ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ Ο γλσζηόο ιόγηνο - ινγνηέρλεο θ. Πάηθνο Νηθνιαΐδεο-Αζηιάλεο είρελ

εθδόζεη πξν είθνζη εηώλ ηα Άπαληα ηνπ Ηζηόδνπ ζε Πνιπζύιιαβν ηακβηθό

ζηίρν θαη κάιηζηα ζηνλ ηύπνλ εθείλνλ πνπ έρεη 10 ζπιιαβέο ζην α'

εκηζηίρηνλ θαη 7 ζην β'. Φεηξηδόκελνο κε μερσξηζηή άλεζε θαη επρέξεηα ην

γισζζηθό πινύην ηεο δεκνηηθήο καο γιώζζαο, ηελ νπνίαλ θαηέρεη ζηελ

εληέιεηαλ θαηνξζώλεη λα κεηαπιάζζεη ην ιόγν ηνπ αξραίνπ πνηεηή κε

ηδηαίηεξν πξνζσπηθό ύθνο, πνπ δνλεί ηελ ςπρή ηνπ νπνηνπδήπνηε αλα-

γλώζηε, θαη ηνλ κεηαθέξεη ζηελ επνρή ηνπ πνηεηή ηε ζπλδεδεκέλε κε ηηο

επηθξαηνύζεο ηόηε θνηλσληθέο ζπλζήθεο.

Γηα ηε κεηάθξαζε ηνπ απηή ν γλσζηόο θξηηηθόο θαη δνθηκηνγξάθνο θ. I.

Μ. Φαηδεθώηεο παξαηεξεί: «όηη ν Πάηθνο Νηθνιαΐδεο-Αζηιάλεο έθαλε

άξηζηα λα θαηαπηαζηεί κε ηε κεηάθξαζε ηνπ Ηζηόδνπ ζην ζύγρξνλν

λενειιεληθό καο ιόγν νινδώληαλνο θη όηη δνύιεςε κε ππεπζπλόηεηα

θαλεξώλνληαο κηάλ αμηόινγε πνηεηηθή έθεζε, ρσξίο ηελ νπνία δε ζα ήηαλ

δπλαηή ε απόδνζε ηνπ Ηζηόδνπ κε ηελ έκκεηξε κνξθή ηνπ».

Όζν όκσο γιαθπξή θαη αξηζηνηερληθή θη αλ είλαη ε κεηάθξαζε ηνπ απηή,

ν ίδηνο ν κεηαθξαζηήο εθηινηέρλεζε θαη δεύηεξε —δελ μέξνπκε όκσο γηα

πνηό ιόγν θη αλ πξώηα ή κεηά— ζε 15ζύιιαβν αλνκνηνθαηά-ιεθην ηακβηθό

ζηίρν. Γλώκε καο —πνπ κπνξεί λα είλαη ιαζεκέλε— όηη επερείξεζε απηό ην

άικα γηαηί δελ ήηαλ απνιύησο ηθαλνπνηεκέλνο από ηνλ Πζύιιαβν. Δελ ηνπ

δηέθπγε όηη ν ζηίρνο απηόο δε κπνξεί άπησηα λ' απνδόζεη θείκελα όπσο ηα

«Έξγα θαη Ηκέξαη» ηνπ Ηζηόδνπ, πνπ δελ έρνπλ πινύην θαινινγηθώλ

ζηνηρείσλ θαη πνηθίισλ επηλνήζεσλ, θαη ηα νπνία επηπιένλ είλαη γξακκέλα

ζε κνξθή παξαηλέζεσλ θαη ππνδείμεσλ θαη ζα έπξεπε λ' απνδνζεί ζ' έλα

ζηίρν πηό ζύληνκν θαη πηό ξπζκηθό. Έλα ζηίρν, πνπ ε ππόδεημε θαη ε

παξαίλεζε ηνπ πνηεηή δε ζα έραλε όπσο ζπκβαίλεη κε ηε ρξήζε ηνπ

Πζύιιαβνπ ηελ έληαζε θαη ηελ ακεζόηεηα ηεο αθήγεζεο. Καη ζαλ ηέηνην

ζύληνκν θαη ξπζκηθό ζηίρν επέιεμε ηνλ ππέξνρν ηνπ δεκνηηθνύ καο

ηξαγνπδηνύ ηακβηθό 15ζύιιαβν θαη αλέζεζε ζ' εκάο ηελ επηκέιεηα ηεο

έθδνζεο. Καη αλαθύπηεη ην εξώηεκα: Πνηά από ηηο δύν είλαη θαιιίηεξε; Η

κηά ζπλαγσλίδεηαη ηελ άιιε.

ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

<Από προηγούμενη έκδοζη ηον έργον

ηον ποιηηή ζε 17ζνλλαβο ζηίχο, 1974>

Με μεγάλη μος σαπά και ζςγκίνηζη θέηυ ζήμεπα ζηη διάθεζη ηος

εςπύηεπος αναγνυζηικού κοινού ηα έπγα ηηρ αδελθήρ ηος Ομήπος

μεγαλοθςίαρ, ηος Ηζιόδος, μεηαθπαζμένα ζηη γλώζζα μαρ έμμεηπα, για

ππώηη θοπά ολοκληπυμένα.

Η απσαία επική ποίηζη με ηπάβαγε από ηα μικπόηεπα μος σπόνια και

μελεηούζα και ηοςρ δύο μεγαλόπνοοςρ επικούρ ποιηηέρ μαρ ηον Ομηπο και

ηον Ηζίοδο με πάθορ και με ακαηάβληηη ςπομονή. Σύγκαιπα έδυζα ζηον

εαςηό μος ηην ςπόζσεζη να ηοςρ παποςζιάζυ ζηο πανελλήνιο

μεηαθπαζμένοςρ ζε ποιηηικό λόγο ζηα νεοελληνικά ηέηοιοςρ, πος ο κάθε

αναγνώζηηρ να μην ηος κάνει καπδιά να ηοςρ παπαμεπίζει, ή να ηοςρ

αθήζει μιζοδιαβαζμένοςρ. Μεηά ηην Ιλιάδα, ηοςρ Ομηπικούρ Ύμνοςρ και

ηη Βαηπασομςομασία, παποςζίαζα ηην Οδύζζεια. Πλάθονηαρ και

ξαναπλάθονηαρ, δεν ξέπυ πόζερ θοπέρ, ηοςρ ζηίσοςρ ηηρ, πάζκιζα να

ξεπεπάζυ ηιρ πποηγούμενερ επιδόζειρ μος κι' ύζηεπα από αλογάπιαζηος

σπόνος πποζπάθειερ καηαξιώθηκα να ηην παποςζιάζυ ηο θεηινό σπόνο ζηην

ηελική ηηρ μοπθή.

Το ίδιο έκανα και για ηον Ηζίοδο. Μα ηο κείμενο ηυν Ηζιόδειυν έπγυν

είναι διαθοπεηικό από ηα Ομηπικά. Δεν θηάνοςν ηο ύτορ και ηο δςναμιζμό

ηος Ομήπος. Άλλη η γλώζζα ηοςρ, άλλορ ο ποιηηικόρ ζηοσαζμόρ, δεν έσοςν

ηη θελκηική εκείνη Ιυνική άνεζη πος πποζδίδει ηόζη σάπη ζηα Ομηπικά

Έπη.

Η Ομηπική ποίηζη αποβλέπει κςπίυρ ζηο ν' απέζει. Η ποίηζη ηος

Ηζιόδος είναι ππο πανηόρ διδακηική ποίηζη, πος έσει βέβαια ηο κάλλορ ηηρ

—συπίρ αςηό δε θα ήηο ποίηζη— αλλά πος δεν θηάνει ηο κάλλορ και ηο

δςναμιζμό ηηρ Ομηπικήρ έκθπαζηρ. Η μεγαλοθςία και ηο μεγαλείον ηος

Ηζιόδος ζςνίζηαηαι όσι ηόζον ζηην αθθονία και ζηην ποικιλία ηυν

επινοήζευν και ηην καλολογική διαηύπυζη αςηών, όζο ζηην καινοηομία ηος

να εγκαηαζπείπει ζηα έπγα ηος ζηοισεία για ηην πποζυπικόηηηα ηος, να

δώζει ένα κώδικα ηηρ λαφκήρ ζοθίαρ, πος κληποδόηηζαν οι αιώνερ ζ' ένα

κείμενο, πος θα μποπεί να σπηζιμεύει ζα γπαθηόρ νόμορ για ηον άνθπυπο,

πος είναι δεμένορ με ηη δοςλειά ηος και ηη γη, ηην πηγή ηηρ ύπαπξηρ ηος, να

διαηςπώζει κανόνερ και παπαγγέλμαηα βιοηικά, ηθικά, θπηζκεςηικά,

νηθνγελεηαθά, πσο ζ' αλαθνπθηζζεί θαη ζα εμαγληζζεί ν βίνο ησλ αλζξώπσλ

από ηηο ηαιαηπσξίεο θαη ηηο αδηθνπξαγηέο. Αθήλνληαο θαηά κέξνο ν Ηζίνδνο

ηνλ θόζκν ησλ ηδεώλ, αλ θαη δηαζέηεη πεξηζ-ζόηεξνλ από θάζε άιινλ ηελ

ηθαλόηεηα λ' αθήλεη ειεύζεξε ηε θαληαζία ηνπ θαη λα βπζίδεηαη ζε πνηεηηθέο

ελνξάζεηο, πξνηηκά λα κε ζπάδεη ηνπο δεζκνύο ηνπ κε ηε γύξσ

πξαγκαηηθόηεηα κ' έλα ειηγ-κόλ ζθέςεο αμηνζαύκαζηνλ.

Με ηε κεηάθξαζε κνπ απηή επξνζπάζεζα λα παξνπζηάζσ ηνλ Ηζίνδν

ηέηνηνλ όπσο πξνβάιιεηαη από ηα ίδηα ηνπ ηα πνηήκαηα. Αλ πέηπρα ην ζθνπό

κνπ ή όρη ην αθήλσ ζηελ απζηεξή θξίζε ηνπ αλαγλώζηε. Όζν γηα κε δελ

θξύβσ ηελ ηθαλνπνίεζε κνπ πνπ θαηαμηώζεθα λα παξνπζηάζσ ζηε γιώζζα

καο ηνπο δπό κεγάινπο επηθνύο πνηεηέο καο. Καη ην ζπκίακα κνπ ζηε

κεγαινζύλε ηεο Δεκηνπξγίαο πνπ κνύ 'δσζε ηελ πγεηά θαη ηνπ θνπξάγην λα

θηάζσ σο εδώ είλαη μερείιηζκα επγλσκνλνύζαο ςπρήο.

Σην εθιεθηό θνηλό πνπ ζπγθηλείηαη θαη ζαπκάδεη ην γιπθόιαιν κε ηε

βνπθνιηθή δηάζεζε πνηεηή Ηζίνδν, ην δπαδηθό αδεξθό ηνπ Οκήξνπ,

αθηεξώλνπκε ηελ εξγαζία καο απηή πξντόλ πόλνπ, αγάπεο θαη κόρζνπ, ζαλ

ειάρηζηε πξνζθνξά ζηε Νενειιεληθή καο Ανγνηερλία.

ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΝ ΕΠΟΣ

ΚΑΙ Ο ΗΣΙΟΔΟΣ Η πνίεζε ζαλ έληερλνο ιόγνο, εκθαλίζηεθε πνιύ πηό κπξνζηά από ηνλ

έληερλν πεδό ιόγν από ηε ραξαπγή θηόιαο ηεο αλζξώπηλεο θνηλσλίαο, είηε κε

κνξθή ιππεηεξώλ, ή ραξνύκελσλ ηξαγνπδηώλ, είηε κε κνξθή ζξεζθεπηηθή

ζαλ παηάλαο, ή ρξεζκόο, είηε ζαλ απιή ιατθή κεισδία. Μέζα ζηηο πξώηεο

απηέο ππνηππώδεηο ηεο πξσηόγελλεο πνίεζεο κνξθέο, ιαλζάλνπλ ζα ζε

ζπόξν ηα δηάθνξα είδε ηεο, όπσο δηακνξθώζεθαλ θαη δηαρσξίζηεθαλ

θαηόπηλ απηνηειώο ην θαζέλα. Καη ηα είδε απηά είλαη ηξία: α) Η επηθή

πνίεζε, β) ε ιπξηθή, ή κειηθή πνίεζε, θαη γ) ε δξακαηηθή πνίεζε.

Δπηθή πνίεζε νλνκάζηεθε από ηνπο αξραίνπο ε αθεγεκαηηθή απαγγει-

ιόκελε πνίεζε, θαη' αληίζεζε πξνο ηε ιπξηθή, πνπ είλαη έθθξαζε ζπλαη-

ζζεκάησλ θαη πξνο ηε δξακαηηθή, πνπ είλαη ζπλδπαζκόο ιόγνπ θαη δξάζεο.

Η επηθή πνίεζε πεξηγξάθεη κεγάιεο θαη ζαπκαζηέο πξάμεηο δξώ-λησλ

πξνζώπσλ (εξώσλ θαη ζεώλ), ρσξίο λα θαλεξώλεη ηα βαζύηεξα πάζε ηνπο

θαη ρσξίο λα εμεηάδεη ηα βαζύηεξα αίηα. Έρεη ππόζεζηλ ην παξειζόλ θαη

απνβιέπεη ζην λα ηέξςεη κάιινλ παξά λα δηδάμεη ηνπο αθξναηέο. Καη θαζ'

όζνλ είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηε ζξεζθεία θαη αλαθέξεηαη ζε ζεόηεηεο,

θαιείηαη ζξεζθεπηηθόλ έπνο, θαζ' όζνλ δε αθεγείηαη θαηνξζώκαηα θαη

πεξηπέηεηεο εξώσλ (θιέα αλδξώλ) θαιείηαη εξσηθόλ έπνο.

Παξάιιεια κε ηνπο δπό απηνύο θιάδνπο ηνπ έπνπο αλαπηύρζεθε θαη άιινο

πιάγηνο ην δηδαθηηθόλ έπνο, πνπ νλνκάζηεθε έηζη, γηαηί δηαηππώλεη εζηθέο

ζπκβνπιέο, παξαγγέικαηα, απαγνξεύζεηο, θαλόλεο ηνπ βίνπ, ζηνηρεία γηα

ηέρλεο, επαγγέικαηα, επηζηήκεο, θαη θηινζνθηθέο αθόκα αληηιήςεηο. Καηά

ηαύηα ην δηδαθηηθόλ έπνο αληιεί ηα ζέκαηα ηνπ από ην παξόλ κ' έλαλ

ακεηαθίλεην ζθνπό λα δηδάμεη, παξά λα ηέξςεη ηνπο αθξναηέο. Τν παξειζόλ

δελ ην ελδηαθέξεη θαζόινπ.

Κύξηνο εθπξόζσπνο ηνπ δηδαθηηθνύ έπνπο είλαη ν Ηζίνδνο. Δίλαη ν πξώηνο

ζπγγξαθέαο ζηελ παγθόζκηα ινγνηερλία, πνπ είπελ αξθεηά γηα ηνλ εαπηό

ηνπ, κε ην λα παξεκβάιεη ζηα έπε ηνπ ζηίρνπο, πνπ αλαθέξνληαη ζηελ

πξνζσπηθόηεηα ηνπ, ηνλ παηέξα ηνπ, ηνλ αδεξθό ηνπ, ηελ παηξίδα ηνπ. Γη'

απηό νύηε γηα ηελ ηζηνξηθή ηνπ ύπαξμε εγέξζε δήηεηκα, νύηε γηα ηε

γλεζηόηεηα ησλ έξγσλ ηνπ ακθηβνιίεο. Σην εξσηθόλ έπνο δε βξίζθνπκε νύηε

ίρλε γηα ηελ πξνζσπηθόηεηα ηνπ πνηεηή. Αλ ν Όκεξνο, ή θάλαο άιινο από

ηνπο πνιπάξηζκνπο ανηδνύο ή ξαςσδνύο ηεο εξσηθήο

επηθήο πνίεζεο έθαλαλ ζηα πνηήκαηα ηνπο θαη απιή λύμε γηα ηελ πξνζσ-

πηθόηεηα ηνπο, δελ ζα εγελλάην ην κέρξη ζήκεξνλ ζπδεηνύκελνλ ζέκα ηεο

ηζηνξηθήο ύπαξμεο ηνπ Οκήξνπ, ηεο θαηαγσγήο ηνπ, ησλ ρξόλσλ, θαηά ηνπο

νπνίνπο έδεζε θαη ηεο γλεζηόηεηαο ησλ έξγσλ ηνπ, πξάγκα ην νπνίνλ δε

ζπκβαίλεη γηα ηνλ παηέξα ηνπ δηδαθηηθνύ έπνπο ηνλ Ηζίνδνλ.

Ο Ηζίνδνο θαηάγνπληαλ θη εγελλήζεθε ζηελ Κύκε ηεο Μ. Αζίαο, ελε-

ιηθηώζεθε όκσο θαη έδεζελ ζηελ Άζθξα ηεο Βνησηίαο (ζην ζεκεξηλόλ

Ππξγάθη) όπνπ θαηάθπγελ ν παηέξαο ηνπ Γίνο, θεύγνληαο όπσο ιέγεη ν ίδηνο

«νπ πινύηνλ ηε θαη όιβνλ αιιά θαθήλ πελίελ». Πόηε γελλήζεθελ αθξηβώο

δελ είλαη μεθαζαξηζκέλν. Από δηάθνξα όκσο ζηνηρεία γεληθώο απνδεθηά, ε

αθκή ηνπ ηνπνζεηείηαη κεηαμύ ησλ εηώλ 750-700 π.Χ., είλαη νπσζδήπνηε

κεηαγελέζηεξνο ηνπ Οκήξνπ. Δπίζεο θαη ν ρξόλνο θαη ν ηόπνο ηνπο ζαλάηνπ

ηνπ δελ είλαη εμαθξηβσκέλνο. Σύκθσλα κε κηά παξάδνζε πνπ ηε κλεκνλεύεη

ν Πινύηαξρνο ζηα Ηζηθά ηνπ 162 ζ) δνινθνλήζεθε ζηελ πόιε ησλ Λνθξώλ

Οηλόελ από ηνπο γηνπο ηνπ Φεγέα Ακθηθάλελ θαη Γαλύθηνξα, πνπ ηνλ

ππνςηάζηεθαλ ζα δηαθζνξέα ηεο αδεξθήο ηνπο Κιπκέλεο, θαη ην πηώκα ηνπ

ξίρηεθε ζηε ζάιαζζα· θνπάδη όκσο δειθίλσλ ην έθεξε ζηα παξάιηα ηεο

πόιεο Πνιύθξηαο ΝΓ ηεο Ναππάθηνπ παξά ην ζεκεξηλόλ Αληίξξηνλ θη εθεί

εηάθε από ηνπο θαηνίθνπο ηεο Οηλόεο. Σύκθσλα κ' άιιε παξάδνζε εηάθε

ζηελ Άζθξα θαη ηα νζηά ηνπ κεηά ηελ θαηαζηξνθή ηεο Άζθξαο από ηνπο

Θεζπηνύο κεηαθέξζεθαλ ζηνλ Οξρνκελό θαη ζηνλ αλεγεξζέληα εθεί ηάθνλ

ηνπ εραξάρζε ην παξαθάηνπ επίγξακκα, πνπ απνδίδεηαη ζηνλ Πίλδαξν:

Χαίρε δις ηβήζας και δις ηάθοσς ανηιβολήζας,

Ηζίοδ' ανθρώποις μέηρον έτων ζοθίας.

(Χαίρε, Ηζίοδε, ποσ δνό θορές έζηζες νεανική ζωή

και ζοσ 'λαταν δσό ηάθοι και ποσ καηέτεις ηη ζοθία,

όζο μπορούν να ηην καηέτοσν οι άνθρωποι).

Σεκεησηένλ όηη από ηελ αξραίαλ αθόκα επνρήλ επιάζηε θάπνηνο ζξύινο,

ζύκθσλα κε ηνλ νπνίνλ ππήξμαλ δύν Ηζίνδνη, πξεζβύηεξνο θαη λεώηεξνο,

κε δηαθνξάλ ειηθίαο ελόο πεξίπνπ αηώλνο. Ο ζξύινο απηόο βξήθελ νπαδνύο

θαη ππνζηεξηρηέο θαη θαηά ηνπο κεηαγελέζηεξνπο ρξόλνπο κέρξη ηηο κέξεο

καο. Έηζη νη ζύγρξνλνη καο από ηνπο δηθνύο καο Σπ. Φίιηππαο θαη Π.

Λεθαηζάο ππνζηεξίδνπλ κε ίζε πεηζηηθόηεηα ν θαζέλαο, ν κελ πξώηνο (βι.

Ηζηόδνπ Έξγα θαη Ηκέξαη ππό Σπ. Φίιηππα, Πάππξνο, Αζήλαη 1951) όηη

έλαο θαη κόλνλ Ηζίνδνο ππήξμελ, ν δε δεύηε-

1

ξνο (βι. Ηζηόδνπ Θενγνλία ππό Π. Λεθαηζά, Πάππξνο, Αζήλαη 1938), όηη

δύν Ηζίνδνη ππήξμαλ, λεώηεξνο θαη πξεζβύηεξνο, ζύκθσλα κε όζα είπακε

παξαπόλνπ. Όπσο θαη αλ έρεη ην δήηεκα, ε αξραηόηεηα εγλώξηδε κε ην όλνκα

ηνπ Ηζίνδνπ έλα κεγάιν θύθιν πνηεκάησλ άληζεο αμίαο θαη κεγάιεο

ζπνπδαηόηεηαο ζεκάησλ, ηα παξαθάησ:

1) Έξγα θαη Ηκέξαη, έπνο εζηθνδηδαθηηθνύ πεξηερνκέλνπ από 828

δαθηπιηθνύο εμακέηξνπο ζηίρνπο.

2) Θενγνλία, ζξεζθεπηηθνύ πεξηερνκέλνπ, έπνο από 1.022 ζηίρνπο, όπνπ

πεξηγξάθεηαη ην θνζκνγνληθό ζύζηεκα ζε ζπλάξηεζε κε ηελ ηζηνξία ηεο

θαηαγσγήο ησλ ζεώλ.

3) Ηνίαη* ή Γπλαηθώλ Καηάινγνο, ή απιώο Καηάινγνο, εξσνγνληθνύ

πεξηερνκέλνπ έπνο απνηεινύκελνλ από πέληε βηβιία, όπνπ εμπκλνύληαλ ηα

Δσξηθά θαη Αηνιηθά αξηζηνθξαηηθά γέλε, ηα νπνία επίζηεπαλ όηη είραλ

γελάξρεο ζενύο, πνπ ζπλεδεύρηεθαλ θνηλέο ζλεηέο, ή θαη ζεέο πνπ

ζπλεδεύρηεθαλ θνηλνύο ζλεηνύο. Από ηηο Ηνίεο δηαζώζεθαλ ειάρηζηα ρσξίο

ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ, απνζπάζκαηα θη απηά αθξσηεξηαζκέλα, ην

κεγαιύηεξνλ από ηα νπνία αλαθέξεηαη ζηελ σξαία Ειέλε. Τκήκα ησλ Ηνηώλ

ήζαλ θαη αη ιεγόκελνη «Μεγάιαη Ηνίαη», πνπ νλνκάζηεθαλ Μεγάιαη, γηαηί,

αλ θαη απνηεινύζαλ ην Ε' βηβιίνλ ησλ «Ηνηώλ», εθάιπ-πηαλ θαη

ππεξέβαηλαλ ζε έθηαζε ηα ηέζζεξα πξνεγνύκελα.

(*0 παπάδοξορ ηίηλορ «Ηοίαι» δόθηκε από ηοςρ Αλεξανδπινούρ ζ' ένα

μεγάλο ημήμα ηηρ «Θεογονίαρ» ηος ποιηηή, εκ ηος όηι κάθε κεθάλαιον

ηος έπγος άπσιζε με ηιρ λέξειρ «η οίη». Φαίνεηαι όηι ζηο πποοίμιο ηος

έλεγεν όηι ηέηοιερ γςναίκερ δεν ςπήπξαν άλλερ οία ήηο η..., ή οία ήηο η...,

αλλ' οςδέ και ζηο μέλλον θα γεννηθούν ηέηοιερ οία ήηο η..., ή οία ήηο

η...)

4) Αζπίο Ηξαθιένπο, πνίεκα από 480 δαρηπιηθά εμάκεηξα, όπνπ πεξη-

γξάθεηαη ε ζπίδα ηνπ Ηξαθιή, όηαλ εκνλνκάρεζε κε ηνλ γηό ηνπ ζενύ Αξε

Κύθλνλ.

5) Μεγάια Έξγα, έπνο πνηθίιεο εζηθνζξεζθεπηηθήο ύιεο.

6) Αζηξνλνκία, έπνο κπζνινγηθνύ πεξηερνκέλνπ.

7) Μειακπνδία ή Μειακπόδεηα, απνθξπθηθνύ ραξαθηήξα πνίεκα, όπνπ

εμηζηνξνύληαλ ηα θαηνξζώκαηα ηνπ πεξίθεκνπ κάληε Μειάκπνδα.

8) Δάθηπινη Ιδαίνη απνθξπθηθνύ επίζεο ραξαθηήξα έπνο, όπνπ γίλεηαη

ιόγνο γηα κπζνινγηθά όληα ζηελ Κξήηε, πνπ θαηεξγάδνπληαλ ην ζίδεξν θαη

αλάζξεςαλ ζηελ Ίδε ην Δία.

2

9) Φείξσλνο Υπνζήθαη, απάλζηζκα εζηθώλ εληνιώλ, πνπ δηαηύπσζελ

ν Κέληαπξνο Φείξσλ γηα ηνπο ήξσεο, πνπ εθπαηδεύνπληαλ θνληά ηνπ,

ηνλ Ιάζνλα, ην Θεζέα θ.ιπ. Απ' απηό ην έπνο δηαζώζεθε θαη ην πεξίθε-

κν γλσκηθό παξάγγεικα:

«Μηδενί δίκην δικάζης πριν αμφοίν μνθον ακούζης».

10) Κήπθνο Γάκνη, άγλσζηεο ππόζεζεο έπνο.

11) Αηγίκηνο, έπνο, πνπ πξαγκαηεύνπληαλ ηνλ πόιεκν κεηαμύ ηνπ βαζηιηά

ησλ Δσξηέσλ Αηγηκίνπ θαη ησλ Λαπηζώλ, θαζώο θαη ηηο γελεαινγηθέο

παξαδόζεηο θαη ηνπο κύζνπο ησλ Εππαηξηδώλ Δσξηέσλ, όπσο ήζαλ νη

Ηξαθιείδεο.

12) Θεζέσο θαη Πεηξίζνπ εηο Αδνπ θαηάβαζηο, όπνπ αλαθέξνπληαλ «σο

Θεζεύο εηο ηνλ Άδελ νκνύ Πεηξίζσ θαηαβαίε».

13) Επηζαιάκηνλ εηο Πειέα θαη Θέηηλ, ή Θέηηδνο θαη Πειέσο Γάκνη.

Πεξηέγξαθε ηνπο γάκνπο ηνπ Πειέα κε ηε ζεά Θέηε.

14) Γεο Πεξίνδνο, γεσγξαθηθνύ πεξηερνκέλνπ έπνο.

15) Οξληζνκαληεία, από ηνλ ηίηιν ηνπ κπνξνύκε λα καληέςνπκε ην

πεξηερόκελόλ ηνπ, γηαηί ηίπνη' άιιν δελ πεξηζώζεθε.

16) Έπε Μαληηθά, ζπιινγή έκκεηξσλ ρξεζκώλ θαη άιισλ εζηθώλ

παξαγγεικάησλ.

17) Εμεγήζεηο επί Τέξαζηλ, πνίεκα, όπνπ εξκελεύνπληαλ ε ζεκαζία

ηεξαησδώλ γελλεκάησλ, δώσλ ή αλζξώπσλ θαη εμαηξεηηθώλ θπζηθώλ

θαηλνκέλσλ.

18) Επηθήδεηνο εηο βάηξαρνλ. Τίπνη' άιιν δελ είλαη γλσζηόλ εθηόο από ηνλ

ηίηιν ηνπ, πνπ ηνλ αλαθέξεη ε Σνύδα.

Από ηελ πιεζώξα απηή ησλ επώλ, πνπ απνδίδνληαη ζηνλ Ηζίνδν, ηόζνλ ε

παιηά όζνλ θαη ε λεώηεξε έξεπλα, κόλνλ ηα δύν πξώηα δέρεηαη νκόθσλα ζα

γλήζηα έξγα ηνπ Ηζηόδνπ. Τα δύν δεύηεξα δει. ηελ «Αζπίδα ηνπ

Ηξαθιένπο» θαη ηαο «Ηνίαο» νη πεξζόηεξνη ηα ζεσξνύλ λόζα- ππάξρνπλ

όκσο θαη νη ππνζηεξίδνληεο όηη είλαη έξγα ηνπ Ηζηόδνπ. Έλαο απ' απηνύο

είλαη από ηνπο δηθνύο καο θαη ν ζύγρξνλνο Σπ. Φίιηππνο. Όια η' άιια ην

ζύλνινλ ησλ κειεηεηώλ αξραίσλ θαη λεσηέξσλ ηα ζεσξεί ζαλ έξγα, πνπ

απνδίδνληαη θαθώο ζηνλ Ηζίνδν, θαη πνπ ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηνλ θύθιν ηεο

Ηζηόδεηαο πνίεζεο γηα δηάθνξνπο ιόγνπο, έλαο από ηνπο νπνίνπο είλαη ε

ύπαξμε ζ' απηά θνηλώλ κε ηα γλήζηα έξγα ραξαθηεξηζηηθώλ.

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΙ Δηά ηελ θαηαλόεζηλ ηνπ Ηζηόδνπ θαζώο άιισο ηε θαη νηνπδήπνηε άιινπ

αξραίνπ πνηεηνύ δένλ λα έρσκελ ππ' όςηλ ηαο ζπλζήθαο ηνπ πεξηβάιινληνο

έλζα έδεζελ. Εάλ δελ κεηαθεξζώκελ λνεξώο εηο ηελ θνηλσλίαλ ηεο επνρήο

ηνπ λα δήζσκελ κε ηνπο βαζηιείο ηνπ θαη κε ηνπο γεσξγνύο ηνπ θαη κε ηνπο

πνηκέλαο ηνπ θαη κε ηαο δνμαζίαο ησλ δελ ζα εκβαζύλσκελ όζνλ αμίδεη εηο ην

έξγνλ ηνπ.

Ο κνπζόιεπηνο Ηζίνδνο είλαη έλαο πνηκήλ, πνπ έδεζελ εηο επνρήλ κεγάισλ

θνηλσληθώλ αληηζέζεσλ κεηαμύ ηεο αλαπηπζζόκελεο βηνηερληθήο νηθνλνκίαο

θαηά ηνπ ζηνηρείνπ ησλ παιαηώλ ζεζκώλ ηεο αξηζηνθξαηίαο. Οη κεγάινη

γαηνθηήκνλεο νη «άξηζηνη» είρνλ ππνδνπιώζεη ηαο κάδαο ηνπ πιεζπζκνύ, θαη

αίηαη αληηδξώζαη εγσλίδνλην λα επηηύρνπλ θαιιηηέξαο ζπλζήθαο. Η

πξνζπάζεηα ηνπο απηή αληηθαηνπηξίδεηαη πηζηώο εηο ην αξραηόηαηνλ ηνύην

έπνο ηνπ νπνίνπ πηζηώο εηο ην αξραηόηαηνλ ηνύην έπνο ηνπ νπνίνπ ν πνηεηήο

<γξάθεη ε ηζηνξία ηεο ειιεληθήο ινγνηερλίαο ηεο Αθαδεκίαο Επηζηεκώλ ηεο

Ε.Σ.Σ.Δ. έθδνζηο Κέδξνπ 1957> «είλαη θπξίσο έλαο άλζξσπνο, πνπ ζέβεηαη

πάλσ απ' όια ηελ εξγαζία. Είρε ζπλεζίζεη ν ίδηνο ζηηο ζθιεξέο ζπλζήθεο ηεο

θαζεκεξηλήο δσήο, ζην κόρζν ηεο δνπιεηάο, πνπ ηόζν πεληρξά αληακείβεηαη.

Γη' απηό θαη θαηαπηάλεηαη ηόζν ηνικεξά κε ην ζνβαξό ηνπ έξγν· λα δώζεη

έλα θώδηθα ηεο ιατθήο ζνθίαο, πνπ εθιεξνδόηεζαλ νη αηώλεο θαη κάιηζηα ζε

πνηεηηθή κνξθή, ζ' έλα πνίεκα πνπ ζα κπνξεί λα ρξεζηκεύεη ζαλ γξαπηόο

λόκνο γηα ηνλ άλζξσπν, πνπ είλαη δεκέλνο κε ηε γε, ηελ πεγή ηεο ύπαξμεο

ηνπ. Αθνζησκέλνο ζ' απηή ηελ θεληξηθή ηδέα ν πνηεηήο, θπηηάδεη ηνικεξά

θαηά πξόζσπν όιεο ηηο απνγνεηεύζεηο θαη ηηο πίθξεο, πνπ είλαη ε κνίξα ηνπ

εξγαδόκελνπ εδώ θαη πάξα πνιιά ρξόληα, θαη βάδνπλ ηε ζθξαγίδα ηνπο ζηελ

ςπρηθή ηνπ δηάζεζε. Έξγν ηνικεξό, πνπ δείρλεη ηε κεγάιε εζηθή δύλακε ηνπ

ζπγγξαθέα, δύλακε ζθπξειαηεκέλε κέζα ζηε ζθιεξή πείξα ηεο δσήο. Ελώ ε

ζπλεζηζκέλε πνίεζε απνζηξέθεη ην πξόζσπν από ηνλ πξαγκαηηθό θόζκν, γηα

λα αλαδεηήζεη ζηνλ θόζκν ησλ ηδεώλ ηε ιήζε, γηα λα απαιιαγεί έηζη από ηελ

αλία θαη ηα βάζαλα ηεο δσήο εδώ έρνπκε κπξνζηά καο έλα πνηεηή, πνπ ελώ

δηαζέηεη πεξζόηεξν από θάζε άιινλ ηελ ηθαλόηεηα λα αθήλεη ειεύζεξε ηελ

θαληαζία ηνπ θαη λα βπζίδεηαη ζηελ πεξηνρή ηνπ κύζνπ, πξνηηκά λα κε

ζπάδεη ηνπο δεζκνύο ηνπ κε ηε γε θαη ηελ θαζεκεξηλή δσή».

Τνηνύηνο ινηπόλ σλ ν πνηεηήο κάο δίδεη εηθόλα ηεο επνρήο ηνπ κε ην

1

έξγνλ ηνπ «Έξγα θαη Ηκέξαη» εηο ηελ αλάιπζηλ ηνπ νπνίνπ εηζεξρόκε-ζα.

Τν έξγνλ απνηειείηαη από ηξία κέξε. Εηο ην πξώηνλ κέξνο <ζηίρ. 1-382>

κε επίθιεζηλ πξνο ηαο Μνύζαο θαιεί ηνλ παηέξα Δία λα θξίλεη όζαο

ζύκβνπινο πξόθεηηαη λα δώζεη εηο ηνλ αδειθόλ ηνπ Πέξζελ. Αη ζπκβνπιαί

ηνπ, είλαη έλα είδνο θινγεξνύ θεξύγκαηνο επί ζέκαηνο εζηθνύ ηεο πάιεο

κεηαμύ δηθαηνζύλεο θαη εξγαζίαο εμ' ελόο, αδηθίαο θαη θπγνπνλίαο εμ'

εηέξνπ. Όζηηο δελ εξγάδεηαη ζα δήζεη αδηθώλ, αιι' αδηθώλ έξρεηαη εηο έξηδα

πξνο ηνπο αδηθνύκελνπο. Ούησ πξνρσξώλ ν πνηεηήο δηαπηζηώλεη ηελ

ύπαξμηλ δύν εηδώλ Έξηδνο ηεο θαιήο, ε νπνία παξαθηλεί ηνπο αλζξώπνπο εηο

ηελ ελ γέλεη άκηιινλ ηεο εξγαζίαο, θαη ηεο θαθήο, ε νπνία σζεί ηνλ κε

εξγαδόκελνλ εηο αδηθίαο. Αη άζπνπνη έξηδεο θαηαιήγνπλ εηο θαθήλ

θαηαζηξνθήλ. Καιιίηεξνλ λα αξθείηαη ηηο εηο ην ήκηζπ παξά λα

δηαπιεθηίδεηαη δηά ην όινλ. Τελ εξγαζίαλ ηελ θαζηέξσζελ ν Ζεπο σο

ηηκσξίαλ ησλ αλζξώπσλ θαη σο αληίβαξνλ ηξόπνλ ηηλά εηο ην θαιόλ, πνπ

ηνπο έθαλε ν Πξνκεζεύο δίδνληαο εηο απηνύο ην ππξ, ην νπνίνλ έθιεςελ από

ην Δία. Με απηήλ ηνπ ηελ πξάμηλ εμώξγηζε κάιηζηα ηνζνύηνλ ηνλ Δία ώζηε

ηνλ ελάγθα-ζε λα ζηείιεη εηο ηνπο αλζξώπνπο ην πξώηνλ θαθόλ θαη απηό ήην

ε γπλαίθα, ε Παλδώξα, ε νπνία ήλνημε ηνλ πιήξε θαθώλ πίζνλ θαη

δηε-ζθνξπίζζεζαλ εηο ηελ γελ όια ηα θαθά. Ελ ηε επζπιαρλία ηνπ όκσο

επξόβιεςε λα παξακείλεη εληόο ηνπ πίζνπ ε Ειπίο θαη δηά ηνύην νη άλζξσπνη

εξγάδνληαη από ηόηε θαη κνρζνύλ έρνληεο παξεγνξίαλ ηελ ειπίδα. Η

θπγνπνλία θαη ε αδηθία νδεγνύλ εηο ηνλ όιεζξνλ. Τν δίδαγκα απηό εμάγεηαη

από ηνλ κύζνλ απηόλ πξώηνλ γέλνο αλζξώπσλ ππήξμε ην ρξπζνύλ. Τν γέλνο

απηόο έδε ακέξηκλνλ, δηόηη ε γε αθαιιηέξγεηε ηνπο παξείρελ όια ηα αγαζά

ρσξίο λα εξγάδνληαη. Οη άλζξσπνη ηνπ γέλνπο απηνύ κεηά ζάλαηνλ γπξίδνπλ

επάλσ εηο ηελ γελ σο πλεύκαηα «θαινήζθησηα» θξίλνπλ ηαο δηαθνξάο θαη ηα

θαθά ηα έξγα.

Ηθνινύζεζε ην δεύηεξνλ γέλνο ην αξγπξνύλ θαη νη άλζξσπνη ηνπ ύζηεξα

απν εθαηνληαεηή βίνλ λεπίνπ επεδίδνλην εηο πξάμεηο βίαο θαη

αιιεινεμνληώζεζαλ. Τόηε νη ζενί έπιαζζαλ ην ηξίηνλ γέλνο ην ραι-θνύλ,

πνπ θαη απηό εθαλίζζε, δηόηη κόλνλ έξγνλ είρε ηνπ Άξεσο ηα πνιπζηέλαθηα

έξγα θαη ηαο αδηθίαο. Μεηά απ' απηό έπιαζζαλ ην γέλνο ησλ εξώσλ

δηθαηόηεξνλ θαη θαιιίηεξνλ από ηα άιια θαη εηο απηό ν Ζεπο επεθύιαμελ

δόμαλ ακάξαληνλ, δηόηη πνιινί από ηνπο

2

αλζξώπνπο ηνπ κεηεθέξζεζαλ δώληεο εηο ηαο λήζνπο ησλ καθόξσλ, αιιά θαη

όζνη απέζαλνλ, απέζαλνλ ελδόμσο εηο ηνπο πνιέκνπο ησλ Θεβώλ θαη ηεο

Τξνίαο. Τειεπηαίνλ γέλνο έπιαζζαλ ην ζηδεξνύλ, κνίξα ηνπ νπνίνπ είλαη λα

ππνθέξεη, λα θνπηάδεη ζθιεξά. Τελ κνίξαλ απηήλ ηελ ρεηξνηεξεύνπλ νη

άλζξσπνη ηνπ κε ηελ απάηελ θαη ηελ βίαλ θαη ηελ πεξηθξόλεζηλ πξνο ην

δίθαηνλ. Η Αηδώο θαη ε Νέκεζηο εηνηκάδνληαη λα εγθαηαιείςνπλ ηελ γελ. Οη

ηζρπξνί όκνηνη κε ηνλ αξπαθηηθόλ ηέξαθα, πνπ θξαηεί εηο ηνπο όλπραο ηνπ ηελ

γιπθύιαινλ αεδόλα θαηα-ρξώληαη ηελ δύλακίλ ησλ. Ο Όξθνο όκσο θαη ε

Δηθαηνζύλε, όηαλ πβξίδνληαη δεηνύλ εθδίθεζηλ θαη ν Ζεπο ηνπο αθνύεη.

Αγαπά ηνπο δηθαίνπο. Η νηθνγέλεηα ηνπο πξνθόπηεη θαη νη αγξνί ηνπο γέκνπλ

θαξπώλ, θαη εηξήλε βαζηιεύεη κεηαμύ ησλ αληηζέησο ηνπο αδίθνπο πιήηηεη

δηά πνιιαπιώλ ζπκθνξώλ. Επνκέλσο νη ηζρπξνί έρνληεο ηαύηα ππ' όςηλ ησλ

αο ζέβσληαη ηελ δηθαηνζύλελ. Δηόηη ν Ζεπο ηνπο παξαθνινπζεί θαη ηνπο

επηβιέπεη κε ηξηάθνληα ρηιηάδαο αόξαηνπο θαη αζαλάηνπο θξνπξνύο, νίηηλεο

πεξηηξέρνπλ ηελ γελ θαη θαηαγγέιινπλ εηο απηόλ ηαο αλνκίαο. Εηο ηνπο

άιινπο ζπληζηά ηελ εξγαζίαλ θαη ηελ ζενζέβεη-αλ δηά λα έρνπλ ηελ εύλνηαλ

ησλ ζεώλ, θαη δηά λα επηηύρνπλ απηό παξέρεη ηαο ζύκβνπινο ηνπ, πσο πξέπεη

λα ζπκπεξηθέξνληαη πξνο θίινπο θαη ερζξνύο, πξνο γείηνλαο θαη γλσζηνύο,

θαη ηέινο ζπληζηά ηε θεηδώ θαη ηελ νηθνλνκίαλ. Χαξαθηεξηζηηθή είλαη

εληαύζα ε πεξηγξαθή ηεο Αξεηήο πνπ θαηνηθεί εηο απξόζηηνπο θνξπθάο, όπνπ

νδεγεί δύζβαηνο θαη αλεθνξηθόο δξόκνο:

«Κι' ασηά, Πέρζη, μωρόηαηε, θα ειπώ για ηο καλό ζον: Την ατρειόηηηα μπορεί καθένας ν' αποτηήζει εύκολα- όηι ζύνηομος κι' ίζος είναι ο δρόμος. Όμως μπροζηά απ' ηην αρεηήν εβάλαν οι Ολύμπιοι κόποσς κι' ο δρόμος ηης μακρός είναι και ανηθόρα

και ζηην αρτήν ανώμαλος. Μα ζηην κορθή ζα θηάζεις όζο κι' αν είν' απρόζιηη εύκολα πιά ηη βρίζκεις». Εηο ην δεύηεξνλ κέξνο ηνπ δηδαθηηθνύ ηνύηνπ έπνπο <ζηίρ. 383-764> ν

πνηεηήο παξέρεη νδεγίαο δηά ηαο γεσξγηθόο αζρνιίαο, ηελ λαπηηιίαλ θαη ην

εκπόξηνλ, ηνλ γάκνλ θαη δηάθνξα βηνηηθά δεηήκαηα. Είλαη έλαο πξαγκαηηθόο

γεσξγηθόο θώδημ θαη παξ' όινπ, πνπ ν πνηεηήο ζπγθεληξώλεη εδώ ζσξείαλ

θαζαξώλ πξαθηηθώλ ζπκβνπιώλ θαη ηερληθώλ πεξηγξαθώλ <π.ρ. ιεπηνκεξήο

πεξηγξαθή ηεο θαηαζθεπήο ηνπ αξόηξνπ

1

(ζηίρ. 427-436)>, έρεη σο ηόζν αξθεηήλ θαιιηηερληθή λ αμίαλ.

Χαξαθηεξηζηηθή π.ρ. είλαη ε παξαζηαηηθόηεο ηεο εηθόλαο ηνπ ςπρξνύ βνξέα.

«Τν κήλα Ιαλνπάξην, —κέξεο θαθέο— πνπ βόδηα,

ςνθνύλ λα πξνθπιάγεζζε απ' ην ζθιεξό ηνλ πάγν πνπ πέθηεη πάλσ ζηελ μεξά, ζύληαο από ηε Θξάθε πλεύζεη βνξηάο, πνπ ηελ πιαηηά ηε ζάιαζζ' αγξηεύεη θη' ε δαζσκέλε ε ζηεξηά κνπγγξίδεη θαη πνπ δέληξα θαη έιαηα αςειόθνπληα ζηα όξε ζηα ξνπκάληα ζηε πνιπζξέπηξα ξίρλεη γεο θη' όια ηα δάζε βόγγνπλ.

Τ' αγξίκηα βάδνπλ ηελ νπξά απ' ην ηξόκν ηνπο ζηα ζθέιε...» Δηο ην ηκήκα ηνύην ηνπ πνηήκαηνο δελ είλαη νιηγώηεξνλ παξαζηαηηθή ε

πεξηγξαθή ηνπ ζεξηλνύ θαύζσλνο, όηαλ ν εξγάηεο - γεσξγόο αλαπαύεηαη

πξνο ζηηγκήλ ππό ηελ ζθηάλ βξάρνπ κε έλα θύπειιν θξαζί ζην ρέξη.

«Κη' όηαλ αλζίδεη ν ζθόιπκπξνο θαη θνιιεηόο ζην δέληξν ηξαγνπδηζηήο ν ηδίηδηξαο ζηνπ ζέξνπο ην ιηνπύξη

απ' ηα θηεξά ηνπ ερεξό ζθνξπάεη ηξαγνύδη, ηόηεο νη γίδεο είλαη πηίν παρηέο θαη ην θξαζί ιηγνύξα θαη νη γπλαίθεο πηό ζεξκέο θαη ραπλσκέλνη νη άληξεο όηη ν γήιηνο θεθαιή θαη γόλαηα ηνπο θαίεη θη' έρνπλ ςεκέλν απ' ηελ πνιιή ηελ θάςα ην θνξκί ηνπο. Χαξά ζνπ ηόηε βύβιηλν θξαζί λά 'ρεηο θαη ήζθην

γαιαηνδύκσην ςσκί θαη γάια από θαηζίθεο απνθνκκέλεο θη' άγελλεο γειάδαο βιαζηνθάγαο θη' εξίθσλ πξσηνγέλλεησλ θξέαο, θαη θαζηζκέλνο ζηνλ ήζθην θόθθηλν θξαζί λα πίλεηο ρνξηαζκέλνο ην πξόζσπν ζνπ ζηξέθνληαο ζην δξνζεξό πνλέληε». Τν ηξίην κέξνο <765-828> αλαθέξεη ηαο εκέξαο, αη νπνίαη είλαη

θαηάιιεινη δη' εθάζηελ εξγαζίαλ. Δηο ηελ νπζίαλ όκσο είλαη κηά ζπιινγή

από δηαθόξνπο πξνιήςεηο ηεο επνρήο ηνπ. Ταο εκέξαο δηαθξίλεη εηο ηπρεξάο

θαη άηπρνπο.

«Άιινηε κάλλα θη' άιινηε κεηξπά είλαη ε κέξα». Δλ θαηαθιείδη ζεκενύκελ όηη ην πνίεκα παξά ηελ θαιιηηερληθήλ θαη

ινγνηερληθήλ ηνπ αμίαλ δελ παξνπζηάδεη πιήξε ελόηεηα. Ταύηελ επε-

ρείξεζαλ νη εθδόηαη λα δηνξζώζνπλ δηά κεηαζέζεσο ησλ ζηίρσλ.

ΗΣΙΟΔΟΥ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ

Απόδνζε ζε ζηίρνπο

Τεο Πηεξίαο ζξέκκαηα πκλνηερλίηξεο Μνύζεο θαιέζηε κε

ηνπο ύκλνπο ζαο ην Γία ην γνληό ζαο, πνπ ηνπο ζλεηνύο, ή

δνμαζηνύο, ή άζεκνπο ηνπο θάλεη, ή μαθνπζηνύο, ή άγλσζηνπο,

ηη εύθνια θξαηύλεη αδύλακνλ θαη εύθνια ζπληξίβεη

αλδξεησκέλνλ. Βνπιηάδεη ηνλ επηθαλή, ηνλ αθαλή πξνάγεη

νξζώλεη εύθνια θπξηόλ, δαξώλεη μππαζκέλνλ ν Γίαο ν

ςειόζπηζηνο, ν ςεινβξνληνξίρηεο. Ω Γία, δόζε πξνζνρή,

άθνπζε, βιέπε, θξίλε ζσζηά θαη δίθηα· ζε λα εηπώ ζηνλ Πέξζε

ηηο αιήζεηεο. Δίδνο Δξίδσλ πα ζηε γε ππάξρεη όρη έλα κόλ' δύν-

θη' έρεη αληίζεηε βνπιή ε θάζε κία-ηε κηά ηνπο ν ζηνραζηηθόο ζα

ηελ παηλές', ε άιιε είλαη αηζρξή· θαπγά δεηά θη' ακάρε ε

ζηρακέλε. Καλείο καο ηελ πηθξή Έξηδα δελ αγαπά θαη κόλνλ

από αλάγθε ηελ ηηκνύλ, γηαηί νη ζενί ην ζέινπλ. Τελ άιι' ε

Νύρηα γέλλεζε πξσηύηεξα ε καύξε θη' ν Γίαο ν ςειόζξνλνο, ν

κέγαο θπβεξλήηεο θαη ζηνπο ζλεηνύο κα θαη ζηε γεο ηελ έβαιε

ηηο ξίδεο, θη' είλαη θαιή. Αλίθαλν ζπξώρλεη ζηελ εξγαζία· ηη

αλάγθε ληώζεη ν θαζείο λα εξγαζζεί ζαλ βιέπεη πινύζην λα

ζπεύδεη ζη' όξγσκα, ζην θύηεκα θαη ζ' άιιεο αλάγθεο ηνπ

λνηθνθπξηνύ- ν γείηνλαο δειεύεη ηνλ πξνθνκκέλν γείηνλα θαη

ζέιεη λα ηνλ θηάζεη ν θαλαηάο ηνλ θαλαηά, ηερλίηεο ηνλ ηερλίηε,

ηξαγνπδηζηήο ηξαγνπδηζηή, δεηηάλνο ην δεηηάλν. Σην λνπ ζνπ,

Πέξζε, βάιε απηά θη' αο κε ζε εκπνδίδεη ε Έξηδα ε ραηξέθαθε

απ' ηε δνπιεηά ζνπ, θξίζεο γηα λα δεηάο, αθνύγνληαο ζηηο

ζπληπρηέο ηη ιέλε. Σε ιόγηα θαη θηινλεηθηέο δελ ράλεη ηνλ θαηξό

ηνπ όπνηνο κέζα ζη' ακπάξη ηνπ δελ έρεη ηεο ρξνληάο ηνπ

1 ΗΘΟΔΟΤ

ηεο γεο ην ζεξηλό θαξπό ηεο Δήκεηξαο ην ζηάξη,.

Άκα ρνξηάζεηο απ' απηό ζηήλε θαπγά θη' αγώλα

γηα μέλα πξάγκαηα. Φνξέο λα θάλεηο δπό ην ίδην

δε ζά 'λαη πηά ζην ρέξη ζνπ· Μόλ' αο ζπκβηβαζηνύκε 35

κε δίθηα θξίζε, πνπ θη ν Ζεπο ηε ζέιεη γηα θαιό καο.

Ση ηώξα ηελ θιεξνλνκηά κνηξάζακε θαη άιια

πνιιά επήξεο βαζηιείο πηάλνληαο δσξνράθηεο,

πνπ θαη απηή καο πξόθεηηαη ηε δίθε λα δθάζνπλ.

Οη θνύθηνη! δελ θαληάδνληαη πώο πηόηεξν αμίδεη

από ην όιν ην κηζό, νπδέ γλσξίδνπλ πόζε 40

μαιάθξσζε ν ζθέξδνπθιαο θξύβεη θαη ε κνιόρα.

Κξύβνπλ ηα κέζα νη ζενί απ' ηνπο ζλεηνύο ηνπ βίνπ·

αιιηώο εκέξαο κηάο δνπιεηά ζά 'θηαλε λα ζνπ δώζεη,

όζα ζην ρξόλν ρξεηάδνληαη θη' αλ άλεξγνο θαζόζνπλ.

Σόηε ην δνηάθη ζην θαπλό επάλσ ζα θξεκνύζεο 45

θαη βόδηα ζ' αλαζαίλαλε,θαη θακαηάξεο κνύιεο.

Όκσο ν Δίαο ηά 'θξπςελ απ' ην πνιύ ζπκό ηνπ,

πνπ ν πακπόλεξνο Σηηάλαο ηνλ γέιαζε ν Πξνκεζέαο·

γη' απηό θαη ζιίςεο ζηνπο ζλεηνύο βαξηέο εκεραλεύηε

θαη ηε θσηηά ηνπο έθξπςε· κα ράξε ησλ αλζξώπσλ 50

θαηόπηλ ηνπ Θαπεηνύ ην αληξεησκέλν ηέθλν

ηελ έθιεςελ απ' ην ζνθό ην Δία θξύβνληαο ηελ

ζην θνίιν λαξζεθόξαβδνπ πξηλ θαλ ην ληώζεη εθείλνο.

Πιελ ζύκσζε άκα ηό 'λησζε θη' είπ' ν λεθνζπλάρηεο:

«Ε! ηνπ Θαπεηνύ πγηέ, πηό πνλεξέ απ' όινπο

ραίξεζαη πνύ 'θιεςεο ην ππξ θαη γέιαζεο θαη κέλα, 55

κα ζπθνξά ζά 'λαη γηα ζε θαη ηνπο ζλεηνύο κεγάιε·

ηη ζα ηνπο δώζσ αληί θσηηάο θαθό π' όινη ζα ηό 'ρνπλ

θξπθή ραξά αγθαιηάδνληαο ην ίδην ην θαθό ηνπο».

Είπε θαη ρακνγέιαζε ζεώλ θη' αλδξώλ ν θύξεο·

θαη πξόζηαμε ηνλ μαθνπζηό ηνλ Ήθαηζην λα ζκίμεη 60

ακέζσο ρώκα θαη λεξό θαη δίλνληαο ηνπ αλζξώπνπ

ιαιηά θαη ξώκε όκνξθν λα εκθαλίζεη πιάζκα

παξζέλαο εξσηηάξηθν ζεόκνηαζηεο ζηελ όςε.

Πξόζηαμε θαη ηελ Αζελά λα ηε δηδάμεη ηέρλεο,

παλί λα πθάλεη μνκπιηαζηό· θη' είπε ζηελ Αθξνδίηε

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΘ 2

κηά θάπνηα ζην θεθάιη ηεο λα πεξηρύζεη ράξε

65

θαη πηζπκηά δπζβάζηαρηε θαη ζπιαρλνθάγεο ιύπεο.

Πξόζηαμε θαη ηνλ πιαλεπηήλ Εξκή ηνλ Αξγνθόλν

κε λνπ ζξαζύ θη' απαηειό λα ηελ πξνηθίζεη ήζνο.

Είπε θη' απηνί ζην βαζηιηά ππάθνπζαλ ην Δία.

Κη' επζύο ν θνζκνμάθνπζηνο έθηηαμελ ν ζαθάηεο 70

πιάζκα παξζέλαο ληξνπαιήο σο ηό 'ζειελ ν Δίαο.

Η Αζελά ην ζηόιηζε, ηεο έβαιε θαη δώλε

θη' νη Υάξηηεο θη' ε ζεβαζηή Πεηζώ ηεο εθξεκάζαλ

ρξπζά γηνξληάληα ζην ιαηκό θη' νη Ώξεο ηεο θόξεζαλ

ζηεθάλη από ινύινπδα ηεο άλνημεο θηηαγκέλν.

75

Η Αζελά ηεο ηαίξηαδε ζην ζώκα ηα ζηνιίδηα.

Καηόπηλ ν Αξγνθνληάο ν πιαλεπηήο ζηα ζηήζε

ςεπηηέο θαη ιόγηα ζειθηηθά ηεο έβαιε θαη ήζνο

απαηειόλ σο ήζειελ ν βαξπβξόληεο Δίαο.

Ααιηάλ ν θξάρηεο ησλ ζεώλ ηεο έδσζελ αλζξώπνπ 80

θη' είπε Παλδώξα λα ηε ιέλ', ηη πάληεο νη Οιύκπηνη

ηελ θάλαλ δώξν - ζπθνξά ζηνπο ζηηνθάγνπο άληξεο.

Ακα ην δόισκα απηό έθηηαμε ην κνηξαίν,

ηνλ μαθνπζηόλ Αξγνθνληά έζηεηιελ ν παηέξαο

καληαηνθόξν γξήγνξν λα ην θνκίζεη δώξνλ 85

εθ κέξνπο όισλ ησλ ζεώλ πξνο ηνλ Επηκεζέα.

Δελ εζπκήζεθελ απηόο ηα ιόγηα πνπ ηνπ είπελ

ν Πξνκεζεύο λα κε δερηεί δώξνλ πνηέ ηνπ Δία,

κε ζηνπο ζλεηνύο ζπκβεί θαθό, κόλ' πίζσ λα ην ζηείιεη·

κ' αθνύ ην δέρηε έλησζε ηόηε ην ηη θξαηνύζε.

Όληηο σο ηόη' νη άλζξσπνη δνύζαλ ζηε γεο επάλσ 90

δίρσο κεγάια βάζαλα θαη θόπνπο θαη κ' αξξώζηηεο

αγηάηξεπηεο, πνπ ζηνπο ζλεηνύο θέξλνπλ ην καύξν ράξν.

<ηη γξήγνξα γεξλνύλ απηνί θαη ηα θαθά ηνύο βξίζθνπλρ

Μα ζαλ ην θνύπσκα έβγαιε ηνπ πίζνπ ε γπλαίθα

εμέθπγαλ θη' έηζη βαξηέο ζιίςεο ηνλ θόζκν βξήθαλ. 95

ηελ άζπαζηε ηε θπιαθή θάησ από ηα ρείιε

ηνπ πηζαξηνύ απόκεηλε κνλάρα ε Ειπίδα·

δε πέηαμε- ηη πξόιαβελ απηή θαη ην πηζάξη

θαπάθσζε κε ζέιεζε ηνπ ζπλλεθνκαδώρηε.

1 ΗΘΟΔΟΤ

K L άιια αθόκε πνιιά πάζηα γπξλνύλ κεο ζηνπο αλζξώπνπο- 100

όηη θαη γεο θαη ζάιαζζα είλαη θαθά γεκάηεο-

ζσξό αξξώζηηεο ζηνπο ζλεηνύο λύρηα θη' εκέξα πάλε

απηόθιεηεο θαη ηα θαθά ακίιεηεο καο θέξλνπλ,

ηη ηνπο επήξε ηε θσλή ν ζπλεηόο ν Δίαο·

πνπ ηηο βνπιέο ηνπ δε κπνξεί θαλέλαο λ' απνθύγεη. 105

Κη' αλ ζέιεηο κύζνλ άθνπζε θη' άιινλ κε ιίγα ιόγηα

όκνξθα θαη ζηνραζηηθά θαη βάιε ηνλ ζην λνπ ζνπ.

<Πσο απ' ηελ ίδηα ηε γεληά θξαηνύλ ζενί θη' αλζξώπνη>.

Υξπζό ην γέλνο ζηελ αξρή ησλ πξόζθαηξσλ αλζξώπσλ

έπιαζαλ νη αζάλαηνη αθέληεο ηνπ Οιύκπνπ. 110

Όηαλ ν Κξόλνο ήηαλε ηνπ νπξαλνύ αθέληεο

ήζαλ θη' απηνί θη' αλέγλνηαζηνη, σο νη ζενί πεξλνύζαλ

δίρσο ζθνηνύξεο θαη δεηλά- νπδέ ππήξραλ η' άζιηα

ηα γεξαηεηά θαη κε γεξά πόδηα πάληα θαη ρέξηα

καθξάλ απ' όια ηα θαθά μεθάλησλαλ ζηα γιέληηα- 115

Πέζαηλαλ, ιεο θαη ν γιπθόο ηνύο έπαηξλελ ν ύπλνο-

θ' είραλε όια ηα θαιά- ε γεο ε δσνδόηξα

αθαιιηέξγεηε θαξπνύο ηνπο έδηλε πεξίζζηνπο-

θη' απηνί δνύζαλ μεθνύξαζηνη θαη επραξηζηεκέλνη

ζηα πινύηε ηνπο <ζηηο ζηάλεο ηνπο θαη ησλ καθάξσλ θίινη>. 120

Όκσο αθ' όηνπ ζθέπαζελ ε γεο ην γέλνο ηνύην

πλεύκαηα θαινήζθησηα εθείλνη πηά γπξλνύλε

κε γλώκε ηνπ Δία πα ζηε γε θύιαθεο ησλ αλζξώπσλ,

<θαη θξέλνπλ ηηο δηαθνξέο θαη ηα θαθά ηα έξγα

ηξέρνληαο αρλνζθέπαζηνη παληνύ> κνηξάδνπλ πινύηνο- 125

ηη ηνύην ην βαζηιηθό πξνλόκηνλ επήξαλ.

Δεύηεξνλ γέλνο νη ζενί έπιαζζαλ νη Οιύκπηνη

ην αζεκέλην ύζηεξα θαηώηεξ' απ' ην πξώην,

π' νύηε ζην λνπ κε ην ρξπζό έκνηαδελ, ή ζην ζώκα-

ρξόληα κεγάισλε εθαηό παίδνληαο κεο ζην ζπίηη 130

δίπια ζε κάλλα ζηνξγηθή πάληα κσξό ην ηέθλν.

Μα ζύληαο πηά ηα ληάηα ηνπο αλζίδαλ θη' σξίκαδαλ

ιίγε ηνπο έκελε δσή θη' απηή βαζαληζκέλε

απ' ακπαιηά ηνπο. Ση καθξηά ηε θνβεξή ηε βία

δελ ηελ θξαηνύζαλ θαη ζενύο δε ζέιαλ λα ιαηξεύνπλ 135

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΘ 2

θη' νπδέ ζπζίεο ζηνπο βσκνύο ηνπο ηεξνύο λα θάλνπλ,

όπσο ηα ήζε απαηηνύλ θαη ην πξνζηάδεη ε ηάμε.

Γη' απηό ν Δίαο ζύκσζε θαη κε ζηε γε θαηόπηλ

ηνπο έζαςε, ηη ηνπο ζενύο πνζώο δελ εηηκνύζαλ.

Κη' αθνύ ην γέλνο ζθέπαζε θη' απηό ε γεο, εθείλνη 140

ηνπ θάηνπ θόζκνπ κάθαξεο ζλεηνί θαινύληαη θη' είλαη

δεύηεξνη, κα ηηκή θη' απηνύο ηνπο ζπλνδεύεη θάπνηα.

Σξίηνλ ν Δίαο έπιαζζε γέλνο αλζξώπσλ άιιν

ραιθέλην, πνπ δελ έκνηαδε πνζώο κε η' αζεκέλην

από κειηό, θη' ήηαλ ζθιεξό θαη δπλαηό. Καη κ' έξγα 145

ηνπ Άξε πνιπζηέλαρηα γλνηάδνπληαλ θη' αλνκίεο.

Δε ηξώγαλ ζηάξη θη' είραλε ζθιεξή θαξδηά ζαλ πέηξα

θη αιύγηζηε, είραλ δύλακε κεγάιε θη' απ' ηνπο ώκνπο

ζηα ζηηβαξά ηνπο ηα θνξκηά γεξά θύηξσλαλ ρέξηα·

ραιθά ηα όπια ηνπο, ραιθά ηα ζπίηηα ηνπο, ραιθέληα 150

ηα ζύλεξγα· ην ζίδεξν ην καύξν δελ ππήξρελ.

Απηνί ζπλακεηάμπ ηνπο ζθνηώζεθαλ θαη πήγαλ

ζηα ζηριηαζκέλα δώκαηα ηνπ παγεξνύ ηνπ Άδε

άδνμνη. Αλ θαη ηξνκεξνί, ν ζάλαηνο ηνπο πήξελ

ν καύξνο θαη ην ιακπεξό ηνπ ήιηνπ θσο εράζαλ. 155

Αθνύ ε γεο όκσο θη' απηό εζθέπαζε ην γέλνο

ηέηαξηνλ άιιν έπιαζζελ ν Ζεπο ζηε γε ηε ζξέπηξα

πηό δίθαην θη' αλδξεηόηεξν, ην γέλνο ησλ εξώσλ,

πνπ ιέγνληαη θη' εκίζενη θη' είλ' από ηε δηθή καο

ε πξσηπλόηεξε γεληά ζηε γε ηε κπξηνπιήζα. 160

Πόιεκνο όκσο θη απηνπλνύο θαη κάρεο αλδξνθόλεο

άιινπο κεο ζηελ εθηάππιε αθάληζε ηε Θήβα

ζηε γε ηνπ Κάδκνπ, σο κάρνπληαλ γηα ηα ζθαρηά ηνπ Οηδίπνπ,

θη' άιινπο θαη κεο ζηα πινία ηνπο ζηεο ζάιαζζαο ηα πιάηε

ζηελ Σξνία αθνύ ηνπο έθεξε γηα ράξε ηεο Ειέλεο

165

Όληηο εθεί εζθέπαζελ άιινπο ζαλάηνπ πέπινο

θη' αθνύ ν Δίαο μέρσξα απ' ηνπο αλζξώπνπο ζηέγε

ζ' άιινπο θαη κάζα δηαξθή αζθάιηζε θαηόπηλ

ζηε γεο ηνύο ηνπνζέηεζε η' αιάξγα πέξαηα ηεο

απ' ηνπο ζενύο· θαη ξήγαο ηνπο είλαη ν κέγαο Κξόλνο, 169

πνπ ησλ ζεώλ θαη ησλ ζλεηώλ ηνλ έιπζ' ν παηέξαο. 169α

26 Η Σ Ι Ο Δ Ο Υ

Ξέγλνηαζηνη ζηα λεζηά απηνί θάζνπληαη ησλ καθάξσλ 170

θνληά ζηνλ πνιπθύκαην Ωθεαλό, ιεβέληεο

επηπρηζκέλνη, πνπ γιπθό θαξπό ε ζηηνδόηξα

ε γε ηνπο δίλεη ηξεηο θνξέο ζηνλ ίδην ρξόλν κέζα. 173

Τνπο άιινπο πάιη —ηνπο λεθξνύο— ηνπο δόμαζε πεξίζζηα, 173α

θη' νύη' άιιν γέλνο έθακελ ν παληεπόπηεο Δίαο 173β

αλζξώπσλ ηόζν δνμαζηό ζηε γεο ηε πνιπζξέπηξα. 173γ

Αρ! αο κελ έζσλα θη' εγώ ζηεξλά απ' απηνύο ζην πέκπην

λα δσ ην γέλνο, κα κπξνζηά λα πέζαηλα ή θαηόπηλ. 175

Τν ζηδεξέλην ηώξα δεη γέλνο· θη' όιε ηε κέξα

νη θόπνη θαη ηα βάζαλα ην ηξέθνπλ θαη ηε λύρηα

δέξλεηαη όηη νη ζενί βαξηέο ηνπ δίλνπλ έγλνηεο.

Όκσο κε ηνύηα ηα θαιά θαθά ζα κπεξδεπηνύλε.

Κη' απηό ην γέλνο ησλ θνηλώλ ζλεηώλ ζα ζβήζεη ν Δίαο 180

όηαλ κε θάηαζπξα καιιηά ηα ηέθλα ζα γελληνύληαη·

θαη δε ζα κνηάδεη ζην γνληό ν γηόο, νπδ' ν παηέξαο

ζην γηό. Δε ζά 'λαη αγαπεηνί, ζαλ πξηλ, θίινο κε θίιν

κε μέλνλ ν θηιόμελνο, η' αδέξθη κε η' αδέξθη.

Τόηε ηνπο γέξνληεο γνλείο δε ζα ηηκνύλ ηα ηέθλα- 185

κε ιόγηα ζα ηνπο βξίδνπλε βαξηά δίρσο, ηα θνύθηα,

ηελ ηηκσξία ησλ ζεώλ λα ζθηάδνπληαη· θαη κήηε

ζηνπο γεξαζκέλνπο πηά γνληνύο ηα ζξέπηξα ζ' απνδίδνπλ

<ν γξόλζνο ηνπο ην δίθην ηνπο· ν έλαο ζα ξεκάδεη

η' άιινπ ηελ πόιε·> θαη ηηκή θακηά δε ζά 'ρεη ν δίθηνο 190

θαη ν θαιόο θη' ν ηεξεηήο ηνπ όξθνπ- ζα ηηκνύλε

πηόηεξν ηνλ θαθνπνηό θαη ηνλ πβξενιόγν.

Δίθην ζά 'ρνπλ ηε δύλακε θη' ν ζεβαζκόο ζα ιείπεη-

ζα βιάθηεη αρξείνο ηνλ θαιό κ' άπξεπα ιόγηα θη' όξθν

γη' απηό ζα παίξλεη. Τνπο ζλεηνύο ζ' αθνινπζεί ηνπο άζιηνπο 195

πηθξόγισζζνο θαθεληξερήο ζηπγεξνκάηεο θζόλνο·

ηόηεο απ' ηελ πιαηύδξνκε ηε γεο ςειά ζ' αλέβνπλ

κε πέπιν ζθέπνληαο ιεπθό ην πξόζσπν ηνπο η' ώξην

ζηνλ Όιπκπν λα ζκίμνπλε κε ηνπο ζενύο ηνπο άιινπο

ε Νέκεζε θαη ε Αηδώο- θαη ζηνπο ζλεηνύο ζα κείλνπλ 200

ζιίςεο βαξηέο θαη ηνπ θαθνύ γηαηξεηά δε ζα ππάξρεη.

Καη ηώξα έλα ζε λα πσ ζηνπο βαζηιηάδεο κύζν

Ε Ρ Γ Α KAI Η ΜΕ Ρ Α Ι 27

θη' αο είλ' νη ίδηνη γλσζηηθνί- πώο είπε ην γεξάθη

ζ' αεδόλη παξδαιόιαηκν όηαλ αξπάδνληαο ην

ηό 'θέξλε κε ηα λύρηα ηνπ ςειά κέζ' απ' ηα λέθε.

Κη' ελώ η' νλπρνζπάξαρην πηθξνζξελνύζ' αεδόλη 205

εθείλν ηνπ 'πε κε ζπκό· «Γξνπζνύδηθν ηη ζθνύδεηο;

Κξαηεί ζε δπλαηόηεξνο πνιύ· θαη ζα πεγαίλεηο

όπνπ εγώ ζε θνπβαιώ ηξαγνπδηζηήο θη' αλ είζαη-

αλ κνπ γνπζηάξεη, ηώξα δα, ζε ηξώγσ, ή ζ' αθήλσ-

όπνηνο δεηά λα κεηξεζεί κε θάιιηνπο ηνπ είλαη βιάθαο· 210

ράλεη ηε λίθε θαη δεηλά πξνζζέηεη ζηε ληξνπή ηνπ».

Έηζ' είπε ην γνξγόθηεξν ην καπξνθηέξνπγ' όξλην.

Μα ζπ, Πέξζε, ην δίθαην ζέιε θη' όρη ηε βία·

δεκηώλεη ηνλ θνηλό ζλεηόλ ε βηά θη' νύηε ζπνπδαίνο

εύθνια ην θνξηίν ηεο θέξλεη, θη' απηόο ιπγίδεη 215

αλ πέζεη ζε αζηνραζηά. Δξόκνο ζε βγάδεη θη' άιινο

ζην δίθην πξνηηκόηεξνο. Τν δίθην ππεξέρεη

από ηε βηά θαη ηε ληθά· θη' ν άκπαινο ην ληώζεη

ζαλ πάζεη. Γηαηί ζηηο ζηξαβέο πίζσ ηηο δίθεο ηξέρεη

ν όξθνο· θαη ην δίθαην βνά σο ην ηξαβνύλε, 220

όπνπ ζειήζνπλ άλζξσπνη πνπ αδηθνδηθάδνπλ

νη δσξνράθηεο νη θξηηέο- θαη θιαίνληαο γπξλάεη

ζηελ πόιε <αρλνζθέπαζην θέξλνληαο δπζηπρία,>

ζε όζνπο ην θαθόδησμαλ θη' ίζα δελ ην κνίξαζαλ.

Μα όζνη θξέλνπλ δίθαηα ηνπο μέλνπο θαη ηνπο ληόπηνπο 225

θη' από ην δίθαην καθξηά δελ θάλνπλ νύηε βήκα,

απηώλ ε πόιηο επηπρεί θη' νη θάηνηθνη πξνθόβνπλ

ιεβεληνζξέπηξα ραίξνπληαη εηξήλε θαη πνηέ ηνπο

ζε πόιεκν ν βξνληόθσλνο ν Δίαο δελ ηνπο κπιέθεη.

Πείλα δελ μέξνπλ ηη ζα εηπεί νη δίθαηνη θαη θηώρεηα, 230

ζε γιεληνθόπη ηε ζνδεηά ραίξνπληαη ησλ αγξώλ ηνπο·

θαξπίδεη ε γε ηνπο άθζνλα θαη ζηα βνπλά ηα δέληξα

βειάλη ηξέθνπλ ζηηο θνξθέο θαη κέιηζζεο ζηε κέζε·

ηα καιιηαξά ηνπο πξόβαηα είλαη καιιί γεκάηα·

νη κάλλεο θάλνπλε παηδηά όκνηα κε ηνπο γνλείο ηνπο· 235

δνπλ δηά βίνπ ζηα θαιά κέζα· θη' νύηε κε πινία

γπξίδνπλε ηη ε ζξέπηξα γεο θαξπό πνιύ ηνπο δίλεη.

1 Η Σ Ι Ο Δ Ο Υ

Μα όζνη πξάμεηο άλνκεο έρνπλ ζην λνπ θαη βία

ζε θαηαδίθε ν βξνληεξόο ηνύο πξννξίδεη ν Δίαο.

Πνιιέο θνξέο δεηλνπαζεί θη' νιόθιεξε κηά πόιε 240

απ' αθνξκήλ άλδξα θαθνύ, κεραλνξξάθνπ, αδίθνπ-

ζ' απηήλ ν Δίαο ζπθνξά απ' ηα νπξάληα ζηέιλεη

πείλα καδί θαη ζάλαην- θη' όρη κόλνλ πεζαίλνπλ,

κα θη' νη γπλαίθεο δε γελλνύλ θαη πέθηνπλε ηα ζπίηηα,

γηαηί ν δπλαηόο ν Δίαο έηζη ζέιεη. Αιινηε πάιηλ, 245

ή ηνπο θαηάζηξεςε ζηξαηό κεγάιν, ή ζε θάζηξν

ηνπο ηηκσξεί, ή ζην γηαιό ζηα πινία ηνπο επάλσ.

Απηήλ, σ ξήγεδεο, θαιά πηά ηε Δηθαηνζύλε

πξνζέρεηε. Όηαλ ζηνπο ζλεηνύο αλάκεζα βξίζθνληαη

ζενί αζάλαηνη ελλννύλ απ' ηνπο αλζξώπνπο πνίνη 250

ηζαιαπαηώληαο ησλ ζεώλ ηνπο λόκνπο, βαζαλίδνπλ

έλαο ηνλ άιινλ κ' άδηθεο θξίζεο. Όληηο ππάξρνπλ

κπξηάδεο ηξεηο αζάλαηνη θύιαθεο απ' ην Δία

θνηλώλ ζλεηώλ ζηε ζξέπηξα γεο, πνπ παξαθνινπζνύλε

ηηο δίθεο αρλνζθέπαζηνη θαη ηηο θαθέο ηηο πξάμεηο. 255

Καη ηνπ Δία ε παξζέλα θόξε ε Δηθαηνζύλε

ππάξρεη, πνπ ηήλε ηηκνύλ θαη ζέβνπληαη νη Οιύκπηνη-

θη' αλ ηε κεκθζεί ζηξεςόδηθνο θάπνηνο θαη ηελ πιεγώζεη

πάεη θνληά θαη θάζεηαη ζην Δία ην γνληό ηεο

θαη ησλ ζηξεςόδηθσλ ζλεηώλ ηηο πξάμεηο θαηαγγέιιεη, 260

γηα λα πιεξώζεη ν ιαόο ηηο αδηθίεο ξεγάδσλ,

πνπ έρνληαο ζην λνπ θαθό ην δίθην δηαζηξέθνπλ.

Ω δσξνράθηεο ξήγεδεο, κ' απηά ζην λνπ, λα ιέηε

ην δίθην θαη ηηο άδηθεο ηηο θξίζεηο λα μεράζηε-

όπνηνο ηνπ άιινπ ην θαθό δεηεί θαθό ηνλ βξίζθεη 265

θη' ε ζθέςε είλαη ε θαθή, θάθηζηε γηα ηνλ ίδηνλ.

Όια ηα βιέπεη ε καηηά ηνπ Δία θαη ηα ληώζεη

θαη ηώξα παξαθνινπζεί, αλ ζέιεη όια ηνύηα

θαη όπνηα θιείλεη κέζα ηεο δηθαηνζύλε ε πόιε-

δελ ηνπ μεθεύγεη. Ούη' εγώ λα είκαη ηώξα δίθηνο 270

κπνξώ νύηε ην ηέθλν κνπ- ηη ν θαθόο κνλάρα

θη' αλ αδηθεί είλ' ν δίθαηνο αθνύ ηνλ δηθαηώλνπλ.

Μα δελ ειπίδσ πηά απηά λα ηα ηειεί ν Δίαο.

Ε Ρ Γ Α KAI Η ΜΕ Ρ Α Ι 2

Ω Πέξζε, ζθέςνπ ηα θαη ζπ απηά θη' έρε ζην λνπ ζνπ

ην δίθην θαη απζαίξεηεο παξάηεζ' ελέξγεηεο- 275

ηη λόκν ν Δίαο όξηζελ γηα ηνπο αλζξώπνπο ηνύηνλ

ζηα ςάξηα, ζηα πεηνύκελα ζη' αγξίκηα ηό 'λα η' άιιν

λα ηξώλε ηη αλακέζν ηνπο ην δίθην δελ ππάξρεη.

Μα ζηνπο αλζξώπνπο έδσθε δηθαηνζύλε πνύ 'λαη

ην πηό κεγάιν αγαζό. Αλ λα ππεξαζπίζεη

θάπνηνο ζέιεη ην δίθαην κε ηα ζσζηά ηνπ, ν Δίαο 280

ηνπ δίλεη βηόο. Μα όπνηνο καο ελ γλώζεη ηνπ αξαδηάδεη

ςέκαηα θαη επηνξθεί θαη ηε δηθαηνζύλε

δεκηώλεη θαη κε θξίκαηα θνξηώλεηαη θη' ν ίδηνο

ην γέλνο ηνπ ζ' αθάλεηα ην ξίρλεη πηό κεγάιε·

θαη η' νξθνπαξαβάηε πιηό πεξίνπηε ηελ θάλεη. 285

Κη' απηά, Πέξζε κσξόηαηε, ζα εηπώ γηα ην θαιό ζνπ:

Τελ αρξεηόηεηα κπνξεί θαζέλαο λ' απνρηήζεη

εύθνια· όηη ζύληνκνο θη' ίζηνο είλαη ν δξόκνο.

Όκσο κπξνζηά απ' ηελ αξεηή εβάιαλ νη Οιύκπηνη

θόπνπο θη' ν δξόκνο ηεο καθξόο είλαη θαη αλεθόξα 290

θαη ζηελ αξρή αλώκαινο. Μα ζηελ θνξθή ζα θηάζεηο

όζν θη' αλ είλ' απξόζηηε εύθνια πηά ηε βξίζθεηο.

Τέιεηνο είλαη όπνηνο καο ζθέπηεηαη όια θη' έρεη

πξνζέμεη πηά είλαη θαιά θη' ύζηεξα θη' σο ην ηέινο.

Καιόο είλαη θαη όπνηνο καο αθνύεη πξνθνκκέλνλ 295

κα, όπνηνο καο δε ζθέθηεηαη κατδέ αθνύεη θη' άιινλ

είλαη νιόηει' άρξεζηνο. Μα ζπ, Πέξζε, πνπ είζαη

από γεληά ηα ιόγηα κνπ ζπκήζνπ ηα θη' εξγάδνπ

έηζη πνπ λα ζ' νρηξεύεηαη ε πείλα θαη λα ζνύ 'ρεη

αγάπε ε θαιιηζηέθαλε ε Δήκεηξα θη' εθείλε 300

λα ζνπ γηνκίδεη κε θαξπνύο πάληνηε ην θειιάξη·

ηη ε πείλα είλαη ζύληξνθνο πάληνηε η' αθακάηε.

Θενί ζπκώλνπλ θαη ζλεηνί κ' όπνηνλε δε δνπιεύεη

λα δεη, κόλ' έρεη έλζηηρηα δίρσο θεληξί θεθήλσλ

πνπ ράθηνπλ θη' αθαλίδνπλε ησλ κειηζζώλ ηνλ θόπν· 305

κα ζηα πξεπνύκελα εζύ λα πέζεηο κε ηα κνύηξα,

λά 'ρεηο θειιάξη ζηνλ θαηξό από θαξπνύο γεκάην.

Πινύηνο νη άλζξσπνη απνρηνύλ απ' ηε δνπιεηά θαη ζηάλεο·

1 Η Σ Ι Ο Δ Ο Υ

θαη ζηνπο ζενύο πσ ζπκπαζείο άκα δνπιεύνπλ είλαη.

<Καη ζπ ζα είζαη ζηνπο ζλεηνύο- ηη ηνπο λσζξνύο κηζνύλερ 310

Νηξνπή δελ έρεη ε δνπιεηά, ην θαζεζηό ληξνπή είλαη·

όηαλ δνπιεύεηο θη' ν λσζξόο γξήγνξα ζα δειέςεη

γηαηί πινπηαίλεηο· θαη γηαηί ηηκή θαη δόμα θέξλεη

ην πινύηνο· όπνπ θη' αλ βξεζείο ην θάιιην λα δνπιεύεηο.

Αλ ζέιεηο, όπσο ιέγσ ζνπ, λα δεηο ζηξέςε ην λνπ ζνπ 315

ηνλ αιαθξό πξνο ηε δνπιεηά θη' όρη ζην βηόο ην μέλν.

Νηξνπή θαθή ηνλ άλζξσπν επξίζθεη ηεο αλάγθεο

<ληξνπή, πνπ σθειεί πνιύ, ή βιάθηεη ηνπο αλζξώπνπορ

ηε θηώρεηα ε ληξνπή αγαπά, ε μππαζηά ηνλ πινύην.

Δε πξέπεη ηα ρξεηαδνύκελα λ' αξπάδνπκε· πηό θάιιην 320

λά 'ρνπλ δνζεί απ' ηνπο ζενύο. Αλ θάπνηνο κε ην δόξη,

ή κε απάηε, —σο γίλεηαη πνιιέο θνξέο— καδέςεη

πινύηε, θαη ζύληαο πηά ην λνπ πιαλέςεη ησλ αλζξώπσλ

ην θέξδνο, θη' ε μεδηαληξνπηά ηελ εληξνπή ληθήζεη,

ηνλ αθαλίδνπλ νη ζενί επζύο θαη ηνπ γθξεκίδνπλ 325

ην ζπίηη, θαη ηα πινύηε ηνπ ηα ραίξεηαη γηα ιίγν.

Τα ίδηα βξίζθνπλ θη' όπνηνλε πάεη θξπθά ζηελ θιίλε

ηνπ αδεξθνύ ηνπ θαη δνπιεηέο θάλεη κε ηελ θαιή ηνπ

μεδηάληξνπεο, θαη ζ' όπνηνλε πεληάξθαλα αδηθάεη 330

απ' ακπαιηά, θαη ζ' όπνηνλε ην γέξν ηνπ παηέξα

δε ζέβεηαη θαη κε βαξηά η' αληηκηιάεη ιόγηα.

Μ' απηόλ αγαλαρηεί ν Ζεπο ν ίδηνο θαη ζην ηέινο

πιεξώλεη κ' ακνηβή ζθιεξή ηηο άδηθεο ηνπ πξάμεηο.

Μα ζπ λά 'ρεηο καθξηά απ' απηά ηνλ θνύθην ινγηζκό ζνπ· 335

κε ρέξηα αγλά θη' ακόιπληα θαηά ηε δύλακε ζνπ

λα ζπζηάδεηο ζηνπο ζενύο θαη λα ηνπο θαίεηο θαη κπνύηηα

παρηά, θη' αιιόηε κε ζπνλδέο λα ηνπο ηηκάο ην βξάδπ

θαη ην πξσί πνπ η' άγην θσο ζθνξπίδεηαη γηα λά 'ρνπλ

λνπ θαη θαξδηά επλντθή, έηζη πνπ λα αγνξάδεηο 340

ησλ άιισλ ηελ θιεξνλνκηά θη' όρη άιινο ηε δηθή ζνπ.

Σε γεύκα όπνηνλ ζ' αγαπά θάιεη, θαη ηνλ νρηξό ζνπ

μέρλα· πξν πάλησλ λα θαιείο ηνλ θάζεηαη θνληά ζνπ,

ηη ρξεία θάπνηα ζην ρσξηό αλ ιάβεηο νη γεηηόλνη

άδσζηνη ηξέρνπλ λα δσζηνύλ ρξεηάδνληαη νη ζπκπεζέξνη.

34

5

Ε Ρ Γ Α KAI Η ΜΕ Ρ Α Ι

Είλαη κπειάο ν γείηνλαο κεγάινο ν ζηξηκκέλνο·

κα ν θαιόο ό,ηη θη' αλ πεηο αμίδεη θαη γηα ζέλα

είλαη ζσηήξαο ν θαιόο γείηνλαο· θη' νύηε βόδη

δε θιέβεηαη αλ ν γείηνλαο δελ είλαη απαηεώλαο.

Δαλείδνπ από ην γείηνλα κε κέηξν θη' ό,ηη παίξλεηο 350

δίλε ην πίζσ νιόθιεξν θαη πηόηεξν αλ αληέρεηο,

ώζηε αλ ζνπ μαλαρξεηαζηεί λα ζνπ βξεζεί πξνζύκσο.

Με θέξδε άλνκα δεηάο· ηζνύληαη κε δεκίεο·

αγάπα όπνηνλ ζ' αγαπά βόεζα, ηνλ ζε βνεζάεη·

ζε όπνηνλ δίλεη δίλε ηνπ, κε δίλεηο ζηνλ δελ δίλεη· 355

ραξίδνπλε ζην ραξηζηήλ, δελ δίλνπλ ζηνλ ηζηγθνύλε·

θαιό λα δίλεηο, κα λ' αξπάο ζαλάζηκε θαθία·

όπνηνο ραξίδεη θαλ πνιιά κε ζέιεζε ηνπ ραίξεη

θη' επθξαίλεηαη θαηάθαξδα· πιελ αλ ηνπ πάξεη θάηη,

—έζησ κηθξό— μεδηάληξνπνο θάπνηνο, ηνλ πηάλεη ξίγνο. 360

Αλ ηαρηηθά θαη ζε κηθξό, κηθξό ζσξεύεηο άιιν

ζα έιζεη γξήγνξα ζηηγκή πνπ ζα γηλεί κεγάιν.

Τη όπνηνο θη' άιια ζην ζσξό πξνζζέηεη ζα μεθύγεη

ηε καύξε πείλα θαη θακηά δε θέξλεη ηνπ ζθνηνύξα

ην μέρεηιν η' ακπάξη ηνπ. Πηό θάιιην λά 'ρεηο ζπίηη

γεκάην γηαηί η' αδεηαλό λ' αλεζπρείο ζε θάλεη. 365

Χαξά λά έρεηο η' αγαζά θνληά θαη λα ηα παίξλεηο· λα ιείπνπλ

θαη λα ηα πνζείο θαθό. Σθέςνπ ηη ιέγσ. Πίλε αβέξηα ζηελ

αξρή ηνπ πίζνπ, ή ζην ηέινο θη' όηαλ κεζηάζεη κε θεηδώ·

κεδέλ νηθνλνκία

ζηνλ πάην. Τνπ εξγάηε ζνπ ην κεξνδνύιη δίλε 370

αθέξην· θη' αλ θαη κ' αδεξθό έρεηο δνζνιεςίεο

βάιε γειώληαο κάξηπξεο· ην ίδην θαηαζηξέθνπλ

ηνλ άλζξσπν ε θαθνπηζηηά θαη ε ηπθιή ε κπέζα.

Μεδέ γπλαίθα άζεκλε ην λνπ κε θνιαθείεο

κε ζνπ πιαλέζεη· έγλνηα ηεο λα θαξπσζεί ην βηόο ζνπ.

Γπλαίθ' αλ εκπηζηεύεζαη απαηεώλα ζάιπεηο. 375

Αο είλαη θη' έλαο κνλνγηόο ην βηόο γηα λα πιεζαίλεη

ην παηξηθό. Απμάλεηαη ζηα ζπίηηα έηζη ν πινύηνο.

Αθήλνληαο θη' άιιν παηδί είζε λα ζβήζεηο γέξνο.

Πινύηνο ν Δίαο εύθνια θαη ζηνπο πνιινύο ραξίδεη

32 ΗΣΙΟΔΟΥ

πηόηεξε ε έγλνηα ησλ πνιιώλ θαη πηό πνιιά καδεύνπλ. 380

Κη' αλ ε θαξδηά ζηα ζηήζε ζνπ γηα πινύηε ιαρηαξάεη

έηζη λα θάλεηο· ζε δνπιεηά, δνπιεηά λα βάλεηο άιιε.

Άκα ε Πνύιηα η' Άηιαληα ε θόξε αλαηέιιεη

λ' αξρίδεηε ην ζεξηζκό θαη ηε ζπνξά άκα δύεη.

Σαξάληα κέξεο ράλεηαη, κα ζαλ γπξίδεη ν ρξόλνο 385

γηα πξώηε πάιη θαίλεηαη θνξάλ άκα ηξνρίδνπλ

ην δξέπαλνλ θη' είλαη απηόο παιηόο ζηνπο θάκπνπο λόκνο

γη' απηνύο, πνπ ζην γηαιό θνληά θάζνπληαη θαη γηα όζνπο

δνπλ απ' ηε ζάιαζζα καθξηά ζηα ζύδεληξα θαξάγγηα

ζηα θαξπεξά ρσξάθηα ηνπο. Γπκλόο λα θακαηεύεηο, 390

γπκλόο ζην ζέξν, ζηε ζπνξά γπκλόο, αλ ζηνλ θαηξό ηνπο

ηεο Δήκεηξαο ζεο ηηο δνπιεηέο λα ηειεηώζεηο όιεο,

γηα λα γίλνληαη νη θαξπνί ζηελ επνρή ηνπο, κήπσο

βγεηο ζηα ρσξηά γηα δηαθνληά θαηόπηλ δίρσο θάηη

θαη λα καδεύεηο. Έηζη δα ήξζεο ζ' εκέ θαη ηώξα. 395

Δε ζα ζνπ δώζσ ηίπνηε θη' νύηε ζα ζνπ δαλείζσ.

Ω Πέξζε αλνήηαηε, όζεο δνπιεηέο νξίζαλ

γηα ηνπο αλζξώπνπο νη ζενί, εθείλεο θαη λα θάλεηο,

κπαο κε γπλαίθα θάπνηε θαη κε παηδηά ζιηκκέλνο

βγεηο γηα ςσκί ζηνπο γείηνλεο θη' νη γείηνλεο θσθεύζνπλ. 400

Τη δπό ίζσο θαη ηξεηο θνξέο ζα δώζνπλ κ' αλ ηνπο γίλεηο

ηζηκπνύξη πηά κε θαξηεξείο, δε ζα ηνπο ζπγθηλήζεηο.

Τνπ θάθνπ ζα παξαθαιείο. Σθέςνπ πσο ζα μνθιήζεηο

ηα ρξέε θαη πσο ηελ θαθή ζε λ' απνθύγεηο πείλα.

Γηα ζπίηη πξώηα θαη δπγνύ δακάιη θαη γπλαίθα 405

δνύια θαη όρη ζύδπγνλ γλνηάδνπ, πνπ θαη ηα βόδηα

λα δέγλεη· θη' έρε ζύλεξγα θαηάιιεια ζην ζπίηη

λα κε γπξεύεηο αιινπλνύ θη' απηόο λα κε ζνπ δίλεη·

λα κε ζνπ θεύγεη ε επνρή θη' από ηελ έιιεηςε ηνπο

λα κέλνπλ πίζσ νη δνπιεηέο θη' νπδέ λα ηηο αθήλεηο

γηα αύξην ή κεζαύξην. Όπνηνο ηηο αλαβάιιεη 410

θη' όπνηνο ηεκπέιεο, αδεηαλέο ηηο απνζήθεο έρεη.

Πξνθόβεη όπνηνο ηηο δνπιεηέο θξνληίδεη, ελώ εθείλνο,

πνπ ηηο αθήλεη γη' άιινηε πάληα δεκηέο ζνδεύεη.

Όηαλ ηνπ ήιηνπ ηνπ ιακπξνύ ην ηδξσηνθόξν θάκα

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΙ

κεηξηάδεηαη θαη αξρίζνπλε νη κπόξεο, πνπ καο ζηέιλεη 415

ν Δίαο ην ρηλόπσξν θαη γίλεηαη ην ζώκα

η' αλζξώπνπ ειαθξόηεξν, ηόηε πνπ ηελ εκέξα

γηα ιίγν η' άζηξη ν Σείξηνο πα ζην θεθάιη ζηέθεη

ησλ αζιηνγέλλεησλ ζλεηώλ θαη ιάκπεη όιε ηε λύρηα·

ηόηε ην ηζεθνπξόθνθην δέληξν δελ ην πξνζβάιιεη 420

ζαξάθη θαη ηα θύιια ηνπ ζθνξπά θη' νπδέ βιαζηάλεη.

Τόηε μπιεύνπ θαη δνπιεηέο ηεο επνρήο ζπκήζνπ.

Κόςε γνπδί ηξηώλ πνδηώλ, ηξεηο πήρεο γνπδνρέξη,

θαη άμνλα πόδηα θάπνπ εθηά, ηη ηόζνο πξέπεη λά 'λαη.

Μ' αλ ηύρεη θη' είλ' νθηώ πνδηώλ θός' απ' απηόλ θαη ζβάξλα. 425

Γη' αιέηξη δεθαπάιακν, ηξηπίζακν λα θόςεηο

αξκό· πνιιά ζηξαβόμπια ζηνπο θάκπνπο θαη ζηα όξε

ππάξρνπλ, κα ζπ πξίληλν ζηαβάξη λα δηαιέμεηο

θαη λα ην θέξεηο ζπίηη ζνπ, ηη ζη' όξγσκα αληέρεη

αξθεί ζ' αιεηξνπόδαξν ηερλίηεο λα ην βάιεη 430

θαη ζην ηηκόλη κε γεξά θαξθηά λα ην ζηεξηώζεη.

Καη δύν λα ζνπ βξίζθνληαη ζην ζπίηη ζνπ αιέηξηα

θνκκαηηαζηό θη' νιόθιεξν· απηό είλαη ην θάιιην.

Αλ ηό 'λα ζπάζεη ζά 'βαδεο πίζσ ζηα βόδηα η' άιιν.

Τηκόληα δάθλεο, ή θηειηάο, ζηαβάξη πνπξλαξίζην 435

θη' αιεηξνπόδη δξύηλν δελ ζα ηα πξνζβάιεη ηόζν

ν ζάξαθαο. Απόρηεζε θαη βόδηα ελληά ρξνλώλε

αξζεληθά, ηη ζηα ελληά ηα ρξόληα ηνπο βξίζθνληαη

ζην θόξηε ηνπο θαη εύθνια δελ πέθηεη ε δύλακε ηνπο.

Απηά θάλνπλ γηα όξγσκα· ζη' απιάθη δε καιώλνπλ, 440

ώζηε λα ζπάζνπλ η' άξνηξν θαη η' όξγσκα απνκείλεη

ζηε κέζε. Αο ηα νδεγεί άληξαο γεξόο ζαξάληα

ρξνλώλ, πνπ ηεηξαράξαγν ζ' νθηώ κπνπθηέο θαξβέιη

έθαγε θαη πνπ έρνληαο ζην όξγσκα ην λνπ ηνπ

ζα ζύξεη ίζηα απιαθηά ρσξίο ζπλνκειίθνπο

λα ζθέθηεηαη θαη ηε δνπιεηά λα θπλεγάεη. Δελ είλαη 445

λεόηεξνο ηνπ άμηνο ην ζπόξν λα ζθνξπίζεη δίρσο ζπαηάιε·

άληξαο ληόο αλαδεηεί νκειίθνπο. Όηαλ αθνύεηο ηε θσλή ηνπ

γεξαθηνύ πνπ θξώδεη θάζε ρξνληά απ' ηα ζύγλνθα ςειά, έρε

ην λνπ ζνπ.

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

Απηόο δίλεη ην ζύλζεκα θαη ηεο ζπνξάο θαη δείρλεη· 450

πσο ν ρεηκώλαο έθηαζελ ν βξνρεξόο θαη κ' έγλνηεο

θνξηώλεη όζνπο ζηξεςόπνδα δελ ηξέθνπλε δακάιηα.

Εύθνια ιεο: «ηα βόδηα ζνπ δώζε κνπ θαη ην ακάμη»·

κα θη' εύθνια ζνπ απαληνύλ: «Έρνπλ δνπιεηά ηα βόδηα».

Καζείο νλεηξνθάληαζηνο λα θηηάμεη ζέιεη ακάμη· 455

δε μέξεη, ν θνύθηνο! εθαηό πσο ζα ρξεηαζηνύλε μύια,

πνπ πξέπεη κεο ζην ζπίηη ηνπ λα ηά 'ρεη απ' ηα πξώηα.

Όηαλ ηεο πξώηεο ηεο ζπνξάο αξρίζεη ε θαζαξία

ξίμνπ απάλνπ ζηε δνπιεηά θαη ζπ θη' νη άλζξσπνη ζνπ

απ' ηα ραξάκαηα, θη' αγξνύο μεξνύο θαη λνηηζκέλνπο 460

όξγσζε πάλσ ζηνλ θαηξό θαξπνύο γηα λα γηνκίζνπλ.

Όξγσλε κόλνλ άλνημε. Μα θη' αλ ην ζέξνο λεηάκα

νξγώζεηο δε ζα βιάςεη ζε· ην λεηάκα λα ην ζπείξεηο

όζν ε γεο είλαη πγξή. Τεο πείλαο ηελ θαηάξα

δηώρλεη θαη παύεη ησλ παηδηώλ ηα θιάκαηα ην λεηάκα.

Όηαλ αξρίδεηο ηε ζπνξά ηελ ώξα πνπ ρνπθηηάδεηο 465

ην ρεξνπιάηε θαη θεληάο ηα βόδηα κε βνπθέληξα

λα ζύξνπλ ηε δπγόζθελα ηόηε ζην ρζόλην Δία

λα εύρεζαη θαη ζηελ αγλή ηε Δήκεηξα λα είλαη

κεζηό ζην ζέξν ην ζππξί θη' ν ςπρνγηόο ην ζπόξν

ζθεπάδνληαο βαζηά ζηε γε κε ην ηζαπί αο δίλεη 470

θόπν κεγάιν ζηα πνπιηά· γηα ηνπο ζλεηνύο ε ηάμε

είλαη ην πηό θαιιίηεξν, ρείξηζην ε αηαμία.

Έηζη ζηε γεο ζα γεξλνύλε ηα ζηάρπα από ην βάξνο

αλ ζπ θη' ν ίδηνο ν Δίαο ζειήζεη λα κεζηώζνπλ.

Τόη' απ' η' ακπάξηα ζά 'βγαδεο ηηο αξαρληέο θαη ζά 'ζαη 475

ραξνύκελνο γηαηί ηξνθέο ζην ζπίηη ζνπ ζε λά 'ρεηο.

Θα θαξηεξείο ηελ άλνημε θαινπεξλώληαο θη' άιινη

ζά 'ρνπλε ηελ αλάγθε ζνπ· δελ ζα δειεύεηο άιινπο.

Όκσο ηε γεο αλ ζηνπ ειηνύ ην γύξηζκα νξγώζεηο

ζε λα ζεξίζεηο θαζηζηόο πηάλνληαο ιίγα ζηάρπα 480

θαη ζθνληζκέλνο θη' άζπκνο ρεξόβνια ζα δέλεηο

πεηώληαο ηα ζε θάιαζν. Θα ζε πξνζέρνπλ ιίγνη.

Άιιελ ν Δίαο άιινηε γλώκε ν αηγηδνθξάηεο

έρεη θαη είλαη ζηνπο ζλεηνύο δύζθνιν λα ηε ληώζνπλ.

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΙ 2

Αλ ζπείξεηο όςηκ' άθνπζε πην γηαηξηθό ππάξρεη. 485

Όηαλ ζηα θύιια ηεο νμπάο πξσηνιαιήζεη ν θνύθνο

θη' επθξαίλεη ζηελ άπεηξε ηε γεο αλζξώπνπο, ηόηε ν Δίαο

ηελ ηξίηε κέξα αο ξίμεη βξνρέο θαη αο κε ηηο ζηακαηήζεη

δίρσο ην λύρη ηνπ βνδηνύ λα ππεξβεί ή λα κείλεη

πηό θάηνπ· έηζη όςηκνο ηνλ πξώηκν πξνθηαίλεη. 490

Όια ζην λνπ λα ηα θξαηάο· λα κε μερλάο πώο ζά 'ξζεη

ε ραξσπή ε άλνημε θαη ησλ βξνρώλ ε ώξα.

Φεύγε ηα γύθηηθα ζξνληά θαη ην θνπβεληνιόη

ζηνλ ήιην ρεηκσληάηηθα, όηαλ καθξηά ην θξύν

θξαηεί ηνλ άληξα απ' ηηο δνπιεηέο ζπ πήγαηλε εθεί όπνπ 495

πνιιά κπνξεί ζην ζπίηη ηνπ θίιεξγνο λα πξνζθέξεη,

κπαο θαη νη δύζθνιεο ζηηγκέο ζε βξνύλε ηνπ ρεηκώλα

ζ' αλέρεηα θαη κε θάηηζρλν ρέξη θξαηείο πνδάξη

πξεζκέλν. Ο λσζξόο πνιιά πνπ δεη κ' νιπίδεο θνύθηεο

όηαλ ηνπ ιείςεη ε ηξνθή θαθά ζην λνπ ηνπ βάδεη·

θνύθηα ειπίδα άλζξσπνλ αλάγθεο ζπληξνθεύεη, 500

πνπ θιπαξεί ρσξίο βξαδηάο αιάηη λά 'ρεη ζπίηη.

Σηα κέζα ηνπ θαινθαηξηνύ ζηνπο δνύινπο λα ζπκίδεηο:

«ην θαινθαίξη πέξαζε θηηαρηέ αρπξνθαιύβεο».

Τν κήλα Ιαλνπάξην —κέξεο θαθέο— πνπ βόδηα 505

ςνθνύλ λα πξνθπιάγεζζε απ' ην ζθιεξό ηνλ πάγν

πνπ πέθηεη απάλνπ ζηελ μεξά, ζύληαο από ηε Θξάθε

πλεύζεη βνξηάο πνπ ηελ πιαηηά ηε ζάιαζζ' αγξηεύεη

θη' ε δαζσκέλε ε ζηεξηά κνπγγξίδεη θαη πνπ δέληξα

θαη έιαηα αςειόθνπληα ζηα όξε ζηα ξνπκάληα 510

ζηε πνιπζξέπηξα ξίρλεη γεο θη' όια ηα δάζε βόγγνπλ.

Τ' αγξίκηα βάδνπλ ηελ νπξά απ' ηνλ ηξόκν ηνπο ζηα ζθέιε

αθόκα θη' όζα ηξίρσκα έρνπλ βαξύ. Αιήζεηα

θαη ηνύησλ ηα ππθλόκαιια ζηήζηα πεξλά ην θξύν·

θαη ηνπ βνδηνύ ν δπλαηόο βνξηάο πεξλά ην δέξκα 515

θη' εθείλν δελ ηνλ ζηακαηά. Αθόκα θαη ηεο γίδαο

πεξλάεη ηεο ζθιεξόηξηρεο· κα ησλ πξνβάησλ όρη

γηαηί είλαη νη ηξίρεο ηνπο ππθλέο. Τν γέξν θνπβαξηάδεη,

κα ηελ αθξάηε θνξαζηά δελ ηελ πεξλάεη, πνπ κέλεη

ζην ζπίηη κε ηε κάλλα ηεο ηε ζηνξγηθή θη' αθόκα 520

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

ηεο Αθξνδίηεο ηεο ρξπζήο ηα έξγα δελ θαηέρεη.

Απηή ηηο ρεηκσληάηηθεο ηηο κέξεο αθνύ ινύζεη

ην ηξπθεξό ηεο ην θνξκί θαη αθνύ αιεηθζεί κε ιάδη

ρνπδνύξη θάλεη ζπίηη ηεο ηόηε πνπ ην ρηαπόδη

ζη' αζέξκαλην θνλάθη ηνπ κεο ζην πγξό ζηνηρείν 525

θόβεη ην πόδη ηνπ θη' νπδέ βνζθή ηνπ δείρλεη ν ήιηνο,

πνπ κόλ' απ' ησλ νηθηξώλ ζλεηώλ ηηο πόιεηο θαη ηα κέξε

θπιά θαη ζηνπο Παλέιιελεο αξγεί ην θσο λα θέξεη.

Εηόηε ηα ινγγόζξεθηα ηα θεξαζθόξ' αγξίκηα

θαη όζα δίρσο θέξαηα ηξνππώλνπλε ζηα δάζε 530

θαη ηξίδνληαο απαίζηα ηα δόληηα ηνπο παζθίδνπλ

ππθλέο θξπςηώλεο γηα λα βξνπλ θαη θνίισκα ζε βξάρν.

Με γέξν ηόηεο όκνηα θακπνύξε, πνπ βαζηάεη

κπαζηνύλη θαη ηελ θεθαιή γέξλεη θαη βιέπεη ράκνπ

γπξίδνπλε εδώ θη' εθεί η' άζπξν λα θύγνπλ ρηόλη. 535

Καη ηόηε γηα πξνθύιαμε ζνπ ιέγσ ηνπ θνξκηνύ ζνπ

ρηηώλα θόξεζε καθξύ θαη ριαίλε ρλνπδηαζκέλε·

πνπ λά 'ρεη πθάδη κπόιηθν ζε αξαηό ζηεκόλη·

γηα λα ζηαζνύλ αθίλεηεο νη ηξίρεο ζνπ θαη νύηε

από ην θξύν ζην θνξκί νξζέο λα ζεθώλνληαη. 540

Δέζε ζηα πόδηα ηαηξηαζηά ζαληάιηα από ηνκάξη

βνδηνύ ζθαγκέλνπ θη' έζσζε καιινθνδξαξηζκέλα.

Όηαλ δπγώζεη ν θαηξόο ηνπ θξύνπ λα πξνζξάςεηο

κε βντδόλεπξν ηνκάξηα θαηζηθηώλ πξσηόγελλσλ

λα ξίρλεηο ηα ζηελ πιάηε ζνπ βξνρώλ πξνθπιαρηήξα. 545

Καινθηηαγκέλε θόξεζε ζθνύθηα λα κε βξέρνληαη

η' αθηηά ζνπ· θξύν ηελ απγή θάλεη βνξηάο αλ πλέεη

θαη θαηαρληά απ' ηνλ νπξαλό ηνλ έλαζηξνλ απινύηαη

ζηε γεο επάλσ ζησλ ζλεηώλ ηα θαξπεξά ρσξάθηα.

Νεξό απ' η' αζηείξεπηα πνηάκηα απηή ηξαβώληαο 550

αθνύ ςειά κε ηελ νξκή αλέβε ησλ αλέκσλ

πέθηεη ην βξάδπ ζα βξνρή θη' αιιόηεο αληαξηάδεη,

όηαλ ηα λέθε ηα ππθλά ζξαθηάο αλαζηαηώλεη.

Πξόθηαζε πξηλ από απηή λα πάςεηο ηηο δνπιεηέο ζνπ

θαη ζπίηη γύξλα ζύγλνθν κε ζε ζθεπάζεη καύξν 555

θαη ζνπ λνηίζεη ην θνξκί θη' πγξάλεη ηα ζθνπηηά ζνπ.

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΙ

Απόθεπγε ηνλ. Τξνκεξόο είλαη θαη παγεηώδεο

ηνύηνο ν κήλαο θαη βαξύο γηα δσληαλά θη' αλζξώπνπο.

Τόηε ζηα βόδηα πνπ νη καθξηέο δελ ηα θνπξάδνπλ λύρηεο

κηζή αο δίλνπκε ηξνθή, πεξζόηεξε ζηνπο άληξεο. 560

Εηνύηα εθαξκόδνληαο σο ηεο ρξνληάο ην ηέινο

ηηο λύρηεο θαη ηηο κέξεο ζνπ λα εμηζώλεηο κέρξη

ινγήο θαξπνύο δώζεη ε γεο ε κάλλα όισλ πάιηλ.

Κη' όηαλ κεηά ην γύξηζκα ηνπ ήιηνπ ηειεηώζεη

εμήληα ρεηκσληάηηθεο ν Δίαο κέξεο ηόηε, 565

π' αθήλνληαο η' Ωθεαλνύ ην ξεύκα ν Αξθηνύξνο

νιόθσηνο ην ζνύξνππν πξνβάιιεη θη' ε θιαςηάξα

ε θόξε ηνπ Παλδίνλα ε ρειηδόλα θηάλεη

ζην λέν θσο ηεο άλνημεο πνύ 'λαη ε ραξά ηνπ θόζκνπ

η' ακπέιηα ηόηε θιάδεπε ηη έηζη είλαη ην θάιιην. 570

Κη όηαλ ηελ Πνύιηα θεύγνληαο ζηα δέληξα αλεβαίλεη

ην ζαιηγθάξη από ηε γε ζθάςηκν πιένλ άιιν

δε γίλεηαη ησλ ακπειηώλ, κόλ' λα μππλάο ηνπο δνύινπο

θαη ηα δξεπάληα λ' αθνλάο θαη λ' απνθεύγεηο πξέπεη

ζηνπο ήζθηνπο πηά λα θάζεζαη θαη λα μππλάο κπνλόξα

ηελ επνρή ηνπ ζεξηζκνύ, πνπ καο θινγίδεη ν γήιηνο. 575

Τόηε λα ζπεύδεηο ηνλ θαξπό λα ζπλεκπάζεηο ζπίηη,

μππλώληαο ηα ραξάκαηα πνιιέο ζξνθέο γηα λά 'ρεηο.

Τα ηξία κέξε ηεο δνπιεηάο γίλνληαη ηελ απγνύια.

Φηνπξλάεη ηελ απγή ε δνπιεηά, θηνπξλάεη θαη ν δξόκνο.

Πάζα απγή πνπ έξρεηαη πνιινύο αλζξώπνπο βάδεη 580

ζηνπο δξόκνπο θαη ζε πάκπνιια βόδηα δπγνύο πεξλάεη.

Κη' όηαλ αλζίδεη ν ζθόιπκπξνο θαη θνιιεηόο ζην δέληξν

ηξαγνπδηζηήο ν ηδίηδηξαο ζηνπ ζέξνπο ην ιηνπύξη

απ' ηα θηεξά ηνπ ερεξό ζθνξπάεη ηξαγνύδη, ηόηε

νη γίδεο είλαη πηό παρηέο θαη ην θξαζί ιηγνύξα 585

θαη νη γπλαίθεο πηό ζεξκέο θαη ραπλσκέλνη νη άληξεο,

όηη ν γήιηνο θεθαιή θαη γόλαηα ηνπο θαίεη

θη' έρνπλ ςεκέλν απ' ηελ πνιιή ηελ θάςα ην θνξκί ηνπο.

Χαξά ζνπ ηόηε βύβιηλν θξαζί λά 'ρεηο θαη ήζθην

γαιαηνδύκσην ςσκί θαη γάια από θαηζίθεο 590

απνθνκκέλεο, θη' άγελλεο γειάδαο βιαζηνθάγαο

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

ηζ' ενίθςκ πνςημβέκκδηςκ ηνέαξ, ηαζ ηαεζζιέκμξ

ζημκ ήζηζμ ηόηηζκμ ηναζί κα πίκεζξ πμνηαζιέκμξ,

ημ πνόζςπμ ζμο ζηνέθμκηαξ ζημ δνμζενό πμκέκηε.

Σ' αζηείνεοηδ, ηνεπμύιεκδ ηαζ ηνμοζηαθθέκζα ανΰζδ

595

ζε ηνία ιένδ ημο κενμύ ηναζί κα αάκεζξ έκα.

Κζ' όηακ θακεί μ βίβακηαξ Ωνίςκ αάγε δμύθμοξ

ηδξ Δήιδηναξ ημ ζενό κα ζμο θοπκίζμοκ ζηάνζ

ζ' αενζγόιεκδ ιενζά ηαζ ζηνμββοθό αθώκζ.

Σακ ημ γοβίζεζξ αάθε ημ ζη' αιπάνζ ηζ' όηακ όθμ 600

ημ βέκκδια ζημ ζπίηζ ζμο ηαθά απμεδηέρεζξ

κα ράλεζξ κά 'ανεζξ, θέβς ζμο, δμύθμ δίπςξ θαιίθζα

ηζ' ενβάηνζα δίπςξ παζδζά. Μπεθάξ ακ έπεζ ηέηκα.

Μδ ηζζβημοκεύεζαζ ζηοθί ηανθόδμκημ κα ηνέθεζξ

ιδ ηάπμζμξ ηαηαηθέρεζ ζε π' μθδιενίξ ημζιάηαζ. 605

Σακό κα ιπάζεζξ ηζ' άπζμονα ιπόθζηα βζα κα ηνώκε

μζ ιμύθεξ ηαζ ηα αόδζα ζμο ηζ' ύζηενα πζά κα αθήζεζξ

ημοξ δμύθμοξ κα λεημοναζημύκ ηαζ κα θοεμύκ ηα αόδζα.

Κζ' μπόηακ μ Ωνίςκαξ ιεζμονακεί ηζ' μ Σείνζμξ

ηζ' δ νμδμδάπηοθδ Αοβή παιμβεθά η' Ανηημύνμο 610

ηνύβα ηαζ θένκε ζπίηζ ζμο, ς Πένζδ, ηα ζηαθύθζα·

ηαζ δέηα διενόκοπηα ζημκ ήθζμ κα η' αθήζεζξ

ηαζ άθθα πέκηε ζηδ ζηζά, ηδκ έηηδ αάθε ιέζα

ημο πνόζπανμο ημο Δζόκοζμο ηα δώνα ζηα δμπεία.

Κζ'όηακ δ Πμύθζα δύζεζ πζά ηαζ ημ αθεηνμπόδζ 615

ηαζ ηα ανμπάζηενα εκεοιμύ πςξ ηδξ ζπμνάξ δ ώνα

εζίιςζε ηζ' είκαζ ηαζνόξ ζηδ βδ κα ιπεζ μ ζπόνμξ.

Καζ ακ ηα εαθαζζμηάλζδα πμεείξ ηζκδύκςκ πθήνδ

ιάεε πςξ όηακ θεύβμκηαξ η' αθεηνμπόδζ δ Πμύθζα

πέθηεζ ζηδκ άβνζα εάθαζζα ηόηεξ από ακέιμοξ 620

ηάεε θμβήξ ζδηώκμκηαζ εεόναηεξ θμονημύκεξ.

Σηδ ιαύνδ ηόηε εάθαζζα ηανάαζα πζά ιδκ έπεζξ·

ιόκμκ ηαεώξ ζ' μνιήκερα ηδξ βδξ ζμο κα δμοθεύεζξ·

ηαζ ζηδ ζηενζά ημ πθμίμ ζμο κα ζύνεζξ ηαζ ιε πέηνεξ

κα ημ ζηδνίλεζξ βύνςεε ηδ θμύνζα ηςκ ακέιςκ

βζα κα ηναημύκε ηδκ οβνή, ηαζ ημο κενμύ ηδκ ηνμύπα 625

λεαμύθςζε κα ιδ ζαπεί απ' ηζξ ανμπέξ ημο Δία.

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΙ

Φένε ζημ ζπίηζ η' άνιεκα ημο πμκημπόνμο πθμίμο·

ηαζ ηα πακζά ημο ηύθζλε ηαζ ζημκ ηαπκό απάκμο

αάθε ημ δμζάηζ ηαζ κά 'νεεζ ημο ηαλζδζμύ δ ώνα

πνόζιεκε. Τόηε ζημ βζαθό ημ βνήβμνμ ζμο πθμίμ 630

ζύνε ηζ ακάθμβμ θμνηίμ ιέζα ζ' αοηό κα αάθεζξ,

κα θένεζξ ηένδμξ ζπίηζ ζμο. Έηζζ δα ηαζ μ βμκζόξ ιαξ,

Πένζδ ακμδηόηαηε, ηαλίδεοε ιε πθμία

ηζ είπε ακάβηδ από αζόξ ηαζ εάθαζζα πενκώκηαξ

ζε ιαΰνμ πθμίμ ηάπμηε αθήκμκηαξ ηδκ Κύιδ 635

ηδξ Αζμθίαξ ήνεε εδώ βζα κ' απμθύβεζ όπζ

αζόξ ηαζ ηνοθή ηαζ άκεζδ, πανά ηδ ιαύνδ θηώπεζα,

πμο δίκεζ μ Δίαξ ζημοξ εκδημύξ· ηζ' εδώ ζημκ Εθζηώκα

εβηαηαζηάεδ ζε πςνζό εθεεζκό ηδκ Άζηνα

δοζπείιενδ, ηζ μοδέπμηεξ ηενπκή, εενιή ημ εένμξ. 640

Θοιήζμο όθεξ ηζξ δμοθεζέξ κα ηάκεζξ ζημκ ηαζνό ημοξ,

ς Πένζδ, ηαζ ηα ζπεηζηά πνμ πάκηςκ ιε ηαλίδζα·

πθμίμ ιζηνό κα παίνεζαζ ια θόνηςκε ιεβάθμ-

θμνηίμ ιεβαθύηενμ ηαζ ηένδμξ ζ' άθθμ ηένδμξ

εά 'πεζξ ακ η' άβνζμ θύζδια ηναηήζμοκ μζ ακέιμζ. 645

Κζ' όηακ ημκ ημύθζμ ζμο ημ κμο ζηνέρεζξ πνμξ ημ ειπόνζμ

από ηα πνέδ κα ζςεείξ ηζ' απ' ηδκ πζηνή ηδκ πείκα

ηδξ άβνζαξ, ηόηε εάθαζζαξ ημοξ κόιμοξ εα ζε ιάες,

ηζ' αξ ιδ ηαηέπς ηαζ πμθθά βζα πθμία ηαζ ηαλίδζα·

βζαηί πμηέ ζε εάθαζζα δεκ έπθεοζα ιεβάθδ, 650

πανά ιόκμκ ζηδκ Εύαμζα απ' ηδκ Αοθίδα, όπμο

λεπεζιώκζαζακ ηαζ ζηναηόκ μζ Απαζμί ιάγερακ

απ' ηδκ Εθθάδα βζα κα πακ ζηδ ηζμοπμενέπηνα Τνμία.

Εηεί ιαεέξ ιπανηάνζζα κα πάς ζηδ Χαθηίδα

βζα η' Αιθζδάιακηα ηζ' εβώ η' ακδνείμο ηα ανααεία· 655

ηα είπακ πνμηδνύλεζ μζ βζμί η' ακηνεζςιέκμο ημύημο·

ηζ' εηεί εβώ —είκαζ βκςζηό— ανααείμ ι' έκακ ύικμ

ηνίπμδα πήνα δίπενμ. Σηζξ Εθζηςκζάδεξ

Μμύζεξ ημκ αθζένςζα πμο ι' έιαεακ ηναβμύδζα.

Τόζμ βζα ηα πμθύζηανια ιόκμκ ηαηέπς πθμία· 660

ςξ ηόζμ ηαζ ημοξ ζημπαζιμύξ εα ράθς έηζζ·ημο Δία·

βζαηί ύικμκ μζ Μμύζεξ ι' έιαεακ κα ηναβμοδώ εεζπέζζμκ.

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

Πελήληα κεηά απ' ηνπ ειηνύ ην γύξηζκα εκέξεο

ζηνπ νριεξνύ θαινθαηξηνύ ηε ληάια, ηόηεο είλαη

γηα ηνπο ζλεηνύο ησλ ηαμηδηώλ θαηξόο. Οπδέ θαξάβη 665

ζα ηζάθηδεο θη' ε ζάιαζζα δε ζα ζνπ έπληγε άλδξεο,

εθηόο θαη αλ επίηεδεο ν ζεηζηήο Πνζεηδώλαο

ή ησλ ζεώλ ν πηό ηξαλόο ηνπο αθαλίζεη ν Δίαο·

όηη κπνξνύλ θαη ην θαιό θαη ην θαθό λα θάλνπλ.

Κη' όηαλ δελ πλένπλ άλεκνη αλάθαηνη θαη είλαη 670

ε ζάιαζζα αθίλδπλε γνξγό κέζα θαξάβη

ξίμε θη' αλέκνπο κε θνβνύ θαη βάιε θαη θνξηίν

θαη γλνηάζνπ ην ηαρύηεξν ζπίηη ζνπ λα γπξίζεηο·

θη' νύηε ην λέν ην θξαζί θη' νύηε ηα πξσηνβξόρηα

θαη ην ρεηκώλα, ή η' άγξηα θπζήκαηα ηνπ Νόηνπ 675

λα θαξηεξείο πνπ ζάιαζζεο θνπζθώλεη θαη πνπ θηάλεη

ρηλόπσξν νιόβξνρν θηλδύλνπο θνξησκέλν.

Δηαθέξνπλ η' αλνημηάηηθα ηαμίδηα ησλ αλζξώπσλ.

Όηαλ ζ' αθξόηαην θιαδί ζπθηάο θαλεί κπνπκπνύθη

κεγάιν όζν πάηεκα θνπξνύλαο ηόηεο είλαη 680

γηα ηα ηαμίδηα ε ζάιαζζα θαηάιιειε θαη ηόηεο

αξρίδνπλ η' αλνημηάηηθα. Εγώ δε ηα παηλεύσ·

ηη δελ κνπ είλαη επράξηζηα ηα βηαζηηθά. Να θύγεηο

δύζθνιν ηόηε ην θαθό. Οη άλζξσπνη σο ηόζν

επηρεηξνύλε θαη απηά απ' ακπαιηά γηαηί 685

κόλνλ ην ρξήκα έρνπλ ζην λνπ νη θαςεξνί ζλεηνί.

Ωζηόζν είλαη θνβεξό ζην θύκα λα πεζάλεηο.

Σε ζπκβνπιεύσ λα ζθεθζείο θαιά απηό πνπ ιέγσ.

Μήηε λα βάδεηο όιν ζνπ ην βηόο ζηα θνίια πινία,

όμσ λ' αθήλεηο ηα πνιιά θαη λα θνξηώλεηο ιίγα. 690

Είλαη θαθό ζηα θύκαηα λα ζ' εύξεη ζπθνξά

θαθό θη' αλ θάξν θόξησλεο κε πξάγκαηα βαξηά·

ζα έζπαδεο ηνλ άμνλα, ζα ράλνπληαλ ην βηόο ζνπ.

Τν κέηξν θη' ν θαηάιιεινο ρξόλνο είλαη ην θάιιην.

Γπλαίθα πάξε ζπίηη ζνπ όηαλ δελ είζαη θάησ 695

πνιύ απ' ηα ηξηάληα ζνπ νύηε πνιύ επάλσ.

Ο ηέηνηνο γάκνο πξάγκαηη γίλεηαη ζηνλ θαηξό ηνπ.

Τέζζεξα ρξόληα έθεβε αο κέλεη ε γπλαίθα

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΙ 2

ζην πέκπην αο παληξεύεηαη. Παξζέλα ζπ λα πάξεηο,

γηα λα ηε κάζεηο ηηο θαιέο ζπλήζεηεο. Πξνηίκα

θάπνηα γεηηνλνπνύια ζνπ αθνύ θαινμεηάζεηο 700

ηα πάληα, κελ νη γείηνλεο γεινύλ κε ηελ παληξεηά ζνπ.

Απ' ηε γπλαίθα ηελ θαιή άιιν δελ είλαη θάιιην

γηα έλα άληξα. Η θαθή αηύρεκα κεγάιν.

Έρεη ην λνπ ηεο ζην θαΐ, θαη πξνθνκκέλνλ άληξα

ρσξίο δαπιί ηνλ ππξπνιεί, πξόσξα ηνλ γεξλάεη. 705

Φπιάμνπ θη' από ηελ νξγή ησλ αζαλάησλ θη' νύηε

ηζόηηκν ην θίιν ζνπ κε αδειθόλ λα θάλεηο-

κα θη' αλ ην θάλεηο κε θαθό ηνπ πξνμελήζεηο πξώηνο-

έζησ θαη ζη' αζηεία, ςέκαηα γη' απηόλ πνηέ κε ιέγεηο. 710

Κη' αλ ιόγν αλεπηζύκεην ζνπ πεη πξώηνο, ή έξγν,

ζνπ θάλεη ζην δηπιάζην θύηηα λα ζην πιεξώζεη.

Αλ ηελ αγάπε ζνπ δεηεί θαη ζ' απνδεκηώζεη

λα ην δερζείο. Όπνηνο ζπρλά αιιάδεη θίιν είλαη

θαύινο. Να δείρλεη ε όςε ζνπ ό,ηη ν λνπο ζνπ θξύβεη.

Να κε ζε ιελ θηιόμελν πνιύ, κήηε θαη μελνδηώρηε, 715

νύηε ρξεζηώλ θαηήγνξν, νύηε θαθώλ ζπληξόθη.

Μήηε λα ζέιεηο θαλελόο ηε ζπιαρλνθάγα θηώρεηα

λα ςέγεηο ηελ θαηάξαηε, ό,ηη νη ζενί ηε δόζαλ.

Η γιώζζα ε ιηγόινγε είλαη γηα ηνπο αλζξώπνπο

πινύηνο· πεξίζζηα ε ράξε ηεο αλ νκηιεί κε κέηξν. 720

Αλ πεηο θαθό επζύο θαθό ζ' αθνύζεηο πηό κεγάιν-

κήηε λα δπζηξνπείο λα παο ζε ξεθελέ αλ κε άιινπο

θιεζείο- ζα επραξηζηεζείο κε έμνδα όκσο νιίγα.

Μήηε ζην Δία ηελ απγή θαη ηνπο ζενύο ηνπο άιινπο

ζπνλδή, κε ρέξηα άπιπηα, θξαζηνύ λα θάλεηο καύξνπ· 725

ηη δε ζ' αθνύλ θαη ηηο επρέο ζα ζνπ πεξηθξνλήζνπλ.

Μήηε θαη λα νπξείο νξζόο ζηνλ ήιην γπξηζκέλνο-

θαη όηαλ δύεη πξόζερηνλ θαη όηαλ αλαηέιιεη-

κήηε ζην δξόκν λα νπξείο βαδίδνληαο, κήη' όμσ,

κήηε αθνύ μεγπκλσζείο, ζενί γπξλνύλ ηε λύρηα- 730

άλδξαο ζενθνβνύκελνο θαη γλσζηηθόο δπγώλεη

ζε κάληξ' απιήο θαη θαζηζηόο νπξεί θάπνπ ζηνλ ηνίρν.

Μήηε ζην ζπίηη ζηε θσηηά λ' αθήλεηο λα θαίλνληαη

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

ηα βξσκεξά ζνπ αρακλά, παξά λα η' απνθεύγεηο.

Μήηε θαη ζύληαο ζπίηη ζνπ γπξλάο από θεδεία 735

παηδηά λα ζπέξλεηο, ζπείξε ηα από ζπνλδή γπξλώληαο.

Μήηε θαη κε ηα πόδηα ζνπ η' αζηείξεπηα πνηάκηα

λα δηαβείο πξηλ επρεζείο θπηηώληαο η' ώξην ξεύκα

θαη πξηλ ζην πνιππόζεην λεξό ηα ρέξηα πιύλεηο.

Όπνηνο πεξλώληαο πνηακό νύηε θαθία θη' νύηε 740

ηα ρέξηα πιέλεη, νη ζενί θαθά κ' νξγή ηνπ ζηέιλνπλ.

Μήηε κε καύξν ζίδεξν θαη ζε ζπνλδήο ηζηκπνύζη

απ' ην ρισξό πεληάθιαδν ξνδί μεξό λα θόβεηο.

Μήηε πνηέ ζύληαο θξαζί πίλνπλ θαπθί λα βάιεηο

πα ζε θξνληήξη· γξνπζνπδηά πέθηεη κ' απηό νιέζξηα. 745

Μήηε θαη ζπίηη ρηίδνληαο ζηε κέζε λα η' αθήζεηο,

κπαο θη' έξζεη εθεί ε θιύαξε θαη ζθνύμεη ε θνπξνύλα, η >

Μήηε πνηέ απ' αλέγγηαρηε ρύηξα θαγί λα πάξεηο

λα θαο, ή λα ινπζηείο λεξό· θαη ηνύηα ηηκσξνύληαη.

Μήηε κσξέιη εκεξώλ δώδεθα λα θαζίδεηο 750

ζηνπο ηάθνπο- δελ είλαη θαιό, αθνύ θάλεη ηνλ άλδξα

ζηείξνλ. Μήηε ρξνληάξηθν. Κη' απηό πάζρεη ην ίδην.

Μήηε θη' ν άληξαο ζε ινπηξό λα πιέλεηαη γπλαηθείν

ηη θαη γη' απηό ζά 'ρεη ζηεξλά ζθιεξή ηελ ηηκσξία.

Μήηε θαη ζε ζθαρηά θνληά πνπ θαίγνληαη λα ςέγεηο 755

ηα άγλσζηα· γηαηί ν ζεόο ζπκώλεη θαη γηα ηνύην.

Μήηε πνηέ ζνπ λα νπξείο ζε βξύζεο, ή ζην ζηόκα

ζαιαζζνζκίρησλ πνηακώλ πάληα λα η' απνθεύγεηο

θη' νπδέ λ' απνπαηείο εθεί- σθέιεηα δε ζά 'ρεηο.

Έηζη λα θάλεηο· ηελ θαθή ηε θήκε V απνθεύγεηο. 760

Είλ' αιαθξή ε θαηαιαιηά γηα λα ηε δηαζπείξεηο,

βαξηά πνιύ λα ηε βαζηάο, θαη λα ηελ απνβάιεηο

δύθνιν- δελ ράλεηαη ηη θήκε θακηά αλ πιήζνο

ηε δηαδίδεη- όηη ζεά θη' απηή ηπγράλεη κία.

Καη γηα λα θπιάο ηηο κέξεο ηνπ Δία θαζώο πξέπεη 765

'μήγα ζηνπο αλζξώπνπο ζνπ όηη ηνπ κήλα ε ηξηάληα είλαη ε πηό

θάιιηα γηα ηξνθήο κνίξαζκα θ' επηζηαζία γηα όζνπο θξίζε έρνπλ

νξζή θαη ηα ζσζηά όζνπο θάλνπλ όηαλ νη δηθαηνθξίηεο κέξα ηε

ινγηάζνπλ δίθεο.

ΕΡΓΑ KAI ΗΜΕΡΑΙ 2

Να πνηεο εκέξεο ηνπ Δία ηνπ πάλζνθνπ αμίδνπλ.

Η πξώηε θαη ε ηέηαξηε θη' ε έβδνκε ηνπ κήλα 770

—εκέξα ζεία—· θαη' απηήλ ην ρξπζνζπάζε Φνίβν

έθεξελ ε Λεηώ ζην θσο. Κη' ε όγδνε επίζεο

θ' ε έλαηε είλαη άξηζηεο γηα πάζα εξγαζία.

Η έλδεθα θαη δώδεθα θαιέο, ε κηά γηα θνύξν

πξνβάησλ, γηα ην κάδσκα θαξπώλ ε άιιε σξίκσλ 775

κα πηό θαιή ε δσδέθαηε από ηελ ελδέθαηε.

Τόηε ην δίρηπ αλάεξα πιέθεη θαη ην ζθαιάγγη·

θαη ζπλεκπάδεη ν γλσζηηθόο θη' ε κέξα κάθξνο παίξλεη

θαη ζη' αξγαιεηό ε λνηθνθπξά θάζεηαη κπξνο θη' πθαίλεη.

Τελ ηξίηε από ηε δεύηεξε δεθάδα λ' απνθεύγεηο 780

ζπαξηό λ' αξρίδεηο. Άξηζηε γηα λα δεληξνθπηεύεηο.

Η δεθαέμη δπζκελήο γηα ηα θπηά, κα θάιιηα

γη' αξξέλσλ ηέθλσλ γέλλεζε. Όκσο γηα ηα θνξίηζηα

νύηε θαιή λα γελλεζνύλ, νύηε παληξεηά λα θάλνπλ.

Ούηε θαη ηνπ κήλα ε έθηε, είλαη θαιή, θνξίηζη 785

λα γελλεζεί. Είλαη θαιή γηα θξηαξηώλ θαη ηξάγσλ

κνπλνύρηζκα θαη γηα καληξηνύ ην ζηήζηκν θη αθόκε

γηα αξζεληθνύ γηνύ γέλλεζε, πνπ ςέκαηα ζα ιέεη

θαη ζθώκκαηα θαη γαιηθηέο θαη ηεο αγάπεο ιόγηα.

Η όγδνε γηα γνπξνπληνύ θαη κνπθξηδόλησλ ηαύξνπ 790

κνπλνύρηζκα- θη' ε δώδεθα θαιή γηα ηα κνπιάξηα.

Σηνπ ηξίηνπ δεθαήκεξνπ ηηο κέξεο ηηο κεγάιεο

γελληέηαη ν άληξαο ν ζνθόο, πνύ 'ρεη κπαιό ζπνπδαίν.

Η δέθαηε γηα αγνξηνύ γέλλεζε· θαη γηα θόξεο

ε δεθαηέζζεξηο, απηή είλαη θαιή θαη γίδηα 795

λα εκεξεύεηο θαη ζθπιηά ζνπβιόδνληα θαη βόδηα

θακππινθέξαηα, ζηξεςά, θη' ππόκνλα κνπιάξηα

ρατδεύνληαο ηε ξάρε ηνπο. Σηηο ηέζζεξηο ηνπ κήλα

θαη ζηηο εηθνζηηέζζεξηο πξόζερε λ' απνθεύγεηο

ηηο ζπιαρλνθάγεο ζπθνξέο θη' όια λα ηα ηειεηώλεηο.

Τελ ηέηαξηε κέξα ηνπ κελόο ζύδπγν θέξε ζπίηη 800

αθνύ γη' απηό κελύκαηα ζπκβνπιεπζείο ησλ όξλησλ.

Σηηο πέκπηεο πάιη —δύζθνιεο, αλάπνδεο εκέξεο—

θπιάμνπ, γηαηί θαζώο ιελ απηέο ζηα γελλεηνύξηα

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

η' Όνημο ζοιπαναζηέημοκε, πμο ημκ έπεζ βεκκήζεζ

δ επίμνηδ δ Ενζκύα. ηζξ δεηαεθηά ημ ζηάνζ 805

ηδξ Δήιδηναξ ιε πνμζμπή κα αάγεζξ ζημ αθώκζ

ημ ηοηθζηό ηαζ ιπόθζηα μ λοθμηόπμξ λΰθα

βζα ζπίηζα ηαζ πθεμύιεκα ηαηάθθδθα κα ηόαεζ.

ηδκ ηέηανηδ πθμίωκ εθαθνώκ ημ θηζάλζιμ κ' ανπίγεζξ.

Η έκαηδ ημο δεύηενμο δεηαδιένμο είκαζ 810

ηαθή ημ δείθζ ζημοξ εκδημύξ, ηζ ακέαθααδ ημο πνώημο.

Είκαζ ηαζ βζα ζπμνά παζδζώκ ηαθή ηαζ βζα βοκαίηα

ηζ' άκηνα κα βεκκδεμύκ ηαθή· ηαημηοπζά δε θένκεζ.

Σμο ηνίημο δεηαήιενμο ηδκ έκαηδκ μθίβμζ

ηδκ λένμοκ βζα ηαθθίηενδ <ηναζί κ' ακηθήζεζξ κέμ 815

ηαζ ηα ιμοθάνζα ζημ γοβό κα αάκεζξ ηαζ ηα αόδζα ηαζ

ηα βμνβόπμδ' άθμβα> βζα κα ηνααάξ ηανάαζ

πμθύημοπμ ζηδ εάθαζζα. Αοηό θίβμζ ημ λένμοκ.

Ακμζβε ημ πζεάνζ ζμο ζηζξ ηέζζενζξ ηαζ ιάεε

πωξ ηαζ δ δεηαηέζζενζξ διένα είκαζ άβζα. 820

Λίβμζ ηαηέπμοκ πωξ ιεηά ηδκ εζημζηή μζ ιένεξ

ηδκ ημκηαοβή είκαζ πζό ηαθέξ· πεζνόηενεξ ημ δείθζ.

Αοηέξ μζ ιένεξ δεκ ωθεθμύκ όθμοξ. Οζ άθθεξ είκαζ

άαθααεξ ηζ' αδζάθμνεξ ηαζ ηίπμηα δεκ θένκμοκ.

Καεέκαξ επαζκεί ηαζ ιζά, ια θίβμζ λένμοκ όηζ

άθθμηε ιάκκα ηζ' άθθμηε ιδηνοζά πωξ είκαζ δ ιένα. 825

Καθόηοπμξ, πακεοηοπήξ όπμζμξ ηαηέπεζ ημύηα

ηζ' ενβάγεηαζ ηαζ αθμνιή δε δίκεζ ζημοξ αζώκζμοξ

ιόκ' ηα πμοθζά πνμζέπμκηαξ ηάεε ηαηό απμθεύβεζ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ < Γηα ηελ πιεξέζηεξε θαηαλόεζε κεξηθώλ πεξίεξγωλ ζηίρωλ

παξαζέηνπκε ηηο παξαθάηνλ επεμεγήζεηο>

Στίχ. 19 «θαη ζηνπο ζλεηνύο κα θαη ζηεο γεο ηελ έβαιε ηηο ξίδεο».

Ρίγεξ ηδξ βδξ εκκμεί ημοξ Σζηάκεξ μζ μπμίμζ ηαηά ηδ «Θεμβμκία» ημο πμζδηή

<ζηίπ. 727-730> εονίζημκηαζ όπμο ηαζ μζ νίγεξ ηδξ βδξ. Ώζηε έεεζε ηδκ

Ένζδα όπζ ιόκμκ ακάιεζα ζημοξ ημζκμύξ εκδημύξ αθθά ηαζ ακάιεζα

ακωηένωκ όκηωκ ζακ ημοξ Σζηάκεξ, πμο ηαζ αοημί ηζκμύιεκμζ από ηδκ Ένζδα

επμθέιδζακ εκακηίμκ ημο Δζόξ, πμεώκηαξ ηδ κίηδ ηαζ ημ ενίαιαμ <Θεμβ.

ζηίπ. 647>.

Στίχ. 25, 26 «Ο θαλαηάο ηνλ θαλαηά, ηερλίηεο ηνλ ηερλίηε

ηξαγνπδηζηήο ηξαγνπδηζηή, δεηηάλνο ην δεηηάλν».

Πανμζιζώδεζξ ζηίπμζ. ύβηνζκε ιε ηδ ζδιενζκή πανμζιία: Ο παπάξ παπά

δεκ εέθεζ.

Στίχ. 40 « Πώο πηόηεξν αμίδεη από ην όιν ην κηζό».

Ο πενίενβμξ αοηόξ ζηίπμξ δζά κα ηαηακμδεεί πνέπεζ κα πνμϋπμεέζμοιε ιζά

ηάπμζα πανμζιία ζακ ηδ ζδιενζκή «Δζπθό δε θηάκεζ ιζζό πενζζζεύεζ».

Στίχ. 41 « ........ νπδέ γλωξίδνπλ πόζε

μαιάθξωζε ν ζθέξδνπθιαο θξύβεη θαη ε κνιόρα».

Η ιμθόπα ηαζ ημ ζθενδμύηθζ ήζακ παθαζόηενα ηνμθή ηωκ πηωπώκ. Ο

πμζδηήξ ακαθένμκηαξ ημύημ εβηωιζάγεζ ηδ θζηόηδηα ζακ πνμηζιόηενδ από ηα

πμθοηεθή ηαζ πμνηαζηζηά βεύιαηα, ηα μπμία επζγδηεί μ πθεμκέπηδξ άκενωπμξ

εζξ αάνμξ ηωκ άθθωκ. Αξ ιδ θδζιμκμύιε όηζ απεοεύκεηαζ ζημκ αδενθό ημο

Πένζδ, πμο ήεεθε κα ζθεηε-νζζεεί ηδκ παηνζηή ημοξ πενζμοζία.

Στίχ. 45 «Τόηε ην δνηάθη ζην θαπλό επάλω ζα θξεκνύζεο».

Οη ανπαίμζ απμθεύβμκηαξ ζοκήεωξ ηα εαθαζζζκά ηαλίδζα ημ πεζιώκα

εηνειμύζακ ηα πδδάθζα ηωκ πθμίωκ πάκω από ηδ θωηζά ηδξ εζηίαξ, βζα κα

ηαπκίγμκηαζ ηαζ ζοκεπώξ κα ιδ ζέπμοκηαζ.

Στίχ. 233 «βειάλη ηξέθνπλ ζηηο θνξθέο θαη κέιηζζεο ζηε κέζε».

ηδκ επμπή ημο Ηζίμδμο δ ιεθζζζμηνμθία ήηακ αηόιδ άβκωζηδ. Οζ

ιέθζζζεξ ηαηέθεοβακ ηαηά πνμηίιδζδ ζηζξ ημοθάθεξ ηωκ δέκδνωκ ηαζ εηεί

παναζηεύαγακ ηζξ ηδνήενεξ ημοξ.

Στίχ. 252 «κπξηάδεο ηξεηο αζάλαηνη θύιαθεο απ' ην Δία».

Οη θύθαηεξ αοημί ημο Δία παναημθμοεμύκ ημοξ ακενώπμοξ ηαζ

1

θαηαγγέιινπλ ηα αλνκήκαηά ηνπο, ζε αληίζεζε πξνο ηνπο πινπζην-

δόηαο θύιαθαο ησλ αλζξώπσλ <όξα ζηίρνπο 122-126>.

Στίχ. 345 « ..................... νη γεηηόλνη

άδωζηνη ηξέρνπλ λα δωζηνύλ ρξεηάδνληαη νη ζπκπεζέξνη».

Σε πεξίπησζε αλάγθεο ν γείηνλαο ζπεύδεη ζε βνήζεηα ηνπ γείηνλα ακέζσο

όπσο βξίζθεηαη αηεκέιεηνο, ελώ νη ζπγγελείο πνπ θάζνπ-ληαη καθξηά ζα

αξγνπνξήζνπλ, δηόηη δελ κπνξνύλ λα ηξέμνπλ όπσο είλαη θαη βξίζθνπληαη, ζα

πξέπεη λα ζνπινππσζνύλ αιιά ηνύην πξνϋπνζέηεη ρξνλνηξηβή θαη όηαλ

θάπνηε θζάζνπλ ίζσο είλαη πιένλ αξγά.

Στίχ. 361-2 «Αλ ηαρηηθά θαη ζε κηθξό κηθξό ζωξεύεηο άιιν

ζα έιζεη γξήγνξα ε ζηηγκή πνπ ζα γηλεί κεγάιν».

Σπληζηά ηε θεηδσιή ρξήζε ησλ αγαζώλ θαη ηελ νηθνλνκία. Σύγθξηλε κε

ηελ λενειιεληθή παξνηκία: «Σηαιακαηηά-ζηαιακαηηά γεκίδεη ε ζηάκλα ε

πιαηηά» ή «θαζνύιη ην θαζνύιη γεκίδεη ην ζαθθνύιη».

Στίχ. 368-9 «Πίλε αβέξηα ζηελ αξρή ηνπ πίζνπ ή ζην ηέινο θη' όηαλ

κεζηάζεη κε θεηδώ- κεδέλ νηθνλνκία ζηνλ πάην».

Παξάδνμνη νιίγνλ νη ζηίρνη απηνί. Αλεμάξηεηα ηεο πνηόηεηνο ηνπ θξαζηνύ

εηο ηελ αξρήλ ή ζηνλ πάην ηνπ πηζαξηνύ <ζηελ επνρή ηνπ Ηζηόδνπ έβαδαλ ην

θξαζί ζε πηζάξηα θη όρη ζε βαγέληα> δε βιέπσ γηα πνηό ιόγν ζπκβνπιεύεη λα

πίλεη θαλείο αιόγηζηα όηαλ ην πηζάξη είλαη νιόγηνκν, ή όηαλ πιεζηάδεη λα

ηειεηώζεη θαη κόλνλ όηαλ βξίζθεηαη ζηε κέζε λα πίλεη κε κέηξν. Σα πνζόηεο

ζα εμαληιεζεί ελσξίηεξα θη' έηζη ζα ζηεξεζεί ηε κηθξή έζησ επραξίζηεζε

πνπ ηνπ παξέρεη ην αδύλαην θξαζί ηνπ ππζκέλνο γηαηί «απνθεί π' νιόηεια

θαιή είλ' θαη ε Παλαγηώηαηλα» θαη ελ πάζε πεξηπηώζεη έξρεηαη ζε αληίζεζε

κε ηνπο ιίγν πηό πάλσ 361-364 ζηίρνπο όπνπ ζπληζηά πεξηζπιινγή θαη

νηθνλνκία.

Στίχ. 390 «γπκλόο λα θακαηεύεηο, γπκλόο ζην ζέξν ζηε ζπνξά».

Δεδνκέλνπ όηη ε ζπνξά αξρίδεη από ηα κέζα Οθησβξίνπ, νπόηε θαη ηα

πξώηα ςύρε, ην λα νξγώλεη θαλείο γπκλόο είλαη παξάινγνλ. Σπλεπώο δηά ηνπ

γπκλόο λα θακαηεύεηο ελλνεί όηη ην όξγσκα πξέπεη λα γίλεηαη ηηο εκέξεο πνπ

ν θαηξόο είλαη θαιόο θαη όρη όηαλ βξέρεη γηαηί ηόηε θπηξώλεη θαιιίηεξα ν

ζπόξνο.

2

Στίχ. 470 «ζθεπάδνληαοβαζηά ζηε γε κε ην ηζαπί αο δίλεη θόπν κεγάιν

ζηα πνπιηά».

Εάλ ν ζπόξνο δε ζθεπαζζεί θαιά κε ρώκα εύθνια ηα πνπιηά ζα ηνλ βξνπλ

θαη ζα ηνλ θάλε. Αλ όκσο ζθεπαζζεί θαιά ζα πξέπεη ηα πνπιηά λα

θνπξαζηνύλ ζγαξιώληαο λα ηνλ βξνπλ θαη λα ηνλ θάλε.

Στίχ. 498 «Με θάηηζρλν ρέξη θξαηείο πνδάξη πξεζκέλν».

Ωο γλσζηόλ ηα πόδηα ηνπ ππνζηηηδνκέλσλ πξήζθνπληαη ελώ ηα άιια κέιε

ηνπο απηζρλνύληαη. Οη ηειείσο άζηηνη πξήζθνπληαη νιόθιεξνη.

Στίχ. 526 «Τν ρηαπόδη θόβεη ην πόδη ηνλ».

Επηζηεύεην ηόηε όηη ην ρηαπόδη όηαλ δελ βξίζθεη ηξνθή θόβεη θαη ηξώεη

έλαλ από ηνπο πινθάκνπο ηνπ, ν νπνίνο αξγόηεξα μαλαθύ-

ηξώλε.

Στίχ. 562 «Τηο λύρηεο θαη ηηο κέξεο ζνπ λα εμηζώλεηο».

Όηαλ νη λύρηεο είλαη κεγάιεο πξέπεη λα εξγαδόκαζηε θαη ηε λύρηα κεξηθέο

ώξεο θαη λα κεγαιώλνπκε έηζη ηελ εκέξα, ώζηε λα επέξρεηαη εμίζσζηο ηνπ

εκεξνλπρηίνπ.

Στίχ. 605 «Π' νιεκεξίο θνηκάηαη».

Ελλνεί ηνπο θιέθηεο νη νπνίνη θαηά πξνηίκεζε δξνπλ ηε λύρηα. Στίχ. 628

«Καη ηα παληά ηνπ ηύιημε θαη ζην θαπλό απάλνπ βάιε ην δνηάθη...». Όξα

ζεκείσζε ζηίρνπ 45.

Στίχ. 743 «Απ' ην ριωξό πεληάθιαδν ξνδί μεξό λα θόβεηο».

Ελλνεί ην ρέξη κε ηα πέληε δάθηπια· λα κε θόβεηο ξνδί δειαδή ηα λύρηα.

Πξνιήςεηο γηα ην θόςηκν ησλ λπρηώλ επηθξαηνύλ ζην ιαό θαη ζήκεξα. Έρε

ππ' όςηλ ηελ παξνηκία «Τεηάξηε θαη Παξαζθεπή ηα λύρηα ζνπ κε θόςεηο θαη

Κπξηαθή λα κε ινπζηείο αλ ζέιεηο λα πξνθόςεηο».

Στίχ. 746 «Μήηε θαη ζπίηη ρηίδνληαο ζηε κέζε λα η' αθήζεηο -κπαο θη' έξζεη

εθεί ε θιύαξε θαη ζθνύμεη ε θνπξνύλα». Σηα εκηηειή θαη εξεηπσκέλα ζπίηηα

πξνζθεύγνπλ ηε λύρηα ηα δπζνίσλα πηελά, ησλ νπνίσλ νη θξσγκνί

πξναγγέιινπλ θαθό.

ΘΕΟΓΟΝΙΑ Η Θενγνλία έρεη ππόζεζηλ ηελ θαηάηαμηλ ησλ δηαθόξσλ ζεώλ εηο

ζενινγηθνλ ζύζηεκα, αιιά θαη λα ζπλελώζεη εηο έλα ζύλνινλ ηελ ηζηνξίαλ

ηεο θαηαγσγήο ηνπ θόζκνπ. Καηά ηαύηα δελ είλαη κόλνλ Θενγνλία, αιιά θαη

Κνζκνγνλία, θαη σο ηνηαύηε δελ είλαη πξόηππνο δεκηνπξγία ηνπ ζπγγξαθέσο,

πνπ λ' αληαλαθιά ηαο ηδηθάο ηνπ αληηιήςεηο πεξί ηνπ θόζκνπ, αιιά κηά

ζπιινγή απόςεσλ, πνπ είραλ δηακνξθσζεί εηο αθόκε παιαηνηέξαλ επνρήλ.

Οη παξαδόζεηο όκσο αύηαη ήζαλ ζπγθερπκέλαη θαη ελίνηε αληηθαηηθαί. Ο

πνηεηήο ηαο πεξηζπιιέγεη, ηαο ζπλαξκόδεη θαη ηαο ζπγρσλεύεη εηο ελ

ηεξάζηηνλ ζύλνινλ.

Τν πνίεκα δύλαηαη λα δηαηξεζεί εηο πέληε ηκήκαηα:

1) Προοίμιον <ζηίρ. 1-115>. 2) Κοσμογονία και Θεογονία <ζηίρ.

116-616>. 3) Τιτανοματία <ζηίρ. 617-885>. 4) Η Σσνέτεια της Θεογονίας

<ζηίρ. 886-964> 5) Ηρωογονία <965-1020>.

Εηο το προοίμιον επηθαιείηαη ηαο Ειηθσληάδαο Μνύζαο θαη αθεγείηαη όηη

έιαβε παξ' απηώλ εηδηθήλ εληνιήλ λ' αλπκλήζεη πξώηα-πξώηα ην γέλνο ησλ

καθαξίσλ, πνπ δνπλ αησλίσο θαη έπεηηα απηάο ηαο ηδίαο, εκθαλίδεη δεινλόηη

εαπηόλ σο εκπλεόκελνλ ππό ησλ Μνπζώλ. Πεξηγξάθεη ηαο αζρνιίαο ησλ

Μνπζώλ, ηζηνξεί ηελ γέλλε-ζίλ ησλ θαη ηελ πξώηελ εηο ηνλ Όιπκπνλ

εκθάληζίλ ησλ. Δηαγξάθεη ηνλ ξόινλ ησλ πιεζίνλ ησλ αλζξώπσλ θαη ηέινο

ηεξκαηίδεη κε ηελ επρήλ λα ζθνξπίζνπλ ην ζετθό ηνπο ηξαγνύδη θαη ησλ ζεώλ

ην ηεξόλ λα δνμνινγήζνπλ ην γέλνο, ζηίρ. 106-115

«πού γεννήθηκαν απ' ηη Γη κι' απ' ηον αζηποζπαπμένο

ηον Οςπανό κι' απ' ηη μοςνηή ηη Νύσηα πον κι ο Πόνηορ ο απμςπόρ ηοςρ έθπετε. Κι' ειπέηε μαρ πώρ ππώηα η Γη γεννήθη κι' οι θεοί κι' οι ποηαμοί και όλη , η

κςμαηούζα θάλαζζα κι' ο Οςπανόρ και η' Άζηπα <και ποιοί ακόμ' απ' αςηά θεοί αγαθοδόηερ,> και πώρ ηα αξιώμαηα μοίπαζαν και ηα πλούηη

και πώρ ηον πολςθάπαγγο Όλνμπο ππυηοπήπαν. Αςηά, υ Μούζερ, η' Ολύμπος εζείρ οι καηοικήηπερ να ηπαγοςδήζηε <και ηο ποιό ππυηόγινε να ειπήηε>». Σηελ Κοσμογονίαν, πεξηγξάθεη ην Κνζκνληθόλ ζύζηεκα ελ ζπλαξηήζεη κε

ηελ ηζηνξίαλ ηεο θαηαγσγήο ησλ ζεώλ. Αξρίδεη κε ηελ γέλε-ζηλ ηνπ Κόζκνπ.

Ελ αξρή, —ιέγεη— «εγέλεην» ην Χάνο, δελ ιέγεη

1

όιςξ ηίκζ ηνόπς εβεκκήεδ- ώζηε εκ ανπή οπήνλε ημ Υάμξ. Καηά ημκ Γ.

Μζζηνζώηδκ θέβςκ Υάμξ δεκ εκκμεί ημ ηεκόκ ςξ δύκαηαζ κα εζηάζεζ ηζξ εη

ηςκ εηύιμο ηδξ θέλεςξ, αθθά γώζακ μοζίακ, ηδκ μπμία εεςνεί ςξ πδβήκ ηςκ

πάκηςκ. Ακηζεέηςξ μζ αδεθθμί Croiser δέπμκηαζ όηζ δζά ηδξ θέλεςξ Υάμξ

εκκμεί ημ ηεκόκ. Πάκηςξ δεκ θέβεζ ηίκζ ηνόπς εβεκκήεδ αθμύ δεκ οπήνλακ

βεκκήημνεξ. Δίηα βεκκάηαζ δ Γδ, μ Σάνηανμξ, ηαζ μ Ένςξ «ηάθθζζημξ εκ

αεακάημζζζ εεμίζζ». Θεςνεί θμζπόκ ημκ Ένςηα ζακ έκακ από ημοξ

ανπαζόηενμοξ εεμύξ, πνάβια πμο οπμβναιιίγεζ ημ νόθμ ημο ενςηζημύ

ζημζπείμο, ζημζπείμκ ημ μπμίμκ πνμΐζηαηαζ αζςκίςξ ηδξ βεκέζεςξ. Από ημ

Υάμξ βεκκώκηαζ απ' εοεείαξ ημ Ένεαμξ, ήημζ ημ δζάποημκ ζηόημξ ηαζ δ Νολ,

ήημζ ημ εκημπζζιέκμκ ζηόημξ. Δη ημο Δνέαμοξ πάθζκ ηαζ ηδξ Νοηηόξ βεκκώ-

κηαζ μ Αζεήν —ημ δζάποημκ θςξ— ηαζ δ Ζιένα —ημ εκημπζζιέκμκ θςξ—,

εη δε ηδξ Γδξ απ' εοεείαξ μ ζζμιέβεεόξ ηδξ Οονακόξ, ηα όνδ ηαζ μ Πόκημξ.

Δη ηδξ ζογεύλεςξ πάθζκ ηδξ Γδξ ηαζ ημο Οονακμύ πνμένπεηαζ ημ

ανπαζόηενμκ βέκμξ ηςκ εεώκ: Οζ Σζηάκεξ, Ωηεακόξ, Κμίμξ, Κνίμξ, Τπενίςκ,

Ηαπεηόξ, Κνόκμξ ηαζ αζ Σζηακίδεξ: Θεία, Ρέα, Θέιζξ, Μκδιμζύκδ, Φμίαδ,

Σδεύξ, ηαηόπζκ μζ Κύηθςπεξ ηέθμξ δε ηνεζξ Γίβακηεξ εηαηόβπεζνεξ Κόηημξ,

Βνζάνεμξ ηαζ Γύδξ. Δπεζζμδζαηώξ αημθμοεεί δ πενζβναθή ηδξ ακηανζίαξ ηςκ

Σζηάκςκ ηαηά ημο παηνόξ ηςκ ημο Οονακμύ, μίηζκεξ οπό ηδκ ανπδβίακ ημο

Κνόκμο ημκ εηενμκίγμοκ ηαζ ημο αηνςηδνζάγμοκ ηα βεκκδηζηά όνβακα <ζηίπ.

154-190>. Δη ημο αίιαημξ ηςκ βεκκδηζηώκ μνβάκςκ, ημ μπμίμκ έπεζεκ εζξ

ηδκ βδκ, εβεκκήεδζακ αζ Δνζκύεξ, μζ Γίβακηεξ, αζ Νύιθαζ, ηαζ αζ Μεθίαζ, εη

δε ημο ζπένιαημξ ημ μπμίμκ έννεοζεκ εζξ ηδκ εάθαζζακ, δ Αθνμδίηδ.

Καηόπζκ ηδξ πανεηαάζεςξ ηαύηδξ ζοκεπίγεηαζ δ ζζηόνδζζξ ηςκ βεκκήζεςκ

ηαηά ηάλζκ πνςημημηίαξ. Πνώημκ ένπεηαζ ημ βέκμξ ηδξ Νοηηόξ. Γεκκώκηαζ μ

Μόνμξ, δ Κήν, μ Θάκαημξ η.θπ. Μεηά, ημ βέκμξ ημο Πόκημο, μ Νδνεύξ, μ

Θαύιαξ η.θπ. Δη ημο Νδνέςξ ηαζ ηδξ εοβαηνόξ ημο Σζηάκμξ Ωηεακμύ

Γςνίδμξ αζ πεκηήημκηα Νδνδίδεξ. Δλαημθμοεεί δ απανίειδζζξ ηςκ

απμβόκςκ ημο Θαύιαημξ, Φόνηομξ ηαζ Κδημύξ <Σοθώκ, Μέδμοζα, Λενκαία

Ύδνα, Υίιαζνα η.θπ.> ηαζ είηα μ ηαηάθμβμξ ηςκ απμβόκςκ ημο Ωηεακμύ ηαζ

ηδξ Σδεύμξ. Ωξ ηέηκα ηςκ ακαθένμκηαζ είημζζ πέκηε πμηαιμί, ιεηαλύ ηςκ

μπμίςκ μ Νείθμξ, μ αββάνζμξ, μ Απεθώμξ, μ Λάδςκ, ςξ εοβαηένεξ ηςκ δε

μκμιαζηί ηεζζανάημκηα

2

ηαζ ιία Πδβαί. Αημθμοεεί ημ βέκμξ ηδξ Θείαξ ηαζ ημο Τπενίμκμξ, ελ ςκ

βεκκώκηαζ μ Ήθζμξ, δ εθήκδ ηαζ δ Ζώξ, εκ ζοκεπεία ημ βέκμξ ημο Κνίμο,

Αζηναίμξ, Πάθθαξ, Πένζδξ, ημ βέκμξ ημο Αζηναίμο ηαζ ηδξ Ζμΰξ, Εέθονμξ,

Βμνέαξ, Νόημξ, Δςζθόνμξ, Άζηνα η.θπ. η.θπ., εκ ζοκεπεία ημ βέκμξ ημο

Κνόκμο ηαζ ηδξ Ρέαξ ελ ςκ βεκκώκηαζ δ Δζηία, δ Γήιδηνα, δ Ήνα, μ Άδδξ, μ

Πμζεζδώκ ηαζ μ Εεοξ, ηαηόπζκ ημ βέκμξ ημο Ηαπεημύ ηαζ ηδξ Κθοιέκδξ ελ ςκ

βεκκάηαζ μ Άηθαξ, μ Μεκμίηζμξ, μ Πνμιδεεύξ ηαζ μ Δπζιδεεύξ.

Ζ δζαβναθή ηςκ βεκώκ δζαηόπηεηαζ από δζάθμνα επεζζόδζα, ςξ μ

αηνςηδνζαζιόξ ημο Οονακμύ <ζηίπ. 154-190> ημκ μπμίμκ ακαθένα-ιεκ, ημ

επεζζόδζμκ ηδξ ηοβόξ <ζηίπ 383-403>, μ ύικμξ πνμξ ηδκ Δηάηδκ <ζηίπ.

411-452>, ημ ηδξ βεκκήζεςξ ημο Γζόξ ηαζ ηδξ απάηδξ ηδξ Ρέαξ <ζηίπ.

493-506> ηαζ ηέθμξ ημ ημο Πνμιδεέςξ ηαζ ηδξ δδιζμονβίαξ ηδξ βοκαζηόξ

<ζηίπ. 535-616>.

Τιτανομαχία. Ζ δζήβδζζξ ζηνέθεηαζ έπεζηα πνμξ ημοξ Δηαηόβπεζναξ ηαζ

ηδκ απόπεζνακ αοηώκ κα ακαηνέρμοκ ημκ Γία. Φοθαηζζιέκμζ οπό ημο

Κνόκμο εζξ ημ άηνμκ ηδξ βδξ δθεοεενώεδζακ από ημκ Γία ηαζ ζηάεδηακ

αμδεμί ημο εζξ ηδκ ηαηά ηςκ Σζηάκςκ ιάπδκ. Ζ πενζβναθή ηδξ

ιεβαθμπνεπμύξ αοηήξ πάθδξ Δηαημβπείνςκ-Σζηάκςκ έπεζ πμθθήκ πάνζκ ηαζ

ιεβαθεζώδδ ηόκμ <ζηίπ. 674-686>.

«Μπρος ζηοσς Τηηάλες ζηήζεθαλ ασηοί ζηελ άγρηα κάτε

αληίκατοη γηγάληηοσς τεροθραηώληας βράτοσς. Από ηελ άιιε ηε κερηά πρόζσκοη θη' οη Τηηάλες ζσλάδοσληαλ θαη ηόηε οη δσό αληίπαιοη άρτηζαλ λα δείτλοσλ ηη κε ηωλ τερηώλ ηε δύλακε κπορούζαλ. Βογγούζε ε ζάιαζζα ε πιαηηά θη' ε γες ατοιογούζε θη' ο Οσραλός εζάιεσε θη' εζηέλαδε από πάλω.

ρηδοηραληάτηε ο Όισκπος απ' ηωλ ζεώλ ηε θόρα ζύγθορκος θαη ζεηζκοβοσή ζηοσ Τάρηαροσ ηα ζθόηε έθζαλ' απ' ηο θσλεγεηό θη' από ηο ποδοτηύπη θη' απ' ηα βρατοτησπήκαηα. Τόζο ζθιερά τησπηούληαλ θαη ζηολ αζηρόζπαρηο Οσραλό έθζαλαλ οη θρασγές ηοσς- ως ποσ δύγωζαλ θη' ήρζαλε κ' αιαιαγκό ζηα τέρηα».

Οζ Σζηάκεξ κζηώκηαζ ηαζ νίπημκηαζ εζξ ηα Σάνηανα ηα μπμία ηαζ πενζβνάθεζ

ιε άθεαζημκ δύκαιζκ ηαζ ηάθθμξ εζ ηαζ μ ιεηαθναζηήξ

1

δε εδπλήζε λα ην απνδώζεη εηο ην κεγαιείνλ ηνπ πξσηνηύπνπ. Ιδνύ έλα

ηκήκα <ζηίρ. 748-758>:

.................... εθεί ζλλαπαληηόληαη θη' ε κηά ηελ άιιε ραηξεηά ε Νύρηα θαη ε Μέξα θαζώο ην κέγα ράιθηλν ζθαιί πεξλνύλ. Η κία γηα 'δω θη' ε άιιε γηα εθεί- ε κηά βγαίλεη λα θύγεη

ε άιιε έξρεηαη λα κπεη, όκωο πνηέ ην ζπίηη δελ ηηο θξαηεί ηηο δπό καδί, κα πάληνηε ε κία ελώ γπξλά έμω ζηε γεο, ε άιιε κέλεη κέζα θαη αθαξηεξεί πόηε ζα 'ξζεί ηνπ δξόκνπ ηεο ε ώξα. Η κία θωο γηα ηνπο ζλεηνύο καθξόιακπν θξαηάεη ηνλ Ύπλν ε άιιε, ε θαθή, ηνπ Θαλάηνπ η' αδέξθη

ρεηξαγωγεί ζε ζθνηεηλή λεθέιε ζθεπαζκέλε. Σσνέτεια της Θεογονίας. Εθηίζεηαη πώο κεηά ηελ θαηά ησλ Τηηάλσλ

λίθελ ησλ νη ζενί αλεγλώξηζαλ σο βαζηιέα ην Δία <ζηίρ. 880-885>. Νέα

ηάμηο απνθαζίζηαηαη εηο ηνλ Οπξαλόλ θαη αξρίδεη ε γέλλεζηο λέσλ ζενηήησλ

ηόζνλ δηαθνξεηηθώλ από ηαο πξνπεγνπκέ-λαο. Παξέρεηαη θαηάινγνο ηνπ

γέλνπο ηνπ Δηόο, ηεο Ήξαο, ηνπ Πνζεηδώλνο, ηνπ Άξεσο θαη ηνπ Ηιίνπ θαη

εληαύζα ηειεηώλεη ε Θενγνλία.

Ηρωογονία. Τν ηκήκα ηνύην ηεο Θενγνλίαο απνηειεί ηελ εξσνγν-λία ελ

ε εθηίζεηαη πνίνη ήξσεο εγελλήζεζαλ από ζλεηνύο παηέξαο θαη από κεηέξαο

αζαλάηνπο ζεάο, θαη ηειεηώλεη κε δύν ζηίρνπο απνηεινύληνο ηελ κεηάβαζηλ

εηο ηαο Ηνίαο, πεξί σλ ζα νκηιήζσκελ εηο ηα νηθεία θεθάιαηα.

ΗΣΙΟΔΟΥ

ΘΕΟΓΟΝΙΑ

Απόδνζε ζε ζηίρνπο

Από ηηο Ειηθώληεο ηηο Μνύζεο αο αξρίζσ

ηνπο ύκλνπο κνπ, πνπ ζην ςειό θαη άγηνλ Ειηθώλα

θάζνπληαη θαη κ' αλάιαθξα πόδηα ρνξεύνπλ γύξσ

από ηνπ Δία ην βσκό ζηε κελεμέληα βξύζε.

Τν ηξπθεξό ηνπο ην θνξκί κε λάκα ινύδνπλ ζείν

ηνπ Πεξκεζζνύ, ή η' Οικεηνύ, ή θαη ηεο Ιππνθξήλεο

θαη ζε θνξθή ςειή ρνξνύο ιαρηαξηζηνύο θη' σξαίνπο

κε δπλαηό πνδόρηππν ζηνλ Ειηθώλα ζηήλνπλ.

Καη πξνρσξνύλ αρλόζθεπεο ζηε ζεηά κέζα λύρηα,

αθήλνληαο γιπθηά θσλή, ην θαηαηγηδνθόξν

ην Δία λα πκλήζνπλε, θαη ηελ Αξγείαλ Ήξα,

πνπ ρξπζνπέδηιε ζηε γεο παηάεη, θαη ηελ θόξε

ηνπ Δία ηε γιαπθόκαηε ηελ Αζελά, θη' αθόκε

ην Φνίβν ηνλ Απόιισλα, ην ζείζηε Πνζεηδώλα,

ηε δνμαξνηηλάρηξ' Αξηεκε, ηελ όκνξθε Δηώλε,

ηελ Αθξνδίηε ηε γιπθηά θαη ηνλ παλνύξγν Κξόλν,

θαη ηελ Ηώ, θαη ηε Λεηώ θαη ηε ρξπζόζηεθ' Ήβε,

ηε Θέκε ηε ζεβάζκηα, ηε Γε, ηε καύξε Νύρηα,

ηνλ Ήιην, ηνλ Ιαπεηό, θαη ηε ιακπξή Σειήλε,

θαη ην βαζύ Ωθεαλό θη' όισλ ησλ αζαλάησλ

πνπ δνπλ αηώληα ηε γεληά ηελ πνιπδνμαζκέλε.

Απηέο θαη ηνλ Ηζίνδν, ην ζείν ην ηξαγνύδη

θάπνηε ηνλ εδίδαμαλ, όηαλ ζηνλ Ειηθώλα

βνζθνύζε' αξληά. Καη νη ζεέο ηα ιόγηα ηνύηα πξώηα

κνύ 'παλ νη θόξεο ηνπ Δηόο, νη Μνύζεο νη Οιύκπηεο:

«Ξσκάρνη, αγξνδίαηηνη, θαύινη, θνηιηέο κνλάρα

μέξνπκε ςέκαηα πνιιά λα πιάζνπκε κ' αιήζεηεο

όκνηα· κα όηαλ ζέινπκε μέξνπκε θαη αιήζεηεο

λα ιέκε». Έηζη ηνπ Δηόο νη άζθαιηεο νη θόξεο

κνπ είπαλ θαη ζθήπηξν ζαπκαζηό κ' εθέληεζαλ λα θόςσ

56 ΗΣΙΟΔΟΥ

δάθλεο πνιύβιαζηεο θισλί θαη ζετθό ηξαγνύδη

ηα ύζηεξα θαη ηα παιηά λα ςάισ κνπ έκπλεπζαλ

θαη ησλ καθάξσλ λ' αλπκλώ κε πξόζηαμαλ ην γέλνο

θη' απηέο ηηο ίδηεο θαη ζηεξλά λα ηξαγνπδώ θαη πξώηα.

Αιιά γηαηί ηα ιέγσ απηά γύξσ ζ' νμπέο θαη βξάρνπο; 35

Τξαγνπδηζηή, αο θάλνπκε αξρήλ από ηηο Μνύζεο,

πνπ ηε κεγάιε ηε ςπρή ζηνλ Όιπκπν ηνπ Δία

ηέξπνπλ κ' αξκνληθή θσλήλ άδνληαο πεξαζκέλα

θαη πζηεξλά θαη ησξηλά. Αθνύξαζην ηξαγνύδη

θη' νιόγιπθν απ' ην ζηόκα ηνπο βγαίλεη θαη ηνπ παηέξα 40

ηνπ Δία ηνπ βαξύβξνληνπ ην δώκ' αλαγαιιηάδεη

θη' νη ρηνλνζθέπαζηεο θνξθέο αρνινγνύλ η' Οιύκπνπ

θαη ηα παιάηηα ησλ ζεώλ. Μ' αζάλαηε εθείλεο

θσλή δνμάδνπλ ησλ ζεώλ ην γέλνο ην ζεβάζκην

πξώηα κε ηα ηξαγνύδηα ηνπο, όζνπο ε Γε θη' ν κέγαο 45

ν Οπξαλόο εγέλλεζε θαη όζνπο γελλήζεθαλ

ζενί δνηήξεο αγαζώλ από απηνύο. Καηόπηλ

ην Δία πάιη ησλ ζεώλ θη' αλζξώπσλ ηνλ παηέξα

θαη ζηελ αξρή ηνπ ηξαγνπδηνύ πκλνύλε θαη ζην ηέινο

πόζν απ' ηνπο άιινπο ηνπο ζενύο ζηε δύλακε ππεξέρεη.

Πάιη ην γέλνο ησλ ζλεηώλ θαη ησλ ζθιεξώλ Γηγάλησλ 50

ςάιινληαο ηέξπνπλ ηε ςπρή ηνπ Δία ηε κεγάιε

νη Μνύζεο νη Οιύκπηεο ηνπ βξνληνξίρηε νη θόξεο.

Σηελ Πηεξία κε ην γηό ηνπ Κξόλνπ, ε Μλεκνζύλε,

δέζπνηλα ζησλ Ειεπζεξώλ ζηηο καγεκέλεο ξάρεο,

ζκίγνληαο ηηο εγέλλεζε γη' αλάπαςε απ' ηηο έγλνηεο 55

θαη ιεζκνληά απ' ηα βάζαλα. Ελληά ν Δίαο λύρηεο

θξπθά απ' ηνπο άιινπο ηνπο ζενύο ζην ηεξό θξεββάηη

ηελ έζκηγε αλεβαίλνληαο· θη' σο έθιεηζελ ν ρξόλνο

κε ησλ σξώλ θαη ησλ κελώλ θαη εκεξώλ ηνλ θύθιν

ελληά θόξεο ηνπ γέλλεζελ νκόγλσκεο, πνπ κόλν 60

γηα ηα ηξαγνύδηα γλνηάδνπληαη θη' ακέξηκλεο θάζνληαη

πηό 'δσ απ' ηε ςειή θνξθή ηνπ ρηνληζκέλνπ Οιύκπνπ.

<όπνπ 'ρνπλ δώκαηα ιακπξά θαη ρνξνζηάζηα θίλα

θη' νη Χάξηηεο θη' ν Ίκεξνο δίπια ηνπο θαηνηθνύλε·

θαη ζηα ζπκπόζηα καγηθή αθήλνληαο θσλνύια

65

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 57

ηα ηεξά ζπλήζεηα ησλ αζαλάησλ ςάιινπλ

θαη ησλ ζλεηώλ ηα ζέζκηα πκλνύλε κε ηξαγνύδηα>.

Τόηε λα πάλ' ζηνλ Όιπκπν ηξάβεμαλ θαη ραίξνληαλ

γιπθηά θσλή θαη άζκαηα· γύξσ ηνπο αληερνύζελ

ε καύξε γεο, θαη ξπζκηθό θξαηνύζε πνδνρηύπη, 70

θαζώο πξνο ηνλ παηέξα ηνπο ην βαζηιηά πήγαηλαλ

ηνπ Οπξαλνύ, πνπ θαη βξνληή θαη θεξαπλόλ νξίδεη,

ζαλ ην γνληό ηνπ λίθεζε ηνλ Κξόλν θαη κε ηάμε

όξηζε η' αμηώκαηα ησλ αζαλάησλ όισλ.

Τέηνηα ηξαγνύδηα έιεγαλ νη Μνύζεο, ηνπ Οιύκπνπ 75

νη θαηνηθήηξεο, νη ελληά ηνπ Δία δπραηέξεο

ε Μειπνκέλε, ε Κιεηώ, ε Θάιεηα, θη' ε Επηέξπε,

θη ε Τεξςηρόξε θη' Εξαηώ, Πνιπκλία θη' Οπξαλία

θη' ε Καιιηόπε ε πηό θαιή πκλνηερλίηξα Μνύζα.

Απηή θαη ξήγεδεο ζεπηνύο αθόκα ζπληξνθεύεη. 80

Όπνηνλ απ' ηνπο Δηόζξεθηνπο ηνπο ξήγεδεο ηηκήζνπλ

ηνπ Δία νη θόξεο ηνπ ηξαλνύ θαη ηνπ ρακνγειάζνπλ

ζην θσο ηνπ θόζκνπ όηαλ βγεη, γιπθηά δξνζηά ζηε γιώζζα

ηνπ ζηάδνπλ θη' απ' ην ζηόκα ηνπ ιόγηα ζα κέιη ξένπλ

θη' όινο ν θόζκνο ηνλ ζσξεί θαζώο κε δίθηεο θξίζεο 85

δηθάδεη θαη κε πεηζηηθά ιόγηα θαη ηέρλε παύεη

ηελ πάζα αληηδηθία ηνπο. Απηό ζα πεη λα είλαη

νη βαζηιηάδεο ζπλεηνί. Απ' όζνπο αδηθηόληαη

εύθνια κεο ζηε ζπληπρηά λα πηζσζηξέθνπλ πάιη

ηηο αδηθίεο κε πεηζηηθά θαισζπλάηα ιόγηα. 90

Τέηνηνο ζαλ κπεη ζηε ζπληπρηά κε ζεβαζκόλ αγάπεο

θαζώο ζεό ηόλε ηηκνύλ θη' ν ίδηνο μερσξίδεη.

Τέηνην νη Μνύζεο ζηνπο ζλεηνύο ζεπηό ραξίδνπλ δώξν.

Γηαηί θαη νη θηζαξηζηέο βγήθαλε θ' νη ςάιηεο

ζηνλ θόζκν απ' ηνλ ηνμεπηή ην Φνίβν θη' απ' ηηο Μνύζεο 95

θη' από ην Δία νη ξήγεδεο. Όπνηνλ ηηκνύλ νη Μνύζεο

ραξά ζηνλ! απ' ην ζηόκα ηνπ θσλή πιαλεύηξα ξέεη.

Κη' αλ από ιύπε πξόζθαηε έρεη κεγάιν θάπνηνο

θαεκό, θη' από ηε ζιίςε ηνπ καξαίλεηαη ε θαξδηά ηνπ

κόιηο ν ςάιηεο, ησλ Μνπζώλ ν ιεηηνπξγόο, ηηο δόμεο 100

αλζξώπσλ ςάιιεη παιαηώλ θαη ηνπο ζενύο πκλήζεη,

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

πνπ θαηνηθνύλ ζηνλ Όιπκπν, ηα καύξα ηνπ ηα πάζηα

μερλάεη μάθλνπ θη' νύηε πηά ηηο έγλνηεο ηνπ ζπκάηαη. Σόζν

γνξγά ησλ ζεαηλώλ ηα δώξα ηνλ άιιαμαλ.

Υαίξεη', σ Μνύζεο, καγηθό ζθνξπίζεηε ηξαγνύδη

θαη ησλ ζεώλ ηελ ηεξή γεληά δνμνινγήζηε,

105

πνπ γελλήζεθαλ απ' ηε Γε θη' απ' ηνλ αζηξνζπαξκέλν

ηνλ Οπξαλό θη' απ' ηε κνπληή ηε Νύρηα πνπ θη ν Πόληνο

ν αξκπξόο ηνπο έζξεςε. Κη' εηπέηε καο πσο πξώηα

ε Γε γελλήζε θη' νη ζενί θη' νη πνηακνί θαη όιε

ε θπκαηνύζα ζάιαζζα θη' ν Οπξαλόο θαη η' Αζηξα· 110

<θαη πνηνί αθόκ' απ' απηά ζενί αγαζνδόηεο,>

θαη πώο η' αμηώκαηα κνίξαζαλ θαη ηα πινύηε

θαη πώο ηνλ πνιπθάξαγγν Όιπκπν πξσηνπήξαλ.

Απηά, σ Μνύζεο, η' Οιύκπνπ εζείο νη θαηνηθήηξεο

λα ηξαγνπδήζηε <θαη ην πνηό πξσηόγηλε λα εηπήηε>

115

Πξώηα ην Υάνο έγηλε· κεηά ε πιαηπζηήζα

ε Γεο βάζξν αηξάληαρην θη' αηώλην ησλ πάλησλ

<θαη ησλ ζεώλ πνπ ζηελ θνξθή θάζνληαη ηνπ Οιύκπνπ

θαη ζηεο πιαηύδξνκεο ηεο γεο ηα Σάξηαξα ηα καύξα,>

ν Έξσηαο ν πηό όκνξθνο κεο ζηνπο ζενύο θαηόπηλ 120

πνπ ιύεη ηα κέιε έγηλελ, πνπ θαη ζεώλ θη' αλζξώπσλ

ζηήζε δακάδεη θαη ην λνπ ην ζπλεηό ηνπο παίξλεη.

Από ην Υάνο έπεηηα ην Έξεβνο γελλήζε

θη' ε καύξε Νύρηα θη' απ' απηή <ζαλ έζκημε κε πόζν

ην Έξεβνο> ε θσηεηλή Ηκέξα θη' ν Αηζέξαο.

125

Σνλ Οπξαλό ηνλ έλαζηξν θαη ηζνκέγεζό ηεο

εγέλλεζε πξώηα ε Γε λα ηε ζθεπάδεη νινύζε

γηα λα γηλεί αηώλην ησλ αζαλάησλ βάζξν.

Γέλλεζε θαη καθξηά βνπλά —ραξηησκέλνπο ηόπνπο—

όζσλ Νπκθώλ ζηα ζύδεληξα θάζνληαη θαηαξάρηα

130

θαη η' άγξην θαη η' αθέλσην ην πέιαγνο θη αθόκα

δίρσο εδνλνζκίμηκν, ηνλ Πόλην· κα θαηόπηλ

πιάγηαζε κε ηνλ Οπξαλό θαη ην ζηξνβηινθόξν

γέλλεζε ηνλ Ωθεαλό, ηνλ Κνίν θαη ηνλ Κξίν,

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

ηε Θεία, ηνλ Ιαπεηό, ηε Ρέα, θαη ηε Θέκε,

135

ηε Φνίβε ηε ρξπζόζηεθε, ηε ζθξηγειή Σεζύα,

XL ' απηόλ ηνλ Τπεξίνλα. Καηόπη ηνπο γελλήζε

ν Κξόλνο ν πακπόλεξνο ν λεόηεξνο απ' όια

ηα ηέθλα ηεο θη ν πηό θξηρηόο θαη ηνπ παηξόο ηνπ δηώθηεο.

Μεηά ηνπο δπλαηόγλσκνπο ηνπο Κύθισπεο, ην Βξόληε

140

θαη ην ηεξόπε γέλλεζε θαη ηνλ αλδξείνλ Άξγελ,

<πνπ θηηάμαλε θαη ράξηζαλ ηνλ θεξαπλό ζην Γία>.

Ήζαλ ζε όια όκνηνη κε ηνπο ζλεηνύο, πιελ είραλ

ζηε κέζε ηνπ κεηώπνπ ησλ έλα κνλάρα κάηη

<θαη δη' απηό εθιήζεζαλ Κύθισπεο, κ' άιια ιόγηα

θπθιόθζαικνη κε νθζαικό ζην κέησπν ηνπο έλα·>

145

θη' ήζαλ γεξνί θη' νξκεηηθνί θαη ζηηο δνπιεηέο παλνύξγνη.

Σξεηο γηνί από ηνλ Οπξαλό θη' από ηε Γεο αθόκε

κεγάινη γελλεζήθαλε θη' αλδξείνη —ην όλνκα ηνπο

πξέπεη λα η' απνθεύγνπκε— νη ηεξαηώδεηο Κόηηνο

θαη Γύγεο θαη Βξηάξενο. ηνπ θαζελόο ηνλ ώκν 150

ρέξηα ζάιεπαλ εθαηό άθηαζηα θαη θεθάιηα

πελήληα δπλαηόιαηκα θπηξώλαλε απ' ηνπο ώκνπο·

θη' ήζαλ ςεινί κε δύλακελ αλίθεηε, κεγάιε.

Όζα παηδηά απ' ηνλ Οπξαλό θη' από ηε Γε κε όςε

ηεξάησλ εγελλήζεθαλ, από 'μαξρήο ν ίδηνο

155

ηα κίζεζε ν παηέξαο ηνπο θαη κόιηο ην θαζέλα

γελληόηαλ δελ ην άθελε ην θσο λα ηδεί ηνπ ήιηνπ·

ζηε Γεο ηα βάζε ηό 'θξπβε θαη ζην θξηρηό ηνπ έξγνπ

έραηξε. Μα ε κάλλα ηνπο βνγγνύζελ ε πειώξηα

ε Γεο από ηνλ πόλν ηεο θαη ηέρλε εζθέθηε δόιηα. 160

Μέζα ηεο γθξίδν ζίδεξν εγέλλεζελ ακέζσο

θη' έθηηαμε κέγα δξέπαλνλ θαη κε θαξδηά ζιηκκέλε

ηνπο γηνπο ηεο ζάξξπλε θαη ηη λα θάλνπλ όξηδε ηνπο:

«Παηδηά κνπ, ζπέξκαηα θαθνύ γνληνύ θη αλ ζα κ' αθνύζηε

ζα ηνπ ην μεπιεξώζνπκε η' αδηθνθέξζηκό ηνπ, 165

όηη απηόο η' αλόζηα πξσηάξρηζε ηα έξγα».

Δίπε· θαη θόβνο ηά 'πηαζελ όια θη' αρληά θαλέλα

δελ έβγαιε θη ν πνλεξόο κόλνλ ν Κξόλνο πήξε

ην ζάξξνο θαη ζηε ζεβαζηή ηε κάλλα ηνπ απνθξίζε:

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

«Μάλλα κνπ, εγώ ην ιόγν κνπ ζνπ δίλσ απηή ηελ πξάμε 170

λα θάλσ· γηα ην κηζεηό παηέξα κνπ θαζόινπ

δε γλνηάδνκαη γηαηί άξρηζε πξώηνο η' αλόζην έξγν».

ΤΕηζ' είπε· θη' ε πειώξηα ε Γεο επραξηζηήζε·

θαη ζε θαξηέξη θαζηζηόλ ηνλ έθξπςε. Σηα ρέξηα

ηνπ 'βαιε· ζνπβιεξόδνλην δξεπάλη θη' έξγν δόιην 175

ηνλ πξόζηαμε. Κη' ν Οπξαλόο ηε Νύρηα θνπβαιώληαο

ήξζ' ν κεγάινο έξσηα ζηε Γεο γιπθό λα θάλεη

θαη γύξσ ηεο ληεληώζεθε. Τόηεο απ' ηε ρσζηά ηνπ

κε ην δεξβί ηνλ άξπαμελ ν γηόο ηνπ, θαη κε η' άιιν

πήξε ην θνθηεξόδνλην ην καθξνπιό δξεπάλη 180

θαη ηνπ γνληνύ ηνπ η' αρακλά δξεπάληζε κε θόξα·

θαη η' άθεζε απ' ηα ρέξηα ηνπ θάησ λα πέζνπλ. Όκσο

δελ μέθπγαλ ηα ρέξηα ηνπ ζην βξόλην· όζεο ζηάιεο

αηκάηνπ ράκνπ έπεζαλ όιεο ε Γεο ηηο δέρηε·

θαη κε θαηξό ηηο θνβεξέο εγέλλεζ' Εξηλύεο 185

θαη Νύκθεο άιιεο, πνπ ζηε Γε Μειίεο ηηο θαινύλε·

θαη ηνπο πειώξηνπο Γίγαληεο, πνπ ιάκπνπλ ζη' άξκαηα ηνπο

θαη δόξαηα θξαηνύλ καθξηά· θαηόπη ηα αρακλά ηνπ

ηα δξεπαλόθνθηα πεηά απ' ηε ζηεξηά ζηνλ Πόλην

ηνλ άγξην, πνιύ θαηξό ζηε ζάιαζζα λα πιένπλ

190

αθξόο απ' ηελ αζάλαηε ζάξθα ζθνξπηόηαλ γύξσ·

θαη ζηνλ αθξό γελλήζεθε κηά θόξε πνπ ζηα άγηα

ηα Κύζεξα εδύγσζε· θαη απνθεί ζηελ Κύπξνο

πήγε ηε ζαιαζζόδσζηε· θαη ζηε ζηεξηά αλέβε,

πεληάκνξθε θαη ζεβαζηή θαη ριόε γύξσ-γύξσ

εβιάζηαλε ζηα ηνξλεπηά ηα πόδηα ηεο θαη όινη

θνηλνί ζλεηνί, θη' αζάλαηνη ηε ιέλε Αθξνδίηε.

195

<Μα θη' αθξνγέλλεηε ζεά θη' σξηόζηεθε Κπζέξεηα·>

ηη εγελλήζε ζηνλ αθξό· Κπζέξεηα δηόηη

ζηα Κύζεξα πιεζίαζε· <θαη Κππξνγελλεκέλε,

γηαηί ζηε ζαιαζζόδσζηε ηελ Κύπξνο εγελλήζε·

θαη κηά θαη βγήθ' απ' η' αρακλά αρακλνιαρηαξνύζα>. 200

Μόιηο γελλήζεθελ απηή θαη ζησλ ζεώλ ην γέλνο

αλέβε ηε ζπληξόθεςελ ν Ίκεξνο θη' ν Έξσο.

Κη άμηα ε ηηκή απ' ηελ αξρή ηεο έιαρε θαη θιήξνο

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

κεο ζηνπο αζάλαηνπο ζενύο λά 'ρεη θαη ζηνπο αλζξώπνπο

ηα ράδηα ηα παξζεληθά, ηηο αγθαιηέο, ηελ ηέξςε, 205

ηα γιπθνκεηδηάκαηα θαη ηα γιπθά ηα λάδηα.

Τηηάλεο νλνκάηηδε ηνπο γηνπο ηνπ ν παηέξαο

ν αραλήο ν Οπξαλόο καιώλνληαο ηνπο όινπο·

θη' έιεγε πσο ηεληώλνληαο ηελ αδηθηάλ έπξαμαλ

θαθό πνπ ζά 'ξζεη θάπνηε θαηξόο λα ην πιεξώζνπλ. 210

Αθόκε ε Νύρηα γέλλεζε ην θνβεξό ην Μόξν,

ηνλ Ύπλν θαη ην Θάλαην, ηε ζθνηεηλή ηελ Κήξα

θαη ησλ Ολείξσλ ηε γεληά —δίρσο καδί κε θάπνηνλ

λα θνηκεζεί— θαη ύζηεξα ην Μώκν, θαη ην Μόρζν,

ην ζύκπηθξν, θαη έπεηηα ηηο θόξεο Εζπεξίδεο, 215

πνπ ηα δεληξνπεξίβνια θαη ηα ρξπζά ηα κήια

θπιάλε ζηνπ Ωθεαλνύ ηνπ μαθνπζηνύ ηελ άθξε.

Τηο Μνίξεο γέλλεζε κεηά θαη ηηο ζθιεξέο ηηο Κήξεο

Λάρεζελ, Αηξνπνλ, Κισζώ, πνπ ζηνλ θαζέλα δίλνπλ

θαη ην θαιό θαη ην θαθό ηελ ώξα πνπ γελληέηαη,

θαη ησλ ζλεηώλ θαη ησλ ζεώλ ηηο εθηξνπέο ειέγρνπλ 220

θη' νύηε πνηέ ηελ ηξνκεξή παύνπλε ηελ νξγή ηνπο

πξηλ ηηκσξήζνπλε ζθιεξά θάζε αδηθνπξάρηε.

Γέλλεζε θαη ηε Νέκεζε —ζλεηώλ θαθό κεγάιν—

ε Νύρηα επίζεο γέλλεζε, ηνλ Πόζν, ηελ Απάηε,

ηε δπλαηόςπρε Έξηδα θαη η' άζιην ην Γήξαο. 225

Η Έξηδα πάιη ε κηζεηή ηνλ αιγεηλό ηνλ Πόλν,

ηηο δαθξππόηηνηεο Πιεγέο, ηε Λήζε, θαη ηελ Πείλα

ηηο Μάρεο, ηηο Αληξνθνληέο, ηα Ψέκαηα, ηνπο Φόλνπο

ηηο Γθξίληεο, ηηο Δηρνγλσκίεο, ηηο Σπκπινθέο θαη δύν

ζπληξόθηα αιιειέλδεηα ηελ Αλνκηά θη' Απάηε. 230

Τνλ Όξθν γέλλεζε κεηά, πνπ ζιίβεη πιείζηνπο όζνπο

ζπκβεί —αιί ηνπο— ςεύηηθα ελ γλώζεη λα ηνλ πάξνπλ.

Ο Πόληνο πάιη γέλλεζε ηνλ πξώην από ηνπο γηνπο ηνπ

ην θηιαιήζε θ η ' αςεπδή Νεξέα, πνπ θαη γέξν

ηνλ ιελ γηαηί είλαη αιάζεπηνο θαη πξάνο θαη ην δίθην 235

δελ ην μερλά θαη ζηνραζκνύο έρεη ζσζηνύο ζην λνπ ηνπ.

Καηόπηλ —ζκίγνληαο ηε Γε— ην Θαύκαληα θαη Φόξθπ

γέλλεζελ άληξα ηέιεηνλ, θαη ηελ Κεηώ ηελ ώξηα

62 ΗΣΙΟΔΟΥ

θαη ηελ Επξύβηα, πνπ ςπρή έρεη ζθιεξή ζηα ζηήζε.

Καη δειεκέλα ζεαηλώλ παηδηά απ' ην Νεξέα 240

θαη ηελ νκνξθνρηέληζηε εγέλλεζε Δσξίδα

ηνπ ηέιεηνπ ηνπ πνηακνύ Ωθεαλνύ ηελ θόξε

ζην καληαζκέλν πέιαγν ηε Θέηε, ηελ Επδώξε,

ηελ Ακθηηξίηε, ηελ Πισηώ, ηε Γιαπθή, ηελ Επθξάληε,

ηελ Κπκνζόε, ηε ζειθηηθή Αιίε, ηε Νεζαίε, 245

ηελ Παζηζέε, ηε Σαώ, ηε Θόε, ηε Γαιήλε,

ηελ Εξαηώ, ηε ξνδαιήλ Επλίθε, ηελ Απηνλόε,

ηελ Επιηκέλε, ηελ Αγαπή, ηε ραξσπή Μειίηε,

ηε Δπλακέλε, ηε Σπεηώ, ηε Φέξνπζα, ηελ Πνλόπεηα,

ηε Λανκέδεηα, ηελ Πξσηώ, ηε ξνδαιή Ιππνλόε, 250

ηελ Αιηκήδε, ηελ Κπκώ, ηελ όκνξθε Γαιάηεηα,

ηε Λπζηάλλαζα, ηε Δσηώ, ηε Θεκηζηώ, θη Αθηαίε,

ηελ Κπκνδόθε, πνπ πλνέο αλέκσλ καληαζκέλσλ

θαικάξεη ζη' άγξην πέιαν κε ηελ Κπκαηνιήγε

θαη κε ηελ σξηνζηξάγαιε ηελ Ακθηηξίηε, αθόκε 255

ηε Γιαπθνλόκε ηε γιπθηά, ηε ξνδαιή Ηίνλε,

ηε Δσξίδα θ' Επαγόξε, ηε ζειθηηθή Ψακάζε,

ηελ Πνπιπλόε, θαη ηε Νεζώ, Μελίππε, θη' Ιππνζόε,

ηελ Πνληνπόξεηα, ηε θαηδξή Πξνλόε, ηελ Εππόκπε,

ηε Λεηαγόξε ηε γιπθηά, ηελ άμηα Πξσηνκέδεηα, 260

<ηελ Άξλε ηελ σξηόθνξκε θαη ζαπκαζηή ζηελ όςε>,

ηε Νεκεξηή πνύ 'ρεη ην λνπ η' αζάλαηνπ γνληνύ ηεο.

Απηέο από ηνλ έμνρν γελλήζεθαλ Νεξέα

πελήληα θόξεο πνύ 'μεξαλ έξγα πνιιά θη' σξαία.

Τελ θόξε ηνπ βαζύξεκνπ Ωθεαλνύ Ηιέθηξα 265

ν Θαύκαο πήξε θαη απηή ηελ αλεκόπνδ' Ίξε

θαη ηηο νκνξθνπιέμνπδεο Άξππηεο, Ωθππέηε,

θαη Αειιώ εγέλλεζε πνπ ηα γνξγά θηεξά ηνπο

κ' όξληα θη' αλέκσλ ηελ πλνή ηζνηαρέο ηηο θάλνπλ.

Με ηελ Κεηώ σξηόζσξεο ν Φόξθπο πάιη Γξαίεο 270

εγέλλεζελ αζπξνκάιιεο απ' ηελ θνηιηά ηεο κάλλαο· πνπ

Γξηέο ζενί θαη άλζξσπνη ηηο ιελ, ηελ θξνθνπέπια ηελ Ελπώ,

ηελ Πεκθξεδώ ηελ σξηνπεπινθόξα

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 63

θαη ηηο Γνξγόλεο ζηεο Νπρηηάο πνπ θάζνληαη ηα κέξε

ζηνπ μαθνπζηνύ Ωθεαλνύ ηελ άθξελ, εθεί όπνπ 275

νηθνύλ θη' νη ιηγεξόθσλεο νη Εζπεξίδεο θόξεο,

ε Επξπάιε, θη' ε Σζελώ, θη' ε Μέδνπζα, πνπ ήηαλ

ζλεηή θαη πάζηα πξόζκελε. Αγέξαζηεο νη άιιεο

θη' αζάλαηεο. Ο Πνζεηδώλ θνηκήζε κε ηε κία

πάλσ ζε άλζε εαξηλά ζε καγεκέλν ηόπν.

Μα ζαλ ιαηκόθνςε ν Πεξζεύο ηε Μέδνπζα πεηαρηή 280

απ' ην ιαηκό ηεο ν ηξαλόο Χξπζάσξαο, πνπ εηπώζε

έηζ' απ' ηε ζπάζα ηε ρξπζή πνπ θξάηαγε· θη' ν ίππνο

ν Πήγαζνο, πνπ η' όλνκα επήξε απηό καζέο

όηη θνληά ζη' Ωθεαλνύ γελλήζε ηηο πεγέο.

Κη' απηόο ηε γε αθήλνληαο ηε ζξέπηξα ησλ πξνβάησλ

ζηνπο αζαλάηνπο πέηαμε ζηα δώκαηα ηνπ Δία 285

θαη ηε βξνληή θαη αζηξνπή ζην βαζπγλώζηε θέξλεη.

Έζκημε θη ν Χξπζάσξαο ηελ Καιιηξξόε, ηελ θόξε

η' Ωθεαλνύ θαη εγέλλεζε ην Γεξπόλε, ηέξαο

ηξηθέθαιν, πνπ ζθόησζε ηνπ Ηξαθιή ην ρέξη,

όηαλ ζηελ θπκαηόδσζηε άξπαμε ηελ Εξύζεηα 290

ηα βόδηα ηα ζηξεςόπνδα θαη πιαηπθνπηειάηα

θαη ηά 'θεξε ζηελ Τίξπλζα, αθνύ πξώηα δηάβε

ηνλ Πόξν ηνπ Ωθεαλνύ θαη ζθόησζε ηνλ Όξζξν

θαη ην βνζθό Επξπηίσλα ζηε ζθνηεηλή ηε κάληξα.

Καη άιιν ηέξαο γέλλεζε ζ' ώξηα ζπειηά εθείλε 295

πειώξην θη' αδάκαζην, πνπ κήη' αλζξώπνπο κνηάδεη

κήηε ζενύο, ηελ 'Ερηδλα ηελ άζθηαρηε πνπ είλαη

ιάκηα πεληάκνξθ' ε κηζή καξγηνινκάηα Νύκθε,

όθηνο ε άιιε πινπκηζηόο, ζπξκέλνο κεο ζηηο θξύπηεο

ηεο γεο κεγάινο, ηξνκεξόο, πειώξηνο, ζαξθνβόξνο, 300

πνπ ε θαηνηθία ηνπ βξίζθεηαη ζε ζπήιην θνίινπ βξάρνπ

καθξάλ απ' ηνπο αζάλαηνπο θη' απ' ηνπο ζλεηνύο αλζξώπνπο.

Εθεί νξίζαλ νη ζενί λά 'ρεη ηα μαθνπζηά ηεο

παιάηηα· θαη θάη' απ' ηε γε ζηνλ ηόπν ησλ Αξίκσλ

ηνλ όιν ρξόλν αζάλαηε θη' αγέξαζηε θξαηήζε. 305

Μ' απηή ηελ θόξελ έζκημε ιελ ηε καξγηνινκάηα ν

ηξνκεξόο θη ν άλνκνο θη' αλόζηνο Τπθώλαο.

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

Γηαζηνώεδ αοηή ηαζ δοκαηά παζδζά ηαζ θνζηαθέα

πνώημκ ημκ νενμ βέκκδζε ημ ζηΰθμ ημο Γδνοόκδ·

δεύηενμκ —πμο κα θέβεηαζ δεκ πνέπεζ η' όκμια ημο— 310

ημκ Κέναενμ παθηόθςκμ ζηΰθμ ημο Άδδ, ηέναξ

πεκδκηαηέθαθ' άπθδζημ, ακήθεμ, θνζηώδεξ.

Σνίημ ηδξ, ηδκ ηαηόαμοθδ ηδκ Όδνα ηδ Λενκαία

εβέκκδζε θεοηόπενδξ εεάξ ηδξ Ήναξ ενέιια,

πμύ 'ηνεθε πάεμξ άζαεζημ ζημκ Ζναηθήκ ςξ ηόζμ 315

ι' άζπθαπκμ ηδ εακάηςζε παθηόκ μ βζόξ ημο Γία

μ Ζναηθήξ αθαζηόξ βεκζάξ ηδξ Αιθζηνοςκείμο

ιαγί ιε ημ θζθόιαπμκ Ηόθαμκ ηζ' αηόιδ

ιε ηδ αμήεεζα ηδξ εεάξ ηδξ θαθονμιαγώπηναξ.

Γέκκδζε ηαζ ηδ Υίιαζνα, πμο θθόβα ελενκμύζε 320

αιείθζπηδ, ηζ' ήηακ ηνακή ηαζ βνήβμνδ ηαζ άβνζα

ηαζ δοκαηή. Σνεζξ ηεθαθέξ είπεκ, αζηναπμιάηδ

θζόκηα δ πνώηδ, δ δεύηενδ βίδαξ, όθζμο θνζπημύ δ ηνίηδ·

<θζμκηάνζ ιπνμξ, ηα όπζζεεκ δνάημξ, ζηδ ιέζδ θίδζ

πύνζκα πκώηα, θθμβενά, απόπκεε, ηαιίκζ>.

Κζ'μ Πήβαζμξ ηδ δάιαζε ιε ημ Βεθθενεθόκηδ. 325

ιςξ ηδ θίββα ηδκ ηνακή, ημ θόαμ ηςκ Καδιείςκ

επνόθααε ηζ' εβέκκδζε, ζακ έζιζλε ημκ νενμ.

Καζ ηδξ Νειέαξ βέκκδζε ημ θμαενό θζμκηάνζ,

πμο ημο Γία δ ζοβηνέαααηδ ακάενερεκ δ Ήνα

ηαζ ζηα αμοκά η' αιόθδζε ηαηό βζα ημοξ ακενώπμοξ·

βζαηί εηεί θςθζάγμκηαξ ημοξ ζπάναγε ημοξ ένιμοξ 330

ηαζ ζημκ Σνδηό ήηακ ααζζθζάξ ηζ' Απέζακηα μ θζόκηαξ.

Αθθά ηζ' αοηόκ ημο Ζναηθή εδάιαζεκ δ νώιδ.

Σμ Φόνηο ηέθμξ, δ Κδηώ πμεόζιζλε ηαζ όθζμ

βέκκδζε ηνμιενόηαημ, εηείκμκ πμο θοθάεζ

ηα ιήθα ηα μθόπνοζα ζηδξ βδξ ηζξ ιαύνεξ ηνύπηεξ 335

ημύηδ δ βεκζά απ' ηδκ Κδηώ εαβήηε ηζ' απ' ημ Φόνηο.

Καζ ημκ Ωηεακό δ Σδεύξ ζακ έζιζλε πμηάιζα

εβέκκδζ' αθνμηύθζζηα ημκ Αθθεζό, ημ Νείθμ,

ημκ αθνζζιέκμ Ζνζδακό, ημ Μαίακδνμ, ημ Φάζδ,

ημ Νέζζμκ, Ρήζμκ, Ρόδζμκ, Αθζάηιμκα, ηνοιόκα, 340

ημκ Ίζηνμ ημκ ηαθθίννμμ, Δπηάπμνμκ, Πανεέκζμκ,

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

ημ Γνακζηό, ημκ Αίζδπμ, ημ εείμ ημ ζιμύκηα,

ημκ Πδκεζό, ημκ Άνδδζμκ, ημκ Δύδκμκ, ημκ Ένιμκ,

ημ Λάδςκα, ημ ηάιακδνμ ημ εείμ, ηζ' άθθμ έκα

πμηάιζ αζδιμηύθζζημ ημκ Απεθώμκ, ηέθμξ 345

ημκ Κάοημ ημκ πθαηύννμμ ηαζ ημ ααεύ αββάνζμ.

Γέκκδζε ηαζ ημ ζενό ηςκ ημνζηζζώκ ημ βέκμξ

αοηά πμο ιε ηδ ζοκδνμιή ημο ααζζθζά ημο Φμίαμο

ηαζ πμηαιώκ αζηείνεοηςκ ακηνώκμοκε ημοξ κέμοξ

ζηδ βδξ ηζ ηέημζακ έπμοκε ηδκ ηθήνα από ημ Γία, 350

δ Καθθζννόδ, δ Πεζεώ, Αδιήη', Ηάκε', Ζθέηηνα,

Γςνίξ, Πνοικώ, Εεολώ, Ηππώ, Κθοιέκδ, Γαθαλαύνδ,

Αηάζηδ, Θόδ, Ρόδεζα, Ηάκεζνα, Πθδλαΰνδ,

Μήηζξ, Ηδοία, Μεκεζεώ, εεόιμζαζηδ Οονακία,

Κθοηίδ, Ξάκεδ, Πενζδίξ, Πακώνζα, Παζζεέδ 355

Δονώπδ, Σύπδ, Αιθδνώ, Αζία, Πμθύδςνδ,

δ αμσδμιάηα δ Πθμοηώ, δ κόζηζι' Δονοκόιδ

Πεηναία ενςημιακήξ, Μδθόαμζζξ, Δοδώνδ,

δ πεπθμθόνα, δ Σεθεζηώ, δ Υνοζδίξ δ ώνζα,

δ ηνμοζημηήεα Κενηδίξ, δ γδθεοηή Ωηονόδ, 360

δ ζημνπμπόεα Καθορώ, δ θαηνεοηή Γζώκδ,

ηζ' δ ηύβα δ ακώηενδ όθςκ Νενασδμηόνδ.

Αοηέξ απ' ημκ Ωηεακό ηζ' από ηδ εεία ηόνεξ

είκαζ μζ ιεβαθύηενεξ, όηζ οπάνπμοκ ηζ' άθθεξ

Ωηεακίδεξ νζβδθέξ πζθζάδεξ ηνεζξ αθαζηάνζα

εεώκ θαιπνά, πμο ηαζ ηδ βδξ ηαηέπμοκ ζημνπζζιέκεξ 365

ηαζ ημο ηνακμύ Ωηεακμύ όιμζα πακημύ ηα αάεδ.

Μα ηζ' άθθ' ακηανμηύθζζηα οπάνπμοκε πμηάιζα

ηέηκα θαιπνά η' Ωηεακμύ ηαζ ηδξ ζεπηήξ Σδεύαξ.

Έκα πνμξ έκα πμο! εκδηόξ κα ηα ηαημκμιάζεζ!

Καεέκα ημοξ ηα λένμοκε ooot ημκηά ηάεμκηαζ. 370

Ζ Θεία πάθζ βέκκδζε ημκ Ήθζμ ημ ιεβάθμ

ηαζ ηδ εθήκδ ηδ θαιπνή ηαζ ηδκ Αοβή πμο θένκεζ

ημ θςξ ζ' ακενώπμοξ ηαζ εεμύξ αθμύ πμεμημζιήεδ

ζηδκ ηθίκδ ημο Τπενίμκα η' μονακμζηναημθάηδ.

Κζ' δ Δονύαζα ζιίβμκηαξ ημκ Κνείμ ηνία ηέηκα 375

ημκ Πάθθακηα πνςηόηακε, έπεζηα ημκ Αζηναίμκ,

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

ηνλ Πέξζε ηξίηνλ, πνπ ζην λνπ θαζέλα μεπεξλνύζε.

Με ηνλ Αζηξαίνλ ε Απγή έζκημε θαη αλέκνπο

γέλλεζε δπλαηόςπρνπο ην γνξγό-Τξακνπληάλα,

ην Εέθπξν, πνπ μαζηεξηά καο θέξλεη θαη ην Νόην. 380

Καηνπηλά ηνλ Απγεξηλόλ εγέλλεζε ην αζηέξη

θαη η' άιια όζα ζη' Οπξαλνύ θεγγνβνινύλ ην ζόιν.

Ζ Σηύγα ηνπ Ωθεαλνύ πάιηλ ε δπραηέξα

ζκίγνληαο κε ηνλ Πάιιαληα ηα μαθνπζηά παηδηά ηεο

ζη' αλάρηνξά ηεο έθακε ην Εήιν θαη ηε Νίθε 385

ηε ιπγεξή θαη έπεηηα ηε Βία θαη ην Κξάηνο·

ζπίηη θαη ηόπνο θαη νδόο δε βξίζθεηαη απ' ην Γία

αιάξγα, όπνπ ν ζεόο λα κε ηνπο νδεγάεη·

πάληνηε θάζνπληαη θνληά ζην βξνληνξίρηε Γία.

Ζ Σηύγα ε αζάλαηε Ωθεαλίδα έηζη 390

ην ζθέθηε, όηαλ ηνπο ζενύο ζηνλ Όιπκπνλ ν Γίαο

εθάιεζε θαη είπε ηνπο· όπνηνο ζαο ηνπο Τηηάλεο

ζα πνιεκνύζε κε η' εκέ, απ' ηηο ηηκέο πνπ είρε

θακία δε ζα ζηεξεζεί θαη ζά 'ρεη όπσο πξώηα

η' αμίσκα ηνπ αλάκεζα ζηνπο αζαλάηνπο όινπο·

θαη ζ' όπνηνλ γέξαο θαη ηηκή δελ είρε δώζεη ν Κξόλνο 395

απηόο σο πξέπεη ηνπ ηηκή θη' αμίσκα ζα ιάβεη. Τόηε κε ηνπ

παηέξα ηεο ηε ζπκβνπιή 'ξζε πξώηε ζηνλ Όιπκπν ε

αζάλαηε ε Σηύγα κε ηνπο γηνπο ηεο θη' ν Γίαο ηελ εηίκεζε κε

πιείζηα όζα δώξα

θη' όξηζε λά 'λαη ησλ ζεώλ απηή ν κέγαο όξθνο 400

θη' νη γηνί ηεο κε απηόλ καδί λα κέλνπλ αλαηώληα.

Έηζη γηα όινπο έθακε ηα όζα ππνζρέζε

θη' άξρνο ππέξηαηνο απηόο θξαηεί θαη βαζηιεύεη.

Σηνπ Κνίνπ ηελ πνζόζβεζηε ηελ θιίλε ε Φνίβε πάιη ζεά ζενύ

ερόξηαζε ηα ράδηα θη' εγθαζηξώζε θαη ηελ πηό εύζπιαρλε ζεά

Λεηώ ηελ πεπινθόξα εγέλλεζε πάληα γιπθηά - γιπθηά απ' ηελ

πξώηε κέξα, θαη ηξπθεξή πξνο ηνπο ζενύο όζν θαη ζηνπο

αλζξώπνπο. Αθόκε θαη ηελ μαθνπζηή εγέλλεζε Αζηεξία

πνπ γη' αθξηβή ηνπ ζύγθιηλε ηελ πήξε ν Πέξζεο ζπίηη. 410

Τε γθάζηξσζε θη' εγέλλεζε εθείλε ηελ Δθάηε

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

πνπ ηελ ηηκνύζε μέρσξα ν Γίαο θη' ώξηα δώξα

θιήξα ζηελ άγξηα ζάιαζζα θαη πα ζηε γε έδσζε ηεο.

Πήξε θη' απ' ηνλ αζηξόζπαξην ηνλ Οπξαλό κεξίδην

θη' απ' όινπο ηνπο αζάλαηνπο πεξζόηεξν ηηκάηαη. 415

Γηαηί θαη ηώξα ν ζλεηόο, πνπ ζαπκαζηέο ζπζίεο

θάλεη σο ζπλεζίδεηαη θαη θάπνηα ράξε ζέιεη

πξνο ηελ Δθάηε ζηξέθεηαη θη' όπνηνπ δερζεί πξνζύκσο

ηελ πξνζεπρή, θαη εύλνηα ηξαλή θαη επηπρία

ραξίδεη ηνπ, γηαηί ε ζεά ηε δύλακε ηελ έρεη. 420

Όζα παηδηά απ' ηνλ Οπξαλό γελλήζεθαλ ην κέγα

θη' από ηε Γε θη' αμίσκα έιαραλ ηεο πξόζθεξαλ

κεξίδα απ' ηνλ θιήξν ηνπο. Κη' νπδέ ν γηόο ηνπ Κξόλνπ

πνηέ ηνπ ηελ επίεζελ, ή ηεο επήξε θάηη,

απ' όζα κέζα ζηνπο ζενύο ζηνπο πξώηνπο ηνπο Τηηάλεο

ηεο έιαρελ θαη εμαξρήο θξαηεί ην κεξηηθό ηεο, 425

πνπ πξσηνπήξε ζηε ζηεξηά, ζηνλ Οπξαλό, ζηνλ Πόλην· 427

νπδέ θαη πηό ιηγόηεξα πήξε ζα κόλε θόξε· 426

κάιινλ επήξε πηό πνιιά ηη έρεη ηηκή απ' ην Γία. 428

Όπνηνλ ζειήζεη βνεζεί θαη σθειεί πεξίζζηα· 429

θαη ζηνπο ζεπηνύο ηνπο βαζηιείο ζηκά ηνπο όηαλ θξέλνπλ 434

θάζεηαη θαη ζηηο ζπληπρηέο ιακπξύλεη όπνηνλ ζέιεη. 430

Σε αληξνθάγν πόιεκν όηαλ νπιίδνπλη' άληξεο 431

θη' εθεί θνληά ζηέθεη ε ζεά λα δώζεη ζ' όπνηνλ ζέιεη 432

ηε λίθε νινπξόζπκα θαη λα ραξίζεη δόμα. 433

Δίλαη θαιή θαη ζε ζλεηνύο, απηνύο πνπ παξαβγαίλνπλ 435

ζ' αγώλεο ζηέθεη δίπια ηνπο θαη ηνπο αλαζαξξεύεη.

Με πξνζπκία θαη κε ραξά ην έπαζιν θνκίδεη

ζην ληθεηή θαη ζηνπο γνληνύο ραξά κεγάιε δίλεη.

Καινζπλάηε θαη ζ' ηππείο ζηέθεη κ' όπνηνπο ζειήζεη. 439

Μα θαη ζ' απηνύο πνπ ζηελ πηθξή ηε ζάιαζζα θνπηάδνπλ

ην Σεηζηή ην βξνληόρηππν, ή ηελ Δθάηε αλ θξάμνπλ

άθζνλν ςάξη ε δνμαζηή ζεά ηνπο δίλεη ακέζσο

θη' εύθνια εμαθάληζελ όζν θαλεί αλ ζέιεη.

Καιόβνιε θαη ζηα καληξηά κε ηνλ Δξκή πιεζαίλεη

ηα δσληαλά· θαη βνπθνιηά θαη ζηάλεο δαζπκάιισλ 445

αξληώλ θαη γηδνθόπαδα ζθόξπηα αλ ην ζειήζεη

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

ηάκεζ ηα θίβα αιέηνδηα ηαζ ηα πμθθά μθίβα.

Έηζζ,, ηζ ακ δ ιακκμύθα ηδξ ηόνδ είπε ιζά ιμκάπα

ηζιήεδ ζημοξ αεάκαημοξ ιέζα ιε ηάεε ηθήνα.

Καζ ηνμθόκ μ Κνόκζμξ Δίαξ ηδκ έηαιε ηςκ κέςκ, 450

πμο ζημ θςξ πνόζθαιπνδξ Αοβήξ- ιαγί ηα ιάηζα ακμίλακ

η' ήημ ελανπήξ κέςκ ηνμθόξ ηζ αοηό είπ' ημ πνμκόιζμ.

Η Ρέα πάθζ ζιίβμκηαξ, ημκ Κνόκμ, ηδκ Εζηία

βέκκδζε ηαζ ηδ Δήιδηνα ηαζ πνοζμπέδζθ' Ήνα,

ημ ζείζηδ ημ αανύπηοπμ, ημ θμαενό ημκ Άδδ

455

ιε ηδκ αθύβζζηδ ηανδζά πμο 'πεζ η' ακάπημνά ημο

ηάης απ' ηδ βδ, ηαζ ηςκ εεώκ ηζ' ακενώπςκ ημκ παηένα

ημ Δία ημ ααεΰαμοθμ, πμο ηάης απ' ηδ ανμκηή ημο

ηανάγεηαζ δ πεθώνζα δ Γδξ όθμοξ αοημύξ μ Κνόκμξ

ιόθζξ ηαεείξ απ' ηδκ ημζθζά ηδξ ιάκκαξ ημο βθοζηνμύζε 460

ζηα ζηέθδ ηδξ ημοξ έπαθηε πάζπμκηαξ κα ιδ πάνεζ

απ' η' Οονακμύ ημοξ εββμκμύξ άθθμξ ηδ ααζζθεία.

Όηζ είπε αημύζεζ από ηδ Γδ ηζ' απ' ημκ αζηνμζπανιέκμ

ημκ Οονακό πώξ έιεθθε κα δαιαζεεί απ' ημ βζό ημο

ηζ αξ ήηακ ζζπονόηαημξ - ημ Δία ημ ιεβάθμ. 465

Σμο ηάημο δεκ επνόζιεκε. Καεέκα πμο βεκκζόηακ

ημ έπαθηε ηαζ αάζακμ ηνακό ημ είπε δ Ρέα.

Καζ ημκ παηένα ηςκ εεώκ ηαζ ηςκ εκδηώκ ημ Δία

όηακ κα ηάκεζ έιεθθε ζημοξ αηνζαμύξ βμκζμύξ ηδξ

ηδ Γδ ηαζ ημκ αζηνόπθδεμ ημκ Οονακό δεήεδ 470

ηάπμζμ κα ανμύκε ζπέδζμ ημ βζό ηδξ κα βεκκήζεζ

από ημκ Κνόκμ ιοζηζηά βζα κ' αηνζαμπθενώζεζ

ηαζ ημο βμκζμύ ημο ηζξ αανζέξ ηαηάνεξ ηαζ ηςκ βζώκ ημο,

πμο ημοξ ηαηάπζκε άζπθαπκα μ πμκδνόξ μ Κνόκμξ.

Με πνμεοιία ηδκ άημοζακ εηείκμζ ηαζ πείζεδηακ 475

ηζ' όζα κα βίκμοκ έιεθθε ηνζβύνς από ημκ Κνόκμ

ηαζ ημκ αδάιαζημκ οβζό ηαηαθεπηώξ ηα είπακ.

ηδ Αύηημξ ηδκ εζηείθακε ζηδκ πθμύζζα ηδκ Κνήηδ

ηδ ιένα, πμο εα βέκκαβε ημ πζό ιζηνόκ οβζό ηδξ,

ημ ιέβα Δία. Καζ δ Γδξ εδέπηδηε δ πεθώνζα 480

ζηδκ Κνήηδ ηδκ απθόπςνδ ημ ανέθμξ κα θνμκηίγεζ

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

ηαζ κα ημ ενέρεζ· ζηδξ κοπηζάξ ηδξ βνήβμνδξ ημ ζηόημξ ζηδ

Λύηημξ πνώηα ηό 'θενε ηαζ ζε απνόζζη' άκηνμ ηό 'ηνορε ιε ηα

πένζα ηδξ ζηδξ εείαξ βδξ ηα αάεδ ζε δαζμζηέπαζημ αμοκό ημ

ορδθό Αζβαίμκ.

Καζ ζημκ οβζό ημο Οονακμύ ηαζ ηςκ εεώκ ημκ πνώημ 485

ηνακό θζεάνζ έδςζε ζπανβακμηοθζβιέκμ.

Σ' άνπαλ' αοηόξ ηαζ ηό 'νζλε ιεξ ζηδκ ημζθζά ημο μ ημύθζμξ!

Δε ζηέθηδ όηζ έιεκε βζα ηα ηαηόπζκ βζόξ ημο

ακίηδημξ ηαζ ζζπονόξ, πμο ιε ηδ δύκαιδ ημο

ηάπμηε ηαζ ηα πένζα ημο κζηώκηαξ ημκ ημ ενόκμ 490

εα ημύ 'παζνκε ηαζ ηςκ εεώκ ακαηηάξ εα βζκόηακ.

Γμνβά ηαηόπζκ ηζ' δ γςή ηαζ ηα θαιπνά ηα ιέθδ

ειεβαθώκακ ημο εεμύ ηαζ ζημο ηαζνμύ ημ δζάαα

<απ' ηζξ ζμθέξ ηζξ ζοιαμοθέξ ηδξ Γδξ λεβεθαζιέκμξ>

ακέααζε ημ βέκμξ ημο μ ιέβαξ Κνόκμξ πάθζ 495

από ημο βζμύ ημο ηδκ μνιή ηαζ ηέπκδ κζηδιέκμξ

ηδκ πέηνα πνςημλέναζε πμύ 'παρε ηεθεοηαία

ηζ μ Δίαξ ηάη' απ' ηζξ πθαβζέξ ημο Πανκαζζμύ ζηδκ άβζα

Ποεώκα ηδκ εζηήνζλε ζηδ βδξ ηδ πθαηοδνόια

κα ηδ εςνμύκε μζ εκδημί ηζ' αζώκζμ κά 'καζ εάια. 500

Έθοζε ηαζ ημο Οονακμύ ημοξ βζμοξ απ' ηα δεζιά ημοξ

ημοξ παηναδέθθμοξ, πμύ 'δεζε ιε ηδκ αζημπαζζά ημο.

Δεκ ελεπάζακ ημ ηαθό αοημί ηαζ ημο πάνζζακ

ημκ πακημηαύζηδ ηεναοκό ηαζ ηδ ανμκηή ηζ' αηόιδ

ηδκ αζηνμπή, πμο πνώηα δ Γδ ηά 'ηνοαε. ε αοηά εαννώκηαξ 505

ζηδνίπηδηε ηαζ ζημοξ εεμύξ ηζ' ακενώπμοξ ααζζθεύεζ.

Επήνε ηαζ μ Ιαπεηόξ ηδκ όιμνθδ Κθοιέκδ

ηδκ ηόνδ ημο Ωηεακμύ ηαζ ζημ ηνεααάηζ απάκμο

λάπθςζακ ημ βαιήθζμ. Σμκ Άηθακηα εηείκδ

ημο βέκκδζε ημκ ημθιδνόκ, ημ δμλαζηό Μεκμίηζμ, 510

ημκ Πνμιδεέα ημ ζμθό, ημκ ημύθζμ Επζιδεέα, πμο ηςκ

εκδηώκ εζηάεδηε ηαηό ηςκ ρςιμθάβςκ ηζ πνώημξ ηδ

Δζόπθαζηδ εδέπεδηε Πανεέκα. Σμκ αζεαή Μεκμίηζμ

πακηεπόπηδξ Δίαξ

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

545

ζην Έξεβνο ηνλ γθξέκηζε θεξαπλνρηππεκέλνλ γηα ηελ ηξαλή

ηνπ δύλακε θαη ην μεθξέληαζκά ηνπ. Ο Αηιαο πάι'

ππείθνληαο ζε ηξνκεξήλ αλάγθε κε ην θεθάιη ηνπ —σηκέ—

θαη η' άθακπηα ηνπ ρέξηα ζηε γεο ηελ άθξε ηνλ πιαηύ ηνλ

Οπξαλό βαζηάδεη εκπξόο ζηηο ιπγεξόθσλεο νξζόο ηηο

Εζπεξίδεο ηη ηνύηε ν Δίαο ηνύ 'δσζε ν γλσζηηθόο ηελ θιήξα.

Σθηρηόδεζε θαη κ' άιπηα δεζκά ηνλ Πξνκεζέα ην γλώζηε θαη

ηνλ θάξθσζε ζε ζηύιν από ηε κέζε. Κη' απάλνπ ηνπ

πιαηύθηεξν μεζήθσζ' έλα όξλην πνπ ηνύ 'ηξσγε η' αζάλαην

ζπθώηη ηελ εκέξα θη' απηό μαλά γηλόηαλε νιάθεξν ηε λύρηα.

Τνύην η' όξλην ζθόησζελ ν Ηξαθιήο ν άμηνο, ν γηόο ηεο

σξηνζηξάγαιεο Αιθκήλεο θη' απ' ηε καύξε αξξώζηηα θαη ηε

ζπθνξά ιεπηέξσζε ην ηέθλν ηνπ Ιαπεηνύ θη' όρη ρσξίο ην

ζέιεκα ηνπ Δία, ηνπ αςειόζξνλνπ ζενύ, πνπ βνύινπληαλ ηε

δόμα λα θάλεη πηό ηξαλή από πξηλ αγαπεκέλνπ γηνύ ηνπ, ηνπ

ζεβνγέλλεηνπ Ηξαθιή ζηε γε ηελ πνιπζξέπηξα. Μ' απηή ηε

ζθέςε εκέξσζε θαη παηλεκέλν γηό ηνπ εηίκεζε ηνπ Κξόλνπ ν

γηόο θη' αο ήηαλ ζπκσκέλνο ηνπ Πξνκεζέα, ηη ζην λνπ ηνλ

ζπλαγσληδόηαλ.

515

520

525

530

Ήηαλ κηά κέξα πνπ ζενί θη' άλζξσπνη ζηε Μεθώλε

θαλόληδαλ ηηο ζρέζεηο ηνπο· ηόηεο ν Πξνκεζέαο βόδη

κεγάιν κνίξαζε ην Δία λα γειάζεη. Γηα ηό 'λα κέξνο έβαιε

ην θξέαο θαη ηα ζπιάρλα ζην μύγθη θαη κε ηε θνηιηά ηα

ζθέπαζε ηνπ ηαύξνπ. Γηα η' άιιν η' άζπξα ηα νζηά κε

πνλεξηά επήξε θαη ράκνπ η' άθεζε θη' απηά

μπγθνζθεπάδνληάο ηα. Τόηε ηνπ είπε ησλ ζεώλ θη'

αλζξώπσλ ν παηέξαο: «Ω ηνπ Ιαπεηνύ πγηέ, απ' όινπο ηνπο

αθέληεο πηό δνμάζηε, κεξνιεπηείο ζην κνίξαζκα ζνπ,

θίιε». Έηζη είπελ ν βαζύβνπινο Δίαο καιώλνληαο ηνλ. Κη'

απάληεζε ηνπ ν δνιεξόο ν Πξνκεζέαο θη' είπε

ρακνγειώληαο θη' έρνληαο ζην λνπ ηνπ ηελ απάηε:

535

540

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

«Παλέλδνμε, ηξηζκέγηζηε, ησλ αησλίσλ Δία·

ζπ ηε κεξίδα δηάιεμε πνπ αγαπά ε ςπρή ζνπ».

Έηζη είπε κε ηελ πνλεξηά κέζα ζην λνπ ηνπ· ν Δίαο 550

ν βαζύβνπινο ην δόιν ππνπηεύζε θ' εζηνράζηε

γηα ηνπο ζλεηνύο πνιιά θαθά, πνπ θη' απνθαζηζκέλνο

γηα λα ηα θάλεη ήηαλε. Σήθσζε κε ηα ρέξηα

η' άζπξν ην μύγθη θη' ν ζπκόο θαξδηά θαη λνπ ηνύ πήξε,

ζαλ είδε πώο ηελ έπαζελ από ηε δόιηα ηέρλε, 555

ηη η' άζπξα ηξάβεμελ νζηά. Γη\απηό ζησλ αζαλάησλ

ηνπο θινγεξνύο βσκνύο νζηά θαίλ' νη άλζξσπνη άζπξα.

Τόηε βαξηά ζηελάδνληαο είπ' ν λεθνζπλάρηεο:

«Α ηνπ Ιαπεηνύ πγηέ, ζνθέ, όζν θαλέλαο

ηελ ηέρλε δελ εμέραζεο αθόκα ηεο απάηεο». 560

Έηζ' είπελ ν βαζύβνπινο ν Δίαο νξγή γεκάηνο

θαη από ηόηε πάληνηε ζπκνύκελνο ην δόιν

ζηα δέληξα πηά δελ έξξηρλε ηελ αθάκαηα θιόγα

γηα ηνπο ζλεηνύο, πνπ θάζνληαη πάλσ ζηε γε, ηνπο έξκνπο.

Αιιά θαη πάιη ν δνιεξόο ηνπ Ιαπεηνύ ν γηόθαο 565

ηνλ γέιαζε γηαηί έθξπςε ζε θαιακηνύ ην θνίιν

ηε ιάκςε ηεο καθξόθεγγεο ηεο θιόγαο· θη απηή ηνπ ε πξάμε

επιήγσζε θαηάθαξδα ην ςεινβξόληε Δία,

ζαλ είδε ηε καθξόθεγγε θιόγα ζλεηνί λα έρνπλ.

Κη' επζύο αληί γηα ηε θσηηά γηα ηνπο αλζξώπνπο άιιν 570

θαθό εδεκηνύξγεζε. Με ζέιεζε ηνπ πιάζκα

ζεκλήο παξζέλαο έθηηαμε κε ιάζπε ν μαθνπζκέλνο

θνπηζόο θαη ε ιακπξόθζαικε ε Αζελά κε δώλε

ηελ έδσζε θαη κε ιεπθά ηελ έληπζε θνπζηάληα

θαη πέπινλ νινθέληεην ηεο έδεζελ απάλσ . 575

ζηελ θεθαιή ζάκα ζσζηό λα βιέπεηο ην. <Κη' απ' άλζε

ληόβιαζηεο ριόεο πνζεηά ηεο πξόζδεζε ζηεθάληαρ

Γύξσ ζην κέησπν ςειά ρξπζό ζηεθάλη αθόκε

ηεο έβαιελ ν μαθνπζηόο θνπηζόο· ην είρε θηηάμεη

ν ίδηνο κε ηε ζαπκαζηή ηελ ηέρλε ησλ ρεξηώλ ηνπ

ην Δία ηνλ παηέξα ηνπ γηα λα επραξηζηήζεη· 580

ζσξό πάλσ πινπκίζκαηα, ζάκα ζην λα ηα βιέπεηο

εζθάιηζε ηα δσληαλά, πνπ ηξέθεη ε γε θη' ν Πόληνο.

72 ΗΣΙΟΔΟΥ

Χάξε πνιιή ζθνξπνύζαλε ηα ζαπκαζηά θεληίδηα

έιεγεο κνηάδαλ πιάζκαηα, θσλή κόλνλ δελ είραλ.

Αθνύ θαθό αληί θαινύ έπιαζζε ηόζ' σξαίν 585

η' νδήγεζελ όπνπ ζενί θαη άλζξσπνη βξίζθνληαλ.

Κη' απηή απ' ηα ινύζα ηεο ζεάο επόδαξε κε ράξε·

θαη νη ζενί θη' νη άλζξσπνη ηα ράζαλ όηαλ είδαλ

ηέηνηα δπζθαηακάρεηε γηα ηνπο ζλεηνύο παγίδα.

<Τσλ γπλαηθώλ βγήθ' απ' απηή ην ηξπθεξό ην γέλνο>. 590

Γηαηί ην γέλνο απ' απηή ησλ γπλαηθώλ ην άζιην

πιεγή θαθή γηα ηνπο ζλεηνύο μεθύηξσζε πνπ είλαη

όρη ηεο θηώρεηαο ηεο θαθηάο ηαίξη, αιιά ηνπ πινύηνπ.

Πώο ηξέθνπλε νη κέιηζζεο ζηα ζνισηά θνπβέιηα

θαθώλ κόλνλ πξνμελεηέο, ηνπο άρξεζηνπο θεθήλεο, 595

θη' ελώ απηέο νιεκεξίο, σο πνπ λα πέζεη ν γήιηνο

όιε ηε κέξα ηξέρνπλε κειόπηηηεο λα θηηάμνπλ

εθείλνη κεο ζηα ζνισηά θνπβέιηα καδεκέλνη

ηνλ μέλν θόπν ξίρλνπλε μέγλνηαζηνη ζηελ θνηιηά ηνπο.

Έηζη θαη ν ςειόβξνληνο ν Γίαο ηηο γπλαίθεο 600

πξόμελεο κόλνλ ζπκθνξώλ έθηηαμε ζηνπο αλζξώπνπο

θαη ζην θαιό πνπ πήξαλε θαθό ηνπο έδσθε άιιν.

Όπνηνο ηηο πίθξεο ζέινληαο ησλ γπλαηθώλ λα θύγεη,

αλύπαληξνο ζε γεξαηεηά θηάλεη ρσξίο θαη λά 'ρεη

θάπνηνλ λα ηνλ γεξνθνκά, ην βηόο δελ ζα ηνπ ιείςεη 605

ελόζσ δεη, κα καθξπλνί, όηαλ πεζάλεη θίινη

ζα ην κνηξάζνπλ. Κη' αλ ηπρόλ ζεκλή θαη κπαισκέλε

γπλαίθα βξεη θαη ηόηελε γηα όιε ηε δσή ηνπ

ζά 'ρεη καδί ηνπ ην θαθό πνπ ην θαιό ζα ηξώεη. ι

Μ' αλ κπιέμεηο κε ζεόηξειιε ελόζσ δεηο ζα θέξλεηο 6/0

πίθξα ζηα ζηήζε αθεύγαηε, πνπ δε ζα μεθνιιάεη

απ' ηε ςπρή ζνπ θαη γηαηξεηά θακηά πηά κελ ειπίδεηο.

Γε δύλαηαη θαλείο ην λνπ ηνπ Γία λα μεθύγεη

ή λα γειάζεη. Οπδ' απηό ην γλσζηηθό ην ηέθλν

ηνπ Ιαπεηνύ ν Πξνκεζεύο μέθπγε ηελ νξκή ηνπ, 615

θη' αλ θαη ζνθόο θάπνηνο δεζκόο ηνλ ζθηρηνδέλεη αλάγθεο.

Τνλ Κόηην, ην Βξηάξεν θαη Γύγε ν παηέξαο

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 73

ηνπο έδεζε κ' αλζερηηθά δεζκά ηελ πξώηε κέξα,

πνπ ηνπο ππνςηάζηεθε· θζόλεζε ηε ζσξηά ηνπο

ηελ ηξνκεξή ηνπο δύλακε θαη ηα αλάζηεκα ηνπο. 620

Κάησ απ' ηε γε ηνπο έξξημε θη' εθεί ζηελ θαηνηθία ηνπο

θάζνληαη ηελ ππόγεηα πνιπβαζαληζκέλνη

ζηε γεο ηελ άθξε κε βαξηά ζηα θπιινθάξδηα ιύπε.

Όκσο ν Γίαο, θη' νη ζενί νη άιινη, πνπ ε Ρέα

γέλλεζελ ε σξηόκαιιε ζκίγνληαο κε ηνλ Κξόλν 625

πάιη ζην θσο κε ηηο ζνθέο γλώκεο ηεο Γεο ηνπο βγάιαλ.

Τη όια ηνύο ηα είπε ε Γε θαηαιεπηώο πσο κόλν

κ' απηνύο ηε δόμα ηε ιακπξή ζα παίξλαλ θαη ηε λίθε.

Γηαηί θαηξό καρόληνπζαλ κε θαξδηνπλίρηε πόλν,

ζενί Τηηάλεο απνθεί, ηνπ Κξόλνπ νη γηνί εδώζε 630

ζε κάρεο γεξνδύλακεο. Απ' ην ςειό εηνύην

βνπλό ηελ Όξζξπ θη' νη ζενί ησλ αγαζώλ νη δόηεο

πνπ κε ηνπ Κξόλνπ αγθάιηαζκα εγέλλεζελ ε Ρέα

από ην κέγα Όιπκπνλ. Αθέξαηα δέθα ρξόληα

κε θαξδηνπλίρηξα κάρνπληαλ νξκή ελάληηα ηνπο 635

εηνύηνη αλππόρσξα θαη ιύζε γηα θαλέλα

ηεο άγξηαο έρζξαο θαίλνπληαλ ή ησλ καρώλ ην ηέξκα·

θη' ήηαλ θαη γηα ηνπο δπό καθξηά ην ηέινο ηνπ πνιέκνπ.

Μα ζαλ εδόζαλε ζ' απηνύο όζα ρξεηάδνληαλ όια,

απηά πνπ ηξώλε νη ζενί λεθηάξη θη ακβξνζία 640

ζηα ζηήζε ηόηε όισλ ηνπο ηξάλεςελ ε αλδξεία·

<ηη ακβξνζίαλ έθαγαλ θ' ήπηαλ λεθηάξη ζείν.

Τόηε ηνπο είπε ησλ ζεώλ θη' αλζξώπσλ ν παηέξαο:

«Λακπξά ηεο Γεο θαη η' Οπξαλνύ παηδηά αθνύζηε όζα

κέζα ζηα ζηήζε κνπ ε θαξδηά λα ζαο εηπώ κε ζπξώρλεη. 645

Καηξόο πάεη π' αληίκαρνη είκαζηε θάζε κέξα

ηε λίθε θαη ην ζξίακβν θη' εκείο θαη ζεηο πνζώληαο

ζενί Τηηάλεο απνθεί, ηνπ Κξόλνπ νη γηνί εδώζε.

Τώξα ζηε κάρε δείμαηε ηελ άγξηα ζηνπο Τηηάλεο

η' αλίθεηα ηα ρέξηα ζαο θαη ηε θξηθώδε νξκή ζαο, 650

ζπκνύκελνη ηελ άδνιε θηιία καο θη όζα άιια

δεκέλνη εηξαβνύζαηε θαη πώο ζ' εκάο ρξσζηάηε

ηε ιεπηεξηά θαη πώο ζην θσο ήξζαη' απ' ην ζθνηάδη».

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

Έηζ' είπε ηαζ η' απάκηδζεκ από ηδκ άθθδ μ Κόηημξ:

«Τνακόροπε, δεκ είπε ιαξ ηάηζ άβκςζημ. Κζ μζ ηνεζξ ιαξ

655

ημ λένμοιε πςξ ζημ ιοαθό ελέπεζξ ηαζ ζηδ βκώζδ

ηζ από ηδκ ηνύα ζοθμνά πςξ ημοξ εεμΰξ βθοηώκεζξ

πάνδ ζηδκ πακζμθία ζμο· ηζ όηζ από ηα ζημηάδζα

η' ειείξ εδώ λακάνεαιε θοιέκμζ απ' ηα δεζιά ιαξ

η' αθύπδηα, Γία Κνόκζε, ηζ' εοενβεζίαξ δόηδ, 660

ακέθπζζηδξ· βζ' αοηό ηζ' ειείξ ιε ιζά αμοθή ηαζ βκώιδ

ζημκ άζπθαπκμ ημκ όθεενμ εκάκηζα ζημοξ Τζηάκεξ

ιέζα ζηζξ ιάπεξ ηζξ ζηθδνέξ βζα ζαξ ε' αβςκζζημύιε».

Έηζ' είπε ηαζ ηςκ αβαεώκ μζ δόηεξ ςξ άημοζακ

ηα θόβζα πεζνμηνόηδζακ ηαζ πζόηενμ εηώνα 665

εθθέβμοκηακ βζα πόθειμ ή πνζκ ηζ' εοεύξ ζήηςζακ

ιάπδκ αθεόκδηδ εεμί, εεέξ ηδ ιένα ημύηδ,

εεμί Τζηάκεξ απμηεί, εδώεε μζ βζμί ημο Κνόκμο

ηζ' μζ ηνεζξ ιαγί ημοξ μζ δεζκμί ηαζ ζζπονμί ηζ' ακδνείμζ

πμο απ' ημ Ένεαμξ ζημ θςξ μ Γίαξ ημοξ είπε θένεζ. 670

Χένζα ζάθεοακ εηαηόκ ηαζ ζηςκ ηνζώκ ημοξ ώιμοξ

ηζ' είπακε δοκαηόθαζια πεκήκηα αοημί ηεθάθζα

ζημοξ ζηζαανμύξ ημοξ ώιμοξ ηςκ απάκς ζηδνζβιέκα.

Μπνμξ ζημοξ Τζηάκεξ ζηήεδηακ αοημί ζηδκ άβνζα ιάπδ

ακηίιαπμζ βζβάκηζμοξ πενμηναηώκηαξ ανάπμοξ. 675

Από ηδκ άθθδ ηδ ιενζά πνόεοιμζ ηζ' μζ Τζηάκεξ

ζοκάγμοκηακ ηαζ ηόηε μζ δοό ακηίπαθμζ ανπίζακ

κα δείπκμοκ ηζ ιε ηςκ πενζώκ ηδ δύκαιδ ιπμνμύζακ.

Βμββμύζε δ εάθαζζα δ πθαηζά ηζ' δ βδξ απμθμβμύζε

νζγμηνακηάπηδ μ Όθοιπμξ ηζ' εζηέκαγε από πάκμο· 680

μ Όθοιπμξ εζείμοκηακ απ' ηςκ εεώκ ηδ θόνα

ζύβημνιμξ ηαζ ζεζζιμαμοή ζημο Τάνηανμο ηα ζηόηδ

έθεακ' απ' ημ ηοκδβδηό ηζ' από ημ πμδμπηύπζ

ηζ' απ' ηα αναπμπηοπήιαηα. Τόζμ ζηθδνά πηοπζμύκηακ

ηαζ ζημκ αζηνόζπανημ Οονακό έθεακακ μζ ηναοβέξ ημοξ·

685

ςξ πμο γύβςζακ ηζ' ήνεακε ι' αθαθαβιό ζηα πένζα.

Τόηε ηζ μ Γίαξ ηδκ μνβή δεκ εηναημύζε πθέμκ.

Από ιεβάθδ λάθκμο μνιή λεπείθζζε ηαζ όθδ

ηδ δύκαιδ ημο έδεζλε. Έηνεπε ηζ αηαηάπαοα

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

άζηναθηε από ημκ Οονακό ηαζ ηζξ ημνθέξ η' Οθύιπμο. 690

Βνμκηέξ ιαγί ηαζ ηεναοκμί ηαζ αζηνμπέξ πεημύζακ

απ' ημ βενό ημ πένζ ημο ηδκ ζενή ηδ θθόβα

νζπίγμκηαξ εδώ ηζ' εηεί· η' απένακηα ηα δάζδ

εηαίβμοκηακ ηζ' δ ενέπηνα βδξ ακηζανμκημύζε βύνς.

Έαναγακ ημο Ωηεακμύ ηα νείενα ηζ' δ ιεβάθδ 695

δ εάθαζζα ηαζ όθδ ηδ βδξ ηζ' εηείκμοξ ημοξ Τζηάκεξ

ημοξ πεόκζμοξ ηαοηή πκμή ημοξ ηύθζβε ηζ' δ θθόβα

έθηακε ςξ ημκ Οονακό ηζ' όζμ βεκκαίμζ ακ ηζ' ήζακ

ημοξ ηύθθςκε δ αζηναθηενή ημο ηεναοκμύ δ θάιρδ.

Ζέζηδ - ηαιίκζ πύκμοκηακ πνςηόθακηδ ζημ πάμξ· 700

ηζ' ό,ηζ ηα ιάηζα αθέπακε ηζ' ό,ηζ η' αοηζά βνμζημύζακ

δ Γδ ηζ' μ πάκς Οονακόξ εαννμύζεξ πςξ πηοπζμύκηακ

όηζ μ ανόκημξ πζό ιζηνόξ δε εά 'ηακ, ακ εημύηδ

ζοκηνίαμοκηακ ηζ' μ Οονακόξ βηνειίγμοκηακ απάκμο.

Τόζμξ βζκόηακ παθαζιόξ ζηδ εεμιπθέπηνα ιάπδ. 705

Καζ ζηόκδ βύνς ηαζ αμοήκ μζ άκειμζ ζήηςκακ

ηαζ ιε ημο Γία ηζξ αμθέξ εζιίβακ ημο ιεβάθμο

ηζξ αζηνμπέξ, ηαζ ηζξ ανμκηέξ, ηαζ ιε η' αζηνμπεθέηζα

ηζ' έθενκακ ζημοξ ακηίιαπμοξ ακάιεζα ημοξ ηνόημοξ

ηαζ ηζξ ηναοβέξ· ηζ' απ' ηδ ζηθδνή ηδ ιάπδ ζδηώκμκηακ

ηάναπμξ ηαζ μ ενίαιαμξ θαζκόηακ ημο πμθέιμο. 710

Κζ' έβεζνε δ ιάπδ από ηδ ιζά. Ωξ ηόη' αβςκίγμκηακ

ζζόπαθα ζημ θμαενό ημ εεμιάπμ αβώκα.

Σημοξ πνώημοξ ιέζα ηνμιενή ηζ' μζ ηνεζξ ζήηςζακ ιάπδ

μ Κόηημξ, ηζ' μ Βνζάνεμξ, ηζ' μ άπθδζημξ μ Γύβδξ·

ηνζαηόζζμοξ ανάπμοξ έννζπκακ ζημ ηάεε λάιςιά ημοξ 715

ιε ηα βενά ηα πένζα ημοξ ηαζ ημοξ Τζηάκεξ όθμοξ

ημοξ ημηνςκμζηεπάζακε ηαζ ζθζπημδέκμκηάξ ημοξ,

όηακ πζά ημοξ κζηήζακε ηζ' αξ ήηακε βεκκαίμζ

ημοξ πήνακ ηαζ ηάης απ' ηδ βδ ημοξ νίλακ ηδ ιεβάθδ

ηόζμ ααεζά όζμκ δ βδ απέπεζ απ' ηα μονάκζα· 720

<ηζ ηόζ' απέπεζ ηζ' απ' ηδ βδ μ Τάνηανμξ μ ιαύνμξ>.

αθμύ εκκζά ιενόκοπηα παθηςιαηέκζμ αιόκζ

πέθημκηαξ απ' ημκ μονακό θηάκεζ ζηδ βδ ζηα δέηα· 723

<ηόζμ κα θηάζεζ ηζ' απ' ηδ βδ ζημκ Τάνηανμ εα ηάκεζ>. 723α

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

πάθζκ εκκζά ιενόκοπηα ημ ίδζμ εέθεζ αιόκζ

ηζ' από ηδ βδ ζημ ζημηεζκό ημκ Τάνηανμ κα θηάζεζ. 725

Χάθηζκμξ θνάπηδξ βύνςεεκ ημκ Τάνηανμ ιακηνώκεζ ηαζ

ζημηαδζμύ ηνζπθή ζεζνά ημκ γώκεζ. Κζ όπμο μζ νίγεξ ηδξ βδξ ηαζ

ηδξ αηέκςηδξ ηδξ εάθαζζαξ θοηνώκμοκ πζό αρδθά, εηεί μζ εεμί

πώεδηακ μζ Τζηάκεξ

ζημ γόθμ ημ ηνζζηόηαδμ <ημ ιμοπθμζηεπαζιέκμ 730

ηόπμ ηδξ άιεηνδξ ηδξ βδξ> ιε εέθδζδ ημο Γία.

Πμύ! κα λεθύβμοκ απμηεί! ημοξ ηνζβονκάεζ ηάζηνμ

από πακημύ ηζ' μ Πμζεζδώκ παθηςιαηέκζεξ πόνηεξ

έααθε ηαζ θνμονμί πζζημί ζηέημοκ εηεί απ' ημ Γία

μ Κόηημξ ηαζ μ ροπενόξ Βνζάνεμξ ηζ' μ Γύβδξ. 735

Δηεί ηδξ ιαύνδξ είκαζ βδξ, εηεί ηαζ ημο Τάνηανμο

ημο ζημηεζκμύ, ηαζ η' Οονακμύ εηεί η' αζηνμζπανιέκμο,

εηεί ηαζ ημο αηέκςημο ημο Πόκημο, εηεί ηςκ πάκηςκ

μζ νίγεξ ηαζ ηα πέναηα, ηόπμζ βειάημζ ιμύπθα,

πμο ημοξ ιζζμύκ ηαζ μζ εεμί, πάζια πμο εέθεζξ πνόκμ 740

ακ ημ ηαηώθθζ ημο δζααείξ ζημκ πάημ βζα κα θηάζεζξ.

Αθθά ηαζ πάθζ εύεθθα ζε εύεθθα ζε νίπκεζ

δεζκή. Δηεί ηζ μζ αεάκαημζ ακ εονεεμύκ ηνμιάγμοκ.

Δηεί ιε ιαύνμ ζύβκμθμ ανίζημοκηαζ ζηεπαζιέκα

ηαζ ηδξ ηνζζηόηαδδξ Νοπηζάξ ηα θμαενά παθάηζα. 745

Μπνμξ απ' αοηά ημκ Οονακό ημο Ιαπεημύ ημ ηέηκμ

μνεόξ ιε ημ ηεθάθζ ημο ηαζ ηα βενά ημο πένζα

ηναηεί δίπςξ κα ζοκηνζαεί ηζ' εηεί ζοκαπαηζόκηαζ

ηζ' δ ιζά ηδκ άθθδ παζνεηά δ Νύπηα ηαζ δ Μένα,

ηαεώξ ημ ιέβα πάθηζκμ ζηαθί πενκμύκ. Η ιία 750

βζα 'δς ηζ' δ άθθδ βζα εηεί· δ ιζά αβαίκεζ κα θύβεζ

δ άθθδ ένπεηαζ κα ιπεζ, όιςξ πμηέ ημ ζπίηζ

δεκ ηζξ ηναηεί ηζξ δοό ιαγί, ια πάκημηε δ ιία

εκώ βονκά έλς ζηδ βδξ, δ άθθδ ιέκεζ ιέζα

ηαζ ηανηενεί πόηε εα 'νεεί ημο δνόιμο ηδξ δ ώνα. 755

Η ιία θςξ βζα ημοξ εκδημύξ ιαηνόθαιπμ ηναηάεζ

ημκ Ύπκμ δ άθθδ, δ ηαηή, ημο εακάημο η' αδένθζ,

πεζναβςβεί ζε ζημηεζκή κεθέθδ ζηεπαζιέκδ.

Δηεί ηα ηέηκα ηαημζημύκ ηδξ ζημηεζκήξ ηδξ Νύπηαξ

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

μ Ύπκμξ ηαζ μ Θάκαημξ εεμί δεζκμί- πμηέ ημο

ιε ηζξ αηηίκεξ ηζξ θαιπνέξ μ ήθζμξ δεκ ημοξ είδε 760

μοδέ ζημ ιεζμονάκδια μοδ' όηακ ααζζθεύεζ.

Γθοηόξ μ έκαξ ηαζ ήζοπμξ βζα ημοξ εκδημύξ βονίγεζ

ηδ βδ ηαζ ηδξ απένακηδξ ηδξ εάθαζζαξ ηα κώηα.

Κανδζά μ άθθμξ ζίδενμ έπεζ ηαζ ζηα παθηά ημο

ηα ζηήεδ άπμκδ ροπή. Κναηεί βζα πάκηα όπμζμκ 765

ανπάγεζ ηζ' είκαζ ιζζδηόξ ηαζ ζημοξ εεμΰξ αηόια.

Δηεί ακηίην' ορώκμοκηαζ εεώκ οπμπεμκίςκ

<ηδξ Πενζεθόκδξ ηδξ ζηθδνήξ ημο δοκαημύ ημο Αδδ>

ηα αμοενά η' ακάπημνα, πμο θύθαηαξ ημοξ ζηύθμξ

είκαζ ζηθδνόξ ηζ' ακήιενμξ ηαζ πμκδνζά βειάημξ. 770

Σε όπμζμκε ιπαίκεζ ηδκ μονά ημοκάεζ ηαζ η' αθηζά ημο,

ια πάθζ δεκ αθήκεζ ημκ κα αβεζ· παναιμκεύεζ

ηαζ ηαηαηνώβεζ όπμζμκ ημοξ ηζαηώζεζ κα πενκάεζ

<ηδξ Πενζεθόκδξ ηδξ ζηθδνήξ ηζξ πόνηεξ ηαζ ημο Άδδ>.

Δηεί εεά δ ηνμιενή δ Σηοβα δ εοβαηένα 775

η' ακάζηνμθμο Ωηεακμύ δ πζό ιεβάθδ πμύ 'καζ

ζημοξ αεακάημοξ ιζζδηή ζε λαημοζηά παθάηζα

ηάεεηαζ πμο πακύρδθμζ ηα πενζγώκμοκ ανάπμζ.

Κζ' από πακημύ ζημκ μονακό ιε αζδιμημθώκεξ

ζηδνίγμκηαζ. Τμο εαύιακηα ιόκμκ εηεί δ ηόνδ

δ Ίνδ δ θηενμπόδανδ ανβά ηαζ πμο πδβαίκεζ 780

ζηίγμκηαξ ηδκ απένακηδ ηδ εάθαζζα κα θένεζ

ιήκοια όηακ ζδηςεεί θζθμκεζηζά ηζ αιάπδ

ιεξ ζημοξ εεμύξ, πμο ζημκ ρδθό ημκ Όθοιπμ ηάεμκηαζ.

Τόηε ημ ρεύηδ βζα κα ανεζ ηδκ Ίνδ ζηέθκεζ μ Γίαξ

ημ ιέβα όνημ ηςκ εεώκ από ιαηνζά ζε ζηάικα

πνοζή κα θένεζ —ημ κενό ημ λαημοζηό ηαζ ηνύμ— 785

πμο λεπεηζέηαζ από ρδθό βηνειό ηαζ είκαζ ημ έκα

ζηόιζμ ημο Ωηεακμύ, πμο η' άθεμκα κενά ημο

απ' ηδκ πθαηζά ηάης ηδ βδξ ζηδ ιαύνδ κύπηα ιέζα

ηοθά. Κζ' είκαζ ημ δέηαημκ ιένμξ ημο· ηαζ ιε ηα άθθα

εκκζά από ηδ Θάθαζζα ηζ' από ηδ βδ ηνζβύνς 790

πύκεηαζ αζδιμβοάθζζημ ζημ πέθαμξ ιέζα η' είκαζ

ημ δέηαημ —βζα ημοξ εεμύξ ηνακό ηαηό— ηοθάεζ

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

από ημ ανάπμ. Ακ εεόξ η' Οθύιπμο ηάπμζμξ πύζεζ από αοηό

ηαζ μνηζζηεί ρεύηζηα, έκα πνόκμ

ημίηεηαζ άπκμοξ ηαζ πμηέ κεηηάνζ ή αιανμζία 795

δε βεύεηαζ βζα κα ηναθεί, αθθ' άθςκμξ ηαζ άπκμοξ

ημίηεηαζ ηαζ πανάθοημξ ζημ ζηνώια ημο απάκς.

Κζ' όηακ ηεθεζώζεζ ημ ηαηό ιέζα ζημ πνόκμ άθθα

αάζακα ηνζξ πεζνόηενα ημκ ηανηενμύκε· ζηέηεζ 800

αθάνβα απ' ημοξ αζώκζμοξ εεμύξ πνόκμοξ εκκέα

ηαζ ζηα ζοιαμύθζα πμηέ ηαζ ζηα ζοιπόζζα ημοξ

εκκζά δε πανεονίζηεηαζ πνόκμοξ. Όιςξ ζηα δέηα

θαααίκεζ ιένμξ ζηςκ εεώκ ηζξ ζοκηοπζέξ ηαζ πάθζ.

Τέημζημκ όνημκ μζ εεμί ααθακ ημ πνμαζώκζμ, 805

ημ βηνειμηύθζζημ κενό ηδξ Σηύβαξ, ημ αζώκζμ.

Δηεί ηδξ ιαονζζιέκδξ βδξ, ημο ζημηεζκμύ Τανηάνμο,

η' αζηνόζπανημο ημο Οονακμύ, η' αηέκςημο ημο Πόκημο

εηεί ηςκ πάκηςκ μζ πδβέξ, ηςκ πάκηςκ είκαζ η' άηνα

ηόπμζ ιε ιμύπθα ζηεπαζημί ηαζ εεμιζζδιέκμζ. 810

Δηεί είκαζ μζ πόνηεξ μζ θαιπνέξ ιε η' άθεανημ ηαηώθθζ

η' αηόθζμ, ημ παθηόθηζαπημ, ημ ζηενζμβαηγςιέκμ

ζε νίγεξ αηέθεζςηεξ. Οιπνόξ ημο ηαζ αθάνβα

απ' ημοξ εεμύξ ζημ γμθενό ημ πάμξ μζ Τζηάκεξ

ηάεμκηαζ. Μα μζ αμδεμί μζ λαημοζημί ημο Γία 815

ημο αανοανόκηδ έπμοκε μ Κόηημξ ηαζ μ Γύβδξ

παθάηζα ζημο Ωηεακμύ ημ αάενμ· ημκ ακδνείμκ

Βνζάνεμ ημκ πάκηνερεκ μ αανοημζιμζείζηδξ

ηδκ Κοιμπόθεζα ημύ 'δςζε ηδκ όιμνθδ ημο ηόνδ.

Όηακ από ημκ Οονακό μ Γίαξ ημοξ Τζηάκεξ 820

έδζςλεκ δ πεθώνζα δ Γδ ημκ Τοθςέα

ζηενκό παζδί ι' αβηάθζαζια βέκκδζε ημο Τανηάνμο

ζηδ πάνδ ηδξ μθόπνοζδξ ηδξ Αθνμδίηδξ. Δίπεκ

βζα ηάεε ένβμ δοκαηά πένζα, ηζ' είπε ηαζ πόδζα

αημύναζηα μ θμαενόξ εεόξ ηζ' από ημοξ ώιμοξ

θύηνςκακ εηαηό θζδζμύ —δνάημο δεζκμύ— ηεθάθζα 825

ηζ' έπαζγακ ιε ηζξ ιαύνεξ ημοξ ηζξ βθώζζεξ ηαζ βθοθόκηακ

ηαζ ηςκ θνζπηώκ ημο ηεθαθζώκ ηάη' απ' ηα θνύδζα άζηναθηακ

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

ηα ιάηζα <ηζ' όπςξ ηύηηαγε πεημύζακ όθα θθόβεξπ

Κζ' απ' ηα ηεθάθζα ημο θςκέξ πμζηίθςκ ηόκςκ έαβαζκακ

ζημνπώκηαξ απενίβναθηδ αμοή ηζ' αθθόηε θόβζα 830

θέβακ εεμηαηάθδπηα ηζ' άθθμηε πάθζκ όιμζα

ιε ημ αανΰ ιμοβηακδηό οπενήθακμο ηαύνμο.

Άθθμηε ζακ θεμκηανζμύ ανύπδει' αβνζειέκμο

άθθμηε —εάια κα η' αημύξ— ζα ημοηααάηζα ζημύγακ

ηζ' άθθμηε πάθζκ ζθύνζγακ ηαζ ηα αμοκά αμββμύζακ. 835

Κζ ένβμ εε κα βζκόηακε εηείκδ ηδκ διένα

αθάκηαζημ ηαζ ααζζθζάξ εκδηώκ ηαζ αεακάηςκ

αοηόξ εα ήηακ, ακ εεώκ ηζ' ακενώπςκ μ παηέναξ

δεκ ηό 'κζςεε. Δανόκηδζε λενά, ζηθδνά, ηαζ βύνς

βδξ ηζ' Οονακόξ ηαζ πέθαμ ηζ' Ωηεακμύ ημ νέια 840

ηαζ οπμπεόκζα Τάνηανα ακηζαμύζζακ άβνζα.

Καη' απ' ηα πόδζα ηςκ εεώκ μ Όθοιπμξ μ ιέβαξ

εζάθεοε· ηαζ ζηδκ μνιή ημύ ααζζθζά αμββμύζεκ

δ βδ. Εέζηδ αθόνδηδ ζημ ζημηεζκό ημκ Πόκημ

ζημνπίζηδηε, πμο δοό ιενζέξ ηδκ λένκαβακ από εδώεεκ 845

μζ αζηνμπέξ ηαζ μζ ανμκηέξ ηζ' μζ ηεναοκμί ηζ' εηείεεκ

<μζ ιακζαζιέκμζ άκειμζ ηζ' δ θθόβα ημο ηενάημοπ

Ζ εάθαζζα ηζ' μ Οονακόξ ηζ' δ βδξ όθδ πμπθάγακ

ηαζ ηύιαηα από ηςκ εεάκκ ηδ θόνα ζη' αηνμβζάθζα

ζπμύζακ ιεβάθα- από πακημύ ζεζζιμαμοή ζδηώεδ.

Έηνει' μ Άδδξ —ηςκ κεηνώκ μ ααζζθζάξ— ζηα αάεδ 850

ηδξ βδξ· ηαζ ιεξ ζηα Τάνηανα έηνειακ ηζ' μζ Τζηάκεξ

ζημκ Κνόκμ βύνς <απ' ηδ αμοή ηδξ θμαενήξ ηδξ ιάπδξ>.

Κζ' όηακ επαναθμύζηςζεκ απ' ηδκ μνβή ημο μ Γίαξ

ηα όπθα ημο, ημκ ηεναοκό ημκ ηαοηενόκ επήνε,

ημ άζηναιια, ηαζ ηδ ανμκηή ηζ' απ' ηζξ ημνθέξ η' Οθύιπμο 855

πδδώκηαξ ημκ επηύπδζε ηζ' έημρε ιζά βζα πάκηα

ημο θμαενμύ ημο ηέναημξ η' απίεακα ηεθάθζα.

Κζ' αοηό αθμύ απ' ηζξ πθδβέξ ηζξ ηόζεξ εδαιάζεδ

ζαηαηειέκμ έπεζε· ηζ' δ βδ αμββμύζε βύνς.

Έπεζη' απ' ημ ηεναύκςια ζημνπίζηδηεκ δ θθόβα

ημο ααζζθζά ζηζξ ζημηεζκέξ αναπόζπανηεξ πανάδνεξ 860

ημο ηεναοκόπθδπημο αμοκμύ· ηζ' δ βδ ηαζβόηακ όθδ

80 ΗΣΙΟΔΟΥ

απ' ηνλ αηκό ην ζετθό θη' έιπσλε ζαλ θαιάη,

πνπ ζε ζσιήλεο ηξππεηνύο ραιθηάδεο ην ζέξκαλαλ,

ή θαη ζαλ ην ζθιεξόηαην ην ζίδεξν, πνπ ιπώλεη

κεο ζηα θαξάγγηα ησλ βνπλώλ ζην ζετθό ην ρώκα 865

κ' ελέξγεηα ηνπ Ζθαίζηνπ αλ ην ππξώζεη θιόγα.

Έηζη θη' ε γεο κεο ζηε θσηηά ζηγόιπσλε θη' ν Γίαο

όινο ζπκό ηνλ έξξημε ζηα βάζε ηνπ Ταξηάξνπ.

Απ' ηνλ Τπθώλα νη άλεκνη νη ζύλπγξνη εβγήθαλ

κα όρη ν Νόηνο θη' ν Βνξηάο θη' ν Εέθπξνο πνπ θέξλεη 870

ηε μαζηεξηά —παηδηά απηνί ζεώλ— ζλεηώλ σθέιεηα.

Οη άιινη κεο ζηε ζάιαζζα αλώθεια θπζνύλε·

θαη νη πλνέο ηνπο πέθηνπλε ζην ζθνηεηλό ηνλ Πόλην

θη' είλαη γηα ηνπο ζλεηνύο θαθό θαη ηηο θνπξηνύλεο θέξλνπλ.

Φπζνύλ εδώ, θπζνύλ εθεί, ηνπο λαύηεο βαζαλίδνπλ, 875

ζθνξπνύλ ην πινίν θη' νη ζλεηνί, πνπ ζα βξεζνύλ ζε ηέηνην

θαθό κέζα ζηε ζάιαζζα πνύ!-πνύ! λα αληηπαιαίςνπλ!

Σπρλά θαη ζηελ απέξαληε ηε γε ηελ αλζνθόξα

πέθηνπλ θαη ρακνγέλλεησλ ζλεηώλ εμαθαλίδνπλ

ηα έξγα θάη' απ' ηελ περηή ηε ιάζπε θαη ηελ ζθόλε. 880

Όηαλ νη κάθαξεο ζενί ηειείσζαλ ην έξγν

θαη γηα ηα αμηώκαηα μέθαλαλ ηνπο Τηηάλεο,

ηόηε κε ζπκβνπιέο ηεο Γεο λα θπβεξλά δέρζεθαλ

ν Γίαο ν βξνληόιαινο θαη λά 'λαη ν βαζηιηάο ηνπο

θ' εθείλνο η' αμηώκαηα εκνίξαζε ζηνπο άιινπο. 885

Καη ησλ ζεώλ ν βαζηιηάο πήξε γπλαίθα ν Γίαο

ηε Μήηη πξώηα πνύ 'μεξε πιεηόηεξ' απ' ηνπο αλζξώπνπο

θη' απ' ηνπο ζενύο. Αιι' άκα απηή έκειιε λα γελλήζεη

ηε γιαπθνκάηα Αζελά γειώληαο ηελ κ' απάηε

θαη γαιηθηέο ηελ έξξημε κεο ζηελ θνηιηά ηνπ. Τνύην 890

ήηαλ ηεο Γεο θαη η' Οπξαλνύ η' αζηξόζπαξηνπ νξκήλεηα.

Έηζη ηνλ ζπβνπιέςαλε, γηα λα κε πάξεη άιινο

απ' ηνπο αηώληνπο ηελ αξρή, παξά ν κέγαο Γίαο.

Γηαηί ήηαλε γξαθηό παηδηά ζνθά λα θάλεη ε Μήηηο

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 81

πξώηα ηελ Τξηηνγέλεηα ηε γιαπθνκάηα θόξε 895

όκνηα κε ηνλ παηέξα ηεο ζηε ζθέςε θαη ζηε ξώκε.

Ύζηεξα αθαηαδάκαζην παηδί ζε λά 'θαλε έλα

πνπ ζα γηλόηαλ βαζηιηάο ζλεηώλ θαη αζαλάησλ.

Αιι' ν Γίαο ηελ έξξημε κεο ζηελ θνηιηά ηνπ πξώηα

ην θάζε ηη —θαιό, θαθό— λα ηνπ πξνιέγ' εθείλε. 900

Τε Θέκε πήξε δεύηεξε γπλαίθα ηνπ ηελ ώξηα

πνπ θόξεο ηξεηο ηνπ γέλλεζε ηηο Ώξεο, Δπλνκία,

Γίθε, θαη ξνδνκάγνπιε Δηξήλε, πνπ ηηο πξάμεηο

επηκεινύληαη ησλ ζλεηώλ θαη ύζηεξα ηηο Μνίξεο

Λάρεζελ, Αηξνπν, Κισζώ, πνπ δίλνπλ ζηνπο αλζξώπνπο 905

θαη ηα θαιά θαη ηα θαθά θαη ηηο ηηκά ο Γίαο.

Κη' ε θόξε ε ιηγεξόθνξκε η' Ωθεαλνύ Δπξπλόκε

ηξεηο θόξεο ξνδνκάγνπιεο, ηελ πνζεηή Θαιία,

ηελ Δπθξνζύλε ηνύ 'θαλε θαη ηε γιπθηά Αγιαΐα.

<Πνπ έξσηα ηα κάηηα ηνπο ιηγνπξνθέξηε ζηάδαλ 910

ηόζε καγείαλ έρνπλε ηα καηόβιεθαξά ηνπο>.

Αλέβε θαη ζηεο Γήκεηξαο ηεο ζξέθηξαο ην θξεββάηη θη'

απηή ηε καξκαξόρεξε ηνύ 'θαλε Πεξζεθόλε, πνπ ν

Ατδσλέαο άξπαμε κε ζέιεζε ηνπ Γία.

Τελ σξηνρηέληζηε κεηά ηελ θόξε Μλεκνζύλε 915

αγάπεζε πνπ ηηο ελληά ηηο πξόζραξεο ηηο Μνύζεο ηνπ

γέλλεζε, πνπ ηηο γηνξηέο θαη η' άζκαηα ιαηξεύνπλ.

Καη ε Λεηώ ηελ Αξηεκε ηε γνξγνηνμνβόια

θαη ηνλ Απόιισλα παηδηά κεο ζη' Οπξαλνύ ηα εγγόληα

πνιύδεια εγέλλεζε ζκίγνληαο κε ην Γία. 920

Τελ Ήξα ηελ ακάξαληε πήξε ζηεξλή γπλαίθα

θη' απηή εξσηνζκίγνληαο ην βαζηιηά ην Γία

ηελ Ήβε, ηελ Δηιείζπηα, ηνύ 'θακε θαη ηνλ Αξε.

Κη' ν ίδηνο γέλλεζε ζεά από ηε θεθαιή ηνπ

ζεπηή, δεηλή, αθνύξαζηε, θαη καρνθπλεγήηξα,

ηελ θόξε ηε-ιακπξόθζαικε, ηε ζηξαηνμεζεθώζηξα, 925

πνπ θαη ζνξύβνπο αγαπά θαη κάρεο θαη πνιέκνπο.

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

Η Ήξα πάιηλ άθζαζην κε ο ηνπο ζενύο ηερλίηε εγέλλεζε ηνλ

Ήθαηζην —κόλε— δίρσο λα ζκίμεη κε θάπνηνλ, ηη ινγόθεξε

θαη ζύκσζε η' αληξόο ηεο.

Ο Σείζηεο ν βξνληόρηππνο πάιη θη' ε Ακθηηξίηε ην κέγα, ηνλ

παλίζρπξν ηνλ Τξίησλα γέλλεζαλ, π' νξίδεη κε ηε κάλλα ηνπ

καδί θαη ην γνληό ηνπ ηνλ πάην θάζε ζάιαζζαο θαη ζε ρξπζά

παιάηηα θάζεηαη θνβεξόο ζεόο. Με ηνλ αζπηδνζπάζηε ηνλ

Άξε ε Κπζέξεηα γελλά ηελ Αξκνλίαλ ηνπ Κάδκνπ ηελ

νκόθιηλε θαη θνβεξά δύν ηέθλα ηνλ Παληθό θαη ηε Φπγή, π'

αλδξώλ θινλίδνπλ ηάμεηο ζην ξηγειό ηνλ πόιεκν κε ην

ξεκάρηε Άξε. Η Μαία θόξε η' Άηιαληα, πέθηνληαο ζην

θξεββάηη ηνπ Δία ηέθλν ηνλ Εξκή ηνπ γέλλεζε ηνλ θξάρηε

Κη' ε θόξε ηνπ Κάδκνπ ζκίγνληαο ην Δία ε Σεκέιε 940

ζλεηή απηή αζάλαην πγηό ην γιεληνθόπν

ηνπ γέλλεζε ην Δηόλπζν θαη δνπλ κε ηνπο αηώληνπο.

Καη ε Αιθκήλε ζκίγνληαο ην ζπγλεθνκαδώρηε ην Δία

γέλλεζελ πγηό ηνλ άμηνλ Ηξαθιέα.

Κη' ν μαθνπζκέλνο ν θνπηζόο γπλαίθα ηνπ επήξε 945

ηελ πηό κηθξή απ' ηηο Χάξηηεο, αλζόθνξκε γπλαίθα.

Κη' ν ρξπζνκάιιεο Δηόλπζνο δηάιεμε ηαίξη πάιη ηνπ

Μίλσ ηελ μαλζόκαιιε θόξε ηελ Αξηάδλε πνπ έθαλε

ηε αγέξαζηε θη' αζάλαηε ν Δίαο.

Καη ηεο Αιθκήλεο ν πγηόο ν Ηξαθιήο ν κέγαο 950

αθνύ όινπο εηειείσζε ηνπο ςπρνβγάιηεο άζινπο

ζην ρηνληζκέλν Όιπκπν ζεπηή γπλαίθα πήξε

ηελ Ήβε, θόξε ηνπ ηξαλνύ ηνπ Δία θαη ηεο Ήξαο

παλεπηπρήο π' νινρξνλίο κεηά ηνπο άζινπο κέλεη

κε ηνπο ζενύο απείξαρηνο θη' αγέξαζηνο αηώληα. 955

930

93

5

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

Κη' ε μαθνπζηή η' Ωθεαλνύ θόξε ε Πεξζείδα ηελ

Κίξθε θαη ην βαζηιηά Αηήηε κε ηνλ Ήιην έθακε ηνλ

αθνύξαζην θαη θσηνδόηε. Ο γηόο ηνπ Αηήηεο πάιηλ κε

βνπιή ησλ αζαλάησλ πήξε

ηελ θόξε ηνπ Ωθεαλνύ ηνπ πνηακνύ ηνπ ηέιεηνπ 960

Ιδπία ηελ παλέκνξθε, πνπ θη όηαλ κε ηα έξγα ηεο

Αθξνδίηεο έκπιεμε ηνπ γέλλεζε ηε Μήδεηα.

Καη ηώξα ζεηο ηνπ Όιπκπνπ ραίξεηε νη αθέληεο

θαη ζεηο λεζηά θαη ζεηο ζηεξηέο θη' ε ζάιαζζα ηξηγύξσ.

Τώξα, σ Μνύζεο, ηνπ Δηόο η' αηγηδνθξάηε θόξεο, 965

Οιύκπηεο αεδνλόιαιεο πκλήζηε πνηεο ζε θιίλε απ' ηηο

αζάλαηεο ζεέο θνηλώλ ζλεηώλ επήγαλ θαη ηέθλα ηνπο

εγέλλεζαλ ζεόκνηαζηα θαη πνία.

Η Δήκεηξα αγάπεζε θη' έζκημε κε ηνλ ήξσ

ηνλ Ιαζίνλα ζ' αγξό ηεο εύθνξεο ηεο Κξήηεο 970

ηξηζόξγσην θαη γέλλεζε ηνλ έμνρν ηνλ Πινύην, πνπ ζηε ζηεξηά

θαη ζηελ πιαηηά ηε ζάιαζζα γπξίδεη· θη' όπνηνο βξεζεί ζην δξόκν

ηνπ θη' όπνηνπ ην ρέξη πάξεη ηνλ θάλεη πινύζην θαη βηόο κεγάιν

ηνπ ραξίδεη.

Κη' ε Αξκνλία ηεο ρξπζήο ηεο Αθξνδίηεο θόξε 975

ζηνλ Κάδκν ζηελ θαιιηηέρλε εγέλλεζε ηε Θήβα αγόξη

ηνλ Πνιύδσξν θαη θόξεο ηε Σεκέιε, ηελ Αγαπή θαη

ηελ Ιλώ θαη ηε γιπθηά Απηνλόε, πνπ άληξα ην

καθξόκαιιν ηνλ Αξηζηαίν πήξε.

Η θόξε ηνπ Ωθεαλνύ ε Καιιηξξόε πάιη

ηεο Αθξνδίηεο ηεο ρξπζήο ηα έξγα ιαρηαξώληαο, 980

έζκημε ην Χξπζάνξα θαη ςπρσκέλν ηέθλν ην Γεξπόλε

ηνύ 'θαλε πνπ ζην λεζί Εξύζεηα ην ζθόησζελ ν

Ηξαθιήο ηα βόδηα λα ηνπ πάξεη.

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

Σην Τηζσλό ην ράιθνπιν ησλ Αηζηόπσλ ξήγα

ην Μέκλνλα ε ζεπηή Ηώο εγέλλεζε θη' αθόκε

980

ην βαζηιηά Ηκαζίνλα. Καη ηνπ Κεθάινπ πάιηλ,

γέλλεζε ην ζεόκνηαζην Φαέζνληα εθείλνλ,

πνπ ζηελ αθκή ηεο ληόηεο ηνπ ιεπηόςπρν ιεβέληε

αξπάδνληαο ηνλ θύιαθα ζηα ηεξά ηα άγηα 990

λπρηεξηλόλ ηνλ έθαλε ε γειαζηή Αθξνδίηε.

Καη ηνπ δηόζξεθηνπ ξεγόο Αηήηε ηελ θνξνύια, κε γλώκε ησλ

αηώλησλ ζεώλ, ν γηόο ηελ πήξε ηνπ Αίζνλα, ζαλ ηνπο πνιινύο θαη

ςπρνβγάιηεο άζινπο θαηόξζσζε, πνπ βαζηιηάο ηξαλόο θαη

θαληαζκέλνο θη' αγξνηθνπξάρηεο θη' άδηθνο ηνπ όξηζε ν Πειίαο.

Σηελ Ισιθόο εγύξηδε κεηά απ' ηνπο ςπρνβγάιηεο ηνπο άζινπο θαη

ζην πινίν ηνπ ηε ζπηζνκάηα θόξε έθεξλε θαη γπλαίθα ηνπ

πνζόζβεζηε ηελ πήξε. Κη' απηή πνπ ζηνλ Ιάζνλα ην βαζηιηά

εδόζε ην Μήδεην ηνπ γέλλεζε, πνπ ζηα βνπλά ν Χείξσλ γηόο ηεο

Φηιύξαο έζξεςε κε ζρέδηνλ ηνπ Δία.

Αιιά θη' απ' ηνπ ζαιαζζηλνύ γέξνληα ηηο θνξνύιεο

ην Φώθν ε ιακπξή ζεά γέλλεζελ ε Ψακάζε

ηεο Αθξνδίηεο παίγλην ζηνπ Αηαθνύ ηα ρέξηα.

1005

Κη' ε Θέηε ε ιεπθόπνδε ζκίγνληαο ηνλ Πειέα

ιηνληόθαξδν αλδξνζθνησηή γελλά ηνλ Αρηιιέα.

Καη ηνλ Αηλεία γέλλεζελ ε γειαζηή Κπζέξεηα εξσηηθά

ηνλ ήξσα ζκίγνληαο ηνλ Αγρίζε,

ζηεο Ίδεο ηεο πνιύπηπρεο ηηο δαζσκέλεο ξάρεο. 1010

Κη' ε Κίξθε θόξε δειεπηή η' νπξαλνδξόκνπ Ήιηνπ

ηνλ Άγξην κεη' έξσηα η' αζύληξηθηνπ Οδπζζέα

θαη ην Λαηίλν γέλλεζε ηνλ ηζρπξό θη' αλδξείν.

<Κη' έπεηηα ηνλ Τειέγνλν ηηκώληαο ηελ Κπζέξεηα,>

πνπ ζησλ λεζηώλ ηελ ηεξή ηελ αγθαιηά αιάξγα

1015

βαζίιεπε ζησλ Τπξζελώλ ηηο δνμαζηέο ηηο ρώξεο.

99

5

100

0

ΘΕΟΓΟΝΙΑ 2

Κη' ε Καιπςώ ιακπξή ζεά ζκίγνληαο ην Δπζζέα γηνπο

δύν ην Ναπζίζνν γέλλεζε θαη Ναπζίλν.

Απηέο απ' ηηο αζάλαηεο ζεέο ζ' αλδξώλ ηελ θιίλε

ζλεηώλ θώιηαζαλ θαη παηδηά ζεόκνηαζηα γέλλεζαλ . 1020

Καη ηώξα, σ Οιύκπηεο η' αζπηδνθόξνπ Δία

θνπέιιεο αεδνλόιαιεο πκλήζηε ηηο γπλαίθεο ...............

ΑΠΙ ΗΡΑΚΛΕΟΥ Υπό ην όλνκα ηνπ Ηζηόδνπ θέξεηαη θαη έλα απηνηειέο εθ 480 ζηίρσλ

πνίεκα κε ηίηινλ «Αζπίο Ηξαθιένπο» ηίηινο ν νπνίνο εδόζε εηο απηό ππό

ησλ Βπδαληηλώλ πξνο αληηδηαζηνιήλ ηεο ελ ηε ξαςσδία Σ ηεο Ιιηάδνο

γηλνκέλεο πεξηγξαθήο ππό ηνπ Οκήξνπ ηεο πεξηιαιήηνπ αζπί-δνο ηνπ

Αρηιιέσο. Τν πνίεκα ηνύην ήηε αξραία θαη ε λεσηέξα θξηηηθή δελ ζεσξεί

πξντόλ ηεο κνύζεο ηνπ Ηζηόδνπ, αιι' άιινπ ηηλόο θαησηέξνπ ξαςσδνύ,

εηαπηίζζε όκσο κε ηνλ Ηζίνδνλ δηόηη αλέθαζελ ζπλεμεδί-δεην κε ηα γλήζηα

έξγα ηνπ Ηζηόδνπ.

Η πεξηγξαθή ηεο αζπίδνο ηνπ Ηξαθιένπο είλαη αλακθηβόισο σρξά

απνκίκεζηο ηεο αζπίδνο ηνπ Αρηιιέσο, αλ δελ ηηο παξαβάιιεη ηαο δύν ηαύηαο

αζπίδαο ζέιεη ίδε όηη ππάξρεη ζπνπδαία δηαθνξά. Η Οκεξηθή αζπίο

θαηαζθεπάδεηαη πξν ησλ εκεηέξσλ νθζαικώλ ππό ηνπ Ηθαίζηνπ, ελώ ε

Ηζηόδεηνο πεξηγξάθεη θαηεζθεπαζκέλαο εηθόλαο. Τα εηθνληδόκελα εηο ηελ

Οκεξηθήλ αζπίδα είλαη ηδαληθά θαη πιάζκαηα ηεο θαληαζίαο ειεύζεξα, ελώ

ηεο αζπίδνο ηνπ Ηξαθιένπο είλαη αιεζηλά, νπνία νη ηόηε θαιιηηέρλαη

εζπλήζηδνλ λα ραξάηηνπλ επί ηνπ ραιθνύ ή άιισλ κεηάιισλ θαζώο θαη νη

αγγεηνπιάζηαη επί ησλ αγγείσλ.

Οη πξώηνη 56 ζηίρνη είρνλ ιεθζεί από ηνπ «Καηαιόγνπ» ή ηαο «Ηνίαο» ηνπ

Ηζηόδνπ. Τνύην βεβαηνύηαη θαη από ηελ αξρήλ ηνπ πνηήκαηνο «Η νίε» ιέμηο

ε νπνία απαληά εηο ηαο Ηνίαο άκα ηε αξρή ηεο εγθσκηάζεσο εθάζηεο

εξσίδνο θαη από ην γεγνλόο όηη ην πξννίκηνλ ηνύην νπδεκίαλ ζρέζηλ έρεη

πξνο ην θύξηνλ έξγνλ. Όηη νη πξώηνη ζηίρνη ειήθζεζαλ εθ ησλ Οηνηώλ ην

καξηπξεί ξεηώο θαη ν αξραίνο ζρνιηαζηήο ν νπνίνο «Τεο αζπίδνο ε αξρή ελ

ησ δ' θαηαιόγσ θέξεηαη κέρξη ζηίρoλο'».

Τν όινλ πνίεκα πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ηνπ εθ ησλ Οηνηώλ ιεθζέληνο

πξννηκίνπ απαξηίδεηαη εθ 480 ζηίρσλ. Δίο ηνύηνηο ηζηνξείηαη πσο ε Αιθκήλε,

ε ζύδπγνο ηνπ Ακθηηξύσλνο, εγέλλεζελ εθ κελ ηνπ Γηόο ηνλ Ηξαθιέα, εθ δε

ηνπ ζλεηνύ ζπδύγνπ ηεο ηνλ Ιθηθιέα. Πεξηγξάθεηαη πώο ν Ηξαθιήο

ζπλνδεπόκελνο ππό ηνπ αλεςηνύ ηνπ θαη εληόρνπ ηνύ άξκαηνο ηνπ Ινιάνπ

πηνύ ηνπ Ιθηθιένπο ζπλήληεζε ηνλ Κύθλνλ θαζήκελνλ κεηά ηνπ παηξόο ηνπ,

ηνπ ζενύ ηνπ πνιέκνπ Άξεσο εηο ην παξά ηαο Παγάζαο ηαο Θεζζαιίαο

ηέκελνο ηνπ Απόιισλνο, πσο ν Ηξαθιήο δηά λα θαηαπνιεκήζεη ηνλ Κύθλνλ

ηνλ θαηαιεζηεύνληα ηαο δηά ηνλ Πύζηνλ Απόιισλα εθαηόκβαο ησλ

πξνζθπλεηώλ αλαιακβάλεη ηα όπια ηνπ, ήηνη ηνλ ζώξαθα ηνπ, ην ζηδεξνύλ

μίθνο ηνπ, ηε θαξέηξα ηνπ, ην δόξπ ηνπ θαη ηέινο ηελ αζπίδα ηνπ,

πεξηγξαθήλ ηεο νπνίαο κεηά ζαθήλεηαο θαη

90

δεμηόηεηνο καο δίδεη ελ ζπλερεία.

Ιδνύ ε γεληθή άπνςηο ηεο αζπίδνο σο ηελ πεξηγξάθεη:

«Επήξε θαη νιόιακπξε ζηα ρέξηα ηνπ αζπίδα

αξξάγηζηε θαη άζπαζηε ζηνπο ρηύπνπο. Βιέπνληαο ηελ

εζάκαδεο- ν γύξνο ηεο άζηξαθηελ από ζκάιην

θαη θίιληηζη θαη ήιεθηξν θαη ιακπεξό ρξπζάθη».

Μεηά ηελ πεξηγξαθή ηεο αζπίδνο αλαθέξεηαη ε εκθάληζηο ηεο Αζελάο, ε

νπνία παξνηξύλεη ηνλ Ηξαθιέα λα επηηεζεί θαηά ηνπ Κύθλνπ θαη ηνπ Αξεσο.

Γίδεη εηο απηόλ ηελ άδεηαλ λα ηξαπκαηίζεη θαη απηόλ ηνλ Αξελ αιιά ηνλ

απνηξέπεη από ηνπ λα ηνλ ζθπιεύζεη θαη λα θπξηεύζεη ην άξκα ηνπ. Δλ

ζπλερεία πεξηγξάθεη ηελ κνλνκαρίαλ Κύθλνπ-Ηξαθιένπο. Γηά λα

παξαζηήζεη ην θξηθηόλ ηεο πάιεο ζέακα ν πνηεηήο ρξεζηκνπνηεί

κεγαιεηώδεηο ηε αιεζεία εθθξάζεηο π.ρ. <ζηίρ. 386 ε.>.

«Πώο θάπξνο δνληνδύλακνο —αλ rov ηδείο ηξνκάδεηο—

ζηηο δαζσκέλεο ηηο πιαγηέο ηνικάεη λα ηα βάιεη

κε θπλεγνύο θαη η' άζπξα ηνπ ηα δόληηα αθνλίδεη,

θπξηώλνληαο ηε ξάρε ηνπ θαη ζηάδεη ηνπ ην ζηόκα

αθξό ζα καζηηρόδεληξν, κε κάηηα ζα ηε θιόγα

θαη κε ηηο ηξίρεο ηνπ ιαηκνύ αλαηζνπηζνπξσκέλεο.

Έηζη παξόκνηνο θαη ν γηόο επήδεμε ηνπ Δία

από η' ακάμη. Ήηαλε ηόηελε πνπ ηδηηδίθη

θιύαξν, γαιαλόθηεξν ζηα δέληξα θνιιεκέλν

ην ζέξνο ην ηξαγνύδη ηνπ αξρίδεη ζηνπο αλζξώπνπο

θη' άιιν εμόλ από δξνζηά δε ηξώεη θη' νύηε πίλεη

θαη ηδηηδηξά νιεκεξίο απ' ηελ απγή ζηελ θάςα

ηόηε πνπ ιπώλεη ην θνξκί ην ιηόππξν θαη βγάδεη...»

Η κνλνκαρία ηεξκαηίδεηαη κε ηνλ θόλνλ ηνπ Κύθλνπ κεηά ηνλ νπνίνλ ν

Ηξαθιήο ζηξέθεηαη θαηά ηνπ Άξεσο θαη ηνλ πιεγώλεη εηο ηνλ κεξόλ. Ο

Άξεο επηβηβάδεηαη ππό ηνπ Φόβνπ θαη ηεο Φπγήο εηο ην άξκα ηνπ θαη θεύγεη

δηά ηνλ Όιπκπν, ν δε Ηξαθιήο νδεύεη εηο ηελ Τξερίλα πξνο ηνλ θίιν ηνπ

Κήπθα.

Δθ ηνπ πνηήκαηνο 180 ζηίρνη δηαηίζεληαη δηά ηελ πεξηγξαθήλ ηεο αζπίδνο

<141-320>. Οη πξνεγνύκελνη θαη νη επόκελνη απνηεινύλ ην πιαίζηνλ εληόο

ηνπ νπνίνπ εηνπνζεηήζε ε πεξηγξαθή ηεο αζπίδνο.

Αθνινπζεί έκκεηξε κεηάθξαζε ηνπ έξγνπ, πνπ απ' όζα μέξσ είλαη ε

πξώηε ζηε λενειιεληθή καο γιώζζα.

ΗΙΟΔΟΥ

ΑΠΙ ΗΡΑΚΛΕΟΥ

Απόδνζε ζε ζηίρνπο

< ..................................................... θη' άιιε θακηά δε ζα θαλεί όκνηα ηεο, ή ζαλ θείλε>

ηελ θόξε η' Αιεθηξύσλα ηνπ δεκεγέξηε Αιθκήλε,

π' αθήλνληαο ην ζπίηη ηεο θαη ηε γελέηεηξα ηεο

η' αρλάξη η' Ακθηηξύσλα ηνπ πνιεκάξρνπ πήξε

θη' ήξζε ζηε Θήβα. Θειπθό ηέηνην δελ ήηαλ άιιν

ζην ζώξη θαη ζη' αλάζηεκα· κα θαη ζην λνπ θακία

απ' ηηο ζλεηέο, πνπ έζπεηξαλ ζλεηνί δελ ηελ πεξλνύζε.

Από ηα καύξα κάηηα ηεο θη' από ην κέησπν ηεο

κηά ράξε ζαλ θαη ηεο ρξπζήο ρπλόηαλ Αθξνδίηεο.

Κη' απ' ηεο ςπρήο ηεο ηε ςπρή ηνλ άληξαο ηεο ηηκνύζελ

όζνλ ζλεηή δε ηίκεζε ην ηαίξη ηεο θακία

ζύκσζε ηνπ παηέξα ηεο εθείλνο γηα ηα βόδηα

θαη κε αδάκαζηε ςπρή ηνλ ζθόησζε θαη ηόηε

ηνλ ηόπν ηνπ αθήλνληαο ηθέηεο ησλ Καδκείσλ

ήξζε κε ηε γπλαίθα ηνπ καδί ηελ ηηκεκέλε

ζηε Θήβα θη' εθαηνίθεζε κε δίρσο ηεο αγάπεο.

ηε γιύθα. Κη' νύηε έζηεξγε λα ζκίμεη ηελ πξηλ πάξεη

ην αίκα ησλ ηξαλόςπρσλ ησλ αδειθώλ ηεο πίζσ

θη' αλδξώλ εξώσλ ηα ρσξηά πξηλ θάςεη ησλ Ταθίσλ

θαη Τειεβόσλ κε θσηηάο αρόξηαγεο ηε θιόγα.

Δηζά είρε ζπκθσλεζεί κε ηνπο ζενύο καξηύξνπο.

Φνβόηαλ κήπσο νξγηζζνύλ θαη βηάδνπληαλ ην έξγν

ην ζύκθσλν κε ηε βνπιή ηνπ Γία λα ηειέζεη.

Μαδί ηνπ —κάρεο ζέινληαο θαη πόιεκν— πήγαηλαλ

Λνθξνί θαη κεγαιόθαξδνη Φσθείο καρνζξεκκέλνη

κε ιόγρεο, θη' άλδξεο Βνησηνί κ' αζπίδεο δηθξνιάηεο.

Καη αξρεγόο πεξήθαλνο γηα ην ζηξαηό ηνπ ήην

ην ίδην η' Αιθαηόπνπιν. Όκσο ζην λνπ ηνπ άιιν

ζρέδηνλ είρε ησλ ζεώλ θη' αλζξώπσλ ν παηέξαο,

92 Η Ι Ο Δ Ο Υ

ζενύο πσο θαη ςσκόζξεθηνπο λα πξνζηαηέςεη άλδξεο.

Πεηαρηή από ηνλ Όιπκπν κ' έλα ζην λνπ ηνπ ζρέδην 30

ηεο βεξγνιύγηζηεο θπξάο ηνλ έξσηα πνζώληαο.

Έθηαζε ζην Τξνθώλεηνλ γνξγόπνδνο ηε λύρηα

θαη ζηελ θνξθή ν βαζύβνπινο αλέβε ηνπ Φηθίνπ.

Κάζεζ' εθεί θη' απόθαζε εδύγηαδε παξκέλε

ηελ ίδηα λύρηα έζκημε ηε ζειθηηθήλ Αιθκήλε, 35

θαη δξόζηζε ηνλ πόζν ηνπ ζηελ ίδηα ηεο ηελ θιίλε.

Αιιά θη ν Ακθηηξύσλαο ν ήξσο, αλδξώλ άξρνο,

ζαλ ηέιεησζε βαξηά δνπιεηά ηελ ίδηα λύρηα ήξζε

ζπίηη ηνπ θη' νπδέ γλνηάζηεθε ζηνπο δνύινπο ηνπ λα πάεη

ή ζηνπο μσκάρνπο, ζηε ζηξσκλή πξηλ πέζεη ηεο θπξάο ηνπ 40

ηόζνο ηα ζπιάρλα θιόγηδε ηνπ αλδξεγέξηε πόζνο.

<Πώο ραίξεζαη άκα θαθό θύγεηο —βαξηά αξξώζηηα,

ή θαη ζθιαβηά— όκνηα θη' απηόο ραξά αηζζάλζεθε, όηαλ

έξγν ηειεηώλνληαο βαξύ ζην ζπίηη ηνπ μαλάξζε>. 45

Όιε ηε λύρηα ηεο ρξπζήο ηα έξγα Αθξνδίηεο

ζηεο ηηκεκέλεο ην πιεπξό γπλαίθαο ηνπ ραηξόηαλ.

Κη' απηή, πνπ πξώηα κε ζεό έζκημε θαη κε άληξα

άξηζηα ζηελ εθηάπνιε εγέλλεζε ηε Θήβα

δηπιάξηα, πνπ θη' αλ αδειθνί ςπρή δελ είραλ όκνηα. 50

Σ' όια ην έλα κέηξην, ην άιιν παιιεθάξη πεξήθαλν θαη

θνβεξό ν Ηξαθιήο ν κέγαο, πνπ κε ηνπ Δία γέλλεζε ην

ζπέξκα. Καη ην άιιν ζπνξά ηνπ Ακθηηξύσλα ν

Ιθηθιήο ν ήξσο.

<Σε ηίπνηα δελ έκνηαδαλ θνηλνύ ζλεηνύ ην έλα 55

η' άιιν ζενύ ππέξηαηνπ, ηνπ γηνύ ηνπ Κξόλνπ Δία>.

Απηό θαη η' Αξε ηνλ πγηό ην ςπρεξό ηνλ Κύθλν

εζθόησζε. Σην ηεξό ηνπ καθξνβόινπ Φνίβνπ

ηό 'βξε κε ην θηιόκαρν παηέξα ηνπ ηνλ Αξε,

Μεο ζη' άξκαηα ηνπο ζαλ θσηηάο θσηίζηξαο ιάκπαλ θιόγα 60

ζηεθάκελνη ζη' ακάμη ηνπο. Τα γξήγνξα ηνπο άηηα

ηε γεο εθάλαλ λ' αληερεί κε ηνλ πνδόρηππό ηνπο·

γύξσ ηνπο ζθόκε ζύγλνθν ζθνξπηνύληαλ απ' ηα πόδηα

ησλ ίππσλ θη' από η' άξκαηα ηα νκνξθηηαγκέλα·

η' ακάμηα ηα θαιόθηηαρηα θαη ησλ ηξνρώλ νη γύξνη

Α Π Ι Η Ρ Α Κ Λ Ε Ο Υ 93

ερνύζαλε ζην ηξέμηκν ησλ ίππσλ θαη ν Κύθλνο 65

ν ήξσαο εράξεθε ζαξξώληαο πσο ζα ζρίζεη

ηνλ ακαμά θαη ηνλ πγηό ηνπ Δία, καρώλ θίιν

κε ην ραιθό θνληάξη ηνπ η' άξκαηα λα ηνπο πάξεη.

Μα ηηο επρέο ηνπ ν ζθιεξόο δελ άθνπζελ ν Φνίβνο

αληίκαρόλ ηνπ ζήθσζε ηνλ Ηξαθιήλ ν ίδηνο.

Τνπ Παγαζαίνπ Απόιισλα θαη ν βσκόο θη' ν ρώξνο 70

έιακπαλ από ην ζεό θη' απ' ηνπ ζενύ ηα όπια·

ηα κάηηα ηνπ αζηξάθηαλε ζα θιόγα. Πνηνο κπνξνύζε

ζλεηόο εθηόο ηνπ Ηξαθιή θη' εθηόο ηνπ δνμαζκέλνπ

Ιόιανπ απάλνπ ηνπ καζέο λα εθνξκήζεη;

<Είραλ κεγάιε δύλακε θη' αλίθεηα απ' ηνπο ώκνπο 75

ρέξηα ζηα ηξαλνδύλακα θπηξώλαλε θνξκηά ηνπο>.

Γπξίδεη ηόη' ν Ηξαθιήο θαη ιέεη ηνπ Ινιάνπ: «Ιόιαε

ιεβεληνληέ, απ' όινπο ηνπο αλζξώπνπο πνιπαγαπεκέλε

κνπ, όληηο ν Ακθηηξύσλ

ζά 'θηαημε ζηνπο καθάξηνπο πνιύ ηνπο Οιπκπίνπο, 80

όηαλ ηνλ Ηιεθηξύσλα γηα θνπηειάηα βόδηα

εζθόησζε θαη άθεζε ηελ Τίξπλζα θαη ήξζε

ζηε Θήβα θαη ζηνπ Κξείνληα θαη ζηεο πεπινθνξνύζαο

ηεο Ηληόρεο θόλεςε ην ζπίηηθν θη' εθείλνη

ηνλ δέρηεθαλ θαη ηνύ 'δηλαλ ό,ηη ρξεηαδόηαλ όπσο

γηα ηνπο ηθέηεο γίλεηαη θη' ερηίκεζε ηνπ είραλ. 85

Πεξήθαλνο δνύζελ εθεί καδί κε ηελ Αιθκήλε

ηε ιπγεξή γπλαίθα ηνπ σο πνπ θη' εκείο ζην δηάβα

ησλ ρξόλσλ γελλεζήθακε αλόκνηνη ζην ζώκα

θαη ζηε βνπιή, ηνπ ιόγνπ κνπ, θαιέ κνπ θη' ν γνληόο ζνπ

πνπ ην λνπ ηνύ πήξε ν Δίαο θη' αθήλνληαο θαη ζπίηη 90

θαη γνληθά ην έζθαζε θαη πήγε ςπρνπαίδη

ηνπ Επξπζζέα η' άηηκνπ ν δόιηνο. Κη' είλ' αιήζεηα

πσο έθιαςε κεηά πηθξά ηεο πιάλεο ηνπ βαζηάδνο

πιάλεο δπζθνιαλάθιεηεο. Όζν γηα κέλα ε κνίξα

άζινπο κνπ έγξαςε βαξηνύο- σο ηόζν ζπ ηα γθέκηα 95

ηα πνξθπξέληα άξπαμε ησλ ίππσλ θαη κε ηόικε

ην άξκα νδήγα ην ηαρύ θαη ηελ νξκήλ ησλ ίππσλ.

Με θνβεζείο απ' ηηο βξνληέο η' αληξνθνληά ηνπ Άξε,

1 Η Ι Ο Δ Ο Υ

πνπ ηώξα ζηνλ πεξίβνιν ηνλ ηεξό ηνπ Φνίβνπ

ηνπ καθξνβόινπ βαζηιηά θξαπγάδεη καληαζκέλνο

100

Όζν θη' αλ είλαη θνβεξόο ηηο κάρεο ζα ρνξηάζεη».

Κη' ν άςνγνο Ιόιανο απάληεζε ηνπ θη' είπε:

«Θεηνύιε κνπ, πάξα πνιύ ζα πξέπεη λα ηηκάεη

ηελ θεθαιή ζνπ ησλ ζεώλ θη' αλζξώπσλ ν παηέξαο

θη' ν ηαπξνρόξηαζηνο ζεόο ν ζείζηεο, πνπ ηεο Θήβαο

γλνηάδεηαη ηελ αθξόπνιε θαη πνπ ηελ πόιε ζώδεη. 105

Γηα δεο, ξίρλνπλ ζηα ρέξηα ζνπ, ηνλ άληξα ηνύηνλ ηώξα

ην θνβεξό θαη δπλαηό, δόμα ηξαλή λα πάξεηο.

Μόλ' έια ηα πνιεκηθά ηα άξκαηα ζνπ δώζνπ

θη' όζν κπνξεί πηό γξήγνξα η' ακάμηα —ην δηθό καο

θαη η' Άξε ζκίγνληαο— ζθνδξό λ' αξρίζνπκελ αγώλα. 110

Γηαηί ηνπο άηξνκνπο απηόο ηνπο γηνπο δε ζα θνβήζεη

ηνπ Γία θαη ηνπ Ιθηθιή· ζαξξώ ζά 'ρεη ζην λνπ ηνπ

πσο απ' ηνπ Αιθαηόπνπινπ ηνπ ήξσα ηα ηέθλα

ζε λα ζσζεί πνύ 'λαη θνπηά, θαη ηνπ πνιέκνπ ε ιύζζα

ηνύο είλαη πηό γιπθύηεξε θη' από ην θαγνπόηη».

Δίπε- θαη ρακνγέιαζε θη' από θαξδηάο εράξε 115

ν Ηξαθιήο, ηη κίιεζε όπσο θη' απηόο πνζνύζε·

θη' επζύο κε ιόγηα θηεξσηά απάληεζε ηνπ θη' είπε:

«Ήξσα, ζξέκκα ηνπ Γία, Ιόιαε, δελ είλαη

καθξάλ ε κάρε ε ζθιεξή. Καη ηώξα όπσο θαη πξώηα

δείμε ιεβέληεο. Γύξηδε πάληα ην άινγν καο 120

ην καπξνρηνύηε Αξείνλα θη' όζν κπνξείο βνήζα».

Ωο είπ' απηά από ιακπξό νξείραιθν θλεκίδεο

μαθνπζηά ηνπ Ηθαίζηνπ δώξα ζηηο θλήκεο ηνπ θνξάεη·

ζώξαθα έβαιε κεηά ρξπζό ζηα ζηήζε γύξσ

παλώξην, πνιππινύκηζην, πνπ ηνύ 'δσζε ε Παιιάδα 125

ηνπ Γία ε θόξε ε Αζελά, όηαλ ζηνπο ςπρνβγάιηεο ηνπο

άζινπο εηνηκάδνπληαλ λα πξσηνκπεί. Καηόπηλ ν θνβεξόο

άλδξαο ζπαζί, πξναζπηζηή θηλδύλνπ εθξέκαζε ζηνπο ώκνπο

ηνπ ζηδεξνθακσκέλν

πνπ ην πξόζδεζε ζην ζηήζνο θαη ζηηο πιάηεο ηνπ νπίζσ

130

ζατηνζήθε βαζνπιή πξόζγηνκε κε ζαΐηεο θξύεο,

πνιιέο πνπ θέξλνπλε ζάλαην θνςνιάιν

Α Π Ι Η Ρ Α Κ Λ Ε Ο Υ 2

δαθξύσλ καύξσλ θνκηζηή, θη' νη θαινζθνιηζκέλεο

κύηεο ηνπ κε θηεξά ατηνύ καύξνπ ήηαλ ζθεπαζκέλε.

Πήξε θαη ραιθνηξόρηζην δόξπ βαξύ, θαη θξάλνο 135

ζη' όκνξθν ην θεθάιη ηνπ αηζαιαθακσκέλν

έβαιε θαη πεξίηερλν, πνπ γύξσ ζηα κειίγθηα

εθάξκνδε, πξνθύιαγκα ηεο ζείαο θεθαιήο ηνπ.

Δπήξε θαη νιόιακπξε ζηα ρέξηα ηνπ αζπίδα

αξξάγηζηε θαη άζπαζηε ζηνπο ρηύπνπο. Βιέπνληαο ηελ 140

εζάκαδεο· ν γύξνο ηεο άζηξαθηελ από ζκάιην

θαη θίιληηζη θαη ήιεθηξν θαη ιακπεξό ρξπζάθη.

Οη δίπιεο ηεο ρσξίδνπληαλ από αηζάιη καύξν.

Σηε κέζε —κε ηνλ κειεηάο— παξάζηαηλε ην Φόβν,

πνπ θαηά πίζσ θύηηαδαλ ηα θινγεξά ηνπ κάηηα·

145

ην ζηόκα ηνπ ην γέκηδαλ δόληηα ζηηιπλά αξάδα

αρόξηαγα θαη θνβεξά θη' από ην κέησπν ηνπ

ην ζνπθξσκέλν ε Έξηδα ε αληξνμεζεθώζηξα

θαη μνξθηζκέλε πέηαγε, πνπ λνπ θαη θξέλα παίξλεη,

απ' όζνπο ζά 'ηαλ κε ην γηό λα ρηππεζνύλ ηνπ Γία. 150

Κη απηνί είλαη γηα θιάςηκν- βνπηηέο ζηνλ Άδε θάλνπλ

θαη ηα νζηά ηνπο ζέπνληαη ζηε καύξε γεο αθνύ

ιπώζνπλ πξώηα ηα θξέαηα ζην θάκα ηνπ ειηνύ.

<Δθεί δησγκόο θη' αληηδησγκόο παξαζηαηλόηαλ, θιόγα

έιακπε η' αληξνζθόησκα θη' ε ζπκπινθή θη' ν θόβνο. 155

Η Έξηδα θη' ε Σύγρπζε νξκνύζαλ θαη ε Κήξα,

θξαηώληαο άιινλ δσληαλόλ, πνπ κόιηο επιεγώζε

θη' άιινλε πάιη απιήγσην πνδόζεξλε ζπγρξόλσο

άιινλ λεθξόλ παξάκεξα ηεο κάρεο, θαη ζηνπο ώκνπο

έθεξλε ξνύρν θόθθηλν βακκέλν από αίκα

αλζξώπνπ θη' αγξηνθύηηαδε θη' νδπλεξά βνγγνύζε>. 160

Δθεί θαη όθησλ θνβεξώλ —ην ιέγσ θαη ηξνκάδσ—

ήζαλ θεθάιηα δώδεθα, πνπ ηξόκν θέξλνπλ ζ' όζνπο

ζά 'ηαλ λα ζηήζνπλ πόιεκν κε ηνλ πγηό ηνπ Γία.

Θαξξνύζεο πσο ηα δόληηα ηνπο έηξηδαλ όηαλ κάρε

έδηλε η' Ακθηηξύσλα ν γηόο· ιακπνθνπνύζαλ 165

ηα έξγα ηα εμαίζηα θαη ηηο ζηημέο αθόκα

ζηα λώηα ζα δηέθξηλεο θαη ζηα καβηά ζαγόληα.

1 Η Ι Ο Δ Ο Υ

Εθεί θαη θάπξσλ έβιεπεο θαη ιηνληαξηώλ θνπάδηα

πνπ κε ζπκό θπηηάδνπληαλ θαη ειπζζνκαλνύζαλ

θη' όια καδί γηα λ' αξπαρηνύλ νξκνύζαλ. Δελ θνβόηαλ 170

θακηά κεξηά· ηεληώλαλε ην ζβέξθν ηνπο θη' νη δύν.

Τξαλό ιηνληάξη πηά λεθξό θείηνπληαλ θαη δπό θάπξνη

ζηό 'λα θαη ζη' άιιν ηνπ πιεπξό λεθξνί θη' απηνί· ην αίκα

ην καύξν έξξεε ζηε γε θαη κε ιπκέλα κέιε

θείηνπληαλ θαη απηνί λεθξνί ιηνληαξνζθνησκέλνη. 175

Κη' νη θάπξνη νη δαζόζξεθηνη θαη ηα ζθιεξά ιηνληάξηα αγξίεπαλ

πεξζόηεξν θη' επάιαηαλ κε ιύζζα. Εθεί θαη κάρε Λαπηζώλ ήηαλ

θνληαξνκάρσλ ην βαζηιηά πιαηζίσλαλ Καηλέα θαη Εμάδηνλ

θαη Φάιεξνλ θαη Πξόινρνλ θαη Δξύα θαη Πεηξίζν 180

θη' Οπιέα θαη πνιεκηζηή δεηλό ην Μόςν, ηέθλνλ

ηνπ Άκππθα θαη ηνλ πγηό αθόκε ηνπ Αηγέα

Θεζέα ην ζεόκνηαζην. Όινη ηνπο απ' αζήκη

ρπηνί, θνξνύζαλ ζην θνξκί όπια ρξπζά θη' αληίθξπ

νη Κέληαπξνη ζεθώλνπληαλ ηξηγύξσ από ην κάληε 185

ηνλ Αζβνιν θαη Ούξεηνλ θαη καπξνκάιιε Μίκα,

θη' απ' ηνλ Πεηξαίν θη' απ' ηνπο δπό Πεπθείδεο Πεξηκήδε

θαη Δξύαινλ. Οιάξγπξνη θη' απηνί ρξπζά θνληάξηα

θαη έιαηα εβαζηνύζαλε. Κη' από ηα δπό ηα κέξε

θνληάξηα ζεηώληαο θη' έιαηα ζα δσληαλνί νξκνύζαλ. 190

Εθεί θαη η' Άξε ηνπ ζθιεξνύ νη γξήγνξ' ήζαλ ίππνη

ρξπζνί θη' ν θζνξνζθνξπηζηήο πιηαηζηθνιόγνο Αξεο

δόξπ θξαηώληαο, νπιηηώλ εγέηεο, θαη ζαλ αίκα

θόθθηλνο ιεο θαη δσληαλνύο εζθόησλε ζηεκέλνο

πάλσ ζε άξκα· δίπια ηνπο ν Δείκνο θαη ν Φόβνο 195

ζε κάρε αλδξώλ λα εκπιαθνύλ παλέηνηκνη ζηέθνληαλ.

Κ' ήηαλ ηνπ Δία ε θόξε εθεί ε ιαθπξνκαδώρηξα

ε Τξηηνγέλεηα Αζελά γηα κάρελ νπιηζκέλε

Δόξπ θξαηνύζε θη' απισηή ζηνπο ώκνπο είρ' αηγίδα

θαη θξάλνο θόξαγε ρξπζό θαη θιέγνπληαλ γηα κάρε. 200

Εθεί θαη ηεξόο ρνξόο ησλ αζαλάησλ ήηαλ

θ' εθεί ζηε κέζε ηεο Λεηώο ην-ηέθλν θαη ηνπ Δία

θηζάξηδε καγεπηηθά κ' νιόρξπζε θηζάξα.

Α Π Ι Η Ρ Α Κ Λ Ε Ο Υ 2

<Εθεί θη' ε έδξα ησλ ζεώλ ν Όιπκπνο ν άγηνο

ήηαλε θαη απέξαληε ζηεθάλσλε επηπρία 205

ηε ζπληπρηά ηνπο>. Οη ζεέο νη Πηεξίδεο Μνύζεο,

ζαλ ηξαγνπδίζηξεο δσληαλέο γιπθό ηξαγνύδη αξρίδαλ.

Εθεί ήηαλ θαη ηεο ζάιαζζαο ηεο άγξηαο ιηκάλη

ήζπρν, θπκαηόδσζην, ζηνγγύιν, κε θαιάη

θηηαγκέλν πεληαθάζαξν· <Πνιιά δειθίληα κέζα 210

ζα δσληαλνί θνιπκβεηέο ςαξεύαλ> θη' αζεκέληα

δπό πνπ θπζνύζαλ ην λεξό άθσλα πηάλαλ ςάξηα

—πνπ ήζαλ από ράιθσκα— θη' απηά θεύγαλ νκπξόο ηνπο·

ςαξάο ζηεθόηαλ ζην γηαιό ζα ζε θαξηέξη θη' είρε

δίρηπ ζηα ρέξηα θη' έιεγεο πσο ην γηνκνύζε ςάξηα. 215

Καη ην ηέθλν ηεο Δαλάεο ήηαλ εθεί ν Πεξζέαο

—ζάκα θαη λα ην κνινγάο—. Δελ ζηεξηδόηαλ θάπνπ

νύηε θαη ζηελ αζπίδα ηνπ νύηε θη' αιινύ πηό πέξα.

Έηζη ην έθηηαμε ν θνπηζόο ν μαθνπζηόο ηερλίηεο

ρξπζό. Σαληάιηα θηεξσηά ζηα πόδηα ηνπ θνξνύζε 220

θαη ζπάζα καπξνκάληθε θξεκόηαλ απ' ηνπο ώκνπο

κε ηειακώλα ράιθηλν- πεηνύζε ζα ηε ζθέςε

γνξγά θαη θάξα θνβεξνύ ηεξάηνπ ηεο Γνξγόλαο

ηνπ έθξπβε ηελ πιάηε ηνπ· έβιεπεο θη' άιιν ζάκα

ζαθθνύιη αζεκόπιερην ηελ ηύιηγε θαη θξόζζα 225

από ρξπζάθη θξέκνπληαλ ιακπξά, θαη ζηα κειίγθηα

ην θξάλνο η' Άδε έβαιε ην θνβεξό, ην καύξν

ζα ηε λπρηηά. Καη ν Πεξζέαο ζα βηαζηηθόο ή θάπνηνο

πνπ εθνβόηαλ πξνο ηα κπξνο νξκνύζε. Πίζσζέ ηνπ

ηέξαηα απιεζίαζηα θη' αλείπσηα νη Γνξγόλεο 230

λα ηνλ αξπάμνπλ πάζθηδαλ. Κη' όπσο εδηαβαίλαλ

πάλσ ζη' αηζάιη ην σρξό αρνύζελ ε αζπίδα

από ηνπο θξόηνπο βνπεξά. Σηεο θάζε κηάο ηε δώλε

δπό θίδηα εθξεκόζαληε, θίδηα, πνπ ην ιαηκό ηνπο

θακπύισλαλ θαη γιύθνπληαλ θαη ηξίδαλε κε ιύζζα 235

ηα δόληηα θη' αγξηνθύηηαδαλ θαη ζησλ Γνξγόλσλ πάλσ

ηηο θνβεξέο ηηο θεθαιέο εζάιεπελ ν Φόβνο.

Απάλσζέ ηνπο άξκαηα πνιεκηθά θνξώληαο

άλδξεο κάρνληαλ άιινη ηνπο γηα λα ππεξαζπίζνπλ

98 ΗΙΟΔΟΥ

απ' ην ρακό ηελ πόιε ηνπο θαη ηνπο γνληνύο ηνπο θη' άιινη 240

ηελ πόιε λα θνπξζέςνπλε. Νεθξνί πνιινί είραλ πέζεη,

πιεηόηεξνη πνιεκνύζαλε ζηε κάρε· θη' νη γπλαίθεο

ζηα ραιθνπύξγηα ζθνύδαλε θη' εκαγνπινγδεξλόληαλ

ζα δσληαλέο- δνπιεηά θη' απηή ηνπ μαθνπζηνύ Ηθαίζηνπ.

Οη άληξεο πνπ ησλ γεξαηεηώλ ηνπο ιύγηζαλ ηα ρξόληα 245

έμσ απ' ηηο πόξηεο θάζνπληαλ όινη καδί θη' ύςσλαλ

γηα ηα παηδηά ηνπο ηξέκνληαο ηα ρέξηα ζηνπο καθάξηνπο.

Κη' εθείλνη πνιεκνύζαλε. Σην κέζν ηνπο νη Κήξεο

νη ζθνηεηλέο ηα θάηαζπξα ηα δόληηα ηνπο ρηππώληαο

θξηθώδηθεο, απξόζηηεο, ζθιεξέο, αηκαησκέλεο 250

γηα ηνπο λεθξνύο ζπλέξηδαλ θη' αίκα λα πηνύλε καύξν

νξκνύζαλ όιεο. Όπνηνλ ηνπο πξσηάξπαδαλ πεζκέλν

ή ηξαπκαηία πνύ 'πεθηε ηνπ κπήγαλε ζηηο ζάξθεο

ηα λύρηα ηνπο θαη ε ςπρή ζηνλ Τάξηαξν ηνλ θξύν

ζηνλ Άδε εθαηέβαηλελ θαη ζύληαο ε ςπρή ηνπο 255

αίκα αλζξώπνπ ρόξηαηλε πεηνύζαλ ην θνπθάξη

πίζσ ηνπο θη' έηξεραλ μαλά ζηεο κάρεο ηελ αληάξα.

<Δίπια ηνπο ζηέθαλ ε Κισζώ θη' ε Λάρεζεο, ε άιιε

ε Άηξνπνο ε πηό θνπηή αλ θαη πξεζβύηεξε ηνπο

θη' αλώηεξε, δελ θαίλνπληαλ πιένλ ζεά κεγάιε>. 260

Όιεο ηνπο κάρε έζηεζαλ γύξ' απ' αλδξόο ην πηώκα

θη' ε κηά ηελ άιιε άγξηα θπηηνύζαλ ζπκσκέλεο

θη' άπισλαλ κε ζξαζύηεηα ηα ρέξηα θαη ηα λύρηα.

Σην πιάη ηνπο ε θνβεξή Αριύο σρξή ζηεθόηαλ

ειεεηλή, μεξαθηαλή, ςόθηα ηεο πείλαο θη' είρε 265

λύρηα καθξηά ζηα ρέξηα ηεο θαη γόλαηα πξεζκέλα

ηα κάγνπια ηεο έζηαδαλ αίκα ζηε γεο θαη κύμεο

έηξεραλ απ' ηηο κύηεο ηεο· κ' απαίζηεο γθξηκάηζεο

ζηέθνληαλ ζθόλε εθάιππηε ηνπο ώκνπο ηεο πεξίζζηα,

βξύζε ηα δάθξπα ηξέραλε. Κ' ήηαλ κεγάιε πόιε 270

δίπια ηεο κε ρξπζόπνξηεο εθηά θαινξκνζκέλεο

ζηα παλσπόξηηα· κε ρνξνύο νη άληξεο θαη γηνξηάζηα

γιεληνύζαλ λύθε ζην γακπξό πνιινί θέξλαλ ζ' ακάμη

θαιόηξνρν θη' αλέβαηλε γάκνπ γιπθό ηξαγνύδη·

θη' απ' η' αλακκέλα ηα δαδηά πνπ δνύιεο εβαζηνύζαλ 275

ΑΠΙ ΗΡΑΚΛΕΟΥ 99

ιάκςε ζθνξπίδνπληαλ καθξηά θη' απηέο ζπλεπαξκέλεο από ην

γιέληη βάδηδαλ εκπξόο θη' αθνινπζνύζελ ρνξόο

ηξηθνύβεξηνο· πνιινί ζηνλ ήρν ησλ δνπξλάδσλ ηξαγνύδη κε

ηα ρείιε ηνπο ηα απαιά ειέγαλ,

πνπ αληερνύζε νιόγπξα θαη ζησλ απιώλ ηνλ ήρν 280

νη λέεο έζηελαλ ρνξό ιαρηαξηζηό θη' νη λένη

γύξσ ηνπο ηηο θακάξσλαλ θαη ζηγνηξαγνπδώληαο

πήγαηλαλ κπξνο· <ζηνπ απιεηή ην πιάη γεινύζαλ άιινη>.

Όινο ν θόζκνο ζην ρνξό, ζην γιέληη, ζην ηζηκπνύζη

είρε ενζεί, ελώ πνιινί ζησλ ίππσλ ηα θαπνύιηα 285

γπκλάδνπληαλ. Κη' νη γεσξγνί ηε ζεία γεο όξγσλαλ

κε ηνπο ρηηώλεο θόζκηα αλαδσζκέλνπο. Κη' ήην

πνιύο θαξπόο γηα ζέξηζκα· κ' νδνλησληά δξεπάληα

άιινη ηα ζηάρπα ηα γπξηά απ' ηνπ θαξπνύ ην βάξνο

ζέξηδαλ ιεο θη' ήηαλ θαξπόο ηεο Δήκεηξαο απηνύζηνο. 290

Αιινη δέλαλ ρεξόβνια θαη ηά 'ξηρλαλ ζη' αιώλη

άιινη θαιηζέηηα θξάηαγαλ θαη ζηαθπινηξπγνύζαλ,

<άιινη απ' ηνπο ηξπγεηέο ζηαθύιηα καύξα θη' άζπξα

ζε θαιαζάθηα απ' ηηο ηξαλέο θιεκαηαξηέο έθεξλαλ

πνπ είραλ θύιια κπόιηθα θαη βέξγεο αζεκέληεορ 295

Φέξλαλ θαη θέξλαλ θόθηλνπο· δίπια ηνπο θιεκαηάξα

ρξπζή ηνπ πεξηλνύζηαηνπ Ηθαίζηνπ πάιηλ έξγν-

ηα θύιια ηεο ζηγόηξεκαλ θη' νη αζεκέληεο θνύξθεο.

Κη' ήηαλ ζηαθύιηα θόθθηλα θαηάθνξηε. Κακπόζνη 300

παηνύζαλ θη' άιινη ην θξαζί αληινύζαλ θαη πάιεπαλ

άιινη κε γξόλζνπο θαη ιαβέο· θαη θπλεγνί πηό πέξα

εθπλεγνύζαλε γνξγνύο ιαγνύο θη' νκπξόο δπό ζθύιεο

έηξεραλ νδνληνθόξεο γηα λα ηνπο πηάζνπλ. Τξέραλ

γηα λα γιπηώζνπλ θη' νη ιαγνί. Πιάη ηνπο ηππειάηεο 305

κνρζνύζαλ κε ζπλεξηζηά ην έπαζιν λα πάξνπλ.

Ση' ακάμηα ηα θαιόθηηαρηα νξζνί ακαμειάηεο

ηα γθέκηα ραιαξώλνληαο γνξγά θεληνύζαλ άηηα

θαη ηα ακάμηα ηξέραλε κε θξόην θ' νη ηξνρνί ηνπο

κεγάιν θάλαλ ζόξπβν- κα πήγαηλε ρακέλνο 310

ν κόρζνο ηη δελ λίθεζε θαλείο θαη δίρσο θξίζε

ην ρξπζαθέλην έπαζιν απόκεηλε ζην ζηίβν

1 ΗΙΟΔΟΥ

ν ηξίπνπο, έξγν ζαπκαζηό ηνπ μαθνπζηνύ Ηθαίζηνπ. Γύξσ

ηεο θη' ν Ωθεαλόο ζα μέρεηιν πνηάκη

έξξεε θαη νιάθεξε ηελ πινπκηζηήλ αζπίδα 315

αγθάιηαδε. Κύθλνη πνιινί αγεξνθξεκαζκέλνη

έθξσδαλ θη' άιινη ζην λεξό επάλσ θνιπκπνύζαλ.

Δίπια ηνπο ςάξηα ζάιεπαλ πνπ ζα θαίλνληαλ ζάκα

αθόκα θαη ζην βξνληερηή ην Δία πνπ κε γλώκε

δηθή ηνπ ηέηνηα ζηηβαξή, ηέηνηα κεγάιε αζπίδα 320

θαινβαικέλε έθηηαμε κε ηα δεμά ηνπ ρέξηα

ν Ήθαηζηνο, θη' ν κέγαο γηόο ηελ έπαιιε ηνπ Δία·

θαη ζηελ ηππόζπξηε άκαμα κε αζηξνπή παξόκνηνο

επήδεζελ αλάιαθξνο θαη ακαμάο δηθόο ηνπ,

ν ζηηβαξόο Ιόιανο εθπβεξλνύζε η' άξκα.

Κη' ήξζε ζεά ιακπξόθζαικε ε Αζελά θνληά ηνπο 325

θαη δίλνληαο ηνπ ζαξξεζηά ηνπο κίιεζε θαη είπε:

«Γεηά ζαο, ραξά ζαο, ζξέκκαηα ηνπ μαθνπζηνύ Απγθέα-

ηώξα ν Δίαο ησλ ζεώλ ν βαζηιηάο ζάο δίλεη

ηε δόμα λα ζθνηώζεηε ηνλ Κύθλν θαη λα πάξηε

ηα όπια ηνπ. Μόλ' άθνπζε αληξαξρεγέ θαη ηνύην· 330

όηαλ ηνπ Κύθλνπ ηε γιπθηά ηε δήζε αθαηξέζεηο

παξάηεζε ηνλ εθεί δα κε η' άξκαηα ηνπ θη' έρε

ην λνπ ζνπ ζηνλ, ζα ζνπ ξηρηεί, ηνλ αληξνθόλν Αξε.

Κη' όπνπ μεζθέπαζηνλ ηνλ δεηο απ' ηε ιακπξή αζπίδα

εθεί ην κπηεξό ραιθό ξίρηνπ θαη πιήγσζε ηνλ

335

θαη θάκε πίζσ γξήγνξα· δε ζηέθεη λα ηνπ πάξεηο

ηα μαθνπζηά ηνπ η' άξκαηα, ή ηνπο γνξγνύο ηνπο ίππνπο».

Έηζη ηνπ είπελ ε ζεπηή ζεά θαη κε βηαζύλε

ζη' ακάμη αλέβε ηε ιακπξή ηε λίθε θαη ηε δόμα

βαζηώληαο. Κη' ν δηόζξεθηνο Ιόιανο εηόηε 340

η' αιόγαηά ηνπ πξόζηαμε θη' απηά ζην ζύλζεκα ηνπ

νξκώληαο η' άξκα θέξλαλε ζηνλ θάκπν ζθνληζκέλα.

Η Αζελά ε ιακπξόθζαικε ηα μάλαβε, αλαζεηώληαο

ηε θνβεξή αηγίδα ηεο θη' ε γεο αρνύζε γύξσ.

Κη' ν Αξεο ν θηιόκαρνο καδί κε ην ιεβέληε

345

ηνλ Κύθλν —κε ηε ζύειια θαη κε ηε θιόγα όκνηνη—

πξνρώξεζαλ. Καη η' άινγα όηαλ απαληήζεθαλ

ΑΠΙ ΗΡΑΚΛΕΟΥ 2

ρξεκέηηζαλ θη' αληίιαινο νιόγπξα ζθνξπηζηή. Πξώηνο

εηόηε κίιεζελ ν Ηξαθιήο θαη είπε:

«Κύθλε, γηαηί ηα άηηα ζνπ, θαιέ, ζε καο ηνπο δύν 350

πάλσ ηα ξίρλεηο, πνπ καρώλ θαηέρνπκε ηελ ηέρλε;

Μέξηαζε ην θαιόθηηαρην η' ακάμη ζνπ θαη ηόπν

άθεζε λα πεξάζνπκε. Πεγαίλσ ζηελ Τξερίλα,

ζην βαζηιηά ηνλ Κήπθα, πνπ όκνηόλ ηνπ δελ έρεη

ζε δύλακε θη' ππόιεςε· ην μέξεηο γηαηί θόξε 355

δηθή ηνπ πήξεο ζύδπγν ζπ ηε Θεκηζηνλόε

νπδέ θη' ν Άξεο, θίιε κνπ, ην ηέινο ζνπ ην καύξν

ζα δηώμεη άκα πόιεκν ζηήζνπκ' εκείο νη δύν.

Καη άιινηε ην δόξπ κνπ, ην ιέ' θαη ην θεξύηησ,

ζηελ Πύινο ηελ ακκνπδεξή δνθίκαζε, νπόηαλ 360

κάρε λ' αξρίζεη αληίθξπ κνπ αρόξηαγε εζηήζε.

Τξεηο ηνλ θνληαξνρηύπεζα θνξέο θαη κε αζπίδα

ζηε γε ζηεξίρηε ράξβαιν· ηελ ηέηαξηε νξκώληαο

κε όιε κνπ ηε δύλακε ηνπ πέξαζα ην κπνύηη

θαη ηά 'λνημα βαξηά πιεγή ζηηο ζάξθεο. Πνύ! λα αληέμεη! 365

κπξνύκπηα έπεζε ζηε γε θη' έηζη ξεδηιεκέλνο

ζεόο αθήθελ άξκαηα καηνβακκέλα ράκνπ».

Είπε· θαη ν πνιεκηζηήο ν Κύθλνο δε ζηνραζηή

λ' αθνύζεη απηά πνπ ηνύ 'ιεγε θαη λα θξαηήζεη η' άηηα

ηόηε ζηε γεο επήδεμε απ' ην παλώξην ακάμη 370

ηνπ Δία ν κεγάινο γηόο θη' ν γηόο ηνπ Ελπάιηνπ.

Κη' νη ακαμάδεο θίλεζαλ ηα άηηα ηνπο θαη δύγσζαλ

θαη ζησλ εξώσλ ηελ νξκή ε γεο αληηβξνληνύζε.

Πσο από θνξπθή ςειή βνπλνύ κεγάινπ πέηξεο

θόβνπληαη θαη θαηξαθπινύλ ε κηά πίζ' απ' ηελ άιιε 375

θαη πιήζνο αςειόθνπληεο αξηέο θαη πιήζνο πεύθα

θαη ιεύθεο ξηδνζηήξηρηεο ηζαθίδνληαη ζησλ βξάρσλ

η' αθξάηεην ην θύιηζκα, πνπ ζηακαηά ζηνλ θάκπν..

Έηζη θη' απηνί νπξιηάδνληαο έλαο ζηνλ άιινλ πέζαλ.

Κη' ε μαθνπζκέλε Ισιθόο θη' ε γε ησλ Μπξκηδόλσλ 380

θη' ε Άξλε θη' ε δελδξόθπηε Αλζεηα θη' ε Ειίθε

θαζώο απηνί κ' αιαιεηό δαηκόληνλ νξκνύζαλ

αληάρεζαλ θη' εβξόληεζε βξνληή κεγάιε ν Δίαο.

1 ΗΙΟΔΟΥ

Καη ζηάιεο αίκα έξξηρλε από ςειά, ζεκάδη

πνιέκνπ ζην ηξαλόζαξξν δίλνληαο ηνλ πγηό ηνπ. 385

Πώο θάπξνο δνληνδύλακνο —αλ ηνλ ηδείο ηξνκάδεηο—

ζηηο δαζσκέλεο ηηο πιαγηέο ηνικάεη λα ηα βάιεη

κε θπλεγνύο θαη η' άζπξα ηνπ ηα δόληηα αθνλίδεη

θπξηώλνληαο ηε ξάρε ηνπ θαη ζηάδεη ηνπ ην ζηόκα

αθξό ζα καζηηρόδεληξν, κε κάηηα ζα ηε θιόγα 390

θαη κε ηηο ηξίρεο ηνπ ιαηκνύ αλαηζνπηζνπξσκέλεο.

Έηζη παξόκνηνο θη' ν γηόο επήδεμε ηνπ Δία

από η' ακάμη. Ήηαλε ηόηελε πνπ ηδηηδίθη

θιύαξν, γαιαλόθηεξν ζηα δέληξα θνιιεκέλν,

ην ζέξνο ην ηξαγνύδη ηνπ αξρίδεη ζηνπο αλζξώπνπο

θη' άιιν εμόλ από δξνζηά δελ ηξώεη νύηε πίλεη 395

θαη ηδηηδηξά νιεκεξίο απ' ηελ απγή ζηελ θάςα,

ηόηε πνπ ιπώλεη ην θνξκί ην ιηόππξν θαη βγάδεη

θαινθαηξόζπαξην θερξί άγαλα θαη νη ξώγεο

καπξίδνπλε ησλ ζηαθπιηώλ —πνπ δώξα ζηνπο αλζξώπνπο

ραξάο θαη ιύπεο ηά 'θαλε ν Δηόλπζνο—. Εηόηε 400

επνιεκήζαλε θη' απηνί θαη ηάξαρνο ζεθώζε.

Κη' σο δπό ιηνληάξηα νιόγπξα ζε ζθνησκέλν ειάθη

ην έλα ζη' άιιν κε ζπκό νξκήζνπλε θαη ληόξνο

γίλεηαη παλδαηκόληνο θη' αθνύο ηξηγκόλ νδνληώλ-

εηαη σζάλ γακςώλπρνη, θπξηόκπηνη αγηνύπεο, 405

πνπ κε θξσγκνύο ζηελ θνξπθή ςεινύ γθξεκνύ παιεύνπλ

γηα γηδεξό βνπλόζξεθην, ή γηα παρύ ειάθη,

πνπ κε ζαΐηα θπλεγόο εδάκαζε ιεβέληεο

θη' αιινύ πιαλήζε λα ην βξεη, κε μέξνληαο ηνλ ηόπν

πνπ έπεζε θαη κε ραξά ην ληώζαλ νη αγηνύπεο 410

θαη κάρε ζηήζαλ άγξηα γηα ην αξγίκη· έηζη

θη' απηνί ρύζεθαλ κε θξαπγέο ν έλαο πα ζηνλ άιινλ.

Τόηε ν Κύθλνο ηνλ πγηό, πνζώληαο λα ζθνηώζεη

ηνπ Δία ηνπ ηξαλόςπρνπ ηνύ ρηύπεζε κε δόξπ

ράιθηλν ηελ αζπίδα ηνπ· κα ησλ ζεώλ ηα δώξα 415

ηνλ θξάηεζαλ δελ πέξαζε αληηθξύ θαη ηόηε

ν Ηξαθιήο πξνζέρνληαο γπκλό ιαηκό πσο έρεη

ζην θξάλνο αλακεηαμύ θαη ζηελ αζπίδα, δόξπ

ΑΠΙ ΗΡΑΚΛΕΟΥ 2

ηνπ έκπεμε κε δύλακε κεγάιε ζην ζαγόλη.

Τνπο δπό ζπνλδύινπο ν κειηόο ηνύ 'θνςε ν αληξνθόλνο- 420

θη' ε δύλακε ηνπ έζβεζε· θαη έπεζελ σζάλ δέληξν,

ή πεύθν αςειόθνπλην θεξαπλνρηππεκέλν·

θη' σο έπεζε ηα όπια ηνπ ηα ράιθηλα βξόληεμαλ.

Τνλ άθεζ' ν ιεβεληνγηόο ηνπ Δία ζθνησκέλνλ

εθεί, θαη ηνλ, πνπ δύγσλε αληξνθνληά ηνλ Άξε, 425

κε άγξην βιέκκα πξόζκελε ζα ιένληαο π' αξπάδεη

δνύδη θαη λπρνζθίδεη ηνπ κε αζπιαρληά ηηο ζάξθεο

θαη ηε γιπθηά ηνπ ηε δσή απηνζηηγκίο ηνπ παίξλεη.

Λύζζα γεκίδεη ε καύξε ηνπ θαξδηά· ηα κάηηα ιάκπνπλ

κε ηελ νπξά ηνπ άγξηα πιεπξά ρηππάεη θη' ώκνπο! 430

Σρίδεη κε ηα πνδάξηα ηνπ ηε γεο. Πνύ! λα ηνικήζεη

κπξνζηά ηνπ θάπνηνο λα ζηαζεί ή λα ηνλ πνιεκήζεη·

ηέηνηνο γηα κάρε αρόξηαζηνο ελάληηα ζηνλ Άξε

ηνπ Ακθηηξύσλα ν γηόο ζπνπδαζηηθά εζηήζε

γεκάηνο ζάξξνο· θαη απηόο ηνλ δύγσζ' νξγηζκέλνο· 435

θη' έλαο ζηνλ άιιν κε θξαπγέο όξκεζε θαηεπάλσ.

Πώο βξάρνο, πνπ από ςειή βνπλνθνξθή απνζπάζηε

θαηεθνξίδεη αθάζερηα θπιώληαο θαη κε βξόλην

θαηξαθπιά αζηακάηεηα θαη μάθλνπ βξίζθεη βξάρν

ζεόξαην θαη ζηακαηά πξνζθξνύνληαο επάλσ· 440

κ' όκνηα βνπή θη' ν κηζεηόο ν δηθξνηξίρηεο Άξεο

κε άγξηεο όξκεζε θξαπγέο· θη' απηόο ηνλ θαινδέρηε.

Μα ήξζε ε θόξε ηνπ Δηόο ε Αζελά ελάληηα

ζηνλ Άξε, ηελ αηγίδα ηεο ηελ ηξνκεξή θξαηώληαο·

θαη ιόγηα ηνύ 'πε θηεξσηά ινμνθπηηάδνληάο ηνλ: 445

«Άξε, θάησ ηα ρέξηα ζνπ, ηελ ηξνκεξή ζνπ ιύζζα

θξάηεζε, ηη δε γίλεηαη ζθάδνληαο ζενπαίδη,

ηνλ ηνικεξόθαξδν Ηξαθιή ηα όπια λα ηνπ πάξεηο.

Πάςε ηε κάρε, δίλε ηνπ, αληίθξπ κνπ κε ζηέθεηο».

Είπε· κα ηνλ αληξεηόθαξδν δελ έπεηζε ηνλ Άξε. 450

Άγξηα μεθσλίδνληαο απηόο κε θιόγα όκνηνο

θξαδαίλνληαο ηα όπια ηνπ όξκεζε κε ζβειηάδα

ην δπλαηό ηνλ Ηξαθιή πνζώληαο λα ζθνηώζεη.

Θπκό γεκάηνο ηξνκεξό γηα ην ρακό ηνπ γηνύ ηνπ

ηος 'πιξε ζηη μεγάλη ηος αζπίδα ηο κονηάπι· 455

μα η λαμππόθθαλμη Αθηνά ηό 'ζηπετε αλλού να πάυ,

απλώνονηαρ ηο σέπι ηηρ μππορ ζη' άπμα. Και ο Απηρ

καηαλςπήθη· μςηεπό εςθύρ ζπαθί ηπαβώνηαρ

σςμάει ζηο λιονηόκαπδο ηον Ηπακλή. Αλλ' όμυρ

ηος Αμθιηπύυνα ο γιόρ ασόπηαζηορ πολέμος

είδε γςμνό ηο μπούηι ηος απ' ηη γεπή αζπίδα 460

και δςναηά ηον σηύπηζεν εκεί· η κονηαπιά ηος

μεγάλη η' άνοιξε πληγή κι' εγκπέμιζέ ηον κάηος.

Ο Φόβορ ηόηε και η Φςγή ηοςρ ίπποςρ και ηο άπμα

θέπαν ηο γοπγοκύλιζηο κονηά ηος και ηον βαλαν

απ' ηην πλαηύδπομη ηη γηρ ζηο πλοςμιζηό η' αμάξι· 465

κι' εδώζαν ζη' άλογα βιηζιά κι' αςηά εςθύρ έθθαζαν

ζηον ατηλό ηον Όλςμπο· και ηόηερ ηηρ Αλκμήνηρ

ο γιόρ κι' ο κοζμοξάκοςζηορ Ιόλαορ βοςηώνηαρ

ηα όπλα ηα πανέκλαμππα απ' ηο κοπμί ηος Κύκνος

πποσώπηζαν ζηο δπόμο ηοςρ κι' εθηάζανε ζε λίγο 470

με ηα γοπγά ηοςρ η' άλογα ζηην πόλη ηηρ Τπησίναρ.

Έθςγε και η Αθηνά και ζιος γονιού ηηρ πήγε

ηα δώμαηα ζηον Όλςμπο. Κι' ο Κήςκαρ ηον Κύκνο

κήδετε μ' όζοςρ κάθοςνηαν ζηιρ κονηινέρ ηιρ πόλειρ

ηος ξακοςζμένος βαζιλιά ηην Ανθη —πολιηείαν

ηυν Μςπμιδόνυν— ηην κλεινή ηην Ιυλκόρ, ηην Απνη,

και ηην Ελίκη· και λαού ζςγκενηπώθηκαν πλήθη 475

ηο θεοθίληηο νεκπό ηον Κύκνο για να θάτοςν.

Όμυρ ηον ηάθο ηος και ηο, ηος θηιαξανε μνημείο

ο Αναςπορ η' αθάνιζε με ηιρ καηεβαζιέρ ηος.

Έηζι ηο ηέκνο ηηρ Ληηώρ ήθελεν ο Απόλλυν

γιαηί καπηέπι ζηήνονηαρ ελήζηεςεν εκείνοςρ,

πος ξακοςζμένερ ζηην Πςθώ ηού θέπναν εκαηόμβερ. 480

HOIAI

Ο παξάδνμνο νύηνο ηίηινο εδόζε ππό ηωλ κεηαγελεζηέξωλ εηο ελ θαηά ην

κάιινλ θαη ήηηνλ εθηεηακέλνλ ηκήκα ηεο «Θενγνλίαο» ηνπ πνηεηνύ ωο

εκθαίλεηαη από ηνπο ηειεπηαίνπο ζηίρνπο ηεο Θενγνλίαο:

«Νσν δε γσναικών θύλον αείζαηε ηδσέπειαι

Μούζαι Ολσμπιάδες, κούραι Διός αιγιότοιο». Τν θεθάιαηνλ ηνύην ηεο Θενγνλίαο εηο ηαο παξαπνκπάο ηωλ αξραίωλ

θέξεηαη θαη ππό ηνπο ηίηινπο «Γπλαηθώλ Καηάινγνο» ή απιώο «Καηάινγνο»

αλ θαη ππάξρνπλ νη θξνλνύληεο όηη άιιν έξγνλ ήην ν «Καηάινγνο» θαη άιιν

αη «Ηνίαη», ηα νπνία όκωο ζπλε-ρωλεύζεζαλ βξαδύηεξνλ ιόγω ηεο

ζπγγελείαο ηεο ύιεο. Πξάγκαηη θαη εηο ηα δύν πνηήκαηα πκλνύλην αη εξωίδεο

γπλαίθεο ηωλ αξηζηνθξαηηθώλ ηεο Ειιάδνο γελώλ, ηα νπνία επίζηεπνλ όηη

είρνλ γελάξ-ραο ηνπο ζενύο ζπδεπρζέληαο κε θνηλάο ζλεηάο γπλαίθαο. Ο

ηίηινο Ηνίαη εδόζε εθ ηνπ όηη ε αξρή εθάζηνπ θεθαιαίνπ ήξρηδε κε ηελ

θξάζηλ ε Οίε. Φαίλεηαη όηη ν πνηεηήο εηο ην πξννίκηόλ ηνπ έιεγε όηη ηνηαύηαη

γπλαίθεο δελ ππήξμαλ άιιαη νία ήην ε ...ή νία ήην ε ....ή θαη όηη νπδέ ελ ηω

κέιινπληη ζα αλαθαλώζη ηνηαύηαη νία ήην ε... ή νία ήην ε...

Εθ ηωλ Ηνηώλ, απνηεινπκέλωλ εθ πέληε βηβιίωλ, δηεζώζεζαλ

κεκνλωκέλνη ηηλέο ζηίρνη θαη ειάρηζηα απνζπάζκαηα θαη ηαύηα

αθξωηεξηαζκέλα ην ζπνπδαηόηεξνλ θαη καθξόηεξνλ κε πεληεθνληά-δα

πεξίπνπ ζηίρωλ είλαη ην αλαθεξόκελνλ εηο ηελ Ειέλελ.

Τωλ δηαζωζέληωλ απνζπαζκάηωλ αθνινπζεί ε εηο ζηίρνπο απόδν-ζίο ηωλ,

πνπ απ' όζα μέξνπκε είλαη ε πξώηε ζηε λενειιεληθή γιώζζα.

ΗΣΙΟΔΟΥ

ΗΟΙΑΙ

<Τα σωζόμενα αποσπάσματα> Απόδοζη ζε ζηίσοςρ

Α

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΗΟΙΑΙ

1 <4 R3ach>

...Και η' άξιος Δεςκαλίυνα η κόπη η Πανδώπα ηον

ηγεμόνα ηυν θεών ηο Δία ηον παηέπα ζμίγονηαρ άνδπα

γέννηζε μασόθπεθηο ηο Γπαίκο...

2<5>

...Γκαζηπώθη αςηή και δςό παιδιά ζηον κεπαςνιάπη Δία ηο

Μάγνηηα εγέννηζε και ηον απμαηομάσο ηο Μακεδόνα·

κάθοςνηαν ζη' ανάσηοπα κι' οι δςο ζηον ςτηλό ηον Όλςμπο

ζηην Πιεπία γύπυ...

3<6>

Τον Πολςδέκηη ιζόθεον ήπυα και ηο Δίκης

ο Μάγνηρ πάλι γέννηζε .....................................

4<7>

Κι' από ηο θιλοπόλεμο ηον Έλληνα ο Δώπορ

κι' ο διθπομάσορ Αίολορ γεννήθηκαν κι' ο Ξούθορ

Και βαζιλείρ γεννήθηκαν δικαιοκπίηερ πάλι

απ' ηον Αίολο ο Κπηθέαρ κι' ο δοξαζηόρ Αθάμαρ

κι' ο Σαλμυνεύρ ο άδικορ κι' ο Σίζςθορ ο δόλιορ

κι' ακόμη ο μεγαλόκαπδορ πέμπηορ ο Πεπιήπηρ .............

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

5<13>

<θνινβσκέλνη πέληε ζηίρνη δελ κεηαθξάδνληαη^ 5

...Τνλ Πνζεηδώλα απ' ηνπο ζενύο θη' απ' ηνπο ζλεηνύο ην Γιαύθν

έζκημ' εθείλε θη' ήξσα γηό ην Βειιεξεθόληε

ηνπ γέλλεζε ηνλ έμνρν κεο ζηνπο ζλεηνύο, πνπ όηαλ

ζηεο ληόηεο ήξζε ηελ αθκή γξήγνξνλ έλα άηη

10

ηνύ 'δσζελ ν παηέξαο ηνπ παληνύ λα ηξηγπξλάεη.

Κη' έπηαζ' απηόο ηε Χίκαηξα κε η' άηη ηνπ εθείλν

θαη ηελ εζθόησζε· κεηά γπλαίθα ηνπ επήξε

ηελ θόξε κεγαιόςπρνπ ξήγα ηνπ Ινβάηε ..........................

6<11>

...Θαλάηνπ είλαη κνηξαζηήο όηαλ ηνπο πάξεη ν Χάξνο

7<14>

...Καη ηνλ πεξήθαλν απηόο εγέλλεζε θαη πινύζην άλδξα

ηνλ Πεξηθιύκελν, πνπ θάζε είδνπο δώξα ν θνζκνζείζηεο

ηνύ 'δσζελ ν Πνζεηδώλ. Τε κία κεο ζηα πνπιηά ζαλ

αεηόο θαηλόηαλε ηελ άιιε —ζάκα λα βιέπεηο ην—

κηθξό γηλόηαλε κπξκήγθη· άιινηε πάιη ζην ιακπξό ηνλ

έβιεπεο ην γέλνο ησλ κειηζζώλ θη' ακείιηρην θαη

θνβεξόλ αιιόηε θίδη· θαη δώξα θξάηαγε —αο κε ηα

κειεηάκε— θάζε ινγήο πνπ ηά 'ραζε κε ηεο ζεάο ηε

γλώκε....

8<15>

Κη' έληεθα γηνπο ιεβεληνληνύο ηνπ ζζελαξνύ Νειέα

ζθόησζελ. Ο δσδέθαηνο, ν δηθξειάηεο Νέζησξ ησλ

ηππνκάρσλ Γεξεληώλ έηπρε κνπζαθίξεο....

9<16>

Καη κνλαρά ν Νέζηνξαο εγιύησζε γηαηί ήηαλ

ζηελ αλζηζκέλε Γεξελό .....................................

HOIAI 2

10<17>

Καη ηνπ Νειείδε Νέζηνξα ε πηό κηθξή θνξνύια ε

Πνιπθάζηε ε ιπγεξή ράξηλ ηεο Αθξνδίηεο.... έζκημε

ηνλ Τειέκαρν θη' εγέλλεζέ ηνπ ηέθλνλ ιεβέληε ηνλ

Πεξζέπνιε....

11<19>

Ο Αίζσλ ηνλ Ιάζνλα ηνλ πνιεκαξρεγέηε

γέλλεζε, πνπ ζην Πήιην ην δεληξνζθεπαζκέλν

αλάζξεςελ ν Χείξσλαο .............................................

12<21>

<θνινβσκέλνλ> ...................................................

Κη' ε θόξε ε γνξγόπνδε ηνπ βαζηιηά Σρνηλέα

ε Αηαιάληε ε ζετθηά πνπ θη' νκνξθηά θαη ράξε

είρε ζαλ θαη ηηο Χάξηηεο γάκν κε θξηζνθάγνπο

άληξεο λα θύγεη ζέινληαο ην θύιν ηεο αξλήζε .............

13<23>

...Καη ην θνξίηζη η' Άξαβα, πνπ γηόο ήηαλ ιεβέληεο

ηνπ αγαζόβνπινπ Δξκή θαη ηεο Θξνλίαο-θόξεο

ηνπ Βήινπ βαζηιηά ηξαλνύ ...........................................

14<24>

...Καη η' Άξγνο ην θαηάμεξν ν Γαλαόο λα έρεη

λεξά ην έθαλε πνιιά ................................................

15<28>

...Από ιαγλεία βξσκεξή ην ηξπθεξό ην άλζνο

έραζαλ ...................................................................

16<29>

Γηαηί θαη ην θεθάιη ηεο ην γέκηζε θαζζίδα θαη ιέπξα όιν

ην θνξκί θπξίεςε θη' νη ηξίρεο ηεο θεθαιήο επέθηαλε θη'

εκείλαλ καδεκέλνη....

1 ΗΣΙΟΖ

17<33>

...Κη' απηήλ επίγεηνη ζλεηνί πνιινί ηελ εδεηήζαλ

θαη δνμαζκέλνη βαζηιείο πνιιά θη' σξαία δώξα

ηεο ηάμαλ γηα ηελ ζπάληα ηελ άθηαζηε νκνξθηά ηεο....

18<36>

...Κη' ν γέξνληαο ν Τηηπόο ην ηέθλνλ ηεο Ειάξαο...

19<37>

...Πνύ λάκα νκνξθόξξνν απ' ηε Ληιαία ρύλεη.

20<38>

...Π' αλάκεζα ζηε Γιήρσλα ηελ νρπξή θαη πιάη

ζηελ πόιε ηνπ Οξρνκελνύ θαη ηελ Παλόπε ξέεη

κε ζπζηξνθέο ζα δξάθνληαο..................................

21<44>

...Γηνί θη' από ηνλ ηζόζεν Λπθάνλα ην ηέθλν

ηνπ Πειαζγνύ γελλήζεθαλ .................................

22<46>

...Τν Φέιιν πνύ 'ηαλε γεξό θνληάξη ε Μειίβνηα

εγέλλεζελ ε δνμαζηή ...................................................

23<47>

...Πνπ πξώηα ήηαλ θαλεξή κεηά ηελ θξύβαλ ηνύηνη...

24<48>

...Κη' από ην πνδνρηύπεκα εζεθσλόηαλ γδνύπνο....

25<49>

...Μεγάιε ήηαλ ζπθνξά γη' απηνύο ηνπο ίδηνπο ηόηε...

26<54>

...ησλ Γιαθηνθάγσλ πνύ 'ρνπλε η' ακάμηα ηνπ γηα ζπίηηα

πάλσ ζηε γεο ..............................................................................

HOIAI 2

27<55>

...KL' Αηζίνπεο θαη Λίβπνη θη' αινγνιάηεο Σθύζνη...

28<57>

...Καη ζηνλ Αηλήηνλ απηνί επρήζεθαλ ην Δία

πνπ βαζηιεύεη από ςειά ......................................

29<68>

...Σηε λήζν Αλζεκόεζζα, όπνπ ζ' απηέο ηνπ Κξόλνπ

ν γηόο <παιάηηα> έδσζε ....................................................

30<73>

...Απηήλ ηνύ Αξε ην θισλί Ιππόζηξαηνο ην ηέθλν

η' Ακαξπγθέα βίαζε... ιακπξόο γηόο ηνπ Φπθηέα

ησλ Επεηώλ ν βαζηιηάο .................................................

31<74>

...Δίπια ζηνπ γνξγνθύιηζηνπ ηνπ Πείξνπ εθαζόηαλ

ηηο όρζεο ζηε βξαρόζπαξηε ηεο Ωιελίαο ρώξα ...............

32<76>

...Γθαζηξώζε απηή θαη γέλλεζε ακαμνκάρνλ άλδξα ηνλ Αηαθόλ,

πνπ ζηελ αθκή ηεο δειεκέλεο ληόηεο ζαλ ήξζε έπιεηηε λα δεη

κόλνο ηνπ θη' ν παηέξαο ησλ αζαλάησλ θαη ζλεηώλ ηεο λήζνπ ηα

κπξκήγθηα άληξεο γηα ην ραηήξη ηνπ ηά 'θαλε θαη γπλαίθεο

θαιιίδσλεο. Πξώηνη απηνί ακθίθπξηα θαξάβηα έθηηαμαλ θη'

έβαιαλ παληά πνπ 'λαη θηεξά ησλ πινίσλ...

33<79>

...Γλώκε ηνπ κηά ηνπ θαίλνπληαλ θαιιίηεξε λ' αθήζεη

απηόλ κα ηελ σξαία ηνπ ηε ζπάζα πνπ εβγήθε

από ηνπ μαθνπζηνύ θνπηζνύ ηα ρέξηα λα ηελ θξύςεη

δίρσο λα πάξεη κπξνπδηά θη' έηζη θαζώο ζα ςάρλεη

λα ηήλε βξεη ζην Πήιην ην βξαρνζθεπαζκέλν

λα ζθνησζεί απ' ηνπο Κεληαύξνπο ηνπ ιόγγνπ ηα ζεξία...

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

34<81>

...Σηελ αξλνζξέπηξα έθηαζελ ηε Φζία θνπβαιώληαο

πινύηνο απ' ηελ πιαηύρσξε ηελ Ισιθόο πεξίζζην ηνπ

Αηαθνύ ν γηόο Πειεύο, πνπ νη ζενί ηνπ είραλ μέρσξε αγάπε.

Οη ιανί όηαλ ηνλ είδαλ όινη

εζάκαζαλ πσο θνύξζεςε ηελ πόιε θαη πσο γάκν

5

έθαλε αλεπάληερν θη' απηά ηα ιόγηα ηνύ 'παλ:

«Μαθαξηζκέλνο ηξεηο θνξέο θαη ηέζζεξεο, Πειέα,

είζαη βιαζηέ ηνπ Αηαθνύ, παλεύηπρε, πνπ ηαίξη

ζνπ έδσθελ αηίκεηνλ ν βξνληνιάινο Δίαο

θαη νη καθάξηνη ζενί ην γάκν ζνπ ηίκεζαλ.

Σε ηνύηα 'δσ ηα αλάρηνξα ζην ηεξό θξεββάηη

1

0

αλέβεο θαη ζηνπο ήξσεο θαη ζηνπο αλζξώπνπο κέζα ηνπο

ςσκνθάγνπο μέρσξα ζ' εηίκεζελ ν Δίαο...

35<82>

..Μαδί εηόηε θαη ζενί εηξώγαλε θη άλζξσπνη θαη κε ζενύο

αζάλαηνπο ζλεηνί καδί θάζνληαλ...

36<86>

...Τε ξνδαιή ν Έρεκνο Τηκάλδξα πήξε ηαίξη...

37<90>

...Τν Σήξν θαη Αιάδπγν επγεληθά βιαζηάξηα

είρελ απηόο ...........................................................

38<93>

...Καη ε γιπθνρακόγειε ε Αθξνδίηε όηαλ ην είδε

ζύκσζε κ' απηέο θαη εδπζθήκεζέ ηεο. Έηζη κεηά,

ηνλ Έρεκν άθεζελ ε Τηκάλδξα θαη ζην

ζεναγάπεην έθηαζε ην Φπιέα.

Έηζη ηνλ Αγακέκλνλα μερλά θη' ε Κιπηαηκλήζηξα 5

θαη ζύγθιηλν ρεηξόηεξν ηνλ Αίγηζζνλ επήξε.

Έηζη θαη ηνπ Μελέιανπ ληξόπηαζελ ε Ειέλε

ηελ θιίλε ηε ζπδπγηθή ...........................................

HOIAI 2

39<94-96>

Α!

I....K.0U αξρεγόο πνιεκηζηώλ μέρσξνο κεο ζηνπο άλδξεο

ήην κε ην θνληάξη ηνπ ην κπηεξό θαη πόιε

πινύζηα γηα ράξελ άθεζε ηεο θόξεο ηεο Αξγείαο,

πνύ 'ρε ην ζώξη ηεο ρξπζήο ηεο Αθξνδίηεο θη' ήηαλ

όκνξθε ζαλ ηηο Χάξηηεο θαη πηό πνιύ αθόκε 5

ηνπ βαζηιηά Τπλδάξεσ ε καπξνκάηα θόξε...

<θελόλ δύν ζηίρσλ>

II... Γπλαίθεο ηόζεο —ζηηο δνπιεηέο ηερλίηξεο— θαη πνπ όιεο

θξαηνύζαλ ρξπζνπόηεξα <επξόζθεξε> θη' εθείλνη,

γηα ηελ ηξαλή ηνπ δύλακε γακπξό ζα ηνλ εθάλαλ

ν Κάζηνξαο θη' ν δπλαηόο ν Πνιπδεύθεο. Όκσο

ήξζελ ν Αγακέκλνλαο κεζίηεο η' αδεξθνύ ηνπ 15

Μελέιανπ. Μα θαη ηα δπό ηνπ Οτιέα 'γγόληα,

νη γηνί ηνπ Ακθηάξανπ από θνληά απ' η' Άξγνο

θη' εθείλνη ηελ εδήηεζαλ ......................................

III .............................. Όκσο θακηά απάηε 20

γηα ηνπ Τπλδάξεσ ηνπο γηνπο δελ έπηαλε. Εηόηε θη' ν

Οδπζζεύο ηε δήηεζε, ην ηέθλν ηνπ Λαέξηε απ' ηελ Ιζάθε

μαθνπζηόο άληξαο κε λνπ θαη γλώζε. Μα δώξα γηα ηε

ιπγεξή δελ έζηειλε ηελ θόξε·

πξναηζζαλόηαλ ληθεηή ησλ Αραθόλ ηνλ πξώην 25

ζηα πινύηε ην Μελέιαν. Ση' αδέξθηα ηεο σο ηόζν ηνλ

ηππειάηε Κάζηνξα θαη ηνλ αζινκαδώρηε ηνλ

Πνιπλείθε έζηειλε ηα ραηξεηίζκαηα ηνπ...

............................................................................ 30

IV... Καη ηεο νκνξθνρηέληζηεο Ειέλεο εδεηνύζε

ην ρέξη θη' αο κελ είρε δεη πνηέ ην πξόζσπν ηεο·

ηνπ έθηαλ' όζα άθνπγε γηα ηελ παλώξηα θόξε.

Κη' απ' ηε Φπιάθε λένη δπό ιεβέληεο παηλεκέλνη,

ηνπ Φπιαθίδε Ίθηθινπ ην ηέθλνλ ν Πνδάξθεο 35

θη' ν κέγαο Πξσηεζίιανο ηνπ Αθηνξα βιαζηάξη

1 ________________________________________________________ ΗΣΙΟΔΟΥ

ηε δήηεζαλ μερσξηζηά. KL' νη δπό ηελ πξνμεληά ηνπο

ζην δώκα ηνπ Τπλδάξεσ γηνπ ηνπ Οηβάινπ άμηνπ

ζηέιλαλ ζηε Λαθεδαίκνλα θαη ηάδαλέ ηνπ δώξα

πνιιά, γηαηί ήηαλε γλσζηή ε θήκε ηεο γπλαίθαο

39

V... Πνζώληαο ηελ Αξγίηηζζα λα πάξεη ηελ Ειέλε. Κη' απ'

ηελ Αζήλα ν Μελεζζεύο ηνπ Πεηενύ ην ηέθλν ηε δήηεζε θαη

έδηλε δώξα πνιιά γηαηί είρε

ζσξό· ρξπζάθη, ηξίπνδεο, ιεβέηηα έλα θη' έλα

45

όια κέζα ζηνπ Πεηενύ η' αλάρηνξα θξπκκέλα.

Τνλ έζπξσρλε ε ςπρνύια ηνπ δίλνληαο όζα θη' όζα

λα ηήλε θάλεη ηαίξη ηνπ λνηώζνληαο πσο δελ είλαη

άιινο από ηνπο ήξσεο ζηα πινύηε θαη ζηα δόζηα

αλώηεξνο ηνπ .............................................................. 50

Β!

Ι.,.ηε δήηεζε· θαη έδηλε απ' όινπο ηνπο κλεζηήξεο

ζηεξλά απ' ην Μελέιαν ηα πηό πνιιά πνζώληαο άληξαο

ηεο νκνξθόκαιιεο, λα γίλεη ηεο Ειέλεο. Τε δήηεζε θη'

ν Αίαληαο από ηε Σαιακίλα ν ήξσο ν αζύγθξηηνο

πξνζθέξνληαο ηεο όζα

ηαίξηαδαλ ζηελ αμία ηνπ ππεξζαπκάζηα δόζηα· 5

ηα βόδηα ηα ζηξεςόπνδα ππόζρνληαλ λα δώζεη

θαη ηα παρηά ηα πξόβαηα καδεύνληαο ηα όια

όζσλ κεο ζηελ παξάιηα Επίδαπξν θάζνληαλ

ζηελ Αίγηλα, ζην Μάζεηα, ησλ Αραηώλ αγόξηα

θαη ζηε θξπδάηε Κόξηλζνο θαη ζηελ Τξνηδήλα θη' όζσλ

ζηα εζθηεξά ηα Μέγαξα αθόκα θαη εθείλσλ

πνπ ζηελ Αζίλε θάζνπληαλ θαη Εξκηόλελ πόιεηο

ρηηζκέλεο απ' ηε ζάιαζζα ιίγν πηό 'δσ. Καη ηνύην

10

ζα ην κπνξνύζε ηη ήηαλε ν πξώηνο ζην αθόληη.

Αιιά θη' από ηελ Εύβνηαλ ν Χαιθσδνληηάδεο ν

Ειεθήλσξ αξρεγόο ησλ εύςπρσλ Αβάλησλ γπλαίθα

ηνπ ηε δήηεζε. Κη' έδηλε αληηπξνίθηα

HOIAI 2

πνιιά πνζώληαο ζύδπγνο λα γίλεη ηεο Ειέλεο.

15

Μα θη' απ' ηελ Κξήηε ήξσαο ηε δήηεζε κεγάινο ηεο

γελεάο ηνπ Μίλσα βιαζηάξη ν Δεπθαιίδεο Ιδνκελεύο·

δελ έζηεηιε πξνμελεηήλ. Μνλάρνο έθηαζε κε

πνιύθνππν, κε γξήγνξν θαξάβη

ην καύξν θύκα ζθίδνληαο η' Ωγύγηνπ πειάγνπ, 20

ζηνπ θξόληκνπ Τπλδάξεσ ην δώκα γηα λα θάλεη εθείλνο

ηελ Αξγίηηζζα Ειέλε ζύγθιηλή ηνπ,

πνπ ε θήκε ηεο είρ' απισζεί ζηε γε, θαη όρη άιινο. 23

<κεζνιαβεί θελόλ 14 ππεξθνινβσκέλσλ ζηίρσλ>

Απ' όινπο ν Τπλδάξενο δήηεζε ηνπο κλεζηήξεο

ζπνλδέο λα θάλνπλ ζηάδνληαο θξαζί θη' όξθν λα πάξνπλ

πώο γηα ηεο καξκαξόρεξεο θνπέιιαο ηνπ ην γάκν 40

εμόλ ν ίδηνο άιινο ηνπο δελ ζα ζρεδηάζεη άιια.

Κη' αλ κε ηε βία θάπνηνο ηνπο ηελ πάξεη, αςεθώληαο

ην δίθην θαη ηε Νέκεζε, λα ζεθσζνύλ νη άιινη

θαη λα ηνπ ην πιεξώζνπλε κε δίθηα ηηκσξία- 45

ην δέρηεθαλ ηη πίζηεπαλ πώο ζά 'θαλε ν θαζέλαο

γάκν δηθό τον ...........................................................

II........................ Αιι' ν γηόο Μελέιανο η' Αηξέα

ηνπο λίθεζε ηη πηό πνιιά είρε πξνζθέξεη δώξα.

Τόη' έθεξλε θη' ν Χείξσλαο ζην δαζσκέλν Πήιην

ηνλ μέρσξν κεο ζηνπο ζενύο ην γξήγνξν Πειείδε 50

παηδί αθόκα. Καη θαλείο κλεζηήξαο ηεο Ειέλεο

δε ζα ληθνύζε νπδ' απηόο ν πνιεκνζξεκκέλνο

Μελέιανο αλ ήηαλε παξζέλα αθόκα ζύληαο

ζην ζπίηη ηνπ απ' ην Πήιην ζα γύξηδ' ν Πειείδεο.

Μα πξόιαβε ν μαθνπζηόο Αηξείδεο θαη ηελ πήξε. 55

Καη θόξε νκνξθνζηξάγαιε ηόηε ηελ Εξκηόλε

γέλλεζε ηελ αλέιπηδε ζην δώκα ηεο εθείλε.

Ήηαλε ηόηε πνπ νη ζενί δηρνγλσκώληαο είραλ

ρσξίζεη θη' έξγα ζαπκαζηά ν βξνληνξίρηεο Δίαο

λα θάλεη εζρεδίαδε· ζ' όιε ηε γε λα ξίμεη 60

ζύγρπζε θαη ηνπο δύζηπρνπο ζλεηνύο λα αθαλίζεη

θαη λ' αθαηξέζεη ηε δσή ησλ εκηζέσλ πξώηα,

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

βζα κα ιδ ζιίβμοκε ημζκμύξ εκδημύξ εεώκ ηα ηέηκα

ημ εάκαημ ακηζηνύγμκηαξ ηαζ πώνζα απ' ημοξ ακενώπμοξ

κα γμοκ μζ ιάηανεξ εεμί ιε ημοξ δζημύξ ημοξ ηνόπμοξ, 65

όπςξ ηαζ πνώηα ....................................................................

<ιεζμθααμύκ εκκέα οπενημθμαςιέκμζ ζηίπμζ>

Όζα βίκμκηαζ ή έβζκακ ηζ' όζα κα βίκμοκ ιέθθεζ

ζ' όθμοξ ημ εείμ δίηαζμ ιμζνάγμκηαξ ιεβάθμοξ

έπεζ ζημ κμο ημο ζημπαζιμύξ ηαζ ηζξ αμοθέξ ημο Γία

ηζιάεζ ημο παηένα ημο ημύ ζοκκεθμιαγώπηδ

................................. ηαζ όζα έιεθθε κα πεζ,

μύηε εεώκ ιαηανζώκ, μύηε εκδηώκ ακενώπςκ 80

πμθθέξ κα νίλεζ ηεθαθέξ ιε ημ παθηό δνώςκ

πμο εά 'πεθακ ζημκ πόθειμ. Γεκ έκμζςεε ςξ ηόζμ

ηδκ πμίακ είπακε μνιή ηα θνέκα ημο παηνόξ ημο.

Κζ' όπςξ ακαβαθθζάγμοκε μζ άκενςπμζ άια δζώπκμοκ

ημκ όθεενμ απ' ηα ηέηκα ημοξ ηόζμ εοπανζζηζόκηακ

ηα θνέκα ημο ιεβάθμο ημο εοθναίκμκηαξ παηένα,

πμο εζπεδίαγε ηαηά βζα ημοξ εκδημύξ ιεβάθα.

85

Κζ' από ηα δέκηνα ηα ρδθά πμθθά βένκμκηαξ πάις

πέθηακ ηα ώνζα θύθθα ημοξ έπεθηε ηζ' μ ηανπόξ ημοξ

ηαεώξ θοζμύζεκ μ Βμνζάξ ιε εέθδια ημο Γία.

Δπόπθαγεκ δ εάθαζζα ηαζ ζηδκ μνιή ημο ηνέιακ

ηα πάκηα ηαζ δ δύκαιδ έθοςκε ημο ακενώπμο 90

ηζ' εγάνςκακ ζηδκ επμπή ηδξ άκμζλδξ ηα θνμύηα

όηακ ημ θίδζ ζημ αμοκό βεκκά ημκ ηνίημ πνόκμ

ζηδ βδ πςιέκμ ηα παζδζά ηα ηνία. Τέημζμξ ήηακ

ηαζνόξ πμο ζηα ρδθά αμοκά βονκμύζε ηαζ ζηα πθάβζα

ηζ' απόθεοβε ηζ' μύη' ήεεθε κα ζδεί ακενώπμο απκάνζα... 94

40<99>

ηζ' εηείκδ ζημ Μεκέθαμ ημκ ημκηανμηζκάπηδ ηδκ

Δνιζόκδ βέκκδζε ηζ' έπεζηα ζηενκμπμύθζ έηαιε ημ

Νζηόζηναημ ημ άλζμ παθθδηάνζ.

HOIAI 2

41<103>

...πμο ααζζθζάξ ζημοξ ααζζθείξ μ πζό ηνακόξ εζηάεδ-ημ

ζηήπηνμκ είπε ημο Γζόξ ηαζ ζημοξ πενζζζμηένμοξ απ'

όζμοξ βύνς ηάεμοκηακ ααζίθεοε ηαζ άθθμοξ....

42<104>

..Κζ' μ Δονοβύδξ λαημοζηόξ θεαέκηδξ ηδξ Αεήκαξ...

43<105>

ααάζηαπημξ ημκ έθοςκε ένςηαξ βζα ηδκ Αίβθδ ημο

Πακμπέα ημναζζά <πμο ήεεθε ηδκ ηαίνζπ...

44<110>

Γηαζηνώεδ δ αενβμθύβζζηδ δ ηόνδ Σηναημκίηδ ηζ'

αηνζαμβζό ζη' ακάπημνα ημο Δΰνοημο βεκκάεζ. Κζ' αοηόξ

ημ εεμπνόζςπμ εβέκκδζε Τμλέα ηζ' έπεζηα ημ Γζδαίμκα

ηαζ ημ θαιπνό Κθοηίμ ηαζ ημ θεαέκηδ Ίθζημ. Κζ' δ

νήβζζζα Ακηζόπδ ημο Ναοαμθίδδ ημο παθζμύ ηδκ πζό

ιζηνή ηδξ ηόνδ βέκκδζε ηδκ Ιόθεζακ ιε ηδκ λακεή ηδκ

ηόιδ.

45<111>

Κζ' εηείκδ ημκ Αοηόθοηα εβέκκδζε ηαζ ημκ Φζθάιιμκα

ηναβμοδζζηήκ ζημκ ηόζιμ λαημοζηόκ...

46<112>

...Κζ' αοηόξ ό,ηζ ζηα πένζα ημο έπζακε εβζκόηακ

αόναημ .....................................................................

47<113>

Ο Αίποημξ ημ εαοιαζηό εβέκκδζε Πεζνίεμ

ηαζ ημ θαιπνό Τθδζήκμνα .............................

1 ΗΣΙΟΔΟΥ

48<115>

Καη ν Λνθξόο βαζίιεςε ζην πιήζνο ησλ Λειέγσλ

πνπ θάπνηε ν Γίαο ν ζνθόο ηνπο κάδεςε απ' ηνπο θόιπνπο

ηεο γεο θαη ηνπο ζπλέλσζε θάη' απ' ηελ εμνπζία

ηνπ ξήγα Γεπθαιίσλα .................................................

49<116>

Καη ηνλ Ιιέα πνπ ν γηόο ηνπ Γία ν ηνμόηεο

Απόιισλ ηνλ αγάπεζε θη' έηαμε λα ηνλ ιέλε

Ιιέα γηαηί ίιεσλ* θνπέιια κε αγάπε

παξάθνξε αγθάιηαζε εθείλε ηελ εκέξα

πνπ ηειείσζε θαιόρηηζηεο αληάκα κε ην ζείζηε

ηνλ Πνζεηδώλα ηα ςειά ηεο πόιεο Τξνίαο ηείρε...

(*Σημείωση: Διά το λογοπαίγνιο τος κειμένος Ιλέαρ-ίλεων αυήκα

αμετάυπαστη τη λέξη ίλεωρ= ππάορ, καλόβολορ.)

50<117>

Σηελ θνξπθή ησλ αζηαρπώλ ηξέρνληαο δελ ηα ζπνύζαλ

θαη πάλσ ζε ζηηάξηλνπο δηαβαίλνληαο αηζέξεο

δελ εραινύζε ηνλ θαξπό ..............................................

51<118>

...Κη' απηή ην Θόα γέλλεζε ..................................................

52<121>

Απηά πνπ ιύπε θαη ραξά θέξλνπλε ζηνπο αλζξώπνπο ν

Γηόλπζνο ηα κνίξαζε. πνηνο παξαρνξηάζεη

ζθνηνπξνπξόμελν θξαζί ηα ρέξηα θαη ηα πόδηα ηνπ ζθίγγεη

θαη ηε γιώζζα ηνπ θαη ην κπαιό ηνύ δέλεη κε αλεπαίζζεηα

δεζκά θη' ύπλν γιπθό ηνπ θέξλεη...

HOIAI 2

53<122>

Ή θείλε, πνπ ζηνπο ηεξνύο ηνπο δίδπκνπο νηθνύζε ε Κνξσλίδα

ζηνλ πιαηύ ηνλ θάκπν ηνπ Γσηίνπ ζηελ Ακπξό θαηαληηθξύ θαη

πήγαηλε ζηε Λίκλε ηε Βνηβείδα θόξε αγλή ηα πόδηα ηεο λα

πιύλεη

54<123>

Καη κπλεηήο ήξζε ζ' απηόλ ζηελ άγηα ηελ Πύζσλα από

ηξαπέδη ηεξό θνξάθη θαη ζην Φνίβν είπε ζηνλ

νκνξθόκαιιν ηα κπζηηθά ηα έξγα ην πσο ηνπ Έιαηνπ ν

γηόο παληξεύηεθελ ν Ίζρπο ηελ θόξε ηνπ δηνγέλλεηνπ

Φιεγύα Κνξσλίδα...

55<125>

Καη ν παηέξαο ησλ ζεώλ εζύκσζε θη' αλζξώπσλ

θαη θεξαπλό απ' ηνλ ιπκπν ξίρλνληαο θινγνβόιν

ην γηό ηνπ Φνίβνπ ζθόησζε θαη ηελ θαξδηά ηνύ Φνίβνπ

ζηα ζηήζε αλαηάξαμε ............................................................

56<128>

Ή ηέηνηα, πνπ ηελ νκνξθηά ζηε Φζία ησλ Φαξίησλ

έρνληαο ε πεληάκνξθε Κπξήλε θαηνηθνύζε ζηνπ πνηακνύ

ηνπ Πελεηνύ πιάη ην ζείν λάκα.

57<132>

Ή ηέηνηα, πνπ ε Βνησηηθή ηελ έζξεςελ Υξία...

58<134>

Πινύζηα θαη θαηαπξάζηλε ππάξρεη κηά ρώξα,

122

πος Ελλοπία ηήνε λεν βοδιών, πποβάηων, θπέπηπα. Άνδπερ

πολλοί απιθμηηοί μεγαλοηζελιγκάδερ γενιέρ θνηηών ηην

καηοικούν με η' απνοκόπαδά ηοςρ και ηα πολλά ηα βόδια

ηοςρ· εκεί ζηην άκπη-άκπη μία Δωδώνη εσηίζηηκε αγαπηηή

ζηο Δία, πος ηιμημένο όπιζε μανηείο ηος να είναι

μερ ζηοςρ ανθπώποςρ ........................................

................................... ζε απιάρ μέζα εκεί κοςθάλα

εκαηοικούζ(αν;) κι' απ' εκεί παίπνει σπηζμόν ο όποιορ

με αγαθή πποαίπεζη θα πάει και με δώπα

πλούζια ηον αθάναηο θεό για να πωηήζει ...........

59<135>

<Δεν μεταυράζονται οκτώ υπερκολοβωμένοι στίχοι>

Ούηε ζηον πόλεμο κανείρ ούηε ζηην άγπια μάση άνηεξε

ανηίκπς να ζηαθεί και να ηον πληζιάζει, ή και να ζηήζει

πόλεμο απ' ηοςρ ηπώοςρ όηαν.... Αλλ' από ηος Απόλλωνα ηα

σέπια και ηα βέλη δαμαζηή όηαν πόλεμο κίνηζε ζηοςρ

Κοςπήηερ ηην πόλη ηην πανέμοπθη να πάπει Καλςδώνα. Κι'

οι άλλοι γιοί πος γέννηζε ζηο δοξαζηόν Οινέα ηο ηέκνο ηος

Παπθάονα ήηαν ο ιππηλάηηρ Φηπέαρ κι' ο Αγέλαορ ππώηορ

ζηοςρ ππώηοςρ μέζα, και ο Τοξέαρ, κι' ο λαμππόρ

Πεπίθανηαρ κι' ο Γύγηρ και η ζοθή Δηιάνειπα, πος έγινε

γςναίκα ηος Ηπακλή ηος δςναηού και γέννηζε ηος ηέκνα ηον

Ύλλο και ηον Κηήζιππο και Γλήνο και Οδίηη.

ΜΔΓΑΛΑΙ HOIAI

Παξαιιήιωο πξνο ηαο Ηνίαο δηεζώζεζαλ ειαρηζηόηαηα απνζπάζκαηα από

ηαο Μεγάιαο ιεγνκέλαο Ηνίαο αληηηηζέκελνο πξνο ηνλ «Καηάινγνλ» ή ηαο

«Ηνίαο» θαίηνη ηα απηά ζέκαηα πξαγκαηεύνληαη ακθόηεξαη· εθιήζεζαλ δε

κεγάιαη δηόηη αλ θαη απεηέινπλ ην Ε' βηβιίνλ ηνπ «Καηαιόγνπ» ή ηωλ

«Ηνηώλ» εθάιππηνλ θαη ππεξέβαη-λνλ εηο έθηαζηλ ηα ηέζζεξα πξνεγνύκελα.

ΗΣΙΟΓΟΥ Β

ΜΔΓΑΛΑΙ ΗΟΙΑΙ

60<138>

Ω γηέ κ' αιήζεηα έμνρν ζε γέλλεζε ν παηέξαο ν

Δίαο θαη πάξα πνιύ, ωηκέ, βαζαληζκέλνλ.

61<139>

Πνιύκνρζν θαη έμνρνλ ζε θάλαλε νη Μνίξεο...

62<142>

Πήξε θαη ηνπ Ιόιανπ ηνπ μαθνπζηνύ ηελ θόξε ν Φύιαο

ηελ παλέκνξθε ηε Λεηπεθίιε όκνηα κε ηηο Οιύκπηεο

ζεέο ζηα θάιιε θαη εθείλε ηνπ γέλλεζε ζη' αλάρηνξα

ηέθλα ηνλ Ιππνηάδε θαη ηε Θεξώ, πνπ έιακπε ζα ην

ρξπζό θεγγάξη. Κη' ε Θεξώ κ' αγθάιηαζκα ηνπ

Απόιιωλα ην ζείν, ην Χαίξνλα ηνπ γέλλεζελ αινγνιάηε

αλδξείν.

63<143>

Καη ζηελ Υξία ε θξόληκε πάιη Μεθηνλίθε

ηηκώληαο ηελ πνιύρξπζε ζεά ηελ Αθξνδίηε

ηνλ Κνζκνζείζηε έζκημε εξωηηθά θαη ηέθλνπ

ηνλ Εύθεκνλ ηνπ γέλλεζε ...............................

64<144>

Κη' ν Ύεηηνο ζα ζθόηωζε η' Αξίζβαληα η' αγόξη ην

Μόινπξν ζη' αλάρηνξα γηαηί είρε ηνπ κνιύλεη ηελ

θιίλε ηε ζπδπγηθή ην ζπίηη παξαηώληαο

ηο ιπποηπόθο άθηζε ηο Άπγορ και ζηην πόλη

έθηαζε ηον Οπσομενό. Εκεί αςηόν ο ήπωρ

ηον δέσηηκε κι' ωρ η' άξιζε ηος έδωκε μεπίδιο .............