάκου et al.,

2010)

Ελάχιστη βαθμολογία: 0 ≤ σκορ ≤ 9

Ήπια κατάθλιψη: 10 ≤ σκορ ≤ 16

Μέτρια κατάθλιψη: 17 ≤ σκορ ≤ 29

Σοβαρή κατάθλιψη: 30 ≤ σκορ ≤ 63

Εγκυρότητα: Η κλίμακα BDI παρουσιάζει επαρκή εγκυρότητα

εννοιολογικής κατασκευής, με υψηλή θετική συνάφεια με την

αλεξιθυμία, σύμφωνα με τους κατασκευαστές. (Σταλίκας, Τριλίβα

& Ρούσση, 2012)

Αξιοπιστία: Η κλίμακα BDI παρουσιάζει ικανοποιητική

αξιοπιστία, με τον δείκτη Cronbach’s α να είναι ίσος με 0.84.

(Σταλίκας, Τριλίβα & Ρούσση, 2012)

Διαδικασία Συλλογής Δεδομένων

Η παρούσα ερευνητική εργασία χρησιμοποίησε τις αρχές της

πιλοτικής έρευνας. Η δειγματοληπτική διαδικασία που

πραγματοποιήθηκε ήταν η απλή τυχαία δειγματοληψία. Τα δύο

εκπαιδευτικά ιδρύματα επιλέχθηκαν με βάση το αν έχουν την

ειδικότητα που χρειαζόταν η συγκεκριμένη έρευνα για να

πραγματοποιηθεί. Έπειτα, εξαιρέθηκαν άτομα εκτός του ορίου

ηλικίας που έχει τεθεί (18 ≥ ηλικία ≥ 30) και επιλέχθηκε,

τυχαία, το δείγμα της έρευνας.

Εκπαιδευτικά Ιδρύματα:

| 28

Το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο πλησιάστηκαν οι

εθελοντές είναι το Τ.Ε.Ι. Πειραιά και συγκεκριμένα το τμήμα

Σ.Τ.Εφ., όπου και φοιτούν οι Μηχανολόγοι. Ο χώρος κατά τον

οποίο προσεγγίστηκαν οι φοιτητές ήταν το κυλικείο της σχολής,

καθώς εκεί δεν απαιτούνταν ειδική άδεια από το Υπουργείο

Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η επιλογή του δείγματος ήταν

τυχαία, μεταξύ των φοιτητών μηχανολογίας. Η διαδικασία

συλλογής δεδομένων ξεκίνησε στις 9:30π.μ., την Παρασκευή

17/01/2014 και ολοκληρώθηκε την ίδια ημέρα, περίπου στις

18:00μ.μ.. Συνολικά χορηγήθηκαν 34 ερωτηματολόγια.

Το δεύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο πραγματοποιήθηκε

δειγματοληψία ήταν το AMC Μητροπολιτικό Κολέγιο Αθηνών.

Αρχικά, ζητήθηκε άδεια από την υπεύθυνη του προγράμματος

ψυχολογίας για την χορήγηση ερωτηματολογίων στους φοιτητές και

αφού ενημερώθηκε πλήρως για τη φύση της έρευνας, η απάντηση

ήταν θετική. Η άδεια δόθηκε για την συμπλήρωση των

ερωτηματολογίων σε ώρες μαθήματος, στους φοιτητές του τμήματος

Ψυχολογίας, οι οποίοι φοιτούν στο πρώτο έτος σπουδών. Η

διαδικασία ξεκίνησε την Παρασκευή 28/02/2014, στις 11:50π.μ.

και ολοκληρώθηκε την ίδια ημέρα στις 12:15μ.μ.. Στην

συγκεκριμένη περίπτωση τα ερωτηματολόγια χορηγήθηκαν από την

ερευνήτρια στο τμήμα μαζικά, μόνο σε αυτούς που θέλησαν να

πάρουν μέρος στην έρευνα. Από τους 29 φοιτητές, ένας δεν

δέχθηκε να πάρει μέρος στην έρευνα και το αίτημά του έγινε

σεβαστό.

Στάδια Δειγματοληψίας

| 29

Οι φάσεις της δειγματοληψίας, με κάποιες εξαιρέσεις που

προαναφέρθηκαν ήταν ίδιες και για τα δύο εκπαιδευτικά

ιδρύματα. Οι φοιτητές πλησιάστηκαν από την ίδια την ερευνήτρια

και καταρχήν ερωτήθηκαν αν έχουν χρόνο να λάβουν μέρος στην

έρευνα. Μετά την καταφατική τους απάντηση, τους δίνονταν πλήρη

στοιχεία για τη φύση της έρευνας. Επίσης, ζητήθηκε από τους

συμμετέχοντες να συμπληρώσουν την φόρμα συναίνεσης, όπου

αναγραφόταν ο προσωπικός κωδικός του κάθε φοιτητή, ώστε να

τηρηθεί η ανωνυμία, η οποία ενημέρωνε γραπτώς για τη φύση της

έρευνας, έδινε τα στοιχεία επικοινωνίας (e-mail) του ερευνητή,

ούτως ώστε αν και όταν το θελήσουν να μπορούν να

επικοινωνήσουν για αποχώρηση από την έρευνα ή για ενημέρωση

των αποτελεσμάτων της έρευνας. Ακόμη, δινόταν και γραπτή

επεξήγηση των επιμέρους τμημάτων της έρευνας, δηλαδή τι θα

κληθούν να συμπληρώσουν (φόρμα συγκατάθεσης συμμετεχόντων,

δημογραφικά στοιχεία, Κλίμακα αλεξιθυμία του Toronto,

Ερωτηματολόγιο Κατάθλιψης του Beck).

Ο χρόνος ο οποίος δόθηκε στους συμμετέχοντες για τη

συμπλήρωση των ερωτηματολογίων ήταν τα 20 λεπτά, αλλά οι

περισσότεροι φοιτητές τα επέστρεψαν συμπληρωμένα λίγο

νωρίτερα. Είναι πολύ σημαντικό να σημειωθεί πως οι

συμμετέχοντες είχαν το ελεύθερο να ρωτήσουν οτιδήποτε κατά τη

διάρκεια της συμπλήρωσης, καθώς και να αποχωρήσουν αν το

επιθυμούσαν, κάτι το οποίο δεν συνέβη. Αντιθέτως, στο Τ.Ε.Ι.

Πειραιά, πολλοί φοιτητές που δεν είχαν ερωτηθεί αρχικά να

λάβουν μέρος στην έρευνα, αφού ενημερώνονταν από άλλους

συμμετέχοντες, ζητούσαν οικιοθελώς να συμπεριληφθούν και έτσι

έγινε, μετά από ενημέρωσή τους για το θέμα από την ερευνήτρια.

| 30

| 31

Αποτελέσματα

Πριν γίνουν οι κατάλληλες στατιστικές αναλύσεις για την

εμφάνιση των αποτελεσμάτων χρειάστηκε να πραγματοποιηθεί

ανακωδικοποίηση (recode) στην κλίμακα της αλεξιθυμίας. Σύμφωνα

με τους κατασκευαστές της TAS-20 οι προτάσεις που χρειάστηκε

να υποστούν recode ήταν οι 4, 5, 10, 18 και 19 (Σταλίκας,

Τριλιβά, & Ρούσση, 2012). Παρακάτω παρατίθεται η αρχική μορφή

των προτάσεων και η μορφή τους μετά το recode.

tas4: ‘Μπορώ να περιγράψω τα συναισθήματά μου με

ευκολία.’ -> tas4rec: ‘Δεν μπορώ να περιγράψω

τα αισθήματά μου με ευκολία.’

tas5: ‘Προτιμώ να αναλύω προβλήματα από το απλώς να

τα περιγράφω.’ -> tas5rec: ‘Προτιμώ να περιγράφω

προβλήματα από το να τα αναλύω.’

tas10: ‘Είναι βασικό κάποιος να νοιώθει και να

καταλαβαίνει τα συναισθήματά του.’ -> tas10rec: ‘Δεν

είναι τόσο σημαντικό κάποιος να νοιώθει και να

καταλαβαίνει τα συναισθήματά του.’

tas18: ‘Μπορώ να αισθάνομαι κοντά σε κάποιον ακόμη

και σε στιγμές σιωπής.’ -> tas18rec: ‘Μου είναι

δύσκολο να αισθάνομαι κοντά σε κάποιον σε στιγμές

σιωπής.’

tas19: ‘Νομίζω ότι το ''ψάξιμο'' των συναισθημάτων

μου με βοηθάει να λύνω προσωπικά προβλήματα.’ ->

tas19rec: ‘Νομίζω ότι το ''ψάξιμο'' των

| 32

συναισθημάτων μου δεν με βοηθά να λύνω προσωπικά

προβλήματα.’

Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με το

πακέτο IBM SPSS Statistics 21.0 και ώστε να γίνουν οι

κατάλληλες αναλύσεις για την κατασκευή των δεικτών,

πραγματοποιήθηκε υπολογισμός του δείκτη Cronbach’s a, ο οποίος

έγινε μετά την ανακωδικοποίηση. Ο Cronbach ’s a για την

υποκλίμακα Α της TAS-20 υπολογίστηκε 0.73, για την υποκλίμακα

Β επίσης 0.73 και για την υποκλίμακα Γ 0.87. Συνολικά, για την

TAS-20, ο δείκτης Cronbach’s a έφερε το αποτέλεσμα 0.664, βλ.

πίνακα 1, παράρτημα Β. Καθώς ο δείκτης είχε αριθμό μεγαλύτερο

του 0.6 ακολούθησε η διαδικασία του υπολογισμού σκορ για την

κλίμακα.

Όσον αφορά την κλίμακα της κατάθλιψης, δεν χρειάστηκε να

γίνει recode σε καμία ομάδα προτάσεων και πάλι σύμφωνα με τους

κατασκευαστές (Σταλίκας, Τριλιβά, & Ρούσση, 2012). Για τον

παραπάνω λόγο η διαδικασία συνεχίστηκε υπολογίζοντας τον

δείκτη Cronbach’s a, ο οποίος έφερε την τιμή 0.854, όπως

φαίνεται στον πίνακα 5 του παραρτήματος Β. Καθώς ο δείκτης

είχε αριθμό μεγαλύτερο του 0.6 ακολούθησε η διαδικασία του

υπολογισμού σκορ για την κλίμακα.

Η κλίμακα της αλεξιθυμίας, όπως δείχνει και ο πίνακας 7

του παραρτήματος Α, έχει μέσο όρο 47.74, αριθμός που δείχνει

πως το δείγμα στο σύνολό του δεν βιώνει αλεξιθυμία και διάμεσο

46.5 (mean=47.74, median=46.5). Το μικρότερο σκορ που

μετρήθηκε είναι 31 μονάδες και το μεγαλύτερο είναι 67. Είναι

εμφανές πως το 62.9% του δείγματος δεν έχει συμπτώματα

| 33

αλεξιθυμίας, 31.5% πιθανόν να εμφανίζουν αλεξιθυμία, ενώ μόλις

4 άτομα που έλαβαν μέρος στην έρευνα επιβεβαιώνεται πως έχουν

αλεξιθυμία, βλ. Πίνακα 9, παράρτημα Α.

Το σκορ του ερωτηματολογίου του Beck για την κατάθλιψη

εμφάνισε μέσο όρο 12.89, αριθμός που απεικονίζει ήπια

καταθλιπτικά συμπτώματα, και διάμεσο 11 (mean=12.89,

median=11), βλ. Πίνακα 8, παράρτημα Α. Το ελάχιστο σκορ που

μετρήθηκε είναι το 1 και το μέγιστο είναι το 31. Το 46.8% των

φοιτητών δεν εμφάνισε καταθλιπτικά συμπτώματα, ενώ το 19.3%

δείχνει να έχει ήπια κατάθλιψη, βλ. Πίνακα 10, παράρτημα Α. Το

αμέσως μεγαλύτερο ποσοστό δείχνει πως το 30,7% του δείγματος

κατέχει μέτρια καταθλιπτικά συμπτώματα και τέλος το 3.2% των

φοιτητών που εξετάστηκαν πάσχει από σοβαρά συμπτώματα

κατάθλιψης, βλ. Πίνακα 10, παράρτημα Α.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τις αρχικές υποθέσεις,

χρειάστηκε να γίνουν οι παρακάτω στατιστικές αναλύσεις. Στην

υπόθεση 1, δηλαδή η διαφορά στο σκορ αλεξιθυμίας μεταξύ του

ανδρικού και του γυναικείου φύλου, πραγματοποιήθηκε η ανάλυση

t-test. Τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης έδειξαν πως

το φύλο δεν επηρεάζει το σκορ στην κλίμακα της αλεξιθυμίας,

όπως φαίνεται και στον πίνακα 4 του παραρτήματος Α, (t= 0.364,

df=60, P>0.05).

Στη συνέχεια για την υπόθεση 2, δηλαδή για το αν η

κατεύθυνση σπουδών επηρεάζει τα ποσοστά αλεξιθυμίας,

χρειάστηκε να γίνει επίσης η ανάλυση t-test. Τα αποτελέσματα

της ανάλυσης, όπως απεικονίζονται στον πίνακα 5, παράρτημα Α,

εμφάνισαν μη επιρροή του σκορ της αλεξιθυμίας από την

| 34

κατεύθυνση σπουδών που διαλέγει ο φοιτητής, (t=0.401, df=60,

P>0.05).

Στην υπόθεση 3, δηλαδή η ύπαρξη ή όχι σχέσης μεταξύ

αλεξιθυμίας και κατάθλιψης και κατά πόσο το υψηλότερο σκορ

στην κλίμακα TAS-20 δηλώνει και υψηλότερο σκορ στην κλίμακα

BDI, κρίθηκε απαραίτητο να πραγματοποιηθεί η στατιστική

ανάλυση Pearson r. Οι μέσοι όροι των δύο ερωτηματολογίων

εμφάνισαν σημαντική διαφορά, καθώς για την TAS-20 υπήρξε το

αποτέλεσμα mean=47.74 και για την BDI mean=12.89, βλ. πίνακα

6, παράρτημα Α. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως υπάρχει στατιστικά

σημαντική συσχέτιση σε επίπεδο μικρότερο του 0.01, μέτριας

έντασης, μεταξύ της αλεξιθυμίας και της κατάθλιψης, (N=62,

r=0.513, P<0.01). Όπως εμφανίζεται και στον πίνακα 6,

παράρτημα Α, το πρόσημο του δείκτη Pearson r είναι θετικό,

οπότε μιλάμε για θετική φορά που σημαίνει ότι όσο αυξάνεται το

σκορ της αλεξιθυμίας τόσο θα παρατηρείται αύξηση του σκορ της

κατάθλιψης.

Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε η στατιστική ανάλυση Pearson r

μεταξύ των τριών υποκλιμάκων του ερωτηματολογίου της

αλεξιθυμίας και του ερωτηματολογίου της κατάθλιψης. Η μέσοι

όροι εμφάνισαν διαφορά, καθώς για την υποκλίμακα Α της TAS-20,

που δηλώνει τη δυσκολία αναγνώρισης συναισθημάτων, ήταν

mean=18.03 και της BDI ήταν mean=12.89, βλ. Πίνακα 6,

παράρτημα Β. Συνεπώς, μεταξύ της υποκλίμακας Α της κατάθλιψης

εμφανίζεται στατιστικά σημαντική συσχέτιση σε επίπεδο

μικρότερο του 0.01, μέτριας έντασης, με θετική φορά (N=62,

r=0.56, P<0.01).

| 35

Η υποκλίμακα Β, η οποία αναφέρεται στη δυσκολία έκφρασης

συναισθημάτων, εμφάνισε μέσο όρο 12.79 και η κλίμακα της

κατάθλιψης εμφάνισε mean=12.89, όπως δείχνει ο πίνακας 8 στο

παράρτημα Β. Η σχέση αυτή θεωρείται στατιστικά μικρής

σημαντικότητας, μέτριας έντασης, με θετική φορά (N=62,

r=0.413, P<0.01). Τέλος, η υποκλίμακα Γ, δηλαδή ο εξωτερικός

προσανατολισμός έφερε το μέσο όρο 16.92, έναντι της κατάθλιψης

12.89. Όπως απεικονίζει ο πίνακας 10 του παραρτήματος Β, η

συγκεκριμένη σχέση είναι στατιστικά μη σημαντική, πολύ μικρής

έντασης, με αρνητικό πρόσημο, το οποίο δείχνει πως όσο

αυξάνεται το ένα μειώνεται το άλλο.

| 36

Συζήτηση

Ο στόχος της παρούσας ερευνητικής εργασίας ήταν να

διερευνηθεί, σε ένα δείγμα σπουδαστών, αρχικά, η συσχέτιση

μεταξύ της αλεξιθυμίας και της κατάθλιψη, έπειτα να γίνει

σύνδεση του επιπέδου της αλεξιθυμίας, που μπορεί κάποιος

φοιτητής να κατέχει, με την κατεύθυνση σπουδών του, καθώς

επίσης και με το φύλο. Τα παραπάνω ερωτήματα, κατά συνέπεια

και οι ερευνητικές υποθέσεις που διατυπώθηκαν, στηρίχθηκαν στη

παγκόσμια έρευνα και βασικός σκοπός ήταν να διερευνηθούν.

Η πρώτη υπόθεση, η οποία ερευνήθηκε, δηλαδή αν το φύλο

ενός φοιτητή επηρεάζει το επίπεδο αλεξιθυμίας, δεν

επιβεβαιώθηκε και αυτό οφείλεται στο ότι οι μέσοι όροι δεν

εμφάνισαν σημαντικές διαφορές. Μετά από ανασκόπηση της

παγκόσμιας βιβλιογραφίας οι έρευνες που μελετούν άμεσα τη

συγκεκριμένη σχέση, ή ακόμα και αυτές που τη διερευνούν αφού

αναδύθηκε μέσα από τα αποτελέσματα των μετρήσεων, διχάζονται.

Η σχέση μεταξύ των δύο αυτών παραγόντων έχει τεκμηριωθεί ως

θετική μέσα από πολλές έρευνες, όπως αυτή των Levant et al.

(2009) και των Carpenter και Addis (2000). Παρόλα τα παραπάνω,

υπάρχουν και διάφορες έρευνες, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση

με αυτό και αποδεικνύουν πως δεν υφίσταται σχέση μεταξύ

αλεξιθυμίας και φύλου. Σε αυτές τις εργασίες οι διαφορές

μεταξύ των δύο φύλων, όσον αφορά τα ποσοστά αλεξιθυμίας,

χαρακτηρίζονται ως μη στατιστικά σημαντικές. Μία τέτοια έρευνα

είναι των Tahir, Ghayas και Tahir (2012), η οποία επίσης

| 37

πραγματοποιήθηκε σε προπτυχιακούς φοιτητές του πανεπιστημίου

της Sargodha. Η έρευνα του Karukivi (2011) είναι ακόμη μία

έρευνα που σύμφωνα με αυτή το φύλο δεν αποτελεί προσδιοριστικό

παράγοντα για την αλεξιθυμία. Τέλος, είναι σημαντικό να

αναφερθεί πως η αρχική πρόβλεψη αυτής της υπόθεσης ήταν πως οι

άνδρες θα έχουν μεγαλύτερα ποσοστά αλεξιθυμίας, κάτι που

επίσης δεν επιβεβαιώθηκε. Η έρευνα των Mason, Tyson, Jones και

Potts (2005) έρχεται σε συμφωνία με τη συγκεκριμένη εργασία,

δηλαδή βεβαιώνει πως οι γυναίκες εμφανίζουν μεγαλύτερο μέσο

όρο αλεξιθυμίας από τους άνδρες.

Η δεύτερη υπόθεση αναφερόταν στο κατά πόσο η κατεύθυνση

σπουδών που επιλέγει ένα άτομο να εκπαιδευτεί επηρεάζει τα

επίπεδα αλεξιθυμίας, καθώς βρέθηκαν αμελητέες διαφορές στους

μέσους όρους. Αντιθέτως με τις αρχικές προβλέψεις και αυτή η

υπόθεση δεν επιβεβαιώθηκε. Πρόσφατες έρευνες, όπως αυτή των

Hoskova-Mayerova και Mokra (2010) ή αυτή των Mason et al.

(2005), αποδεικνύουν τη συσχέτιση μεταξύ αλεξιθυμίας και

κατεύθυνσης σπουδών. Παρά ταύτα, έχει φανεί πως το επίπεδο

αλεξιθυμίας δεν αυξάνεται ή μειώνεται αναλόγως με το αν κανείς

έχει εκπαιδευτεί σε επαγγέλματα παροχής κοινωνικών υπηρεσιών ή

μη (Bouchard, 2008). Δυστυχώς, όσον αφορά τη συγκεκριμένη

υπόθεση, η βιβλιογραφία δεν προσφέρει επαρκή ερευνητικά

αποτελέσματα ούτως ώστε να τεκμηριωθεί το αποτέλεσμα της

παρούσας εργασίας. Συμπερασματικά, παρακάτω θα αναλυθούν οι

περιορισμοί που δεν επέτρεψαν ή απαγόρευσαν στην έρευνα να

εμφανίσει το επιθυμητό αποτέλεσμα, για την συγκεκριμένη

υπόθεση.

| 38

Η σχέση μεταξύ της κλίμακας της αλεξιθυμίας και του

ερωτηματολογίου του Beck για την κατάθλιψη επιβεβαίωσε πλήρως

τις αρχικές προβλέψεις της τρίτης υπόθεσης. Η συσχέτιση των

δύο παραγόντων εμφανίστηκε στα αποτελέσματα της στατιστικής

ανάλυσης και η παγκόσμια βιβλιογραφία είναι σε θέση να τα

τεκμηριώσει. Οι αλλαγές των καταθλιπτικών συμπτωμάτων

συσχετίζονται σημαντικά με αλλαγές στην αλεξιθυμική

συμπεριφορά, όπως δείχνει έρευνα των Spek et al. (2008).

Ακόμη, έχει αποδειχθεί πως η αλεξιθυμία συνδέεται στενά με τα

συμπτώματα της κατάθλιψης και για αυτό το λόγο μπορεί να

αποτελεί το πρώτο βήμα προς την ψυχιατρική νοσηρότητα

(Honkalampi et al., 2010). Μία ακόμη έρευνα που έρχεται να

επιβεβαιώσει το αποτέλεσμα της παρούσας ερευνητικής εργασίας

είναι αυτή των (Honkalampi et al., 2000), όπου φαίνεται πως τα

άτομα που βιώνουν καταθλιπτικά συμπτώματα είναι πιο επιρρεπή

στο να εμφανίσουν αλεξιθυμία. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί

πως και στην Ελλάδα έχει διερευνηθεί το συγκεκριμένο θέμα.

Πρόσφατη δημοσιευμένη έρευνα δείχνει πως η συσχέτιση της

αλεξιθυμίας και της κατάθλιψης είναι θετική και αρκετά ισχυρή

(Πάχη et al., 2013). Αντίστοιχο αποτέλεσμα, το οποίο

ταυτίζεται με την συγκεκριμένη εργασία, φέρουν και οι έρευνες

των Tselempis et al. (2010) και των Παπλός et al. (2012).

Η τελευταία ανάλυση που πραγματοποιήθηκε ήταν μεταξύ της

κλίμακας της κατάθλιψης και των τριών υποκλιμάκων του τεστ της

αλεξιθυμίας. η κατάθλιψη φάνηκε να συσχετίζεται με τις δύο από

τις τρεις υποκλίμακες, δηλαδή με τη ‘δυσκολία αναγνώρισης

συναισθημάτων’ και με τη ‘δυσκολία έκφρασης συναισθημάτων’,

αλλά όχι με την υποκλίμακα ‘εξωτερικός προσανατολισμός’. Οι

| 39

περισσότερες έρευνες που μπορεί κανείς να συναντήσει δεν

εξετάζουν τις παραπάνω σχέσεις αυτές καθ’ αυτές, αλλά την

κατάθλιψη με τη συνολική κλίμακα της αλεξιθυμίας. Παρόλα αυτά,

οι συγκεκριμένες σχέσεις που εξετάστηκαν αναδύθηκαν μετά από

το αποτέλεσμα των στατιστικών αναλύσεων. Η θετική συσχέτιση

της υποκλίμακας Α και Β μπορεί να επιβεβαιωθεί μέσα από την

έρευνα των Dalbudak et al. (2013). Τέλος, πρόσφατη έρευνα των

Hozoori και Barahmand (2013) είναι σύμφωνη με το αποτέλεσμα

τις συγκεκριμένης ερευνητικής εργασίας.

Περιορισμοί της Έρευνας

Στις περισσότερες ερευνητικές εργασίες, όσο καλά

δομημένες και αν είναι, προκύπτουν, ή λαμβάνονται υπόψη εξ’

αρχής, κάποιοι περιορισμοί. Στην εν λόγω έρευνα ένας βασικός

περιορισμός, ο οποίος ενδεχομένως να στάθηκε εμπόδιο στην

επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων, ήταν ο αριθμός των

συμμετεχόντων. Όπως είναι ευρέως γνωστό ο αριθμός των ατόμων

που θα πάρουν μέρος σε μια έρευνα παίζει καθοριστικό ρόλο,

καθώς οι εκτιμήσεις για το σύνολο του πληθυσμού, είναι

αναμενόμενο να εμπεριέχουν κάποιο σφάλμα (Παρασκευόπουλος,

1993). Είναι προφανές πως όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα που

χρησιμοποιεί μια έρευνα τόσο καλύτερο και πιο ακριβές

αποτέλεσμα θα φέρει (Παρασκευόπουλος, 1993). Συμπερασματικά, η

συγκεκριμένη πτυχιακή ίσως υστερούσε από πλευράς μεγέθους

δείγματος και για αυτό το σκοπό οι δύο από τις τρεις υποθέσεις

δεν κατάφεραν να επιβεβαιωθούν.

Ακόμη ένας περιορισμός που ίσως έφερε διαφορετικά

αποτελέσματα από τα αναμενόμενα, είναι το ότι η συντριπτική

| 40

πλειοψηφία των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν ναι μεν

ενήλικοι, αλλά άνηκαν στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής. Το

παραπάνω γεγονός αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τις

απαντήσεις που έδωσαν, συνεπώς αν δεν υπήρχε θα μπορούσε να

ήταν τελείως διαφορετικό το αποτέλεσμα (Bouchard, 2008).

Επιπλέον ένας περιορισμός της έρευνας, ενδεχομένως να

είναι και το γεγονός ότι δεν υπήρχε η δυνατότητα επιλογής

ατόμων που ζουν σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας. Ίσως, αυτός ο

περιορισμός να έφερε εμπόδιο στο να συλλεχθούν στοιχεία

διαφορετικών προσωπικοτήτων, τα οποία θα έφεραν αποτέλεσμα

περισσότερο αντιπροσωπευτικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί

σε γενίκευση.

Προτάσεις για Μελλοντική Έρευνα

Η παγκόσμια βιβλιογραφία έχει προσφέρει αρκετές έρευνες

είτε με κύριο θέμα την αλεξιθυμία, είτε με την αλεξιθυμία ως

παράμετρο. Η αλεξιθυμία έχει συνδεθεί και ερευνηθεί σε

ικανοποιητικό βαθμό με την κατάθλιψη, καθώς και με το φύλο.

Ένας τομέας που ίσως υστερεί είναι η διερεύνηση της σχέσης με

την κατεύθυνση σπουδών που επιλέγουν οι φοιτητές. Επίσης, το

εύρημα ότι τα αποτελέσματα για τους άνδρες, όσον αφορά την

αλεξιθυμία, ήταν υψηλότερα από ότι των γυναικών, αξίζει να

διερευνηθεί περαιτέρω. Πιθανών, αυτό να οφείλεται στις

πολιτισμικές αλλαγές, οι οποίες έχουν διαμορφώσει άνδρες που

μπορούν να έρχονται ευκολότερα σε επαφή με τα συναισθήματά

τους.

| 41

Επιπροσθέτως, στο μέλλον ίσως αποτελούσε ενδιαφέρον να

διερευνηθεί η συσχέτιση της αλεξιθυμίας μεταξύ διαφόρων

ειδικοτήτων. Στην παρούσα έρευνα εξετάστηκαν μόνο οι φοιτητές

ψυχολογίας και μηχανολογίας. Ωστόσο, θα ήταν αρκετά ελκυστικό

να γίνει έρευνα σε πολλούς τομείς σπουδών.

Σημαντικό είναι να αναφερθεί πως στην Ελλάδα η αλεξιθυμία

δεν έχει διερευνηθεί όσο θα ήταν αναμενόμενο. Για το λόγο αυτό

θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό, στο μέλλον, να διερευνηθεί

περισσότερο ο παραπάνω όρος, τόσο αυτόνομα όσο και σε σχέση με

καταστάσεις όπως η κατάθλιψη. Επίσης, αξιοσημείωτο θα ήταν να

γίνει περαιτέρω έρευνα γύρω από τη σχέση της αλεξιθυμίας με

την πανεπιστημιακή εκπαίδευση που δέχεται το κάθε άτομο.

Συμπεράσματα

Στην πτυχιακή μελέτη που περιγράφηκε αναδεικνύεται η

συσχέτιση της αλεξιθυμίας με τη κατάθλιψη σε φοιτητές

προπτυχιακού επιπέδου, διαφορετικών ειδικοτήτων. Παρόλα αυτά,

δεν ήταν δυνατό να επιβεβαιωθεί η σχέση της με το φύλο και την

κατεύθυνση σπουδών, γεγονός που πιθανών να έγκειται στους

περιορισμούς που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τέλος, είναι αρκετά

σημαντικό να σημειωθεί πως τόσο η συγκεκριμένη, όπως και κάθε

επιστημονικού χαρακτήρα έρευνα, έχει τη δυνατότητα να

προσφέρει κάποια επιπλέον στοιχεία στην επιστημονική

κοινότητα, τα οποία αργότερα μπορούν να αξιοποιηθούν για

περαιτέρω μελέτη.

| 42

| 43

ΒιβλιογραφίαΑντωνάκου, Α., Βεντίκου, Χ., Καραμήτρος, Δ., Λυμπέρη, Ρ.,

Μανιατέλλη, Ε., Μπουρούτζογλου, Μ., et al. (2010). Μελέτηστη σχέση της κατάθλιψης και των χαρακτηριστικών των εγκύων-λεχωίδων. ΕΛΕΥΘΩ, 15 (No 2).

Αυδή, Ε., & Ρούσση, Π. (2010). Ψυχοπαθολογία. Αθήνα: Gutenberg.

Bagby, R. M., Parker, J. D., & Taylor, G. J. (1994). The twenty-item Toronto Alexithymia Scale-I. Item selection and cross-validation of the factor structure. Journal of Psychosomatic Research, Vol. 38, 23-32. Ανακτήθηκε 24 Ιανουαρίου ,2014, από http://contextualscience.org/tas_Measure.

Βασιλόπουλος, Δ., & Σολδάτος, Κ. (2006). Βασικές Αρχές Νευροεπιστημών, τόμος 3. Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης.

Bankier, B., Aigner, M., & Bach, M. (2001). Alexithymia in DSM-IV Disorder. Psychosomatics, 42 (No 3). Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Βελίκης, Ι., Αναγνωστοπούλου, Τ., Κιτσαντά, Α., Μαστοράκου, Ά., & Γκούβα, Μ. (2008). Στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες και μεταβλητές προσωπικότητας. Μια διαπολιτισμική μελέτη. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 47 (No 4), 537-545. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από www.hjn.gr/actions/get_pdf.php?id=64.

Βελίκης, Ι., Αναγνωστοπούλου, Τ., Μαστοράκου, Ά., Τριλιβά, Σ.,& Γκούβα, Μ. (2009). Σχέση παιδικής Κακοποίησης και Παραμέλησης με Αλεξιθυμία και Προβλήματα Υγείας σε Φοιτητές Πανεπιστημίου. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 48 (No 3), 325-331. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από www.hjn.gr/actions/get_pdf.php?id=50.

| 44

Berthoz, S., Consoli, F., Perez-Diaz, F., & Jouvent, R. (1999). Alexithymia and anxiety: compounded relationships? A psychometric study. Eur Psychiatry, 14, 372-378. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Bouchard, G. (2008). Alexithymia maong students and professionals in function of disciplines. Social Behavior and Personality, 36 (No 3), 303-314. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Carpenter, M. Kelly, Addis, E. Michael (2000). Alexithymia, gender and responses to depressive symptoms. Sex Roles, 43, 629- . Ανακτήθηκε 19 Μαΐου, 2014, από http://link.springer.com/article/10.1023/A:1007100523844.

Carson, R. C., Butcher, J. N., & Mineka, S. (2000). Abnormal Psychology and Modern Life. United States of America: Allyn andBacon.

Cooper, C. (2002). Individual differences. New York: Oxford Univercity Press Inc.

Dalbudak, E., Evren, C., Aldemir, S., Seno-Coskun, K., Yildirim, F. G., & Ugurlu, H. (2013). Alexithymia and personality in relation to social anxiety among university students. Psychiatry Research, 209, 167-172. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2104, από www.sciencedirect.com.

Devine, H., Stewart, S., & Watt, M. (1999). Relations between anxiety sensitivity and dimensions of alexithymia in a young adult sample. Journal of Psychosomatic Research, 47 (No 2),145-158. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Goleman, D. (1996). Η συναισθηματική νοημοσύνη. Γιατί το EQ είναι πιο σημαντικό από το IQ;. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

| 45

Hayes, N. (1996). Foundations of Psychology, An introduction Text. Italy: Thomas Nelson & Sons Ltd.

Heesacker, M., Wester, S. R., Vogel, D. L., Wentzel, J. T., Mejia-Millan, C. M., & Carl, G. R. (1999). Gender-Based Emotional Stereotyping. Journal of Counseling Psychology, 46 (No 7), 483-495. Ανακτήθηκε 16 Μαρτίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Honkalampi, K., Hintikka, J., Tanskanen, A., Lehtonen, J., & Viinamaki, H. (2000). Depression is strongly associated with alexithymia in the general population. Journal of Psychosomatic Research, 48, 99-104. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Honkalampi, K., Koivumaa-Honkanen, H., Lehto, S., Hintikka, J., Haatainen, K., Rissanen, T., et al. (2010). Is alexithymia a risk factor for major depression, personality disorder, or alcohol use disorder? Aprospective population-based study. Journal of Psychosomatic Research, 68, 269-273. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Hoskova-Mayerova, S., & Mokra, T. (2010). Alexithymia among students of different disciplines. Procedia Social and BehavioralSciences, 9, 33-37. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Hozoori, R., & Barahmand, U. (2013). A study of the relationship of alexithymia and dissociative experiences with anxiety and depression in students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 84, 128-133. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Καλαντζή-Αζίζι, Α., & Ευσταθίου, Γ. (2010). Κλινική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία. Αθήνα: Πεδίο.

Καλούρη-Αντωνοπούλου, Ρ. (2007). γενική ψυχολογία. Αθήνα: ΕΛΛΗΝ.

| 46

Karukivi, Max (2011). Associations between alexithymia and mental well-being in adolescents. Medica - Odontologica, 957. Ανακτήθηκε 19 Μαΐου, 2014, από http://www.doria.fi/bitstream/handle/10024/67963/AnnalesD957Karukivi.pdf?sequence=1.

Karukivi, M., Hautala, L., Kaleva, O., Haapasalo-Pesu, K.-M., Liuksila, R.-P., Joukamaa, M., et al. (2010). Alexithymiais associated with anxiety among adolescents. Journal of Affective Disorders, 125, 383-387. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com .

Lala, A., Bobimac, G., & Tipa, R. (2010). Stress levels, Alexithymia, Type A and Type C personality patterns in undergraduate students. Journal of Medicine and Life, 3 (No 2), 200-205. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Levant, R. F., Allen, P. A., & Lien, M.-C. (2013). Alexithymiain Men: How and When do emotional processing deficienciesoccur? Psychology of Men & Masculinity, doi: 10.1037/a0033860. Ανακτήθηκε 13 Ιανουαρίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Levant, R. F., Good, G. E., Cook, S. W., O'Neil, J. M., Smalley, B. K., Owen, K., et al. (2006). The normative male alexithymia scale: Measurement of a gender-linked syndrome. Psychology of Men & Masculinity, 7 (No 4), 212-224. Ανακτήθηκε 17 Μαρτίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Levant, R. F., Hall, R. J., Williams, C. M., & Hasan, N. T. (2009). Gender Differences in Alexithymia. Psychology of Men

| 47

& Masculinity, 10, 190-203. Ανακτήθηκε 13 Ιανουαρίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Lundh, L.-G., & Simmonsson-Sarnecki, M. (2001). Alexithymia, Emotion and Somatic Complaints. Journal of Personality, 69 (No 3). Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Mason, O., Tyson, M., Jones, C., & Potts, S. (2005). Alexithymia: Its prevalence and correlates in a British undergraduate sample. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 78, 113-125. Ανακτήθηκε 13 Μαρτίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Mattila, A. K., Saarni, S. I., Salminen, J. K., Huhtala, H., Sintonen, H., & Joukamaa, M. (2009). Alexithymia and Health-Related Quality of Life in a General Population. Psychosomatics, 50 (No 1), 59-68. Ανακτήθηκε 17 Μαρτίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Modestin, J., Furrer, R., & Malti, T. (2004). Study on alexithymia in adult non patients. Journal of Psychosomatic research, 56, 707-709. Ανακτήθηκε 15 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Μπαλτά, Γ. Τ. (2010). Κατάθλιψη, Αλεξιθυμία, Επιθετικότητα και Σωματικές παθήσεις στη Θεσσαλία. Λάρισα: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από http://www.phdtheses.ekt.gr/eadd/.

Μπαμπινιώτης, Γ. (2009). Ετυμολογικό λεξικό της Νέας Ελληνικής. Αθήνα: ΚΕΝΤΡΟ ΛΕΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Ε.Π.Ε.

| 48

Παπλός, Κ., Χαβάκη-Κονταξάκη, Μ., Φερεντίνος, Π., Δασοπούλου, Μ., & Κονταξάκης, Β. (2012). Αλεξιθυμία, κατάθλιψη και επίπεδα λιπιδίων ορού σε αποπειραθέντες αυτοκτονίας. Ψυχιατρική, 23 (No 2), 149. Ανακτήθηκε 23 Απριλίου, 2014, από http://www.psych.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=494&Itemid=118&lang=el.

Παππά, Β. (2013). Η λογική των συναισθημάτων. Αθήνα: Οκτώ.

Παρασκευόπουλος, Ιωάννης (1993). Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Πάχη, Αργυρώ, Γιωτάκης, Κωνσταντίνος, Τσελέμπης, Αθανάσιος, Μπράτης, Διονύσιος, Μούσσας, Γεώργιος, Κολαϊτης & Καρκανιάς, Α. (2013). Ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά και ο ρόλος της οικογενειακής υποστήριξης σε ασθενείς με βρογχικό άσθμα. Εγκέφαλος, 50, 43-49. Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από www.encephalos.gr/pdf/50-2-01g.pdf.

Shahidi, S., Molaie, A., & Dehghani, M. (2012). Relationship between health anxiety and alexithymia in an Iranian sample. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 591-595. Ανακτήθηκε 9 Ιανουαρίου, 2014, από www.sciencedirect.com.

Sifneos, P. E., Apfel-Savitz, R., & Frankel, F. H. (1977). Thephenomenon of 'Alexithymia'. Psychother Psychosom, 28, 47-57.Ανακτήθηκε 23 Απριλίου, 2014, από http://www.karger.com/Article/Abstract/287043.

Σίμος, Γ. (2010). Γνωστική Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Ένας οδηγός για την κλινική πράξη. Αθήνα: Πατάκη.

Spek, V., Nyklicek, I., Cuijpers, P., & Pop, V. (2008). Alexithymia and the cognitive behaviour therapy outcome for subthreshold depression. Acta Psychiatrica Scandinavica, 118,164-167. Ανακτήθηκε 14 Ιανουαρίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

| 49

Σταλίκας, Α., Τριλιβά, Σ., & Ρούσση, Π. (2012). Τα Ψυχομετρικά Εργαλεία στην Ελλάδα. Αθήνα: Πεδίο.

Stratton, P., & Hayes, N. (1993). A Student's Dictionary of Psychology. Bristol: J.W. Arrowsmith Ltd.

Tahir, I., Ghayas, S., & Tahir, W. (2012). Personality traits and family size as the predictors of alexithymia among university undergraduates. Journal of Behavioral Sciences, 22 (No3). Ανακτήθηκε 7 Ιανουαρίου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/search/basic?sid=e6cc42d1-376e-4038-9442-504abb70d84e%40sessionmgr4003&vid=2&hid=4114.

Taylor, G. J. (2000). Recent developments in Alexithymia Theory and Research. Canadian Journal of Psychiatry, 45 (No 2). doi: 07067437.

Tselempis, Athanasios, Kosmas, Epaminodas, Bratis, Dionisios, Moussas, Gergios, Karkanias, Athanasios, Ilias, Ioannis, Siafakas Nikolaos, Vgontzas, Alexandros & Tzanakis , Nikolaos (2010). Prevalence of alexithymia and its association with anxiety and depression in a sample of Greek chronic obstructive pulmonary disease (COPD) outpatients. Annals of General Psychiatry, 16 (9). Ανακτήθηκε 19Μαϊου, 2014, από http://web.a.ebscohost.com/ehost/detail?vid=26&sid=a73daf88-aaa7-4533-a78e-6cb98021f4f6%40sessionmgr4004&hid=4212&bdata=JnNpdGU9ZWhvc3QtbGl2ZQ%3d%3d#db=a9h&AN=51212807.

| 50

Παράρτημα ΑΠίνακας 1: Ηλικία Συμμετεχόντων

Ν

Valid

Missing

62

0

Mean 21.

0Std.

Deviation

2.4

89Minimum 18Maximum 30

Πίνακας 2: Φύλο

Πίνακας 3: Κατεύθυνση Σπουδών

Frequen

cy

Perce

nt

Valid

Percent

Cumulative

Percent

Μηχανολόγ

οι

34 54.8 54.8 54.8

Ψυχολόγοι 28 45.2 45.2 100.0Total 62 100.0 100.0 100.0

Frequen

cy

Perce

nt

Valid

Percent

Cumulative

Percent

Άνδρα

ς

24 38.7 38.7 38.7

Γυναί

κα

38 61.3 61.3 100.0

Total 62 100.0 100.0 100.0

| 51

Πίνακας 4: Αλεξιθυμία & Φύλο

Φύλο N Mean Std.

Deviation

Std. Error

Mean

Score TAS-20

Άνδρας

2

4

47.2

5

7.35 1.5

Γυναίκα 3

8

48.0

5

9.965 1.616

| 52

Πίνακας 5: Αλεξιθυμία & Κατεύθυνση Σπουδών

Κατεύθυνση Σπουδών N Mean Std.

Deviation

Std. Error

Mean

Score TAS-20

Μηχανολογία

3

4

47.3

2

9.444 1.62

Ψυχολογία 2

8

48.2

5

8.54 1.614

Πίνακας 6: Αλεξιθυμία & Κατάθλιψη

Mean Std.

Deviation

N

Score

TAS-20

47.7

4

8.986 6

2Score

BDI-21

12.8

9

8.382 6

2

Πίνακας 7: Συχνότητες κλίμακας Αλεξιθυμίας

Πίνακας 8: Συχνότητες κλίμακας Κατάθλιψης

N Valid 62

N Valid 62Missing

0

Mean 47.74Median 46.50Std. Deviation

8.986

Range 36Minimum 31Maximum 67

| 53

Missing

0

Mean 12.89Median 11.00Std. Deviation

8.382

Range 30Minimum 1Maximum 31

| 54

Πίνακας 9: Ποσοστό Συμμετεχόντων με Αλεξιθυμικά χαρακτηριστικά

Σκορ Ποσοστό %

Αλεξιθυμία

≤ 51 62,9 Όχι52≤σκορ≤60

31,5 Πιθανόν

62≤σκορ≤67

6,5 Ναι

Πίνακας 10: Ποσοστό Συμμετεχόντων με Καταθλιπτικά συμπτώματα

Σκορ Ποσοστό%

Κατάθλιψη

≤9 46,8 Όχι10≤σκορ≤

1619,3 Ήπια

17≤σκορ≤28

30,7 Μέτρια

30≤σκορ≤31

3,2 Σοβαρή

| 55

Παράρτημα Β

Πίνακας 1: Cronbach ‘s a για την κλίμακας της Αλεξιθυμίας

Cronbach'sAlpha

N ofItems

.664 20

Πίνακας 2: Cronbach ‘s a για την Υποκλίμακα Α της κλίμακας τηςΑλεξιθυμίας

Cronbach'sAlpha

N ofItems

.730 7

Πίνακας 3: Cronbach ‘s a για την Υποκλίμακα Β της κλίμακας τηςΑλεξιθυμίας

Cronbach'sAlpha

N ofItems

.730 5

Πίνακας 4: Cronbach ‘s a για την Υποκλίμακα Γ της κλίμακας τηςΑλεξιθυμίας

Cronbach'sAlpha

N ofItems

.087 8

Πίνακας 5: Cronbach ‘s a για την κλίμακας της Κατάθλιψης

Cronbach'sAlpha

N ofItems

.854 21

Πίνακας 6: υποκλίμακα Α της TAS-20 & Κατάθλιψη

| 56

Mean Std.Deviation

N

Score bdi-21 12.89 8.382 62Score tas-20subscale A

18.03 5.528 62

| 57

Πίνακας 7: Συσχέτιση της υποκλίμακας Α της TAS-20 & της ΚατάθλιψηςScore bdi-

21Score tas-20subscale A

Score bdi-21

PearsonCorrelation

1 .560**

Sig. (2-tailed) .000N 62 62

Score tas-20subscale A

PearsonCorrelation

.560** 1

Sig. (2-tailed) .000N 62 62

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πίνακας8: υποκλίμακα Β της TAS-20 & ΚατάθλιψηMean Std.

DeviationN

Score bdi-21 12.89 8.382 62Score tas-20subscale B

12.79 4.428 62

Πίνακας 9: Συσχέτιση της υποκλίμακας Β της TAS-20 & της ΚατάθλιψηςScore bdi-

21Score tas-20subscale B

Score bdi-21

PearsonCorrelation

1 .413**

Sig. (2-tailed) .001N 62 62

Score tas-20subscale B

PearsonCorrelation

.413** 1

Sig. (2-tailed) .001N 62 62

**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Πίνακας 10: υποκλίμακα Γ της TAS-20 & ΚατάθλιψηMean Std.

DeviationN

Score bdi-21 12.89 8.382 62Score tas-20subscale C

16.92 3.321 62

| 58

| 59

Πίνακας 11: Συσχέτιση της υποκλίμακας Γ της TAS-20 & της ΚατάθλιψηςScore bdi-

21Score tas-20subscale C

Score bdi-21

PearsonCorrelation

1 -.095

Sig. (2-tailed) .462N 62 62

Score tas-20subscale C

PearsonCorrelation

-.095 1

Sig. (2-tailed) .462N 62 62

| 60

Παράρτημα Γ: Ερωτηματολόγια, Στοιχεία & ΦόρμαΣυγκατάθεσης Συμμετεχόντων

Τομέας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών σπουδώνΤμήμα Ψυχολογίας

Έντυπο ενημέρωσης και συγκατάθεσης συμμετεχόντων σε ερευνητικό πρόγραμμα

Κατανοώ ότι η συμμετοχή μου στο συγκεκριμένο ερευνητικόπρόγραμμα θα περιλαμβάνει τη συμπλήρωση του συγκεκριμένουεντύπου, το οποίο με ενημερώνει για τη διαδικασία που θαακολουθηθεί και δίνει τη γραπτή συγκατάθεσή μου για τησυμμετοχή μου στο ερευνητικό πρόγραμμα, καθώς και τησυμπλήρωση των ερωτηματολογίων.Κατανοώ ότι η συμμετοχή μου στο συγκεκριμένο ερευνητικόπρόγραμμα είναι αποκλειστικά εθελοντική και έχω το δικαίωμα νααποσυρθώ οποιαδήποτε στιγμή, εφόσον το επιθυμώ, γιαοποιονδήποτε λόγο χωρίς αρνητικές συνέπειες. Μπορώ να αποσυρθώαπό την διαδικασία αργότερα, επικοινωνώντας με τον επικεφαλήςτου ερευνητικού προγράμματος μέσω email και δηλώνοντας τονπροσωπικό μου κωδικό (ο οποίος αναγράφεται πάνω δεξιά στοέντυπο που κρατάτε) και ότι επιθυμώ την αποχώρησή μου από τοερευνητικό πρόγραμμα.Εάν επιθυμώ να αποσυρθώ από την ερευνητική διαδικασίααργότερα, κατανοώ ότι μπορώ να το πράξω μέχρι και μία εβδομάδαμετά τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων.Κατανοώ ότι είμαι ελεύθερος να εκφράσω οποιαδήποτε απορία,οποιαδήποτε στιγμή. Εάν οποιαδήποτε στιγμή, για οποιονδήποτελόγο, αισθανθώ δυσάρεστα, έχω το δικαίωμα να αποσυρθώ ή ναεκφράσω την ανησυχία μου στην Μιχαήλ Αγγελική,aggeliki_michail@hotmail.gr.

Κατανοώ ότι οι πληροφορίες που παρέχονται από εμένα, θαχρησιμοποιηθούν με ασφάλεια και ότι κανένα έντυπο δεν θααναφέρει το όνομά μου. Κατά τη συγγραφή της ερευνητικήςεργασίας θα προστατευτεί η ταυτότητα μου. Τα δεδομένα που

| 61

παρέχω θα ενσωματωθούν με τα υπόλοιπα δεδομένα και θα μουδοθεί κωδικός συμμετέχοντα. Τέλος κατανοώ οτι θα μου δοθούνεπιπρόσθετες πληροφορίες και ανατροφοδότηση μετά τηνολοκλήρωση της ερευνητικής εργασίας (μετά το τέλος Μάιου καιμετά από επικοινωνία με τον αρμόδιο).

Εγώ ο/η συμμετέχων/συμμετέχουσα δίνω την συγκατάθεση μου γιασυμμετοχή στο συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα, το οποίοδιεξάγεται από την Μιχαήλ Αγγελική.

Υπογραφή: Ημερομηνία:

| 62

Στοιχεία Εθελοντή

Φύλο: Άνδρας Ηλικία:

Γυναίκα

Υπηκοότητα:

Τόπος Κατοικίας:

Κατεύθυνση Σπουδών: Μηχανολογία

Ψυχολογία

Εκπαιδευτικό Ίδρυμα: ΤΕΙ Πειραιά

AMC Μητροπολιτικό Κολέγιο

| 63

| 64

Κλίμακα Αλεξιθυμίας του Toronto

(Toronto Alexithymia Scale [TAS-20])

Οδηγίες:

Χρησιμοποιώντας την κλίμακα που ακολουθεί σαν οδηγό, δείξτε

πόσο συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τις ακόλουθες προτάσεις

βάζοντας ένα κυκλάκι στον αριθμό που αντιστοιχεί στην επιλογή

σας. Δώστε μόνο ΜΙΑ απάντηση για κάθε πρόταση. Παρακαλώ όπως

απαντήσετε σε ΟΛΕΣ τις προτάσεις.

1 ΔΙΑΦΩΝΩ ΠΟΛΥ2 ΔΙΑΦΩΝΩ ΩΣ ΕΝΑ ΒΑΘΜΟ3 ΟΥΤΕ ΔΙΑΦΩΝΩ ΟΥΤΕ ΣΥΜΦΩΝΩ4 ΣΥΜΦΩΝΩ ΩΣ ΕΝΑ ΒΑΘΜΟ5 ΣΥΜΦΩΝΩ ΠΟΛΥ

α/α προτάσεις Διαφων

ώ πολύ

Διαφωνώως έναβαθμό

ΟύτεΔιαφωνώούτε

Συμφωνώ

Συμφωνώως έναβαθμό

Συμφωνώπολύ

1. Συχνά δεν ξέρω τι ακριβώς αισθάνομαι.

1 2 3 4 5

2. Μου είναι δύσκολο να βρω τις κατάλληλες λέξεις για να περιγράψω τα συναισθήματά μου.

1 2 3 4 5

3. Έχω σωματικά συμπτώματα που ούτε οι γιατροί δεν μπορούν να καταλάβουν.

1 2 3 4 5

4. Μπορώ να περιγράψωτα αισθήματά μου με ευκολία.

1 2 3 4 5

5. Προτιμώ να αναλύω προβλήματα από το

1 2 3 4 5

| 65

απλώς να τα περιγράφω.

6. Όταν είμαι αναστατωμένος/η, δεν ξέρω αν αισθάνομαι λύπη, φόβο ή θυμό.

1 2 3 4 5

| 66

α/α προτάσεις Διαφων

ώ πολύ

Διαφωνώως έναβαθμό

ΟύτεΔιαφωνώούτε

Συμφωνώ

Συμφωνώως έναβαθμό

Συμφωνώπολύ

7. Συχνά με προβληματίζουν κάποια περίεργα συμπτώματα στο σώμαμου.

1 2 3 4 5

8. Προτιμώ να αφήνω ταπράγματα να κυλούν μόνα τους, παρά να αναρωτιέμαι γιατί κατέληξαν έτσι.

1 2 3 4 5

9. Έχω συναισθήματα που δεν μπορώ να προσδιορίσω με ακρίβεια.

1 2 3 4 5

10.

Είναι βασικό κάποιος να νοιώθει και να καταλαβαίνειτα συναισθήματά του.

1 2 3 4 5

11.

Το βρίσκω δύσκολο να περιγράψω πως αισθάνομαι για τουςάλλους.

1 2 3 4 5

12.

Μου λένε να περιγράφω περισσότερο τα συναισθήματά μου.

1 2 3 4 5

13.

Δεν ξέρω τι συμβαίνει μέσα μου. 1 2 3 4 5

14.

Συχνά δεν ξέρω γιατί είναι θυμωμένος/η.

1 2 3 4 5

15.

Προτιμώ να μιλώ με τους άλλους για τιςκαθημερινές ασχολίες τους, παράγια τα συναισθήματάτους.

1 2 3 4 5

16.

Προτιμώ να παρακολουθώ ελαφρά

1 2 3 4 5

| 67

ψυχαγωγικά προγράμματα, παρά δραματικά έργα με ψυχολογικό περιεχόμενο.

| 68

α/α προτάσεις Διαφων

ώ πολύ

Διαφωνώως έναβαθμό

ΟύτεΔιαφωνώούτε

Συμφωνώ

Συμφωνώως έναβαθμό

Συμφωνώπολύ

17.

Δυσκολεύομαι να εκμυστηρευτώ τα πιοβαθιά μου συναισθήματα ακόμη και σε στενούς φίλους.

1 2 3 4 5

18.

Μπορώ να αισθάνομαικοντά σε κάποιον ακόμη και σε στιγμές σιωπής.

1 2 3 4 5

19.

Νομίζω ότι το ‘ψάξιμο’ των συναισθημάτων μου με βοηθάει να λύνω προσωπικά προβλήματα.

1 2 3 4 5

20.

Όταν ψάχνει κανείς για βαθειά νοήματα σε κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα δενμπορεί να τα απολαύσει.

1 2 3 4 5

| 69

| 70

Ερωτηματολόγιο Κατάθλιψης του Beck

(Beck Depression Inventory [BDI])

Οδηγίες:

Στο παρακάτω ερωτηματολόγιο υπάρχουν ομάδες από προτάσεις

(ερωτήσεις). Διαβάστε τις προσεκτικά και διαλέξτε από την κάθε

ομάδα τη μία πρόταση η οποία περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο

το πώς ένιωθες την εβδομάδα που πέρασε, συμπεριλαμβανομένης

και τις σημερινής ημέρας. Σημειώστε με ένα Χ την πρόταση που

διαλέξατε. Αν νομίζεται ότι ισχύουν περισσότερες από μία

προτάσεις που ανήκουν στην ίδια ομάδα, σημειώστε αυτές που

νομίζετε ότι ισχύουν. Πριν διαλέξετε, φροντίστε να έχετε

διαβάσει όλες της προτάσεις της κάθε ομάδας. Παρακαλώ όπως

απαντήσετε σε ΟΛΕΣ τις ομάδες.

1

.

Δεν νιώθω θλιμμένος

Νιώθω θλιμμένοςΝιώθω συνέχεια θλιμμένος και δεν μπορώ να το

αποδιώξω αυτόΕίμαι τόσο θλιμμένος ή δυστυχισμένος, που δεν

μπορώ να το αντέξω

2

.

Δεν φοβάμαι για όσα θα έρθουν στο μέλλον

Φοβάμαι για όσα θα έρθουν στο μέλλονΝιώθω πως δεν έχω να περιμένω τίποτα από το μέλλονΝιώθω πως δεν υπάρχει καμία ελπίδα για το μέλλον και πως τα

πράγματα δεν πρόκειται να καλυτερέψουν

| 71

3

.

Δεν νιώθω αποτυχημένος

Νιώθω πως είμαι περισσότερο αποτυχημένος από τους

περισσότερουςΌταν σκέφτομαι τη ζωή μου το μόνο που βλέπω είναι

μια σειρά από αποτυχίεςΝιώθω ότι είμαι εντελώς αποτυχημένος σαν άτομο

4

.

Παίρνω από τα πράγματα την ίδια ικανοποίηση

που έπαιρνα πάντοτεΔεν χαίρομαι με τα πράγματα έτσι όπως τα

χαιρόμουνΤίποτα πια δεν μου δίνει πραγματική

ικανοποίησηΕίμαι ανικανοποίητος με τα πάντα ή βαριέμαι τα

πάντα

5

.

Δεν νιώθω καμία ιδιαίτερη ενοχή

Νιώθω ένοχος κάμποσες φορέςΝιώθω σχετικά ένοχος τον

περισσότερο καιρόΝιώθω ένοχος συνέχεια

6

.

Δεν έχω την αίσθηση ότι

τιμωρούμαι για κάτιΈχω την αίσθηση ότι ίσως να

τιμωρούμαιΠεριμένω πως θα τιμωρηθώ

| 72

Νιώθω ότι τιμωρούμαι

7

.

Δεν αισθάνομαι απογοήτευση με

τον εαυτό μουΕίμαι απογοητευμένος με τον

εαυτό μουΟ εαυτός μου με αηδιάζειΜισώ τον εαυτό μου

8

.

Δεν νιώθω περισσότερο άσχημα από ότι

οποιοσδήποτε άλλοςΚριτικάρω τον εαυτό μου για τις αδυναμίες

ή τα λάθη μουΣυνεχώς κατηγορώ τον εαυτό μου για όσα

στραβά έχωΚατηγορώ τον εαυτό μου για καθετί κακό

που συμβαίνει

9

.

Δεν μου περνά καμία σκέψη να σκοτωθώ

Μου έρχονται σκέψεις να σκοτωθώ, αλλά δεν

τις πραγματοποιώΘα ήθελα να σκοτωθώΘα σκοτωνόμουν αν μου δινόταν η ευκαιρία

10

.

Δεν κλαίω περισσότερο από το συνηθισμένο

Τώρα κλαίω περισσότερο από ότι παλιότεραΤώρα κλαίω συνέχεια

| 73

Κάποτε μπορούσα και έκλαιγα, όμως τώρα δεν μπορώ να

κλάψω παρόλο που θέλω

11

.

Τώρα δεν είμαι περισσότερο εκνευρισμένος από

ότι συνήθωςΕνοχλούμαι ή εκνευρίζομαι πιο εύκολα από ότι

πρινΤώρα συνεχώς νιώθω εκνευρισμένοςΔεν με εκνευρίζουν διόλου τα πράγματα που

κάποτε με εκνεύριζαν

12

.

Δεν έχω χάσει το ενδιαφέρον μου για τους

άλλους ανθρώπουςΕνδιαφέρομαι για τους άλλους λιγότερο από ότι

ενδιαφερόμουν πρινΈχω χάσει το περισσότερο ενδιαφέρον μου για

τους άλλουςΈχω χάσει κάθε ενδιαφέρον για τους άλλους

13

.

Παίρνω αποφάσεις περίπου το ίδιο καλά όσο πάντοτε

Αναβάλλω τις αποφάσεις μου πιο συχνά από ότι τις

ανέβαλλα πρινΔυσκολεύομαι περισσότερο στο να πάρω αποφάσεις σε

σύγκριση με παλιότεραΔεν παίρνω πια καμία απόφαση

| 74

14

.

Δεν έχω την αίσθηση ότι έχω χειρότερη εμφάνιση από ότι

παλιότεραΜε ανησυχεί το ότι δείχνω γερασμένος ή όχι ελκυστικόςΈχω την αίσθηση ότι η εμφάνισή μου άλλαξε οριστικά έτσι που

να μην δείχνω ελκυστικόςΠιστεύω πως δείχνω άσχημος

15

.

Εργάζομαι το ίδιο καλά όσο πάντοτε

Χρειάζεται να καταβάλω επιπλέον προσπάθεια για να

ξεκινήσω να κάνω κάτιΑναγκάζομαι να πιέσω πολύ τον εαυτό μου για να κάνω

οτιδήποτεΔεν μπορώ να κάνω καμία απολύτως δουλειά

16

.

Μπορώ να κοιμάμαι το ίδιο όπως συνήθως

Δεν κοιμάμαι τόσο καλά όσο κοιμόμουναΞυπνάω 2-3 ώρες νωρίτερα από ότι το συνηθισμένο και

δυσκολεύομαι να ξανακοιμηθώΞυπνάω πολλές ώρες νωρίτερα από ότι το συνηθισμένο και μετά

δεν μπορώ να ξανακοιμηθώ

17

.

Δεν κουράζομαι περισσότερο από ότι

το συνηθισμένοΚουράζομαι ευκολότερα από ότι

κουραζόμουν πρινΚουράζομαι με σχεδόν ότι και αν κάνω

| 75

Είμαι τόσο κουρασμένος που δεν κάνω

τίποτα

18

.

Η όρεξη μου δεν είναι χειρότερη

από ότι συνήθωςΗ όρεξή μου δεν είναι τόσο καλή

όσο ήταν πρινΗ όρεξή μου τώρα έχει

χειροτερέψειΔεν έχω πια καθόλου όρεξη

19

.

Δεν έχω χάσει καθόλου (ή πολύ) βάρος τελευταία

Έχω χάσει περισσότερο από 3 κιλάΈχω χάσει περισσότερο από 5 κιλάΈχω χάσει περισσότερο από 8 κιλά

Επίτηδες προσπαθώ να χάσω βάρος τρώγοντας

λιγότερο: ΝΑΙ ΟΧΙ

20

.

Η υγεία μου δεν με ανησυχεί περισσότερο από το συνηθισμένο

Ανησυχώ για σωματικά προβλήματά μου, όπως πόνοι ή ανακατωμένο

στομάχι ή δυσκοιλιότηταΜε ανησυχούν πολύ τα σωματικά προβλήματα και δύσκολα σκέφτομαι

κάτι άλλο εκτός από αυτάΜε ανησυχούν τόσο πολύ τα σωματικά μου προβλήματα που δεν μπορώ

να σκεφτώ τίποτα άλλο

21 Δεν έχω παρατηρήσει πρόσφατα καμία αλλαγή στο

| 76

. ενδιαφέρον μου για σεξΕνδιαφέρομαι για το σεξ λιγότερο από όσο

ενδιαφερόμουν πρινΤώρα ενδιαφέρομαι πολύ λιγότερο για το σεξΈχω χάσει κάθε ενδιαφέρον για το σεξ