Περιβαλλοντική συμβουλευτική-καθοδήγηση (mentoring) σε...

Τπνπξγείν Γηνηθεηηθήο Μεηαξξύζκηζεο θαη Ζιεθηξνληθήο Γηαθπβέξλεζεο

Δζληθή

ρνιή

Σνπηθήο

Απηνδηνίθεζεο

Σειηθή Δξγαζία

Θέκα: Πεξηβαιινληηθή πκβνπιεπηηθή-θαζνδήγεζε (mentoring) ζε

Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο. Δθαξκνγέο ζηελ Διιάδα θαη δηεζλψο-

ν ξφινο ηεο Γηνίθεζεο.

πνπδαζηήο: Μαπξνκκάηεο Πάξεο

Σκήκα: Οηθνλνκηθή Γηαρείξηζε

Δθπαηδεπηηθή εηξά: Γ‟

Δπνπηεύνπζα: ηακαηίνπ Διέλε

Αζήλα

20 επηεκβξίνπ 2011

-1-

Πεξίιεςε

Ζ παξνχζα ηειηθή εξγαζία πνπ εθπνλήζεθε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηεο

Δζληθήο ρνιήο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ζην ρξνληθφ δηάζηεκα κεηαμχ ηεο 1εο

Ηνπιίνπ θαη

ηεο 20εο

επηεκβξίνπ 2011, πξαγκαηεχεηαη λέν γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα δήηεκα, απηφ ηεο

πεξηβαιινληηθήο ζπκβνπιεπηηθήο (mentoring) ησλ Μηθξνκεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ απφ ηε

δεκφζηα δηνίθεζε θαη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε. Πέξα απφ ηνπο αλαγθαίνπο νξηζκνχο θαη

δηεπθξηλήζεηο, κειεηάηαη δηεμνδηθά, ε ελεξγφο ή κε ζπκκεηνρή ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζηελ

πεξηβαιινληηθή ζπκβνπιεπηηθή, φπσο θαη ηα πξνβιήκαηα θαη νη πξννπηηθέο ηνπ ρψξνπ ηεο

πεξηβαιινληηθήο θαζνδήγεζεο ζηελ Διιάδα. Σέινο, πξνηείλνληαη βάζεη ηεο δηεζλνχο

εκπεηξίαο θαη κειεηψλ πεξίπησζεο, πξψηεο πξνηάζεηο αληηκεηψπηζεο ησλ ζρεηηθψλ

δεηεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ.

Λέμεηο-θιεηδηά: πεξηβαιινληηθή ζπκβνπιεπηηθή/θαζνδήγεζε (Mentoring), ΜΜΔ, ΟΣΑ,

πξάζηλε αλάπηπμε/νηθνλνκία, ΑΠΔ, αλαθχθισζε, εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο/λεξνχ/πξψησλ

πιψλ, αεηθνξία, βησζηκφηεηα, Αλάβξα Μαγλεζίαο, Πνιηηηθή Δπηθνηλσλία, Think Green,

EBEA, ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ.

Abstract

This final thesis that was produced as part of the curriculum in the National School of

Local Government -the period between July 1 and September 20, 2011- deals with a new

feature for of the Greek administration practices: the environmental counselling (mentoring)

of SMEs, from the scope of public administration and local government. In addition to the

necessary definitions and clarifications, the active (or not) involvement of public

administration in environmental consulting, as well as, the problems and prospects of

environmental guidance in Greece have been studied in detail. Finally, based on case studies

and the international experience, some initial proposals are formed, so as to address relevant

emerging issues.

Keywords: environmental consulting/guidance (Mentoring), SMEs, Local Government,

green development/economy, renewable energy, recycling, energy/water/raw materials-

saving, sustainability, Anavra Magnisias, Political Communication, Think Green, ACCI,

BIOPEIRAIAS.

-2-

Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ

Πίλαθαο πληκήζεσλ θαη πληνκνγξαθηώλ .......................................................................... 4

Πίλαθαο Δηθνλνγξάθεζεο ....................................................................................................... 6

1. Δηζαγσγή ............................................................................................................................. 11

1.1 θνπόο ........................................................................................................................... 11

1.2. ηόρνο ........................................................................................................................... 11

1.3 Βαζηθέο Έλλνηεο - Οξηζκνί .......................................................................................... 11

1.3.1 Πεξηβαιινληηθό mentoring ....................................................................................... 11

1.3.2 Μηθξέο θαη Μεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (ΜΜΔ) ............................................................. 13

1.4 Μέζα & Μεζνδνινγία Έξεπλαο .................................................................................. 15

1.5 Τπνζέζεηο Δξγαζίαο ..................................................................................................... 16

1.6 Γηάξζξσζε Κεθαιαίσλ ............................................................................................... 17

2. Πεξηβαιινληηθό Mentoring-Ηζηνξηθή Αλαδξνκή ζηε Γηεζλή θαη Διιεληθή Δκπεηξία 18

2.1 Πεξηβαιινληηθό mentoring - Ζ Γηεζλήο Δκπεηξία .................................................... 18

2.1.1 ΖΠΑ ............................................................................................................................ 19

2.1.2 Δπξσπατθή Έλσζε .................................................................................................... 24

2.1.2.1 Kalundborg Γαλία .................................................................................................. 25

2.1.2.2 Ζ ΔΔ σο Κνκβηθόο Υώξνο γηα ηελ Αλάπηπμε ηεο Πξάζηλεο

Δπηρεηξεκαηηθόηεηαο θαη ηεο Δηαηξηθήο Κνηλσληθήο Δπζύλεο .................................... 26

2.1.3 Ηαπσλία ....................................................................................................................... 27

2.2 Σν Πεξηβαιινληηθό Mentoring ζηελ Διιάδα ............................................................ 29

2.2.1 Σν Πεξηβαιινληηθό Mentoring ζην πιαίζην ηνπ Έξγνπ Think Green ................. 29

2.2.2 Σν Πεξηερόκελν ηνπ Έξγνπ Think Green .............................................................. 30

2.2.3 Μεζνδνινγία Τινπνίεζεο Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring ...................................... 31

2.2.4 Απνηειέζκαηα Βάζεη Δπεμεξγαζίαο ησλ Πξαθηηθώλ ηνπ Πεξηβαιινληηθνύ

Mentoring ζην Πιαίζην ηνπ “Think Green” .................................................................... 33

2.2.5 Απνηππώλνληαο ηελ Δηθόλα από ην Think Green (1): Μεζνδνινγία

Πνζνηηθνπνίεζεο ............................................................................................................... 34

2.2.6 Απνηππώλνληαο ηελ Δηθόλα από ην Think Green (2): Παξνπζίαζε

Πνζνηηθνπνίεζεο ............................................................................................................... 35

2.2.6.1 Σνκέαο “Παξαγσγή” .............................................................................................. 35

2.2.6.2 Σνκέαο “Τπεξεζίεο” .............................................................................................. 37

2.2.6.3 Σνκέαο “Καηαζθεπέο” ........................................................................................... 39

2.2.7 πγθεληξσηηθά Απνηειέζκαηα ................................................................................ 41

2.2.8 Παξνπζίαζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο “ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ” ............................................. 44

2.3 πκπεξάζκαηα .............................................................................................................. 48

3. Θεζκηθό Πιαίζην Λεηηνπξγίαο Δπηρεηξήζεσλ θαη Πεξηβάιινλ ..................................... 50

3.1 Ννκηθό Πιαίζην ............................................................................................................ 50

3.1.1 Δπηρεηξήζεηο-Ίδξπζε θαη Λεηηνπξγία-Δθηίκεζε Πεξηβαιινληηθώλ

Δπηπηώζεσλ ........................................................................................................................ 50

3.1.2 ηεξεά Απόβιεηα ...................................................................................................... 51

3.1.3 Δπηθίλδπλα Απόβιεηα ............................................................................................... 51

3.1.4 Γηαρείξηζε Τδάησλ θαη Τγξώλ Απνβιήησλ ........................................................... 52

3.1.5 Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε ............................................................................................ 52

3.1.6 Ζρνξξύπαλζε ............................................................................................................. 53

3.2 Κξηηηθή Απνηίκεζε κέζσ Μειέηεο Παξαδεηγκάησλ ............................................... 53

3.3 πκπεξάζκαηα .............................................................................................................. 57

4. ΜΜΔ θαη Πξάζηλε-βηώζηκε Αλάπηπμε ........................................................................... 60

-3-

4.1 ΜΜΔ & Πεξηβάιινλ .................................................................................................... 60

4.2 Οη Σέζζεξηο Μύζνη ηεο Άξλεζεο ................................................................................ 61

4.3 Καιέο Πξαθηηθέο Μείσζεο ησλ Πεξηβαιινληηθώλ Δπηπηώζεσλ ........................... 63

4.4 Σερληθέο - ηάδηα Δθαξκνγήο Πξάζηλσλ Πξαθηηθώλ .............................................. 64

4.5 Γείθηεο Πεξηβαιινληηθήο Αμηνιόγεζεο & Δξγαιεία Παξαθνινύζεζεο ................ 65

4.6 πζηήκαηα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο ................................................................ 66

4.6.1 ISO 14000 & EMAS .................................................................................................. 66

4.7 Οηθνλνκηθνί ηόρνη - Πξννπηηθέο Πξάζηλεο Δπηρείξεζεο ...................................... 67

4.8 Γπλαηόηεηεο Υξεκαηνδόηεζεο Πεξηβαιινληηθώλ Γξάζεσλ γηα ηηο ΜΜΔ ............ 68

4.9 πκπεξάζκαηα .............................................................................................................. 68

5. Ο Ρόινο ηεο Γηνίθεζεο ζηελ Πξάζηλε-Βηώζηκε Αλάπηπμε ........................................... 70

5.1 Γηνηθεηηθή Παζνγέλεηα ................................................................................................ 71

5.2 Γεκόζηα Γηνίθεζε θαη Βηώζηκε Αλάπηπμε - H Απαξαίηεηε Αιιαγή Κνπιηνύξαο73

5.3 Ζ Αλαγθαία Αλαδηάξζξσζε ηεο Γνκήο ηνπ Κξάηνπο .............................................. 76

5.4 πκπεξάζκαηα .............................................................................................................. 78

6. Μειέηε Πεξίπησζεο γηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαη ηελ Πξάζηλε Αλάπηπμε:

Αλάβξα Μαγλεζίαο ................................................................................................................ 79

6.1 Πξόηεξε Καηάζηαζε.................................................................................................... 79

6.2 Δπηβεβιεκέλεο Αιιαγέο ............................................................................................... 79

6.3 Έλα Γηαθνξεηηθό Μνληέιν Πνιηηηθήο Δπηθνηλσλίαο ............................................... 82

6.4 πκπεξάζκαηα .............................................................................................................. 85

7. πκπεξάζκαηα θαη Πξνηάζεηο .......................................................................................... 90

7.1 Δπαλεμέηαζε ησλ Τπνζέζεσλ Δξγαζίαο .................................................................... 90

7.2 Πξνηάζεηο γηα ηελ Αλάπηπμε ηνπ Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring .............................. 92

7.2.1 Φνξνδηαθπγή, Δπηδνηήζεηο θαη Φνξνινγηθό Πιαίζην ........................................... 93

7.2.2 Ννκνζεζία .................................................................................................................. 94

7.2.3 Πξνδηαγξαθέο-Σππνπνίεζε Γηαδηθαζηώλ ............................................................... 94

7.2.4. Καιιηθξάηεο ............................................................................................................. 95

7.2.5 Νένη Θεζκνί................................................................................................................ 95

7.3 Πξνηάζεηο γηα Πεξαηηέξσ Έξεπλα ............................................................................. 96

7.4 πκπεξάζκαηα .............................................................................................................. 96

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η: πλέληεπμε από ηνλ Πξώελ Πξόεδξν ηεο Κνηλόηεηαο Αλάβξαο

Μαγλεζίαο θ. Γεκήηξε Σζνπθαιά [Βόινο, 6-8-2011] ......................................................... 98

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ II: Πξόηαζε Οδεγνύ Γηαδηθαζηώλ Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring

γηα ηε Γεκόζηα Γηνίθεζε θαη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ................................................ 139

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ III: Τπόδεηγκα Πξαθηηθνύ Μεληόξσλ ηνπ Έξγνπ Think Green .......... 142

Βηβιηνγξαθία ........................................................................................................................ 145

-4-

Πίλαθαο πληκήζεσλ θαη πληνκνγξαθηώλ

Διιεληθέο:

ΑΠΑ Ακακάριςτθ Προςτικζμενθ Αξία

ΑΔΠ Ακακάριςτο Εκνικό Προϊόν

ΑΠΔ Ανανεϊςιμεσ Πθγζσ Ενζργειασ

ΒΗΠΑ Βιομθχανικό Πάρκο

βι. βλζπε

ΓΔΖ Δθμόςια Επιχείρθςθ Ηλεκτριςμοφ

ΓΔΜΖΔ Διαχειριςτισ Ελλθνικοφ υςτιματοσ Μεταφοράσ Ηλεκτρικισ Ενζργειασ

Γλζε Διεφκυνςθ

Γξ./Γξα Δόκτωρ/Δόκτορα

ΔΣΑ Εκνικι χολι Σοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ

ΔΚΓΓΑ Εκνικό Κζντρο Δθμόςιασ Διοίκθςθσ και Αυτοδιοίκθςθσ

ΔΠΑ Εκνικό τρατθγικό Πλαίςιο Αναφοράσ

ΔΟΔΓΑΠ Εκνικόσ Οργανιςμόσ Εναλλακτικισ Διαχείριςθσ υςκευαςιϊν και Άλλων Προϊόντων

ΔΤΔΠ Ειδικι Τπθρεςία Επικεωρθτϊν Περιβάλλοντοσ

ΔΑΒ Ελλθνικι Αεροπορικι Βιομθχανία

ΔΟΜΜΔΥ Ελλθνικόσ οργανιςμόσ Μικρϊν - Μεςαίων επιχειριςεων και Χειροτεχνίασ

ΔΒΔΑ Δκπνξηθφ θαη Βηνηερληθφ Δπηκειεηήξην Αζελψλ

επηκ. επιμζλεια

ΔΠΑΔ Επιχειρθςιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιςτικότθτα και Επιχειρθματικότθτα

ΔΔ Ευρωπαϊκι Ζνωςθ

ΔΔ15 Ευρωπαϊκι Ζνωςθ των 15

ΔΔ27 Ευρωπαϊκι Ζνωςθ των 27

ΔΟΚ Ευρωπαϊκι Οικονομικι Κοινότθτα

ΔΟΥ Ευρωπαϊκόσ οικονομικόσ Χϊροσ

ΖΠΑ Ηνωμζνεσ Πολιτείεσ τθσ Αμερικισ

θ.ά. και άλλα

θ.ι.π./θ.η.ι. και λοιπά/και τα λοιπά

ΚΔΠ Κζντρα Εξυπθρζτθςθσ Πολιτϊν

ΚΤΔ Κζντρα Τποδοχισ Επενδυτϊν

ΚΔΓΚΔ Κεντρικι Ζνωςθ Διμων και Κοινοτιτων

ΚΤΑ Κοινι Τπουργικι Απόφαςθ

θ./θα κφριοσ/κυρία

ΚΓΚ Κϊδικασ Διμων και Κοινοτιτων

ι.ρ. λόγου χάρθ

ΜΠΔ Μελζτθ Περιβαλλοντικϊν Επιπτϊςεων

ΜΚΟ Μθ Κυβερνθτικζσ οργανϊςεισ

ΜΜΔ Μικρζσ και Μεςαίεσ Επιχειριςεισ

Ν. Νόμοσ

-5-

φ.π. όπωσ παραπάνω/όπωσ προθγουμζνωσ

ΟΣΑ Οργανιςμοί Σοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ

ΟΟΑ Οργανιςμόσ Οικονομικισ υνεργαςίασ και Ανάπτυξθσ

π.ρ. παραδείγματοσ χάρθ

ΠΔΠ Περιφερειακά Επιχειρθςιακά Προγράμματα

ΠΓ Προεδρικό Διάταγμα

ζ.η.ζ ςθμείωςθ του ςυγγραφζα

ηΔ υμβοφλιο τθσ Επικρατείασ

ΓΗΣ φμπραξθ Δθμοςίου Ιδιωτικοφ Σομζα

ΔΒ φνδεςμοσ Ελλινων Βιομθχάνων

ηΠ υνιγοροσ του πολίτθ

ΠΓ φςτθμα Περιβαλλοντικισ Διαχείριςθσ

ΣΔΜΠΜΔ Σαμείο Εγγυοδοςίασ Μικρϊν και Πολφ Μικρϊν Επιχειριςεων

ΤΠΔΑΖΓ Τπουργείο Εςωτερικϊν Αποκζντρωςθσ και Ηλεκτρονικισ Διακυβζρνθςθσ

ΤΠΔΚΑ Τπουργείο Περιβάλλοντοσ και κλιματικισ Αλλαγισ

ΤΠΔΥΩΓΔ Τπουργείο Περιβάλλοντοσ Χωροταξίασ Δθμοςίων Ζργων

ΤΑ Τπουργικι Απόφαςθ

ΦΔΚ Φφλλο Εφθμερίδασ τθσ Κυβερνιςεωσ

ρ.η. χωρίσ τόπο

ρ.ρ. χωρίσ χρονολογία

ΥΑΓΑ Χϊροσ Ανεξζλεγκτθσ Διάκεςθσ Απορριμμάτων

ΥΤΣΑ Χϊροσ Τγειονομικισ Σαφισ Απορριμμάτων

Ξέλεο:

CFCs Chlorofluorocarbon (ρισξνθζνξάλζξαθεο)

CO2 Carbon dioxide (Γηνμείδην ηνπ Άλζξαθα)

EMAS Eco-Management and Audit Scheme

EPA Environmental Protection Agency

GM General Motors

HACCP Hazard Analysis and Critical Control Points

ISO International Standard Organization

MBA Master in Business Administration

MSc Master in Science

MW Megawatt

NEEF National Environmental Education Foundation

NEETF National Environmental Education & Training Foundation

SBA Small Business Administration

SCCPPP Santa Clara County Pollution Prevention Program

SMEs Small Medium Enterprises

UNEP united nations environment programme

WWF World Wide Fund for Nature

-6-

Πίλαθαο Δηθνλνγξάθεζεο

Γξαθήκαηα:

Γξάθεκα 1: Καηεγνξηνπνίεζε Δπηρεηξήζεσλ ζε Μεζαίεο, Μηθξέο θαη Πνιχ Μηθξέο Πεγή:

ΔΟΜΜΔΥ ................................................................................................................................ 14

Γξάθεκα 2: Πνζνζηηαία Καηαλνκή ησλ Δπηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα θαη ηελ ΔΔ27, Πεγή:

ΔΟΜΜΔΥ ................................................................................................................................ 15

Γξάθεκα 3: Απεηθφληζε ηνπ Πξσηνγελνχο Τιηθνχ, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία πξαθηηθψλ

mentoring ................................................................................................................................. 34

Γξάθεκα 4: Καηαγξαθή Δπαλαιήςεσλ ηεο Γηαδηθαζίαο ηνπ Mentoring, Πεγή: ίδηα

επεμεξγαζία πξαθηηθψλ mentoring .......................................................................................... 35

Γξάθεκα 5: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθψλ mentoring απφ ηνλ ηνκέα ηεο Παξαγσγήο, Πεγή: ίδηα


Γξάθεκα 6: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθψλ mentoring απφ ηνλ ηνκέα ηεο Παξαγσγήο, Πεγή: ίδηα


Γξάθεκα 7: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθψλ mentoring απφ ηνλ ηνκέα ησλ Τπεξεζηψλ, Πεγή: ίδηα


Γξάθεκα 8: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθψλ mentoring απφ ηνλ ηνκέα ησλ Τπεξεζηψλ, Πεγή: ίδηα


Γξάθεκα 9: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθψλ mentoring απφ ηνλ ηνκέα ησλ Καηαζθεπψλ, Πεγή: ίδηα


Γξάθεκα 10: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθψλ mentoring απφ ηνλ ηνκέα ησλ Καηαζθεπψλ, Πεγή:

ίδηα επεμεξγαζία πξαθηηθψλ mentoring ................................................................................... 41

Γξάθεκα 11: πλνιηθά πγθξηηηθά Απνηειέζκαηα Αλαγθψλ Αλά Σνκέα, Πεγή: ίδηα


Γξάθεκα 12: πλνιηθά πγθξηηηθά Απνηειέζκαηα Πξνηάζεσλ Αλά Σνκέα, Πεγή: ίδηα


-7-

Δηθόλεο:

Δηθφλα 1: Άπνςε ηνπ Οίθν-Βηνκεραληθνχ Πάξθνπ ηνπ Kalundborg, πεγή: Wikipedia ......... 25

Δηθφλα 2: Λνγφηππν ηνπ Think Green, πεγή: ΔΒΔΑ ............................................................... 29

Δηθφλα 3: Γηαθεκηζηηθή Αθίζα ηνπ ΒηνΠεηξαία, πεγή: www.biopeiraias.gr .......................... 44

Δηθφλα 4: Μνλνπάηη δίπια ζην πνηάκη, πεγή: google images ................................................. 80

Δηθφλα 5: ην Αηνιηθφ Πάξθν ηεο Αλάβξαο,, πεγή: google images .......................................... 87

Δηθφλα 6: Ζ Αλάβξα απφ ςειά: πεγή google images ............................................................. 87

Πίλαθεο:

Πίλαθαο 1: Πεγή ΔΟΜΜΔΥ .................................................................................................... 14

Πίλαθαο 2: Πεγή ΔΟΜΜΔΥ .................................................................................................... 14

Πίλαθαο 3: Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία απφ ηα δεδνκέλα ηεο παξαρσξεζείζαο ζπλέληεπμεο απφ

ηνλ θ. Γεκ. Σζνπθαιά .............................................................................................................. 81

Υάξηεο:

Υάξηεο 1: Ζ γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Αλάβξαο ζηε Μαγλεζία. Πεγή: „Αλάβξα-Εσ‟ -

Δζεινληηθή Οξγάλσζε Αλάβξαο Μαγλεζίαο γηα ην Πεξηβάιινλ, ηελ Αεηθνξία Καη Σνλ

Πνιηηηζκφ. ................................................................................................................................ 88

Υάξηεο 2: Ο Οηθηζκφο ηεο Αλάβξαο θαη ην Πεξηβαιινληηθφ Πάξθν. Πεγή: „Αλάβξα-Εσ‟

Δζεινληηθή Οξγάλσζε Αλάβξαο Μαγλεζίαο γηα ην Πεξηβάιινλ, ηελ Αεηθνξία Καη Σνλ

Πνιηηηζκφ ................................................................................................................................. 89

-8-

Πξόινγνο

Ζ ελαζρφιεζε κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, κε ηξφπν ζπζηεκαηηθφ,

επηζηεκνληθφ θαη νινθιεξσκέλν, γηα πάξα πνιιά ρξφληα παξέκεηλε θελφ γξάκκα ζηελ

ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε θαη ηνπηθή απηνδηνίθεζε.

Παξά ηε ζρεηηθή ζπληαγκαηηθή πξφβιεςε (άξζξν 24) θαη ηελ αλάπηπμε αλάινγνπ

λνκηθνχ πιαηζίνπ, ήδε απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‟80 (Κνπηνχπα-Ρεγθάθνπ, 2008: 21-

24, 173-174, 195-196, 232)1, ελ πνιινίο απηά, δπζηπρψο, παξέκεηλαλ, ζε κεγάιν βαζκφ,

αλνινθιήξσηα ζε πξαθηηθφ επίπεδν έσο ζήκεξα.

Σα αίηηα δελ είλαη δηαθνξεηηθά απφ απηά πνπ ζπληεξνχλ ηηο ζπζηεκηθέο παζνγέλεηεο ηεο

δεκφζηαο δηνίθεζεο ζηελ Διιάδα: πειαηεηαθφ ζχζηεκα, νηθνλνκηθά-ζπληερληαθά

ζπκθέξνληα, θξνχζκαηα δηαθζνξάο, έιιεηςε ηερλνγλσζίαο, νξγάλσζεο, νξάκαηνο, ζηφρσλ

θαη ζπλνιηθήο ζηξαηεγηθήο.

ηελ πεξίπησζε ηνπ πεξηβάιινληνο ηζρχεη επηπξνζζέησο θαη ε έιιεηςε εκπεδσκέλεο

θνηλσληθά θαη πνιηηηθά πεξηβαιινληηθήο θνπιηνχξαο, ψζηε ην φιν ζέκα λα θαηαιήγεη ζπρλά

λα ζεσξείηαη δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο, „πνιπηέιεηα‟ ή απιά „ππεξβνιή‟.

Αλ θαη ηα ηειεπηαία ρξφληα απηή ε λννηξνπία δείρλεη λα ππνρσξεί αηζζεηά θαη ζηαδηαθά

πιένλ δηακνξθψλεηαη θξίζηκε κάδα ζηελ θνηλσλία -αιιά θαη ζηε δεκφζηα δηνίθεζε- πνπ δελ

ζεσξεί ηα πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα ειάζζνλνο ζεκαζίαο, νη ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλεη ε

ηξέρνπζα νηθνλνκηθή θξίζε είλαη επίθνβεο σο πξνο ηελ αλαθνπή ηεο ζρεηηθήο ηνπο

δπλακηθήο.

Αλακθίβνια, ην παξαπάλσ γεγνλφο απνηέιεζε θαη ηδηαίηεξε πξφθιεζε ζε ζρέζε κε ην

εμεηαδφκελν ζέκα, ψζηε αθελφο κελ λα αλαδεηρζεί ην δήηεκα δηεμνδηθά κέζα απφ ην πξίζκα

ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, αθεηέξνπ δε λα θαηαδεηρζεί φηη ε

πεξηβαιινληηθή ζπκβνπιεπηηθή θαη ε πξάζηλε αλάπηπμε θάζε άιιν παξά αζχκθνξεο ή

άζθνπεο νηθνλνκηθά κπνξεί λα ραξαθηεξηζηνχλ, ηφζν ζε φ,ηη αθνξά ηηο ΜΜΔ θαη, επξχηεξα,

ηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία, φζν θαη ζε ζρέζε κε ηνπο ζθνπνχο, ηνπο ζηφρνπο, ηα νξάκαηα θαη

πνπ πξέπεη λα δηέπνπλ ηελ απνζηνιή θαη ηε ιεηηνπξγία κηαο ζχγρξνλεο, απνηειεζκαηηθήο θαη

νηθνλνκηθά απνδνηηθήο δεκφζηαο δηνίθεζεο.

ην πιαίζην ηεο θαηεχζπλζεο ηεο „νηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο‟ ηεο Δζληθήο ρνιήο Σνπηθήο

Απηνδηνίθεζεο, φια ηα παξαπάλσ απνηεινχλ ηνκείο πνπ παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ,

1 Πξνζηαζία Βηνπνηθηιφηεηαο: Π.Γ.86/69, Ν.1650/86 θαη Ν.3208/03, Πξνζηαζία Αηκφζθαηξαο: Π.Γ.1180/81,

Ν.1650/86 θαη Ν.2052/92, Πξνζηαζία Τδάησλ: Ν.1739/87 θαη 3199/03.

-9-

θαζψο ζπλδπάδνπλ ηα ζηνηρεία ηεο θαηλνηνκίαο, ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, ηεο

νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, ηεο αλφδνπ ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ, ηεο βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο

δσήο θαη ελ ηέιεη ζπκβάιινπλ άκεζα θαη έκκεζα ζηελ βειηίσζε ησλ νηθνλνκηθψλ ησλ ΟΣΑ

θαη, επξχηεξα, ηνπ Κξάηνπο.

Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί ζηαδηαθά ηφζν ζην ζθέινο ησλ εζφδσλ: παξαγσγή ελέξγεηαο

απφ ΑΠΔ, αλαθχθισζε, αχμεζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ θαη άξα

δηεχξπλζε ηεο θνξνινγηθήο βάζεο, αλάπηπμε λέσλ αγνξψλ, κείσζε ησλ εηζαγσγψλ πξψησλ

πιψλ θαη θαπζίκσλ, φζν θαη ζην ζθέινο ησλ δαπαλψλ: εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη πξψησλ

πιψλ απφ ηηο ππεξεζίεο, απνδνηηθφηεξε ρξήζε ησλ πφξσλ, εμάιεηςε -ηεο αηηκσηηθήο-

επηβνιήο πεξηβαιινληηθψλ πξνζηίκσλ απφ ηελ ΔΔ γηα δεηήκαηα φπσο νη ΥΑΓΑ θ.ά.

Δπηπιένλ, φια ηα παξαπάλσ κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ πξνζηηζέκελεο αμίεο γηα ηελ

Διιάδα πξνβάιινληαο ηελ εηθφλα ελφο ζχγρξνλνπ θαη πνιηηηζκέλνπ θξάηνπο πνπ

ελδηαθέξεηαη γηα ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο ηφζν ησλ πνιηηψλ ηνπ, φζν

θαη ησλ επηζθεπηψλ.

ια απηά ηα δεηήκαηα, αλακθίβνια είλαη πνιπζρηδή θαη ρξήδνπλ δηεπηζηεκνληθήο

πξνζέγγηζεο, σζηφζν απνθηνχλ θαη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ ππφ ην πξίζκα ηεο πνιηηηθήο

επηζηήκεο θαη ηεο πνιηηηθήο επηθνηλσλίαο πνπ απνηεινχλ θαη ην επηζηεκνληθφ πεδίν ηνπ

γξάθνληνο. πσο ζα θαλεί θαη ζηελ πνξεία ηνπ θεηκέλνπ, ην mentoring -εηδηθά ζην πιαίζην

ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο- δπλεηηθά απνηειεί πνιχ

απνηειεζκαηηθφ εξγαιείν ηεο πνιηηηθήο επηθνηλσλίαο.

Δπηπξνζζέησο, ε επηηπρεκέλε πνιηηηθή επηθνηλσλία -φπσο ηελ ελλννχκε ζην παξφλ-

ζπλεπάγεηαη ηελ πινπνίεζε πνιηηηθψλ θαη ηελ απνθαηάζηαζε ησλ ζρέζεσλ εκπηζηνζχλεο

θαη λνκηκνπνίεζεο -ηνπ „θνηλσληθνχ ζπκβνιαίνπ‟- κεηαμχ θνηλσλίαο θαη πνιηηηθνχ

ζπζηήκαηνο, δεηήκαηα ζεκειηψδε γηα ην πεδίν ηεο πνιηηηθήο επηζηήκεο.

Κιείλνληαο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηδηαίηεξα ηνλ θ. Γεκήηξε Σζνπθαιά, πξψελ

πξφεδξν ηεο Κνηλφηεηαο Αλάβξαο Μαγλεζίαο, γηα ηε ζπλέληεπμε πνπ κνπ παξαρψξεζε, ζην

πιαίζην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. H πνιχηηκε εκπεηξία ηνπ, φπσο θαηαγξάθεθε ζε απηήλ ηε

ζπλάληεζε θαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ απνηέιεζαλ πξψηεο ηάμεσο κάζεκα

πεξηβαιινληηθνχ mentoring θαη πνιηηηθήο επηθνηλσλίαο γηα εκέλα ηνλ ίδην πξνζσπηθά.

Δπίζεο, επραξηζηψ ζεξκά ηνπο Δηδηθνχο Δπηζεσξεηέο Πεξηβάιινληνο Γξ. Βαζίιεην

Γαιακάγθα, θν Αζ. Παπαδέιιε MSc Πεξηβαιινληνιφγν θαη ηελ θ. Διέλε Καιιηθαληδάξνπ

Γξα Πεξηβαιινληνιφγν θαζψο θαη ηελ Γξα Διέλε Κακπξάγθνπ θαη ηνλ Γξ. Διεπζέξην

Πηζθηηδή, γηα ηελ παξνρή πξφζβαζεο ζηα πξαθηηθά ηνπ mentoring ησλ ΜΜΔ κε ηηο νπνίεο

ζπλεξγάζηεθαλ ζην πιαίζην ηνπ Think Green. Δπίζεο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ γηα ηε

-10-

ζπλεξγαζία ηνπο ηελ θα Νέιιε Κνπηξνπθίλε θαη ηνλ θ. Γεψξγην Γθηηζηνχδε, ζηειέρε ηνπ

ΔΒΔΑ.

Γελ πξέπεη λα παξαιεθζνχλ επραξηζηίεο πξνο ηνπο εηζεγεηέο ηεο Δζληθήο ρνιήο

Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, γηα ην ζηίγκα ηεο παξέκβαζήο ηνπο θαη ηελ φιε ζπλεηζθνξά ηνπο

ζηε δηακφξθσζε λέαο αληίιεςεο, θηινζνθίαο θαη πξαθηηθήο γηα ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε

θαη βειηίσζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη κε ζθνπφ ηελ επξχηεξε

αλάπηπμε ηεο ρψξαο καο.

Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηδηαίηεξα ηελ Γξα Διέλε Ν. ηακαηίνπ, επηβιέπνπζα

ηεο ηειηθήο κνπ εξγαζίαο, γηα ηνλ ππνδεηγκαηηθφ επαγγεικαηηζκφ θαη ηελ αθνζίσζε πνπ

επέδεημε θαζ‟ φιε ηε δηάξθεηα ηεο παξαθνινχζεζεο ηεο εθπφλεζεο ηεο, θαζψο θαη γηα ηελ

άςνγε θαη ζπζηεκαηηθή ζπλεξγαζία καο ζε έλα θαηλνηφκν θαη απαηηεηηθφ ζέκα.

Θεκηηφ είλαη ε πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε θαη αμηνπνίεζε ηνπ ζέκαηνο, κε αθνξκή ην παξφλ

λα έρνπλ ηε ζπκβνιή ηνπο ζε θνηλσληθννηθνλνκηθφ, πεξηβαιινληηθφ, επηρεηξεκαηηθφ θαη

αλαπηπμηαθφ επίπεδν, θαη λα απνηειέζνπλ έζησ θη ειάρηζηε πλεπκαηηθή πξνζθνξά γηα ην

θαιφ ηνπ ηφπνπ καο.

-11-

1. Δηζαγσγή

πσο ήδε έγηλε ζαθέο απφ ηα πξνιεγφκελα, ε παξνχζα εξγαζία εηζάγεη θαηλνχξγην ζέκα

γηα ηελ ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε θαη απηνδηνίθεζε, απηφ ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring

ζηηο ΜΜΔ.

1.1 θνπόο

Ζ αλάδεημε ηεο έλλνηαο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring θαη ηνπ ξφινπ ηεο δηνίθεζεο ζε

απηφ. Απνηίκεζε ηεο ππάξρνπζαο θαηάζηαζεο ζηελ Διιάδα θαη δηεξεχλεζε κειινληηθψλ

πξννπηηθψλ.

1.2. ηόρνο

Να απνδεηρζεί φηη ην πεξηβαιινληηθφ mentoring απνηειεί αξκνδηφηεηα ηεο δηνίθεζεο πνπ

εθφζνλ αζθείηαη ζην πιαίζην νινθιεξσκέλνπ, επαγγεικαηηθνχ θαη ζηξαηεγηθνχ

αλαπηπμηαθνχ ζρεδηαζκνχ κπνξεί λα επηθέξεη ζεκαληηθά πξνζηηζέκελα νθέιε γηα ηελ

νηθνλνκία θαη ηελ θνηλσλία ηφζν ζε ηνπηθφ, φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν.

1.3 Βαζηθέο Έλλνηεο - Οξηζκνί

1.3.1 Πεξηβαιινληηθό mentoring

Ο φξνο “mentoring” έρεη ειιεληθή ξίδα [Μέλησξ]. Πξνέξρεηαη απφ ηελ αξραία ειιεληθή

κπζνινγία, φπνπ ν Μέληνξαο ήηαλ ν θίινο εθείλνο ηνπ Οδπζζέα, ζηνλ νπνίν, πξηλ

αλαρσξήζεη γηα ηελ Σξνία, εκπηζηεχζεθε ηελ επίβιεςε ηα ηνπ νίθνπ ηνπ.

ηε λέα ειιεληθή ν φξνο „„κέληνξαο‟‟ ρξεζηκνπνηείηαη κεηαθνξηθά, σο νπζηαζηηθφ, θαη

ππνδειψλεη ηνλ ζπλεηφ θίιν θαη ζχκβνπιν, „„απηόο πνπ κε ηε ζύλεζή ηνπ θαη ηηο νξζέο ηνπ

ζπκβνπιέο θαζνδεγεί θάπνηνλ, ζπλήζσο λεόηεξό ηνπ‟‟ (Μπακπηληψηεο 1998: 1078).

ηε γιψζζα ησλ επηρεηξήζεσλ ρξεζηκνπνηείηαη σο αληηδάλεην, θαη αλαθέξεηαη ζηνλ

ηνκέα ησλ ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ, κε ηε „„θηιηθφηεξε‟‟ δπλαηή έλλνηα ηνπ φξνπ. Έηζη,

σο ζχκβνπινο-κέληνξαο λνείηαη ν άκεζνο ζπλεξγάηεο-„„θίινο‟‟ ηεο επηρείξεζεο ζε θάζε

-12-

πξνζπάζεηά ηεο γηα εθζπγρξνληζκφ, απφθηεζε ηερλνγλσζίαο, επέλδπζε ζηελ θαηλνηνκία θαη

θπζηθά επίιπζε ρξφλησλ πξνβιεκάησλ.

πγθεθξηκέλα, ινηπφλ, σο „„πεξηβαιινληηθφ mentoring‟‟ ελλννχληαη φια ηα παξαπάλσ

πξνζαλαηνιηζκέλα ζηελ θαηεχζπλζε ηεο εθθφιαςεο ηνπ „„πξάζηλνπ‟‟ επηρεηξείλ, είηε κέζσ

ηεο δεκηνπξγίαο λέσλ επηρεηξήζεσλ, είηε κε ην κεηαζρεκαηηζκφ ησλ ήδε ππαξρνπζψλ.

Απηφ πξαθηηθά, κπνξεί λα ζεκαίλεη, θαηά πεξίπησζε, ηελ ζπκβνπιεπηηθή θαζνδήγεζε

ησλ ΜΜΔ γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη λεξνχ, αλαθχθισζε πξψησλ πιψλ, κείσζε ηνπ

απνηππψκαηνο άλζξαθα, βειηηζηνπνίεζε ηνπ θχθινπ δσήο ησλ πξντφλησλ, απφθηεζε

πηζηνπνηεκέλεο επάξθεηαο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, παξαγσγή θηιηθψλ πξνο ην

πεξηβάιινλ-θαηλνηφκσλ πξντφλησλ θαη αλάπηπμε επξχηεξσλ ζπλεξγεηψλ θαη νηθνλνκηψλ

θιίκαθαο, κε ζηφρν ηελ εμσζηξέθεηα, ζε φινπο ηνπο παξαπάλσ ηνκείο.

πσο γίλεηαη αληηιεπηφ θαη παξνπζηάδεηαη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ Δκπνξηθνχ θαη

Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηεξίνπ Αζελψλ (ΔΒΔΑ) ην Πεξηβαιινληηθφ Mentoring απνζθνπεί:2

ηελ αλάδεημε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ αληίθηππνπ απφ ηε ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ,

ηελ θαιιηέξγεηα θαη ηελ ελδπλάκσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο ησλ

ΜΜΔ ψζηε λα πηνζεηήζνπλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπο πξαθηηθέο „„πξάζηλεο‟‟

επηρεηξεκαηηθφηεηαο,

ηελ αληηζηνίρεζε Καιψλ Πξαθηηθψλ κείσζεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ κε

ηηο αλάγθεο ησλ ΜΜΔ, θαζψο θαη ζηελ αλάδεημε ησλ ζρεηηθψλ σθειεηψλ,

ηε κεηαθνξά γλψζεο ζηηο ΜΜΔ γηα ηελ εθαξκνγή ησλ παξαπάλσ Καιψλ

Πξαθηηθψλ θαη ζηε ζπκκφξθσζή ηνπο κε ηελ πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία.

Δπηπξνζζέησο, ζηφρνο ηνπ «Πεξηβαιινληηθνχ Mentoring», θαηά ην ΔΒΔΑ, είλαη ε

αιιαγή λννηξνπίαο ζηελ εθπαηδεπφκελε επηρείξεζε ζε φ,ηη αθνξά ηελ εθαξκνγή

πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη ηε ζρέζε απηήο κε ηελ νηθνλνκηθή ηεο απόδνζε.

Δθηηκάηαη, ινηπφλ, φηη νη ΜΜΔ πνπ ζα κεηάζρνπλ ζην Πεξηβαιινληηθφ Mentoring ζα

απνθνκίζνπλ γλψζεηο πνπ ζα ηνπο επηηξέςνπλ λα επηηχρνπλ:

Μείσζε θόζηνπο ή/θαη αύμεζε πσιήζεσλ, κέζσ ηεο νξζνινγηθφηεξεο

δηαρείξηζεο δηαθφξσλ επηρεηξεζηαθψλ πφξσλ,

Δλδπλάκσζε ηεο θήκεο θαη ελίζρπζε ηεο εηθόλαο ηνπο ζηελ ηνπηθή θνηλσλία.

2 Βι. http://www.acci.gr/acci/Home/EBEA_Announcements/tabid/441/ItemID/1719/View/Details/language/en-

US/Default.aspx [17-9-2011]

http://www.acci.gr/acci/Home/EBEA_Announcements/tabid/441/ItemID/1719/View/Details/language/en-US/Default.aspx


-13-

Σέινο, ζχκθσλα θαη κε ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ησλ ζεκηλαξίσλ πεξηβαιινληηθνχ

mentoring πνπ δηνξγάλσζε ην ΔΒΔΑ (Πξνβνιή, 2011) ην mentoring έρεη ηα παξαθάησ

ραξαθηεξηζηηθά θαη ηππνινγία:

Σν mentoring είλαη πξνζσπηθό θαη όρη ηεξαξρηθό.

Σν mentoring είλαη ζπλεξγαηηθό. Ζ εκπινθή ηνπ θαζνδεγνύκελνπ είλαη θαζνξηζηηθή.

Σν mentoring είλαη δηαδηθαζία, ε νπνία ρξεηάδεηαη δηάξθεηα γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί,

δελ γίλεηαη ζηηγκηαία.

Σν mentoring βνήζα, δελ αμηνινγεί.

Σν mentoring είλαη εκπηζηεπηηθό.

Σππνινγία Mentoring:

Δπίζεκν-αλεπίζεκν

Έλαο πξνο έλαλ-νκαδηθή θαζνδήγεζε

Ζιεθηξνληθή θαζνδήγεζε-θαζνδήγεζε κε θπζηθή παξνπζία

1.3.2 Μηθξέο θαη Μεζαίεο Δπηρεηξήζεηο (ΜΜΔ)

Γεληθά, κε ηνλ φξν κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο ή κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο,

ελλννχκε ηηο επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ πνιχ κηθξφ αξηζκφ εξγαδνκέλσλ θαη

παξνπζηάδνπλ ζρεηηθά κηθξφ θχθιν εξγαζηψλ. Ζ δηεζλήο εκπεηξία ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ

έρεη δείμεη φηη νη ΜΜΔ απνηεινχλ ζεκαληηθφηαηε πεγή θαηλνηνκίαο, πνπ εμεγείηαη ελ

πνιινίο απφ ηελ επειημία ηνπο, νδεγψληαο πνιιέο κεγάιεο πνιπεζληθέο εηαηξείεο είηε λα

πηνζεηνχλ λέα θαη επέιηθηα κνληέια δηνίθεζεο κε βάζε ην παξαπάλσ ζθεπηηθφ, είηε λα

αλαζέηνπλ ζε απηέο (κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ειιεληθέο)3 πνιχ εμεηδηθεπκέλα ηκήκαηα ηεο

παξαγσγήο ηνπο, είηε λα ηηο εμαγνξάδνπλ, είηε λα αλαπηχζζνπλ απνθιεηζηηθέο ζπλεξγαζίεο

καδί ηνπο ζε ηνκείο πνπ νη ελ ιφγσ ΜΜΔ έρνπλ θαηνρπξψζεη πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα.

ην Γξάθεκα 1 θαη ζηνλ πίλαθα 1 θαίλνληαη νξηζκέλα απφ ηα βαζηθά θξηηήξηα

θαηεγνξηνπνίεζεο ησλ ΜΜΔ απφ ην παξαηεξεηήξην ΜΜΔ ηνπ ΔΟΜΜΔΥ4, ελψ ζην

Γξάθεκα 2 θαη ηνλ πίλαθα 2 παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά αξηζκεηηθά ζηνηρεία γηα ηηο ΜΜΔ

ζηελ Διιάδα ζε ζρέζε κε ηνλ κέζν φξν ηεο ΔΔ27, απφ ην Δπξσπατθφ Παξαηεξεηήξην ΜΜΔ

(Δπξσπατθφ Παξαηεξεηήξην ΜΜΔ, 2009).

3 Βι. http://www.corallia.org/el/about-corallia.html [20-7-2011]

4 Πεγή: http://observatory.eommex.gr/eommex/153_ELL_HTML.aspx [5-7-2011]

http://www.corallia.org/el/about-corallia.html

http://observatory.eommex.gr/eommex/153_ELL_HTML.aspx

-14-

Πίλαθαο 1: Πεγή ΔΟΜΜΔΥ

Καηεγνξηνπνίεζε Δπηρεηξήζεσλ ζε Μεζαίεο, Μηθξέο θαη Πνιύ Μηθξέο Πεγή:

ΔΟΜΜΔΥ

Καηεγνξίεο

Δπηρεηξήζεσλ

Αξηζκόο

εξγαδνκέλσλ

(ακεηάβιεηνο)

Κύθινο εξγαζηώλ πλνιηθόο Ηζνινγηζκόο

Μεζαίεο < 250 < 50 εθαη. € < 43 εθαη. €

Μηθξέο < 50 < 10 εθαη. € < 10 εθαη. €

Πνιύ Μηθξέο < 10 < 2 εθαη. € < 2 εθαη. €

0

50

100

150

200

250

Αμετάβλθτοσ αρικμόσ εργαηομζνων ζωσ

Κφκλοσ εργαςιϊν ςε εκατατομμφρια € ζωσ

υνολικόσ Ιςολογιςμόσ ςε εκατατομμφρια € ζωσ

249

504349

10 1092 2

Μεςαίεσ

Μικρζσ

Πολφ Μικρζσ

Γξάθεκα 1: Καηεγνξηνπνίεζε Δπηρεηξήζεσλ ζε Μεζαίεο, Μηθξέο θαη Πνιύ Μηθξέο Πεγή: ΔΟΜΜΔΥ

Πίλαθαο 2: Πεγή ΔΟΜΜΔΥ

ΜΜΔ ζηελ Διιάδα:

βαζηθά αξηζκεηηθά

ζηνηρεία (εθηηκήζεηο

2008) Πεγή:

Δπξσπατθφ

Παξαηεξεηήξην ΜΜΔ

Δπηρεηξήζεηο Απαζρφιεζε

Διιάδα ΔΔ27 Διιάδα ΔΔ27

Αξηζκφο Πνζνζηφ Πνζνζηφ Αξηζκφο Πνζνζηφ Πνζνζ

ηφ

Πνιχ Μηθξέο (0-9

άηνκα)

820.021 96,5% 91,8% 1.538.632 58% 29,7%

Μηθξέο (10-49 άηνκα) 25.789 3% 6,9% 459.784 17,3% 20,7%

Μεζαίεο (50-249

άηνκα)

3.579 0,4% 1,1% 312.489 11,8% 17%

ΜΜΔ 849.389 99,9% 99,8% 2.310.905 87% 67,4%

Μεγάιεο (250+) 431 0,1% 0,2% 343.810 13% 32,6%

ύλνιν 849.820 100% 100% 2.654.715 100% 100%

-15-

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

Ελλάδα ΕΕ27 Ελλάδα ΕΕ27

Επιχειριςεισ Απαςχόλθςθ

96,50%91,80%

58%

29,70%

3%6,90%

17,30%

20,70%

0,40% 1,10%

11,80%17%

99,90% 99,80%

87%

67,40%

0,10% 0,20%

13%

32,60%

Πολφ Μικρζσ (1-9 άτομα)

Μικρζσ (10-49 άτομα)

Μεςαίεσ (50-249 άτομα)

ΜΜΕ (ςφνολο)

Μεγάλεσ (250+)

Γξάθεκα 2: Πνζνζηηαία Καηαλνκή ησλ Δπηρεηξήζεσλ ζηελ Διιάδα θαη ηελ ΔΔ27, Πεγή: ΔΟΜΜΔΥ

Ζ θαηεγνξηνπνίεζε ηνπ ΔΟΜΜΔΥ θηλείηαη ζηε βάζε ηεο ζρεηηθήο ηππνινγία ηεο Δ.Δ.

γηα ηηο ΜΜΔ:

«ύκθσλα κε ην άξζξν 2 ηνπ παξαξηήκαηνο ηεο ζύζηαζεο ηεο Δπηηξνπήο 2003/361/EΚ, ε

θαηεγνξία ησλ κηθξώλ θαη κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ (ΜΜΔ) απνηειείηαη από επηρεηξήζεηο

πνπ απαζρνινύλ ιηγόηεξν από 250 ππαιιήινπο θαη έρνπλ εηήζην θύθιν εξγαζηώλ κηθξόηεξν

ησλ 50 εθ. €, ή/θαη έλα ζπλνιηθό εηήζην ηζνινγηζκό πνπ δελ ππεξβαίλεη ηα 43 εθ. € (βι.:

νξηζκόο ΜΜΔ). Οη ΜΜΔ απνηεινύλ ηε ξαρνθνθαιηά ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο θαζώο

εθπξνζσπνύλ ην 99% όισλ ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο ΔΔ. Πεξίπνπ 23 εθ. MME πξνζθέξνπλ

πεξίπνπ 75 εθ. ζέζεηο εξγαζίαο»5

1.4 Μέζα & Μεζνδνινγία Έξεπλαο

Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε πεξηειάκβαλε:

Δπηζθφπεζε ηεο ειιεληθήο θαη μέλεο βηβιηνγξαθίαο,

πλέληεπμε

Δπεμεξγαζία πξσηνγελψλ ζηνηρείσλ

πγθξηηηθή αλάιπζε παξαδεηγκάησλ

5 Πεγή: http://ec.europa.eu/enterprise/glossary/index_el.htm#m [5-9-2011], (ππνγξάκκηζε ηνπ ζπληάμαληα).

http://ec.europa.eu/enterprise/glossary/index_el.htm#m

-16-

Σα παξαπάλσ δηελεξγήζεθαλ εληφο ηνπ πιαηζίνπ, ησλ πεξηνξηζκψλ θαη ησλ

πξνδηαγξαθψλ πνπ αθνξνχλ ηελ εθπφλεζε ηεο ηειηθήο εξγαζίαο, φπσο απηφ ηίζεηαη απφ ηελ

Δζληθή ρνιή Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (Ππιαξηλφο & Σεξδή, 2011).

πγθεθξηκέλα, καο παξαρσξήζεθε ζπλέληεπμε απφ ηνλ θ Γεκήηξε Σζνπθαιά, πξψελ

Πξφεδξν ηεο πξψελ Κνηλφηεηαο Αλάβξαο Μαγλεζίαο [Βφινο: 6/8/2011, 19.30-22.15]. ηελ

ζπλέληεπμε απηή βαζίζηεθε, θαηά θχξην ιφγν, ε κειέηε πεξίπησζεο ηεο Αλάβξαο Μαγλεζίαο

πνπ παξνπζηάδεηαη ζην θεθάιαην 6. Ζ ζπλέληεπμε ήηαλ αλνηθηνχ ηχπνπ. Αλ θαη είρε γίλεη

πξνεηνηκαζία ζρεδίνπ ζπλέληεπμεο πξηλ ηε δηελέξγεηά ηεο, απηφ ήηαλ θαζαξά ελδεηθηηθφ ηεο

ζεκαηνινγίαο θαη ζε θακία πεξίπησζε δεζκεπηηθφ.

Δπίζεο, βάζεη ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπγθέληξσζε ην ΔΒΔΑ απφ ην πεξηβαιινληηθφ

mentoring ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ „Think Green‟, έγηλε ζχλνςε ζπκπεξαζκάησλ γηα ηηο ΜΜΔ

πνπ ζπκκεηείραλ ζηνπο θιάδνπο ησλ θαηαζθεπψλ, ησλ ππεξεζηψλ θαη ηεο παξαγσγήο, κε

βάζε ην πξσηνγελέο πιηθφ ησλ κεληφξσλ.

Με βάζε ηα ζηνηρεία πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε ζπλέληεπμε, ηηο κειέηεο πεξίπησζεο θαη ηελ

επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο, ηε ζπγθξηηηθή αλάιπζε θαη ηελ επεμεξγαζία ησλ πξσηνγελψλ

ζηνηρείσλ, επηρεηξείηαη ε επηβεβαίσζε ή δηάςεπζε ησλ ππνζέζεσλ εξγαζίαο πνπ αθνινπζνχλ.

1.5 Τπνζέζεηο Δξγαζίαο

Γίλνληαη νη αθφινπζεο ππνζέζεηο εξγαζίαο:

1. Ζ πηνζέηεζε πξάζηλσλ πξαθηηθψλ είλαη επέλδπζε πνπ ζα επηθέξεη επηπξφζζεηα

θέξδε θαη σθέιεηεο ζηηο ΜΜΔ,

2. Σν θφζηνο ηεο κεηαηξνπήο ησλ ΜΜΔ ζε „„πξάζηλεο επηρεηξήζεηο‟‟ είλαη ζρεηηθά

ρακειφ,

3. Οη πεξηβαιινληηθά θηιηθέο ΜΜΔ ζα ζπκβάινπλ θαζνξηζηηθά ζηελ αλαβάζκηζε

ηεο πνηφηεηαο δσήο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο,

4. Σα φπνηα εκπφδηα πξνβάιινληαη απφ ηε ζθνπηά ησλ ΜΜΔ κπνξνχλ λα

ππεξθεξαζηνχλ κε ηε βνήζεηα ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring, θαζηζηψληαο ην

έηζη απαξαίηεην εξγαιείν αιιαγήο,

5. Ζ δεκφζηα δηνίθεζε θαη ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε πξέπεη λα είλαη νη θαηεμνρήλ

θνξείο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring [λνκηθφ πιαίζην, θαζνδήγεζε,

επηθνηλσλία, θίλεηξα θ.ά.],

-17-

6. Οη σθέιεηεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην πεξηβαιινληηθφ mentoring θαη ηηο

επαθφινπζεο πξάζηλεο επελδχζεηο ησλ ΜΜΔ έρνπλ πξνζηηζέκελε αμία ηφζν γηα

ην θξάηνο, φζν θαη γηα ηελ θνηλσλία,

7. πλεπψο, ην πεξηβαιινληηθφ mentoring απνηειεί αμηφινγε επέλδπζε γηα ηε

δεκφζηα δηνίθεζε θαη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ζηελ Διιάδα.

1.6 Γηάξζξσζε Κεθαιαίσλ

ην 2ν θεθάιαην γίλεηαη ηζηνξηθή αλαδξνκή ζηε δηεζλή θαη ειιεληθή εκπεηξία ζε ζρέζε

κε ην πεξηβαιινληηθφ mentoring θαη παξνπζηάδεηαη έξεπλα βαζηζκέλε ζην πξσηνγελέο πιηθφ

ησλ κεληφξσλ ηνπ „Think Green‟. ην 3ν θεθάιαην γίλεηαη κηα θξηηηθή απνηίκεζε ηνπ

ζεζκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη ηηο ζρέζεηο πεξηβάιινληνο-επηρεηξήζεσλ. ην 4ν θεθάιαην

εμεηάδνληαη νη πεξηβαιινληηθέο επηβαξχλζεηο πνπ πξνμελνχλ νη ΜΜΔ, νη πξνβιεκαηηθέο

πξαθηηθέο ηνπο θαζψο θαη νη ιχζεηο πνπ κπνξνχλ λα πξνηαζνχλ γηα κηα πεξηζζφηεξν θηιηθή

πξνο ην πεξηβάιινλ ιεηηνπξγία ηνπο. ην θεθάιαην 5 εμεηάδεηαη δηεμνδηθά ν ξφινο πνπ

κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη ε δεκφζηα δηνίθεζε ζε ζρέζε κε ηελ πξνψζεζε ηεο βηψζηκεο

νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. ην θεθάιαην 6 γίλεηαη κειέηε πεξίπησζεο ζρεηηθά κε ηελ ηνπηθή

απηνδηνίθεζε (Αλάβξα Μαγλεζίαο) θαη ηελ βηψζηκε αλάπηπμε. Σέινο, ζην θεθάιαην 7

παξνπζηάδνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα πνπ πξνέθπςαλ, θαηαηίζεληαη πξνηάζεηο γηα

πξσηνβνπιίεο πνπ ζα κπνξνχζε λα αλαιάβεη ε δεκφζηα δηνίθεζε θαη ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε

θαη πξνηείλνληαη ζέκαηα πνπ ρξήδνπλ πεξαηηέξσ έξεπλαο.

-18-

2. Πεξηβαιινληηθό Mentoring-Ηζηνξηθή Αλαδξνκή ζηε Γηεζλή θαη

Διιεληθή Δκπεηξία

ην θεθάιαην απηφ εμεηάδεηαη ε δηεζλήο θαη ειιεληθή εκπεηξία ζε ζρέζε κε ην

πεξηβαιινληηθφ mentoring, ζην πιαίζην κηαο ηζηνξηθήο αλαδξνκήο ηνπ ζέκαηνο.

2.1 Πεξηβαιινληηθό mentoring - Ζ Γηεζλήο Δκπεηξία

ε δηεζλέο επίπεδν ηδηαίηεξα κεγάιε, πιένλ, είλαη ε θαηαγεγξακκέλε εκπεηξία ζε ζέκαηα

πεξηβαιινληηθνχ mentoring, φπνπ ζεκαληηθή πξφνδνο έρεη ζπληειεζηεί ηα ηειεπηαία 35

ρξφληα. Αλ θαη ζε απηφ ην ρξνληθφ δηάζηεκα νη ηερλνινγίεο ηεο πξνζηαζίαο ηνπ

πεξηβάιινληνο έρνπλ ζεκεηψζεη αικαηψδε εμέιημε, νη ηξφπνη κεηάδνζεο ηεο ηερλνγλσζίαο

γχξσ απφ ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ην ίδην ην mentoring σο εξγαιείν δηάρπζεο ηεο

γλψζεο απηήο, ειάρηζηα έρνπλ επεξεαζηεί (Environmental Mentoring: Benefits, Challenges

& Opportunities, 2000: 4).

Οη αηηίεο πνπ κπνξνχλ λα εληνπηζηνχλ, είλαη πνιιέο, φπσο ζέκαηα πλεπκαηηθψλ

δηθαησκάησλ ζηελ πεξηβαιινληηθή ηερλνγλσζία, δηαθνξέο κεηαμχ ησλ επηρεηξεκαηηθψλ

θιάδσλ, ε έκθαζε πνπ δφζεθε ηζηνξηθά γηα έλα πνιχ κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα ζηελ

επηθέληξσζε ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ κεγάισλ πεγψλ ξχπαλζεο θαη ε „„ερζξηθή θχζε ησλ

πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ ζηηο ΖΠΑ, γεληθφηεξα‟‟ (Environmental Mentoring: Benefits,

Challenges & Opportunities, 2000: 4). Παξφια απηά, ε πνιππινθφηεηα θαη ε δηάρπζε ησλ

ζεκεξηλψλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ επέβαιε ζηαδηαθά ηελ αλάγθε επηθέληξσζεο ζηηο

κηθξέο θαη δηάζπαξηεο πεγέο ξχπαλζεο (δειαδή ζηηο ΜΜΔ), θαζηζηψληαο ην πεξηβαιινληηθφ

mentoring αλαγθαίν εξγαιείν πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε. ηαλ κεγάιεο εηαηξίεο, φπσο ε

General Motors, εγθαηέζηεζαλ ζπζηήκαηα πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, φπσο ην ISO 14000,

έζεζαλ σο απαίηεζε ζε φιεο ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ αιπζίδα ησλ

πξνκεζεπηψλ ηνπο λα επζπγξακκηζηνχλ κε αληίζηνηρεο πεξηβαιινληηθέο πξνδηαγξαθέο,

θαζηζηψληαο κάιηζηα απηνχ ηνπ είδνπο ηελ επηβνιή πεξηβαιινληηθψλ φξσλ ζηηο κηθξφηεξεο

επηρεηξήζεηο-πξνκεζεπηέο ηνπο6, σο θπξίαξρν δήηεκα ηνπ „„πξάζηλνπ‟‟ εηαηξηθνχ πξνθίι

6 Σν ζέκα ησλ πξνκεζεηψλ-πξνκεζεπηψλ είλαη θνκβηθήο ζεκαζίαο ζηε δηαδηθαζία „πξαζηλίζκαηνο‟ ηεο

επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Οη πξνδηαγξαθέο πνπ ηίζεληαη γηα ηηο ΜΜΔ δηακνξθψλνληαη ζε δηάθνξα επίπεδα: Α. απφ

θάησ πξνο ηα πάλσ (πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε ηεο θνηλσλίαο-θαηαλαισηηθφ θίλεκα), Β. απφ ηηο κεγάιεο

επηρεηξήζεηο πξνο ηηο ΜΜΔ-πξνκεζεπηέο ηνπο (πξάζηλν marketing), Γ. απφ ην θξάηνο πξνο ηηο ΜΜΔ (νδεγίεο

ΔΔ, ελαξκφληζε κε ηηο απαηηήζεηο ηεο θνηλσλίαο) θαη Γ. απφ ηηο ΜΜΔ κεηαμχ ηνπο (αληαγσληζκφο). Αλ θαη απηή

-19-

ηνπο (Environmental Mentoring: Benefits, Challenges & Opportunities, 2000: 4).

Παξαθάησ αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά παξαδείγκαηα απφ ηε δηεζλή εκπεηξία ζε ΖΠΑ, ΔΔ

θαη Ηαπσλία.

2.1.1 ΖΠΑ

„Πνιιέο κεγάιεο επηρεηξήζεηο ήδε έρνπλ θαηαδείμεη όηη ε εξγαζία ηνπο γηα έλα πην πγηέο

πεξηβάιινλ βνεζάεη ζηε δηαζθάιηζε κηαο πην πγηνύο βάζεο. Σν mentoring απνηειεί

έλαλ ηδαληθό ηξόπν κεηάδνζεο απηώλ ησλ καζεκάησλ ζηηο κηθξόηεξεο επηρεηξήζεηο,

ώζηε θαη απηέο επίζεο λα κπνξέζνπλ λα αλαθαιύςνπλ πώο κπνξνύλ λα βνεζήζνπλ ηνλ

εαπηό ηνπο βνεζώληαο ην πεξηβάιινλ καο‟.7

Hon. Kathleen McGinty

Chairman of the White House, Council on Environmental Quality

πσο θαζίζηαηαη ζαθέο απφ ην παξαπάλσ απφζπαζκα, ζηηο ΖΠΑ ν ξφινο ησλ κεγάισλ

εηαηξεηψλ είλαη θνκβηθφο γηα ηε κεηάβαζε ησλ ΜΜΔ ζε πην πξάζηλα πξφηππα ιεηηνπξγίαο

θαη παξαγσγήο. Ζ ινγηθή είλαη πνιχ απιή θαη πξαθηηθή, κεγάιεο επηρεηξήζεηο φπσο ε

General Motors, βαζίδνπλ ηελ παξαγσγηθή ηνπο δηαδηθαζία ζε αιπζίδα πξνκεζεπηψλ ΜΜΔ.

Ζ ζέζπηζε ινηπφλ απζηεξφηεξσλ πεξηβαιινληηθψλ πξνηχπσλ απφ ηηο κεγάιεο εηαηξείεο έρεη

ιεηηνπξγήζεη σο κνριφο ζπκκφξθσζεο γηα ηηο ΜΜΔ ζηνλ ηνκέα ηνπ πεξηβάιινληνο.

Παξάιιεια, νη κεγάιεο απηέο εηαηξείεο πνπ δηαζέηνπλ ηκήκαηα έξεπλαο θαη πεξηβαιινληηθήο

δηαρείξηζεο είλαη ζε ζέζε λα δηεπθνιχλνπλ ηηο ΜΜΔ παξέρνληάο ηνπο πνιχηηκε θαη δσξεάλ

ηερλνγλσζία ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο κέζσ ηνπ mentoring. Σέινο, ζηηο ΖΠΑ ηα ζρήκαηα

πνπ έρνπλ πξνθχςεη ζε απηφ ην πιαίζην εληάζζνληαη είηε ζε ακηγψο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο

ζπλεξγαζίεο, είηε ζε ζπλεξγαζία-ζχκπξαμε δεκνζίσλ θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ. Πέξα φκσο απφ

ην εηδηθφ βάξνο ησλ νλνκάησλ ησλ εηαηξεηψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ, ηδηαίηεξα ζεκαληηθή

παξάκεηξνο είλαη ε χπαξμε ζχγρξνλσλ ππνδνκψλ θαη πςεινχ επηπέδνπ νξγάλσζεο ζηηο

ΖΠΑ, γεληθά. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην παξάδεηγκα ηεο Silicon Valley, φπνπ ε ζπγθέληξσζε

θαη ε ρσξνηαμηθή ηαθηνπνίεζε νκνεηδψλ εηαηξεηψλ θαη θιάδσλ δεκηνπξγεί πξνζηηζέκελα

νθέιε θαη πξννπηηθέο, ηφζν γηα ηηο επηρεηξήζεηο, φζν θαη γηα ην πεξηβάιινλ.

Παξάιιεια, δελ πξέπεη λα ππνηηκεζεί θαζφινπ ν ξφινο ηεο εθπαίδεπζεο ζε ζέκαηα

πεξηβάιινληνο θαη επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ηνκέα πνπ γλσξίδεη κεγάιε άλζηζε ζηηο ΖΠΑ. Γελ

ε θαηεγνξηνπνίεζε δελ πξέπεη λα εθιακβάλεηαη πεξηνξηζηηθά, σο πξνο ηελ εθδήισζε κεκνλσκέλσλ

θαηλνηφκσλ πξαθηηθψλ απφ θάπνηεο ΜΜΔ, σζηφζν θαλεξψλεη κηα γεληθή ηάζε. 7 (NEETF-Institute of Corporate Environmental Mentoring, 1998:10), κ.η.ζ.

-20-

είλαη ηπραία ε χπαξμε εμεηδηθεπκέλσλ MBAs γχξσ απφ ην ζέκα, ελψ απαληάηαη κεγάινο

πινχηνο πιεξνθνξηψλ θαη ελεκέξσζεο ζην δηαδίθηπν ππφ ηε κνξθή ηζηνηφπσλ, κέζσλ

πξάζηλεο επηρεηξεκαηηθήο δηθηχσζεο, νδεγψλ θ.ιπ. Αλ θαη δηαπηζηψλεηαη θάκςε ηεο δήηεζεο

ζε ζηειέρε κε απνθιεηζηηθά πεξηβαιινληηθέο δεμηφηεηεο απφ ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο,

ηαπηφρξνλα ηα πεξηβαιινληηθά επαγγέικαηα ηείλνπλ λα ελζσκαηψλνληαη ζηε δνκή ησλ

επηρεηξήζεσλ. Έηζη, κπνξεί λα κελ ππάξρεη δήηεζε γηα ακηγείο πεξηβαιινληνιφγνπο, σζηφζν

είλαη πεξηδήηεηα ηα ζηειέρε θαη νη δηεπζπληέο πνπ παξάιιεια κε ηηο νηθνλνκηθέο θαη

δηνηθεηηθέο ηνπο ηθαλφηεηεο θαηαλννχλ πεξηβαιινληηθά ζέκαηα θαη ηα εληάζζνπλ κε

δηάθνξνπο ηξφπνπο ζην πξνθίι ηεο εηαηξείαο ηνπο, π.ρ. κε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη

πξψησλ πιψλ ζηελ παξαγσγή ησλ πξντφλησλ, κε ηε δηαρείξηζε ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ

πξνκεζεπηψλ θ.ά. (NEETF, 2005).

Πάλησο ην Δζληθφ Ίδξπκα Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Δπηκφξθσζεο ησλ ΖΠΑ

(The National Environmental Education and Training Foundation, NEETF) δηαπίζησζε φηη

παξά ηελ επξχηαηε δηάδνζε ησλ ζρεηηθψλ πιεξνθνξηψλ ζην δηαδίθηπν, νη πεξηζζφηεξεο

επηρεηξήζεηο απνδίδνπλ κεγάιε ζεκαζία θαη έρνπλ πςειφηεξεο θαη πην καθξνπξφζεζκεο

πξνζδνθίεο απφ ζπλεξγαζίεο πνπ εληάζζνληαη ζηε ζθαίξα ηνπ δηαπξνζσπηθνχ mentoring

απφ έκπεηξα ζηειέρε (NEETF, 20003:4).

Βάζεη ηεο έξεπλαο πνπ δηεμήγαγε ην 2000 ην NEETF ζε ζρέζε κε ην Mentoring θαη ηηο

επηρεηξήζεηο πξνθχπηνπλ ηα παξαθάησ ζπκπεξάζκαηα (NEETF, 20003:5-9):

Ζ ζπκκεηνρή ζε πξνγξάκκαηα mentoring σθειεί ηφζν ηηο επηρεηξήζεηο παξνρήο

ζπκβνπιεπηηθήο θαζνδήγεζεο, φζν θαη ηηο ζπκβνπιεπφκελεο.

Οη εηαηξείεο πνπ βειηίσζαλ ηηο πεξηβαιινληηθέο ηνπο επηδφζεηο κείσζαλ θφζηε

θαη εμνηθνλφκεζαλ θνλδχιηα.

Ζ αλάγθε ζπκκφξθσζεο (κε ηε λνκνζεζία ή κε απζηεξφηεξεο πξνδηαγξαθέο)

νδεγεί ζε αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο.

Αλ θαη φια ηα πξνγξάκκαηα mentoring πνπ εμεηάζηεθαλ ήηαλ απνηειεζκαηηθά,

δηέθεξαλ κεηαμχ ηνπο σο πξνο ην θφζηνο θαη ηελ επηξξνή ηνπο.

Οη επηρνξεγήζεηο επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηε ζπκκεηνρή. Σα πξνγξάκκαηα πνπ

ππνζηεξίδνληαη απφ κεγάιεο επηρεηξήζεηο απνηεινχλ κηα απφ ηηο πην

απνηειεζκαηηθέο κνξθέο mentoring. Σα θπβεξλεηηθά πξνγξάκκαηα είλαη αξθεηά

ειθπζηηθά, σζηφζν πξέπεη λα ππεξληθεζεί ν θφβνο φηη ν ίδηνο θνξέαο πνπ

θαζνδεγεί ηηο επηρεηξήζεηο ηαπηφρξνλα ειέγρεη ηηο πεξηβαιινληηθέο ηνπο

παξαβάζεηο. Σέινο, ε εκπινθή Μ.Κ.Ο. ζε ηέηνηνπ είδνπο πξνγξάκκαηα απαηηεί

πξσηαξρηθά ηελ εδξαίσζε ηεο εκπηζηνζχλεο θαη ηεο αμηνπηζηίαο ηνπο, θαζψο

-21-

ηφζν ε δηάξθεηα, φζν θαη ε εμαζθάιηζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο είλαη ζπρλά

αβέβαηεο.

Λαβαίλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ δηαπηζηψλεηαη φηη ην mentoring κπνξεί λα

δεκηνπξγήζεη ηηο αθφινπζεο επθαηξίεο:

Δξγαιείν εμαζθάιηζεο ηεο ζπκκφξθσζεο.

Αχμεζε νξηδφληηα θαη θάζεηα ηεο απφδνζεο ζην εζσηεξηθφ ησλ βηνκεραληθψλ

θιάδσλ.

Μεηαθνξά πςειήο ηερλνγλσζίαο πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ κεηαμχ ησλ

βηνκεραληθψλ θιάδσλ.

Αληηκεηψπηζε ζπγθεθξηκέλσλ ηνπηθψλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ.

Ζ πεξίπησζε ηεο General Motors (GM) είλαη ραξαθηεξηζηηθή φισλ ησλ παξαπάλσ.

(NEETF, 20003: 25-23) Με πεξηζζφηεξνπο απφ 5.000 πξνκεζεπηέο (ΜΜΔ) θαη 594.000

εξγαδφκελνπο [ζηνηρεία 1998] είλαη κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο ζηνλ θφζκν. Σν

δίθηπν ησλ πξνκεζεπηψλ ηεο φληαο ηδηαίηεξα εθηεηακέλν παξείρε πνιιέο δπλαηφηεηεο

βειηίσζεο ζηνπο ηνκείο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο νηθνλνκίαο. ηαλ ην 1995 ε GM

ζπλδέζεθε κε ην „EPA Climate Wise Program‟8 δηαπίζησζε φηη κεγάιν κέξνο ησλ ίδησλ

πεξηβαιινληηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ σθειεηψλ ήηαλ αιιεινεμαξηψκελν κε αληίζηνηρεο

σθέιεηεο γηα ηνπο πξνκεζεπηέο ηεο. ηηο αξρέο ηνπ 1996 απνθάζηζε λα δηεξεπλήζεη

ζπζηεκαηηθά ηηο δπλαηφηεηεο πνπ είρε ζε ζρέζε απηφ ην ζέκα. Απηή ε δηεξεχλεζε εθηφο απφ

δεηήκαηα κείσζεο ηνπ θφζηνπο, πεξηειάκβαλε δεηήκαηα πεξηβαιινληηθψλ βειηηψζεσλ.

Δηέζε ζεηξά εξσηεκάησλ, φπσο ην αλ ζα έπξεπε ε εηαηξεία λα απαηηεί πηζηνπνίεζε ISO

14000 απφ ηνπο πξνκεζεπηέο ή ηη είδνπο πιεξνθνξίεο πεξηβαιινληηθνχ ελδηαθέξνληνο ζα

έπξεπε λα δεηεί απφ απηνχο.

Ζ φιε δηαδηθαζία ππήξμε αξθεηά ρξνλνβφξα θαη ηειηθά, εηέζε ζε εθαξκνγή ην 1997,

φηαλ ε πκβνπιεπηηθή Οκάδα γηα ηνπο Πξνκεζεπηέο ηεο GM επέιεμε 3 θχξηνπο ηνκείο

δξάζεο: ηα ζπζηήκαηα πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, ηνλ θηιηθφ πεξηβαιινληηθφ ζρεδηαζκφ

θαη ηελ κέηξεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ ησλ πξνκεζεπηψλ.

Σα απνηειέζκαηα ήηαλ εληππσζηαθά: ην 1997 θαηαγξάθεθαλ απφ 220 δξάζεηο

πξνζδνθψκελεο εμνηθνλνκήζεηο χςνπο 44 εθαη. $. ην ηέινο ηνπ έηνπο δξάζεηο κε

εμνηθνλφκεζε χςνπο 2.2 δηο $ είραλ εθαξκνζηεί. Αλ θαη δελ ήηαλ φιεο άκεζα ζρεηηδφκελεο

κε ην πεξηβάιινλ, έκκεζα είραλ πνιιαπιά πεξηβαιινληηθά νθέιε π.ρ. ην θιείζηκν ή ε

8 USA Environmental Protection Agency (EPA): ην Climate Wise Program απνηέιεζε ηελ πξψηε δεκφζηα

δέζκεπζε γηα ηηο επηρεηξήζεηο σο πξνο ηε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο ηνπο επάξθεηαο θαη ηελ κείσζε ησλ αεξίσλ

ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Βι. ζρεηηθά: http://www.epa.gov/airtrends/aqtrnd95/globwarm.html [20-8-2011]

http://www.epa.gov/airtrends/aqtrnd95/globwarm.html

-22-

κείσζε ηνπ φγθνπ ησλ πξντφλησλ ζπλεπάγεηαη εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο απφ ηηο κεηαθνξέο

θαη απφ ηε κείσζε ηεο αλάγθεο γηα απνζεθεπηηθνχο ρψξνπο.

Σν ρέδην Πξφιεςεο ηεο Ρχπαλζεο ζηελ Δπαξρία ηεο Santa Clara (SCCPPP)9 απνηειεί

δεχηεξν ελδηαθέξνλ παξάδεηγκα απφ ηηο ΖΠΑ (NEETF, 2000: 32-35). Ζ Δπαξρία ηεο Santa

Clara, ζηελ Πνιηηεία ηεο Καιηθφξληαο πεξηθιείεη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο „Silicon Valley‟

ην νπνίν απηνκάησο ζπλεπάγεηαη εθαηνληάδεο ζπγθξνηήκαηα παξαγσγήο ειεθηξνληθψλ

εμαξηεκάησλ. Σν SCCPPP εθπνλήζεθε ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ ‟80 θαηφπηλ εληνιήο ηεο

πνιηηείαο ηεο Καιηθφξληα, ζην πιαίζην ησλ αξκνδηνηήησλ ησλ Δπαξρηψλ ζηηο ΖΠΑ γηα ηε

δηαρείξηζε ησλ επηθίλδπλσλ απνβιήησλ. Κξίζηκεο ζεκαζίαο ζην ζρέδην ηεο Δπαξρίαο ήηαλ ε

κείσζε ηεο πνζφηεηαο ησλ πξνο δηαρείξηζε επηθίλδπλσλ απνβιήησλ, αληί ηεο επέθηαζεο ηεο

δηαρεηξηζηηθήο ηεο επάξθεηαο.

Οη επηρεηξήζεηο κε ηε κεγαιχηεξε παξαγσγή ζε πνζφηεηεο επηθίλδπλσλ απνβιήησλ ήηαλ

νη πξψηεο πνπ θαζνδεγήζεθαλ γηα λα παξαθνινπζήζνπλ ηηο απνξξίςεηο ηνπο ζηνλ πδξνθφξν

νξίδνληα θαη λα εθαξκφζνπλ λέεο ηερλνινγίεο πξνθεηκέλνπ λα ηηο κεηψζνπλ. ηε ζπλέρεηα ε

Δπαξρία δηείδε ηελ επθαηξία λα κεηαθεξζεί ε ηερλνγλσζία απφ ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο ζηηο

ΜΜΔ ψζηε λα κεησζεί θαη λα πξνιεθζεί ε ξχπαλζε. Απηή ήηαλ κηα θξίζηκε επηινγή πνπ

έκειε λα απνβεί θαζνξηζηηθή γηα ηελ επηηπρία ηνπ mentoring ζηηο ΜΜΔ, θαζψο ζπλέβαιε

ζηελ θάκςε ηεο αληίζηαζεο ηνπο απέλαληη ζηελ εθαξκνγή ηερλνινγηθψλ αιιαγψλ ζηελ

παξαγσγηθή ηνπο δηαδηθαζία. Ζ εμήγεζε είλαη απιή, αιιά θαζφινπ απηνλφεηε. Σν

επηρεηξεκαηηθφ ξίζθν ηεο εθαξκνγήο ηέηνησλ αιιαγψλ αλαιακβάλεηαη ζαθψο πην εχθνια

απφ ηηο ΜΜΔ φηαλ απηέο έρνπλ ήδε δνθηκαζηεί επηηπρψο ζε άιιεο επηρεηξήζεηο.

Γλσξίδνληαο φηη είλαη πην εχθνιν γηα ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο λα επσκηζηνχλ ην

νηθνλνκηθφ ξίζθν ηεο επέλδπζεο ζε κηα λέα ηερλνινγία, ε Δπαξρία θξφληηζε λα μεθηλήζεη

απφ απηέο, θαιιηεξγψληαο παξάιιεια ηελ ηδέα ηεο πηνζέηεζεο απηψλ ησλ πξαθηηθψλ ζηηο

ΜΜΔ. Δμππαθνχεηαη φηη νη κέληνξεο πνπ ζπλεξγάζηεθαλ κε ηηο ΜΜΔ είραλ πξνεγνπκέλσο

απνθηήζεη ηζρπξά δηαπηζηεπηήξηα ιφγσ ηεο πξνεγνχκελεο εκπινθήο ηνπο ζηελ πινπνίεζε

πνπ αθνξνχζε ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο.

Θα ήηαλ ιάζνο σζηφζν λα ζεσξεζεί φηη ε πεξίπησζε ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ δελ

αληηκεηψπηζε πξνβιήκαηα ζην αξρηθφ ζηάδην. Τπήξμε έληνλνο ζθεπηηθηζκφο απφ ηελ πιεπξά

ηνπο ππφ ην θφβν ηεο χπαξμεο θάπνηαο „θξπθήο αηδέληαο‟ γηα επηβνιή πεξηβαιινληηθψλ

πξνζηίκσλ κέζσ ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζα πξνέθππηαλ θαηά ηελ θάζε ηεο θαηαγξαθήο ησλ

9 SCCPPP: Santa Clara County Pollution Prevention Program

-23-

πξνβιεκάησλ απφ ηνπο κέληνξεο, κέξνο ησλ νπνίσλ ήηαλ πξνζσπηθφ ηεο Δπαξρίαο. Ο θφβνο

ππεξθεξάζηεθε δηακέζνπ ηεο δηθηχσζεο θαη ηεο εκπεηξίαο ηεο ζπλεξγαζίαο πνπ είραλ κε ην

πξνζσπηθφ ηεο SCCPPP.

πλεπψο, ε ινγηθή πνπ ιεηηνχξγεζε θαη ζε απηή ηελ πεξίπησζε, φπσο θαη ζηελ GM, ήηαλ

ε ζηαδηαθή εθαξκνγή αιιαγψλ απφ ηε κεγάιε επηρεηξεκαηηθή θιίκαθα ζηε κηθξή. Ζ φιε

πξνζπάζεηα επέθεξε κεγάια νθέιε, αιιά θαη λέεο πξνθιήζεηο, ελψ ηειηθά ραξαθηεξίζηεθε

„πνιχ επηηπρεκέλε‟ εηδηθά ζε ζρέζε κε ηελ νξγάλσζε ηνπ ζρήκαηνο-νκάδαο εξγαζίαο ηνπ

SCCPPP γηα ηνπο παξαθάησ ιφγνπο:

Τπήξμε απφ ηελ αξρή κεγάιε πξνζπάζεηα δηθηχσζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο κε

εηδηθνχο, αηνκηθέο επηρεηξήζεηο θαη ζπλδέζκνπο, ψζηε λα δηαζθαιηζηεί ε

θαηαιιειφηεηα θαη ην θχξνο ηνπ ζρήκαηνο.

Οη πξψηνη κέληνξεο ήηαλ εηδηθνί ζε ζέκαηα ηερλνινγίαο, αιιά δελ είραλ ζρέζε

κε ηνλ θιάδν ησλ πσιήζεσλ, ψζηε λα κε δεκηνπξγεζεί ε θαρππνςία ηεο

επηιεθηηθήο πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ηνπο.

ε ζρέζε κε ηηο ΜΜΔ ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρήκαηνο απαηηνχζε ζρεηηθά

κηθξή ζπαηάιε ρξφλνπ θαη ρξήκαηνο κε αληίηηκν ηελ απφθηεζε ζηνρεπκέλσλ

θαη πξαθηηθψλ πιεξνθνξηψλ.

Μέζσ ηεο ζπκκεηνρήο ήηαλ εθηθηή ε δηθηχσζε θαη ησλ επηρεηξήζεσλ κεηαμχ

ηνπο.

Σν γεγνλφο φηη ην πξνζσπηθφ ηνπ SCCPPP απέθπγε λα πηνζεηήζεη ηε ζηάζε

ηνπ „εηδηθνχ‟ δηεπθφιπλε ηελ αλνηρηή επηθνηλσλία θαη ηελ επίιπζε ησλ

πξνβιεκάησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ.

Ζ αλνηθηή επηθνηλσλία επίζεο πνιιαπιαζίαζε ηελ ακνηβαία εθκάζεζε.

Σέινο, ε ζπκκεηέρνληεο -κέληνξεο θαη επηρεηξήζεηο- απέθηεζαλ ηελ

αλαγλψξηζε ησλ πξσηνπφξσλ ζηελ ηερλνινγία πξφιεςεο ηεο ξχπαλζεο.

ηελ πξάμε, ηα παξαπάλσ γίλνληαη θαιχηεξα αληηιεπηά ζηελ πεξίπησζε ηεο CSL, Inc.

(NEETF, 2000: 34-35), πνπ απνηειεί κηα ΜΜΔ κεηαιιηθνχ θηληξίζκαηνο ζηε Silicon Valley

πνπ πξνκεζεχεη ηηο βηνκεραλίεο ησλ εκηαγσγψλ θαη ηεο ηαηξηθήο, δηαζέηνληαο 25 άηνκα

πξνζσπηθφ θαη εηήζηα έζνδα 4 εθαη. $.

Σν 1987 ε επηρείξεζε απέξξηπηε 20.000 γαιφληα (πεξίπνπ 75.708 ιίηξα) πγξψλ

απνβιήησλ ηελ εκέξα. Πάξα ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο ηεο θαηά 7 έσο 8 θνξέο, ην 2000 ε

επηρείξεζε απέξξηπηε κφιηο 4.500 γαιφληα (πεξίπνπ 17.034 ιίηξα) ηελ εκέξα. Πξφθεηηαη γηα

νλνκαζηηθή κείσζε ησλ πγξψλ απνβιήησλ ηεο ηάμεσο ηνπ 77,5%, ελψ αλ ιεθζεί ππφςε θαη

ή αχμεζε ηεο παξαγσγήο ζην κεζνδηάζηεκα ε κείσζε κπνξεί λα εθηηκεζεί αλαινγηθά έσο

-24-

θαη 972‰! Ζ απφζβεζε ηεο επέλδπζεο ζε ηερλνινγία αλαθχθισζεο πγξψλ απνβιήησλ

πξαγκαηνπνηήζεθε εληφο 4-5 εηψλ. Μηα δεχηεξε ηερλνινγηθή επέλδπζε ηεο CSL, πνπ έγηλε

γλσζηή, φπσο θαη ε πξνεγνχκελε, απφ ηε ζπκκεηνρή ηεο ζην SCCPPP, αθνξνχζε ζχζηεκα

μήξαλζεο ιπκάησλ πνπ κείσλε ηελ πεξηεθηηθφηεηα ηνπο ζε λεξφ απφ 50% ζε 15%. Απηφ είρε

σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο πνζφηεηαο ησλ ιπκάησλ θαη ηνπ θφζηνπο δηάζεζήο ηνπο. Ζ

CSL παξνπζίαζε κέζσ ηνπ SCCPPP ηελ επέλδπζή ηεο ζε άιιεο 3 επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο ηελ

πηνζέηεζαλ επίζεο. Ζ ζπγθεθξηκέλε ηερλνινγία πηνζεηήζεθε γξήγνξα ιφγσ ηεο απιφηεηάο

ηεο, αιιά θαη ηεο απφζβεζήο ηεο εληφο 1 έηνπο. Ζ CSL ην 2000 ζρεδίαδε πιένλ ηελ

εγθαηάζηαζε ελφο ζπζηήκαηνο ειεθηξνπεμίαο γηα ηελ αθαίξεζε ησλ κεηάιισλ απφ ηε ξνή

ησλ απνβιήησλ ηεο, ην νπνίν κε ηελ νινθιήξσζή ηνπ ζα απνηεινχζε κνλαδηθή εθαξκνγή

απηνχ ηνπ είδνπο ζε επηρείξεζε κεηαιιηθνχ θηληξίζκαηνο ζε νιφθιεξε ηελ Καιηθφξληα.

2.1.2 Δπξσπατθή Έλσζε

ε αληίζεζε κε ηηο ΖΠΑ πνπ κφιηο εμεηάζηεθαλ σο πεξίπησζε, ή ηελ Ηαπσλία πνπ

αθνινπζεί, ε ΔΔ απνηειεί ηδηφκνξθε πεξίπησζε, γηα ιφγνπο πξσηίζησο πνιηηηθνχο, θαζψο

δελ απνηειεί εληαία θξαηηθή νληφηεηα αιιά ππεξεζληθή έλσζε φπνπ ην πνιηηηθφ θαη

δηνηθεηηθφ ηεο ζχζηεκα πξνζηδηάδεη ζηε ινγηθή ηνπ “δηθηχνπ”10

. ην πιαίζην απηφ, ε

αλαθνξά ζε παξαδείγκαηα απφ ηελ ΔΔ ζα πξνυπέζεηε ηελ ζπγθξηηηθή κειέηε κεηαμχ

δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ γηα ηνλ εληνπηζκφ θνηλψλ ζπληζηακέλσλ, ην νπνίν δελ ήηαλ εθηθηφ

βάζεη ησλ πεξηνξηζκψλ πνπ δηέπνπλ ηελ παξνχζα κειέηε.

Έηζη, επειέγε πξψηνλ, λα γίλεη επηιεθηηθή αλαθνξά ζην ζεκαληηθφηαην παξάδεηγκα ηεο

πφιεο ηνπ Kalundborg ζηε Γαλία φπνπ εηέζεζαλ ηα ζεκέιηα ηεο “Βηνκεραληθήο Οηθνινγίαο”

(Industrial Ecology), έλλνηαο ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο ζηνλ ηνκέα ηεο Πεξηβαιινληηθήο

Γηαρείξηζεο θαη δεχηεξνλ, αλαθνξά ζηηο πξνυπνζέζεηο πνπ δηακνξθψλεη ε ΔΔ σο ρσξηθή-

πνιηηηθή-δηνηθεηηθή-νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ελφηεηα -“δίθηπν”- γηα ηελ άλζηζε, φρη κφλν

εξγαιείσλ φπσο ην mentoring, αιιά ηεο „„πξάζηλεο‟‟ επηρεηξεκαηηθφηεηαο, γεληθά.

10

Βι. ζρεηηθά (Quermonne, 2005:71-72 θαη 78-85).

-25-

Δηθόλα 1: Άπνςε ηνπ Οίθν-Βηνκεραληθνύ Πάξθνπ ηνπ Kalundborg, πεγή: Wikipedia

2.1.2.1 Kalundborg Γαλία

Ζ έλλνηα ηεο „„βηνκεραληθήο νηθνινγίαο‟‟ (industrial ecology)11

ζεκαηνδνηεί ην ηέινο ηεο

θιαζζηθήο γξακκηθήο ζθέςεο ζρεηηθά κε ηελ βηνκεραληθή παξαγσγή, κε ηε κεηάβαζε ζηελ

θπθιηθή αληίιεςε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζχγρξνλνπ βηνκεραληθνχ πεξηβάιινληνο.

ην Kalundborg ζηε Γαλία εηέζεζαλ ηα ζεκέιηα ηεο βηνκεραληθήο νηθνινγίαο, φηαλ 100

ρηιηφκεηξα δπηηθά ηεο Κνπεγράγεο, δηακνξθψζεθε ζηαδηαθά ζε κηα εηθνζαεηία έλα δίθηπν

αληαιιαγήο πιηθψλ θαη ελέξγεηαο κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηεο ηνπηθήο θνηλφηεηαο,

αλαπηχζζνληαο κηθξή βηνκεραληθή δψλε, κε αξρηθφ θίλεηξν ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη ηελ

εθκεηάιιεπζε ησλ απνβιήησλ. (Γεσξγαθέιινο, 2003: 595-598)

Σν ζχζηεκα απαξηίδνπλ πέληε (5) ζπκβαιιφκελα κέξε:

1. Ο κεγαιχηεξνο ζηαζκφο παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο ηεο Γαλίαο, ηεο Asnaes

ηζρχνο 1500ΜW.

2. To κεγαιχηεξν δηπιηζηήξην πεηξειαίνπ ζηε Γαλία ηεο Statoil δπλακηθφηεηαο 3,2-

4,8 εθαη. ηφλνπο ην ρξφλν.

3. Σν εξγνζηάζην γπςνζαλίδσλ Gyproc, κε παξαγσγή 14 εθαη. ηεηξαγσληθά κέηξα

ην ρξφλν.

11

Βι. (Γεσξγαθέιινο Γ., Καξβνχλεο ., 2003: 589-617) θαη επίζεο wikipedia: http://en.wikipedia.org/wiki/Eco-

industrial_park, http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_ecology,

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_metabolism , http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_symbiosis [17-9-

2011].

http://en.wikipedia.org/wiki/Eco-industrial_park


http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_ecology

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_metabolism

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_symbiosis

-26-

4. Σν κεγαιχηεξν εξγνζηάζην ηεο πνιπεζληθήο εηαηξείαο βηνηερλνινγίαο θαη

θαξκάθσλ Novo Nordisk, φπνπ παξάγεηαη ην 40% ηεο πξνζθνξάο ηλζνπιίλεο

παγθνζκίσο.

5. Ζ πφιε ηνπ Kalundborg κε 20.000 θαηνίθνπο λα έρνπλ παξνρή ζέξκαλζεο θαη

δεζηνχ λεξνχ απφ ην ζχζηεκα.

Υσξίο επέθηαζε ζε ηερληθέο ιεπηνκέξεηεο, ζα αλαθεξζνχλ ηα απνηειέζκαηα πνπ

πξνέθπςαλ απφ ηε δεκηνπξγία ζπκβησηηθήο ζρέζεο αλάκεζα ζηα 5 παξαπάλσ κέξε, δειαδή

απφ ηελ επέλδπζε ζε ππνδνκέο πνπ επέηξεςαλ ηελ αμηνπνίεζε ησλ θαηαινίπσλ θαη ηεο

ελέξγεηαο, κεηαμχ ηνπο, ζην πιαίζην ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο.

Έηζη, απφ ηηο πξψηεο ζπκθσλίεο πνπ ππεγξάθεζαλ ην 1970 κέρξη ην 1993, ε αξρηθή

επέλδπζε 60 εθαη. επξψ είρε απνδψζεη 120 εθαη. επξψ, ζε εμνηθνλφκεζε θφζηνπο, ελέξγεηαο,

λεξνχ θαη πξψησλ πιψλ, κε παξάιιεια αηζζεηή κείσζε ηεο ξχπαλζεο ηνπ εδάθνπο, ησλ

πδάησλ θαη ηεο αηκφζθαηξαο (Γεσξγαθέινο, φ.π.)

Αμίδεη λα ηνληζηεί πσο αλ θαη ην Kalundborg απνηειεί παξάδεηγκα πνπ αθνξά ζηε βαξηά

βηνκεραλία, παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ θαη πξνζθέξεη ζεκαληηθέο δηδαρέο σο πξνο ηε

ζεκαζία ηεο θαιήο ρσξνζέηεζεο κεηαπνηεηηθψλ ρξήζεσλ γεο. Δηδηθά ζηελ Διιάδα απηφ ζα

κπνξνχζε λα επηθέξεη ζεκαληηθά νθέιε ζε επίπεδν νηθνλνκηψλ θιίκαθαο θαη

πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, αθφκα θαη ζε φ,ηη αθνξά ηηο ΜΜΔ ηνπ θιάδνπ ηεο

κεηαπνίεζεο12

.

2.1.2.2 Ζ ΔΔ σο Κνκβηθόο Υώξνο γηα ηελ Αλάπηπμε ηεο Πξάζηλεο Δπηρεηξεκαηηθόηεηαο

θαη ηεο Δηαηξηθήο Κνηλσληθήο Δπζύλεο

Απηφ πνπ δηαπηζηψλεηαη πξσηαξρηθά ζε ζρέζε κε ηελ ΔΔ, παξά ηηο εκθαλείο αδπλακίεο

ζην επίπεδν ηεο ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηνλ αλνινθιήξσην ραξαθηήξα ηεο πνιηηηθήο,

νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο, είλαη ε ζεκαζία πνπ δηακνξθψλεη ε παξνπζία κηαο

ηζρπξήο θνηλσλίαο πνιηηψλ13

-ηδηαίηεξα ζηελ θεληξηθή θαη βφξεηα Δπξψπε- θαη ν ηξφπνο

επίδξαζήο ηεο ζηε δηακφξθσζε απνθάζεσλ ζην πεξηβαιινληηθφ πεδίν ηεο πνιηηηθήο θαη

λνκνζεηηθήο ζεκαηνινγίαο ηεο ΔΔ.

12

Γηα παξάδεηγκα ζηελ πεξηνρή ησλ Οηλνθχησλ φπνπ πθίζηαηαη νπζηαζηηθά άλαξρν θαζεζηψο ρσξνζέηεζεο

ρξήζεσλ γεο. 13

Οη ζηφρνη ηεο ΔΔ είλαη ηδηαίηεξα πξνσζεκέλνη θαη πξσηνπφξνη ζε ζρέζε κε ηηο πεξηβαιινληηθέο

πξνδηαγξαθέο, γηα απηφ ην ιφγν απνηειεί πξνλνκηαθφ πεδίν δξάζεο ΜΚΟ κε αληίζηνηρα πεδία ελαζρφιεζεο.

Παξάιιεια, ραξαθηεξηζηηθή είλαη ε δηακφξθσζε ηεο ζπδήηεζεο πνπ δηεμάγεηαη ζηε ρψξα καο απφ ηηο

αληίζηνηρεο ΜΚΟ, φπνπ πνιχ ζπρλά εληνπίδνληαη αλαθνξέο ζε ζρέζε κε ηελ ελζσκάησζε θαη ηήξεζε ηεο

Δπξσπατθήο Ννκνζεζίαο, βι. ραξαθηεξηζηηθά ηελ θνηλή έθδνζε WWF θαη πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε γηα ην

Πεξηβάιινλ, βι. (πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε θαη WWF, 2009).

-27-

Παξά ηα φζα ηεο θαηαινγίδνληαη ην ηειεπηαίν δηάζηεκα, κε ηα ζέκαηα δεκνζηνλνκηθήο

πεηζαξρίαο θαη ηηο πνιηηηθέο ιηηφηεηαο λα κνλνπσινχλ ην ελδηαθέξνλ, ε ΔΔ απνηειεί ηνλ

ζεκαληηθφηεξν λνκνζέηε ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο θαη εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο. Γελ

είλαη ηπραίν, άιισζηε, φηη ηέηνηνπ είδνπο ζέκαηα απνηεινχλ αληαγσληζηηθά πιενλεθηήκαηα

γηα ηηο εηαηξείεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ρψξν ηεο ΔΔ.14

Αλ θαη ε παξαπάλσ αλαθνξέο γηα ηελ ΔΔ δελ επηθεληξψζεθαλ ζε ηερληθά δεηήκαηα επί

ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring, σζηφζν αλέδεημαλ θάηη εμίζνπ ζεκαληηθφ ην νπνίν

δεκηνπξγεί ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ηηο θαηαζηαηηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ην mentoring θαη ηελ

πξάζηλε επηρεηξεκαηηθφηεηα, γεληθά: ε ΔΔ απνηειεί πξνλνκηαθή αγνξά γηα ηα πξντφληα θαη

ηηο επηρεηξήζεηο πνπ ε εηαηξηθή εηθφλα ηνπο ραξαθηεξίδεηαη απφ πεξηβαιινληηθή επαηζζεζία

θαη θνηλσληθή επζχλε.15

2.1.3 Ηαπσλία

Ζ πεξίπησζε ηεο Ηαπσλίαο είλαη ηδηαίηεξε θαη δηαθξηηή, θαζψο αλήθεη ζηα θξάηε πνπ

πξσηνζηάηεζαλ ζηελ ηππνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ, ηηο πηζηνπνηήζεηο θαη ηελ θαζηέξσζε

πζηεκάησλ Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο16

. Σαπηφρξνλα φκσο εκθαλίδεη ην παξάδνμν, γηα

πξσηαγσληζηηθή βηνκεραληθή ρψξα, ηεο ζρεδφλ απφιπηεο εμάξηεζεο ζε εηζαγσγέο πξψησλ

πιψλ, θαζψο δελ δηαζέηεη πινχζην ππέδαθνο, ελψ ε πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα ζηα παξάθηηα

αζηηθά θέληξα είλαη ίζσο ε κεγαιχηεξε ζηνλ θφζκν.

Σα παξαπάλσ ζπλεπάγνληαη φρη κφλν ζνβαξέο πξνθιήζεηο γηα ηελ πνηφηεηα ηνπ

πεξηβάιινληνο θαη ηεο δεκφζηαο πγείαο, αιιά θαη κεγάιε έθζεζε ζηηο δηαθπκάλζεηο ησλ

14

Υαξαθηεξηζηηθφηεξν παξάδεηγκα απνηειεί ε Διβεηία, πνπ παξά ην γεγνλφο φηη δελ αλήθεη ζηελ ΔΔ, νη

εηαηξείεο ηεο θξνληίδνπλ λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηα πεξηβαιινληηθά πξφηππά ηεο, θάηη πνπ ηνπο δηαζθαιίδεη

αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ζηηο επξσπατθέο αγνξέο. Βι. (Lacroix: 21). 15

Υαξαθηεξηζηηθή, κεηαμχ άιισλ, ε πεξίπησζε ηεο Rainforest alliance, φπνπ σο αλεμάξηεηε ΜΚΟ θαηάθεξε

λα πξνσζήζεη ηελ ηδέα ηνπ ελφο marketing εηαηξηθήο ππεπζπλφηεηαο ζε κεγάιεο επηρεηξήζεηο φπσο ε Lipton,

θαζηζηψληαο ηελ πηζηνπνίεζε ηεο σο αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ζην πιαίζην ηεο Δηαηξηθήο Κνηλσληθήο

Δπζχλεο.

βι.http://www.rainforest-alliance.org, http://www.liptonforthefuture.com/ θαη http://www.greenact2020.com/

[17-9-2011] 16

Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ε πξψηε ζέζε ηεο Ηαπσλίαο κε 2124 πηζηνπνηήζεηο ISO 14001 EMS, κε δεχηεξε

ηε Γεξκαλία κε 1400 θαη έβδνκε ρψξα ηηο ΖΠΑ κε 460 [ζηνηρεία 1999]. Απηφ ζπλέβε ζην πιαίζην ηεο

ζπλεξγαζίαο ησλ ηαπσληθψλ εηαηξεηψλ κε ηε GM θαη ηε Ford, αιιά θαη εμαηηίαο ησλ απαηηήζεσλ πνπ έζεζε ε

EPA γηα πεξηβαιινληηθή ζπκκφξθσζε ησλ εηαηξεηψλ. ηηο ΖΠΑ ε έγθξηζε πεξηβαιινληηθψλ φξσλ ζπλδέεηαη ζε

θάπνηεο πεξηπηψζεηο θαη κε ηελ εγθαηάζηαζε ISO. βι. (Pezzoli, K. 2000:335-365, 104-105).

http://www.rainforest-alliance.org/

http://www.liptonforthefuture.com/

http://www.greenact2020.com/

-28-

ηηκψλ ησλ πξψησλ πιψλ ζηηο δηεζλείο αγνξέο, γεγνλφο κε ζηξαηεγηθέο ζπλέπεηεο φρη κφλν

ζηελ νηθνλνκία αιιά θαη ηελ αζθάιεηαο ηεο ρψξαο17

.

πλεπψο, ε θαιχηεξε νξγάλσζε ηεο δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ κε έκθαζε ζηελ

εμνηθνλφκεζε, ηελ αλαθχθισζε θαη ηελ πνηφηεηα, απνηειεί επηβεβιεκέλε επηινγή

ζηξαηεγηθνχ ραξαθηήξα γηα ηελ ηαπσληθή νηθνλνκία, εθπεθξαζκέλε επίζεκα ηφζν απφ ην

θξάηνο, φζν θαη απφ ηε βηνκεραλία.18

Ζ νξγαλσζηαθή θνπιηνχξα ηεο Ηαπσλίαο ζε επίπεδν θξάηνπο θαη επηρεηξήζεσλ δηαθέξεη

αηζζεηά απφ ηα δπηηθά παξαδείγκαηα, ζε βαζκφ ηέηνην πνπ ελδερνκέλσο ε κεζνδνινγία ηνπ

mentoring δελ κπνξεί λα εθαξκνζηεί κε ηνλ ίδην ηξφπν. Πξφθεηηαη γηα έλα ιαφ κε νξγάλσζε,

πεηζαξρία θαη ελ γέλεη θνπιηνχξα πνπ μελίδεη ηνλ δπηηθφ θφζκν.

Ζ πξφζθαηε ηξαγηθή εκπεηξία απφ ην ππξεληθφ αηχρεκα ζηε Fukusima αλαπφθεπθηα

επηζθηάδεη ηηο φπνηεο πξνφδνπο έρνπλ ζπληειεζηεί ζηνλ ηνκέα ηεο πεξηβαιινληηθήο

δηαρείξηζεο θαη ζέηεη ζεκαληηθά εξσηήκαηα γηα ηελ ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ αζθαιείαο

ζηνπο ππξεληθνχο ζηαζκνχο ηεο Ηαπσλίαο. Ωζηφζν, επί ηνπ παξφληνο δελ ελδηαθέξεη ε

πνιηηηθή αζθάιεηαο ησλ ππξεληθψλ αληηδξαζηήξσλ, αιιά νη ππνζηεξηθηηθέο πξαθηηθέο ζηελ

θαηεχζπλζε κηαο πην „„πξάζηλεο‟‟ νηθνλνκίαο ζην επίπεδν ησλ ΜΜΔ θαη ηεο θαηλνηνκίαο.

Με βάζε θαη ηα παξαπάλσ, πνιχ ζεκαληηθή πξαθηηθή πεξηβαιινληηθήο θαζνδήγεζεο θαη

ππνζηήξημεο πνπ εθαξκφδεη ζπζηεκαηηθά ε Ηαπσλία είλαη νη πξνκήζεηεο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα

λα δεκηνπξγνχλ ηελ πξσηαξρηθή αγνξά γηα ηα νηθνινγηθνχ ζρεδηαζκνχ πξντφληα ηεο

εγρψξηαο βηνκεραλίαο (Simon O‟Rafferty and Dr. Frnak, 2006: 9).

Πξαθηηθά, πξφθεηηαη ίζσο γηα ηε κεγαιχηεξε δπλαηή νηθνλνκηθή ζηήξημε πνπ παξέρεη

θξάηνο ζηελ αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο ησλ νηθνινγηθψλ πξντφλησλ.

Καηαιεθηηθά ζηελ Ηαπσλία, ην θξάηνο πξνβαίλεη ζε ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ κε ηνκείο πνπ

θαηά πξνηεξαηφηεηα ζθνπεχεη λα εληζρχζεη -ζηνπο νπνίνπο ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε

νηθνινγηθή ζρεδίαζε- θαη πξνκεζεχεηαη αληίζηνηρα πξντφληα απφ ηελ εγρψξηα βηνκεραλία.

Οη πνιπεζληθέο επηρεηξήζεηο ηεο Ηαπσλίαο (Lacroix, 2010: 201-212), ηφζν ζηα πιαίζηα ησλ

παξαπάλσ, φζν θαη κε άμνλα ηνλ δηεζλή αληαγσληζκφ, επηβάιινπλ ζηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο

αληίζηνηρεο πξνδηαγξαθέο θαη ππνρξεψζεηο ζπκκφξθσζεο.

17

Γηα ηνπ ιφγνπ ην αιεζέο, βαζηθή αηηία ηεο εηζφδνπ ηεο Ηαπσλίαο ζην Β‟ Παγθφζκην πφιεκν ήηαλ ε

αλεπάξθεηα ησλ πξψησλ πιψλ θαη εηδηθά ηνπ πεηξειαίνπ γηα ηελ πνιεκηθή ηεο βηνκεραλία. Βι. (Μαπξνκκάηεο

2008:46) θαη (Ραηεκφλ Καξηηέ, ρ.ρ.: 278-279). 18

Ζ Ηαπσλία είλαη κεηαμχ ησλ θχξησλ ππνζηεξηθηψλ ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην, ελψ νη Ηάπσλεο βηνκήραλνη

αλαγλσξίδνπλ ηε ζεκαζία ηεο αεηθνξηθήο αλάπηπμεο ζηε δηαηήξεζε ηεο ζέζεο ηεο Ηαπσλίαο σο κεγάιεο

βηνκεραληθήο δχλακεο, Βι.(Lacroix, 2010: 25-26).

-29-

2.2 Σν Πεξηβαιινληηθό Mentoring ζηελ Διιάδα

Καηά θνηλή νκνινγία, ε ειιεληθή εκπεηξία ζην πεξηβαιινληηθφ mentoring είλαη ηδηαίηεξα

θησρή θαη βξίζθεηαη ζε πζηέξεζε ζε ζρέζε κε ηελ δηεζλή πξαγκαηηθφηεηα.

Οπζηαζηηθά ν ζεζκφο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring -ζε κεγάιε θιίκαθα-

εγθαηληάζηεθε ζηε ρψξα καο ην 2011 σο επηκέξνπο δξάζε ζην πιαίζην ηνπ πεξηβαιινληηθνχ

έξγνπ Think Green πνπ εθπφλεζε ην Δκπνξηθφ θαη Βηνκεραληθφ Δπηκειεηήξην Αζελψλ

(ΔΒΔΑ) θαζψο θαη ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο “ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ”, πνπ δηνξγάλσζε ην

Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο.

Καη ηα δχν πξνγξάκκαηα βξίζθνληαη αθφκα ζε εμέιημε. Παξαθάησ αθνινπζεί

παξνπζίαζε ησλ ζηνηρείσλ πνπ ζπγθεληξψζεθαλ γηα απηά.

2.2.1 Σν Πεξηβαιινληηθό Mentoring ζην πιαίζην ηνπ Έξγνπ Think Green

Δηθόλα 2: Λνγόηππν ηνπ Think Green, πεγή: ΔΒΔΑ

Ωο αξκφδηνο θνξέαο ην ΔΒΔΑ ζην πιαίζην ηνπ πεξηβαιινληηθήο θαηεχζπλζεο έξγνπ

Think Green19

, πινπνίεζε ην 2011 ηε δξάζε «Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring» ζε

Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο. ηφρνο ηεο πεξηβαιινληηθήο δξάζεο απηήο ζην πιαίζην ηνπ

mentoring ήηαλ ε εθπαίδεπζε ΜΜΔ ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ην πεξηβάιινλ θαη ηελ πξάζηλε

αλάπηπμε πνπ, φπσο ην ίδην δηαπηζηψλεη: «ζηε ζεκεξηλή ζπγθπξία ηεο δηεζλνύο θαη εγρώξηαο

θξίζεο ηείλεη λα γίλεη ε κόλε εθηθηή θαη βηώζηκε ιύζε γηα ηνλ ηόπν αιιά θαη ηηο επηρεηξήζεηο

εηδηθόηεξα».20

Σα ζρεηηθά ζεκηλάξηα πνπ δηελεξγήζεθαλ ππφ ηελ αηγίδα ηνπ ΔΒΔΑ (κε ρξνληθή δηάξθεηα

15 σξψλ θαη νινθιεξψζεθαλ ηνλ Απξίιην ηνπ 2011) δελ επηβάξπλαλ νηθνλνκηθά ηηο

19

εληάζζεηαη ζηα «Αλεμάξηεηα Έξγα» πνπ ρξεκαηνδνηνχλ νη ρψξεο ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ

(ΔΟΥ). βι. ζρεηηθά:

http://www.acci.gr/acci/Home/EBEA_Announcements/tabid/441/ItemID/1719/View/Details/language/en-

US/Default.aspx [17-9-2011] 20

Πεγή: φ.π.



-30-

ζπκκεηέρνπζεο επηρεηξήζεηο, θαζψο ρξεκαηνδνηνχλην απφ ην Έξγν «ThinkGreen», ελψ ζηα

ζηειέρε πνπ ζπκκεηείραλ δφζεθαλ βεβαηψζεηο παξαθνινχζεζεο. Απφ ηα ζεκαληηθφηεξα

ζέκαηα πνπ εζίγεζαλ ήηαλ:

δηαδηθαζίεο πεξηβαιινληηθήο πηζηνπνίεζεο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ,

ζπζηήκαηα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο-πεξηβαιινληηθέο επηζεσξήζεηο,

δηαρείξηζε θαη εμνηθνλφκεζε ελεξγεηαθψλ πφξσλ,

δηαρείξηζε απνβιήησλ-αλαθχθισζε.

2.2.2 Σν Πεξηερόκελν ηνπ Έξγνπ Think Green 21

Κχξηνο ζθνπφο ηνπ έξγνπ „„Σhink Green‟‟ είλαη ε κείσζε (ζην κέηξν ηνπ εθηθηνχ) ησλ

πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ πνπ πξνθαινχλ νη ΜΜΔ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηελ πεξηθέξεηα ηνπ

ΔΒΔΑ. Πξσηαξρηθφο ζηφρνο πνπ ηίζεηαη είλαη ε ελίζρπζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο

θαη ηεο νηθνινγηθήο λννηξνπίαο ζηνπο κηθξνκεζαίνπο επηρεηξεκαηίεο, ζην πιαίζην ηεο

ζχγρξνλεο επηρεηξεκαηηθήο πξαθηηθήο.

Οκάδα-ζηφρνο ηνπ έξγνπ είλαη νη θιάδνη ηνπ ρνλδξηθνχ θαη ιηαληθνχ εκπνξίνπ, ηεο

παξάγσγεο, ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ θαηαζθεπψλ, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο επηρεηξήζεηο

εθείλεο πνπ εδξεχνπλ ζε ππνβαζκηζκέλεο αζηηθέο πεξηνρέο. ε απηφ ην πιαίζην ην

πεξηβαιινληηθφ mentoring, απνηειεί επηκέξνπο δξάζε ηνπ Think Green θαη δελ πεξηνξίδεηαη

απιά ζην λα εθπαηδεχζεη ηελ θαζνδεγνχκελε MME, αιιά θαιείηαη λα ππνζηεξίμεη θαη ηελ

ίδηα ηε ιεηηνπξγία ηεο, κέζσ ηεο αλίρλεπζεο θαη επίιπζεο ησλ εθάζηνηε πθηζηάκελσλ

πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ.

Ο ηχπνο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring πνπ επειέγε σο θαηάιιεινο γηα ην

ζπγθεθξηκέλν έξγν, έρεη επίζεκν θαη δνκεκέλν ραξαθηήξα, κε ηελ θπζηθή παξνπζία θαη ηελ

αλαινγία κέληνξα-θαζνδεγνχκελνπ λα βξίζθεηαη, θαηά βάζε, έλαο πξνο έλαλ.

Δπηπξνζζέησο, πξφθεηηαη γηα εμαηνκηθεπκέλνπ ραξαθηήξα mentoring πνπ πξέπεη λα

πξνζαξκφδεηαη ζηηο ad hoc αλάγθεο ηνπ θάζε θαζνδεγνχκελνπ, ελψ ε ζπκκεηνρή-ζπλεξγαζία

κεηαμχ ησλ δχν κεξψλ είλαη θαζαξά εζεινληηθή, ρσξίο ζηνηρεία επηβνιήο ή ηεξαξρηθήο

θαζνδήγεζεο.

Σέινο, ε δξάζε δηαθαηέρεηαη απφ ηα ζηνηρεία ηεο νξγάλσζεο θαη ηεο αμηνιφγεζεο. Ο

κέληνξαο είλαη επαγγεικαηίαο κε ζρέδην, πξνγξακκαηηζκφ θαη αμηνιφγεζε, έρνληαο πάληα

θαηά λνπ ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο επειημίαο αλάινγα κε ηελ ηξνπή ηεο εθαξκνγήο ζηελ πξάμε.

21

Πεγέο: φ.π. θαη (πξνβνιή, 2011).

-31-

Απηφ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο δηαξθνχο αμηνιφγεζεο ησλ ζηφρσλ θαη ησλ θξηηεξίσλ πνπ

έρνπλ ηεζεί ήδε ζε πνιχ πξψηκν ζηάδην, ελψ θάζε απαξαίηεηε πξνζαξκνγή γίλεηαη πάληα κε

γλψκνλα ηελ ηειηθή νινθιήξσζε ηνπ ζρεδίνπ κε επηηπρία.

Κάπνηα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά πνπ εληνπίζηεθαλ ζηηο ζπκκεηέρνπζεο επηρεηξήζεηο θαη ηηο

επεξεάδνπλ αξλεηηθά ζην λα πηνζεηήζνπλ ζχγρξνλεο θαιέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο είλαη

ηα παξαθάησ:

έιιεηςε ελεκέξσζεο γχξσ απφ ηελ επηβάξπλζε ηνπ πεξηβάιινληνο

άγλνηα ηφζν ζε ζρέζε κε ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο, φζν θαη ζε ζρέζε κε ηα νθέιε θαη ηα

θίλεηξα γηα ηελ πηνζέηεζε θαιχηεξσλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ

ειιηπήο γλψζε φρη κφλν ηνπ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ, αιιά

θαη ησλ εμεηδηθεπκέλσλ ηερληθψλ θαη πξαθηηθψλ

πεξηνξηζκνί ζηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο πνπ κπνξνχλ λα δηαζέζνπλ ζηηο ζπλζήθεο

ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνπ δηαλχνπκε

αλππαξμία ππνζηήξημεο θαη θαζνδήγεζεο

2.2.3 Μεζνδνινγία Τινπνίεζεο Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring

Ο κέληνξαο αθνινπζεί κηα κεζνδνινγία ζε ζρέζε κε ηελ πξνζέγγηζε ηνπ εθπαηδεπφκελνπ

επηρεηξεκαηία (εθεμήο mentee) ε νπνία δηαθξίλεηαη ζε 4 ζηάδηα:

1. Πξηλ ηελ 1ε ζπλάληεζε

2. Αξρηθή ζπλάληεζε

3. Kαηά ηε δηάξθεηα ηνπ mentoring

4. Λήμε ηεο ζπλεξγαζίαο κέληνξα θαη Mentee

Αλαιπηηθφηεξα, ηα 4 ζηάδηα δηαθξίλνληαη ζηα παξαθάησ βήκαηα:

1. Πξηλ ηελ 1ε ζπλάληεζε:

Οθείιεη λα έρεη γίλεη κειέηε ηνπ πξνθίι ηνπ mentee (ηφζν ηεο ίδηαο ηεο

επηρείξεζεο, φζν θαη ηνπ ηδηνθηήηε ηεο).

Με βάζε ην πξνεγνχκελν βήκα πξέπεη λα ππάξρεη κηα πξψηε αλαζθφπεζε ηνπ

θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ πνπ αθνξά ηελ θάζε ad hoc πεξίπησζε ΜΜΔ.

Μέζσ ηνπ δηθηχνπ πνπ έρεη αλαπηχμεη ν κέληνξαο, αλαδεηάεη εκπεηξίεο

παξνκνίσλ πεξηπηψζεσλ.

2. Αξρηθή ζπλάληεζε:

-32-

Πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο είλαη ε θαηάθηεζε ηεο εκπηζηνζχλεο ηνπ mentee (θαη

ζθφπηκν εδψ θξίλεηαη λα απνθεχγεηαη ε αλαθνξά εκπεηξηψλ απφ άιιεο

ζπγθεθξηκέλεο εηαηξείεο ηνπ θιάδνπ -δηαζθάιηζε ερεκχζεηαο).

Φπζηθά, ζην παξαπάλσ βήκα πξέπεη λα πξνζηεζεί θαη ε αλαγθαία πξνυπφζεζε

ηεο θαηάθηεζεο ηνπ επαγγεικαηηθνχ ζεβαζκνχ απφ ηνλ mentee (ρξήζηκε ε

πξνβνιή απφ ηνλ κέληνξα ησλ γλψζεψλ ηνπ ζε ζρέζε κε ηηο δηεζλείο θαη

ειιεληθέο ζχγρξνλεο πξαθηηθέο ζηνλ ηνκέα ηνπ πεξηβάιινληνο).

Δλ ζπλερεία, γίλεηαη ηφζν κηα πξψηε δηάγλσζε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ

αλεζπρηψλ θαη αγσληψλ ηνπ mentee, φζν θαη ε πξψηε πεξηβαιινληηθή

επηζεψξεζε. ε ζρέζε κε ηα φπνηα επξήκαηα πξνθχςνπλ γίλεηαη απιά κηα

ραιαξή αλαθνξά ζε απηά θαη ζηηο ελαιιαθηηθέο ηνπο δηαρεηξηζηηθέο ιχζεηο.

Σέινο, θαζνξίδεηαη ζε πξνθαηαξθηηθή επίπεδν ν πξνγξακκαηηζκφο ησλ

επφκελσλ ελεξγεηψλ/ζπλαληήζεσλ.

3. Καηά ηελ δηάξθεηα ηνπ mentoring:

Δίλαη απνιχησο αλαγθαία ε επαηζζεηνπνίεζε ηνπ mentee ζε ζρέζε κε ηνπο

ζηφρνπο πνπ ζα ηεζνχλ (πνπ ζπλεπάγεηαη νπζηαζηηθά νηθνδφκεζε

πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο).

Καηφπηλ, εμεηδηθεχεηαη ν αξρηθφο πξνγξακκαηηζκφο, κε ζπκθσλία ζε φ,ηη

αθνξά ηα ρξνληθά νξφζεκα [milestones], ηνπο ζηφρνπο θαη ηε κεζνδνινγία.

Οη ζπδεηήζεηο κπνξνχλ, επίζεο, λα επεθηαζνχλ έσο έλα βαζκφ θαη ζε άιια

ζέκαηα, γεληθά ζε ζρέζε κε ηελ επηρεηξεκαηηθή ζηξαηεγηθή, φπνπ ην

mentoring κπνξεί λα ελζσκαηψζεη ηε ινγηθή αλάιπζεο θφζηνπο/νθέινπο. Αλ

ζε απηφ ην ζεκείν πξνθχςεη έζησ θαη απνζπαζκαηηθή αληηκεηψπηζε θάπνηνπ

πξνβιήκαηνο, απηφ ζα βνεζήζεη ζεκαληηθά ζηελ εδξαίσζε ηεο ζρέζεο κε ηνλ

mentee.

Ζ αληηκεηψπηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ ηεο ΜΜΔ, γίλεηαη ζε άκεζε

ζπλάξηεζε-αλαινγία κε ην επίπεδφ ηεο αιιά θαη ηνπ ηδηνθηήηε ηεο. Μπνξεί

ινηπφλ λα θπκαλζεί απφ θάπνηεο απιέο αλαθνξέο ζηελ εμνηθνλφκεζε

ελέξγεηαο θαη ηελ ζπλεπαθφινπζε κείσζε ηνπ θφζηνπο έσο θαη πνιχ πην

ζχλζεηα ζέκαηα.

Καιφ είλαη λα γίλεη ελεκέξσζε ζε ζέκαηα φπσο: ν θχθινο δσήο ησλ

πξντφλησλ, ην ελεξγεηαθφ απνηχπσκα (CO2 foot print), ην πεξηβαιινληηθφ

ηζνδχγην, ε πεξηβαιινληηθή πηζηνπνίεζε θαη ε πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή ηεο

επηρείξεζεο, γεληθά

-33-

Δθφζνλ δηαπηζησζεί αλάινγν ελδηαθέξνλ-δπλαηφηεηα πξέπεη λα γίλεη

ζπδήηεζε γχξσ απφ ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ζπζηήκαηνο

πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο.

ια ηα παξαπάλσ πξέπεη, ηειηθά, λα νδεγνχλ ζηελ ειεγρφκελε θαη ζηαδηαθή

απφθηεζε πεξηβαιινληηθήο επηρεηξεκαηηθήο ινγηθήο απφ ηνλ mentee.

4. Λήμε ηεο ζπλεξγαζίαο κέληνξα-mentee:

Ζ εκεξνκελία ιήμεο ηνπ mentoring απνηειεί πάληα αληηθείκελν επαλεμέηαζεο

αλνηθηφ ζηηο φπνηεο αιιαγέο ή αλάγθεο πνπ ελδέρεηαη λα πξνθχςνπλ.

Ζ απφθαζε απνδέζκεπζεο ηνπ mentee πξέπεη πάληα λα πξνζκεηξά θαη ηνλ

βαζκφ επηηπρίαο ηνπ mentoring.

Πξηλ ηελ απνδέζκεπζε-ιήμε ηεο ζπλεξγαζίαο νθείιεη πάληα λα γίλεηαη απφ

θνηλνχ κηα αλαζθφπεζε ηεο πνξείαο ηνπ mentoring (π.ρ. κέζσ

„„εξσηεκαηνινγίνπ‟‟ πνπ έρεη πξνεηνηκάζεη ν κέληνξαο).

Σέινο θαη ν κέληνξαο νθείιεη λα απηφ-αμηνινγεζεί, αθνινπζψληαο ηε

ζπγθξηηηθή κέζνδν, ζε ζρέζε κε άιιεο παξφκνηεο απνζηνιέο (δηθέο ηνπ ή

άιισλ κεληφξσλ).

2.2.4 Απνηειέζκαηα Βάζεη Δπεμεξγαζίαο ησλ Πξαθηηθώλ ηνπ

Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring ζην Πιαίζην ηνπ “Think Green”

Αλ θαη ππάξρνπλ γεληθέο εθηηκήζεηο ζε ζρέζε κε ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ησλ

ΜΜΔ, ζεκαληηθή είλαη ε έιιεηςε αλαιπηηθψλ ζηνηρείσλ αλά θιάδν, είδνο πεξηβαιινληηθψλ

επηπηψζεσλ θαη πνζνζηά ζπλεηζθνξάο ζηηο ζπλνιηθέο επηπηψζεηο -νη νπνίεο ζεκεησηέσλ

επίζεο δελ ππάξρνπλ.

Απηφ πξνυπνζέηεη πιηθνηερληθή ππνδνκή, ρξφλν θαη εηδηθέο γλψζεηο πνπ ππεξβαίλνπλ ην

πιαίζην ηεο εξγαζίαο. Απηφ πνπ κπνξνχζε λα πξαγκαηνπνηεζεί επί ηνπ παξφληνο ήηαλ ε

ζπλεηζθνξά ζηηο εθηηκήζεηο απφ επεμεξγαζία πξσηνγελψλ ζηνηρείσλ, έηζη ψζηε λα

θαηαδεηρζνχλ πεδία κειινληηθψλ, αλαιπηηθφηεξσλ θαη εζηηαζκέλσλ εξεπλψλ.

ηε ινγηθή απηή ζπιιέγεζαλ ζηνηρεία απφ ηνπο κέληνξεο ηνπ Think Green ζε ζρέζε κε

ηνπο ηνκείο ηεο “παξαγσγήο”, “ησλ ππεξεζηψλ” θαη ησλ “θαηαζθεπψλ”.22

Παξαθάησ

αθνινπζεί ε παξνπζίαζε ησλ αλαγθψλ πνπ θαηαγξάθεθαλ ζε 37 επηρεηξήζεηο θαη ησλ

αληίζηνηρσλ πξνηάζεσλ πνπ ππέβαιαλ νη κέληνξεο ηνπ ΔΒΔΑ. Γηα επλφεηνπο ιφγνπο

22

Καηεγνξηνπνίεζε ΔΒΔΑ (ζ.η.ζ.)

-34-

εξεπλεηηθήο κεζνδνινγίαο, δενληνινγίαο θαη ηήξεζεο ηνπ επαγγεικαηηθνχ απνξξήηνπ ησλ

ζπκκεηερνπζψλ επηρεηξήζεσλ ζην πξφγξακκα Think Green, ηα ζηνηρεία είλαη ζπγθεληξσηηθά

θαη φρη αλαιπηηθά θαη δελ γίλεηαη νλνκαζηηθή ή άιιε αλαθνξά πνπ ζα κπνξνχζε λα

απνθαιχςεη ηελ ηαπηφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ.

2.2.5 Απνηππώλνληαο ηελ Δηθόλα από ην Think Green (1): Μεζνδνινγία

Πνζνηηθνπνίεζεο

Σν ζχλνιν ηνπ δείγκαηνο αθνξνχζε 37 επηρεηξήζεηο, 9 απφ ηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγήο, 12

απφ ηηο ππεξεζίεο θαη 16 απφ ηηο θαηαζθεπέο. πλνιηθά ηα πξαθηηθά ησλ κεληφξσλ πνπ

ππέζηεζαλ επεμεξγαζία ήηαλ 42, θαζψο ππήξμαλ 5 επαλαιεπηηθέο επηζθέςεηο ζηνλ ηνκέα

ησλ ππεξεζηψλ, φπσο θαηαδεηθλχεηαη θαη ζηα γξαθήκαηα 3 θαη 4.

05

1015202530354045

Πα

ρα

γωγι

Κα

τας

κευ

ζσ

Τπθ

ρες

ίεσ

φνο

λο

υμ

μετ

εχό

ντω

ν

Επα

ναλι

ψει

σ

φνο

λο Π

ρα

κτικ

ϊν

Εταιρείεσ που ςυμμετείχαν

916

12

37

5

42

Γξάθεκα 3: Απεηθόληζε ηνπ Πξσηνγελνύο Τιηθνύ, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία πξαθηηθώλ mentoring

Σα πξαθηηθά δελ είραλ ηελ κνξθή ηνπ δνκεκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ, αιιά πξνζηδίαδαλ

πεξηζζφηεξν ζε δηαπηζησηηθή έθζεζε κε ειεχζεξε ζρεηηθά απφδνζε απφ θάζε κέληνξα ηεο

θαηαγξαθήο ησλ “αλαγθψλ” θαη ηεο ππνβνιήο ησλ “πξνηάζεσλ”.23

Σν γεγνλφο απηφ είρε σο

απνηέιεζκα ηελ θαηαγξαθή δηαθνξεηηθψλ, κεξηθψο επαλαιακβαλφκελσλ -θαη ελίνηε

ηδηαίηεξα καθξνζθειψλ- δηαηππψζεσλ. πγθεθξηκέλα, θαηακεηξήζεθαλ 60 δηαθνξεηηθέο

δηαηππψζεηο ζηελ θαηεγνξία ησλ “Αλαγθψλ” θαη 71 ζηελ θαηεγνξία ησλ “Πξνηάζεσλ”.

Κξίζεθε, ζπλεπψο, επηβεβιεκέλε ε νκαδνπνίεζε ησλ επηκέξνπο θαηαγεγξακκέλσλ

23

Βι. Τπφδεηγκα Πξαθηηθνχ ζην Παξάξηεκα ΗΗΗ

-35-

“αλαγθψλ” θαη “πξνηάζεσλ” ζηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο: “Ννκνζεζία”, “πζηήκαηα

Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο (ΠΓ)”, “Αλαθχθισζε - Γηαρείξηζε/Μείσζε Απνβιήησλ”,

“Δλέξγεηα - Δμνηθνλφκεζε - Μνλψζεηο”, “Γεκνζηφηεηα - Δηαηξηθή Δηθφλα”, “Ζρνξχπαλζε”,

“Δμνηθνλφκεζε Νεξνχ” θαη “Άιιν”.

0

5

10

15

20

25

30

Παραγωγι Τπθρεςίεσ Καταςκευζσ φνολο

8

5

16

29

1

7

0

8

0

5

0

5

Απόφαςθ Επανάλθψθσ τθσ Διαδικαςίασ

Απόφαςθ μθ Επανάλθψθσ τθσ Διαδικαςίασ

Πραγματοποίθςθ Επανάλθψθσ τθσ Διαδικαςίασ

Γξάθεκα 4: Καηαγξαθή Δπαλαιήςεσλ ηεο Γηαδηθαζίαο ηνπ Mentoring, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία

πξαθηηθώλ mentoring

Ζ επηινγή ησλ “θαηεγνξηψλ” έγηλε ιακβάλνληαο ππφςε δχν θξηηήξηα: αθελφο ηελ φζν ην

δπλαηφλ πην πιήξε θαη παξαζηαηηθή απεηθφληζε ησλ αξρηθψλ δηαηππψζεσλ κε πνζνηηθνχο

φξνπο θαη αθεηέξνπ ηoλ απνινγηζκφ ηεο πξαγκαηηθήο θαηάζηαζεο ζε ζρέζε κε ηα

ζεκαληηθφηεξα πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα, γεληθά.

2.2.6 Απνηππώλνληαο ηελ Δηθόλα από ην Think Green (2): Παξνπζίαζε

Πνζνηηθνπνίεζεο

2.2.6.1 Σνκέαο “Παξαγσγή”

πσο γίλεηαη εκθαλέο ζην Γξάθεκα 5 θαηεγξάθεζαλ, θαηά αχμνπζα ζεηξά, ζεκαληηθέο

αλάγθεο [>10] ζηηο θαηεγνξίεο: “Ννκνζεζία” [12], “Γεκνζηφηεηα - Δηαηξηθή Δηθφλα” [11]

θαη “Αλαθχθισζε - Γηαρείξηζε/Μείσζε Απνβιήησλ” [10], ζηε ζπλέρεηα αθνινπζνχλ νη

“Δλέξγεηα-Δμνηθνλφκεζε-Μνλψζεηο” [7], “πζηήκαηα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο” [4],

-36-

ελψ ηδηαίηεξα θησρά είλαη ηα επξήκαηα ζηηο ππφινηπεο θαηεγνξίεο “Ζρνξχπαλζε” [2],

“εμνηθνλφκεζε λεξνχ” [0].

0

2

4

6

8

10

12

Σύνολο Αναγκών

12

4

10

7

11

2

0 0

ΝΟΜΟΘΕΙΑ

ΠΔ

ΑΝΑΚΤΚΛΩΗ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ/ΜΕΙΩΗ ΑΠΟΒΛΗΣΩΝ

ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΗ -ΜΟΝΩΕΙ

ΔΗΜΟΙΟΣΗΣΑ - ΕΣΑΙΡΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ

ΗΧΟΡΤΠΑΝΗ

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΗ ΝΕΡΟΤ

ΆΛΛΟ

Γξάθεκα 5: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθώλ mentoring από ηνλ ηνκέα ηεο Παξαγσγήο, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία


0

1

2

3

4

5

6

7

Σύνολο Προτάσεων

6

7

6

1

6

1

0

2

ΝΟΜΟΘΕΙΑ

ΠΔ




ΗΧΟΡΤΠΑΝΗ


ΆΛΛΟ

Γξάθεκα 6: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθώλ mentoring από ηνλ ηνκέα ηεο Παξαγσγήο, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία


-37-

πσο απνηππψλεηαη ζην Γξάθεκα 6 νη πξνηάζεηο ησλ κεληφξσλ παξνπζηάδνπλ κεξηθή

αλαινγία κε ηηο δηαπηζησζείζεο αλάγθεο, αθνχ παξαηεξείηαη ην εθ πξψηεο άπνςεο παξάδνμν

νη πεξηζζφηεξεο πξνηάζεηο λα ζπγθεληξψλνληαη ζηελ θαηεγνξία “πζηήκαηα

Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο” [7], κε ηηο θαηεγνξίεο “Ννκνζεζία”, “Αλαθχθισζε -

Γηαρείξηζε/Μείσζε Απνβιήησλ” θαη “Γεκνζηφηεηα - Δηαηξηθή Δηθφλα” λα αθνινπζνχλ κε

ηζφπνζεο πξνηάζεηο [6] θαη ηελ θαηεγνξία “Δλέξγεηα-Δμνηθνλφκεζε-Μνλψζεηο” λα

βξίζθεηαη πνιχ ρακειά [1].

Ωζηφζν, δεδνκέλνπ φηη νη επηρεηξήζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγήο έρνπλ ζπλήζσο

ηδηαίηεξα βεβαξεκέλε εηαηξηθή εηθφλα, πνπ ζρεηίδεηαη θαη κε ηελ ηήξεζε ηεο λνκνζεζίαο

ζηελ δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ, ηα παξαπάλσ επξήκαηα αηηηνινγνχληαη επαξθψο.

Σαπηφρξνλα είλαη ινγηθφ ην ελδηαθέξνλ γηα εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη άξα κείσζε ηνπ

ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο.

Οη πξνηάζεηο ησλ κεληφξσλ ππαθνχνπλ, επίζεο, ζε απηή ηε ινγηθή, δεδνκέλνπ φηη ε

εθαξκνγή πζηεκάησλ Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο απνηειεί θξίζηκν εξγαιείν θαηαξράο

γηα ηε δηαπίζησζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο πνπ ζα παξάζρεη ηε δπλαηφηεηα ιήςεο

εμεηδηθεπκέλσλ κέηξσλ. Δπνκέλσο, ηα ΠΓ πξέπεη λα γίλνπλ αληηιεπηά θαη σο επέλδπζε,

πνιιαπιαζηαζηηθνχ ραξαθηήξα, κε νξίδνληα ην κέιινλ γηα ηε βειηίσζε ηεο εηαηξηθήο

εηθφλαο, ελψ ηα άκεζα κέηξα γηα απηφ ην ζθνπφ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαρείξηζε ησλ

απνβιήησλ.

Σέινο, ζεε ζρέζε, , κε ηε κφιηο κηα πξφηαζε σο πξνο ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο απηφ

κπνξεί λα ζρεηίδεηαη είηε κε ηελ αλαγθαηφηεηα λα ηεο ιεηηνπξγίαο πξψηα ηνπ ΠΓ, είηε κε

ηελ κεηάζεζε ζην κέιινλ ιφγσ θφζηνπο εθαξκνγήο, είηε γηαηί ελδερνκέλσο ηέζεθε σο

αληηθείκελν ζπδήηεζεο ζε επαλαιεπηηθή ζπλάληεζε κε ηνπο κέληνξεο. Άιισζηε ζηνλ ηνκέα

ηεο παξαγσγήο θαηαγξάθεηαη φηη ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία [8/9] ζπκθψλεζε γηα λέα

ζπλάληεζε, φπσο απνηππψλεηαη θαη ζην Γξάθεκα 4.

2.2.6.2 Σνκέαο “Τπεξεζίεο”

ηα Γξαθήκαηα 7 θαη 8 εκθαλίδεηαη πεξηζζφηεξν αλαινγηθή αθνινπζία κεηαμχ ησλ

αλαγθψλ θαη ησλ πξνηάζεσλ ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε θαηεγνξία πνπ εμεηάζηεθε.

Παξφια απηά νη πξνηάζεηο γηα ηα “απφβιεηα” πζηεξνχλ αξηζκεηηθά [8] ζε ζρέζε κε ηηο

θαηαγξαθείζεο αλάγθεο [10], ελψ αληίζεηα νη πξνηάζεηο γηα ηνλ ηνκέα ηεο “ελέξγεηαο” [36]

είλαη πνιιαπιάζηεο ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο [13]. Απηφ κπνξεί λα εμεγεζεί θαη απφ ηελ θχζε

ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ, θαζψο αθελφο ηα είδε ησλ απνξξηκκάησλ-απνβιήησλ είλαη πνιχ

-38-

κηθξφηεξνπ εχξνπο ζε ζρέζε άιινπο ηνκείο, ψζηε λα είλαη εθηθηή κε ιηγφηεξεο δξάζεηο ε

δηαρείξηζή ηνπο. Γηα παξάδεηγκα κέζσ ηεο ζπιινγήο πξνο αλαθχθισζε ραξηηνχ θαη

γξαθηθψλ πιψλ θαη ηεο θνκπνζηνπνίεζεο ηπρφλ νξγαληθψλ ππνιεηκκάησλ αληηκεησπίδεηαη ε

ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ησλ απνξξηκκάησλ ζηνπο ρψξνπο γξαθείνπ.

0

2

4

6

8

10

12

14


0

3

10

13

0

1 1

0

ΝΟΜΟΘΕΙΑ

ΠΔ




ΗΧΟΡΤΠΑΝΗ


ΆΛΛΟ

Γξάθεκα 7: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθώλ mentoring από ηνλ ηνκέα ησλ Τπεξεζηώλ, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία


0

5

10

15

20

25

30

35

40


0

68

36

1 02 2

ΝΟΜΟΘΕΙΑ

ΠΔ




ΗΧΟΡΤΠΑΝΗ


ΆΛΛΟ

Γξάθεκα 8: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθώλ mentoring από ηνλ ηνκέα ησλ Τπεξεζηώλ, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία


-39-

Αληηζέησο, ηα κέηξα πνπ κπνξνχλ λα ιεθζνχλ απφ ηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ γηα ηελ

“εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο” είλαη πνιιαπιάζηα ησλ δηαπηζηψζεσλ θαη κπνξεί λα αθνξνχλ απφ

ηελ απιή αιιαγή ησλ ιακπηήξσλ θαη ηελ θαηάξγεζε ηεο θαηάζηαζεο stand-by ζηηο

ειεθηξηθέο ζπζθεπέο, κέρξη νηθνδνκηθέο εξγαζίεο γηα επίηεπμε θαιχηεξεο ζεξκνκφλσζεο,

εθκεηάιιεπζε ηνπ θπζηθνχ θσηηζκνχ θαη εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθψλ πάλει. Παξάιιεια,

ν ηνκέαο ηεο ελέξγεηαο παξνπζηάδεη θαη ηηο πην άκεζεο νηθνλνκηθέο σθέιεηεο γηα ηηο

ππεξεζίεο, νπφηε εχινγε είλαη ε ηδηαίηεξε έκθαζε πνπ δίλεηαη ζε απηφλ.

Σέινο, πάιη ηα ΠΓ σο πξφηαζε εκθαλίδνπλ αχμεζε, ζε ζρέζε κε ηελ θαηαγξαθή ηνπο

σο αλάγθε. Οη ιφγνη πξνθαλψο παξφκνηνη κε απηνχο πνπ πξναλαθέξζεθαλ ζηνλ ηνκέα ηεο

παξαγσγήο: ιεηηνπξγνχλ πνιιαπιαζηαζηηθά γηα φια ηα ππφινηπα κέηξα. Δπηπξνζζέησο, έλα

ΠΓ είλαη θαηά πάζα πηζαλφηεηα, επθνιφηεξν θαη θζελφηεξν ζηελ πινπνίεζή ηνπ ζηνλ

ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ ζε ζρέζε κε άιινπο ηνκείο θαη κπνξεί λα ζπκβάιεη ηα κέγηζηα ζηε

δηαρείξηζε ηεο ελέξγεηαο.

Αλ πάιη ζπγθξηζνχλ ηα παξαπάλσ κε ηνλ ηδηαίηεξα ρακειφ αξηζκφ πξνηάζεσλ ζε ζέκαηα

“εηαηξηθήο εηθφλαο” [1] θαη “εμνηθνλφκεζεο λεξνχ” [2] γίλεηαη αληηιεπηφ φηη νη ππεξεζίεο

ελδηαθέξνληαη -ηνπιάρηζηνλ ζε πξψηε θάζε- πεξηζζφηεξν γηα ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο κέζσ

ησλ πξάζηλσλ πξαθηηθψλ, παξά αλακέλνπλ βειηίσζε ηνπ πξνθίι ηνπο απφ απηέο. Σα

παξαπάλσ ζπκπεξάζκαηα είλαη κάιινλ πην παγησκέλα ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ, ζε φηη

αθνξά ην δείγκα πνπ εμεηάδεηαη, αθνχ φπσο πξνθχπηεη απφ ην Γξάθεκα 4 είλαη ν κνλαδηθφο

ηνκέαο, φπνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί νη επαλαιήςεηο ηεο δηαδηθαζίαο, φπνπ απηφ είρε

πξνβιεθζεί [5], ελψ παξάιιεια εκθαλίδεηαη κεγάινο ν αξηζκφο ησλ κε επαλαιήςεσλ [8] ζε

ζχγθξηζε κε ηνπο ππφινηπνπο ηνκείο.

2.2.6.3 Σνκέαο “Καηαζθεπέο”

πσο γίλεηαη εκθαλέο ζηα Γξαθήκαηα 9 θαη 10, ζηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ ηδηαίηεξα

κεγάιε έκθαζε δίλεηαη ζηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνηάζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ Αλαθχθισζε-

Γηαρείξηζε/Μείσζε ησλ απνβιήησλ” [38 θαη 47, αληίζηνηρα] θαη ζηελ “Δμνηθνλφκεζε

Νεξνχ” [15 θαη 29, αληίζηνηρα], δεπηεξεπφλησο απμεκέλεο δείρλνπλ αλάγθεο θαη πξνηάζεηο

γηα ηελ “Δλέξγεηα” [6 θαη 20, αληίζηνηρα], ελψ κηθξφο είλαη ν αξηζκφο πνπ ζρεηίδεηαη κε

πξνηάζεηο ΠΓ [3], ελψ αληίζηνηρεο αλάγθεο δελ θαηαγξάθνληαη. Ζ “Ννκνζεζία” θαη ε

“Δηαηξηθή Δηθφλα”, εκθαλίδνπλ κεδεληθέο θαηαγξαθέο θαη ζηα δχν γξαθήκαηα. Σέινο,

αχμεζε εκθαλίδεη θαη ζηα δχν ζθέιε ε θαηεγνξία πνπ αθνξά άιιεο δξάζεηο [15 θαη 15,

-40-

αληίζηνηρα].

Απφ ηα απνηειέζκαηα απηά γηα πξψηε θνξά παξνπζηάδνληαη εκθαλψο απμεκέλεο νη

πξνηάζεηο ζε ζρέζε κε ηηο δηαπηζησζείζεο αλάγθεο, θάηη πνπ ελδερνκέλσο απνθαιχπηεη ηα

πεξηζψξηα, αιιά θαη ηελ πνηθηιία ησλ θηιν-πεξηβαιινληηθψλ κέηξσλ, πνπ κπνξνχλ λα

ιεθζνχλ ζηνλ θαηαζθεπψλ. Δχινγε είλαη ε ηδηαίηεξα απμεκέλε θαηαγξαθή ζε φ,ηη αθνξά ηα

απφβιεηα, θαζψο ν θιάδνο ησλ θαηαζθεπψλ παξάγεη κεγάιεο πνζφηεηεο ζηεξεψλ απνβιήησλ

θαη ππνιεηκκάησλ (μπιεία, κπάδα), ελψ βάζεη ησλ επηινγψλ θαηαζθεπήο θαη αλαθαίληζεο ηνπ

δνκεκέλνπ ρψξνπ επεξεάδεηαη αηζζεηά ε θαηαλάισζε-εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη λεξνχ.

0

5

10

15

20

25

30

35

40


0 0

38

6

0 0

15 15

ΝΟΜΟΘΕΙΑ

ΠΔ




ΗΧΟΡΤΠΑΝΗ


ΆΛΛΟ

Γξάθεκα 9: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθώλ mentoring από ηνλ ηνκέα ησλ Καηαζθεπώλ, Πεγή: ίδηα

επεμεξγαζία πξαθηηθώλ mentoring

-41-

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50


03

47

20

0 0

29

15

ΝΟΜΟΘΕΙΑ

ΠΔ




ΗΧΟΡΤΠΑΝΗ


ΆΛΛΟ

Γξάθεκα 10: Οκαδνπνίεζε πξαθηηθώλ mentoring από ηνλ ηνκέα ησλ Καηαζθεπώλ, Πεγή: ίδηα

επεμεξγαζία πξαθηηθώλ mentoring

ια ηα παξαπάλσ εθηφο απφ νηθνλνκηθφ φθεινο γηα ηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ,

ζπλεπάγνληαη ελδερνκέλσο θαη αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα, αθνχ νη θαηαζθεπαζηέο απηνί

κπνξνχλ λα πξνκεζεχζνπλ ζηνπο πειάηεο ηνπο ηερλνγλσζία ζε ζέκαηα εμνηθνλφκεζεο λεξνχ

θαη ελέξγεηαο. Σέινο, δελ εθπιήζζεη ηδηαίηεξα ην κεησκέλν ελδηαθέξνλ γηα ζπζηήκαηα

πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, θαζψο δελ απνηεινχλ ηδηαίηεξα ζπλήζε πξαθηηθή ζηνλ θιάδν

γηα ηα ειιεληθά δεδνκέλα ησλ ΜΜΔ θαηαζθεπψλ, ελψ πηζαλφηαηα αθέζεθε λα εμεηαζηεί ε

ζθνπηκφηεηά ηνπο ζε έλα κεηαγελέζηεξν ζηάδην, αθνχ ν ηνκέαο ησλ θαηαζθεπψλ

παξνπζηάδεη 100% πξνζπκία [16/16] ζηελ επαλάιεςε ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ Mentoring, φπσο

δηαπηζηψλεηαη απφ ην Γξάθεκα 4.

2.2.7 πγθεληξσηηθά Απνηειέζκαηα

Ζ αλάιπζε παξαπάλσ θαηέδεημε φηη πξνθχπηνπλ δηαθνξνπνηήζεηο αλάκεζα ζηνπο ηξεηο

ηνκείο πνπ εμεηάζηεθαλ. Οη δηαθνξέο απηέο ηφζν ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο φζν θαη ζε ζρέζε

κε ηηο πξνηεηλφκελεο δξάζεηο, απνηππψλνληαη ζπλνιηθά ζηα Γξαθήκαηα 11 θαη 12,

αληίζηνηρα. Αλ θαη δελ κπνξνχλ λα δνζνχλ νξηζηηθέο θαη απνθιεηζηηθέο αηηηνινγήζεηο

εθφζνλ θαη θάηη ηέηνην ζα απαηηνχζε πνιχ κεγαιχηεξν δείγκα θαη πηζαλά πεξηζζφηεξν

πνηνηηθή θαη ζηαζκηζκέλε κεζνδνινγία θαη αλάιπζε, πηζαλνινγείηαη φηη θαη νη ηξεηο ηνκείο,

εκθαλίδνπλ απηέο ηηο δηαθνξνπνηήζεηο ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ αλαγθψλ ηνπο. Απφ απηέο ηηο

-42-

δηαθνξεηηθέο αλάγθεο πξνθχπηνπλ δηαθνξεηηθά πξνζδνθψκελα νθέιε θαη δηαθνξεηηθά

εξγαιεία γηα ηελ επίηεπμή ηνπο αλά ηνκέα.

Έηζη, ζηελ παξαγσγή πηζαλνινγείηαη ε αλάγθε ηεο βειηίσζεο ηεο εηαηξηθήο εηθφλαο θαη

ην θχξην εξγαιείν γηα ηελ επίηεπμή ηεο είλαη ηα ΠΓ θαη ε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ ζε

ζπλδπαζκφ κε ελεκέξσζε θαη ζπκκφξθσζε κε ηε λνκνζεζία. ηηο ππεξεζίεο ε αλάγθε

δείρλεη λα είλαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο, γη‟ απηφ θαη ε ζπληξηπηηθή δηαθνξά ππέξ ηεο

εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο.

ηηο θαηαζθεπέο θαίλεηαη πσο ελδηαθέξεη ε βειηίσζε ηεο ηερλνγλσζίαο ζε ηνκείο πνπ

ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηνλ ελ ιφγσ θιάδν, φπσο ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη λεξνχ, ελψ

παξάιιεια πξνθχπηεη πνιχ ηζρπξή ε αλάγθε βειηίσζεο ηεο δηαρείξηζεο απνξξηκκάησλ, κε

πηζαλφ ην νηθνλνκηθφ φθεινο ή θαη ην θαζαξφ ελδηαθέξνλ γηα πην πξάζηλεο πξαθηηθέο απφ

απηέο ηηο επηρεηξήζεηο, πνπ πάλησο δελ δείρλεη λα ζρεηίδεηαη θαζφινπ κε ζέκαηα εηαηξηθήο

εηθφλαο, θαζψο ηα επξήκαηα ζε απηφλ ηνλ ηνκέα είλαη κεδεληθά.

Σέινο, επί ηνπ ζπλφινπ, παξαηεξείηαη κεγάιε αλαινγία κεηαμχ αλαγθψλ θαη

πξνηεηλφκελσλ δξάζεσλ, φπνπ θαίλεηαη θπξίαξρε ζέζε λα έρνπλ ε δηαρείξηζε ησλ

απνβιήησλ [58 θαη 61, αληίζηνηρα], ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο [26 θαη 57 αληίζηνηρα] θαη,

ηέινο, ε εμνηθνλφκεζε λεξνχ [16 θαη 31, αληίζηνηρα], ελψ ζεκαληηθφ ζρεηηθά ελδηαθέξνλ

εκθαλίδεηαη γηα ηα ΠΓ [7 θαη 16, αληίζηνηρα].

0

10

20

30

40

50

60

12

4

107

11

2 0 003

1013

0 1 1 00 0

38

6

0 0

15 1512

7

58

26

11

3

16 15

Παραγωγι

Τπθρεςίεσ

Καταςκευζσ

φνολο

Γξάθεκα 11: πλνιηθά πγθξηηηθά Απνηειέζκαηα Αλαγθώλ Αλά Σνκέα, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία


-43-

0

10

20

30

40

50

60

70

6 7 61

61 0 20

6 8

36

1 0 2 203

47

20

0 0

29

15

6

16

6157

7

1

31

19

Παραγωγι

Τπθρεςίεσ

Καταςκευζσ

φνολο

Γξάθεκα 12: πλνιηθά πγθξηηηθά Απνηειέζκαηα Πξνηάζεσλ Αλά Σνκέα, Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία


-44-

2.2.8 Παξνπζίαζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο “ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ”

Δηθόλα 3: Γηαθεκηζηηθή Αθίζα ηνπ ΒηνΠεηξαηά, πεγή: www.biopeiraias.gr

Κξίλεηαη ζθφπηκν ζε απηφ ην ζεκείν λα γίλεη ζχληνκε αλαθνξά ζην πξφγξακκα

“ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ”24

, θαζψο καδί κε ην Think Green απνηεινχλ ηα κνλαδηθά ειιεληθά

παξαδείγκαηα νξγαλσκέλνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring ζε ΜΜΔ.

Σν πξφγξακκα “ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ” αθνξά ζηε βηψζηκε αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ ηεο επξχηεξεο

πεξηνρήο ηνπ Πεηξαηά. Ζ ρξεκαηνδφηεζή ηνπ πξαγκαηνπνηείηαη θαηά 50% απφ πφξνπο ηνπ

Υξεκαηνδνηηθνχ Μεραληζκνχ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ θαη θαηά 50% απφ πφξνπο

ηνπ Πξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ. ηφρνο ε ελεκέξσζε, επαηζζεηνπνίεζε θαη

ππνζηήξημε ησλ επηρεηξήζεσλ (mentoring), γηα δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ην πεξηβάιινλ θαη ηε

βηψζηκε αλάπηπμε.

Δπηζηεκνληθφο ππεχζπλνο ηνπ Πξνγξάκκαηνο «ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ» είλαη ν Αλαπιεξσηήο

Καζεγεηήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηψο θ. Γεκήηξεο Γεσξγαθέιινο.

Ζ ζπκκεηνρή ησλ επηρεηξήζεσλ ζην πξφγξακκα είλαη δσξεάλ, θαζψο ζπγρξεκαηνδνηείηαη

απφ πφξνπο ηνπ Υξεκαηνδνηηθνχ Μεραληζκνχ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ θαη ηνπ

24

Πεγέο: βι. ηηο παξαθάησ ηζηνζειίδεο: [16-9-2011]

http://www.biopeiraias.gr ,

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=20&Itemid=90 ,

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=6 ,

http://www.econews.gr/2011/04/14/biopeiraias-prasini-epixeirimatikotita/ ,

http://www.xrimatistirio.gr/news/preview_news.asp?news_data_id=210346&news_category_id=&category_id=

68 , http://www.biopeiraias.gr/gr/images/stories/ProsklisiSynedriou.pdf , http://www.gonatural.gr/?p=3513 ,

http://www.biopeiraias.gr/gr/images/stories/PrasiniEpixeirimatikotitaProgram.pdf ,

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=7&Itemid=10

http://www.biopeiraias.gr/


http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=20&Itemid=90


http://www.econews.gr/2011/04/14/biopeiraias-prasini-epixeirimatikotita/

http://www.xrimatistirio.gr/news/preview_news.asp?news_data_id=210346&news_category_id=&category_id=68


http://www.biopeiraias.gr/gr/images/stories/ProsklisiSynedriou.pdf

http://www.gonatural.gr/?p=3513

http://www.biopeiraias.gr/gr/images/stories/PrasiniEpixeirimatikotitaProgram.pdf


-45-

Πξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ, θαη απνηειεί πξνζπάζεηα φρη κφλν γηα ηελ πξνζηαζία

ηνπ πεξηβάιινληνο, αιιά θαη γηα ηελ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ κε

φξνπο πξάζηλεο αλάπηπμεο, άξα θαη κε νηθνλνκηθά νθέιε γηα ηηο ίδηεο.

πσο πξνθχπηεη απφ ηηο πεγέο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ απφ ην δηαδίθηπν ην πξφγξακκα

“ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ” επηθεληξψλεηαη ζηελ ελεκέξσζε, επαηζζεηνπνίεζε, εθπαίδεπζε θαη ηελ

παξαθίλεζε ησλ ηνπηθψλ επηρεηξεκαηηψλ θαη ησλ πνιηηψλ λα ιάβνπλ ελεξγφ ζπκκεηνρή γηα

ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, δξάζεηο πνπ παξαπέκπνπλ θαζαξά ζην πεξηβαιινληηθφ

mentoring. ην πιαίζην απηφ εληάζζνληαη ηνπηθέο ζπλαληήζεηο θαη εκεξίδεο, ελψ παξάιιεια

δεκηνπξγήζεθε θαη ε ηζηνζειίδα www.biopeiraias.gr γηα ηελ ελεκέξσζε θαη ηελ ππνζηήξημε

ησλ εγγεγξακκέλσλ επηρεηξήζεσλ.

Απψηεξνο ζηφρνο ηνπ “ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ” είλαη ε δεκηνπξγία δηθηπνχ ηνπηθψλ επηρεηξήζεσλ

κε ζθνπφ ηελ ηφλσζε ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηελ αλαβάζκηζε ηνπ

πεξηβάιινληνο ηεο πεξηνρήο.

Σν πξφγξακκα ζέηεη 7 απιέο εξσηήζεηο ζε θάζε ηνπηθφ επηρεηξεκαηία ζηελ επξχηεξε

πεξηνρή ηνπ Πεηξαηά25

:

1. «Αλαξσηηέζηε αλ ζε κηα ηόζν δύζθνιε νηθνλνκηθή ζπγθπξία είλαη «πνιπηέιεηα» λα

ζθεθηόκαζηε ην πεξηβάιινλ;

2. Έρεηε αθνύζεη ηελ «πξάζηλε επηρεηξεκαηηθόηεηα»; Μήπσο ζεσξείηε όηη είλαη θάηη

καθξηλό, πνπ αθνξά κόλν ζηηο πνιύ κεγάιεο επηρεηξήζεηο;

3. Νηώζεηε όηη παξάιιεια κε ηελ επηρεηξεκαηηθή δξάζε, πξέπεη λα δείρλεηε θαη θνηλσληθή

ππεπζπλόηεηα απέλαληη ζηνπο ζπκπνιίηεο καο;

4. αο έρεη απαζρνιήζεη πώο ζα κπνξνύζαηε λα παξάγεηε ηα πξντόληα θαη ηηο ππεξεζίεο

ζαο κε θαζαξόηεξν ηξόπν;

5. αο θεληξίδνπλ ην ελδηαθέξνλ νη όξνη: «νηθνινγηθή θαηλνηνκία», «ζπζηήκαηα

πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο», «βηνκεραληθή ζπκβίσζε»;

6. Έρεηε ζθεθηεί όηη εθαξκόδνληαο νξηζκέλεο απιέο αξρέο, κπνξείηε λα έρεηε θέξδνο θαη

γηα ηελ επηρείξεζή ζαο θαη γηα ην πεξηβάιινλ ζηελ πεξηνρή καο;

7. Θα ζαο ελδηέθεξε λα ζπκκεηέρεηε ζε έλα δίθηπν ηνπηθώλ επηρεηξήζεσλ πνπ

ελεκεξώλνληαη γηα απηέο ηηο αξρέο από ην Παλεπηζηήκην Πεηξαηώο θαη δξνπλ, όιεο

καδί, γηα ην θαιό ηνπ ηόπνπ καο;»

“Ο δεθάινγνο ηεο πεξηβαιινληηθήο ππεπζπλφηεηαο γηα ηε κηθξνκεζαία επηρείξεζε”26

,

δειαδή νη ειάρηζηεο αξρέο θαη πξαθηηθέο πνπ πξέπεη λα ηεξεί κηα επηρείξεζε γηα λα κπνξεί

25

βι. http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=17&Itemid=6 [16-9-2011] 26

βι. http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=7&Itemid=10 [16-9-2011]




-46-

λα ζεσξεζεί ζηνηρεησδψο ππεχζπλε, αλεμαξηήησο αλ ζπκκεηέρεη ζην πξφγξακκα

ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ, έρεη σο εμήο:

1. «Δλεκεξώλεηαη γηα ηηο αξρέο ηεο βηώζηκεο αλάπηπμεο θαη εμεηάδεη, έζησ, θαηά

πεξίπησζε πνύ κπνξεί λα ηηο πηνζεηήζεη.

2. Υξεζηκνπνηεί όζνπο πόξνπο πξαγκαηηθά ρξεηάδεηαη. Υσξίο ππεξβνιέο.

3. Γελ θάλεη ζπαηάιεο ηδίσο ζηελ ελέξγεηα θαη ην λεξό. Δίλαη ζεκαληηθά αγαζά πνπ

ρξεηαδόκαζηε όινη.

4. έβεηαη ην θπζηθό πεξηβάιινλ θαη απνθεύγεη δξαζηεξηόηεηεο πνπ ην επηβαξύλνπλ.

5. Παξάγεη όζν ιηγόηεξα απόβιεηα κπνξεί. Γελ ηα δηαζέηεη «όπνπ βνιεύεη», αιιά όπνπ

πξέπεη.

6. Γελ μερλάεη λα θάλεη επαλαρξεζηκνπνίεζε θαη θαηόπηλ αλαθύθισζε.

7. Πεξηνξίδεηαη ζηηο αλαγθαίεο κεηαθηλήζεηο, θαζώο έηζη επηβαξύλεη όζν γίλεηαη ιηγόηεξν

ην πεξηβάιινλ.

8. πλεξγάδεηαη θαη ππνζηεξίδεη όζν κπνξεί ηελ ηνπηθή αγνξά.

9. Κάλεη γλσζηό ζε όινπο κε ηνπο νπνίνπο ζπλαιιάζζεηαη όηη αθνινπζεί απηέο ηηο αξρέο.

Όρη κόλν γηα λα δείμεη επαηζζεζία, αιιά θαη γηα λα επαηζζεηνπνηήζεη όζνπο ζπκπνιίηεο

καο κπνξεί.

10. Γξαζηεξηνπνηείηαη επηρεηξεκαηηθά ζήκεξα, αιιά ζθέθηεηαη θαη ην αύξην. Σν κέιινλ

όισλ καο θαη θπξίσο ησλ παηδηώλ καο».

ην πιαίζην ηνπ πξψηνπ Κχθινπ δξάζεσλ (31-1 έσο 16-4-2011) ηνπ ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ27

έρνπλ ζπκβεί ηα εμήο:

Σνπηθέο πλαληήζεηο - Δλεκεξψζεηο ησλ Δπηρεηξήζεσλ: 31/1-28/2/2011

πξαγκαηνπνηήζεθαλ έμη ηνπηθέο ζπλαληήζεηο ζην Πέξακα, ην Κεξαηζίλη θαη

ηε Γξαπεηζψλα, ηε Νίθαηαο θαη ηνλ Άγην Ησάλλε Ρέληε, ηνλ Κνξπδαιιφ,

θαζψο ηε Γεκνηηθή Πηλαθνζήθε Πεηξαηά θαη ην Βηνηερληθφ Δπηκειεηήξην

Πεηξαηά, κε ζπκκεηνρή επηρεηξήζεσλ θαη απφ ηε αιακίλα. πλνιηθά ππήξμε

κεγάιε αληαπφθξηζε απφ ηηο ΜΜΔ.

Γχν ζπλέδξηα: 4-3-2011 “Πξάζηλε Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη Σνπηθή

Αλάπηπμε” θαη 11-4-2011 “Πξάζηλε Δπηρεηξεκαηηθφηεηα: ην Πξφγξακκα

„ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ‟ σο θαηαιχηεο ηνπηθήο αλάπηπμεο”.

27

βι. http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=193:2011-04-16-06-55-

10&catid=5:press-releases&Itemid=15 [16-9-2011]

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=193:2011-04-16-06-55-10&catid=5:press-releases&Itemid=15


-47-

Γχν «Δξγαζηήξηα πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο θαη ελεκέξσζεο – Βειηίσζε

ηεο επηρεηξεκαηηθήο επίδνζεο»: 23 θαη 30-3-2011 ζην Πέξακα θαη ζηε Νίθαηα

αληίζηνηρα. πκκεηείραλ επηρεηξήζεηο απφ ηηο πεξηνρέο ηνπ Πεξάκαηνο, ηνπ

Κεξαηζηλίνπ, ηεο Γξαπεηζψλαο, ηεο αιακίλαο, ηεο Νίθαηαο, ηνπ Άγηνπ

Ησάλλε Ρέληε, ηνπ Κνξπδαιινχ θαη ηνπ Πεηξαηά. ηφρνο ηνπο ε παξνπζίαζε

ησλ πεξηβαιινληηθψλ εξγαιείσλ πνπ αλαπηχρζεθαλ γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηελ

θηινπεξηβαιινληηθή κεηαζηξνθή ησλ ηνπηθψλ επηρεηξήζεσλ. Σνλίζηεθαλ

ηδηαίηεξα ε ζεκαζία θαη ηα νθέιε απφ ηε δηθηχσζε ησλ ηνπηθψλ “πξάζηλσλ”

επηρεηξήζεσλ. Σέινο, πξαγκαηνπνηήζεθε εθπαίδεπζε ησλ επηρεηξεκαηηψλ, ζηα

πεξηβαιινληηθά εξγαιεία πνπ πξναλαθέξζεθαλ θαη παξνπζηάζηεθε αλαιπηηθά

ην πεξηερφκελν ηεο ηζηνζειίδαο www.biopeiraias.gr.

Έξεπλα πεξηβαιινληηθψλ αλαγθψλ κε επηηφπηεο επηζθέςεηο

πεξηβαιινληνιφγσλ θαη ζπκπιήξσζε εξσηεκαηνινγίσλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο.

Δλεκεξσηηθέο ζπλαληήζεηο ζηειερψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηψο ζηνπο

ρψξνπο εξγαζίαο ησλ επηρεηξεκαηηψλ.

Λεηηνπξγία ηεο ηζηνζειίδαο www.biopeiraias.gr γηα παξνρή ππνζηεξηθηηθνχ

πιηθνχ θαη εθπαίδεπζε ζηε ρξήζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ εξγαιείσλ.

Γεκηνπξγία 3 Σνπηθψλ Γηθηχσλ Δπηρεηξήζεσλ: “Σνπηθφ Γίθηπν Δπηρεηξήζεσλ

ηνπ θιάδνπ ησλ θαζαξηζηεξίσλ”, “Σνπηθφ Γίθηπν Δπηρεηξήζεσλ ΒΗ.ΠΑ.

ρηζηνχ – Πεξάκαηνο” θαη “Σνπηθφ Γίθηπν Δπαγγεικαηηψλ Μηθξνπσιεηψλ”.

πλερήο ελεκέξσζε, ππνζηήξημε θαη ζπκβνπιεπηηθή ησλ επηρεηξήζεσλ

ζρεηηθά κε ηελ πξάζηλε αλάπηπμε θαη ηε βειηίσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ

επηδφζεσλ.

Έθδνζε ζεηξάο ελεκεξσηηθψλ εληχπσλ θαη αθηζψλ θαη ειεθηξνληθφ

newsletter ην νπνίν απνζηέιιεηαη ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ηα Μέζα Μαδηθήο

Δλεκέξσζεο.

Σξία πεξηβαιινληηθά εξγαιεία ππέξ ηεο πξάζηλεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο

παξέρνληαη ζηηο ΜΜΔ ηνπ Πεηξαηά, κέζσ ηεο ηζηνζειίδαο

www.biopeiraias.gr. πνπ πινπνηείηαη απφ ην Κέληξν Δξεπλψλ ηνπ

Παλεπηζηεκίνπ Πεηξαηψο. ηφρνο ησλ εξγαιείσλ είλαη ε πξαθηηθή

θαζνδήγεζε ησλ επηρεηξεκαηηψλ γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ θηιηθψλ πξνο ην

πεξηβάιινλ θαη ηελ ελίζρπζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο.



http://www.biopeiraias.gr./

-48-

Σέινο, ζε ζρέζε κε ηα “πεξηβαιινληηθά εξγαιεία”28

πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, απηά

είλαη ηα εμήο:

«Σςζηήμαηα Πεπιβαλλονηικήρ Διασείπιζηρ: κηα ζπζηεκαηνπνηεκέλε δηαδηθαζία,

κέζσ ηεο νπνίαο κηα επηρείξεζε ειέγρεη δηαξθώο ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ

πεξηβαιινληηθώλ επηπηώζεσλ ησλ πξντόλησλ θαη ησλ ππεξεζηώλ πνπ παξάγεη.

Υπολογιζμόρ Αποηςπώμαηορ Διοξειδίος ηος Άνθπακα (ππνινγηζκόο εθπνκπώλ

CO2): Σν «απνηύπσκα» πεξηιακβάλεη ην πόζε ελέξγεηα θαηαλαιώλνπλ θαη άξα πόζνπο

ξύπνπο παξάγνπλ από ηε δηαδηθαζία παξαγσγήο, ηηο θηηξηαθέο ηνπο εγθαηαζηάζεηο, ηηο

κεηαθνξέο, ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα πνπ θαηαλαιώλνπλ θαη ηηο εθπνκπέο από ηξίηνπο

(πξνκεζεπηέο ηνπο).

Ππάζινερ Ππομήθειερ: Δλεκέξσζε θαη θαζνδήγεζε ησλ επηρεηξήζεσλ, ζρεηηθά αγνξά

πιηθώλ, πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ, ησλ νπνίσλ ε ρξήζε παξνπζηάδεη κεησκέλεο

πεξηβαιινληηθέο επηπηώζεηο, ζε ζύγθξηζε κε ηα αληίζηνηρα ζπκβαηηθά».

Σα παξαπάλσ εξγαιεία βνεζνχλ ηηο επηρεηξήζεηο ζην επίπεδν ηφζν ηεο πξάζηλεο

αλάπηπμεο, φζν θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο γηα εμνηθνλφκεζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο,

απνδνηηθφηεξεο παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο θαη βειηίσζε ηεο εμππεξέηεζεο πειαηψλ.

Αμίδεη λα ζεκεησζεί θαη πάιη, φηη ηα εξγαιεία θαη ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ δηαηίζεληαη

δσξεάλ ζηηο εγγεγξακκέλεο επηρεηξήζεηο ζηελ ηζηνζειίδα www.biopeiraias.gr.

2.3 πκπεξάζκαηα

Απφ ηελ εμέηαζε παξαδεηγκάησλ ηεο δηεζλνχο θαη ειιεληθήο εκπεηξίαο ζε ζρέζε κε ην

πεξηβαιινληηθφ mentoring δηαπηζηψζεθε φηη απνηειεί ηνκέα φπνπ αλακηγλχνληαη είηε

απνθιεηζηηθά ηδηψηεο, είηε ηδηψηεο ζε ζπλεξγαζία κε ηε δεκφζηα δηνίθεζε.

Αλεμαξηήησο ηνπ ηξφπνπ εθθίλεζεο ηεο δηαδηθαζίαο, απφ ηε ζηηγκή πνπ απηή ιακβάλεη

ρψξα, είλαη ήδε δεδνκέλεο νη ηεξάζηηεο δπλακηθέο βειηίσζεο θάζεηα θαη νξηδφληηα ζηελ

νηθνλνκία. Αθελφο νη ηζηνξίεο επηηπρίαο, κε ηελ ελεξγφ ππνζηήξημε ηνπ mentoring, ηελ

εθκεηάιιεπζε ησλ ζπγθξηηηθψλ πιενλεθηεκάησλ θαη ησλ επθαηξηψλ πνπ παξνπζηάδνληαη,

νδεγνχλ ζηε κίκεζε θαη ηνλ πγηή αληαγσληζκφ ζπλαθψλ επηρεηξήζεσλ. Αθεηέξνπ ηα νθέιε -

κε θαζαξά νηθνλνκηθνχο φξνπο- είλαη πνιιαπιά θαη απηφ νδεγεί ζην άλνηγκα λέσλ αγνξψλ.

Σα παξαπάλσ, εάλ ηχρνπλ ζπλεπνχο θαη ζπζηεκαηηθήο ππνζηήξημεο απφ ηελ Πνιηηεία, ηα

28

βι. http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=194:2011-04-18-09-04-

19&catid=5:press-releases&Itemid=15 [16-9-2011]




-49-

επηκειεηήξηα, ηελ απηνδηνίθεζε θ.ιπ. κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ αλαπηπμηαθά κε

γεσκεηξηθνχο ξπζκνχο.

Αλ θαη θάζε πεξίπησζε είλαη δηαθνξεηηθή θαη νθείιεη λα αληηκεησπίδεηαη σο κνλαδηθή,

σζηφζν, είλαη πξνθαλέο φηη ην mentoring, γεληθά, απνηειεί εξγαιείν ην νπνίν απνδίδεη

πνιιαπιά νθέιε ζηα επίπεδα ηεο νηθνλνκίαο, ηεο νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο, ηεο αιιαγήο

θνπιηνχξαο θαη ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο.

Σφζν ην πξφγξακκα “Think Green”, φζν θαη ν “ΒΗΟΠΔΗΡΑΗΑ” απνθάιπςαλ ηελ ζεηηθή

δηάζεζε ζπκκεηνρήο ησλ ειιεληθψλ ΜΜΔ ζε δξάζεηο πεξηβαιινληηθήο αλαβάζκηζεο ηεο

ιεηηνπξγίαο ηνπο κε ηε βνήζεηα ηνπ mentoring. πσο, φκσο, έγηλε ζαθέο απφ ηελ αλάιπζε

ησλ πξαθηηθψλ ησλ κεληφξσλ ηνπ “Think Green”, θάζε θιάδνο ζέηεη δηαθνξεηηθέο

πξνηεξαηφηεηεο ζε ζρέζε κε ηηο θηινπεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο πνπ είλαη δηαηεζεηκέλνο λα

αθνινπζήζεη, ιακβάλνληαο ππφςε ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα, ηηο αλάγθεο θαη ηα

πξνβιήκαηα ηνπ.

-50-

3. Θεζκηθό Πιαίζην Λεηηνπξγίαο Δπηρεηξήζεσλ θαη Πεξηβάιινλ

Απνηεινχλ θνηλφ ηφπν, ζην πιαίζην ηεο ζπδήηεζεο γηα ηηο παζνγέλεηεο ηεο ειιεληθήο

δεκφζηαο δηνίθεζεο, ηα ζνβαξά πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδεη ην πνιπζρηδέο ζεζκηθφ πιαίζην

πνπ δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ηεο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ δηαθξίλνληαη ε έιιεηςε θσδηθνπνίεζεο, ε

πνιππινθφηεηα, ε απνζπαζκαηηθφηεηα, ε αιιεινεπηθάιπςε αξκνδηνηήησλ κεηαμχ δηαθφξσλ

θνξέσλ, ε θαζπζηεξεκέλε επηθαηξνπνίεζε θαη ηδηαίηεξα ε έιιεηςε ζηαζεξψλ πνιηηηθψλ,

ψζηε λα πξνθχπηνπλ ηειηθά νινθιεξσκέλεο ζηξαηεγηθέο θαη επξχηεξε ζπλαίλεζε ζε

δηάθνξνπο ηνκείο θαη λα απνηξέπνληαη ηα θαηλφκελα θαθνδηνίθεζεο, δηαθζνξάο θαη

γξαθεηνθξαηίαο.

πσο είλαη αλακελφκελν, απηά ηα πξνβιήκαηα δηαρένληαη ζε φινπο ηνπο ηνκείο φπνπ

παξεκβαίλεη ην θξάηνο θαη ηδηαίηεξα ζηα εμεηαδφκελα θαη ζπλαθή δεηήκαηα, δειαδή ζηελ

νηθνλνκία, ηελ αλάπηπμε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο.

Παξαθάησ παξαηίζεληαη ηα αληίζηνηρα βαζηθά λνκνζεηήκαηα ελψ ζα αθνινπζήζεη

θξηηηθή απνηίκεζε θαη πξνηάζεηο βειηίσζεο.

3.1 Ννκηθό Πιαίζην

Αμηνζεκείσηε είλαη ε ζεκαζία ηεο ζπκβνιήο ζηελ αλάπηπμε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ

δηθαίνπ θαη ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, ελ γέλεη, ησλ πξνβιέςεσλ πξνζηαζίαο πνπ

πεξηιακβάλνληαη ζην ειιεληθφ χληαγκα [άξζξα 24 θαη 117] θαζψο επίζεο θαη ε

ελζσκάησζε ησλ ζρεηηθψλ θνηλνηηθψλ νδεγηψλ ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε.

πλνιηθά, ην ζεζκηθφ πιαίζην ζε ζρέζε κε ηελ αδεηνδφηεζε επηρεηξήζεσλ θαη ηελ εθηίκεζε

ησλ επηπηψζεψλ ηνπο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ, ηε δηαρείξηζε ησλ πάζεο θχζεσο απνβιήησλ,

ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε, ηε δηαρείξηζε ησλ πδάησλ θαη ηελ ερνξχπαλζε, αλαθέξεηαη

θπξίσο ζηα παξαθάησ λνκνζεηήκαηα.

3.1.1 Δπηρεηξήζεηο-Ίδξπζε θαη Λεηηνπξγία-Δθηίκεζε Πεξηβαιινληηθώλ Δπηπηώζεσλ

N. 3982/11 (ΦΔΚ – 143/Α/2011)

«Απινπνίεζε ηεο αδεηνδόηεζεο ηερληθώλ επαγγεικαηηθώλ θαη κεηαπνηεηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ»

[νπζηαζηηθά πξόθεηηαη γηα αληηθαηάζηαζε ηνπ Ν.3325/05]

Ν. 3325/05 (ΦΔΚ 68/Α/11.03.2005)

«Ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία βηνκεραληθώλ βηνηερληθώλ εγθαηαζηάζεσλ ζην πιαίζην ηεο αεηθόξνπ

-51-

αλάπηπμεο θαη άιιεο δηαηάμεηο».

χλνςε:

χζηαζε Τπεξεζηψλ

Ρπζκίδνληαη ζέκαηα αδεηψλ εγθαηάζηαζεο

Καζνξίδνληαη νη έιεγρνη απφ ηελ αδεηνδνηνχζα αξρή

Δηδηθέο δηαηάμεηο γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε ηεο Αηηηθήο

ΚΤΑ Ζ.Π.15393/2332 (ΦΔΚ Β1022/2002)

Καηάηαμε έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο θαη ππνθαηεγνξίεο (Α1, Α2, Β3, Β4) θαη

απαηηήζεηο ΜΠΔ αλά θαηεγνξία

ΚΤΑ 11014/703/Φ104 (ΦΔΚ 332Β ηνπ 2003)

Πεξηερφκελν ΜΠΔ, δηαδηθαζία θαη αμηνιφγεζε γηα απφθαζε έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ

φξσλ.

Ν.3010/2002 (ΦΔΚ 91Α) θαη Ν.1650/86 (ΦΔΚ 160Α)

Πεξηβαιινληηθή Αδεηνδφηεζε Έξγσλ θαη Γξαζηεξηνηήησλ

3.1.2 ηεξεά Απόβιεηα

Ν. 2939/2001 (ΦΔΚ 179Α/6.8.01)

«πζθεπαζίεο θαη ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ησλ ζπζθεπαζηώλ θαη άιισλ πξντόλησλ - Ίδξπζε

Δζληθνύ Οξγαληζκνύ Δλαιιαθηηθήο Γηαρείξηζεο πζθεπαζηώλ θαη άιισλ πξντόλησλ

(ΔΟΔΓΑΠ) θαη άιιεο δηαηάμεηο»

ΚΤΑ 50910/2727/2003 (ΦΔΚ 1909/Β/22.12.03)

«Μέηξα θαη όξνη γηα ηε δηαρείξηζε ζηεξεώλ απνβιήησλ. Δζληθόο θαη πεξηθεξεηαθόο ζρεδηαζκόο

δηαρείξηζεο »

ΚΤΑ 50910/2727/2003 (ΦΔΚ 1909/Β/22.12.03)

«Μέηξα θαη όξνη γηα ηε δηαρείξηζε ζηεξεώλ απνβιήησλ. Δζληθόο θαη πεξηθεξεηαθόο ζρεδηαζκόο

δηαρείξηζεο »

3.1.3 Δπηθίλδπλα Απόβιεηα

KYA 24944/2006 (ΦΔΚ 791Β/30.6.06)

«Έγθξηζε Γεληθώλ Σερληθώλ Πξνδηαγξαθώλ γηα ηελ δηαρείξηζε επηθίλδπλσλ απνβιήησλ

ζύκθσλα κε ην άξζξν 5 (παξ. Β) ηεο ππ΄ αξηζκ. 13588/725 ΚΤΑ «Μέηξα όξνη θαη πεξηνξηζκνί

γηα ηελ δηαρείξηζε επηθηλδύλσλ απνβιήησλ θ.ιπ.» (Β΄383) θαη ζε ζπκκόξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο

ηνπ άξζξνπ 7 (παξ.1) ηεο νδεγίαο 91/156/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 18εο Μαξηίνπ 1991»

ΠΓ 115/2004 (ΦΔΚ 80/Α)

-52-

«Αληηθαηάζηαζε ηεο 73537/1438/95 ΚΤΑ (Γηαρείξηζε ησλ ειεθηξηθώλ ζηειώλ θαη ησλ

ζπζζσξεπηώλ πνπ πεξηέρνπλ νξηζκέλεο επηθίλδπλεο νπζίεο - ΦΔΚ 781/Β) θαη ηεο 19817/2000

ΚΤΑ (Σξνπνπνίεζε ηεο 73537/1438/95 ΚΤΑ θιπ - ΦΔΚ 963 Β). Μέηξα, όξνη θαη πξόγξακκα

γηα ηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ησλ ρξεζηκνπνηεκέλσλ ειεθηξηθώλ ζηειώλ θαη ζπζζσξεπηώλ»

ΠΓ 117/2004 (ΦΔΚ 82/Α)

«Μέηξα, όξνη θαη πξόγξακκα γηα ηελ ελαιιαθηηθή δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ εηδώλ ειεθηξηθνύ

θαη ειεθηξνληθνύ εμνπιηζκνύ ζε ζπκκόξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο ησλ Οδεγηώλ 2002/95 «ζρεηηθά

κε ηνλ πεξηνξηζκό ηεο ρξήζεο νξηζκέλσλ επηθίλδπλσλ νπζηώλ ζε είδε ειεθηξηθνύ θαη

ειεθηξνληθνύ εμνπιηζκνύ» θαη 2002/96 «ζρεηηθά κε ηα απόβιεηα εηδώλ ειεθηξηθνύ θαη

ειεθηξνληθνύ εμνπιηζκνύ» ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ηαλνπαξίνπ 2003»

3.1.4 Γηαρείξηζε Τδάησλ θαη Τγξώλ Απνβιήησλ

ΤΑ 179182/656/79 (ΦΔΚ 582/Β/2-07-79)

«Πεξί δηάζεζεο πγξώλ απνβιήησλ από ηηο παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο ησλ βηνκεραληθώλ

απνξξνώλ πεξηνρήο Μείδνλνο Πξσηεπνύζεο, δηα ηνπ δηθηύνπ ππνλόκσλ θαη ησλ ξεπκάησλ πνπ

εθηξέπνληαη ζηνλ Κ.Α.Α. θαη πνπ επνπηεύνληαη από ηνλ Ο.ΑΠ., κε απνδέθηε ηε ζαιάζζηα

πεξηνρή Κεξαηζηλίνπ Πεηξαηώο.»

ΠΓ 256/89 (ΦΔΚ 121Α)

«Άδεηα ρξήζεο λεξνύ»

ΠΓ 82/2004 (ΦΔΚ 64Α)

«Αληηθαηάζηαζε ηεο 98012/2001/1996 ΚΤΑ "Καζνξηζκόο κέηξσλ θαη όξσλ γηα ηε δηαρείξηζε

ησλ ρξεζηκνπνηεκέλσλ νξπθηειαίσλ" (Β'40)." Μέηξα, όξνη θαη πξόγξακκα γηα ηελ ελαιιαθηηθή

δηαρείξηζε ησλ Απνβιήησλ Ληπαληηθώλ Διαίσλ"».

3.1.5 Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε

ΠΓ 335/93 (ΦΔΚ 143/Α/93)

«Απαηηήζεηο απόδνζεο γηα ηνπο λένπο ιέβεηεο δεζηνύ λεξνύ πνπ ηξνθνδνηνύληαη κε πγξά ή

αέξηα θαύζηκα, ζε ζπκκόξθσζε πξνο ηελ νδεγία ηνπ πκβνπιίνπ ησλ Δπξσπατθώλ

Κνηλνηήησλ 92/42/ΔΟΚ ηνπ Μάηνο 1992»

ΤΑ 21475/4707 (ΦΔΚ 880Β/19.08.98)

«Πεξηνξηζκόο ησλ εθπνκπώλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, κε ηνλ θαζνξηζκό κέηξσλ θαη όξσλ γηα

ηελ ελεξγεηαθή απόδνζε ησλ θηηξίσλ».

-53-

3.1.6 Ζρνξξύπαλζε

Π.Γ. 1180/81 (ΦΔΚ 293Α/ 6.10.1981)

«Πεξί ξπζκίζεσλ ζεκάησλ αλαγόκελσλ εηο ηα ηεο ηδξύζεσο θαη ιεηηνπξγίαο βηνκεραληώλ,

βηνηερληώλ, πάζεο θύζεσο κεραλνινγηθώλ εγθαηαζηάζεσλ θαη απνζεθώλ θαη ηεο εθ ηνύησλ

δηαζθαιίζεσο πεξηβάιινληνο ελ γέλεη.»

ΤΑ 21475/4707 (ΦΔΚ 880Β/19.08.98)

«Πεξηνξηζκόο ησλ εθπνκπώλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, κε ηνλ θαζνξηζκό κέηξσλ θαη όξσλ γηα

ηελ ελεξγεηαθή απόδνζε ησλ θηηξίσλ.»

ΤΑ ΖΠ 9272/471/2007 (ΦΔΚ 286Β/2.3.2007)

«Σξνπνπνίεζε ηνπ άξζξνπ 8 ηεο ππ αξηζκ. 37393/2028/2003 ΚΤΑ (1418/Β), ζε ζπκκόξθσζε

κε ηηο δηαηάμεηο ηεο νδεγίαο 2005/88/ΔΚ «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο νδεγίαο 2000/14/ΔΚ γηα ηελ

πξνζέγγηζε ησλ λνκνζεζηώλ ησλ θξαηώλ κειώλ ζρεηηθά κε ηελ εθπνκπή ζνξύβνπ ζην

πεξηβάιινλ από εμνπιηζκό πξνο ρξήζε ζε εμσηεξηθνύο ρώξνπο», ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 14εο

Γεθεκβξίνπ 2005»

3.2 Κξηηηθή Απνηίκεζε κέζσ Μειέηεο Παξαδεηγκάησλ

πσο πξνθχπηεη θαη απφ ηηο εηήζηεο θαη ηηο εηδηθέο εθζέζεηο πνπ δεκνζηεχεη ν πλήγνξνο

ηνπ Πνιίηε (παλνχ 2006, Αδάκ 2006 θαη Δηήζηα Δθζεζε πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε 2010)

έρνπλ παξαηεξεζεί ζνβαξέο αδπλακίεο ηφζν ζε απηφ θαζ‟ εαπηφ ην πθηζηάκελν ζεζκηθφ

πιαίζην, φζν θαη ζηελ πξαθηηθή εθαξκνγή ηνπ, ηδηαίηεξα ζε ζέκαηα ρσξνζέηεζεο,

αδεηνδφηεζεο, έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ θαη πξφιεςεο ηεο ξχπαλζεο, ζέηνληαο ζε

θίλδπλν φρη κφλν ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, αιιά θαη ηελ αζθάιεηα δηθαίνπ ησλ

επελδχζεσλ, ηνλ πγηή αληαγσληζκφ, ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη δεκηνπξγψληαο ελ ηέιεη έλα

πεξηξξένλ θιίκα θαρππνςίαο ζηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο απέλαληη ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ελ

γέλεη.

Σφζν ε αζάθεηα ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, φζν θαη νη εμαηξεηηθά ρξνλνβφξεο δηαδηθαζίεο

πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ, νδεγνχλ ζπρλά ζε

απζαηξεζίεο, θαθνδηνίθεζε θαη δηαθζνξά, ηα νπνία ζπλεπάγνληαη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ

ππνζέζεσλ παξαβάζεηο πεξηβαιινληηθνχ ραξαθηήξα αιιά θαη πιεκκειή έιεγρν απφ ηελ

πιεπξά ησλ αξκνδίσλ ππεξεζηψλ αδεηνδφηεζεο (Αδάκ 2006).

Ζ ζεκαζία ηεο έιιεηςεο νινθιεξσκέλνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, θηεκαηνινγίνπ θαη

δαζνινγίνπ πνπ ζα ζπλεπαγφηαλ ζαθέο θαζεζηψηνο ρξήζεσλ γεο αλαδεηθλχεηαη ζηε

ζεκεξηλή ζπγθπξία κε ηνλ πην ηξαγηθφ ηξφπν: έιιεηςε επελδχζεσλ, νηθνλνκηθή χθεζε,

-54-

πηψζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ππνβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο δσήο.

Έλα απφ ηα πιένλ ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ησλ ζηξεβιψζεσλ πνπ έρεη επηθέξεη ην

ηζρχνλ λνκηθφ θαζεζηψο απνηειεί απηφ ησλ αδεηψλ ίδξπζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ

“ππεξαγνξψλ ηξνθίκσλ”29

, θαζψο δελ πξνβιέπεηαη νπζηαζηηθά απφ ηηο πθηζηάκελεο

πγεηνλνκηθέο θαη πνιενδνκηθέο δηαηάμεηο [ΠΓ 23.2/06-03-1987 θαη 8/19-12-1990] ε

ρσξνζέηεζή ηνπο εληφο πεξηνρψλ “Γεληθήο Καηνηθίαο” θαη “Ακηγνχο Καηνηθίαο” πνπ

απνηεινχλ θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ αζηηθψλ πεξηνρψλ.

Γεγνλφο παξακέλεη φηη ε λνκνζεζία θαηαζηξαηεγείηαη ζηελ πξάμε, αθνχ ε εθαξκνγή ησλ

δηαηάμεσλ γηα ηηο παξάλνκεο θαηαζθεπέο είλαη αλεπαξθήο θαη κε πνιχ επηεηθείο θπξψζεηο,

γεγνλφο πνπ αμηνπνηνχλ νη ελδηαθεξφκελεο επηρεηξήζεηο. Παξάιιεια, βέβαηα δελ πξέπεη λα

παξαβιέπεηαη ην γεγνλφο φηη, νη πεξηνρέο ζηηο νπνίεο απαγνξεχεηαη ε ρσξνζέηεζε ησλ

ππεξαγνξψλ, απνηεινχλ ην πξνλνκηαθφ πεδίν άζθεζεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο

δξαζηεξηφηεηαο. πλεπψο, ε λνκνζεζία είλαη ζηε βάζε ηεο αλαρξνληζηηθή, δεκηνπξγεί

ζηξεβιψζεηο θαη αλαγθαία θξίλεηαη ε ζπκπιήξσζε θαη ε επηθαηξνπνίεζή ηεο.

Έηζη, ιφγσ ηεο αλεπάξθεηαο ησλ ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ θαη ηεο αλαρξνληζηηθήο θαη κε

ξεαιηζηηθήο αληίιεςεο ηνπ λνκνζέηε πνπ αθνινπζεί αθξαίεο, άθαηξεο, νπηνπηθέο θαη ελ ηέιεη

αλαπνηειεζκαηηθέο επηινγέο, ηίζεηαη ζπρλά ζηηο επηρεηξήζεηο ην δίιεκκα είηε λα ιεηηνπξγνχλ

ζηα φξηα ή θαη θαζ‟ ππέξβαζε ηεο λνκηκφηεηαο, είηε λα κελ επηρεηξνχλ. Ζ εκπεηξία

απνδεηθλχεη φηη νη επηρεηξήζεηο επηιέγνπλ, θαηά θαλφλα, ηελ πξψηε επηινγή.

Ζ πξαγκαηηθφηεηα απηή ελέρεη ζνβαξέο επζχλεο ηφζν γηα ην θξάηνο, φζν θαη γηα ηηο

επηρεηξήζεηο θαη θαηαιήγεη ζηαζεξά ζε αλαπνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ηνπ δεκνζίνπ

ζπκθέξνληνο, έθθαλζε ηνπ νπνίνπ απνηειεί θαη ε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο δσήο θαη

ηνπ πεξηβάιινληνο.

πσο πξνθχπηεη (Αδάκ 2006: 16) νη ζπλεζέζηεξεο παξαβάζεηο γηα ηηο επηρεηξήζεηο ηνπ

θιάδνπ αθνξνχλ ζε ζέκαηα πνπ άπηνληαη: ηνπ Κώδηθα Βαζηθήο Πνιενδνκηθήο Ννκνζεζίαο

θαη ηνπ Γεληθνύ Οηθνδνκηθνύ Καλνληζκνύ (ρσξνζέηεζε, φξνη δφκεζεο, ζέζεηο ζηάζκεπζεο),

ηεο αδεηνδφηεζεο, ησλ πγεηνλνκηθψλ δηαηάμεσλ (απνζήθεπζε, ςχμε θαη πγηεηλή ηξνθίκσλ,

πψιεζε κε επηηξεπφκελσλ εηδψλ), ηεο ερνξχπαλζεο, ηεο ειιηπνχο δηαρείξηζεο ησλ ζηεξεψλ

απνβιήησλ, ηεο αηζζεηηθήο ππνβάζκηζεο, ηεο θπθινθνξηαθήο επηβάξπλζεο θαη ηεο φριεζεο

ησλ φκνξσλ θαηνίθσλ ελ γέλεη.

Απηφ πνπ απνηειεί ζπλήζε πξαθηηθή απφ ηελ πιεπξά ηνπ θξάηνπο είλαη ε απνζπαζκαηηθή

29

Ο φξνο ππνλνεί ηα“Supermarkets”. Παξφια απηά νη άδεηεο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ θαηαζηεκάησλ πξνθεηκέλνπ

λα εθδνζνχλ θαηαθεχγνπλ ζηε ρξήζε ηνπ φξνπ “Μηθηφ Καηάζηεκα” ν νπνίνο θπζηθά δελ αληαπνθξίλεηαη ζηε

ζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα ηνπ θιάδνπ, νχηε θαιχπηεη φιε ηελ πνηθηιία ησλ πξντφλησλ θαη ησλ ππεξεζηψλ πνπ

πξνζθέξνπλ, νχηε μεπεξλά ην εκπφδην ησλ δσλψλ “Ακηγνχο Καηνηθίαο” (Αδάκ, 2006: 17 θαη 21).

-55-

δηελέξγεηα ειέγρσλ θαη ε επηβνιή πξνζηίκσλ ζηηο επηρεηξήζεηο, πνπ πέξα απφ ηε δπλεηηθή

δεκηνπξγία πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ θαη δηαθζνξάο κε ζθνπφ ηελ απνθπγή ησλ ειέγρσλ ή ηνλ

κεηξηαζκφ ησλ πξνζηίκσλ, νχηε ιχλεη ην πξφβιεκα, νχηε δεκηνπξγεί πγηέο πεξηβάιινλ πνπ

δηαζθαιίδεη ηελ πνηφηεηα δσήο θαη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα.

ια ηα παξαπάλσ δελ ζπλάδνπλ κε κηα νξζνινγηθή ιεηηνπξγία ηνπ θξάηνπο πνπ ζθνπφ

ζα είρε ηε δηαζθάιηζε ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο θαη ηε δεκηνπξγία πγηψλ βάζεσλ γηα ηελ

επηρεηξεκαηηθφηεηα, ηηο επελδχζεηο θαη ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο Διιάδαο.

ε ζρέζε εηδηθφηεξα κε ηηο ΜΜΔ, φπσο επηζεκαίλεηαη ζηελ Έθζεζε ηνπ πλεγόξνπ ηνπ

Πνιίηε γηα ηελ Δπηρεηξεκαηηθόηεηα θαη ηε Γεκόζηα Γηνίθεζε (παλνχ, 2006: 13) ηα

πξνβιήκαηα απμάλνληαη αληηζηξφθσο αλάινγα ηνπ κεγέζνπο ησλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο κφλν

νη κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα αληαπεμέιζνπλ ζην πξφζζεην θφζηνο ηεο

απαζρφιεζεο επηπιένλ εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ (λνκηθνί ζχκβνπινη, ινγηζηέο)

πξνθεηκέλνπ λα παξαθνινπζνχλ ηελ λνκνζεζία θαη λα έρνπλ ζαθή γλψζε ησλ ππνρξεψζεσλ

θαη ησλ δηθαησκάησλ ηνπο.

Πάλησο, αλεμαξηήησο ηνπ είδνπο ησλ επηρεηξήζεσλ ηα παξαπάλσ δεκηνπξγνχλ επηπιένλ

θφζηνο φρη κφλν ζε φξνπο απαζρφιεζεο ηνπ εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ, αιιά θαη ζε φξνπο

ρξφλνπ δηεθπεξαίσζεο δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ. Δπνκέλσο δεκηνπξγνχληαη πξνυπνζέζεηο

δηαθζνξάο θαη πειαηεηαθψλ ζρέζεσλ θαη άξα αθφκα κεγαιχηεξνπ θφζηνπο.

Άιιν παξάδεηγκα ζηξεβιψλ πξαθηηθψλ απνηειεί ην θαζεζηψο πξνζηαζίαο ησλ πδάησλ.

ηελ ελζσκάησζε ηεο θνηλνηηθήο νδεγίαο ζπλέβε ην παξάδνμν λα κελ ηαπηίδεηαη ε ρσξηθή-

γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ πδξνινγηθψλ ιεθαλψλ κε ηηο δηνηθεηηθέο δνκέο πξνζηαζίαο ηνπο,

ελψ θαη πάιη ην θαζεζηψο δηαρείξηζεο δελ είλαη ζαθέο αθνχ αιιειεπηθαιχπηνληαη

δηνηθεηηθέο, ειεγθηηθέο, γλσκνδνηηθέο θαη θπξσηηθέο αξκνδηφηεηεο ζε επηκέξνπο θνξείο

(Υατληαξιήο 2011). Γελ απνηειεί έθπιεμε, ινηπφλ, ε ππνβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ

ππνγείσλ πδάησλ ζηελ Διιάδα, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζηηο αλεμέιεγθηεο γεσηξήζεηο, ζηε

γεσξγία, ζηελ έιιεηςε ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε φ,ηη αθνξά ηελ θαηνηθία, αιιά θαη ηηο ρξήζεηο

γεο πνπ αθνξνχλ ηε κεηαπνίεζε.

Ζ πεξίπησζε ησλ Οηλνθχησλ είλαη ραξαθηεξηζηηθή. Με ηηο ζνβαξφηαηεο δηαζηάζεηο ηνπ

ζέκαηνο, φπνπ πιένλ απεηιείηαη κε ππνβάζκηζε κέξνο ησλ πδάησλ πνπ ηξνθνδνηνχλ θαη ην

ίδην ην ιεθαλνπέδην ηεο Αηηηθήο θαη παξά ηε κεγάιε δεκνζηφηεηα πνπ έρεη ιάβεη, ηνπο

ειέγρνπο ηεο ΔΤΔΠ (Δηδηθή Τπεξεζία Δπηζεσξεηψλ Πεξηβάιινληνο), ζρεηηθέο εξσηήζεηο

ζην ειιεληθφ Κνηλνβνχιην θαη θαηαδηθαζηηθέο απνθάζεηο, αθφκα ην πξφβιεκα δελ έρεη

επηιπζεί. ρη κφλν δελ κπνξνχλ λα θαηαδεηρηνχλ επαθξηβψο νη ππαίηηεο επηρεηξήζεηο πνπ

εγθιεκαηνχλ ζε βάξνο ηεο δεκφζηαο πγείαο, αιιά επίζεο ην λνκνζεηηθφ πιαίζην είλαη

-56-

ηδηαίηεξα ειαζηηθφ θαη δελ ζέηεη φξηα γηα ην εμαζζελέο ρξψκην -ην νπνίν απνηειεί κφλν κηθξφ

κέξνο ηνπ πξνβιήκαηνο. Οη φπνηεο θαηαδηθαζηηθέο απνθάζεηο αθνξνχλ ζε κεξηθέο ρηιηάδεο

Δπξψ πξφζηηκα, δελ αληηκεησπίδνπλ επί ηεο νπζίαο ην πξφβιεκα, νχηε δξνπλ απνηξεπηηθά

γηα ην κέιινλ. Φπζηθά, φια ηα παξαπάλσ ιακβάλνπλ άιιε δηάζηαζε, αλ αλαινγηζηνχκε φηη -

ζε ζρέζε ηνπιάρηζηνλ κε ην πξφβιεκα ηνπ εμαζζελνχο ρξσκίνπ- βαζηθφο ζπκκέηνρνο ζην

πξφβιεκα είλαη ην ίδην ην δεκφζην κέζσ ηεο Διιεληθήο Αεξνπνξηθήο Βηνκεραλίαο (ΔΑΒ).

Αλακθίβνια, απφ έλα ζεκείν θαη κεηά παχεη λα είλαη εθηθηφ ην θξάηνο λα απαηηεί απφ ηηο

επηρεηξήζεηο ηελ ηήξεζε ηεο λνκηκφηεηαο φηαλ ην ίδην θέξεηαη λα έρεη παξαλνκήζεη. Ζ

θαηάζηαζε απηή αλαδεηθλχεη , ηνπιάρηζηνλ, ηελ πξνρεηξφηεηα ηνπ φπνηνπ ζρεδηαζκνχ.

Παξφια απηά, ζηελ Διιάδα πξνβιέπεηαη απφ ελζσκάησζε ζρεηηθήο θνηλνηηθήο νδεγίαο

[85/337/ΔΟΚ φπσο ηξνπνπνηήζεθε απφ ηελ νδεγία 97/11/ΔΚ θαη απφ ην άξζξν 3 ηεο νδεγίαο

2003/35/ΔΚ θαη απφ ηελ νδεγία γηα ηελ ζηξαηεγηθή πεξηβαιινληηθή εθηίκεζε 2001/42/ΔΚ] ε

εθπφλεζε Μειεηψλ Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ) γηα πνιιέο θαηεγνξίεο έξγσλ θαη

δξαζηεξηνηήησλ θαη ε αθφινπζε έγθξηζε πεξηβαιινληηθψλ φξσλ απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο.

ηελ πξάμε φκσο ν ζεζκφο έρεη επηειηζηεί, ηφζν εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο φηη νη ζρεηηθέο

κειέηεο απνηεινχλ ζπρλά ηππηθή δηαδηθαζία, ρσξίο ερέγγπα ηεο επηζηεκνληθήο ηνπο

επάξθεηαο θαη πιεξφηεηαο30

θαη κε απνπζία έιεγρνπ νπζίαο θαη επαιήζεπζεο απφ ηηο

ειεγθηηθέο αξρέο, φζν θαη εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο φηη δελ ππάξρνπλ εληαίεο πξνδηαγξαθέο θαη

θξηηήξηα εθπφλεζεο, έγθξηζεο, παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ ηεο ηήξεζεο ησλ

πεξηβαιινληηθψλ φξσλ, δεδνκέλνπ φηη ππάξρεη ζνβαξή αλεπάξθεηα (πνζνηηθή θαη πνηνηηθή)

εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ, έιιεηςε ζχγρξνλσλ πιηθνηερληθψλ ππνδνκψλ παξαθνινχζεζεο

ηεο θαηάζηαζεο ηνπ πεξηβάιινληνο, αζάθεηα ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ, ελψ, ηέινο, δελ ιείπεη ν

καμηκαιηζκφο απφ ηελ πιεπξά ηνπ λνκνζέηε θαη ηνπ ηΔ πνπ έρνπλ νδεγήζεη ζηελ

ππνρξέσζε ππνβνιήο ΜΠΔ θαη ζε δεπηεξεχνληα έξγα. (Καιιηθαηδάξνπ, 20061: 22-23).

Απφ ζρεηηθή έξεπλα εξσηεκαηνινγίνπ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 2006 ζε

ππαιιήινπο ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ, ηεο ΔΤΔΠ, 10 Πεξηθεξεηψλ θαη 32 Ννκαξρηψλ ζρεηηθά κε ηελ

“Δθαξκνγή Πεξηβαιινληηθήο Πνιηηηθήο θαη Ννκνζεζίαο ζηελ Διιάδα” (Καιιηθαηδάξνπ,

20061: 10) πξνθχπηεη ζηελ θαιχηεξε πεξίπησζε φηη νη ΜΠΔ απνηεινχλ “κεξηθψο” αμηφπηζην

εξγαιείν πξφιεςεο (55% ησλ ππαιιήισλ ησλ θεληξηθψλ ππεξεζηψλ θαη 46% ησλ

Ννκαξρηαθψλ ππαιιήισλ), ελψ ε πιεηνςεθία ησλ ππαιιήισλ ησλ πεξηθεξεηψλ (51%)

απαληνχλ “κάιινλ φρη”. πλνιηθά φινη νη ππάιιεινη ζε πνζνζηφ 37,3% απαληνχλ “φρη” θαη

30

Αξθεί θαλείο λα αλαινγηζηεί φηη ζηελ Διιάδα κπνξνχλ λα εθπνλήζνπλ θάπνηεο ΜΠΔ «επηζηεκνληθέο

εηδηθφηεηεο» φπσο πδξαπιηθνί θαη ειεθηξνιφγνη… βι. (Οηθνλφκνπ, 2010: 61).

-57-

“κάιινλ φρη” ζε ζρέζε κε ηελ αμηνπηζηία ησλ ΜΠΔ σο εξγαιείνπ πξφιεςεο ησλ

πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ.


Σα παξαπάλσ απνηεινχλ έλα πνιχ κηθξφ -ελδεηθηηθφ- κέξνο ησλ πεξηβαιινληηθψλ

πξνβιεκάησλ πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ε δεκφζηα δηνίθεζε ζηε ρψξα καο θαη

εζηηάδνπλ θπξίσο ζε βιάβεο πνπ πξνμελνχλ νη επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ

ππνβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ζηελ Διιάδα, αλ ιεθζνχλ ππφςε θαη άιιεο θχζεσο

αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ελδεηθηηθά ε εθηφο ζρεδίνπ δφκεζε θαη γεληθά ε

ινγηθή ηεο “αλάπηπμεο” κέζσ ηνπ real estate, νη δαζηθέο ππξθαγηέο, ε δηαρείξηζε ησλ

απνξξηκκάησλ θαη ε παξαγσγή ελέξγεηαο, είλαη δπζηπρψο αθφκα πην εθηεηακέλεο θαη

δχζθνια αλαζηξέςηκεο, ηνπιάρηζηνλ βξαρππξφζεζκα.

ε ζρέζε κε ην εμεηαδφκελν ζέκα, πξνθχπηεη αλππαξμία πνιηηηθήο πνπ λα ζηεξίδεηαη ζε

ζηαζεξφ, ζπζηεκαηηθφ, ζπλεθηηθφ θαη θπξίσο πξαγκαηηζηηθφ λνκνζεηηθφ ζρεδηαζκφ. ηηο

ζεκεξηλέο ζπλζήθεο νη πηέζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη εμαηηίαο ηεο χθεζεο ηεο νηθνλνκίαο ηφζν

ζηηο ΜΜΔ, φζν θαη ζηνπο εξγαδφκελνπο, ελδερνκέλσο δεκηνπξγνχλ πξνυπνζέζεηο επίιπζεο

ηέηνησλ ρξφλησλ παζνγελεηψλ. Ωζηφζν, είλαη νξαηφο ν θίλδπλνο λα γίλνπλ επηπιένλ

εθπηψζεηο ζηνλ ζρεδηαζκφ ηεο λνκνζεζίαο, ψζηε λα δηεπθνιχλνπλ ηελ “νηθνλνκηθή

αλάπηπμε” φρη βειηηψλνληαο ηα έσο ηψξα θαθψο θείκελα, αιιά απνξπζκίδνληαο

νινθιεξσηηθά ην πθηζηάκελν πξνβιεκαηηθφ θαζεζηψο.

Παξάιιεια, δελ πξέπεη λα παξαγλσξίδεηαη ην γεγνλφο φηη ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο ηα

ζπκθέξνληα ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ πνιηηψλ κπνξνχλ λα έξζνπλ ζε ζχκπλνηα. Γηα

παξάδεηγκα, ζε ζρέζε κε ην ζέκα ησλ “ππεξαγνξψλ” παξά ην γεγνλφο φηη νη πνιίηεο πνπ

γεηηληάδνπλ ήηαλ εθείλνη πνπ μεθηλνχζαλ ηε δηαδηθαζία ηεο θαηαγγειίαο ζην πλήγνξν ηνπ

Πνιίηε, δήισλαλ ηαπηνρξφλσο φηη ήηαλ θαη νη ίδηνη πειάηεο ησλ ελ ιφγσ θαηαζηεκάησλ θαη

δελ ζθφπεπαλ λα αιιάμνπλ πξαθηηθή (Αδάκ, 2006: 18). Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο θαηνίθνπο

πεξηβαιινληηθά ππνβαζκηζκέλσλ βηνκεραληθψλ πεξηνρψλ νη νπνίνη εκθαλίδνπλ πςειά

πνζνζηά απαζρφιεζεο ζηηο επηρεηξήζεηο, φπσο π.ρ. ζηα Οηλφθπηα. Ζ πεξίπησζε ησλ

Οηλνθχησλ, βέβαηα, αθνξά θξαπγαιέεο παξαλνκίεο κε εγθιεκαηηθέο θαη δχζθνια

αλαζηξέςηκεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο θαη ην δήηεκα πξέπεη λα ηεζεί ζε κηα άιιε

δηάζηαζε.

Ωζηφζν ην επηρείξεκα παξακέλεη επηρείξεκα. Γεδνκέλεο θαη ηεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο,

επηβάιιεηαη ε αλαδήηεζε απφ ην λνκνζέηε ηεο ρξπζήο ηνκήο αλάκεζα ζηελ πξνζηαζία ηνπ

-58-

πεξηβάιινληνο θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε.

Δμππαθνχεηαη πσο φηαλ γίλεηαη ιφγνο γηα απινπνίεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο,

απηφ πξέπεη λα ζεκαίλεη ζαθήλεηα, πξνδηαγξαθέο, ζπζηεκαηνπνίεζε, θσδηθνπνίεζε θαη

εθζπγρξνληζκφ θαη ζε θακία πεξίπησζε νινθιεξσηηθή θαηάξγεζε ηεο παξέκβαζεο ηνπ

θξάηνπο ή πεξηβαιινληηθέο εθπηψζεηο ππφ ηελ αλνρή ηεο δηνίθεζεο θαη ηνπ λνκνζέηε. ια

απηά φκσο απνηεινχλ απιψο δπλεηηθά ζελάξηα.

Σν ζίγνπξν είλαη φηη ην πθηζηάκελν θαζεζηψο νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο

επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ Διιάδα δελ επηηπγράλεη θαλέλαλ απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ θαζψο νχηε

δηαζθαιίδεη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο, νχηε θαζηζηά ηε ρψξα

πην ειθπζηηθή ζηνπο επελδχηεο.

Γεληθή δηαπίζησζε απνηειεί ε πνιππινθφηεηα ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ, ε

απνζπαζκαηηθφηεηά ηνπ, ν κε-θσδηθνπνηεκέλνο ραξαθηήξαο ηνπ θαη ζε πνιιά ζεκεία ε

ειιηπέζηαηε εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ, ησλ αξρψλ θαη ησλ εξγαιείσλ ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο.

Δμαηηίαο απηψλ, πξνθχπηεη σο απνηέιεζκα νη ΜΜΔ είηε λα αγλννχλ ην πθηζηάκελν

λνκηθφ πιαίζην -θαζψο δελ είλαη ζε ζέζε λα παξαθνινπζνχλ ηελ εμέιημή ηνπ θαη έρνπλ

ειιηπή ελεκέξσζε γηα ηηο απαηηήζεηο ηνπ, είηε λα θξίλνπλ ηειηθά σο αζχκθνξε ηελ ηήξεζή

ηνπ -θαζψο ε πηζαλφηεηα θαη χςνο ησλ ρξεκαηηθψλ θπξψζεσλ πνπ κπνξεί λα ηνπο

επηβιεζνχλ απνηεινχλ ακειεηέα κεγέζε.

Οη απνθεληξσκέλεο ππεξεζίεο ηνπ θξάηνπο θαη ε απηνδηνίθεζε νθείινπλ λα δξνπλ θαη

ππνζηεξηθηηθά (mentoring) θαη πξνιεπηηθά-θαηαζηαιηηθά (έιεγρνη ηήξεζεο θαη επηβνιήο ηεο

λνκηκφηεηαο) απέλαληη ζε ηέηνηα θαηλφκελα.

Ζ θεληξηθή δηνίθεζε θαη ε εθάζηνηε θπβέξλεζε νθείινπλ λα απινπνηήζνπλ θαη λα

θσδηθνπνηήζνπλ ηε λνκνζεζία, κε γλψκνλα ηελ πξάζηλε αλάπηπμε, κέζσ δηεπηζηεκνληθήο

πξνζέγγηζεο, ιακβάλνληαο ππφςε ζηνηρεία πνπ άπηνληαη ηεο δηνίθεζεο επηρεηξήζεσλ, ηεο

δεκφζηαο δηνίθεζεο, ηεο ρσξνηαμίαο, ηεο νηθνινγίαο, ηεο δηαρείξηζεο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη

ηεο λνκηθήο επηζηήκεο.

Σέινο, πνιχηηκε κπνξεί λα αλαδεηρζεί ε ζπκβνιή άιισλ θνξέσλ φπσο ηα επηκειεηήξηα,

θαζψο κπνξνχλ λα αλαιάβνπλ ξφινπο ππνζηεξηθηηθνχο γηα ηα κέιε ηνπο, σο δηακεζνιαβεηέο

κεηαμχ θξάηνπο θαη δηνίθεζεο, γηα παξάδεηγκα αλαιακβάλνληαο λα ελεκεξψλνπλ ζε ηαθηηθή

βάζε ηηο ΜΜΔ γηα ηηο αιιαγέο ηεο λνκνζεζίαο, κε κηθξφ ζρεηηθά θφζηνο, κέζσ αμηνπνίεζεο

ηνπ δηαδηθηχνπ.

Δλ θαηαθιείδη, ζε ζρέζε κε ην λνκηθφ πιαίζην ηξία δεηήκαηα πξνθχπηνπλ: ζρεδηαζκφο,

ελεκέξσζε θαη εθαξκνγή.

Ζ ζεκεξηλή νηθνλνκηθή θαη πνιηηηθή ζπγθπξία δελ βνεζά ηδηαίηεξα ζηελ θαηαπνιέκεζε

-59-

απηψλ ησλ παζνγελεηψλ, θαζψο ην βάξνο ηίζεηαη ζηελ νκαινπνίεζε ησλ δεκνζίσλ

νηθνλνκηθψλ, πνπ ζπλεπάγεηαη ιηηφηεηα θαη πεξηνξηζκφ δαπαλψλ θαη άξα θαληάδεη κηθξή ε

πηζαλφηεηα ηεο ελίζρπζεο ζε πξνζσπηθφ θαη πιηθνηερληθέο ππνδνκέο ησλ ειεγθηηθψλ

κεραληζκψλ. Ο ζπγθεθξηκέλνο ηνκέαο, άιισζηε, ήδε πξηλ ην μέζπαζκα ηεο θξίζεο εκθάληδε

ζνβαξέο ειιείςεηο θαη πξνβιήκαηα (Καιιηθαληδάξνπ, 20061).

Οη εθπηψζεηο φκσο ζηελ πνηφηεηα ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ζηελ εθαξκνγή ηεο ζρεηηθήο

λνκνζεζίαο, ζπλεπάγνληαη καθξνρξφληα, πέξα απφ ζνβαξή πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε θαη

έλα επηπιένλ θαη πνιχ επξχηεξν θφζηνο. Απηφ ηεο απψιεηαο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο

κείσζεο ηεο ειθπζηηθφηεηαο ηεο ρψξαο καο ζην δηεζλέο νηθνλνκηθφ θαη επελδπηηθφ

πεξηβάιινλ.

-60-

4. ΜΜΔ θαη Πξάζηλε-βηώζηκε Αλάπηπμε

Απηφ πνπ πξέπεη λα θαηαζηεί ζαθέο, πξηλ ηελ επηκέξνπο αλάιπζε ηεο ζπκβνιήο ησλ

ΜΜΔ ζηελ βηψζηκε αλάπηπμε, είλαη φηη νη επηπηψζεηο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ ΜΜΔ ζην

πεξηβάιινλ θέξνληαη λα είλαη -ζπλνιηθά- αληηζηξφθσο αλάινγεο ηνπ κεγέζνπο ηνπο,

δεδνκέλνπ ηνπ πιήζνπο ηνπο. Καη απηφ κπνξεί εχθνια λα γίλεη αληηιεπηφ δεδνκέλνπ ηνπ

αξηζκνχ θαη ηεο δηάρπζήο ηνπο ζην ζχλνιν ηεο νηθνλνκίαο θαη ηνπ ρψξνπ.

4.1 ΜΜΔ & Πεξηβάιινλ

Γεληθά εθηηκάηαη πσο νη ΜΜΔ ζπλεηζθέξνπλ ζην 70% ηεο βηνκεραληθήο ξχπαλζεο ζηελ

Δπξψπε. Απηή ε εθηίκεζε κπνξεί λα ζεσξεζεί αμηφπηζηε δεδνκέλνπ φηη ην 60% ηεο

παξαγσγήο ζηελ Δπξψπε δεκηνπξγείηαη απφ ηηο ΜΜΔ θαη είλαη θνηλά παξαδεθηφ φηη ππάξρεη

επζεία ζχλδεζε αλάκεζα ζηνλ φγθν ηεο παξαγσγήο θαη ζηνπο ξχπνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ

παξαγσγηθή δηαδηθαζία (Πξνβνιή, 2011). Δπηπξνζζέησο, νη πεξηζζφηεξεο ΜΜΔ ζηνπο

ζρεηηθνχο ειέγρνπο πνπ δηελεξγνχλ θαηά θαηξνχο νη αξκφδηεο εζληθέο αξρέο έρνπλ βξεζεί κε

ζπκκνξθνχκελεο πξνο εζληθνχο ή θνηλνηηθνχο πεξηβαιινληηθνχο θαλνληζκνχο (Πξνβνιή,

2011).

Αληηπξνζσπεπηηθά παξαδείγκαηα ηνπ πεξηβαιινληηθνχ αληίθηππνπ απφ ηελ ιεηηνπξγία

ησλ ΜΜΔ, είλαη ηα παξαθάησ:

ην Ζλσκέλν Βαζίιεην νη ΜΜΔ επζχλνληαη γηα ην 60% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ

δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ (Marshall Report 1998). ε

επίπεδν ΔΔ νη ΜΜΔ επζχλνληαη γηα ην 60% ησλ εκπνξηθψλ απνβιήησλ θαη ην 80% ησλ

γεγνλφησλ ξχπαλζεο (Environment Agency 2003). ηελ Οιιαλδία, νη ΜΜΔ είλαη ππεχζπλεο

γηα ην 36% ησλ εθπνκπψλ ρισξνθζνξαλζξάθσλ (CFCs) θαη ην 24% ησλ απνβιήησλ

(Hoevengel & Wolters 2000).

Δπηπιένλ, δελ πξέπεη λα παξαιεθζεί ην γεγνλφο φηη ε πεξηβαιινληηθή επίδξαζε ησλ

ΜΜΔ πξέπεη λα ινγίδεηαη ζσξεπηηθά, θαζψο ιφγσ ηνπ πιήζνπο ησλ κηθξψλ δξαζηεξηνηήησλ

ηνπο παξάγνπλ ηειηθά ζεκαληηθή πεξηβαιινληηθή επίδξαζε (Hillary, 1995, 2000; Welford,

1994; Schaper, 2002; Gunningham 2002; Petts 2000), ελψ έρεη επηπιένλ επηζεκαλζεί φηη

ηειηθά νη ΜΜΔ έρνπλ κεγαιχηεξε πεξηβαιινληηθή επίπησζε αλά κνλάδα απφ ηηο

κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο (Gunnigham N.,2002). Γηα παξάδεηγκα, έρεη εθηηκεζεί φηη 880.000

γαιιηθέο βηνηερλίεο θαη κηθξέο επηρεηξήζεηο παξάγνπλ εηεζίσο 20 εθ. ηφλνπο απνβιήησλ,

-61-

πνζφηεηα ίζε κε φζν παξάγνπλ ηα γαιιηθά λνηθνθπξηά ζην ζχλνιφ ηνπο, ελψ

πξφζθαηε έξεπλα ζηε Γαιιία θαηέδεημε φηη νη ΜΜΔ ελδερνκέλσο είλαη ππεχζπλεο γηα ην 40-

45% φισλ ησλ βηνκεραληθψλ αέξησλ ξχπσλ, ηεο θαηαλάισζεο λεξνχ θαη ελέξγεηαο, θαζψο

θαη ηεο παξαγσγήο ηνπ 60-70% ηεο παξαγσγήο ησλ βηνκεραληθψλ απνβιήησλ (ADEME,

2007).

Απφ φια ηα παξαπάλσ θαζίζηαηαη ζαθέζηαην φηη αλ δελ ζπλππνινγηζηνχλ νη ΜΜΔ ζε

νπνηνλδήπνηε ζρεδηαζκφ αθνξά ηελ βηψζηκε αλάπηπμε, απηφο είλαη θαηαδηθαζκέλνο λα

απνηχρεη. πλάγεηαη, ινηπφλ, φηη, δξάζεηο φπσο ην πεξηβαιινληηθφ mentoring ζηηο ΜΜΔ είλαη

εθ ησλ σλ νπθ άλεπ πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε αεηθφξνο αλάπηπμε ζην ζχλνιν ηεο

νηθνλνκίαο.

4.2 Οη Σέζζεξηο Μύζνη ηεο Άξλεζεο

Έρνληαο ππφςε φια ηα παξαπάλσ, πξνθχπηεη εχινγα ην εξψηεκα, γηαηί δελ έρνπλ ιεθζεί

πξν πνιινχ κέηξα ηέηνηα ζην επίπεδν ησλ ΜΜΔ, ψζηε λα κεησζνχλ αηζζεηά νη

πεξηβαιινληηθέο ηνπο επηπηψζεηο. Ζ απάληεζε, βξίζθεηαη κεηαμχ αθελφο ηεο ιαλζαζκέλεο -

έσο θαη αλχπαξθηεο- πξνζέγγηζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζε ζρέζε κε ηελ πεξηβαιινληηθή

πνιηηηθή πνπ αθνξά ηε ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ θαη αθεηέξνπ ζηηο ίδηεο ηηο ΜΜΔ θαη

ηελ λννηξνπία πνπ επηθξαηεί ζε απηέο γχξσ απφ ηελ αλαγθαηφηεηα, αιιά θαη ηηο

αληηθεηκεληθέο „„δπζθνιίεο‟‟ ζηελ αιιαγή ηνπ ηξφπνπ ιεηηνπξγίαο ηνπο ζε πεξηβαιινληηθά

πην θηιηθή θαηεχζπλζε. ην παξφλ θεθάιαην αλαιχνληαη ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηηο ΜΜΔ ελ

γέλεη.

πσο πξνθχπηεη απφ ηα ζεκηλάξηα πεξηβαιινληηθνχ mentoring πνπ δηνξγάλσζε ην

ΔΒΔΑ, ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ Think Green ην 2011, αλαδείρζεθαλ ηέζζεξηο επξχηεξα

δηαδεδνκέλνη κχζνη πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαπάλσ ιαλζαζκέλε λννηξνπία ησλ ΜΜΔ

(πξνβνιή, 2011)

1. Ζ επηρείξεζή κνπ είλαη κηθξή, δελ επζύλνκαη εγώ γηα ηελ ξύπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο.

2. Σν θόζηνο είλαη κεγάιν, δελ κπνξώ λα αληαπνθξηζώ.

3. Γελ έρσ ηελ απαξαίηεηε ηερλνγλσζία, ηνπο θαηάιιεινπο αλζξώπνπο.

4. Γελ έρσ ηνλ ρξόλν λα αζρνιεζώ θαη κε απηό ην ζέκα. Τπάξρνπλ θαζεκεξηλέο

ππνρξεώζεηο πνπ δελ κπνξνύλ λα πεξηκέλνπλ.

Δίλαη πξνθαλέο φηη πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring ζε ζρέζε εηδηθά

κε ηηο ΜΜΔ είλαη ε θαηάξξηςε ησλ παξαπάλσ κχζσλ. ε ζρέζε κε ηνλ πξψην κχζν, πνπ δελ

-62-

ζέιεη ηηο ΜΜΔ λα έρνπλ άμηεο ιφγνπ πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, ήδε ε έσο ηψξα αλάιπζή

έρεη απαληήζεη.

ε φ,ηη αθνξά ην ζέκα ηνπ θφζηνπο, κηα πξψηε απάληεζε είλαη φηη νη πεξηζζφηεξεο

„„πξάζηλεο‟‟ πξαθηηθέο είλαη ζπλήζσο θαη νηθνλνκηθέο. Πξάγκαηη, πάξα πνιιέο δξάζεηο πνπ

ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζην πιαίζην ηνπ εκπνξίνπ, ησλ ππεξεζηψλ

ή θαη ηεο κεηαπνίεζεο, ελζσκαηψλνπλ εγγελψο ην ζηνηρείν ηεο νηθνλνκίαο-εμνηθνλφκεζεο,

π.ρ. ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο κε ηελ ρξήζε ελεξγεηαθά απνδνηηθψλ ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ

θαη ηε βειηίσζε ησλ κνλψζεσλ ησλ θηηξίσλ, κεζνπξφζεζκα είλαη νηθνλνκηθά

απνδνηηθφηεξε. Σαπηφρξνλα, δελ πξέπεη λα αγλνείηαη ην γεγνλφο φηη ππάξρεη πιήζνο θηιηθψλ

πεξηβαιινληηθά πξαθηηθψλ πνπ -θπξηνιεθηηθά- δελ ζηνηρίδεη ηίπνηα ζηηο επηρεηξήζεηο, ή έζησ

ην θφζηνο ηνπ είλαη ακειεηέν, ι.ρ. ε αλαθχθισζε ραξηηνχ, ε εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο απφ

ηελ πιήξε απελεξγνπνίεζε ησλ ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ αληί ηεο ρξήζεο ηεο ιεηηνπξγίαο

αλακνλήο (stand-by mode).

Φπζηθά ππάξρνπλ θαη αθξηβέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο εηδηθά ζηνλ θιάδν ηεο

κεηαπνίεζεο, φπνπ ελ γέλεη ε παξαγσγηθή δηαδηθαζία παξάγεη ηνμηθά ππνπξντφληα,

θαζηζηψληαο αλαγθαία ηελ ρξήζε αξθεηά αθξηβψλ ηερλνινγηψλ γηα ηελ αζθαιή ελαπφζεζή

ηνπο ζην πεξηβάιινλ (βηνινγηθνί θαζαξηζκνί, θίιηξα, αζθαιήο απνζήθεπζε θιπ). Ωζηφζν,

αθφκα θαη ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε ππάξρνπλ πξνζηηζέκελα νθέιε, φπσο είλαη ε απφθηεζε

θαιήο έμσζελ καξηπξίαο γηα ηηο επηρεηξήζεηο πνπ επηδεηθλχνπλ εηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε,

ζεβφκελεο ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, ηελ πνηφηεηα δσήο θαη ηελ πγεία ησλ πνιηηψλ ή θαη ησλ

ίδησλ ησλ εξγαδφκελψλ ηνπο.

Σαπηφρξνλα, ε αλάπηπμε εηδηθά ρσξνζεηεκέλσλ πεξηνρψλ απνθιεηζηηθά γηα ηέηνηνπ

είδνπο ρξήζεηο, φρη κφλν κεηψλεη ηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, εκπνδίδνληαο ηελ δηαζπνξά

εηδψλ ξχπσλ ζηνλ αζηηθφ ηζηφ θαη ηηο θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο, αιιά επίζεο δηαλνίγεη

πξννπηηθέο νηθνλνκηψλ θιίκαθαο ζην επίπεδν ηεο δηαρείξηζεο ησλ ππνπξντφλησλ θάζε

επηκέξνπο κεηαπνηεηηθήο επηρείξεζεο, σο πξψηε χιε γηα ηηο ππφινηπεο. Σν παξάδεηγκα ηνπ

Kalundborg ζηε Γαλία, φπνπ νπζηαζηηθά εηέζεζαλ ηα ζεκέιηα ηεο βηνκεραληθήο

νηθνινγίαο31

, είλαη ελδεηθηηθφ ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν κηα νξζά ζρεδηαζκέλε ρσξνζέηεζε,

φρη κφλν πξνζηαηεχεη ην πεξηβάιινλ θαη αλαβαζκίδεη ππνβαζκηζκέλα θαη παξακειεκέλα

πξνάζηηα, αιιά επηπιένλ δεκηνπξγεί πξννπηηθέο εμνηθνλφκεζεο θφζηνπο θαη παξαγσγήο

πξφζζεησλ θεξδψλ γηα θάζε εκπιεθφκελν (Γεσξγαθέιινο , Καξβνχλεο 2003).

ε ζρέζε κε ηα ζέκαηα ηεο έιιεηςεο ηερλνγλσζίαο ή ηεο αδπλακίαο δηαρείξηζεο ηνπ

31

Industrial Ecology, βι. θεθ. 2

-63-

ρξφλνπ, ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ, εηδηθά ζην βαζκφ

εθείλν πνπ ε επηρείξεζε έρεη θαηαξηίζεη ζαθέο πιάλν απφ ην νπνίν πξνθχπηνπλ νη ζρέζεηο

θφζηνπο-νθέινπο απφ ηελ ελαζρφιεζε κε ηα ζέκαηα ηνπ πεξηβάιινληνο.

Σειηθά, ινηπφλ, ην πξφβιεκα δελ είλαη φηη αδπλαηνχλ ή είλαη αζχκθνξν γηα ηηο

πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο λα πηνζεηήζνπλ πεξηβαιινληηθά θηιηθέο πξαθηηθέο. Σν πξφβιεκα

έγθεηηαη ζηελ εκπεδσκέλε ιαλζαζκέλε θαη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ αβάζηκε

λννηξνπία ζε ζρέζε κε ην φιν ζέκα. Σν πξψην βήκα, ινηπφλ, πξέπεη λα αθνξά ζηε

ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ ιάζνπο θαη ην δεχηεξν ζηε δηφξζσζε ηνπ.

4.3 Καιέο Πξαθηηθέο Μείσζεο ησλ Πεξηβαιινληηθώλ Δπηπηώζεσλ

Απφ ηε ζηηγκή πνπ ζα ππεξθεξαζηνχλ νη παξαπάλσ δπζθνιίεο θαη αξλεηηθέο ζηάζεηο απφ

πιεπξάο επηρείξεζεο, κπνξνχλ ζηαδηαθά θαη ζπζηεκαηηθά πιένλ λα μεθηλήζνπλ λα

εθαξκφδνληαη γλσζηέο θαη επξχηεξα δηαδεδνκέλεο θαιέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο ζηε

ιεηηνπξγία ηεο. Οη ηειεπηαίεο δηαθξίλνληαη ζηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο θαη δξάζεηο:

1 Γηαρείξηζε Δλέξγεηαο:

Δμνηθνλφκεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο: κπνξεί λα επηηεπρζεί ζε ηνκείο φπσο ν

θιηκαηηζκφο, ε ςχμε, ε ζέξκαλζε, ν θσηηζκφο, ηφζν κε ηελ επηινγή ησλ ελεξγεηαθά

απνδνηηθφηεξσλ ειεθηξηθψλ θαη ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ, φζν θαη κε ηελ βνήζεηα

ηνπ βηνθιηκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ, ηεο αιιαγήο ησλ θνπθσκάησλ θαη ηεο θαιχηεξεο

κφλσζεο ηνπ θειχθνπο ηνπ θηηξίνπ, ηε θχηεπζε πξαζίλνπ θαη ηε ρξήζε ηεο

γεσζεξκίαο θαη ησλ ειηαθψλ ζπιιεθηψλ.

Αμηνπνίεζε θαη πξνηίκεζε ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, φπνπ θαη φζν απηφ

είλαη εθηθηφ θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθφ (γεσζεξκία, αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα,

βηνκάδα).

2 Γηαρείξηζε Τδαηηθψλ Πφξσλ θαη Τγξψλ Απνβιήησλ:

Δμνηθνλφκεζε ηνπ λεξνχ κέζσ ηηο βειηίσζεο ησλ ζπζηεκάησλ παξνρήο θαη ηεο

εμάιεηςεο ησλ απσιεηψλ-δηαξξνψλ, αιιά θαη ηεο αλαθχθισζεο ιπκάησλ θαη

απνβιήησλ γηα επαλάθηεζε κέξνπο ηνπ λεξνχ. Μείσζε ηεο ζπαηάιεο ζηηο

θαιιηέξγεηεο κε ηελ εθαξκνγή ζηάγδελ άξδεπζεο θαη πφηηζκα ζε ψξεο κε ρακειή

ειηνθάλεηα.

Δπεμεξγαζία ησλ πγξψλ απνβιήησλ (βηνινγηθή, ρεκηθή επεμεξγαζία) γηα αζθαιή

ελαπφζεζή ηνπο ζην πεξηβάιινλ. πιινγή ησλ ηεγαλέιαησλ γηα παξαγσγή

βηνθαπζίκσλ.

-64-

3 Γηαρείξηζε ηεξεψλ Απνβιήησλ:

Μείσζε ηνπ φγθνπ ησλ ζηεξεψλ απνβιήησλ κε ηελ απνθπγή ηεο ζπαηάιεο ζε

πξψηεο χιεο θαη αλαθχθισζε ραξηηνχ, γπαιηνχ, κεηάιινπ, ζπζζσξεπηψλ ελέξγεηαο

θαη ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ.

Κνκπνζηνπνίεζε ησλ βηνδηαζπψκελσλ ζηεξεψλ απνβιήησλ θαη δηάζεζή ηνπο ζηελ

αγνξά σο ιίπαζκα ή γηα παξαγσγή βηναηζαλφιεο.

4 Δθνδηαζηηθή Αιπζίδα & Μεηαθνξέο:

Πξνηίκεζε ηνπηθψλ πξντφλησλ θαη πξνκεζεπηψλ γηα πεξηνξηζκφ ηνπ θφζηνπο

κεηαθνξψλ θαη εθνδηαζκνχ.

Δθαξκνγή νινθιεξσκέλνπ ζπζηήκαηνο επηκειεηείαο (logistics) κε ζηφρν ηελ

βειηηζηνπνίεζε ηεο απφδνζεο ηνπ εθνδηαζκνχ θαη ησλ κεηαθνξψλ.

Υξήζε βηνθαπζίκσλ, βηνληίδει θαη θπζηθνχ αεξίνπ.

5 Πεξηβαιινληηθέο Δπελδχζεηο γηα ηελ Αχμεζε ηεο Αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηε Βειηίσζε

ηεο Δηαηξηθήο Δηθφλαο ηεο Δπηρείξεζεο:

Δθαξκνγή πζηήκαηνο Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο

Οηθνινγηθή ήκαλζε Πξντφλησλ-Πηζηνπνίεζε

Αλάπηπμε ζπλεξγεηψλ θαη ζχλδεζε κε δίθηπα επηρεηξήζεσλ θαη θαηαλαισηψλ πνπ

εθαξκφδνπλ αλάινγεο πξαθηηθέο, ζε ζπλδπαζκφ κε αλάινγν ζρέδην πξνψζεζεο ηεο

εηαηξηθήο εηθφλαο θαη ηνπ marketing ησλ πξντφλησλ ηεο επηρείξεζεο.

4.4 Σερληθέο - ηάδηα Δθαξκνγήο Πξάζηλσλ Πξαθηηθώλ

ην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ απφ ηα ζεκηλάξηα πεξηβαιινληηθνχ mentoring πνπ δηνξγάλσζε ην

EBEA (πξνβνιή, 2011) αλαδεηθλχεηαη κεζνδνινγία απφ δηαδηθαζίεο 3 ζηαδίσλ γηα πηνζέηεζε

πην „„πξάζηλσλ‟‟ πξαθηηθψλ απφ ηηο ΜΜΔ. Απηφ πνπ δηαθξίλεη ηα ζηάδηα κεηαμχ ηνπο είλαη ν

ρξφλνο ηεο απφδνζεο ησλ ζρεηηθψλ κέηξσλ.

Έηζη, ζην 1ν ζηάδην ιακβάλνληαη δξάζεηο εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο (ειεθηξηθή,

θσηηζκφο, ζέξκαλζε, θιηκαηηζκφο), κείσζεο θαηαλάισζεο γξαθηθψλ πιψλ θαη ζπληήξεζεο

νρεκάησλ. Οη παξαπάλσ δξάζεηο φπσο εχθνια γίλεηαη θαηαλνεηφ έρνπλ άκεζεο επηπηψζεηο

ζηε κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο ησλ επηρεηξήζεσλ.

Σν 2ν ζηάδην αθνξά δξάζεηο πην κεζνπξφζεζκεο απφδνζεο φπσο αλαθχθισζε, κνλψζεηο

θηηξίσλ θαη αληηθαηάζηαζε ιεβήησλ, θνπθσκάησλ θαη ελεξγνβφξνπ εμνπιηζκνχ παξαγσγήο

ή γξαθείνπ κε πην απνδνηηθή, ειεγρφκελε δηαρείξηζε απνβιήησλ θαη έιεγρν ηνπ ζνξχβνπ θαη

ηεο ζθφλεο.

-65-

Σέινο, ζην 3ν ζηάδην πιένλ αλαθέξνληαη δξάζεηο πνπ έρνπλ ραξαθηήξα επέλδπζεο ζην

κέιινλ ηεο επηρείξεζεο, θαζψο αθνξνχλ ηελ εθπιήξσζε κέζν- θαη καθξνπξφζεζκσλ

ζηφρσλ. Σέηνηνπ είδνπο δξάζεηο είλαη ε αληηθαηάζηαζε ηνπ ζηφινπ ησλ νρεκάησλ, ε

εηζαγσγή ηερλνινγηψλ παξαγσγήο πην θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ, ε εγθαηάζηαζε

ζπζηήκαηνο αλαθχθισζεο λεξνχ, βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ θιπ. Σν ηειεπηαίν βήκα ζε απηφ

ην ζηάδην είλαη λα θαηαθέξεη ε ΜΜΔ λα εγθαηαζηήζεη θαη λα ιεηηνπξγεί ζχζηεκα

πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο.

4.5 Γείθηεο Πεξηβαιινληηθήο Αμηνιόγεζεο & Δξγαιεία Παξαθνινύζεζεο

Ζ εθαξκνγή κηαο κεζνδνινγίαο πεξηβαιινληηθήο αμηνιφγεζεο θαη παξαθνινχζεζεο

απνηειεζκάησλ απφ ηηο ΜΜΔ, κπνξεί λα θπκαίλεηαη απφ κηα ζπζηεκαηηθή, αλαιπηηθή θαη

ιεπηνκεξή παξαθνινχζεζε ησλ εμφδσλ ηεο επηρείξεζεο ζηνπο ζρεηηθνχο κε ηηο εθάζηνηε

δξάζεηο πφξνπο, κέρξη ηελ αλάπηπμε ηδηαίηεξα ζχλζεησλ αιγφξηζκσλ θαη ηελ εγθαηάζηαζε

εμεηδηθεπκέλνπ ηερλνινγηθνχ εμνπιηζκνχ.

Δλδεηθηηθά ζηα ζεκηλάξηα ηνπ ΔΒΔΑ (πξνβνιή, 2011) αλαθέξνληαη ηα παξαθάησ:

Μεθοδολογία Παπακολούθηζηρ:

1. Παξαθνινύζεζε ινγαξηαζκώλ ειεθηξηθνύ ξεύκαηνο, λεξνύ, θπζηθνύ αεξίνπ,

πεηξειαίνπ θ.ά.

2. ύλδεζε ινγαξηαζκώλ π.ρ. κε απαζρνινύκελνπο ή/θαη θύθιν εξγαζηώλ

3. Καηαγξαθή πνζνηήησλ απνβιήησλ (αέξηα-πγξά-ζηεξεά)

4. ύλδεζε πνζνηήησλ απνβιήησλ κε κεγέζε παξαγσγήο (π.ρ. θηιά απόβιεηνπ Υ/ηόλνπο

παξαγόκελνπ πξντόληνο Τ)

5. Καηαλαισκέλε ελέξγεηα (πεηξέιαην-αέξην) γηα βηνκεραληθή θίλεζε

6. Καηαλαισκέλε ελέξγεηα αλά κνλάδα παξαγσγήο

7. Δλέξγεηα θίλεζεο απηνθηλήησλ (πεηξέιαην-βελδίλε)

8. Δγθαηάζηαζε ζπζηήκαηνο παξαθνινύζεζεο ηνπ ζηνιίζθνπ νρεκάησλ κε ζηόρν ηελ

βειηηζηνπνίεζε ησλ δηαδξνκώλ

9. Απνηύπσκα (επηρείξεζεο-ελεξγεηαθό-CO2)

10. Μέζνδνη-εξγαιεία-δείθηεο πεξηβαιινληηθήο αμηνιόγεζεο

Σύγσπονερ Επισειπημαηικέρ Πεπιβαλλονηικέρ Τεσνικέρ:

Πεξηβαιινληηθόο θύθινο δσήο πξντόλησλ-ελεξγεηαθό απνηύπσκα (co2 foot print)

-66-

Πεξηβαιινληηθό ηζνδύγην (eco balance)

Πεξηβαιινληηθό ζήκα (eco label)

Πεξηβαιινληηθή έθζεζε

4.6 πζηήκαηα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο

ε φ,ηη αθνξά ηα πζηήκαηα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο (ΠΓ), αλ θαη πξφθεηηαη γηα

έλα ηδηαίηεξα εμεηδηθεπκέλν θαη κε πνιιέο πξνεθηάζεηο ζέκα, επεηδή γίλνληαη πνιιέο

αλαθνξέο ζην θείκελφ καο, ζα αλαθεξζνχλ εδψ θάπνηα βαζηθά ζεκεία.

Απηφ πνπ ραξαθηεξίδεη επί ηεο νπζίαο ηα ΠΓ είλαη ε ηππνπνίεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ζε

ζρέζε κε ηελ πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε. Απηφ πξαθηηθά δελ ζεκαίλεη απαξαίηεηα φηη νη

επηρεηξήζεηο πνπ εθαξκφδνπλ θάπνην ζχζηεκα πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο δελ ξππαίλνπλ

θαζφινπ, ή ξππαίλνπλ ιηγφηεξν, αιιά φηη ξππαίλνπλ κε ζηαζεξέο ηηκέο θάζε θνξά πνπ

εθηεινχλ κηα ζπγθεθξηκέλε παξαγσγηθή ή άιιε δηαδηθαζία.

Πξαθηηθά, απηή ε ηππνπνίεζε -θαη θαηά ζπλέπεηα ζηαζεξνπνίεζε- θάζε ξππνγφλνπ

δηαδηθαζίαο, επηηξέπεη αθελφο κηα πην νκαιή δηαρείξηζε ησλ ξχπσλ θαη δίλεη ηελ δπλαηφηεηα

γηα κηα δπλεηηθή κείσζή ηνπο.

Έηζη, έκκεζα ή άκεζα, ην Π∆ νπζηαζηηθά απνηειεί εξγαιείν δηαρείξηζεο θαη κπνξεί λα

ζπκβάιεη:

ζηε ζπκκφξθσζε ησλ επηρεηξήζεσλ µε ηελ πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία,

ζηνλ έιεγρν ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο,

ζηε βειηίσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ηνπο επίδνζεο, µέζσ ειέγρσλ & πεξηνδηθψλ

αμηνινγήζεσλ.

Οπφηε ε βαζηθή παξαδνρή πνπ πξνθχπηεη γηα ηα ΠΓ είλαη ε εμήο: «Ζ θαιύηεξε

πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε νδεγεί έκκεζα θαη ζε θαιύηεξεο πεξηβαιινληηθέο επηδόζεηο»32

4.6.1 ISO33

14000 & EMAS

Γχν είλαη ηα επξχηεξα γλσζηά πξφηππα ΠΓ: ην ISO 14001 θαη ην EMAS. Σν EMAS

(Eco-Management and Audit Scheme) ζεσξείηαη πην πιήξεο αιιά θαη πην απαηηεηηθφ θαη

απαηηεί ηε δεκνζηνπνίεζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο-απφδνζεο,

32

Γηα πεξηζζφηεξα ζε ζρέζε κε ηα ΠΓ, ην ISO θαη ην EMAS, βι. (Μεηνχια, et al 2010), (Γεσξγαθέιινο θαη

Καξβνχλεο, 2003) θαη (ΔΒΔΑ, 2011). 33

Αμίδεη εδψ λα ζεκεησζεί φηη ν φξνο ISO έρεη θαζαξά ειιεληθή ξίδα θαη ζεκαίλεη „„Ίζνο‟‟, βι. ζρεηηθά

επίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ νξγαληζκνχ http://www.iso.org/iso/about/discover-iso_isos-name.htm [8-7-2011]

http://www.iso.org/iso/about/discover-iso_isos-name.htm

-67-

σζηφζν αλαγλσξίδεηαη κφλν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. ε αληίζεζε κε ην EMAS, ην ISO

14001 παξνπζηάδεη κεησκέλεο απαηηήζεηο, ελψ είλαη ζε παγθφζκηα θιίκαθα αλαγλσξηζκέλν34

.

4.7 Οηθνλνκηθνί ηόρνη - Πξννπηηθέο Πξάζηλεο Δπηρείξεζεο

ιε ε πξνεγεζείζα πεξηγξαθή θαη αλάιπζε ζε ζρέζε κε ηνπο ηξφπνπο ζπκβνιήο ησλ

ΜΜΔ ζηελ πξάζηλε-βηψζηκε αλάπηπμε, ζα ήηαλ εληειψο αλεπαξθήο θαη άζηνρε αλ δελ

πεξηειάκβαλε θαη αλαθνξά ζηνπο νηθνλνκηθνχο ζηφρνπο θαη ηηο αληίζηνηρεο πξαθηηθέο ησλ

„„πξάζηλσλ‟‟ επηρεηξήζεσλ. Ζ έκθαζε θαη πάιη πξέπεη λα δνζεί πξσηαξρηθά ζην φθεινο πνπ

πξνθχπηεη απφ ηε κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο, ην νπνίν έρεη θαη άκεζν -ζεηηθφ-

αληίθηππν ζηελ ίδηα ηελ επηρείξεζε.

Έηζη, φρη κφλν θαζίζηαηαη επθνιφηεξε θαη πεηζηηθφηεξε ε επηρεηξεκαηνινγία ππέξ ηεο

κεηάβαζεο ηεο επηρείξεζεο ζε πην θηιηθφ πεξηβαιινληηθά ηξφπν ιεηηνπξγίαο -θαη άξα πξέπεη

λα ζπληζηά βαζηθφ ζπζηαηηθφ ζηνηρείν θάζε δξάζεο πεξηβαιινληηθνχ mentoring, αιιά,

επηπιένλ, επηηξέπεη ζηνλ επηρεηξεκαηία λα κπνξέζεη λα ζέζεη ζαθείο θαη κεηξήζηκνπο

ζηφρνπο θαη λα νξίζεη αληίζηνηρνπο πνζνηηθνχο θαη πνηνηηθνχο δείθηεο κέηξεζεο ηεο

απφδνζεο ηεο εθαξκνγήο ησλ ζρεηηθψλ δξάζεσλ ζε απηή ηελ θαηεχζπλζε.

Σν παξαπάλσ ζθεπηηθφ δελ έρεη πεξάζεη θαζφινπ απαξαηήξεην ζε φ,ηη αθνξά θαη ην ίδην

ην πεξηβαιινληηθφ mentoring. Έηζη, ζην εθπαηδεπηηθφ πιηθφ απφ ηα ζεκηλάξηα ηνπ ΔΒΔΑ

επηζεκαίλεηαη, κεηαμχ άιισλ, φηη:

Ο νξηζκόο νηθνλνκηθώλ ζηόρσλ γίλεηαη δύζθνινο αλ γίλεη πξνζπάζεηα εθηίκεζεο ησλ

πξνζδνθηώλ ζε επίπεδν:

δηεύξπλζεο κεξηδίνπ αγνξάο

απνθπγήο απνθιεηζκνύ από δπλακηθέο λέεο αγνξέο (νηθνινγηθά, βηνινγηθά, θ.ά.

[πξντόληα])

ζεηηθήο επηξξνήο ζηνπο εξγαδόκελνπο θαη ζηνπο ζπλεξγάηεο ηεο εηαηξείαο

βειηίσζεο ηνπ θνηλσληθνύ πξνθίι ηεο εηαηξείαο

Αληίζεηα, όια είλαη θαηαλνεηά, όηαλ πξόθεηηαη γηα κείσζε θόζηνπο:

θαηαλάισζε ελέξγεηαο

κείσζε ρξήζεο θπζηθώλ πόξσλ

βειηίσζε δηαδηθαζηώλ

αληηθαηάζηαζε εμνπιηζκνύ

34

Γηα πεξηζζφηεξα ζρεηηθά κε ηε ζχγθξηζε ISO θαη EMAS βι. (Γεσξγαθέινο θαη Καξβνχλεο, 2003: 619-643)

-68-

εηζαγσγή λέσλ ηερλνινγηώλ

απαξαίηεηεο ελεξγεηαθέο πξνζαξκνγέο

4.8 Γπλαηόηεηεο Υξεκαηνδόηεζεο Πεξηβαιινληηθώλ Γξάζεσλ γηα ηηο ΜΜΔ

Οη πεξηβαιινληηθέο δξάζεηο ησλ ΜΜΔ, κπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηεζνχλ είηε απφ εζληθέο,

είηε απφ επξσπατθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο.

Ωο πξνο ηηο εζληθέο πεγέο, νη ζεκαληηθφηεξεο απφ απηέο είλαη: ν Αλαπηπμηαθφο Νφκνο (Ν.

3908/2011), ην Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ) 2007-2013, ηα Πεξηθεξεηαθά

Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα (ΠΔΠ), ην Σνκεαθφ Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Πεξηβάιινλ

θαη Αεηθφξνο Αλάπηπμε» 2007-2013, ην Σνκεαθφ Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα

«Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα» (ΔΠΑΔ ή ΔΠΑΝ ΗΗ) 2007-2013, ην

Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ» 2007-2013, θαζψο θαη ην

Σακείν Δγγπνδνζίαο Μηθξψλ θαη πνιχ Μηθξψλ Δπηρεηξήζεσλ (ΣΔΜΠΜΔ).

ε ζρέζε κε ηνπο ακηγψο Δπξσπατθνχο Πφξνπο ηα θπξηφηεξα Δπξσπατθά Πξνγξάκκαηα

ρξεκαηνδφηεζεο πεξηβαιινληηθψλ δξάζεσλ είλαη ηα LIFE+ (2007-2013) θαη MARCO POLO

II (2007-2013).


Απφ ηελ εμέηαζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ησλ ΜΜΔ δηαπηζηψζεθε φηη κπνξνχλ

λα ζπκβάινπλ θαζνξηζηηθά ζηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο δσήο, ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ

επίπεδν.

Απφ ηελ παξνπζίαζε ησλ ζπλεζέζηεξσλ ιφγσλ άξλεζεο ησλ ΜΜΔ λα πηνζεηήζνπλ πην

θηιηθέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο, θαηέζηε ζαθέο φηη πνιινί απφ απηνχο απνηεινχλ

πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλνπο „κχζνπο‟, παξά αληηθεηκεληθά αλππέξβιεηεο δπζθνιίεο. πσο

δηαπηζηψζεθε, ππάξρνπλ δηαδηθαζίεο, εξγαιεία θαη θαηάιιειεο κεζνδνινγίεο γηα ηηο

πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ.

εκαληηθφ είλαη, ζπλεπψο, λα ππάξμεη αλαιπηηθή απνηχπσζε ησλ πξνβιεκάησλ θαη

νξγαλσκέλε ππνζηήξημε, δηθηχσζε θαη ζπλεξγαζία ηνπ θξάηνπο κε ηηο επηρεηξήζεηο, αιιά

θαη ησλ επηρεηξήζεσλ κεηαμχ ηνπο, ψζηε λα επηηεπρζνχλ απηά απνηειέζκαηα.

-69-

Αμηνζεκείσην είλαη φηη φζν πην ζαθήο είλαη ε απνηχπσζε ησλ δεηεκάησλ θαη νη σθέιεηεο

πνπ ε επίιπζή ηνπο ζα επηθέξεη, ηφζν απμάλνληαη θαη νη πηζαλφηεηεο δξαζηεξηνπνίεζεο ησλ

επηρεηξήζεσλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε. Δίλαη ηδηαίηεξα θξίζηκν, ινηπφλ, νη ΜΜΔ λα ζέηνπλ

νηθνλνκηθά κεηξήζηκνπο ζηφρνπο κείσζεο ηνπ θφζηνπο πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηελ

πηνζέηεζε „„πξάζηλσλ‟‟ πξαθηηθψλ.

-70-

5. Ο Ρόινο ηεο Γηνίθεζεο ζηελ Πξάζηλε-Βηώζηκε Αλάπηπμε

O ξφινο ηνπ θξάηνπο έρεη ππάξμεη θνκβηθφο ζηελ πξνψζεζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο,

δηαρξνληθά ηφζν ζηελ Διιάδα, φζν θαη δηεζλψο. Σα πξνγξάκκαηα δεκνζίσλ επελδχζεσλ

απνηέιεζαλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ κνριφ αλάπηπμεο ζηα κεηαπνιεκηθά ρξφληα, ζην πιαίζην ηεο

αλνηθνδφκεζεο ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Διιάδαο.

ηελ Διιάδα, ν ξφινο ηνπ θξάηνπο ππήξμε ακθηιεγφκελνο, ηφζν ζε ζρέζε κε ηηο

ζηξαηεγηθέο επηινγέο ηνπ ραξαθηήξα ηεο αλάπηπμεο (θαηαζθεπαζηηθφο ηνκέαο-κεγάια

δεκφζηα έξγα), φζν θαη ζε ζρέζε κε ην ζεζκηθφ πιαίζην θαη ηηο θαθέο πξαθηηθέο πνπ

αλαπηχρζεθαλ. Δηδηθά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο γηγαληψζεθαλ νη πειαηεηαθέο ζρέζεηο κε φια

ηνπο ηα αξλεηηθά ζπλεπαθφινπζα: θξνχζκαηα δηαθζνξάο, αδηαθάλεηαο θαη παξαζηηηθή

ζπκβίσζε ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα κε ην θξάηνο.

ήκεξα, ε λέα ηάζε -πνπ είλαη ήδε ελ εμειίμεη- θηλείηαη ζηελ θαηεχζπλζε ηεο κείσζεο ηεο

παξέκβαζεο ηνπ θξάηνπο ζηελ νηθνλνκία, αιιά θαη ηεο ζπξξίθλσζήο ηνπ ζηηο πνιχ βαζηθέο

θαη επηηειηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ. ην πιαίζην πνπ έζεζε ν Ν.3845/2010: «Μέηξα γηα ηελ

εθαξκνγή ηνπ κεραληζκνύ ζηήξημεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο από ηα θξάηε-κέιε ηεο Εώλεο

ηνπ Δπξώ θαη ην Γηεζλέο Ννκηζκαηηθό Σακείν» θαη ησλ φζσλ αθνινχζεζαλ, θαζίζηαηαη ζαθέο

πσο νη ιεηηνπξγηθέο δεκφζηεο δαπάλεο θαη ην πξφγξακκα δεκφζησλ επελδχζεσλ βαίλνπλ

κεηνχκελα.

ε απηφ ην δεκνζηννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ ε αλαδήηεζε πξαθηηθψλ κείσζεο ησλ

δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη εμνηθνλφκεζεο πφξσλ απνηειεί πιένλ επηβεβιεκέλν κνλφδξνκν.

Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη ιήςε κέηξσλ ρακεινχ θφζηνπο κε πξνζηηζέκελε νηθνλνκηθή αμία,

κέζα ζηα νπνία κπνξεί λα εληαρζεί θαη ε αλάπηπμε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring, ζε

ζπλδπαζκφ κε ηνλ αλάινγν θαη απαξαίηεην εθζπγρξνληζκφ ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, ψζηε λα

κεγηζηνπνηεζνχλ νη απνδφζεηο θαη ηα νθέιε.

Σν παξαπάλσ ζθεπηηθφ άιισζηε δελ δηαθνξνπνηείηαη ηδηαίηεξα ζε φ,ηη αθνξά ηνλ

ηδησηηθφ ηνκέα, φπνπ ε κείσζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο ησλ επηρεηξήζεσλ -

ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ΜΜΔ- ψζηε λα εμνηθνλνκεζνχλ πνιχηηκα θεθάιαηα γηα

ελίζρπζε ηεο ξεπζηφηεηαο θαη γηα λέεο επελδχζεηο απνηειεί, κεηαμχ πνιιψλ άιισλ, αλαγθαία

ζηξαηεγηθή επηβίσζεο.

Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα, βάζεη θαη φζσλ έρνπλ πξναλαθεξζεί, φπνπ νη πξάζηλεο

πνιηηηθέο γηα ηηο ΜΜΔ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηφζν ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο, φζν θαη ζηελ

αχμεζε ησλ επελδχζεσλ γηα ηελ αλάπηπμε είλαη: (πεγή: πξνβνιή, 2011)

Ζ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη πξψησλ πιψλ,

-71-

Ζ κείσζε φγθνπ απνξξηκκάησλ θαη απνβιήησλ,

Ζ αλαθχθισζε (εηδηθά ζηηο κεηαπνηεηηθέο επηρεηξήζεηο),

Ζ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ,

Ζ βειηηζηνπνίεζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο κε κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ

κεηαθνξψλ.

5.1 Γηνηθεηηθή Παζνγέλεηα

Ωο πξνο ην ξφιν ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο επηβάιιεηαη λα πινπνηεζνχλ ηάρηζηα ζεκαληηθέο

κεηαξξπζκίζεηο πξνθεηκέλνπ απηή λα ζπκβάιεη θαζνξηζηηθά ζηε βηψζηκε αλάπηπμε. Ο

επηηαθηηθφο ραξαθηήξαο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ ζθιεξή πξαγκαηηθφηεηα πνπ θαζηζηά ηελ

Διιάδα ρψξα πνπ δελ εθκεηαιιεχεηαη ηα ζπγθξηηηθά ηεο πιενλεθηήκαηα, δελ δηαζέηεη

ζπλεθηηθέο θαη ζηαζεξέο πνιηηηθέο θαη δελ ζρεδηάδεη κε νξίδνληα ην κέιινλ.

Οη αηηίεο φισλ απηψλ ησλ δεηλψλ ηνπνζεηνχληαη ηζηνξηθά ήδε απφ ηηο ξίδεο ηνπ ειιεληθνχ

θξάηνπο, αλήθνπλ πξσηαξρηθά ζηε ζθαίξα ηεο πνιηηηθήο θαη απνηεινχλ δεηήκαηα ηδηαίηεξα

ζχλζεηα θαη πεξίπινθα γηα λα αλαιπζνχλ πεξαηηέξσ, απφ απηή ηε ζέζε.

Αλ ππνηεζεί φηη πθίζηαηαη ζηελ Διιάδα ε απαξαίηεηε δπλακηθή γηα κεηαζηξνθή ηνπ

ξφινπ θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θξάηνπο πξνο δηαθνξεηηθή θαηεχζπλζε κε ζθνπφ λα

δηνξζσζνχλ ηα θαθψο θείκελα πνιιψλ δεθαεηηψλ, ππφ απηήλ ηελ πξνυπφζεζε θαη κφλν,

νθείινπλ λα γίλνπλ ζεκαληηθέο κεηαξξπζκίζεηο ζηε δηάξζξσζε, ηε ιεηηνπξγία, ηελ

νξγάλσζε θαη ηελ ίδηα ηε λννηξνπία επάλσ ζηελ νπνία νηθνδνκήζεθε ε δεκφζηα δηνίθεζε.

Πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο είλαη ε απνηχπσζε ελφο αλαπηπμηαθνχ νξάκαηνο γηα ηελ Διιάδα

κε νξίδνληα δεθαεηίαο, ην νπνίν ζα ζπκπεξηιακβάλεη ζην ζρεδηαζκφ ηνπ ηνλ ξφιν πνπ

θαιείηαη λα δηαδξακαηίζεη ε δεκφζηα δηνίθεζε. Γηα απηφ απαηηείηαη ηαπηφρξνλα κε ηελ

απνθξπζηάιισζε απηνχ ηνπ νξάκαηνο, ε εθπφλεζε ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε ζρέζε κε

φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο πνπ επεξεάδνληαη απφ ην θξάηνο. Κάηη ηέηνην, δεδνκέλεο

ηεο δνκήο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα ζηελ Διιάδα, ηεο αλεπάξθεηαο ησλ νηθνλνκηθψλ πφξσλ, αιιά

θαη ηεο κηθξνκεζαίαο θαη θαηαθεξκαηηζκέλεο θχζεο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, απνηειεί ηηηάλην

έξγν.

Ωζηφζν, ρσξίο πξνεγνχκελε πιήξε θαηαγξαθή θαη απνηχπσζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ,

δελ κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα αμηφπηζην ζρεδηαζκφ κε πξννπηηθέο επηηπρνχο πινπνίεζεο θαη

βηψζηκεο καθξνπξφζεζκα νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζε ηνκείο φπσο π.ρ. ν ηνπξηζκφο, ε

λαπηηιία, ε αγξνηηθή παξαγσγή, ε κεηαπνίεζε, ην ιηαληθφ εκπφξην, νη ππεξεζίεο, νη

-72-

θαηαζθεπέο, ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ, ε βηνκεραλία θαη θπζηθά ε πξνψζεζε ηεο

εμσζηξέθεηαο.35

ηε βάζε ηνπ παξαπάλσ ζρεδηαζκνχ, αμηνπνηψληαο ηα εξγαιεία ηεο „θαιήο λνκνζέηεζεο‟

πξέπεη λα γίλεη απινπνίεζε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ, θσδηθνπνίεζε θαη νιηθφο εθζπγρξνληζκφο

ηνπ. Απηφ απαηηεί ζπζηεκαηηθή εξγαζία απφ ππεξεζίεο επηθνξηηζκέλεο απνθιεηζηηθά θαη

κφλν κε απηή ηελ αξκνδηφηεηα, κε ππνρξεσηηθφ ην ζηάδην ηεο δηαβνχιεπζεο θαη ηεο

αλνηθηήο επηθνηλσλίαο κε φια ηα ελδηαθεξφκελα κέξε.

Ηδηαίηεξε έκθαζε, ζε ζρέζε κε ηελ βηψζηκε αλάπηπμε θαη ηελ πξνζέιθπζε επελδχζεσλ,

πξέπεη λα δνζεί ζε ζέκαηα φπσο ην ζηαζεξφ θαζεζηψο θνξνινγίαο θαη αδεηνδφηεζεο, ε

παξνρή θηλήηξσλ, ε ρσξνζέηεζε θαη ν ζρεδηαζκφο ησλ ππνδνκψλ, ιακβάλνληαο ππφςε ην

δηεζλέο πεξηβάιινλ αληαγσληζκνχ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ειιείςεηο θαη ηηο πξννπηηθέο ηεο

ειιεληθήο νηθνλνκίαο. ια ηα παξαπάλσ πξέπεη λα απνηειέζνπλ αληηθείκελα νιηζηηθήο θαη

δηεπηζηεκνληθήο αλάιπζεο. Οη θαιέο πξαθηηθέο άιισλ ρσξψλ ζα ήηαλ ρξήζηκν λα ιεθζνχλ

ππφςε, πξνζαξκνδφκελεο ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο, ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα θαη

κεηνλεθηήκαηα ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο.

Ο δε ζρεδηαζκφο πξέπεη ζε φια ηνπ ηα ζηάδηα λα απνθηήζεη δηππνπξγηθφ θαη δηα-

ππεξεζηαθφ ραξαθηήξα, εκπιέθνληαο θνξείο ηνπ θεληξηθνχ θξάηνπο, ηεο απηνδηνίθεζεο, ην

Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, παλεπηζηήκηα, εξεπλεηηθά θέληξα θ.ά.

Μέζσ ηνπ ζρεδηαζκνχ ζα πξνθχςνπλ επηπιένλ νθέιε θαη εκπεηξίεο πνπ αθνξνχλ ζε

ζέκαηα ηερλνγλσζίαο, νξγάλσζεο, δηθηχσζεο θαη ελ γέλεη βειηίσζεο ηνπ ηξφπνπ

ιεηηνπξγίαο, ηνπ ραξαθηήξα θαη ηεο λννηξνπίαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, ε νπνία πιένλ ζα

είλαη ζε ζέζε λα δηαρέεη φια απηά ηα νθέιε ζηελ νηθνλνκία έρνληαο ε ίδηα δψζεη πξψηε ην

„θαιφ παξάδεηγκα‟, ην νπνίν ζήκεξα δελ ζπκβαίλεη.

πσο έγηλε θαηαλνεηφ απφ ην 2ν θεθάιαην, ε εκπεηξία απφ ρψξεο φπσο νη ΖΠΑ ή ε

Ηαπσλία πνπ δηαζέηνπλ πην ψξηκε θξαηηθή νξγάλσζε θαη θνπιηνχξα επηρεηξεκαηηθφηεηαο,

έρεη δείμεη πφζν θξίζηκν είλαη ην ζέκα ηεο αλάπηπμεο ζρέζεσλ εκπηζηνζχλεο κεηαμχ

δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα, ψζηε λα αξζεί ε θαρππνςία γηα επηβνιή θπξψζεσλ, λα

δηεπθνιχλεηαη ε δηθηχσζε θαη ε επηθνηλσλία θαη λα δηαρέεηαη ε ηερλνγλσζία.

35

ε κηα ηέηνηα ινγηθή θηλείηαη θαη ε πξφζθαηε κειέηε ηεο McKinsey & Company γηα ινγαξηαζκφ ηνπ ΔΒ:

“Ζ Διιάδα 10 Υξφληα Μπξνζηά”. Αλακθίβνια πξφθεηηαη γηα κηα πνιχ ζεηηθή πξσηνβνπιία, κε ζθνπφ ηελ

πηνζέηεζε ελφο λένπ Δζληθνχ Μνληέινπ Αλάπηπμεο, αλ θαη πξέπεη εδψ λα ζεκεησζεί φηη ε McKinsey έρεη ζην

ελεξγεηηθφ ηεο θαη κεγάιεο απνηπρίεο κε ραξαθηεξηζηηθφηεξεο ίζσο απηέο ηεο Swissair θαη ηεο Enron.

πλεπψο, ε εθπφλεζε παξαπάλσ απφ κηαο κειέηεο, απφ πεξηζζφηεξνπο θνξείο, κε πηζαλή εκπινθή θαη

παλεπηζηεκηαθψλ ηδξπκάησλ, κάιινλ θξίλεηαη πην αζθαιήο επηινγή γηα ηε ράξαμε εζληθήο ζηξαηεγηθήο.

Γηα ηε ζχλνςε ηεο κειέηεο ηεο McKinsey, βι.:

http://www.sev.org.gr/Uploads/pdf/Greece_10_Years_Ahead_Executive_summary_Greek_version_small.pdf

[15-9-2011]


-73-

Αλ, ινηπφλ, ε ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε επηδηψθεη πξαγκαηηθά λα εληζρχζεη ηελ

αλάπηπμε -εηδηθά- ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ νθείιεη πξσηίζησο λα θεξδίζεη ηελ

εκπηζηνζχλε ηνπο.

Δμππαθνχεηαη πσο ηα παξαπάλσ πξνυπνζέηνπλ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαθζνξάο θαη ηεο

αλαπνηειεζκαηηθφηεηαο πνπ δηέπνπλ ηελ ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε θαη πεγάδνπλ -εθηφο

ησλ άιισλ- απφ ηελ πνιπλνκία θαη ηηο αξλεηηθέο πξαθηηθέο πνπ απηή ζπλεπάγεηαη, φπσο

αδηθαηνιφγεηα ζχλζεηεο θαη άξα ρξνλνβφξεο δηαδηθαζίεο, πνπ ζε ζπλδπαζκφ κε έλα δηαξθψο

κεηαβαιιφκελν ζεζκηθφ πιαίζην, ιεηηνπξγνχλ σο αληηθίλεηξν γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ

θαη ηηο κεγάιεο επελδχζεηο.

5.2 Γεκόζηα Γηνίθεζε θαη Βηώζηκε Αλάπηπμε - H Απαξαίηεηε Αιιαγή Κνπιηνύξαο

πσο ήδε ηέζεθε, ε δηνίθεζε ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε βηψζηκε νηθνλνκηθή αλάπηπμε

θαζψο κπνξεί λα επεξεάδεη, λα παξαδεηγκαηίδεη, λα ειέγρεη θαη λα θαζνδεγεί ζε ινγηθφ

πιαίζην ηηο επηρεηξήζεηο θαη εηδηθά ηηο ΜΜΔ.

ε ζρέζε κε ην ζέκα ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο θαη ηνπ παξαδείγκαηνο πνπ πξέπεη λα

απνηειεί ε δηνίθεζε, έρνπκε ήδε αλαθεξζεί εθηελψο36

.

Παξαθάησ ζα ζίμνπκε ηνλ ειεγθηηθφ θαη ζπκβνπιεπηηθφ ξφιν πνπ θαιείηαη λα

δηαδξακαηίζεη ε δηνίθεζε, ψζηε λα πξνιακβάλεη ηα θαθψο θείκελα, αιιά θαη λα ππνζηεξίδεη

ηελ βηψζηκε αλάπηπμε, ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία.

πσο έρεη γίλεη ήδε αληηιεπηφ, κεγάιν πξφβιεκα ζηηο ζρέζεηο δεκνζίνπ ηδησηηθνχ ηνκέα

απνηειεί ε παξαπάλσ δηθπήο απνζηνιή ηεο δηνίθεζεο. Αξρηθά, θαληάδεη νμχκσξν ε

δηνίθεζε πνπ ειέγρεη θαη επηβάιεη πξφζηηκα γηα πεξηβαιινληηθέο παξαβάζεηο λα ζπκβνπιεχεη

ηηο επηρεηξήζεηο γηα ην πψο ζα γίλνπλ πεξηβαιινληηθά πην θηιηθέο. Σαπηφρξνλα φκσο γηα λα

ππάξμεη ζπκβνπιεπηηθή ππνζηήξημε απνηειεί βαζηθή πξνυπφζεζε ε θαηαγξαθή ηεο

πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο. Ωζηφζν, ην ζέκα ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ είλαη

ηδηαίηεξν, θαζψο νη παξαιείςεηο θαη νη αηαζζαιίεο ησλ επηρεηξήζεσλ κπνξεί λα ελέρνπλ

αθφκα θαη πνηληθέο επζχλεο, ζην βαζκφ πνπ εθζέηνπλ ζε θίλδπλν ηε δεκφζηα πγεία θαη

αζθάιεηα.

Αλεμαξηήησο ηεο πξαθηηθήο εθαξκνγήο ησλ λφκσλ απφ ηε δηνίθεζε, ε επίζθεςε ελφο

ππαιιήινπ απφ ην ΤΠΔΚΑ ζε κηα επηρείξεζε κε ηελ ππεξεζηαθή ηνπ ηδηφηεηα, δεκηνπξγεί

ην θφβν ηεο επηβνιήο πξνζηίκσλ. Σν θαηλφκελν, φπσο είδακε ζην θεθάιαην 2 δελ απνηειεί

36

βι. θαη θεθάιαην 3

-74-

ειιεληθή πξσηνηππία. πσο πξνθχπηεη θαη απφ ηε δηεζλή εκπεηξία, ε νηθνδφκεζε ζρέζεσλ

εκπηζηνζχλεο θαη ε θαιιηέξγεηα ζπλεξγαηηθνχ θιίκαηνο κεηαμχ δηνίθεζεο θαη επηρεηξήζεσλ

απνηειεί πξσηαξρηθφ θαη απνιχησο απαξαίηεην ζηάδην.

Κάηη ηέηνην, παξάιιεια, δελ απνζθνπεί ζηελ αθαίξεζε ηεο ειεγθηηθήο ηδηφηεηαο ηεο

δηνίθεζεο απέλαληη ζε πεξηβαιινληηθέο παξαβάζεηο.

ζν θαη αλ θαληάδεη νμχκσξν ην ζρήκα, ε αξκνληθή ζπλχπαξμε απηψλ ησλ δχν

αληηθαηηθψλ -εθ πξψηεο φςεσο- ξφισλ απφ πιεπξάο ηεο δηνίθεζεο είλαη ην πιένλ θξίζηκν

δήηεκα γηα ηελ επίηεπμε ηνπ επηζπκεηνχ απνηειέζκαηνο.

ηελ πξάμε ζηελ Διιάδα, ε ζπλχπαξμε απηή έρεη επηηεπρζεί κε έλαλ πνιχ ζηξεβιφ ηξφπν

πνπ θπζηθά δελ εμππεξεηεί ηνπο παξαπάλσ ζθνπνχο. Έηζη, αθελφο ε λνκνζεζία έρεη ηεξάζηηα

θελά, κε απνηέιεζκα ζνβαξέο πεξηβαιινληηθέο παξαβάζεηο λα ζπλεπάγνληαη ειάρηζηεο

πνηλέο ή θαζφινπ, αθεηέξνπ νη ειεγθηηθνί κεραληζκνί είλαη αλνξγάλσηνη θαη

θαηαθεξκαηηζκέλνη ψζηε ν εθάζηνηε επηρεηξεκαηίαο λα δηαθηλδπλεχεη λα ππνζηεί πηζαλφ

έιεγρν, πάξα λα ζπκκνξθσζεί, γλσξίδνληαο ηφζν ην ρακειφ χςνο ησλ πξνζηίκσλ, φζν θαη ηε

κηθξή πηζαλφηεηα ειέγρνπ. ρεηηθέο δηαπηζηψζεηο έρνπλ γίλεη ηφζν απφ ηηο Δθζέζεηο ηνπ

πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε37

(Αδάκ, παλνχ, 2006) θαη ην ΔΒΔΑ (ΔΒΔΑ,ρ.ρ.), φζν θαη απφ

έξεπλεο ζην εζσηεξηθφ ησλ ίδησλ ησλ πεξηβαιινληηθψλ ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ

(Καιιηθαηδάξνπ, 2009).

Τπφ απηέο ηηο ζπλζήθεο, ε ζηάζε ηνπ θξάηνπο είλαη κάιινλ αληηπαξαγσγηθή, θαζψο δελ

επηιχεη ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα, παξά ηα αθήλεη λα ζπζζσξεχνληαη, επηβάιινληαο

θαηά θαηξνχο πξφζηηκα, ηα νπνία πνιιέο θνξέο είλαη θαη δπζαλάινγα, δηαησλίδνληαο έηζη ηελ

θαρππνςία θαη ηελ αδηαθνξία. Πξφθεηηαη γηα έλα Win-Lose δηαπξαγκαηεπηηθφ ζελάξην, φπνπ

άιινηε ν εηηεκέλνο είλαη ην θξάηνο, άιινηε νη επηρεηξήζεηο -θαη δε νη κηθξνκεζαίεο- θαη

πάληνηε δεκησκέλνη ην πεξηβάιινλ θαη ε θνηλσλία.

πλεπψο, αληιψληαο εκπεηξία θαη απφ ηηο θαιέο πξαθηηθέο ηνπ εμσηεξηθνχ, απηφ πνπ

ρξεηάδεηαη λα γίλεη ζηελ Διιάδα είλαη ε θαζηέξσζε κηαο ζηαζεξήο πνιηηηθήο ζηελ

θαηεχζπλζε ηεο αλαβάζκηζεο ηεο πεξηβαιινληηθήο ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ. Κάηη

ηέηνην πξνυπνζέηεη ηελ ιεπηνκεξή, αλαιπηηθή θαη αθξηβέζηαηε θαηαγξαθή θαη δηαπίζησζε

ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο.

Απηή ηε ζηηγκή δελ ππάξρνπλ αλαιπηηθά θαη αθξηβή ζηνηρεία γηα ηε ξχπαλζε πνπ

επηθέξνπλ νη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα. Γίλεηαη κφλν εθηίκεζε ζηε βάζε ηνπ αξηζκνχ ηνπο θαη ηεο

αλππαξμίαο ζπλεθηηθψλ πνιηηηθψλ έσο ηψξα.

37

Ζ ζπλαθήο ζεκαηνινγία απνηειεί αξκνδηφηεηα θπξίσο ηνπ Κχθινπ Πνηφηεηαο Εσήο.

-75-

αθέζηαηα απηέο νη εθηηκήζεηο δελ είλαη ιαλζαζκέλεο, απνηππψλνπλ επαξθψο φηη έλα

πνιχ κεγάιν κέξνο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο πεξηβαιινληηθήο ππνβάζκηζεο έγθεηηαη ζηηο ΜΜΔ.

Δπίζεο, ππάξρνπλ δηάζπαξηεο εθηηκήζεηο γηα ηα πξνβιήκαηα ή θαη ηα νθέιε πνπ ζα

κπνξνχζαλ λα πξνθχςνπλ απφ επηκέξνπο πεξηπηψζεηο. Ωζηφζν, απηά κφλν δελ αξθνχλ.

Απαηηνχληαη ζπλνιηθά θαη ζπγθεληξσηηθά ζηνηρεία γηα θάζε θιάδν, γεσγξαθηθή πεξηνρή θαη

είδνο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, ψζηε λα ηεζνχλ πξνηεξαηφηεηεο θαη λα ραξαρζνχλ

αλάινγεο ζηξαηεγηθέο πνπ ζα πεξηιακβάλνπλ δηαδηθαζίεο κεηάβαζεο θαη πξνδηαγξαθέο ησλ

πξνζδνθψκελσλ απνηειεζκάησλ.

Ζ θαηαγξαθή απηή ζρεηίδεηαη άκεζα θαη κε ηελ έληαζε ησλ ειέγρσλ. Κάηη ηέηνην φκσο

δελ πξέπεη απαξαίηεηα λα ζπλδέεηαη -ηνπιάρηζηνλ άκεζα- κε ηελ επηβνιή πξνζηίκσλ. Οη

έιεγρνη κπνξνχλ λα είλαη ζε πξψηε θάζε δηαπηζησηηθνί θαη λα γίλνληαη κφλν ζπζηάζεηο -

εθηφο θαη αλ πξφθεηηαη γηα θξαπγαιέεο πεξηβαιινληηθέο παξαβάζεηο. Ζ δηνίθεζε κε απηφ ηνλ

ηξφπν κπνξεί λα δείμεη φηη ιεηηνπξγεί „θαιή ηε πίζηεη‟ απέλαληη ζηηο επηρεηξήζεηο.

ηε ζπλέρεηα, αθνχ δηαπηζησζνχλ ηα πξνβιήκαηα, ε δηνίθεζε νθείιεη λα δξάζεη πξψηα

ζπλεξγαηηθά θαη αλ απηφ απνηχρεη, ηφηε κφλν λα επηβάιεη θπξψζεηο, πνιχ απζηεξέο ζε

νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, πξνζαλαηνιηζκέλεο, φκσο, ζηελ απνθαηάζηαζε ηεο πεξηβαιινληηθήο

δεκηάο θαη φρη απιά ζηελ επηβνιή πξνζηίκσλ.

Άξα, ε δηνίθεζε πξέπεη λα πξνζθέξεη πξψηα επθαηξία ζπκκφξθσζεο ζηηο ΜΜΔ κε

ππνζηεξηθηηθφ θαη νξγαλσκέλν ηξφπν. Απηφ απαηηεί ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο κέζσ

δξάζεσλ mentoring ζηηο ΜΜΔ γηα παξνρή ηερλνγλσζίαο θαη ζαθέο ρξνλνδηάγξακκα

πινπνίεζεο ησλ ζπκθσλεζέλησλ, φπσο επίζεο θαη εζσηεξηθή ζπλελλφεζε ή θαη

αλαδηνξγάλσζε ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη, έηζη ψζηε ε απνζηνιή

ηνπο λα είλαη ζπκπιεξσκαηηθή θαη ζπλεξγαηηθή θαη φρη αιιειεπηθαιππηφκελε θαη

αληηθαηηθή. Π.ρ. δελ λνείηαη ην ΤΠΔΚΑ λα παξέρεη θίλεηξα θαη ζπκβνπιέο ζηηο ΜΜΔ, ζην

πιαίζην ελφο κεηαβαηηθνχ ζηαδίνπ θαη νη πνιενδνκηθέο ππεξεζίεο λα επηβάινπλ ηελ ίδηα

ζηηγκή πξφζηηκα ζηηο ίδηεο επηρεηξήζεηο.

πλεπψο, ην φιν εγρείξεκα πξέπεη λα θηλεζεί ζηελ θαηεχζπλζε ελφο δηαπξαγκαηεπηηθνχ

ζελαξίνπ Win-Win κε θεξδηζκέλνπο ηφζν ηηο επηρεηξήζεηο, φζν θαη ην θξάηνο ή αθξηβέζηεξα

Win-Win-Win (Παπαθσλζηαληηλίδεο, 2010 θαη 2011) φπνπ ην ηξίην ζθέινο ην απνηειεί ε

θνηλσλία πνπ θεξδίδεη έλα αλαβαζκηζκέλεο πνηφηεηαο θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη δηεμφδνπο απφ

ηελ ζεκεξηλή θξίζε.

Αμίδεη ζε απηφ ην ζεκείν λα αλαθεξζνχλ ηα παξαδείγκαηα ηεο ελέξγεηαο θαη ηεο

δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ. πσο επηζεκαίλεη ε McKinsey & Company ζηελ κειέηε γηα

ινγαξηαζκφ ηνπ ΔΒ, “H Διιάδα 10 ρξφληα κπξνζηά” (McKinsey, 2011: 38-41, 64), νη δχν

-76-

απηνί θιάδνη έρνπλ πνιχ κεγάια πεξηζψξηα αλάπηπμεο θαη κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ

πξσηαγσληζηηθφ ξφιν ηα επφκελα ρξφληα.

Υαξαθηεξηζηηθά επηζεκαίλεηαη φηη «Αθνινπζώληαο κία ζπγθεθξηκέλε ζηξαηεγηθή

βειηίσζεο ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο ησλ ππαξρόλησλ θαη λέσλ αθηλήησλ, ζα κπνξνύζε λα

επηηεπρζεί αύμεζε ζηελ ΑΠΑ38

ηνπ βηνκεραληθνύ θαη θαηαζθεπαζηηθνύ θιάδνπ θαηά €1 δηζ. ζε

εηήζηα βάζε κε νξίδνληα ην 2021” ελψ ε βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο παξαγσγηθφηεηαο, ε

βειηίσζε ηνπ κείγκαηνο ελέξγεηαο θαη ε ζηξνθή ζηελ εμσζηξέθεηα “κπνξνύλ λα πξνζζέζνπλ

€9 δηζ. άκεζε θαη έκκεζε ΑΠΑ θαη λα κεηώζνπλ ην έιιεηκκα ζην εκπνξηθό ηζνδύγην θαηά

πεξίπνπ €1 δηζ. ζε εηήζηα βάζε» (McKinsey, 2011: 39).

5.3 Ζ Αλαγθαία Αλαδηάξζξσζε ηεο Γνκήο ηνπ Κξάηνπο

πσο έρεη επηζεκαλζεί ζηα ζπκπεξάζκαηα ηνπ θεθαιαίνπ 3, επηβάιιεηαη αιιαγή ζηελ

ίδηα ηε δνκή ηνπ θξάηνπο, ψζηε λα κπνξέζεη λα αληαπνθξηζεί ζηηο λέεο πξνθιήζεηο ησλ

θαηξψλ. Δίλαη αλαγθαίν λα αλαπξνζδηνξηζηεί ν ξφινο ηεο θεληξηθή δηνίθεζεο, ησλ

απνθεληξσκέλσλ δηνηθήζεσλ θαη ησλ νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Σν κνληέιν ελφο

κηθξνχ θαη επηηειηθνχ θεληξηθνχ θξάηνπο, κε απνθεληξσκέλεο ππεξεζίεο θνληά ζηηο αλάγθεο

ηνπ πνιίηε θαη ελίζρπζε ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαίλεηαη πσο είλαη ην επηθξαηέζηεξν.39

ε απηφ ην πιαίζην νη εθηειεζηηθέο αξκνδηφηεηεο κεηαθέξνληαη ζηηο απνθεληξσκέλεο

ππεξεζίεο θαη ηελ απηνδηνίθεζε, ελψ ην θεληξηθφ θξάηνο, ζεκαληηθά ζπξξηθλσκέλν πιένλ,

αλαιακβάλεη ηνλ ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηελ επηηειηθή δηαρείξηζε. Αλάινγεο πξαθηηθέο

επηθξαηνχλ άιισζηε ζηα πιένλ επηηπρεκέλα παξαδείγκαηα ρσξψλ ηεο ΔΔ. Γηα παξάδεηγκα

ζηε Γαλία πνπ ζεσξείηαη ρψξα πξφηππν ζε ζέκαηα πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο κε ηελ

ελζσκάησζε ηνπ θνηλνηηθνχ δηθαίνπ λα παξνπζηάδεη ηα ιηγφηεξα πξνβιήκαηα ζηελ Δπξψπε,

νη ππεξεζίεο αδεηνδφηεζεο θαη ειέγρνπ είλαη πιήξσο απνθεληξσκέλεο. Σν Τπνπξγείν

Πεξηβάιινληνο ηεο Γαλίαο αζρνιείηαη κφλν κε ηε δηακφξθσζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηηο

πεξηβαιινληηθέο πνιηηηθέο. Ζ θεληξηθή ππεξεζία πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο εθδίδεη εληνιέο

θαη νδεγίεο γηα ηελ εθαξκνγή δξάζεσλ. Κχξηνη εθηειεζηηθνί θνξείο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο

38

Αθαζάξηζηε Πξνζηηζέκελε Αμία: ΑΠΑ = ΑΔΠ - Φφξνη + επηδνηήζεηο. 39

Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε έθζεζε ηνπ ΟΟΑ γηα ην ειιεληθφ δεκφζην θαη ηηο αιιαγέο πνπ πξνσζνχληαη, βι.

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22767&subid=2&pubid=63371142 [15-9-2011]. ην παξειζφλ έγηλε

απνζπαζκαηηθή πξνζπάζεηα κε ηελ πεξίπησζε ησλ Κ.Τ.Δ. (Κέληξα Τπνδνρήο Δπελδπηψλ) πνπ ππάγνλην ζηηο

Γηεπζχλζεηο Αλάπηπμεο ησλ Ννκαξρηψλ θαη πξνζπάζεζαλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο one-stop-shop γηα ηνπο

επελδπηέο. Με ην ζρέδην Καιιηθξάηεο θαηαξγήζεθαλ ρσξίο λα ππάξμεη πξφβιεςε γηα θάπνην δηάδνρν ζρήκα.

Κξίλνληαο πάλησο θαη απφ ηελ γεληθφηεξε θαηάζηαζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο

ζηελ Διιάδα, εηδηθά ζε ζρέζε θαη κε ηελ εκπινθή ηνπ θξάηνπο, δελ θαίλεηαη φηη ν ζπγθεθξηκέλνο ζεζκφο

απέδσζε ηα πξνζδνθψκελα.

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22767&subid=2&pubid=63371142

-77-

λνκνζεζίαο είλαη νη 13 Ννκαξρίεο θαη νη 271 Γήκνη. (Καιιηθαληδάξνπ, 20091:16-19).

Δμππαθνχεηαη πσο ε Γαλία απνηειεί μερσξηζηή πεξίπησζε, θαη δελ είλαη δπλαηφλ λα γίλεη

πηζηή αληηγξαθή ηνπ κνληέινπ ζηελ Διιάδα, θαζψο είλαη δηαθνξεηηθέο ηφζν νη δηνηθεηηθέο

δνκέο -θαη εηδηθά ηεο απηνδηνίθεζεο, φζν θαη ε πεξηβαιινληηθή θνπιηνχξα ηεο πιεηνλφηεηαο

ηνπ πιεζπζκνχ.40

Ωζηφζν, γεγνλφο παξακέλεη φηη ε ειιεληθή δεκφζηα δηνίθεζε πξέπεη λα θηλεζεί ζε ηέηνηα

θαηεχζπλζε, ζε ζπλδπαζκφ κε ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα ελίζρπζεο ηεο πεξηβαιινληηθήο

ζπλείδεζεο θαη εθπαίδεπζεο ησλ πνιηηψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. Γελ είλαη ηπραίν άιισζηε

φηη ην National Environmental Education Foundation (NEEF) ζηηο ΖΠΑ, πνπ αλαθέξζεθε

ζην 2ν θεθάιαην ζπλδπάδεη δξάζεηο, έξεπλεο θαη εθδφζεηο ζε ζρέζε ηφζν κε ην

πεξηβαιινληηθφ mentoring ησλ επηρεηξήζεσλ, φζν θαη κε ηελ πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε

ελειίθσλ θαη αλειίθσλ.41

Αηζηφδνμν είλαη φηη ζε ζρεηηθέο έξεπλεο θαηαδεηθλχεηαη ήδε κεγάιε πξφνδνο ζε απηφλ

ηνλ ηνκέα, κε ηνπο Έιιελεο θαηαλαισηέο λα είλαη πιένλ πνιχ πην επαηζζεηνπνηεκέλνη

πεξηβαιινληηθά απφ φ,ηη ζην πξφζθαην παξειζφλ.42

Σν ίδην θαηαδεηθλχεη θαη ε κεγάιε

ζπκκεηνρή ζε εζεινληηθέο πεξηβαιινληηθέο δξάζεηο πνπ δηνξγαλψλνληαη θαηά θαηξνχο θαη

απφ κε θξαηηθνχο θνξείο.43

Ζ ινγηθή άιισζηε ηεο ελεξγνχ ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ ζε θάζε είδνπο πξνζπάζεηα

πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο, πξνζηαζίαο θαη απνθαηάζηαζεο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ

επηηπρία ηνπο. Γελ είλαη ηπραία ε πςειή πεξηβαιινληηθή επαηζζεζία ησλ πνιηηψλ ζε φιεο ηηο

ρψξεο ηεο Βφξεηαο θαη Κεληξηθήο Δπξψπεο (Διβεηία, Απζηξία, Γεξκαλία, θαλδηλαβία) πνπ

έρνπλ λα επηδείμνπλ ζεκαληηθέο επηδφζεηο ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. πσο

αθξηβψο θαη ζηελ πεξίπησζε ησλ ΜΜΔ, κπνξεί ζε αηνκηθφ επίπεδν νη επηδξάζεηο λα

θαίλνληαη κηθξέο, αζξνηζηηθά φκσο νη επηπηψζεηο είλαη ηδηαίηεξα ζνβαξέο44

.

Δλ θαηαθιείδη, φπσο επηζεκαίλεηαη θαη ζηε βηβιηνγξαθία (Καιιηθαληδάξνπ, 20091: 56 θαη

20092: 25), ε επηηπρεκέλε πινπνίεζε θαη εθαξκνγή πεξηβαιινληηθψλ πνιηηηθψλ θαη

40

Υαξαθηεξηζηηθά ηα χδαηα εληφο ηεο αηγηαιίηηδαο δψλεο πξνζηαηεχνληαη κε λφκν απφ ην 1587 θαη ηα δάζε απφ

ην 1805(Καιιηθαληδάξνπ, 20091: 17). Ζ πινχζηα απηή λνκνζεηηθή παξάδνζε ζηελ πξνζηαζία ηνπ

πεξηβάιινληνο εμεγεί, κεηαμχ άιισλ, ηελ ηδηαίηεξα πςειή πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο

ρψξαο. Γελ είλαη ηπραίν άιισζηε φηη ε βηνκεραληθή ζπκβίσζε (Industrial Symbiosis) μεθίλεζε απφ ην

kalundborg ηεο Γαλίαο (Γεσξγαθέιινο, φ.π.). 41

Βι. ζρεηηθά: http://www.neefusa.org/ [3-9-2011] 42

Βι. ραξαθηεξηζηηθά: έξεπλα ηνπ Οηθνλνκηθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ θαη ηνπ Κέληξνπ Αεηθνξίαο (2011):

http://www.econews.gr/2011/03/09/perivallon-ellada-katanalotes/ φπσο θαη ηελ έξεπλα ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ

(2003): http://news.in.gr/greece/article/?aid=447286. [17-9-2011] 43

Βι. γηα παξάδεηγκα ηηο Γξάζεηο ηνπ ΚΑΪ “Καζαξίδνπκε ηελ Διιάδα” http://kathariellada.skai.gr/.[17-9-

2011] 44

Γηα παξάδεηγκα ηα νηθηαθά απφβιεηα απνηεινχζαλ ην 62% ηνπ ζπλφινπ ζηε ρψξα καο, κεηαμχ 1990-2007

(McKinsey, 2011: 68).

http://www.neefusa.org/

http://www.econews.gr/2011/03/09/perivallon-ellada-katanalotes/

http://news.in.gr/greece/article/?aid=447286

http://kathariellada.skai.gr/

-78-

λνκνζεζίαο ζρεηίδεηαη ηδηαίηεξα κε ηξεηο παξάγνληεο: ηελ πεξηβαιινληηθή θνπιηνχξα ηεο

θνηλσλίαο, ηελ πνιηηηθή βνχιεζε θαη ηελ απφδνζε ηεο δηνίθεζεο. ηελ Διιάδα, έζησ θαη

θαζπζηεξεκέλα, ζε ζρέζε κε ην κέζν φξν ηεο Δπξψπεο, απηά ηα δεηήκαηα θαίλεηαη πσο

εληάζζνληαη, πιένλ, ζηελ εκεξήζηα δηάηαμε.


Απφ ηελ εμέηαζε ηνπ ξφινπ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζε ζρέζε κε ηελ βηψζηκε-πξάζηλε

αλάπηπμε, πξνθχπηνπλ ζεκαληηθέο δπλεηηθέο πξσηνβνπιίεο θαη αξκνδηφηεηεο πνπ κπνξεί

απηή λα έρεη, φπσο επνπηεία, έιεγρνο, ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο, πξφιεςε, ππνζηήξημε,

δηθηχσζε, κεηαθνξά ηερλνγλσζίαο θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο θαηαζηνιή.

Σα πξνβιήκαηα πνπ δηαπηζηψζεθε φηη ηελ εκπνδίδνπλ λα δηαηειέζεη ηνλ ξφιν πνπ ηεο

αλαινγεί ζπλδένληαη άκεζα θαη κε λνκνζεηηθά δεηήκαηα πνπ αλαδείρζεθαλ ζην θεθάιαην 3.

Πέξα φκσο απφ ηηο αιιαγέο ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ ήδε έρνπλ αλαθεξζεί, δεηνχκελε

είλαη ε αιιαγή λννηξνπίαο ζηηο ζρέζεηο δεκνζίνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα ζηελ Διιάδα,

παξάιιεια κε ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε θαη εκβάζπλζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο ησλ

πνιηηψλ.

-79-

6. Μειέηε Πεξίπησζεο γηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαη ηελ Πξάζηλε

Αλάπηπμε: Αλάβξα Μαγλεζίαο

πσο πεξηγξάθεθε ζηελ εηζαγσγή γηα ηε κεζνδνινγία, θξίζεθε αλαγθαία γηα ηελ

εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ ζε ζρέζε κε ηελ πξάζηλε αλάπηπμε θαη ην ξφιν πνπ κπνξεί λα

δηαδξακαηίζεη ην πεξηβαιινληηθφ mentoring ζε απηή, λα αμηνπνηεζεί ε πνιχηηκε εκπεηξία

πνπ κπνξεί λα αληιεζεί απφ ηελ πεξίπησζε ηεο Αλάβξαο Μαγλεζίαο.

Γηα ηελ κειέηε ηνπ παξαδείγκαηνο ηεο Αλάβξαο, ειήθζε ζπλέληεπμε απφ ηνλ πξψελ

θνηλνηάξρε θ. Γεκήηξε Σζνπθαιά, ε νπνία θαη παξαηίζεηαη νιφθιεξε ζην Παξάξηεκα Η.

6.1 Πξόηεξε Καηάζηαζε

Ζ Αλάβξα Μαγλεζίαο απνηειεί κηθξφ θαη -κέρξη πξφηηλνο- απνκνλσκέλν νξεηλφ ρσξηφ,

ην νπνίν επί ηεο πξνεδξίαο ηνπ θ. Σζνπθαιά, θαηάθεξε λα μεθχγεη απφ ηελ ηξνρηά ηεο

παξαθκήο θαη ηεο ππαλάπηπμεο απνηειψληαο ζήκεξα φρη κφλν κνλαδηθφ παξάδεηγκα

αμηνπνίεζεο ησλ θνηλνηηθψλ πφξσλ, αιιά θαη πξσηνπφξν ζηελ ηνπηθή θαη πξάζηλε

αλάπηπμε.

Ζ Αλάβξα ζήκεξα δελ έρεη θακία ζρέζε κε απηφ πνπ ήηαλ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ

‟90. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ην 1980 ζην ρσξηφ είραλ απνκείλεη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά

ειηθησκέλνη θηελνηξφθνη θαη δνχζαλ καδί κε ηα δψα ηνπο κέζα ζην ρσξηφ. Ο ζπλνιηθφο

πιεζπζκφο αξηζκνχζε πεξίπνπ 300 άηνκα. Γελ ππήξρε εζσηεξηθή θαη επαξρηαθή νδνπνηία

(κφλν ρσκαηφδξνκνη), δεκφζηνη ρψξνη θαη πιαηείεο, ελψ ην δίθηπν χδξεπζεο ήηαλ ζρεδφλ

θαηεζηξακκέλν.

Παξάιιεια κε ηα παξαπάλσ πξνβιήκαηα ε ζπζηέγαζε ησλ θαηνίθσλ κε ηα δψα

δεκηνπξγνχζε ζνβαξά πξνβιήκαηα πγηεηλήο θαη ιεηηνπξγηθφηεηαο σο πξνο ηελ θαζεκεξηλή

δηαβίσζε. Υαξαθηεξηζηηθά είλαη ηα απμεκέλα θξνχζκαηα κειηηαίνπ ππξεηνχ, αιιά θαη ε

εγθαηάιεηςε ηνπ ρσξηνχ απφ ηηο λεφηεξεο ειηθηαθά νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ

αληηιακβάλνληαλ ην πξφβιεκα, αιιά δελ έβξηζθαλ δηέμνδν αληηκεηψπηζεο.

6.2 Δπηβεβιεκέλεο Αιιαγέο

Πξσηαξρηθφ κέιεκα ηεο λέαο θνηλνηηθήο δηνίθεζεο ππφ ηνλ θ. Γεκήηξε Σζνπθαιά, κε ηελ

αλάιεςε ησλ θαζεθφλησλ ηεο ην 1991 ήηαλ ε απνκάθξπλζε ησλ (30.000) δψσλ απφ ην

-80-

ρσξηφ θαη ε κεηεγθαηάζηαζή ηνπο ζε 3 ζχγρξνλα θηελνηξνθηθά πάξθα πνπ δεκηνπξγήζεθαλ.

Δπίζεο δσηηθήο ζεκαζίαο ήηαλ ε δεκηνπξγία ππνδνκψλ ζε ζρέζε κε ην νδηθφ δίθηπν, ηελ

χδξεπζε, ηελ δηαρείξηζε ησλ απνξξηκκάησλ, ηελ παηδεία, ηελ πγεία θαη ηνλ πνιηηηζκφ.

Αθνινπζήζεθε δηαδηθαζία ζηξαηεγηθνχ-επηρεηξεζηαθνχ ζρεδηαζκνχ: θαηαγξαθή θαη

ηεξάξρεζε πξνβιεκάησλ, δεκηνπξγία νξάκαηνο θαη ζηφρσλ γηα ηελ θνηλνηηθή αξρή αλά

άμνλεο πνιηηηθψλ. εκαληηθφηαηνο ήηαλ ν ζηφρνο πνπ ηέζεθε γηα ηελ φζν ην δπλαηφλ

κεγαιχηεξε απνξξφθεζε ησλ δηαηηζέκελσλ θνηλνηηθψλ θνλδπιίσλ θαη θξαηηθψλ

ρξεκαηνδνηήζεσλ, κε παξάιιειε αλαδήηεζε επηπιένλ πφξσλ. Ζ βαζηθή αλαπηπμηαθή ηδέα

πνπ πιαηζίσζε φια ηα πξναλαθεξζέληα ήηαλ ε εθκεηάιιεπζε ησλ ζπγθξηηηθψλ

πιενλεθηεκάησλ ηεο Αλάβξαο, πνπ ήηαλ δχν: ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ε θηελνηξνθία.

πσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 3, ε θνηλφηεηα Αλάβξαο Μαγλεζίαο έρεη επσθειεζεί ηα

κέγηζηα απφ ηελ νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ θαη ηελ επέλδπζε ζηα

ζπγθξηηηθά ηεο πιενλεθηήκαηα, ελψ θξφληηζε λα απνθηήζεη θαη ίδηνπο απηνηειείο πφξνπο,

κέζσ ηεο εθκεηάιιεπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. ε ζπλεξγαζία κε ηελ Ηζπαληθή εηαηξεία

Gamesa ε θνηλφηεηα Αλάβξαο δεκηνχξγεζε αηνιηθφ πάξθν ην νπνίν έθηαζε λα ηεο απνθέξεη

εηεζίσο έσο θαη 100.000€. Με απηνχο ηνπο επηπιένλ πφξνπο ε θνηλφηεηα κπνξνχζε πιένλ λα

ζπληεξεί απξφζθνπηα ην -κνλαδηθφ δεκφζην ζηελ Διιάδα- θνηλνηηθφ ζθαγείν πνπ παξείρε

βηνινγηθή γξακκή επξσπατθψλ πξνδηαγξαθψλ.

Παξάιιεια, ιχζεθαλ ζηαδηαθά φια ηα βαζηθά δεηήκαηα ππνδνκψλ ζε ζρέζε κε ηηο

ζπγθνηλσλίεο θαη ηε γεσγξαθηθή απνκφλσζε ηνπ ρσξηνχ, απμάλνληαο θαηαθφξπθα ην

εηζφδεκα θαη ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο θαη νδεγψληαο ζηελ αληηζηξνθή

ηεο έσο ηφηε δεκνγξαθηθήο παξαθκήο (βι. Πηλ. 3).

Δηθόλα 4: Μνλνπάηη δίπια ζην πνηάκη, πεγή: google images

-81-

Πίλαθαο 3: Πεγή: ίδηα επεμεξγαζία από ηα δεδνκέλα ηεο παξαρσξεζείζαο ζπλέληεπμεο από ηνλ θ. Γεκ.

Σζνπθαιά

Ζ Αλάβξα πξηλ ηελ πξάζηλε-ηνπηθή

αλάπηπμε

Ζ Αλάβξα κεηά ηελ πξάζηλε-ηνπηθή

αλάπηπμε Οη θάηνηθνη δνχζαλ καδί κε ηα δψα κέζα ζην ρσξηφ.

Απνκάθξπλζε ησλ δψσλ απφ ην ρσξηφ κε

κεηεγθαηάζηαζή ηνπο ζε 3 ζχγρξνλα βηνινγηθά

θηελνηξνθηθά πάξθα.

Καηεζηξακκέλν δίθηπν χδξεπζεο Δπηζθεπή θαη επέθηαζε ηνπ δηθηχνπ χδξεπζεο

Γεκνγξαθηθή παξαθκή: γήξαλζε θαη ζπξξίθλσζε ηνπ

πιεζπζκνχ.

Αλεξγία ησλ λέσλ θαη θπγή ηνπο πξνο ηα κεγάια

αζηηθά θέληξα.

Με ειθπζηηθφο ηφπνο γηα λένπο θαηνίθνπο.

Γεκνγξαθηθή αθκή, επηζηξνθή ησλ λέσλ ζην ρσξίν,

αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ, δήηεζε γηα λέεο θαηνηθίεο.

Οηθνλνκηθή παξαθκή, πνιχ ρακειά εηζνδήκαηα απφ

ηελ θηελνηξνθία.

Με απνδνηηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο θαη

ηνπ χςνπο εηζνδεκάησλ.

Τπνβαζκηζκέλε έσο πνιχ θαθή πνηφηεηα δσήο.

Οηθνλνκηθή αλάπηπμε, θαηαθφξπθε αχμεζε ησλ

εηζνδεκάησλ απφ ηελ θηελνηξνθία, κε παξάιιειε

κείσζε ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο.

Πξσηνπφξνο θνηλφηεηα ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ

επίπεδν, πφινο θαηλνηνκίαο θαη παξάδεηγκα πξνο

κίκεζε ζηελ ηνπηθή-πξάζηλε αλάπηπμε.

Καηαθφξπθε άλνδνο ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ.

Ζ νηθνλνκηθή θξίζε δελ έρεη επεξεάζεη αθφκα ηελ

Αλάβξα [Αχγνπζηνο 2011].

Παληειήο έιιεηςε ηερλνγλσζίαο πάλσ ζηηο ζχγρξνλεο

κεζφδνπο θηελνηξνθίαο.

Οξγαλσκέλε θαη αληαγσληζηηθή θηελνηξνθηθή

παξαγσγή κε πνιχ πςειέο νηθνλνκηθέο απνδφζεηο.

Πηζηνπνηεκέλν βηνινγηθφ ζθαγείν επξσπατθψλ

πξνδηαγξαθψλ -ην κνλαδηθφ δεκφζην ζηελ Διιάδα

[ISO, HACCP, θσδηθφ ΔΟΚ].

Μεδεληθή απνξξφθεζε θνηλνηηθψλ θνλδπιίσλ.

Μεδεληθά έζνδα γηα ηελ θνηλφηεηα.

Μεδεληθέο παξνρέο απφ ηελ θνηλφηεηα.

Κνηλφηεηα-πξφηππν ζηελ απνξξφθεζε θνηλνηηθψλ

θνλδπιίσλ (100% απνξξφθεζε).

Ζ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο θνηλφηεηαο είλαη

πιενλαζκαηηθή ιφγσ ηεο ζπλεηήο δηαρείξηζεο θαη ησλ

εζφδσλ απφ ηελ πξάζηλε αλάπηπμε.

Ζ δεκηνπξγία αηνιηθνχ πάξθνπ 17,5MW παξείρε

πξφζζεηα θαη κεγάια έζνδα γηα ηελ θνηλφηεηα.

Γσξεάλ παξνρέο -ή κε ζπκβνιηθφ ηίκεκα- ζηνπο

θαηνίθνπο απφ ηελ θνηλφηεηα.

Αλππαξμία δεκφζησλ θνηλφρξεζησλ ρψξσλ-πιαηεηψλ. Καηαζθεπή θνηλφρξεζησλ ρψξσλ-πιαηεηψλ

Γελ ππήξρε παξαγσγή γάιαθηνο.

Παξαγσγή γάιαθηνο θαη βηνινγηθήο θέηαο νλνκαζίαο

πξνέιεπζεο πνπ εμάγεηαη ζηε Γεξκαλία.

Γαζηθέο ππξθαγηέο εμαηηίαο ηεο θηελνηξνθίαο.

Δθκεδέληζε ησλ δαζηθψλ ππξθαγηψλ εμαηηίαο ηεο

θηελνηξνθίαο.

Αλχπαξθηεο ππνδνκέο ζε ζέκαηα πγείαο, παηδείαο,

πνιηηηζκνχ θαη αζιεηηζκνχ.

Πξνβιήκαηα ζηνλ ηνκέα ηεο πγηεηλήο θαη ηεο

θαζαξηφηεηαο, έμαξζε αζζελεηψλ φπσο ν κειηηαίνο

ππξεηφο.

Γελ ππήξρε νχηε θαλ ΥΑΓΑ.

Δπίιπζε δεηεκάησλ πγείαο θαη παηδείαο: δσξεάλ

παξνρή ζηέγεο, ρσξίο επηβάξπλζε γηα ινγαξηαζκνχο

ξεχκαηνο, λεξνχ θαη ηειεθψλνπ, γηα ην δάζθαιν θαη

ην γηαηξφ. Δθαξκνγή ζπζηήκαηνο ηειεταηξηθήο.

Γεκηνπξγία αζιεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ.

Γεκηνπξγία Πάξθνπ Πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο.

Γεκηνπξγία νξγαλσκέλνπ ρψξνπ πγεηνλνκηθήο ηαθήο

απνξξηκκάησλ (ΥΤΣΑ).

Γεσγξαθηθή-ζπγθνηλσληαθή απνκφλσζε: αλππαξμία

νδηθνχ δηθηχνπ πξνο θαη απφ ην ρσξηφ

(ρσκαηφδξνκνη).

Οιηθή αλππαξμία νδηθνχ δηθηχνπ εληφο ηνπ ρσξηνχ

(ρσκαηφδξνκνη).

Άξζε ηεο γεσγξαθηθήο απνκφλσζεο: θαηαζθεπή

νδηθνχ δηθηχνπ εληφο θαη απφ-πξνο ην ρσξηφ,

πξνκήζεηα ζπζηήκαηνο εθρηνληζκνχ.

Ζ Αλάβξα Μαγλεζίαο πξηλ θαη κεηά ηελ πξάζηλε αλάπηπμε

ια ηα παξαπάλσ θάζε άιιν παξά εχθνια ππήξμαλ ζηελ πινπνίεζή ηνπο, ελψ

ζεκεηψζεθαλ αληηδξάζεηο, ακθηβνιίεο θαη δπζπηζηία απέλαληη ζηα ζρέδηα εθζπγρξνληζκνχ

-82-

ηεο Αλάβξαο θαη ρξεηάζηεθε ηδηαίηεξε ππνκνλή θαη επηκνλή γηα ηελ αλαηξνπή

νπηζζνδξνκηθψλ -αιιά επξχηαηα θαη ηζρπξά παγησκέλσλ- αληηιήςεσλ θαη λννηξνπίαο.

Έηζη, ε Αλάβξα παξνπζηάδεη πιένλ δπλακηθή αλάπηπμε ησλ ΜΜΔ ζηνλ ηνκέα ηεο

βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο, φπνπ ηφζν ν εθζπγρξνληζκφο ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο, φζν θαη

ε „πξάζηλε πηζηνπνίεζε‟ ησλ πξντφλησλ απέδσζε επηπξφζζεηα νθέιε. Κνκβηθφο ζηελ

επίηεπμε απηψλ ησλ κεηαζρεκαηηζκψλ ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο ππήξμε ν ξφινο ηεο

Κνηλφηεηαο, φπνπ ζεκεηψζεθαλ ζαθέζηαηα ζηνηρεία πνιηηηθήο επηθνηλσλίαο θαη

πεξηβαιινληηθνχ mentoring, ηα νπνία είραλ θξίζηκε ζπκβνιή θαη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ

εθπιήξσζε ηνπ νξάκαηνο πνπ δεκηνπξγήζεθε γηα ηελ πξφνδν ηεο Αλάβξαο.

Σν 1993 ε θνηλφηεηα έθζαζε λα απνηειεί πιένλ „πηιφην‟ ηεο αλάπηπμεο ηεο βηνινγηθήο

θηελνηξνθίαο γηα ην Τπνπξγείν Γεσξγίαο θαη ην εηζφδεκα ησλ θηελνηξφθσλ ζεκείσζε

αχμεζε έσο θαη 1.300% ην ρξφλν (απφ 10.000€ ζε έσο θαη 140.000€)45

, νπφηε θαη ε άξζε ησλ

πξνθαηαιήςεσλ θαη ζπλαθφινπζα ε απφιπηε εκπηζηνζχλε ησλ ηνπηθψλ παξαγσγψλ ζην

αλαπηπμηαθφ φξακα ηεο θνηλνηηθήο αξρήο.

6.3 Έλα Γηαθνξεηηθό Μνληέιν Πνιηηηθήο Δπηθνηλσλίαο

Κπξίαξρν ξφιν ζηελ επίηεπμε φισλ ησλ παξαπάλσ δηαδξακάηηζε ε κεζνδηθή,

ζπζηεκαηηθή θαη νξγαλσκέλε δηαρείξηζε φισλ ησλ εθθξεκψλ δεηεκάησλ, κέζσ ηεο ράξαμεο

ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ, ζέζεο πξνηεξαηνηήησλ, ζηφρσλ θαη αλαπηπμηαθνχ νξάκαηνο.

Μέζα απφ ηελ ζπλέληεπμε πνπ καο παξαρψξεζε ν θ. Γ. Σζνπθαιάο απνκπζνπνηνχληαη

επξχηεξα δηαδεδνκέλεο αληηιήςεηο γχξσ απφ ηνπο ΟΣΑ, φπσο ε αλεπάξθεηα πφξσλ θαη

πξνζσπηθνχ. Σνπιάρηζηνλ κέρξη ηελ θξίζε ηνλίδεηαη πσο ππήξραλ ζεκαληηθνί δηαζέζηκνη

πφξνη γηα ηα αλαπηπμηαθά έξγα ηεο απηνδηνίθεζεο. Δπίζεο, θαηαξξίπηεηαη θαη ν κχζνο ησλ

αλεπαξθψο ζηειερσκέλσλ ζε πξνζσπηθφ ππεξεζηψλ πνπ εμ απηνχ δελ κπνξνχλ λα θέξνπλ εηο

πέξαο ηελ απνζηνιή ηνπο. Ζ επηηπρία ηεο Αλάβξαο βαζίζηεθε ζηελ εξγαζία κηαο θνηλνηηθήο

ππαιιήινπ, ηνπ πξνέδξνπ θαη ηεο ζπδχγνπ ηνπ -Αξρηηέθηνλνο κεραληθνχ, Καζεγήηξηαο ζην

Δζληθφ Μεηζφβην Πνιπηερλείν, ε νπνία πξνζέθεξε ακηζζί ηηο ππεξεζίεο ηεο ζηελ θνηλφηεηα

(εθπφλεζε κειεηψλ θαη επίβιεςε έξγσλ).

Κιεηδί ηεο επηηπρίαο, ινηπφλ, ζηελ Αλάβξα ππήξμε ηφζν ε ζχκπλνηα γχξσ απφ έλα θνηλφ

αλαπηπμηαθφ φξακα θαη ε δηάζεζε γηα πξνζθνξά ζηελ ηνπηθή θνηλσλία, φζν θαη ε εκπέδσζε

45

Ζ πιεξνθνξία πέξα απφ ηε ζπλέληεπμε δηαζηαπξψζεθε θαη απφ άιιεο πεγέο ζην δηαδίθηπν:

http://en.wikipedia.org/wiki/Anavra,

http://www.greekscapes.gr/index.php/2010-01-21-16-47-29/landscapescat/48/92-anavra.html [17-9-2011]

http://en.wikipedia.org/wiki/Anavra

http://www.greekscapes.gr/index.php/2010-01-21-16-47-29/landscapescat/48/92-anavra.html

-83-

ζρέζεσλ εκπηζηνζχλεο κέζσ ηεο πινπνίεζεο ησλ πξνεθινγηθψλ ππνζρέζεσλ. εκαληηθφ, σο

πξνο ην ηειεπηαίν, φπσο ππνγξακκίζηεθε είλαη ε κε εκπινθή πξνζσπηθνχ ή θαη θνκκαηηθνχ

νθέινπο γηα ηνλ εθάζηνηε αηξεηφ ζηελ απηνδηνίθεζε.

ε φ,ηη αθνξά ηελ εκπινθή ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο, πξνέθπςε φηη αλ θαη ππήξμαλ

ρξνλνβφξεο γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο, δελ ππήξμε άξλεζε ζπλεξγαζίαο απφ ηηο επηκέξνπο

αξκφδηεο ππεξεζίεο.

Κνκβηθφο αλαδεηθλχεηαη, φπσο πξνθχπηεη απφ ηε ζπλέληεπμε, ν ξφινο ηεο επηθνηλσλίαο

ησλ θνηλνηηθψλ αξρψλ κε ηνλ ηνπηθφ πιεζπζκφ. Ζ επηθνηλσλία απηή εθηεηλφηαλ ζε ηνκείο

φπσο: ελεκέξσζε, ελζάξξπλζε, ππνζηεξηθηηθή θαζνδήγεζε, παξνρή ηερλνγλσζίαο θαη ιήςε

απνθάζεσλ κε δηαθαλείο θαη αλνηθηέο δηαδηθαζίεο.

Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη δίαπινη απηήο ηεο επηθνηλσλίαο δελ πξέπεη λα ζεσξεζνχλ

θαζφινπ δεδνκέλνη θαη αλνηρηνί εμ αξρήο. Υξεηάζηεθε ζπζηεκαηηθή θαη επαλαιακβαλφκελε

πξνζπάζεηα γηα ηε κεηάδνζε ησλ πην απιψλ κελπκάησλ πξνο έλα θνηλφ, αξρηθά, θάζε άιιν

παξά θηιηθφ. Οη ιφγνη πνιινί θαη ελ κέξεη πξνθαλείο ζε φζνπο έρνπλ γλψζε ηεο

πξαγκαηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο επαξρίαο: θιεηζηέο παξαδνζηαθέο θνηλσλίεο, θαρχπνπηεο θαη

θνβηθέο απέλαληη ζηελ θαηλνηνκία θαη ηα πξφζσπα εθηφο ηνπ „θχθινπ‟ ηνπο.

Ζ λέα θνηλνηηθή αξρή είρε λα αληηκεησπίζεη ηέηνηα πξνβιήκαηα ηφζν πξηλ ηελ εθινγή

ηεο, φζν θαη κε ηελ αλάιεςε ησλ θαζεθφλησλ ηεο. ληαο ν ίδηνο ν Πξφεδξνο εηεξνδεκφηεο

ρσξίο άκεζε ζρέζε κε ηελ θηελνηξνθία, ρξεηάζηεθε λα θαηαβάιεη κεγάιεο πξνζπάζεηεο

πξνθεηκέλνπ λα ζπλάςεη ζρέζεηο εκπηζηνζχλεο θαη αλνηρηήο επηθνηλσλίαο κε ηνλ ηνπηθφ

πιεζπζκφ. Αξρηθά, ν ζπλδπαζκφο ζηεξίρζεθε ζηνπο ππφινηπνπο εηεξνδεκφηεο ηνπ ρσξηνχ

θαη ζηε ζπλέρεηα θαηάθεξε λα θεξδίζεη ηελ εκπηζηνζχλε κέξνπο ηνπ πιεζπζκνχ, κε

πξνεθινγηθή εθζηξαηεία „απφ πφξηα ζε πφξηα‟, πνπ ζπλέβαιε ζηελ εθινγή ηνπ.

Σν δχζθνιν πιένλ ήηαλ λα πείζεη ηνπο κφληκνπο θαηνίθνπο λα αιιάμνπλ παγησκέλεο

λννηξνπίεο θαη αληηιήςεηο ζε ζρέζε κε ηελ θηελνηξνθία θαη ηηο δπλαηφηεηεο βειηίσζεο ηνπ

βηνηηθνχ ηνπο επηπέδνπ. Γηα ην ζθνπφ απηφ ρξεζηκνπνηήζεθε ν ζεζκφο ηεο δεκφζηα αλνηρηήο

δηαβνχιεπζεο, ηεο „ιατθήο ζπλέιεπζεο‟ θαηά ηνλ ίδην, πξνθεηκέλνπ λα κπνξέζνπλ λα ηεζνχλ

ζηελ εκεξήζηα δηάηαμε ζέκαηα αλάπηπμεο θαη πνηφηεηαο δσήο, κε πξσηαξρηθφ κέιεκα ηελ

απνκάθξπλζε ησλ δψσλ απφ ην ρσξηφ θαη ηε κεηεγθαηάζηαζή ηνπο ζε ζχγρξνλα

θηελνηξνθηθά πάξθα. Σε δπζθνιία απηνχ ηνπ εγρεηξήκαηνο αληηπξνζσπεχεη ην πιήζνο ησλ

13 „ιατθψλ ζπλειεχζεσλ‟.

Σειηθά, κεηά απφ πνιιέο θαη επίπνλεο ζπδεηήζεηο θαη δηαθσλίεο ην φιν εγρείξεκα άξρηζε

λα πινπνηείηαη ράξε ζηελ ακηζζί εθπφλεζε ησλ κειεηψλ απφ ηε ζχδπγφ ηνπ θαη ηελ

εθκεηάιιεπζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ έδηλε ηφηε ην Τπνπξγείν Γεσξγίαο γηα δεκηνπξγία

-84-

θηελνηξνθηθψλ πάξθσλ (70% επηδφηεζε), φπσο θαη ε αμηνπνίεζε ηεο δπλαηφηεηαο

εθκεηάιιεπζεο ησλ δηαθαηερφκελσλ δεκνζίσλ εθηάζεσλ απφ ηελ θνηλφηεηα γηα ηε

δεκηνπξγία ησλ πάξθσλ.

ηαλ ηειηθά, απνθάζηζαλ 3 θηελνηξφθνη λα εληαρζνχλ ζην πξφγξακκα θαη ε πξνζπάζεηα

ηνπο ζηέθζεθε κε επηηπρία (κείσζε ηνπ ρξφλνπ θαη ηνπ ζσκαηηθνχ θφπνπ ηεο εξγαζίαο), νη

ππφινηπνη αθνινχζεζαλ. Έηζη, εληφο ελφο (1) έηνπο έγηλε κεηεγθαηάζηαζε φισλ ησλ δψσλ ζε

ηξία (3) ζχγρξνλα θηελνηξνθηθά πάξθα.

Καηά ην κάιινλ ή ήηηνλ, ε ηφηε θνηλνηηθή αξρή -αλεμαξηήησο αλ δελ αλαθέξεηαη κε

απηφλ ηνλ φξν ζηε ζπλέληεπμε- εθ ηνπ απνηειέζκαηνο, ππήξμε θαη πξσηνπφξνο ηνπ

πεξηβαιινληηθνχ θαη αλαπηπμηαθνχ mentoring, ππφ ηελ έλλνηα φηη θαζνδήγεζε ηελ ηνπηθή

θνηλσλία ψζηε λα εθζπγρξνληζηεί θαη λα ηεζεί ζε ηξνρηά αλάπηπμεο, νηθνδνκψληαο

παξάιιεια θαη κέζσ απηήο ηεο δηαδηθαζίαο ζρέζεηο εκπηζηνζχλεο, αιιεινζεβαζκνχ θαη

αιιεινεθηίκεζεο, ην ζχλνιν ησλ ζηνηρείσλ ελφο επηηπρεκέλνπ κέληνξα.

Ζ φιε πξνζέγγηζε, ε νπνία ζηα αξρηθά ζηάδηα απέθηεζε ζαθή ραξαθηεξηζηηθά πνιηηηθήο

επηθνηλσλίαο θαη δηαπξαγκάηεπζεο, ζην βαζκφ πνπ έπξεπε λα νηθνδνκεζνχλ ζρέζεηο

εκπηζηνζχλεο κε ηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη λα εκθπζεζεί λέν φξακα γηα ηελ Αλάβξα, ζα

κπνξνχζε λα ηαμηλνκεζεί ηππνινγηθά σο „δηαπξαγκάηεπζε ακνηβαίνπ νθέινπο‟ (win-win

model)46

.

Πξαθηηθά, ινηπφλ, ε πνιηηηθή επηθνηλσλία απηνχ ηνπ είδνπο, πνπ πξνζηδηάδεη ηδηαίηεξα

ζηηο πξαθηηθέο ηνπ mentoring -ζην βαζκφ πνπ ζπλδπάδεηαη κε απνηειεζκαηηθφηεηα, πξαθηηθφ

πλεχκα θαη εξγαηηθφηεηα- κπνξεί λα απνηειέζεη εξγαιείν, κέζν νηθνδφκεζεο ζρέζεσλ

εκπηζηνζχλεο θαη ηαπηφρξνλα λα επηθέξεη αλάπηπμε.

Πξφθεηηαη γηα πνιχ έμππλε, παξαγσγηθή θαη ελ ηέιεη δεκηνπξγηθή πνιηηηθή ηαθηηθή, ε

νπνία δπζηπρψο απνηειεί εμαίξεζε ζηελ Διιάδα. Ωζηφζν, δεδνκέλσλ θαη ησλ λέσλ

νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηθψλ ζπλζεθψλ ζηηο νπνίεο έρεη εηζέιζεη ε ρψξα καο ην ηειεπηαίν

ρξνληθφ δηάζηεκα, πξέπεη λα αξρίζεη λα απαζρνιεί ζνβαξά φιν ηνλ θξαηηθφ κεραληζκφ, φπσο

επίζεο θαη ηηο -ηνπηθήο θαη εζληθήο εκβέιεηαο- πνιηηηθέο εγεζίεο.

Δίλαη ηδηαηηέξσο ζεκαληηθφ, ζε απηφ ην πιαίζην, λα ηνληζηεί φηη ε Αλάβξα αθφκα δελ έρεη

επεξεαζηεί απφ ηελ θξίζε θαη παξνπζηάδεη κεδεληθή αλεξγία θαη εγθιεκαηηθφηεηα

παξάιιεια κε πςεινχο δείθηεο αλάπηπμεο ζηελ θηελνηξνθία, φπνπ παξαηεξείηαη ην

θαηλφκελν ηεο εηζξνήο λέσλ ειηθηαθά θαη πςειά εηδηθεπκέλσλ θηελνηξφθσλ θαη ζπλεπψο

ηεο αχμεζεο κε πνηνηηθνχο θαη πνζνηηθνχο φξνπο ηνπ πιεζπζκνχ.

46

Βι. ζρεηηθά (Παπαθσλζηαληηλίδεο 2010 θαη 2011), (Ζξαθιείδεο 2002), (Lynch and McGoldrick, 2005).

-85-


Σν πξψην πνπ κπνξεί εδψ, ηεξνπκέλσλ ησλ αλαινγηψλ, λα γεληθεπηεί απφ ηελ πεξίπησζε

ηεο Αλάβξαο είλαη φηη έλαο νμπδεξθήο πνιηηηθφο εγέηεο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη εξγαιεία

φπσο ην mentoring γηα λα νηθνδνκήζεη ζρέζεηο εκπηζηνζχλεο θαη ηειηθά πξνζηηζέκελα νθέιε

ηφζν ζην πνιηηηθφ, φζν θαη ζην θνηλσληθφ επίπεδν. Γεδνκέλσλ ησλ πξσηφγλσξσλ ζπλζεθψλ

πνπ βηψλεη ε ειιεληθή θνηλσλία ζήκεξα θαη ησλ απμεκέλσλ απαηηήζεσλ -πνπ αλαγθαζηηθά

ζα πξνθχςνπλ- πξνο ηηο πνιηηηθέο εγεζίεο, απηνχ ηνπ είδνπο ε ζηξαηεγηθή θαίλεηαη σο

κνλφδξνκνο, εθφζνλ σο θξίζηκν δήηεκα νξίδεηαη ε δεκηνπξγηθή θαη ζεηηθή έμνδνο απφ ην

ηέικα ηεο ηξέρνπζαο θνηλσληθννηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο.

Αλ ππνζέζνπκε, ινηπφλ, φηη ζε πνιηηηθφ επίπεδν γίλεηαη ε παξαπάλσ ππέξβαζε, ηα πιένλ

άκεζα δεηήκαηα πνπ ζα πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ ψζηε λα αξζνχλ ηα εκπφδηα θαη νη

απεηιέο ελάληηα ζηελ αλάπηπμε, ηφζν γεληθά φζν θαη σο πξνο ηελ „„πξάζηλε‟‟, φπσο

πξνθχπηνπλ θαη απφ ηε κειέηε ηεο πεξίπησζεο ηεο Αλάβξαο θαη επηζεκάλζεθαλ ζηελ

πξναλαθεξφκελε ζπλέληεπμε πνπ παξαρψξεζε ν θνο Σζνπθαιάο, ζρεηίδνληαη κε ηελ άξζε

ηεο γξαθεηνθξαηίαο (απινπνίεζε θαη θσδηθνπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο -εηδηθά ζε ζρέζε κε ηελ

αδεηνδφηεζε θαη ηελ ρσξνζέηεζε πξάζηλσλ επελδχζεσλ, αιιά θαη ηελ επηηάρπλζε ησλ

κεραληζκψλ ρξεκαηνδνηήζεσλ), ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ δηθηχνπ

κεηαθνξάο ελέξγεηαο ηεο ΓΔΖ θαη, ηέινο, ηε δεκηνπξγία ζεζκηθψλ αζθαιηζηηθψλ δηθιείδσλ

(ζέζπηζε ζπγθεθξηκέλσλ πεξηβαιινληηθψλ πξνδηαγξαθψλ, επηηάρπλζε δηθαζηηθψλ θαη

αδεηνδνηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη θπζηθά εθαξκνγή ησλ ίδησλ ησλ λφκσλ) ψζηε λα κελ είλαη

εθηθηή ε αλαίηηα πξνζθπγή ζην ηΔ απφ δηάθνξεο „νκάδεο‟ θαη ζπληερλίεο -γηα ιφγνπο πνπ

άπηνληαη είηε ησλ ζηελψλ ηνπο ζπκθεξφλησλ, είηε λννηξνπίαο πνπ ζπλάδεη ζε θιεηζηέο θαη

θνβηθέο θνηλσλίεο- πνπ ηειηθά αθπξψλνπλ ηηο επελδχζεηο.

Δηδηθά ζηελ πεξίπησζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ην ηειεπηαίν απνηειεί κεγάιν πξφβιεκα

ζηελ Διιάδα θαη πξαθηηθά έρεη θαηαζηήζεη κηα ρψξα κε έλα απφ ηα κεγαιχηεξα αηνιηθά

δπλακηθά ζηελ Δπξψπε λα απνηειεί νπξαγφ ησλ επελδχζεσλ ζηνλ ηνκέα.

Αμηνζεκείσηεο είλαη νη αξλεηηθέο έσο ηψξα κεηαβνιέο, πνπ έρεη επηθέξεη ε εθαξκνγή ηνπ

πξνγξάκκαηνο „Καιιηθξάηεο‟, πνπ θαηέζηεζαλ κηα κηθξή, επέιηθηε θαη αλαπηπμηαθά

πξσηνπφξν θνηλφηεηα δέζκηα κηαο κεγαιχηεξεο -πιένλ δεκνηηθήο- δηνηθεηηθήο δνκήο, ε

νπνία δελ θαίλεηαη νχηε λα είλαη ζε ζέζε λα εζηηάζεη ζηα ηνπηθά ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα,

αιιά νχηε θαη λα επηιχζεη πξνβιήκαηα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, φπσο ραξαθηεξηζηηθά απηφ ηεο

-86-

δηαρείξηζεο ησλ απνξξηκκάησλ47

.

Γεγνλφο παξακέλεη φηη απφ ην παξάδεηγκα-πξφηππν ηνπηθήο θαη πξάζηλεο αλάπηπμεο ηεο

θνηλφηεηαο Αλάβξαο Μαγλεζίαο πξνθχπηνπλ ζεκαληηθέο δηδαρέο πνπ άπηνληαη ηεο

„„πξάζηλεο‟‟ αλάπηπμεο θαη ηνπ ηξφπνπ πνπ ζπλδέεηαη ε πνιηηηθή επηθνηλσλία, ην mentoring

θαη ε „εκπηζηνζχλε‟ κε ηηο αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο ηεο ππαίζξνπ θαη ησλ ηνπηθψλ

θνηλσληψλ, γεληθά.

Καηαιεθηηθφ ζπκπέξαζκα είλαη ε απνθαζηζηηθφηεηα θαη ε δηάζεζε γηα πξνζθνξά

κπνξνχλ λα θάκςνπλ, ηα φπνηα γξαθεηνθξαηηθά εκπφδηα ηεο ειιεληθήο δεκφζηαο δηνίθεζεο.

Δπεηδή φκσο δελ αξθεί ε κνίξα ηεο βηψζηκεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο παξαγσγηθήο

ιεηηνπξγίαο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ηεο απηνδηνίθεζεο λα επαθίεληαη απνθιεηζηηθά θαη

κφλν ζηνλ „παηξησηηζκφ‟ θαη ηελ „θηινηηκία‟ ησλ Διιήλσλ, νθείιεη επηηέινπο ε θξαηηθή

εμνπζία λα απνθηήζεη ζχγρξνλν δηνηθεηηθφ κεραληζκφ48

, κε εθ ησλ πξνηέξσλ ηεζείζεο

πξνδηαγξαθέο θαη ηππνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ζηαζεξφ ειάρηζην

απνηέιεζκα, αλεμαξηήησο πξνζψπσλ ή άιισλ ππνθεηκεληθψλ παξαγφλησλ.

47

ηε ζπλέληεπμε πνπ παξαρψξεζε ν θνο Γ. Σζνπθαιάο δελ έθξπςε ηνλ πξνβιεκαηηζκφ ηνπ γηα ην γεγνλφο

απηφ, φπσο επίζεο θαη ηελ πεπνίζεζή ηνπ φηη ν „Καιιηθξάηεο‟ ζα ρξεηαζηεί δηνξζσηηθέο αιιαγέο, ζηελ πνξεία,

γηα λα θαηαζηεί ιεηηνπξγηθφο θαη βηψζηκνο. 48

Δλδηαθέξνπζα πξνζέγγηζε ζην ζέκα, είρε μεθηλήζεη κέζα απφ πξσηνβνπιίεο ηεο ΚΔΓΚΔ ήδε απφ ην 2005 κε

ζθνπφ ηελ δηακφξθσζε „πξφηαζεο πνιηηηθήο γηα ην ξφιν ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζηελ πξνψζεζε ηεο

απαζρφιεζεο‟. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη, κεηαμχ άιισλ, ε ηνπνζέηεζε ζην δηήκεξν ζπλέδξην ηεο θνηλνηηθήο

πξσηνβνπιίαο EQUAL (29-30/3/2005) ηνπ ηφηε πξφεδξνπ ηεο ΚΔΓΚΔ θαη λπλ πθππνπξγνχ Δζσηεξηθψλ, θ.

Πάξε Κνπθνπιφπνπινπ, πνπ ζην πιαίζην ηεο πξν „„Καιιηθξάηε‟‟ δνκήο ηεο απνθέληξσζεο θαη ηεο

απηνδηνίθεζεο, αλαθέξεηαη ζηε ζεκαζία ηεο αλάδεημεο ηεο „ζπνπδαηφηεηαο ηνπ ηνπηθνχ επηπέδνπ‟ θαη ηεο

„ζεζκηθήο δηαζθάιηζεο ηεο ζχλζεζεο θαη ηνπ ζεβαζκνχ ησλ ηνπηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ‟, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ

πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί ε έκθαζε ζηε δεκηνπξγία

βάζεσλ δεδνκέλσλ, ηε δηθηχσζε, ηε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαη ηελ ζπζηεκαηνπνίεζε ησλ εξεπλψλ θαη

ησλ κειεηψλ, ψζηε αθελφο λα θαηαγξαθεί θαη λα απνηππσζεί ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε, αιιά θαη λα ππάξμνπλ

ηεθκεξησκέλεο πξνηάζεηο πξνψζεζεο πνιηηηθψλ ππέξ ηεο ηνπηθήο αλάπηπμεο. Απφ ηφηε, φπσο θαίλεηαη, πνιιά

κεζνιάβεζαλ θαη φινο απηφο ν ζρεδηαζκφο κάιινλ έπαπζε λα είλαη δήηεκα πξνηεξαηφηεηαο. Βι. ζρεηηθά

(Κνπθνπιφπνπινο, 2005).

-87-

Δηθόλα 5: ην Αηνιηθό Πάξθν ηεο Αλάβξαο,, πεγή: google images

Δηθόλα 6: Ζ Αλάβξα από ςειά: πεγή google images

-88-

Υάξηεο 1: Ζ γεσγξαθηθή ζέζε ηεο Αλάβξαο ζηε Μαγλεζία. Πεγή: „Αλάβξα-Εσ‟ - Δζεινληηθή Οξγάλσζε

Αλάβξαο Μαγλεζίαο γηα ην Πεξηβάιινλ, ηελ Αεηθνξία Καη Σνλ Πνιηηηζκό.

-89-

Υάξηεο 2: Ο Οηθηζκόο ηεο Αλάβξαο θαη ην Πεξηβαιινληηθό Πάξθν. Πεγή: „Αλάβξα-Εσ‟ Δζεινληηθή

Οξγάλσζε Αλάβξαο Μαγλεζίαο γηα ην Πεξηβάιινλ, ηελ Αεηθνξία Καη Σνλ Πνιηηηζκό

-90-

7. πκπεξάζκαηα θαη Πξνηάζεηο

ην ηειεπηαίν απηφ θεθάιαην παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ηα πξνθχπηνληα

ζπκπεξάζκαηα, πξνηάζεηο γηα ηα εληνπηδφκελα πξνβιήκαηα θαζψο θαη γηα κειινληηθή

πεξαηηέξσ έξεπλα.

7.1 Δπαλεμέηαζε ησλ Τπνζέζεσλ Δξγαζίαο

ηελ Δηζαγσγή, παξνπζηάζηεθαλ έμη ππνζέζεηο εξγαζίαο κε ζθνπφ ηελ επαιήζεπζε ή

ηε δηάςεπζε ζηελ πνξεία ηεο κειέηεο. ην ζεκείν απηφ αλαιχνληαη ηα πξνθχπηνληα

απνηειέζκαηα, δειαδή ηνλ βαζκφ επαιήζεπζεο ή δηάςεπζεο ησλ ππνζέζεσλ εξγαζίαο.

πγθεθξηκέλα, ε πξψηε ππφζεζε εξγαζίαο φηη «ε πηνζέηεζε πξάζηλσλ πξαθηηθώλ είλαη

επέλδπζε πνπ ζα επηθέξεη επηπξόζζεηα θέξδε θαη σθέιεηεο ζηηο ΜΜΔ» επαιεζεχεηαη κεηά ηε

δηαπίζησζε κεγάισλ σθειεηψλ, εηδηθά κείσζεο ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο, ζε ηνκείο φπσο

π.ρ. εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη παξαγσγή απφ ΑΠΔ ή ε αμηνπνίεζε ησλ απνβιήησλ.

Ζ δεχηεξε ππφζεζε εξγαζίαο «Σν θόζηνο ηεο κεηαηξνπήο ησλ ΜΜΔ ζε „„πξάζηλεο

επηρεηξήζεηο‟‟ είλαη ζρεηηθά ρακειό» επαιεζεχεηαη σο έλα βαζκφ, ιφγσ θαη ηεο ζεκεξηλήο

νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο, ελψ πξέπεη λα επαλαηνληζηεί ε χπαξμε πξάζηλσλ πξαθηηθψλ κε

θπξηνιεθηηθά κεδακηλφ θφζηνο ή πνιχ κηθξφ ρξφλν απφζβεζεο, ηδηαίηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο

εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο. πλεπψο, ππάξρνπλ πνιιαπιέο επηινγέο δηαθνξεηηθνχ θφζηνπο,

αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα θξίζηκεο ζεκαζίαο γηα ηηο επηρεηξήζεηο είλαη ν ρξφλνο απφζβεζεο

ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παξερφκελε ρξεκαηνπηζησηηθή ξεπζηφηεηα. ε ζπλζήθεο απφιπηεο

νηθνλνκηθήο αζηάζεηαο, βαζηάο χθεζεο θαη ζεκαληηθήο έιιεηςεο ξεπζηφηεηαο, πνπ ζπλερψο

επηδεηλψλνληαη, είλαη απίζαλε ε ιήςε κέηξσλ κε πςειφ θφζηνο θαη κεζνπξφζεζκεο

απνζβέζεηο.

Ζ ηξίηε ππφζεζε φηη «νη πεξηβαιινληηθά θηιηθέο ΜΜΔ ζα ζπκβάινπλ θαζνξηζηηθά ζηελ

αλαβάζκηζε ηεο πνηόηεηαο δσήο θαη ηνπ πεξηβάιινληνο» επαιεζεχεηαη, αθνχ φπσο πξνέθπςε,

εηδηθά ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, ε ζπλνιηθή ζπκκεηνρή ησλ ΜΜΔ ζηελ νηθνλνκηθή

δξαζηεξηφηεηα ππεξθεξλά ηνλ κέζν φξν ηεο ΔΔ ησλ 27, ελψ δεδνκέλνπ θαη ηνπ άλαξρνπ

ρσξνηαμηθνχ-αλαπηπμηαθνχ πιαηζίνπ ηεο Διιάδαο είλαη ηεξάζηηεο θαη αζξνηζηηθέο νη

πεξηβαιινληηθέο ηνπο επηπηψζεηο.

Ζ ηέηαξηε ππφζεζε: «Σα όπνηα εκπόδηα πξνβάιινληαη από ηε ζθνπηά ησλ ΜΜΔ κπνξνύλ

λα μεπεξαζηνύλ κε ηε βνήζεηα ηνπ πεξηβαιινληηθνύ mentoring, θαζηζηώληαο ην έηζη έλα

-91-

απαξαίηεην εξγαιείν αιιαγήο», επίζεο επαιεζεχεηαη βάζεη θαη ηεο έσο ηψξα δηεζλνχο θαη

ειιεληθήο εκπεηξίαο, φπνπ θαηαδεηθλχεηαη πνιχ κεγάιε πξνζπκία απφ πιεπξάο

επηρεηξήζεσλ, αθήο ζηηγκήο ζπλεηδεηνπνηεζεί φηη ηα πεξηβαιινληηθά νθέιε ζπλεπάγνληαη

θαη επηρεηξεκαηηθά (κείσζε θφζηνπο, βειηίσζε εηαηξηθήο εηθφλαο, θ.ά.). Δπνκέλσο, ην ζέκα

επαθίεηαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ζηελ πνηφηεηα, ην βάζνο θαη ηνλ επαγγεικαηηζκφ απηήο

θαζ‟ εαπηήο ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ mentoring θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ην βαζκφ αμηνπνίεζεο ηεο

πινχζηαο εκπεηξίαο ησλ ρψξσλ ηεο επηθνηλσλίαο θαη ησλ πσιήζεσλ γηα ηελ αλίρλεπζε ησλ

πξαγκαηηθψλ αλαγθψλ ησλ επηρεηξήζεσλ πξνηείλνληαο εθηθηέο ζηελ πινπνίεζε ηνπο ιχζεηο.

Ζ απάληεζε ζηελ πέκπηε θαηά ζεηξά ππφζεζε εξγαζίαο πσο «ε δεκόζηα δηνίθεζε θαη ε

ηνπηθή απηνδηνίθεζε πξέπεη λα είλαη νη θαηεμνρήλ θνξείο ηνπ πεξηβαιινληηθνύ mentoring

[λνκηθό πιαίζην, θαζνδήγεζε, επηθνηλσλία, θίλεηξα θ.ά.]» είλαη δηαθνξνπνηεκέλε. πλνπηηθά

ε απάληεζε είλαη “φρη απαξαίηεηα”. Ο ξφινο ηεο δηνίθεζεο δελ είλαη απαξαίηεηνο, ππφ ηελ

πξνυπφζεζε ηεο πγηνχο ζπλχπαξμεο θξάηνπο-επηρεηξήζεσλ θαη παξάιιεια ηεο δπλακηθήο

παξνπζίαο κεγάισλ ηδησηηθψλ εηαηξεηψλ πνπ ελδηαθέξνληαη λα ζέζνπλ πιαίζην

πεξηβαιινληηθψλ πξνδηαγξαθψλ ζηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο.

ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο ηα παξαπάλσ απνηεινχλ κάιινλ ηελ εμαίξεζε παξά ηνλ

θαλφλα ιφγσ ηεο δνκήο ηνπ θξάηνπο θαη ηεο πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο πνπ είλαη θαηά θχξην

ιφγν κηθξνκεζαία, κεηαπξαηηθή, εμαξηεκέλε έσο θαη παξαζηηηθά πξνζθνιιεκέλε ζην θξάηνο

θαη -ηξερφλησο- θπξηνιεθηηθά παξαπαίνπζα. Άξα, ην θξάηνο νθείιεη λα δηαδξακαηίζεη

επηπιένλ ξφιν πνπ ζε πεξηπηψζεηο άιισλ ρσξψλ δελ είλαη απαξαίηεηνο, δεδνκέλνπ φηη ην

δήηεκα δελ αθνξά απιψο ζηε βειηίσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ δηαζηάζεσλ ηεο ειιεληθήο

νηθνλνκίαο, αιιά ζηελ πξαγκαηηθφηεηα έλαλ ζπλνιηθφ κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ θξάηνπο θαη ηεο

νηθνλνκίαο.

Γπζηπρψο, ζηελ Διιάδα απφ ην ζρεδηαζκφ έσο θαη ηελ ίδηα ηελ πινπνίεζε ηνπ λνκηθνχ

πιαηζίνπ εληνπίδνληαη θαίξηεο ειιείςεηο, ελψ θαηά θαλφλα ε δεκφζηα δηνίθεζε δελ έρεη λα

επηδείμεη ηδηαίηεξεο επηηπρίεο, νχηε απνηειεί παξάδεηγκα πξνο κίκεζε σο πξνο ηε θηιηθφηεηά

ηεο πξνο ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ή ηελ πξνζέιθπζε άκεζσλ μέλσλ επελδχζεσλ. Σα δνκηθά

πξνβιήκαηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο φπσο πξνθχπηεη θαη απφ ηελ απάληεζε ηεο δεχηεξεο

ππφζεζεο εξγαζίαο, απνζαξξχλνπλ ηηο πξάζηλεο επηρεηξεκαηηθέο πνιηηηθέο, θαζψο δελ ηίζεηαη

απιψο ζέκα κεηαζρεκαηηζκνχ ζε δνκέο βηψζηκεο αλάπηπμεο, αιιά ακηγψο απηφ ηεο ίδηαο ηεο

επηβίσζεο ηεο πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο. πλεπψο, αλ ε δεκφζηα δηνίθεζε θαη ε απηνδηνίθεζε

δελ αιιάμνπλ άξδελ δελ κπνξεί λα γίλεη θαλ ιφγνο γηα αλάπηπμε, πφζν κάιινλ γηα

„„πξάζηλε‟‟ αλάπηπμε.

-92-

Σέινο, ε έθηε ππφζεζε εξγαζίαο φηη «νη σθέιεηεο πνπ πξνθύπηνπλ από ην πεξηβαιινληηθό

mentoring θαη ηηο επαθόινπζεο πξάζηλεο επελδύζεηο ησλ ΜΜΔ έρνπλ πξνζηηζέκελε αμία ηόζν

γηα ην θξάηνο, όζν θαη γηα ηελ θνηλσλία» είλαη ήδε απηαπφδεηθηε κε ηα έσο ηψξα

αλαθεξζέληα. Δπηπιένλ, πέξαλ ηεο πεξηβαιινληηθήο ηνπο δηάζηαζεο, πνιιέο απφ απηέο ηηο

σθέιεηεο έρνπλ θαη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηελ αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηελ πξνζέιθπζε

επελδχζεσλ.

Αμηνζεκείσην είλαη φηη ε ηερλνγλσζία ζε επίπεδν δηαδηθαζηψλ, πηζηνπνηήζεσλ,

θαηλνηνκίαο θαη παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ησλ επηρεηξήζεσλ κεηαβάιεη ζηαδηαθά ηελ ίδηα ηελ

θνπιηνχξα πνπ δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ηεο νηθνλνκίαο, ελ γέλεη,

πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο βησζηκφηεηαο. Απηφ πξαθηηθά ζεκαίλεη ελαιιαθηηθέο νδνχο

πεξηζηνιήο ησλ δεκνζηψλ ιεηηνπξγηθψλ δαπαλψλ ή θαη πξφζζεηα δεκφζηα έζνδα απφ ηελ

αλάπηπμε. Γεδνκέλεο ηεο επηηαθηηθήο ζεκαζίαο ησλ ηειεπηαίσλ, ην πεξηβαιινληηθφ

mentoring θαη γεληθά ε βηψζηκε αλάπηπμε, απνηεινχλ αμηφινγε επέλδπζε γηα ηε δεκφζηα

δηνίθεζε θαη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ζηελ Διιάδα.

7.2 Πξνηάζεηο γηα ηελ Αλάπηπμε ηνπ Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring

Γεδνκέλεο ηεο αλαγθαηφηεηαο ζχκπλνηαο ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring κε ηελ

πξαγκαηηθφηεηα πνπ πεξηβάιιεη ηηο επηρεηξήζεηο, θξίλεηαη επηβεβιεκέλν νη αλαθεξφκελεο

πξνηάζεηο ζηε δεκφζηα δηνίθεζε θαη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε λα έρνπλ πξαγκαηηζηηθφ

ραξαθηήξα θαη λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο ηελ ζεκεξηλή θαηάζηαζε ηνπ θξάηνπο, ησλ

δηεζλψλ αγνξψλ θαη ηεο πξαγκαηηθήο νηθνλνκίαο. Πξαθηηθά απηφ ζεκαίλεη φηη ην mentoring

έπεηαη αλαγθαίσλ πξνυπνζέζεσλ θαη κφλν ηφηε απνδίδεη πξαγκαηηθά θαη καθξνρξφληα

νθέιε.

ε επηρεηξεκαηηθνχο φξνπο, είλαη θνηλφο ηφπνο φηη θαη ν ηθαλφηεξνο πσιεηήο εμαξηάηαη

απφ ην πξντφλ θαη ηελ εηαηξηθή εηθφλα γηα λα είλαη καθξνπξφζεζκα απνηειεζκαηηθφο. ηελ

πξνθεηκέλε πεξίπησζεο ελλννχκε σο “πσιεηή” ηνλ κέληνξα θαη σο “πξντφλ θαη εηαηξηθή

εηθφλα” ην ζεζκηθφ πιαίζην γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο

δεκφζηαο δηνίθεζεο.

Γειαδή, αθφκα θαη ν ηθαλφηεξνο κέληνξαο εμαξηάηαη απφ ηελ χπαξμε ελφο

ππνζηεξηθηηθνχ θαη ζηαζεξνχ πιαηζίνπ -φπσο θίλεηξα γηα εθαξκνγή πξάζηλσλ

επηρεηξεκαηηθψλ πξαθηηθψλ, νηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα θαη θαιή ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο

δηνίθεζεο- επί ηνπ νπνίνπ λα ζεκειηψλνληαη ξεαιηζηηθά νη πξνηάζεηο πνπ ππνβάιιεη. Οη

πξνηάζεηο πνπ αθνινπζνχλ ππαθνχνπλ ζηε ινγηθή απηή.

-93-

7.2.1 Φνξνδηαθπγή, Δπηδνηήζεηο θαη Φνξνινγηθό Πιαίζην

πσο ήδε ηνλίζηεθε, ζε πνιιά ζεκεία, ε ζεκεξηλή θαηάζηαζε ησλ δεκφζησλ

νηθνλνκηθψλ ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο επηβάιιεη ηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ θαη δξάζεσλ. Οη

πξνηάζεηο πνπ αθνινπζνχλ κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηε δηακφξθσζε πξσηαξρηθψλ

πξνυπνζέζεσλ ππέξ ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο.

Αλακθίβνια, ε αλαδηάξζξσζε ηνπ θξάηνπο μεθηλάεη απφ ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηνλ

ζρεδηαζκφ ηεο θαηαλνκήο δαπαλψλ θαη εζφδσλ. ε φηη αθνξά ηηο επηρεηξήζεηο απηά

ζρεηίδνληαη άκεζα κε ην θνξνινγηθφ θαζεζηψο, ην θφζηνο ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ, ηηο

επηδνηήζεηο θαη ηελ παξνρή θηλήηξσλ. Παξαπάλσ δηαπηζηψζεθε φηη κέξνο ησλ πξνηάζεσλ

ηνπ mentoring δελ κπνξνχλ λα πηνζεηεζνχλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο ιφγσ ηεο έιιεηςεο

ξεπζηφηεηαο θαη ηνπ καθξνρξφληνπ ραξαθηήξα ησλ απνζβέζεσλ. Σν θξάηνο νθείιεη λα

δξάζεη ψζηε λα αξζνχλ απηέο νη αξλεηηθέο ζπλζήθεο θαη λα κπνξέζεη λα ηξνθνδνηεζεί ε

αλάπηπμε.

ε απηφ ην πιαίζην δξάζεηο φπσο ε θαηαπνιέκεζε ηεο θνξνδηαθπγήο ζπλεπάγνληαη πην

νινθιεξσκέλε εηθφλα ηνπ θξάηνπο γηα ηελ θεξδνθνξία θαη ηε βησζηκφηεηα ησλ

επηρεηξήζεσλ. Απηφ ζα επέηξεπε ηελ παξνρή θίλεηξσλ κέζσ θνξναπαιιαγψλ ζηηο

θεξδνθφξεο επηρεηξήζεηο πνπ επελδχνπλ ζε „„πξάζηλεο‟‟ πξαθηηθέο, αληί ηεο παξνρήο

αθεηδψλ θξαηηθψλ θαη θνηλνηηθψλ επηδνηήζεσλ, ελψ επίζεο ζα πεξηφξηδε θαη ηελ χθεζε ιφγσ

πην δίθαηεο θαηαλνκήο ησλ θνξνινγηθψλ βαξψλ κέζσ ηεο δηεχξπλζεο ηεο θνξνινγηθήο

βάζεο.

Δπηδνηήζεηο ζα πξέπεη λα δίλνληαη κφλν ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ δελ έρνπλ επαξθή θέξδε

γηα λα επελδχζνπλ, κε ζθνπφ ηφζν ηελ ελίζρπζή ηνπο ζηε ζεκεξηλή δχζθνιε ζπγθπξία, φζν

θαη ηελ εθαξκνγή πξάζηλσλ πξαθηηθψλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπο. πκπιεξσκαηηθά, κπνξνχλ λα

θαζνξηζηνχλ δείθηεο ελίζρπζεο ησλ επηρεηξήζεσλ κε θξηηήξηα φπσο ηελ ρακειή πηζαλφηεηα

αλαζηνιήο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο βάζεη ζεκειηψδνπο νηθνλνκηθήο αλάιπζεο θαη ηνλ αξηζκφ

ησλ απαζρνινπκέλσλ ζε απηέο.

πλεπψο, ην θξάηνο νθείιεη αθελφο λα κελ δηαζπαζίδεη ηα ρξήκαηα ησλ θνξνινγνπκέλσλ

ζε επηρεηξήζεηο δπλάκελεο λα απηνεμππεξεηεζνχλ, αθεηέξνπ λα επελδχεη απνθιεηζηηθά ζε

θιάδνπο θαη επηρεηξήζεηο κε πξννπηηθέο επηβίσζεο θαη αλάπηπμεο. Απηνλφεην είλαη φηη ε ίδηα

ινγηθή πξέπεη λα δηέπεη εθεμήο ην θαζεζηψο ησλ ΜΚΟ, ησλ ΟΣΑ θαη ηεο δεκφζηαο

δηνίθεζεο, γεληθά, κε φ,ηη απηφ κπνξεί λα ζπλεπάγεηαη ζε επίπεδν δεκνζηνλνκηθήο

πεηζαξρίαο, αχμεζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη αλαδήηεζεο πνηληθψλ επζπλψλ γηα

θαθνδηαρείξηζε δεκνζίσλ πφξσλ.

-94-

Παξά ηε δηαθηλδχλεπζε ηνπ ραξαθηεξηζκνχ ησλ πξναλαθεξφκελσλ σο ηερλνθξαηηθψλ ή

λενθηιειεχζεξσλ απφςεσλ, παξακέλεη γεγνλφο φηη ζηελ Διιάδα ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο,

θέξεηαη λα έρνπλ δηαζπαζηζηεί αιφγηζηα πφξνη δπλάκελνη λα κεηαζρεκαηίζνπλ ηελ νηθνλνκία

ζε πεξηζζφηεξν αληαγσληζηηθή, παξαγσγηθή θαη βηψζηκε. Δίλαη ζπλεπψο επηβεβιεκέλνο ν

ηεξκαηηζκφο απηήο ηεο πξαθηηθήο.

Πέξα απφ ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θνξνδηαθπγήο θαη ηνλ εμνξζνινγηζκφ ηνπ θαζεζηψηνο

ησλ επηδνηήζεσλ εμππαθνχεηαη ε αλάγθε αλακφξθσζεο θαη ζηαζεξνπνίεζεο ηνπ ζεζκηθνχ

θνξνινγηθνχ πιαηζίνπ ζε φ,ηη αθνξά ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ηηο επελδχζεηο κε ζθνπφ

ηελ εηζξνή θεθαιαίσλ θαη ηελ αλάπηπμε.

Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε θαηάζηαζε ζε απηνχο ηνπο ηνκείο ζηαζεξνπνηεζεί θαη ηεζνχλ

ζηέξεεο θαη πγηείο βάζεηο γηα ηελ αλάπηπμε, είλαη δπλαηή ε κεηάβαζε ηνπ θξάηνπο απφ ηε

θάζε ηνπ ειέγρνπ ζηε θάζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηηο επηρεηξήζεηο θαη θάζε ελδηαθεξφκελν

θνξέα πνπ επηδηψθεη θαη δχλαηαη λα ζπκβάιεη ζηελ „„πξάζηλε‟‟ αλάπηπμε. Γίλεηαη θαηαλνεηφ

φηη ην κέγεζνο ηνπ εγρεηξήκαηνο είλαη δχζθνιν θαη πεξίπινθν, θαζψο κεηαμχ ηεο ζεσξεηηθήο

ζχιιεςεο θαη ηεο πξαθηηθήο πινπνίεζήο ηνπ ππεηζέξρεηαη πιήζνο αζηάζκεησλ παξαγφλησλ

ζην εζσηεξηθφ θαη ην δηεζλέο επίπεδν, ζπλεπψο επηβάιιεηαη ε ράξαμε επέιηθηεο ζηξαηεγηθήο

κε ελαιιαθηηθά ζρέδηα αλαιφγσο εμειίμεσλ.

Παξφια απηά εληνπίδνληαη ηνκείο, νη νπνίνη νχησο ή άιισο ρξήδνπλ αλακνξθψζεσλ,

κεηαμχ ησλ νπνίσλ, εηδηθά, ην θνξνινγηθφ ζχζηεκα- θαζψο, ππφ νπνηαδήπνηε πηζαλφ

ζελάξην ε δηαηήξεζή ηνπο σο έρνπλ θξίλεηαη αληηπαξαγσγηθή.

7.2.2 Ννκνζεζία

Άιιν ζπλαθέο δήηεκα, πνπ έρεη ζηγεί θαη‟ επαλάιεςε θαη ρξήδεη άκεζσλ

κεηαξξπζκίζεσλ είλαη ε ίδηα ε λνκνζεηηθή πξαθηηθή πνπ αθνινπζείηαη ζηελ Διιάδα. Απηφ

πξαθηηθά ζεκαίλεη απινπνίεζε, θσδηθνπνίεζε, επηθαηξνπνίεζε θαη εθζπγρξνληζκφ ηεο

λνκνζεζίαο ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ, ηε ρσξνηαμία θαη ηηο επηρεηξήζεηο, ζηελ θαηεχζπλζε

ηεο αξκνληθήο ηνπο ζπλχπαξμεο ρσξίο καμηκαιηζηηθέο, νπηνπηθέο θαη, ηειηθά, αλεθάξκνζηεο

πνιηηηθέο επηινγέο. Απηφ ζπλεπάγεηαη ζπζηεκαηηθή θαη νξγαλσκέλε πξνζπάζεηα ζηελ

θαηεχζπλζε ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο θαη ηεο δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο.

7.2.3 Πξνδηαγξαθέο-Σππνπνίεζε Γηαδηθαζηώλ

Δίλαη πξνθαλέο φηη γηα λα ιεηηνπξγήζεη ζηελ πξάμε ν νπνηνζδήπνηε λνκνζεηηθφο θαη

-95-

ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο θξίλεηαη απαξαίηεηε ε ζέζπηζε πξνδηαγξαθψλ θαη ε ηππνπνίεζε

ησλ δηαδηθαζηψλ ζηε ινγηθή κηαο απνηειεζκαηηθήο θαη ζχγρξνλεο δηνίθεζεο. Απηφ ζεκαίλεη

ζπγθεθξηκέλα ηελ απινπνίεζε θαη ηελ ηαρχηεξε δηεθπεξαίσζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαδηθαζηψλ,

ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε θαη δηνίθεζε κε ζηφρνπο ζηα πεδία ηεο αδεηνδφηεζεο, ηεο

ρξεκαηνδφηεζεο, ηεο ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο (mentoring), ησλ έιεγρσλ θαη ηεο

παξαθνινχζεζεο.

ην πιαίζην ησλ παξαπάλσ ππνβάιιεηαη ε πξφηαζε “Οδεγνχ Γηαδηθαζηψλ

Πεξηβαιινληηθνχ Mentoring” πνπ παξαηίζεηαη ζην Παξάξηεκα II.

7.2.4. Καιιηθξάηεο

Σν ζρέδην Καιιηθξάηεο ζηελ πινπνίεζή ηνπ παξνπζίαζε πιήζνο πξνβιεκάησλ, κε

πιένλ αμηνζεκείσηε ηε ζχζηαζε ησλ “Διεγθηψλ Ννκηκφηεηαο”, ζεζκνχ πνπ αθφκε δελ έρεη

θαλ δξνκνινγεζεί. Παξάιιεια, δελ έρνπλ θσδηθνπνηεζεί νη ηξνπνινγίεο θαη νη πξάμεηο

εθαξκνγήο ζε εληαίν λνκνζεηηθφ θείκελν.

ε ζρέζε κε ηελ ηνπηθή αλάπηπμε θαη ην πεξηβάιινλ, δχν έλλνηεο αιιειέλδεηεο,

παξαηεξείηαη ζνβαξφηαηε πζηέξεζε ηνπ πθηζηάκελνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, πνπ δελ παξέρεη

αζθαιηζηηθέο δηθιείδεο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ κηθξψλ θνηλνηήησλ ηεο ππαίζξνπ. Σν

παξάδεηγκα ηεο Αλάβξαο Μαγλεζίαο είλαη ραξαθηεξηζηηθφ, φπσο πξνθχπηεη απφ ηελ

αλάιπζε απηήο ηεο κειέηεο πεξίπησζεο49

, ψζηε κηα θνηλφηεηα-πξφηππν ζηελ αλάπηπμε θαη

ην πεξηβάιινλ θέξεηαη λα θηλδπλεχεη κε απνκφλσζε θαη ππνβάζκηζε, ελψ έρεη θαηαξξεχζεη ε

ίδηα ε δηαρείξηζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ησλ πνιηηψλ, κε ηηο αδπλακίεο πνπ αληηκεησπίδεη ε

λέα δεκνηηθή αξρή ζηελ απνθνκηδή ησλ απνξξηκκάησλ.

Δπνκέλσο, απαηηείηαη ηάρηζηα ε απνζαθήληζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, ε ζχζηαζε ηνπ

ζεζκνχ ησλ “Διεγθηψλ Ννκηκφηεηαο”, ε πξφβιεςε -θαη πνιχ πεξηζζφηεξν ε εθαξκνγή-

επηπιένλ αζθαιηζηηθψλ δηθιείδσλ γηα ηηο κηθξέο ηνπηθέο θνηλφηεηεο, ψζηε ε ζπγθέληξσζε

ηεο δηνηθεηηθήο δνκήο λα κελ εκπνδίδεη έλαλ ζρεδηαζκφ αλαπηπμηαθψλ δξάζεσλ θαη

πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο κε απνθεληξσκέλν ραξαθηήξα.

7.2.5 Νένη Θεζκνί

Τπφ ην πξίζκα ησλ πξναλαθεξζέλησλ, ηίζεηαη σο απνιχησο αλαγθαία ε ζέζπηζε

49

εκαληηθά ζηνηρεία ειήθζεζαλ απφ ηελ ζπλέληεπμε πνπ παξαρψξεζε ζηνλ ζπληάμαληα ν πξψελ θνηλνηάξρεο

Αλάβξαο θνο Γ. Σζνπθαιάο

-96-

θνξέσλ δηνηθεηηθήο ππνζηήξημεο θαη ελεκέξσζεο ησλ ΜΜΔ -mentoring γεληθά- ζην πιαίζην

ησλ πθηζηάκελσλ δνκψλ -ζην θεληξηθφ θξάηνο κε αξκνδηφηεηεο επηηειηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη

ζηηο πεξηθέξεηεο, ηνπο Γήκνπο ή ηηο Απνθεληξσκέλεο Γηνηθήζεηο κε εθηειεζηηθέο

αξκνδηφηεηεο- αιιά ελδερνκέλσο θαη σο απηνηειψλ απνθεληξσκέλσλ ππεξεζηψλ, π.ρ.

“Κ.Δ.Π.” Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο.

7.3 Πξνηάζεηο γηα Πεξαηηέξσ Έξεπλα

Οη παξαπάλσ πξνηάζεηο γίλνληαη ζην πιαίζην ησλ θαιψλ πξαθηηθψλ, αιιά θαη ηεο θνηλήο

ινγηθήο. Ωζηφζν, απφ ηε ζεσξεηηθή ζχιιεςε κέρξη ηελ πξαθηηθή πινπνίεζε ηίζεληαη

ηεξάζηηεο πξνθιήζεηο ζε επίπεδν ζρεδηαζκνχ, εθαξκνγήο θαη επίηεπμεο ησλ πξνζδνθψκελσλ

απνηειεζκάησλ.

πλεπψο, ηφζν ην ζέκα ηνπ πεξηβαιινληηθνχ mentoring απφ πιεπξάο δηνίθεζεο, φζν θαη

νη γεληθφηεξεο πξνηάζεηο πνπ ππνβάιινληαη ζην παξφλ ρξήδνπλ πεξαηηέξσ δηεξεχλεζεο ζηα

πεδία ηεο θαιήο λνκνζέηεζεο, ηεο ειεθηξνληθήο δηαθπβέξλεζεο, ηεο πνιηηηθήο επηθνηλσλίαο,

ησλ κνληέισλ νξγάλσζεο θαη ησλ πξνηεξαηνηήησλ πνπ πξέπεη λα ηεζνχλ, βάζεη θαη

ρξεκαηννηθνλνκηθψλ κειεηψλ ζθνπηκφηεηαο ζε ζρέζε κε ηηο θαηεπζχλζεηο ησλ „„πξάζηλσλ‟‟

πνιηηηθψλ θαη, γεληθά, ηε δεκφζηα δηνίθεζε.

Δπηπιένλ, ρξήδεη πεξαηηέξσ δηεξεχλεζεο ε βησζηκφηεηα ησλ „„πξάζηλσλ‟‟ επελδχζεσλ

θαηά θιάδν, ζε ζπλδπαζκφ κε ζέκαηα φπσο: ζπγρξεκαηνδνηήζεηο, θίλεηξα, επηδνηήζεηο,

πξνζδνθψκελα δεκφζηα έζνδα θαη αληίζηνηρεο δαπάλεο, ρξφλνο απφζβεζεο, θαηαπνιέκεζε

αλεξγίαο, αχμεζε αληαγσληζηηθφηεηαο, θαηλνηνκία θαη ηδηαίηεξα δηαζχλδεζε ησλ

παλεπηζηεκίσλ κε ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε φισλ ησλ παξαπάλσ θαη ελ γέλεη ηεο

„„πξάζηλεο‟‟ αλάπηπμεο ζηελ Διιάδα.


Σν πεξηβαιινληηθφ mentoring απνηειεί ρξήζηκν εξγαιείν ζεηηθψλ αιιαγψλ ζηε δεκφζηα

δηνίθεζε θαη ηηο επηρεηξήζεηο. Δίλαη ζαθέο, σζηφζν, φηη απαηηείηαη επξχηεξε ππνζηήξημε θαη

ιήςε κέηξσλ ζην πιαίζην ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θξάηνπο πνπ πξνυπνζέηεη αληίζηνηρε πνιηηηθή

βνχιεζε, ζέκα πνπ ππεξβαίλεη ην πεξηερφκελν ηεο παξνχζεο κειέηεο.

Γηαπηζηψλεηαη, σζηφζν, φηη ζηε κεηαζηξνθή ηεο πνιηηηθήο επηθνηλσλίαο θαη ηνπ

δεκνζίνπ ιφγνπ, απφ ηελ απιή δηαρείξηζε, ζηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε, θαζνδήγεζε θαη

ππνζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ηεο αλάπηπμεο, ησλ θνηλσληθψλ αλαγθψλ θαη ηεο

-97-

αλαβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο δσήο, ην mentoring, σο ηξφπνο πξνζέγγηζεο απηψλ ησλ

δεηεκάησλ, απνηειεί ηδαληθφ εξγαιείν.

Δλδερνκέλσο, ινηπφλ, απνηειεί κέξνο ησλ ιχζεσλ πνπ αλαδεηνχληαη ζήκεξα επηηαθηηθά

ζηελ Διιάδα γηα ηε κεηάβαζε απφ ηελ παξνχζα δπζρεξή ζπγθπξία ζε έλα θαιχηεξν αχξην

γηα ηνλ ηφπν καο.

-98-

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η:

πλέληεπμε από ηνλ Πξώελ Πξόεδξν ηεο Κνηλόηεηαο Αλάβξαο Μαγλεζίαο

θ. Γεκήηξε Σζνπθαιά [Βόινο, 6-8-2011]

-99-

Κχξηε Σζνπθαιά, πξνηνχ μεθηλήζνπκε ζα ήζεια λα πνχκε κεξηθά γεληθά πξάγκαηα,

γχξσ απφ ηα φζα πεηχραηε ζηελ Αλάβξα θαη ηελ θαηάζηαζε ηεο απηνδηνίθεζεο ζηελ

Διιάδα.

Καηαξράο, δελ δέρνκαη ηελ άπνςε ζπλαδέιθσλ, φηη δελ κπνξνχζακε λα θάλνπκε πνιιά

πξάγκαηα γηαηί ιεθηά δελ ππήξραλ. Σνπιάρηζηνλ πξηλ ηελ θξίζε. Μελ ην ζπγρέεηο φκσο απηφ

κε απηφ πνπ είπε ν Πξσζππνπξγφο Γ. Παπαλδξένπ, φηη „ιεθηά ππάξρνπλ‟, δελ έρεη θακηά

ζρέζε κε απηφ πνπ ζπδεηάκε.

κσο ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ππήξραλ δπλαηφηεηεο, λα θάλεηο πξάγκαηα.

Θα ζνπ πσ έλα παξάδεηγκα απιφ, ππήξρε έλα πξφγξακκα Θεζέαο, ζ‟ απηφ ην πξφγξακκα

γλσξίδακε, ππήξραλ θξηηήξηα, νξεηλφηεηα, λεζησηηθή πεξηθέξεηα θηι πνπ βάζεη απηνχ θαη

ησλ πιεζπζκηαθψλ θξηηεξίσλ, ήμεξεο εθ ησλ πξνηέξσλ, ηελ πξνεγνχκελε ηεηξαεηία, δειαδή

ηελ ηεηξαεηία 2006-2010, πφζα ρξήκαηα κπνξνχζεο απφ απηφ ην θνλδχιη λα απνξξνθήζεηο.

Σα είραλ δηαζέζηκα ζε έλα ινγαξηαζκφ θαη είρε ε Αλάβξα πρ 10 εθαη., ν Βφινο 100 εθαη. ε

Αζήλα 1 δηο. Απηά ηα ρξήκαηα ηα νπνία ζνπ ηα είραλε λα ηα απνξξνθήζεηο, κπνξνχζεο κε

απνθάζεηο ηνπ ζπκβνπιίνπ ζνπ ην δεκνηηθφ ή ην θνηλνηηθφ, λα θάλεηο κειέηεο θαη λα

θαηαξηίζεηο επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα, άξα γηα 4 ρξφληα είρακε ρξήκαηα λα δηαζέζνπκε κφλν

απφ ην ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα. Τπήξραλ θαη άιια, κηιάκε απφ εζληθνχο πφξνπο, έπξεπε

ζηε ιήμε ηεο ζεηείαο ζνπ λα ηα έρεηο απνξξνθήζεη, είηε γηα κειέηεο, είηε γηα έξγα, φηη

ήζειεο. Πέξαζαλ ηα 4 ρξφληα θαη εθηφο απφ ηελ Αλάβξα -ε νπνία αλ δελ ήηαλ ε θξίζε ζα

είρακε 100% απνξξφθεζε, θαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα είρακε 100% ηα είρακε εληαγκέλα,

αιιά ιφγσ ηεο θξίζεο ζηελ πινπνίεζε ράζακε ιίγν, άξα 100% ε Αλάβξα απνξξφθεζε ηα

ρξήκαηα απηά πνπ είρε. Καλέλαο ΟΣΑ ζηελ Διιάδα, γηα λα θιείζνπκε κε απηφ ην ζέκα, δελ

απνξξφθεζε απηφ ην θνλδχιην, άξα φηη δελ ππάξρνπλ ιεθηά δελ είλαη κηα δηθαηνινγία; Γελ

είλαη άιινζη απηφ; ηαλ έρεηο ηα ρξήκαηα θαη ηνπο ιεο ζηα 4 ρξφληα πνπ έρεηο πάξε ηα λα ηα

δηαζέζεηο κε φπνην ηξφπν εζχ θαη κε ην ζπκβνχιην ζέιεηο;

Ο ιφγνο πνπ δελ απνξξνθήζεθαλ απηά ηα θνλδχιηα πηζηεχεηαη φηη ήηαλ ζέκα αο

πνχκε έιιεηςεο ηερλνγλσζίαο ζην πσο απνξξνθάο ηα θνλδχιηα, φηη δελ ηνπο

ελδηέθεξε; Δζείο πνπ ην απνδίδεηαη;

ρη. Γελ λνκίδσ. πνηνο πάεη εθεί [ζηελ αηξεηή απηνδηνίθεζε] λνκίδσ έρεη θάζε ιφγν λα

πεηχρεη. Τπάξρεη ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζεί ν θαζέλαο, ην πφζν δνπιεχεηο, ην πφζν

αζρνιείζαη κε ην αληηθείκελν πνπ ζε εμέιεμαλ. Γηαηί εγψ κπνξψ λα ζνπ πσ φηη κνλαδηθφο

-100-

κνπ ζηφρνο θαη ζθνπφο ήηαλ απφ ηε ζηηγκή πνπ κε εμέιεμαλ νη ζπγρσξηαλνί κνπ ζε κηα κηθξή

ηνπηθή θνηλσλία, δχζθνιε θνηλσλία, λα ιχζσ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξα πξνβιήκαηα

κπνξνχζα. Αζρνιήζεθα κφλν κε απηφ. Γελ αζρνιήζεθα κε ηίπνηα άιιν θαη γηα απηφ, φρη κε

κεγάιε γξακκαηεηαθή ππνζηήξημε, ζηελ θνηλφηεηα ππήξρε κφλν κηα γξακκαηέαο -πνιχ θαιή-

θαη ε γπλαίθα κνπ, ε νπνία ακηζζί δνχιεπε -ήηαλ αξρηηέθηνλαο κεραληθφο ζην Δζληθφ

Μεηζφβην Πνιπηερλείν 1εο

βαζκίδαο- φιεο νη κειέηεο πνπ έθαλε ζηελ εηδηθφηεηά ηεο ήηαλ

πξνζθνξά. Ήκαζηαλ κηα νκάδα κε άιια ιφγηα, έλα κηθξφ „team‟, πέξα απφ ηνπο θνηλνηηθνχο

ζπκβνχινπο, νη νπνίνη κε ηηο γλψζεηο πνπ δηαζέηαλε -θαη δελ ήηαλ κεγάιεο, παηδηά απφ ην

ρσξηφ θαη πεξηθεξεηαθά πνπ αθφκα δελ είρακε γλσξηζηεί φηαλ πξσηνπήγα θαη κπνξέζακε λα

ππάξμεη κεηαμχ καο κηα ζρέζε εκπηζηνζχλεο. Αιιά απηνί πνπ δνχιεπαλ εθηφο απφ εκέλα,

ήηαλ κηα κφληκε γξακκαηέαο θαη ε γπλαίθα κνπ θαη ν αληηπξφεδξνο, ν νπνίνο είλαη ζήκεξα

ηνπηθφο πξφεδξνο. Άξα 3-4 άηνκα, απηνί πνπ δνπιέςακε, αιιά είρακε φξακα, είρακε κεξάθη,

είρακε θέθη, είρακε ελδηαθέξνλ γηα απηφ πνπ θάλακε. Καη λνκίδσ φηη απηφ ήηαλ θαη ην

ζηνηρείν, ην ελδηαθέξνλ θαη ε αγάπε γηα απηφ πνπ θάλακε, θαη γη‟ απηφ πεηχρακε. Καη πάλσ

απφ φια δελ ήκαζηαλ άλζξσπνη λα πάξνπκε, δελ πήγακε γηα λα πάξνπκε απφ ηελ ηνπηθή

απηνδηνίθεζε. Πήγακε γηα λα δψζνπκε θαη δψζακε. Γελ είρακε αλάγθε λα πάξνπκε. Με

άιια ιφγηα δελ αλήθνπκε ζηελ θαηεγνξία εθείλε ησλ „„ιαδηάξηδσλ‟‟. Ήκαζηαλ έληηκνη θαη

πήγακε λα δψζνπκε θαη απηφ καο δηεπθφιπλε πάξα πνιχ δηφηη φινη γλψξηδαλ πνηνο είζαη, ηη

είζαη, θαη ηη ζα γίλεη αλ ζα ζνπ δψζνπλ θάηη. Θα ζνπ πσ έλα παξάδεηγκα πάλσ ζε απηφ:

ζπκάκαη φηη ν [παιαηφο-δηνξηζκέλνο] Πεξηθεξεηάξρεο Θεζζαιίαο, πξηλ ηειεηψζεη ε ζεηεία

καο, ζηε Θεζζαιία φπνπ ήηαλ 83 ΟΣΑ, ήζειε λα απνξξνθήζεη έλα θνλδχιη 700.000 €, δελ

πήγε ζε θαλέλαλ, κε πήξε ηειέθσλν: „πξφεδξε ζέισ κέζα ζε 2 κήλεο λα κνπ απνξξνθήζεηο

γηα πεξηβάιινλ 700.000‟. Γηαηί κε εκπηζηεπφηαλε! Θέισ λα πσ, ιεηηνπξγνχζακε θαη ζεηηθά

θαη απνηειεζκαηηθά. Πξέπεη λα είζαη θαη απνηειεζκαηηθφο. Γελ ρξεηάδεηαη ιφγηα, λα θάλεηο

κφλν δεκφζηεο ζρέζεηο θηι. Καη εκείο ηα απνξξνθήζακε φια. Δίλαη έλα κηθξφ παξάδεηγκα.

Να πάκε ηψξα απφ ηελ αξρή. Δγψ λα μέξεηο γελλήζεθα, Πάξε, ζηελ Αλάβξα. Δθεί

ηειείσζα ην Γεκνηηθφ ζρνιείν. Έλα ρσξηφ νξεηλφ, ζηα ρίιηα κέηξα πςφκεηξν, πνπ ε

πιεηνλφηεηα -ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία- ησλ θαηνίθσλ αζρνιηφληνπζαλ κε ηελ παξαδνζηαθή

θηελνηξνθία. Οη θηελνηξφθνη είλαη πξάζηλν επάγγεικα, κέζα ζηε θχζε δνπιεχνπλε, κφλν

πνπ δελ γλσξίδαλε ηελ αμία πνπ είρε θχζε γηα απηνχο. Καη ζπλέβαηλε λα βάδνπλ ππξθαγηέο,

δίπια απφ ην καληξί γηα παξάδεηγκα, δελ είραλε πνπ λα βάινπλ ηα δψα θαη έβαδαλ ππξθαγηέο.

Φεχγνληαο ινηπφλ εγψ, ηνλ ηειεπηαίν ρξφλν, ζηγά-ζηγά απηνί νη άλζξσπνη δελ ιέσ φηη έγηλαλ

νηθνιφγνη, αιιά άιιαμε ε θηινζνθία, ε δσή ηνπο ζε φηη αθνξά ην επάγγεικα πνπ

-101-

εμαζθνχζαλ θαη άιιαμε θαη ε θηινζνθία γηα ην πεξηβάιινλ, γηα ην δάζνο ην νπνίν δελ ην

εθηηκνχζαλ θαη ηνπ „βαδαλ θσηηά. Σα ηειεπηαία 8 ρξφληα ζηελ Αλάβξα δελ είρακε θακία

ππξθαγηά θαη ε ππξνζβεζηηθή ππεξεζία ήξζε θαη κε βξάβεπζε ζηελ Αλάβξα γηαηί απηφ δελ

είρε μαλαγίλεη. Θέισ λα πσ φηη ζε έλα ρσξηφ πνπ δελ ππάξρεη κφξθσζε πνπ δελ ππάξρεη ην

επίπεδν λα θαηαιάβνπλ πνιιά πξάγκαηα, ζηγά-ζηγά ηνπο δνπιέςακε, κε ζηφρνπο, κε φξακα

θαη θηάζακε ζε έλα ζεκείν φπνπ νη Αλαβξηψηεο θαη λα απνιακβάλνπλ ηα νθέιε πνπ έρνπλ

πξνθχςεη θαη λα ζέβνληαη ην πεξηβάιινλ.

Θα ήζεια ηψξα λα κνπ πείηε θάπνηα ηζηνξηθά ζηνηρεία γεληθά γηα ηελ Αλάβξα…

Κνίηαμε ε Αλάβξα παιηά, πνιχ παιηά, ήηαλ Γήκνο, ν Γήκνο ζξπνο. Ζ Μαγλεζία έρεη 2

βνπλά σξαία: ην Πήιην θαη ηελ ζξε. Ζ ζξε είλαη ζηελ επαξρία Αικπξνχ, έλα βνπλφ πνιχ

φκνξθν ζηα 1716 κέηξα πςφκεηξν, κε δπλαηφηεηεο γηα ελαιιαθηηθφ ηνπξηζκφ, αιιά είλαη

θπξίσο βνζθνηφπηα, ππάξρεη παλίδα θαη ρισξίδα πινχζηα ζην βνπλφ θαη παιηά εθεί δνχζαλ

λνκάδεο. Άξα ε ζεκεξηλή Αλάβξα ήηαλ ν Γήκνο ζξπνο κε πξσηεχνπζα ηε „Γνχξα‟ - είλαη ε

ζεκεξηλή Αλάβξα. Σν 18ν αηψλα είρε 10.000 θαηνίθνπο. Με σξαία ζρνιεία, κε Γεζπνηηθφ,

πξέπεη λα ζνπ πσ φηη ε Αλάβξα-„Γνχξα‟ Αικπξνχ Μαγλεζίαο -γηαηί ππάξρνπλ θαη άιιεο

Αλάβξεο: ζηελ Καξδίηζα, ζηε Λαξίζα, ζηε Φζηψηηδα- ε Αλάβξα Μαγλεζίαο δηνηθεηηθά

ππάγεηαη ζην Βφιν, αιιά ΓΔΖ, ΟΣΔ, ΔΛΣΑ, Πνδφζθαηξν θαη εθθιεζία ππάγνληαη ζηε

Φζηψηηδα, ήηαλ Γήκνο κε 10.000 θαηνίθνπο κε σξαία αξρνληηθά ζπίηηα, φπνπ νη ζθεπέο

ελσλφληνπζαλ φπσο ζηα Μεζηά ηεο Υίνπ θαη ην έθαλαλ απηφ γηαηί ε Θεζζαιία

απειεπζεξψζεθε θαζπζηεξεκέλα απφ ηελ ππφινηπε Διιάδα ην 1881. ην κεζνδηάζηεκα απηφ

1821-1881 αλέβαηλαλ ζηελ Αλάβξα θιέθηεο, απαηεψλεο, ιήζηαξρνη, αξκαηνινί θαη έθιεβαλ,

ζθφησλαλ, νπφηε έθαλαλ ηα ζπίηηα ηνπο ζαλ θξνχξηα. Ζ παιηά νλνκαζία είλαη „Γνχξα‟, είλαη

ζιάβηθε ιέμε θαη ζήκαηλε „Γνχξα-γνχξλα-πεγή‟, απφ κηα κεγάιε πεγή πνπ έρεη ην ρσξηφ.

Εήηεζε ην ηφηε Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ ην 1928 λα δνζνχλ ειιεληθέο νλνκαζίεο. Καη έηζη

απφ ηελ ίδηα πεγή πήξε πάιη ην φλνκα ηνπ ην ρσξηφ. Αλάβξα. Σν 1900 ππήξραλ πεξίπνπ 1000

άηνκα θαη φινη αζρνιηφληνπζαλ κε ηελ θηελνηξνθία ειεχζεξεο βνζθήο θαη ηα παξάγσγά ηεο:

είραλ βπξζνδεςία, κεηαμνζθψιεθα θαη έθαλαλ εκπφξην πξνο ηε βφξεηα Διιάδα, ηε Γελεχε

θαη ην Δμσηεξηθφ θαη πξνο ηε χξν θαη παληνχ. Ήηαλ έλα εκπνξηθφ θέληξν πνιχ ζπνπδαίν

θαη ζεκαληηθφ.

Απηφ πνπ καζαίλνπκε ζηα ζρνιεία είλαη πεξηζζφηεξν γηα ηα Ακπειάθηα, σο εκπνξηθή

θνηλφηεηα ηεο πεξηνρήο, γηα ηελ Αλάβξα φια απηά πνπ ιέηε δελ καο είλαη πνιχ

-102-

γλσζηά, δελ έρνπλ θαηαγξαθεί;

Ναη είλαη αιήζεηα, δελ έρνπλ γίλεη πνιιέο αλαθνξέο, δελ έρεη θαηαγξαθεί, παξφηη έρεη κηα

ηζηνξία κεγάιε. Με είραλε θαιέζεη ζηα Ακπειάθηα θαη ηνπο ηα είρα πεη θαη εθεί. Σα

Ακπειάθηα αλ ζεο ππήξραλε θάπνηνη ιφγνη θαη ηελ έβγαιαλ ηελ ηζηνξία ηνπο. Δδψ γηα λα

γξάςνπκε έλα βηβιίν γηα ηελ Αλάβξα καο πήξε πνιχ ρξφλν θαη θφπν.

Απηφ ην φκνξθν ρσξηφ, ινηπφλ, ήξζαλε ην 1942 νη Ηηαινί θαη ην θάςαλε φιν. Έκεηλαλ

ειάρηζηνη, μαλάθαλαλ ηα ζπίηηα ηνπο θαη ην 1956 κε ηνπο ζεηζκνχο πάιη ρηππήζεθε θαη

μαλάθαλαλ ηα ζπίηηα θαη ην 1980 πάιη κε ηνπο ζεηζκνχο, δελ είρακε θάλεη θαιά ζπίηηα θαη

πάιη ρηππήζεθε. Σφηε ηη έγηλε; Σα δψα κέρξη ηφηε πνπ δνχζαλ ζηα βνπλά ηα έθεξαλ κέζα ζην

ρσξηφ. Πξέπεη λα ζνπ πσ ηψξα ην δσηθφ θεθάιαην ηεο Αλάβξαο κε ζηνηρεία ηεο θνηλφηεηαο

ζήκεξα είλαη: 5.000 Αγειάδεο, πνπ φηαλ γελλάλε γίλνληαη 8. Αγειάδεο θξεαηνπαξαγσγήο, φρη

γαιαθηνπαξαγσγήο, βφζθνπλ ειεχζεξα ζηα βνπλά. Καη πξέπεη λα ζπκπιεξψζσ εδψ φηη ε

γεσγξαθηθή πεξηθέξεηα ηνπ ρσξηνχ είλαη 130.000 ζηξέκκαηα βνζθνηφπηα. Άξα βφζθνπλ ηα

δψα, ζηα 130.000 ζηξέκκαηα, ειεχζεξα. Καη ζηα βνπλά απηά νχηε ξππαίλνληαη, νχηε

ιηπαίλνληαη, άξα είλαη θαζαξά βηνινγηθά. Δπαλέξρνκαη 15.000 γηδνπξφβαηα πνπ φηαλ

γελλάλε γίλνληαη 25 θαη 5.000 γνπξνχλεο, „ρνηξνκεηέξεο‟, πνπ φηαλ γελλάλε γίλνληαη 10-15.

Απηά ηα γνπξνχληα είλαη δηαζηαπξσκέλα, δνχλε ειεχζεξα ζηα βνπλά θαη δηαζηαπξψλνληαη κε

αγξηνγνχξνπλα θαη ππάξρνπλ θακηά εθαηνζηή πεξίπνπ άινγα άγξηα ζην βνπλφ, ηα νπνία ηα

άθεζαλ ηα εγθαηέιεηςαλ γηαηί δελ ηα ρξεζηκνπνηνχζαλ πηα φπσο παιηά νη άλζξσπνη γηα ηηο

κεηαθνξέο ηνπο φηαλ δελ είραλε δξφκνπο. Μπνξέζακε φκσο θαη βνεζήζακε ηνπο

ζπγρσξηαλνχο καο θηηάρλνληαο δξφκνπο. Παξάιιεια φκσο απνθηήζαλ επηπιένλ έζνδα θαη

ζήκεξα έρνπλ απφ 1-2 ΗΥ ή 4Υ4, ηξαθηέξ θιπ, νπφηε ηα δψα ηα παξαηήζαλε.

Σν 1980 ελψ ηα δψα ήηαλ ζηα βνπλά ηα έθεξαλ κέζα ζην ρσξηφ. Απηφ ήηαλ

θαηαζηξνθηθφ γηα ην ρσξηφ.

Σν ρσξίν ην 1990 είρε ηζίγθηα θαη καληξηά κέζα ζην ρσξηφ, ν ηζνπάλνο ήηαλ κέζα, έμσ

ηα δψα. Γελ ππήξρε εζσηεξηθή νδνπνηία, έλαο θεληξηθφο κφλν δξφκνο είρε ηζηκέλην. Λάζπε

παληνχ, δελ ππήξραλ νη δεκφζηνη ρψξνη, δελ ππήξραλ θνηλνηηθνί δεκφζηνη ρψξνη, δελ

ππήξραλ πιαηείεο, δελ ππήξραλ πιαηψκαηα, δελ ππήξρε ηίπνηα. Έλα δίθηπν χδξεπζεο κε

ζσιήλεο θαηεζηξακκέλν θαη ηίπνηα πεξηζζφηεξν. Γελ κπνξνχζεο λα βξεηο θάηη ηδηαίηεξν λα

πεηο γηα απηφ ην ρσξηφ. Σίπνηε απνιχησο. Έλα ρσξηφ πνπ καζεκαηηθά είρε πάξεη ηελ

αληίζηξνθε κέηξεζε, φπσο φια ηα ρσξηά ζηελ ειιεληθή χπαηζξν, πνπ ζα ζπξξηθλσλφηαλ θαη

ζα απέκελαλ 5-6 γέξνληεο θαη ην ρεηκψλα ζα έθεπγαλ θαη απηνί. Δθείλε ηελ επνρή, ινηπφλ,

βιέπνληαο εκείο απηά ηα πξάγκαηα, πνπ ήκαζηαλ απφ ην ρσξίν απνθαζίζακε λα

-103-

αζρνιεζνχκε κε ηα θνηλά. Οη γνλείο κνπ έκελαλ εθεί- αιιά εκείο είρακε θχγεη θαη δελ

κπνξνχζακε λα πάκε ην ρεηκψλα.

Ζ κάλα κνπ -φπσο φινη ζην ρσξίν- γηα λα πάλε ζηελ εθθιεζία είραλε 2 δεπγάξηα

παπνχηζηα, ηηο γαιφηζεο θαη έλα πνπ άιιαδαλ φηαλ έθηαλαλ ζηελ εθθιεζία. Σν ζρνιείν φιν

απφ ακίαλην θαη επηπρψο ην εγθαηέιεηςαλ ηα παηδηά λσξίο.

Δγψ ηφηε δνχζα ζηελ Αζήλα, ήκνπλ ππάιιεινο ζηε ΓΔΖ -μεθηλψληαο απφ απιφο

ππάιιεινο είρα κηα πνιχ θαιή εμέιημε θαη αλήιζα φιε ηελ ηεξαξρία.

Ζ γπλαίθα κνπ ήηαλ θαζεγήηξηα ζην Πνιπηερλείν θαη ζέιακε λα θχγνπκε απφ ηελ

Αζήλα. Να δήζνπκε ζηελ επαξρία κηα δηαθνξεηηθή δσή.

Οη ζπνπδέο ζαο; Δίζαζηε κεραληθφο;

Αλσηάηε Βηνκεραληθή Πεηξαηψο. Αιιά δελ ήηαλ απηφ πνπ βνήζεζε θαη πνπζελά. Θα

κπνξνχζα λα πάξσ θαη 10 πηπρία απφ άιιεο εηδηθφηεηεο, είλαη θαη ζηνλ άλζξσπν… Βέβαηα

βνεζάεη ε κφξθσζε, αιιά ε εμεηδίθεπζε απηνχ ηνπ ηνκέα δελ κε βνήζεζε θαη ηφζν πνιχ,

άιια κε βνήζεζαλ…

Θεσξείηαη φηη θάπνηα άιιε εμεηδίθεπζε ζα ζαο βνεζνχζε;

Αλ ήκνπλα κεραληθφο λαη ζα κε βνεζνχζε, ζα θαηαιάβαηλα πεξηζζφηεξα, ζε απηφ κε

βνεζνχζε ε γπλαίθα κνπ πνπ θαηαιάβαηλε πεξηζζφηεξα, γηαηί κηιάκε γηα δεκφζηα έξγα θαη

ηέηνηα πξάγκαηα. Πην θνληά είλαη νη κεραληθνί, κεηά νη νηθνλνκνιφγνη θαη κεηά φια ηα άιια.

Απνθαζίζακε κε ηε γπλαίθα κνπ λα πάκε λα δήζνπκε ζηελ Δπαξρία θαη επηιέμακε ηελ

Αλάβξα. ηαλ αλέβεθα κηα θνξά κε απηνθίλεην ην άθεζα ζε κηα άθξε θαη πήγε κηα αγειάδα

θαη ην ρηχπεζε. Έηζη, μεθηλήζακε…

Βξήθα θάπνηνπο, αλεβήθακε ζην ρσξηφ, δελ αζρνιεζήθακε θνκκαηηθά. Τπήξραλ 2

ζπλδπαζκνί έλαο ηνπ ΠΑΟΚ θαη έλαο κε ηε ΝΓ, ην 1990. Δγψ δελ ήζεια ζε κηα κηθξή

ηνπηθή θνηλσλία λα πάσ λα εκπιαθψ κε ηε ζεκαία θάπνηνπ. ηαλ πήγα φινη κε πξνζέγγηζαλ

θαη νη κελ θαη νη δε, πήξα θαη απφ εδψ θαη απφ θεη θαη θαηεβήθακε θαη δελ θαηάιαβαλ νη

θηελνηξφθνη θαη σο 3νο

ζπλδπαζκφο πήξακε έλα 42% θαη εθιερζήθακε. Σν 1990 απηά θαη 1-

1-1991 αλέιαβα. ηε ζπλέρεηα 1994-1998 δελ αζρνιήζεθα ιφγσ πξνζσπηθψλ κνπ

ππνρξεψζεσλ θαη επέζηξεςα ην 1998 θαη εθιεγφκνπλα ζπλέρεηα κέρξη θαη ην 2010. Σέζζεξηο

ηεηξαεηίεο.

Οη θηελνηξφθνη έπαζαλ ηελ πιάθα ηνπο ηψξα ζνπ ιέεη είραλ βνιεπηεί κεηαμχ ηνπο ζε έλα

-104-

θνλθιάβην θηελνηξφθσλ λα δνπλ ζην ζπίηη πάλσ απηνί θάησ ηα δψα, κέζα απηνί δίπια ηα

δψα θαη λνκίδαλε φηη αλ πάεη θάπνηνο άιινο ζα ηνπο θαηαζηξέςεη. θέςνπ φηη ηφηε κνπ

έδσζαλ ην 42% θαη ηελ επφκελε θνξά ην 1994 έθπγα δελ έβαια ππνςεθηφηεηα θαη κεηά ην

1998 κνπ δψζαλε 68%.

Απφ άπνςε εθινγηθή, σο πνιηηηθφο επηζηήκνλαο, ζα ήζεια λα ζαο ξσηήζσ 2

πξάγκαηα: ην έλα πνπ δελ κπνξψ λα θαηαιάβσ είλαη πψο φηαλ δεηο ζε ηέηνηεο άζιηεο

ζπλζήθεο, ζε ηη κπνξεί λα είζαη βνιεκέλνο θαη λα κελ ζέιεηο λα αιιάμεη ηίπνηα; Γηαηί

λα κελ ζέινπλ ή λα θνβνχληαη ηφζν πνιχ λα αιιάμεη θάηη;

Καηαξρήλ ήκνπλ έλαο άλζξσπνο πνπ δελ ήκνπλ θηελνηξφθνο, δελ ήκνπλ ηνπ ζηλαθηνχ

ηνπο, „άξα δελ μέξεηο απφ θηελνηξνθία‟, απηφ πίζηεπαλ απηνί θαη κνπ έιεγαλ „δελ κπνξείο λα

καο εθπξνζσπήζεηο κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν‟ θαη θνβφληνπζαλ φηη ζα ηνπο δεκηνπξγήζσ

πξνβιήκαηα, δελ ζα ζεβαζηψ απηά πνπ είραλ.

Δγψ, κφιηο εθιερηήθακε, θαζίζακε θάησ θαη θαηαγξάςακε, δηαβαζκίζακε θαη

ηεξαξρήζακε ηα πξνβιήκαηα.

ηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο…

Μπξάβν, αθξηβψο! Δίλαη ζαλ απηφ πνπ ιεο, θάλακε έλα Master Plan. Καη ηα βάιακε θαηά

θαηεγνξίεο. Σν θπξίαξρν φκσο πξφβιεκα ήηαλ ηα δψα λα θχγνπλ απφ ην ρσξίν. Γελ ππήξρε

ζέκα κε ηα δψα κέζα ζην ρσξίν λα θάλεηο ηίπνηε. ηαλ είρεο 30.000 δψα κεο ζην ρσξίν ην

ρεηκψλα, λα βξσκάλε, δελ ππήξρε ζχζηεκα απνθνκηδήο ζθνππηδηψλ, ηα πέηαγαλ φια κεο ην

δξφκν.

Πξνβιήκαηα κε αζζέλεηεο δελ ππήξραλ; Πψο είραλε βνιεπηεί ζε απηήλ ηελ

θαηάζηαζε; Γελ ηα θαηαιαβαίλαλε φια απηά;

Τπήξραλ αζζέλεηεο. Μα θαη γηα απηφ ππήξρε ζπξξίθλσζε, θάπνηνη πνπ ην θαηαιάβαηλαλ

έθεπγαλ. Κάπνηνη πνπ έκελαλ παξαδνζηαθά, ειηθησκέλνη θιπ αξρίζαλε λα έρνπλε

πξνβιήκαηα: κειηηαίνο ππξεηφο, αζζέλεηεο θιπ. Δίραλ κπεη ζε απηή ηε δηαδηθαζία, αιιά δελ

έδηλαλ θαη ηδηαίηεξε ζεκαζία.

Μφιηο εθιερηήθακε, ινηπφλ, είπακε ην θπξίαξρν πξφβιεκα είλαη ε απνκάθξπλζε ησλ

δψσλ απφ ην ρσξίν, κεηεγθαηάζηαζε. Σν άιιν ήηαλ ηα ζέκαηα ηεο πγείαο, ηεο παηδείαο θαη

-105-

ηνπ πνιηηηζκνχ. Πξέπεη λα ζνπ πσ φηη ην ρσξίν δελ ήηαλ νχηε θαλ ζπλδεδεκέλν κε δξφκν, κε

ηε Λακία θαη κε ηνλ Αικπξφ ππήξρε κφλν έλαο δηαιπκέλνο ρσκαηφδξνκνο. Γελ είρακε

πξφζβαζε ζην Ννκφ. Γηα λα θαηέβεηο ζην Βφιν έπξεπε ή λα παο απφ ηα Φάξζαια ζηε

Λάξηζα ή απφ ηε Λακία θαη λα γπξίζεηο ζηνλ Δζληθφ δξφκν. Άξα θαηαιαβαίλεηο ήηαλ έλα

ρσξίν εγθαηαιειεηκκέλν, απνκαθξπζκέλν θαη απνθνκκέλν απφ ηνλ ππφινηπν λνκφ. Απηή

ήηαλ ε θαηάζηαζε.

Λνηπφλ, αθνχ θαηαγξάςακε φια ηα πξνβιήκαηα θαη εθιερηήθακε ηνπο θαινχκε ζε ιατθή

ζπλέιεπζε.

Αθνχ πηα θαηαθέξαηε λα εθιεγείηε, φια θαιά. Αθνινπζήζαηε έλα ζηξαηεγηθφ

ζρεδηαζκφ θαη μεθηλήζαηε. Σν δεχηεξν πνιηηηθφ κνπ εξψηεκα φκσο είλαη: πψο

θαηαθέξαηε λα εθιεγείηε ζε κηα θαηάζηαζε έηζη φπσο κνπ ηελ πεξηγξάθεηε; Πψο

ηειηθά ηνπο πείζαηε;

Δίρα κηα βάζε. Ζ βάζε κνπ ήηαλ ζηελ Αζήλα νη εηεξνδεκφηεο -θαη ζην ρσξίν κε ήμεξαλ-

ήκνπλ πξφεδξνο ζε έλα ζχιινγν πνπ ήηαλε ζηελ Αζήλα -ζχιινγνο απαληαρνχ Αλαβξησηψλ.

Κάπνηνη κε γλσξίδαλε θαη πεγαίλακε ζην ρσξίν κηα θνξά ην ρξφλν θαη θάλακε κηα

εθδήισζε. Πεξίπνπ… κε ήμεξαλ ζαλ φλνκα. Βέβαηα νη θηελνηξφθνη ηεο Αλάβξαο δελ

ππήξρε ζέκα λα ζε ςεθίζνπλ. Δπεηδή ππήξραλ θαη θάπνηνη πνπ κε γλψξηδαλ, πήγα εθεί θαη

επηζθέθηεθα φινπο ηνπο αλζξψπνπο, λα ηνπο πσ πνηνο είκαη, φηαλ ήκνπλ ππνςήθηνο πήγα ζε

φια ηα ζπίηηα, 180 πεξίπνπ θαη θάζηζα θαη θνπβέληηαζα καδί ηνπο: „είκαη απηφο, έρσ θαιφ

ζθνπφ, κε θνβάζηε, εγψ ζέισ λα ζαο νξγαλψζσ, λα ζαο πάσ πην κπξνζηά, αγαπάσ ην ρσξηφ

κνπ θαη ζέισ λα δήζσ πιένλ εδψ‟. Έπεηζα θάπνηνπο, ζπλ ηνπο εηεξνδεκφηεο. ηεξίρζεθα κε

νκάδα έμσ θαη κηα νκάδα κέζα απφ ην ρσξηφ, νη νπνίνη ήζειαλ, έβιεπαλ ην θαιχηεξν θαη δελ

κπνξνχζαλ, ήηαλ εγθισβηζκέλνη, απηνί πνπ ιέγακε φηη ήζειαλ πιένλ λα θχγνπλ. Απηνί κε

ςήθηζαλ θαη ηειηθά εθιέρζεθα.

Να επαλέιζσ ηψξα ζην ζέκα ηεο θηελνηξνθίαο. Μφιηο εθιερηήθακε ηνπο θάλακε ιατθή

ζπλέιεπζε. Απηνί ιατθή ζπλέιεπζε δελ γλψξηδαλ ηη είλαη… Δίρα εγθαηαζηήζεη ζην ρσξηφ

έλα κεγαθσληθφ ζχζηεκα πνπ βγάδακε ηηο αλαθνηλψζεηο ηεο θνηλφηεηαο: „ηάδε κέξα θαη ψξα

ν πξφεδξνο ηεο θνηλφηεηαο ζαο θαιεί ζε ιατθή ζπλέιεπζε κε ζέκα απηφ‟. Θεζκηθά βέβαηα!

Πξνβιέπεηαη θαη απφ ηνλ ΚΓΚ, ηνπο θαινχζα ζε ιατθή ζπλέιεπζε. ηελ 1ε ηνπο άθεζα λα

ηνπο αθνχζσ. Σνπο έθαλα κηα εηζήγεζε, είλαη κηα κεζνδνινγία απηή… Απηφ ην 1991. Σνπο

θάιεζα θαη ηνπο είπα φηη „θνηηάμηε δελ κπνξνχκε λα πάκε έηζη κε ηα δψα κέζα ζην ρσξίν,

-106-

είκαζηε απνθαζηζκέλνη‟… Υξεζηκνπνηψ ηνλ εληθφ ζπλήζσο θαη λα κελ κε παξεμεγήζεηο

γηαηί ν πξφεδξνο ζπλήζσο ηα θάλεη φια… „Δίκαζηε απνθαζηζκέλνη λα θχγνπλ ηα δψα έμσ

απφ ηνλ νηθηζκφ, απηνί πνπ εθιερηήθακε λα ζαο βνεζήζνπκε, λα νξγαλσζείηε θαιχηεξα, λα

απμήζεηε ην εηζφδεκά ζαο, λα κεησζεί ε εξγαζία ζαο θαη λα δήζεηε θαιχηεξα θαη λα δήζνπκε

θαη εκείο εδψ‟. Απηνί κνπ ιέγαλε, ηα επηρεηξήκαηά ηνπο… κπξνζηά δελ κε έβξηζε θαλείο θαη

δελ κνπ είπε θαλείο ηίπνηα, ήηαλ επγελέζηαηνη. Πίζσ φκσο ιέγαλε: „αθνχ δελ μέξεη απφ

θηελνηξνθία‟… Σνπο έιεγα „απφ θηελνηξνθία είλαη εχθνιν λα κάζσ‟. „Απηφ πνπ είλαη

δχζθνιν‟ ηνπο έιεγα „εγψ έρσ ζπνπδάζεη πεξηβάιινλ είλαη θάηη πνπ αλ ην αθήζνπκε έηζη [ην

πεξηβάιινλ] κέζα ζε κηα κηθξή ηνπηθή θνηλσλία, είλαη ζίγνπξν φηη θάπνηα ζηηγκή εζείο ζα

εγθαηαιείςεηε ην ρσξίν -φπσο είλαη ηα δηπιαλά ρσξία- δελ ζα ππάξρεη δεκνηηθφ, δελ ζα

κπνξνχλ ηα παηδηά ζαο λα έξζνπλ, νπφηε ζα ην εγθαηαιείςεηε. Γηα λα κελ δηαιπζεί, γηα λα

κελ καξαδψζεη, αθνχζηε κε, έρεηέ κνπ εκπηζηνζχλε! Δάλ ζε 4 ρξφληα, ηα πξψηα κνπ ρξφληα

δελ απνθαηαζηαζνχλ θάπνηα πξάγκαηα εγψ δελ ζα μαλάξζσ, ζα ζαο αθήζσ λα ζπλερίζεηε ηε

δσή ζαο. Αλ φκσο εζείο δηαπηζηψζεηε φηη απηά πνπ ζα θάλσ ζηα 4 ρξφληα -κνπ είλαη αξθεηά-

δελ ζαο βειηηψζνπλ ηελ πνηφηεηά ηεο θαζεκεξηλήο ζαο δσήο, ηφηε νχηε λα κε μαλαςεθίζεηε,

αιιά ζαο δίλσ ην ιφγν κνπ φηη δελ ζα μαλάξζσ εδψ ζηελ Αλάβξα λα είκαη ππνςήθηνο‟. Απηά

ηνπο έιεγα θαη κνπ απαληνχζαλ ηα ίδηα.

Μεηά απφ 13 ιατθέο ζπλειεχζεηο, θάπνηα ζηηγκή είραλ έλα επηρείξεκα φηη „ζα καο ηα

θάλε ηα ιεθηά νη κεραληθνί‟, δηφηη έπξεπε λα γίλνπλ κειέηεο, ππήξραλ πξνγξάκκαηα

κεηεγθαηάζηαζεο -ήηαλ ν λφκνο ηφηε ν αλαπηπμηαθφο 797- κε 70% επηδφηεζε. Αλαγθάδνκαη

θαη ιέσ ζηε γπλαίθα κνπ λα ππνγξάςνπκε 3 κειέηεο λα μεθηλήζνπλ λα θχγνπλ ηα δψα απφ ην

ρσξίν, φκσο φηαλ ζέιεη θάπνηνο βξίζθεη θαη ιχζεηο. Ση έθαλα; Πήγα ζηα ππνπξγεία θαη έςαμα

θαη κνπ ιέλε εθεί -απφ κφλνη ηνπο- φηη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα δεκηνπξγήζνπκε

θηελνηξνθηθά πάξθα. Οη πφξνη φκσο ζα ήηαλ δεκφζηνη. Να κνπ δψζνπλ ρψξνπο έμσ απφ ην

ρσξηφ -απηέο νη εθηάζεηο ιέγνληαη „δηαθαηερφκελεο εθηάζεηο‟, αλήθνπλ ζην δεκφζην αιιά ε

ρξήζε, ε λνκή γίλεηαη απφ ηελ θνηλφηεηα.

Σν δεκφζην είλαη ππνρξεσκέλν κε θάπνην ηξφπν λα παξαρσξεί ηέηνηεο εθηάζεηο ζηνπο

ΟΣΑ;

ια γίλνληαη. Κνίηα θαη εγψ δελ ην ήμεξα. Αιιά φηαλ ςάρλεηο θαη ελδηαθέξεζαη γηα θάηη -

είλαη απηφ πνπ ιέκε απφ ηελ αξρή, ε θνπβέληα καο απφ θεη μεθηλάεη- ιχζεηο ππάξρνπλ γηα φια

ηα πξνβιήκαηα. Μπνξεί λα κελ είλαη ιχζε ηδαληθή 100%, αιιά ιχζε ζα ππάξμεη, θαιή ιχζε.

-107-

Γηα φια απηά πιεξνθνξίεο πνπ αλαδεηνχζαηε;

Τπάξρνπλ πιεξνθνξίεο απφ ηνλ Σχπν, ειεθηξνληθά έκπαηλα θαη ηα παξαθνινπζνχζα θαη

πήγαηλα ζηηο αληίζηνηρεο δηεπζχλζεηο: πρ θηελνηξνθία, έπξεπε λα ζπλεξγαζηψ γηα ην ζέκα

απηφ κε ην ππνπξγείν αγξνηηθήο αλάπηπμεο. Πήγα ζηηο ππεξεζίεο κνπ ιέλε „πξφεδξε

κπνξνχκε λα θάλνπκε απηφ‟. Λέσ „θνηηάμηε είλαη έλα ρσξηφ παξαγσγηθφ, είλαη θξίκα λα

δηαιπζεί θαη λα ζβήζεη. Βνεζήζηε κε λα ην ζηεξίμνπκε, λα πάεη κπξνζηά θηι‟ θαη

αληαπνθξίζεθαλ ζα έιεγα φιεο νη ππεξεζίεο. Δγψ δελ βξήθα πνπζελά, κα πνπζελά

δπζθνιίεο. Λέσ, ινηπφλ, „ζα κνπ δψζεηε 3 ρψξνπο, λα ηνπο θαηαηκήζνπκε, απφ 4 ζηξέκκαηα

θαη πάλσ, δηφηη απηνί πνπ ζα πάλε εθεί ζα απνθηήζνπλ ηδηνθηεζία‟, εγψ δήηεζα λα ηα

δψζνπκε δσξεάλ γηα λα ηνπο δηεπθνιχλνπκε, κνπ είπαλ ηφηε φηη δσξεάλ δε γηλφηαλε, αιιά ζα

έδηλαλ κε ζεκεξηλέο ηηκέο 30€ ην ζηξέκκα θαη απνθηνχλ ηδηνθηεζία. Έπαηξλαλ κε 150€ πάλσ

απφ 4 ζηξέκκαηα, άξηηα θαη νηθνδνκήζηκα, γηα λα θηίζνπλ θαηλνχξγην πνηκληνζηάζην, λα

θχγνπλ απφ ην ρσξηφ, λα γίλεη κεηεγθαηάζηαζε ζε λέεο θηελνηξνθηθέο κνλάδεο πνπ ζην

ζχλνιφ ηνπο δεκηνχξγεζαλ έλα θηελνηξνθηθφ πάξθν. Μεηά ινηπφλ έθαλα θαηάηκεζε ηνπ

ρψξνπ, πάλσ απφ 4 ζηξέκκαηα ν θαζέλαο, κε πξφζβαζε δξφκνπ θαη χδξεπζεο, ρσξνηαμηθή

θαη ηνπνγξαθηθή κειέηε 50-60 νηθφπεδα γηα ηνπο θηελνηξφθνπο πνπ ζα κπαίλαλε ζε

πξνγξάκκαηα κεηεγθαηάζηαζεο.

Γηα λα μεθηλήζνπκε, έθαλε 3 κειέηεο δσξεάλ ε γπλαίθα κνπ γηα λα αξρίζνπκε… Γηαηί

πξέπεη λα κπεηο θαη ζηε λννηξνπία ησλ αλζξψπσλ… νη Έιιελεο -ηνπιάρηζηνλ νη

Αλαβξηψηεο- είλαη ζαλ ηα „πξφβαηα‟, άκα κπεη έλαο ζηε γξακκή κεηά μεθηλάλε φινη. Καη κε

ην πνπ μεθίλεζαλ απηνί νη ηξεηο, κε λέεο ζχγρξνλεο κνλάδεο θαη έβιεπαλ νη άιινη ην

κεράλεκα λα κπαίλεη κέζα θαη ν ρξφλνο ηεο δνπιεηάο ηνπο λα κεηψλεηαη θαηάιαβαλ φηη θάηη

θαιφ γίλεηαη εδψ. Καη έηζη μεθίλεζαλ φινη θαη κέζα ζε 1 ρξφλν έγηλε κεηεγθαηάζηαζε φισλ

ησλ θηελνηξνθηθψλ κνλάδσλ ζε 3 θηελνηξνθηθά πάξθα. Μέρξη ην 1994 -πνπ ήηαλ ε ζεηεία

καο- είραλ νινθιεξσζεί φια απηά. Παξάιιεια είρακε ζαλ πξνηεξαηφηεηέο καο ηελ παηδεία,

ηελ πγεία, ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηελ εζσηεξηθή νδνπνηία θαη δνπιεχακε ηαπηφρξνλα ζε φινπο

απηνχο ηνπο ηνκείο. Πεγαίλνληαο εθεί απηνί νη άλζξσπνη ε παξαγσγή βειηηψζεθε αηζζεηά,

γηαηί έλα δψν πνπ δεη έμσ ζηα ρηφληα -κηιάσ γηα ηα γηδνπξφβαηα- δελ παξάγεη γάια δελ

γελλάεη εχθνια, εθεί βειηηψζεθε ε δσή ηνπο άξα είρακε πεξηζζφηεξε παξαγσγή, ιηγφηεξε

δνπιεηά: κε κεραλήκαηα, αξκεθηήξηα δελ δνχιεπαλ πιένλ φιε ηε κέξα, αιιά ζην 1/5 ηνπ

ρξφλνπ. Οπφηε θαηάιαβαλ φηη απηφο ν άλζξσπνο, απηνί νη άλζξσπνη, θάηη θαιφ πάλ λα καο

θάλνπλ, νπφηε άξρηζαλ πιένλ λα κε βιέπνπλ κε θαιφ κάηη. ηε ζπλέρεηα, άιιαμε θαη ην

θιίκα, άξρηζε λα απνθαζίζηαηαη ε ζρέζε ζην πξφζσπφ κνπ θαη εδψ είλαη ην θιεηδί ζηελ φιε

-108-

ηζηνξία: ην ζέκα ηεο εκπηζηνζχλεο θαη ηεο αμηνπηζηίαο! Απηφ ην ιέσ θαη ζηνπο πνιηηηθνχο.

Σν δεχηεξν βήκα κεηά πνπ έθαλα ήηαλ -βιέπνληαο φηη ππάξρεη βηνινγηθή θηελνηξνθία-

ηνπο θαιψ πάιη ζε ιατθή ζπλέιεπζε θαη πξφηεηλα φια ηα δψα, επεηδή βφζθνπκε ζε βνπλά-

παξζέλεο εθηάζεηο 9 κήλεο ειεχζεξα -κφλν ηνπο 3 κήλεο κπαίλνπλε κέζα- είλαη βηνινγηθά.

Κάιεζα ινηπφλ ην ππνπξγείν γεσξγίαο, πήγα λα ελεκεξσζψ θαη εγψ, ηνπο έθαλα θάπνηεο

νκηιίεο, θέξακε θαη εηδηθνχο, είλαη 5εηή πξνγξάκκαηα βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Κάπνηνη

θνβεζήθαλ θαη είπαλ „λα κελ κπνχκε γηαηί αλ κπεηο ζην πξφγξακκα θαη δελ ηεξήζεηο ηνπο

φξνπο κε ηνπο νπνίνπο παίξλεηο ηηο επηδνηήζεηο ή απνρσξήζεηο ζα ζνπ δεηήζνπλ ηα ρξήκαηα

πίζσ‟. Σφηε ηνπο ιέσ: „ζα κπείηε φινη!‟. Ήκνπλα πηα θπξίαξρνο ηνπ παηρληδηνχ, απφ ηε

ζηηγκή πνπ άξρηζαλ λα κε εκπηζηεχνληαη. „αο είπα ην πξψην, ζαο ιέσ ην δεχηεξν, αθνχζηε

κε. Καη ζα θνλνκήζνπκε θαη ζα έρνπκε κηα πνηφηεηα θαη εθεί ζα πάλε φινη, ζα καο

αθνινπζήζνπλ θαη άιινη‟. Σν 1993 ζπκάκαη είρακε γίλεη πηιφηνο αλάπηπμεο βηνινγηθήο

θηελνηξνθίαο γηα ην Τπνπξγείν Γεσξγίαο. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ δψσλ ηεο Αλάβξαο

είρε κπεη ζηα πξνγξάκκαηα βηνινγηθήο θηελνηξνθίαο. Καη ην εηζφδεκα απηψλ ησλ αλζξψπσλ

πνπ ήηαλ πξηλ 10.000€ θαζαξά, έθηαζε λα είλαη απφ 30-40 έσο 140.000€ ην ρξφλν. Οπφηε

πιένλ κε εκπηζηεπηήθαλ απφιπηα. Μνπ δήηεζαλ ηφηε έλα ζθαγείν, λα κελ ηξέρνπλε ζηνλ

Αικπξφ λα ζθάδνπλ ηα δψα ηνπο.

Κνπξάζηεθα αιιά ηειηθά ππνβάιακε ζην ππνπξγείν κηα κειέηε γηα ηελ κεηαηξνπή ελφο

παιηνχ ζηεγάζηξνπ, φπνπ έζθαδαλ ηα δψα κε ηνλ παξαδνζηαθφ ηξφπν -κε καραίξη θαη

ηζεθνχξη- θαη επηδνηεζήθακε κε 128.000.000 δξρ ηφηε, ιίγα, αιιά γηα 1 κηθξφ ζθαγείν κε 2

γξακκέο. Με θνχξαζε απηφ ην έξγν, ήηαλ έλα εμεηδηθεπκέλν έξγν θαη έξρνληαη ηψξα πνπ ην

έθαλα θαη κε ξσηάλε φινη „πψο ην έθαλεο;‟ θαη κε εηδνπνηνχλ φηη ζε 2 κήλεο ζα ζνπ ζηήζσ

ζθαγείν…

ην ζθαγείν απηφ ππάξρεη ISO, HACCP, θσδηθφ ΔΟΚ θαη Βηνινγηθή Γξακκή. Σν

κνλαδηθφ δεκφζην ζθαγείν πνπ δηαζέηεη βηνινγηθή γξακκή. ηε δεθαεηία πνπ δηαλχζακε απφ

ηφηε κέρξη ζήκεξα, έθιεηζαλ φια ηα ζθαγεία ηνπ Βφινπ, ηνπ Αικπξνχ, ησλ πνξάδσλ θαη

έκεηλε ηεο Αλάβξαο. Ήηαλ ην κφλν πνπ έγηλε βάζεη ησλ πξνδηαγξαθψλ ηεο Δ.Δ. θαη ην

εθζπγρξνλίδακε θάζε ηφζν θαη έκεηλε θαη κέρξη ζήκεξα… Σψξα κε ηνλ Καιιηθξάηε δελ

μέξσ…

Δξρφληνπζαλ θαη απφ αιινχ δειαδή;

Ναη, εξρφληνπζαλ θαη απφ ην Γνκνθφ θηι. Κάλακε κηα αλαπηπμηαθή εηαηξεία πνπ ην

εληάμακε εθεί γηα λα είλαη πην επέιηθην ζε ζέκαηα δηνίθεζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη εθεί ήκνπλα

-109-

πξφεδξνο πάιη εγψ, νπφηε νινθιεξψζεθε ην φιν βήκα…

ε ζρέζε κε ηνπο ρψξνπο πνπ έβαδαλ ηα δψα γηα 3 κήλεο, απηνί είραλ πεξάζεη ζηνπο

ηδηψηεο ζε κηα πάξα πνιχ θαιή ηηκή απφ ην Γεκφζην…

Ναη…

Σν ζθαγείν ήηαλ θνηλνηηθφ, έηζη;

Ναη, θνηλνηηθφ, ηειείσζε εθεί, πιήξσλαλ ειάρηζηα δηθαηψκαηα ζθαγήο νη θηελνηξφθνη. Σν

ζθαγείν ήηαλ απαξαίηεην γηα ηελ Αλάβξα, έλα ρσξηφ απζηεξά θηελνηξνθηθφ, φινη

αζρνιηφληνπζαλ κε ηελ θηελνηξνθία, αληί λα ηξέρεη κηα νιφθιεξε κέξα ζηνλ Αικπξφ… θαη

ηα δψα ηαιαηπσξνχληαη…. Ο θηελνηξφθνο ηεο Αλάβξαο ην είρε ζην ρσξίν ηνπ.

Δπεηδή κε ελδηαθέξεη πνιχ θαη ε νηθνλνκηθή δηάζηαζε ηνπ ζέκαηνο, ζηα πιαίζηα ηεο

εξγαζίαο πνπ θάλσ, σο πξνο ην θφζηνο ζπληήξεζεο θαη ιεηηνπξγίαο, θαιχπηεηαη ην

ζθαγείν απφ ηα έζνδα πνπ είρε, ππήξρε θάπνηα επηδφηεζε;

Ναη, ην ζθαγείν αθνχ ήηαλ θνηλνηηθφ, ηα έμνδα θαιππηφηαλ απφ ηελ θνηλφηεηα. Ζ

θνηλφηεηα Αλάβξαο, απφ ηελ αξρή είρε εμαηξεζεί απφ ην λφκν Καπνδίζηξηα θαη είρε

παξακείλεη απηφλνκε θνηλφηεηα, άξα είρακε κηα απηνλνκία, φια ηα ζθαγεία δελ ζα έιεγα φηη

έρνπλ ηφζα έζνδα γηα λα θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο γηαηί έρνπλ πάξα πνιιά έμνδα θαη

ρξεηάδνληαη ζπλερείο εθζπγρξνληζκνχο πνπ επηβάιινληαη απφ ηελ Δ.Δ. θαη πνπ εκείο έπξεπε

λα αληαπνθξηζνχκε. Άξα ζα έιεγα φηη κπνξεί λα έρεη θαη παζεηηθφ ζε απηφ πξέπεη λα βξεηο

ηξφπνπο θαη έζνδα γηα λα ην θαιχςεηο. Δκείο βξήθακε ηξφπνπο θαη έζνδα …θαη βέβαηα

δεκηνπξγήζακε θαη έζνδα απφ ηελ πξάζηλε αλάπηπμε πνπ ζα ζνπ πσ ζηελ ζπλέρεηα, απφ ην

αηνιηθφ πάξθν θηι πνπ παίξλακε ρξήκαηα θαη θαιχπηακε θαη απηφ. Αιιά ην ζθαγείν ήηαλ

απαξαίηεην γηα λα „δέζνπκε‟ ηελ θηελνηξνθία. Ζ νηθνλνκία ηεο Αλάβξαο βαζίδεηαη

απνθιεηζηηθά θαη κφλν ζηελ θηελνηξνθία, έλα ρσξηφ πνπ ζήκεξα είλαη απφ ηα κεγαιχηεξα

νηθνλνκηθά θέληξα ζηελ Διιάδα απηή ηε ζηηγκή. Αλ εμαηξέζνπκε θάπνηνπο ειηθησκέλνο,

ππάξρνπλ ηψξα πνπ κηιάκε 70-80 λέα λνηθνθπξηά. ηελ Αλάβξα δελ θεχγεη θαλείο πιένλ απφ

ην ρσξηφ. Οη άλζξσπνη πάλε ζπνπδάδνπλε θαη γπξίδνπλ, πηπρηνχρνη, γηα λα αζρνιεζνχλε κε

ην επάγγεικα ηνπ θηελνηξφθνπ. Σν θαηλφκελν πνπ έθεπγαλ νη θνπέιεο απφ ην ρσξίν πιένλ

δελ ππάξρεη, αληηζέησο έξρνληαη απφ αιινχ ζηελ Αλάβξα γηαηί είλαη έλα ρσξίν φκνξθν φπνπ

-110-

δνπλ κε ζπλζήθεο πνιχ θαιχηεξεο απφ άιινπ. Δμάιινπ φηαλ έρεηο ηελ νηθνλνκηθή

δπλαηφηεηα παο ζην Βφιν ζε 1 ψξα, ζηελ Αζήλα ζε 2,5 ψξεο. Γελ έρεηο θαλέλα πξφβιεκα.

Σν πξφβιεκα είλαη πάληα ην νηθνλνκηθφ. Καη ηελ Αλάβξα αθφκα ε θξίζε δελ ηελ έρεη

επεξεάζεη, είλαη έλα ρσξηφ κε κεδεληθή αλεξγία θαη εγθιεκαηηθφηεηα θαη πςεινχο δείθηεο

αλάπηπμεο -ζηελ θηελνηξνθία.

Μηα εξψηεζε, ζρεηηθή θαη κε ηελ θηελνηξνθία θαη ηελ θξίζε, κηα θαη ην αλαθέξαηε,

ην εκπφξην ησλ θξεάησλ ή ηνπ γάιαηνο, είλαη βηνινγηθά θαηαξράο; Απηά πνπ ηα

πνπιάηε, ζην εζσηεξηθφ, ζην εμσηεξηθφ;

Ναη! Ση γίλεηαη; Με φια απηά πνπ θάλακε δελ ήκαζηαλ ππνρξεσκέλνη λα ηα θάλνπκε

βηνινγηθά σο θνηλφηεηα, νη άλζξσπνη είραλ ην δηθφ ηνπο ζχιινγν, κπνξνχζαλ αλ ηνπο

ελδηαθέξεη λα αζρνιεζνχλ, αιιά επαλαπαχζεθαλ, δελ ελδηαθεξφληνπζαλ, έκεηλαλ εθεί. Απηφ

πνπ έιεηπε ζηελ Αλάβξα, γηα λα ππάξμεη πιήξεο θαζεηνπνίεζε ησλ πξντφλησλ ήηαλ λα γίλεη

έλα ηππνπνηεηήξην γηα λα βγάινπλ „παηέληα‟ ζηελ αγνξά ηα „θξέαηα Αλάβξαο‟. Ολνκαζία

πξνέιεπζεο. Απηφ έκελε θαη ην είρα ελαπνζέζεη ζε απηνχο. Γελ ελδηαθέξζεθαλ, ηψξα κφιηο

μεθίλεζαλ θαη κάιηζηα κε είρε θαιέζεη ε ππνπξγφο θα Μ. Απνζηνιάθε, απφ κφλε ηεο, κε

παξαθάιεζε 2-3 θνξέο θαη πήγα θαη ηεο είπα ηη πξέπεη λα θάλεη: λα αθήζεη ηνπο

ζπλεηαηξηζκνχο θαη λα δψζεη ηε δπλαηφηεηα απφ 2 ή 5 άηνκα καδί, λα κπνξνχλ λα βνεζεζνχλ

λα εθζπγρξνληζηνχλ, λα επηδνηεζνχλ θαη λα μεθηλήζνπκε γηα λα κπνξέζνπκε λα πάκε ζηελ

νλνκαζία πξνέιεπζεο. Γηαηί ην βηνινγηθφ θξέαο απαγνξεχεηαη λα πσιείηαη „ζην ηζηγθέιη‟.

Πξέπεη λα είλαη ηππνπνηεκέλν. Πξέπεη λα ζθαρηεί ην δψν ζε βηνινγηθή γξακκή -πνπ ε

Αλάβξα ηελ είρε…

ηαλ ιέκε „βηνινγηθή γξακκή‟ ηη ζεκαίλεη απηφ πξαθηηθά;

Βηνινγηθή γξακκή απνιπκαίλεηαη κε εηδηθά πξντφληα θαη είλαη πην θαζαξή απφ ηηο άιιεο

απιέο γξακκέο ζθαγήο…

Υσξίο ρεκηθά θαη θάξκαθα; Με θπζηνινγηθφ ηξφπν;

Ναη! Αιιά είλαη πιήξσο απνιπκαζκέλε θαη θαζαξή, πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιν

ζχζηεκα. Άξα ην κφλν πνπ καο έιεηπε ήηαλ ε ηππνπνίεζε ηεο παξαγσγήο. Ζ Δ.Δ. ηα

ηειεπηαία 3 ρξφληα έδσζε ηε δπλαηφηεηα λα πσιείηαη βηνινγηθφ θξέαο ζε θξενπσιεία, αιιά

-111-

πξέπεη απηά λα είλαη πηζηνπνηεκέλα. Άξα απηφ πνπ κέλεη ζηελ Αλάβξα γηα λα απνθηήζνπλ ηα

πξντφληα καο νλνκαζία πξνέιεπζεο είλαη ην ηππνπνηεηήξην, ην νπνίν ήδε ην

πξνγξακκαηίζακε θαη είλαη πξνο έληαμε ζην ΔΠΑ. Άξα, νινθιεξψζακε έλα θχθιν

αλάπηπμεο. Μηα θηελνηξνθία εγθαηαιειεηκκέλε, φπνπ δελ γλψξηδαλ ηα δηθαηψκαηά ηνπο,

ρσξίο κεγάιε παξαγσγή, ηελ θάλακε παξαγσγηθή, ηνπο δηεπθνιχλακε, άιιαμε ν ηξφπνο δσήο

ησλ θηελνηξφθσλ θαη θηάζακε ζην ηειηθφ ζηάδην ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο.

Πάλησο κέρξη ζηηγκήο απηφ δελ έρεη νινθιεξσζεί, ηα θξέαηα δελ πσινχληαη σο

βηνινγηθά;

Ναη! Σα γάιαηα φκσο είλαη νινθιεξσκέλα. Σα γάιαηα ηα παίξλνπλ βηνινγηθά θαη γίλεηαη

βηνινγηθή θέηα.

Απηά πάλε ζην εζσηεξηθφ ή ζην εμσηεξηθφ;

Σν γάια ην παίξλεη έλαο έκπνξνο θαη εμάγεηαη ζηε Γεξκαλία θπξίσο. Φέηα ηεο Αλάβξαο,

βηνινγηθή, ζηε Γεξκαλία.

Ζ παξαγσγή γίλεηαη ζηε Γεξκαλία;

Δδψ γίλεηαη ε παξαγσγή ηεο θέηαο θαη εμάγεηαη ζηε Γεξκαλία.

Σν θξέαο;

Σν θξέαο ην παίξλνπλ πεξηθεξεηαθά θέληξα. Τπάξρνπλ απφ ηελ Καξδίηζα, απφ ηα

Σξίθαια, απφ ην Βφιν, απφ ηελ Αζήλα. Καη πνιινί λέκνληαη ζα έιεγα ηελ νλνκαζία ηεο

Αλάβξαο θαη ζηελ Αζήλα θαη εδψ.

Με ηελ ηππνπνίεζε θαληάδνκαη ηέηνηα θαηλφκελα ζα εθιείςνπλ;

Ναη, κε ηελ ηππνπνίεζε ζα εθιείςνπλ γηαηί εθηφο απφ ηελ νλνκαζία πξνέιεπζεο

„Αλάβξα‟ ζα θαίλεηαη θαη ην φλνκα ηνπ θηελνηξφθνπ.

Θα πσιείηαη θαη πην αθξηβά ην θξέαο;

-112-

Βέβαηα. Έηζη, ζα απνθηήζνπκε επηπιένλ έζνδα. Δίκαζηε ζε απηή ηε θάζε, ήδε μεθηλνχλ

νη κειέηεο κε ην λέν λφκν ηεο ππνπξγνχ θαο Απνζηνιάθε, ην πέξαζε θαη είλαη ήδε έηνηκνη

απηνί θαη ζα πάεη πνιχ θαιά, 3-4 κειέηεο ρξεηάδνληαη κφλν.

Οπφηε ην ζπνπδαηφηεξν πξφβιεκα, ην ιχζακε ζε κηα ηεηξαεηία. Απνθαηαζηάζεθε

πιήξσο ε εκπηζηνζχλε ζην πξφζσπφ κνπ. Καη κνπ ιέλε, „πξφεδξε θάλε φηη ζέιεηο ηψξα‟. Να

ην θιεηδί θαη ηη κπζηηθφ ηεο επηηπρίαο! Δκπηζηνζχλε! Να απνθαηαζηήζεηο απηά πνπ ιεο, λα

ηα θάλεηο! Γειαδή ηα ιφγηα λα έρνπλ ζρέζε κε ηα έξγα! Απηά πνπ ιεο λα ηα θάλεηο!

Απηφ είλαη έλα ζχλεζεο εξψηεκα πνπ κνπ ην ζέηνπλ θαη πνιινί θνηηεηέο ζε

παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα, ζην Υαξνθφπεην… πνιιέο θνξέο ζε κεηαπηπρηαθνχο είλαη

εξψηεκα πνπ κνπ ην ζέηνπλ θαη ηνπο απαληψ φηη είλαη ζέκα εκπηζηνζχλεο. Καη φηαλ έρσ

αθξναηήξην είηε ζην Μέγαξν κνπζηθήο, είηε ζην Intercontinental λα είλαη βνπιεπηέο θαη

ππνπξγνί, κνπ ιέλε „πσο απνθαηαζηάζεθεο, αθνχ ζε ιέγαλε μέλν θαη δελ έκελεο εθεί‟;

„Πνιχ απιά‟ ηνπο ιέσ „απηά πνπ ηνπο είπα ηνπο έθαλα θαη έθαλα θαη πεξηζζφηεξα. Καη

ζαο ξσηάσ, ήξζε ν Καξακαλιήο καο είπε ζα αιιάμεη ηε δηνίθεζε, έθαλε ηίπνηα; Γελ έθαλε!

Ήξζε ν Παπαλδξένπ, καο ιέεη ιεθηά ππάξρνπλ, έθαλε ηίπνηα; Άξα είλαη αλαμηφπηζηνη! Δθεί

πάζρνπκε! Δάλ είρακε απνθηήζεη ηελ εκπηζηνζχλε ηνπ ειιεληθνχ ιανχ δελ ζα είρακε θηάζεη

σο εδψ! Μηα σξαία ρψξα, ε πην σξαία ρψξα ζηνλ θφζκν, εγψ ιέσ, κε απηά ηα ζπγθξηηηθά

πιενλεθηήκαηα πνπ δελ ηα αμηνπνηήζαηε, ηα κλεκεία, ηνλ πνιηηηζκφ καο, ηηο ζάιαζζεο‟,

πνιιά πξάγκαηα, λα κελ ηα ιέσ…

Δγψ ηη έθαλα ζηελ Αλάβξα; Αμηνπνίεζα ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα πνπ είρε ην ρσξηφ

κνπ, ηα θαιά πνπ είρε έλα ρσξηφ. Ση είρε; Γχν: θηελνηξνθία θαη πεξηβάιινλ.

Σελ θηελνηξνθία ηελ νινθιεξψζακε κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν θαη έγηλα ν θίινο ησλ

θηελνηξφθσλ. Ο αγαπεηφο ησλ θηελνηξφθσλ! Με εκπηζηεπφληνπζαλ θαη γηα ηα πξνζσπηθά

ηνπο, αιιά θαη ζηελ εθπξνζψπεζή ηνπο. Αλ θαη είραλ έλα ζχιινγν αλελεξγφ, αλ ήζειαλ λα

πάλε θάπνπ θψλαδαλ εκέλα, γηαηί έκαζα ηα ζέκαηά ηνπο πνιχ θαιχηεξα απφ απηνχο θαη ηα

δηαπξαγκαηεπφκνπλ. Ζ πξνίθα κνπ ήηαλ ε θηελνηξνθία. Με απηά πάιεςα θαη ππήξμε

επηηπρία… Γελ είρα κηα θνηλφηεηα αλ ζέιεηο… „παξαδνζηαθή‟, αιιά είρα απηφ πνπ ιέγεηαη

θηελνηξνθία.

Σν άιιν πνπ είρα ήηαλ ην πεξηβάιινλ. Παξάιιεια, είρακε ην ζέκα ηεο εθπαίδεπζεο. Γελ

είρακε ζρνιεία. Σα παηδάθηα ηα έβαια δίπια ζην γξαθείν κνπ. Οη δάζθαινί φκσο δελ

εξρφληνπζαλ. Έκελαλ ζην Βφιν. Καη ην ρεηκψλα ζηα 1.000 κέηξα είρακε ρηφληα θαη δελ

εξρφληνπζαλ… Ση έπξεπε λα θάλνπκε; Λέσ ζηε γπλαίθα κνπ „θάλε κέζα ζην ζρνιείν έλα

-113-

ζπίηη δαζθάινπ‟ θαη θάλακε έλα σξαίν δηακέξηζκα ινπμ. Οπφηε, εθεί πνπ δελ εξρφληνπζαλ

δάζθαινη, „ζθνηψλνληαλ‟ πνηνο ζα έξζεη! Γηαηί δελ πιεξψλαλε, θσο, λεξφ ηειέθσλν, λνίθη.

Γελ πιήξσλαλ ηίπνηα θαη ην ρσξηφ είλαη έλα απφ ηα πην θηιφμελα ρσξηά πνπ ππάξρνπλ θαη

ηνπο πξνκήζεπαλ θαη άιια πξάγκαηα εθεί πέξα θαη δνχζαλ. Άξα ιχζακε θη απηφ ην

πξφβιεκα.

Σνπο θάλακε έλα θιεηζηφ γπκλαζηήξην δσξεάλ, ηνπο θάλακε έλα γήπεδν νιπκπηαθνχ

ηχπνπ κε ρφξην, ηνπο θάλακε γήπεδν κπάζθεη κε ηαξηάλ θαη ζε εμέιημε ήηαλ έλα 5Υ5.

Οινθιεξψλνπκε κε ηελ παηδεία. Κάλακε θαη κηα βηβιηνζήθε παηδηθή θαη έλα θέληξν

δεκηνπξγηθήο απαζρφιεζεο ηνπ παηδηνχ -απηφ ήηαλ κηα δσξεά απφ έλα θίιν γηαηξφ, κηα

πξνζζήθε ζην ζρνιείν θαη ην θάλακε. Πξάγκαηα πνπ δελ ηα ζπλαληάο νχηε ζηηο κεγάιεο

πφιεηο...

Απηά φια ηα γηα λα ηα θάλεηε θπλεγήζαηε δσξεέο, επηδνηήζεηο, έγηλαλ απφ έζνδα

ηεο θνηλφηεηαο;

Μηα δσξεά είρακε. Σα έζνδα ηεο θνηλφηεηαο ήηαλ ειάρηζηα. Πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο

βξίζθακε. Οχηε ειιείκκαηα είρακε. Παξαδψζακε ηελ θνηλφηεηα κε ζπλ. ρη κε πιελ. Γηαηί

φινη είλαη θαηαρξεσκέλνη; Δκείο είρακε θαη θάλακε, δελ είρακε δελ θάλακε! Αιιά

θξνληίδακε λα δεκηνπξγνχκε πξνυπνζέζεηο πέξα απφ ηα δηθά καο νηθνλνκηθά.

Δίρακε ην ζέκα ηεο πγείαο. Ο αγξνηηθφο γηαηξφο δελ έκελε εθεί. Καη επεηδή ζηα βνπλά

ππάξρεη αλαζθάιεηα -γηαηί έλαο άλζξσπνο πνπ ελδηαθέξεηε, δήκαξρνο ή θνηλνηάξρεο, έρεη

κεγάιεο αξκνδηφηεηεο, κπνξείο λα θάλεηο πνιιά πξάγκαηα! Μελ αθνχο ηη ιέλε… Καη λα έρεηο

πνιιέο απαηηήζεηο απφ απηνχο φπνπ θαη λα κέλεηο.

Κάλακε ινηπφλ, έλα αγξνηηθφ ηαηξείν. Απφ ην ππνπξγείν πγείαο βγάιακε έλα θνλδχιη,

ππάξρνπλ πάληα „ηξχπεο‟, εγψ δελ αθνινπζψ κφλν ηελ „θεληξηθή ιεσθφξν‟ γηα

ρξεκαηνδφηεζε, έβιεπα θαη ηα „κνλνπάηηα‟, ξσηνχζα, έβξηζθα ηξφπνπο θαη ππήξμε ζηήξημε.

Γελ αληηκεηψπηζα πνπζελά ζην δεκφζην θαλέλα πξφβιεκα… γξαθεηνθξαηίαο λαη! …φρη

φκσο άξλεζεο!

Γηαδηθαζίεο φκσο θνπξαζηηθέο, έηζη;

Κνπξαζηηθέο, λαη! Δπίπνλεο! Αιιά κε ππνκνλή ζα βγάιεηο απνηέιεζκα. Αλ έρεηο

ππνκνλή ζα ηειεηψζεηο!

Κάλακε ην αγξνηηθφ ηαηξείν, αιιά θαη έλα ζπίηη ηνπ γηαηξνχ, γηα λα κέλεη θαη απηφο εθεί,

-114-

νπφηε δελ πιεξψλεη θσο, λεξφ, ηειέθσλν, λνίθη, νπφηε „ζθνηψλνληαλ‟ πνηνο αγξνηηθφο

ηαηξφο ζα έξζεη ζηελ Αλάβξα. Καη έθαλα θαη θάηη άιιν. Πεγαίλσ ζην ππνπξγείν πγείαο θαη

ιέσ: „επεηδή είλαη νξεηλφ πξέπεη λα παίξλεη θάηη πεξηζζφηεξν απηφο ν γηαηξφο‟. Καη

πξάγκαηη, ππήξραλ ζέζεηο άγνλσλ αγξνηηθψλ ηαηξείσλ, νξεηλψλ. Σν εληάζζνπκε εθεί, νπφηε

ην αγξνηηθφ ηαηξείν ηεο Αλάβξαο έγηλε άγνλν, θαη ν αγξνηηθφο ηαηξφο έπαηξλε 70%

πεξηζζφηεξν κηζζφ.

Σν ρσξηφ απνκνλψλεηαη απφ ην ρηφλη;

Έρνπκε έλα ζχζηεκα απνρηνληζκνχ απφ ηα θαιχηεξα, γηαηί είλαη ζνβαξφ ζέκα γηα ηε

ιεηηνπξγία ηνπ νηθηζκνχ. Αιιά απηφ ζα ην πνχκε κεηά… Κάλακε ζχζηεκα ηειεταηξηθήο κε

4.000€, ηφζν απιά είλαη: λα είζαη ζε έλα λεζί, ζε έλα ρσξηφ, έρεηο 2-3 κεραλήκαηα, θάλεηο

π.ρ. έλα θαξδηνγξάθεκα, ην ζηέιλεηο ζην θέληξν θαη θάπνηνο ζνπ ζηέιλεη ηελ απάληεζε.

Σφζν απιά! Κάλακε πξνιεπηηθή ηαηξηθή θάζε δχν ρξφληα δσξεάλ ζηνπο θαηνίθνπο. Γηαηξνί,

θίινη, γηλφηαλ παλεγχξη σξαίν… θαη πηάλακε θαη παξαδείγκαηα πνιιά, λα δεηο πψο κπνξείο

λα βνεζήζεηο έλα ηφπν, λα έρεη κηα πνηφηεηα ζηε δσή ηνπ.

Κάλακε ζχζηεκα απνθνκηδήο ζθνππηδηψλ, εθεί πνπ ηα πεηάγαλε φπνπ βξνχλε. Καη

θάλακε θαη ΥΤΣΑ, ην 1994, κε έγθξηζε 15κεινχο επηηξνπήο ηεο Δ.Δ., κε πεξηθξαγκέλν

ρψξν…

Δλψ πξψηα ήηαλ ΥΑΓΑ;

Ναη, θαη θάλακε έλα ΥΤΣΑ… ζέισ λα ζνπ πσ γηα ην ζέκα ηεο πγείαο πψο ην

θξνληίζακε… Να ζνπ πσ πσο αξρίζακε ηελ απνθνκηδή ζθνππηδηψλ! Σελ πξψηε κέξα ν

ππάιιεινο απνθφκηζε κηα ζαθνχια απφ φιν ην ρσξίν! Σε δεχηεξε δχν… κεηά απφ κηα

βδνκάδα κνπ ιέεη:

„-Πξφεδξε! Σζάκπα κε πιεξψλεηο

-Γηαηί ηνπ ιέσ;

-Αθνχ δελ πεηάεη θαλείο… Σα πεηάλ ζην δξφκν, ζπλερίδνπλε…‟

Φσλάδακε εκείο! Παξνηξχλζεηο, αλαθνηλψζεηο θιπ θαη θηάζακε λα γεκίδνπκε 2

απνξξηκκαηνθφξα ηε βδνκάδα… αξγήζακε ζε απηφλ ηνλ ηνκέα γηαηί ν θφζκνο είρε κάζεη

αιιηψο… ε λννηξνπία ηνπο άιιαμε, νπφηε ιχζεθε θαη ην ζέκα ηεο θαζαξηφηεηαο θαη ηνπ

πεξηβάιινληνο.

Πάκε ζην ζέκα ηνπ πνιηηηζκνχ γηα λα θιείζνπκε κε απηά. Κάλακε ην πξψην καο ζπλέδξην

-115-

ην 1994: ην παξειζφλ, ην παξφλ θαη ην κέιινλ ηεο Αλάβξαο. 21 πξνηάζεηο, δηαιέμεηο,

αλαθνηλψζεηο, πνπ ζήκεξα θαη ηηο 21 ηηο έρνπκε πινπνηήζεη!

Κάλεηο έλα ζπλέδξην γηα ην παξειζφλ ην παξφλ θαη ην κέιινλ ηνπ ηφπνπ ζνπ θαη έξρεζαη

κεηά απφ ιίγα ρξφληα λα ηα ιχζεηο θαη λα θάλεηο θη άιια. Δίλαη ζεκαληηθφ απηφ, φπσο είλαη

θαη ην ζέκα ηεο εκπηζηνζχλεο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ κε εκπηζηεχηεθαλ είρα θαη κηα άλεζε λα

θηλεζψ. Κάλακε ράξηεο γηα ην ρσξηφ, εθδψζακε πξαθηηθά ζπλεδξίσλ, ηελ ηζηνξία ηνπ ρσξίνπ

καο θαη θάλακε θαη έλα ιανγξαθηθφ κνπζείν θηελνηξνθηθήο δσήο. Πνιχ θαιά γηα ηα

δεδνκέλα ελφο νξεηλνχ ρσξηνχ…

ια απηά έθεξαλ κηα αλάπηπμε ζην ρσξηφ. Σα ζέκαηα ηνπ κνπζείνπ ηα αλέιαβε ε

γπλαίθα κνπ γηαηί εγψ έηξερα, έθηηαρλα, ήηαλ δχζθνιν λα αζρνιεζψ κε φια απηά…

Ζ γπλαίθα κνπ ακηζζί αλέιαβε φιεο ηηο κειέηεο ησλ δεκνζίσλ θηεξίσλ γηα ηελ

θνηλφηεηα. Παίξλακε κηα απφθαζε θάζε 4 ρξφληα γηα λα είλαη ηερληθή ζχκβνπινο ακηζζί

ζηελ θνηλφηεηα. Έθαλε ηηο κειέηεο θαη επέβιεπε νπνηαδήπνηε άιια έξγα. Γηαηί ζηε δνπιεηά

πξέπεη λα έρεη θαη αηζζεηηθή απηφ πνπ θάλεηο… κε ιεο „είκαη δήκαξρνο θαη θάλσ φηη ζέισ

εγψ!‟ ηνπο ππαιιήινπο ζηε δεκφζηα δηνίθεζε ζα ξσηήζσ λα κνπ πνπλ ηα ζέκαηα απηά…

θαη απηφ είλαη εμππλάδα, λα ρξεζηκνπνηείο πάληα ηνλ „επαΐνληα‟ λα ην πσ θαη έηζη… Γελ

κπνξψ λα μέξσ εγψ ηα πάληα. Δγψ κπνξψ λα παίξλσ απνθάζεηο. Να κνπ πεηο κία-δχν-ηξεηο

ιχζεηο. Κάζε ππνπξγφο πνπ αλαιακβάλεη, πνιιέο θνξέο ν ππνπξγφο νηθνλνκηθψλ δελ μέξεη

θαλ νηθνλνκηθά, έρεη φκσο νηθνλνκηθνχο ζπκβνχινπο θαη ηνπο θσλάδεη γηα ηε γλψκε ηνπο,

κία-δχν-δέθα, απηφο είλαη πνπ απνθαζίδεη γηα ηελ θαιχηεξε ιχζε… εθεί είλαη ν πνιηηηθφο!

Κη έηζη νινθιεξψλνπκε ην ζέκα ηνπ πνιηηηζκνχ. Κάλακε πνιιά ζπλέδξηα θαη πνιιέο

εκεξίδεο ζηελ Αλάβξα.

Μέζα ζηελ Αλάβξα ή θαη αιινχ;

ηελ Αλάβξα!

Τπάξρεη ζπλεδξηαθφ θέληξν;

Ναη, ππάξρνπλ 2 αίζνπζεο πνιιαπιψλ ρξήζεσλ. Γελ είρακε θακηά, δελ είρακε θαζφινπ

δεκφζηνπο ρψξνπο… Απηφ πνπ μέραζα λα ζνπ πσ… ζπλδεζήθακε κε ην Ννκφ πνπ ήκαζηαλ

αζχλδεηνη…

Οδηθφ δίθηπν;

-116-

Οδηθφ δίθηπν! Υσξίο νδηθφ δίθηπν δελ ππάξρεη πνιηηηζκφο, δελ ππάξρεη ηίπνηα. Κάλακε

εζσηεξηθή νδνπνηία, δεκφζηνπο ρψξνπο, αλαπιάζεηο… επεηδή έρεη πνιιέο βξχζεο κέζα ζην

ρσξίν -θξήλεο- θάλακε ρψξνπο γηα λα κπνξεί λα βγαίλεη ζηε γεηηνληά ν θφζκνο. Να

νκνξθχλνπκε ην ρψξν. Κάλακε πιαηείεο, πιαηψκαηα πνπ δελ είρε. Κάλακε ζην θέληξν 1

parking δηψξνθν, κε αίζνπζα πνιιαπιψλ ρξήζεσλ απφ πάλσ 300-400ηκ, ηελ νπνία ηελ

εθκηζζψζακε γηα εζηηαηφξην, επεηδή έξρεηαη πνιχο θφζκνο.

Βιέπνληαο φια απηά, θάπνηα ζηηγκή καο αλαθάιπςαλ νη δεκνζηνγξάθνη… Με έπαηξλαλ

ηειέθσλν ηφηε θαη κνπ δεηνχζαλ ζπλέληεπμε, γηαηί ην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ καο είρε

ζηνπο πξψηνπο ζηελ αλάπηπμε ζηελ Διιάδα. ηα 10 απφ ηα 12 ρξφληα ήηαλ πξψηε ε Αλάβξα

ζηελ αλάπηπμε θαη κε εζληθνχο θαη κε Δπξσπατθνχο πφξνπο. Απηφ έθαλε γλσζηφ ηελ

Αλάβξα. ηη ήηαλ πξψηε ζηελ απνξξφθεζε ησλ θνλδπιίσλ. Έλα ρσξηφ απνκαθξπζκέλν,

απνκνλσκέλν λα έρεη 0% αλεξγία, λα έρεη ζρνιείν νινήκεξν, λα έρεη ρψξνπο, λα έρεη

πξνζπαζήζεη λα θάλεη πξάζηλε αλάπηπμε, λα έρεη δεκηνπξγήζεη πξνυπνζέζεηο γηα κηα

θαιχηεξε πνηφηεηα δσήο. Καη απφ ηφηε ην νλφκαζαλ πξφηππν ρσξηφ.

Απηά ζε κηα ηεηξαεηία;

ρη! ηελ πξψηε ηεηξαεηία νη ππνδνκέο θαη κεηά ηα ππφινηπα: νδνπνηία, δίθηπν χδξεπζεο

πνπ δελ είρακε θαη επαξρηαθνί δξφκνη… Φεχγσ ην „94 γηα ιφγνπο νηθνγελεηαθνχο θαη

έξρνκαη ζηελ Αζήλα. Με παξαθαινχζαλ λα μαλάξζσ θαη ηα κάδεςα ην 1998 πάιη θαη ήξζα.

Γηα λα δεηο φηη φηαλ θάλεηο απηά πνπ ιεο πεηπραίλεηο.

Σν πνζνζηφ πνπ κνπ έδσζαλ ηε 2ε θνξά ήηαλ 68%.

Βέβαηα ππάξρεη κηδέξηα θαη θαθνκνηξηά απφ 4-5 αλζξψπνπο πνπ δελ ζέινπλ λα κε δνπλ,

γηαηί απηνί είραλ πεξάζεη απφ θεη θαη δελ έθαλαλ ηίπνηα… θαη θαηαιαβαίλεηο…

Έμσ απφ ην ρσξίν ην 99,9% ζα ζνπ πνπλ γηα ηελ Αλάβξα ηα θαιχηεξα ιφγηα θαη γηα κέλα

πξνζσπηθά. Δγψ δελ άιιαμα δσή, νχηε θαβάιεζα θαιάκη -κε βιέπεηο. Παξφιν πνπ φινη νη

κεγάινη εθδφηεο ησλ εθεκεξίδσλ ηνπ Αζελατθνχ Σχπνπ, φια ηα θαλάιηα, ε Deutsche Welle,

Απζηξαιία κε είραλ πξνβάιεη… Με ηελ ππνπξγφ ΤΠΔΚΑ θα Σ. Μπηξκπίιε είρακε δψζεη

ζπλέληεπμε δηαθαισδηαθή ζε φιν ηνλ θφζκν. Με θάιεζαλ νη Γεξκαλνί λα πάσ -δελ πήγα-

απιψο γηα λα ηνπο κηιήζσ γηα ην κνληέιν αλάπηπμεο ηεο Αλάβξαο. Ήξζαλ θαζεγεηέο

Γάιινη, απφ ηελ Δ.Δ. θαη άιινη θαη επηζθέθηεθαλ ζηελ Αλάβξα θαη αξζξνγξάθεζαλ. O

-117-

Sivignion50

έγξαςε φηη ππάξρεη κεγαιχηεξε αλάπηπμε ζην Νφην θαη φρη ζην Βνξά.

Δλλνείηε αλάπηπμε ζε ηνπηθφ επίπεδν;

Ναη! Ση άιιν θάλακε κεηά. θέθηεθα λα δεκηνπξγήζνπκε πφξνπο. Πψο μεθίλεζα; Ζ

ινγηθή κνπ; Πφξνπο πνπ λα ηνπο ζπλδπάζνπκε κε ηελ πξάζηλε αλάπηπμε -ππήξραλ πάληα ζην

κπαιφ κνπ.

Πεξηβαιινληηθνχο πφξνπο αο πνχκε;

Αθξηβψο! Πφξνπο γηα ηελ θνηλφηεηα. θέθηεθα φηη ηα πιενλεθηήκαηα ήηαλ ε

θηελνηξνθία θαη ην πεξηβάιινλ. Κηελνηξνθία… έζνδα δελ έρεη ε Αλάβξα σο θνηλφηεηα,

ειάρηζηα, 10.000€ ην ρξφλν, γη‟ απηφ ζηξαθήθακε πξνο άιιεο πεγέο φπσο νη ΑΠΔ…

Ωο ηδηψηεο;

νπ είπα ηα έζνδα είλαη πςειά, πςειφ εηζφδεκα! Απφ ηα πςειφηεξα ζηελ Διιάδα! Καη

θαζαξφ θαιφ εηζφδεκα.

Ση θάλσ, ινηπφλ, ιέσ „λα εθκεηαιιεπηνχκε ην πεξηβάιινλ, ηνλ αέξα‟. Με είραλε

εκπηζηεπηεί. Γε πεξηκέλακε λα έξζνπλ λα καο παξαθαιέζνπλ εηαηξείεο… Πήξα 2-3, είραλ

θαλνλίζεη κφλεο ηνπο νη εηαηξείεο πνην κέξνο είρε ε θαζεκία. Μηα εηαηξεία Ηζπαληθή, ινηπφλ,

ε Gamesa ήξζε ζηελ Αλάβξα θαη καο πξφηεηλε λα θάλνπκε αηνιηθφ πάξθν. Δίπαλ δηάθνξνη:

„Μπνξνχκε; Δθεί είλαη θηελνηξνθηθφ ρσξίν, ζα μεζεθσζνχλ‟. Γελ μεζεθψλεηαη θαλέλαο!

Ήηαλ γηα ην θαιφ ηνπ ρσξηνχ θαη ην θαιφ ησλ θηελνηξφθσλ, γηαηί κε ηα ιεθηά ζηεξίδνπκε ην

ζθαγείν, ηελ θηελνηξνθία, θάλνπκε δξφκνπο, πάκε λεξά ζε πνηκληνζηάζηα θιπ. Οπφηε ρσξίο

θακία αληίδξαζε θάλνπκε ην πξψην αηνιηθφ πάξθν. Σν ςειφηεξν ζηελ Διιάδα, καδί κε έλα

ηεο Πάηξαο, ζε πςφκεηξν 1650 κέηξα, 17,5 MW πνπ έρεη λέεο ζέζεηο εξγαζίαο. Γηα λα μέξεηο

ηα έξγα ησλ αηνιηθψλ πάξθσλ ηα θαηαζθεπάδνπλ εηαηξείεο, φρη νη ΟΣΑ. Οη ΟΣΑ

ζπλεξγάδνληαη θαη παίξλνπλ ηα αληαπνδνηηθά ηέιε.

αλ ΓΗΣ ιεηηνπξγνχλ;

50

Michel Sivignon, Γάιινο θαζεγεηήο Γεσγξαθίαο, Οκφηηκνο θαζεγεηήο ζην Παλεπηζηήκην Paris X-Nanterre,

εηδηθεπκέλνο ζηελ Διιάδα θαη ηα Βαιθάληα.

βι. ζρεηηθά: http://www.bibliomonde.net/auteur/michel-sivignon-943.html [16-8-2011]

http://www.bibliomonde.net/auteur/michel-sivignon-943.html

-118-

ρη, είλαη θαζαξά ησλ εηαηξεηψλ ηα έξγα. Σα θαηαζθεπάδνπλ θαη νη θνηλφηεηεο θαη νη

Γήκνη εηζπξάηηνπλ ηα αληαπνδνηηθά ηέιε πνπ πξνβιέπεηαη απφ ην λφκν, απφ ηελ παξαγσγή

ηνπ ξεχκαηνο.

Πνπιάηε ζηε ΓΔΖ ην ξεχκα;

Κνίηα λα δεηο, θαλέλαο ΟΣΑ δελ έθαλε απφ κφλνο ηνπ αηνιηθφ πάξθν. Γελ κπνξεί λα ην

θάλεη. Θέιεη δηο.

Έρεη κηα έθηαζε θαη ηελ παξαρσξεί ζηελ εηαηξεία;

Σελ παξαρσξεί θαη παίξλεη ην ελνίθην ζα ιέγακε απφ ηελ εηαηξεία πνπ θαηαζθεπάδεη ην

έξγν. Πψο ην εηζπξάηηνπκε; Σν αηνιηθφ πάξθν ζπλδέεηαη ζηε ηπιίδα κέζσ ηνπ δηθηχνπ. Ζ

ΓΔΖ μέξεη ηη παξαγσγή έρεη θαη ην 3% ην βάδεη ζην ηακείν ηεο θνηλφηεηαο, κέζσ ηνπ

ελδηάκεζνπ θνξέα, ηνπ ΓΔΜΖΔ.

Ζ εηαηξεία πνπ έρεη πάξεη ην ρψξν θαη ηνλ εθκεηαιιεχεηαη δίλεη θαη απηή θάπνην

ελνίθην;

ρη κφλν ην 3% ην δίλνπλε απηνί ζηε ΓΔΖ, ην εηζπξάηηεη θαη καο ην απνδίδεη. πνηνο

παξάγεη κέρξη ζήκεξα ειεθηξηθή ελέξγεηα, ην παίξλεη ν εζληθφο αθφκα δηαρεηξηζηήο πνπ

ιέγεηαη ΓΔΖ. Ζ απειεπζέξσζε ζηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα έγηλε, αιιά δελ εθαξκφζηεθε αθφκα

ζηελ Διιάδα… Μπνξεί ν Δπξσπαίνο λα θέξεη ελέξγεηα, αιιά δελ έρεη δίθηπν. Πξέπεη λα

λνηθηάζεη ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ…

Με θαινχζαλ ζε δηάθνξα κέξε λα θάλσ νκηιίεο, γηαηί ππήξραλ θάπνηεο νηθνινγηθέο

νξγαλψζεηο πνπ αληηδξνχζαλ. Δγψ κπήθα ζε φια ηα site ηνπ θφζκνπ, δελ βξήθα πνπζελά

θάηη θαθφ, κίιεζα κε ηελ Greenpeace, πείζηεθα, είρα πεηζηεί 100% φηη δελ θάλεη θαθφ

πνπζελά. Νέεο ζέζεηο εξγαζίαο, απνξξχπαλζε ζην πεξηβάιινλ, έζνδα ζηελ θνηλφηεηα,

θαζαξή ελέξγεηα… Μεηά ηελ Φνπθνπζίκα πξέπεη φινη λα ζηξαθνχκε παγθνζκίσο ζηελ

Αηνιηθή Δλέξγεηα. Ζ Γεξκαλία ήδε έρεη πεη φηη ην 2025 ζα θιείζεη ηνπο πεξηζζφηεξνπο

ππξεληθνχο αληηδξαζηήξεο θαη ην 50-80% ζα ην θαιχπηεη κε αηνιηθή ελέξγεηα. Γηαηί ε

Διιάδα πνπ έρεη φια ηα πιενλεθηήκαηα λα κελ ην θάλεη πξψηε; Γπζηπρψο είλαη ην

γξαθεηνθξαηηθφ ζχζηεκα εδψ… Μηα άδεηα γηα λα θάλεηο αηνιηθφ πάξθν, κέρξη ηψξα, έπαηξλε

-119-

4 ρξφληα. ηελ Σνπξθία ζέιεη 6 κήλεο, ζην Βέιγην 1 ρξφλν… θάηη πήγε λα θάλεη ε ππνπξγφο

ΤΠΔΚΑ θα Σ. Μπηξκπίιε εθεί, πήγε λα βνεζήζεη ηελ θαηάζηαζε. Με ηα θσηνβνιηαηθά,

έδσζαλ κηα δπλαηφηεηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο.

Υξεηάδεηαη, επίζεο έλαο εθζπγρξνληζκφο ηνπ δηθηχνπ ηεο ΓΔΖ, δηφηη π.ρ. ζηνλ ζεζζαιηθφ

θάκπν έρνπλ ππνδνκή γηα 500MW, δελ κπνξεί λα ζεθψζεη παξαπάλσ ην δίθηπν. Άξα,

ζηακαηάεη εθεί…

ηελ Αλάβξα εθκεηαιιεπζήθακε ηνλ αέξα. Κάλακε 1 θαη γίλνληαη άιια 2 αηνιηθά πνπ

είρακε μεθηλήζεη. Σψξα δελ μέξσ ηη ζα γίλεη κε ην λέν δήκν… αλ ζα νινθιεξσζνχλ…

Μηα κηθξή θνηλφηεηα 300 αηφκσλ λα έρεη 3 αηνιηθά πάξθα; Έλα ρσξηφ φκσο

αλαπηχζζεηαη, απμάλεηαη… ηα 300 άηνκα έγηλαλ 500 θαη απμάλνληαη ε ηειεπηαία απνγξαθή

έδεημε 745 άηνκα.

Νένη;

Νένη. Ο κέζνο φξνο ειηθίαο είλαη θάησ απφ 40. ιε ε Δπξψπε δελ έρεη ηέηνην

παξάδεηγκα… Πήγα ζηε Γεξκαλία, πήγα ζηε Γαιιία θαη έθεπγαλ απφ ηα ρσξία γηα λα πάλε

ζηηο πφιεηο. Καη εδψ πεηχρακε ην αληίζηξνθν!

Δίλαη θαη κηα απάληεζε ζηελ θξίζε…

Βεβαίσο! „Απαληεζάξα‟!!! Έλα ρσξηφ πνπ απμάλεηαη θαη ν πιεζπζκφο δελ κεηψλεηαη,

απνκαθξπζκέλν, απνθνκκέλν θιπ, δεκηνχξγεζε ζπλζήθεο παηδείαο, πγείαο θαη θαιήο

πνηφηεηαο δσήο.

Να ζνπ πσ απιά, ηψξα ζα κπνξνχζαλ θαη κφλν απφ ηα 17,5 MW λα ειεθηξνδνηεζεί -αλ

είρακε δίθηπν- φιε ε επαξρία Αικπξνχ θαη λα ππάξρεη πιήξεο απνξξχπαλζε ηνπ


Γηα λα έρνπκε κηα ηάμε κεγέζνπο ησλ 17,5 MW, ζηελ Πηνιεκαίδα ή ζηε

Μεγαιφπνιε πφζν ξεχκα παξάγεηαη;

Θα ζε γειάζσ, γηαηί έρνπλ γίλεη θαη άιια πνιιά έξγα απφ ηε ΓΔΖ. Μηθξφ είλαη γηα κηα

κηθξή θνηλφηεηα; 13.000 λνηθνθπξηά ζα κπνξνχζε λα θαιχςεη.

Σν πεξηβάιινλ ηψξα. Δίρακε έλα ρψξν δίπια ζην ρσξηφ. Απφ ηελ πεγή ηεο Αλάβξαο,

πεγάδεη ν Δληππεάο πνηακφο πνπ πεξηηξέρεη ην ρσξηφ. Μέζα ζε απηφ ην ρψξν πεηνχζαλ

-120-

ζθνππίδηα θαη ςφθηα δψα… ην είραλε ρσκαηεξή… Δγψ απηφ ην κεηνλέθηεκα ην έθαλα

πιενλέθηεκα! Ση έθαλα; Πεξίθξαμα απηφ ην ρψξν, ηνλ θαζαξίζακε θαη ηνλ θάλακε

πεξηβαιινληηθφ-πνιηηηζκηθφ πάξθν. Πεξηβαιινληηθφ γηαηί; Δίλαη έλαο ρψξνο ηδηαίηεξνπ

θπζηθνχ θάινπο. Σν πεξηθξάμακε θαη θάλακε έλα κνλνπάηη κέζα θαη δηάθνξεο άιιεο

δξαζηεξηφηεηεο. Μέζα ζε απηφ ην πάξθν, 240 ζηξέκκαηα πεξηθξαγκέλνο ρψξνο -γηα λα κελ

πεγαίλνπλ ηα δψα. Γίπια ζην πνηάκη, θάλακε κνλνπάηη 2 ρηιηνκέηξσλ… Ση ζπλαληάο κέζα

εθεί; Σν πεξηβάιινλ ην θαιφ θαη ην πνιηηηζκηθφ, γηαηί έρεη λεξνηξηβέο, πδξνθίλεηεο

βηνηερλίεο, παιηφηεξα είρε πνιιέο… εκείο θξνληίζακε γηα λα δηαηεξήζνπκε θαη ηνλ

πνιηηηζκφ καο θαη αλαζηειψζακε έλα „καληάλη‟, κηα „ληξηζηέια‟ θαη έλα λεξφκπιν…

„Μαληάλη‟ ηη είλαη; Πνιχ παιηά, πνπ δελ ππήξρε ε θαηεξγαζία ηνπ καιιηνχ, φπσο ην παίξλαλε

θαη θάλαλε ζθνπηηά βαξηά, γηα λα κελ ηα βάδνπλε θαη ηνπο αγθπιψλνπλ θαη δεκηνπξγνχλ

πξφβιεκα, ππήξρε έλα ζχζηεκα πδξνθίλεζεο, έπεθηε ην λεξφ, γχξηδε έλαο άμνλαο απφ κέζα,

ην ρηχπαγε, ην καιάθσλε, ην παίξλαλε απηνί θαη ην βάδαλε ζηελ ληξηζηέια θαη κεηά ην

θνξνχζαλ.

Άξα, αλαζηειψζακε έλα καληάλη, κηα ληξηζηέια πνπ πιέλνληαη ηα ξνχρα, θαη έλα

λεξφκπιν, λα ηα βιέπεη ν επηζθέπηεο. Τπάξρεη έλα θέληξν πιεξνθφξεζεο.

Έρεη παηδηθέο ραξέο, έρεη ζαξαθαηζάληθε θαιχβα, κνπζεηαθέο πηλαθίδεο ζηα ειιεληθά θαη

ηα αγγιηθά, θαηεπζπληήξηεο πηλαθίδεο θαη ην επηζθέθηεθαλ θέηνο 69 δεκνηηθά ζρνιεία απφ

φιε ηελ Διιάδα. Ήξζαλ γηα λα θάλνπλ πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε.

Έρεη θάπνην εηζηηήξην; Κάπνηα έζνδα;

ρη, δελ έρεη, ζα κπνξνχζε λα έρεη. Δίπακε γηα ηνπο ελήιηθεο λα βάινπκε θάηη. Άξα θαη

απηφ έρεη έζνδα γηα ηελ θνηλφηεηα, φπσο θαη ην αηνιηθφ πάξθν.

Σν αηνιηθφ πάξθν, θαηά πξνζέγγηζε ηη έζνδα έρεη;

Αλάινγα ηνλ αέξα, κπνξεί λα έρεηο 50-60-100.000€ ην ρξφλν θαζαξά έζνδα. Οπφηε ζνπ

δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα θάλεηο πνιιά. Να πσο κπνξείο λα ζηεξίμεηο ηελ θηελνηξνθία!

Υξήκαηα πνπ ηα παίξλεηο θαη ζηεξίδεηο ην ζθαγείν, εάλ έρεηο θάπνην έιιεηκκα ζηε ιεηηνπξγία

ηνπ ζθαγείνπ ζπκπιεξψλεηο απφ θεη. Ξέξεηο ηη είλαη λα έρεηο ιεθηά δηθά ζνπ θαη λα κπνξείο

λα ηα θάλεηο φηη ζεο, φπνπ ζεο;

Σν θξάηνο παξεκβαίλεη;

-121-

Καλέλαο! Έζνδα δηθά ζνπ! Μπνξνχζακε θαη απφ ην πάξθν λα έρνπκε έζνδα, λα βάινπκε

εηζηηήξην, γηαηί θάλακε θαη έλα κνλνπάηη βηνπνηθηιφηεηαο. Ση ζεκαίλεη απηφ; ην κνλνπάηη

πνπ παο 60 δέληξα θαη θπηά απφθηεζαλ ηαπηφηεηα. Κάλακε κηα κειέηε, ηη είλαη ην θάζε θπηφ

θαη ππάξρνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηε ρισξίδα, γηα ηα ςάξηα θιπ.

Γχν έξγα αθφκα ηα νπνία δελ νινθιεξψζεθαλ. Γεκνπξαηήζεθε έλα κηθξφ

πδξνειεθηξηθφ γηα λα εθκεηαιιεπηνχκε θαη ην λεξφ πνπ είρακε απφ ηελ πεγή ηεο Αλάβξαο.

Ζ πεγή ηεο Αλάβξαο δίλεη 400 θπβηθά αλά ψξα. Άξα ην ρεηκψλα πνπ έρνπκε πνιχ λεξφ, λα

θάλνπκε έλα κηθξφ πδξνειεθηξηθφ 0,4 MW θαη εθεί ζα έρνπκε έζνδα ζηελ θνηλφηεηα θαη

κπνξεί αξγφηεξα λα ζπλδεζεί κε ην ρσξηφ.

Ζιεθηξηθφ ξεχκα ηειηθά πιεξψλεηε ζηελ Αλάβξα;

Ωξαίν εξψηεκα! Λέεη ν ηειεπηαίνο λφκνο ηεο ππνπξγνχ ΤΠΔΚΑ θαο Σ. Μπηξκπίιε, φηη

ην 1/3 ησλ εζφδσλ ήδε απφ ηνλ Αχγνπζην ηνπ 2010 ζα παξαθξαηείηαη ζε έλα εηδηθφ ηακείν

θαη ζα εθπίπηεη απφ ηα ηηκνιφγηα ησλ δεκνηψλ. Γηα ηηο πεξηνρέο πνπ έρνπλ παξαγσγή

ελέξγεηαο ζα γίλεη ν θαηακεξηζκφο θαη ην πην πηζαλφ είλαη λα κελ πιεξψλνπλ ξεχκα νη

Αλαβξηψηεο. Parking δελ πιεξψλνπλ, θιεηζηφ γπκλαζηήξην δελ πιεξψλνπλ θαη αλ δελ

πιεξψλνπλ ξεχκα ζα πιεξψλνπλ ειάρηζηα γηα δεζηφ λεξφ θαη ζέξκαλζε.

Σα θαηάινηπα ησλ ζθαγείσλ θαη ηηο θνπξηέο, πψο ηα δηαρεηξίδεζηε;

Δίρακε ην πξφβιεκα κε ηηο θνπξηέο ησλ δψσλ. ηηο ζχγρξνλεο θηελνηξνθηθέο κνλάδεο,

είραλ „θνπξνζνξνχο‟, γεκίδαλε θαη νη θηελνηξφθνη δελ έγηλαλ θαη „άγηνη άλζξσπνη‟, έπεθηαλ

ζε πνηάκηα, κνιπλφηαλ ην λεξφ πνπ έπηλαλ ηα δψα. Άλνηγαλ έλα κεγάιν ρψξν, ζα δεμακελή,

ηα πέηαγαλ κέζα, αιιά θαη απηφ θάπνηα ζηηγκή έπξεπε λα αδεηάδεη γηα λα κελ ηα ζθνξπάεη ην

λεξφ ην ρεηκψλα.

Γηα λα κελ γίλεηαη απηφ, είρακε δχν επηινγέο. Να θάλνπκε θνκπνζηνπνίεζε βηνινγηθήο

θνπξηάο κε 250€ ηνλ ηφλν, απηφ κφλν ηδηψηεο κπνξεί λα ην θάλεη, δελ κπνξεί κηα κηθξή

θνηλφηεηα κε 3 άηνκα λα ην θάλεη… Δγψ ζην κπαιφ κνπ είρα ηελ ηειεζέξκαλζε, κε βηνκάδα

σο θαχζηκε χιε, λα κελ έρνπκε πεηξέιαην θαη ιηγλίηε θαη εθεί λα πάκε ζηελ απνξξχπαλζε,

ζηελ πξάζηλε αλάπηπμε θαη λα ηελ εθαξκφζνπκε πιήξσο, θαζεηνπνηεκέλε ζηελ Αλάβξα,

δειαδή, αέξα, ήιην, λεξφ θαη πεξηβάιινλ. Καη ηα ηέζζεξα! Ζ Αλάβξα ζα είλαη ν κφλνο ηφπνο

ζηελ Διιάδα πνπ ζα δηαζέηεη φιεο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, δειαδή, αηνιηθφ πάξθν,

κε ηνλ αέξα, πδξνθίλεζε κε ην κηθξφ πδξνειεθηξηθφ πνπ ζα δεκηνπξγεζεί, αιιά πάγσζε

-122-

ιφγσ θξίζεο, δελ μέξσ ν δήκνο ηη ζα θάλεη, εγψ ζα ην είρα ηειεηψζεη. Καη ηειεζέξκαλζε πνπ

ζα ρεη θαη θσηνβνιηατθά θαη ειηαθά θάηνπηξα. Άξα θαιχπηνπκε φιεο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο

ελέξγεηαο.

Κάλακε κηα κειέηε κε ην ΣΔΗ Γπηηθήο Μαθεδνλίαο, πνπ δηδάζθεη ην κάζεκα ηεο

ηειεζέξκαλζεο. Σειεζέξκαλζε ζηελ Διιάδα ππάξρεη ζηελ Κνδάλε, ηελ Πηνιεκαΐδα θαη ηελ

Μεγαιφπνιε, απφ ην λεξφ ηεο ΓΔΖ, αιιά κε ιηγλίηε θαη κε πεηξέιαην. Δκείο ην έξγν πνπ ζα

θάλνπκε θαη είλαη λα εληαρζεί ζην ΔΠΑ -ηψξα είλαη έηνηκν, ην παξαδψζακε ζην Γήκν

ηειεηψλνληαο ηελ πεξηβαιινληηθή κειέηε, ζα είλαη έλα έξγν κνλαδηθφ ζηελ Διιάδα! Γελ

ππάξρεη άιιν! Πξσηνπφξν, θαηλνηφκν θαη κνλαδηθφ, γηαηί ε βηνκάδα, ε θαχζηκε χιε είλαη

θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ, απφ θνπξηέο δψσλ θαη θιαδηά δέληξσλ πνπ ζα καδεχνπκε απφ ην

δάζνο, γηαηί ηα πεζκέλα θιαδηά, κε ηνπο κχθεηεο δεκηνπξγνχλ πξφβιεκα ζην πεξηβάιινλ.

Ση πξνβιέπεη ε κειέηε: έμσ απφ ην ρσξηφ ζα γίλεη εγθαηάζηαζε ηειεζέξκαλζεο. Σν ιέεη ε

ίδηα ε ιέμε, ζέξκαλζε απφ καθξηά.

Πεξηιακβάλεη εθηφο απφ ηε ζέξκαλζε θαη δεζηφ λεξφ;

Ζ κειέηε πξνβιέπεη, έλα ζχζηεκα κε κεγάιν θαδάλη έμσ απφ ηνλ νηθηζκφ, καδεχνπκε ηελ

θνπξηά, ζα κπαίλεη απφ θάησ θαη ζα δεζηαίλεηαη ην λεξφ. Απνθηά 22 βαζκνχο κφλν ε θνπξηά,

αλ ζέινπκε ρξεζηκνπνηνχκε θαη θιαδηά απφ ην δάζνο, νπφηε ε ζεξκνθξαζία αλεβαίλεη πάλσ

απφ 30 βαζκνχο. Θα ππάξρνπλ αγσγνί κέζα ζην ρσξηφ θαη ζα ζπλδένληαη ηα ζπίηηα, φια ηα

ζπίηηα, φιν ην ρεηκψλα θαη φιν ην 24σξν, ζα έρνπλ δεζηφ λεξφ θαη ζέξκαλζε. Καη ην

θαινθαίξη ζα ππάξρνπλ θαη ειηαθά ζην ζχζηεκα θαη ζα έρνπλ δεζηφ λεξφ. 120 ζπίηηα αλ

ζπλδεζνχλ ζα έρνπλ κείσζε 70%. Αλ πιήξσλαλ 3 ηφλνπο πεηξέιαην, ζα πιεξψλνπλ 1. Αλ

ήκνπλ πξφεδξνο, αλ είρα παξακείλεη, ζα ηνπο ην έθαλα δσξεάλ θαη έηζη ζα ήηαλ ην κνλαδηθφ

ρσξίν πνπ ζα είρε δσξεάλ ζέξκαλζε, δεζηφ λεξφ ρεηκψλα-θαινθαίξη. Καη βέβαηα, δελ ζα

πιήξσλαλ ξεχκα. Παγθνζκίσο, ζα έιεγα, δελ ππάξρεη απηφ! Μέλεη λα γίλνπλ απηά ηα 2 έξγα.

Γηα απηφ ν Πξσζππνπξγφο θνο Γ. Παπαλδξένπ, πξηλ ηηο εθινγέο κνπ έζηεηιε ηνλ πξφεδξν

πεξηβάιινληνο, ηνλ Γηάλλν ην Ληβαλφ, πνπ είλαη θαη γεληθφο γξακκαηέαο λέαο γεληάο. Με

πήξε ε θα Ρνδνχια Εήζε, ε βνπιεπηήο θαη κνπ ιέεη: „Πξφεδξε ζέισ λα ηνλ δερηείο (ηνλ

Γηάλλν ην Ληβαλφ)! Ο θνο Παπαλδξένπ ελδηαθέξεηαη πξνζσπηθά λα θάλνπκε κνληέιν

αλάπηπμεο ηελ Αλάβξα. Να θάλνπκε έλα κνληέιν, λα ην δψζνπκε ζε φιεο ηηο λνκαξρηαθέο

ηνπ ΠΑΟΚ θαη φπνπ ρξεηάδεηαη, λα ηνπο πνχκε: „νξίζηε 3 άλζξσπνη δνχιεςαλ θαη θάλαλε

ηφζα έξγα, ηη δηακαξηχξεζηε‟…άξα δνπιέςηε θαη ζεηο θαη θάληε, φια γίλνληαη...‟

-123-

Γπζηπρψο φκσο, ν ππνπξγφο θνο Γ. Ραγθνχζεο θαη ζην ζπλέδξην θιπ, ηνπ δεηήζακε λα

βάιεη θξηηήξηα θαη δελ έβαιε. Σν κφλν θξηηήξην πνπ έβαιε γηα ηελ ελζσκάησζε ζηνλ

Καιιηθξάηε ήηαλ λα παξακείλνπλ θνηλφηεηεο απηέο πνπ έρνπλ πάλσ απφ 2.000 θαηνίθνπο…

κα ππάξρεη ζηα 1.000 κέηξα ηέηνηα θνηλφηεηα; Οπφηε απνθιείζηεθαλ φινη. Καη κνπ είπε ηφηε

ν Γηάλλνο ν Ληβαλφο, φηη κίιεζε κε ηνλ Πξσζππνπξγφ θαη ν θνο Ραγθνχζεο επέκεηλε „αλ

Πξφεδξε αθήζνπκε ηελ Αλάβξα ζα μεζεθσζνχλ θαη άιινη‟. Απηφ ήηαλ ε θαηαδίθε ηεο

Αλάβξαο.

Να πνχκε αθφκα ηη άιιν θάλακε ζαλ νξγάλσζε ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. Πξψηνλ,

ελεκέξσζε κε ιατθέο ζπλειεχζεηο γηα ζνβαξά πξνβιήκαηα, δεχηεξνλ μελαγήζεηο-εθδξνκέο

ζην εμσηεξηθφ: άλζξσπνη πνπ δελ είραλ πάεη ζηε Λακία ή ζηελ Αζήλα, πήγαλ Ηηαιία, Βέιγην,

Οιιαλδία.

Γηα λα κπνξέζσ λα θέξσ θαη άιιν θφζκν, έθαλα επέθηαζε ηνπ νηθηζκνχ ηεο Αλάβξαο θαη

έθνςα θαηλνχξγηα νηθφπεδα θαη θάιεζα ηνπο δεκφηεο ηεο Αλάβξαο πνπ δελ έρνπλ νηθφπεδα

ζην ρσξηφ λα ηα πάξνπλ. Απηφ πξνβιέπεη ν ΚΓΚ- αλ θάλεη 10.000€ έλα νηθφπεδν κπνξεί λα

ην δψζνπκε ζηελ ηηκή ησλ 2.500€ κε ηελ πξνυπφζεζε λα βγάιεη άδεηα πνιενδνκηθή γηα λα

ρηίζεη ζπίηη θαη λα ην εμνθιήζεη ζε 8 ρξφληα, πνπ ζεκαίλεη, νχηε 100€ ην ρξφλν θαη απνθηάο

νηθφπεδν.

Καη βέβαηα, ππάξρεη θαη ην ζχζηεκα απνρηνληζκνχ, πνπ είπακε ζηελ αξρή, γηαηί ζηελ

Αλάβξα ην ρεηκψλα κε 1 κέηξν ρηφλη, θιείλνπλ ηα πάληα. Γηαζέηακε… γηαηί ηψξα δελ μέξσ

πηα ζα είλαη ε ηχρε ηνπο κε ηελ λέα θαηάζηαζε… 3 ιεπίδεο εθρηνληζηηθέο, ηηο βάδακε ζηα

„ηξαθηέξηα‟ θαη πεγαίλακε λα αλνίμνπκε πνηκληνζηάζηα. Έλα Unimog κε ιεπίδα, έλα J.C.B.

ην νπνίν θαζάξηδε θαη άιια 2 κεραλήκαηα ζε ζπλεξγαζία κε ηε λνκαξρηαθή απηνδηνίθεζε,

δηθά καο γηα ηνλ επαξρηαθφ δξφκν Νεξάηδα-Αλάβξα, ζηα φξηα ηνπ Ννκνχ Φζηψηηδαο, 6-7

κεραλήκαηα ζχλνιν. ηαλ απνθιεηφηαλ φιε ε Διιάδα εκείο δελ κέλακε πνηέ θιεηζηνί.

Δίρακε θαη κηα αιαηηέξα γηα ηνλ παγεηφ απφ ηε Ννκαξρία.

Κάλνληαο φια απηά ηα έξγα, απνθηήζακε θαη έζνδα θαη θάλακε φια απηά πνπ νχηε εκείο

δελ θαληαδφκαζηε.

Καηαξράο, λνκίδσ ήδε κνπ απαληήζαηε ζε θάπνηα ζεκεία, ζε φηη αθνξά ηελ Γεκφζηα

Γηνίθεζε θαη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ηα πξνβιήκαηα πνπ αλαθέξαηε αλ θαηάιαβα

θαιά αθνξνχζαλ κφλν θάπνηεο γξαθεηνθξαηηθέο αγθπιψζεηο θαη θαζπζηεξήζεηο;

Ναη, κφλν απηφ…

-124-

Οχηε αδηαθνξία, νχηε έιιεηςε ππνζηήξημεο, νχηε θαθνδηνίθεζε ηειηθά;

ρη, φρη. Δγψ ιέσ ην εμήο, ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε νη κεηξήζεηο πνπ ιέλε φηη ππάξρεη

δηαθζνξά, λαη ηζρχνπλ, ππάξρεη. κσο εγψ δελ αλήθσ ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία, ππάξρνπλ θαη

έληηκνη ζπλάδειθνη, δπζηπρψο ππάξρνπλ θαη νη άιινη. Γηαηί; Δίλαη έλα εξψηεκα πνπ κνπ

έθαλε πέξζη ν θνο Θ. Πάγθαινο, φηαλ κε βξαβεχζαλ κε ην βξαβείν θνηλσληθήο πξνζθνξάο.

Μνπ δήηεζε λα ηνπ απαληήζσ ζε 2 εξσηήκαηα: ην έλα „πνηφ είλαη ην κπζηηθφ ηεο επηηπρίαο

ζνπ;‟ θαη ην δεχηεξν „ηη πξέπεη λα έρεη έλαο δήκαξρνο, έλαο θνηλνηάξρεο γηα λα πεηχρεη;‟. ην

πξψην ηνπ ιέσ: „δελ ππάξρεη κπζηηθφ ηεο επηηπρίαο, ζα ζαο πσ φκσο ηη ππάξρεη. Δκέλα κε

εθιέμαλε νη ζπγρσξηαλνί κνπ ζε έλα δχζθνιν ρσξηφ, θηελνηξνθηθφ, θαη αλ ζέιεηε θαη φηη κε

βξαβεχεηαη εκέλα ζήκεξα ήηαλ γηα κέλα κηα επράξηζηε έθπιεμε. Έθαλα ην απηνλφεην. Με

εθιέμαλε θαη πξνζπάζεζα λα ιχζσ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξα πξνβιήκαηα. Δίρα αγάπε

θαη ελδηαθέξνλ γηα απηφ πνπ έθαλα, άξα δελ ππάξρεη κπζηηθφ.‟ ην δεχηεξν, „ηη ζηνηρεία

πξέπεη λα έρεη έλαο θνηλνηάξρεο‟, ηηο ηθαλφηεηεο ηηο ζεσξψ δεδνκέλεο θαη απηνλφεην ην φηη

απηφλ πνπ εθιέγνπκε είλαη έλαο ηθαλφο άλζξσπνο. Μπνξεί λα κελ είλαη γηα ηελ ηνπηθή

απηνδηνίθεζε, πάλησο έρεη ηθαλφηεηεο. κσο ελαπφθεηηαη ζε απηνχο πνπ ςεθίδνπλ λα κελ

ςεθίδνπλ θνκκαηηθά, δελ είλαη εζληθέο εθινγέο εδψ, λα ςεθίζνπλ πξφζσπα ζε φπνην ρψξν

θαη αλ αλήθνπλ ηθαλά λα ηνπο δηνηθήζνπλ. „Σν πξψην πνπ πξέπεη λα „ρεη λα είλαη εξγαηηθφο

θαη ηίκηνο‟. Καη κε ρεηξνθξνηνχζαλ φινη 1.000 άηνκα ζηελ αίζνπζα. Σν δεχηεξν ήηαλ φηη

„απηφο πνπ εθιέγεηαη δελ ζα πξέπεη λα ζηνρεχεη, λα πξνζβιέπεη ζην πξνζσπηθφ ηνπ

ζπκθέξνλ‟. Σν ηξίην „απηφο πνπ εθιέγεηαη δελ πξέπεη λα απνζθνπεί ζηελ αλέιημή ηνπ‟. Καη

ην ηειεπηαίν „εγψ δελ εθιέρζεθα ζε κηα κηθξή ηνπηθή θνηλφηεηα κε θάπνην θνκκαηηθφ

θξηηήξην. Γέρνκαη φηη ππάξρνπλ παξαηάμεηο, αιιά απφ ηε ζηηγκή πνπ εθιέγεηαη έλαο

δήκαξρνο λα κελ ππεξεηεί θαλέλαλ θνκκαηηθφ ρψξν‟.

ε ζρέζε κε γεηηνληθέο ηνπηθέο θνηλσλίεο νη νπνίεο κπνξεί λα έβιεπαλ αληαγσληζηηθά

θάπνηα πξάγκαηα, ή λα είραλ πξνβιήκαηα εθεί, πξνέθπςε θάηη; ε άιια ρσξηά

ππνβαζκηζκέλα…

Ζ Αλάβξα ππήξμε έλα θίλεηξν αλάπηπμεο, αλ ζέιεηο. Αληαγσληζκνχ…

Μηιάηε γηα ηελ αξλεηηθή πιεπξά ηνπ αληαγσληζκνχ ή ηε ζεηηθή;

-125-

Γειαδή;

Δλλνψ θάπνην γεηηνληθφ ρσξίν πνπ δελ έρεη θαηαθέξεη λα θάλεη φζα θάλαηε εζείο, λα

ζαο θαηεγνξεί γηα θάηη, λα ζαο θάλεη πφιεκν; Τπάξρνπλ ζπρλά θφληξεο ζηελ Διιάδα

κεηαμχ ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ…

ρη-φρη! Απελαληίαο! Μνπ δεηνχζαλ ζπκβνπιέο.

Σα ιέσ θαη εγψ απηά επεηδή απφ λεζί θαηάγνκαη θαη μέξσ φηη ππάξρνπλ…

ηελ Αλάβξα καο ιέγαλε „βξσκνρσξίηεο‟, ήκαζηαλ ην „βξσκνρψξη‟ θαη παξαδψζακε 31-

12-2010 ην πην θαζαξφ ρσξίν ζηελ Διιάδα. Ση ππήξμε; Τπήξμε άκηιια. Τπήξρε έλαο

„αληαγσληζκφο‟, ηα βιέπαλε ηα δηπιαλά ρσξηά κε θαιφ κάηη. Μνπ ιέγαλε νη δηπιαλνί: „άζηα

θαη έια θαη εδψ πξφεδξε λα καο θηηάμεηο θαη εκάο‟. Σψξα κνπ δεηάλε πνιινί δήκνη: δήκνο

Ακνξγνχ, δήκνο νπιίνπ λα είκαη ηερληθφο ζχκβνπινο, λα κε πιεξψλνπλ θηι. Γελ ζέισ!

Θέισ λα μεθνπξαζηψ, ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ηελ εγθαηέιεηςα, παξφιν πνπ ζηηο κεηξήζεηο

πξηλ γίλνπλ νη εθινγέο θαη ηψξα κε ηνλ Καιιηθξάηε είρα κεγάιε απνδνρή. Γελ ζέιεζα,

παξφηη ζα είρα εθιεγεί ζίγνπξα θαη έθαλα κηα ιηηή δήισζε. Με πήξε ηειέθσλν ν εθδφηεο

θνο Φπληαλίδεο θαη κνπ έδσζε ζπγραξεηήξηα: „έθπγεο δνμαζκέλνο, έδσζεο ρψξν λα

αλαιάβνπλ θαη άιινη, ρσξίο πνηέ λα έρεη γξαθηεί ηίπνηα ζπνπδαίν ελαληίνλ ζνπ -θαη φηη θαη

λα ρεη εηπσζεί είλαη απφ αληηδειίεο‟.

Πάλησο, γηα λα ην θιείζνπκε απηφ ην ζέκα, ν αληαγσληζκφο ήηαλ φπσο θαη λα „ρεη

ζεηηθφο;

Ήηαλ ζεηηθφο! Πήγαηλαλ βνπιεπηέο -πνπ δελ ηνπο μέξακε- θαη κίιαγαλ ζηε Λακία γηα ηελ

Αλάβξα σο παξάδεηγκα. Ο Αιέθνο ν Βνχιγαξεο, ν δήκαξρνο ηνπ Βφινπ παιηά, πνπ ήηαλ

παιηά θαη βνπιεπηήο θαη γεληθφο γξακκαηέαο πεξηβάιινληνο, κνπ ιέεη: „παληνχ ζε βξίζθσ

κπξνζηά κνπ‟. Καη ηνπ ιέσ, ηη θάλσ, ήηαλ ε δνπιεηά κνπ θαη ηελ έθαλα. Άκα δελ δνπιέςεηο

θαη δελ αζρνιεζείο κε ηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπ πνιίηε, δελ κπνξείο λα έρεηο απνηέιεζκα.

Λνηπφλ, φιε απηή ε πξνζπάζεηα ηεο Αλάβξαο ιεηηνχξγεζε αληαγσληζηηθά κε ηελ ζεηηθή, κε

ηελ θαιή έλλνηα ηνπ φξνπ. Με ηελ έλλνηα ηεο άκηιιαο. Βιέπαλε θάηη θαιφ θαη ζέιαλε λα ην

θάλνπλε θαη απηνί…

-126-

Έζησ θαη ιίγν απηφ ζηελ πξάμε ιεηηνχξγεζε ζηηο γεηηνληθέο θνηλφηεηεο;

Λεηηνχξγεζε. Παξάδεηγκα, έβιεπαλ φηη εγψ έθαλα παξεκβάζεηο, δξφκνπο, γεθχξηα…

Έξρνληαλ κε ξσηνχζαλ, έηξεραλ, ηνπο έιεγα εγψ… θαη κε ρξεζηκνπνίεζαλ επίζεο πάξα

πνιινί Γήκνη, κε θαινχζαλ ζαλ παξάδεηγκα, δεηνχζαλ ηε βνήζεηά κνπ, έξρνληαλ ζηελ

Αλάβξα γηα λα δνπλ ηη είρακε θάλεη. Πάξα πνιινί δήκαξρνη έξρνληαλ ζηελ Αλάβξα θαη

θαζφκαζηαλ ψξεο -φπσο ηψξα πνπ κηιάκε- λα ηνπο εμεγήζσ, κε ξσηάγαλε: „πψο έθαλεο ην

έλα, πνπ βξήθεο ηα ιεθηά γηα ην άιιν…‟

Ωο πξνο ην παξάδεηγκα πνπ δψζαηε θαη ηηο παξεκβάζεηο πνπ πξνέθπςαλ απφ απηφ,

απηέο αθνξνχζαλ απιά -θνηλά- έξγα φπσο π.ρ. δξφκνπο, γεθχξηα ή επεθηάζεθαλ θαη

ζην θνκκάηη ηεο πξάζηλεο αλάπηπμεο πνπ ζπδεηάκε θαη καο ελδηαθέξεη εδψ;

ρη, ηνπο επεξεάζακε θαη ζε απηφ! Γηα παξάδεηγκα, ν δήκνο Αικπξνχ ηψξα θηηάρλεη

αηνιηθφ πάξθν.

ε ζρέζε κε ηνλ Καιιηθξάηε ηψξα, θαηαξράο βνεζάεη απηφ ην λέν ζρήκα γηα ηελ

απηνδηνίθεζε ζηελ δηάδνζε ηνπ κνληέινπ ηεο Αλάβξαο;

Να ζαο πσ, ν Καιιηθξάηεο εθαξκφζηεθε ζε κηα ιάζνο ζπγθπξία… φηαλ είρακε ηελ

νηθνλνκηθή θξίζε. Ζ θηινζνθία κνπ είλαη φηη ρξεηαδφηαλε έλαο λένο Καπνδίζηξηαο, ην είπακε

Καιιηθξάηε… πκκάδεκα… Γειαδή, αλ ε Αλάβξα ήηαλ θνληά ζην Γήκν Αικπξνχ, ζα

έιεγα λα εληαρζεί γηαηί κηα πην νξγαλσκέλε κνλάδα, ζίγνπξα ιχλεη θαιχηεξα ηα πξνβιήκαηά

ηεο… φηαλ φκσο είλαη θνληά… ηαλ ηψξα ε Αλάβξα είλαη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα 40ρκ απφ

ηελ επαξρία Αικπξνχ θαη 83 απφ ην Βφιν… ηφζν απνκαθξπζκέλε… θαη ην αλάγιπθν ηνπ

εδάθνπο δελ ζνπ επηηξέπεη επηθνηλσλία, πψο ζα ιεηηνπξγήζεηο; Δθεί ηψξα πιένλ εθιέγεηαη

ηνπηθή δεκνηηθή θνηλφηεηα, κε έλαλ πξφεδξν ν νπνίνο έρεη ειάρηζηεο αξκνδηφηεηεο…

Γειαδή, ιέηε φηη παξαείλαη ζπγθεληξσηηθφο ν Καιιηθξάηεο θαη… ιφγσ νηθνλνκηθήο

ζπγθπξίαο έπξεπε λα είλαη ζπγθεληξσηηθφο, νπφηε ράζεθαλ πιενλεθηήκαηα;

Αθξηβψο-αθξηβψο! Καη ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο δελ ηνπο δίλνπλ πφξνπο. Γηα λα

γίλεη ν Καιιηθξάηεο έπξεπε λα δνζνχλ 4 δηο, δελ έδσζαλ δξαρκή… Ο θνο Κνπθνπιφπνπινο

έιεγε παιηά φηαλ ήηαλ πξφεδξνο ηεο ΚΔΓΚΔ -θαη εγψ ην ππνζηήξημα, γηαηί είρε δίθην- αλ ε

-127-

Νέα Γεκνθξαηία ήζειε λα εθαξκφζεη θάηη ζαλ ηνλ Καιιηθξάηε, έπξεπε λα δψζεη ζηνπο

δήκνπο 4 δηο, λα νξγαλσζνχλ κνλάδεο θαη λα ιχζνπλ πξνβιήκαηα. Καη φηαλ έγηλε θπβέξλεζε

δελ έθαλε ηίπνηα θαη ηψξα είλαη ππνπξγφο… άιια ιέγαλε θαη άιια έθαλαλ! Γηα απηφ θαη δελ

ηνπο εκπηζηεχεηαη θαη ν θφζκνο. Λνηπφλ, εγθαηαιείςαλ απηή ηε ζηηγκή ηνπο Γήκνπο. Δθηηκψ

φηη ζα ππνθέξεη ε χπαηζξνο, ζα ζπξξηθλσζεί θη άιιν, κε ηνλ Καιιηθξάηε, δελ έγηλε ζσζηή

θαηαλνκή θαη κάιηζηα έγηλε θνκκαηηθή επηινγή, δηφηη φπσο έγηλε ν Καιιηθξάηεο ζα

ππάξρνπλ θαη αληίζηνηρεο εθινγηθέο πεξηθέξεηεο γηα ηνπο βνπιεπηέο, ξψηεζαλ κφλν ηηο

λνκαξρηαθέο επηηξνπέο ηνπ ΠΑΟΚ θαη έθαλαλ ηηο πξνηάζεηο, δει. ην 42% πνπ έρεη ην

ΠΑΟΚ…

Να ππνζέζσ απφ φια απηά πνπ κνπ ιέηε, ίζσο φηη θηλδπλεχεη ε Αλάβξα κε ηνλ

Καιιηθξάηε;

Ναη, θηλδπλεχεη πάξα πνιχ, δηφηη ηα κελχκαηα πνπ έρνπκε 6 κήλεο κεηά είλαη φηη έρεη

εγθαηαιεηθζεί ε θαζαξηφηεηα, δελ ππάξρεη έλαο άλζξσπνο λα θαζαξίζεη ηελ Αλάβξα, ν

Γήκαξρνο δηθαηνινγείηαη φηη δελ ππάξρνπλ ιεθηά… Απηφ πνπ ζέισ λα ζνπ πσ εγψ, πνπ

είκαη έλαο άλζξσπνο πνπ έρεη δνπιέςεη 16 ρξφληα ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε, πνπ ηα 12

ρξφληα ήκαζηαλ πξψηνη ζηελ αλάπηπμε ζηελ Διιάδα ή κεηαμχ ησλ πξψησλ, αλ ζέιεηο… ήηαλ

ε απιή δηαρείξηζε... Γελ μέξνπλ λα θάλνπλ νχηε απιή δηαρείξηζε! Έρεηο έζνδα; απηά πνπ

έρεηο! ΑΣΑ θηι, θξφληηζε ηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπ πνιίηε! πνηα είλαη; Ζ θαζαξηφηεηα! Γελ

ηελ θάλνπλ… Δκείο είρακε 1 ππάιιειν πνπ θαζάξηδε ην πάξθν, πνπ θαζάξηδε ην έλα, ην

άιιν, θαη ηψξα αλαγθαζηήθακε λα θάλνπκε κηα εζεινληηθή νκάδα, απηή πνπ ιέγεηαη:

„Αλάβξα-Εσ‟, θαη ηα θάλακε κφλνη καο! Παξφηη ν δήκαξρνο κάο είλαη γλσζηφο, είλαη θίινο,

ζπλεξγαζηήθακε θαη πξηλ θαη είρακε αλαπηπμηαθή εηαηξεία καδί, δηαδεκνηηθή ζπλεξγαζία,

δπζηπρψο… Γελ μέξσ… άιια θνηηάδνπλ… ηηο θαξέθιεο ηνπο, άιια… θαη δελ θξνληίδνπλ

γηα ηελ θαζεκεξηλφηεηα. Έρεη εγθαηαιεηθζεί ε Αλάβξα, ην πάξθν έρεη εγθαηαιεηθζεί,

θξνληίδνπκε απφ κφλνη καο θαη πξνζπαζνχκε θαη πεξηκέλνπκε κήπσο ηνπ ρξφλνπ βξεζνχλ 1-

2 άηνκα λα αλαιάβνπλ ηελ θαζαξηφηεηα θαη ηελ θαζεκεξηλφηεηα. Παξαδψζακε 14 κειέηεο

έηνηκεο ζην λέν δήκν, παξαδψζακε ηελ θνηλφηεηα ρσξίο λα ρξσζηάεη δξαρκή ζε θαλέλαλ,

κηα θνηλφηεηα βηηξίλα πνπ ζα έπξεπε λα ηελ έρνπλε θακάξη θαη λα ηελ πάλε πην κπξνζηά θαη

απηνί ηελ έρνπλε εγθαηαιείςεη… Σν ίδην έρνπλ εγθαηαιεηθζεί θαη άιια ρσξηά θαη

πξνεγνχκελεο θνηλφηεηεο θαη κέζα ζε απηήλ ηελ θξίζε δελ μέξνπκε πνπ ζα πάκε… Ήδε νη

πνιίηεο δηακαξηχξνληαη θαη θσλάδνπλ θαη κάιηζηα νη ηνπηθνί πξφεδξνη πνπ είλαη εθεί, κε

ειάρηζηεο αξκνδηφηεηεο, δελ κπνξνχλ λα θάλνπλ ηίπνηα. Τπάξρνπλ πνιιά φξγαλα

-128-

δηαβνχιεπζεο, ηα νπνία είλαη κελ πνιιά, αιιά ρσξίο νπζία. ηνλ Αικπξφ έθαλαλ ηελ πξψηε

ζπλάληεζε πήγαλ 80 άηνκα, ζηε δεχηεξε 40 ζηελ ηειεπηαία 8, πιένλ δελ παηάεη θαλείο...

ξγαλα κε γλσκνδνηηθέο, φρη απνθαζηζηηθέο αξκνδηφηεηεο…

Πηζηεχσ ζα ππάξμνπλ ηξνπνπνηήζεηο ζηνλ Καιιηθξάηε, απηφ λα ην ζεκεηψζεηο, ζηελ

πξάμε ζα θαλεί θαη πηζηεχσ φπνηνο ππνπξγφο θαη λα είλαη, φπνηα θπβέξλεζε θαη λα είλαη ζα

ππάξμνπλ ηξνπνπνηήζεηο θαη βειηηψζεηο… Βέβαηα, ε ρσξνηαμηθή κειέηε γηα ηνλ Καιιηθξάηε

ήηαλ ιάζνο πέξα γηα πέξα… Γηα παξάδεηγκα, ζηνλ Παξλαζζφ έθαλαλ 2 δήκνπο πήξαλ,

δειαδή, ηελ Γξαβηά πνπ είλαη απφ δσ, Καινζθνπή Παξλαζζίδνο πνπ είλαη δίπια ζηε Λακία

θαη ηηο πήγαλ ζηελ Άκθηζζα, ζην Γήκν Άκθηζζαο ππάγνληαη πιένλ, ηνπο ελζσκάησζαλ

εθεί… είλαη δπλαηφλ λα ιεηηνπξγήζνπλ κε απηά ηα δεδνκέλα; Σν ζχζηεκα έγηλε ηφζν

ζπγθεληξσηηθφ πνπ δελ ζα κπνξέζεη λα απνδψζεη, αθφκα θαη αλ δνζνχλ ρξήκαηα, είλαη

δχζθνιν! Έπξεπε ηελ ρσξνηαμηθή θαηαλνκή λα ηελ πξνζέμνπλ ηδηαίηεξα! Γπζηπρψο έγηλε

πνιχ γξήγνξα, κε ειάρηζηε δηαβνχιεπζε. Ηδηαίηεξν πξφβιεκα είλαη ινηπφλ ην ρσξνηαμηθφ

θαη βέβαηα ε έιιεηςε ρξεκάησλ.

Καη κάιινλ, βιέπεηε, φηη ππάξρεη κηα κειέηε εθινγηθήο ζπκπεξηθνξάο, παξά

ρσξνηαμίαο;

Ναη, ππήξρε ζθνπηκφηεηα δηφηη έηζη νη πεξηθέξεηεο πνπ δεκηνπξγεζήθαλ ζα εθιέγνπλ θαη

βνπιεπηέο. Αλ έβιεπαλ φηη θάπνηεο πεξηνρέο π.ρ. ε Αλάβξα, εθιέγεη ην έλα ή ην άιιν θφκκα,

ηελ ελζσκάησλαλ αλαιφγσο… Τπήξραλ θαη ηέηνηεο ζθνπηκφηεηεο, ιίγεο, αιιά ππήξραλ θαη

ηέηνηεο… Γελ έγηλαλ ζσζηά, φπσο πάληα ζηελ Διιάδα… Μαο αλάγθαζαλ κηα απφ ηηο

σξαηφηεξεο ρψξεο ε Διιάδα λα είκαζηε ηψξα επαίηεο ηεο Δ.Δ., πνπ ζα κπνξνχζακε φινη λα

δνχκε πινπζηνπάξνρα. Ση παξαπάλσ έρεη ε Διβεηία θαη άιιεο ρψξεο;

Δγψ απηφ πνπ έρσ λα ζνπ πσ είλαη φηη φια κπνξνχλ λα γίλνπλ, θαη λα γίλνπλ κε ηνλ

θαιχηεξν ηξφπν, αθφκα θαη ηψξα κέζα ζηελ θξίζε, κπνξεί λα ππάξμεη θάηη κέζα ζε απηήλ.

ινη καο έρνπκε ην πξφβιεκα θαη φινη κπνξνχκε λα βνεζήζνπκε. Μπνξνχλ νη δήκαξρνη πνπ

εθιέρζεθαλ λα θάλνπλ ζσζηή δηαρείξηζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο, ψζπνπ λα ππάξμεη ε

αλάπηπμε. Καη βέβαηα αλάπηπμε κπνξνχζε λα ππήξρε... Δγψ ραίξνκαη πνπ ε Αλάβξα βγήθε

ζηε δεκνζηφηεηα, αιιά ζηελαρσξηέκαη πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ππάξρνπλ πνιιέο Αλάβξεο θαη

δελ ππάξρνπλ… Θα κπνξνχζαλ αηνιηθά πάξθα λα γίλνπλ πάξα πνιιά… ζα κπνξνχζαλ

πδξνειεθηξηθά λα γίλνπλ πάξα πνιιά… Πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν, λα μέξεηο, παίδνπλ ηα

πξφζσπα, ζεκαληηθφηαην ξφιν… Γελ είλαη κφλν νη ζεζκνί. Πνηνί θαινχληαη λα πινπνηήζνπλ

ηνπο λφκνπο θαη ηηο απνθάζεηο ηεο θεληξηθήο θπβέξλεζεο.

-129-

Ζ Αλάβξα πάλησο ιεηηνχξγεζε ζεηηθά, φρη κφλν ηνπηθά, αιιά θαη ζηελ επξχηεξε

πεξηθέξεηα θαη ζε φιε ηελ Διιάδα. Έξρνληαη απφ φιε ηελ Διιάδα, δήκνη θαη θνηλφηεηεο

ηνπηθέο θαη κπαίλνπκε ζηελ αίζνπζα πνιιαπιψλ ρξήζεσλ πνπ έρνπκε θαη ηνπο

ελεκεξψλνπκε, ηνπο δείρλνπκε ηελ ηζηνξία ηνπ ρσξηνχ πψο ήηαλ πξηλ θαη κεηά ην ρσξίν, ηη

έγηλε, έξρνληαη δεκνηηθά ζρνιεία, νξγαλψζεηο ηεο απηνδηνίθεζεο απφ φιε ηελ Διιάδα θαη

βιέπνπλ πξνβνιέο, ηνπο κηιάσ, ηνπο εμεγψ ηη θάλακε. Παίξλνπλ καζήκαηα. Απηά ηα

καζήκαηα κέλεη λα ηα εθαξκφζνπλ…

Τπάξρεη γεληθά ζηελ Διιάδα κηα κηδέξηα, ζε πνιιά πξάγκαηα… πάληα

εζηηάδνπκε ζηα αξλεηηθά, αθφκα θαη αλ δνχκε θάηη ην ζεηηθφ, πάληα ζπεχδνπκε λα

πνχκε φηη είλαη απιά κηα εμαίξεζε θαη δελ κπνξεί λα επαλαιεθζεί ή λα γεληθεπζεί…

Δζείο ζπκθσλείηαη κε απηφ;

ρη, γίλεηαη, ηα πάληα γίλνληαη!

Θέισ λα ξσηήζσ ζπγθεθξηκέλα: Ναη, ππάξρεη θαηλνηνκία ζηελ Αλάβξα! Πνιχ

θαιά είλαη θαη ηα βηνινγηθά πξντφληα! Μπνξνχλ φκσο απηά λα γεληθεπζνχλ ζην

επίπεδν ηεο παξαγσγήο; Αλ φινη ζηξαθνχλ εθεί ζα κπνξέζνπλ ηα πξντφληα απηά λα

παξακείλνπλ αληαγσληζηηθά, ππάξρεη αληίζηνηρε δήηεζε, αλ απμεζεί ε πξνζθνξά;

Ναη, ν κεγαιχηεξνο αληαγσληζκφο ζα ιεηηνπξγήζεη ζεηηθά! πσο θαη ππάξρεη δήηεζε γηα

απηά ηα πξντφληα θαη ζηελ Δπξψπε θαη παγθνζκίσο…

Καη κέζα ζηελ θξίζε;

Βεβαίσο! Θα ζνπ πσ κηα θαη άλνημεο απηφ ην ζέκα, ζπγθεθξηκέλα γηα ηα θηελνηξνθηθά

πξντφληα… ηαλ είρα πάεη ζηελ ππνπξγφ θα Μ. Απνζηνιάθε, κνπ είπε φηη ην ηζνδχγην

πιεξσκψλ ζηα θξέαηα είλαη αξλεηηθφ 1/9. Γειαδή, εηζάγνπκε 9 θηιά θξέαο θαη εμάγνπκε

1… Απηφ ην ηζνδχγην πιεξσκψλ -κνπ είπε- πξέπεη λα ην αληηζηξέςνπκε θαη γηα απηφ

ζθνπεχνπκε λα εληζρχζνπκε ηελ θηελνηξνθία θαη δήηεζε ηε γλψκε κνπ γηα ην ηη λα θάλεη…

Άξα είκαζηε εθεί πνπ ιεο, θηλείηαη ζε απηήλ ηελ θαηεχζπλζε…

Μηα γεληθή εξψηεζε, πνηεο ζεσξείηαη φηη είλαη νη κεγαιχηεξεο απεηιέο γηα ηελ

πξάζηλε αλάπηπμε ζηελ Διιάδα; Γηαηί δελ πξνρσξάεη, ή ζην βαζκφ πνπ πξνρσξάεη, ηη

-130-

κπνξεί λα ηελ εκπνδίζεη λα πξνρσξήζεη;

Σν πξψην είλαη -φπνπ ηελ επζχλε ηελ έρεη ε θεληξηθή εμνπζία- ε απινπνίεζε ησλ λφκσλ

θαη ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ην δεχηεξν είλαη νηθνλνκηθνί ιφγνη, λα επηηαρπλζεί ην ΔΠΑ!

Φηάλεη ην ΔΠΑ γηα φια απηά, κε ηα πνζά πνπ δίλεη, κηιάκε κφλν γηα 20 δηο;

ρη, δελ θηάλεη! Φηάλεη, δειαδή, αιιά δελ πήγαλ πνιιά ιεθηά εθεί. Γελ πήγαλ θαζφινπ!

Μα ππάξρνπλ εηαηξείεο νη νπνίεο δελ ζέινπλ θαλ λα δίλεηο επηδφηεζε. Καη λα κελ πάξνπλ

επηδφηεζε απφ ην θξάηνο ζέινπλ λα ζηήζνπλ ζηελ Διιάδα αηνιηθά πάξθα. Άξα δελ ππάξρεη

πξφβιεκα θαλέλα…

Υσξνηαμηθφ είλαη ην πξφβιεκα, ε γξαθεηνθξαηία…

Καη ην ηειεπηαίν κεγάιν πξφβιεκα είλαη θάπνηεο κηθξέο νκάδεο νη νπνίεο επηθαινχληαη

ηελ νηθνινγία θαη ην πεξηβάιινλ, νη νπνίεο είλαη νη αληηδξαζηηθέο. Δίλαη αληηδξαζηηθά

ζηνηρεία θαη βγαίλνπλ κπξνζηά θαη δεκηνπξγνχλ ζπλερψο πξνβιήκαηα κε πξνζθπγέο ζην

πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο θαη κε ην παξακηθξφ ζηακαηάεη έλα έξγν, ρσξίο νπζία, ρσξίο

ιφγν, ρσξίο επηρεηξήκαηα, ρσξίο ηίπνηα…

Απηφ ζηελ Αλάβξα πάλησο δελ ην είραηε;

ρη δελ ην είρακε. Τπήξρε κηα νκνθσλία ζην λα γίλεη ην αηνιηθφ πάξθν θαη απηφ ήηαλ έλα

ζεκείν ηεο εκπηζηνζχλεο πνπ έδεημαλ ζην θνηλνηηθφ ζπκβνχιην θαη ζην πξφζσπφ κνπ θαη

καο εκπηζηεχηεθαλ θαη είδαλ φηη ιεηηνχξγεζε ζεηηθά. Σα έζνδα πνπ παίξλακε απφ φια απηά

ιεηηνπξγνχζε ππέξ ηνπο. Σψξα έκαζα φηη ηα 2 αηνιηθά πάξθα πνπ πήξακε άδεηα λα

πξνρσξήζνπλ θάπνηνη θηελνηξφθνη ιέλε φηη „απφ ηε ζηηγκή πνπ ηα έζνδα ζα ηα παίξλεη ν

δήκνο Αικπξνχ‟, γηαηί πξνβιέπεηαη θαη απφ ην λφκν ην 80% λα δίλνληαη ζηελ Αλάβξα, δελ

δίλνληαη -δελ ηα δίλεη ην δεκνηηθφ ζπκβνχιην- ηα παίξλεη ν δήκνο, νπφηε ιέλε „εκείο δελ

έρνπκε θαλέλα φθεινο, γηαηί λα ηα θάλνπκε;‟. Δλψ είλαη ππέξ ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο,

αληηδξνχλ γηαηί ηα ιεθηά απηά ζα πεγαίλνπλ αιινχ…

Ννκηθά δελ κπνξείηε λα θηλεζείηε γηα απηφ;

-131-

Δ, εληάμεη γηα λα παίξλεη ηα ιεθηά ε Αλάβξα, αιιά εγψ δελ είκαη ηψξα Πξφεδξνο. Καη ν

ησξηλφο πξφεδξνο ηεο Σνπηθήο θνηλφηεηαο δελ έρεη απνθαζηζηηθέο αξκνδηφηεηεο…

ρη, ελλνψ σο ηδηψηεο, σο πνιίηεο λα θηλεζείηε λνκηθά ελαληίνλ ηνπ Γήκνπ γηαηί δελ

θαηαλέκεη ηα θνλδχιηα φπσο πξνβιέπεηαη…

Θα γίλεη απηφ! Αιιά ππάξρεη πξφβιεκα! Καη ζνπ ιέλε νη άλζξσπνη, π.ρ. γηα ηε

ζπληήξεζε ησλ θηελνηξνθηθψλ δξφκσλ, ηελ θάλακε 2-3 θνξέο ην ρξφλν, ηψξα δελ ηελ

θάλνπλε θακία… „ηη φθεινο έρνπκε;‟ απφ ηφηε πνπ θχγακε κέρξη ζήκεξα, ηα ιεθηά ηα

παίξλνπλ θαη ηα θάλνπλ φηη ζέινπλ απηνί. Καη θάηη αθφκα, λα μέξεηο, κε ηνλ Καιιηθξάηε,

μέξνπκε φηη ππάξρεη έλα κεγάιν θέληξν, ν Αικπξφο, εθιέγεη ηνπο πεξηζζφηεξνπο

ζπκβνχινπο. Γελ ππάξρνπλ αζθαιηζηηθέο δηθιείδεο, φπσο π.ρ. θάπνηα ρξήκαηα απφ ηε

ΑΣΑ, απφ θάπνην έξγν, λα πεγαίλνπλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο νηθηζκνχο. Άξα ηα δηαρεηξίδεηαη

ζρεδφλ φια ηα δεκνηηθφ ζπκβνχιην. Σν δεκνηηθφ ζπκβνχιην απνηειείηαη απφ ηελ έδξα ηεο

πεξηνρήο πνπ έρεη θαη ηελ πιεηνςεθία, άξα θαηαιαβαίλεηο, απφ ηε ζηηγκή πνπ νη

πεξηζζφηεξνη εθιέγνληαη ζηνλ Αικπξφ, ζα θξνληίζνπλ γηα ηνλ Αικπξφ, αληίζηνηρα…

Αλαινγηθφηεηα… ε Αλάβξα εθιέγεη έλα δεκνηηθφ ζχκβνπιν, ηη κπνξεί λα θάλεη, κεηνςεθία

είλαη; Άξα θαη πάιη δελ ππάξρνπλ αζθαιηζηηθέο δηθιείδεο ζε φηη αθνξά ηηο ρξεκαηνδνηήζεηο.

Πάλησο ζε ζρέζε κε ηηο νκάδεο εθείλεο ηηο αληηδξαζηηθέο πνπ είπαηε πξηλ κηα ιχζε

γηα ηελ απηνδηνίθεζε ζα ήηαλ λα θάλεη ηνπηθφ δεκνςήθηζκα, πξνβιέπεηαη θαη απφ

ηνλ Καιιηθξάηε θαη ζηνλ παιηφ ΚΓΚ πξνβιεπφηαλ.

Πξνβιέπεηαη, βεβαίσο, αιιά άιινη είλαη απηνί πνπ δεκηνπξγνχλ ηα πξνβιήκαηα. Καη

δεκνςήθηζκα λα θάλεηο, άκα ζνπ έθαλαλ ζην ηΔ κηα πξνζθπγή, κπαίλεηο ζηε δηαδηθαζία

ψζπνπ λα εθδηθαζηεί 1-2 ρξφληα, ζε πάεη πίζσ… ην ηέινο κπνξεί λα θηάζεηο, αιιά ζνπ

δεκηνπξγνχλ πξνβιήκαηα…

Καη ν ηδηψηεο επελδπηήο κέρξη ηφηε ζα ζεθσζεί λα θχγεη…

Δ, βέβαηα, δελ θάλεη ηίπνηα εδψ, ζα πάεη λα επελδχζεη άιινπ. Καη ρξεηαδφκαζηε ηηο

επελδχζεηο! Αλ δελ ππάξρεη αλάπηπμε ζε απηή ηε ρψξα… Δγψ, ήηαλ θχξην κέιεκά κνπ λα

ππάξρεη αλάπηπμε ζε κηα κηθξή πεξηνρή. Ζ Αλάβξα είλαη κηα κηθξνγξαθία ηνπ θξάηνπο, ν

Βφινο είλαη κεγαιχηεξνο, ε Αζήλα αθφκα πεξηζζφηεξν θαη ην θξάηνο είλαη ην κεγάιν…

-132-

Δίλαη έλα κνληέιν κηθξφ απηφ ηεο Αλάβξαο. Φξνληίζακε, εκείο νη άλζξσπνη εθεί, νη ηνπηθνί

άξρνληεο, πσο ζα δεκηνπξγήζνπκε έζνδα, πσο ζα δεκηνπξγήζνπκε αλάπηπμε θαη ην

πεηχρακε. Αλ δελ είρακε αλάπηπμε δελ ζα κπνξνχζακε λα δήζνπκε εθεί. Θα είρακε θχγεη

φινη. Ση ζα θάλακε; Γελ ζα είρακε θαζαξηφηεηα, δελ ζα είρακε ηίπνηα… Άξα κέζα απφ ηελ

αλάπηπμε, δψζακε ηελ δπλαηφηεηα θαη λα δεη ν θφζκνο θαη λα θάλνπκε θαη έξγα θαη λα

αιιάμεη ε πνηφηεηα δηαβίσζεο.

Δπεηδή ην ζέκα ηεο εξγαζίαο κνπ αθνξά ηηο ΜΜΔ θαη ηελ πξάζηλε αλάπηπμε θαη

ζπγθεθξηκέλα ην πεξηβαιινληηθφ mentoring ζηηο ΜΜΔ θαη ην ξφιν πνπ κπνξεί λα

δηαδξακαηίζεη ε δεκφζηα δηνίθεζε θαη ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε ζε απηφ…

εκαληηθφ ξφιν…

ζα ήζεια, ινηπφλ, βάζεη θαη ηεο εκπεηξίαο ζαο απφ ηελ Αλάβξα, φπνπ φπσο είπαηε θαη

πξνεγνπκέλσο ε ηνπηθή θνηλφηεηα ιεηηνχξγεζε σο κνριφο αλάπηπμεο, πξψηνλ ζα

ήζεια λα κνπ πείηε γηα ην ξφιν ηεο δηνίθεζεο θαη ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, απηψλ

θαζ‟ εαπηψλ, κε κηα εζσηεξηθή πξνζέγγηζε. Γειαδή, πνηα ζα έπξεπε λα είλαη ηα

απηνλφεηα πνπ ζα έπξεπε λα θάλνπλ θαηά ηε γλψκε ζαο; Πνηνη ζα έπξεπε λα είλαη νη

ζηφρνη πνπ ζα πξέπεη λα ηεζνχλ π.ρ. απφ ηνπο ΟΣΑ Α‟ ή Β‟ βαζκνχ, αλ ζέινπλ λα

εληζρχζνπλ ηελ πξάζηλε αλάπηπμε; Ση φξακα πξέπεη λα ππάξρεη, ηη ζηφρνη, πνηνο

πξέπεη λα είλαη ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο, πνηεο νη πξνηεξαηφηεηεο;

Πξψηα απφ φια πξέπεη λα δεη ηη θαιά έρεη: αέξα, βνπλά, άκα π.ρ. έρεη ζάιαζζα, λα

εθκεηαιιεπηεί ηε ζάιαζζα. Δγψ αλ είρα θαη ζάιαζζα, ζα έβαδα αλεκνγελλήηξηεο κέζα ζηε

ζάιαζζα, ζα έθαλα αηνιηθά πάξθα κέζα ζηε ζάιαζζα. Να εθκεηαιιεπηείο, ζην πιαίζην ηεο

θαζεκεξηλφηεηαο ηνπ πνιίηε, λα παίμεηο ην ξφιν πνπ ζνπ αλαινγεί σο ΟΣΑ Α‟ θαη Β‟

βαζκνχ. Να ηνπο ιχζεηο ηα ζέκαηα ηεο θαζεκεξηλήο δσήο… Αλ ήκνπλα δήκαξρνο ησλ

Αζελψλ ηη ζα έθαλα; Σν πξψην πνπ ζα έθαλα, ζα ήηαλ ε Αζήλα λα γίλεη ε θαζαξφηεξε

πξσηεχνπζα ζηελ Δπξψπε. Θα ην έθαλα! Καη παξάιιεια ζα έθαλα αλάπηπμε. ινη

κπνξνχλε λα έρνπλε αλάπηπμε, αλάινγα ν θαζέλαο κε ηα ζπγθξηηηθά ηνπ πιενλεθηήκαηα. Καη

φινη έρνπλε θάπνηα λα αλαπηχμνπλ θαη άξα απηφ ζεκαίλεη έζνδα, άξα αλάπηπμε. Καη απηά

πεξλάλε κέζα απφ ηνπο δήκνπο θαη ηηο ηνπηθέο θνηλφηεηεο. Καη βεβαίσο κε ζηφρνπο, κε

φξακα! ξακα πάληα, πξέπεη λα ρεηο φξακα, πξνηεξαηφηεηεο… θαη λα ηα βάδεηο θάησ φια

απηά ζε έλα ζρέδην, είλαη βαζηθά πξάγκαηα απηά… Δίλαη απιά πξάγκαηα, ηα θαηαιαβαίλεη ν

-133-

θαζέλαο! Δγψ ηα εθάξκνζα ζηελ πξάμε! Δζχ ηα ρεηο γξάςεη θαη ιεο „κα πψο;‟. Δγψ ζνπ ιέσ

φηη απηά πνπ ζνπ είπα βγήθαλ απφ ηελ πξάμε… Άξα φινη κπνξνχλ! Αξθεί λα ζέινπλ, λα

αγαπνχλ απηφ πνπ θάλνπλ! ια γίλνληαη!

Καη λα δνπιέςνπλ, έηζη;

Να δνπιέςνπλ, θπζηθά!

ε έλα δεχηεξν ζηάδην ηψξα ή θαη παξάιιεια κε απηά πνπ ζπδεηάκε, πέξα απφ ηε

δηνίθεζε απηή θαζ‟ εαπηή θαη ην ηη ζα έπξεπε λα θάλεη ζην εζσηεξηθφ ηεο, φπνπ ζα

κπνξνχζε π.ρ. λα έρεη θαη κηα θαιχηεξε νξγάλσζε ηεο ππεξεζίαο, κε δηαρείξηζε ηνπ

ραξηηνχ, ησλ πφξσλ, ηεο ελέξγεηαο θιπ…

Καη αλαθχθισζε θάλακε εκείο. Σα παηδάθηα ηνπ ζρνιείνπ γηα λα ζην πσ έηζη, αθνχ

θάλακε πνιιέο εθδειψζεηο φπνπ κηιάγακε γηα ηελ θαζαξηφηεηα ηνπ ρσξηνχ θηι θαη θάλακε

θάζε ρξφλν εκέξα πεξηβάιινληνο. Με έβιεπαλ εκέλα φπσο πήγαηλα ζην ζπίηη κνπ πνπ

έπαηξλα έλα ραξηί πνπ ήηαλ ζην δξφκν θαη ην έβαδα κέζα. Δ, απηφ ην πήξαλ θαη ηα παηδάθηα:

„πξφεδξε καδεχνπκε ηα ραξηάθηα κφλνη καο‟ θαη είρακε έλα θαζαξφ ρσξίν. Δίλαη ζεκαληηθφ

λα δίλεηο θαη εζχ πξψηνο ην παξάδεηγκα! Ζ γπλαίθα ηνπ Καίζαξα δελ αξθεί λα είλαη ηίκηα,

πξέπεη θαη λα θαίλεηαη…

Πψο ζα έπξεπε λα θηλεζεί ινηπφλ ε δηνίθεζε γηα λα θηλεηνπνηήζεη ην παξαγσγηθφ

θνκκάηη ηεο θνηλσλίαο ηηο επηρεηξήζεηο, αο πνχκε ηηο ΜΜΔ; Γηα λα έρεη θάπνηα απηά

απνηειέζκαηα ζην επίπεδν ηεο αλάπηπμεο; Γειαδή κηα εμσζηξέθεηα ηεο δηνίθεζεο

πιένλ, πέξα απφ ην εζσηεξηθφ ηεο, ηα νξάκαηα θαη φια απηά πνπ είπακε, πψο ζα

επηθνηλσλήζεη κε ηηο επηρεηξήζεηο;

Κνίηα, θαηαξρήλ, ζα θαινχζα φιεο ηηο επαγγεικαηηθέο νκάδεο λα θαηαγξάςσ ηα

πξνβιήκαηά ηνπο θαη ζην βαζκφ πνπ κνπ ην επηηξέπνπλ ν λφκνο θαη νη αξκνδηφηεηέο κνπ, ζα

πξνζπαζνχζα, φιεο απηέο ηηο θνηλσληθέο νκάδεο, λα ηηο βνεζήζσ πξνθεηκέλνπ λα

αλαπηπρζνχλ, λα ηνπο δψζσ κηα ψζεζε, δηφηη έηζη αλαπηχζζσ θαη ηνλ ηφπν, ηνλ λνκφ κνπ,

ηελ ηνπηθή θνηλσλία, ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία. Θα δψζεηο δπλαηφηεηεο, ζα ηνπο βνεζήζεηο,

δελ ζα ηνπο εμαπαηήζεηο… θαη βέβαηα ζα εθαξκνζηνχλ νη λφκνη, απηά πνπ πξέπεη λα

εηζπξάμεηο ζα ηα πάξεηο, απηά πνπ πξέπεη λα πιεξψζνπλε ζα ηα πιεξψζνπλε...

-134-

Διεγθηηθέο αξκνδηφηεηεο, ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ…

Σα πάληα, βεβαίσο, ηα πάληα… ηελ Αλάβξα ππήξρε έλαο πιήξεο έιεγρνο, είρα βγάιεη 2

εξγνιάβνπο κέζα απφ έξγν! Αιιά πξέπεη λα είζαη θαζαξφο θαη έληηκνο, φηαλ ην θάλεηο απηφ,

πάκε ζηελ πεξίπησζε ηεο δηαθζνξά πιένλ… Δίλαη δχζθνιν λα βγάιεηο εξγνιάβν κέζα απφ

έξγν. Σνπο ζηακάηεζα, „θχγεηε, ιχζε ζχκβαζεο!‟. Καη πάλε ζην „καπξνπίλαθα‟! Γηα λα είλαη

ζσζηνί, ρξεηάδεηαη ε δηαδηθαζία παξαθνινχζεζεο θαη φια απηά.

Φαληάδνκαη ζε απηά φια ρξεηάδεηαη θαη κηα βνήζεηα απφ ηε δηνίθεζε, ζην επίπεδν ηεο

ελεκέξσζεο ησλ επηρεηξεκαηηψλ, ηεο επηθνηλσλίαο, ηεο αλαδήηεζεο θαη παξνρήο

ηερλνγλσζίαο… φια απηά ηα ζεσξείηαη ζεκαληηθά;

Βεβαίσο! Καη ηερλνγλσζία… θαη ν δήκνο θαη ε θνηλφηεηα -θαη κάιηζηα ηψξα- έρνπλ ηε

δπλαηφηεηα λα ελεκεξψλνπλ ηνλ θφζκν. Πξέπεη λα έρεηο ελεκέξσζε, λα ελεκεξψλεηο ηνλ

θφζκν γηα απηά πνπ θάλεηο. Να αμηνπνηήζεηο ην ζέκα ηεο ιατθήο ζπλέιεπζεο, δελ έρεηο

θαλέλαλ λα θνβεζείο άκα είζαη θαζαξφο, βάδεηο θάησ ηα πξνβιήκαηα.. εληάμεη ππάξρνπλ

πνιιέο θνξέο θαη πεξηπηψζεηο πνπ κπνξεί, ζε ππνβαζκηζκέλεο θνηλσλίεο, φπσο ήηαλ ε

Αλάβξα, λα κελ θαηαιαβαίλνπλ θάπνηα πξάγκαηα. Απεδείρζε φκσο, ζηελ πνξεία, φηη φια ηα

θαηάιαβαλ θαη φια ηα εθάξκνζαλ θαη έγηλαλ πξσηνπφξνη!

Απηνί πνπ δελ ήμεξαλ πνπ πέθηεη ε Αζήλα θαη πνπ είλαη ν Βφινο, έγηλαλ πξσηνπφξνη!

Καη μέξνπλ πιένλ ηα πάληα θαη γηα ηελ αηνιηθή ελέξγεηα… Γηα παξάδεηγκα, φηαλ έγηλε ε

Φνπθνπζίκα, ηελ άιιε κέξα θάλακε ιατθή ζπλέιεπζε. Σνπο ιέσ „βιέπεηε ηη έγηλε, εκείο

θάλακε ην αηνιηθφ πάξθν. Αλ φινη είραλ θάλεη απηφ πνπ θάλακε εκείο δελ ζα είρακε

πξφβιεκα ηψξα λα θηλδπλεχνπκε απφ κέξα ζε κέξα…‟ θαη ην θαηάιαβαλ απηφ, φηη φρη κφλν

δελ πξέπεη λα γίλνπλ άιια ππξεληθά εξγνζηάζηα, αιιά λα θιείζνπλ θαη απηά πνπ ππάξρνπλ.

Απηφ ην θαηάιαβαλ!

Πνιχ σξαία, ζε ζρέζε κε ηηο επηρεηξήζεηο ζα είραηε λα κνπ πείηε θάηη επηπιένλ;

Δπηρεηξήζεηο… ιεο νη κηθξέο θηελνηξνθηθέο κνλάδεο πνπ είρακε, ήηαλ 100-150 κηθξέο

επηρεηξήζεηο. ηαζήθακε δίπια ηνπο, βάιακε φξνπο, βάιακε θαλφλεο, δεκφζηα, είπακε

„απηνχο ζα εθαξκφζεηε, εκείο είκαζηε θνληά ζαο‟. Ξεθηλήζακε θαη ππήξμε -πγηήο-

αληαγσληζκφο κεηαμχ ηνπο θαη ηνπο πξνσζήζακε ηελ λέα ηερλνινγία, θέξακε γηαηξνχο… αλ

-135-

είρα βηνηερλίεο ζα θαινχζα θάπνηνλ απφ ην επαγγεικαηηθφ βηνηερληθφ επηκειεηήξην λα έξζεη

λα καο κηιήζεη, λα καο πεη ηη πξνβιέπεηαη απφ ηε λνκνζεζία θιπ. Δγψ αζρνιήζεθα κε ηνλ

ηνκέα ην δηθφ κνπ, ηελ θηελνηξνθία, έθεξα αλζξψπνπο ζρεηηθνχο θπι. Έηζη θάλεηο! Ο Γήκνο

θαη ε θνηλφηεηα έρνπλ πξσηεχνληα ξφιν ζε φια απηά, λα βνεζήζνπλ! Καη έρνπλ θαη θάζε

ζπκθέξνλ λα αλαπηπρηεί κηα πεξηνρή. Ζ αλάπηπμε δελ ζα πάεη κέζα απφ ην Γήκν! Ο δήκνο

κπνξεί λα θάλεη έξγα. Ζ αλάπηπμε ζα έξζεη απφ ηελ ίδηα ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία! Δάλ νη

θηελνηξφθνη, ή αλ είρα βηνηέρλεο, δελ έπαηξλαλ ην κήλπκα λα θάλνπλ παξαγσγή, αο πνχκε λα

παξάγνπλ δέξκαηα, λα παξάγνπλ πθάζκαηα, απηνχο πνπ είλαη κηθξέο-κηθξνκεζαίεο

επηρεηξήζεηο αλ ηνπο ζηεξίμεηο θαη ηνπο ζηήζεηο κνλάδεο θαιέο, κε ηνπο λφκνπο πνπ

ππάξρνπλ, πηζηεχσ ζα ππάξμεη αλάπηπμε.

Πάλησο ε απινπνίεζε ηεο λνκνζεζίαο είλαη βαζηθφ ζέκα; Πνιχ βαζηθφ έηζη;

Δίλαη βαζηθφ! Απιά! Πξέπεη λα απινπνηεζνχλ νη λφκνη λα κελ ηαιαηπσξνχλ ηνλ θφζκν!

Καη βέβαηα λνκίδσ δελ πξέπεη λα ππάξρεη απηή ε κεγάιε θνξνινγία ζηηο κηθξνκεζαίεο

επηρεηξήζεηο. Έδηλα εγψ δπλαηφηεηεο ζηα κηθξά καγαδηά γηα λα αλαπηπρζνχλ. Σνπο ιέσ „ζα

πιεξψζεηε απηφ, δνξίζηεθαλ…‟ ιέσ „ζα βάινπκε θάηη ιηγφηεξν αιιά 1ε ηνπ κελφο ζα ην

θαηαβάιεηε‟ θαη ην δερηήθαλ. Δγψ βνεζνχζα φκσο λα είλαη θαζαξφ ην ρσξίν, λα θέξσ

θφζκν, λα θάλσ άιια έξγα… νπφηε είραλ φθεινο απηνί. Καη θνηηνχζαλ πιένλ λα

νξγαλψζνπλ ζσζηά ηε δηθή ηνπο κνλάδα, θηελνηξνθηθή ή καγαδί.

ε ζρέζε κε ηε γξαθεηνθξαηία, γεληθά, ζα κπνξνχζαηε λα κνπ θάλεηε έλα ζρφιην γηα

ην ηη ζα έπξεπε λα γίλεη, ειεθηξνληθή δηαθπβέξλεζε ίζσο;

Κνηηάμηε, έρνπκε πξνρσξήζεη αξθεηά θαη νη ηειεπηαίνη λφκνη είλαη πνιχ θαινί πνπ φια

αλαξηψληαη ζην δηαδίθηπν θαη κπνξεί ν θαζέλαο λα πιεξνθνξεζεί, ηη λφκνη ππάξρνπλ…

ελλνείηαη πσο πξέπεη λα έρεηο κηα νξγαλσκέλε κνλάδα, λα αζρνιείηαη κφλν κε ηελ

ελεκέξσζε, λα θαηεβάδεη θαζεκεξηλά φια ηα πξνγξάκκαηα θαη φηη καο αθνξά λα ην

πινπνηνχκε. Υξεηάδεηαη φκσο θαη απινπνίεζε. Μπνξεί λα ππάξρνπλ φια απηά εθεί, αιιά

άκα ζνπ δεηάεη 50 έγγξαθα; Πξέπεη λα ηα απινπνηήζνπλ! Γειαδή, ην ζέκα ηνπ θαμ έπξεπε

λα έρεη θαζηεξσζεί εδψ θαη ρξφληα. πσο ζε φιν ηνλ θφζκν. Να κελ ράλνληαη εξγαηνψξεο,

λα θεχγεη ν θφζκνο απφ ηηο δνπιεηέο ηνπ γηα λα πάεη ζηηο ππεξεζίεο… απηά ζα έπξεπε λα

γίλνληαη φια ειεθηξνληθά. Γηα ηελ ζεψξεζε, γηα ηελ έθδνζε, γηα λα ηζρχεη ζαλ επίζεκν

έγγξαθν… Έρνπλε κπεη ζην δξφκν θάπνηα απφ απηά, πηζηεχσ ζα ηα δνχκε. Ζ δεκφζηα

-136-

δηνίθεζε πάζρεη, απφ ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο… δελ είλαη απηή πνπ ζα έπξεπε λα

είλαη…

Πάλησο είλαη ζεκαληηθφο ν ξφινο ησλ ΟΣΑ θαη ηνπ θξάηνπο ζε φια απηά; Αλ δελ

ππάξρνπλ δελ γίλεηαη ηίπνηα;

αθψο, αλ δελ ππάξρνπλ δελ γίλεηαη ηίπνηα! Να ζθεθηείο ζε φιν ηνλ θφζκν -γηα ηνλ

Καιιηθξάηε πνπ ζνπ είπα φηη δελ εθαξκφδεηαη, εδψ πήγαλ θαη έθαλαλ δήκνπο κε κέζν φξν.

30.000 θαηνίθνπο- ελψ Γαιιία είλαη 6, Ηηαιία 7, αιινχ 2. Δδψ είλαη κεγάια ζπγθξνηήκαηα

πνπ είλαη δχζθνιν λα ιεηηνπξγήζνπλ. Δγψ πηζηεχσ ζα ππάξμεη αλαζεψξεζε, αιιά κηιάκε γηα

ηα ππάξρνληα ηψξα… Ζ δεκφζηα δηνίθεζε λα μέξεηο θαη εηδηθά νη ΟΣΑ είλαη ην „Α‟ θαη ην

„Ω‟ ζηελ θαζεκεξηλφηεηά θαη ζηελ αλάπηπμε ελφο ηφπνπ!

Πάλησο νη πεξηζζφηεξεο δηθαηνινγίεο πνπ αθνχκε γχξσ απφ ηηο δπζθνιίεο πνπ

ππάξρνπλε, ζεσξείηε θαη απφ ηελ εκπεηξία ζαο, φηη είλαη πην πνιχ πξνθάζεηο ελ

ακαξηίαηο, παξά αληηθεηκεληθέο θαη αλππέξβιεηεο;

Ναη, θαη απφ ηνπο ΟΣΑ θαη απφ ηε Γεκφζηα δηνίθεζε!

Θεσξείηαη γεληθά φηη ε πξάζηλε αλάπηπμε ζε επίπεδν θξάηνπο είλαη κηα εθηθηή-

ξεαιηζηηθή ιχζε απέλαληη ζηελ θξίζε ζήκεξα;

Ναη, απηφ πνπ ιέεη ν θνο Γ. Παπαλδξένπ βέβαηα γηα 100.000 ζέζεηο εξγαζίαο είλαη νιίγνλ

ππεξβνιηθφ…

Τπάξρνπλ, ινηπφλ, θάπνηα φξηα;

Δγψ πνπ ηα μέξσ… κπνξεί λα ππάξμνπλ θάπνηεο ζέζεηο εξγαζίαο, αλάπηπμε ζίγνπξα…

πξέπεη λα δνζεί θάπνηα βάζε εθεί, ζε απηφ πνπ ιέεη ν θνο Γ. Παπαλδξένπ έρεη δίθην: φηη

πξέπεη λα νδεγήζνπκε ηνλ θφζκν λα ζηξαθεί ζηελ πξάζηλε αλάπηπμε, φπνπ κπνξεί, ζε φια

ηα ζηάδηα, λα εθκεηαιιεπηεί: ήιην, λεξφ, αέξα… θπξίσο ηηο αλεκνγελλήηξηεο, γηαηί ηα

θσηνβνιηατθά έρνπλ κηθξή παξαγσγή, ελψ ηα αηνιηθά έρνπλ κεγάιε… Έηζη, ζα ππάξμεη

πξάζηλε αλάπηπμε, ηνπηθά έζνδα θαη ζέζεηο εξγαζίαο, φρη βέβαηα 100-250.000 ζέζεηο

εξγαζίαο πνπ ιέλε, απηφ είλαη ππεξβνιή αλ δεηο αλαινγηζηηθά πφζνη απαζρνινχληαη ζε

-137-

κφληκε βάζε ζηα αηνιηθά πάξθα. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηαζθεπήο, βέβαηα, κπνξνχλ λα

ππάξμνπλ απηέο νη ζέζεηο εξγαζίαο, πνπ ιέλε, αιιά φρη ζε κφληκε βάζε… είλαη ππεξβνιηθή

ζαλ εθηίκεζε, αιιά είκαη ζχκθσλνο κε απηφ πνπ ιέεη.

Πάλησο, πέξα απφ ηελ αλεξγία, γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο είλαη

κηα ιχζε [ε πξάζηλε αλάπηπμε];

Δίλαη ιχζε! Καηαξρήλ έρνπκε ελέξγεηα! Καη πεηπραίλνπκε θαη απνξξχπαλζε ηνπ


Καη έγηλαλ φια απηά, ζηελ πεξίπησζή ηε δηθή καο, κε 3 πξφζσπα. Καηαιαβαίλεηο φηη εδψ

δελ έπαημαλ ξφιν νη πνιινί ππάιιεινη. Πξφζεμέ ην απηφ πνπ ζνπ ιέσ, είλαη ζεκαληηθφ! Δδψ

κηιάκε φηη έθηαζε κηα θνηλφηεηα λα είλαη πξψηε ζηελ αλάπηπμε κε κηα γξακκαηέα θαη ηε

γπλαίθα κνπ πνπ βνήζαγε, πέξα απφ ηηο κειέηεο πνπ έθαλε. Με 3 πξφζσπα! Άξα δελ παίδνπλ

ξφιν ηα πνιιά πξφζσπα! Παίδεη ξφιν ε απφδνζε θαη ε πξνζθνξά ηνπ θαζελφο!

Καη δπζηπρψο νη δεκφζηνη ππάιιεινη δελ δνπιεχνπλε, επέηξεςε κνπ λα ζνπ πσ…

Ήκαζηαλ ζηε ΓΔΖ 34.000 πξνζσπηθφ, ελψ ρξεηαδφκαζηαλ 20.000… Καη βέβαηα ζα πξέπεη

θαη ην θξάηνο, λα κε θηάζνπκε ζην ζεκείν απηφ πνπ βξήθε εχθνιε ιχζε, λα θφβεη κηζζνχο…

είλαη ιάζνο πέξα γηα πέξα θαη ζα ην βξνχκε κπξνζηά καο θαη ηνπ ρξφλνπ ζα έρνπκε

κεγαιχηεξε χθεζε …

Έλα ηειεπηαίν εξψηεκα, πην πξνζσπηθφ, κεηά θαη απφ ηελ εκπεηξία ζαο απηή… πνπ

πινπνηήζαηε έλα κεγάιν φξακα, κε φζα δνχκε θαη παξά ηα φζα αθνχκε ζηελ Διιάδα,

είζηε αηζηφδνμνο γηα ην κέιινλ φισλ απηψλ πνπ ζπδεηήζακε ζήκεξα;

Απφ πνηα πιεπξά λα είκαη αηζηφδνμνο ελλνείο;

ηη έρνπκε μεθηλήζεη ζηγά-ζηγά θάπνηα πξάγκαηα, ππάξρνπλ θάπνηεο θαιέο

πξαθηηθέο, ε Αλάβξα είλαη έλα θαιφ παξάδεηγκα. ε 10, ζε 20 ρξφληα κπνξνχκε

πηζηεχεηε λα έρνπκε θηάζεη ζε έλα επίπεδν ζαλ θξάηνο λα είκαζηε ζσζηνί;

Δάλ φινη, εάλ… δνπιέςνπκε κε ην φξακα, κε ην κεξάθη, κε ην θέθη πνπ δνπιέςακε εκείο

ζηελ Αλάβξα δελ ππάξρεη πξφβιεκα. Ακέζσο ζα ππάξμεη αλάπηπμε θαη ζα κπνχκε ζε κηα

άιιε θάζε. Άξα ε θξίζε δελ ζα καο θφβηδε κε ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα πνπ έρεη ε

Διιάδα. κσο γηα λα θηάζνπκε εθεί ζα πξέπεη ην ίδην ην θξάηνο, φρη απιά λα βάιεη

-138-

θαλφλεο… είλαη κέζα ζηελ θξίζε επθαηξία λα βάιεη θάπνηνπο ζθηρηνχο θαλφλεο γηα ηελ

αλάπηπμε θαη ηε κείσζε ηνπ ίδηνπ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα. Αλάπηπμε ζηαζεξή… θαη λα

μεθηλήζεη απφ ην ίδην ην θξάηνο. Σν ζπκκάδεκα ηνπ θξάηνπο… θαη πέξα απφ θεη λα ζηεξηρζεί

ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε πνπ είλαη ν ππιψλαο ηεο αλάπηπμεο. Κεληξηθή εμνπζία-

πεξηθεξεηαθή… π.ρ. αιιάδνπλ νη θπβεξλήζεηο ζηελ Ηηαιία δελ αιιάδνπλ φινη νη ιεηηνπξγνί…

απηφ πνπ δελ ππάξρεη ζηελ Διιάδα…

Δίκαη αηζηφδνμνο αλ αιιάμνπλ θάπνηα πξάγκαηα, αο πνχκε έγηλε ην αζθαιηζηηθφ θαη κεηά

απφ 3 ρξφληα ζα ην μαλαλνίμνπκε… θάζε ρξφλν πην ζθιεξφ… λα ιήμεη θάπνπ φιν απηφ ην

πξάγκα! Αλ ιεηηνπξγήζεη ην δεκφζην κε άιιε λννηξνπία, εγψ είκαη ζίγνπξνο φηη κπνξεί λα

ππάξμεη ιχζε!

πλεπψο, είκαη αηζηφδνμνο, εάλ εθαξκνζηνχλ θάπνηα πξάγκαηα.

Αλ ζπλερίζεη ην θξάηνο άιια λα ιέεη θαη άιια λα θάλεη, είκαη απαηζηφδνμνο… απφ ηελ

άπνςε φηη έρνπκε έλα κεγάιν ρξένο ην νπνίν δελ βγαίλεη ρσξίο αλάπηπμε… Έρεηο ην ΔΠΑ

θαη έλα ρξφλν ηψξα δελ ην έρεηο ελεξγνπνηήζεη… Απηφ είλαη πνπ κε θνβίδεη! Με θνβίδεη ην

ίδην ην θξάηνο, ε δνκή θαη ε ιεηηνπξγία ηνπ… Αλ ιεηηνπξγήζεη ην θξάηνο ππάξρνπλ κνλάδεο

-ζαλ θαη ηελ Αλάβξα- λα θηλήζνπλ ηελ αλάπηπμε, θάηη ζα γίλεη, πεξάζακε θαη απηφ ην ζνθ

πνπ πεξάζακε, λα κπνχκε πιένλ ζε κηα πνξεία… Αιιά πξέπεη λα πάξνπκε απνθάζεηο θαη λα

θηλεζνχκε γξήγνξα, γηαηί θαλείο δελ πξφθεηηαη λα έξζεη λα καο ζψζεη, εκείο πξέπεη λα

απνθαζίζνπκε λα ζσζνχκε… Βιέπεηο ήδε ηη γίλεηαη, έρνπλ αξρίζεη λα ρηππάλε ηελ Ηηαιία

θαη ηελ Ηζπαλία, ππάξρεη πξφβιεκα θαη κε ηελ Δπξψπε, ιείπνπλ νη εγέηεο ζήκεξα γηα λα

πάξνπλ απνθάζεηο, ελψ ε Δπξψπε έρεη φια ηα θφληα γηα λα πεηχρεη.

Δγψ είκαη αηζηφδνμνο, αξθεί απηά πνπ ιέλε φηη πάλε λα θάλνπλ λα ηα θάλνπλ, λα δψζνπλ

δπλαηφηεηεο ζηηο ΜΜΔ θαη λα πηάζνπλ ηε θνξνδηαθπγή, λα απινπνηήζνπλ ηε λνκνζεζία θαη

ηνπο κεραληζκνχο -εηδηθά ηνπο θνξνινγηθνχο- λα επηηαρχλνπλ ηηο δηαδηθαζίεο θαη λα βάινπλ

θαλφλεο πνπ ζα ηνπο ζέβνληαη φινη αλεμαηξέησο…

Τπάξρεη απηή ε απνθαζηζηηθφηεηα ζήκεξα ζηελ θπβέξλεζε θαη ζηνπο Έιιελεο; Άκα

ππάξρεη ζα πεηχρνπκε! Σν λα πεηχρνπκε είλαη εχθνιν… απφ ηελ άπνςε φηη πξέπεη λα ην

ζειήζνπκε γηα λα πεηχρνπκε, λα ην πηζηέςνπκε! Γίλεηαη! Δίλαη δπλαηφ! Αιιά πξέπεη λα

πηζηέςνπκε φινη θαη λα ζηξαθνχκε ζε απηή ηελ θαηεχζπλζε! Αιιηψο… αλ πάκε φπσο είλαη

θαη δελ καο ελδηαθέξεη, ζα θηάζνπκε ζηελ θαηαζηξνθή…

Δγψ δελ έβαια πνηέ κπξνζηά ην πξνζσπηθφ κνπ ζπκθέξνλ πάλσ απφ ην γεληθφηεξν

ζπκθέξνλ! Πάληα ε ινγηθή κνπ ήηαλ ηη είλαη φθεινο γηα ην ρσξηφ κνπ, ηη είλαη φθεινο γηα ηελ

Διιάδα! Λχζεηο ππάξρνπλε! Αξθεί λα ην ζειήζνπκε θαη λα ζθεθηνχκε πέξα απφ ηνλ εαπηφ

καο ην γεληθφηεξν ζπκθέξνλ, αιιηψο δελ πάκε πνπζελά!

-139-

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ II:

Πξόηαζε Οδεγνύ Γηαδηθαζηώλ Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring γηα ηε

Γεκόζηα Γηνίθεζε θαη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε

-140-

Οδεγόο Γηαδηθαζηώλ Πεξηβαιινληηθνύ Mentoring

1. Καηαγξαθή Τθηζηάκελεο Καηάζηαζεο:

a. Πφζεο ΜΜΔ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ δηνηθεηηθή πεξηθέξεηα ηνπ θνξέα πνπ

εμεηάδνπκε;

b. Πνηα ε ηππνινγία ησλ ΜΜΔ απηψλ;

i. Ωο πξνο ην κέγεζνο θαη ηηο νηθνλνκηθέο ηνπο δπλαηφηεηεο; [θχθινο

εξγαζηψλ, απαζρνινχκελν πξνζσπηθφ]

ii. Ωο πξνο ην είδνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο; [πξσηνγελήο,

δεπηεξνγελήο, ηξηηνγελήο ηνκέαο κε πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζε]

iii. Ωο πξνο ηηο πεξηβαιινληηθέο ηνπο επηπηψζεηο θαηά δξαζηεξηφηεηα;

[ζπλνιηθή απνηίκεζε κε βάζε ηηο παξαπάλσ επηκέξνπο πνζνζηψζεηο

(ii)]

2. Αμηνιφγεζε:

a. Με βάζε ηελ Καηαγξαθή ηεο Τθηζηάκελεο Καηάζηαζεο (1) κέζσ πνζνηηθψλ

θαη πνηνηηθψλ θξηηεξίσλ, πνπ νξίδνληαη αλά πεξίπησζε, ιήςε απνθάζεσλ:

i. Πνπ πξέπεη λα δνζεί άκεζε πξνηεξαηφηεηα;

ii. ε πνηα θαηεχζπλζε πξέπεη λα θηλεζνχλ νη ζρεηηθέο δξάζεηο;

1. Δθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ

2. Δλεκέξσζε ζε ζέκαηα λνκνζεζίαο

3. Δμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, λεξνχ, πξψησλ πιψλ

4. Αλαθχθισζε-δηαρείξηζε απνξξηκκάησλ

5. Μείσζε Ζρνξχπαλζεο

6. Μείσζε ξχπσλ, απνβιήησλ

7. Παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ

8. Logistics-Απνζήθε-Μεηαθνξέο

9. Δθαξκνγή ΓΠ

10. Πεξηβαιινληηθέο Πηζηνπνηήζεηο

11. Υσξνηαμηθή Σαθηνπνίεζε

12. πλεξγαηηθά ζρήκαηα ΜΜΔ, δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη

απηνδηνίθεζεο

-141-

b. ηφρνη αλά πξνηεξαηφηεηα, κε βάζε ηε βέιηηζηε ζρέζε ρξφλνπ πινπνίεζεο,

ρξφλνπ απφζβεζεο, θφζηνπο θαη πεξηβαιινληηθνχ νθέινπο

c. Απνηχπσζε Οηθνλνκηθνχ Οθέινπο θαηά θιάδν θαη θαηά επηρείξεζε (Μ.Ο.)

θαη επηθνηλσλία ηεο δηνίθεζεο κε ηηο ΜΜΔ.

d. Αμηνιφγεζε ελδηαθέξνληνο θαη πηζαλψλ πξνβιεκάησλ-αληηζηάζεσλ-

πξνζθνκκάησλ πνπ πξνβάιινληαη απφ ηηο ΜΜΔ.

i. Αλαδήηεζε ιχζεσλ (αληηθεηκεληθά πξνβιήκαηα).

ii. Αλαδήηεζε πξνβιεκαηηθψλ λννηξνπηψλ πνπ πξέπεη λα θακθζνχλ

(ππνθεηκεληθά πξνβιήκαηα).

e. Αμηνιφγεζε ησλ πθηζηάκελσλ θηλήηξσλ πνπ δίλνληαη, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ

αλάγθε ηήξεζεο ηεο λνκνζεζίαο.

3. Τινπνίεζε:

a. Δπηθνηλσλία κε φζεο ΜΜΔ ελδηαθέξνληαη θαη έλαξμε πηινηηθψλ εθαξκνγψλ

ζε απηέο.

b. Μεηά ηα πξψηα ζεηηθά απνηειέζκαηα, λέα θξνχζε-ελεκέξσζε ζηηο ππφινηπεο

ΜΜΔ.

c. Έληαμε φζν ην δπλαηφλ πεξηζζνηέξσλ κε ηαπηφρξνλν νξηζκφ ηειηθψλ

πξνζεζκηψλ έληαμεο ζηηο ζρεηηθέο δξάζεηο.

d. Μεηά ην πέξαο ησλ δξάζεσλ, ή θαη ζε θάζε νξφζεκν θαηά ηε θάζε ηεο

πινπνίεζήο ηνπο, δπλακηθή επηθνηλσληαθή εθζηξαηεία ελεκέξσζεο γηα ηελ

πξφνδν πνπ έρεη ζπληειεζηεί. [πξνζηηζέκελε αμία γηα φζνπο εληάρζεθαλ θαη

επηπιένλ θίλεηξν γηα λέεο ζπκκεηνρέο ζην κέιινλ.]

4. Αμηνιφγεζε απνηειεζκάησλ-πινπνίεζεο βάζε πξνεγνχκελεο ζηνρνζεζίαο:

a. Καηαγξαθή επηηπρηψλ

b. Καηαγξαθή απνηπρηψλ

i. Αμηνιφγεζε πξνβιεκάησλ

ii. Πξφηαζε πηζαλψλ ιχζεσλ

c. πλνιηθή απνηίκεζε

d. Δλζσκάησζε ησλ δηδαρψλ απφ ηα παξαπάλσ ζηάδηα (b+c)

5. Δπαλάιεςε δηαδηθαζίαο κε δηνξζσηηθέο θηλήζεηο φπνπ απηφ επηβάιιεηαη, βάζε ησλ

παξαπάλσ (4)

-142-

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ III:

Τπόδεηγκα Πξαθηηθνύ Μεληόξσλ ηνπ Έξγνπ

Think Green

-143-

ΕΝΣΤΠΟ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΟΤ MENTORING

ΣΟΤ ΕΡΓΟΤ

THINK GREEN

ΟΝΟΜΑ / ΕΠΩΝΤΜΟ ΜΕΝΣΟΡΑ:

ΟΝΟΜΑ / ΕΠΩΝΤΜΟ ΜΕΝΣΟΡΑ:

ΕΠΩΝΤΜΙΑ

ΕΠΙΥΕΙΡΗΗ:

ΠΡΑΚΣΙΚΟ ΤΝΑΝΣΗΗ

ήκεξα επηζθέθζεθα ηελ αλσηέξσ Επηρείξεζε ζηελ έδξα ηεο πνπ βξίζθεηαη επί ηεο νδνύ (…………..)

θαη ύζηεξα από ζπδήηεζε κε ηνλ/ή ηνπο εθπξόζσπν/νπο ηεο Επηρείξεζεο (…………………………….)

δηαπίζησζα ηηο παξαθάησ αλάγθεο ζε ζέκαηα πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο:

Αλάγθε δηαινγήο κπαδώλ-απνξξηκκάησλ-πξντόλησλ εθζθαθήο θαη νηθνδνκηθώλ πιηθώλ

ζε ρώξνπο εξγνηαμίσλ θαη νηθνδνκώλ ηεο εηαηξίαο

Αλάγθε επέθηαζεο ρώξσλ θύηεπζεο ζε ρώξνπο έδξαο ή ζε θαηαζθεπέο εηαηξίαο, κε θπηά

θαηάιιεια ιόγσ ρξήζεο, αλζεθηηθά θαη κε πδαηνβόξα

Πξόβιεςε θνκπνζηνπνίεζεο κέξνπο απνξξηκκάησλ θαη ππνιεηκκάησλ

Με ρξήζε νηθνινγηθώλ πιηθώλ γηα θαζαξηζκό ρώξσλ

Πξνο αληηκεηώπηζε ησλ αλσηέξσ αλαγθώλ, πξνηάζεθαλ ηα εμήο:

Σξόπνη ζπιινγήο/δηαινγήο/απνκάθξπλζεο κπαδώλ-απνξξηκκάησλ-πξντόλησλ εθζθαθήο κε

ζθνπό ηελ επαλάρξεζε

Αλάπηπμε θύηεπζεο ζε επηπιένλ ρώξνπο (ππαίζξηνπο, βεξάληεο, αθάιππην ρώξν) ζε ρώξνπο

έδξαο ή ζε θαηαζθεπέο εηαηξίαο, κε θπηά θαηάιιεια ιόγσ ρξήζεο, αλζεθηηθά θαη κε

πδαηνβόξα, κεηά από κειέηε, κε ζθνπό ηε καθξόρξνλε δηαηήξεζή ηνπο θαη ην πόηηζκά ηνπο

από ζύζηεκα ζπιινγήο-αλαθύθισζεο νκβξίσλ πδάησλ

Αμηνπνίεζε νκβξίσλ πδάησλ γηα πόηηζκα, θαζάξηζκα ή άιιεο βνεζεηηθέο ρξήζεηο

Δεκηνπξγία θπηεπκέλεο ζηέγεο (κε θεπεπηηθό ρώκα 30 εθ., πόεο θαη ζάκλνπο) ζε

θαηαζθεπέο ηεο εηαηξίαο

Αλαθύθισζε-επαλάρξεζε νηθνδνκηθώλ πιηθώλ θαη κέξηκλα ζπζθεπαζίαο θαη πξνώζεζεο ζε

-144-

θαηάιιεινπο ηόπνπο-εγθαηαζηάζεηο

Εγθαηάζηαζε ζπζθεπώλ θνκπνζηνπνίεζεο κέξνπο απνξξηκκάησλ θαη ππνιεηκκάησλ.

Υξήζε νηθνινγηθώλ πιηθώλ γηα θαζαξηζκό ρώξσλ

ε ζπλέρεηα ηεο αλσηέξσ ζπλάληεζεο, ζπληάρζεθε ην παξόλ πξαθηηθό.

Απουασίστηκε να ςπάπξει

νεότεπη επικοινωνία ή

σςνάντηση για την εκτίμηση

ή τη βελτίωση τηρ ευαπμογήρ

των ανωτέπω πποτάσεων.

Αζήλα, [Ηκεξνκελία]

Ο ΜΕΝΣΟΡΑ

ΤΠΟΓΡΑΦΗ

Ο ΜΕΝΣΟΡΑ

ΤΠΟΓΡΑΦΗ

ΝΑΙ

ΟΥΙ

-145-

Βηβιηνγξαθία

Πξσηνγελείο Πεγέο

Ννκνζεζία:

Ν.3845/10

N.3908/11

N. 3982/11 (ΦΔΚ – 143 Α΄/2011)

Ν. 3325/05 (ΦΔΚ 68/Α/11.03.2005)

Ν. 2939/01 (ΦΔΚ 179Α/6.8.01)

ΚΤΑ 50910/2727/2003 (ΦΔΚ 1909/Β/22.12.03)

ΚΤΑ 50910/2727/2003 (ΦΔΚ 1909/Β/22.12.03)

KYA 24944/2006 (ΦΔΚ 791Β/30.6.06)

ΠΓ 115/2004 (ΦΔΚ 80/Α)

ΠΓ 117/2004 (ΦΔΚ 82/Α)

ΤΑ 179182/656/79 (ΦΔΚ 582/Β/2-07-79)

ΠΓ 256/89 (ΦΔΚ 121Α)

ΠΓ 82/2004 (ΦΔΚ 64Α)

ΠΓ 335/93 (ΦΔΚ 143/Α/93)

ΤΑ 21475/4707 (ΦΔΚ 880Β/19.08.98)

Π.Γ. 1180/81 (ΦΔΚ 293Α/ 6.10.1981)

ΤΑ 21475/4707 (ΦΔΚ 880Β/19.08.98)

ΤΑ ΖΠ 9272/471/2007 (ΦΔΚ 286Β/2.3.2007)

Πξαθηηθά Πεξηβαιινληηθνύ mentoring ΜΜΔ ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο Think

Green, ΔΒΔΑ:

χλνιν 42 Πξαθηηθψλ [Γελ γίλεηαη αλαιπηηθή αλαθνξά γηα ιφγνπο κεζνδνινγηθνχο,

δενληνινγηθνχο θαη ηήξεζεο ηνπ επαγγεικαηηθνχ απνξξήηνπ ησλ ζπκκεηερνπζψλ

επηρεηξήζεσλ]

Πξνβνιέο ζε PowerPoint:

Πξνβνιή (2011): εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ΔΒΔΑ ζεκηλαξίσλ πεξηβαιινληηθνχ mentoring,

ΔΒΔΑ.

-146-

Πξνζσπηθέο πλεληεύμεηο:

Πξψελ Κνηλνηάξρεο Αλάβξαο Μαγλεζίαο, Γεκήηξεο Σζνπθαιάο, 6-8-2011, 19.30-

22.15, Βφινο.

Βηβιία:

1. Agence de l‟Environnement et de la Maîtrise de l‟Energie (ADEME), (2007), Bilan

Carbone® Entreprises et Collectivités; guide méthodologique, version 5.0, objectifs et

principes de comptabilisation, ρ.η.

2. Gunnigham, N. (2002) “Regulating Small and Medium Sized Enterprises”, Journal

of Environmental Law, Vol.14, No.1. ζει.3.

3. Hillary, R. (1995), Small Firms and the Environment: A Groundwork Status Report,

The Groundwork Foundation, Birmingham.

4. Hillary, R. (2000), Small and Medium Sized Enterprises and the Environment:

Business Imperatives, Greenleaf Publishing Ltd, Sheffield.

5. Jeremy Rifkin (2003), Ζ Οηθνλνκία ηνπ Τδξνγόλνπ, Δθδνηηθφο Οίθνο Α.Α. Ληβάλε,

Αζήλα.

6. Lacroix Richard-Nicolas (2010), Πξάζηλεο Πξνκήζεηεο-Αλάπηπμε Μεζνδνινγίαο,

ηξαηεγηθώλ θαη Πνιηηηθήο, Ννκηθή Βηβιηνζήθε, Αζήλα.

7. LDK Consultants (ρ.ρ), Οδεγόο Καιώλ Πξαθηηθώλ ειαρηζηνπνίεζεο πεξηβαιινληηθώλ

επηπηώζεσλ από ηε ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ θαη θηιηθόηεξεο ιεηηνπξγίαο πξνο ηελ πόιε-

γεηηνληά, Διιεληθή Γεκνθξαηία-Δκπνξηθφ θαη Βηνκεραληθφ Δπηκειεηήξην Αζελψλ,

Αζήλα.

8. Lynch, Jake and McGoldrick, Annabel (2005), Peace Journalism, εθδ. Hawthorn

Press, Gloucestershire.

9. Marshall Report (1998), Economic Instruments and the Business Use of Energy

(Marshall Report), Stationary Office, London.

10. McKinsey & Company (2011), Ζ Διιάδα 10 Υξόληα Μπξνζηά: Πξνζδηνξίδνληαο ην

Νέν Μνληέιν Αλάπηπμεο ηεο Διιάδαο (ύλνςε), Athens Office, Αζήλα.

11. NEETF (2000)1, The Emerging Role of Associations as Mentors, NEETF,

Washington DC.

12. NEETF (2000)2, The Mentoring Handbook: A Guide to Environmental Mentoring for

Companies, Nonprofits and Regulators, NEETF, Washington DC.

13. NEETF (2005), Good,Green Jobs. A NO-NOSENSE GUIDE TO ENVIRONMENTAL

JOBS AND CAREERS, GreenBiz.com, Washington DC.

-147-

14. NEETF- Green Business Network (2001), Going Green... Upstream. The Promise of

Supplier Environmental Management, NEETF, Washington DC.

15. NEETF(2000)3, Environmental Mentoring: Benefits, Challenges & Opportunities,

NEETF, Washington DC.

16. NEETF-Institute of Corporate Environmental Mentoring (1998), Business

Helping Business Corporate Environmental Mentoring Conference Proceedings, The

White House Conference Center & NEETF, Washington DC.

17. President's Address (ρ.ρ.), Α Brief History of Mentoring, Jeremiah A. Barondess,

New York Academy Of Medicine, New York, New York.

18. Quermonne Jean-Louis (2005), Σν Πνιηηηθό ζύζηεκα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο,

Παπαδήζεο, Αζήλα.

19. Schaper, M. (2002), “the Challenge of Environmental Responsibility and Sustainable

Development: Implications for SME and Entrepreneurship Academics”, ζην U.

Füglistaller, H.J. Pleitner, T. Volery and W. Weber (eds.), Radical Changes in the

World: Will SMEs Soar or Crash? (St Gallen, Switzerland: Rencontres de St Gallen):

525-34.

20. Simon O‟Rafferty and Dr. Frnak O‟Connor (2006), The role of public sector

intervention in product development within SMEs – managing the sustainability

message, Design Wales, Cardiff-Wales, 2006.

21. UNEP Industry and Environment (2003), „Big Challenge for small business:

Sustainability and SMEs‟, United Nations Environment Programme, v. 26, October-

December.

22. Welford, R. (1994), Cases in Environmental Management and Business Strategy,

Pitman Publishing, London

23. Αδάκ Υ. (2006), „Υσξνζέηεζε θαη Αδεηνδφηεζε Δπηρεηξεκαηηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ

Τπεξαγνξψλ Σξνθίκσλ‟, ζει.16-22, ζην: πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Ο πλήγνξνο ηνπ

Πνιίηε γηα ηελ Δπηρεηξεκαηηθόηεηα θαη Γεκόζηα Γηνίθεζε – θείκελα εξγαζίαο, Αζήλα.

24. Αιέμαλδξνο Γεσξγόπνπινο (1998), Γε-Έλαο Μηθξόο θαη Δύζξαπζηνο Πιαλήηεο,

Gutenberg, Αζήλα.

25. Γεσξγαθέιινο Γ., Καξβνύλεο . (2003), Γηαρείξηζε ηνπ Πεξηβάιινληνο:

Δπηρεηξήζεηο & Βηώζηκε Αλάπηπμε, εθδφζεηο ηακνχιε, Αζήλα.

26. EBEA (2011), Οδεγόο Καιώλ Πξαθηηθώλ ειαρηζηνπνίεζεο πεξηβαιινληηθώλ

επηπηώζεσλ από ηε ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ θαη θηιηθόηεξεο ιεηηνπξγίαο πξνο ηελ πόιε –

γεηηνληά, ΔΒΔΑ, Αζήλα.

-148-

27. ΔΒΔΑ (ρ.ρ.), πλνπηηθή παξνπζίαζε ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο πνπ επεξεάδεη ηε

ιεηηνπξγία ησλ ΜΜΔ, ρ.η.

28. Μεηνύια, Μαλνύξεο, Δπηζθόπνπ (2010), Υσξηθφο θαη Πεξηβαιινληηθφο

ζρεδηαζκφο-ΜΠΔ η.Α‟, Μάζεκα ΚΦ-Μ4.2, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα.

29. Οηθνλόκνπ Αγ. (2010), Υσξηθφο θαη Πεξηβαιινληηθφο ζρεδηαζκφο-ΜΠΔ η.Β‟,

Μάζεκα ΚΦ-Μ4.2, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα.

30. Δπαγγειίδνπ Μάξσ (2011), Ο Υσξνηαμηθφο Αλαπηπμηαθφο ρεδηαζκφο ζε επίπεδν

Γήκνπ-Ννκνχ, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα.

31. Δπξσπατθό Παξαηεξεηήξην ΜΜΔ (2009), Δπξσπατθή Δπηηξνπή γηα ηελ SBA (Small

Business Administration) ζηελ Διιάδα, ρ.η.

32. Ζξαθιείδεο, Αιέμεο (2002), Ζ Γηεζλήο Κνηλσλία θαη νη Θεσξίεο ησλ Γηεζλώλ

ρέζεσλ: Μηα θξηηηθή πεξηδηάβαζε, 2ε έθδνζε, εθδ. Η. ηδέξεο.

33. Καιιηθαληδάξνπ Δι. (2006), Γηνίθεζε θαη πεξηβάιινλ, δηδαθηνξηθή δηαηξηβή,

Δξγαζηήξην Πνιενδνκηθήο χλζεζεο ΔΜΠ.

34. Καιιηθαληδάξνπ Έι. (ρ.ρ), Δθαξκνγή Πεξηβαιινληηθήο Πνιηηηθήο θαη Ννκνζεζίαο

ζηελ Διιάδα‟ – Γηαπηζηώζεηο έξεπλαο εξσηεκαηνινγίνπ, ρη.

35. Καιιηθαληδάξνπ Έι. (ρ.ρ.), Γηνηθεηηθέο δνκέο θαη ιεηηνπξγίεο ηεο πεξηβαιινληηθήο

πνιηηηθήο ζηα 15 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ πξηλ ηελ δηεύξπλζε, ρ.η.

36. Καιιηθαληδάξνπ Έι. (2006)1, Ο Ρόινο ησλ Νέσλ Γηνηθεηηθώλ Γνκώλ ζηελ Δλίζρπζε

ηεο Δπηρεηξεκαηηθόηεηαο. Μειέηε Πεξίπησζεο: Κέληξα Τπνδνρήο Δπελδπηώλ (ΚΤΔ), 5ε

Γηεκεξίδα Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο, Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην (05-06/12)

37. Καιιηθαληδάξνπ Έι. (2006)2, Πεξηβάιινλ θαη δηνίθεζε, Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή,

ρνιή Αξρηηεθηφλσλ Μεραληθψλ ΔΜΠ.

38. Κνπηνύπα-Ρεγθάθνπ Δπαγγειία (2008), Γίθαην ηνπ Πεξηβάιινληνο, γ‟ έθδνζε

επαπμεκέλε, Δθδφζεηο άθθνπια, Αζήλα-Θεζζαινλίθε.

39. Μαπξνκκάηεο Πάξεο (2008), Γηπισκαηηθή Δξγαζία: Οη Νένη Πόιεκνη ζηα Νέα

Μέζα: θαιύπηνληαο ηνλ πόιεκν Ηζξαήι-Υεδκπνιά ζε 3 ειιεληθά εηδεζενγξαθηθά

portals, Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ πνπδψλ ζηελ Δπηθνηλσλία θαη ηα ΜΜΔ-

Καηεχζπλζε Πνιηηηθή Δπηθνηλσλία θαη Νέεο Σερλνινγίεο, Δζληθφ θαη Καπνδηζηξηαθφ

Παλεπηζηήκην Αζελψλ, Αζήλα.

40. Μαπξνκκάηεο πάξεο (2011), Έθζεζε Πξαθηηθήο Άζθεζεο ζηε Γλζε Οξγάλσζεο ηεο

Γεληθήο Γξακκαηείαο Βηνκεραλίαο ηνπ Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο Αληαγσληζηηθόηεηαο θαη

Ναπηηιίαο, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα.

-149-

41. Μεηνύια Ρόηδσ (2011), Ο ξόινο ησλ ΟΣΑ ζηε Γηαρείξηζε ηνπ Πεξηβάιινληνο,

Μάζεκα ΟΗΚ.Γ.-Μ3.3, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα.

42. Μπακπηληώηε Γ. (1998), Λεμηθό ηεο Νέαο Διιεληθήο Γιώζζαο, επαλεθηχπσζε,

θέληξν ιεμηθνινγίαο, Αζήλα.

43. Παπαδεκεηξίνπ Γ. θαη σηεξέιεο Γ. (επηκ.) (2001), Σν ύληαγκα ηεο Διιάδαο, 7ε

έθδνζε, εθδφζεηο Καζηαληψηε, Αζήλα.

44. Παπαθσλζηαληηλίδεο Λ. (2011), “Σνπηθή Αλάπηπμε-κεζνδνινγία Win-Win-Win.

Βαζηθφ Δξγαιείν ρεκαηηζκνχ Κνηλσληθνχ Κεθαιαίνπ”, ζην Δπαγγειηλίδνπ-

Αξαρσβίηνπ et al, Πνιηηηθέο Πεξηθεξεηαθήο θαη Σνπηθήο Αλάπηπμεο, Μάζεκα ΚΦ-

Μ4.1, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα: 89-155.

45. Παπαθσλζηαληηλίδεο Λ. (2010), Ο ξόινο ησλ ΟΣΑ ζηνλ ηνπηθό, ρσξνηαμηθό,

αλαπηπμηαθό ζρεδηαζκό, Μάζεκα ΟΗΚ.Γ.-Μ3.1, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ,

Αζήλα.

46. Ππιαξηλόο Γηνγέλεο, Σεξδή Κνλδύισ (2011), Οδεγίεο, Καηεπζύλζεηο θαη

Πξνδηαγξαθέο γηα ηε πγγξαθή ηεο Σειηθήο Δξγαζίαο ησλ πνπδαζηώλ ηεο Δ..Σ.Α.,

ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-Δ.Κ.Γ.Γ.Α.-Δ..Σ.Α., Αζήλα.

47. Ραηεκόλ Καξηηέ (ρ.ρ), Ηζηνξία Γεπηέξνπ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, ηφκνο 1νο, εθδ.

Πάππξνο-Λαξνχο Paris-Match, Αζήλαη.

48. παλνύ Κ (2006), „Γεκφζηα Γηνίθεζε θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα: Ζ Άπνςε ηνπ

πλεγφξνπ ηνπ Πνιίηε‟, ζει. 4-15, ζην: πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε, Ο πλήγνξνο ηνπ

Πνιίηε γηα ηελ Δπηρεηξεκαηηθόηεηα θαη Γεκόζηα Γηνίθεζε – θείκελα εξγαζίαο, Αζήλα.

49. ηακαηίνπ Διέλε (2011), Ζ δηνηθεηηθή ρσξνηαμηθή αλαδηάξζξσζε ηεο ρώξαο.

Γπλαηόηεηεο θαη πξννπηηθέο ζην πιαίζην ηεο ΔΔ, Μάζεκα ΟΗΚ.Γ.-Μ3.5,

ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα

50. ηακαηίνπ Διέλε (ρ.ρ), „„Πξάζηλε‟‟ Δπηρεηξεκαηηθόηεηα θαη ιεηηνπξγία

Μηθξνκεζαίσλ (ΜΜΔ) επηρεηξήζεσλ. Πεξηβαιινληηθό mentoring θαη ην έξγν „„Think

green‟‟, ρη.

51. πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε (2010), Δηήζηα Έθζεζε 2009, Δζληθφ Σππνγξαθείν.

52. πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε-WWF (2009), Οδεγόο γηα ην Πεξηβάιινλ-Ννκηθόο Οδεγόο,

Αζήλα.

53. Υατληαξιήο Μάξηνο (2011), Ζ πνιηηηθή γηα ηελ Πξνζηαζία θαη Γηαρείξηζε ηνπ

Φπζηθνύ θαη Πνιηηηζηηθνύ Πεξηβάιινληνο ζηελ Δπξώπε θαη ηελ Διιάδα, Μάζεκα:

ΟΗΚ.Γ-Μ3.4, ΤΠ.Δ.Α.ΖΓ.-ΔΚΓΓΑ-ΔΣΑ, Αζήλα.

-150-

Άξζξα

54. Petts, J. (2000) “The regulator-regulated relationship and environmental protection:

perceptions in small and medium sized enterprises”, Environment and Planning:

Government and Policy, η.18, ζει.191.

55. Pezzoli, K. (2000), "Environmental management systems (EMSs) and regulatory

innovation." California Western Law Review 36 (2):335-365, 104-105.

56. Environment Agency (2003), „Business Survey Reveals Lack of Environmental

Awareness‟, Environment Action, Issue 37, April.

57. Hoevengel, R. and Wolters, T. (2000), “Small and medium-sized enterprises,

environmental policies and the supporting role of intermediate organisations in the

Netherlands”, Greener Management International, Issue 30 p61.

58. Καιιηθαληδάξνπ Διέλε (2009)1, «Γηνηθεηηθέο δνκέο θαη ιεηηνπξγίεο ηεο

πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο ζε 14 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ πξηλ ηε δηεχξπλζε», Πεξηβάιινλ

θαη Γίθαην 4/2009, ζει 619-659, Αζήλα: εθδφζεηο Ννκηθή Βηβιηνζήθε.

59. Καιιηθαληδάξνπ Δι. (2009)2, Δηδηθή Τπεξεζία Δπηζεσξεηψλ Πεξηβάιινληνο.

Δμέηαζε ππνζέζεσλ. Πξφηαζε δηακφξθσζεο θαη ζρεκαηηθήο απεηθφληζεο κνληέινπ

ειέγρνπ, Πεξηβάιινλ θαη Γίθαην 3/2009, ζει 456-473. Αζήλα: εθδφζεηο Ννκηθή

Βηβιηνζήθε.

60. Κνπθνπιόπνπινο Πάξηο (2005), “Πξφηαζε Πνιηηηθήο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο

γηα ηελ πξνψζεζε ηεο Απαζρφιεζεο θαη ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο”, ζην Equal:

Πξόηαζε Πνιηηηθήο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο γηα ηελ πξνώζεζε ηεο Απαζρόιεζεο

θαη ηεο Δπηρεηξεκαηηθόηεηαο, πκπεξάζκαηα δηήκεξνπ ζπλεδξίνπ ζηελ Αζήλα, 29-30-

/3/2005.

61. Εήζεο Γ. (2009). «Σν Πνιηηηζηηθό Πεξηβάιινλ - εηξά Πξάζηλε Αλάπηπμε»,

21/10/2009. ην http://www.solon.org.gr/index.php/prasinianaptyxi/126-

prasinianaptyxi/1386-politistiko-perivallon.html, [ηειεπηαία επίζθεςε 22/08/2009]

62. Stamatiou Eleni (2003). Evolution de la Législation et de la Politique Urbaine en

Grèce. Discussion Paper Series, 9(20) ζει. 447-488.

63. Stamatiou Eleni (2004). «Land Tenure and Land Relations in Greece», ζην AN

INTERNATIONAL ENCYCLOPEDIA OF LAND TENURE, RELATIONS FOR THE

NATIONS OF THE WORLD (4 ηφκνη), Δπηκέιεηα: Τπνπξγείν Γεσξγίαο ηεο Ρσζηθήο

Οκνζπνλδίαο/ Δξεπλεηηθφ Ηλζηηηνχην ρέζεσλ Γεο θαη ρεδηαζκνχ Γεο ηεο ρψξαο-

Prof. Vladimir Belenkiy/Academician, έθδνζε Edwin Mellen Press, USA (ζε αγγιηθή

θαη ξσζηθή γιψζζα), η. ΗΗ, ζει. 88-199 .

http://www.opap.gr/

http://www.opap.gr/

http://www.solon.org.gr/index.php/prasinianaptyxi/126-prasinianaptyxi/1386-politistiko-perivallon.html



-151-

64. ηακαηίνπ Διέλε (2006). «Δπηρεηξψληαο ηε βηψζηκε αλάπηπμε ζην πεδίν ηνπ

θπζηθνχ, πνιηηηζηηθνχ θαη δνκεκέλνπ πεξηβάιινληνο.

Ζ πεξίπησζε ηνπ Δζληθνχ Οηθνινγηθνχ Πάξθνπ Παξλαζζνχ», 5ε Γηεκεξίδα

Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο, Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην 05-06.12.2006,

Πξαθηηθά ζε CDROM θαη

http://www.hua.gr/epixeirein/dihm4%20docs/stamatiou.pdf.

65. ηακαηίνπ Διέλε (2006). «Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ρσξηθή αλαβάζκηζε

Θχιαθεο πξνζηαζίαο aζηηθνχ πνιηηηζηηθνχ θαη θπζηθνχ πεξηβάιινληνο», 5ε

Γηεκεξίδα Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο, Υαξνθφπεην Παλεπηζηήκην, 05-06.12.2006,

Πξαθηηθά CDROM θαη http://www.hua.gr/epixeirein/dihm4%20docs/stamatiou.pdf

66. ηακαηίνπ Διέλε (2006). «Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε θαη Σνπηθή Αλάπηπμε- Ζ

πεξίπησζε Γήκσλ κεζαίσλ πφιεσλ ηεο Διιάδαο», Γηεζλέο πλέδξην Απηνδηνίθεζε:

Φνξέαο Γεκνθξαηίαο θαη Μνριόο Κνηλσληθώλ Αιιαγώλ θαη Αλάπηπμεο, 19-20.5.2006

ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο «ΔΛΛΑΓΑ 2020», δηνξγάλσζε ΗΝΔΡΠΟΣ

(Ηλζηηηνχην Δξεπλψλ θαη Πνιηηηθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αλάπηπμε θαη ηε

Γηαθπβέξλεζε) ζε ζπλεξγαζία κε ην Ηλζηηηνχην Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο «Η.Σ.Α.» ηεο

Κεληξηθήο Έλσζεο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ Διιάδαο «ΚΔΓΚΔ» θαη ην Δπξσπατθφ

Πνιηηηζηηθφ Κέληξν Γειθψλ, ππφ ηελ Αηγίδα ηεο Α.Δ. ηνπ Πξνέδξνπ ηεο Διιεληθήο

Γεκνθξαηίαο, Γειθνί (Πξαθηηθά http://www.inerpost.org/attached/delphes/delfoi-

20Eleni%20Stamatiou.doc). [ηειεπηαία επίζθεςε 08/09/2011].

67. ΣΔΔ-Microsoft (2011), „Διιεληθφο Υάξηεο Καηλνηνκίαο‟, ΣΔΔ η.415: 12-13, 15-3-

2011.

Υάξηεο-Δλεκεξσηηθό Τιηθό:

Κνηλφηεηα Αλάβξαο Μαγλεζίαο, Αλάβξα – Βνπλά Γνύξαο, Πεξηεγεηηθόο Υάξηεο

θιίκαθα 1:20.000-πκβαηόο κε GPS, Δθδφζεηο Αλάβαζε, ρρ

Κνηλφηεηα Αλάβξαο Μαγλεζίαο, „„Γνύξα‟‟ Πεξηβαιινληηθό Πνιηηηζκηθό Πάξθν

Πεγώλ Αλάβξαο Μαγλεζίαο, Υάξηεο 1:4.000, Δθδφζεηο Αλάβαζε, ρρ.

http://www.hua.gr/epixeirein/dihm4%20docs/stamatiou.pdf

http://www.hua.gr/epixeirein/dihm4%20docs/stamatiou.pdf

http://www.inerpost.org/attached/delphes/delfoi-%20Eleni%20Stamatiou.doc

http://www.inerpost.org/attached/delphes/delfoi-%20Eleni%20Stamatiou.doc

-152-

Γηαδηθηπαθέο Πεγέο-Ηζηόηνπνη

1. Δπηθαηξόηεηα:

Δθεκεξίδα ΔΞΠΡΔ:

http://www.express.gr/news/business/465273oz_20110506465273.php3 [Σειεπηαία

Δπίζθεςε: 15-9-2011]

In.gr:

http://news.in.gr/greece/article/?aid=447286. [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

http://news.in.gr/economy/article/?aid=1231126581 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 15-9-2011]

Δθεκεξίδα Έζλνο:

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22767&subid=2&pubid=63371142 [Σειεπηαία


Econews.gr

http://www.econews.gr/2011/03/09/perivallon-ellada-katanalotes/ [Σειεπηαία


http://www.econews.gr/2011/04/14/biopeiraias-prasini-epixeirimatikotita/ [Σειεπηαία


GoNatural.gr

http://www.gonatural.gr/?p=3513 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

Xrimatistirio.gr

http://www.xrimatistirio.gr/news/preview_news.asp?news_data_id=210346&news_ca

tegory_id=&category_id=68 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

Skai.gr

http://kathariellada.skai.gr/ [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

2. Πξόγξακκα Βίν-Πεηξαηάο: www.biopeiraias.gr

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=category&layout

=blog&id=20&Itemid=90 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=17&It

emid=6 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

http://www.biopeiraias.gr/gr/images/stories/ProsklisiSynedriou.pdf [Σειεπηαία



[Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

http://www.express.gr/news/business/465273oz_20110506465273.php3

http://news.in.gr/greece/article/?aid=447286

http://news.in.gr/economy/article/?aid=1231126581

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22767&subid=2&pubid=63371142

http://www.econews.gr/2011/03/09/perivallon-ellada-katanalotes/

http://www.econews.gr/2011/04/14/biopeiraias-prasini-epixeirimatikotita/

http://www.gonatural.gr/?p=3513



http://kathariellada.skai.gr/






http://www.biopeiraias.gr/gr/images/stories/ProsklisiSynedriou.pdf


-153-

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=193:2

011-04-16-06-55-10&catid=5:press-releases&Itemid=15 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-

2011]

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=194:2

011-04-18-09-04-19&catid=5:press-releases&Itemid=15 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-

2011]

http://www.biopeiraias.gr/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=7&Ite

mid=10 [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

3. Φνξείο-Οξγαληζκνί-βηβιηνγξαθία:

Διιεληθή Δηαηξεία Σνπηθήο Αλάπηπμεο θαη Απηνδηνίθεζεο

http://www.eetaa.gr [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

Ηλζηηηνύην Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο

http://www.ita.org.gr [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

ISO

http://www.iso.org/iso/about/discover-iso_isos-name.htm [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 8-7-

2011]

ΔΒ:

http://www.sev.org.gr/Uploads/pdf/Greece_10_Years_Ahead_Executive_summary_G

reek_version_small.pdf [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 15-9-2011]

USA Environmental Protection Agency (EPA):

http://www.epa.gov/airtrends/aqtrnd95/globwarm.html [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 20-8-

2011]

National Environmental Education Foundation (USA):

http://www.neefusa.org/ [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 3-9-2011]

Δπξσπατθή Δπηηξνπή - επηρεηξήζεηο θαη βηνκεραλία:

http://ec.europa.eu/enterprise/glossary/index_el.htm#m [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 5-9-

2011]

Παξαηεξεηήξην EOMEX:

http://observatory.eommex.gr/eommex/153_ELL_HTML.aspx [Σειεπηαία Δπίζθεςε:

5-7-2011]

Corallia Clusters Καηλνηνκίαο

http://www.corallia.org/el/about-corallia.html [ηειεπηαία Δπίζθεςε 20-7-2011]







http://www.eetaa.gr/

http://www.ita.org.gr/

http://www.iso.org/iso/about/discover-iso_isos-name.htm



http://www.epa.gov/airtrends/aqtrnd95/globwarm.html

http://www.neefusa.org/

http://ec.europa.eu/enterprise/glossary/index_el.htm#m

http://observatory.eommex.gr/eommex/153_ELL_HTML.aspx

http://www.corallia.org/el/about-corallia.html

-154-

EBEA

http://www.acci.gr [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

http://www.acci.gr/acci/Home/EBEA_Announcements/tabid/441/ItemID/1719/View/

Details/language/en-US/Default.aspx [ηειεπηαία επίζθεςε 17-9-2011]

Design Wales - Encouraging Design in Wales

http://www.designwales.org/ [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 18-9-2011]

Αλάβξα Μαγλεζίαο:

Αλάβξα-Εσ:

http://www.anavra-zo.gr/index.php/el/ [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-8-2011]

Πεξηβαιινληηθό Πάξθν Γνύξαο

http://www.gourapark.gr [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 15-9-2011]

TVXS.gr

http://tvxs.gr/news [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 15-9-2011]

Bibliomonde.net

http://www.bibliomonde.net/auteur/michel-sivignon-943.html [ηειεπηαία επίζθεςε

14-8-2011]

GreekScapes.gr

http://www.greekscapes.gr/index.php/2010-01-21-16-47-29/landscapescat/48/92-

anavra.html [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

Wikipedia

http://en.wikipedia.org/wiki/Anavra [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

Άιια:

Wikipedia

http://en.wikipedia.org/wiki/Eco-industrial_park [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_ecology [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_metabolism [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_symbiosis [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

Lipton

http://www.liptonforthefuture.com/ [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

Rainforest Alliance

http://www.rainforest-alliance.org [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

GreenAct2020

http://www.greenact2020.com/ [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 17-9-2011]

http://www.acci.gr/



http://www.designwales.org/

http://www.anavra-zo.gr/index.php/el/

http://www.gourapark.gr/

http://tvxs.gr/news

http://www.bibliomonde.net/auteur/michel-sivignon-943.html



http://en.wikipedia.org/wiki/Anavra


http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_ecology

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_metabolism

http://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_symbiosis

http://www.liptonforthefuture.com/

http://www.rainforest-alliance.org/

http://www.greenact2020.com/

-155-

Πεγέο Φσηνγξαθηθνύ Τιηθνύ:

Αλάβξα-Εσ:

http://www.anavra-zo.gr/index.php/el [Σειεπηαία Δπίζθεςε: 16-9-2011]

Google Images

http://www.google.gr/search?tbm=isch&client=firefox-

a&rls=org.mozilla%3Ael%3Aofficial&hl=el&source=hp&biw=1366&bih=568&q

=αλάβξα+καγλεζίαο&gbv=2&oq=Αλάβξα&aq=0&aqi=g2&aql=&gs_sm=e&gs_u

pl=6143l9805l0l10860l9l8l0l2l2l0l316l1233l0.1.2.2l6l0 [ηειεπηαία επίζθεςε: 19-

9-2011]

http://www.anavra-zo.gr/index.php/el

http://www.google.gr/search?tbm=isch&client=firefox-a&rls=org.mozilla%3Ael%3Aofficial&hl=el&source=hp&biw=1366&bih=568&q=ανάβρα+μαγνησίας&gbv=2&oq=Ανάβρα&aq=0&aqi=g2&aql=&gs_sm=e&gs_upl=6143l9805l0l10860l9l8l0l2l2l0l316l1233l0.1.2.2l6l0




Περιβαλλοντική συμβουλευτική-καθοδήγηση (mentoring) σε...

Documents

Transcript of Περιβαλλοντική συμβουλευτική-καθοδήγηση (mentoring) σε...