معرفي تشكل صنفي معلمان

1

معرفي تشكل صنفي معلمان: 1-1 ضرورت وجود نهادهاي مدني و معرفي نهاد مدني معلمان: 1-1-1

وجود نهاد هاي مدني و شركت آگاهانه مردم در اين تشكل هاي غير دولتي يكي از شاخصـه هـاي در اين ميانه تشكل ها و نهادهايي كـه بـراي توسـعه و . يافتگي كشور ها محسوب مي گرددتوسعه مهمترين نهادهاي توسعه اي كشوري تالش و كوشش مي كنند و بر آن گروه هاي اجتمـاعي تعالي

. اثر گذاري دارند مي بايست در حوزه بسيار مهمتري از توجه و تدبر و اهميت قرار بگيرندسالمت آن از سالمت . به طور كل مهمترين نهاد توسعه اي يك كشور مي باشد آموزش و پرورش

. ر مي پذيرد و سالمت آن بر سالمت ديگر نهادها اثر مي گذاردديگر نهادها اثو معلمان خود اهميت قائل است، مسائل اقتصادي و اجتماعي آموزش و پرورش كشوري كه براي

براي نيل به همه ما. پايدار زودتر مي رسد آن زودتر حل مي شود و به توسعه اقتصادي و اجتماعي خـود مـا نسل آينده ياد بـدهيم و مسئوليت پذيري را به نسل كنوني و اين توسعه تا مي توانيم بايد

نسبت به تك تك آحاد جامعه احساس مسـئوليت داشـته باشـيم تـا فرزنـدانمان و اطرافيـان مـا از . عملكرد ما احساس مسئوليت داشتن را ياد بگيرند

آمـوزش . هد شـد يكي از مسائل جامعه بشري، عدالت اجتماعي است كه بدون آموزش ميسر نخوااين معلم است كه مي توانـد . ، معلم است آموزش و پرورش يك حق انساني است و ستون اصلي

. بدهد آموزشبهترين شيوه هاي يادگيري و آموزشي را :با دو بال پرواز روبرو گشته ايم پس ما

آموزش و پرورش .1

دتالش مي كنن آموزش و پرورش تشكل هاي غير دولتي كه براي تعالي .2يكي مسئوليت اجرايي آموزش را عهده دار گشته و ديگري در تالش براي اصالح ، بهبود مسـتمر ،

نزديك شدن به استانداردهاي مورد قبول بين المللي و اجرايي نمودن آنها ، آمـوزش ارتقاء كيفيت ، ، معلمـان (كـارگران آموزشـي افـزايش سـطح منزلتـي و معيشـتي حقوق كار به كاركنان آموزشي ، و اجراي عدالت آموزشي مطابق با حقوق جهاني تعريف شـده ...) اساتيد، نيروهاي صف و ستاد و

. براي كودك و معلم او ، اقدامات مدني و قانوني اي را به انجام برساندحذف يـا ناديـده انگاشـتن . هنگامي كه اين دو بال پرواز همراه هم باشند ، پرواز ممكن خواهد بود

كشوري كه بهايي آموزش و پرورش سقوط و يا عدم پرواز مي گردد و ني منجر به اين واقعيات مدنمـي دهـد ، از آموزش و پرورش به گروه هاي قانوني و اجتماعي تاثير پذير و تاثير گذار بر همان

. بها و ارزش خواهد افتاد و در رقابت جهاني جهان امروز عقب مانده خواهد ماند

معرفي تشكل صنفي معلمان

2

معلمان ، گروهي از معلمـان غيـر منفعـل و صنفيوضوع وجود تشكل هاي لذا با توجه به اهميت مهم زمان بـا مختصـر توجـه 78تالش گر براي اصالح از سال اجتماعي و مدني و مسئوليت پذير و

نموده و »كانون صنفي معلمان«، گرد هم جمع شدند و اقدام به تاسيس دولت به امر نهادهاي مدني وزارت كشور من هاي صنفي و غير دولتي معلمان در سراسر كشور را از مجوز و پروانه فعاليت انج

.دندكراخذ دقـت اين اقدام و اقدامات مشابهي كه در برخي ديگر از نقاط كشور نيز به وقوع پيوست با توجه و

بـه آن تصـريح شـده قانون اساسي جمهوري اسالمي ايـران 26نظر در حق مسلم ملّت كه در اصل . رد و در سال هاي بعد بركات و فوايد ارزنده آن بسيار بيشتر هويدا گشتاست ، رقم خو

:قانون اساسي جمهوري اسالمي ايران 26اصل احزاب ، جمعيت ها ، انجمن هاي سياسي و صنفي و انجمن هاي اسالمي يـا اقليتهـاي

ي ، ديني شناخته شده آزادند، مشروط بـه اينكـه اصـول اسـتقالل ، آزادي ، وحـدت ملـ هيچكس را نمي تـوان از . را نقض نكنند جمهوري اسالمي ايرانموازين اسالمي اساس

. شركت در آنها منع كرد يا به شركت ، در يكي از آنها مجبور ساخت

. پس از آن همه ساله بر نفوذ معنوي تشكل هاي غير دولتي معلمان در سراسـر كشـور افـزوده شـد ظاهر معلمي و در اصل و اساس دولتـي و حكـومتي كـه گـرده معلمان كه از برخي تشكل هاي به

معلمان را سكوي پرتاب براي ورود به قدرت سياسي ، بسيار مناسب مـي يافتنـد ، بـه سـتوه آمـده بودند پس از مطالعه روش و منش ساختاري و عملي اين نهادهاي غيـر دولتـي و صـنفي معلمـي و

. اندك بر اعتماد خويش به اين گروه ها افزودند دقت و تدبر در عملكرد غير سياسي آن ها اندكهر چند كه همچنان خيل عظيمي از معلمان و از آن بيشتر توده هاي مردم دچار روحيات انفعـال و

اين بي تفاوتي و عـدم اطمينـان كـافي و الزم بـه . بي خيالي و ترس و ذلت گشته اندعدم اعتماد و ه تضعيف هر چه بيشتر نهادهاي مردمي از بعد نظارتي سيستم هاي مدني و اجتماعي موجود منجر ب

سيستم كالن مديريت كشور را خواه يا ناخواه از تدبر در بازخوردها محروم و كنترلي گشته است و . نموده است

معرفي تشكل صنفي معلمان

3

در شهر شـيراز گـرد هـم آمدنـد و اولـين گـام 17/12/1380تشكل هاي معلمان براي اولين بار در از همان پيوسـتگي و ايجـاد . به انجام رسيدنظر اين تحقيق مي باشد اساسي در تحقق آن چه كه مد

شبكه ارتباطي منظم بود كه تشكل هاي معلمان در سال هـاي بعـد توانسـتند اقـداماتي سراسـري و . كشوري را به طور منسجم و متحد و يك شكل و يك پارچه رقم بزنند

يصـنف يتشكل ها يهماهنگ يشورامه اساسنادر زير براي روشن شدن قبله حركت اين تشكل ها اساسنامه هر تشكل به مثابه قطب نمايي است كه جهت و افق حركت مورد . مي آيد رانيا انيفرهنگ

: نظر موسسان و مخترعان آن را به خوبي نمايش مي دهد ايران فرهنگيانشوراي هماهنگي تشكل هاي صنفي اساسنامه : 1-1-2

و اهداف فصل اول كليات

1ماده صـنفي علمـي يـا صـنفي (شوراي هماهنگي تشكل هاي صنفي فرهنگيان ايران تشـكلي اسـت : نام

غير سياسي و غير انتظـامي كـه در ايـن اساسـنامه اختصـارا شـوراي همـاهنگي ناميـده ) تخصصي .مي شود

2ماده ها بنـابر تقاضـاي تشـكل دبيرخانه به صورت ثابت و به طور دوره اي در يكي از شهرستان: محل

. استاني يا شهرستاني جهت ميزباني با تصويب شوراي هماهنگي تعيين خواهد شد 3ماده

تابعيت 4ماده هماهنگي و پيگيري تصميمات تشكل هاي صنفي در جهت منافع فرهنگيان : هدف 5ماده

و به نحوي با وظـايف يكـي از طرح ها و برنامه ها و ساير اقداماتي كه در اساسنامه پيش بيني شده وزارتخانه ها يا سازمان هاي دولتي ارتباط دارد پس از كسب موافقت وزارتخانه يا سـازمان دولتـي

.ذيربط به مرحله اجرا در خواهد آمد

معرفي تشكل صنفي معلمان

4

فصل دوم شرايط و نحوه عضويت 6ماده پذيرفتن مفاد اساسنامه .1 محروم نبودن از حقوق اجتماعي .2

7ماده

اعضاي شوراي هماهنگي به كساني گفته مي شود كه داراي حق راي بـوده و مكلـف بـه پرداخـت حق عضويت مي باشند كه اين اعضاء شامل تشكل هاي صنفي مسـتقل و فرهنگيـان داراي مجـوز

.رسمي از وزارت كشور مي باشد

اركان شوراي هماهنگي فصل سوم 8ماده مجمع عمومي .1

زي شوراي مرك .2

بازرس يا بازرسان .3

مجمع عمومي –الف 9ماده

مجمع عمومي عاليترين مرجع تصميم گيري در شوراي هماهنگي مي باشد كه به صورت عادي يـا . فوق العاده تشكيل مي شود

مجمع عمومي جمعي است از نمايندگان تشكل هاي عضو كه بـا نامـه رسـمي : 1تبصره .نگي معرفي مي گرددتشكل مربوطه به شوراي هماه

پـس از تحقيـق و وزارت كشـور هر تشكل صنفي مسـتقل و داراي مجـوز از : 2تبصره تشكل هايي كه در شروع كار بوده و مراحل . بررسي دبيرخانه به عضويت پذيرفته مي شود

قانوني را جهت كسب مجوز طي مي كنند با نظر دبيرخانه مي تواننـد بـه صـورت نـاظر و . در جلسات شركت كنندبدون حق راي

هر يك از تشكل هاي عضو در مجمع عمومي داراي يك حق راي مي باشند و : 3تبصره . شعبات زير مجموعه تشكل هاي اصلي حق راي ندارند

معرفي تشكل صنفي معلمان

5

تعداد نمايندگان هر تشكل از تعداد كميسيون هاي انتخاب شـده تجـاوز نكنـد : 4تبصره )يين مي كندتعداد كميسيون ها را شوراي مركزي تع(

. در هر كميسيون از هر تشكل فقط يك نماينده حق شركت و راي دارد: 5تبصره

10ماده مجمع عمومي عادي با رعايت تشريفات مندرج در ضميمه هر سال دوبـار در مـرداد و اسـفند مـاه

براي رسميت جلسه حضور حداقل دو سوم كل اعضاء و بـراي تصـويب هـر . تشكيل خواهد شددر صورتيكه . اعضاي حاضر ضرورت دارد) نصف بعالوه يك(ي راي موافق اكثريت نسبي موضوع

روز تشـكيل و بـا هـر 15در دعوت نخست تعداد حاضر به حد نصاب نرسيد جلسه دوم با فاصله . تعداد حاضر در جلسه رسميت خواهد يافت

11ماده

:وظايف مجمع عمومي عادي ازرس يا بازرسان انتخاب اعضاي شوراي مركزي و يا ب .1

استماع و رسيدگي گزارش شوراي مركزي و بازرس يا بازرسان .2

بررسي و تصويب پيشنهادات شوراي مركزي .3

تعيين خط مشي كلي شوراي هماهنگي .4

تعيين حق عضويت ساالنه و تصويب ترازنامه و بودجه شوراي هماهنگي .5

ر بـا درج در روزنامـه ارسال دعوتنامه ها به صورت كتبي با پست سفارشي يا دورنگـا .6 كثيراالنتشار

تعيين روزنامه كثير االنتشار جهت درجم آگهي ها و دعوتنامه ها توسط مجمع عمومي .7

12ماده

:با شرايط زير تشكيل خواهد شد) تنامهارسال دعو(مجمع عمومي فوق العاده با رعايت تشريفات )بازرسان( با درخواست شوراي مركزي يا بازرس .1

يك سوم از اعضاء پنج تشكل عضو با درخواست .2دعوت براي مجمع عمومي فوق العاده كتبي بوده و حداقل تا دو هفتـه قبـل از : 1تبصره

. تشكيل آن به اطالع اعضاء خواهد رسيد

معرفي تشكل صنفي معلمان

6

مجمع عمومي فوق العاده جهت رسميت همان شرايط مجمع عمومي عـادي را : 2تبصره . خواهد داشت

فوق العاده با حداقل دو سـوم آراي موافـق از تعـداد ع عموميمجمتصميمات : 3تبصره . حاضر در جلسه معتبر خواهد بود

13ماده

:فوق العاده مجمع عموميوظايف تصويب تغييرات در مفاد اساسنامه .1

شوراي هماهنگي تشكل هاي صنفي معلمان ايران بررسي و تصويب انحالل .2

عزل عضو يا اعضاي شوراي مركزي .3در دستور كار مجمـع وزارت كشور عزل شوراي مركزي بايد با اطالع و موافقت : تبصره

. قرار گيرد

14ماده . مجامع عمومي توسط هيئت رئيسه اي مركب از يك رئيس و يك منشي و دو ناظر اداره مي شود

.اعضاي هيئت رئسه با اعالم قبولي نامزدي خود در مجمع انتخاب خواهند شد: تبصره

شوراي مركزي –ب 15ماده

نفـر عضـو 2نفر عضو اصلي و حداكثر 15شوراي مركزي داراي هيئت مديره اي مركب از حداكثر . علي البدل خواهد بود

جلسات شوراي مركزي با حضور دو سوم اعضاء رسـميت يافتـه و تصـميمات : 1تبصره . متخذه با اكثريت مطلق آراي موافق معتبر خواهد بود

اعضاي شوراي مركزي حداكثر دو هفته بعد از انتخاب شدن تشكيل جلسه داده : 2تبصره و از بين خود يك نفر رئيس ، يك نفر نائب رئيس و يك نفر خزانه دار انتخـاب خواهنـد

. حدود اختيارات آنها را آيين نامه مشخص مي نمايد. نمود بـت هـر يـك از شركت اعضاي شوراي مركزي در جلسـات آن ضـروري و غي : 3تبصره

اعضاء بدون عذر موجه و بدون اطـالع قبلـي تـا سـه جلسـه متـوالي در حكـم اسـتعفاي . عضو غايب خواهد بود

معرفي تشكل صنفي معلمان

7

در صـورت اسـتعفا يـا سـلب شـرايط از هـر يـك از اعضـاء شـوراي مركـزي : 4تبصره . عضو علي البدل مدت باقيمانده به جاي عضو اصلي انجام وظيفه خواهد نمود

اي هماهنگي عالوه بر جلساتي كه به طور مرتب و حداقل هر دو مـاه يـك شور: 5تبصره بار تشكيل خواهد شد بنا به ضرورت يا دعوت كتبي يا تلفني رئيس يا نائب رئيس تشكيل

فاصله بين ارسـال دعوتنامـه و يـا تلفـن و تشـكيل جلسـه . جلسه فوق العاده خواهد داد . روز خواهد بود 5شوراي مركزي حداقل

رئيس يا نائب رئيس شوراي مركزي و يا دبير اجرايي مي تواند نسبت به صدور : 6ره تبصاطالعيه يا دعوتنامه در موارد خاص كه در آيين نامه داخلي تصريح و مشخص خواهد شد

. اقدام نمايندشوراي مركزي با نظارت و مسئوليت رئيس متولي صدور بيانيه هـا و قطعنمامـه : 7تبصره

واهد بود و قطعنامه ها و بيانيه ها فقـط در صـورت تشـكيل جلسـه شـواري هاي شورا خ . هماهنگي قابل تغيير يا لغو خواهد بود

16ماده

انتخاب مجدد شـوراي . شوراي مركزي را براي مدت يك سال انتخاب خواهد نمود مجمع عموميداكثر دو ماه قبل مركزي براي دوره هاي بعدي بالمانع بوده و شوراي مركزي موظف است ظرف ح

از پايان تصدي خود انتخابات شوراي مركزي جديد را برگزار نمايد و نتيجه را يـك هفتـه قبـل از . پايان تصدي خود به وزارت كشور اعالم نمايد

روز قبل از اتمام دوره ، تشكل هاي عضو موظف هستند كه نماينده خـود را 15: تبصره . مايندبراي شوراي جديد ابقا يا معرفي ن

17ماده

شوراي مركزي نماينده قانوني شوراي همـاهنگي بـوده و وظـايف و اختيـارات آن بـه شـرح ذيـل :مي باشد

حفظ و حراست اموال منقول و غير منقول ، رسيدگي به حساب هاي شوراي هماهنگي و پرداخـت ز بانـك هـا، ديون و وصول مطالبات ، اجراي مصوبات مجمع عمومي ، افتتـاح حسـاب در يكـي ا

انجام تشريفات قانوني، تعقيب جريانات قضايي و مالياتي و ثبتي در كليه مراحل قانوني در محـاكم، ها ، قطع و وصل دعاوي از طريق سازش، در صـورت اقتضـا تعيين حكم و تعيين وكيل و عزل آن

يـا حقيقـي تفويض و واگذاري تمام يا قسمتي از اختيارات خود به هر شخص ديگر اعم از حقوقي

معرفي تشكل صنفي معلمان

8

به طور كلي شوراي مركزي مي تواند هر اقدام و معامله اي را كه ضرورت بداند در مورد . يا توكيلنقل و انتقال اموال غير منقول و تبديل به احسن يا رهن گذاري و فك رهن و استقراض به استثناي

مـاهنگي مـي باشـد بـه نـام شـوراي ه مجمع عمـومي فروش اموال غير منقول كه مستلزم تصويب . انجام دهد

جز درباره موضوعاتي كه به موجب مفاد اين اساسنامه و اخذ تصـميم و اقـدام : 1تبصره درباره آن ها و صالحيت خاص مجامع عمومي است شوراي مركزي كليـه اختيـارات الزم ــنامه و ــدرج در اساس ــدود موضــوعات من ــت ح ــر رعاي ــروط ب ــور را مش ــراي اداره ام ب

. را دارا مي باشد آيين نامه داخلي كليه اسناد و اوراق بهادار و تعهد آور با امضاي رئيس شوراي مركزي يـا نائـب : 2تبصره

. رئيس و خزانه دار با مهر دبيرخانه شوراي هماهنگي معتبر خواهد بود

بازرسان –ج 18ماده

ن علي البدل براي مدت عادي سه نفر را به عنوان بازرس اصلي و يك نفر را به عنوا مجمع عمومي . يك سال انتخاب خواهد نمود

19ماده

:وظايف بازرس يا بازرسان به شرح زير است مجمع عموميبررسي كليه اسناد و اوراق مالي شوراي هماهنگي و تهيه گزارش براي .1

مطالعه گزارش ساالنه شوراي مركـزي اعـم از مـالي و غيـر مـالي و تهيـه گـزارش از .2 كزي براي اطالع مجمع عموميعملكرد شوراي مر

گزارش هرگونه تخلف شوراي مركزي از مفاد اساسنامه به مجمع عمومي .3

بازرسان مسئول رسيدگي به تخلفات و عدم اجراي مصوبات شوراي هماهنگي هستند .4 .و موظفند گزارش خود را به شوراي مركزي ارائه دهند

20ماده

مالي و غير مالي در هر زمان بـدون قيـد و شـرط بـه كليه اسناد و مدارك شوراي هماهنگي اعم از . وسيله شوراي مركزي جهت بررسي در دسترس بازرس يا بازرسان قرار مي گيرد

معرفي تشكل صنفي معلمان

9

بودجه و موارد متفرقه –د 21ماده

بودجه شوراي هماهنگي از طريق جمع آوري هدايا ، اعانـات ، قبـول وصـيت ، وقفـه و نيـز حـق .مي شود عضويت تشكل هاي عضو تامين

بايـد بـه اطـالع 21دريافت هرگونه هديه و اعانه و كمـك منـدرج در ذيـل مـاده : تبصره شوراي هماهنگي برسد هر نوع دريافتي خارج از طبقه فوق تخلف محسوب مـي شـود و

. شوراي هماهنگي در قبول يا رد كمك ها مختار است

22ماده ثبت و شرح و بيالن آن در پايـان هـر سـال مـالي درآمد و هزينه شوراي هماهنگي در دفاتر قانوني

. قانون فعاليت احزاب و جمعيت ها ارائه خواهد شد 10جهت بررسي به كميسيون ماده كليه دفاتر مالي شوراي هماهنگي در مواقع مراجعه مامورين ماليـاتي در اختيـار : 1تبصره

. آنان قرار خواهد گرفتمنطبق با سال هجـري شمسـي بـوده و همـواره بـه سال مالي شوراي هماهنگي: 2تبصره

. پايان اسفند ماه ختم مي شودكليه وجوه مازاد برهزينه هاي شوراي مركـزي در حسـاب مخصوصـي بـه نـام : 3تبصره

. شوراي هماهنگي نزد يكي از بانك هاي رسمي كشور جمهوري اسالمي ايران خواهد شد

23ماده . ته هاي رسمي در دبيرخانه شوراي همـاهنگي نگهـداري مـي شـود كليه مدارك ، پرونده ها و نوش

مكاتبات رسمي شوراي مركزي به امضاي رئيس شوراي مركزي و در غياب او نائب رئيس شـوراي . مركزي و يا دبير اجرايي و مهر دبيرخانه شوراي هماهنگي خواهد بود

رتيب تاريخ ثبت مصوبات و صورت جلسات هيئت مديره در دفاتر مخصوص به ت: تبصره . و به امضاي اعضاي ذيربط خواهد رسيد

24ماده

هرگونه تغييري در مفاد اساسنامه و اعضـاي شـوراي مركـزي در صـورتي معتبـر خواهـد بـود كـه . قانون فعاليت احزاب و جمعيت ها باشد 10تصويب كميسيون ماده

معرفي تشكل صنفي معلمان

10

ص صـاحب امضـا و محل دبيرخانه و اقامتگاه اعضـاي شـوراي مركـزي و اشـخا : تبصره تغييرات بعدي آن بايد به اطالع وزارت كشور برسد و ماداميكه اطـالع داده نشـده اسـت

. استناد به آن معتبر نخواهد بود

25ماده شوراي هماهنگي داراي مهر و آرم مخصوص خواهد بود كه متن و آن با تصـويب هيئـت مـديره و

. تهيه و استفاده خواهد شد شور وزارت كمجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمي و شوراي مركزي در حفـظ و حراسـت از مهـر و آرم شـوراي همـاهنگي مسـوليت : تبصره

. قانوني خواهد داشت

26ماده انتشار هرگونه نشريه پس از كسب اجـازه از وزارت فرهنـگ و ارشـاد اسـالمي و تحصـيل پروانـه

. شودانتشار با رعايت كامل قانون مطبوعات انجام مي

فصل چهارم انحالل 27ماده

فوق العـاده هيئـت تصـفيه اي انتخـاب و ايـن مجمع عموميدر صورت انحالل شوراي هماهنگي هيئت موظف خواهد بود پس از اداي ديون و وصول مطالبات شوراي مركزي نسبت بـه واگـذاري

كور موظف است يك نسخه از هيئت مذ. اموال و امالك در جهت امور رفاهي فرهنگيان اقدام نمايد . قانون فعاليت احزاب و جمعيت ها ارسال دارد10شرح كامل آن را جهت بررسي به كميسيون ماده

28ماده

در 1384تبصـره بـوده كـه در ارديبهشـت مـاه 27ماده و 28اين اساسنامه مشتمل بر چهار فصل و د تجديـد نظـر قـرار گرفتـه و بـه Ĥيي تشكل هاي صنفي فرهنگيان كشور در كرمانشـاه مـور مگرده

.تصويب رسيد

معرفي تشكل صنفي معلمان

11

رويكرد جهاني : 1-1-3تشكل هاي صنفي معلمان با مطالعه و تحقيق در افق هاي بين المللي سنديكاهاي كـارگري سراسـر

بـين المللـي هاي غير دولتي كشورهاي توسعه يافته اندك اندك با نهاد مـدني جهان و خصوصا نهاددر جريـان فعاليـت هـاي eiهمچنـين . آشنا شـدند Education International آموزش بين الملل

تشكل هاي صنفي معلمان قرار داشت و اخبار مربوط به فعاليت هاي مدني و غير دولتي معلمـان را اين نهاد بين المللي در پي برخوردهاي قضايي و امنيتي با فعاالن صـنفي معلمـان . پيگيري مي نمود

ارسال نامه هايي رسمي و بـين المللـي بـه با 1386ه ويژه در اسفند ماه سال و ب 1382در سال هاي اتحاديـه مقننـه اعتـراض رئيس جمهور ، وزارت خارجه و رونوشت براي رهبري و قوه قضـائيه و

فع تمامي موانع قضايي و امنيتي از سر راه معلمان و فعاالن تشكل جهاني آموزش را اعالم نمود و ردر يكي از اين نامه ها دبيـر كـل آمـوزش بـين الملـل از . خواستار شدايران را هاي صنفي معلمان ا را امضـاء حقوق بشر كه ايران نيز تمام آن هـ مندرج در اعالميه جهاني قوانين دولت ايران عمل به

حقوق مربوط به آزادي تشـكيل . نموده است و متعهد به پايبندي به آن ها شده است را تقاضا نمود ...تجمعات و سنديكاها

پنجمين كنگره جهاني آموزش و پـرورش بـين الملـل در پس از اين آشنايي بود كه در آستانه آغاز

زمينـه را بـراي با ايجاد ارتبـاطي فعـال و مسـتقيم تشكل هاي صنفي معلمان ايران توانستند برلين .بين الملل فراهم آورند آموزش و پرورش شركت نماينده تشكل هاي صنفي در كنگره

كه در دعـوت نامـه ارسـالي از محمد خاكساري مدير مسئول و صاحب امتياز هفته نامه قلم معلم

نماينـده اي كـه از قبـل بـه جهـت فعاليـت هـاي اتحاديه جهاني معلمان بـه عنـوان طرف دبيركل و بـراي ده شـناخته شـ eiمطبوعاتي تخصصي در زمينه حقـوق صـنفي كـارگران آموزشـي بـراي

پنجمـين نمايندگي تشكل صنفي معلمان ايران پسنديده مي باشد ، مـورد دعـوت بـراي شـركت در .قرار گرفت كنگره جهاني آموزش و پرورش بين الملل در برلين

ديگـر تشـكل هـاي ايشان پس از اعالم موضوع به هيئت مديره كانون صـنف معلمـان در تهـران و

راي و نظر هئيت مديره به عنوان نماينده تشكل هاي صنفي معلمان صنفي در اقصي نقاط كشور ، با » معرفي تشكل هاي صنفي معلمان ايران«محمد خاكساري درباره . براي اخذ ويزا و سفر اقدام نمود

هـا جايگاه آنو آموزش و پرورشبا رويكرد بين المللي و همچنين نظريه سازمان هاي جهاني كار و :كه در پي براي روشن شدن هر چه بيشتر موضوع ارائه مي گردد مطالبي را نقل مي نمايد

معرفي تشكل صنفي معلمان

12

دولت ها

كار فرمايان

هاياتحاديه كارگران

I.L.O

درباره كار دارد) I.L.O(نظريه اي كه اي ال او هـاي ما پيش خودمان فكر مي كرديم كه مسئله كـار و كـارگر مسـئله محـدودي اسـت بـه كـارگر

رگر مـثال معلـم هـا، پزشـك هـا و حقـوق بگيرهـاي ديگـر را كـا ... ساختماني، خـدماتي، فنـي و شايد به اين خاطر كه همان طور كه مي دانيد در ايـران كارمنـدان زيـر نظـر خـدمات . دانستيم نمي

كارمندان يك دسـته هسـتند و زيـر نظـر . درماني هستند و كارگراني كه زير نظر وزارت كار هستندداريـم ايـن اما آنجا گفتند كه تعريفي كه از كار. سازمان بازنشستگي و كارگران زير نظر وزارت كار

:است كه . يك مجموعه اي از افراد با يك كارفرما كه قرار داد نسبت به يكديگر كـاري دارنـد

حاال مي خواهد معلم باشد، معلم با يك مدرسه باشد، دكتر باشد، يك تعداد كـارگر منظـور از . و منظور فقط كارگراني كه مد نظر ما بود، نيست... باشند، مهندس باشند

ارفرما رابطه بـين كارفرمـا و يـك مجموعـه اي مـي باشـد كـه قـرار داد كارگر و ك هر كار فرمايي كه بـا يـك تعـداد افـراد كـار . مي بندند تا كاري را به انجام برسانند

.مي شود "حقوق كار"مي كند، مجموعه اي او شامل

مخاطبين سازمان جهاني كاررتي اتحاديه كار زير نظر سازمان ملل اسـت كـه سازمان اي ال او زير نظر سازمان ملل است به عبا

ايـران . يك گروه دولت ها عضـو هسـتند . سه گروه هستند. نيز سه گروه عضويت دارند I.L.Oدر . يك گروه كارفرماها هستند و گروه سوم اتحاديه ها هستند. هم از عضوهاي قديمي است

معرفي تشكل صنفي معلمان

13

نظام سازمان ملل متحد

سازمان هاي

وابسته

ديوانبين المللي

دادگستري

دبير

خانه

شوراي تصادياق و اجتماعي

شوراي

امنيت

مجمع

عمومي

اصالح روابط بين اتحاديـه هـا، كارفرماهـا و دولـت هـا يعني اين كه اي ال او مسئول بررسي وايران از اعضاي قديمي اي ال او است و نيز سازمان آموزش و پـرورش بـين الملـل از . مي باشد

اتحاديه كار شاخه هاي مختلفي دارد ، اتحاديـه حمـل و . زير مجموعه هاي اتحاديه كار مي باشد .ز زير شاخه هاي اي ال او استو آموزش هم ا... نقل ، اتحاديه آموزش و

"دياگرام نظام سازمان ملل متّحد "

"دياگرام شوراي اقتصادي و اجتماعي سازمان ملل متحد و زير مجموعه هاي آن "

شوراي اقتصادي و اجتماعي

موسسات ديگر نهادها تخصصي

كميسيون هايمنطقه اي

كميسيون هاي اجرايي

معرفي تشكل صنفي معلمان

14

"اعي سازمان ملل متحد موسسات تخصصي مستقل ، زير نظر شوراي اقتصادي و اجتم "

سازمان ملل متّحد موسسات تخصصي شوراي اقتصادي و اجتماعي

سازمان بين المللي كارI.L.O

سازمان غذا و كشاورزي

مان آموزشي، علمي و فرهنگي ساز

سازمان بهداشت جهاني

گروه بانك جهاني

صندوق بين المللي پول

سازمان بين المللي هواپيمايي كشوري

سازمان بين المللي دريانوردي

اتحاديه بين المللي مخابرات

اتحاديه جهاني پست

سازمان جهاني هواشناسي

لي مالكيت فكري سازمان بين المل

صندوق بين المللي توسعه كشاورزي

سازمان توسعه صنعتي سازمان ملل متحد

نسازمان بين المللي آوار گا )منحل شد 1952از سال (

هيئت بين المللي كنترل مواد مخدر

معرفي تشكل صنفي معلمان

15

" I.L.Oنمودار روابط سازماني اتحاديه جهاني كار "

حقوق سه جانبه كار چيست؟آنجا بحث . در نتيجه چون ايران عضو اي ال او است، به طور غير مستقيم عضو ايي اي نيز مي شود

حقوق سه جانبه چيست؟. ر كاري وجود داردشد كه يك حقوق سه جانبه براي هر كارگر و ه )سازماندهي(حق داشتن اتحاديه .1حق برگزاري تجمع و تحصن براي احقاق حقوق كارگران و داشـتن .2

شرايط مناسب كاري

حق مذاكره براي شرايط بهتر كار تحت عنوان قراردادهاي جمعي .3

معرفي تشكل صنفي معلمان

16

جمهوري اسالمي ايرانقانون اساسي حقوق مدني ما در

وقتـي بـه قـانون . است كه مي گويد حقوق سه جانبه براي كارگر وجـود دارد 32و 58ظاهرا ماده قانون اساسـي 27و 26اصل . اساسي جمهوري اسالمي ايران نگاه مي كنيم همين حقوق را مي بينيم

) 26(.ه استهم حق برخورداري از تشكل و هم حق برگزاري تجمع را به صراحت صحه گذاشتاين دو اصل در قانون اساسي ما ، خيلي مهم هستند، اين ها از محدود قوانيني هستند كه در انتهـاي

حق تشكيل انجمن ها و حق تجمـع . "شرايط آن را قانون معين مي كند"آن قانون گذار نياورده كه ملت، مجلس شـورا و ببينيد در بعضي قوانين ، به طور مثال درباره حقوق. را به صراحت مي گويد

اما در ايـن بـاره "حدود و ثغور آن را قانون معين مي كند"مي بينيم كه قانون گذاري مي نويسد ... . مي بينيم كه هيچ چيزي گفته نشده

تنها وقتي تفسير قـانون را . با رجوع به راي و نظر قانون گذاران به تفسير اين قانون پي خواهيم برد . يم آن كساني كه به اين قانون راي دادند، چه چيزهايي را مد نظر داشتندمتوجه مي شويم كه بدان

مشروح مذاكرات تصـويب قـانون اساسـي در "جلد كتاب موجود است كه مربوط به 3در اين باره .در اوايل انقالب مي باشد "مجلس شوراي اسالمي

ـ 27و 26درباره اصل د مجـوزي بگيريـد و تجمعـي شما هيچ جا نمي بينيد كه قانون گذاري بگويفقط گفته شده . اگر مي خواست مجوز گرفتن در كار باشد خوب مي گفتند و مي نوشتند... كنيد و

يعنـي اگـر تجمعـي برگـزار بشـود، . كه تجمع بدون حمل سالح باشد و خالف مباني اسالم نباشد .حمل اسلحه نداشته باشد و خالف مباني اسالم هم نباشد، مجاز است

فانه مسئله اي كه با آقايان داريم اين است كه اين حق ملت و اين اصل گرانقدر قانون اساسـي متاس مجـوز گرفتـه وزارت كشور را قبول نمي كنند و ادعا مي كنند كه برا ي برگزاري تجمعات بايد از

حتي گفته ايم خودتان يـك وقتـي را . شود و وزارت كشور هم به هيچ عنوان به ما مجوز نمي دهدبـراي ! مشخص كنيد حتي براي چند سال آينده كه ديگه مطمئن باشيد امنيت ملي به خطر نمي افتد

. همان موقع مجوز به ما بدهيد، اما ابا مي كنند

اعالميه جهاني حقوق بشرحقوق مدني ما در اعالميه جهـاني حقـوق 20قانون اساسي جمهوري اسالمي ايران بسيار مشابه ماده 27و 26اصل

:آنجا كه بيان مي دارد. بشر مي باشد . هر كس حق آزادي تجمع و تشكل مسالمت آميز را دارد )1( . هيچ كس را نمي توان مجبور به تعلق به تشكلي كرد )2(

معرفي تشكل صنفي معلمان

17

گفت و گو با آقاي گاي رايدرصحبت هايي كه به صورت دوستانه انجام مي شد به اين صورت بود كـه دور ميـز مـي نشسـتند و

قاي گاي رايدر خيلي حساسيت داشت روي تاريخچـه كـانون صـنفي معلمـان آ. صحبت مي كردند ايران و تشكل هاي صنفي معملمان يعني اكثر سواالتش اين بود كه چطور كانون را تشكيل داديد؟

از چه وقت اين اتحاديه را تشكيل داديد؟ چه فعاليت هايي مي كرديد؟

ارتباط شما با حكومتتان تا به حال چگونه بوده؟و تشـكل صـنفي كانون صـنفي معلمـان ايـران وزه سواالت بيشتر در اين زمينه بود كه ببينند آيا ح

وابستگي به دولت و احزاب دادند يا خير؟چراكه از اصلي ترين و مهمترين مسائل براي آموزش بين الملل و براي شروع عضويت اتحاديه اي

. دو مسئله مهم مي باشد e.iدر .كل نبايد به احزاب وابستگي داشته باشداتحاديه و تش: يك .فعاليت اتحاديه ها صنفي باشد نه سياسي: دوم

دقيقه به طول انجاميد و موضوع صـحبت بيشـتر روي شـكل گيـري 15بحث با گاي رايدر حدود كانون صنفي با تشـكل هـاي صـنفي تفـاوت هـايي دارد، : گفتم كه. بود كانون صنفي معلمان ايران

امـا تشـكل , معلمان ايران اتحاديه اي است كه چند تا نماينده در سراسـر ايـران دارد كانون صنفيتشكل هستند كه كنار هم آمـده انـد و مجموعـه اي بـه نـام 40هاي صنفي معلمان مجموعه اي از

به طور مختصر به ايشان تاريخچه تشكل هـا . را تشكيل داده اند "تشكل هاي صنفي معلمان ايران" : سپس پرسيدند كه. اينكه چطور تشكيل شده اندرا گفتم و

يعني اجازه مي دهيد كه با شما همكاري داشـته آقاي خاكساري ما تا چه مقدار به شما كمك كنيم؟چون مسئله آقاي منصور اسانلو كه به ايران آمده بودند و بعد از مدتي دسـتگير شـده بودنـد باشيم؟

اگـر د كه شما به ما بگوييد كه چه مقدار ما حمايت بكنيم؟مي گفتن. خيلي ايشان را نگران كرده بود . براي شما خطر دارد بگوييد كه ما از شما حمايت نكنيم

مسئله اي كه وجود دارد در ايران مسئله پرونده هاي قضـايي . من گفتم كه مسئله شخص من نيستري، تبعيـدي هـايي كـه است كه براي معلمان به وجود آورده اند، احكام صادر شده از تخلفـات ادا

به آقاي گاي رايدر گفتم كه اگر به ما در ايران حق برگزاري تجمع بدهند مـا خودمـان ... هستند و مي توانيم به خودمان مي توانيم به كمك همكارانمان و تعامل با دولت خواسته هايمـان را بگيـريم،

كنند كه هـر اعتراضـي كـه انجـام ولي متاسفانه چون برخي از مسئولين ديد امنيتي دارند و فكر مي

معرفي تشكل صنفي معلمان

18

شود پشت آن يك توطئه اي است و قضيه از خارج از كشـور آب مـي خـورد، ايـن حـق مسـلم و در صورتيكه اين مشكل يك مشكل داخلي اسـت و نمـي شـود كـه . قانوني را از ما سلب كرده اند

اتـالف . شـود الپوشـاني "امنيت ملـي "سوء مديريت برخي از مسئولين با سنگر گرفتن پشت واژه سرمايه كنند، رابطه بازي كنند، رانت خواري كنند و به انواع و اقسام گوناگون برخي از مشكالت را

اقـدام عليـه "بگوينـد شـما . نگذارند... براي كشور و مردم رقم بزنند و ما بخواهيم اعتراض بكنيم شكلي بـا مسـئولين مملكـت آيا شما م :در جريان گفت و گو ايشان گفتند كه. كرده ايد "امنيت ملي

تان داريد؟ مـثال االن بهتـرين كسـاني كـه بـه مـا جـواب . گفتم نه، ما مي توانيم با مسئولين ارتباط برقرار كنيم

اسالمي است ولي متاسفانه وزيرمان با وجود اينكـه چنـدين نامـه نوشـتيم شوراي مي دهند مجلس مه قلم معلم نيز بارها درج شد، تمام تشـكل اين حقيقتي است كه در هفته نا. جواب ما را نمي دهد

: هاي صنفي نيز گفتند كه ."يك جواب كتبي هم به ما ندادندحتي تا نامه به وزير آموزش و پرورش نوشتيم 5ما "

آنجـا . با مجلس و حتي با رئيس جمهور هم آن موقعي كه هنوز انتخاب نشده بودند مالقات داشتيم ه ديگر اين است كه بعضي از تشـكل هـا مجـوز سياسـي دارنـد و مشكالت معلمان را گفتيم، مسئل

مي آيند در كار صنفي ما دخالت مي كننـد و آن اعتبـار و موقعيـت كـانون هـاي صـنفي را خـراب بعالوه در آن سخنراني كوتاه هم گفتم كه در اين مدت چند صد ساله از مشروطه بـه ايـن . مي كنند

يا نهادهاي صـنفي زيـر . يك نهاد صنفي مستقل بوده ايم طرف در كشور ما كمتر شاهد شكل گيريمـا بـه دنبـال يـك . شاخه احزاب سياسي بوده اند يا به گونه اي دولت ها آنها را هدايت مي كردند

تشكل صنفي هستيم كه مستقل باشد، حاال مي خواهد وقت دولـت آقـاي خـاتمي باشـد يـا آقـاي .احمدي نژاد يا هر كس ديگر

ها و مطالبات داريم و اين خواسته ها را از مخاطبـان خـود مـي خـواهيم، بعـالوه يكسري خواسته به تشكل ها ي صـنفي و احـزاب سياسـي 10وظيفه دارد كه از طريق كميسيون ماده وزارت كشور

. مجوز فعاليت بدهد ما چگونه مي توانيم به شما كمك كنيم؟: پرسيدند كه I.L.Oدبير كل

مسلما كشورهايي وجود دارند كه مسـائلي . ب خود را به ما انتقال بدهيد گفتم شما مي توانيد تجار همچون مسائل ما را داشته اند آنها براي حل مسئله خود چه كار كرده اند؟

تنها كه ما نيستيم كـه چنـين مسـئله اي داريـم احتمـاال كشـورهاي . اين را در اختيار ما قرار بدهيدنوبي و بسياري از كشورهاي آسـيايي مسـائل مثـل مـا را جنوب شرق آسيا ، كشورهاي آمريكاي ج

تجربيات خود را به ما بگوييد كه ما چگونه مي توانيم بهتر با مسئولين تعامل داشته باشيم؟ . دارند

معرفي تشكل صنفي معلمان

19

چگونه مي توانيم با معلمين و اعضاء تشكل ها ارتباط بهتر داشته باشيم؟ زشي را انتقال بدهيم؟ چگونه مي توانيم مفاهيم حقوق كار و مهارت هاي آمو

در ايران بـر دو اصـل روش تشكل هاي صنفي معلمان و نيز به آقاي گاي رايدر توضيح دادم كه :استوار است

گفت و گو و مذاكره .1

آنقدر گفت و گو و تعامل مي كنيم تا ببينيم باب گفـت و گـو تـا كجـا جايي كه ببينيم باب گفت و گـو بسـته شـده ) اصل اول. (پيش مي رود

. ديگر آنجا كار دوم را مي كنيم . مقداري اعتراض مـدني از قبيـل تحصـن يـا تجمـع برگـزار مـي كنـيم .2

.تا به مسئوالن يك مقداري هوشياري بدهيم ) اصل دوم(

در دولت قبلي ما را متهم مي كردند كه جناح راست شـما را تحريـك .اين نشان از استقالل ما داردايـن رفتـار دو . كه جناح چپ شما را تحريك مي كنـد عا مي كنندمي كند و در دولت كنوني هم اد

مـي كننـد و فعاليـت كانون ها در چهار چوب صـنف . داردطرف سياسي با ما نشان از استقالل ما .آنها را مطالبه مي كنند و بر طبق قانون و راه كارهاي قانوني يك سري مطالبات صنفي دارند

مطالبات معلمان ، فقط دو كلمه :دو كلمه ، فقط دو كلمه. خالصه آن مطالبات رفع تبعيض است

رفع تبعيض. مي گوييم كه در آموزش و پرورش و نسبت بـه معلمـان و سـاير كاركنـان دولـت تبعـيض نباشـد

ايـران امـروز در آيينـه مباحـث "پدر توسعه ايران در كتـاب ارزشـمند مرحوم دكتر حسين عظيميبراي دست يابي به توسعه كشـور اذعـان آموزش و پرورش ي و مهم به نقش بسيار اساس "توسعه

.مي نمايند. كه شما اگر برگرديد ممكن است دسـتگيرتان كننـد آقاي گاي رايدر خيلي نگران من بودند و اين

من مسئله اي ندارم، مسئوالن هم تمام سخنراني هاي من را ديده اند، گفت و گوهاي من را ": گفتم .ي دانند كه ما در هفته نامه قلم معلم به طور شفاف همه اين مسائل را گفته ايمديده اند و م

معرفي تشكل صنفي معلمان

20

جلسات ما به طور علني است، ما اصال جلسه مخفي نداريم و هر فردي مي تواند در جلسـات مـا بعـد گفتنـد كـه در ايـن دو سـاله .فقـط نگرانـي ايشـان مسـئله برگشـت مـن بـود . "شركت كند

ران و در مورد كارگران و اتحاديه ها فعاليت هايي را انجام بدهند، ولي موانعي مي خواستند بيايند اي . وجود دارد كه نتوانسته بودند به ايران بيايند

بعد از اتمام مالقات با گاي رايدر دو نشست ديگر داشتيم كه من از آنها دعوت نكردم، آنهـا از مـن نـه . شـود كـه از آدم بخواهنـد و آدم دفـع كنـد خوب نمي. خواستند كه مذاكره با آنها داشته باشيم

اخالق انساني است و نه اخالق اسالمي و ديني است كه در يك محـيط آموزشـي و نـه سياسـي از در اين مدت چهار روز كه آنجا بـودم اصـال در گفـت و . شما مالقات بخواهند و جواب رد بدهيد

رباره اينكه اين دولت خوب اسـت گوهاي پنل ها و نه جاي ديگري بحث و گفت و گوي سياسي د .هيچ كدام از اين قضايا را در مسئله كنگره نديدم. و آن دولت بد است نديدم

مـثال در فيليپـين يـك عـده از معلمـانش را . بحث فقط مسائل آموزشي بود و مسائل معلمـان بـود يي بـراي معلمـان و در كلمبيا معلمان را زنداني مي كنند يا جاهاي ديگر آزار و اذيت ها. مي كشتند

. هر كدام يك جوري برنامه اي سر معلمان در مي آورند. فعاالن صنفي آنان رقم مي زنندمثال پس اگر اين طور است نماينده ونزوئال كه . شما هم تا نيايي آنجا و تاثير گذار نباشي، نمي شود

نمايندگان السـالوادور، در صورتي كه ! كشورش االن با كشور ما ارتباط دارند هم مي گفت نمي آيم شـما تـا حضـور پيـدا نكنيـد . اكثر كشورها نماينـدگي دارنـد . مكزيك و ديگر كشورها انجا بودند

قبل از رفتن به كنگره مسئله اي را آقايان مطرح كرده بودند كه ايـي اي . نمي توانيد تاثير گذار باشيد . وابسته است و هدايت شده است و وابستگي به صهيونيست دارد

در مالقاتي كه با گاي رايدر رئيس فدراسيون كارگران جهان، دبير كـل آمـوزش بـين الملـل، خـانم داشتم به ايشان گفـتم كـه آقايـان ) مسئول حقوقي اي تي سي يو( و خانم كاالما) معاون رئيس(جين

.مي گويند شما هدايت شده هستيد، به من جواب بدهيدهايمان فقط دو مسئله آموزش دانش آموزان و معلمـان و پاسخ دادند كه ما در بحث و گفت و گو

. حقوق كارگر را داريم e.iبـه شـما گفتـه انـد كـه ": به طور دقيق تر در مالقاتي كه با خانم جين داشتم، ايشـان گفتندكـه

كشور ذي نفوذ نوشتيم و خواسـتار 3نامه به 3وابسته است ولي ما در جريان جنگ اسرائيل با لبنان شديم و گفتيم كه اين جنگ ها باعث مي شود كـه بچـه هـا و معلمـان كشـته بشـوند و قطع جنگ

االن هـم در .اگر ايي اي وابسته است پس چطور گفته كـه جنـگ نبايـد باشـد . آموزش ضربه ببيندعراق ما اعتراض داريم كه نبايد جنگ باشد چراكه بچه ها كشته مـي شـوند، در ايـن بـين آمـوزش

".آموزان نمي توانند درس بخوانند مختل مي شود و دانش

معرفي تشكل صنفي معلمان

21

بحث و گفت و گوهايي كه آنجا انجام دادند و من در آنهـا . ايي اي دغدغه اين گونه مسائل را دارد . دقت كردم، نديدم كه مسائل سياسي مطرح باشد

بر اساس دو اصل مهم eiبررسي تقاضاي عضويت كانون توسط ايشان هم شبيه گاي رايدر صحبت كردند و گفتند كه دارند پرونده بعد مالقاتي هم با كاالما داشتيم،

نيز مذاكراتي دارند ، با مسئوالن دولت ايـران و گفـت و . ايران را از لحاظ حقوقي پيگيري مي كنندكـانون صـنفي بنده هم مسئله اي را كه . گو مي كنند تا به گونه اي بتوانند مسائل ايران را حل كنند

پاسـخ دادنـد كـه تقاضـاي . را مطـرح كـردم e.iوهان آن بود مبني بر عضويت در خ معلمان ايران . عضويت در ايي اي مراحلي دارد

هـاي صـنفي كـانون بايد عملكرد اتحاديه را بررسي كند و تحقيق كند كـه e.i: اينكه اول

. معلمان ايران وابستگي به قدرت سياسي حاكم نداشته باشند

. وابستگي به احزاب سياسي نداشته باشند : اينكه دوم

و اين مسئله خيلي نزديك به اساسـنامه شـوراي همـاهنگي تشـكل هـاي صـنفي فرهنگيـان ايـران اساسنامه كانون صنفي معلمان نوشته شده است كـه 15در ماده . اساسنامه كانون صنفي معلمان است

."يچ تشكل سياسي و حزبي باشدعضو هيئت مديره كانون صنفي معلمان حق ندارد ، عضو ه"

بـه خـاطر عـدم كـانون صـنفي معلمـان بعالوه . دنبال مي كند e.iيعني اجرايي همين نظريه اي كه وابستگي به قدرت هاي سياسي حاكم و احزاب سياسي و پافشاري بر مواضع انتقـادي و اسـتقاللي

ر مالي و چه از نظر اجتمـاعي چه از نظ. خود همواره هزينه هاي بسيار سنگيني پرداخت كرده استاين است كه خواسته ايم به آقايان ثابت كنيم كه ما نمي خـواهيم دسـت افـزار احـزاب ...و قضايي

ي بهبود يك سري خواسته ها تشكل هاي صنفي معلمان. سياسي باشيم ما مي خواهيم مستقل باشيم ... بشود و و حل گفت و گ ند كه اين مسائل باخواستار دهنده سيستم آموزشي دارند و

معرفي تشكل صنفي معلمان

22

ن ايران تاريخچه تشكل هاي صنفي معلما

23

تشكل هاي صنفي معلمان ايران تاريخچه: 1-2سيستم گروهي از معلمان غير منفعل و اجتماعي و مدني و مسئوليت پذير و تالش گر براي اصالح

هم زمان با مختصر توجه دولت به امر نهادهاي مدني ، گرد هـم جمـع 78از سال آموزشي كشور ، وده و مجوز و پروانه فعاليت انجمن هاي صـنفي نم» كانون صنفي معلمان«شدند و اقدام به تاسيس

.اخذ كردند وزارت كشور و غير دولتي معلمان در سراسر كشور را از همچنين در پي آن ديگر تشكل هاي معلمان با رويكرد صنفي و تخصصي و با تاكيـد بـر برائـت از

و گروه هايي از عالوه بر آن انجمن ها. ورود در قدرت سياسي در اقصي نقاط كشور تاسيس شدندمعلمان كه مجوز فعاليت سياسي داشتند و براي ورود بـه قـدرت سياسـي دسـت بـه تـالش هـاي

) NGO(گوناگوني مي زدند ، پس از مشاهده مقبوليت و پذيرش نهادهاي غير دولتي و صرفا صـنفي امـا سـابقه ...را در كنار كانون هـاي صـنفي جـا كننـد خودتوسط قاطبه معلمان به تكاپو افتادند تا

تاريخي فعاليت هاي سياسي آن ها هرگز اجازه اين تغيير رنـگ را بـه آن هـا نـداد و تشـكل هـاي حضـور آن هـا در معلمي سر بـاز زدنـد و از –تشكل هاي سياسي صنفي معلمان ايران از پذيرش در ذيـل خالصـه اي از برخـي از . ممانعت بـه عمـل آوردنـد ... ها و جلسات و شوراها و نشست

:ارائه مي شود شوراي همانگي تشكل هاي صنفي فرهنگيان ايرانعاليت هاي ف 17/12/1380شروع فعاليت تشكل هاي صنفي در روز جمعه .1

تصميم گرفتنـد بـدون وابسـتگي . با حضور چند تشكل در شهر شيراز اعالم موجوديت كرد محـور . غاز كننـد دولتي و حزبي حركت جديدي را در عرصه فعاليت مستقل صنفي معلمان آ

اصلي اين همايش بر صنفي بودن و پرهيز از سياست زدگي بود و پيام آن اتحاد و همبسـتگي .معلمان تا رسيدن به حقوق خود بود

برگزار شد 27/2/1381دومين همايش در شهر اصفهان در تاريخ .2

محور اصلي اين نشست بر اجراي صحيح طـرح انتخـاب مـديران مـدارس توسـط معلمـان، و همچنين به مسئوالن وزارت كشور صدور پروانه فعاليت تشكل هاي صنفي معلمان توسط

هشدار دادند چنانچه مسئله اي براي تشكل هاي صنفي به وجود آيد، تمـامي تشـكل هـا بـه .صورت متحد واكنش نشان خواهند داد

.بود 1381مرداد 24و 23سومين همايش در شهر مشهد در تاريخ .3

روز جهاني معلم و همبستگي با معلمان جهان و) اكتبر 5( مهر ماه 13همايش بر ن اي . بر بيمه درماني معلمان تاكيد داشت

ن ايران تاريخچه تشكل هاي صنفي معلما

24

.در تهران تشكيل شد 16/2/1381چهارمين همايش در تاريخ .4

از نكات برجسته اين همايش ، طرح تشكيل اتحاديه صنفي سراسـري فرهنگيـان و تصـويب .تامين امنيت شغلي معلمان شدند همچنين خواهان. ي بوداساسنامه تشكل هاي صنف

در تهران 3/3/1382پنجمين همايش در تاريخ .5

بعالوه تجمع . بود "روز معلم در ايران"ارديبهشت 12دستور جلسه چگونگي برگزاري ظهر 12صبح الي 8از ساعت در ادارات و سازمان آموزش و پرورش سراسر كشور

در تهران 22/2/1382مجلس مالقات با رئيس .6

و آموزش و پرورش مالقات با كروبي رئيس مجلس ششم و تعدادي از اعضاي كميته .تحقيقات مجلس و تقاضا نمودند كه مسائل و خواسته هاي فرهنگيان را پيگيري كنند

.در شهر همدان برگزار شد 1382شهريور 28و 27هفتمين همايش .7

روز جهاني معلـم ) اكتبر 5(مهر ماه 13اي برگزاري رنامه ريزي براز مهمترين مصوبات آن ، ب مهرمـاه 13چون اراده راسخي بر تحقق خواسته معلمان وجود نداشـت تصـميم گرفتنـد . بود

آبـان 17ايـران تجمـع كننـد و همچنـين آموزش و پرورش در سازمان هاي 1382) اكتبر 5( . يز تجمع نمايندروبروي سازمان مديريت و برنامه ريزي ن 1382

در تهران 17/8/1382هشتمين همايش در تاريخ .8

بـه ) خاتميمحمد (وقت جمهوري تجمع اعتراض آميز نسبت به عدم اجراي دستور رياست و تشكيل جلسه اي با مسئوالن مديريت و برنامه ريزي در مـورد طرح اليحه حقوق هماهنگ

1382مهـر 13تهديـدات معملمـان در خواسته هاي معلمان و اعتراض نسبت به دستگيري و .بيايندواسته ها همه ي تشكل ها به تهران براي پيگيري خ 82 /20/9قرار شد

20/9/1382گردهمĤيي در تاريخ .9

ــان ــه معلم ــده ب ــاي داده ش ــده ه ــه وع ــل ب ــئوالن در عم ــعيف مس ــرد ض ــاد از عملك انتقت سـه روز تحصـن خواهنـد تشكل ها اخطار كردند كه به خواسته ها پاسخ داده نشود به مد

)زمان آن بعدا مشخص مي شود. (كرد

ن ايران تاريخچه تشكل هاي صنفي معلما

25

در يزد 23/11/1382گردهمايي در تاريخ .10

تصـميم گرفتنـد تجمـع در والن به وعده هاي خود عمل نكردند در اين گردهمĤيي چون مسئ 1383ارديبهشت 17تا 15و از تاريخ 1383ارديبهشت 17تا 13از آموزش و پرورش ادارات

عدم حضور در كالس هاي درس و استفاده كردن از فرصت امتحانات

در تهران 9/2/82تجمع روبروي مجلس ششم .11

به مدت يك 16/12/82فتند اي حاصل نشد و تصميم گر هنتيجن قات نمايندگاپس از مال . هفته به كالس نروند

فروردين در تهران 27و 26همايش - 12

رفع توقيف هفته نامه قلم معلم –نشست با مسئوالن كشوري و بررسي مشكالت معلمان تنها تريبون مستقل فرهنگيان كشور به عنوان نشان دادن حسن نيت

در تهران 2/3/83پرورش موزش وتجمع روبروي وزارت آ -13 ااحضار هيد ها و پايان دادن به تهد –اي شغلي معلمان خواستار اجراي طرح ارتق

28/4/83تجمع روبروي مجلس شوراي اسالمي -14

معلمان كانون صنفي اعتراض به دستگيري بهشتي دبير كل و علي اصغر ذاتي سخنگوي

در رشت 25/5/83همايش گيالن -15

. گيالن در شهر رشت تشـكيل شـد الن صنفي ز فعانفر ا 9در شرايط سخت امنيتي دستگيري م عـد موزش و پـرورش جهاني معلم تجمع در سازمان هاي آمهر ماه روز 13: تصميم گرفتند

اوم تجمع روز هـا ي يكشـنبه هـر هفتـه در تد 1383مهر ماه 21 تا14حضور در كال س از روبروي مجلس تا آ زادي همكاران

ن ايران تاريخچه تشكل هاي صنفي معلما

26

1384همايش كرمانشاه اول و دوم ارديبهشت - 16مصوبات اين گردهمايي اصالح اساسنامه و تصويب آيين نامه اجرايي و به عنوان اعتراض از

. نسبت به دستگيري معلمان و جو امنيتي بيانيه اي سفيد صادر شد

ــر - 17 ــاب وزيـ ــه انتخـ ــاي كميتـ ــي از اعضـ ــا يكـ ــه بـ ــرورش جلسـ ــوزش و پـ آمـ در تهران 29/4/1384در تاريخ

ارتقـاء آموزش و پرورش اصالح ساختار وزش و پرورش آماعتراض معلمان به روش انتخاب وزير انتخاب وزير ي آگاه ، مستقل ، شجاع ، انديشمند و آزاد منشمنزلت معلمان

در اردبيل 1384شهريور 24و 23همايش -18

از مصوبات اين جلسـه ، ايجـاد كميتـه مبـارزه بـا طبقـاتي شـدن مـدارس و دانـش آمـوزان كردن پرونده فعاالن صنفي معلمان استاندار كردن مدارس و مختومه

د ر تهران 1384همايش اول و دوم دي ماه -19

جلسـه بـا مسـئوالن برنامـه و با هدف اثر گذاري در بودجه 1385در آستانه تدوين و بودجه 85جهت بررسي بودجه 1385دي ماه 12بودجه

ــا مســئوالن ســازمان مــديريت و برنامــه ريــزي در تهــرا 12/10/1384جلســه -20 نباين جلسه نتوانست موجب رضايت همكاران فرهنگي واقع شود معلمان خواسـتار رفـع

.تبعيض معلمان و ساير كاركنان ادارات شدند

جهت اصالح بودجه 16/12/1384تجمع روبروي مجلس - 21) فرشيدي(آموزش و پرورش در جهت تحقق خواسته معلمان و اعتراض به وزير 1385

.ها ل نكردن به آنبه خاطر وعده هاي خود و عم

ن ايران تاريخچه تشكل هاي صنفي معلما

27

در شهر كرد 1385 فروردين 26و 25گردهمايي -22

در اعتراض به عدم تحقق خواسته هاي معلمان و در 1385ارديبهشت 12در خواست تجمع ارديبهشت دو ساعت در كالس ها حاضر نشوند 16روز

در تهران 1385شهريور 10و 9همايش - 23

لس هفتم كه در مـورد مشـكالت معلمـان سـكوت در اين نشست اعتراض به نمايندگان مجاكتبر روز جهـاني معلـم در سـازمان هـا و 5مهرماه 13كرده اند و در خواست از معلمان كه

تجمع كنند و نسبت به عدم اجراي اليحه نظام مديريت خـدمات آموزش و پرورش ادارات . كشوري اعتراض نمايند

تهران 15/11/1385همايش – 24

اجـرا و اعتـراض بـه عـدم و به دليل عدم اجراي وعده هاي خـود ئيس جمهور اعتراض به ردر سـر كـالس هـا 1/12/1385و 30/11/1385روزهـاي تصويب اليحه خدمات كشـوري

.حاضر نشوند

در تهران 12/12/1385همايش – 24

ي و علي رغم نوشتن قرارداد با كانون صنف آموزش و پرورش متاسفانه خانه معلم منطقه يك دريافت هزينه ، درهاي خانه معلم را بر روي همكاران بسـت و معلمـان در تجمـع روبـروي

9/2/1386مجلس حاضر شده و نسبت به عدم اجراي خواسـته هـا اعتـراض مـي كننـد و در ــد و ا ــودداري كردن ــا خ ــالس ه ــازمان 12/12/1386روز ز حضــور در ك ــوي س ــع جل تجم

.را به انجام رساندندآموزش و پرورش

در تهران 10/1/1386 - 25در مقابل مجلس 23/12/1385گيري معلمان در تاريخ اعتراض نسبت به ضرب و شتم و دست

برابـر در 18/2/1386شوراي اسالمي و بازداشت همكاران در شهرستان قرار شـد در تـاريخ .اسالمي تجمع كنند شورايمجلس

ن ايران تاريخچه تشكل هاي صنفي معلما

28

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

29 

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان ايران و بيان مسائل: 1-3 ايران آموزش و پرورش تحليلي از شرايط : 1-3-1

پيش از هر چيز و بيش از هر چيز براي عمق بخشيدن به تحقيق مورد نظر اين پروژه مي بايست به و مسـائل آمـوزش و پـرورش بسـيار اثـر گـذار تحليلي هر چند مختصر اما مفيد از نهاد بـزرگ و

دكتر حسـين عظيمـي ، پـدر مرحوم مغفـور براي اين مهم به نقل مطالبي از . موجود آن پرداخت ايشـان در كتـاب . ، مـي پـردازيم دارندحق ، حق بزرگي بر گردن تك تك ما به كه ، توسعه ايران

اي كوتاه و بلند مـدت براي حل بحران ه – "ايران امروز در آينه مباحث توسعه"بسيار ارزشمند . به زيبايي مفاهيم توسعه در كشور را شرح و بسط مـي دهنـد -اقتصادي كشور چه مي توان كرد؟

:در فهرست اين اثر ماندگار مي خوانيم

روش شناسي و مفاهيم : مقدمه نگاهي كوتاه به وضعيت موجود اقتصادي كشور: فصل يك الگوي توسعه چيست؟ ام است؟توسعه چيست؟ اساس توسعه كد: فصل دوم ظرفيت اقتصادي ايران در چه حـدودي اسـت و تـا چـه حـد از ايـن ظرفيـت : فصل سوم

استفاده مي كنيم؟ براي توسعه كشور چه بايد كرد؟: فصل چهارم

نهادهاي اصلي پانزده گانه توسعهي جامعـه براي حل بحران هاي كوتاه مـدت اقتصـاد : مسائل روز اقتصاد ايران : فصل پنجم

چه مي توان كرد؟

ايشان در فصل چهارم اين كتاب خواندني پانزده اصل توسعه اي براي كشور بر مـي شـمارند و بـه اختصار اهميت و اثر گذاري هر كدام را توضيح مي دهند و بايد ها و نبايد هاي مربوط به هر يـك

. را تبيين مي كنند : اين اصول پانزده گانه عبارتند از

ياسينهاد س )1(

نهاد قضايي )2(

نهاد رسانه هاي جمعي )3(

نهاد احزاب سياسي )4(

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

30 

نهاد موسسات نظريه پردازي )5(

)R&D(نهاد موسسات پژوهش كاربردي )6(

نهاد مجامع صنفي و اقتصادي و بازار سرمايه )7(

نهاد آموزش عالي )8(

نهاد آموزش عمومي )9(

نهاد آموزش فني و حرفه اي )10(

نهاد سرمايه گذاري هاي زير بنايي )11(

ذاري هاي توليدينهاد سرمايه گ )12(

نهاد تامين اجتماعي )13(

نهاد بيمه هاي اجتماعي )14(

نهاد دفاع و روابط خارجي )15(

: در ذيل موضوع ساختار بودجه دولت و آموزش پايه از اين كتاب نقل مي شود

ساختار بودجه دولت

نهاد مهم ديگر ، ساختار بودجه دولت است و يكي از نكاتي كه در ايران در الگوي توسـعه كشـور حتي امروز كه مفهوم جامعه مدني در كشـور مـا .مورد توجه قرار نمي گيرد، دقيقا همين نهاد است

در حال شكل گرفتن است ، عالوه بر ساير شرايط ، بايد بودجه دولت متكي بـه فعاليـت اقتصـادي يم هـم در ايران بايد بينديشيم كه چگونه مي توان. مردم باشد، نه زندگي مردم متكي به بودجه دولت

و هـم پيونـد –كه بايد ببريم زيرا از مواهب طبيعـي ماسـت –از بخش نفت استفاده معقول ببريم بخش نفت با بودجه دولت قطع شود و بايد فعال به تاكيد اين نكته بسنده كنيم كه ساختار بودجـه

فر از مردم مـا االن چندين ميليون ن. بايد متكي شود بر توليد اقتصادي جامعه و در حقيقت كار مردم . يا مستقيما از دولت حقوق مي گيرند و يا در موج دوم حقـوق بگيـري دولـت زنـدگي مـي كننـد

. لذا اين مردم هستند كه از نظر اقتصادي متكي به دولت اند، نه دولت متكي به مردم

. كنـيم خالصه بحث در اين زمينه اين است كه ما نبايد بكوشيم اقتصادمان را از اتكاي به نفت دورآنچه ما بايد انجام دهـيم . اين كار به معني محروم كردن جامعه از اين موهبت عظيم خدادادي است

اين است كه از آثار سوء اقتصادي نفت حذر كنيم و براي اين كار اولين و مهمترين قـدم آن اسـت .كه بودجه دولت را از نفت مستقل سازيم

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

31 

تمام درآمد نفت مستقيما در اختيار دولت است و دولـت بـا ما امروزه نظامي ساخته ايم كه در آن دولـت صـاحب . توسل به اين درآمد عظيم ، از اتكاي بر فعاليت اقتصادي مردم بي نياز شده است

پول شده ، و چون صاحب پول و حقوق ده شده است ، در نتيجه الزاما حكـم هـم مـي كنـد و بـه نفـت . ء نيت و ناآگاهانه اربـاب مـردم شـده اسـت جاي اينكه خدمت گذار مردم باشد ، بدون سو

ثروت ملي است و بايد راهي يافت كه اين ثروت تحت اراده هيئتي از امناي جامعه ، هيئتي متشكل از نمايندگان دولت ، نمايندگان ملت ، نمايندگان نهادهاي مختلف علمي ، فني و شوراهاي مردمي

...قرار گيرد و از بودجه دولت جدا شود موزش پايه آ

عمومي ايران نهادي است كه ويژگي هايش بايد فراگيري ، متكي بودن بـر آموزش و پرورش نظام بنده بارها به نظام آموزش عمومي كشور و . پرورش انسان هاي نو و اجتماعي كردن انسان ها باشدرسـد اگـر بحث اين است كه بـه نظـر مـي . عدم تناسب آن در الگوي توسعه كشور اشاره كرده ام

. بسته شود توسعه ايـران سـريع تـر مـي شـود ) منظور مدرسه ابتدايي و راهنمايي است(مدارس ما نه اينكه زحمت كشيده نمي شود، نـه اينكـه . متاسفانه آموزش عمومي فعلي ايران ضد توسعه است

بحث ايـن اسـت كـه . ، بحث اين نيست معلمان ما و بقيه دست اندركاران واقعا زحمت نمي كشند . نگرش حاكم بر اين آموزش ها غلط است

وظيفه آنها اين اسـت كـه بـه . وظيفه مدارس پايه در جريان توسعه ، اجتماعي كردن انسان ها است انسان بياموزند يك دوران جديد وجود دارد كه علـم مبنـاي آن اسـت و آزادي مبنـاي آن اسـت و

شـب و القه مند شـويد، امشـب و فـردا چون مي خواهيم شما به اينها ع: نمي توان به كودك گفت و "!مـن علـم را دوسـت دارم ": بـار بنويسـيد 200شب هاي ديگـر برويـد خانـه و هـر شـب

اين كودك بيچاره مي رود و هر شب هم مجبور اسـت . "من به آزادي و برابري عشق مي ورزم"ل كه امتحـان هـايش بعد هم آخر سا. و مي نويسد و از علم و از برابري و از آزادي متنفر مي شود

يا بـه عنـوان . تمام شد، كتابش را دور مي اندازد و فارغ التحصيل كه شد، فارغ از تحصيل مي شود. ميليون كتـاب وجـود دارد 6000000تقريبا نظام آموزشي دانشگاهي كشورنمونه اي ديگر ، در

دانشجويش اجـازه مگر در جامعه اي كه به علم مي دهد . كتـاب 4يعني براي هر دانشجو تقريبا كتاب در كتابخانه هاي دانشگاه باشد؟ 4مي دهد كه به ازاي هر دانشجو

ما در نظام آموزش پايـه . نظام آموزشي ما نامناسب است و روحيات توسعه اي را از بين مي برد. بايد بتوانيم به طور غير مستقيم به دانش آموزانمان و به كودكانمـان بيـاموزيم كـه كـار الزم اسـت

. چراكه اگر كسي اعتقاد به برابري انسان ها داشته باشد، حتما معتقد است كه بايد كار كند

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

32 

يعني اگر كسي واقعا مي خواهد كار نكند ذره اي اين برابري را نپذيرفته است ، يعني به نوعي مايل و اينكـه اين مفاهيم و اين مسئوليت پذيري و قانون پذيري. است كه ديگران كار كنند و او بخورد

.اصال قانون چيست ، بايد در نظام آموزشي پايه كشور آموخته شودامروز در جامعه ايران قانون تبديل شده به وسيله راندن مراجعان از نظام اداري و اجرايي كشـور ،

در يـك كشـور توسـعه يافتـه . در حالي كه قانون براي ايجاد نظم است و براي كمك به مراجعين رد ، در كشور ما هم هست ، ولي تفاوت ما و آنها اين است كه آنها ، چـون نظـام و قانون وجود دا

فرهنگ مناسب كارشان جا افتاده ، سعي مي كنند در چارچوب قانون موجود راه حلي براي مشـكل اما ما سعي مي كنيم در چارچوب قوانين موجـود ايـن مراجعـه را رد كنـيم ، . مراجعه كننده بيابند

داليل متعددي وجود دارد حاكي از آنكه براي يك مامور اداري، مراجعـه . ار نداريمچون حوصله كحتي وي در اين فكر است كه بـه شـيوه اي، . كننده مانند فردي مزاحم است كه بي دليل آمده است

چرا؟. را كم كند(!) با يافتن تبصره اي، قانوني، شرّ اين مراجع مزاحم به هر حال جاي بحث در اين زمينه وسـيع اسـت . جاد نكرده ايمچون آن روحيات را در مدرسه اي

تنها تاكيد مي كنم كه يك نهاد الزم ديگر براي توسـعه، نهـاد آمـوزش عمـومي . ولي فرصت نيستاين را كه چرا . در حقيقت براي متناسب سازي الگوي توسعه، همه اين نهادها مهم اند. كشور است

ر بايد تغييرشان داد كه متناسـب بشـوند، بايـد برنامـه توسـعه نهادهاي موجود نامناسب اند و چطوبرنامه توسعه كشور برنامه اي نيست كـه در آن تعـدادي جـدول را كنـار هـم . كشور در نظر بگيرد

بـه . و بعد هم نتوانند آنها را اجرا كنند –آن گونه كه متاسفانه در چند سال گذشته بوده –بگذارند ي توسعه كشور بايد مديريت اين مدارس را بـه افـراد بصـير، آگـاه و بـا هر حال تاكيد كنيم كه برا

بايد كاري كرد كه با روش هاي غير مستقيم، دانش آموز اين مدارس وقتي اسم كتاب، . تجربه سپرداسم علم، اسم معلم، اسم آزادي، اسم قانون، اسم كار، اسم مسئوليت اجتمـاعي و مقـوالتي از ايـن

بايد بهترين خـاطرات او از . كند كه بوي طراوت و زيبايي بهار را مي شنود قبيل را مي شنود، حس .دوران تحصيلش باشد

خالصه بايد چنان رفتار كرد كه وقتي بچه بزرگ شد، از زور گويي متنفر باشد، به كتاب و بـه علـم روز ما ايـن متاسفانه مدارس ام... عشق بورزد، به آزادي پاي بند باشد، كار را دوست داشته باشد و

در سال هاي گذشته كه تعداد بچه ها مداوما زياد مي شده ، شايد فرصت نبـود . سامان ها را ندارندكه به اين مسائل بپردازيم، ولي از ياد نبريم حال كه اين فشـار كـم شـده، بايـد كوشـش مـا بـراي

اهيم كه بچه خالصه اينكه ما نظام آموزش عمومي خاصي مي خو. بازسازي مدارس چند برابر شود .هاي ما را اجتماعي كند

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

33 

نبايد نگران بود كه آيا كودك ما شش ماهه خواندن و نوشتن ياد مي گيرد يا نه ؟ بايد نگـران ايـن باشيم كه اجتماعي شدنش دچار مشكل مي شود يا نه ؟

ابيم كـه يادمان باشد كه خط مشي هـايي بيـ ... بايد ببينيم با چه نظامي بايد به اين كودك درس داد ... كودك ما با شنيدن نام مدرسه ، نام كتاب ، نام معلم و نام علم ، به ياد گل ، بهار ، مادر ، عشق و

يعني همان فضاي زيبايي كه با شنيدن اين كلمات در نظرش ايجاد مي شـود ، بـا شـنيدن آن . بيفتدرا بـر مـي شـمارند و سپس مرحوم دكتر عظيمي ساير نهاد هاي توسعه اي . كلمات هم ايجاد شود

بعالوه خالصه محورهاي اساسي توسعه . محورهاي مورد توجه ويژه مربوط به آنها را نام مي برند . را به صورت مدل زير ترسيم مي نمايند

آنچـه بـراي , كه در پـي مـي آيـد , همچنين مرحوم دكتر عظيمي در يك مدل مفهومي جامع و گويا :الزم مي باشد را ترسيم فرموده اند توسعه كشور

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

34 

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

35 

اولويت پژوهش: 1-3-2كشـور آمـوزش و پـرورش مسئله مهم جهاني شدن در اوليت هاي مرتبط براي ارتقاء كيفي نظـام

چرا مسئله جهاني شدن در اولويـت هـاي مهـم و اساسـي برنامـه ريـزان و ؟ چرا. قلمداد مي گردد اين مهم چگونه ارزيابي و محاسبه و تحليل شده است؟ان كشور قرار دارد؟ محققهاي صنفي معلمان قـرار دارد؟ در افق برنامه ريزي و عملكرد تشكل» جهاني شدن«مسئله مهم چرا

تشكل هاي صنفي معلمان بر چه اساسي چنين رويكرد تحقيقي و پژوهشي و مطالعه ميـداني را بـه نگاه فعاالن صنفي بوده و هست؟ كه اين مهم افقچگونه است سانند؟ انجام رساندند و مي ر

همواره نگاه كردن به افق هاي دور دست درك روشن تر و عميق تري از وضعيت كنوني به انسـان توجه و تدبر فعاالن . براي سيستم مديريت تشكل هاي صنفي معلمان ايران نيز چنين است. مي دهد

د و وضعيت آموزش و پرورش جهـان و سـازمان هـاي بـين المللـي صنفي معلمان ايران به عملكرجايگاه آموزش و به ايشان اين كمك را مي كند كه بهتر خود و جايگاه خود و آموزشي و پرورشي

. پرورش ايران و مسائل آن را بشناسنداولويت هاي پژوهشي بخشي، تـا پايـان «براي روشن شدن بيشتر اين مهم در پي برگي از كتاب

و اولويت هاي آموزش و پرورش ، وزارت 1382برنامه سوم، مركز تحقيقات سياست كشور، آمـوزش و پـرورش برگي كه مربوط به اولويـت هـاي تحقيقـي و پژوهشـي در . مي آيد» پژوهشي

در اين كتاب پژوهشي در زمينه هاي گوناگون مورد نياز كشور تحقيق آمـاري دقيـق . ايران مي باشداين كتاب مي كوشـد تـا بـه .زير نظر سازمان برنامه و بودجه به عمل آمده استو حساب شده اي

هر محقق و پژوهشگر ايراني و خارجي اين كمك را بكند كه براي انتخـاب موضـوع تحقـيقش بـه . سراغ مهم ترين ها و مورد نياز ترين ها برود

چه عنواني تا به حال كمتر مورد توجه قرار گرفته اند؟نفت، گـاز، اجتماعي ، صنعتي، خدماتي، بهداشتي، ايي در كار پژوهش در موضوعات چه اولويت ه

چه موضوعاتي هستند؟... و آموزش و پرورش آمـوزش و رفع نياز «در اين تحقيق مورد توجه واقع شده است، در تعيين اولويت ها خط مشي كه

آمـوزش و نگي همـاه «و » آمـوزش و پـرورش نظـام كشور براي ارتقاي سطح كيفي پرورش .مي باشد» كشورهاي رشد يافتهآموزش و پرورش با ايران پرورش

يكـي . موضوع قابل توجه دو كليد واژه بسيار مهم است كه در اين مكتوب به آن اشاره شـده اسـت عملكـرد اين دو مهم در . مي باشد» هماهنگي با آموزش جهاني«و ديگري واژه » ارتقاي كيفي«واژه

صنفي معلمان ايران با رويكردي جهاني و بين المللي مـورد توجـه قـرار گرفتـه فعاالن تشكل هاي .براي توجه بيشتر نشانه شده است» آموزش و پرورشجهاني شدن «موضوع در اين يافته. است

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

36 

محروميت از تحصيل در ايران: 1-3-3

سال محـروم از تحصـيل 14تا 6ز جمعيت بين ميليون نفر ا 4.5تا 3همچنين در ايران در حدود ميليـون نفـر 3سـال را 14تا 6هستند آمارهاي دولتي تعداد كودكان محروم از تحصيل بين سنين

4.5تـا 4گزارش مي كنند و آمارهاي غير دولتي ، تعداد كودكان و نوجوانان محروم از تحصـيل را بـر خـالف و ايـن مسـئله دردنـاك )ه رسـمي بـه نقـل از روزنامـ . (اينـد ميليون نفـر اعـالم مـي نم

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

37 

جايگاه حقوق قانوني براي تحليل بهتر شرايط موجود: 1-3-3اساسنامه ها ، مرامنامه ها ، قوانين و پروتكل هاي هر سيستم بـه مثابـه قطـب نماهـايي هسـتند كـه

مهم مسئلهد در مور. هر سيستم را به كمك آن ها مي توان ارزيابي و تحليل و بررسي نمودعملكرد برخي از قوانين ملي و بين المللـي مـورد توجـه و مطالعـه و حق آموزش ديدن آموزش و پرورش

و آحـاد ن حـق مسـلم كودكـا آموزش ديدن را جمهوري اسالمي ايران اساسيقانون . قرار مي گيرد مغاير و مخالف اين قوانين نيست؟ آموزش و پرورش پس آيا وضعيت كنوني . جامعه مي داند

بـا مغـاير آيا اين دردهاي عظيم فراغت و محروميت از تحصيل كودكان و نوجوانان ايـران زمـين وحقوق ن نامه سازمان ملل متحد درباره پيما 29و 28مواد و اعالميه جهاني حقوق بشر 26ماده

نمي باشد؟ كودكان

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

38 

:اعالميه جهاني حقوق بشر 26 ماده

ــه بايــد ت. هــركس حــق تحصــيل دارد )1 بنــد حصــيل الاقــل در مراحــل ابتــدايي و پاياي بايـد هـاي فنـي و حرفـه آمـوزش . تحصيالت ابتدايي بايد اجباري باشد. رايگان باشد

گــي دردســترس عمــوم قــرار گيــرد و آمــوزش عــالي بايــد بــراي همــه و براســاس شايســت .دردسترس باشد

حتــرام بــه آمــوزش بايــد در جهــت رشــد كامــل شخصــيت انســاني و تقويــت ا )2 بنــدبايـد تفـاهم، مـدارا و مـودت ميـان تمـامي ملـل، . هـاي اساسـي باشـد حقوق بشر و آزادي

هـاي سـازمان ملـل متحـد در جهـت هاي نژادي و مذهبي را ارتقـاء داده و فعاليـت گروه .داري از صلح را تسريع بخشد پاس

.شان حق تقدم دارند والدين در گزينش نوع آموزش فرزندان )3 بند

) و پرورش آموزش حق( 28 دهما ويـژه ه شناسند و بـ مي رسميت به كودك را براي و پرورش آموزش ها حق حكومت) 1(

:آن تحقق براي كنند مي و رايگان اجباري همه را براي ابتدايي دوره تحصيل) الف طـور ارزان ه را بـ آورنـد و آنهـا را بوجود مي اي و حرفه آموزشي گوناگون مدارس) ب

.دهند درآمد قرار مي در اختيار افراد كم يا رايگان .كنند مي حمايت و از آن گذاشته همه را در دسترس عالي مدارس ورود به امكان) ج .نمايند مي دسترسي و قابل ممكن كودكان همه را براي اي و حرفه شغلي مشاوره) د و اقـدامات نمـوده كننـد، تـالش را رهـا مـي مدرسـه كـه كودكاني تعداد كاهش براي) ه

.دهند مي انجام در مدرسه كودكان حضور منظم را براي مناسبدر و پـرورش كننـد تـا رونـد آمـوزش خود را مـي كوشش عضو پيمان هاي حكومت) 2(

.باشد همخوان عهدنامه اين و با محتواي بوده انساني در خور منزلت مدارسو كرده استقبال و پرورشي در امور آموزشي المللي بين هاي ها از همكاري حكومت) 3(كننـد و در مـي را دنبـال و دانـش فـن و گسـترش بيسوادي كني ريشه هدف خصوصه ب

.شود مي رشد بيشتر توجه در حال كشورهاي نيازهاي به مورد هم اين

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

39 

) تربيتي اهداف( 29 ماده

:بايد تربيت كنند كه يد ميئتا عضو پيمان هاي حكومت) 1( و شـكوفا را تقويـت كـودك و جسـمي روانـي هـاي ، اسـتعداد و توانـايي شخصـيت ) الف

.نمايد ملـل سـازمان مصـوب اي پايـه هـاي بشـر و آزادي حقـوق بـه و توجه احترام احساس) ب

.دهد پرورش كمتحد را، در كودايجـاد پـدري سـرزمين ملـي هـاي و ارزش و زبـان فرهنگـي ، هويـت والدين به نسبت) ج

.كند ها را تقويت ديگر سرزمين فرهنگ به و احترام نموده و توجه عالقهــودك) د ــراي كـ ــدگي را بـ ــك زنـ ــه در يـ ــه جامعـ ــر پايـ ــاهم آزاد بـ ــلح تفـ ــل ، صـ ، تحمـ

هـاي هـا و گـروه خلـق و مـرد و دوسـتي زن حقـوق ، تسـاوي و ديگرباشـان دگرانديشان . كند ، آماده مذهبي - يا ملي قومي

.بيشتر كند و طبيعت محيط زيست به را نسبت كودك و توجه عالقه) ه يـا خدشـه اخـالل موجـب تفسير شوند كه ندارند چنان اجازه 28 و ماده ماده اين) 2(

مـــدارس در تاســـيس. شـــوند ديگـــري حقـــوقي و يـــا شـــخص حقيقـــي شــخص در آزادي حكـومتي شـده تعيين استانداردهاي ، بايد حداقل 1بند رعايت به با توجه هم آموزشي

.موجود باشند

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

40 

خيل محرومان از تحصيل: 1-3-4در ايـن . بي سواد هسـتند ايران سال كل كشور 6درصد از جمعيت باالي 15.5در حدود متاسفانه

. سال بي سواد نيست 6از جمعيت باالي حالي است كه در آمريكا هيچ كس

0

500000

1000000

1500000

2000000

2500000

3000000

آمريکا ايران

جمعيتکودکان بی سواد بين سنين6 تا 14سال

چارت مقايسه تطبيقي جمعيت كودكان محروم از تحصيل"

"در ايران و آمريكا بر طبق آمارهاي دولتي

نمي باشد؟ آيا تحصيل حق مسلم كودك و نوجوان مسلمان آيا برترين و ارزشمندترين فضيلت مسلمان نبايد به علم و دانش آنها باشد؟ پس چگونه است كه ديگران در عمل كردن به اسالم از ما سبقت گرفته اند؟

يك موضوع جالب تر و دردناك تر اينكه جمعيت كشور ما با مقداري تقريب در حدود يك چهارم .را دارد تا يك پنجم جمعيت كشور آمريكا

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

41 

هاي غير دولتي روي تشكل پيش سائلاي از م گزيده: 1-3-5 و در حال توسعه در فرايند يافته هاي توسعه دولتي در اكثر كشور هاي غير نقش تشكل

هاي در حال توسعه كه با موج جهاني سازي، در اكثر كشور. سازي در حال تقويت است تصميمكند كه وظايف و امور اجرايي اند، دولت تالش مي هجهاني شدن و خصوصي سازي روبرو شد

هايي كه ي امور اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و حتي سياسي به مردم و سازمان جامعه را در همه .ها واگذار كنند» NGO«كنند، يعني هاي اجتماعي را سازماندهي مي نيرو

از گذشته روشن شده و دولت دولتي در جامعه ايراني بيش هاي غير ضرورت تولد و توسعه تشكلبيش از هر مقطع تاريخي ديگر به اين نتيجه رسيده است كه بايد به اين نهادها اجازه ظهور و

هاي رسد براي دستيابي به نقطه تعادل جهت ارتباط تشكل اما به نظر مي .گسترش فعاليت را بدهدريشه در فرهنگ ايران و غيردولتي با دولت موانع متعددي وجود دارند كه غالب اين عوامل

:توان به برخي از اين عوامل اين گونه اشاره كرد مي. سازماني دارندهاي دولتي جهت تعامل با ه مدت دستگا نبود يك راهبرد بلند -1

.دولتي هاي غير تشكلهاي دولتي با يكديگر ها و نهاد باال بودن سطح درگيري دستگاه -2

. اتواگذاري تصدي ك بهو توجه اندنبود يك برنامه عملي و مانيفست جهت عملي شدن پيشنهاد -3

.هاي دولتي جامعه مدني در دستگاه

هاي دولتي نسبت به نان در دستگاهنبود اتحاد و اطمي -4 .دولتي هاي غير تشكل

.گري هاي دولتي به تصدي اندازه دستگاهچسبندگي بيش از -5

دولتي و ركت بخش غيرخال قوانين و مقررات در جهت مشا -6 هاي مردمي براي مشاركت در امور عمومي ها و نهاد تشكل

دولتي با قوانين و مقررات موجود هاي غير آشنا نبودن تشكل -7

ترين مابانه در جزئي داشتن رفتار آمرانه و قيم -8 مناسبات اجتماعي

هاي خود و فقدان آگاهي عميق دولت از آثار تصميم -9 نبودن گو پاسخ

هاي هاي مشخص به منظور تعامل تشكل فقدان چارچوب -10 المللي هاي بين دولتي با نهاد غير

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

42 

نبود يك تعامل قوي، سازماندهي شده و مديريت شده -11 سو دولتي هم هاي غير ميان تشكل

گذاري نبود آگاهي و شناخت دولت از توانايي و تأثير -12 ر بهبود روندهاهاي دولتي د اقدامات تشكل

ساالري و مديريت بوروكراتيك در وجود نظام ديوان -13 هاي دولتي دستگاه

هاي منسجم نبودن توقعات، انتظارات و مطالبات تشكل -14 دولتي از دولت غير

ي ها وجود و انباشت منافع فردي و گروهي در دستگاه -15 ياراتدولتي و نبود تمايل براي توزيع واگذاري اخت

هاي دولتي و ضعيف ه تزريق مستمر منابع مالي در دستگا -16 گيري مطالبات دولتي در پي هاي غير مالي تشكل

گذاري در جامعه و هراس دولت از كاهش نفوذ و تأثير -17 تضعيف وظايف خود

آشنايي اندك مردم نسبت به حقوق مدني و مطالبات -18 كار مجلس بيني نسبت به اجتماعي و بد

وجدان و » ها نبايد«و » ها بايد«شعاري و لوث شدن -19 اخالق اجتماعي

وجود رابطه مريد و مرادي به علت نياز مالي ميان برخي -20 هاي غيردولتي با دولت تشكل

هاي مداخالت بدون حد و مرز دولت در فعاليت -21 دولتي هاي غير تشكل

ساليق ناسازگار در تجربگي و انباشت كم -22 .دولتي هاي غير تشكل

زده و گاه خصمانه و وجود رابطه فرمايشي، نمايشي، شعار -23 دولتي هاي غير دستوري ميان دولت با تشكل

هاي دولتي پارچه در دستگاه يك تمسئولينبود احساس -24 دولتي هاي غير توانمند شدن تشكل رايب

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

43 

آموز به فعاليت بخش بزاري دستوجود نگاه امنيتي و ا -25 خصوصي در هر زمينه

هاي هاي دولتي نسبت به فعاليت جناحي بودن سياست -26 دولتي هاي غير تشكل

تفاوتي برخي مقامات در برابر مشكالت افراد جامعه بي -27

دولتي در جامعه هاي غير شفاف نبودن جايگاه تشكل - 28

هاي دولتي در نهاد هاي غير شكلي ت عدم دعوت نماينده - 29 شوراهاي عالي تصميم ساز

هاي كالن دولت به سمت كارآمدي گيري تصميمء سو - 30

هاي دولت به انداز نياز نبود چشم - 31 غيردولتي هاي تشكلمشاركت

كارآمدي بازار اطالعات و نبود شفافيت اطالعاتي نا - 32

ظام پيشنهادات در جامعههاي برقراري ن نبود پايه - 33

گيري پايين بودن سطح سواد عمومي جهت شكل - 34 سفارشات اجتماعي

هاي هايي براي مشاركت تشكل نبود توافق بر روي حداقل - 35 دولتي در امور اجرايي غير

تمايل نداشتن و يا نداشتن برنامه جدي در دولت در جهت - 36 ترويج فعاليت بخش خصوصي

لت با ونبود يك الگو و نمونه مطلوب از تعامل د - 37 دولتي هاي غير تشكل

هاي تشويقي و ترغيبي براي فعاليت نبود مكانيزم - 38 دولتي هاي غير تشكل

انداز از هاي مقطعي نامناسب و آني بدون چشم حمايت - 39 دولتي هاي تشكل غير فعاليت

.امنيت بسته بودن فضاي كسب و كار و عدم - 40

82آبان و آذر ،محسن ايلچي ،)25- 24شماره (آفرين نشريه كار :منبع

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

44 

عدم شناخت كافي از قدرت صنفي : 1-3-6افراد بسيار كوچـك تـر . تشكل هاي صنفي و نهادهاي اجتماعي از قدرت هاي بسياري برخوردارند

وسـتن ايـن قطـرات آب بـه ه تنهايي بتوانند عظمت بيافريننـد، امـا پي و ضعيف تر از آن هستند كه بيكديگر و همراه شدن و همگام شدن آن ها براي نيل به اهدافي مشترك مي تواند ريشه كـن كننـده

خود را به طور كامل و » قدرت صنفي«متاسفانه معلمان .هر درخت ظلم و استبداد و ستمگري باشدز معلمان فعال، نشاني از قدرت صنفي اي كه به قول يكي ا. ام واالي معلمي نمي شناسندشايسته مق

پنجمـين كنگـره جهـاني آن را در مالقات و مصاحبه با فعاالن صنفي معلمان در سراسر جهان و در :ايشان نقل مي كنند كه . ، شاهد بوده استموزش و پرورش بين الملل در برلينآ

بـه EIچرا. قدرت آموزش بين الملل را مقابل قدرت هاي سياسي احساس كردمآن جا بود كه نبايد در قدرت سياسـي عنوان يك اصل مهم و اساسي در كارش تصويب كرده است كه اتحاديه ها

گويد اتحاديه آنقدر بايد قوي باشد كه قدرت سياسي را به پـاي مـذاكره چرا مي داخل بشوند؟ فشار بيـاورد د به آن دولتي كه بيايد مي توان هر ميليون عضو دارد، 50 يعني اتحاديه اي كه. بكشند

. ، به انجام برساندمي باشد EIاهداف و آنها را وادار كند كه خواسته هاي اتحاديه را كه در راستاي

جزواتي دارنـد، برنامـه : تالش براي آموزش و مهارت دادن به معلمان .1هايي دارند، كنگره هاي آموزشي منطقه و قاره اي دارند كه معلمـان را چـه

ارشان و چه در زمينه آموزش هاي ضـمن خـدمت و در زمينه آموزش ك . ابزارهاي آموزشي، وسايل كمك آموزشي، شيوه تـدريس كمـك مـي كنـد

بـر دو EIاين آموزش ها در راسـتاي اهـداف در دو محور eiتالش هاي :وار هستندشاخه فني ، تخصصي ، صنفي و حقوق كار است

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

45 

. اســت ايــن ارتبــاط خيلــي جــدي :اديــه هــاي كــارگريارتبــاط بــا اتح .2مي گفتن كه در كشورهاي اروپايي اگر معلمان يك مسئله اي داشـته باشـند

به اين طريق دولت ها را وادار مي كننـد . كارگران هم به آنها كمك مي كننديعني كارگران هم مي آيند به كمك معلمـان . كه حقوق واقعي آنها را بدهند

. ارگري ارتباطات تنگـا تنگـي دارنـد كه تشكل هاي معلمي و كبه اين معني يكي از دوستان نقل مي كرد كه در شركت زيمـنس در يكـي از كشـورهاي

روزي مي بيند كه همكارانش دسـت از كـار كشـيده . اروپايي كار مي كرده مراد است پس مي پرسد كه اينجا همه چيز بر وفق .اند و اعتصاب كرده اند

پاسخ مي دهند كـه معلمـان امـروز را در اعتصـاب رده ايد؟ چرا اعتصاب كهستند و ما بـراي كمـك بـه معلمـان و كمـك بـه احقـاق حقـوق معلمـان

. فرزندانمان دست به اعتصاب زده ايم

: حمايـــت حقـــوق حرفـــه اي معلمـــان در سراســـر جهـــان .3مي گويد كه حق سازماندهي، EI قاق حقوق اعضاء اتحاديه،تالش براي اح

ار و حق تجمع كه معين كرده ايـم ، از حقـوق مسـلم ق مربوط به كحقو... اشد اروپايي يا آمريكـايي و ناقض اين حقوق بهر كشوري كه . ماست

. حقوق معلم را در نظر بگيرد و مورد احترام قرار بدهد فرقي نمي كند بايد

يعنـي : اردمي گذبه عنوان مشكلي كه اثرات منفي بر آموزش مبارزه با فقر .4چـرا ايـن چهـار . كسي كه پول نداشته باشد نمـي توانـد آمـوزش ببينـد

چـرا . پول ندارند، فقر دارند ر ايران نمي توانند درس بخوانند؟ميليون نفر دبيرسـتان دترك تحصيل مي كنند يك عـده اي در يك عده اي در راهنمايي

، فقر يعني ضـد غنـي فقر علت اين مسئله چيست؟. تحصيل مي كنند تركفقـر، فقـر آيا فقر معني گسترده اي نـدارد؟ . تهديدستي، بينوايي و تنگدستي

فقر علمي معلم و مدير و سيسـتم . منزلتي و معيشتي معلم مي تواند باشد و تحصيلي آموزشيو كمك فقر امكانات آموزشي. تواند باشدآموزشي مي فقـر فكـري و .ز مي تواند باشدنواده دانش آموفقر مالي خا .مي تواند باشد

آيـا فقـر . معنوي خانواده دانش آموزان و جامعه نيز شـامل آن مـي شـود اثرات منفي اي كه ايـن فقـر فكري بسي وحشتناك تر از فقر مالي نيست؟

دارد، تاثيرات منفي دردناكي بر مسئله آموزش كشـورها مـي گـذارد لـذا ه و پيشـرفت مبـارزه بـا فقـر يكي از اهـداف كشـورهاي دوسـتدار توسـع

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

46 

ايـن مبـارزه و تـالش از مهمتـرين دسـتورات . در تمام جنبه هاي آن استان اهللا سـبحانه فـرض ": علي عليه السالم مي فرمايدامام . اسالمي ما است

في مال االغنياء اقوات الفقراء فما جاع فقير اال بمـا متـع بـه غنـي و اهللا داوند پاك و منزّه روزي فقرا را در امـوال همانا خ "تعالي سائلهم عن ذلك

پس فقير گرسنه نمي ماند ، جز به كاميابي . سرمايه داران قرار داده استو نيز . توانگران و خداوند از آنان درباره گرسنگي گرسنگان خواهد پرسيد

فقــر مــرگ بــزرگ اســت الفقــر المــوت االكبــر : مــي فرمايــد ...نزديــك اســت كــه فقــر بــه كفــر بگرايــد: و حتــي مــي فرماينــد كــه

م مـردم ايـن دانش آموزان، معلمان، اساتيد و دانشجويان و عمـو يعني وقتي به اين پيشـرفت هـا پژوهش كردند كشورها تحصيل كردند، تحقيق كردند،

آن بـه آن زمان هم كـه مسـلمانان . رسندمي رسند به اين تكنولوژي ها مي تورات عمـل ليلش اين بود كه به ايـن دسـ ، درسيدند اسالمي تمدن عظيمتمدن اسالمي كه به جايگاه واقعي و بزرگي رسيد ثمـره آن بـود . مي كرديم

ولي متاسـفانه هـم اكنـون آن . نند كه توانستند به دستورات اسالم عمل كدر قرآن و در متون اسالمي اين مسائل .طور كه بايد و شايد انجام نمي شود

شاهد مثال اين حقيقت اينكه در حكومت معاويه، . ه اندبي نهايت تاكيد شدحكومت شـيطان و ناپـاكي و ريـا و دروغ ، فقـر دامـن زده شـد امـا در

عليه السالم، حكومت خدايي و پاكي و صداقت، فقـر زدوده حكومت عليو اهللا يعدكم مغفـره منـه و الشيطان يعدكم الفقر و يامركم بالفحشاء. شد

كـريم و خـداي ري شيطان فقر را وعده مي دهد آ سع عليمفضال و اهللا وا . وسعت دهنده اي بسيار داناست وندخداو فضل و رحمت واسعه

كـه آمـوزش بر اين باور است EI :آثار منفي خصوصي سازي بر آموزش .5؟ ابتدايي ، راهنمايي آموزش عمومي چيست .عمومي نبايد خصوصي بشود

جمهـوري اسـالمي ايـران قانون اساسي در همان چيزي كه . و دبيرستانويـد آمـوزش دبسـتان و راهنمـايي و ايـن كـه مـي گ .نيز آمده اسـت

و آموزش خصوصي در مقطع دانشـگاه و بـاالتر دبيرستان بايد رايگان باشدپيشرفته هستند و اكثر اقتصاد شورهايي كه صنعتي هستند،چرا خود ك. باشد

ست مي گويند كه آموزش هـاي عمـومي خش خصوصي اآنها واگذر به بچرا بر اين باورند كه آموزش نبايد به عنوان يك كاال نبايد خصوصي شود؟

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

47 

ــد؟ ــوان باشــ ــه عنــ ــد بــ ــوزش را نبايــ ــه آمــ ــد كــ ــرا معتقدنــ چــايـن .زش حق افراد است نه يك انتخابآمو يك داد و ستد در نظر گرفت؟د و بارها تكـرار مـي شـد كـه در آمده بو EIمفهوم به صورت يك شعار در

يعني حق يك فرد است كه بتوانـد .وزش حق افراد است نه يك انتخابآمحـق ور كه در قانون اساسـي اذعـان دارد، به سهولت آموزش ببيند همان ط

همچنـين . يك فرد است كه بهداشت و آموزش و مسكن را داشته باشدآمـوزش فنـي . باشد و اجباري مقاطع ابتدائي و پايه، بايد رايگان در تحصيل

و حرفه اي بايد در دسترس عموم قرار گيرد و آموزش عالي بايد بر اسـاس پـس آمـوزش عمـومي را نبايـد . استحقاق، به يكسان در دسترس همه باشد

! البتـه بعضـي مـي گوينـد كـه نـه .صوصي كرد چراكه اثرات منفـي دارد خصوصي تحصـيل را آموزش خصوصي بهره وري را زياد مي كند، آموزش خ

مي گفتند كه بر طبق تحقيقاتي كه انجام داده اند به عنوان ... بهينه مي كند و مـا ": كه پرفسور و محقق از لندن بودند، مي گفتنـد كـه استفانمثال آقاي

متوجه شده ايم كه اين نتايجي كه ادعا مي كنند بهانه هايي هستند براي ين ا. آموزشگاه ها را در دست بگيرند چراكه مي خواهند. خصوصي سازي

آموزش و پرورش حساس شده بودند بود كه به مسئله خصوصي سازي در در . داشتند كه آموزش عمومي نبايد خصوصـي و تجـاري باشـد و تاكيد

م كه آثار منفي خصوصـي سـازي در مـدارس بـه ايران ما هم مي بينياينكـه اصـال توسـط ايـن مـدارس اصالح غير انتفاعي بروز كـرده اسـت و

مي رونـد پول دارنديك عده اي ثروت بيشتر دارند، . آموزش طبقاتي شدهمي دهند تا بچه شان دانشگاه قبول بشـود و بـا افتخـار ميليون 7ميليون 6 خـوب فقـرا چـه ...ميليون بـراي كـالس خصوصـي دادم و 4گويند كه مي

مان سابق، زمان انوشيروان يـك مثل ز. ضربه سنگيني مي خورندمي شوند؟ از تحصـيل محـروم عده پول دارند درس مي خوانند و آنها كه پول ندارنـد

دست آوردهـاي ديـن مـا چنـين چيـزي وجـود دارد؟ در كجاي . مي شوندچقدر احساس حقارت در نوجوانان و جوانان پيدا مي شود كه آن بچه

محروم شدم و متاسـفانه در و من نداشتم و پولدار، پول داشت درس خواند مـي گوينـد كـه نظارت خوبي وجود ندارد، حاال كه مي گويم،كشور ما هم

بازرسي كه اطالع مي دهد كـه فـردا . كجا خوب خودتان تحقيق كنيد، ببنيد

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

48 

صبح مي خـواهم بيـايم مدرسـه شـما بـراي بازرسـي چـه فايـده اي دارد؟ ايد ب. ت و ريس مي كندراسمه چيز مدرسه را جمع و جور مي كند، مدير ه

مكـان مـدارس در اينگونـه مـدارس نـه . يك نظارت دقيق و علمـي باشـد رسه در تهـران منجـر چند تا مد. نه روش ها صحيح است و استاندارد است

ايـن مـدارس . شده كه مـا بقـي مدرسـه هـاي خصوصـي را توجيـه كنـد كارآمـدي داشـته باشـند؟ آيـا فـارغ كارهـاي خصوصي چقدر توانسته انـد

پويـا و دانش جويان يا دانش آمـوزاني خـالق ، التحصيالن اين مدارس د مدرسه هستند كـه مشـهور شـده انـد و همـان چنپژوهش كننده هستند؟

ما بايد نگاه كنـيم را تعميم مي دهند براي كل مدارس خصوصي؟نتايج با تحصيل در ايـن گونـه كه فرآيند آموزش در اين مدارس چگونه است؟

س چه مقدار روحيه تعليم و تربيت در وجود بچه ها رشد كرده است؟مدارببينيم چقدر ناهنجاري ها بروز كرده و چه حجمي از مسائل اخالقي دسـت

به گريبان مدارس خصوصي موسوم به غير انتفاعي شده است؟

تحليل شرايط موجود در كالم بين المللي: 1-3-7

پنجمـين است كه نماينده تشكل هاي صـنفي معلمـان ايـران در آنچه در پي مي آيد، متن بيانيه ايقرائت كرد و در آن برخي از مسائل گذشته و كنگره جهاني آموزش و پرورش بين الملل در برلين

:ايران و فعاالن صنفي معلمان را مطرح نمود آموزش و پرورش پيش روي

ر نگذردكزين برتر انديشه ب به نام خداوند جان و خرد ليوون . ون. جناب آقاي فرد

همكاران گرامي و مهمانان محترم اينجانب محمد خاكساري مدير مسئول هفته نامه قلـم معلـم بـه نماينـدگي از كـانون هـاي صـنفي معلمان ايران كه د ر حال حاضر پر نفوذ ترين و گسترده ترين تشكل ها ي غير دولتـي معلمـان در

تا ضمن تشكر و قـدرداني .ر اين كنگره ي ارزشمند را يافته امار حضور دراسر ايران هستند، افتخس يصـنف يكانون هـا ه بزرگ جهاني به ويژه رياست محترم ايي اي پيام كنگراز برگزار كنندگان اين

را كه پيام همه فرهنگيان ايران است، بـه گـوش همكارانشـان در اقصـي نقـاط جهـان رانيمعلمان ا، همكاران گرامي اگر چه همه ما با اهداف و دردهاي مشتركي دور هم جمع رياست محترم. برسانم

شده ايم، اما فرهنگيان ايران به ويژه فعاالن صنفي كه سخن گوي ميليون ها معلم شاغل و بازنشسته

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

49 

نبال اعتراضـات صـنفي فرهنگيـان در سال گذشته به د. هستند، روزهاي سخت تري را مي گذرانندو سياست زدگي آن، وجود خيل كثير محرومان از آموزش و پرورش تار بيمار ايراني نسبت به ساخ

، آمـوزش و پـرورش تحصيل، عدم دخالت خرد جمعـي معلمـان، در تصـميم گيـري هـاي كـالن درصـد معلمـان 70، تبعيض و زير خط فقر بـودن عدم وجود امنيت شغلي مديريت هاي ناكارآمد،

تگير و مورد ضرب و شتم لت ايران معلمان زيادي را دسدرصد معلمان بازنشسته، دو 100شاغل و بعضي را زنداني، برخي را به احكام بسيار سنگيني چون تبعيد، انفصال خـدمت و اخـراج .قرار داد

تنها نشريه تخصصـي و صـنفي و غيـر دولتـي . محكوم كرد و متاسفانه اين روند همچنان ادامه داردزنداني شد و نيـز اينجانـب ثريا دارابيقيف و سردبير آن خانم نيز توقلم معلم معلمان ايران به نام

بنـده بـا . مدير مسئول نشريه پس از سه هفته بازجويي با صد ميليون تومان وثيقه ملكـي آزاد شـدم سپاس فراوان از اتحاديه جهاني و ميليون ها فرهنگي كه در سراسر جهان مراتب همدردي خـود را

پيشـنهادات زيـر را رانيـ معلمـان ا يصنف يكانون هااند به نمايندگي از با معلمان ايران ابراز داشته :توجه خاصي به آن مبذول فرمايند تقديم مي دارم و تقاضا دارم هيئت رئيسه

يكـي از آمـوزش و پـرورش هر سال به مناسبت گرامي داشت روز جهاني معلـم .1روز "عنـوان مثـال سـال آينـده بـه به طور . وجه خاص قرار گيردكشورها مورد ت

نام گذاري شود و آموزش و پرورش ايـران مـورد "جهاني معلم و معلمان ايراني .بازرسي واقع گردد

براي ايجاد عدالت آموزشي و استاندارد سازي آموزش مردم جهان كميته ويـژه اي .2تشكيل شود تا به نحوه ي صحيح اجرا ي آموزش استاندارد توسط دولت هـا بـه

به طور مثـال بـر طبـق آمـار . يد و تذكرات الزم را ارائه كند طور دائم نظارت نماسـاله 14تـا 6ميليـون نفـر ا ز كودكـان 3منتشره ا ز طرف دولت در حـدود

تـا 4اين در حالي است كه آمار هاي غير دولتي رقـم . ايراني از تحصيل محرومند ) 13/4/1386 –روزنامه اعتماد ( .ميليون نفر را اعالم كرده اند 4.5

كنگـره از رياست محترم درخواست مي نمائيم كه دور آينده ي مجمع عمومي .3 .در كشور ايران برگزار گرددالملل نيآموزش و پرورش ب يجهان

آمـوزش و پـرورش از خداوند دانا و توانا موفقيت اين كنگـره ارزشـمند جهـاني و اجـراي كامـل .استاندارد توسط دولت ها را خواستاريم

29/4/1386 ا سپاس بيكرانب

شوراي هماهنگي تشكل هاي صنفي فرهنگيان ايران

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

50 

آفت قدرت سياسي در تشكل هاي صنفي معلمان : 1-3-8شروع به فعاليت كرد و شوراي هماهنگي تشكل هاي صـنفي 78كانون صنفي معلمان ايران از سال

يهمـاهنگ يشـورا ل شركت فعال سا 7در طي حدود . در شيراز شروع به فعاليت نمود 80از سال بيانيـه اي كـه صـادر كـرده 30و آموزش و پـرورش در صحنه رانيا انيفرهنگ يصنف يتشكل ها

است به طور مكرر تاكيد بر مواضع صنفي معلمان داشته است و ورود بـه قـدرت سياسـي را بـراي تشـكل هـاي حتي اعضاي هيئت مـديره . اعضاي هيئت مديره تشكل هاي صنفي ممنوع كرده است

آمـوزش و پـرورش صنفي با خود تعهد اخالقي داده اند كه مسئوليت باالي مديريت مدرسـه را در يصـنف يتشـكل هـا يهمـاهنگ يشـورا نپذيرند و مطالعه نظـرات پيشكسـوتان و بنيـان گـذاران

ي از ولي متاسـفانه تعـداد يز درج شد، تاييدي بر اين ادعاستكه در هفته نامه قلم ن رانيا انيفرهنگاعضاي هيئت مديره كانون صنفي معلمان تهران و برخـي از شهرسـتان هـا، هـم ميثـاق اخالقـي و

را زيـر پـا رانيـ ا انيـ فرهنگ يصـنف يتشكل ها يهماهنگ يشورااساسنامه و هم آيين نامه اجرايي تاريخچه تخلفات ايـن طيـف كـه بـه . گذاشته و كانديد نامزدي براي انتخابات مجلس هشتم شدند

بارها به آنها از طرف فعاالن صنفي و دلسوزان و موسسين اوليه كانون تـذكر . ن سال مي رسدچنديتـالش بـراي ورود بـه (مـوارد تخلفـات . شفاهي و كتبي داده شده است كه متاسفانه بهايي ندادنـد

يكـي . آن ها بسيار است كه از حوصله و موضوع اين پروژه مطالعاتي خارج است) »قدرت سياسي«چون يكي از روش هاي . ئل مهم در برخورد با اين است كه اين طيف را عمده و مهم نشوداز مسا

به مطالبات معلمان و بازسازي تشـكل . اين طيف قهرمان پروري و مطرح كردن شخص ها مي باشدهمچنين الزم است كه موضوع بسيار مهم تفكيـك . هاي صنفي و رفع موانع تشكل ها پرداخته شود

كه تشكل هاي بين المللي و جامعه شناسان و فعاالن مدني دنيا » قدرت سياسي«و » فعاليت صنفي«و اميد است كه . به آن اعتقاد دارند در تاريخ فعاليت تشكل هاي صنفي معلمان ايران به يادگار بماند

معيشـتي –همواره نگهدار هويت مستقل و صنفي تشكل هـا باشـيم و بتـوانيم بـه اهـداف منزلتـي در بيان معني و مفهوم جمعـي و گروهـي و مشـاركتي فعاليـت . دانش آموزان دست يابيم معلمان و

صنفي جمله اي از برتولت برشت كه او هم از قول گاليله نقل مي كند بسيار جالـب و قابـل توجـه در پي بخشي از بيانيه اي كه توسـط برخـي از . »واي بر ملتي كه به دنبال قهرمان باشد«. مي باشدتوجه شما را بـه آن . علمان در اعتراض به عمل انحرافي برخي فعاالن صنفي مي آيدنفي مفعاالن ص

:جلب مي كنيم

! درود بر شما ! تشكل ها و معلمان آگاه

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

51 

همان طور كه مي دانيد پيشرفت جوامع در دنياي امروز مـديون تخصصـي شـدن ! همكاران گراميدر بعـد مـادي و علـوم ... زيك، شيمي، پزشكي و علوم في. شيوه هاي ارائه خدمت به بشريت است

. انساني مانند جامعه شناسي در بعد معنوي، روند بهبود و تكامل زندگي بشر را ترسيم مي كننددر جوامع امروزي نهادهاي مدني براي سازماندهي مردم و حضور انها در صحنه هـاي اجتمـاعي

ري و كــاركردي بــه دو دســته عمــده توســط خــود مــردم تشــكيل و از لحــاظ مــاهيتي، ســاختا : تقسيم مي شوند

اتحاديه ها و تشكل هايي صنفي و حرفه اي كه در قالب تشـكل هـاي غيـر دولتـي .1 و چهـار چـوب فعاليـت آن صـنفي و مي نامنـد NGOسازمان دهي مي شوند و آنها را

م سياسـي اعضاي انها افراد يك صنف بدون توجه به عقيده و مـرا .غير سياسي مي باشداست و هدف اصلي انها تالش در جهت بهبود شرايط زنـدگي و كـار همـه افـراد يـك

تشكل هاي صنفي قصد مبارزه براي كسب قدرت سياسي را ندارند و وارد . صنف استفعاليت سياسي نمي شوند زيرا به محض ورود بـه حـوزه سياسـت همبسـتگي اعضـاي

. صنف جاي خود را به تفرقه و جدايي مي دهد

مرامنامه نيـز ستند كه عالوه بر اساسنامه دارايي، جمعيت يا گروهي هاسياحزاب س .2. مي باشند و فقط افرادي كه مرام و عقيده حزب را بپذيرند مي توانند وارد حزب شـوند

چهار چوب فعاليت آنها غير صنفي و غير حرفه اي اسـت و هـدف انهـا كسـب قـدرت لف پارلماني و رياسـت جمهـوري و راه هـاي سياسي از طريق حضور در انتخابات مخت

معلمان داراي گرايش سياسي مختلف اما گرايش صـنفي واحـدي هسـتند و . ديگر است .تنها زير چتر يك تشكل غير سياسي مي توانند در كنار هم فعاليت اجتماعي نمايند

افراد برحسـب .كشورهاي پيشرفته شناخته شده است تفاوت اين دو نوع فعاليت در .3ــا سياســي در مــي آينــد عال ــه عضــويت تشــكل هــاي صــنفي ي . قــه و ســليقه خــود بفقط به احزاب، نهادها و سازمان ها متكـي نحركت هاي صنفي ،روابط ميان طرفدارادر

نيست، بلكه به شبكه ي وسيعي از روابط غيـر رسـمي ميـان همكـاران هـم انديشـان و گيرتر، با سازماندهي كمتـر و حركت هاي صنفي عموما فرا. دوستان بستگي پيدا مي كند

هدف غيرسياسي و مردمي تر هستند و اعضاي آن برخالف فعاليتهاي سياسـي بـه دنبـال .قدرت نيستند

سـال فعاليـت تشـكل 7همان طور كه مي دانيد طـي ! تشكل ها و همكاران گرامي .4هاي صنفي و تحمل هزينه هاي مادي و معنوي اي كه بر همگان روشن اسـت متاسـفانه

دادي از اعضاي هيئت مديره و يك بازرس از كانون تهران اساسنامه كـانون و ميثـاق تعاحزاب خود با تشكل ها را زير پا گذاشته اند و با وجود تذكرات آيين نامه اي مكرر، به

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

52 

: متاسـفانه بـر ايـن باورنـد كـه . ي پيوسته اند و نامزد انتخابات مجلس هشتم شدنداسيساگر اين افراد به طور شـفاف و صـادقانه از "فرا رسيده استهنگام چيدن ميوه كانون "

استعفا داده بودند و رسما در ائتالف با احزاب نـامزد ) تهران(كانون صنفي معلمان ايران نمايندگي مجلس شده بودند مسئله اي ديگر بود، اما متاسفيم كه اين روند موجـب زيـر

و نابودي سرمايه اجتمـاعي كـانون سوال بردن تشكل هاي صنفي و سلب اعتماد معلمان ايـن اعتبـار از كجـا آمـده اسـت؟ . انها بـه اعتبـار شخصـي خـود مـي نازنـد . مي گردد

اعتبار و آبروي انها و همه ما از خط مشي و اعتبار و آبروي كانون است و غرور و خـود . خواهي بدترين آفت است

سوال ايـن اسـت كـه چـرا چنـد حال . خود استناد مي كنند "حقوق فردي"اين افراد به

ــوان ــت عن ــان تح ــازمان معلم ــا س ــترك ب ــت مش ــران و در ليس ــانون ته ــري از ك نف قصد فعاليت انتخاباتي داشتند؟ فعاالن صنفي مدني

اساسنامه كانون تهران كه اين تشكل را صنفي و غير سياسـي مـي دانـد و نيـز 1لذا با توجه به ماده

ضاي هيئت مديره كانون نمي توانند عضو هيئت مديره هيچ يـك اع"اساسنامه كه 16ماده 2تبصره هويـت مسـتقل و "كـانون صـنفي 17مـاده 7و تبصـره "از احزاب و تشكل هاي سياسي باشـند

با توجه به مواد فوق و اين نكتـه كـه ايـن اعضـا "غير دولتي در تمام موضع گيري ها حفظ شودوارد ائـتالف سياسـي ) ازمان معلمـان تهـران س(همراه با اعضاي شوراي مركزي يك حزب سياسي

شده و با احزاب و ستاد هاي ديگر از حزب موتلفه تا مشاركت و اعتماد ملي وارد چانه زني و بـده اعضاء "آيين نامه داخلي كانون كه اعالم مي نمايد 6ماده 4بستان سياسي شده اند و بر خالف بند

خود را "هيئت مديره را به هر طريقي اعالم نمايندهيئت مديره نمي توانند تصميمي خالف مصوبه يشـورا آيـين نامـه اجرايـي 25از سوي ديگر مـاده . نماينده كانون صنفي معلمان معرفي كرده اند

تشكل ها را ملزم بـه اجـراي مصـوبات قطـع نامـه يـا رانيا انيفرهنگ يصنف يتشكل ها يهماهنگ. ات شركت در مسائل سياسي را منع نموده اسـت شوراي هماهنگي تاكنون به كرّ. گزارش مي نمايد

...اما اين افراد نصيحت همكاران دلسوز كانون تهران و ديگر تشكل ها را نپذيرفته اند

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

53 

ياطالعات و جامع عدم وجود سيستم يكپارچه: 1-3-9ي و هـر نهـاد مـدن عدم وجود چنين سيستم مديريت اطالعاتي در تشكل هاي صنفي معلمان ايـران

، هر كدام از تشكل هاي فرهنگيان سراسر كشور را به مثابه حلقـه هـايي قـوي يـا ديگر كشور ايرانهـاي هـر اسـتان و هـر NGOدر خـود . ضعيف ولي دور افتاده و منفك از هم تبديل كـرده اسـت

نيز رابطه هيئت مديره و بدنه به صورت سر و پيكري جدا و گسسته و نا سـامان يافتـه و شهرستان رابطه كنوني تشكل ها جز در پاره اي از موارد نادر يا به صورت . دقيق و غير علمي وجود داردغير

يعنـي تشـكل هـاي . سنتي انجام مي پذيرد و يا رابطه اي پيوسته و لحظه به لحظـه موجـود نيسـت ، كه ارتباطات آن ها به صـورت سـنتي و بـدوي بـه انجـام ه مثابه جزايري دور افتاده از همصنفي ب

.ارتباطات محدود و كلي و در بازه هايي مختصر از زمان رخ مي دهند. ، مي مانندرسدي مكه اطالعات . اطالعات به سرعت و دقت و بالفاصله به تمام بدنه و پيكره سيستم تزريق نمي شود

مانند خون در كالبد مرده سيستم عمل مـي كنـد ، امكـان روزي رسـاني و خـوراك دهـي بـه ايـن . و گسترده و عظيم را نمي يابد كالبد بزرگ

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

54 

سازي بهينه تحليل هاي و به صورت علمي يستم فرضي زير نشان داده شده استآنچه در سبعالوه گسـتردگي و توانايي در اطـالع رسـاني و عملكـرد، ، باال ، سرعت عملبا معيار هاي كم هزينگيو

:نداردخارجي ان ايران وجود در تشكل هاي صنفي معلم... جهان شمولي و

و تصـميم امكان توجه و تدبر در بازخوردها و ذخيره سـازي و تحليـل با وجود چنين سيستمي كه گيري و باز به كار گيري و دانش به صـورت منسـجم و علمـي وجـود نـدارد، ايـن سـوال مطـرح

مي تواند مفيد باشد؟ data base)(مي شود كه آيا وجود بانك هاي اطالعاتي و پايگاه هاي داده بتواند كمك شايسته اي، مبتني بر سيستمي با بانك اطالعات داده، براي رفع محروميت سيستمي كه

اطالعاتي و علمي و تخصصي و خبري اعضاء و هيئت مديره هاي تشكل هاي صنفي سراسر كشور :در وضعيت كنوني سيستم احساس نياز به . به انجام برساند

ات تنگاتنگ و صحيح و علمي بين مديرانوجود ارتباط •

اعضاي هيئت مديره هر تشكلوجود ارتباطات ما بين •

اعضاي هيئت مديره مركزي تشكل هاوجود ارتباطات ما بين •

وجود ارتباطات ما بين هيئت مديره و اعضاي تشكل •

وجود ارتباطات ما بين تشكل ها و شوراي هماهنگي •

eiشوراي هماهنگي و ا بين تشكل ها و وجود ارتباطات م •

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

55 

بعالوه ارتباطات بين خود اجزا و امكان وجود ارتباط بين آن ها نيز خود نقطه قوتي است كه حتـي اين مهم در مواقع بحراني باعث ادامه يـافتن و برقـرار . با حذف پايگاه اطالعاتي بايد پا بر جا بماند

طالعاتي مديريتي امكان پذير است؟آيا طراحي و اجراي چنين سيستم ا. بودن ارتباطات خواهد شد

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

56 

صنفي معلمان روابـط نظـام نايافتـه، همان طور كه ديده شد در شبكه ارتباطات سنتي كنوني تشكل ،، برنامه ريزي نشده، منقطع، فراموش شده، باري بـه هـر جهـت، بـي نظـم، بـدون مـديريت قمتفرّ

.در يك كالم غير بهينه مي باشد، زمان بر و پراكنده، آشفته

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

57 

يـك از تشـكل هـاي عضـو را اين مسئله مهم كه گريبـان هـر همان طور كه در تصوير قبل ديديم، ، در مجموع براي كل مجموعه سراسري و كشوري نيز مسائلي مشـابه و غيـر بهينـه بـه گرفته است

:مسائلي كه مهمترين آن ها عبارتند از .ارمغان آورده است

روشن و سالم و كامل و جامع» پايگاه اطالعاتي داده« عدم وجود •

ارتباطات منقطع •

روابط گسسته •

روابط كم رنگ •

روابط يك طرفه •

روابط حساب نشده •

عدم امكان توجه و تدبر در روابط و آمد و شد هاي اطالعاتي •

گسيختگي و پراكندگي داده ها •

ي مجموعهفراموشي و به عبارتي نبود حافظه خيلي دقيق و سيستمي برا •

نبــود آمــار و اطالعــات مربــوط بــه تعــداد، جــنس، وضــعيت، عملكــرد، • خواستگاه ها، مطالبات، تاييدات، تشويقات و نيازهاي اعضاء تشكل

روابط تك نفره •

روابط و عدم روابط اطالعاتي و مديريتي •

محروميت از آموزش ديدن •

محروميت معلم از دانش هاي تخصصي و علمي •

نش هاي حقوقي و صنفي محروميت معلم از دا •

محروميت دانش آموز در پي محروميت معلم و سيستم آموزشي •

فقر تحصيلي •

فقر آموزشي •

... فقر در فرهنگ اجتماعي و اقتصادي و توليدي و خدماتي و بهداشتي ••

و بـه تبـع آن جامعـه اين ها برخي از مسائلي است كه هم اكنون تشكل هاي صنفي معلمـان ايـران

را چه در عرصه محلي و منطقه اي و چه در عرصه كالن كشوري و ملي و چه ورشي آموزشي و پر . در عرصه هاي بزرگ و وسيع بين المللي دچار مسئله نموده است

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

58 

براي برون رفت از اين تنگناي فقر سيستم اطالعاتي و مـديريتي و بـي نظمـي در كـار كـانون هـا، ول زير را به منظور ارتباطات بهتر طراحي شوراي هماهنگي تشكل هاي صنفي فرهنگيان كشور جد

تحليـل شـرايط موجـود «جدولي كه توجه به آن در اين بخش كـه مربـوط بـه . و اجرا مي نمايد .، خالي از لطف نيستاست »تشكل هاي صنفي معلمان

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

59 

هزينه هاي تشكل هاي صنفي معلمان : 1-3-10هزينه هاي تشكل هاي صـنفي . ه گه گاه بسيار بغرنج و دردناك مي شوندكهستند مسائلي هزينه ها

مسـائلي كـه معلمان چگونه هزينه هايي هستند؟ هزينه هاي تشكل ها ريشه در چه مسائلي دارنـد؟ هزينه هاي مرتبط با تشكل هاي صـنفي . ندياري را براي كل سيستم به همراه مي آورهزينه هاي بس

:را مي تـوان بـه صـورت هـاي كلـي زيـر دسـته بنـدي نمـود دهاي مدني معلمان ايران و ديگر نها

هزينه هاي مالي مستقيم بر عهده خود تشكل

هزينه هاي مالي مستقيم بر عهده اعضاء تشكل

هزينه هاي فرصت از دست رفته

...هزينه هاي ناشي از معطلي و تاخير در كسب اطالعات و

هزينـه هـاي از قبيـل (هزينه هاي جـاري و ثابـت تشـكل هـا ...)نقل ها، تلفن، اينترنت، تبليغات و ارتباطات سنتي، حمل و

كيفيت پايين كار صنفيهزينه هاي

هزينه هاي كيفيت پايين كار آموزشي

هزينه هاي اعتباري

هزينه اعتبار از دست رفته

هزينه از دست رفتن اعتبار

هزينه موقعيت و اعتبار و جايگاه از دست رفته

ربوط به ارتباطات و سفرهاي اعضاي هيئت مديرههزينه هاي م

از جملــه دوري از خــانواده هــا و (هزينــه هــاي معنــوي ...)فشارهاي متعدد و

هزينه هاي فقر فرهنگي جامعه مردم

هزينه هاي فقر فرهنگي جامعه معلمان

هزينه هاي فقر فرهنگي جامعه فعاالن صنفي معلمان

واهي هـاي فـردي هزينه هـاي انحصـار طلبـي هـا و هـوا خـ صنفينه نه گروهي و

هزينه هاي زماني

هزينه هاي وقت و اوقات صرف شده بـراي تشـكيل جلسـات هيت مديره

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

60 

هزينه هاي مدت زمان صرف شده براي جلسات

هزينه هاي زماني براي رسيدن به مكان جلسات در شهر ها

هزينه هاي زماني براي رسيدن به مكان جلسات در بين شهرها

ه هاي مربوط به جلسات مجمع عموميهزين

هزينه هاي قضايي

بــه وكالــت و حقــوق و دســتمزد وكــال هزينــه هــاي مربــوط و مدافعان حقوقي

هزينه هاي امنيتي

هزينه پيشگيري

هزينه ارزيابي

هزينه تحليل و باز تحليل

ي هزينه انتظار بـراي ديـدن بـازخورد تحليـل هـا و رفتـار هـا ناشي از تصميمات

مزاياي تجاري از دست رفته هزينه

هزينه هاي آموزشي

هزينه هاي ناشي از عدم آموزش

هزينه هاي عملكرد هاي سنتي و تاريخي كه در جهـان امـروز منسوخ شده

ناشــي از درگيــري هــا، نــاراحتي هــا، (هزينــه هــاي اخالقــي ...)خستگي ها و

هزينه هاي مالي و مادي و معنوي ناشي (هزينه هاي بي خبري نرســيدن اطالعــات و اخبــار بــه روز و بــا كمتــرين هزينــه از

)زماني و مالي

هزينه نگهداري اعتبار سيستم

هزينه نگهداري اعضاء سيستم

هزينه تعميـر و مرمـت خرابكـاري هـا و اشـتباهات خبـري و ...تصميم گيري و

ارسـال مجـدد اخبـار، اصـالح خبـر، (هزينه دوباره كاري هـا تصوير سازي، دوباره گفتن و دوباره ويرايش، تصحيح، تفسير،

...)گفتن و دوباره گفتن و

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

61 

تحليل شرايط موجود تشكل هاي صنفي معلمان

62 

تقسيم بندي كالن مسائل موجود تشكل هاي صنفي فرهنگيان و نهادهاي مدني: 1-3-11 چرا ؟و علت چنين گسيختگي و عدم كارايي كافي و الزم در چنين نهادهاي مدني چيست؟

در پايـان ايـن واملي كه تغيير را دشوار مي نمايند و به نظر مي رسد كه دو عامل اساسي به عنوان ع يشـنهادي آن خواهنـد شـد پروژه يا هر پـروژه تحقيقـاتي ديگـر سـد راه اجـرا و تعمـيم مفـاهيم پ

:عبارتند از

o مسائل درون سازماني

o مسائل برون سازماني

مسـائلي .مسائل درون سازماني تشكل هاي صنفي كه پيش تر تا حدودي مورد توجه قـرار گرفـت

علمي و فني و تحقيقـاتي ، كم تعدادي، كم رنگ بودن مسائل گسيختگيكه به طور كلي مي توان به فعاالن تفكر برخي از نگ و پر رنگ و يا حتي قطع روابط و با كمال تاسف و پژوهشي، روابط كم ر

.مي باشد... و » ورود به قدرت سياسي«صنفي براي قـدرت حـاكم قضـايي -امنيتـي ممانعت جدي و اساسي به مي تواناز مسائل برون سازماني

.اشاره نمود... و بر فعاليت تشكل هاي صنفي معلمان، كارگران، دانشجويان

راه حل پيشنهادي براي حل مسئله

63

راه حل پيشنهادي براي حل مسئله: 1-4مسئله پيش روي معلمان و دانش آموزان در سيستم آموزشي ايران مورد توجه و تحليـل و بررسـي

حال با توجه به وضعيت دياگرام هـاي پيشـين در ايـن مكتـوب قصـد داريـم . مختصر قرار گرفت :ي و ارزيابي نماييممبتني بر ساز و كار رسم شده در زير را بررس راه حل پيشنهادي

راه حل پيشنهادي براي حل مسئله

64

روابطـي كـه بتوانـد اعضـاي يـك . ساز و كاري كه منجر به بهبود روابط سازماني يك تشكل گرددمجموعه رهبري و هدايت و عملكرد سازماني و هدفمنـد تشكل صنفي يا مدني را با هيئت مديره و

. منظمي داشته باشندكمك نمايد كه اعضاي هيئت مديره نيز با اعضاي تشكل ارتباط ارتباط دهد و

راه حل پيشنهادي براي حل مسئله

65

شبكه هاي اطالعاتي و اقماري و رابطه اي كه بتواند هم روابط اعضاي تشكل بـا هسـته مركـزي را چگونه؟ همچنـين ايـن روش و . هم امكان ارتباط با يكديگر در آن وجود داشته باشدايجاد بكند و

:ر اصالحي براي تشكل هاي سراسر كشور و در سطح ملي نيز قابل تعميم مي باشداين تفك

راه حل پيشنهادي براي حل مسئله

66

بعالوه آيا امكان طراحي و اجراي سيستمي مبتني بر پايگاه داده و نه وابسـته كامـل و بـدون قيـد و مـداري؟ شرط به آن وجود دارد؟ آيا مي توان هم ارتباطات پايگاه داده اي داشت و هـم ارتباطـات

ها و نهادهاي مدني در طول يكديگر با هم ارتباط داشته باشند هم در عرض يكديگر؟ هم تشكل

روش تحقيق

67

روش تحقيق: 1-5پس از بررسي موضوع و راه حل هاي پيشنهادي به اين نتيجه و با به ايـن سـوال رسـيديم كـه آيـا

مـي توانـد مويـد بسـياري از » )كانون صنفي معلمان ايران(تحقق يك سيستم اطالعاتي براي كصما« اهداف و روابط سازمان يافته مورد نظر باشد؟

تحقيقي مبتني بر اصولي و شرايطي كـه در پـي مـي آيـد مـورد با انتخاب چنين موضوعي اقدامات تحقق يـك سيسـتم اطالعـاتي بـراي «روش هاي تحقيقي كه امكان و فوايد . توجه نظر قرار گرفت

روش تحقيقي كه مي بايست جايگاه . را مورد بررسي و تحليل و ارزيابي هدفمند قرار بدهد» كصماي يك تشكل صنفي معلمان را بـه روشـني نشـان مـي و موقعيت يك سيستم اطالعاتي مديريت برا

و در نهايـت EMISو جايگاه سيستم هاي اطالعـاتي مـديريت آموزشـي MISجامعه مورد نظر . داد .تشكل صنفي معلمان را هويدا نمايدموقعيت سيستم اطالعاتي مديريت براي

روش تحقيق

68

ضـرورتي كـه تحـول . مطرح مـي شـود رورتيض، از بررسي و تحقيق به ميان مي آيدهرگاه سخن اين ضرورت در انجام كار تحقيقي و بررسي . بسيار شگرف علوم در چند دهه اخير مديون آن است

هاي علمي و آكادميك چيست كه موجبات توليد علم به اندازه و يا حتـي بيشـتر از تمـام كشـفيات ؟ گرديدهعلمي اي كه انسان در چندين هزار سال به دست آورده است ،

موضوع بسيار مهمي اسـت كـه » روش تحقيق«آري

چندين دهه بيشتر از عمر آن نمي گذرد و مي بينـيم كه رشد سر سام آور و فزوني بسيار زياد علـوم نيـز

بررسي «پس براي . در همين چند دهه رخ داده استو هـر » تحقق يـك سيسـتم اطالعـاتي بـراي كصـما

وشـي مناسـب نيز محتـاج ر تحقيق و پژوهش ديگر . مي باشيمو پژوهش براي تحقيق

و » انسان« روش تحقيقي كه در ابتدا تعريفي از علم

سيســتم «و » سيســتم آموزشــي«و »جامعــه انســاني«ارائه نمايد و كليه مفاهيم مربوطه» اطالعاتي مديريت

و روش علمي تحقيق را انتخاب نمايد و بـا تعريـف سپس با تعريف . ماعي و موضوع تحقيق خود را مشخص نمايدو طبقه بندي علوم جايگاه علوم اجت

منـابع مسـئله ) تحقق يك سيستم اطالعاتي بـراي كصـما در اين جا مثال (مساله يا مسائل مورد نظر ، موسسات آموزشي خصوصي و دولتـي و دولت ها، دانشگاه ها. مورد نظر تحقيق را شناسايي نمايد

ي، مخارج و هزينه ها، مسـائل و مشـكالت پـيش روي ي، تحقيقات ديگران، آموزش شخصتحقيقات، توجه به اتفاقات و خسارات احتمالي و عامل مهم زمان ، از جمله منابع و مخارجي هسـتند تحقيق

. كه براي شروع مي بايست مورد توجه قرار بگيرداج به طور كل براي انجام بررسي و تحقيق علمي بـه دو دسـته منـابع مـالي و نيـروي انسـاني محتـ

مبتنـي بـر حقيقـت و واقعيـت و طراحـي يـك يـا چنـد فرضـيه » تئوري«همچنين نيازمند . هستيمي حـل مشـكالت و براي تهيـه و تنظـيم بهتـرين روش بـرا » طرح تحقيق«بعالوه وجود . مي باشيم

از آنجا كه اين تحقيق اولين تحقيق در اين زمينـه نمـي باشـد . ، الزم مي نمايدكنترل عوامل خارجي... ، سـاختماني و بع تاريخي، منابع نوشته، شفاهي، هنـري، مـادي، سـمعي و بصـري ان از منامي تو

. فاده نمودهمچنين مي بايست از اطالعات آماري است. استفاده كرد

روش تحقيق

69

وجـود دارد، همچنـين تحقيـق از .. .، دو گروهي و متد انفرادي، گروهي، در طرح تحقيقات تجربي .به انجام مي رسد ... صوتي و عكس برداري و مصاحبه و مشاهده، طريق پرسشنامه،

نيز از مهمترين مسائل بـراي ارائـه نتـايج گزارش تحقيقتهيه

با بيان اين مختصر به خوبي روشن است كـه . بررسي مي باشدطي دقيق تك تك اين مراحل از يكي دو برگ فزون مي شـود

. و تبديل به يك پروژه مي گرددتحقيق براي تنظيم هر چه بهتر نوشته اما مي توان از اين روش

.هاي مختصر نيز استفاده نمود

، سرشناسـه ويژگـي هـاي افـراد : در سيستم مورد بررسي ويژگي هاي رفتاري و روحي افرادهـر فـردي از ويژگـي . هايي هستند كه با آن ها شناخته مي شوند و يا مورد ارزيابي قرار مي گيرند

در يك فشـردگي مختصـر مـي . گوناگون و وسيع برخوردار استهاي اخالقي و روحي و رفتاري براي هر سيستم آموزشي . توان تمام آن رفتار ها را به رفتارهاي هنجار و ناهنجار تقيسم بندي نمود

... و تحليلي كه با انسان در بعد روابط درون سازماني و برون سازماني و دولت هـا و قـدرت هـا و . چنين شرايطي صدق مي كندبرخورد و بازخورد دارد نيز

. با تعريف رفتار هنجار ، رفتار ناهنجار نيز تعريف مـي شـود : تعريف رفتار هنجار و ناهنجار

پـس ناهنجـار بـه معنـي . به معني راه و روش ، طريق ، راه راست و طـرز و قاعـده اسـت » هنجار« . ها معني مي يابدخروج و يا طغيان در برابر راه راست و يا روش ها و راه ها و قاعده

! اما كدام روش ها ، كدام قاعده ها ، كدام راه هاي راست ؟ويژگي هاي رفتاري . ممكن است هر جامعه اي معني اي و برداشتي متفاوت از هنجارها داشته باشد

هنجار و ناهنجار افراد در جامعه ما ايران كدام است؟و كدام روابط رفتارهـاي ناهنجـار شناسـايي مـي كدام رفتارها و كدام روابط ، روابط هنجار سيستم

شوند؟ كدام يك از عملكردها مورد نظر و كدام يك از اين روابط انسـاني و اطالعـاتي و سيسـتمي و كـدام فعاليـت » هنجار سيستمي«مورد قبول و كدام يك غير قابل قبول مي باشد؟ كدام فعاليت ها

مي باشد؟» ناهنجار سيستمي«ها ند از تفاوت بينش ها و روش ها سخن به ميـان رفـت امـا قاطبـه جامعـه انسـاني هر چ: نهاد بشر

.بسياري از اصول و روش ها و منش هاي اخالقي و اجتماعي را به صورت فطـري ارج مـي نهنـد

روش تحقيق

70

انسان ها از آزار رساندن و آزار ديدن ، ناراست شنيدن و ناراست گفـتن ، فسـاد مـالي و جنسـي و ، دست به ارتكاب اين اعمال مي زنندحتي در بسياري از مواردي كه . تندرو گردان هس... جسمي و

هـر . درون خود آگاه ايشان از انجام چنين اعمالي ناخوشنود است و واهمه محكمه نيز وجـود دارد چند اين مسائل بسيار پيچيده هستند و در موارد بسياري رفتارهاي ناپسند حق بـه جـانبي از سـوي

. دافراد مشاهده مي گرد

روش تحقيق

71

در : »سيستم اطالعاتي مديريت براي تشكل هاي صـنفي معلمـان « هنجار در جامعه، ري از دستورات دين اسالم مـي باشـد و ناخواه متاثر از بسيا استايراني مورد مطالعه ما كه جامعه

قـانون . ني تعريف كردمي توان به طور كل و با كمي اغماض هنجار و ناهنجار را قانوني و غير قانوتقريبا چيزي است كه ما پسنديده بودن آن را پذيرفته ايم و عموما قبول داريم كـه مسـائل كشـور و

كـه شـباهت قانون اساسي جمهوري اسالمي ايران. مردم و حكومت در پايبند نبودن به قانون استواره صاحبان قدرت و كساني اما در اين ميان هم. نيز دارد اعالميه جهاني حقوق بشرهاي زيادي با

كه از منافعي برخوردارند تفسيري متفاوت از قانون ارائه مي نمايند و خود را تبرئه مي كنند و يـا از . فرصت به دست آمده نهايت سوء استفاده را مي نمايند

و گـروه هـاي غيـر قانون اساسي حق تشكيل سنديكاها و انجمن هـا 27و 26به عنوان مثال اصول دولتي و صنفي را براي ملت محترم مي شمارد و براي توانمند بودن نظارت آن ها حق تظـاهرات و تجمعات و تحصنات و اعتصابات را براي عموم مردم و نهادهاي مدني و صنفي ملـت محتـرم مـي

حفـظ عـزت «مي بينيم كه بـه كمـك شـعارهاي شمارد، اما به روشـني تشــويش «، » بانقــال ــالم ــدام «، » اســ تــ

ــام « ــه نظ ــغ علي ، » تبلي ، » اذهـــان عمـــومينهادهــاي مــدني و غيــر ... و » امنيت ملـي «ــجويان ، ــان ، دانش معلم ــم از ــي اعـ دولتـپرستاران ، فعـاالن حقـوق كــــــــارگران ،

بـه شـدت مـورد ... زنان و بشر در عرصه حقوق اي حد ممكن از فعاليـت هـ تنبيهات قضايي و امنيتي قرار مي گيرند و تا سـر

. فعاالن اين نهادها جلوگيري مي شود... ، مسافرتي و ، دانشگاهي ، مدني ، مطبوعاتي اجتماعي

، جمعيت ها، انجمن هاي سياسي و صنفي و انجمنهاي اسالمي يا اقليتهاي ديني شناخته شده آزادند، مشروط احزاب - 26 را هـيچكس . نكننـد را نقـض جمهوري اسـالمي و اساس اسالمي ، موازين ملي به اين كه اصول استقالل ، آزادي ، وحدت

.از آنها مجبور ساخت در يكي شركت در آنها منع كرد يا به از شركت توان نمي

.تشكيل اجتماعات و راه پيمايي ها، بدون حمل سالح، به شرط آن كه مخل به مباني اسالم نباشد آزاد است 27 -

از چــه منظــري؟ » حقــق يــك سيســتم اطالعــاتي بــراي كصــماتبررســي «مســئله همــين جاســت

منظر كساني كه هنجارها را ناهنجار مي دانند يا منظر كساني كه ناهنجارهاي طيف مقابـل را هنجـار مي دانند و هنجار هاي آنان را ناهنجار ؟

روش تحقيق

72

اهي اين تفاوت ديدگاه ها و عملكرد ها نيز مانعي است جدي بر سر انجام چنين تحقيقـات دانشـگ . كه از طرفي شانه به نيروي انساني دارد و از طرفي قدرت ها و دولت ها را به چالش مي كشاند

و جمعي و همكاري گروهي و تيمي و روحيات اجتماعيه نظر مي رسد كه در جامعه ما بهمچنين و تنها ما بيش از هر چيز تنها. هنجارهايي هستند كه بسيار كم رنگ شده اندفعاليت هاي مشاركتي،

ژي هاي كالني كـه در ، اسراف منابع و انرخودخواهي، تنهايي، ناداني. ه فكر خويش هستيم و بسب، ترس هاي واهي و توهمـاتي كـه مـا را از كـوچكترين اختيار داريم، ترس از همه كس به جز خدا

اعتراضات صنفي و مدني وا مي دارد ، روحيـه انفعـال و سـر خـوردگي ، سـر كـوفتگي و نـابودي تقريبي روحيه خالقيت و آفرينش الگوها و طرح ها و كارها و فعاليت هاي جديـد، سـر خوشـي و مستي ناشي از تزريق مخدر نفت به پيكر جامعه كه مانع از درك صحيح ما از وضعيت كنوني ايـران

، فرا فكني كه از بارز ترين خصوصـيات اخالقـي مـا هاني و اقتصاد بين المللي مي شوددر جامعه جيرانيان شده است و اين فرافكني ريشه هايي هم در رفتار حاكمان دارد كـه همـواره بـا سـر پـوش ا

تنبلـي و كم سـوادي و گذاشتن بر حفره هاي عظيم و عميق و متعفن جهل و ناداني و بي سوادي وسستي و خود خواهي و ناتواني ما سعي كرده اند همه اين ناقشنگي ها را متوجه ابـر قـدرت هـاي

و نزديك كنند و اين گونه توانسته اند هر گونه حس حركـت و تـالش بـراي اصـالح خـود و دور تـوم متقاعـد و ساختار قدرت سياسي جامعه خود را از ما بستانند و ما را به پـذيرش سرنوشـت مح

. راضي و خرسند سازندروش . نـد اين ها و مسائل گوناگون ديگر مسائلي بودند كه پيش روي روش تحقيقي مـا قـرار گرفت

تحقيقي كه هم مبتني بر مطالعات كتابخانه بود و هم مبتني بر مصاحبه ها، مالقات ها ، درگيري ها ، ... زد و خوردها و بسياري حوادث و اخبار شنيدني و خواندني ديگر

روش تحقيقي كه به كمك كسب اطالعات بسيار ذي قيمت و ارزشمند از شبكه جهـاني اينترنـت ،

فق هاي جديدي پيدا كرد و راه بكري را كه در ابتدا برايش بسيار گنگ و ناشناخته بـود گام به گام ااما پر واضح است كه هر چه بيشتر تحقيق كرديم و پيش رفتيم پي به عمق . تا حدودي روشن نمود

با پي گرفتن اين روش تحقيق در آخر بر ما مسلم شد كه تنها فـتح . و غني اين سوژه تحقيقي برديمامـا ايـن دربـي كـه بـاز شـد مشـتاق . مختصر و كوتاه با هزاران قصور و ضـعف بنمـوده ايـم بابي

جويندگان و پويندگان و دلسوزان عرصه آموزش و علم محوري و دوري جستني از جهل و ناداني، مي باشد و هر دم عالقه مندان را به ورود به اين باغ زيبا و مصفا و پر ثمر براي محقق و ملتش فـرا

اميد است كه جمله محققان و انديشمندان علوم فني و مهندسي كه با انديشه هـاي ژرف . واندمي خآشـنايي ... و » مـديريت «و يـا موضـوعات » مديريت سيستم هاي اطالعـاي «و ملكوتي و كاربردي

روش تحقيق

73

بهبـود و «دارند اندكي از وقت و اوقات شريف خود را صرف پرداختن به موضوع بسيار پر اهميت .بنمايند» و تشكل هاي صنفي و مدني» آموزش و پرورش«د بسيار مهم توسعه اي و پايه توسعه نها

نشـانه هـايي كـه ناهنجـاري هـا و . هسـتند » نشـانه اي «، موضوعاتي مسائلي كه مطرح شد: نتيجه ؟ بـراي رفـع اين دردها چرا بروز كرده است. ندبيماري ها و دردهاي افراد جامعه ما را نشان مي ده

؟ براي پيشگيري از بروز اين همه ناماليمات و بيماري بيماري و مداواي آن چه بايد كرد ينشانه هانتيجه اينكه براي هر كسي كه اندكي بـا فعاليـت هـاي گروهـي و ها چه كارهايي مي توانيم بكنيم؟، پر واضح است كه بسياري از المت انديش سر و كاري داشته باشدتيمي هدفمند و علم محور و س

علمي و تخصصـي و آموزش و پرورش . وجود ندارد دانش محور و ادب جودردها در جامعه اين ـ بر پايه فعاليت هاي عملي و گروهي و تيمي ريشه هاي خودخـواهي، تنبلـي اداني، تكبـر ورزي، ، ن

. شد را مي سـوزاند آن ذكرمي پنداريم و ، روزمرگي و هر كدام از ناهنجاري هايي كه انحصار طلبيتيمي و مشاركتي و گروهي بسيار بسـيار آموزش. در گروه باشدآموزش و پرورش كه كار چه بهتر . مي باشد و آينده خانوادگي و شغلي آن ها رفتار و روحيات افراد در جامعهو بالنده سازنده

و در اين ميان آيا پيشگيري بهتر از درمان نيست؟بياني خـود سـاخته و بـا صـالحيت و محور زير نظر مر عملعلمي و گروهي و آموزش و پرورش

آمـوزش «و » دبيرسـتان «و » دبسـتان «و » پيش دبسـتان «خالق و پر تالش و عالم و كاتب در دوران مي تواند بهترين راه پيشگيري براي بروز ناهنجـاري هـا ... و » آموزش هاي ضمن خدمت«و » عالي

. در جامعه باشد

: اين بخشمنابع و ماخذ قران كريم

فارسي عميدفرهنگ

،مقدمه اي بر روش تحقيق در علوم اجتماعي ، دكتر بهروز نبـوي ، انتشـارات كتابخانـه فـروردين 1375

، احسان نراقي ، نشر نيكانعلوم اجتماعي

روش تحقيق

74

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

75

مروري بر ادبيات تحقيق: فصل دوم MIS معرفي : 2-1 تعريف اطالعات: 2-1-1

.هاي سيستم محسوب مي شود)خروجي(دومين سطح از مجموعه دانسته هاي هر فرد يا برونداد

:سيستم داراي سه نوع عملكرد مي باشد

)منجر به بقاي سيستم مي شود( عملكرد توليدي -1 )به حفظ سيستم مي شود منجر( عملكرد دفاعي -2 )شود منجر به رشد سيستم مي( عملكرد حمايتي -3

:الزامات سيستم

)طراح كارفرما تجهيزات( مورد اعتمادبودن -1 شند كـه در هـر زمـان و در هـر هاي اطالعاتي بايد بگونه اي با سيستم :در دسترس بودن -2

.براي مدير در دسترس باشد مكان نكه سيستم بتواند در شرايط رشد متغير پيشـرفت تكنولـوي بـا يعني اي :قابل انعطاف بودن -3

.شرايط جديد همخواني داشته باشد )خدمات سازمان دوام برنامه دوام پرسنل( برنامه زماني استقرار -4 عمر مورد انتظار و امكان رشد -5 )يك بار مصرف _ كار امدي بسياربادوام زياد( قابليت تعمير و نگهداري -6

يعني دوره تناوب ارايـه خـدمات (هايي كه برنامه زماني استقرار انها كوتاه مدت است ماندر سازهـايي كـه هاي اطالعاتي نوع دوم نياز دارند اما در سازمان سيستم )انها زود به زود تغيير مي كند

. استقرار انها بلند مدت است مانند اداره ثبت به سيستم اطالعاتي نوع اول نياز دارند

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

76

هاي اطالعات شناسي سيستم نوع :2- 2-1

مقدمه - 1هاي اطالعات را تحليل و هاي اطالعات است، سيستم اگر موضوع مطالعه شما سيستم

كنيد يا قصد داريد سيستم اطالعات مناسبي براي سازمان خود خريداري كنيد طراحي ميهاي يا سفارش تهيه آن را بدهيد، داشتن يك ديد سيستماتيك از انواع مختلف سيستم

اطالعات، براي درك بهتر حوزه نيازمند سيستم اطالعات و انتخاب سيستم اطالعات شناسي جامع و در عين حال ساده و متأسفانه، هيچ نوع. مناسب خيلي مفيد خواهد بود

شناسي از هدف اين مقاله ارائه يك نوع. هاي اطالعات وجود ندارد قابل فهم از سيستم .هاي اطالعات است سيستم

تعريف سيستم اطالعات -2

علوم كامپيوتر، مهندسي هايي مانند مديريت، تعاريف متعددي از سيستم اطالعات در رشته

نامه انجمن تعريف آمده در واژه. و علوم كتابداري و اطالع رساني ارائه شده است افزار نرم .ي جامع از سيستم هاي اطالعات استتعريف) 1983 1يانگ (كتابداري آمريكا

بي و آوري، سازماندهي، ذخيره، بازيا يك سيستم كامل طراحي شده براي توليد، جمع«

»هر حوزه تعريف شده ديگر از جامعهسازمان يا اشاعه اطالعات در يك مؤسسه،

توانند در شوند و مي ها نمي هاي اطالعات محدود به سازمان بر اساس اين تعريف، سيستم .ن مثال يك شهر نيز موضوعيت يابندعنوا تر از سازمان، به اي وسيع محدوده

هاي اطالعات شناسي بنا شده از سيستم نوع -3

:شوند بندي مي هاي اطالعات بر اساس وجوه زير دسته شناسي، سيستم در اين نوع هاي اطالعات؛ پشتيباني ارائه شده توسط سيستم

هاي اطالعات؛ محتواي اطالعات پردازش شده در سيستم

هاي اطالعات سازي سيستم ش پيادهرواطالعات؛ و هاي حوزه سيستم

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

77

عموماً عات بر اساس پشتيباني ارائه شدههاي اطال بندي سيستم دسته -1- 3

:ديابن هاي زير توسعه مي هاي اطالعات به عنوان ابزاري براي پشتيباني سيستم

فيلتر و ؛ ارائه پشتيباني براي دريافت، ذخيره،پشتيباني اطالعاتي .كردن اطالعات رديابي

؛ استفاده از اطالعات براي پشتيباني هوشمند براي گيري پشتيباني تصميم .نيافته يافته يا ساخت ساخت نيمه رسيدن به تصميماتي در خصوص مسائل

؛ ارائه پشتيباني براي به اشتراك گذاشتنن يا تبادل پشتيباني ارتباطي ).1995 2منتزاس (اطالعات بين كاربران

كنند اما هاي فوق را ارائه مي اي اطالعات معموالً يكي از پشتيبانيه سيستم

هاي ممكن است كه يك سيستم اطالعات خاص بيش از يكي از پشتيباني . فوق را ارائه نمايد

هاي اطالعات بر اساس محتواي اطالعات بندي سيستم دسته -2- 3

قالب توانند در شده مي هاي اطالعات با توجه به محتواي اطالعات پردازش سيستم :هاي زير تفكيك شوند دسته

ها براي پردازش اطالعات اين سيستم: محور هاي اطالعات وظيفه سيستم

ها براي كمك اين سيستم. روند تبادالت، عمليات و عملكرد سيستم بكار مي .شوند راحي ميبه كاربران در اجراي كارها و وظايفشان ط

هاي اطالعات براي اين نوع سيستم: محور هاي اطالعات موضوع سيستم يابند و انواع مشخصي از اطالعات آن اطالعات يك موضوع توسعه مي

). 2003 3الگندي (كنند موضوع را به كاربران ارائه مي

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

78

هاي اطالعات بر اساس حوزه بندي سيستم دسته -3- 3

ا به سطوح اند اما حوزه عمل آنه ها بوده هاي اطالعات سازمان منشأ سيستمهاي متفاوت اين به خاطر مشخصه. سازماني و جامعه نيز گسترش يافته است بين

هاي اطالعات در اين هاي متفاوتي هنگام توسعه سيستم ها، اصول و روش حوزهسطوح شناسي ارائه شده در اينجا، بنابراين در نوع. ها بايد در نظر گرفته شود حوزه

:شوند زير در نظر گرفته مي سازماني

بين سازماني اجتماعي

سازي اطالعات بر اساس روش پيادههاي بندي سيستم تقسيم -4- 3

سازي هاي اطالعات، پياده هاي سيستم بر اساس رويكردهاي توسعه و فناوري :ر وجوه زير در نظر گرفته شودتواند د مي هاي اطالعات تمسيس. هاي اطالعات رسمي در مقابل غيررسمي سيستم :رسميت

هاي سيستم. كنند هاي طراحي شده براي آنها عمل مي رسمي بر اساس رويهاطالعات غيررسمي هيچ گونه رويه طراحي شده ندارند و بر اساس ارتباط كاربران

.كنند و الگوهاي پيچيده رفتاري عمل مي

اي اطالعات ه سيستم. اي هاي اطالعات دستي در مقابل رايانه سيستم: ماشيني بودنهايي هستند كه فناوري رايانه را براي انجام همه يا بخشي از اي، سيستم رايانه

.گيرند كارهاي در نظر گرفته شده بكار مي

ها در مقابل بدون پايگاه هاي اطالعات داراي پايگاه داده سيستم: ها ذخيره دادهها را براي ت پايگاه دادهها يك سيستم مديري هاي داراي پايگاه داده سيستم. ها داده

ها اين سيستم ها مبتني بر يك مدل داده. گيرند ها بكار مي ذخيره و مديريت داده

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

79

ها و ها شامل سيستمي از پرونده هاي اطالعات بدون پايگاه داده سيستم. هستندها معموالً مبتني بر يك مدل استاندارد نيستند اين سيستم. مجموعه مستندات هستند

.زبان جستجو ندارند و معموالً

يك رايانه شخصي مستقل در مقابل يك سيستم اطالعات توزيع شده يا : معماري .اي شبكه

در 6اي يا تعاملي؛ پردازش دسته 5در مقابل پيوسته 4گسسته : روش پردازش

. 7مقابل پردازش در زمان حقيقي

كند هاي اطالعات ارائه مي تمسازي سيس بندي اگرچه ديد سودمندي از پياده اين دستههاي بندي اول اهميت ندارند زيرا امروزه بيشتر سيستم اما به ميزان سه دستهاي، پيوسته و در زمان اي، داراي پايگاه اطالعات، شبكه اطالعات، رسمي، رايانه

. حقيقي هستند هاي اطالعات سازماني شناسي سيستم نوع -5- 3

شامل چند نوع سيستم اطالعات متفاوت در حوزه هاي اطالعات سازماني سيستمتوان بر هاي اطالعات را مي اين سيستم. محورند سازمان هستند كه تمام آنها وظيفه

:بندي كرد اساس موارد زير دسته سطح سازماني

اي حوزه وظيفه شده فعاليت پشتيباني

اس هاي اطالعات سازماني بر اس بندي سيستم دسته -5-1- 3

سطح سازمانينيروي انساني يك سازمان در حوزه و سطوح متفاوت از عمليات و

هاي دار وظايف متفاوتي هستند و سيستم كنند، عهده مسئوليت كار مي

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

80

سطوح سازماني زير . گيرند اطالعات سازماني متفاوتي را بكار مي :اي اطالعات سازماني استفاده شونده بندي سيستم توانند در دسته مي

دهند كارمندان اداري دسته بزرگي از كارمندان را تشكيل مي: سطح اداري

بين اين كارمندان، آنهايي . كنند كه مديران را در تمام سطوح پشتيباني ميورزان دهند داده كنند يا اشاعه مي كه اطالعات را استفاده و پردازش مي

شوند كه ها مي ورزان شامل دفتر داران و منشي داده. شوند خوانده مي 8 .كنند هاي الكترونيك كار مي پردازها و پرونده با واژه

مديران عملياتي يا خط مقدم با عمليات روزانه سازمان : سطح عملياتي

كنند و با هاي معمول و مشخصي را اتخاذ مي درگيرند، تصميم .مدت، سازماندهي و كنترل درگيرند هايي مانند برنامه ريزي كوتاه فعاليت

اين دسته به عنوان مشاوران و معاونان مديريت : 9ورزي سطح دانش

. كنند و اغلب متخصصان موضوعي هستند مياني و عالي ايفاي نقش ميشوند، بندي مي دسته 10ورز خيلي از اين متخصصان به عنوان دانش

كنند و افرادي كه به عنوان بخشي از كارشان، اطالعات و دانش توليد مي .گيرند زمان بكار ميدر سا

مدت، مدت يا ميان ريزي كوتاه مديران مياني كه با برنامه: سطح تاكتيكي

.سازماندهي و كنترل سروكار دارند

كنند مديران عالي يا استراتژيك كه تصميماتي اتخاذ مي: سطح استراتژيكسمت و سوي سازمان را تواند جهت و كه مربوط به شرايطي است كه مي

.ير دهد تغي

ها و هاي اطالعات استفاده شده در هر يك از اين سطوح، ويژگي سيستم .باشد ل استفاده در سطح مربوطه ميكاربردهاي خاص خود را دارد و قاب

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

81

هاي اطالعات سازماني بر اساس بندي سيستم دسته -5-2- 3 اي حوزه وظيفه

كار ه ب توانند در وظايف مختلف يك سازمان هاي اطالعات مي سيستماي هاي اطالعات استفاده شده در هر حوزه وظيفه سيستم. گرفته شوند

توانند بر اساس حوزه هاي مشتركي هستند بطوري كه مي داراي مشخصهاي عمده هر سازمان داراي دو حوزه وظيفه. بندي شوند اي دسته وظيفهوظايف صف آنهايي هستند كه اهداف اصلي سازمان . صف و ستاد: است. كنند وظايف ستاد از وظايف صف پشتيباني مي. كنند تأمين ميرا

اي صف سازمانها متفاوت از يكديگرند، اما تمام هاي وظيفه حوزهسازمانها داراي نوعي از وظيفه مربوط به حسابداري، مالي، فروش و

. اي ستاد هستند هاي وظيفه بازاريابي، و منابع انساني به عنوان حوزهات استفاده شده در هر حوزه ستادي از اصول و فنون هاي اطالع سيستم

ها هاي اطالعات در ديگر حوزه مشتركي تبعيت مي كنند كه از سيستم .متفاوتند

ات بر اساس هاي اطالع بندي سيستم دسته -5-3- 3

فعاليت پشتيباني شدههاي هاي اطالعات، سيستم بيشتر منابع علمي در خصوص سيستم

بندي را بر اساس نوع فعاليت مورد پشتيباني دستهاطالعات سازماني هاي اطالعات هستند كه پشتيباني موارد زير انواع كلي سيستم. كنند مي

:كنند مي مشخصي در سازمان ارائه

هاي اطالعات كه از طريق سيستم: 11هاي پردازش مبادالت سيستمدالت سازمان هاي روزانه و تبا ها و پردازش اطالعات بر فعاليت رويه

. كنند كنترل عملياتي اعمال مي

هاي اطالعات نوعي از سيستم: 12هاي اطالعات مديريت سيستمهاي پردازش هاي داخل سازمان را از سيستم اي كه معموالً داده رايانه

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

82

هاي سازي معناداري از آنها را در قالب گزارش مبادالت گرفته و خالصه .كنند يريت در يك سازمان ارائه ميمد مديريت براي پشتيباني وظايف

سيستم اطالعات مديريت طراحي : 13هاي اطالعات اجرايي سيستم

سازي اطالعات سازماني داخلي و آوري، تحليل و خالصه شده براي جمع . گيران مك به مديران ارشد و تصميمخارجي كليدي به منظور ك

سيستم اطالعات نوعي از: 14گيري هاي پشتيبان تصميم سيستمهايي كه نيازمند گيري در خصوص تصميم اي كه در تصميم رايانه

مدلسازي، فرمولبندي، محاسبات، مقايسات، و انتخاب بهترين يا نمايش . كنند مات هستند به مديران كمك ميپيامدهاي محتمل برخي از اقدا

كه شود معموالً به سيستمي گفته مي: 15هاي پشتيبان اجرايي سيستم

هاي اطالعات اجرايي شامل تر از سيستم هاي وسيع اي از قابليت مجموعهبه عنوان مثال پست الكترونيك، (پشتيباني براي ارتباطات الكترونيك

به عنوان مثال (ها هاي تحليل داده ، قابليت)پرداز اي و واژه كنفرانس رايانهبه (برنامه ريزي و ابزار سازماندهي و. . .) صفحه گسترده، زبان جستجو،

هاي پشتيبان اجرايي بنابراين سيستم. دارد. . .) عنوان تقويم الكترونيك و هاي اطالعاتي و ارتباطي عالوه بر هايي براي پشتيباني داراي ويژگي

.گيري است پشتيباني تصميم

اي كه اطالعاتي نوعي از سيستم اطالعات رايانه: 16هاي خبره سيستمكند و مانند او نتايج آوري مي يا مهارت يك فرد خبره جمعراجع به دانش

.نمايد مورد نظر را ارائه مي

اي كه براي انجام هاي رايانه سيستم: 17هاي اتوماسيون اداري سيستمخيلي از وظايف اداري معمول مانند حروفچيني، صورتحساب تهيه كردن

.شوند نتقاالت مستندات استفاده ميو نقل و ا

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

83

در توليد و بكارگيري دانش جديد در : 18ورزي هاي دانش تمسيسهاي طراحي با استفاده سيستم. كنند ورزان ماهر كمك مي سازمان به دانش

شود نه تنها به آنها اجازه از رايانه كه توسط طراحان محصول استفاده ميدهد كه به سادگي تغييرات مورد نظر را بدون دوباره رسم كردن مي

سازد كه محصول را بدون اعمال كنند بلكه آنها را قادر ميها شكل .هاي فيزيكي تست كنند ساخت نمونه

:مراجع - Elgendy, H .2003. Development and implementation of planning information systems in collaborative spatial planning processes .http://www.ubka.uni-karlsruhe.de/cgi-bin/psview?document=/2003/bau-geo/ 8& search=/2003/bau-geo/8 - Mentzas, G. 1995. A functional taxonomy of computer based information systems .International Journal of Information Management 14(6) 397 -410 . - Young, H .ed. 1983. The ALA Glossary of Library and Information Science. Chicago: American Library Association .

سايت: منبع eesysco.com

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

84

تعريف سيستم اطالعاتي: 2-1-3 ، اطالعات را براي يك هدف مشخص جمع آوري، پردازش، تحليل و منتشر سيستم اطالعاتي

:عبارت است از ساختار كلي يك سيستم اطالعاتي .مي كند

:انواع سيستم هاي اطالعات

:باشند مي) CBIS( انه هاي اطالعاتي مبتني بر راي اين سيستم ) TPS(سيستم پردازش ترا كنش • ) KWS(سيستم كارگران دانش • ) MIS( سيستم اطالعاتي مديريت • ) DSS (سيستم تصميم يار • ) EIS(سيستم اطالعات اجرايي •

) AIS( سيستم اطالعات حساب رسي • ) SIS(سيستم اطالعات راهبردي • ) ERP(برنامه ريزي منابع سازماني •• …

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

85

Management Information System (MIS)

مشابه اطالعات را در دسترس سيستمي مبتني بر رايانه است كه براي كاربراني با نيازهاي • .مي دهدقرار

.كاربران معموال افراد رسمي يك سازمان هستند – .آنچه كه در گذشته اتفاق افتاده است را توصيف مي كند – .بر بازده عملي تمركز مي كند – .“كارها را درست انجام دهند”به مديران كمك مي كند كه –

Enterprise Resource Planning ( ERP )

يك سيستم مبتني بر رايانه است كه ميتواند كارهاي استاندارد حسابرسي در تمام بخشهاي • .سازمان را به يك روش هماهنگ انجام دهد

.فرآيندهاي سازماني مي باشدهدف اين سيستم جمع آوري و انتشار داده براي همه • بسيار كاربردي براي شفاف سازي مسائل مالي كانون ها •

ERP اجزاي يكپارچه يا جامع ) Integrated (يك برنامه نرم افزاري •

يك پايگاه داده • اطالعات به اشتراك گذاشته شده و رد و بدل شده •زي حمل و نقل سفارشات مشتري، تكميل سفارشات، صدور صورت حساب و مستند سا •

ها به صورت خودكار نگهداري سوابق •

: ERP روند تكامل

ها بودند TPS 1960اولين سيستم هاي اطالعاتي در دهه •

• MIS ها • Manufacturing requirements planning (MRP)

براي حل مسائل پيچيده كنترل انبار داري و دفاتر توليد –

• MRP II

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

86

ان كاال از فروشنده، يك سيستم اطالعاتي است كه شامل جري – . در طول كارخانه و رسيدن به دست مشتري است

: ERP ادامه روند تكاملي

• ERP ها گام بعدي بودند:

.تمام اطالعات فرآيندهاي درون سازماني را هماهنگ كردن –هاي احتياج به يك منبع سخت افزاري گسترده، نرم افزارهاي سطح باال، سيستم –

.اربران خبره داردمديريت پايگاه داده و ك

بـه همـين . ارزش اطالعات ناشي از تغيير انها در تصميم گيريهاسـت همچنين الزم به ذكر است كه :منظور اطالعات بايد داراي مشخصات زير باشند

تنها از اطالعاتي كه در زمان مناسب به مدير ابالغ مي شـوند اسـتفاده شـود : به موقع بودن) الف

.اطالعات باعث تبديل انها به گزارشهاي بي مصرف مي شود زيرا تاخير در ارسال .بايد به هر سطح از مديريت اطالعات جداگانه ومرتبط با وظايف وي ارايه داد: مناسبت) بافزايش دقت اطالعات باعث ميشود تا مديران با اعتماد از انها براي اهداف مـورد نظـر :دقت) ج

ان عملياتي دقت در جزييات ضروري مي باشد ولي بـراي خود استفاده كنند كه البته براي مدير . سطوح باالتر اين مقدار دقت نياز نيست

به منظور كمتر شدن حجم پـردازش وتحليـل اطالعـات وهمچنـين اشـغال فضـاي : جزئيات) د ارشد اطالعات خال صه تر و براي مديران. كمتراطالعات بايد داراي حداقل موارد جزيي باشد

. ست ودر مورد مديران سطوح پايينتر به جز ييات بيشتري نياز است فشرده مناسب ابـراي . تعداد دفعات تكرار اطالعات بستگي به نـوع تصـميم يـا فعاليـت مربوطـه دارد : تكرار )ه

براي سـاير سـطوح فاصـله زمـاني سطوح عملياتي اطالعات بايد به طور پيوسته توليد شوند و .توليد اطالعات بيشتر است

دريافـت كننـده .... سـطح معلومـات و د كننده اطالعات بايد از دانـش فنـي، تولي: ليت فهمقاب) و اساس سطح درك مدير به اطالعات قالب دهد و انها را بر اطالعات اگاهي كافي داشته باشد و

.رايه كندا

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

87

مكالمـه ،يانواع مختلفي مانند مكالمه حضـور فرايند انتقال اطالعات به مدير ميباشد كه : ارتباطاتبراي برقراري ارتباط مناسب بايد فرستنده وگيرنـده . را شامل مي شود.... تلفني ،مالقاتهاي رسمي و

.پيام مفهوم يكساني از ان برداشت كنند

:از ديدگاه شانون و ويور ارتباطات در سه دسته طبقه بندي مي شود: تئوري ارتباطات اطيانتقال صحيح نمادهاي ارتب :مسائل فني) الف يافته گرفتن مفهوم دلخواه از نماد انتقال: مسايل معنايي) ب وسيله مفهوم درك شدهه تغيير مطلوب در رفتار ب: مسائل اثر بخشي) ج

: از قسمتهاي زير تشكيل مي شود سيستمهاي ارتباطات

)فرستنده پيام(منبع -1 )طريقه برقرار كردن ارتباط(كد گذاري -2

)واسطه انتقال اطالعات(انالك -3 )تفاوت بين پيام فرستنده وگيرنده( اختالل -4 )فرايند فهم پيام(كد گشائي -5 )گيرنده پيام(مقصد -6 )استفاده بيش از حد از نمادها در پيام(افزونگي -7

پيـام بـراي كامپيوتركوچكي براي سرهم كردن وبررسي پيام است كه بعد از ان: پردازشگر جلودار

.شود پردازش به كامپيوتر اصلي فرستاده مي

:دو دسته شبكه ارتباطي بزرگ وجود دارد ) LAN(شبكه ناحيه محلي -1 ) WAN(شبكه ناحيه گسترده -2

شــبكه ناحيــه محلــي بــراي پشــتيباني از اتصــالهاي داخلــي درون يــك .ساختمان يا مجموعه اي از ساختمانهاي نزديك به هم بكار ميرود

. شبكه ناحيه گسترده براي ارتباطات بين دستگاههاي دور استفاده ميشود

. توافقي براي برقراري ارتباط استاندارد بين دو وسيله ارتباطي است: پروتكل

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

88

اهميت سيستم اطالعات مديريت: 2-1-4

ات بــه اطالع شديداً ،جهت رونــق ،)جديد(هــر جنبه از مديريت در عصر پيشرفتــه : مقدمهاين اسـت كه بـر بـاور كلي به طور و چيزي بدون اطالعات پيش نمي رود .بـاشد وابسته ميآن منبـع مي باشد داراي قدرت كس اطالعات داشته بـاشد اينكه هر قدرت است و ،اطالعات

نياز ها شرايط ومحيط تغـيير .باشــد نيـاز مي مورد ،منابع مهمي است كه بـراي توسـعه ديگر .ايجاب نمـوده اسـت ،مديريـت سطوح مختلف در صحيـح اطالعـات را )انتشار(ترويـج بـراي

بكارگيري پيشرفته آن است كه با بكارگيري سيستم هاي اطالعات مديريت يك پديده توسـعه و و تصميم گيري بهتر بهتر،) برنامه ريزي( به طراحي كه منجر گرفته مي شود نظر اطالعات دقيق در

ارزيابي درك و ،است مفاهيم بنيادي معيني نياز ،اين موضوع )بررسي(بحث در .شود رنتايج بهت :از عبارتند اينها بعضي از .شود

..مفهوم اطالعات مديريت مفهوم سيستم اطالعات و ،مفهوم مديريت اطالعات ،اطالعات مفهومدرك كامالً بايد ،رزيابي كنيما اينكه بتوانيم اهميت سيستم اطالعات مديريت را قبل از ،مفاهيم اين

فرايندهاي سازماني و با آنها ارتباط ،اين مفاهيم )آزمون(تالشي براي امتحان ،اين مقاله در .شوند مورد سطوح مختلف مديريت نيز و عملكردهاي مديريت ،عالوه براين .شد انجام خواهد ساختارها

آن سيستم اطالعات مديريت با ساختنتالشي براي مرتبط ،نهايت در .خواهد گرفت رارق تأكيد به توصيف اهميت و رويكرد اين .شد هاي سازماني انجام خواهد موقعيت سطوح در و عملكردها

.دكر خواهد مديريت كمك سيستم اطالعات مديريت در تأثير

كاربرد از مشكل تر و سازماني پيچيده تر )دريافت(دريك درك مفهوم اطالعات :تمفهوم اطالعابدون شك يك جامعه ،اجتماع هر .پيشنهاد مي كند )آن(كه باشد اين كلمه معمول مي دمتعد

بنابراين اطالعات يك منبع پايه مانند .سازمان اطالعات مي باشد سازمان، يك هر اطالعات است و انتزاعي عنوان يك مفهوم مجازي ياه هم ب اطالعات مي تواند .باشد پرسنل مي پول و مواد،

.دگرفته شو نظر در ،گزارشات يا به شكل نامه ها معموالً ،شي عنوان يكه ب يا و )ايده ها(

و براي رفاه افراد دو مهم شده است كه هر يك منبع ،انرژي درست مانند ،اطالعات بنابراين اساسا تكنولوژي به روشي تغيير ،سياست انرژي و مانند باشند حياتي مي ،دنياي پيشرفته در ها سازمان. شود مي گــرفتـــه بكار و انتشار ذخيره، تحليل، تجزيه و كسب، كــه درآن اطالعات، ندمي ك

مقرون به تا دقيق مديريت شود به طور يك سازمان بايد ديگر در منبع هر بنابراين اطالعات مانند آن يك جزء سازنده اي است كه .اطمينان واقع شود مورد ،آن كاربرد) اقتصادي بودن(صرفه بودن

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

89

پرسنل اهميت با در صحيح مديديت شود، بطور اگر و حياتي مي باشد ،براي مديريت خوبه آن ب سازماني، )محتوا(يك بافت در .مي گيرد يك رديف قرار در ،منابع مالي و مواد ،سازماني

تحت نفوذ(كنترل كه در تكنولوژي شناخته مي شود منبع مستقل از فزاينده اي به عنوان يك طور .دمي گير قرار استفاده مورد آن، )دنآم در

دهنده پيوند اطالعات يك عنصر اينكه مورد شناخت بيشتري است در ،مفهوم ضمني اين درك كامالً متفاوت از معمول و غير اطالعات يك جنس .هم حفظ مي كند با يك سازمان را بوده و

اغلب آن ناملموس و زيرا .باشد مي كاالهاي بادوام مصرف كننده ها بيشترين كاالهاي جنسي واغلب براي برجسته كردن اين دليل ساده آن خاطره ب .مشكل مي باشد ،توقيف براي تحميل و حياتي ،چارچوب مديريت زمان توسعه منابع ديگر در ميان اين منبع و ،تفاوتهاي مهم

عددي يا( وسيله شكله ب يا) داخلي ياخارجي(هم بوسيله منبع مضمون آن مي تواند .مي باشدبدون يا )ساختاريافته( داراي ساخت غير عددي هم مي تواند، .تشخيص داده شود ،)غيرعددي .دساختار باش

عالقه فقط مورد عموماً و مي شود توليد درون يك سازمان كه در آنهايي هستند ،اطالعات داخليعنوان آن ه ب وانداطالعات خارجي، مي ت .باشد درون آن سازمان مي در ،ارزش تصميم گيران و

سازمان عموماً ديوار چهار بدين معني كه خارج از كه بوسيله ديگران گرفته شود نظر اطالعاتي در .دشو ايجاد اينها مانند ارتباط خارجي و ها، دولت به وسيله مجالت يا و ها وسيله ناشران كتابه ب

آنها .ه بودن اطالعات دارندچ مورد در ايده ها يك دامنه حيرت انگيزي از ،متخصصين اطالعاتاطالعات ، 1980سال در )زوركزي ( .نيستند قابل قبول اكثريت) توصيف(تعريف به ايجاد قادر

ايده شاخه هاي حقايق و از آنرا يا كند به عنوان مفهومي كه يك انسان بيان مي" :راتعريف مي كنداين ".استخراج مي نمايد ،استفاده هاي مورد شناخته شده نشانه )رسوم( بوسيله معاني قواعد ،ها

ناملموس مبهم و ))اطالعات(( همانند كه درست شامل مي شود را ))معني((تعريف كلمه :كه اين بيان توصيف مي كند با را نيزاطالعات ،1981درسال )) استون كش(( .مي باشد

طريق از معني راكه هستند )غيره و صداها تصاوير، ،متن ،داده(نشانه هايي اطالعات صرفاًمي كنند اطالعات براي تصميم منتقل ... و محتوافت و با ،شكل ،زمان بندي ،نظم مربوطه

.موادخام مي باشد ،پيشرفته تغذيه سازمان آگاهي و ايجاد ،ري هاگي

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

90

رب ،متخصصين مختلف اطالعات اطالعات هميشه معاني مختلفي به ،عنوان يك مفهومه ب .طورضمني بيان مي كند به حرفه اطالعات تعلق دارند، اساس اينكه به كدام جنبه

اطالعات ممكن است پردازش مديربررسي: كه به درستي مشاهده نمود 1986درسال )) اليس(( اطالعات يا دانشمند ،گزارشات و توجه به ثبت مديريت با ،توجه به اطالعات خام با را آن

سه دنياي عمده اطالعات وجودداردكه .دكن صورت ها موضوع ديگر يا توجه به اسناد با ،كتابداري .مجزاشده اند تقسيم و ،به طورسنتي

صورت ثبت ه كه اطالعات ب جايي باشد، مي ها بايگاني و دنياي ادبيات كتابخانه ها ،اولي .دشده حفظ مي شون

جمع آوري ،جاييكه اطالعات باشد، دنياي اسنادمراكز اطالعات ومراكز ثبت مي دومي، صورت دنياي ادبيات همان طورجدي بهه ممكن است ب ازماندهي مي شوند، اماس ه وشد

.دارزيابي نشون

هاي خودكار سيستم ارتباط راه دور و كامپيوترها، دنياي اطالعات ،سومين دنياي اطالعات .دسازمان يافته هستن و عددي كه اطالعات اغلب جايي مي باشد

و ))چهارچوب زماني: ((راشناسايي مي كند ولهمؤلفه كليدي، اين سه مق دو 1982 ديويد اطالعات كلي، به صورت دراز مدت از نمي توانند متخصصين اطالعات)) وسيله ذخيره سازي((

دريافت اطالعات، به عنوان و ها توجه به نقش با دريافت تشابه كلي .بي اطالعي نمايند اظهار خالصه مي شود، آن هنوز اطالعات ناميد،مي شما آنچه كه... و اطالعات كلمات، ها، ثبت((

هاي اخير زمان اطالعات به عنوان يك مفهوم كلي در رشد به درحقيقت تشخيص رو .))مي باشدهاي اطالعاتي گسسته تجمع سيستم كامپيوتري زوج شده و مداوم سيستمهاي اطالعات تكثير با

به عنوان يك سرنوشت را) چگييكپار(ائتالف تا نمود هدايت را)) گتز(( 1982قبلي درسال عنوان ه ب )وحدت فكري (ائتالف كه از مي بيند سازمان را مدير او .نمايد پيشنهاد ناپذير اجتباب

شرايط تجاري و درك بهتري از با تكنولوژي اما يك درك محكم از همه فن حريف، با يك انسان. بي تمايل نمي باشد يت مديران،براي سيستم اطالعات مدير حال او به هر .شود مي حاصل نيازها

متخصصين واقعي جهت بازي نقش مديران اطالعات درسازمان آنها كند اواحساس ميجهت هدايت اولين قدم را سيستم اطالعات مديريت، كه مدير مي گيرد نتيجه زيرا او مي باشند،

مديريتشان رابرخي حسهاي داشت و منابع اطالعات موثق برخواهد هاي فعاليت اين تركيب از

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

91

انجام خواهد براي او را آن سازمان سيستم اطالعات مديريت، خارج از مدير، يك يا .مي كند ايجاد ))مديريت اطالعات((وان عن كارگيريه است كه ب اتحاد اين ائتالف يا) محتوا(افت يدر .ددا

شده ايجادنقش عمل يا شود به عنوان روش توصيف فعاليت درك ،به بهترين مشكل مي توانداطالعـاتي اسـت كه براي ،اطالعات مديـريتي .انجام دهد يك سازمان را توسط چنين اتحادي در

.دنامنظم باش يا) داراي ساخته(منظم آن مي تواند و تصـميم گيري توليـد مي شود

:تمفهوم مديريت اطالعا

قابـل دسترس بازيابي و ،حفظ ايجاد، مورد عنوان توانايي كل سازمان دره ب ،اطالعات مديريت شايسته با دست افراد سازمان درست، در در ،مكان درست فوري اطالعات درست، در ساختن

.تصميـم گيري توصيف شـده است براي بكارگيري در ،بهترين رسانه ها در ،كمترين هزينه

،تصاديهماهنگي اق((عنوان ه ب مديريـت اطالعات را ،به همان سبك ،1988 سال در)) ستب(( دروني به منابع بيروني و انتشاراطالعات از بازيابي و كنترل، ذخيره سازي و توليد، كاراي و مؤثر

دورنما، محدود اين توصيف در .توصيف مي كند)) سازماني توسعه عملكرد منظور ،عرضه ،مالكيت محتوا،(اطالعات هاي خود آن مواظب مديريت ويژگي كه طوريه ب مي باشد .دگيرنده آن نداركاره سيستم ب تجهيزات بررسي كننده آن و ،ذخيره به ابراز توجهي نبوده و) برابري

مديريت نــمودن ،اطالعات مديريـت در بنابـراين به طورخالصـه مسئله كليدي درگير. كارمي برده ب اطالعات مدرن را كه تكنولوژي يك سازماني مي باشد اطالعات در )اداره نمودن(

دست آوردن ه براي ب اشتياق انسان را كامپيوتر، سريع تكنولوي هاي اطالعات رشد تممفهوم سيس قلمرو در مشكالتي كه صرفاً .توسعه مي بخشد تر، پيچيده حل مسائل پيچيده و در كمك كامپيوتر

نظر گرفته در سال، چنداين در ها، درسازمان مخصوصاً باطني انسان هاي موشكافانه و فعاليت . در حال رشد و پويا مي باشد هاي خواسته هميشه بزرگترين سازمان ،هاي اطالعات سيستم. دش

هايي جهت تدبير روش، مقرون به صرفه سريع، اقتصادي ،نياز براي بدست آوردن دسترسي مناسبها را ضروري مي سازد اطالعات سازمان هاي اطالعاتي در ايجاد مديريت و بكارگيري پايگاه

به فرايندهاي تصميم گيري مؤثر خصوص آنهايي كه مربوطه ب ،اي اطالعاته سيستم مديريت و .نـظر گرفته مي شود يعني بعنوان منابع سازماني با ارزش در سازمان مي باشد در

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

92

پذيرش داده اطالعات به عنوان يك سيستم اطالعات سيستمي است براي ،به زبان ساده بيان كنيم توليد اطالعــات به عـنوان يك محصول ،تر فرايند تبديليك ماده خام و از طريق يك يا بيش

:تهاي آن اس كه مربوط بـه سازمان و محيط باشد شامل عناصر عملكردي متعاقبي مي ومي باشد

نآمده يا توليد شده در يك سازما خواه بدست ،ورود اوليه اطالعات) : درك(دريافت

كسب فيزيكي اطالعات: ثبت

نسازما انتقال با توجه به نيازهاي خاص) : جريان(بررسي

دافت جرياني كه در يك سيستم اطالعات اتفاق مي: انتقال

هي برخي استفاده مورد نظر در آيندپيش بين: ذخيره

هجستجوي اطالعات ثبت شد: بازيابي

...و ارتباط ،گزارش: ارائه

:ئتصميم گير

ه نـدازه كــه سيـستـم اطالعـات در تصميم گيري باست به جـز همـان ا يـك منـاقـشه يا جدالانتـقادات در مـورد هـدف ،اگر چـه ممكن است. مربوط به خود سيستم مي باشد كار مي گيرد و

ولــي شايان ذكر اسـت كه روابـط بيـن فرايندهاي سيستـم ،مورد آخـر، به حـق باشـد فراگيري نزديك است كه درمورد شمول تصميم گيري به بـه اندازه كافي ،اطالعات و تصميـــم گيري

ايجاد ،عملكرد اطالعاتي كـه بخصوص براي يك سازمان طراحي شده عنوان قسمتي از عنـاصر مي رود كلي انتظار طور به كه يك شخص به يـك سيستم اطالعاتي بنگرد، طور هر .دسؤال نماي

براي تصميم گيري نياز مورد كه تعاملبل فراهم كند اطالعات را و نه فقط يك مواجهه ميان كاربر نيازهاي اطالعاتي كاربران برآوردن ،هدف اصلي آن .مي نمايد ايجاد نيز مربوط را به موقع و كه آن يك زير نشان مي دهد يك محتواي سازماني نزديك شدن به سيستم اطالعات در .مي باشد

.زبا سيستمي زنده و است)) اپوي و آزاد((كه سيستمي ،يك سيستم سازماني نظامي است در

هــاي همان گونـه سيستم ،اطالعات متخصصيـن كارهاي اطالعاتي بوده و عالقه مند ها، آكادمي هايي روش تكنولوژي اطالعات و ،مردم هاي اساسي ايده با اما ،به شيوه هاي متنوع اطالعات را

.مي سازد قادر اطالعات را انتقـال و كارگيـريه ب كـه امكانات توليـد، توصيف كرده انـد

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

93

امابه يك مقررات كاربردي است هاي اطالعاتي متعلــق سيستم گرفتـه شود نظر چـــه در اگر .دوسيله متخصصين اطالعات وجوددار به يك نيازي بـراي درك مفاهيم اساسي زيربنايي آنها،

ين به نظرچن ،1980سال در »اسد« و» داف«يستمهـاي اطالعات به وسيله تعـريف س :دفي باشكــــه كا مي رسد

سخت و گاهي اوقات نرم افزار و اطالعات رويــه ها، پايــه اي از ـ مجموعـه اي افراد، تحليل، تجزيه و آوري، جمع سطح عملياتي، براي انجام بررسي در كه اطالعات را افزار

.پشتيباني نمايد را تصميم گيري مديريت اين اطالعات بايد و ارسال مي نمايد ذخيره و

:ددست آيه ب باال هاي معينــي مي تواند از تعريف نتيجــه گيري

دمي گير بر در اطالعات را هاي چرايي سيستم چگونه بودن و ،اين تعريف چه بودن

دكامپيوترباش براساس دستي يا يك سيستم اطالعات مي تواند

دبو خواهند ههميش داشته و وجود ها سازمان هاي اطالعات در سيستم

هم مديريت اساسي يك سازمان و هاي يك سيستم اطالعاتي به نظرمي رسد، هم عمليات دپشتيباني مي نماي را آن

جهت اهداف انجام بررسي و) داده ها(به نظر مي رسد، تمايزي ميان اطالعات خام باشد داشته وجود ،اطالعات براي اهداف تصميم گيري

هاي مفاهيم اساسي سيستم عنوانه ب م نموده كه مي تواندفراه آن چيزي را ،تعريف نظر در ها، سازمان و ها سيستم ،اطالعات ،بنايي يعني افراد، مديريت اطالعاتي زير

.ودگرفته ش

جهت ،يعناصراساس هاي عمده يا عنوان نشانهه ب مي تواند باال ويژگيهاي نشان داده شده در درك بيشتر به منظور .نظرگرفته شود در ،بافت سازماني يك توسعه مفهوم سيستم اطالعاتي در

هاي اطالعات كامپيوتري را مهمترين سيستم 1975درسال )) سالتون ((مفهوم سيستم اطالعات :ددا قرار تأكيد مورد به شرح زير

(IR) سيستم بازيابي اطالعات

سيستم پاسخ به اطالعات

(DBS) سيستم پايگاه اطالعات

(MIS) عات مديريتسيستم اطال

سيستم پشتيباني تصميم گيري

(DSS)

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

94

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي: 2-1-5

:عبارتند از عوامل تاثير گذار بر نوع سيستم اطالعاتي مورد نياز

بـا سـازمان ديگـر )شـركت (نحوه عملكـرد هـر سـازمان : نوع صنعت يا تجارت - 1هـاي برنامـه افـق اي اطالعاتي،اهـداف متفـاوت و متفاوت است بدين دليل نيازه

.ريزي گوناگوني دارند و نياز فوري انها به اطالعات با همديگر متفاوت است :مراحل چرخه عمر صنعت عبارتند از :جايگاه ان در چرخه عمر صنعت - 2

معرفي )الف رشد )ب بلوغ )ج افول )د

اي مرحله افول با حله بلوغ بجكه البته با ايجاد خالقيت ميتوان بعد از مرصنعت در هر . كرد آغازجديد دوباره مراحل را از ابتدا معرفي يك كاالي

مرحله اي از چرخه عمر كه باشد مديريت به سيستم اطالعاتي خاصي سيستم اطالعات رسمي تر و) بلوغ(ترين مرحله كامل در. نياز دارد

.منظم تري نياز است

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

95

هرچه سازمان بزرگتر شود به سيسـتم اطالعـات رسـمي :ساختار سازمان اندازه و - 3گرينر با ايجاد مدلي نشان داده كه سازمان در هر مرحله اي از رشـد .تري نياز دارد

با بحرانهاي مختلفي مواجه مي باشد كه برطرف كردن هر بحران مستلزم تغييـرات هـاي سيسـتم مراحل رشد يك سـازمان و .ساختاري عمده در داخل سازمان است

. اطالعاتي مرتبط با هر مرحله از رشد در پايين توضيح داده ميشود

به علت پيشرفت در فنـاوري امـروزه فراينـد يـادگيري از :وضعيت فعلي فناوري - 4اختيـارات را دارا ها مجموعه اي كامال متفاوت از مشكالت و سازمان تجربه ديگر

حران مرحله سوم مي تواند براي مثال استفاده از يك سيستم خبره در رفع ب.ميباشد .موثر باشد

سيستم اطالعات كه براي كمـك بـه مـديران ايجـاد ميشـود بايـد :سبك مديريت - 5

سن شـركت تـا انـدازه اي سـبك نوع صنعت و.نشانگر سبك رايج مديريت باشد . مديريتي مورد نياز را نشان ميدهند

تم اطالعـات با گسترده شدن وسعت جغرافيايي سـازمان سيسـ :وسعت جغرافيائي - 6

اما اگر امكان ايجـاد تسـهيالت ارتبـاط از راه .تر خواهد بود استاندارد تر و رسميدور و ساير پيشرفتها براي سازمان باشد به سيستم اطالعات غير رسمي تـري نيـاز

.است

اگر در يك كشور سيستم سياسـي انعطـاف ناپـذير : اقتصادي تاثيرات سياسي و - 7

در نتيجـه سيسـتمها رسـمي و سلسله مراتبي ميشود و حاكم باشد ساختار سازماناگر سيستم دموكراسي برقرار باشد عكس حالـت بـاال صـادق . عمودي گرا ميشود

در تـر و همچنين در وضعيت اقتصادي مناسب سيستم اطالعاتي غير رسمي.است . شود موقعيت اقتصادي نامناسب سيستم اطالعاتي رسمي تر مي

:ستم اطالعاتي مرتبطسي مراحل رشد سازمان و

تمـام فعاليـت در اين مرحله شركت توسط موسس اداره ميشود و :رشد از طريق خالقيت - 1 .بازاريابي كاال ميگردد فرد موسس صرف ساختن و

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

96

دليل عدم ارتباط رسمي نيازي به سيسـتم ه در اينجا ب.ارتباط بين كارمندان غير رسمي استكه با ر غير رسمي اداره شود بحران روي ميدهدوقتي شركت نتواند بطو. اطالعات نميباشد

.استخدام يك مدير مسئله حل ميگردد

اكثـر تصـميمات را مدير جديد ساختار سازماني وظيفه اي ايجاد و :رشد از طريق هدايت - 2اگر مدير تمام قدرت را به دست گيـرد و . ارتباط بين كاركنان رسمي تر ميشود. اخذ ميكند

كـه الزم دهد تصميم گيري ندهد بحران رخ مي اي برنامه ريزي وبه زير دستان فرصتي براينجا يك سيستم اطالعات در.است مدير مسئوليتها را به درستي به زير دستان تفويض كند

.رسمي كه بوسيله سيستمهاي كوچك كامپيوتري ايجاد شده نياز است

ديران سطح بـاال از م سازمان به صورت غير متمركز است و :رشد از طريق تفويض اختيار - 3 بروز بحران زماني است كه مديران بخواهند طرحهـا و .طريق تفكيك كارها مديريت ميكنند

در ايـن مرحلـه .بودجه خود را بدون هماهنگ ساختن با ديگر بخشها بكار برند فناوري وبـه گزارشـهاي اسـتانداردي هاي كنترل تغيير زيادي نمي كنند و سيستم گزارشهاي مالي و

.است نياز

.شـود هاي توليد انجام مـي تلفيق واحدهاي غير متمركز با گروه :رشد از طريق هماهنگي - 4ممكـن اسـت .استانداردهاي گزارش گيـري را ديكتـه ميكنـد ها و مدير ارشد تمام روش

بـا شـرايط آشـنايي مديران صف از دستورات سنگين كاركنان اداره مركزي به دليـل عـدم اينجـا بـه در.ركز نيز از عدم همكاري واحد صف ناراضي باشندكاركنان م و برنجندمحلي

.سيستمي نياز است كه بخشهاي گوناگون را به اداره مركزي مرتبط كند

اين مرحله تمركز دروني سازمان از طريق فعاليت نيـروي كـار در :رشد از طريق همكاري - 5ارتقـاي و كه هر گروه براي حل مشـكلي خـاص يـا طراحـي .يا كار گروهي حل مي شود

در اينجا به يك سيستم . بعد از تمام شدن كار،گروه منحل مي شود.محصول ايجاد مي شود . خبره جهت رسيدن به نتايج رضايت بخش نياز است

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

97

:هاي اطالعاتي سطوح سه گانه نيازمندي اطالعات مورد نياز سازمان -1 اطالعات مورد نياز پايگاه داده -2 از سيستم كاربردياطالعات مورد ني -3

:هاي اطالعاتي هايي براي تعيين نيازمندي راهبرد

.تحليلگر نيازهاي اطالعاتي را تنها با پرسـش از افـراد بدسـت ميـاورد :راهبرد پرسش - 1و يا ساختار انها توسط قانون براي سيستمهاي پايداري كه ساختار تعريفي مناسبي دارند

.تعريف شده است مناسب مي باشد قواعد و

هايي كـه قـبال تجربه سيستم يعني استفاده از :راهبرد اخذ از سيستم اطالعاتي موجود - 2بطور عملي بكار گرفته شده اند به شرطي كه سيستم جديد در سازماني مشابه با همـان

.سيستم كاربردي استفاده شود

:باشدشامل روشهاي زير مي استفاده راهبرد ارايه راه حل از مشخصه هاي سيستم مورد - 3كه برپايه تشابه اساسي كه بين انواع سيستمهاي مقصد وجود :تجزيه تحليل نرماتيو )الف

.دارد بنا شده است روشي كه طـرح سيسـتم اطالعـات را بـا هـدفهاي :تغيير شكل مجموعه راهبردي )ب

.سازماني تطبيق مي دهد اوردن عوامـل فرايندي دو مرحلـه اي شـامل بدسـت :تجزيه تحليل عوامل بحراني) ج

نمونه اي از ان عوامل بحراني موفقيت.مشتق شدن نيازمنديهاي اطالعاتي است بحراني و)CSF( است. هـاي كـاري را مبنـاي حمايـت از سيسـتم ايـن روش فراينـد :تجزيه تحليل فرايند) د

ها با گذشت زمان ثابت مي مانند لـذا نيـاز هـاي از انجا كه فرايند .اطالعات مي شماردنمونه اي از ان برنامه ريـزي سيسـتم .ات گرفته از انها نيازهاي پايدار سازمان ميباشندنش

.است )BSP( تجاري

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

98

هـا يعني ورودي.براساس تئوري سيستمها بنا شده است :وسبله-تجزيه تحليل مقصد) ه .شود هاي سازماني به خروجي تبديل مي استفاده از فرايند با : مراحل شامل :تجزيه تحليل تصميم) و

تعيين تصميم -1 تعريف فرايند تصميم -2 تعريف اطالعات مورد نياز ان فرايند -3

:شامل دو قسمت :فني-تجزيه تحليل اجتماعي) ز

رفتار مواجه است مسايل اجتماعي كه با انسان روابط و -1 .روبروست... مسايل فني كه با تجهيزات و -2

اين روش نيـز داراي رويكـردي سيسـتمي :خروجي-پردازش-تجزيه تحليل ورودي) ح

هايي كـه باعـث تبـديل ورودي بـه گرد فرا ها و خروجي ها، است يعني شامل ورودي .خروجي ميشوند

گروهي از نيازهـاي ابتـدايي :سيستم اطالعات نو ظهور آزمايشراهبرد كشف از طريق -4

ـ بر تعريف ميشوند و بعـد از راه .يـد آ وجـود مـي ه اساس ان سيستم اطالعات جديد ببـه سيسـتم و در طي كار كردن با ان نيازهاي جديدي كشف مي شود اندازي سيستم و

.گردد اضافه مي

هـاي قالبي براي سيستم بر اساس تئوري اقتضايي بنا شده و :NOLAN مدل مرحله اي .با مراحل رشد انطباق دهد كند تا انواع مختلف انها را مي اطالعاتي ايجاد

.مراحل رشد را به چند نوع تقسيم كرده است NOLAN:د سيستم اطالعاتيمراحل رش

:وجود دارد چهار مرحلهدر نوع اول معرفي - 1 )سرايت( گسترش -2

)كنترل( رسمي شدن -3 )يكپارچگي( بلوغ -4

هاي اطالعاتي راهبردهاي تعيين نيازمندي

99

:افزايش پيدا كرده است شش مرحلهدر نوع دوم تعداد مراحل به معرفي - 1

گسترش -2

كنترل -3

يكپارچگي -4

مديريت داده - 5

وغبل -6

 مروري بر ادبيات تحقيق

100

سـه مرحلـه كه تغييرات عمده فناوري باعث حذف مرحله بلـوغ شـده و دارد نوع سوم بيان مي در .شوند اول مجددا تكرار مي

:مدل سه مرحله اي فرايند برنامه ريزي

در ان فعاليتهـاي كلـي سـازمان از سـه . ديويس و ودربي ايجـاد شـده اسـت اين مدل توسط بومن، و) مدير مياني( اطالعاتي سازمان هاي بررسي نبازمندي ،)مديرعالي( برنامه ريزي راهبردي:قسمت

هـايي تشـكيل كه هر فعاليـت از روش شناسـي تشكيل شده است )مدير عملياتي( تخصيص منابع به عنوان مثال مدل تنظيم راهبردي تغيير شكل مدل برنامـه ريـزي سيسـتم تجـاري و .گرديده است

.باشند شده مي تيب مربوط به سه فعاليت يادسود به تر مدل مقايسه اي هزينه و

. يكي از ابزارهاي الزم جهت تصميم گيريهـاي صـحيح،دقيق و بجـا،داده هـاي اطالعـاتي ميباشـد بررسي گزينه ها،انتخـاب گزينـه برتـر و بررسـي اطالعات به عنوان منبع استراتژيك ،مديران را در

.اثرات هر گزينه منتخب ياري مينمايد

مديران سازمانهاي مدرن امروزي در هر سطحي از سازمان نيازمند اطالعات ميباشند و به كمك آن

.ن راه دستيابي به اطالعات اجتماعي و سازماني را بر مي گزينندبهتري

با توجه به توسعه تكنولوژي اطالعات و نقـش اطالعـات در سـازمانهاي مـدرن،نقش سيسـتمهاي يـت يافتـه اسـت،بطوريكه برنـامهريزي سـازماندهي،هدايت و اطالعات مديريت بيش از پـيش اهم

سيستمي . انگيزش هماهنگي و كنترل بدونبدون كمك ستاده هاي اين سيتم معني و مفهوم نمي يابدكه از داده هاي حاصل از تبادل اطالعاتي اطالعات پردازش شـده و مفيـد بـراي تصـميم گيريهـاي

.نمايد سيستم اطالعاتي مديريت نام داردعملياتي ،تاكتيكي، استراتژيكي فراهم مي

 مروري بر ادبيات تحقيق

101

در پي و براي توضيح بيشتر و كاملتر سيستم اطالعات مديريت مطالب ارزنده اي از : 2-1-6

:كتابي به همين نام كه توسط علي گرجستاني به زيور طبع آراسته شده است درج مي گردد :عنوان سيستم اطالعات مديريت

:مترجم/ نويسنده علي گجراتي

:كلمات كليدي دهي، مديريت سيستم اطالعات مديريت، سيستم گزارش

:منبع نا مشخص

:گروه موضوعي مديريت

سيستم اطالعات مديريت

مقدمه -1

م اطالعات مديريت پس از تكامل تدريجي در طـول پـنج دهـه اخيـر ديگـر داراي تعريـف، سيست اي است و آنچه در حـال توسـعه اسـت بيشـتر مفهوم، شكل و قالب تقريباً مشخص و پذيرفته شده

در ايـن . گيري هستند هاي پشتيبان تصميم گيري و سيستم هاي تصميم سازي، مدل شامل فناوري پياده . كنيم كلي سيستم اطالعات مديريت را مرور مي مقاله مفاهيم

 مروري بر ادبيات تحقيق

102

مدل سيستمي سازمان و نقش سيستم اطالعات -2

تـوان بـه در مديريت آن سازمان را به عنوان يك سيستم باز و يك سيستم كنترلي حلقه بسـته مـي ): 103، 1994مك لئود (صورت زير نمايش داد

پردازشـگر . يت و پردازشگر اطالعات اسـت عنصر كنترلي سيستم سازمان متشكل از دو بخش مديرشود كه بـه گيري گفته مي هاي اطالعاتي و پشتيبان تصميم اطالعات به مجموعه تمام افراد و سيستم

عالوه بـر ايـن نقـش اصـلي بـراي پردازشـگر اطالعـات، . كنند مديريت در اتخاذ تصميم كمك ميك فراينـد يـا زيرسيسـتم از يـك سيسـتم بـه عنـوان يـ (توان آن را توليدكننده اطالعات سازمان مي

گاهي اوقـات ممكـن . هاي بيروني دانست هاي باالدست يا موجوديت براي ارائه به سازمان) بزرگتر . است نقش فرعي پردازشگر اطالعات به نقش اصلي تبديل شود

در افتد كه مديريت به داليل مختلـف از پردازشـگر اطالعـات اين تغيير نقش در شرايطي اتفاق ميهاي مهم در محيط سازمان كند و در عوض به داليل مختلف به موجوديت گيري استفاده نمي تصميم

هـاي اصـلي و فرعـي پردازشـگر اطالعـات نيازمنـد هر يـك از نقـش . دهد توجه بيشتري نشان ميها، توانايي و مشخصات خاص خود است و اجزاي پردازشگر اطالعات بايد مطابق با ايفـاي ويژگي . الب، طراحي شده و تطبيق داده شوندنقش غ

هاي اطالعات هاي اطالعاتي در سازمان سيستم انواع سيستم -3

هايي كمك بنابراين هدف چنين سيستم. شوند يكي از اجزاي سيستم كنترلي حلقه بسته محسوب مي. ديريتيدر هر سازمان دو نوع كنترل وجود دارد؛ كنترل عملياتي و كنتـرل مـ . به كنترل سيستم است

هر يك از . شوند هاي صف و ستاد انجام مي عمليات مختلف سازمان در قالب فرايندها و زيرسيستمهاي اطالعـاتي خـاص خـود را طلـب هاي خاص خود هستند و سيستم اين عمليات نيازمند كنترل

كننـد هاي اطالعاتي كه عمليـات مختلـف سـازمان را كنتـرل و پشـتيباني مـي چنين سيستم. كنند مي . شوند هاي پردازش مبادالت ناميده مي سيستم

هاي پـردازش اي از آنها توسط سيستم مالحظه كنترل مديريتي نيازمند اطالعاتي است كه بخش قابلهاي اطالعاتي پشتيبان كنترل مديريتي، اطالعات توليد شـده توسـط سيستم. شوند مبادالت توليد مي

دار بـه هاي جديد معني ها و شكل ده و آنها را در تركيبهاي پردازش مبادالت را پردازش كر سيستم . شوند هاي اطالعات مديريت ناميده مي ، سيستم هاي اطالعات چنين سيستم. كنند مديريت عرضه مي

 مروري بر ادبيات تحقيق

103

هاي اطالعات مديريت سيستم -4

تعريف سيستم اطالعات مديريت سيستم اطالعات مديريت سيستمي يكپارچـه متشـكل از -4-1 گيـري در سـازمان شين براي ارائه اطالعات در پشتيباني از عمليات، مـديريت و تصـميم كاربر و ما

هـايي بـراي هـا، مـدل اي، راهنماها و دسـتورالعمل افزار رايانه افزار و سخت اين سيستم از نرم. استديـويس و اولسـون (گيرد گيري و يك پايگاه اطالعات بهره مي ريزي، كنترل و تصميم تحليل، برنامه

هاي آوري و داده هاي محيطي را جمع سيستم اطالعات مديريت سيستمي است كه داده). 6، 1985دهي و انتخاب كـرده و بـه كند و سپس آنها را فيلتر، سازمان تبادالت و عمليات سازماني را ثبت مي

مـورد آورد كـه اطالعـات نمايد و ابزاري براي مديران فراهم مي عنوان اطالعات به مديران ارائه مي ). 6، 1986مورديك و مانسون (نياز خود را توليد نمايند

اي و كاربرـ ماشين است كه اطالعات الزم براي سيستم اطالعات مديريت سيستمي يكپارچه، رايانهسيستمي ) 1: (عناصر اصلي اين سيستم عبارتند از. كند گيري فراهم مي حمايت از عمليات و تصميمافزار اطالعاتي را اي كه تعدادي نرم سيستمي رايانه) 2(داد زيادي كاربر، يكپارچه براي خدمت به تع

ماشـين كـه بـه جسـتجوهاي -رابط كـاربر ) 3(كند، از طريق يك پايگاه اطالعات به هم مرتبط ميپشـتيباني از ) 5(ارائـه اطالعـات بـه تمـام سـطوح مـديريتي و ) 4(دهد، فوري و موقتي پاسخ مي

). 5، 1988آواد (گيري عمليات و تصميم

مفهوم سيستم اطالعات مديريت سيستم اطالعات -4-2

هاي اطالعات نيست بلكه چارچوبي كلـي مديريت سازمان يك چيز متمايز و جدا از ديگر سيستم در طول زمـان . شوند هاي اطالعات بر مبناي آن با يكديگر همخوان مي كند كه ديگر سيستم ارائه مي

واقعيت اين . سازي يك سيستم كامالً يكپارچه واحد بسيار مشكل است همشخص شد كه مفهوم پياداست كه يك سيستم يكپارچه، به معني يك ساختار واحد و همگن نيست بلكه بدين معني است كه

اكنون سيستم اطالعات مديريت بـه منزلـه فدراسـيوني از . اجزاء آن منطبق بر يك طرح كلي هستندشوند اما منطبق بـر طـرح شوند كه در صورت نياز طراحي و اجرا مي يها در نظر گرفته م زيرسيستم

بنـابراين بـه جـاي يـك سيسـتم . هاي سيستم اطالعـات مـديريت هسـتند كلي، استانداردها و رويهتواند تعداد زيادي سيستم اطالعات مرتبط داشـته باشـد اطالعات مديريت واحد و كلي، سازمان مي

دهـد تجربه نشان مي. كنند هاي مختلف تأمين مي ح مختلف به شكلكه نيازهاي مديريتي را در سطوعوامل زيادي وجود دارند كه بايد همزمـان و تـوأم . كه يك سيستم كامالً يكپارچه غير ممكن است

. در نظر گرفته شوند و نگهداري چنين سيستمي مشكل است

 مروري بر ادبيات تحقيق

104

شـوند و طراحـي مـي هاي اطالعات مديريت بيشتر به صورت بخـش بخـش به همين دليل، سيستمهـاي بـه طـور خالصـه سيسـتم . شـود سازي تنها در مواردي كه ضروري باشد اعمـال مـي يكپارچه

دهنـد هـاي اطالعـات سـازماني ارائـه مـي سـازي پـردازش اطالعات مديريت مبنايي براي يكپارچه ). 53، 28، 10، 8-6، 1985ديويس و اولسون (

اي مديريت شوند كه قابـل دسترسـي بايست به گونه مي ها نياز به يك پايگاه اطالعات داده -4-3افـزار و مديريت الزم بايد از هر دو جنبـه سـخت . براي پردازش بوده و كيفيت مناسب داشته باشند

.سازمان صورت پذيرد

هنگامي . افزار ايجاد و مديريت يك پايگاه اطالعات، يك سيستم مديريت پايگاه اطالعات است نرم كنند كه تنها هايي استفاده مي ريت پايگاه اطالعات وجود داشته باشد همه از دادهكه يك سيستم مدي

. كنـد اند و يك عمـل روزآمدسـازي تمـام مـوارد اسـتفاده را روزآمـد مـي در يك محل ذخيره شدههـا داده. سازي چنين سيستمي نيازمند يك قـدرت مركـزي بـراي پايگـاه اطالعـات اسـت يكپارچه

ــا بــين چنــدين كــامپيوتر پراكنــده شــوند تواننــد در يــك كــام مــي پيوتر مركــزي ذخيــره شــوند ي ). 9، 1985ديويس و اولسون (

هـاي خـام يـا حتـي معموالً تنهـا داده گيري در سيستم اطالعات مديريت هاي تصميم مدل -4-4رائـه ها معموالً بايد پردازش شده و به شكلي ا داده. هاي خالصه شده براي استفاده كافي نيستند داده

. شوند كه به يك تصميم اتخاذ شده منجر شوند

تواننـد در مراحـل گيري مي هاي تصميم مدل. گيري است تحقق چنين امري نيازمند يك مدل تصميمتعمـيم يـك سيسـتم اطالعـات مـديريت از جنبـه . گيري مورد استفاده واقع شـوند مختلف تصميم

هـاي خبـره هسـتند گيـري و سيسـتم تصـميم هاي پشـتيبان هايي مانند سيستم سازي، سيستم تصميم ). 14، 1988؛ آواد 9، 1985ديويس و اولسون (

همـه ) 44-28، 1985ديويس و اولسون ( هاي اطالعات مديريت بندي سيستم ابعاد طبقه -4-5 .هاي يكسان نيستند ها و مؤلفه ها، ويژگي هاي اطالعات مديريت داراي قابليت سيستم

 مروري بر ادبيات تحقيق

105

عات مديريت داراي طيفـي هسـتند كـه يـك سـر آن يـك سيسـتم سـاده هاي اطال در واقع سيستم هـا و اي همـراه بـا انـواع گـزارش گيري دستي و سر ديگر آن يك سيستم يكپارچـه رايانـه گزارش

هـاي اطالعـات مـديريت بندي سيسـتم در اينجا به برخي از ابعاد طبقه. گيري است هاي تصميم مدل . شود اشاره مي

:هاي فيزيكي مولفه

سـازي ثانويـه، پردازشـگرهاي مركـزي، ، ذخيره ها ها، خروجي ورودي(افزار سخت )تبادالت

)افزار كاربر افزار سيستم و نرم نرم(افزار نرم ) ها افزاري حاوي داده افزاري ـ نرم ساختار سخت(پايگاه اطالعات ــه ــا روي ــتورالعمل(ه ــتورالعمل دس ــاربر، دس ــاي ك ــاده ه ــاي آم ــازي ورودي، ه س

)اي هاي عملياتي براي عمليات رايانه تورالعملدسهـا، مـدير ان دادهكنندگ نويس، تهيه گر سيستم، برنامه اپراتور، تحليل(نيروي انساني

)سيستم اطالعات

ها پـردازش جسـتجوها هاي اصلي توليد گزارش پردازش تبادالت نگهداري فايل :وظايف پردازش افزارهاي پشتيبان پردازش نرم

) اطالعـاتي، عمليـاتي، جسـتجويي (مستندات يا صفحات رابط براي تبادل : براي كاربران خروجيهـاي موقـت هاي از پيش طراحي شده به جستجوها گزارش هاي از پيش طراحي شده پاسخ گزارش

و پاسخ به جستجوها نتايج تعامل بين كاربر و ماشين

اطالعـات ،اطالعـات نمايـانگر ، انـواع گـزارش يـا جسـتجو :هاي از پيش طراحي شـده گزارش اطالعات پشتيبان تصميم ، اطالعات براي اقدام ، يابي مسئله

 مروري بر ادبيات تحقيق

106

، وضعيت يا شـرايط يـك مقطـع زمـاني ،انواع انعكاس شرايط :هاي از پيش طراحي شده گزارش ارائه نتايج تا به امروز و نمايش اثر آن تا انتهاي دوره ، آنچه كه در طول يك دوره اتفاق افتاده است

هـاي سـاخت نيافتـه و غيـر تصميم، نويسي هاي ساخت يافته قابل برنامه تصميم :پشتيباني تصميم نويسي قابل برنامه

ريـزي تـاكتيكي ريـزي اسـتراتژيك كنتـرل مـديريت و برنامـه برنامـه :سطح استفاده از اطالعـات ريزي و كنترل عملياتي برنامه

سطح استفاده :اطالعات مورد نياز

تفادهسطح اس

ويژگي اطالعات استراتژيك عملياتي

خارجي داخلي منبع

خيلي وسيع خوب تعريف شده و محدود حوزه

تجمعي و كلي با جزئيات بندي سطح گروه

اينده تاريخي افق زماني

قديمي روزمره تداول

پائين باال صحت موردنياز

كم خيلي زياد ميزان استفاده

:يكيويژگي اطالعات عملياتي تاكت

،خيلــي وســيع ،حــوزه خــوب تعريــف شــده و محــدود ،منبــع داخلــي خــارجي ،اســتراتژيك ( ،قـديمي ،تـداول روزمـره ،افق زماني تاريخي اينده ،تجمعي و كلي ،بندي با جزئيات سطح گروه )كمد ميزان استفاده خيلي زياپايين، ،نياز باال صحت مورد

 مروري بر ادبيات تحقيق

107

 مروري بر ادبيات تحقيق

108

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

109

شيآموزمعرفي سيستم هاي : 2-2

"آن و رويكردهاي موثر بر شيآموزتاريخچه اي از طراحي " : 2-1- 2

مطرح شيآموزبسيار مورد استفاده در تكنولوژي به عنوان يك رشته مهم و شيآموزمروزه طراحي ا :مقدمهاز روش روانشناسي تربيتي، كارگيري پايه هاي نظري روان شناسي يادگيري وه با ب شيآموزتكنولوژي .است

كه است شيآموزمه نتيجه اين تعامل ايجاد يك برنا .كند استفاده مي شيآموزهاي موجود در حوزه طراحي ابزار شيآموزطراحي . مي توان در آن نظريه هاي مختلف را به كار بست و كارائي و اثر بخشي هريك را آزمود

پزشكان مهندس "موثرتر و كارامد تر باشند اين گفته كه شيآموزاست و باعث مي شود مواد شآموزتدريس و شيآموزاهميت طراحي "دسان عملكرد انساني هستندمهن شيآموزطراحان بهداشت، معماران مهندس فضا و

.را روشن مي سازد

ترسيم و آماده كردن پيش نويس يك نقشه، انديشيدن يا تنظيم يك نظريه ذهني، طراحي به معني اختراع كردن،كار گيري منابع براي دستيابي به يك هدف و باالخره تهيه يك نقشه كاري براي حصول به ه اختصاص دادن يا ب

.باشد مي آنچه كه از پيش تعين شده است،

طور كه مطرح شد كار طراح نقشه كشي براي آينده است و اين طراحي در هر زمينه اي كه انجام شود هماناست كه طراح به نقشه كشي و فراهم آوردن شيآموزگيرد كه در اينجا بحث از طراحي نامي خاص به خود مي

.ناميده ميشود شيآموزكه طراحي دست ميزند شآموزبرنامه اي براي

خوش تغييراتي شده است و اين تغييرات به سبب نسبت به گذشته دست شيآموزامروزه وظايف طراحان فن آوريهاي نوين مانند فن آوري رايانه و اينترنت و نيز عواملي از قبيل ظهور ديدگاههاي جديد در يادگيري،

ديدگاه .شود ت كه در اين مورد بعدا توضح مفصل تري داده ميبروز و ظهور فن آوري عملكرد پديد آمده اسو مسئوليت داند كه بايد براي ساخت دانش به فعاليت بپردازد يادگيرنده را موجودي فعال مي ساختن گرائي،

به طراحي محيط يادگيري شيآموزن طراح، به جاي طراحي محيط ايبنابر .يادگيري خويش را بر عهده بگيردنام برد كه شيآموزطراحي نظام توان به داراي ابعاد وسيعي است از جمله مي شيآموزطراحي .پردازد مي

بعدي وسيع تر از مثال طراحي كالس هاي درس دارد و در اين مقاله هدف پرداختن به انواع طراحي ها نيست .حث شودو رويكردهاي تاثير گذار در آن ب شيآموزخچه اي از طراحي يبلكه فقط سعي شده تار

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

110

:شيآموزتاريخچه اي مختصر از طراحي

.يك زمان طوالني داشته است وجودآمدن،ه در ب شيآموزطراحي سيستم هاي به عنوان يك نظم رسمي،سي كننده شناخت هاي پايه اي يادگيري رافالطون بر سقراط و ،مشاركت فكر هاي اوليه اي چون ارسطوتوماس آكويناس كسي است كه فهم .سط فيلسوفان گسترش يافتوحافظه بودند كه بعدا در قرن سيزدهم تو

نظريه وضع انسانهاي اوليه با ذهن »جان الك« ،چهار صد سال بعد و هاي آزاد را بحث كرد در بخش شآموز .هاي خالي ارسطو را به وسيله درخواست كه تقريبا همه دانش و دليل بايد از تجربه سود ببرد را گسترش داد

را ارائه داد كه اين عقيده كه در شآموزان قرن بيستم جان ديوئي جنبش هاي مجزائي از فلسفه بعد، در پايفتد كه همراه با انجام دادن باشد، راپيشرفت مقابل عادت استفراغ حقيقت ها، بهترين يادگيري زماني اتفاق مي ا

تئوري . در حال افزايش غلبه بود شيآموزيك رويكرد رفتارگرائي براي فلسفه ،1920به عنوان نگرش دهه .داد هالت سال بعد به وسيله بيس ورا ارائه داد پاسخ - اصل مدل روانشناسي رفتاري محرك ثرندايكارتباط گرائي . گسترش يافت

به وسيله تدوين مدل هاي تئوري يادگيري شناخته شيآموزاز طريق تغيير كاربرد واحد تكنولوژي 1950دهه توسط بي اف اسكينر اصول پايه اي رفتار گرائي 1954در "شآموزيادگيري و هنر علم "انتشار مطلب. شد

تقويت اصلي اين تئوري شرايط، به عنوان كليد. بازخورد و تقويت را به عنوان قانون اعالم شد ،پاسخ -محرك . و خواسته هاي پاسخ گيرنده بود همچنين در برنامه هاي اجرائي اسكينر تركيب شد

هاي كوچك و فوراَ قسمت شده در داخل بخش شيآموزبر ترسيمي از اهداف رفتاري، محتواي شآموزتاكيد بنجامين 1950مهم دهه شيآموزاز ديگر تئوريسين هاي . پاداش دادن به پاسخ هاي صحيح برنامه ريزي شد

ا براي تاثير محتو شآموزرفتار مفهومي را در يك معني تهيه كرد كه براي بخش 1950او در سال . بود بلومبلوم تكنيك هاي ،دفاع كردن از يك رويكرد قوي براي يادگيري. گذاري بيشتر يادگيرندگان تصميم گرفته شود

. كرد را براي نيازهاي يادگيرنده تاكيد كرد و تطبيق سازي زمان تغيير مي شآموزكه با هر دو شيآموز

امريكا متعجب بود و .رد و مسابقه فضائي آغاز شداتحاديه روسيه ماهواره اسپاتيك را پرتاب ك 1957در سال خود را جبران كند علوم و برنامه هاي رياضي فراموش شده بود و شآموزدولت مجبور شد كمبود سيستم

رابرت گليزر 1962در .استخدام كرد) جديد(دولت متخصصاني در اين رشته ها براي آوردن متنهاي به روزرا با هم تركيب كرد يك مدل كه ارتباط هائي با يادگيرنده شيآموزوم طراحي كار قبلي محققان و مقدمه مفهمقداري پيشرفت شيآموزشركت گليزر براي رشته رايج سيستم . ارائه داد شآموزدارد براي طراحي و پيشرفت

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

111

ي ،يك رويكرد چگونه نتايج يك امتحان منفعت) IPI(انفرادي توصيفي شآموزدر اين مدل نبود اما درباره در يك زمان در حال پيشرفت دادن به تئوري .خاص يادگيرنده استفاده كرد شيآموزيادگيرنده را براي طراحي

انفرادي توصيفي بود،رابرت ميگر كتابي درباره ساخت موضوعات اجرائي شآموزو شيآموزهاي طراحي گيري بيان شود،كسي كه داراي ميگر پيشنهاد كرد كه يك موضوع بايد در اصطالحات قابل اندازه . انتشار داد

و ديت هائي كه در راه رسيدن به هدف هدفهاي عيني باشد رفتارش قابل نمايش خواهد بود،شر ايط و محدو .قابل سنجش خواهد بود معياري كه بر خالف رفتارش باشد،

رتباطي براي يك ارابرت گانيه را انتشار داد "تربيت نظامي و اصول يادگيري"هنگامي كه او 1962در اوايل ، مهارت)كالمي(اصطالحات شفاهي اين تفاوت مهارت هاي حركتي،. سطح هاي مختلف يادگيري اثبات كرد

بلومدگيري براي شش حيطه شناختي يا) ل كنندهكام( استراتژي هاي شناختي و نگرش هاي قرينه ،هاي مفهومي .تهيه كرد

اين . ء شرايط الزم براي اتفاق يادگيري است وسعت دادكه جز شيآموزاين فكر را براي نه حادثه گانيه بعداَ،ميانجي . و بخشهاي مناسب رسانه مورد استفاده قرار گرفت شيآموزحوادث به عنوان پايه اي براي طراحي

اين تحقيق اوليه را در داخل پاتريك سوپسداخل كرد هنگامي كه 1960 دوره كامپيوتر را در دهه شآموزاز ميان يك برنامه درسي تجزيه شده سيستماتيك . در دانشگاه استانفورد رهبري كرد كامپيوتر كمكي شآموز

كامپيوتر كمكي سوپس بازخورد يادگيرنده شاخه گذاري و جنبه هاي پاسخ را كه تهيه شآموز پيشرفت داد، 1970در دهه روزهام شيآموزكرده بود بعداَ در داخل سيستم پالتو تركيب شد و براي ادامه پيشرفت نرم افزار

نه فقط كشور وارد جنگي ديگر بود بلكه . امريكا دوباره در بحران بود 1960در اواخر سال . راهنمائي كرد% 19عنوان كرد كه فقط گرانت ون. توانستند باعث پيشرفت مشاركت يادگيرندگان شوند مدارس ملي اش نمي

رايج در حال ارائه سرويس به گروه كمي شوزآمشدند و سيستم موفق به گرفتن ليسانس مي ،همه كالس اولبرنامه "در قبال اين متوجه شدن رابرت مورگان براي رهبري يك آزمايش با يك. از كودكان مرفه مدرسه اي بود

شآموزاز طريق تحقيق، شآموزتركيب شود، بهترين تمرين شيآموزكه بايد در داخل سيستم "درسي ارگانيك شيآموزسيستم هاي "امريكا پذيرفته شد و پروژه شآموزنهاده اي به وسيله دفتر پيش 1967در سال . داده شد

شيآموزشناخت و طراحي مورگان با بسيج كردن متخصصان در رشته يادگيري،. ناميده شد "1970براي دهه بود لزلي بريگزاين . براي شركت در پروژه و امتحان خارج از آزمايشات چندگانه در يك تغيير هماهنگ كرد

در شيآموزافزايش باالتر دوره هاي طراحي 2:1تواند بار بياورد با مي شيآموزكه دوره طراحي كه ثابت كردكاهش در پراكندگي و كاهش زمان تكميل اين تاثير گذاري چهار زماني كه گروه اصطالحات دست يافتن،

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

112

توسعه شورا در هدايت يك وريدا ومورگان با تحقيق فل 1970در سال . دريافت نكردند شيآموزكنترل هيچ با افزايش پيشرفت يادگيرندگان روبرو شد در كرد و گسترده در كره جنوبي مشاركت شيآموزپروژه اصالح

كارگيري ه هر سال، مورگان با ب آموزدالر هر دانش 41.27حالي كه در يك زمان كاهش هزينه مدرسه از افزايش در يافته ،گر بود نتايج چشمگيري بدست آورد هنمائيرا ES70كه در پروژه تكنيك هائي بعضي از

كاهش افزايش يافت، آموز،كارائي بيشتر معلمان سازمان و رضايت مندي دوره معلم به نسبت دانش آموزدانش .دالر رسيد 9.80در هر سال تا آموزدر هزينه حقوق و كاهش هزينه هر دانش

از . يك تغييري در مدل ها بوجود آمد 80و نزديك به دهه 1970 در اواخر سال شيآموزبراي طراحي سيستم مدن وجود آه يك دليل ممكن براي انجام دادن اين پديده ب ديك و كري و اتكين برانسون، گانيه و بريگز،نظر روبرو شدن با فن . خصوصي و عمومي بودرسمي و بخش هاي تربيتي در ميان هر دو سازمان هاي شآموز

اين نياز زمان ها به يك معني كه به وسيله پيشرفت با توسعه متناسب با ،امپوتر شده زمان هاآوري هاي كداده شوند در عالم به وسيله عصر شآموزسرعت روشها براي اينكه كارمندان داخلي در تمرين تجارب جديد

شان دادن ارزش سازمان هاي مشاور خصوصي براي ن تجارت،، توضيح ديگر اينكه .وجود آمده اطالعات بارزيابي و .بلكه براي مشتري هائي كه آنها داشتند رو به افزايش نيازها بودند افزوده نه فقط براي سازمانشان،

كار گيري مدل هاي ميانه غرب از ه از پيشرفت هاي اوليه و ب ISDبهبود بخشهاي متصل مدل هاي معاصر گانه روي تكنولوژي و بهبود اجرا توسعه يافت براي مثال يك تمركز دو 1990در سال . شوند اين جنبه دور مي

"؟توانند بهبود يابند چرا مدارس نمي"اقدام كردند 1988در سال

پيشنهاد كرد كه مدارس در حال يك بحثي را براي اصالح مدارس سيستماتيك مطرح كرد، رابرت برانسون. ئين براي مداخالت تكنولوژي دوباره طراحي مي شدعمل كردن نزديك به اوج كارائي هستند و بايد از باال پا

براي تحليل برنامه هاي مختلفش و ) (DOEفلوريدا شآموزبعدا در آن سال، برانسون قراردادي با بخش براي اصالح مقدماتي فلوريدا بست كه مدرسه سال شآموزطراحي يك سيستم گسترده تكنولوژي محور

حساب شده چند گانه به خوبي مدل شيآموزبرانسون و تكنولوژي هاي چند سال بعد تيم . ناميده شد 2000 . والدين و معلمان را گسترش داد، انآموزهاي تعاملي بين عمليات هاي دروني سيستم و تجربه و دانش دانش

شكل دهي به وسيله . كردند در كنار مولفين در رشته مهندسي سازماني كار مي 90در دهه شيآموزطراحان مهندسي سازماني در بهبود سازمان ها از طريق تعين ،ط براي يك فرهنگ سازمان و تعامل بين گروهاارتبا

.روشها و شخصيت جستجو كرد اهداف، ارتباطات ميان يك ديد سازماني، ماموريت،

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

113

پيشگامان جول برگر و كانر ،كريتغيير مديريت براي يك تجارت براي خودش با رهبراني مثل ،همچنين با ظهور رسانه جديدي چون اينترنت و فرا رسانه نه تنها . مدل هاي تغيير سازماني مناسب استئي براي روشها

شآموزهاي جديد رويكرد هاي يادگيري و بلكه همچنين با راه در اختراعات تكنولوژيكي آورده شده اندگيري تاكيد داشتند رويكرد ساختن هاي رفتار گرايانه كه بر اهداف ياد به عنوان مخالفت با ديدگاه. همراه شدند

تئوريسين هاي . نگه داشتند، گرائي ساختار يادگيرندگان كه درك واقعي شان را از تفاسير تجاربشان مي ساختپيشنهاد كردند كه ساختن گرائي يك مدلي است كه به وسيله فرهنگ سيمور پاپرتو توماس دافيچون

تكنولوژي هاي كامپوتري .يط هاي يادگيري بوجود آمده استاجتمائي و جريانات شناختي براي طراحي مح . شود كار گرفته ميه ب شيآموزطراحان كرد در آينده آنالين كه به سيستم ها و برنامه هاي زبان كمك مي

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

114

:شيآموزمفهوم طراحي

مفهوم طراحي ان را بحث كنيم الزم است به بي شيآموزقبل از آنكه سخن از رويكردهاي كاربردي در طراحي به بيان 84 كه در اينجا به نقل از رضويتوسط افراد زيادي تعريف شده شيآموزطراحي . بپردازيم شيآموز

:پردازيم تعدادي از آنها مي

در معناي ساده استفاده از يك فرايند نظامند براي فهم مشكالت عملكرد انساني، شيآموزطراحي - )1991مك آردل ( .آنهاست يافتن راه حل ها و انجام

ارزشيابي و تداوم علم تعيين دقيق مشخصات فرايند ايجاد، شيآموزطراحي - )1986ريچي( .سازد موقعيت هائي است كه يادگيري را هموار مي

براي شآموزكل فرايند تحليل نيازها و هدف هاي يادگيري و ايجاد نظم عرضه شيآموزطراحي - )1975بريگز( دن نيازهاستبرآور

طراحي يعني اختراع كردن انديشيدن يا ،از موارد باال بياني كاملهمانطور كه در مقدمه مطرح شد و به عنوان .تنظيم يك نظريه ذهني نقشه كشيدن و بكار گيري منابع براي دستيابي به يك هدف از پيش تعيين شده است

شيآموزدر پايه گذاري طراحي . مي پردازيمنقش داشته اند شيآموز تحول طراحي اكنون به رويكردهائي كه درنقش داشتند كه الزم است ابتدا به توضيح هر )شناخت گرائي و ساختن گرائي رفتار گرائي،( سه رويكرد اصلي

:يك از آنها بپردازيم

:رفتارگرائي

رهاي ذهني قابل ين نظريه بر رفتاگرائي بود كه انظريه غالب در نيمه اوايل قرن بيستم نظريه رفتاركرد خود را با محيط انطباق در اين رويكرد يادگيرنده سعي مي .مشاهده و مشخص تاكيد مي ورزيد

يادگيري زماني اتفاق مي افتد كه تغيير اساس اين ديدگاه و در اين فرايند نقش انفعالي داشت بر دهد .ه صورت گرفته باشدقابل اندازه گيري در فراواني عملكرد مشاهده شد

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

115

روشي براي ،تحليل وظيفه .شود اساس اين ديدگاه با مرحله تحليل وظيفه آغاز مي بر شيآموزطراحي به اجزاي تشكيل دهنده آن و تشخيص تغييرات رفتاري مورد نياز شيآموزتجزيه يك وظيفه يا موضوع

. براي انجام آن وظيفه يادگيري موضوع است

فرصت ، شيآموزرويدادهاي يادگيري را مشخص كند پس از بيان هدف هاي سپس طراح بايد تواليارزشيابي از . ياد بگيرد را شيآموزشود تا به تمرين بپردازد و محتواي ي هائي براي يادگيرنده فراهم م

اساس مالك از پيش معموال بر شيآموزبه عنوان آخرين مرحله طراحي آموزآموخته هاي دانش شوند و در صورت كسب گيرد همه يادگيرندگان با اين مالك ارزشيابي مي ميتعيين شده صورت

.كنند هاي بعدي را دريافت مي شآموزامتياز الزم،

:رفتارگرا شيآموزالگو هاي طراحي

مورد استفاده قرار شيآموزكه برگرفته از رويكرد رفتار گرائي هستند و در طراحي يالگوهايك و كري و ديگري الگوي دي ADDIEالگوي ، اين الگو ها يكي از .متعددند ،گيرند مي

، )1965( گالسرهمچنين الگوهاي . است) 1978(رفتار گرا به شيآموزالگوهاي طراحي نيز )1984( ميگر و )1970( هينيچ، )1994( كوك

.شمار مي آيند

: شناخت گرائي

افت اين ديدگاه كه شناخت گرائي ظهور ي شآموزدر اواسط قرن بيستم ديدگاه جديدي در يادگيري و در .مي پرداخت، بر فرايند هاي ذهني كه در پس رفتار وجود دارند ناميده مي شد به جاي رفتار آشكار،

حدود نيم قرن طول كشيد تا بيشتر روان شناسان به ويژه در اياالت متحده امريكا از عقايد ساده لوحانه وجود ه ب 1950اين رويكرد در سال . ت گرائي را بپذيرندو ديدگاه شناخ رفتار گرائي فاصله بگيرند

.نداشت شيآموزتاثير چنداني بر طراحي 1970آمد اما تا دهه

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

116

از آن در ديدگاه شناختي به جاي تاكيد بر رفتار بيروني بر فرايند ذهني تاكيد دارند و شآموزطراحان تكليف و موضوع كه در ديدگاه رفتار به جاي تحليل . برند بهره مي شآموزبراي افزايش اثر بخشي

بر اساس اين ديدگاه به هنگام .كنند شناخت گرايان بر تحليل يادگيرنده تاكيد مي گرائي وجود داشت، .شودواقع توجه مورد بايد ساختار هاي ذهني يادگيرنده ،شيآموزطراحان طراحي

وردن موقعيت هاي شبيه هم آند و با فرابايد نقش فعال يادگيرنده را در نظر داشته باش شيآموزطراحان از آن جائي . دنگيرندگان نزديك ساز تجارب يادگيري را به زندگي واقعي ياد فرصت ها و سازي شده،

ردازند، پ و فعاليت هاي مشخص به حل مسئله مي شيآموزكه يادگيرندگان در سايه هدف هاي دارد و معلم نيز از آگاهي شيآموزهاي هدف يادگيرنده از. شود ابي با توجه به مالك انجام ميارزشي

.كند استفاده مي شيآموزهدف ها به عنوان محرك هاي

:شناخت گرا شيآموزالگوهاي طراحي

و نظريه رويدادهاي ) 1983رايگلوث( نظريه شرح و بسط ،)1983مريل( نظريه نمايش اجزاء شيآموزتند كه براي طراحي از جمله الگوهائي هس) 1988گانيه و بريگز و ويگر ( شيآموز

در اينجا الزم است خواننده براي اطالعاتي بيشتر ( .مي گيرندشناخت گرا مورد استفاده قرار )تاليف دكتر فردانش مراجعه كند شيآموزوژي در اين زمينه به كتاب مباني نظري تكنول

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

117

:ساختن گرائي

يادگيرندگان فعال اند و به كند در اين فرايند، ياين ديدگاه به يادگيري به عنوان فرايندي پويا نگاه مدر واقع انطباق الگوهاي يادگيري،. سازند دانش مورد نياز خود را مي سبب تعامل با محيط اطراف،كه هر فرد خود سازنده اطالعات است و با توجه به ساخت به طوري. ذهني با تجارب نوين است .دليل نام ساختن گرائي به خود گرفته استسازد و به همبن ذهني خود اطالعت را مي

:ساختگرا شيآموزالگوهاي طراحي

توان به يادگيري مبتني مي مرتبط با ساختن گرائي، شيآموزاز عمده ترين نظريه هاي طراحي نظريه انعطاف پذيري شناختي ،)1998براون( يادگيري موقعيتي ،)1994باروز( بر حل مساله

و محيط هاي يادگيري )1999جوناسن( يادگيري ساختن گرايانهمحيط هاي ،)1991اسپيرو( .اشاره كرد) 1999هانافينولند( آزاد

:شيآموزاصول كاربرد ساختن گرائي براي طراحي

چندين اصل را مطرح كرده كه به هنگام طراحي )1991( رضوي به نقل از جوناسون :گيرد مبتني بر نظريه ساختن گرائي مورد توجه قرار مي شيآموز

همچون محيط واقعي فراهم كنيد و محتواي را شيآموز يمحيط ها .1را به گونه اي در آن ها بكار ببريد كه يادگيري در آن شيآموز

.صورت گيرد كردهاي واقع گرايانه براي حل مسائل دنياي واقعي بر روي .2

.متمركز شويد

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

118

در حل كار گرفته شده ه معلم بايد راهنما و تحليل گر راهبرد هاي ب .3 . مسائل باشد

زمينه طرح ديدگاه هاي متفاوت را بر همبستگي مفاهيم تاكيد شده، .4 .محتوا فراهم كنيد در

بايد قابل اجرا باشد و هيچ گاه نبايد آن شآموزاهداف كلي و عيني .5 .ان تحميل كنيدآموزها را بر دانش

.كار گيريده ارزشيابي را به عنوان يك ابزار خود تحليلي ب .6

ان در تعبير و تفسيرآموزط و تجهيزاتي را آماده كنيد كه به دانش محي .7 .ديگانه از جهان كمك كن چند

.ان از درون كنترل كنندآموزيادگيري را بايد خود دانش .8

.واقعيت را از چند منظر عرضه كنيد .9

.به فرايند توليد دانش توجه كنيد به جاي توليد مجدد دانش، .10

دهيد اعمال متفكرانه را پروش .11

.ساخت دانش مشاركتي پشتيباني كنيددر خالل مباحثات اجتماعي از .12

محيط يادگيري را بر به جاي مراحل از پيش تعين شده آمورش، .13 .ان ايجاد كنيدآموزحسب مورد و براساس دنياي واقعي دانش

زمينه و محتواي وابسته به ساخت دانش را در اختيار .14 . ان قرار دهيدآموزدانش

:ه گيرينتيج

از ابتدا تا كنون دستخوش شيآموزخوريم كه طراحي با توجه به مطالبي كه مطرح كرديم به اين نكته برمي توان به موارد زير تغييراتي شده است و عواملي مختلف در اين مهم دست داشته اند كه از آن جمله مي

:اشاره كرد

نهضت فناوري "له اين پيشرفت ها صورت گرفت از جم 1990پيشرفت هاي متعددي كه در دهه .1 .را گسترده تر ساخت شيآموزحي اربود كه ميدان عمل ط "عملكرد

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

119

شآموز و متخصصان شيآموزوجود آمد گرايش طراحان ه ب 1990عامل تاثير گذار ديگر كه در دهه .2 .به نظريه ساختن گرائي بود

.ور عاملي ديگر بوده استاز راه د شآموزگرايش روز افزون در استفاده از اينترنت براي .3

)1999( مديريت دانش به رضوي از رزت .ل ديگر اين تاثير گذاري بوده استمديريت دانش عام .4مستند سازي و توزيع آشكار و ضمني دانش در يك سازمان به منظور بهبود عملكرد شامل شناسائي، .آن سازمان است

بسيار موثر است )ابتدائي تا عالي( شآموزه روز در ب به عنوان يك علم موثر و شيآموزتوان گفت طراحي ميبا توجه به اينكه رويكرد حال . ما در اين زمينه به علم روز دنيا روي آورند شآموزو الزم است كه طراحان

مطرح شآموزطراحي توسط اين رويكرد به عنوان طراحي محيط هاي يادگيري و حاضر ساختن گرائي است وگرا با توجه به اصولي كه در طراحي ساخت احان در اين زمينه تخصص پيدا كنند وشود الزم است طر مي

مطرح شد محيط هاي يادگيري متناسب با زندگي واقعي يادگيرندگان را تهيه كنند تا هر چه بيشتر شاهد اعتالي .كشورمان باشيم شآموز

: منابع

انتشارات دانشگاه اهواز: از اهو .شيآموزمباحث نوين در فناوري ). 1386(رضوي، سيد عباس •

انتشارات سمت: تهران شيآموزطراحي نظام هاي ). 1384.(فردانش، هاشم •

تصميم گيري در برنامه ريزي درسي و طراحي : شيآموزطراحي نظام هاي ). 1379(جي .روميزوفسكي،اي • سمت: تهران) ترجمه هاشم فردانش(برنامه درسي

روان: تهران. ي يادگيريروان شناس). 1377(سيد محمدي، يحيي •

فروزش: تبريز) ترجمه بهروز عزبدفتري(روان شناسي ويگوتسكي ). 1380(كوزولين،آلكس •

مجموعه مقاالت ) ترجمه جليل شاهري لنگرودي(و نظريه يادگيري شيآموزطراحي ) 1382(مرجل، برندا • دفتر ششم . علوم انساني دانشگاه آزاد اسالمي واحد جنوب

• Buell cindy(2004)learning theories and instructional design available at http://web.cocc.edu/cbull

• shrock,s.a.(no date).A brief history of instructional

development[online].available:http://uttc-med.utb.edu/6320/chapters/summary_ch2.html

12.aspx-amozeshi.blogfa.com/post-http://technology مقاله سعيد لطيفي

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

120

و الكترونيكي و از راه دور مكاتبه اي شآموزو شيآموزسيستم هاي : 2-2- 2

مكاتبه اي به عنوان تحصيالت 19از راه دور براي اولين بار در قرن شآموز

(Correspondence Study) شناخته شد.

حتي اگر از آن ها ... رساند كارشناسان مي گويند بهترين محل تحصيل دانشگاهي است كه شما را به هدفتان مي

فقط در . بين بسياري از مردم رواج يافته است سال هاست كه تحصيل در دانشگاه هاي آنالين در. دور باشيدنفر درحال گرفتن مدارك معتبر تحصيلي خود از اين سيستم هاي بالغ بر يك ميليونايالت متحده آمريكا

و پرورش، پرستاري، فناوري اطالعات، بازرگاني، حسابداري، مهندسي شآموز در رشته هايي چون شيآموز پيش بيني. حقوق جزايي، مديريت مراكز بهداشتي و درماني و ساير رشته هاي موجود هستند نرم افزار،

آنالين ثبت نام شيآموزدانشجو يك نفر به طور تمام وقت در سيستم هاي 10از هر 2007مي شود كه تا سال دانشگاه جورج واشنگتن در اين باره دانشيار فناوري تعليم و تربيت (Michael Karry) مايكل كري. كند

ي كنند كه اين سيستم ها به سيستم نگاه مي كنند، تصور م شيآموزمردم وقتي به سيستم هاي آنالين :مي گويد. و پرورش درحال رشد و تكامل است شآموزمن فكر مي كنم در كل، سيستم ولي. سنتي لطمه وارد مي كند

هستند كه به واسطه داشتن كار تمام وقت و يا والديني كه مجبور به نگهداري از اطفال خود بسياري از افرادياينترنت به تحصيل خود طريق تداول را ندارند، مي توانند به راحتي ازو امكان شركت در كالس هاي سنتي و م

.دادامه دهن

به دانش است و تبادل اطالعات بين معلم و اطالعاتدر جوامع جديد اطالعاتي يكي از اهداف اصلي تبديل ي، پردازش شده و به از طرفي ميزان اطالعاتي كه بايد توليد، بازبيني، بايگان. نظر مي رسده فراگير بسيار مهم ب

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

121

بنابراين نحوه مديريت اين اطالعات و تحويل آن به فراگير يك .بينهايت زياد است ،اشتراك گذاشته شود . حساب مي آيده موضوع تحقيق قابل توجه ب

شده است كه آن سيستم شآموز، شبكه و وب منجر به روش جديدي براي سازماندهي سيستم شآموزتركيب در اين روش فراگير قادر است در هر زمان و در هرمكاني براحتي به مواد .است وبتني بر مب شيآموزمديريت

يا در كالس درس مجازي شركت كند، هزينه ، دسترسي داشته واساس اختيارات از قبل تعيين شده بر شيآموز .در وقت افراد صرفه جويي شده و هزينه هاي و رفت وآمد كاهش مي آيد پايين آمده، شآموز

عنوان مهمترين ه ب كامپيوترالكترونيكي متنوعي وجود دارد، اغلب اين سيستم ها از شآموزامروزه سيستم هاي از طريق لوح شيآموزصورت بسته هاي ه ، برايانه اي شيآموزيستم هاي س .پديده عصر حاضر استفاده مي كنند

فشرده و يا به هر طريقي در اختيار كاربر قرارگرفته و پس از نصب بر روي رايانه شخصي قابل استفاده خواهند ، هر چند ممكن است در ارائهباشد مي آموزعملكرد اين سيستم ها محدود به ارائه مطالب بصورت خود. بود

هدف . هاي فرد عرضه شود آزمون ها و توانائي نيازها رعايت شده و محتوا بر اساس اولويت ها، مطالب، پيشدور از شيآموزنوع ديگر سيستم هاي .ي خواهد بودآموزافراد به شيوه خود شآموزاز اين گونه سيستم ها

.شود ارائه مي اينترنتطريق شبكه

هزاران كيلومتر دور از كالس است در دنياي امروز شآموزيكي از مدرن ترين روشهاي الكترونيكي شآموزارائه دروس از سوي استادان محدوديت هاي فيزيكي، عدم امكان دسترسي هميشگي به استادان، كيفيت تفاوت

،بسياري از والدين خلل وارد شود و شآموزو معلمان مختلف و عوامل بسيار ديگر باعث شده است در فرآيند بهتر و استاد بهتر مواجه باشند معلم دانشگاه بهتر، ان و دانشجويان با معظلي به نام مدرسه بهتر،آموزدانش

70و 60سنتي و محدوديت در ارائه خدمات حضوري باعث شد در دهه ، كتابخانه هايشيآموزبود منابع مك .شكل بگيرد Distance Learningاز راه دور يا شآموزميالدي ايده

و مجموعه بسيار بزرگي شيآموزهاي ويدئويي مبتني بر تلويزيون، استفاده از فيلم شآموزمكاتبه اي، شآموزند تا مجموعه فراگيران با سرعت بيشتر و محدوديت كمتر به جديد به وجود آمد شيآموزاز فرآيندهاي

.جديد دست پيدا كنند شيآموزاطالعات

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

122

به عنوان ) 90وايل دهه ااز ( و اينترنت ) Multimedia(، چند رسانه اي )PC(با پيدايش رايانه هاي شخصي

.فه شدهاي غير حضوري اضا شآموزمجموعه رسانه هاي جديد عمال بخش ديگري به مجموعه

از طريق رسانه هاي مجازي اطالق مي شود هر شيآموزبه ارائه محتواي e-learming الكترونيكي يا شآموزبا ) Compute BasedTraining(يا CBTمبتني بر رايانه شآموزنظران چند بنابر تصور عده اي از صاحب

.اوت استمبتني بر استفاده از اينترنت به عنوان رسانه اطالعاتي متف شآموز

كارگيري ه به كار رفته از سوي بشر است كه توانسته ب شيآموزالكترونكي يكي از بهترين روشهاي شآموزديگر را رهاي از راه دو شآموزسنتي يا شآموزهاي فناوري هاي اطالعاتي و مخابراتي محدوديت هاي روش

.از بين ببرد

هاي شامل كتابها، فيلم( شيآموزبه روزآوري محتواي ان، كاهش هزينهآموزسهولت مديريت فراگيران و دانش بهره مندي از فناوري چند رسانه اي و ) كه به صورت ديجيتال تهيه شده اند شآموزو ساير محتواهاي شيآموز

.هستند شيآموزامكان به كارگيري چندين رسانه به صورت همزمان از ديگر مزاياي اين روش

غير همزان قابل بررسي است گاهي اوقات شآموزهمزمان و شآموزسته د 2الكترونيكي در شآموزاصوال استاد به طور همزان به ارائه مطالب به صورت ويدئويي مي پردازد و در همان حال فراگيران در گوشه هاي مختل فجهان در حال ديدن اين تصاوير ويدئويي از طريق اينترنت و ويدئو كنفرانس هستند و سواالت خود را

به همراه ساير نيازمندي ها تهيه شده است كه شيآموزمين روش از استاد مي پرسند گاهي نيز يكسري فيلم با ه متعدد در اختيار كاربران و فراگيران قرار مي گيرد كاربران شيآموزبا روشهاي مختلف در قالب سيستم هاي

هاي الكترونيكي و ررسي و مطالعه كتابهاي آوزشي يا ب مي توانند در زمان مورد نظر خود با مشاهده ان فيلم .از آنها بهره گيري كنند شيآموزساير محتواهاي

به نشان داده است با توجه شيآموزمطالعات محققان و موسسات معتبر فعال در حوزه پژوهش هاي تربيتي و الب به شاگردان به انتقال مط شيآموزستاد با استفاده از ساير وسايل كمك همزمان ا شآموزاين كه در روش

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

123

الكترونيكي شآموزبار سريعتر از روش بهره گيري غير همزمان از سيستم هاي 90مي پردازد تا اين روش .توانسته است مطالب را به فراگيران منتقل سازد

الكترونيكي وجود دارند كه توانسته اند با نفوذ شآموزدسته از محصوالت و سرويس هاي 3در حال حاضر

:فراگيران حجم وسيعي از اين بازار را به خود اختصاص دهند ان سه دسته عبارتند ازدر ميان

)LMS( شآموزسيستم هاي مديريت )1

الكترونيكي شآموزپورتال ها )2

ابزارهاي توليد محتوا )3

اين سه دسته از محصوالت و خدمات به نحوي ارائه مي شوند كه تركيبي از هر سه آنها مي تواند به عنوان يك

. الكترونيكي به كار رود براي آن كه به صورت بهتري با اين محصوالت آشنا شويم شآموزيب كامل تركبه مجموعه اي از شآموزسيستم هاي مديريت .تعريف ساده از آنها داشته باشيمضروري است يك نمونه يا

و فراگيران در يك سيستم سيستم هاي اطالعاتي گفته مي شود كه امكان انجام فرآينداي ميان مديران، استادان .را به طور الكترونيكي ايجاد كنند شآموز

،گر همكالسان يا ارائه مطالب جديدفرآيندهايي مانند ثبت نام، ارسال تكاليف هفتگي، امكان تعامل با ديتصحيح تمرين ها انجام شده از سوي فراگيران و ارسال فهرست يا گرفتن گزارش هايي مانند درصد قبولي هر

شيآموزاز استادان يا تعداد نفرات ثبت نام شده در درس فيزيك از فرآيندهايي است كه در يك محيط يك الكترونيكي بخواهد خدماتي شآموزحتما مورد استفاده قرار مي گيرد و در صورتي كه يك سيستم مديريت

ران، استادان و مديران يار فراگيارائه كند بايد حجم وسيعي از اين گونه فرآيندها را به صورت الكترونيكي در اختالكترونيكي آشنا شويم، شآموزقبل از آن كه بخواهيم با دسته ديگري از خدمات يا محصوالت حوزه .قرار دهد

.الكترونيكي به طور خالصه آشنا شويم شآموزضروري است با تعدادي از سيستم هاي مديريت

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

124

تم ها نمونه هايي از اين گونه سيس Moodleو Web CT.black boardالكترونيكي مانند شآموزسيستم هاي به عنوان يكي از مهمترين اركان فعاليت شآموزمدارس كشورهاي پيشرفته و سازمان هايي كه رهستند كه د

آنهاست مورد استفاده قرار مي گيرند در حال حاضر نيز در كشور ما نسخه هايي از اين گونه سيستم ها به كار تهيه شده است رطور كلي از خارج از كشوچند اصل سستم به دي از آنها بومي شده اند هرمي روند كه تعدا

ميان فراگيرنده شيآموزند و در اين سيستم ها مجموعه اي از فرآيندهاي رابليت پشتيباني زبان فارسي را دااما قاز كارمندان تا (يت و بخشهاي مختلف مدير شآموزيا ميان استادو سيستم شيآموزو سيستم ) آموزدانش (

.با سيستم به صورت الكترونيكي آماده شده است) مديران ارشد سيستم

كه استادان و دانشجويان از (ها، امكان گزارشگيري از فعاليت هاي كاربران سيستم امكاناتي نظير ديريت درسيا PDFنند فايلهاي ما شيآموزنظير متون (در فرمهاي مختلف شآموز، استفاده از محواي )اين دسته هستند

Html (، امكان ارتباط همزمان )، تصاوير و فيلمهاي ويدئويييا فايلهاي صوتيOnline ( با استادان در ميان فراگيران مانند انجمن هاي ) Colaboration(هاي مشاركت هاي مشخص، قابليت استفاده از محيط ساعت

هاي ارسال مطالب از طريق پست الكترونيكي ، فهرست)Chat(گفتگوي الكترونيكي ) Froum(الكترونيكي )Mailinglistوجود دارد.... و)ها.

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

125

ايتالياكشور در شيآموزسيستم : 2-3- 2

به فراگير و دانش جو تا شآموزو روش و منش آنها براي شيآموزحال كه تا حدودي با انواع سيستم هاي موفق و شيآموزشنايي ملموس با يكي از سيستم هاي به عنوان يك نمونه عيني و براي آحدودي آشنا شديم

اين . كشور ايتاليا دست مي زنيم شيآموزعملي در كشورهاي اروپايي، به درج مقاله اي در باب سيستم هاي .تهيه فرموده اند اي كشور فني و حرفه شآموزسازمان كارشناس پژوهش مرضيه ادبي مهذبمقاله را خانم

محاط مي كند، در را اين كشور كه جزاير متعددي از هر سو آن .ه جنوب اروپا قرار دارددر منتهي الي ايتالياجغرافياي ايتاليا در ارتباط تنگاتنگي با حوزه هاي فرهنگي و نژادي . يت به سواحل آفريقا محدود مي شودنهاي آفريقاي شمالي و تمدن به همين نسبت كشور هاو .. .و ژرمن ها و اسالو بالكان ،ان از جمله نئو التين هاجه

سوي سواحل مديترانه كشيده و به دو بخش شرقي و غربي به تدريج ايتاليا به آن .مسلمان عرب بوده است .نستپس ايتاليا را مي توان پل ارتباطي ميان اروپا و آفريقا و آسيا دا .تقسيم شد

بر مبناي بيشترين آراي اخذ شده براي ساختار پارلماني اين كشور شامل انتخابات سنا طبق نظام تعيين برنده ،عيت هر منطقه براي اقل كرسي هاستاكثر كرسي ها و استفاده از نظام تعيين تعداد نمايندگان به نسبت جم

عضو دارد كه به نمايندگي از طرف 315مجلس سنا . ز براي نمايندگان مجلس وجود داردنظام مشابهي نيباال انتخاب مي شوند بعالوه رييس جمهور پنج سناتور مادام العمر را نيز ساله به 25نواحي از سوي شهروندان

.بر مي گزينند

شمال ايتاليا با دسترسي آساني كه به ساير نقاط اروپا دارد مركز اصلي صنعت اين كشور محسوب مي شود در گوجه ،ذرت ،گندم ،چغندر قند مقابل جنوب كشور غالبا در زمينه كشاورزي و توليد محصوالتي نظير انگور،

.فرنگي و سويا فعاليت مي كند

ايتاليا اكثرا داراي مزارعي كوچك است بهمين دليل ميانگين درآمد در جنوب ايتاليا نسبت به شمال در سطح ،ذرت ،وده و محصوالت عمده ان شامل گندمصورت مكانيزه به پايين تري قرار دارد كشاورزي در شمال ب

فه براي تغذيه دام و صنايع لبني است در حال حاضر مكانيزه كردن كشاورزي در ميوه و علو ،انگور ،برنج .جنوب ايتاليا مجدانه تشويق مي شود

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

126

،وچرخه سازيوسايل نقليه از جمله د ،امل صنايع الكتريكي و الكترونيكيصنايع شمال كشور پيشرفته و ش

شمال ايتاليا از لحاظ مالي و . مي باشدچيني و سراميك ،شيشه ،سيمان ،نساجي، پوشاك و كاال هاي چرميبانكداري منطقه مهمي محسوب مي شود شهر ميالن پايتخت تجاري ايتاليا است صنعت توريسم و پول ناشي از

.درآمدي كه ايتاليايي هاي شاغل در خارج، به كشور مي فرستند منابع مهم درآمد ارز خارجي است

د قابل مالحظه اي مواجه شده است بالعكس در صنعت به رشد متاسفانه اقتصاد كشاورزي ايتاليا با ركورشد .چشمگيري دست يافته است به نحوي كه اكنون در رده پنجمين كشور بزرگ صنعتي جهان قرار دارد

متوسط و توليدات خانگي است صنايع ،اقتصادي اين كشور مديون توليد محصوالت در سطح صنايع كوچكو مد ،محصوالت الكتريكي ،مواد شيميايي ،وسايل نقليه،ت مربوط به اين رشتهاصلي ابزار دقيق و ماشين آال

.هلند و امريكا دارد ،فرانسه ،لباس را در بر مي گيرد، ايتاليا روابط اقتصادي متقابلي با كشورهاي آلمان

سال 3 سال دوره ابتدايي، 5شامل شيآموزسطح 2سال دوره پيش دبستاني و 3ايتاليا شامل شآموزسيستم سال است و بعد از امتحان پايان دوره پنج 5كه طول دوره icieسيستم ، يكي دوره راهنمايي و در سطح دوم

كه طول اين دوره هاي فني و حرفه اي شآموز و ديگري صالحيت ورود به دانشگاه را دارد آموزساله دانش هينامه مهارتي مي شود كه در سطح كشور موفق به كسب گوا آموزسال است و بعد از پايان اين دوره دانش 3

.ايتاليا و اروپا مورد تاييد است

افرادي كه گواهينامه مهارتي دارند صالحيت ورود به بازار كار يا يكي از رشته هايي كه در نهايت منجر به اخذ

يا دانشگاه ها هاي عالي فني شآموزداشتن اين ديپلم براي دوره . مدرك ديپلم فني حرفه اي مي شود را دارند .ضروريست پس هر سطح روابط تنگاتنگي با يكديگر دارند] با گذارندن چند پيش نياز[

اني كه مقطع راهنمايي آنها به پايان رسيده است و تمايلي به ادامه آموزهاي فني و حرفه اي دانش شآموزدر پايه حرفه / هاي مقدماتيشآموز تحصيل در سيستم مدرسه را ندارند موفق به كسب گواهينامه مهارتي در مقطع

هاي اين سطح شامل مهارت هاي شآموز. مي گويند 1هاي سطح شآموزاي خواهند شد كه اصطالحاً به آن .حرفه اي خاص دانش تئوري و انواع كار عملي و تجربه كار عملي در موسسات مي باشد

) انساني تكنولوژي، علوم، موسيقي، زبان، اقتصاد، ،كالسيك ،هنر هاي زيبا(دوره دبيرستان هشت شاخه متفاوت هاي عالي فني و شآموزبه غير از هنرستان كه خود سيالبس هاي متفاوتي دارد را در بر مي گيرد دوره

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

127

ناميده مي شود، دانش و توان تئوري، شيآموز 2ماه به طول مي انجامد اصطالحاً سطح 6-12حرفه اي كه كار علمي و تجربه كار عملي در موسسات از عناوين و سرفصل هاي اين فني يا تكنولوژي هاي نوين، مديريت

مي باشد در اين سطح تكنسين ارشد و IFTSهاي عالي فني و حرفه اي شآموزشاخه ديگر .دوره استشرايط ورود به اين دوره داشتن مدرك . داده مي شود شآموزخصوصي / متناسب با تقاضاي بازار كار دولتي

.مي باشد ديپلم حرفه اي

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

128

يآموزدوره هاي كار

كار / شآموزي و يا دوره هاي قراردادي آموزسال يا باالتر مي تواند بصورت دوره هاي كار 15سنين جوانانكه اصطالحاً به آن قرارداد تركيبي نيز مي گويند، جذب بازار كار شوند الزم به ذكر است كه موسسات در تمام

.استفاده مي نمايندبخش ها از هر دو نوع قرار داد

هاي در حين شآموزموسسات . و شغلي بسيار زيادي را همراه دارد شيآموزي تجربيات آموزدوره هاي كار يا يك مربي از طرف موسسه مسئول در كنار استادكار ماهر اجرا مي كند، آموزكار را، با به كار گماردن كار

شيآموزبايد دوره ها آموزاز سوي ديگر فرد كارهاي حين و خارج از خدمت خواهد بود شآموزهماهنگي اين شيآموزمحتواي .ساعت در يك سال را بگذارند 120تكميلي را كه كامالً رايگان است به مدت حداقل

شآموزه نوع شغل متفاوت است برخي از بعملي و فني مي باشد كه بسته ،دوره هاي شامل مهارت هاي علمي صنايع چرم، خدمات، ،صنايع سنگين ز شغل است مثل صنعت ساختمان،صورت آمادگي جهت احراه ها ب

...و پارچه و صنعت توريسم

اجباري است كه مي تواند شامل شآموزي منوط به نوع آموزتكميلي كار شيآموزمحتواي دوره هاي مهارتهاي علمي شامل علوم و فنون مرتبط به شيآموزباشد محتواي اين دوره ...و IT،رياضي ،مهارت هاي زبان

.سال به طول مي انجامد 4ماه الي 18 كار از شيآموزقرار دادهاي .باشد و مرتبط به شغل مي

:بخش تقسيم مي شود 3ر ايتاليا به ي كشوآموزسيستم كار

ي ارتقاء توان آموزسال است كه در واقع هدف از كار 15- 18 جواناني كه ويژه آموزنوعي از كار )1 .است آنانتحصيل علمي و عملي و ادامه

سال است 29/18ي شغلي است كه ويژه سنين آموزنوع ديگر آن تحت عنوان كار )2 )ي جهت كار آموزكار(

.ي جهت كسب ديپلم كه در نهايت منجر به مدرك دانشگاهي مي شودآموزكار )3 .سال نيز افزايش يافته است 6ي تا آموزحداكثر طول مدت كار

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

129

:هاي مستمر شآموز

:بخش تقسيم مي شود 2الن به بزرگسا شآموز

.هاي مقدماتي، عمومي و پيش از اشتغال ارايه مي شود كه براي آشنايي با مهارت مادام العمر شآموز - 1بزرگساالن تحت شآموزهاي مذكور در بخش رسمي به ويژه در مراكز ثابت منطقه اي جهت شآموز

.شودي ها و تحقيقات انجام م رش، دانشگاهو پرو شآموزنظر وزارت

مي شود، هدف از اين شيآموزكه شامل كليه سيالبس هاي هاي مستمر فني و حرفه اي شآموز - 2هاي مستمر شآموزمكانيسم اجرايي .ي حرفه اي استآموزكارگران بزرگسال و باز شآموزها شآموز

ي ، مجامع صنعتي، حرفه اي و مهارتهايشيآموزبراي كارگران در موسسات دولتي يا خصوصي، مراكز هاي غير رسمي كارگران شآموزنظير دانشگاهها و مراكز اشتغال مي باشد در اينجا مي توانيم به نقش فعال

موسسات و ،شامل حال كارگران شيآموزو كارمندان در موسسات اشاره كنيم معموال برنامه هاي مراكز اشتغال و سرمايه از جمله مربيان شيآموزكار فرمايان سازمان هاي غير انتفاعي و اقتصادي، مراكز

و ارتقا توان و مهارت هاي شغلي خود شآموزهر كارمند ساالنه بايد ساعاتي راجهت .گذاران مي باشد .سپري نمايد

عهده دارد ه ها را نيز ب شآموزگونه هاي مستمر است وظيفه سنجش اين شآموزوزارت كار كه مجري هاي مستمر را شآموز ،د مذكور را پياده مي كندافراد شاغل و بيكار نيز رون شآموزحتي در مورد

،موسسات اجرا نموده و هدف از اجراي ان نيز بهبود مهارت و دانش شغلي است كه در مراحل توليدورد موجب شده آعمل مي ه تكنولوژي و نوآوري الزاميست حمايت هايي كه قانون از سيستم نامبرده ب

ها و آزمون در همان به شركت شآموزفراد متقاضي براي ن بودجه اي تعلق گيرد حتي اآاست كه به .شركت معرفي مي شوند

سرمايه گذاران ، كليدي ديگر نيز اضافه نموده است قانون يك گزينه ،در راستاي حمايت از اين پديده درصد 0.30داخلي و وزارت كار ايتاليا كه بودجه هاي چند ناحيه اي را مديريت مي كنند بر پرداخت

شيآموزمشاركت كار فرما نظارت دارد در واقع بودجه اي كه سرمايه موسسات و طرح هاي سهم .هاي مستمر تكميل مي كند شآموزمنطقه اي و ناحيه اي است كار مقامات منطقه اي را در سيستم

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

130

كارمند در گروه موسسات توليدي ملي )10-49( و موسسات كوچك )1-9( موسسات بسيار كوچكهاي مستمر نسبت به موسسات شآموزبدليل فقدان ثبات اقتصادي در آنانا سهم فعاليت قرار داند ام

در شآموزمتوسط و بزرگ بسيار اندك است در نتيجه حمايت دولت براي ارتقا سرمايه گذاري در امر .و پرورش و بودجه اروپا تامين مي شود شآموزقالب وزارت

رفه ايهاي فني و ح شآموزارسال ،معلمان شآموز

مستمر كارگران فعاليت شآموزو در موسسات خصوصي جهت دولتي و مجاز شيآموزمربيان در مراكز ط استخدام مربيان رتبه دانشگاهي در شر .در برخي موارد در مراكز اشتغال نيز فعاليت دارند. مي كنند

ز واجد شرايط مربيگري اما اكنون فارغ التحصيالن تربيت معلم ني )روش قديمي(بود آنانرشته تحصيلي .معلمان است شيآموزعهده مركز ه مقدماتي مربيان ب شآموزدر حال حاضر ) روش جديد(هستند

ها و جديدترين روش شآموزعهده مدارس و دانشگاه ها مي باشد در اين نوع ه حين خدمت ب شآموز در طي ارايه مي شود، متدولوژي و مهارت در تكنولوژي هاي اطالعات و ارتباطات شآموزي، آموزباز

عهده وزارت ه ن بآهاي از راه دور معلمان مواجه شده ايم كه مديريت شآموزچند سال اخير با رشد و كارگران / معلمان و مربيان در راستاي توسعه و ارتقا مهارت هاي شغلي مربيان شيآموزكار است ارتقا

كتابخانه هاي مجازي و تاالر ،آموزخود مي باشد در اين روش بيشتر از كتاب هاي شيآموزدر مراكز .گفتگو استفاده مي شود

:مربيان و معلمان موسسات شآموز

هاي شآموزكه مربيان موسسات در قالب كارورزي فعاليت عمده اي دارند لذا تضمين كيفيت از آنجاييهينامه هاي مهارتي و اعطا گوا شآموزنقش كليدي دارد در طي چند سال اخير با رشد آناندر حين كار

هاي فردي را ضمانت در ايتاليا مواجه شده ايم در واقع دو فاكتور مذكور صالحيت و تواناييكارفرمايان و اتاق بازرگاني و اتحاديه هاي صنفي بخشي از نياز هاي ،سازمان هاي دو جانبه .مي كند

هاي متناسب شآموزس قادر به ارائه مهارتي و حرفه اي را براي تثبيت توسعه شغلي بر عهده گرفته اند پ .با بازار كار نيز مي باشند

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

131

شيآموزدر عرضه طرحهاي شيآموزسرمايه گذاران سيستم هاي شآموزبا افزايش تنوع در ارائه

عالي فني كه سيستم هماهنگ و يكپارچه شآموزمتناسب با بازار كار نوآوريهايي انجام داده اند از جمله .مدوالر را در بر مي گيرد شآموزو انواع CBTطراحي و روش هاي

استاندارد هاي اين صورت بخشي از برنامه درسي تهيه و تدوين مي شوند،ه استاندارد هاي مهارتي ب سطح كه بر اساس تجارب كشور هاي اروپايي تهيه مي گردد و قابل ارزشيابي و ارائه گواهي نيز

استاندارد سازي 2000-6ب بودجه اروپا در برنامه مي باشند مقامات منطقه اي آن را در چارچو .يكپارچه سازي سيستم ها و گواهينامه هاي مهارتي قرار داده اند،شيآموزدستاورد هاي

شآموزاعتبار بخشي به

جديدترين .ندهستاظ قانوني و اجتماعي بسيار معتبردر ايتاليا مدارك و گواهينامه هاي رسمي از لح منطقه اي و ناحيه اي توافق شده ،در سطح كشوري شآموزگواهينامه بين مقامات اعطاي سيستمي كه در

:است به شرح ذيل مي باشد

تاكيد بر كسب مهارت • كسب حداقل استاندارد هاي مهارتي • ايجاد ابزاري مثل مدرك و روشهايي كه تجارب كاري را معتبر مي كند •

: مشاوره

هاي حرفه اي را ارائه مي دهند با هدف حمايت از روش هاي شآموزكه خدمات مشاوره در اكثر مناطقي و پرورش است اين شآموزعهده دارد وزارت ه انجام مي شود نهادي كه مسئوليت اين كار را ب شيآموز

وزارتخانه خدمات مذكور را از سطح ابتدايي تا دانشگاه ارائه مي دهد از سوي ديگر وزارت كار نيز موظف به هاي فني و حرفه اي و جويندگان كار مي باشد در اين راستا مراكز شآموزدمات مشاوره اي براي ارائه خ

هاي اساسي وزارت كار مي باشد، موظف به ساماندهي و ارائه خدمات خدمات اشتغال كه يكي از سياست

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

132

ها و نظارت هنماييرا ،مشاوره به جويندگان كار است اين مراكز بايد بعد از مصاحبه با فرد متقاضي اطالعاتو بزرگساالن جوانانكامل نسبت به روند اشتغال وي داشته باشند الزم به ذكر است كه خدمات مشاوره براي

:و روند مشاوره به شرح ذيل مي باشد بيكار يا داراي شغل ارائه مي شود

دانش هاي الزم را به آگاهيهاي خود معلم در طول سال تحصيلي و در مدرسه با راهنمايي

و در نهايت او را در پايان دوران راهنمايي به مشاوره مي دهد تا بهتر تصميم بگيرد آموزمصاحبه ( خدمات مذكور معموال از سوي خدمات تكميلي حمايت مي شود .معرفي مي كند )رساني و توزيع مطالب خاص مشاوره جلسات خاص اطالع ،هاي تشخيصي

الزم در مورد شغلي كه فرد بايد انتخاب كند ارائه اهيآگهاي فني و حرفه اي شآموزمراكز

و پرورش و نقش عمده آن را در اين بخش نبايد از شآموزمي دهند، خدمات تكميلي وزارت صورت خاص در اين مراكز و توسط وزارتخانه هاي ه عالوه بر خدماتي كه ب. نضر دور داشت

دولتي و در سطح منطقه اي و ناحيه اي صورت ه نوع ديگري از خدمات ب ،متبوع ارائه مي شود .ارائه مي گردد جوانانو حتي بخش خصوصي براي عموم

،شيآموزخدمات ،سال خدمات خاص مشاوره 15- 18سنين جواناننهاد هاي اشتغال براي

صورت محدود مي ه راهنمايي و نظارت الزم را انجام مي دهد در مورد بزرگساالن راهنمايي به اين افراد بايد به مراكز هدايت شغلي كه ب .اي بزرگساالني كه بيكار هستندويژه بره باشد ب

.صورت ناحيه اي اداره مي شود مراجعه نمايند

برخي ديگر از معلمان .د كه در تمام امور توانمند باشندنمدارس نياز به معلماني داربه طور كل

يي محدود هستند اين معلمان با ها هايي خاص و پروژه اي داراي مسئوليت در زمينه فعاليته همكاري كارشناساني كه خارج ازمدرسه به همكاري فراخوانده مي شوند وظيفه مشاوره را ب

.ها ارجاع مي شوند بالفاصله به دانشگاه شيآموزعهده دارند موارد

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

133

وسيله مربيان و معلمان اين مراكز ه هاي فني و حرفه اي معموال ب شآموزمشاوره در سيستم

ي آموزنجام مي شود و مراكز خدمات اشتغال از مربياني كه در محل كار سابق خود تحت بازا .قرار گرفته اند بصورت قرار دادي در اين كار استفاده مي كنند

حرفه اي سياستي فعال در امر اشتغال شآموز

ها از شآموزگر اين عبارت ديه ب. هاي مادام العمر از جمله نيازهاي افراد جامعه محسوب مي شود شآموزها در كشور ايتاليا به صورت قديمي شآموزجمله حقوق شهروندي و ضامن رشد تخصص و حرفه است، اين

لذا مسئوليت برنامه ريزي، . وپرورش اجرا مي شود شآموزهاي كار و م ر سيستم هاي متعددي از جمله سيستد .اني و منطقه اي انجام مي شودمديريت و ارزيابي عملكردها مشتركاً و در سطوح مختلف است

مراكز و پرورش، دانشگاه ها و شآموزتلفيقي از همكاري و ارتباط وزارت كار، وزارت شآموزدر واقع روش ها مي باشد، از سوي ديگر براي اجرا كردن اين روش انجام NGO، مدارس و انواع شيآموزتحقيقاتي مراكز

هاي فعال اشتغال و مطابق با نيازهاي نسل جوان، ، بازار كار و سياستشآموزاقداماتي نظير بهبود تغيير سيستم .ستا افزايش سطح مهارتي ضروري

در گرو آموزشايجاد تغيير و بهبود در سيستم .بسيار حائز اهميت است شآموزايجاد تغيير و بهبود در سيستم

ان با تعريف آموزحمايت از دانش ، آنانهايي مطابق با نيازهاي قشر جوان، تقويت مهارت شآموزارايه آموزشي و پژوهشي و تلفيق سيستم هاي ه همراهب ،براي جلوگيري از افت تحصيلي شيآموزهاي جديد روش

.ها ميسر و ممكن مي شود ايجاد ارتباط دو سويه ميان اين سيستم متعدد وعملي + علمي

و »مدرنيزه كردن بازار كار و د اشتغالرش«نوآوري و تغيير در بازار كار را مي توان به دو دسته البته الزم به ذكر است كه رشد اشتغال و مدرنيزه كردن بازار كار از . دسته بندي كرد »توسعه گفتگوي اجتماعي«

و تعريف روشني از اشتغال افراد شيآموزدولتي، قراردادهاي / طريق شناسايي و تاسيس مراكز اشتغال خصوصي . ايجاد مي شود

 شيآموزمعرفي سيستم هاي

134

يگر از اهداف ايجاد تغيير در بازار كار و سياست فعال اشتغال، كارت يا گواهينامه مهارتي شهروندان يكي دبا در دست داشتن كارت مذكور صالحيت ورود به بازار جواناندر واقع اقدامي است كه سبب مي شود . است

نرخ ميزان 2002-2003فاصل سال حد .كار را داشته باشند و از تبعيضات اجتماعي نيز جلوگيري شودنوع وسيله ابزاري هستند كه اين دوره ها يك. درصد افزايش يافته است 4/7ي به آموزافزايش دوره هاي كار

ي كه در نهايت منجر به اخذ مدرك عالي آموزدوره هاي كار. سنين كار را افزايش مي دهد جوانانهاي تواناييين سيستم رشته هاي درسي و سيالبس ها بر اساس نيازهاي در ا .سيستمي جديد در كشور ايتالياست. مي شود

.دقيق بازار كار طراحي و تدوين مي شود

 EMIS يمعرف

135 

EMISمعرفي : 3- 2

ريت آموزشيهاي اطالعات مدي سيستم: 2-3-1

. يمكن را بررسي مي باشد ابتدا اين موارد ، اطالعات و مديريت ميتركيبي از سه پديده سيستم MIS آنجا كه از مابتدا به شكلي ديگر به مفاهي EMIS بر روي مديريت هاي اطالعاتي به علت تأثيرات قابل توجه سيستملذا

ها، گر سيستم متخصصان اطالعاتي شامل تحليلسپس به بررسي تعريف، جايگاه و وظايف . پردازيم آن مي . تخواهيم پرداخ ي سيستم آموزشينويس ها و اپراتورها هاي داده، متخصصان شبكه، برنامه پايگاه مديران

.شود مي ي پرداختههاي اطالعات مديريت در حالت كل به سيستم EMISو MIS بعد از بررسي اجزاها ديگر اين سيستم هاي خبره بر روي ، تأثيرات هوش مصنوعي و سيستم (DSS)هاي پشتيباني تصميم سيستم .مي باشند مورد بررسي اتموضوع

نظرات در باب مزايا و معايب كنترل از طريق نتيجه گيري، همراه با ذكر بعضياين بخش آخرين قسمت . دساالري مي باش يا اطالع عصر اينفوكراسي نرم افزار و گسترش آن در

مقدمه

كه مي دانيم براي مديريت طور پايه اطالعات مي باشد همان سيستم اطالعت مديريت به معني مديريت بر :مكني عامل چشم پوشي نيم از دوتوانمي 21درقرن

استراتژي رقابت .1

)اشدب يك سياست رقابت صادراتي مي ه خودك(ا كاهش هزينه ه .2

 EMIS يمعرف

136 

اطالعت و هاي آوري فن استراتژي به كاربردن سيستم هاي اطالعات مبني بر براي لحاظ كردن اين دو .دضروري مي نمايو طراحي هاي نوين آموزشي ارتباطات

اطالعاتي كه به عنوان داده هاي سيستم بايستي . روبرو هستند اطالعاتاز انبوهي امروز، باآموزشي مديران نمودن و براي سيستم هاي آموزشي مفيد بازيابي و كردن و نگهداريز دادن تمي و بل فهمقا پردازش گرديده و زمان تغييرات زيادي پيدا طول ابزارهاي كنترل در از طرف ديگرسيستم هاي مديريت و. واقع شدن باشند

:كرد زمينه كلي عنوان چهار مي توان در كرده اند اين تغييرات را

كنترل سنتي - 1

اتيككنترل بروكر - 2

كنترل كاريزماتيك - 3

ككنترل اينفورماتي - 4

سنتي و كنترلي به طور مقامات .اعمال مي شد طريق سنت، ادراك و ، كنترل ازهاي سنتي فئوداليرساختا در چون سنت بود مي پذيرفت و كنترلي را اين نوع ساختار جامعه نيز منتقل مي گرديد و هاي بعد موروثي به نسل

. بدان گردن مي نهاد

دراين حالت، رهبران . و پيروان اعمال مي گرديد طريق رابطه بين رهبر ، كنترل ازوضعيت كاريزماتيك در .دزيرا آنها را قبول داشتن ،آنها تبعيت مي كردند از پيروان نيز را انتخاب مي كردند و كاريزما، شيوه عمل

جنبه بود و مقررات استوار قانون و برسازماني تعبيه مي شد، ساختاري كه ساختار ، كنترل دربروكراسي در . شود افزارها اعمال مي طريق نرم ، كنترل ازروش اين در. تبعيت از آن الزامي بود شخصي داشت و غير

 EMIS يمعرف

137 

نوع اطالعاتي را اينفوكراسي مي تواند هر و رشد كرده است هاي تخصصي، بسيار آگاهي ها و مجموعه دانشهاي به تمامي دانش سيستم هاي خبره، استفاده كند و از .دآورشبكه هاي الكترونيكي بدست طريق از

)زاهدي(حرفه اي مجهز شود تخصصي و

. همچنين الزم است كه مسئله چرخش اطالعات و تجربيات و دانش ها مبتني بر سطوح اطالعاتي انجام بگيرد چه كساني چه چيزهايي را بايد بدانند؟

آيا همه بايد همه چيز را بدانند؟

تقال اطالعات به همه چه هزينه هايي را دارد؟ان

براي شناسايي سطوح مخاطب اطالعات چه بايد كرد؟

 EMIS يمعرف

138 

ارزش بسيار زيادي از اين سيستم ها هميت سيستم هاي اطالعاتي مديريت، مدير توجه به ويژگي خطير بااست دالر 300000 تا100000 آمريكا ساليانه اختي به اين افراد درددامنه حقوق پر. است برخوردار

اطالعات مفيد به ارائه گزارشات روزآمد و مدير سيستم اطالعات مديريت عمالً كار). 1372،32مومني (اين مدير براي گردآوري داده ها .تصميم گيري مي باشد آينده و مديرشركت يا موسسه براي برنامه ريزي هاي

پس مديريت سيستم .داردحتي سيستم هاي خبره اي و رايانه سيستم هاي اطالعاتي و ها نياز به پردازش آن و از امكانات سيستم هاي اطالعاتي وهم دانش و توانايي استفاده سيستمي داشته و بايد ديد مديريتي و هم

كنترلي كه .استسواد اطالعاتي اي و رايانه الزمه اين استفاده، دانش سواد .را داشته باشد فن آوري اطالعات . گفت كنترل انفرماتيكن مي توان به آ

به خوبي . به انجام رسيده است، درج گرديده EMISدر پي تصويري كه در كتابچه تحقيقاتي يونسكو درباره .جايگاه اطالعات سيستم آموزشي، روابط، فرايندها و همچنين نظام كنترلي ديده مي شود

 EMIS يمعرف

139 

هاي اطالعات سيستم انه كه بر اساس مفهومريزي مديريت كتابخ وجود آوردن چارچوب برنامهه درباره بآنها چارچوبي بر . انجام گرفته است (1978) ريزي شده باشد، كارهايي توسط همبرگ و ديگران مديريت پي

كتابخانه ارائه دادند كه بر اساس مسائل تصميم گيري ممكن در كتابخانه و بحث درباره خدمات و مفاهيم . پشتيباني از چنين تصميماتي شكل گرفته بودهاي مورد نياز براي عناصر داده

شناسايي گيري مديريت را هاي مورد لزوم براي تصميم شش حوزه كليدي اخذ داده) 1983(كروبا بومر وشناختي، دسترسي كتاب گستري خدمات فني، خدمات مرجع و مجموعه: ها عبارتند از اين حوزه. اند كرده

ها توان گفت كه گزينش عناصر داده طوركلي ميه ب. ياي و امكانات فيزيك هبين كتابخانمجموعه، دسترسي امانت Kraft,Boyce 1991سيستم اطالعات مديريت كتابخانه مي باشد و انتخاب روشي بر گردآوري آنها هسته

ها مفاهيم سيستم

شوند سيستم، گروهي از عناصر مي باشد كه به خاطر خواسته مشترك رسيدن به يك هدف با هم تركيب)Mcleod 1998,12(.اطالعاتي براي رسيدن به اي و مثالً دريك مركز اطالعاتي، منابع انساني، رايانه

.هدف مشترك كه همان ارائه اطالعات به كاركنان يا مديران آن موسسه مي باشد باهم تركيب مي شوند

و مديريتي و ستادي مدرسه در يك مدرسه نظام آموزشي و تربيتي كه شامل تمامي معلمان و كادر آموزشي و كليه دانش آموزان و والدين آنها و نيروهاي ستادي ادارات كل و مربوطه مي باشند در سيستم توليد دانش

.براي دانش آموز ، دخالت دارند

. نهايت اهداف وجود دارند در داد، تبديل، مكانيسم كنترل و داد، برون سيستمي پنج عنصر درون هر در اين ميان مكانيسم در. شود داد، تبديل مي به برون داد است كه درون ه شكليت سيستم بكه حرك بطوري

مكانيسم كنترل . نظر قرار مي دهد براي اطمينان از رسيدن به اهداف سيستم، زير كنترل، فرايند تبديل را .توسط حلقه بازخود به جريان منابع متصل مي شود

 EMIS يمعرف

140 

براي مكانيسم كنترل آن را داد سيستم كسب مي كند و از برون كه حلقه بازخورد اطالعات را طوريه ب منجر به عالئمي به مكانيسم كنترل، عالئم بازخورد را با اهداف تطبيق داده و. قابل دسترسي قرار مي دهد

. )Mcleod l998,12(داد مي شود تا وقتي كه سيستم الزم است عملياتش راتغيير دهد عنصر دررون

ها، مجالت، منابع الكترونيك ها، كتاب داد ك مركز اطالعاتي چون كتابخانه مي باشد درونوقتي سيستم ما يقابل دسترسي داد كه همان مواد فرايند خدمات فني، منابع كتابخانه اي مذكور را به برون مي باشند و.. .و

اينجا مكانيسم كنترل در .كاربران مي باشد، تبديل مي كند كارآمدتر به مراجعان و براي ارائه خدمات بهتر ومجموعه سازي و خدمات عمومي را به رئيس يا شخصي است كه آن ارتباط ميان اين مراكز خدمات فني و

هاي مختلف با قسمت روابطي است كه شخص رئيس را اينجا ارتباطات و حلقه بازخورد در عهده دارد وبهترين، سريع ترين، پرفايده » تم خود كنترليسيس«البته پر واضح است كه .كتابخانه مذكور مرتبط مي كند

. ترين و دقيق ترين و مفيد ترين و رضايت بخش ترين نظام كنترل مي باشد

نظامي كه در آن رفتار اخالقي و فني تك تك كاركنان سيستم در نهايت دقت و سالمت اخالقي و فني به هر سيستمي مي تواند عمليات خود را بعالوه. انجام مي رسد و هر يك خود كنترل كننده خود مي باشد

ناميده سيستم حلقه بازعناصر اهداف يك يك سيستم بدون مكانيسم كنترل، حلقه بازخورد و. كنترل كنديك سيستم حلقه بسته ) حلقه بازخورد اهداف، مكانيسم كنترل و(يك سيستم با سه عنصر كنترل . شود مي

. باشد، حلقه نيست اي كه باز طوركه مي دانيم حلقه نهما و) Mcleod 1998,12-13(ناميده مي شود

. لمان، مي توان عناصر حياتي سيستم را شناسايي كرديا در مثال سيستم فعاليت تشكل هاي صنفي مع و برون داد ها مورد قبول اخالقي و صنفي كنترل كنندگان يا ناظران سيستم آيا درون داد ها، فعاليت ها مي باشد؟يران تشكل هاي صنفي معلمان ا

آيا به بازخوردها توجهي مي شود؟

آيا سيستم تشكل هاي صنفي يك سيستم حلقه بسته است؟

آيا تبديالت و تغييرات و فعاليت ها در راستاي اهداف است؟

 EMIS يمعرف

141 

اين تصوير چه درون دادها و برون دادهاي . تصوير باال مثالي است از فعاليت هاي سيستم تشكل هاي صنفي؟ به كدام بازخوردها مي بايست توجه بشود؟ چگونه مي توان حلقه بازخوردي و كنترلي سيستم ديگري دارد

را توليد و دوام بخشيد؟

سيستمي . يمدسته تقسيم مي كن از جهت ارتباط با محيط پيرامون خود به دو سيستم ها رادر ادامه بحث حال ارتباط سيستمي كه با محيط پيرامون خود گفته وكه با محيط پيرامون خود ارتباط داشته باشد را سيستم باز

. در تصوير زير محيط پيرامون سيستم تجاري و كاري رسم شده است .نداشته باشد يك سيستم بسته استدولت، محيط و شرايط منطقه اي، طبيعت، تجارت ها و ديگر موقعيت هاي اقتصادي و شغلي، مشتريان، عموم

.رامون سيستم مي باشنداز مهمترين مسائل پي... مردم و

سوال اين جاست كه محيط پيرامون سيستم يك تشكل صنفي يا يك نهاد مدني در ايران به چه شكل است؟

به چه ميزان است؟ سيستم عوامل پيرامونياين سهم هر كدام از و

 EMIS يمعرف

142 

. بسته وجود ندارد سيستم كامالًاست كه قابل ذكردر مورد تعريفي كه از سيستم هاي بسته ارائه شد، البته يك اتومبيل يك سيستم كلي مثالً در. طور ساده، سيستمي درون سيستم ديگر مي باشده سيستم ب يك زير

سيستم هاي شايد درون آن سيستم هاي فرعي، چندين سيستم فرعي و نام اتومبيل وه ب وجود دارد .داشته باشند فرعي تري وجود

وقتي كه . است كه درون آن هم سيستم ديگري بنام كاربراتور قرار دارد مثالً موتور خودرو يك سيستم ديگر .ناميده مي شود فوق سيستميا سيستم سوپريك سيستمي، جزء سيستم بزرگتر مي باشد، سيستم بزرگتر

 EMIS يمعرف

143 

يك سيستم عين حال قسمتي از در براي مثال سيستم دولتي يك شهر يك سيستم است، اما سيستم يك استان يا ايالت مي باشد كه آن هم خود يك زير نام سيستم دولتيه بزرگتر ب

منابع اين شركت از. يك شركت تجاري يك سيستم فيزيكي مي باشد. دولت ملي مي باشد .فيزيكي تشكيل يافته است

سيستم امور . يك تشكل صنفي سيستمي است كه از سيستم هاي ديگري تشكيل يافته است بخش بين الملل و ارتباطات مديريت شارات، مديريت وب، مالي، نيروي انساني اعضاء، انت .جهاني و ده ها سيستم ديگر

داده ها چون اطالعات و) فكري(يك سيستم ادراكي، سيستمي است كه از منابع ادراكي يك سيستم ادراكي عموماً يك تصوير . براي نشان دادن يك سيستم فيزيكي استفاده مي كند

مانند تصاوير يا خطوطي كه برروي يك برگه كاغذ يا در .ذهن مدير مي باشد ذهني در .)Mcleod 1998,23-24(رايانه شكل الكترونيكي ذخيره شده در

ديدگاه سيستمي روش سيستم ها و

سيستمي كه همه ديد. به يك ديد سيستمي دارد موسسه اي براي تداوم جريان كاري خود نياز طوركلي هره ب داشته و نظر حلقه بازخورد ، زير طريق مكانيسم كنترل و فرآيند تبديل را از اد وبروند بخش هاي درونداد و

وجود مي آورد كه اثرات ه گيري، كه الزمه موفقيت يك مؤسسه مي باشد، ب تصميم يك نوع يكپارچگي در .نظرداشته باشد مرتبط هم در ديگر بخش هاي به ظاهر غير در هرتصميم را

 EMIS يمعرف

144 

سيستم هاي موثر جمع آوري اطالعات را را شناخته و كساني هستند كه محيط خودحل مسائل افراد ماهر در تشخيص شبكه هاي ارتباطي خوب را با كارمندان خود آنان لزوم معيارهاي عملكرد و .وجود آورنده ب

اصطالح مفهوم سيستمي براي نشان دادن اين .سيستمي است ها اجزاء پذيرش يك تفكر تمام اين. داده اند )مك لويد. (دگاه استفاده مي شوددي

اين افتخار به . اولين كساني نبودند كه به بررسي فرآيند حل مسأله پرداختند حل كنندگان مسائل بازرگاني جزو دانشمند علوم رفتاري چون روانشناسان و دانان و شيمي دانان و دانشمندان علوم فيزيكي چون فيزيك

به عنوان ابزاري جهت انجام آزمايشات كنترل شمندان حل نمودن مسأله رااين دان. جامعه شناسان باز مي گردد مديران براي حل مسائل مربوطه به موسسات نيازمند نوع نگرش و). مك لويد(شده مطالعه كردند

شكل گرفتن در مدير اولين اقداماين روش در .است مشهور روش سيستميمي باشند كه به سيستمي ديدسيستمي با محيط خود ارتباط دارد، بايد ازآنجا كه هر مرحله دوم مي باشد در يك سيستمموسسه به عنوان

شناسايي موسسه بايدهاي سيستم زير وهاي فرعي سيستم مرحله سوم در. محيط موسسه درك شود .تحليل مسأله مي رسيم فاز تجزيه و بهاين مراحل از بعد شوند

. پردازش كرد هرحال بايد آنها را نياز به دست آمد و ه هاي موردداد مراحل قبلي شناخت كلي و يعني در دومين مرحله تحليل ترتيبي اجزاء سيستم . از سيستم به سطح زيرسيستم مي باشد اولين مرحله از اين فاز گذر

اولين مرحله اين فاز شناسايي راه .تركيب مي رسيم حال به سومين فاز يعني فاز طراحي و مي باشد وگوناگون، دومين مرحله ارزيابي راه حل هاي شناخته شده، سومين مرحله انتخاب بهترين راه حل، حل هاي

آخرين مرحله هم پيگيري جهت حصول اطمينان از تاثير گذاري راه حل مرحله بعدي اجراي راه حل و .مي باشد كه همان مكانيسم كنترل در روش سيستمي مي باشد

گيرد، ب نظر به عنوان يك سيستم در را سازمان خود يك مدير كه اگر متخصصان مديريت اغلب معتقدند مشاهده بايد متذكر شد كه ايده ). Mcleod1998,11(بود آمدتر خواهد كار ها آسانتر و مكانيسم حل مسأله آن

. ، منحصر به اقتصاد نيستچيري به عنوان يك سيستم هر

 EMIS يمعرف

145 

آمده وجوده پديده اي ب ه عنوان يك وسيله فهم بهتر هرواقع يك نهضتي براي استفاده از مفهوم سيستم ب دريك ) Ludwig von Bertallanffy (توسط لودويگ وان برتاالنفي 1937سال در اين ايده اولين بار. است

سيستم ها كه اشاره به فرماليته كردن اصولي كه در او اين روش جديد را. زيست شناس آلماني ارائه شدچه ماهيت عناصر شكل دهنده يا روابط يا نيروهاي بين آنها، تئوري عمومي سيستم ها، ،كارمي رونده عموماً ب

ها را به يك تئوري عمومي سيستم) Kenneth boulding(كنث بولدينق 1956بعدها درسال . نامگذاري كرد گرفت نظر توصيف تئوري عمومي سيستم ها در رويكرد در بولدينق دو. روش ديگر ارائه كرد

)Mcleod1998,152.(

يك مدل چكيده چيزي است كه . مي باشد براي توصيف پديده ها ها حاصل نگرش سيستمي استفاده از مدل، رياضي و گرافيكي، داستان وار، فيزيكي. دارند وجود چهارنوع مدل. ناميده مي شود) entity(يك موجود ديگر اين طريق ، مي دهد، كه از را» موجود«با ارتباط برقرار كردن ها به كاربر اجازه فهم بهتر و همه اين مدل

كاره نوع سازماني ب يك مدل عمومي سيستم هاي شركت مي تواند براي تحليل هر. هم درك مي شوند عناصرارزش واقعي مدل عمومي . داشت كه يك مدل براي يك سازمان خاصي ساخته شود توان انتظار رود، اما نمي

براي مدل به فرد. ارغ التحصيل شده وكارش را شروع كند، آشكار مي شودسيستم ها، وقتي كه فردتازه ف .تنظيم شركتش كمك خواهد نمود

جديد، هيچ ) ترمينولوژي(چهره هاي جديد، تسهيالت جديد، واژگان . بود چيزي تازه خواهد آغاز، هر در براي فرد، رد انتظاراست راآنچه مو به اين علت كه مدل يك تصوير ذهني از فرد را شگفت زده نخواهد كرد،

كه صورتي داشته باشيم كه بهترين سيستم ها در بايد به ياد). Mcleod1998,155-154(فراهم خواهدكرد اي سيستم هاي رايانه و ها با ابزارها مدل و امروز سيستم ها. نبرند توفيقي نخواهد داشت كاره كاربران آن را ب

.شود ستي براي يك سيستم يا مدل استفاده ميروشهاي د به ندرت از طرح ريزي شده و

 EMIS يمعرف

146 

چرخه حيات سيستم

آن متولد مانند . اشدر مانند يك ارگانيسم زنده مي بمحو هاي هاي اطالعاتي رايانه سيستمي در سيستم زير هرتحول چرخه اين فرآيند . نهايت مي ميرددر تا به بلوغ مي رسد، عمل مي كند و مي شود، رشدمي كند،

:شامل مراحل ذيل مي باشد شود و ناميده مي) SLC( يستمحيات س

برنامه ريزي تحليل

طراحي

اجرا

به كاربردن

. دارد هاي مديريتي نياز است كه هريك به فعاليت از مراحل استانداردي دوره حيات يك سيستم مستلزم گذرموثر واقع مفيد و يير محيط كمترعدم مطابقت با تغ سيستم ممكن است به داليل فني يا ساير اشتباهات يا

. همچنين احتمال دارد زماني كه براي يك سيستم جديد برنامه ريزي مي شود، نقايص زيادترگردد. شودسيستم ها طول حيات هريك ازاين مراحل در. مرحله نهايي دوره حيات يك سيستم، جايگزيني آن است

). 198-1380،9رولي (متفاوت است

رشد اي طرح ريزي مي شوند و صورت رايانهه سيستم ها ب كه امروزه اكثر، به دليل اين تاس البته قابل ذكر . اي نسبتاً كوتاه مي باشد هاي رايانه است دوره حيات سيستم ارتباطات زياد اطالعات و ها و آوري فن رايانه و

به تجديد ستميك سي تشخيص نياز طراحي، عبارت است از تحليل يك سيستم و اصل اساسي تجزيه و 2است آمادگي جانشين سازي سيستم قبلي اولويت و سلسله مراتب واصل دوم يا جانشيني آن و و نظر

).313، 1370مومني(

 EMIS يمعرف

147 

پس براي تجزيه و تحليل يك سيستم آموزشي و يا تجزيه و تحليل يك تشكل مدني و يا صنفي كه در امر اصل اساسي مورد نياز براي تجزيه و تحليل 2ه به آموزش و پرورش فعاليت مي كند، نيازمند رعايت و توج

تجزيه و تحليل يك سيستم آموزشي و شناسايي مسائلي كه با آن دست به گريبان است و . سيستم هستيم .يافتن اولويت مسئله در سيستم آموزشي و شناسايي مسائل پيش رو براي تغيير و يا اصالح و بهبود

تحليل يك تجزيه وو آموزشي سيستم

طراحي

يك تشخيص نيازبه آموزشي سيستم

يا و تجديد نظر جانشيني آن

سلسله مراتب وآمادگي اولويت و

جانشين سازي سيستم قبليآموزشي

 EMIS يمعرف

148 

منحني عمومي حيات «به آن منحني ها استفاده مي كنند و مروز براي نشان دادن چرخه حيات يك سيستم ازاسيستمي تأثير مرحله متفاوت است كه دركارآيي هر جزء و اين مدل داراي چهار .مي گويند »يك سيستم :بسزايي دارد

)development(گسترش بسط و - 1

)growth(رشد - 2

)Saturation( اشباع - 3

)deterbation(استهالك - 4

اطالعات

. ارائه مي نماييم را اين دو ابتدا تعريفي از داده ها ما عدم اختالط آن با براي فهم واقعي معني اطالعات ووقتي كه اين داده ها پردازش . معني مي باشند اشكالي هستند كه براي كاربر، بي ها و شامل واقعيت داده ها

. پس اطالعات، داده هاي پردازش شده يا داده هايي با معني مي باشند. ي شوندشدند تبديل به اطالعات مپردازنده اطالعات يكي از عناصر . تبديل داده ها به اطالعات توسط يك پردازنده اطالعات انجام مي شود

يا تركيبي اي اي، عناصر غيررايانه پردازنده اطالعات مي تواند شامل عناصر رايانه. كليدي سيستم ادراكي است منابع زير ماشين از سيستم هاي سازماني مختلط انسان و اطالعات در). Mcleod1998,15(ازآن دوباشد :تغذيه مي شود

دستيابي اطالعات محيط عملكرد مديريت - 1

هاي هاي عامل هاي ذخيره اطالعات جهت عملكرد سيستم روش - 2

بازيابي ازي وس ذخيره نحوه ايجاد ارتباط و هاي انتقال اطالعات و روش - 3

 EMIS يمعرف

149 

آنجا كه گردآوري اطالعات به روش از. هاي بزرگ تجاري مي باشد برنده شركت امروزه اطالعات برگها به سيستم هاي ممكن مي باشد پس آن د مليتي بزرگ غيرنهاي چ معمولي براي شركت دستي و

.اطالعاتي براي پركردن اين خالء روي آورده اند

آنارشي آلودگي اطالعات و ،وزه پديده اي چون انفجار اطالعاتامر يري است واطالعات الزمه تصميم گ اين آشفته بازار وجود سيستم هاي اطالعاتي از اطالعات در اطالعات مطرح است كه الزمه استفاده مفيد

همان .منظم كردن اطالعات براي استفاده كاوشگران اطالعات مي باشد منسجم براي تنظيم و يكپارچه ونه كه در تصوير مشاهده مي شود يك سازمان توليدي با گروه هاي گوناگون كاري و در طبقات گوناگون گو

براي يكپارچه كردن، جمع و جور كردن و بسته بندي منسجم . مديريتي و سرپرستي و اجرايي روبرو است كردن اين سازمان هاي عريض و طويل و بلند باال چه بايد كرد؟

 EMIS يمعرف

150 

اجتماعي چه گروه هاي كاري اي دست به دست هم -و يا يك تشكل مدني در يك سازمان آموزشي مي دهند تا دانشي توليد كنند يا حركتي؟

مديران سيستم هاي آموزشي و يا فعاالن تشكل هاي صنفي و مدني كه با انبوهي از وقايع و حوادث و بيم آن مي رود كه يا مديريت سيستم اطالعات و اخبار و رويدادها روبرو هستند و از همه مهم تر هر لحظه

آموزشي با فرمايشي از مديران باال دست تغيير كند و يا فعال صنفي يا مدني اي از گردونه كار تشكل خارج بشود و مسئله فقدان اطالعات و تجربيات شخص و يا مسئله فراموشي و عدم يكپارچه نگري مديران

استفاده از «سبك متفاوت به يكي از دو موزشي مي توانندآ مديرانهمچنين .آموزشي و صنفي وجود دارد . مسئله بپردازندهايي براي استفاده از اطالعات براي حل به عنوان راه »اطالعات

توجه آموزشي در سبك سيستماتيك استفاده از اطالعات مدير): systematic( سبك سيستماتيك .ها دارد مانند روش سيستم ،سئلهري روش از پيش توصيه شده حل مخاصي براي پيگي

براي توجهي نداشته اما روشي رااي به هيچ روش قطعي آموزشي مدير :)intuitive( سبك حسي .وضعيت خاص، تغيير مي دهد

يافته سپس به را آموزشي بايد نيازهاي اطالعاتي سازمان يا موسسه در اختراع است ابتدا آنجا كه نياز ما ازگوناگون پيرامون تمامي وقايع صفي و ستادي نهاد آموزشي يا تشكل اطالعات جمع آوري فراهم آوري و . بپردازيممدني يا صنفي

دقت آن كنترل به اطالعات مي داند كه اطالعات بايد قبل از استفاده تأييد شود، يعني درستي و آشنا مدير يي يك مدير به اطالعات وآشنا. اطالعات به صرف اينكه بوسيله رايانه چاپ شده است درست نيست. شود

زماني .تقسيم اطالعات با ديگران مي شود حل مسأله باعث تشويق مديران در دانستن ارزش اطالعات درآشنايي با اطالعات . كه مديري داراي اطالعات با ارزش براي ديگران مي باشد اين اطالعات بايد منتقل شود

استفاده از اي و دانش اطالعات ماوراي دانش رايانه. ئل استحل مسا اطالعات در درنهايت منجر به استفاده از ).مك لويد(طريق رايانه است اطالعات ايجاد شده از

 EMIS يمعرف

151 

مورد داده ها وجود دارد، ليكن افزونگي در طور اجمال عبارت است از اطالعات اضافي كه دره ب افزونگيافزوني اطالعات درباره يك سيستم آموزشي به اين معني كه . مقابل بروز خطاست فرايند ارتباطات مانعي در

در سيستم . يا سيستم هاي آموزشي مشابه به ما اين كمك را مي كند كه از افتادن به ورطه خطا نجات يابيمتشكل هاي صنفي و نهاد هاي مدني به خوبي روشن و هويداست كه سيستم آموزشي يا مدني اي موفق و

تم هاي مشابه و مرتبط در گذشته و تاريخچه و نيز در حال حاضر پيروز است كه درباره سيستم خود و سيسبه مانند انساني كه با تفكر و توجه در احوال تاريخي انسان هاي گذشته و نيز . داراي افزوني اطالعات باشد

انسان هاي هم عصر خود به افزونگي اطالعات مي رسد و با كمي پردازش و تفكر مي تواند بهترين راه حل .جات خود و ديگران را در عرصه هاي مختلف شناسايي نمايدبراي ن

در »بودن قطعي يا احتمالي« ،طراحي سيستم هاي اطالعات مديريت يا بهره وري اطالعات يك نكته مهم درمشكلي است اما طراحي سيستم ها بهترين وسيله در ارزيابي اطالعات، كار ارزيابي عنصر. تصميم گيري است

. يك مجموعه است عات دراطال واقعي عنصر

هاي اطالعاتي سيستم

متخصصان ها، مديران اطالعات و سيستم در پيچيدگي موجود شد به علت گستردگي و همانطور كه ذكرفن آوري اطالعات اي و هايي كه به كمك ابزارهاي رايانه هاي اطالعاتي يعني سيستم اطالعاتي از سيستم

البته سيستم هاي اطالعاتي به آن . آورده اند م هاي مي پردازند روپردازش سيست به گردآوري اطالعات وهنوز چندين . به چگونگي تغييرات واكنش دهند كنند، برنامه ريزي كنند و نقطه نرسيده اند كه بتوانند فكر

بايد توجه داشت كه فقط يك اقليت و !داره مي كنند وجود داردرا ا اتاق براي افراد كه اين سيستم هاتعداد . آوري اطالعات را طراحي مي كنند اي يا سيستم هاي فن اين افراد عمالً سيستم هاي رايانه ي ازكوچك

ديگران كه از رايانه در زمينه هاي زيادي از اين افراد كاربر نهايي هستند مانند مديران، كاركنان اداري و ).Curtin et al 1998,23(شغلي خود استفاده مي كنند

 EMIS يمعرف

152 

هستند كه براي مديران، زياد قدر ها ذخيره مي شود اكثراً آن هاي داده شركت پايگاه تي كه درانبوه اطالعا به يك حجم انبوه اطالعات نياز مرج در هرج و اين آنارشي و. مي شوند) غيرقابل استفاده و(بي معني

.ا داردر آن چه بيشتر از تقسيم بندي آن براي استفاده هر سيستم اطالعاتي براي رده بندي و

مديران سيستم هاي آموزشي به قدري با اطالعات گوناگون و وقايع متفاوت و بازخوردهاي جور وا جور اين اطالعات كه مثل . سيستم آموزشي روبرو مي شوند كه عدد و رقم و اولويت آن ها را فراموش مي كنند

ند سوزن به سر و صورت مدير و دانه هاي برفي كه در اثر تند باد حوادث جاري در سيستم آموزشي به مان . همكاران آموزشي او اصابت مي كنند باعث بروز دو عكس العمل از طرف مديران مي شوند

...عصبانيت و آشفتگي و سردرگمي و يا افسردگي و خستگي و - 1

بي تفاوتي و به هيچ انگاري اطالعات - 2

هاي بسيار اين سيستم له با استفاده ازاعضاي يك قبي تصاوير غارها دارند و هاي اطالعاتي ريشه در سيستميكديگر تعداد افرادي كه با ستدها اندك و و وقتي ميزان داد. ستدهاي خود را انجام مي دادند و اوليه دادچنانچه ها انجام داد، اما اين سيستم با استفاده از را باشد، مي توان كارها قرارمي كنند، انگشت شمار ارتباط بر

هاي مورد استفاده ها درگير شوند سيستم اين فعاليت در افراد بيشتري نيز كند و فزايش پيداميزان معامالت ا .دنباش بايد به مراتب پيشرفته تر

كه سيستم هاي طوريه ب .مديريت اطالعات تفاوت دارند توجه داشت كه سيستم هاي اطالعاتي با يدباآن استفاده از گرفته و ي اطالعات مديريت قرارخدمت مديريت اطالعات تحت عنوان سيستم ها اطالعاتي در

اطالعات است اين آوري، ذخيره، پردازش اشاعه و استفاده از هاي اطالعاتي به معني گرد سيستم. مي كندهايش را در استفاده از هدف يا سخت افزار محدود نمي شود بلكه اهميت انسان و و مسأله به نرم افزار

اين انتخاب به كار مي رود، همچنين ارزيابي نهايي از اينكه اين ابزار ايي كه درمعياره ها و آوري، ارزش فن

 EMIS يمعرف

153 

مديريت صورتي كه هدف از در. مي گيرد بر در خير را وسيله اي براي رسيدن به هدفهايش بوده اند ياني آن در برو هاي آن براي برآورد نيازهاي دروني و طريق تقويت توانايي اطالعات ارتقاي كارآيي سازمان از

.پويا، تثبيت شده است يك وضعيت فعال و

ميان در. به خوبي تشخيص مي دهند هاي اطالعاتي را استراتژيكي سيستم امروزه مديران ارزش رقابتي و ، اطالعاتسرمايه هاي يك سازمان اعم از نيروي انساني، سرمايه هاي مالي، ماشين آالت و تجهيزات،

طريق اطالعات محيطي از ساله به اين دليل است كه تمام امكانات فيزيكي واين م ارزشترين آنهاست و باامتيازات قابل رقابت گيرد و صورت استراتژيكي مورد استفاده قراره اطالعات ممكن است ب. توجيه مي شوند

اي بر توجهي امتيازات قابل ها تغيير دهد و براي سازمان كسب كند يا زمينه هاي رقابت را بين سازمان متحول سازد و ها گسترش دهد يا صنايع را سازمان كسب كند يا زمينه هاي رقابت را بين سازمان

يك سازمان بايد بتواند سيستم اطالعاتي ايجاد كند كه قادر. هاي جديد بازرگاني براي آنها پديد آورد فرصت .درون سازمان برآورد، سازد در باشد نيازهاي اطالعاتي اكثريت را

:مي باشد را دارا زير فوايديستم اشتراكي چنين س

هاي اطالعاتي نگهداري پايگاه ري دركاهش كارهاي تكرا

يك محل نگهداري داده ها در زيرا( ارائه داده هاي دقيقتر )است كه روز آمد شوند فقط نياز مي شوند و

فرد به درون سازمان به طوري كه هر در ايجاد ارتباطات بهتر نياز دسترسي داشته باشد اطالعات مورد

نيازهاي اطالعاتي داخل سازمان برخورد هماهنگ با

حفظ، بازخواني، توسعه و پيشرفت دانش سيستم

 EMIS يمعرف

154 

70طبق آماري، بيش از . هاي جهان رايج است دربيشتر شركت) IS(هاي اطالعاتي امروز استفاده از سيستمهاي مكزيكي شركت اين مورد در .تي دارندكره اي يك طرح سيستم اطالعا هاي آمريكايي و درصد شركت

هاي درصد شركت 80بيش از هاي مكزيكي و درصد شركت 60بيش از . درصد مي باشد 90بيش از .رئيس كاركنان اطالعات داشته اندكره اي شخصي به عنوان آمريكايي و

 EMIS يمعرف

155 

ها رايانه سيستم هاي اطالعاتي و

سزايي دره افزاري نقش ب نرم بعد چه از سخت افزاري و از بعدها چه شد توسعه رايانه طور كه ذكر همان براي بررسي چگونگي گسترش . هاي اطالعاتي براي پردازش اطالعات فراهم ساخت توسعه سيستم

را ها رايانه كلي عموماً طوره ب. ها را بشناسيم دوره هاي پيشرفت رايانه و ها نسل سيستم هاي اطالعاتي بايد : م بندي كرده اندنسل تقسي 5به

منطق هاي الكترونيكي آن كه داراي قدرت محاسبه و از طريق شناخت بخش سه نسل اول رايانه :اين تقسيم بندي به شرح زيراست. هستند بررسي مي گردد

)كه بيشترمكانيكي بوده اند(نيكي دريچه هاي الكترو: هاي نسل اول رايانه - 1

ترانزيستور: هاي نسل دوم رايانه - 2

)ها ICهمان يا(مدارهاي مجتمع : هاي نسل سوم هرايان - 3

: تحول رايانه ازيك نسل به نسل بعدي از نظرهاي زيرسودمند است

كوچك شدن اندازه رايانه

باالرفتن ضريب اطمينان

كاهش مصرف برق

باالرفتن سرعت كار

پايين آمدن قدرت خريد وهزينه هاي كاركردن آن

 EMIS يمعرف

156 

اساس مجتمع سازي با تراكم هايي هستند كه بر پنجم آن هاي نسل چهارم و به نظر بعضي متخصصان رايانه هاي اطالق مي شود كه از هاي نسل پنجم احتماالً به آن دسته رايانه رايانه. شكل گرفته اند) VLSI(بسيار باال

ا مديون هاي امروزه پيشرفت كنوني خود ر رايانه. هوش مصنوعي بهره گرفته اند هاي توسعه يافته از رابط .دارندرا هاي قبلي پردازش زيادتري نسبت به نسل ها هستند كه قابليت ذخيره و تراشه

يك ميليون ثانيه دارا در هايي اختراع شده اند كه توانايي انجام چندين ميليون عمل را رايانه امروزه ابر ژنتيك ي وقلب مامي مغزي وبيش بيني سكته ت مسائلي چون پيش بيني زلزله و ها در اين مي باشند كه از

سيليسيوم است كه از ها به شكل ذره ريز رايانه ميكرو الكتريكي اصلي اكثر مدار .انساني استفاده مي شودرايانه است كه فقط توسط يك نفر، يا شايد چند رايانه شخصي يك ميكرو. است ناخن انگشت هم كوچكتر

مكان مانند هر در هاي شخصي را رايانه. گيرد قرار مي همان محل كار مي كنند مورد استفاده نفري كه درهاي منگنه كارت كه با اولين دستگاه .هاي كوچك وحتي منازل مي توان يافت هاي بزرگ، سازمان سازماناستقرار يونيوك و كارگذاشته شد 1951درسال Iبه صورت انبوه توليد شده بنام رمينگون رنديونيوك رايانه

I شروع استفاده رايانه براي پردازش اطالعات بازرگاني بود كه قابل 1954الكتريك درسال ، توسط جنرالموسسات تجاري محدود هاي بزرگتر دولتي و اين دوره تنها به سازمان رايانه در ذكراست كه استفاده از

ها تاثيرات عميقي نهرايا سپس ميكرو ها و ميني رايانه. سيستم ها با معيارهاي امروزي بسيارگران بودند. شد مي از عهده تامين يك رايانه تواند اندازه اي مي هر امروزه يك سازمان در. جاي نهاند هزينه محاسبات بر بر را

: همراه بود اصلي رايانه، پردازش داده هاي حسابداري بود آن كاربرد با چهار عمل ديگر اولين كاربرد. برآيد ؛وسيستم هاي دانش محور مجازي ستم هاي پشتيباني تصميم، ادارهسيستم هاي اطالعات مديريت، سي

.محور را تشكيل مي دهند سيستم اطالعاتي رايانه كاربرد، 5همه اين

اواخر در. توسعه دادند روش سنتي بود 1970اوايل و 1960 تا 1950طول ده روشي كه همه سيستم ها دراين گرايش . رايانه گذاشت ديده نشد روي استفاده از ايك گرايش جديدي كه بيشترين تاثيرر 1970دهه

نامي كه به اين گرايش اطالق شد . يشان بود توسعه كاربردهاي رايانه افزايش عالقه بعضي از كاربران در . است »نهايي با رايانه استفاده گر كار«

 EMIS يمعرف

157 

نهايي به خاطر رايانه استفاده گربا داشته باشيم كه كار نظر بايد در .نهايي مترادف با كاربر مي باشد كاربر :چهار عامل متحول شد

اي رايانه افزايش سواد .1

عقب افتادن خدمات اطالعاتي .2

افزار قيمت كم سخت .3

نرم افزارهاي از پيش نوشته شده .4

آيا رايانه نمي تواند تاثير مثبتي بر روي . كوچك گذاشته است هاي بزرگ و روي ملت رايانه تاثير مثبتي بر سيستم هاي آموزشي ما بگذارد؟ ساختار

حامي باشد وقتي كه دولت. كند مي كند آوري را هاي دولتي كاربرد فن كشورهاي كوچكتر، محدوديت دردر سازمان ها و مراكز آموزشي و نهادهاي مدني و هر سازماني . شود استفاده از رايانه مي تواند شكوفا مي

ت فني و علمي و اخالقي و قانوني و مديريتي، مديران عالي و رايانه با حماي. ديگري نيز به اين شكل است .مياني مي تواند تاثيرات مثبتي بر بهبود و تعالي سيستم هاي آموزشي اعمال نمايد

بار اصلي خدمات اطالعاتي در يك سيستم آموزشي بر عهده چه كساني مي باشد؟ چه افرادي در سازمان را داشته باشند؟ » خدمات اطالعاتي«چرخ آموزشي مي بايست توانايي چرخاندن

و چرخ خدمات اطالعاتي سيستم به دوش مي كشند اصلي خدمات اطالعاتي را بار متخصصان اطالعاتي .بيشتر بشناسيم حال مي خواهيم متخصصان اطالعاتي را. آموزشي را به گردش در مي آورند

 EMIS يمعرف

158 

متخصصان اطالعاتي

وقتي مسائل . مرحله از فرآيند حل مسأله انجام دهند هر هايي را در متخصص اطالعات مي توانند مساعدتطي بيست در. شناسايي شدند متخصصين اطالعات مي توانند براي درك آنها به استفاده گران كمك نمايند

پنج سال اول پيدايش رايانه تنها مسئوليت متخصصين اطالعات، پياده سازي سيستم ها براي استفاده گران وبه يا به داليل گوناگون قادر تخصصين، دانش فني را ارائه مي كردند كه استفاده كنندگان يا فاقد آن وم. بود

متخصصين اطالعات به شمار گيرترين بخش كار به عنوان وقت اين نوع فعاليت هنوز. تأمين آن نبودنده تر سيستم اطالعات پيچيد متخصصين، تمام سيستم هاي داده پردازي، طراحي هاي بزرگتر و. مي رود

سيستم هاي خبرهكليه رايانه و سيستم پشتيباني تصميم سيستم هاي اتوماسيون اداري مبتني بر مديريت و .اجرا مي نمايند را

شناسايي متخصصان اطالعات به موضوع سيستم هاي اطالعاتي مديريت آموزشي چه كمكي مي نمايد؟ ي دارد و چرا؟ متخصص اطالعات در سيستم آموزشي چه تخصص

متخصصان اطالعاتي كه كارآنها ارائه خدمات اطالعاتي است شامل واحدهايي چون تحليل گر سيستم ها، :اپراتورها مي باشند نويس ها و مديران پايگاه، داده متخصصان شبكه، برنامه

. مي كند تحليل گر سيستم ها است كه با استفاده گر، كار شخصي: تحليل گرسيستم ها - 1هاي سپس راه درك مساله كمك نموده و يي وشناسا حليل گرسيستم ها به استفاده گر درت

با استفاده از در مراحل مقدماتيروش هر. مي دهد مورد توجه قرار مختلف حل مسائل رابه نظر مي رسد، ممكن روشي كه بهترين حالت سپس . مي گردد نمودارهاي ترسيمي مستند

.پيشنهاد مي گردد

 EMIS يمعرف

159 

تحليل گران . ل گر سيستم ها تصميم گيري مي كندمورد اجراي نظريه تحلي ده گر دراستفا مورد چگونگي كمك رايانه آماده كردن اسناد نوشته شده در تعريف مسائل و سيستم ها در

فقط و فقط سيستم تحليل گر داشت كه كار نظر البته بايد در. ل مسائل مهارت دارندح درتم جديد سيستم بررسي سيستم موجود براي طراحي يك سيس تحليل. تحليل سيستم نيست

.يافته مي باشد اليا كم

هاي اطالعاتي توجه به پايگاه 1970دراوايل سالهاي دهه ): DBAS( مديران پايگاه داده - 2مدير پايگاه .نام مدير پايگاه اطالعات به وجود آمده شد كه شغل جديدي ب قدري زياده ب

موسسه اي داراي يك مدير پايگاه هر. حفظ پايگاه اطالعات است اطالعات مسئول ايجاد .داشته باشند توانند اين عنوان را يك سازمان بزرگ چند شخص مي اطالعات نبوده بلكه در

اي كه شامل ايجاد پايگاه هاي داده در تحليل گران سيستم ها كاربران و با كلي كار طوره بهاي عات كاربران مي باشد جزء وظايف مديران پايگاهنياز براي توليد اطال داده هاي مورداي است كه طوري هاي رايانه يك پايگاه داده يك مجموعه يكپارچه از داده. داده مي باشد اين يكپارچگي منطقي ركوردها. ذخيره شده اند كه عمل بازيابي را تسهيل كند سازماندهي و

.شودمفهوم پايگاه داده ناميده مي چندين فايل، در

قالل داده هادستيابي به است كاهش داده هاي زايد

 EMIS يمعرف

160 

دستيابي به استقالل داده ها هدف عمده مفهوم پايگاه داده كاهش داده هاي زايد و دو. پرونده ذخيره شوند چند هاي زايد به اين معني است كه داده هاي يكسان در داده. مي باشند

دربرنامه هايي كه داده ها را غييرساختار داده ها بدون ت دادن در استقالل داده ها توانايي تغيير جداول و استقالل داده ها با جاي دادن جزئيات داده ها در. مي باشد كنند، پردازش مي

شركتي از وقتي كه . هستند، انجام مي گيرد نظر فيزيكي از برنامه ها جدا هايي كه از فرهنگ : مي شودكند سلسله مراتب داده ها چنين مفهوم پايگاه داه ها پيروي مي

داده عنصر - )ركورد( سند -)فايل( پرونده – پايگاه داده

عنصر داده

)ركورد(سند

)فايل(پرونده

پايگاه داده

 EMIS يمعرف

161 

صورت ه حفظ مي كند چه ب پرونده ها ايجاد و درا نرم افزاري كه يكپارچگي منطقي ر

هاي سيستم نمونه هايي از. پنهان، سيستم مديريت پايگاه داده ناميده مي شود آشكار يا :كار مي روند عبارتند ازه يك ساختار سلسله مراتبي ب ديريت پايگاه داده كه درم

) Intel(اينتل 2000 سيستم و) IBM(، آ بي بي ام )IMS(سيستم مديريت اطالعات

اساس نرم افزار ارتباطي طرح ريزي سيستم هاي مديريت پايگاه داده بر موج دوم نوآوري درمانند . ارائه شد) mainframe(هاي اصلي ارائه به كاربران رايانهاولين بسته به منظور شد و

نرم و IBMاز ) QBE(مثال پرسش با و) SQL/DS(سيستم داده ها /زبان پرسش ساختار همان زمان در تقريباً. وجود آمدنده از شركت نرم افزاري ارتباطي، ب) Oracle(اراكل افزار

هاي رها شروع به توسعه بسته هاي نرم افزاري سيستمافزا تهيه كنندگان نرم) 1980حدود (هاي اخير طول سال در. ها كردند رايانه مقياس كوچك براي بازار ريز مديريت پايگاه داده در

ساختار ارتباطي را ها متمركز شده و رايانه بازار ريز توسعه سيستم هاي مديريت اطالعات بر اي از سيستم مديريت پايگاه داده ارتباطي ريزنمونه ت اكسسفمايكروسا. كاربرده استه ب

. باشد يك برنامه كاربردي يك كاربرد پايگاه داده مي تواند يك شخص يا .رايانه مي باشداز اطالعات داده ها را از طريق يك پايانه استفاده مي كند و شخص معموالً پايگاه داده را

. طريق يك زبان پرسش بازيابي مي كند

زبان پرسش يك زبان مخصوص پايگاه داده و تقاضاي اطالعات از) query(يك پرسش طور كلي ه ب. سازد فراهم مي كه به رايانه امكان جواب به آن پرسش را باشد پسند مي كاربر

پايگاه داده به عهده داشته باشد مدير يك متخصص اطالعاتي كه مسئوليت پايگاه داده راDBA وظايف . ناميده مي شودDBA امنيت پايگاه ريزي، اجرا، اعمال و حوزه برنامهچهار

.دداده مي باش

 EMIS يمعرف

162 

زمينه تخصصي ارتباطات اطالعات كارشناس در مدير شبكه، مدير: متخصصان شبكه - 3نگهداري و مدير شبكه، اجرا. نياز را پيشنهاد مي دهد نرم افزار مورد سخت افزار و است و

براي كاربران، گران سيستم ها و ه با تحليلمتخصصان شبك. سيستم ها را نيز هدايت مي كنداي گسترده سازمان رابه هم وصل مي كند، تأسيس شبكه ارتباطات داده ها كه منابع رايانه

راه دور ارتباط از و هاي متخصصان شبكه، تركيبي از زمينه هاي رايانه مهارت. كارمي كنند .يك شبكه ناميده مي شوندي متصل به هم رايانه همه وسايل ارتباطي و. مي باشد

داشته دريافت را اي كه توانايي فرستادن و يك رايانه يك شبكه اساسي شامل يك پايانه و از ديجيتال به آنالوگ تبديل از حالت آنالوگ به ديجيتال و ها را مودم هايي كه پيام .باشد .فراهم مي آورد، مي باشد يك مداري كه يك يا چندين كانال را و كنند

MAN براي شبكه محلي و LAN، براي شبكه گسترده WANانواع اصلي شبكه عبارتند از افزارهاي ارتباطاتي شامل بندي معمولي سخت پيكر. مي باشند شهر براي شبكه هاي كالن) شستي(نوع پايانه اصلي وجود دارند صفحه كليد، تلفن دكمه اي 5. چندين پايانه هستند

)push-batton(پايانه هايي براي اهداف خاص، واحدهاي ش، مجموعه داده ها و، محل فروها به جز مواردي كه از مودم. يك محل كنترل مي كنند در كنترل خوشه اي، چندين پايانه را

.نيازند تلفن دكمه اي به عنوان پايانه استفاده مي شود، هميشه مورد

سرور /اي مراجع اط رايانه، يا ارتباشتراك زماني، پردازش توزيع شده شبكه ها براي يك يك رايانه و يك شبكه اشتراك زماني فقط شامل. برده مي شوند كاره ب) خدمتگر(

سرور امكان /جعيك شبكه مر. يك رايانه مي باشند شبكه پردازش توزيع شده شامل بيش ازسرور مي توانند از نمونه ها همه دستورات و. مي دهد به صورت محلي مركزي را انجام كار

.قسمتي از مديريت داده ها هميشه در سرور باقي مي ماند اما. به مراجعان تغييرجهت دهند

 EMIS يمعرف

163 

معروف »اينترانت«نام ه آمدن اينترنت رايج شده است كه ب نوع جديدي از شبكه ها با صورت داخلي اطالعات فقط خواندن، انتشارات ه اينترنتي كه ببه طوري كه . مي باشد

گروه هاي داده و امكان دسترسي پايگاه قابل دسترسي سازد و راي اعضا راالكترونيكي ب .فراهم كند، اينترانت ناميده مي شود هاي كاري را

از نيازمندي هاي بسيار كاربردي و كارآمد سيستم هاي » اينترانت«الزم به ذكر است كه و اجتماعي مي آموزشي و سازمان هاي پرورشي و تربيتي و نيز تشكل هاي صنفي و مدني

اين سازمان ها فعاليت هاي خود را به طور مستقل و تخصصي انجام مي دهند، پس . باشدوجود چنين شبكه داخلي اي امكان به اشتراك گذاشتن اطالعات كه حيات سيستم در گروي

.آن مي باشد را تضمين مي نمايد

به گر سيستم ها رابرنامه نويس شخصي است كه مستندات تحليل :برنامه نويس ها - 4

دستورات برنامه كه باعث انجام عمليات الزم توسط رايانه عنوان يك راهنما به كارگرفته وكارمندان هاي بزرگتر استفاده مي كنند، ها كه از رايانه اكثر شركت. مي شود را تهيه مي نمايد تند اماواحدهاي خدمات اطالعاتي هس اكثر اين متخصصان در. متخصص اطالعاتي دارند

اي وظيفه متخصصان طراحي سيستم هاي رايانه. قسمت كاربران مي باشند ها در بيشتر آنافزاري يك كتابخانه نرم هاي آنها محصول تالش. براي رفع نيازهاي خاص شركت مي باشد

برنامه نويسي مي گويند كه كار باشد كه به اين كار، شركت مي از برنامه هاي معمول در ديگر نرم افزارهاي از اص براي رفع نيازهاي خاص شركت كه ممكن است درنرم افزار خ

نرم افزارهاي از امروزه عموماً استقبال از. پيش نوشته شده لحاظ نشده باشد طراحي مي كنند .پيش نوشته شده بيشتر از طراحي نرم افزارهاي خاص براي يك شركت خاص مي باشد

 EMIS يمعرف

164 

اداره ها را رايانه ريز هاي مين فريم و بزرگ چون رايانه اي تجهيزات رايانه: اپراتورها - 5

عوض ها را كنترل مي كنند، برگه هاي كاغذي چاپگر اپراتورها، تجهيزات را. مي كنند بعضي وظايف مشابه را. مديريت كرد ها را ديسك مي كنند، كتابخانه هاي نوار و

. انجام مي دهند

 EMIS يمعرف

165 

محور نهكاربرد سيستم اطالعاتي رايا

پردازش داده هاي حسابداري، .پنج محيط مي باشد درمحور كاربرد سيستم هاي اطالعاتي رايانهامروزه سيستم هاي سيستم هاي پشتيباني تصميم، اداره مجازي و ، MISسيستم هاي اطالعات مديريت

.سيستم هاي اطالعاتي بود ردهاي رايانه واولين كارب پردازش داده هاي حسابداري از. دانش محور :تدارك مي بينندعصر اطالعات مدني و مبتني بر دانشدر جامعه كاربرد ذيل زمينه اينفوكراسي را چهار

EMIS جايگاه و كاربردهاي و MIS سيستم هاي اطالعات مديريت

سيستمي كه كنترل و. بخش هاي قبل نكاتي درباره نگرش سيستمي، سيستم، سيستم هاي اطالعاتي آمد در طريقي كه باه عهده دارد، به عمليات بازرگاني داخل سازمان ب از دنياي محيطي و ي اطالعات رابازساز

كنترل براي مديران انتخاب داده ها اطالعات الزم را جهت اتخاذ تصميم، برنامه ريزي و سازماندهي و . آماده سازد سيستم اطالعاتي مديريت ناميده مي شود

با موضوع اساس داده هاي مرتبط و اتخاذ تصميمات آنان بر ات هستند ودنبال اطالعه مديران همواره بدر .گوناگون بود طرق مختلف و به غيرمطمئن و گذشته منابع اطالعاتي آنان اتفاقي و در. تصميم است

اين . ساير پرسنل سازمان تامين مي شد يا مرئوسين و فوق و از طريق مقامات ما مديراناطالعات گذشته علت عدم اطمينان به اطالعات . تشديد مي كرد اتكاء به صحت اطالعات راعدم عدم اطمينان و گسيختگي

.مسئولين منتقل مي كردند به مقامات و يا كاهش با افزايش و افراد اطالعات را به خاطر اين بود كه . نبود ها آن كامل درستي اطميناني از لذا

 EMIS يمعرف

166 

اتخاذ تصميم در مطمئن كه توانايي مديريت را ومديريت به يك سيستم اطالعاتي صحيح تجهيز مفاهيم اين سير تاريخي با كنترل سازمان ياري دهد داراي يك روند تاريخي است و برنامه ريزي و

.ارائه شد آغاز گرديد 1494درسال LUCKA PAKELILYداري دوبل كه توسط پروز لوكاپاكليلي دفتر

شايد علت آن عدم توانايي و ادامه داد ستم با تأني به حركت خودقرن بي سيستم هاي اطالعات مديريت تا شر گذشته الزم به ذكر است كه آيا راه نرفته بهمين جا در . بازيابي اطالعات بود حفظ، نگهداري و بشر در

ناتواني و علمي همان آيا ملت ما و كشور ما نيز مي بايست در جنبه هاي كاري را ما نيز نبايد برويم؟براي نيل به موفقيت وقت آن نرسيده است كه ؟ آيا مردمان دهه ها و قرن هاي گذشته را از خود بروز بدهد

اطالعات تك تك نگهداري و بازيابي ونمودن حفظ مكتوب كردن و و سربلندي علمي و فني و اخالقي دركاتبان و حافظان و خود يار و ياوري براي ما مشفقانه و بلند نظرانه سعي و تالش به خرج دهيم و

نگهدارندگان و بازيابان اطالعات و تجارب و دانش هاي علمي در تمامي عرصه هاي آن باشيم؟

زمان آن نشده است كه مديران آموزشي كشور با نگاهي ژرف به امر آموزش در نهادهاي گوناگون و در آيا زي و يكپارچه كردن اطالعات و تبيين دانش ها و اطالعات زمينه هاي متفاوت آموزشي، دست به جامع سا

بر بسياري انيمو وضعيت هاي موجود سيستم بزنند تا با كمك سيستم هاي اطالعاتي مديريت آموزشي بتو از ناماليمات موجود در سيستم هاي آموزشي كشور خط بطالن بكشيم و راه نو بپيماييم؟

كاربرد مفاهيم اواسط قرن بيستم تكامل و دقت باال در ظرفيت، سرعت و هاي با توسعه رايانه با توسعه اي كه در تمام . فتسرعت بيشتري توسعه يا با با روندي ديگر و هاي اطالعاتي مديريت، سيستم

زمينه هاي علمي و فني و توليدي و خدماتي به هر گونه كه خالقيت و نوآوري آدمي اجازه مي داد به پيش روش توسعه مفاهيم سيستم هاي اطالعاتي مديريت راه خود را به سيستم هاي آموزشي نيز گشودند و . رفت

توسعه محور و در توليد نيروي انسانيوليد دانش و را كه نويد بخش توسعه در ت EMISهاي نويني چون .محور توسعه بود را به دانش جويان و علم دوستان داد

 EMIS يمعرف

167 

داشتند و علت هايي كه توانستند موجب توسعه سيستم ها و » سيستم هاي اطالعاتي مديريت«فوايدي كه اما سازمان هاي بزرگي در دنيا بشوند چه داليلي بودند؟

و نحوه انجام فعاليت ها و بهبود روش ها و ها فعاليت عمليات و تغييرات درن رقم زدآن ه حاصل ك داليلي :دسته بندي مي شوند به شرح زيرو به طور كلي شد هاي تجاري دنيا وظايف سازمان وانجام كارها

محورهاي تمركز اطالعات تكيه بر و مديريت متمركز - 1 آوري پيشرفته فن بهره گيري از و

نياز الزم مورد ارائه گزارشات طراحي اطالعات و -2 كنترل سازمان صميم مديريت، برنامه ريزي وبراي اتخاذ ت

كنترل تكيه بر با سيستم اطالعات مديريتطراحي - 3 سيستم هاي اطالعاتي مديريت كنترل پروژه ها و

هاي هدف سيستم. هاي اطالعاتي مديريت ناميده مي شوند يا سيستم MISاين مفاهيم، نتايج حاصل ازسطوح حل مشكالت در گمان در كاهش حدس و اداره اطالعات و اطالعاتي مديريت افزايش روند ارائه و

بازتاب بازيابي اطالعات درجهت تكامل داده هاي اطالعات و هاي بازخور طريق سيستم مختلف سازماني از .جديد به سيستم است

MIS پر واضح است كه . سيستم مديريت، اطالعات و :شامل سه جزء استEMIS شامل چهار جزء است : .آموزشو سيستم، اطالعات، يتمدير

 EMIS يمعرف

168 

MIS روزمره نيز تصميمات تكراري و امور استراتژيك حمايت مي كند، بلكه در در نه تنها مديران رابه اطالعاتي دست يابند كه قادر مي سازد تا آنها را مي دهد و اختيار مديران تاكتيكي قرار در اطالعات الزم را

انحرافات از برنامه هاي ها و تصاويري از مغايرت مي تواند MIS. جهت تصميماتشان كمك موثري باشد تصاوير منطقي و ها و قالب چنين اطالعاتي ازطريق تهيه گزارشات مديريت در .نيز آشكار سازد تعيين شده را . اختيار مديريت قرار مي گيرد تحليل در تجربه و تفسير و قابل تعبير و

 EMIS يمعرف

169 

كميته هاي گوناگون رابطه رهبري سيستم آموزش، گروه هاي كاري، سياست گذاران آموزشي، 1تصوير در ، اطالعات كننددخيل در امر آموزش، نيروهاي صف و ستاد، همه و همه در رابطه اي كه با يكديگر برقرار مي

براي حفظ، سيستم كه به منزله خون حيات سيستم آموزشي مي باشد را به سمت و سوي واحدهايي كهت مبتني بر مكتوب سازي و انتشار دادن، در مرحله برقراري سيستم جامع نگهداري و بازيابي و تحليل اطالعا

. مديريت سيستم هاي اطالعاتي آموزشي تعيين شده اند، سوق مي دهند

، صف و ستاد ريت نيروي انسانيهاي اطالعاتي مدي سيستم: عبارتند از EMISزيرمجموعه هاي سيستم هاي اطالعاتي ، سيستمسيستم آموزشي خرد و كالن حسابداري هاي اطالعاتي مديريت مالي و سيستم

يا به عبارتي امكان يابي براي دانش آموزي دانش هاي اطالعاتي بازاريابي سيستم و دانش مديريت توليدسيستم . متقابل است هاي مشترك و پايگاه فروش كه متكي برسيستم همچنين وآموزان و يادگيرندگان

فروش توليدات سيستم توليد دانش و توليد نيروي انساني به اين معني است كه مديريت فروش در سيستم و مقاصدي كه قابليت به ظهور رساندن و پويا و شكوفا كردن ها آموزشي مي كوشد تا امكانات و جايگاه

عرضهبه عبارت بهتر فروش يا سيستم . نددانش آموختگان را دارند، شناسايي و مورد تبادل نظرات قرار بگيروزشي را بيابد و نقش توليدات نيروي انساني دانشمند در سدد است تا نيازمندان به كاالهاي توليدي سيستم آم

.ا بازي نمايدقرار گرفته است ر ركت يا موسسه يا سازمانتامين آن شتامين كننده اي كه در زنجيره

هاي آموزشي داخلي، سازمان موجود در آموزشي هاي سيستم دنياي حقيقي و بايستي از EMISمديران در بتوانند نقش موثري را مطلع باشند تا. ، ملي، قاره اي و بين المللي و جهاني مطلع باشندطقه اينمحلي، م

و دانشمند هاي توليد دانش دانش جويان و نيز طراحي سيستم ها و روشجذب دانش آموزان و داوطلبان و مديران دست اندركار سيستم هاي آموزشي و نيز مين دليل بايستي اطالعات صحيح دراختياره به .فا كننداي

:كه در شكل زير به آن اشاره شدهآنچه .گيردب قرار مديران سيستم هاي اطالعاتي مديريت آموزشي

 EMIS يمعرف

170 

 EMIS يمعرف

171 

. است آموزشي بيروني سازمان عوامل محيطي و تفسير از آگاهي و EMIS مهم مدير ظايفويكي از و ديگران را نيز به موجود مطلع گردند اطالعاتي مديريت هاي هاي سيستم ارزش بايستي از EMISمديران

تقريبا چراكه. مهم در كشور عزيز ما ايران مهم تر و ارزشمند تر جلوه مي كنداين . واقف سازنداهميت مسئله آموزشي باشد و با چنين روش هايي كه ديگر چندان هم در جهان كمتر كسي يافت مي شود كه مدير مركز

مديران غالب مراكز آموزشي در سطح كشور حتي در ادارات مركزي و حتي متاسفانه . وين نيستند آشنا باشدنتحصيالت كامال مرتبط كشور در سمت هاي برنامه ريزي و يا حتي در مواردي وزارت كل آموزش و پرورش

فعاليت هاي ايشان مبتني بر همان عموم . و كارآمد در مديريت سيستم هاي آموزشي كالن را نداشته اندكه مي بايست از ارزش هاي EMISبار ديگر نقش مهم و كليدي مدير پس . سيستم هاي دستي بوده است

مهم بايسته و اين وسيستم هاي اطالعاتي مديريت موجود در جهان مطلع باشد، راست و درست مي نمايد هاي دستي موجود چه سيستمبه طور دقيق و ملموس و علمي و تجربي بداند EMISشايسته است كه مدير

وخ شده گذشته و سيستم هاي بداند كه سيستم هاي منس EMISمدير .عهده دارنده ب نقشي را اطالعات و .ت هايي دارنددستي و سيستم هايي كه اصال شكل و شمايل سيستم برنامه ريزي شده نداشته اند، چه محدودي

به يادر صف و ستاد و به معاون خدمات اجرايي يستم آموزشيسكنترل براي طراحي و EMIS ديرعمالً ميستم هاي ساز خيرب در .و همچين از آن ها گزارش دريافت مي كند گزارش مي دهدسيستم معاون ارشد

سيستم مديريت عالي به مستقيماً راد كه گزارش خو مده استآوجود ه ب EMISشاخه معاونت آموزشيامكان دريافت گزارشات مستقيم از طرف كاربران و نيروهاي EMISمدير بعالوه .دندار تسليم ميآموزشي

.يابد گوناگون صف و ستاد را مي

،مطمئن تر به صورت آوري داده هاگرد ،تر ارتباطات نزديكتر، كنترل دقيق از جمله EMISبه سبب مزاياي بسياري از مديران سيستم هاي آموزشي نوين در ها به اطالعات مديران، تبديل آن تر داده ها و پردازش سريع

ايجاد سازماندهي، رهبري و ،در برنامه ريزي ) EMIS(آموزشي هاي اطالعاتي مديريت از سيستمجهان با اعمال مديريتي رامي توانند EMISاين گونه مديران به .ي كنندمدهي و كنترل استفاده انگيزه، گزارش .برسانندانجام و يا سيستم آموزشي خود به سازمان در ،كمتر مدت زمان بسيار در و كارآيي نهايت دقت و

 EMIS يمعرف

172 

 EMIS يمعرف

173 

به صورت جامع و در يك براي انجام اين كارها ديده مي شود 3همان گونه كه در دياگرام شماره حال سيستم آموزشي كه تمامي دست اندركاران امر آموزش از مديران و طراحان و برنامه ريزان و مشاوران و

نيروهاي تداركات و خدمات و پشتيباني و دفتر داران و حسابداران و ن و معلمان و اساتيد و معاونان و مربيا شايسته است كه از سيستم آموزشيكل مديريتخالصه تمامي نيرو هاي صف و ستاد فعاليت مي نمايد،

كالن خدمات ارائه تا بتواند به هره مند گرددب آموزشيسيستم اطالعاتي مديريت مديرواسطي به نام .بپردازد في تربيشتر و كي و بهتربه صورت مديريتي

راه اندازي و به اقدام EMIS پس از تهيه و تدارك و سامان دهي زير بناهاي مهم و اساسيموسساتي كه همان راه اندازي در .گرفتند فرانيز چيزهاي ديگري ،نمودند آموزشي هاي اطالعات مديريت سيستماجراي خود آموزشي هاي اطالعات مديريت در استفاده از سيستم مانع عمده مشخص شد كه ها اين دوره اوليه

.هستند ن آموزشياصلي همان مديرامسئله . آموزش هستندمديران

مي دانستند و آگاه كارهاي خود ازخود را مورد رايانه اطالعي نداشتند آنان مديران به عنوان يك گروه در آموزشي به مديران . حل كنند راموجود در سيستم هاي آموزشي چگونه مسائل ،ندمي دانمي پنداشتند كه

را دچار مسئله سيستم آموزشي اي كه مديريت آن را بر عهده دارند نه و خاص در كشور ايران نه تنها خود ساعت 1000مثال با فوق ليسانس ادبيات فارسي و با گذراندن نمي دانند بلكه بر اين باور هستند كه

به آنچنان توانايي رسيده اند كه هيچ نيازي به تحليل تحليل گران دوره هاي مديريت آموزشي غير دانشگاهي و توصيه اكيد مي كرد پيشنهاداين سطور نگارنده ما با چنان تاكيد و ترحمي به! ادبياتي مدير . سيستم ندارند

ها فني كه تمامي اين تحليل ها و مطالعات و نظريه ها را صرفا كتابي و دانشگاهي و نهايتا با تخفيفات بسيار تنمبارك و وجود ! مدير ادبياتيحضرت عظمي (ندسي بداند و مطمئن باشد كه مديريت سيستم آموزشي و مه

جور تحليل ها ندارند و اين خود تحليل گر است كه بايد هيچ نيازي به اين) انور خودشان را مي فرمودند .برود كالس ببيند و آموزش دادن و برنامه ريزي آموزشي كردن را ياد بگيرد

 EMIS يمعرف

174 

آموزشي اي كه بزرگ ترين ناهنجاري اي كه داشت و با آن مبارزه مي كرد، تفتيش دانش آموزان و مدير پول اش كسي بود كه مدرسه كه دانش آموز خاطي مديري . ودتهديد آن ها براي نياوردن موبايل به مدرسه ب

.مانده بود و سرزنش هاي مدير را با سرافكندگي مي شنيد» آموزش و پرورش رايگان«نداده بود و در توهم آموزشي وسيله كمكو حقير هيچ و تخته سبز كوچككه كالس هاي مدرسه اش جز كچ سفيد مديري ...صندلي براي نشستن معلم هم نداشت حتي . نداشتديگري

كه تعطيل كردن كالس درس دانش آموزان را بيشتر از شركت فعال ان ها در امر آموزش و تحليل و مديري ...معلمان را اجير مي كرد و شاگردان را زنجير ري كه مدي.. .تفكر و ياد گرفتن و ياد دادن دوست مي داشت

!است مدير آموزشي ما و ديگر هيچ اين

آموزشي و ساختاري حل مسائل مورد نقش اطالعات در به اندازه كافي دراين گونه مديران آموزشي لكن وسيستم اطالعات مديريت از ن اين كه دقيقاًبيا يمديرانچنين نتيجه براي در. تأمل نكرده بودندسيستم

. بود دشواربسيار نياز دارند، چيزهايي و چه انتظاراتي دارند و چه چه مي خواهند آموزشي

زيراكه دانسته هاي آنان از مديريت كم بود، .قابل تحمل بود غيرنيز اين وضعيت براي متخصصين اطالعات مورد فرآيندهاي مورد در پرسش نمايند، با طي زمان مديران درباره رايانه و آنها نمي دانستند چه سؤاالتي را

.فراگرفتند و متخصصين اطالعات نيز مباني مديريت را حل مسائل تجربه آموختند اجرا در .توسعه يافت اصالح وآموزشي نيازهاي مديران براي انطباق بيشتر با آموزشي سيستم هاي اطالعات مديريت

.رايانه مستحكم شد به عنوان يك زمينه عمده استفاده ازي آموزشعاقبت جايگاه سيستم اطالعات مديريت

جايگاه سيستم اطالعات مديريت آموزشي با استفاده از زمينه رايانه در كجاي سيستم اين جاست كه سوال :در شكل زير ببينيم چه زير ساخت هايي نياز دارد؟به وجود است و آموزشي و پرورشي

 EMIS يمعرف

175 

 EMIS يمعرف

176 

:حل مساله كمك مي كند طريق عمده در به دو آموزشيسيستم اطالعات مديريت فراهم مي نمايد آموزش و پرورش پهنه سازمان يك منبع اطالعات در .1

كند كمك مي ئل سازماندرك مسا به شناسايي و .2

يروهاي آموزشي دست به موجود در يك سيستم آموزشي و تعليمي كه ن EMISر طور كه مي بينيم دهمان ، نرم افزار ترمينال، طرفي پايگاهاز .، دپارتمان هايي براي مجموعه تعريف مي شودگريبان كار آموزش هستند

پايگاه و ترمينال نرم افزاري و سيستمي مشاوره و رايزني در دريافت كننده داده هاي ورودي و از طرفي منطقي و نظام مند و سيستم رابطه .پرسنل ستادي آموزش، كارگزاري مي نمايندجريان فعاليت دپارتمان

با يكديگر و باسيستم بسته و در جريان توسعه و پيشرفت به صورت آن ها اطالعاتي چرخشي و گردشي .ه نمايش در آورده استبوزارت آموزش و پرورش نوين را يك كل سيستم، EMISمجموعه

 EMIS يمعرف

177 

كه براي مديران عالئم مساله ور افشاني مي كندناين هدف با آموزشي ساطع از سيستم اطالعات مديريت نور تواند عات مديريت آن است كه نميضعف عمده سيستم اطال. يا متحمل الوقوع بودن مسائل را اعالم دارد

رآورد نياز هر فرد بر اساس نيازهاي خاص در يعني عدم باين مسئله فرد را برطرف كند، نيازهاي خاص هرران در مورد يك موضوع كه مخاطبان و كارب سيستم اطالعات مديريت آموزشي تا حدودي كمتر مي شود، چرا

نيازمندي هاي خود را مطرح مي سازند، اما با همه اين ها باز هم سيستم هاي اطالعات كلي يعني آموزش .ندنيازهاي خاص به صورت دقيق مي باش برآوردعدم مساله مديريت دچار

سيستم پشتيبان مفهوم ، لذافراهم نمي كند نياز را اغلب اوقات سيستم اطالعات مديريت اطالعات دقيق مورد

عات مديريت بشر تحت تاثير رايانه وجا كه سيستم اطال آن از .وجود آمده پاسخ به چنين نيازي ب در تصميموجود آيد كه لزوم توجه به ه كارمندان ب باشد، ممكن است ناخواسته بعضي تغييرات رفتاري در اتوماسيون مي

تاثير پذيري و بروز تغييرات رفتاري در كارمندان اين . وش زد مي نمايدگمؤسسات در انساني را فاكتوردر كارخانه توليد مواد شيميايي خطر نابودي اندام و اگر . ار مهم و خطرناك استسيستم آموزشي بسيار بسي

خانه توليد نيروي اجسام كارمندان صفي دست اندركار توليد وجود دارد و يا امكان خرابي محصوالت، در كارتغييرات رفتاري كارمندان در جريان توليد باعث چنان خرابي اي در روح و ) آموزش و پرورش(انساني

مي شود كه ) دانش آموز كودك و نوجوان(ايي و روح و جان و روان محصول انديشه و خالقيت و پويسيستم توليد نيروي انساني دانشمند خرابي ها به در . تاثيرات آن تا پايان عمر محصول همراهش خواهد بود

.تر كار آموزشي مي افزايدمسئله مهم بر اهميت هر چه بيشاين . طور عموم غير قابل جبران هستند، احساس ترس ندنصب كرده بود سيستم هاي پردازش داده ها را كه براي اولين بار ييازمان هاسكاركنان

در تاسفانه به صورت عمليمكه ،دنها شو ها باعث بي كاري آن اين مي ترسيدند كه رايانه كنان ازكار. اشتنددحجم نيروي انساني خود به علت جاهايي كه مديران نخواهند از حتي در. شدهم مي طور بعضي موارد همين

به حريم ها را مخفيانه كنترل كرده و اي شدن بكاهند، به علت اينكه سيستم اطالعات مديريت آن رايانه .رد شود، مي ترسيدندشخصي آنها وا

 EMIS يمعرف

178 

در البته بايد اين را. ساده ترين راه ابراز ترس كاركنان از سيستم جديد اعالم اين ترس به مدير خواهد بود صورت اول مشكل اينجاست كه بعضي مديران در. را پنهان مي كنند نظر داشت كه اكثر كاركنان ترس خود

خواهد اطالعات چنين مواقعي چنين مديري نمي رد. خود ترس داشته باشند سيستم جديد، هم ممكن است ازآن بايد توانايي استفاده از جمع كرده اند و ها اطالعات را دليل آنها اين است كه آن. ديگران تقسيم كند با راكه خالقيت، نوآوري و مديري . هنر مدير در چنين سيستم هايي انحصار اطالعات استتنها . داشته باشند را

خود را مالك او . كه در اختيار دارد ابا مي كندابتكار عمل ندارد از به اشتراك گذاشتن اطالعات حقيري بقاي او در سازمان خواهد اطالعات مي داند و تصور مي كند كه وابستگي منفي سيستم به او باعث دوام و

EMISمديريت . انديشه شود EMIS بايد برنامه اي براي كاهش يا زدودن اين ترس از طرف مديران لذا. شد :از ترس كاركنان بكاهد ير زيراجراي تداب مي تواند با

كارهاي واگذاري باالزم است كه :رايانه به عنوان يك وسيله ارتقاي شغلي استفاده از - 1

ابتكاري و خالقيتي هاي كارهايي كه توانايي لب نمودنط تكراري خسته كننده به رايانه و .، ترس ناكارآمدي را زدودانگيزد مي به چالش بر را مديران

سازمان به آنانتوجهات براي حفظ آگاهي كاركنان از ارتباطات رسمي استفاده از - 2 EMIS مديريت طمئن بين كاركنان، متخصصان اطالعاتي وساخت يك رابطه م - 3 استاي نيازهاي كاركنان ر در ازمانساهداف مشخص كردن - 4

با EMISبه طور كل رفته و فراتر آموزشي مديران از EMISوظايف توجه است كه امروزالزم به جاين ادرابزاري مثابه به موزشي و سازمان هاي آموزشي و مدني و نيز تشكل هاي صنفيآخدمات كاربرد رايانه در

.آمده است درتوسعه و تعالي سيستم هاي آموزشي بسيار نيرومند براي

 EMIS يمعرف

179 

: )DSS( سيستم هاي پشتيباني تصميم

سيستم هاي پشتيباني تصميم .داردنيز اشكاالتي ،سيستم هاي اطالعات مديريتكليه ه شدگونه كه گفت همانتدارك پشتيباني سيستم اطالعات مديريت به منظور. وجود آمده استه ب مسائل و اشكاالت براي رفع آن

باعث شد كه منتهي به اين ضعف سيستم اطالعات مديريت، اقداماتي را. باشد نميي شخصي براي هر مدير . مفهوم سيستم پشتيباني تصميم گشت

سيستم پشتيباني تصميم به عنوان يك سيستم متكي بر رايانه به منظور استفاده توسط يك مدير خاص ياله نيمه ساختاري، تعريف فرآيند حل يك مسا سطح سازماني براي اتخاذ تصميم در هر مديران در گروهي از هاي رياضي را سيستم پشتيباني خروجي به شكل گزارشات ادواري يا خاص، يا نتايج مشابه سازي. مي شود

شش موسسه، شش نوع سيستم پشتيباني تصميم را آلر پس از مطالعه پنجاه و. ال. استيون. ايجاد مي كند . شناسايي نمود

ايجاد توانايي بازيابي عناصر داده ها از طريق ساده ترين سيستم پشتيباني تصميم از . پايگاه اطالعات به مدير كمك مي كند

. اتخاذ مي نماييد براي مدير پيچيده ترين سيستم پشتيباني تصميم عمالً تصميماتي را

:مقابل سيستم اطالعات مديريت سيستم پشتيباني تصميم در كند فرد را حمايت مي - 1 حمايت مستقيم ايجاد مي كند - 2 نمايد حمايت مي م مراحل حل مساله راتما - 3 حمايت مي كند مسائل نيمه ساختاري را - 4 پشتيباني تصميم تاكيد دارد بر - 5

 EMIS يمعرف

180 

به احتمال قوي . تجربه نكرد هاي اوليه سيستم اطالعات مديريت را شكست ،مفهوم سيستم پشتيباني تصميميم تر سيستم پشتيباني تصميم، برخورد مال. سيستم پشتيباني تصميم است دليل اصلي آن، دامنه محدودتر

).مك لويد(حداكثر مي كند را شانس موفقيت خود

)Virtual office(مجازي اداره

زمينه تجارت به كاربرد رايانه در ه طور كليبو كرده گسترش پيدا مفهوم اوليه خود از MISگفتيم كه امروزه هاي گوناگون توسعه و پيشرفت نموده و مثال براي سيستم هاي در زمينهحتي . است هآمد موسسات در و

درمسائلي را ن نگرش به موسسه از ورود اي اولين پديده اي كه بعداما . خلق شده است EMISآموزشي مدل .دفتر مجازي مي شودايجاد نهايت منجر به دراتوماسيون .اتوماسيون خواهد بود ،تشخواهد دا بر

بعدها نيازهاي . كاربرده مي شده گري ب منشي هاي دفتري و فعاليت در) office( ياولين اتوماسيون ادار . تشخيص داده شد »كاربرندگان دانش«عنوان به كاربران ديگر ارتباطي مديران و

پيوند .گسترش يافته است راه دور هاي از هاي ثابت به موقعيت ر اداري از مكانهاي اخير، دامنه كا سال درراه دوركه شامل خانه ها، هاي از موقعيت. طريق ارتباطات داده ها صورت مي گيرد اين نوع ادارات از در

مكان ديگري كه كاركنان اداره ممكن است باشند، اداره مجازي ناميده هر هاي متصل، خودروها و اتاقتجهيزات يك شبكه رسمي ها مزايايي چون كاهش هزينه امكانات و اداره مجازي براي شركت. شود مي

بر اين مزايا اشكاالتي هم در برابر البته در. دارد يك نوع كمك اجتماعي را ارتباطي، كاهش توقف كاري واز ها احساس عدم تعلق به شركت، ترس كه آن مي شوند به طوري اشكاالت عمدتاً شامل كاركنان. دارد

.تنش خانوادگي خواهند داشت دست رفتن شغل، وجدان كاري كمتر، و

كاربردن ه هاي تلفني مداوم، ب با كاركنان از طريق تماس را هامي توانند حلقه ارتباط خود البته شركتتوجه به خواسته هاي صنفي و مطالبات شغلي و سنديكايي ، ي تلفني، مالقات هاي منظم هميشگيكنفرانس ها

.كاهش دهند را موجود در سيستم حفظ كرده و با اين كار اشكاالت

 EMIS يمعرف

181 

. كارمي برد، افزايش بهره وري مي باشده ب اداري بدون توجه به اينكه چه كسي آن را هدف اصلي اتوماسيون چاپي مانند نامه ها، توليد اسنادبراي بود كه روشي استاندارد پرداز واژهاولين كاربرد اتوماسيون اداري

.ختيار مي گذاشترا در اها گزارش ها و يادداشت

مورد دو هر در. ه چالش طللبيدندب كارهايي بودند كه ارتباط تلفني را نامه صوتي، راه نامه الكترونيكي و شركت براي دسترسي به در تقويم الكترونيكي شخص را. دارد حافظه رايانه قرار فوق، جعبه پستي كاربران در

راه دور از ديگر امكانات كنفرانس از .جلسه با آنان ياري مي كند هاي مالقات ديگران براي مالقات و تقويم :دور وجود دارند راه سه نوع كنفرانس از .باشد اداره مجازي مي

.اي رايانه صوتي، تصويري و راه دور كنفرانس از

كنفرانس ويدئويي دو عنصر صوت و تصوير را . باشد هاي صوتي دسترسي شخص به تلفن مي الزمه كنفرانس كه شركت كنندگان و اين اي مشابه نامه الكترونيكي مي باشد به جز كنفرانس رايانه. كند با هم تركيب مي

مي باشد كه مي تواند با استفاده راه دور فاكس يك دستگاه كپي از. محدودتر هستند ها خيلي موضوعات آنارزش براي اتوماسيون اداري است ولي چه فاكس يك برنامه با اگر. ها انجام شود از دستگاه فاكس يا رايانه

. آمدن يك اداره بدون كاغذ جلوگيري مي كند وجوده عموميت آن از ب

سيستم هاي تصويري . از طريق حافظه رايانه قابل دسترس مي سازد ي رامتني وگرافيك ويدئوتكست، موادهايي ديسك فشرده غلبه آوري فن و OCRبردن كار به ذخيره ميكروفرم، با هاي كاغذ و محدوديت مدرن بر

اتوماسيون ادارات مي باشد كه توانايي توليد ارتباطات چاپي يا روميزي برنامه كاربردي در نشر. كرده است ئلهسارائه پيوندهاي ارتباطي به حل م اتوماسيون اداري مي تواند با. دارد تخصصي را اي و تصويري حرفه

اساس خصوصيات سازمان، سليقه هاي شخصي و تركيب اتوماسيون اداري براي يك مدير بر. كمك نمايد شبعضي برنامه هاي كاربردي اتوماسيون اداري، جايگزين هايي براي رو. منابع قابل دسترسي شكل مي گيرد

.ارائه مي دهند هاي جديدي را حالي كه ديگر برنامه ها فرصت در ،هاي ارتباطي سنتي هستند

 EMIS يمعرف

182 

: EMISو تأثيرآن برسيستم هاي پشتيباني تصميم و هوش مصنوعي سيستم هاي خبره

ها جهت به نمايش گذاردن رفتار ماشين هايي چون رايانه هوش مصنوعي فعاليت ايجاد توانايي درترين كاربرد رايانه دهنده پيشرفته هوش مصنوعي نشان. ها مشاهده مي شود انسان دانه است كه درهوشمن

.تقليد كند بعضي انواع منطق انساني را به امروز بود كه تالش مي كند تا تا

. بازرگاني گذارده شد سال پس از استقرار اولين رايانه براي استفاده در نطفه هاي هوش مصنوعي فقط دو هاي محدودتر كاربردهاي رايانه، چون سيستم اطالعات به هدف مصنوعي ادامه يافت اماتحقيق هوش

طي زمان پژوهش مداوم ادامه يافت تا مرزهاي وليكن در. سيستم پشتيباني تصميم منجر شد مديريت ويك زير مجموعه اصلي . طلب مي كند، گسترش يابد هوش انسان را رايانه براي اموري كه عمدتاً استفاده از

صورت يك انسان اي است كه به سيستم خبره يك برنامه رايانه. هوش مصنوعي، سيستم هاي خبره هستند . نحوه حل يك مساله راهنمايي مي كند استفاده گر را در خبره عمل نموده و

سيستم خبره براي راهنمايي كه استفاده كننده با يك سيستم خبره را مشورت مي نامند عمل استفاده ازحافظه رايانه اين فرض استوار است كه دانش متخصصين در هاي خبره بر مفهوم سيستم .ندمشورت مي ك

.گيرد دسترس كساني كه به كاربرد آن دانش نياز دارند قرار در ضبط و

درباره حفظ و نگهداري و بازيابي اطالعات در يك سيستم مديريت و آن چه EMISو مفهوم معني آيا مي توان نتيجه گرفت كه مقاومت منفي پس .اطالعات آموزشي بيان شد در همين جا كاربرد مي يابد

سيستم آموزشي و به خصوص مديراني كه ترس از شكست و يا حذف شدن را دارند، باعث عدم اجراي EMIS ه مي گردد؟و در نتيجه عدم اجراي سيستم خبر

حل در يك سيستم پشتيباني تصميم شامل برنامه هايي است كه منعكس كننده چگونگي اعتقاد يك مدير ها پيش مي آورد كه از طرف ديگر فرصتي براي تصميم گيري زيك سيستم خبره، ا. يك مساله مي باشد

توانايي سيستم ،سيستم پشتيباني تصميم و تمايز ديگر بين سيستم خبره .تر است هاي مدير افزون قابليت .توصيف نحوه استدالل جهت نيل به يك راه حل خاص است خبره در

 EMIS يمعرف

183 

وسيله ه داده هايي كه ب. شمندتر استراه حل ارز اغلب اوقات شرح نحوه دستيابي به يك راه حل، از خود به صورت عددي بوده و برنامه ها، تأكيد بر برنامه هاي سيستم پشتيباني تصميم استفاده مي شود، اصوالً

كارمي رود نمادي تر ه هاي خبره ب وسيله سيستمه هاي رياضي دارند، ليكن داده هايي كه ب استفاده از روشكارگيري برنامه هاي ه ب سيستم هاي خبره بر رنامه هايب. صورت متن تشريحي مي باشنده اغلب ب بوده و

:چهار بخش اصلي است يك مدل سيستم خبره مشتمل بر. منطقي تأكيد دارند

براي ايجاد آن را تحليل گر سيستم كه متخصص و موتور توسعهيك - 1 دمي بر كاره سيستم خبره ب

مورد مساله خاص مورد كه معلومات گردآوري شده در پايگاه دانشيك - 2 مي دهد جا خود در حل را

فراهم مي كند كه توانايي تفسير محتواي پايگاه دانش را موتور استنتاجيك - 3

به كه به استفاده كننده كمك نموده تا و سيستمرابط استفاده گر يك - 4 .رتبط بشودم... و منيتور و وسيله پايانه صفحه كليد ه سيستم خبره ب

مبناي علمي بسيار مناسب نمايش نمادين بر) PROLOG(پرولوگ و LISPزبان برنامه نويسي ليسپ دو .سيستم هاي خبره، مناسب مي باشندبراي برنامه نويسي است و

. بهبود عملكرد شخص مدير در يك قلمرو مساله خاص است ، توانايي آن درمزيت اصلي يك سيستم خبرهر به اين توانايي به مدي. بردب كاره با سرعت الكترونيك ب نياز براي حل مساله را رايانه مي تواند دانش مورد

:شيوه بهره مي رساند دو

 EMIS يمعرف

184 

. غيرممكن بود، مبادرت نمايد ً به فعاليت حل مسأله كه سابقا براي مدير امكان پذير مي سازد تا :اولنفع

.ها آزاد مي سازد ساير فعاليت از افزايش سرعت آن است كه مدير را :نفع دوم

داخل رايانه، ل كردن درهنگامي كه استدال. ايام بد نمي باشد رايانه مانند شخص مدير داراي ايام خوب واين با. شد مساله اي دنبال خواهد مي داند كه همان فرآيند حل براي هر برنامه نويسي مي شود، مدير

: دارند محدوديت عمده سيستم هاي خبره، دومشخصات،

.نمي تواند كنترل نمايند رامتناقض و اعمال آنها، علم اول اينكه

به عنوان يراستداللي راهاي غ سيستم هاي خبره، نمي توانند مهارت دوم اينكه .ببرند كاره مشخصه شخص حل كننده ب

نتيجه

به طور خاص و سيستم هاي اطالعاتي مديريت شمايي كلي از سيستم هاي اطالعاتي و ين بخشا درطور كه ديديم سيستم هاي اطالعات همان . ترسيم شد )EMIS(سيستم هاي اطالعاتي مديريت آموزشي

ض سيستم اطالعات خديد ا از. قرار دادو دقت نظر ورد توجه ماعم دو ديد اخض و مي توان از مديريت راو سيستم اطالعات مديريت فقط همان سيستم اطالعات است كه درخدمت مديريت است مديريت .قرار گرفته است است كه در اختيار مدير آموزش )MIS(همان سيستم اطالعات مديريت )EMIS(آموزشي

 EMIS يمعرف

185 

و توسعه موسسات تجارت و سيستم هاي اطالعاتي در به كاربرد رايانه و )MIS( معني اعم ولي در)EMIS( به كاربرد رايانه و سيستم هاي اطالعات مديريت در سيستم هاي توليد نيروي انساني دانشمند و

. ي پردازدمدانا

نسبت به ديگر مشخص شد كه سيستم اطالعات مديريت فضاي حل مساله بيشتري را خالل اين بحث دركه پشتيباني را مسائلي باشد ومي تغيير بسيار زياد در ر كم تاپشتيباني آن از بسيا .كاربردها اشغال مي كند

ليكن بشر متوجه پشتيباني . قسيم بندي نمودتنيمه ساختاري صورت ساختاري يا به دو مي كند مي توانپشتيباني كه توسط سيستم پشتيباني تصميم فراهم . است سازمان در نيازهاي فردي تانيازهاي اطالعات كلي

مسائل تنها در. تغيير باشد بسيار زياد در كم تا بسيار مي تواند از مي شود مشابه سيستم اطالعات مديريت . افتدمي گرركااي ويژه نيمه ساختاري به طور

آن پشتيباني مي سازد شيوه اي است كه در خصوصيتي كه آن را از سيستم اطالعات مديريت متمايز ديران شخص م ايرسيستم اتوماسيون اداري ب كاربردهاي. مديران انجام مي شود شخص نزديكتري از- رسمي فراوان است ارتباطات غيردر آن ها ساختار كم كه به بهترين شكل براي مسائل با انطباق يافته واختيار قرارمي دهد، تصميم در كه سيستم اتوماسيون اداري اطالعات حل مساله را وجود آن با. وفق مي يابد

.كارگيري آن به مديران محول مي شوده مورد نحوه ب در

به عث مي شود كه از ماهيت بروكراتيك مديريت دولتي كاسته شده وگسترش سيستم هاي اطالعاتي باآوري اين باورند كه با تصميم فن نظران بر برخي از صاحب. سوي اينفوكراسي گام بردارد سمت و آوري اطالعاتي بيش از آن مديريت دولتي تضعيف مي شود زيرا ماهيت فن مباني دموكراسي در اطالعات،

ازسوي ديگر عده اي براين باورند . هاي تكنوكراتيك دارد ته باشد، گرايشكه جهت گيري دومكراتيك داش .تقويت خواهد شد …هاي دموكراتيك مانند تكثرگرايي، آزادي بيان، آوري اطالعات ارزش كه به كمك فن

خود كنترلي سازي، مستقيم مانند استاندارد به ابزارهاي غير درجهان ارتباطات ، كنترل مستقيم جاي خود را .دهد ميعلمي و كيفي و عدالت گستر پرورش آموزش و و

 EMIS يمعرف

186 

مدت تبعات منفي خود را بلند نوعش كه باشد در انحصار قدرت از هر اطالعات مبناي قدرت است و )زاهدي. (سؤال مي ببرد زير هم كل حاكميت را نمايان مي سازد، هم به جامعه زيان مي رساند و

ري از مظاهر جديد بهره گي مديريت بايد در .انحصار بايد به نوعي اخالقيات معتقد بوداين مهارپس براي :ا مد نظر قرار دهدرآنچه در پي مي آيد الزامات اخالقي چونرعايت هاي اطالعاتي و ارتباطي آوري فن

هاي حكومتي بهبودكيفيت خدمات دستگاه - 1 محرمانه بودن اطالعات مردم اطمينان از - 2 حكومت طرفه بودن جريان اطالعات ميان مردم و دو - 3

:اين بخش فهرست منابع

.سمت: تهران. ترجمه مجيد آذرخش، جعفر مهرداد. آشنايي با تكنولوژي اطالعات. 1377.بهان، كيت، هولمز، ديانا سمت: تهران. ترجمه زهراسيف كاشاني، نجيبه افناني. مباني سيستمهاي اطالعاتي. 1380. رولي، جينفر همايش علمي وپژوهش نظارت درمجموعه مقاالت دومين.آوري اطالعات وكنترل درعصراينفوكراسي فن. 1380زاهدي، شمس السادات

.دانشكده مديريت دانشگاه تهران، سازمان بازرسي كل كشور: تهران. وبازرسي دركشوردانشگاه اصفهان؛ : اصفهان. پور عطاآبادي ترجمه مهدي جمشيديان، اكبر مهدي. سيستم هاي اطالعات مديريت. 1378. مك لويد، ريموند

. اصفهان سازمان برنامه و بودجه استان .اتحاد: تهران. MISسيستم هاي اطالعاتي مديريت . 1372.مؤمني، هوشنگ

Curtin et al. 1998. Information technology: the breaking wave. Boston: Irvin; McGraw-Hill. Kraft, Donald; Boyce, Bert R. 1991. Operations research for libraries and information agencies….

Sandiego: academic press. Mcleod, Raymand.1998.Management information systems. Seventh ed. Newjersy: prentise Hall.

:هاي اطالعاتي مديريت به آدرسدر مورد سيستم » حركت«تا حدودي بر گرفته از مقاله سايت اطالع رساني

http://www.harkat.com/news/detail.asp?id=8

 كصما يبرا ياطالعات ستميس وجود عدم

187

عدم وجود سيستم اطالعاتي براي كصما : 2-4

موضوعات فصل دوم كه مروري بر ادبيات تحقيق و بيان برخي مسائل سيستمي آموزشي در ادامهبود، در اين بخش به بيان مسئله عدم وجود سيستم اطالعاتي براي سيستم هاي آموزشي و به طور

تاب ارزشمند مرحوم مغفور در ابتدا قسمتي از ك .ن مي پردازيمخاص كانون صنفي معلمان ايراآموزش در جامعه دانايي توسعه زير ساختي «در باب پدر توسعه ايران دكتر حسين عظيمي

خواهيم پرداخت و در » امنيت اطالعات«به مسئله پس از آن در قسمت دوم . درج مي شود» محوراز اين كه تا اين .توجه خواهيم كرد» صنفيساختار يك تشكل «آخرين موضوع اين بخش به

جاي كار همراهي فعال در خواندن و پويا در طرح مسئله و فكور در يافتن پاسخ سواالت مطرح .سپاسگزاري را به عمل مي آوريمر و شده بوده ايد، كمال تشك

توسعه زير ساختي آموزش در جامعه دانايي محور : 2-4-1

ها تن از تحصيل كرده هاي كشورهاي در حال توسعه روند فرار مغزها كه باعث مهاجرت ميليون"

ي كه روند .هاي زيادي را متوجه اين كشورها كرد به كشورهاي غربي به ويژه آمريكا شد خسارتتن از اين جمعيت 900000استراليا ، كانادا و آمريكا ساالنه حدوداً . كماكان با قدرت ادامه دارد ".متخصص را جذب مي كنند

در بررسي شاخص ها و عوامل موثر بر مدل جديد توسعه مبتني بر دانايي محوري در هر جامعه اي يت كننده جريان گرايش جوامع به نقش و جايگاه آموزش به عنوان يكي از مهمترين اركان هدا

يه جامعه براي سمت دانش مداري غير قابل چشم پوشي است در اين بين مهمترين ابزارو سرماسرمايه هاي انساني مي باشد و اشكار است كه قرار گرفتن اين سرمايه هاي دستيابي به توسعه،

اي تبديل شدن به نيروهاي عظيم و بالقوه در مسير كلي جريان هدفمند توسعه دانايي محور بربالفعل و كارا در سيستم دانش مدار جامعه در گرو آموزش هاي مبتني بر استاندارد هاي توسعه در

تاثير بسيارزياد هريك از ديگر شاخص هاي توسعه بر يكديگر موجبات به هم . اين مدل استو ضعف هر كدام روند پيوستگي و ارتباط تنگاتنگ آنها را فراهم مي آورد به گونه اي كه نقص

اين مسئله نياز بررسي آموزش به عنوان . شاخص هاي ديگر را نيز تحت الشعاع خود قرار مي دهديكي از مهمترين زير ساختهاي جامعه دانايي محور را با در نظر گرفتن كليه عوامل موثر در روند

.شكل گيري آن بر اساس استانداردهاي علمي و فني روز را پديد مي آورد

 كصما يبرا ياطالعات ستميس وجود عدم

188

هاي آموزشي در اين نوع جوامع قالباً در دو محور زمان و مكان شكل خواهد توسعه زير ساخت به عبارت ديگر ابزار و لوازم مورد نياز در جهت شكل گيري اين سري از آموزش ها هم از .گرفت

جنبه دورهاي زماني بايد شاهد رشد كيفي از ديدگاه علمي و فني باشد و هم از جنبه همه گير .اشاعه عمومي يافتن در سطح جامعه ن وبود

در بعد زماني وقتي از توسعه آموزش در يك جامعه دانايي محور صحبت مي كنيم استانداردها و متد هايي مد نظر خواهد بود كه جريان آموزش را در مسيري هدفدار و با تكيه بر اصول و امكان

روند يكنواخت . شرايط سني تامين نمايد سنجي ها و نياز سنجي ها در هر دوره زماني و براي هرو هدفدار در اين نوع از آموزش ها از جريان هاي مقطعي و بدون برنامه جلوگيري مي كند و . آموزش را در باالترين سطح كيفي و با بيشترين راندمان در اختيار دانش پذيران قرار مي دهد

هاي مبتني بر دانايي محوري بپردازيم همچنين وقتي در بعد توسعه مكاني به جريان توسعه آموزشمطالعه و گزينش سيستم هاي آموزشي با تكيه بر اصول و فناوريهاي نوين در امر آموزش امري

در اين عرصه سيساست هاي آموزشي بايستي منطبق با شرايط اقتصادي، فرهنگي كليه . ناگزير است . اجزا جامعه باشد

از كارايي و تاثيرات آموزش در جريان توسعه دانايي شناخت و دسترسي به ارزيابي هاي مناسبتا بر اساس . محور نيازمند آشنايي با ابزارهاي زيرساختي آموزش در اين مدل توسعه مي باشد

نيازها و امكان سنجي هاي كارشناسي در درجه اول نسبت به توسعه آموزش و درنهايت توسعه .دانايي محور اقدام شود

:سواد عمومي •

ميليون كودك هيچ گاه قدم به 130 .ميليون بزرگسال بي سوادند 900جمعيت جهان در كل"

".ميليون كودك در همان سالهاي نخست مدرسه را رها كردند 100مدرسه نگذاشته اند و

اين آمارها و ساير آمارهاي موجود به خوبي بيانگر وضع اسفناك حاكم بر آموزش هاي عمومي در عموماً جوامع در حال توسعه براي دستيابي و رسيدن به توسعه . باشدجوامع در حال توسعه مي

مدل هاي گوناگوني را بر مي گزينند به عنوان نمونه مي توان از توسعه سياسي و اقتصادي ياد كرد كه در كشور ما نيز سالهايي به عنوان اصلي ترين مدل توسعه مورد چالش بين كارشناسان و

.سياست گذاران بودند

 كصما يبرا ياطالعات ستميس وجود عدم

189

با توجه به اشاره اي كه در مورد نقش آموزش در مدل توسعه مبتني بر دانايي محوري به امر اما آموزش شد بايد اين نكته را يادآوري كنيم كه از ملزومات ونيازهاي پايه اي براي توسعه دانايي

.محور رسيدن به سطح معين و استانداردي از نظرمسئل آموزشي استيكي از اساسي ترين توليد و استفاده از اطالعات به عنوان ضربا توجه به اينكه در عصر حا

ود خواهد داشت كه افراد جامعه خدانايي محور است بنابراين اين نياز را در پي عهمحورهاي توس .براي بهره گيري از اطالعات بايد از حداقل نياز الزم كه سواد مي باشد برخوردار باشند

رچوب هاي يك جامعه دانايي محور مطرح ساختيم و ارا در چهبا عنايت به اينكه ما اين نياز يستي همگام با توسعه تكنولوژيك در بعد سخت افزاري و نرم افزاري همراه انش مدار باتوسعه دا نبايد اين موضوع را از ذهن خارج كرد كه وقتي از يك جامعه آماده براي پياده سازي مدل ذباشد ل

توسعه دانا يي محور ياد مي كنيم اين انتظار وجود دارد كه حداقل ملزومات مورد نياز از نظر خصوص تحصيالت ابتدايي و تحصيالت عادي از استاندارد مناسبي برخوردار به واد عموميس

ضمن اينكه در بحث سواد عمومي مبتني بر ابزارهاي تكنولوژيك انتظاري مبني بر آگاهي .باشدعمومي نسبت به استفاده و كاربري هاي رايانه در مسائل و برنامه هاي شخصي و كاري براي افراد

. ل مي گيردجامعه شك

سواد تكنولوزيك •

4.5 زش محروم هستند و بيش ازبيش از يك ميليارد تن، از هرگونه خدمات اساسي در زمينه آمو"

".رد تن از وسايل ارتباطي پايه و بنابراين دسترسي به فن آوري هاي جديد محرم مانده انداميليهمترين معيارها در بررسي سطح طور كه در مسئله سواد عمومي اشاره شد امروزه يكي از م همان

سواد براي يك جامعه توسعه يافته ميزان سواد مردم جامعه در مورد ميزان بهره برداري و استفاده از با اين . كه اين خود ارتباط مستقيمي در تعداد رايانه هاي موحود در جامعه دارد. رايانه مي باشد

خت اساسي در زمينه فراهم كردن بسترهاي توضيح اگر از سواد تكنولوزيك به عنوان يك زير ساالزم جهت دست يابي به توسعه دانايي محور ذكر كنيم بايستي ملزومات و امكانات گسترش چنين آموزش هايي را نيز فراهم آوريم و اين خود نياز مند تعيين چهارچوبها و استانداردهاي مشخصي

ت افزاري و چه در بعد نرم افزاري با است تا كليه امور آموزش هاي تكنولوزيك چه در بعد سخهدفمندي گزينش و هدايت شوند به اين صورت كه با توجه به نيازهاي جامعه در حال و آينده

.برنامه هاي گسترده آموزشي تدوين و امكان بهره برداري عامه از اين آموزش ها فراهم گردد

 كصما يبرا ياطالعات ستميس وجود عدم

190

ايانه با توجه به نياز سنجي هاي بي شك توسعه هدفدار سواد تكنولوژيك مبتني بر آخرين علوم رانجام شده بر روي هر يك از گزوههاي فعال در جامعه مي تواند در تزريق روح پذيرش تكنولوزي هاي جديد در بين افراد جامعه موثر باشد و سطح علمي و علي الخصوص فرهنگي ايشان را نسبت

در نتيجه موجب تسهيل در روند به كاربري ها و تسهيالت اين تكنولوزي در جامعه باال ببرد وحركتي به سوي جامعه دانش مدار شود كه به اعتقاد بسياري هيچ تغييري در جامعه مورد پذيرش

.قرار نمي گيرد مگر كه به صورت فرهنگ در آن جامعه تبدبل گردد

 كصما يبرا ياطالعات ستميس وجود عدم

191

امنيت اطالعات: 2-4-2

كاربردي از شرايط الزم براي حضور در عرصه وجود زير ساخت ها، سخت افزارها و برنامه هاي مترادف با محرمانگي و حفظ و دور امنيت اطالعاتدر زبان عاميانه، .فن آوري اطالعات مي باشد

كه مقوله امنيت اطالعات براي حالي در .از دسترس قرار دادن اطالعات تفسير مي گرددت شرايط يكپارچگي و رده با رعايدست اندركاران اين فن بيش از هر چيزي استمرار دسترسي گست

حلقه هاي امنيت اطالعات است، اما محرمانگي جزء كوچك و البته اصلي از .محرمانگي است .دسترسي پايدار و مستمر توصيف و ترجمه امنيت اطالعات است

نهاد هاي توجه به اين توصيف مسئله امنيت اطالعات در سيستم هاي آموزشي و به خصوص در با پايدار و مستمر به دسترسي . صنفي معلمان اهميت ويژه اي مي يابدتشكل هاي مدني اي چون

ه و گوناگوني اي كه با مناقشات بسيار گستردمسئله . معني امنيت اطالعات در اين نهاد ها مي باشددسترسي پايدار و مستمر از ويژگي هاي اين تشكل ها از پايگاه داده اي كه گز هر. روبرو بوده است

نفي به نظر مي رسد كه در شرايط آرماني، يك نهاد مدني و تشكل صلذا . آن باشد بهره نبرده انداز نعمت سر مست گردد كه د ل بشود و در گردونه بهبوهنگامي مي تواند به توسعه و پيشرفت ناي

ء و كاربران سيستم به اطالعاتبه معني دسترسي پايدار و مستمر همه اعضا» امنيت اطالعات« ...اميد آن روز به .گرددبهره مند مستفيذ و

مي توان شاخه ها و زير شاخه هاي موضوع امنيت اطالعات براي تشكل هاي صنفي معلمان اما چند اين دسته بندي بيشتر به مانند نام بري از انواع و هر . ايران را به صورت زير دسته بندي كرد

:بيني شده و محتمل مي باشد اقسام موارد مورد نياز يا پيش

هاي سيستماتيك و چوب و چهار )EIT Security( آموزشي امنيت در فن آوري اطالعات ) EDUCATION System Security( آموزشي مديريتي امنيت اطالعات

)پوشاني حوزه هم - استانداردها - تفاوت ها( آموزشي يتي و امنيتي فضاي تبادل اطالعاتنظام ارزيابي و مدير آموزشي له با حوادث فضاي تبادل اطالعاتنظام پيشگيري و مقاب آموزشي و مدني بله با جرائم فضاي تبادل اطالعاتنظام مقا EITفن آوري هاي امنيتي در

اسخ امنيت در مراكز داده هاساختار و اجزاء مراكز عمليات و پ

 كصما يبرا ياطالعات ستميس وجود عدم

192

مديريت امنيت اطالعاتمديريت امنيت اطالعات بخشي از مديريت اطالعات است كه وظيفه تعيين اهداف امنيت و بررسي

همچنين مديريت .موانع سر راه رسيدن به اين اهداف و ارائه راهكارهاي الزم را بر عهده داردكرد سيستم امنيت سازمان را بر عهده داشته و در نهايت بايد امنيت وظيفه پياده سازي و كنترل عمل

. تالش كند تا سيستم را هميشه روزآمد نگه دارد

نرم افزاري، سخت افزاري، (هدف مديريت امنيت اطالعات در يك سازمان، حفظ سرمايه هاي رسي غيرمجاز اعم از دست( سازمان در مقابل هر گونه تهديد ) اطالعاتي و ارتباطي و نيروي انساني

است و براي ) به اطالعات، خطرات ناشي از محيط و سيستم و خطرات ايجاد شده از سوي كاربرانسيستم مديريت امنيت اطالعات راهكاري . رسيدن به اين هدف نياز به يك برنامه منسجم دارد

.و اين همان نياز تشكل هاي صنفي است هدف مي باشد براي رسيدن به اين ساختار يك تشكل صنفي : 2-4-3

وجود توجه به مطالبي كه در موضوع امنيت اطالعات مكتوب شد و همچين مسئله مهم عدمبا و توجه به ساختار كلي يك تشكل در تشكل هاي صنفي معلمان ايران مديريتسيستم اطالعات

.را مشاهده مي كنيم EMISصنفي در حال حاضر به روشني جاي خالي

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

193

فصل سوم

راه حل مسئله : 3-1

در اولين بخش از فصل سوم به بررسي راه حل مسائلي كه در دو فصل گذشته به طور مشروح مورد توجه و سيستم مديريت تقرار يك ابتدا به راه حل و راه كاري كه اس. تدبر و سوال قرار گرفت خواهيم پرداخت

پس از آن در . صي از دشوراي ها داشت، مي پردازيمبراي نجات از مسائل و خال آموزش محور اطالعاتي .در حل مسائل پرداخته خواهد شد جزيه و تحليل و طراحي سيستمتقسمت دوم اين بخش به مطالعه فوايد

آموزش محور مديريت يك سيستم اطالعاتي: 3-1-1

ساني به مردم ش و اطالع ربراي آموز) Mass Media(در دنياي ارتباطات و در نقش رسانه هاي همگاني ،متأسفانه اين گونه وسايل براي مردم. اشاره كرد.. .ماهواره و ،مي توان به روزنامه، راديو و تلويزيون، كامپيوتر

از نظر آموزشي و يا به عنوان سخت افزاري يك سرگرمي در نظر گرفته مي شوند و در زندگي اكثريت مردم .نسبتاً كم اهميت قلمداد مي شوندديريتي و آموزشي، براي حضور در يك سيستم اطالعاتي م

ها استفاده وسايل ارتباطي كه ما براي سرگرمي و تفريح از آن .اين ديدگاهي بس گمراه كننده و اشتباه است ما تأثير فراوان و شدن تجربهبا در و در نهايت ديدن و آموزش يافتن و حتي آموزش دادن مي كنيم در آموزش

ما به شيوه هاي خاصي زندگي آموزشي اين امر تنها به اين علت نيست كه آنها بر نگرش هاي .رندبسزايي داي از فعاليت هاي بسيار وي كه آنها وسيله دسترسي به اطالعاتي هستند بلكه از آن رو ،تأثير مي گذارند

.بستگي دارد »دسترسي به اطالعات«مسئله اجتماعي ما به

مكرر مورد استفاده قسمتن خصوص ارائه تعريف براي برخي از واژه هاكه در اين پيش از ورود بحث در اي

:قرار خواهند گرفت مفيد خواهد بود

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

194

.هرگونه ابزار يا اختراعي كه توانايي هاي جسمي يا فكري انسان را تشديد يا تقويت كند: ناوريف

ييتوزيع نمادها اشتراك در نمادها و ،ط كردنبراي ضب ،براي اطالع دادن) نه الزاماً ماشيني(يك فناوري : رسانه ،انواع طراحي ،كه معموالً محدود به حواسي خاص و همواره با نوعي شكل گيري اطالعات است نظير چاپ

.تلويزيون و مانند آن ،ضبط صوت

.فناوري آموزشي است ،هر نوع رسانه اي كه براي مقاصد آموزشي به كار گرفته مي شود: فناوري آموزشي

ارتباط عبارت است از فرايند انتقال پيام از فرستنده به گيرنده مشروط بر آنكه محتواي مورد انتقال از : رتباطابه عبارت ديگر مشابهات معني در ذهن گيرنده ي پيام همانند .سوي فرستنده به گيرنده منتقل شود و بالعكس

بلكه مي تواند ،به وسيله نوشته و صحبت برقرار شود فرايند ارتباط نه تنها .معني مورد نظر فرستنده ي پيام باشد .تئاتر و ساير رسانه هاي آموزشي نيز در رفتارهاي انساني نيز انجام گيرد ،هنرهاي تصويري ،موسيقي ،با اشاره

پيام مورد نظر ما معموالً به شكل مدركي مكتوب يا به .اطالعات را مي توان نوعي پيام به شمار آورد: اطالعاتاز يك فرستنده ارسال شده و با ،اطالعات نيز مشابه تمام پيام ها. ت ارتباطي شنيداري يا ديداري مي باشدصور

،دريافت اطالعات به اين معنا است كه درك و ادراك گيرنده نسبت به مسايل .يك گيرنده دريافت مي شود .رفتارها و تصميم گيري هاي او تغيير كند ،داوري ها

ليكن قواعد استقراء و استنتاج بر آن مرتبط نيست و با توجه .جزاي مرتبط و معني دار استاطالعات حاوي ا تعابير و مفاهيم متفاوتي داشته باشد و اين ،به اين موضوع اطالعات ممكن است بسته به مقتضيات مبدا و مقصدتنتاج منطقي براي اين مفاهيم استقراء و اس ،امر مستلزم استخراج باشد و براي اين منظور بهره گيري از قواعد

طبق تعريف به چنين سطحي از اطالعات و آگاهي دانش گفته .پديده ها ضروري استبا اين تعريف بايد بگوييم تنها گيرنده پيام مي تواند مشخص كند كه دريافتي هاي وي در واقع .مي شود

.اطالعات بوده و او را تحت تأثير قرار داده است

از سوي دريافت كننده ،ماهيت اطالعات انتقالي به گيرنده بيش از آن كه به فرستنده مربوط باشدبه اين ترتيب و سازگاري ،كامل بودنو جامعيت ،صحتو درستيمي توان گفت كه ،بنابراين .آن تعيين مي شود

.از جمله مهم ترين ويژگي هر گونه اطالعاتي محسوب مي شود هنگام بودنه ب

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

195

منبع اطالعاتي عبارت است از بسته اي كه اطالعات مربوط به موضوع و يا موضوع هاي :منابع اطالعاتيگر چه .مشخصي را بدون توجه به مفهوم و ماهيت آن مستقيم و يا غير مستقيم در دسترس گيرنده قرار مي دهد

يك نوع تقسيم ،ممكن است منابع اطالعاتي تقسيم بندي هاي گوناگوني از ديدگاه هاي مختلف داشته باشند :بندي قالبي منابع مستند به شرح ذيل است

.نشريات در اشكال مختلف و كتاب ،مقاله ،منابع مكتوب كه عبارتند از يادداشت )الف .منابع شنيداري كه عبارتند از صفحات مغناطيسي، نوار كاست صدا و انواع ديسكت ها )ب .ويديو و انيميشن ،شنيداري كه عبارتند از فيلم –منابع ديداري )ج .عكس و اساليد ،پوستر ،داراي مستند تركيبي كه عبارتند از ميكرو فيلم )د

،مديريتي ،فن آوري ،برآوردن نيازهاي اطالعاتي در حوزه هاي مختلف اعم از علمي :نظام هاي اطالع رسانييكپارچه اطالعاتي و اطالع رساني مستلزم فعاليت واحدهاي سازمان يافته در قالب نظام .. .اجتماعي و ،فرهنگي

:ني به چهار دسته تقسيم مي شوند نظام هاي اطالع رسا ،با توجه به حوزه هاي كاربردي وعملكردي .است

چنين نظام هايي به ارايه و رفع نياهاي اطالعاتي در : )بين المللي ( الع رساني فراگير نظام اط

عملكردي موضوعي در سطح فراملي حوزه هاي مختلف كاربردي مبادرت ورزيده و از .برخوردار است

معيارها و شاخص هاي موضوعي و محتوايي ،با توجه به ويژگي ها: نظام اطالع رساني ملي

،فرهنگي و اجتماعي ،در تشخيص و رفع نيازهاي اطالعاتي در هر يك از نظام هاي سياسيستند و مي تواند كاركردي متفاوت از نظام هايي مستقل ه ،اين گونه نظام ها از ديدگاه فرا ملي .ديگر نظام هاي مشابه داشته باشند

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

196

اين سطح از نظام هاي اطالع رساني داراي حد و مرز دقيق و : نظام اطالع رساني منطقه اي

را )از يك شهر تا چند استان( نيست و مي تواند يك منطقه جغرافيايي تعريف شده اي .دهد پوشش

ويژگي متمايز كننده چنين نظام هايي محدوديت موضوعي و : محلينظام اطالع رساني

از مشخصات ديگر چنين نظامي جريان اطالعت و .جغرافيايي در ارايه اطالعات است .نيازمندي هاي اطالعاتي در حوزه هاي تخصصي است

نهادها و ،ركت هاش ،جهاني شدن اصطالحي است براي بيان تعامل فزاينده و پيچيده ميان افراد: جهاني شدن

،فناوري مالي ،جهاني شدن خود را در غالب رشد جريان تجارت .بازارها در وراي مرزهاي ملي استعمليات جهاني شركت هاي فراملي و افزايش شديد ارتباطات و ،افزايش نفوذ بازيگران جامعه مدني بين المللي

.نمايان مي كندمبادله اطالعات در وراي مرزها به ويژه از طريق اينترنت

جهاني شدن از نظر سارتين آلبرو عبارت است از فرايندهايي كه بر اساس آن تمام مردم جهان در يك جامعه : ني شدن را اين گونه تعريف مي كندامانوئل ريشستر نيز جها .واحد و فراگير به هم مي پيوندند

ه خاك دور افتاده و منزوي شكل گيري شبكه هايي كه طي آن اجتماعاتي كه پيش از اين در كر .بودند و در وابستگي متقابل و وحدت جهاني ادغام مي شوند را جهاني شدن مي گويند

.جهاني شدن را ظهور نوعي جامعه شبكه اي عنوان مي كند ،كاستلز با اشاره به عصر اطالعات

جهان ،ها د كه به واسطه آنجهاني شدن را فرآيندهايي تفسير مي كن ،فرهنگ سياست و ،اقتصاد: نظام جهاني او اين جامعه ) كاستلز( مانوئل و )باري( .به مكاني واحد و داراي ويژگي هاي يك نظام تبديل مي شود

،جامعه و فرهنگ را در بر مي گيرد ،پهنه اقتصاد ،شبكه اي را در ادامه حركت سرمايه داري )قزلسفلي( .مي كندمعرفي

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

197

رشد و پيشرفت فن آوري ارتباطات و گسترش هر چه بيشتر روابط بين : تجهاني شدن ارتباطات و اطالعاات زمينه مساعدي را فراهم آورده است كه در طدر واقع توسعه ارتبا .زمينه ساز جهاني شدن بوده است ،المللي

نوان بلكه از آن به ع ،ارتباطات را نمي توان عامل جهاني شدن ناميد .آن پديده هاي مختلف برد جهاني يابند .ابزار جهاني شدن دانست

بهره مندي پديده هاي مختلف از فناوري ارتباطات اين امكان را فراهم مي كند كه خود را در عرصه جهاني مهم ترين پيامد آن پيدايش و گسترش يك بازار جهاني براي تمامي .مطرح و يا حتي بر جهانيان تحميل كنند

در پايان قرن بيستم در حوزه ارتباطات و اطالعات تحوالت اساسي به انقالب سوم فناوري .ابعاد زندگي استكميت و كيفيت اطالعات قابل ،فناوري اطالعات شامل شبكه هاي اطالعاتي كامپيوتر .همراه آورده است

فناوري ماهواره اي موجب .دسترسي در سطح جهان را به شيوه اي انقالبي و بي سابقه دگرگون ساخته استدر نتيجه اين تحوالت فاصله مكاني و جغرافيايي .هاي الكترونيكي در سطح جهاني شده است ظهور رسانه

.معناي خود را از دست مي دهد و حوزه مشتركي در سطح جهان پديدار مي شود

گوني فرهنگي و سنت زدايي از فرهنگ ها را به برخي بر اين باورند كه جهاني شدن هم: جهاني شدن فرهنگ

در پي آن .و فرآيندي است كه خصوصيات فرهنگي را به نظم فرهنگي جهان گستر تبديل مي كندهمراه دارد ولي برخي با انتقاد از اين نظريه معتقدند با وجود .فرهنگ هاي محلي يا محو مي شوند يا از نو ابداع مي شوند

ر نمي رسد كه در به نظ ،همگون شدن فرهنگ يكي از سرفصل هاي داغ است ،اين كه در بحث جهاني شدنسرعت جهاني شدن جريان ها كه به شدت مديون توسعه ،يك مرحله يك دنياي همگن فرهنگي به وجود آيد

فرهنگ ها را كه از ساختارهاي معني دار ،نمي تواند با همان شتاب ،فناوري و شبكه اي شدن جهان است .دچار تحول كند ،برخوردارند

روندي ،در فرآيند جهاني شدن ارتباطات :شدن آموزش و فرهنگ نقش اطالعات و ارتباطات در جهانيبسيار وسيع تر از ديگر پديده ها دارد به خصوص در دو دهه اخير و با گسترش علوم كامپيوتري و ماهواره اي

روز به روز دنيا را كوچكتر مي سازد تا جايي كه امروز به سوي دهكده جهاني پيش مي رويم و ديگر ،ارتباطاتاينترنت و شبكه هاي مشابه امكان تماس مستقيم ،ني جدا از هم معني ندارد، از طريق ارتباطات ماهواره ايجها

.فرايند جهاني شدن فرهنگي و اجتماعي را نيز به دنبال دارد ،در هر نقطه از جهان ميسر است و همين ارتباط

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

198

شكل گيري مي باشد كه ارزش هاي در حال ،يعني نوعي زبان مشترك كه در درجه اول يك زبان فني است جهان به سوي يك نوع فرهنگ و يا ،با گسترش ارتباطات. اجتماعي و هنجارهاي خاص خود را به همراه دارد

ي مربوط به دبه عبارتي ديگر جهاني شدن فرهنگ تا اندازه زيا .حداقل يك نوع زبان حركت داده مي شودون رسانه هاي گروهي و ارايه برنامه هاي متنوع تلويزيوني از توسعه روز افز ،پيشرفت فناوري ارتباطي است

سويه اينترنت به زبان گسترش چشمگير استفاده از رايانه هاي شخصي تا آموزش يك ،طريق ماهواره هاكتاب و نشريات توسط شبكه هاي جهاني ،موسيقي ،امكان دريافت فيلم ،رواج برنامه هاي نرم افزاري ،انگليسي

.و همه به افزايش تشابهات فرهنگي كمك كرده اند اطالعات همه

كاركرد منتقل كننده فرهنگ

بدين وسيله .ارزش ها و هنجارها از يك نسل به نسل ديگر است ،از كاركردهاي رسانه ها انتقال اطالعات رسانه ها به يگانگي و انسجام اجتماعي و گسترش آن كمك مي كنند و اساس تجربيات مشترك را توسعه

رسانه ها همچنين به يكپارچه كردن افراد يا جامعه كمك مي رسانند و به جامعه پذيري آنها پس از .مي دهندالزارسفلد و مرتون معتقدند كه رسانه ها با .آموزش رسمي و سال هاي قبل از آن نقش مهمي بازي مي كنند

ي يا احساس بي ريشگي در او ايفاي چنين نقشي و با شناساندن فرد به جامعه به كاهش احساس بيگانگ .مساعدت مي كنند

انفجار ارزش ها

فنون و ايجاد امكانات ارتباطي سريع و آسان بعد زمان و مكان را در هم شكسته و امكان تالقي ،توسعه علوم اين وظيفه آموزشي وسايل ارتباط جمعي است تا ارزش هاي مهم ملي و قومي .ارزش ها را فراهم آورده است

با توجه به مشكالت و مسايل جديدي كه در اثر پيشرفت هاي .ر مقابل ارزش هاي وارداتي مقاوم سازدرا دفعاليت هاي آموزشي حساسيت و اهميت بيش تري پيدا ،اخير در زمينه وسايل ارتباط جمعي پديد آمده است

بدين ترتيب فناوري . ماندعقب ن ،بايد خود را با اين پيشرفت ها همگام كنند تا از اين حركت سريع كرده و .آموزشي ايجاد شده و در خدمت آموزش در آمده است

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

199

متخصصين داليل گوناگوني براي استفاده از فناوري آموزشي و توجه به استفاده از وسايل مختلف بيان :زير ذكر شده استداليل استفاده از مواد و وسايل آموزشي تحت دو عنوان به شرح .داشته اند

الت و مشكالت آموزشيمعض -1

مشكالت و مسائل ناشي از پيشرفت جوامع ،يكي از داليل استفاده از مواد و وسايل آموزشي همانگونه كه اشاره شد مسائلي چون انفجار جمعيت و در .و بروز نيازهاي جديد مي باشد

نيز نتيجه ازدياد جمعيت واحب التعليم كه خود مستلزم تدارك امكانات مالي و انساني وانفجار دانش وارزش ها و همچنين مشكالت خاصي كه بعضي از ،تجهيزات زيادتري است

همانند كمبود بودجه و امكانات كافي جهت تخصيص به آموزش ،كشورها با آن مواجه هستندهمه و همه استفاده از مواد و وسايلي را كه بتواند تعداد بيشتري از مخاطبان را با ،و پرورش

.امري ضروري و گريز ناپذير ساخته است ،بخشي بيشتري آموزش دهدكيفيت و اثر

نقش حواس در يادگيري -2

دومين دسته از داليل استفاده از مواد و وسايل آموزشي نقشي است كه حواس مختلف در ر يادگيري نقش واحدي ند كه حواس مختلف دنتايج تحقيقات نشان داده ا .گيري دارندياد

اين يافته ها مشخص مي كنند كه .ي زير اين تفاوت را به خوبي نشان مي دهئديافته ها .ندارنددرصد 13 ،از طريق كاربرد حس بيناييي درصد يادگير 75 در انسان هاي معمولي حدوداً

،درصد يادگيري از طريق كاربرد حس المسه 6 ،يادگيري از طريق كاربرد حس شنوايي درصد يادگيري از طريق كاربرد 3بويايي و درصد يادگيري از طريق كاربرد حس 3

.حس چشايي صورت مي گيرد

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

200

از طريق كاربرد حس بينايي و مجموعاً) درصد 75( مالحظه مي شود كه قسمت اعظم يادگيري انسان درصد را 87درصد از طريق كاربرد حس المسه و بويايي و چشايي صورت مي گيرد كه روي هم 12

درصد حس شنوايي تأكيد فراوان 13ا وجود اين در بسياري از موارد معلمان بر كاربرد ب .تشكيل مي دهدزير را در حالي كه نتايج تحقيقات و پژوهش هايي كه در زمينه گوش دادن به عمل آمده است اطالعات ،دارند

:در اختيار ما قرار مي دهد

در وقت آنها صد در 90درصد از وقت فراگيران در مدارس ابتدايي و 60حدود - .مدارس متوسطه و دانشگاه ها صرف گوش دادن مي شود

مخاطبان تنها قسمت ناچيزي از آنچه را شنيده اند قادرند به خاطر بسپارند - 50حتي اشخاص بالغ نيز به طور متوسط قادر به حفظ كردن ) 31تا 51حدود (

يزان اين محفوظات به حدود دو ماه بعد م .درصد از شنيده ها در ذهن خود هستندهمان طور كه مالحظه مي شود با وجود صرف وقت .نصف نيز كاهش خواهد يافت

در حالي كه .ميزان يادگيري بسيار ناچيز است ،نسبتاً زياد در كاربرد حس شنواييبرنامه ريزي حساب شده و منطقي در كاربرد حواس مختلف از جمله بينايي مي تواند

.ي داشته استنتايج مفيدتري را در پ

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

201

فرايندهاي يادگيري در افراد

:ط به هم وجود دارد كه عبارتند ازمرحله مرتب 4در فرايندهاي يادگيري

) عالقه و غيره ،اشتياق ،انگيزش( نياز به يادگيري

از طريق اشتباهات يادگيري ،عمل ،تجربه ،آزمايش ،انجام دادن

)خوب بودن آن و غيره ،م يافتهاطالع از صحت يا سقم عمل انجا( بازخورد

احساس مالكيت ،برآورد و بررسي ،تجربه يادگيري و درك بازخورد ،درك واستنباط( جذب ) نسبت به آنچه ياد گرفته شده است

:صه اين روش ها را توضيح مي دهيمدر اينجا به طور خال

زيرا .ويدئوي تعاملي بسيار جذاب استمثل ،استفاده از سيستم هاي يادگيري مبتني بر كامپيوتر: احساس نيازگرافيك ها و صداهاي جالب انگيزه فعاليت و كار را چند ،اين سيستم ها با فراهم آوردن تصاوير رنگي و زيبا

به عبارت ديگر يادگيرندگان از .برابر مي كنند و به صورت تعاملي در هر لحظه بازخورد الزم را ارائه مي دهنددر اغلب منابع يادگيري مبتني بر كامپيوتر مرحله ي ،از اين رو .يادگيري لذت مي برند كار با اين نوع منابع

.احساس نياز يكي از مراحل اصلي فرايندهاي يادگيري است

.شكل اساساً يادگيري از طريق انجام دادن است يادگيري مبتني بر رسانه هاي نوين از هر نوع و: نانجام داد مبتني بر رسانه ها نوين فراهم آوردن فرصت هاي تصميم گيري و انتخاب براي اساس تمام منابع آموزشي

اكثر منابع ،به عالوه .يادگيرندگان و ارائه اطالعات و داده هاي الزم به منظور تعبير و تفسير اين اطالعات است .يادگيري مبتني بر رسانه هاي جديد در آرامش شخصي نسبي مورد استفاده قرار مي گيرند

،اينجا چنان چه شخصي در هنگام كار با كامپيوتر دچار خطا شود و به سئواالتي كه كامپيوتر مطرح مي كند درده يادگيري مبتني بر كامپيوتر استفادر واقع اگر يادگيرندگان كه از بسته هاي .زياد مهم نيست ،پاسخ غلط دهد

.اين بسته ها به آنها پاسخ مي دهند ،ي وارد كنندمي كنند به عمد گزينه غلط را انتخاب كنند يا اطالعات نادرست .با ارتكاب اشتباه هاي بدون خطر انجام مي گيرد،بنابراين يادگيري از طريق انجام دادن

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

202

هيچ معلم يا آموزش دهنده اي در كنار يادگيرنده وجود ندارد كه اين خطاها را رد و با يادگيرنده در مورد بلكه خود يادگيرنده به تنهايي به مسايل و عملكرد خود از طريق كامپيوتر پاسخ درست و سنجيده بحث كند

.پي مي برد

احتماالً اين حلقه قوي ترين حلقه در زنجيره يادگيري مبتني بر كامپيوتر است و بازخورد عملي است : بازخورد

در ) ...دادن برنامه و ،ب گزينهانتخا ،مثل وارد كردن اطالعات(عد از انجام آن دريافت مي كنند كه يادگيرندگان بيا روي (ادگيري روي صفحه نمايان مي شود در اين فرايند پاسخ هاي بسته ي .عمل يك بازخورد فوري است

اين روش به هيچ وجه با موقعيت هاي آموزشي سنتي قابل ) گردد يا از بلندگوها پخش مي شود كاغذ چاپ مي ،كه مي دانند به طور دقيق چه نوع بازخوردي به دست خواهند آورد بنابر اين يادگيرندگان با آن .مقايسه نيست

.ولي باز هم بازخورد الزم را درباره عملكرد خود دريافت مي كنند

مسئله مرتبط با بسته هاي يادگيري مبتني بر وسايل ارتباطي نوين و به خصوص كامپيوتر اين است كه : بجذ

به سبب آنكه در بسته هاي يادگيري ،با وجود اين .سترسي داشته باشنديادگيرندگان هميشه نمي توانند به آنها داغلب مي توانند هر جا كه ،مبتني بر كامپيوتر يادگيرندگان بر سرعت مطالعه و پيشروي خود كنترل زيادي دارند

آن و قسمت هاي مختلف بسته را ،بخواهند با سرعت بيش تري مطالعه كند و جلو بروند يا كندتر حركت كنند .قدر تكرار كنند تا كامالً برايشان درك و جذب شود

نقش رسانه در آموزش هاي فرهنگي

از .ارتباطات انساني به هيچ وجه منحصر به ارتباط چهره به چهره انسان ها نيست ،بر خالف تصور اكثر افرادر آمده و دو مسأله دويست سال پيش تاكنون هنر ارتباط جمعي به صورت يك واقعيت غالب جامعه كنوني د

اول اين كه توانايي بشر در خالقيت كه منتهي به پيشرفقت هايي .عمده رشد ارتباطات را به جلو انداخته استراديو و تلويزيون و كامپيوتر شده و ديگري سرعت فعاليت ها كه باعث ،عكاسي ،ارتباطات راه دور ،در چاپ

طوري كه اخبار از شكل محلي در آمده و جنبه ملي و به ،تحول و انتشار و دريافت اطالعات شده است

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

203

فرهنگ جديدي را به وجود ،وسايل ارتباط جمعي با در دسترس قرار دادن برنامه ها .بين المللي پيدا كرده استكشورهاي پيشرفته صنعتي بر اثر فناوري اطالعات با القاي فرهنگ خود بر بسياري از كشورهاي . مي آورند .گي جديد ايجاد كرده اند كه آن كشور را تحت تأثير قرار داده اندفرهن ،جهان سوم

معتقد است هر فرد فرهنگ خود را منعكس مي كند و به طور كامل توليد كننده ) Goodman( گودمن بنابراين فرهنگ به طور عمده آفريده هاي هنري يك ملت است كه هويت او را تشكيل .فرهنگش نيست

ها همان ميراثي است كه الگوي انديشه رفتار جهان بيني انتظارات و آينده نگري اين ملت را مي دهد اين فرايندپس مجموعه مشخصات معنوي فكري و احساسي كه شاخص يك ملت است به عنوان فرهنگ .تعيين مي كند

.آن ملت ناميده مي شود

عه است و به همين دليل هيچ اگر يك جامعه را به مثابه يك جسم در نظر بگيريم فرهنگ روح آن جام تاريخ نشان مي دهد كه جامعه در هر مرحله از رشد اقتصادي روحي دارد ،جامعه اي بدون فرهنگ وجود ندارد

.كه همان فرهنگ است

به نظر مارشال مك لوهان تأكيد روز افزون مشاركت در زمينه هاي مختلف از كالس گرفته تا ،بر اين اساس .تولد و رشد فرهنگ جديد است كه از رسانه ها منتج مي شود همگي نشانه ،سياست

نتيجه گيري

كه مرزهاي ملي را در ) Revolution information and comuunication( با انقالب اطالعات و ارتباطات نورديده و تحوالت شگرفي را در عرضه جهاني شدن خلق كرده است و حجم باالي اطالعات و دانش هاي

جاي هيچ گونه ترديدي در ،به راحتي از طريق شبكه هاي اطالعاتي در دسترس همگان قرار مي گيرد ديگر تازهشكل گيري دهكده جهاني وجود ندارد در اين كه فناوري جديد اطالعاتي و ارتباطي عامل قوي براي تغيير و

.شكي نيست ،دگرگوني محسوب مي شود

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

204

يد به انسان معاصر كمك كند تا با استفاده از آخرين پديده هاي علمي اين فناوري مي تواند همچون ابزاري مف نادرست و يا با سوء ،زندگي دلخواه و آرماني و پربار و پر تالشي داشته باشد ضمن اين كه اگر اين ابزار غلط

.مي تواند به صورت نيرويي ويران كننده و مصيب بار عمل نمايد ،نيت به كار گرفته شود

.باشند.. .راهنمايي كننده و كمك كننده يادآوري و ،اطالع دهنده ،تقويت كننده ،ي توانند بر انگيزندهرسانه ها م ؛ شالوده ؤثرتر و يادگيري را فوري تر سازدانفرادي تر و م ،فناوري مي تواند آموزش را مولدتر ،بر اين اساس

.علمي تري به كار تعليم دهد و دسترسي به آموزش را برابرتر كند

آموزش هاي مبتني بر فناوري نوين، با تغييرات اساسي كه در مفاهيم آموزش سنتي ايجاد كرده توانسته است بسياري از كاستي ها و ناكارآمدي هاي سيستم هاي سنتي آموزش را رفع كند و تغييرات بنيادي و اساسي را در

.آموزش به وجود آورد

ه را حذف زمان و مكان و محدوديت هاي منابع آموزشي از بر اين اساس مي توان محور تغييرات ايجاد شد .روش ها و رويكردها در امر آموزش شده است ،اين امر سبب تغيير تكنيك ها .سيستم هاي سنتي عنوان كرد

،با استفاده از دنياي مجازي در آموزش .فناوري اطالعات امكانات زيادي را در اختيار افراد قرار داده و مي دهدبهره گيري از چنين نظام هايي كه از امكانات .به روش هاي نوين و كارآمدي از آموزش دست يافت مي توان

مي تواند سبب افزايش بهره وري در سيستم هاي آموزشي انعطاف پذير در زمان ،جهان مجازي استفاده مي كنند .و مكان و بسياري ديگر از مسايل در جوامع شوند

محمدي دكتر عبدالرضا شاه: مؤلف

دانشگاه آزاد 84وبالگ دانشجويان كارشناسي ارشد رشته مديريت فرهنگي ورودي با كمي دخل و تصرف و اضافات برگرفته از http://farhangi84.blogfa.com/post-69.aspx اسالمي واحد علوم و تحقيقات

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

205

جزيه و تحليل و طراحي سيستم ت: 3-1-2

هـاي تـوان سيسـتمي وسيله آن مـي ه ب شود كه و تحليل و طراحي سيستم يك ابزار مديريتي محسوب مي جزيهتاز جملـه راه » تجزيـه و تحليـل و طراحـي سيسـتم «. ددا كسب و كاري مختلف را ايجاد كرده، بهبود يـا تغييـر

اي بـر . اي صنفي كاربرد فراوان داردكارهايي است كه براي حل مسائل آموزشي و به خصوص فعاليت تشكل هنظر در تجزيه و تحليل و طراحي سيستم آموزشـي و صـنفي بـا مفاهيم مورد شدن بيشتر و بهتر موضوع روشن

است كه با استفاده از ابـزار تجزيـه و اميد . رويكردي سيستمي و از پايه در اين بخش مورد بحث قرار مي گيردكـاركرد تعـاملي و نيز تشكل هاي صنفي سراسر كشور شاهد تحليل سيستم در سازمان هاي آموزشي و مدني و

.توسعه محور نهادهاي گوناگون سازنده اجتماع باشيم

هاي مختلف سيستم، ضمن شناخت جنبه توان مي تجزيه و تحليل و طراحي سيستم ابزار از با استفاده اقدام به اصالح، بهبود، طراحي يا بازطراحي و ارتباط اجزاي آن با يكديگر، چگونگي كاركرد و نحوه تعامل

ر تغييرها از ابزارهاي اساسي مديريتي د در واقع تجزيه و تحليل سيستم. كسب و كاري نمود هاي سيستم .گردد ها در راستاي بهبود عملكرد آنها محسوب مي سازمان

همترين مفاهيم مديريت و كوتاه بر م شامل سه بخش اصلي است؛ بخش اول مروري بسيار سمتقمطالب اين اختصاص به شناخت مباني سيستم و معرفي بخش دوم نيز. است سازمان و رويكرد سيستمي به مديريت

.به معرفي مباني تفكر سيستمي اختصاص يافته است نيزبخش سوم و آخر و مفاهيم اصلي آن دارد

سازمان و مديريت : بخش اول

:مقدمه

رو الزم اسـت ايـن از .دگير شكل مي ها هاي كسب و كاري در فضاي سازمان حي سيستمتجزيه و تحليل و طرا .مباشي نگاهي گذرا بر مفاهيم اساسي سازمان و مديريت داشته

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

206

سازمان : 1-1

تعريف: 1-1-1

كه نيازهـاي انسـاني وسيله خلق ارزش« براي مثال جونز سازمان را .تتعاريف مختلفي از سازمان ارائه شده اسكـر سـازمان را يـا درا و» دكنـ تعريـف مـي انداز جمعي است، ها و چشم نمايد و شامل دانش، ارزش را ارضا مي

ـ مي هاي تخصصي در يك كار مشترك سازي دانش يكپارچه از موجـود تـرين تعـاريف ز جـامع ا امـا يكـي . دداناست كـه پديده اجتماعي هدفمند سازمان يك«بنابر تعريف وي .تسازمان از سوي ريچارد دفت ارائه شده اس

شـود عاريف فوق مشخص ميبراساس ت .»تاس هاي مشخصي مرز شده و داراي دهي آگاهانه سازمان صورته ب :ها كه همه سازمان

داراي هدف هستند؛

اند؛ به خلق ارزش براي رفع نيازهاي بشر مشغول

يك پديده اجتماعي هستند؛

اند؛ دهي شده آگاهانه سازمان

داراي دانش تخصصي هستند؛

ها و فرهنگ خاص خود را دارند؛ ارزش

.و در نهايت مرز مشخصي دارند

طـول تـاريخ آنهـا در . دنيسـتن ها متعلق به زمان ما سازمان. ها حفظ، بقا و رشد است ازماناهداف بنيادي همه س .دهند را شكل مي ها شالوده اساسي جوامع سازمان. دهاي زمان حاضر نيز هستن وجود داشته و مهمترين پديده

مبادالت تجاري جهـان را دولتي يا خصوصي بخش بسيار بزرگي از يها هاي اقتصادي در قالب شركت سازمان بين المللي قواعـد بـازي هاي سياسي هاي سياسي كشورهاي مختلف جهان و يا سازمان سازمان .دهند انجام مي

هاي اجتماعي را در دنيا فعاليت هاي غير انتفاعي و غير دولتي بخش اعظم سازمان .دهند در سياست را شكل مياختيار دارند و با تغييـر شـكل آنهـا، در دسترس كره زمين را تحتها بخش اعظم منابع سازمان .دهند انجام مي

.نمايند مي )خدمات/كاالها( اقدام به خلق ارزش

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

207

ترين و مهمترين آنها رويكرد قوي يكي از .دارد رويكردهاي مختلفي در مطالعه سازمان و مديريت وجودشود كه براي دستيابي ز در نظر گرفته ميمثابه يك سيستم با در اين رويكرد سازمان به .هاي باز است سيستم

نفعان خود محيط گرفته و با تغيير و تبديل آنها به ايجاد و خلق ارزش براي ذي به اهداف خود، منابع را از .پردازد مي

سازمان كار و مدل كسب و: 1-1-2

ر،طرح كسب و كايا به عبارتي مدل كسب و كار .گيرد هر سازماني براساس يك مدل كسب و كاري شكل ميايجاد (Profit) و سود (Revenue) درآمد (Business) يك كسب و كار مكانيزمي است كه از طريق آن

مشتريانش است كه كت براي خدمت بهريزي شر در واقع، مدل كسب و كار نشان دهنده نحوه برنامه .كند مي كار خدماتي و هاي كسب و ترين حالت به مدل هاي كسب و كار در كلي مدل .باشد شامل استراتژي و اجرا مي

.شوند هاي كسب و كار توليدي تقسيم بندي مي مدل

سيستم . كارهاي آموزشي توليد دانش مند مي كنندو كار آموزشي و مدني از چه مدلي تبعيت مي كند؟ كسب . آموزشي توليد دانش مي نمايد و در مدل سازي از قواعد مدل هاي كسب و كار توليدي پيروي مي نمايد

:دهد كه سازمان نشان مي كار مدل يا طرح كسب و هر صورتدر

كند؛ چگونه مشتريانش را انتخاب مي

سازد؛ را از بقيه متمايز مي خود را تعريف كرده و آن خدمت / محصول يشنهاداتچگونه پ

كند؛ چگونه براي مشتريانش مطلوبيت ايجاد مي

كند؛ چگونه مشتريان را بدست آورده و حفظ مي

توزيع استراتژي ارتباطي يا ترفيعي و استراتژي شود؛ چگونه وارد بازار مي

كند؛ م شوند تعرف ميچگونه وظايفي را كه بايد انجا

كند؛ بندي مي منابع خود را چگونه صورت

.آورد چگونه سود بدست مي

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

208

سازمان تئوري و طراحي: 1-1-3

و بهترين طرح سازماني چه طرحي است؟ گويي به سواالتي مانند پي پاسخ دانش تئوري و طراحي سازمان درچگونه مي توان يك سيستم آموزشي كيفي ؟اندازي نمود و راه بخش طراحي توان يك سازمان اثر چگونه مي

سب و منا داشت و توليدات نيروي انساني سازمان آموزشي ، توليداتي خالق، پرسشگر، طراح، متفكر، جوينده براي الگوهاي توسعه اي چشم انداز آرماني كشور باشند؟

ي گوناگون آموزشي و پرورشي و نيز آموزش عالي كشور و ها در زمان حاضر، كه سازماناين سواالت پاسخ :يابد افزون مي هستند، اهميتي روز هاي فزاينده زير شاهد چالش صنفي، همچنين نهادهاي مدني و تشكل هاي

رقابت جهاني؛

تالطم سازماني؛

آموزش الترونيكي و مجازي تجارت و كسب و كار الكترونيكي؛

EMISو سيستم هاي مديريت اطالعات آموزشي مديريت اطالعات و دانش؛

توليد نيروي انساني متنوع و كارآمد و صادرات نيروي انساني ؛آموزشسيستم هاي تنوع

اخالق و مسئوليت اجتماعي؛

هـا در ان تحـت تـاثير تركيـب ايـن بخـش سـازم طرح .كند مي تقسيم پنج بخش مينتزبرگ هر سازمان را به .سازمان است

.ها است ها به بازداده دهد كه همان تبديل داده سازمان را انجام مي كار اصلي : (Technical Core) هسته فني

.كند هسته فني نوآوري كرده و به سازمان در تغيير و انطباق كمك مي براي : (Technical Support) نيستاد ف

.مسئول حفظ منابع انساني و فيزيكي سازمان است (Administrative support) : ستاد اداري

.ليهاي ك مشي كننده مسير، استراتژي، اهداف و خط مسئول و تعيين : (Top Management) مديريت ارشد

.هاي سازماني مسئول اجرا و هماهنگي در سطح واحد : (Middle Management) مديريت مياني

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

209

هـا و ساختاري به ويژگي ابعاد .توجه داشت در طراحي سازمان هم بايد به ابعاد ساختاري و هم ابعاد محتواييابعاد محتوايي به زمينه اما .شود مي مربوط هاي دروني سازمان مانند درجه تمركز، رسميت و پيچيدگي مشخصه

.دده داشته و آنها را شكل مي شود و بر ابعاد ساختار نفوذ و بستر طراحي سازمان مربوط مي

شـان، نيازمنـد آنها بـراي دسـتيابي بـه اهـداف ها و هدايت اثربخش زمانسازي استفاده از منابع در سا براي بهينه .شـود تـرين زيـر سيسـتم محسـوب مـي سازمان، مهم زيرسيستم مديريت در هر .كار مديريت هستيم و ساز

.خواهيم داشت در ادامه نگاهي كوتاه به مهمترين مفاهيم مديريت

مديريت: 1-2

.شود محسوب مي مديريت مهمترين جزء سازمان .سازد ريت ميها ما را متوجه اهميت مدي اهميت سازمان

دستيابي به اهداف تعيين مديريت مسئول تعيين اهداف و مسير آينده سازمان و هدايت آن در اين مسير براي .شده اش مي باشد

رشد و توسعه بسيار سريع فناوري سازي اقتصادي و گسترش جهاني شدن، به ويژه، امروزه كه شاهد آزاد هاي ارزش و همچنين بازارهاي الكترونيكي اي و شبكه اقتصاد شبكه گيري شكل و(ICT) اطالعاتي و ارتباطي

گان و افزايش فشارهاي رقابتي كننده زني مشتري، يكپارچگي با تامين چانه كه خود موجب افزايش قدرتكار هاي كسب و براساس مدلاندازي كسب و كارهاي الكترونيكي زمينه را براي ايجاد و راه مي شوند و

ها براي حفظ سازمان عنوان مهمترين توانمنديه هستيم، نقش توانمندي مديريتي ب د،سازن الكترونيكي فراهم مي .شود مشخص ميمجموعه بقا، توسعه و رشد بيش از پيش

است كه از لكنتر گيري، سازماندهي، رهبري و ريزي و تصميم برنامه، مديريت شامل يكسري از وظايفصورت ه براي دستيابي به اهداف سازمان بي، انساني، مالي، فيزيكي و اطالعاتن يعني نيروي ابع سازمامن

.كند استفاده مي بخش كارآمد و اثر

با تخصيص و استفاده از منابع ف مورد نظر سيستم اهداج يا همان در واقع مديريت يعني دستيابي به نتاي .ريزي، سازماندهي، هدايت و كنترل برنامه هاي سازماني از طريق فرايند

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

210

و طريق ديگران به انجـام برسـاند ها بايد قادر باشد كارها را از مديريت براي هدايت و راهبري سازمانيند دستيبابي بـه در فرا ارتباط هريك از وظايف مديريتي .كار نيازمند انجام وظايف فوق است براي اين

.و مدني اهميت ويژه اي مي يابد و به طور خاص در سازمان هاي آموزشي اهداف سازمان

نشان گذشته استنباط مي شد، آنچه در صورت خطي ماننده ها را ب وظايف مديريت جدا از هم نبوده و نبايد آن .شود مي يكديگر انجام باتويي در در ارتباط متقابل تودر جهان امروز وظايف مديريت .درك كرد و داد

طراحي سيستم در مديريت جايگاه تجزيه و تحليل و: 1-2-1

با تغييرات فضاي كسب و كار خود را همراه اند كه در عين حفظ تعادل سازمان، آن مديران سازمان موظف دستيابي به اين هدف ناچار به هماهنگي و سيستم سازماني بقاست و براي زيرا هدف اساسي هر .تغيير دهند

انطباق با محيط متغير، در بطن خود تغيير در سيستم را در هماهنگي و .است انطباق با محيط و شرايط محيطي نظر دومين هدف مهم هر سازمان زنده نيز اضافه كنيم، كه به اگر به هدف بقا، هدف رشد راد، گير برمي

وظيفه هدايت و .گردد تغيير و همراستايي به تغييرات محيطي دوچندان مي شود، لزوم پذيرش محسوب ميتجزيه و تحليل سيستمي نيز از ابزارهاي .سازماني نيز بر عهده مديريت سازمان است راهبري تغييرات .شود قدرتمند مديريت براي راهبري تغييرات سازماني محسوب مي تحليلي بسيار

طراحي سازمان، .طراحي سازمان است دهي يا هاي مديريتي سازمان ترين فعاليت ي از مهمترين و پيچيدهيكهاي سازمان در ها و برنامه براي اجراي استراتژي فرايند پوياي تقسيم كار و ايجاد هماهنگي بين منابع سازمان

.است راستاي دستيابي به اهداف سازمان

كار الزم است تا محيطي همراستا نمايند و براي اين معماري خود را با الزاماتطور مستمر ه ها بايد ب سازمانه پويايي است كه ب توانمندي سازمان در اين راستا توانمندي مهمترين .باشند هاي مختلفي داشته توانمندي

.شود بندي مستمر منابع خود براي دستيابي به مزيت رقابتي تعريف مي تركيب صورت توانايي سازمان در

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

211

هاي پويايي در سازمان در فرايند توانمندي بناهاي توسعه توانمندي سازمان در تحليل و نگاه سيستمي از زير وسيله اين ه ب .عنوان يك ابزار مفيد و موثر مورد استفاده قرار گيرده ب تواند مديريت، تجزيه و تحليل سيستم مي

دستيابي به هاي مورد استفاده براي ها و روش ت اهداف سازمان، راهتوان ضمن بازبيني و شناخ مي ابزار مديريتهاي دستيابي اهداف سازمان يا روش اين اهداف را در سازمان مورد بررسي قرار داده و تغييرات مناسب را در

ده از فرايند تجزيه و تحليل و طراحي سيستم با استفا در واقع مديريت از طريق .به اين اهداف به انجام رساندكارهاي مناسبي را و را شناخته و ساز و اجزاي ساختاري و محتوايي آن كند سازمان هاي علمي سعي مي روش

كند تا سازمان در اجراي اين فرايند كمك مي .سازي نمايد اهداف سازمان طراحي و پياده براي دستيابي بهسطوح باالي توانمندي در عمليات خود توجه كنيد كه دستيابي به. دتوانمندي الزم را كسب نماي عمليات خود

.مزيت رقابتي بسيار ارزشمند است يك

.ظرفيت حل مساله سازمان است از ديگر كاربردهاي بسيار مهم تجزيه و تحليل و طراحي سيستم، افزايش

گيري ها نيازمند تصميم كه رفع آن شوند طور مداوم با مسائل و مشكالت متعددي مواجه ميه ها ب سازمانايد توانايي خود در حل سازمان ب نيست اما پذير وقت امكان حل تمامي اين مشكالت هيچ .يتي استمدير

.تجزيه و تحليل سيستم، زيربناي چنين توانمندي است افزايش دهد، توانمندي دررا روز به روز مسائل مهم

هاي اطالعاتي تمدر توسعه سيس ترين كاربردهاي تجزيه و تحليل سيستم ترين و مهم شده يكي از شناختهتوجه به .انسان انجام مي دهد كند كه سيستم عصبي در بدن يك سيستم اطالعاتي همان كاري را مي .است

انسان زنده بدون حيات يك آيا . زدسا مي ها را در سازمان روشن گونه سيستم اين نكته اهميت بسيار زياد اينآيا حيات يك سيستم آموزش و پروش زنده و پويا بدون سيستم هاي سيستم عصبي امكان پذير است؟

اطالعاتي مديريت آموزشي امكان پذير است؟

امروزه شود كه نوع سيستم اطالعاتي خود يك فرايند تجزيه و تحليل و طراحي سيستم محسوب مي هر توسعهبوده و SDLC رويكرد ها نآترين يكي از معروف .رويكردهاي مختلفي براي آن توسعه داده شده است

.شود هاي اطالعاتي كامپيوتري محسوب مي از رويكردهاي توسعه سيستم گرا يكي ديگر رويكرد شي

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

212

مباني سيستم :بخش دوم

گر سيستم، تحليل هاي هر ترين مهارت يكي از مهم .هاي مختلفي است گري سيستم نيازمند مهارت تحليلمساله و تفكر هاي حل كه شامل مهارت درك سازمان و مديريت، مهارت مهارت مفهومي و تحليلي وي است

كند تا آغاز راه سعي ميسمت قهاي دوم و سوم اين بخش .سيستمي و توانايي درك سيستمي سازمان است .يستمي باشدشما براي كسب مهارت در تفكر س

سيستم تعريف: 2-1

. دكن خود حفظ مي سيستم يك پديده است كه موجوديت خود را از روابط متقابل بين اجزابه ين اجزاا. دهستن اي از اجزا و روابط ميان آنهاست كه در پي كسب هدف مشخصي سيستم مجموعه«

. »ددهن همراه محيط خود يك كل را تشكيل مي

.مسئول شخصيت كلي سيستم هستند ده و روابط متقابل اجزا آنهيچ سيستمي ايستا نبو .تتنهايي اس اجزا سيستمي به تر از درك ها بسيار مهم شناخت و درك اين روابط در تحليل سيستم

اجزا بدون ارتباط با يكديگر هرگز قادر دهنده كه مجموع توانند رفتارهايي از خود نشان ها مي سيستم .به آن نيستند

سيستم ايش هندسينم: 2-2

.شود اين عناصر نشان داده مي براي نمايش هندسي سيستم معموالً عناصر آن به همراه ارتباطات بين

بلكه .گيرند نمي رارق ندسي مورد نظر،هالبته در هيچ سيستم واقعي اجزا و عناصر سيستم با نظم باشند، منوط به جاي ممكن قرار داشته تواند از نظر مكاني در هر هريك از اجزا يا عناصر سيستم مي

.كه روابط حياتي بين عناصر همچنان باقي بماند اين

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

213

سيستم ها و عناصر مشخصه: 2-3

.سازد قابل تشخيص مي ها مشخص و هايي است كه آنرا از ساير سيستم هر سيستم داراي مشخصه .باشد برخوردار مي ها از اهميت فراواني يك از اين مشخصه ها نيز تحليل هر در زمان تحليل سيستم

هستند هاي ديگري ها خود سيستم عناصر سيستم .اجزاي سيستم هستندمنظور از عناصر سيستم همان عنصري از يك در واقع هنگامي كه بتوان .گيرند هاي سيستم اصلي قرار مي كه در زمره زير سيستم

يا زيرسيستم از عنوان يك سيستم جداگانه در نظر گرفت، آن عنصر يك خرده سيستمه سيستم را ب .شود سيستم بزرگتر محسوب مي

در يك نگرش .هستند هاي سيستم ها يا زيرسيستم گرش ايستا عناصر سيستم همان بخشدر يك ن

.دهستن عهده دارند عناصر آن سيستم هايي كه وظايف اساسي سيستم را بر كاركردي بخش :دنمو بندي توان در موارد زير دسته را مي يستمسهاي طور كلي مشخصهه ب

(Sub systems) ها؛ زير سيستم

(Interrelated Components) هم؛ اجزا وابسته به

(Boundary) مرز سيستم؛

(Purpose) هدف؛

(Environment) محيط؛

(Input) داده؛

(Process) پردازش؛

(Output) بازداده؛

(Feedback) بازخورد؛

(Constraints) ها؛ محدوديت

(Interface) واسط؛

:اند شده هاي مهم سيستم تعريف در ادامه برخي از عناصر و مشخصه

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

214

ها ورودي : 2-3-1

.دانستسيستم توان ورودي مي هاي خود دريافت مي كند را هر چيزي كه سيستم از محيط يا بازداده

نيروي ها ورودي .دهستن ماده، انرژي، انسان، محصول، خدمت و اطالعات اشكال مختلف ورودي تصادفي و يها اي، ورودي هاي زنجيره كنند و به سه نوع ورودي محركه سيستم را تامين مي

.شوند خورد تقسيم ميهاي باز ورودي شپرداز فراگرد: 2-3-2

ر و يفرايند پردازش تغي در .شوند مي هاي سيستم ساخته و توليد جا خروجي فرايندي است كه در آنبتوانيم دقيقاً فرايند اگر .كند مي ها را تبديل به خروجي هاي صورت گرفته و آن تحوالتي در ورودي

را آن د، افت مي بدانيم كه در فرايند چه اتفاقييا ل را مشاهده كرده و تحليل نماييمتغيير و تبدي گر نتواند جريان تغيير و تحول را در طول فرايند پردازش به اما اگر تحليل .ناميم مي جعبه سفيد

.ناميم را جعبه سياه مي آن د،افت ندانيم در فرايند تبديل چه اتفاقي مي اگريا تفضيل بشناسد

ها خروجي: 2-3-3

تواند ماده، شود كه مي مي شود، خروجي سيستم ناميده هر آنچه كه از خانه پردازش سيستم خارج مي .دارند ها انواع مختلفي خروجي .انرژي، كاال، خدمت يا اطالعات باشد

.شوند مي هاي ديگر مصرف طور مستقيم توسط سيستمه هايي كه ب خروجي

.شوند مي همان سيستم در مرحله بعد مصرفهايي كه در فرايند توليد خروجي

اين كه كنند ها تالش مي همه سيستمناميده مي شوند و تضايعاهايي كه خروجي .برسانند حداقلتا آن جا كه ممكن است به نوع خروجي را

ها و ضايعات سيستم آموزش كشور چه مواردي هستند؟خروجي : مهمسوال

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

215

كنترلي بازخورد: 2-3-4

تعادل در بازخوردها، ابزارهاي ايجاد .نامند دريافت اطالعات از محيط را بازخور ميطور كلي ه بسيستم ها به منزله داده وارد خشي از بازدادهدر واقع، بازخور فرايندي است كه ب .سيستم هستند

اي نوعي تك حلقه دبازخور .شود هاي بعدي مي بازداده افزايش يا كاهشيا شود و موجب تعديل مي يداي بازخور دو حلقه دبازخور. شود كارگرفته ميه است كه براي كنترل دستيابي به هدف ب دبازخور از

مهمترين مفهوم در خور البته بازخور يا پس .دهد ا مياست كه به سيستم امكان كنترل و تغيير هدف رمفهوم اين اساس در بخش سوم اين رب. شود روش تحليل پويايي سيستمي و سايبرنتيكس محسوب مي

.بيشتر توضيح داده شده است

سيستم روابط در: 2-4

كه هر عنصر آن هاي پيچيده سيستم در .نامند مي مسيرهاي ارتباطي عناصر سيستم با يكديگر را روابط .ها داللت دارد دهنده خرده سيستم پيوند شود، روابط بر مسيرهاي سيستم محسوب مي يك خرده

:نمود توان به سه دسته زير تقسيم روابط موجود در سيستم را مي

منطقييا روابط حياتي: 2-4-1

نند توا ان نمي هاي وابسته به اي است كه در صورت قطع آن سيستم رابطه حياتي رابطهيا سويه يا يك دوطرفهه يا تواند دو سوي اين رابطه مي .به وظيفه خود عمل نمايند

.اشده بطرف يك

افزايي هم رابطه: 2-4-2

سيستم را به شود اما وجود آن كاركرد نوع رابطه مانع كاركرد سيستم نمي نبود اينكه با همكاري و شود افزايي باعث مي رابطه هم. دهد اي افزايش مي ميزان قابل مالحظه

هاي نيمه مستقل، خروجي و بازده كل سيستم تشريك مساعي تعدادي از خرده

صورت عمل ها، در هاي هريك از خرده سيستم سيستم بيش از جمع بازده يا خروجيافزايي يعني اينكه حاصل جمع تالش طور ساده همه ب .مستقل آنها، شود تنها و

.شود 4 چيزي بيش از رو دارندواحد ني 2 يك جمعي دو زير سيستم كه هر

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

216

سيستم پويايي: 2-5

.دارند ها سيستم اين تغييرات داللت بر پويايي .نمايند ها در طول زمان تغيير مي سيستم سيستم و يا روابطي كه بين اجزا دروني .نامند هاي پويا نيز مي پذير را سيستم هاي تغير سيستم

اصلي اين تغييرات و شوند، منشا يستم برقرار ميبين سيستم و محيط آن براي دستيابي به اهداف س .ها هستند پويايي

سيستم محيط و مرز: 2-6

. دخارج از خود نيز سروكار دار آنها، با عناصري هر سيستم عالوه بر عناصر دروني خود و روابط بينكرد سيستم هستند ولي بر عمل محيط سيستم شامل اجزايي است كه خارج از كنترل مستقيم و كامل

هاي از كنترل سيستم قرار دارند، در تحليل جا كه عوامل محيطي خارج از آن .گذارند سيستم تاثير ميولي همين عوامل محيطي تاثير قابل .ثابت در نظر گرفت توان يك عامل سازماني، محيط سيستم را مي

شاخص زير توان از دو تشخيص عامل محيطي، مي براي .گذارند مي اي بر عملكرد سيستم مالحظه :استفاده كرد

بايد خارج از محيط سيستم باشد ،عامل

تاثير مهمي بر رفتار سيستم داشته باشد ،عامل

زيرا محيط .تاس وابسته به محيط سيستم خالف رفتار عناصر آن بر – رفتار سيستم تا حد زياديسيستم توان پذيرفت كه البته نمي .گذارد طور مستمر بر آن اثر ميه كار دارد و ب و همواره با سيستم سر

از محيط پيرامون خود اثر مي پذيرد و بر محيط سيستم . تواند هيچ تاثير بر محيط خود داشته باشد نميهاي عوامل محيطي توانند تا حدودي بر ويژگي مي ها نيز در واقع، سيستم. پيرامون خود اثر مي گذارد

:داند مفيد مي سوال زير را 2 چرچمن براي تشخيص عوامل محيطي .دخود تاثير بگذارن

آيا عامل مورد نظر با هدف سيستم ارتباط دارد؟

عامل مذكور تحت كنترل سيستم است؟آيا

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

217

بستگي يا ا ز سيستم سيستم آن بر پذيري گذاري و تاثير عامل با سيستم به نحوه اثرماهيت ارتباط يك بيرون از محيط سيستم شامل تمامي عناصر. مرز سيستم جداكننده سيستم از محيط سيستم است .دارد

واقع مرز سيستم در .گذارند مي ار سيستم و اجزا دروني آن تاثيرمحدوده سيستم هستند كه بر رفتمحيطي نيز در تعيين رفتار اي از عناصر سيستم است كه عالوه بر عناصر دروني سيستم عناصر مجموعه

.آنها نقش دارند

مورد نياز خود از آن، توليدات خود ازمان ضمن تامين منابعكند كه س محيط سازمان فضايي را ايجاد ميكنندگان مواد اوليه و مشتريان عوامل ديگري نيز در محيط تامين البته به غير از .كند را به آنجا صادر مي

مجموعه تمامي عوامل فوق را .دگذارن تاثير مي كه همگي بر كاركرد سيستم ها وجود دارند سيستمو تعالي تواند زمينه مناسبي را براي رشد و توسعه مي اين فضا .نامند مي ي نيزفضاي كسب و كار

.شود برنده محسوب مي يك فضاي كسب و كار پيش ها فراهم سازد كه در آن صورت كسب و كار. هستند درون سازماني و برون سازماني كسب و كار در سيستم هاي آموزشي فضاهاي آموزشيفضاي كسب و كار سيستم هاي آموزشي كشور ما در كجاست؟ جايگاه

كارها باشد، ممكن است فضاي كسب و كاري مانع رشد و توسعه كسب ودر برخي موارد، همچنين

فضاي كسب و كاري .شود مي آن صورت يك فضاي كسب و كاري بازدارنده محسوب كه درچه EMISبراي استقرار فضاي كسب و كاري بازدارندهدر سيستم هاي آموزشي كدامند؟ بازدارنده

د؟ چه مقدار از اين فضاهاي بازدارنده درون سازماني و چه مقدار برون سازماني فضاهايي مي باشنهادها و در آموزش و پرورش و نيز درباره فضاي كسب و كاري بازدارنده نحوه و ميزان تاثير هستند؟

صنفي چگونه است؟ تشكل هاي

به سه گروه عوامل خرد، مياني و كالن مي توان فضاي كسب و كار را عوامل محيطي ايجاد كنندهسازمان، الزم به ذكر است كه ابزار اصلي مديريت براي مواجه شدن با محيط .بندي كرد تقسيم

.شود يك ناميده ميمديريت استراتژ

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

218

بيشتر بر محيط سازمان در اختيار مديريت تواند ابزارهاي مناسبي براي كنترل پيشرفت اين دانش ميسازمان و رفتارهاي آن توان در برابر محيط مختلفي كه مي راه هاي ،اما در زبان سيستم .قرار دهد

:العمل نشان داد عبارتند از عكس

تعمير و نگهداري

دفاع

رشد

تعمير نگهداري و: 2-6-1

كارهايي است كه سيستم در درون خود براي حصول مجموعههاي درست و مناسب انجام صحيح وظايف، از طريق راه اطمينان از

تخصصي نگهداري و هاي ها واحد برخي از سيستم .انجام مي دهدتجزيه و تحليل سيستم نيز در شمار وظايف نگهداري و .تعمير دارند .دگير مي تعمير قرار

عدفا: 2-6-2

ها هايي دارد كه ممكن است با اهداف ساير سيستم هر سيستم هدفها براي كسب منابع ضروري نيز سيستم تالش .تضاد باشد در

به بروز رقابت در ها ايجاد مي كند كه منجر هايي را در بين آن تضادبه اين ترتيب ممكن است يك سيستم از ديدگاه .شود بين آنها ميبنابراين الزم . ده يك منبع در نظر گرفته شومنزل ها به ساير سيستم

هاي فعاليت اين .نمايد شود تا سيستم از موجوديت خود دفاع مي .گيرد دفاعي در طول مرز سيستم و يا نزديك آن انجام مي

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

219

رشد: 2-6-3

سيستم وقتي .دهد رشد سيستم در مرز سيستم و ماوراي آن رخ ميكه خود متضمن .شود ميتعداد عناصر آن افزوده كند به رشد مي

ها با در واقع سيستم .برقراري رابطه با اين عناصر جديد استرابطه بين عناصر دروني خود و عوامل محيطي رشد برقراري

منابع اخذ شده از محيط به يابد كه رشد زماني تحقق مي .كنند مي .صورت مفيدي در سيستم مصرف شوند

بسته هاي باز و سيستم: 2-7

هاي بسته هاي باز و سيستم سيستم نوع كلي توان به دو ها را مي بطه با محيط، سيستمبراساس راباره از محيط دريافت كرده، منابع ثابتي را كه به يك سيستم بسته سيستمي است كه .بندي نمود تقسيم

هاي خود را نيز به محيط از محيط دريافت نكرده و خروجي در اختيار دارد و ديگر هيچ انرژي. سيستمي است كه هيچ ارتباطي با محيط خود ندارد سيستم بستهترين تعريف در كلي .دهد نمي

. دمنابع الزم براي ادامه كارش را در اختيار دار اش وابسته نيست و همه انرژي و سيستم بسته به محيط .دنادرن هاي بسته در دنياي واقعي بسيار البته سيستم

بعالوه، .تمشغول اس خود به تبادل انرژي و اطالعاتسيستم باز سيستمي است كه با محيط و يا تقويت كنترل و تعديل عملكرد خود را نيز ،از محيط بازخوريا هاي باز با دريافت اطالعات سيستم

صورت خودكار يا با دخالت يك عامل خارجي مانند انسان ه تواند ب اين كار مي .دنماين مي و گستردهبازه وي يك ر است كه بهتر است آن را بر بودن سيستم يك مفهوم نسبي باز يا بسته. دگير انجام .كند سيستم كامًال بسته به سمت سيستم كامالً باز حركت مي درنظر گرفت كه از هپيوست

سيستم فعاليت تشكل هاي صنفي سيستم باز است؟ آيا آموزش و پرورش به صورت سيستمي باز آيا

است؟ »جعبه سفيد«آموزش و پرورش يك عمل مي كند؟ آيا

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

220

:عبارتند از هستند كه برخي از مهمترين آنها هايي ويژگيداراي هاي باز سيستم

؛آگاهي نسبت به محيط

هاي باز مرزي دارند كه سيستم .سيستم باز از وجود محيط و وابستگي خود به آن آگاه است

.سازد شان جدا مي آنها را از محيط

؛بازخور

كرده و رابطه خود با هاي باز با دريافت بازخور از محيط عملكرد خود را مديريت سيستم .كنند محيط را نيز تنظيم مي

؛آنتروپي منفي

. تاس نظمي بي و ها به حركت به سمت كهولت و پيري تمايل سيستمحاكي از آنتروپيواژه دريافت شوند زيرا انرژي جديدي از محيط هاي بسته به مرور زمان از هم گسيخته مي سيستم. دكنن مي توانند خود را ترميم زيرا انها مي، هاي باز انتروپي منفي دارند اما سيستم .كنند نمي .دتوانند با وارد كردن انرژي بيشتر رشد و توسعه يابن ها حتي مي سيستم اينبا توجه و تفكر در واژه آنتروپي، بر مديران و تصميم گيران كالن آموزشي و اجتماعي آيا

ات و خواسته هاي دست كشور فرض و واجب نمي شود كه اجازه ظهور و بروز مطالبزشي و مدني كشور كه در قالب گروه هايي قانوني و مدني به فعاليت اندركاران نهادهاي آمو

اجتماعي و مدني و كه سيستم باز را ارج نهند و اجازه دهند ازنداجتماعي و غير دولتي مي پرد سيستم كل جامعه و كشور گردد؟مستمر و استوار مايه حيات و دوام صنفي

؛ثبات و پايداري

انرژي از محيط، سعي رويه در كسب نظمي و رشد بي هاي باز براي جلوگيري از بي سيستمرويه مانع رشد سريع و بي اين مساله .نمايند كنند تا تعادل را در تبادل انرژي با محيط حفظ مي

حيط خود هيچ ارتباطي با م نيستمي است كه سيستم شده و در آن ثبات و پايداري ايجاد ميبراي ادامه كارش را اش وابسته نيست و همه انرژي و منابع الزم سيستم بسته به محيط .ندارد

.هاي بسته در دنياي واقعي بسيار نادرند البته سيستم .در اختيار دارد

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

221

؛با محيط تبادل انرژي و اطالعاتبعالوه، .مشغول است سيستم باز سيستمي است كه با محيط خود به تبادل انرژي و اطالعات

كنترل و تعديل عملكرد خود را نيز ،از محيط بازخوريا دريافت اطالعات هاي باز با سيستمصورت خودكار يا با دخالت يك عامل خارجي مانند انسان ه تواند ب اين كار مي. دنماين مي

. گيرد انجام

اول از فصل سوم كه به بحث و تبادل نظر و طرح مسائل و نيز ارائه راه حل هاي پيشنهادي در مورد بخش اين بخش با گشت و در . صنفي بود، به پايان رسيد دني ومسائل سيستم هاي آموزشي و نيز تشكل هاي م

، سعي شد تا اين سيستم ها را به عنوان راه كاري »سيستم هاي اطالعاتي آموزش محور«م گذاري در مفاهيو پر فايده براي نهادهاي آموزشي و كمك آموزشي و مدني عنوان كنيم و جرقه اي در ابل حصول اجرايي و ق

شوند و غوص نمايند و جامعه يي غرق در اين زيباقصد دارند اذهان منور گردد تا چراغ راه كساني باشد كه .آموزشي و مدني ايران زمين را از فوايد بي كران سيستم هاي اطالعاتي آموزش محور بهره مند سازند

در اين بخش با سير و سلوك در مفاهيم سيستم ها و بررسي تطبيقي تعاريف پايه سيستم، كوشش شد همچنين ابزاري بسيار قدرتمند در دستان فكر و انديشه مديران آموزشي به عنوان » ه و تحليل و طراحي سيستمتجزي«كه

. و هيئت هاي مديره اصناف و نهادهاي مدني و غير دولتي، معرفي گردد

بتوانند راي و است كه اين مكتوبات كه بيشتر به منزله طرح مسئله و جلب نظرات براي ادامه راه مي باشد، اميد ايران سيستم توليد نيروي انسانيبهبود برايخود رف انرژي هاي علمي مندان را به صنظر محققان و دانش

.عالقه مند گردانند ،زمين

 و آموزش محور ياطالعات يستمس يكراه حل مسئله

222

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

223

اهداف : 3-2

سيستم اطالعاتي مديريت آموزشي استقرار راه اندازي و اين بخش مطالبات و هدف گزاري هايي كه در در و ي ما از مسئلهبودن خواسته هاروشن . مورد نظر است را مي شماريم و تا حدودي توضيح و تفسير مي كنيم

. و روشن شدن افق هاي مورد انتظار كمك نمايدبهتر به يافتن راه حل ما را اهداف مي تواند تبين

بازنگري و بهسازي سيستم اطالعات منابع انساني

روش سازمان يافته اي است براي كسب اطالعاتي كه بر اساس آن ) HRIS(سيستم اطالعاتي منابع انسانيهدف از اجراي اين پروژه، عبور از مرحله گذرا، از . تصميمات مربوط به منابع انساني گرفته مي شود

مه مكانيزه قبلي به سيستمهاي مدرن فعلي با حفظ يكپارچگي سيستمها و پيوستگي روند سيستمهاي سنتي و نياين سيستم با رفع دشواري ناشي از چندگانگي سيستمهاي اطالعاتي، موجب كاهش قابل . فعاليتها بوده است

.توجه زمان و هزينه گزارش گيري مي گردد

طالعات منابع انسانيهاي برنامه بازنگري و بهسازي سيستم ا اهم فعاليت

مطالعه سيستم اطالعات منابع انساني موجود

تبيين اولويتها و نيازمندي هاي سيستم اطالعاتي منابع انساني

تعيين سطح مكانيزه بودن سيستم با توجه به نيازمندي هاي سيستم اطالعات منابع انساني

تبيين و طراحي سيستم جديد منابع انساني

سخت افزاري سيستم اطالعاتي منابع انسانياستقرار نرم افزاري و

بهسازي و به روز آوري سيستم اطالعاتي منابع انساني

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

224

اهم نتايج اجراي برنامه بازنگري و بهسازي سيستم اطالعات منابع انساني

ايجاد يك پايگاه متمركز و معتبر اطالعاتي در خصوص نيروي انساني

انساني به عنوان يك سيستم پشتيبان تصميم گيري استفاده از سيستم اطالعاتي منابع در خصوص نيروي انساني

انعطاف پذيري در ارائه انواع گزارشات مربوط به نيروي انساني

شاخصهاي اندازه گيري برنامه بازنگري و بهسازي سيستم اطالعات منابع انساني

اده ها دقت و صحت اطالعات منابع انساني و عدم وجود ناسازگاري در د

سرعت سيستم اطالعاتي منابع انساني

ميزان كامل بودن اطالعات منابع انساني

به روز بودن اطالعات منابع انساني

وحدت ذخيره سازي كل داده هاي منابع انساني

كاهش ميزان افزونگي داده هاي منابع انساني

تعداد شيوه و تسهيل دستيابي به داده هاي منابع انساني

مديريت قاطع امكان

حفظ محرمانگي اطالعات و ضوابط دقيق ايمني سيستم اطالعات منابع انساني

ايجاد تعادل بين نيازهاي حتي گاه متضاد كاربران

تسهيل در دريافت گزارش هاي متنوع آماري

قابليت انعطاف پذيري سيستم اطالعاتي از جنبه هاي نرم افزاري و سخت افزاري

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

225

اريالزامات نرم افز

با توجه مديريت آموزشي اطالعاتيسيستم اطالعات مديريت منابع انساني در سيستم هاي ي الزامات نرم افزار .تعيين شده خواهدشد EMISمعاونت فني و برنامه ريزي گروه ICT د، توسط مديريتاسنابه موارد ذكر شده

انتظارات سيستم

مديريت زم به ذكر است كه انتظارات مشروحه ذيل به اختصار آورده شده اند و كارشناسان تجزيه و تحليل المحل كار و يا دعوت ربايست با حضور دمي سيستم و كاربران سيستم كه دست اندركاران آموزش مي باشند،

از مجريان هر يك از فرايندهاي ذيل الذكر ضمن بررسي مستندات فعلي موجود در مديريت توسعه منابع سند انتظارات سيستم امري است كه تهيه .در خصوص تهيه مستندات نهايي اقدام نمايند يستمسانساني

مورد سيستم هاي در . مشاركت و همراهي و همكاري دو سويه و دو طرفه كاركنان و مديران را مي طلبد :ترين انتظارات از سيستم عبارتند از اطالعاتي مديريت آموزشي و صنفي برخي از مهم

م فرايند هاي سيستمتمامشاهده

و تدارك يك مجموعه از سيستم هاي اطالعاتي كه به يكديگر متصل باشندهيه ت

يك پايگاه داده بسيار ايمن و سهل الوصول و ساده براي عموم كاربراناستقرار

رساني در امر تجزيه تحليل و تصميم سازي هاكمك

»جعبه سفيد«به روشن شدن جعبه سياه سيستم و نيل به كمك

جذب و الحاق اعضاء جديد و شركت فعال آن ها در كسب اطالعات و ارسال اطالعاتامكان

به شبكه جهاني اتصال

پويا با ديگر پايگاه هاي داده آموزشي و صنفي ملي و بين المللي سيستمي وتعامل

ارتباطات نوين براي برگزاري كنفرانس ها و جلسات ملي و بين المللي در وبايجاد

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

226

اطالعات مشاغل

وضوع تحليل سيستم اطالعات تمامي نيروهاي صفي مدر . مشاغل مسئله بسيار مهم و ارزشمندي استاطالعات دريافت و ثبت بسيار مهم ائلمسيكي از MISدر . و ستادي از اهميت بسيار ارزشمندي برخوردار است

اطالعاتي مديريت آموزشي براي تعيين وضعيت تعداد سيستم هاي مهم در اين . اطالعات سيستم مي باشد .بسيار گران قدر مي باشد... سواد و سطحنها، محل كار، سابقه، حقوق، نيروهاي صف و ستاد، وضعيت شغلي آ

مورد نظر مي باشد (EMIS)پي برخي از اهدافي كه در تحقق سيستم اطالعات مديريت آموزشي يا صنفي در : اشاره شده است

، ايمني و بهداشت كار، اطالعاتامنيت يط احراز، از نظربه همراه شرا ازمانسثبت مشاغل جاري توسط واحدهاي تحت پوشش و ثبت تاييديه هاي مربوطه توسط مقامات ذيربط ... آموزش و

اعالم چارت سازماني با توجه به تغيير و تحوالت ثبت شده توسط واحدهاي تحت پوشش

ه به تغيير و تحوالت ثبت شده اعالم نيروهاي واجد شرايط براي شغل يا مشاغل ثبت شده با توج توسط واحدهاي تحت پوشش

نمونه و براي تبيين بيشتر موضوع پر اهميت ثبت اطالعات مشاغل در ذيل تصوير يكي از اوراقي كه براي براي دريافت اطالعات تشكل ها و سنديكاهاي (Education International)سازمان جهاني آموزش و پرورش

. درج مي گردد ،مي باشندمعلمي جهان كه خواستار عضويت در آن سازمان بين المللي

ناميده مي شود بر اساس سيستم هاي اطالعاتي آموزش عمل مي eiجهاني آموزش كه به طور مخفف ازمان س .پيشگام مي باشد EMISاستفاده از ابزار بسيار ارزشمند سازمان دراين . كند

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

227

ei براي اجراي سيستم هاي اطالعاتي كند، فعاليت مي و سازمان بين المللي كار كه زير نظر سازمان ملل متحداگوني از طرف بهترين موسسات دانشگاهي و پژوهشي جهان دريافت كرده مديريت آموزشي تحقيقات گون

قابل ei از اين تحقيقات و پژوهش هاي توام در علوم انساني و علوم مهندسي در پايگاه جهانيبرخي . استچنين يافته هاي علمي اي بهره مند مي باشد و برخي از اشكال مايه اين مكتوب نيز ازخمير . استفاده مي باشد

.و تصاوير آن ها زينت بخش اين اوراق گشته است

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

228

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

229

جذب ، گزينش و استخدام نيروي انساني

ثبت تعداد نيروي مورد نياز توسط واحدهاي تحت پوشش و يا اعالم تعداد نيروي مورد نياز با توجه به تغيير و تحوالت ثبت شده در سيستم توسط واحدها تحت پوشش و ثبت تاييديه هاي

.وطه توسط مقامات ذيربطمرب

ثبت اطالعات نيروهاي مراجعه كننده در ليست انتظار

اعالم نيروهاي واجد شرايط جهت سير مراحل استخدام

ثبت نتايج اخذ شده از مصاحبه فني صورت گرفته، اعالم نظر عقيدتي سياسي، اعالم نظر م نظر ايمني و بهداشت كار گروهحفاظت اطالعات و اعال

...و تشكيل پرونده كار گزيني ، ايمني و بهداشت كار

انتصاب نيروي انساني

ثبت نيروهاي واجد شرايط انتصاب توسط واحدهاي تحت پوشش ، اعالم تعداد نيروي واجد شرايط انتصاب با توجه به تغيير و تحوالت ثبت شده در سيستم توسط واحدهاي تحت

ط مقامات ذيربط پوشش و ثبت تاييديه هاي مربوطه توس

ثبت نتايج اخذ شده از مصاحبه صورت گرفته ، اعالم نظر عقيدتي سياسي ، اعالم نظر حفاظت اطالعات ، اعالم نظر ايمني و بهداشت كار و گروه و نتايج اخذ شده از ارزيابي هاي صورت

گرفته شده طي دوره انتصاب

رهايي از خدمت نيروي انساني

ط رهايي از خدمت توسط واحدهاي تحت پوشش ، اعالم تعداد ثبت نيروهاي واجد شراي نيروي واجد شرايط رهايي از خدمت با توجه به تغيير و تحوالت ثبت شده در سيستم توسط

.واحدهاي تحت پوشش ثبت تاييديه هاي مربوطه توسط مقامات ذيربط

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

230

ترفيع نيروي انساني

حت پوشش ، اعالم تعداد نيروي واجد ثبت نيروهاي واجد شرايط ترفيع توسط واحد هاي ت ي الت ثبت شده درسيستم توسط واحدهاشرايط رهايي از خدمت با توجه به تغيير و تحو

تحت پوشش توسط ثبت تاييديه هاي مربوطه توسط مقامات ذيربط

سياسي ، اعالم نظر حفاظت ثبت نتايج اخذ شده از مصاحبه صورت گرفته ، اعالم نظر عقيدتي اعالم نظر ايمني و بهداشت كار گروه و همچنين نتايج اخذ شده از ارزيابي هاي ،اطالعات

.صورت گرفته طي دوره ترفيع

ارزيابي نيروي انساني

ي شونده توسط واحد هاي تحت پوششي ارزيابي كننده و ارزيابثبت نيروها

مالك ها و معيارها ارزيابي و مدل هاي تصميمثبت

ه از ارزيابي هاي صورت گرفته شدهثبت نتايج اخذ شد

اه از ارزيابي هنتايج اخذ شداشتراك گذاشتن ه ب

جهت ارزيابي هاي متنوع و كارآمد م ها و فرمول هاي مربوطهامكان طراحي فر

پرداخت حقوق و مزايا

سباتي جهت انجام محاسبات مربوطه ثبت فيلدهاي حقوق مزايا و فرمول هاي محا

بر اساس فرمول هاي تعريف شده و ساير اطالعات ثبت ... ، آكورد و امكان پرداخت پاداش ساني شده در سيستم جامع منابع ان

آمده يا هزينه هايي كه پرداخت شده حقوق صنفي و مدني اي كه به دستت ثب

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

231

خدمات رفاهي

ثبت انواع خدمات رفاهي قابل ارائه در سطح گروه توسط واحدهاي تحت پوشش به همراه شرايط احراز هر يك از خدمات مذكوز

ثبت نيروهاي انساني دريافت كننده خدمات رفاهي و همچنين نيروهايي كه از شمول دريافت خارج شده اند

ايط دريافت خدمات رفاهي طبق شرايط احراز ثبت شدهاعالم نيروها ي انساني واجد شر

آموزش

ي آموزشي مورد نياز با توجه به مشاغل ثبت شده و همچنين اعالم انواع دوره ها چارت سازماني

ت شبكه و به كمك پايگاه داده براي كاربران عمومي و تخصصيتحآموزش

برگزاري آموزش هاي چندگانه مجازي و از راه دورامكان

اعالم نيروهاي انساني و پيش بيني آموزش هاي حين خدمت با توجه به ترفيعات و انتصابات مربوطه سيستم و ثبت تاييديه هايثبت شده در پيش رو و همچنين تغيير و تحوالت

اخذ آزمون به عنوان روشي براي آموزش بهتر و سنجش آموزش داده شدهتوانايي

گزارش گيري

، فايل يين نوع خروجي گزارش مانند چاپگرسيستم با قابليت تع رايجاد گزارشات متنوع د گزارش گيري شايد اصل و اساس و ... و XML فايل، PDFفايل هاي ، فايل اكسس، اكسل

گونه فعاليت آموزشي و صنفي و مدني هر . ه تمام سيستم اطالعات مديريت باشدجان ماي . آنگاه ارزشمند و اثر گذار خواهد شد كه به صورت هاي گوناگون گزارش داده بشود

 مديريت آموزش مورد نظر در استقرار سيستم اطالعاتاهداف

232

يا به عبارتي براي ارتزاق و بهره مندي ديگر كاربران و استفاده كنندگان پايگاه داده ين همچن و ، بايد امكان گزارش گيري و دريافت گزارشات مورد نظر EMIS سيستم اطالعاتي آموزشي

.به سهولت امكان پذير باشداطالعات گزارش داده شده

بر اساس آن روش سازمان يافته اي است براي كسب اطالعاتي كه )HRIS(سيستم اطالعاتي منابع انسانياين بخش به مكان يابي و كاربرد يابي سيستم اطالعاتي در . تصميمات مربوط به منابع انساني گرفته مي شود

اين سطور سعي شد تا نيازها و در . منابع انساني براي سيستم هاي اطالعاتي مديريت آموزشي پرداختيم . شمرده شود EMISخواستگاه ها و اهداف مورد نياز

هاي مدرن هاي سنتي و نيمه مكانيزه قبلي به سيستم هدف از اجراي اين پروژه، عبور از مرحله گذرا، از سيستماين سيستم با رفع دشواري ناشي از . ها بوده است ها و پيوستگي روند فعاليت فعلي با حفظ يكپارچگي سيستم

.هاي اطالعاتي، موجب كاهش قابل توجه زمان و هزينه گزارش گيري مي گردد ي سيستمچندگانگ

 سيستم اطالعات مديريت آموزشيمدل ويژگي هاي

233

ويژگي ها: 3-3

اين . اين بخش به موضوع ويژگي هاي سيستم و مدلي كه پيشنهاد شده است، خواهيم پرداختدر . ن چه مسائلي را در بر خواهد داشتآموزشي و مدل كردن آ -كه يك سيستم مديريت اطالعاتي

مدل كردن چنين سيستمي چگونه است؟ نحوه سازي به چه معني است و چه كاربردهايي دارد؟مدل

و ارتباط آن با مدل سازي چگونه تعريف مي شود؟هاي سيستم ويژگي ازي چيست و چه كاربردي براي ما دارد؟مدل و مدل سانواع

رد؟چه فرايندي دامدل سازي مدل سازي چيست و مزاياي

سازي مدل ها و سيستم

بـا هـم در تـالش و ها است كه براي رسيدن به هدفي روش افراد منابع مفاهيم و سيستم تركيبي از

.مي باشند تعامل عناصـر مختلـف در اطـراف سيسـتم كـه مـي تواننـد بـر كـارائي آن و رسـيدن بـه :محيط سيستم

كنتـرل آنهـا هاي سيستم در ارتبـاط باشـند و ر با هدفهايش تاثير بگذارند و بايد اين عناص هدف .توسط سيستم يا سازمان ممكن نباشد

كه سيستم درون مـرز طوريه سيستم را از عناصر محيطي اطراف خود جدا مي سازد ب: مرز سيستم .محيط خارج از آن قرار مي گيرد و

ـ سيستم باز وابسته به محيط اطرافش مي :بسته سيستم باز و هـا را از ه اي كـه ورودي باشد به گون سيسـتم بسـته مسـتقل از محـيط خـود .ها را نيز به آنجا بـاز مـي گردانـد خروجي محيط گرفته و

.اكثر سيستم هاي كامپيوتري سيستم باز مي باشند .هيچ رابطه اي با آن ندارد باشد و ميبـه اهـداف از ها دهد كه تا چه اندازه فعاليت اثربخشي به ما نشان مي: اثر بخشي وكارائي سيستم

لذا براي مشخص كردن آن بايد خروجي سيستم را مورد مطالعـه .پيش معين شده نزديك مي باشند هـا بـراي دسـتيابي بـه اسـتفاده مناسـب از ورودي كـارائي انجـام دادن صـحيح كـار و .قرار دهيم .هاي مورد نظر مي باشد خروجي

 سيستم اطالعات مديريت آموزشيمدل ويژگي هاي

234

دليـل پيچيـده بـودن ه باشد كه ب مي نمايش ساده يا خالصه شده واقعيت خارج از ذهن انسان :مدلسيسـتم در .باشند نداشتن توانائي براي كپي برداري دقيق از آن معموال ساده تر مي سيستم واقعي و

. به مدلي قابل فهم و گويا تبديل كرداطالعات مديريت مي توان اهداف و خواسته ها را

:انواع مدلحالت فيزيكي يك سيسـتم كـه از نظـر انـدازه متفـاوت بـا واقعيـت آن : مدل تجسمي -1

.مانند مدل يك ماشين ويا ماكت يك ساختمان.استاز نظر ظاهر شبيه سيستم واقعي نيست ولي ماننـد آن رفتـار مـي كنـد و از :يمدل قياس -2

.ما نند نمودار سازماني يا نقشه جغرافيا. مدل تجسمي خالصه تر استزمانيكه پيچيدگي روابط زياد باشد بطوريكه نتوان آنها را در قالب دو مدل : مدل رياضي -3

روشي خالصـه دو مدل پر زحمت وزمانبر باشد از قبلي نشان داد يا ارائه آنها در قالب اين .استفاده مي شود) مدل رياضي(منطق محاسبه و ،تر يعني كميت، فرمول

مدل ها داراي مزاياي بسياري براي تحليل گر سيستم و هر كسي كـه مـي خواهـد :ها مزاياي مدل

كس كه مي خواهد بيشتر و بهتر بداند نيازمند ساختن مـدل هر . مي باشد درباره سيستم تفكري كندآن جا كه گسـتردگي از . هاي بيشتر و بهتر در ذهن خود و يا در نرم افزارهاي مدل سازي مي باشد

و عظمت سازمان هاي آموزشي كنوني و نهادهاي مدني به قدري وسـيع اسـت كـه امكـان سـاختن آدمي امري بسيار دشوار و محتمل بر خطا است، نيازمندي كـل ل كامل و تقريبا دقيق ان در ذهن مد

بسياري بـراي مـدل هـا وجـود مزاياي . از پيش معين مي گردد مجموعه به مدل و مدل سازي بيشخاص و در يك رشته كاربرد هاي عجيب و شگفت انگيزي دارند، اما بـه طـور از مزايا برخي . دارد

:كل مي توان اهم مزياي مدل را اين گونه تقسيم بندي كرد

)ها عمليات طي چند ثانيه شبيه سازي سال( كوتاه كردن زمان -1 كنترل ساده تر مدل نسبت به واقعيت تغيير و -2 ار كمتر از سيستم واقعي استهزينه آناليز مدل بسي -3 تر بودن هزينه اشتباهات در آزمايش مدل نسبت به واقعيت پايين -4 شود هاي غير قابل اطمينان محاسبه مي سازي خطرات محيط با مدل -5 شوند هاي رياضي تعداد نامحدودي از راهكارها بررسي مي در مدل -6 شوند ش افراد مياموز ها باعث بهبود يادگيري و مدل -7

 سيستم اطالعات مديريت آموزشيمدل ويژگي هاي

235

يد مديران آ وجود ميه مسائل گوناگوني ب كه در يك سازمان مشكالت و زماني :سازي فرايند مدلماننـد .هاي مختلفـي مـي تواننـد اسـتفاده كننـد روش سازمان براي حل آن مشكالت از شيوه ها و

...و اكتشافي و بهينه سازي ، شبيه سازي ،خطا هاي سعي و روش

ــون و ــا آزمـ ــي ):Trial-and-error( خطـ ــتم واقعـ ــن روش روي سيسـ در ايـهاي كار آنقدر ادامه پيدا مي كند تا پس از خطا هايي انجام مي شود واين آزمايش

هزينه ناشي از خطا زياد باشد كارها و اگر تعداد راه .مكرر آزمايش به نتيجه برسد .گو نخواهد بود اين روش جواب ،نيز محيط عامل تغيير باشد و

پيشـنهادي اين روش بر اسـاس داده هـاي گذشـته و ):simulation( شبيه سازي ايجاد مدل با هدف دستيابي به نتايجي مانند سود يـا زيـان كـل ، انجام مي گيرد و

از مزايـاي ايـن روش سـرعت .پـذيرد صـورت مـي ... درصد مشتريان ناراضـي و بخشيدن به عمليات يا تغيير مقدار سفارشات است ولي هيچ تضميني وجود ندارد

ـ شات گوناگون نتيجه نهايي مقـدار بهينـه باشـد و كه در آزماي خـاطر ه همچنـين ب .آزمايش مدل باال مي باشد استفاده از افراد متخصص هزينه ايجاد و

در اين مدل ميزان سفارش بهينه طي چند ثانيه پيـدا ): optimization( بهينه سازي

رابطه رياضي به صـورت هاي مورد نظر و خروجي ،شود و داده هاي ورودي مياين است كه فقط زماني كه مسـئله عيب اين روش در .يقي مشخص شده استدق

.معين باشد مي توان از آن استفاده كرد ساخت يافته و

:در اين روش براي تعيين مقدار سفارش دو راه وجود دارد): heuristics(اكتشافي تعيين ميزان موجودي بر اساس معدل تقاضاي روز قبل: اولراه روز در هفته گذشته اساس تقاضاي همان موجودي برتعيين : دومراه

 سيستم اطالعات مديريت آموزشيمدل ويژگي هاي

236

:م اطالعات مديريت آموزشي و صنفيمدل پيشنهادي براي سيستيك روش هاي مختلف انواع ذكر فوايد آن وتوضيحات مختصري كه درباره مدل سازي و توجه به با

ر آن سعي شده است كه دمدلي . ارائه مدلي پيشنهادي مي پردازيمحل مسائل سازمان، در اين جا به . به كمك وجود يك پايگاه داده بسياري از روابط سازمان تعريف و تنظيم گردد

اين مدل پيشنهادي كه ساختار سيستم اطالعات مديريت براي كانون صنفي معلمان را ارائه و در

مي نمايد، داده ها و اطالعات همچون خون در رگ هاي سازمان و قسمت هاي مختلف آن تبين و جهت و فشار و جوشش اطالعات را قلب سيستم كه حركت . در حركت و جابه جايي هستند

ني محيط پيرامون و سيستم هاي ملي و جهايك پايگاه داده فعال و دو سويه و هوشمند و مرتبط با قلب تپنده اطالعات و داده ها را به صورت گزارشات گوناگون و اين . مي باشد، سبب گشته است

در هيئت مديره حساب شده به كاربران و همچنين به مدل سازان و طراحان و مديران كالن سيستم . و خبرگان فن مي رساند

  ققحت شور

237

روش تحقق : 3-4

ار دش حرطم نيشيپ ياه شخب و هتشذگ لوصف رد هك هچنآ همه ناوت يم هك تسا يشور روظنم ، ققحت شور هب قيقحت نايرجم يدنمزاين تسا ملسم ققحت شور هرابرد هك هچنآ .دروآ رد ييارجا و يلمع تروص هب .دشاب يم نامزاس دشرا ناريدم يدام و يونعم تيامح

ماجنا يارب يهد تصخر و يونعم تيامح ،دنراد يلام عبانم هك يتيمها مامت اب هك تفگ ناوت يم دج هب يتح نيون يشزومآ متسيس ريدم كي لالقتسا نآ زا رت درخ يتح و ناملعم يفنص ياه لكشت يايوپ و قالخ تيلاعف .دياشگب يلمع و يرظن تاقيقحت زا يرايسب ماجنا رب ار هار و دنك لح ار لئاسم زا يرايسب دناوت يم

و رارقتسا و ارجا ات و دوش يم عورش شناد بسك و قيقحت زا يشزومآ تيريدم تاعالطا متسيس ققحت شور و اهدروخزاب هب هجوت اب متسيس يلاعت و ريمعت و يرادهگن هب زاين نآ زا سپ .دور يم شيپ متسيس بصن .تشاد ميهاوخ اه تيعقوم نآ نيون ياه شناد و تاعالطا

238

  ققحت شور ر

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

239

تحقق سيستم اطالعات مديريت در كصما: 5- 3

تحقق سيستم اطالعات مديريت در كانون صنفي معلمان ايران و يا به طور مشابه تحقق سيستم اطالعات . مديريت آموزشي در سازمان هاي آموزشي يا نهاد هاي مدني و اصناف نيازمند عزم و اراده مديران مي باشد

. ه قرار گرفت و مثال هايي نيز مطرح شداين مهم در فصول گذشته مورد توج

مسئله مهم احساس نياز معلمان و به براي تحقق سيستم اطالعات مديريت در كانون صنفي معلمان ايراناز طرفي پس از . خصوص اعضاء هيئت مديره ها و روساي تشكل هاي صنفي در سراسر كشور مي باشند

ن همان فهميدن و دانستن و دانا شدن به مسائل رخ داده و شروع به كار جدي و علمي اين تشكل ها كه مرهودر اين جا منظور از همكاري . پيش رو و با نگاهي بين المللي مي باشد، نوبت به همكاري قواي دولتي مي رسد

چراكه اگر تا به حال كمي از اين گونه فشارها و ممانعت ها و . به معني سد نشدن و جلوگيري نكردن است .بر داشته بوديم EMISها كاسته مي شد، گام هاي جدي تر و بلند تري در راه استقرار سنگ اندازي

در ادامه ابتدا به زباني و شكلي ديگر به بيان مطالبي پيرامون سيستم هاي اطالعاتي با رويكرد تحقق آن در برنامه هاي واحد ذكر كاربردسيستم هاي آموزشي و تشكل هاي مدني و صنفي مي پردازيم و در بخش دوم به

هر چند كه تحقق چنين . در تشكل هاي صنفي فرهنگيان ايران خواهيم پرداخت سيستم ها تحليل ريزي وسيستم پرفايده در جهان علم و ادب و مهجور و مغبون در ميان ما، ميسر نشد ولي اين تكاپوي حقير دانشجويي

ن به جنت و رضوان علم و دانش و خالقيت و پويايي را قدر مي نهيم و اميدواريم كه فتح بابي باشد براي رسيد ...به اميد آن روز . و شادابي و طراوت در سيستم هاي آموزشي كشور عزيزمان ايران

سيستم هاي اطالعاتي: 3-5-1

همه ي . امروزه كامپيوترها و سيستم هاي اطالعاتي، در كليه ي فعاليت هاي سازمان ها نقشي حياتي ايفا ميكنند . مان ها، از كارخانه ها تا بانك ها ، براي انجام امور روزمره به اطالعات وابسته هستندساز

حجم بسيار زياد اطالعات مورد استفاده در موسسات و شركت هاي بزرگ و نيـاز اساسـي بـه اسـتفاده از ايـن .تبديل كرده است اطالعات و داده ها، سيستم هاي اطالعاتي كامپيوتري را به يكي از اجزاي اصلي روز مره

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

240

، به مجموعه اي منظم از اجزا اطالق مي شود كه ورودي هاي مشخصي را دريافت مي كنـد و )system(سيستم سيسـتم، چيـزي . روي آنها پردازش خاصي را انجام مي دهد و در نهايت، خروجي هاي معيني را توليد مي كند

سيسـتم . اجزايش بـه تنهـايي آن قابليـت را ندارنـد بيش از حاصل جمع اجزايش است و قابليت هايي دارد كه اين . آموزشي نيز چيزي بيش از اجزايش است و قابليت هايي دارد كه اجزايش به تنهايي آن قابليت ها را ندارند

مهم درس عبرت مهمي است براي كساني كه مي پندارند در سيستم آموزشي ويران مـي تـوان بـه تنهـايي چيـز د كه ناپسندي سيستم به آن ها كاري نخواهد داشت و مانع كار آن ها نخواهد شد و آن هـا مي پندارن. قابلي بود

آنان خود را ايـن گونـه توجيـه مـي كننـد و پـا در ميـدان مسـئوليت . مي توانند تك و تنها به بهترين ها برسند . اجتماعي و مبارزه براي تغيير و ايجاد بهبودي مستمر نمي گذارند

.تشـكيل شـده اسـت زير سيسـتم مشخص دارد و معموال از سيستم هاي ساده تري به نام سيستم هميشه هدفيمـي نامنـد؛ مـثال، در يـك سيسـتم سـازمان سيستمي را در آن تقسيم كار، ارتباطات و كنترل وجود داشته باشد،

.برسند –كه ارئه ي امكانات بانكي است –بانكي، همه ي اين عامل ها جمع مي شوند تا به هدف

خبـر مـي كنـد و ي هم دارد كه تصميم گيرندگان را از خروجيهاي سيستم باحلقه ي باز خودر سيستم ه؛ مثال، در سيستم گردش خون، وقتي فردي شـروع بـه دويـدن مـي كنـد، ود كارايي سيستم را فراهم مي كندبهب

.قلبش تندتر ميزند تا بتواند خون بيشتري را به عضالت برساند

، هـا خروجـي ، ورودي هـا ، هدف : يستم از چند جزء تشكيل شده است كه عبارت اند ازهر س: اجزاي سيستم .عوامل انسانيو ابزار، محيط محدوده و، توالي

هر سيستم، داراي هدف است كه بدون آن ، وجودش بي معني مي شود؛ ماننـد : هدف .سيستم پرداخت حقوق براي كارمندان يك اداره

كننـده تغذيـه منـابع و ورودي هاي دادهمه ي كار، نياز به هر سيستم براي ادا: ورودي .مثال در سيستم اتومبيل، سوخت به عنوان ورودي محسوب مي شود. دارد

اگر ورودي هايي به سيستم وارد شده باشـند و سيسـتم هـم هـدفي داشـته : خروجي باشد، رسيدن به هدف مورد نظر مستلزم گرفتن اطالعات يا خروجي هايي از سيسـتم

.است؛ مثل حركت اتومبيل به جلو يا عقب

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

241

هر سيستم، از زماني كه ورودي ها را دريافت مي كند و عمـل پـردازش : توالي اجزاء را روي داده ها انجام مي دهد تا هنگامي كه خروجي ها را آماده مي كند، احتيـاج بـه

د تا زماني از زماني كه اتومبيل روشن مي شو مثال،. نظم و ترتيب و توالي خاصي دارد .كه شروع به حركت كند، بايد مراحل خاصي اجراء شود

هـر سيسـتمي بـر اسـاس شـرايط و قـوانيني خـاص و در محـيط : محدوده و محيط .مشخصي كار مي كند، مانند سيستم گردش خون در بدن انسان

مـثال در سيسـتم . هر سيستمي براي عملكرد خـود بـه ابـزار خاصـي نيـاز دارد : ابزار .ي، چاپگر و ساير وسايل كامپيوتري به عنوان ابزار هستندكامپيوتر

باالخره، عوامل انساني اي مثل كـاربران سيسـتم هـا، مـديران وبرنامـه : عوامل انساني عوامـل .نويسان در سيستم هـا نقـش اساسـي دارنـد و سيسـتم را هـدايت مـي كننـد

متخصصـين .تقسـيم مـي شـود كـاربران ومتخصصـين كامپيوترهـا انساني،به دو گروه كامپيوتر، نرم افزارها يي توليد مي كنند كه اطالعات را وارد سيستم ها مي كند و عمل پردازش را روي داده ها انجام مي دهند هر كاربر هم دانش محدودي در ارتباط با اين

. سيستم ها دارد و از اين نرم افزار ها استفاده مي كند

هـا و نحـوه ي ، استفاده از اطالعات براي ارتقاي مهـارت اطالعاتي سيستم هايهدف : سيستم هاي اطالعاتيتـر تري در اختيار داشته باشد، دقيق تر وكامل مدير يك سازمان، هر قدر اطالعات دقيق. ستعملكرد انسان ها

.در جهت اهداف سازمان حركت مي كند تصميم گيري مي كند و بهتر

سازمان، به چند واحد عملياتي مثل . اختار سازمان انتخاب مي شودساختار سيستم اطالعاتي، اغلب متناسب با سيك سيستم اطالعاتي، هم مي تواند در يك بخش مشـخص بـه . غيره تقسيم مي شود واحد اداري، واحد مالي و

كار برده شود و هم ممكن است كه چند واحد از آن بهره برداري كنند؛ مثال، بخشهاي اداري، توليد و بازار يابي .مي توانند از سيستم فروش سازمان استفاده كنند هم

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

242

در گذشته، سيستم اطالعاتي در خودكار كردن كارهايي مانند ثبت سفارشـات، كنتـرل انبـارو حسـابداري نقش مهمي داشتند و عمليات پردازشي اين گونه سيستم ها را انجام مي دادند؛ اما بـا گسـترش كارهـاي دولتـي

براي انبنابراين مدير. ارهاي مديريتي شدچيدگي كارها و رقابت سبب افزايش كوافزايش شركت هاي بزرگ، پي .افزايش بهره وري سيستم ناچار شدند كه از تكنيك هاي استراتژي هاي نوين مديريت استفاده كنند

ترين آنها اد يك سيستم اطالعاتي نقش دارند كه مهمجمولفه هاي بسياري در اي: اجزاي سيستم هاي اطالعاتي نرم افزار وسخت افزار ،اطالعات ،مجموعه ي قوانين ،عوامل انساني: عبارت اند از

، يك منبع اطالعاتي گسترده در سطح يك سازمان )MIS(سيستم اطالعات مديريت : سيستم اطالعات مديريت .است كه همه ي مديران در كليه ي سطوح و تمام زمينه هاي فعاليتي از آن استفاده مي كنند

سيستم، داده ها را جمع آوري، خالصه و متناسب با اطالعات مورد نياز، تجزيه و تحليل مي نمايد و اينسپس اين اطالعات، به شكل مطلوبي در كليه ي سطوح مديريت سازمان براي اتخاذ تصميم هاي ضروري مورد

.استفاده قرار مي گيرد

MIS بااليي دارند بخش هايي مجزايي بـه نـام در سازمان هايي كه داده هاي زياد بوده و درجه ي اهيت

عـات در آن فعاليت هاي گسترده اي براي درك ماهيت كاري سازمان و در نتيجه، افزايش كـاربرد فنَـاوري اطال .سازمان انجام مي دهند

براي سازمان ها به حدي است كه امروزه، اكثر مديران اين سازمان ها آمـوزش هـاي MISاهميت وجود ارتباط با آن فرا مي گيرند و با به كار گيري اين تكنيك هاي مـديريتي، سـعي در ارتقـاي بهـره وري الزم را در

.سازمان خود دارند

هينـه از بيكي از اهداف سيستم هـاي اطالعـات مـديريت، اسـتفاده ي نيروي انساني درون سازمان است و به ايـن منظـور، از تكنيـك هـايي ماننـد

. مي شوداتوماسيون اداري استفاده

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

243

مجموعه اي از سخت افزارها و نرم افزارهـاي ) GIS( سيستم اطالعات جغرافيايي: سيستم اطالعات جغرافيايي .الزم براي ذخيره سازي، نمايش وتحليل اطالعات نقشه ها است

GIS مانند نقشه ي شهر كه در اليه هاي .دامنه ي وسيعي از كاربردهاي متكي به نقشه را در بر مي گيرداز طرف ديگر مي تـوان از نقشـه بـه همـراه . گوناگون آن مي توان شبكه هاي برق، آب، گاز و تلفن را قرار داد

.اطالعات ذخيره شده بانك هاي اطالعاتي براي تعيين كاربري، باز سازي و توسعه ي شهر نيز استفاده كرد

سط ماهواره هاي اطالعـاتي در سيستم هاي اطالعات جغرافيايي بر اساس تحليل نقشه هايي كه عموما تواختيار آنها قرار مي گيرد، به كار شناسان كمك ميكنند كه آخرين وضعيت اليه هاي زمين را مورد بررسـي قـرار

.دهند و اين اطالعات را در اختيار سازمان ها قرار دهند

مناسـب بـراي ، مي توان به شناسايي نقاط زلزله خيز، شناسـايي محلهـاي GISاز كاربردهاي سيستم هاي .ت مناسب براي كشاورزي اشاره كرداحداث سد و بررسي كيفي

به روز رساني اطالعـات سـازمان را بـر ) TPS(سيستم هاي پردازش تراكنشي :سيستم هاي پردازش تراكنشيمثال سيستم هـاي پـردازش حقـوق، سيسـتم . عهده دارند و چندين سيستم از اين نوع در يك سازمان موجودند

سيستم هاي پردازش تراكنشـي بـراي افـزايش بهـره .غياب و سيستم نيروي انساني از اين نوع هستندحضور و ارزش سيستم هاي اطالعاتي، باعث شده كه .وري در عملكرد سازمان، فعاليت هاي روزانه را پشتيباني مي كنند

.امروزه داده ها و مديريت آنها اهميت زيادي پيدا كند

در هر سيستم اطالعـاتي، داده هـا مـواد خـامي هسـتند كـه اطالعـات، از : گاه داده هاسيستم هاي مديريت پايدر د وا، عمليـات مربـوط بـه داده هـاي موجـ سيستم هاي مديريت پايگاه داده هـ . پردازش آنها حاصل مي شود

ا يابي و همچنين نحوه ي دسترسـي و ايجـاد سـطوح دسترسـي بـراي كـاربران ر سيستم را از لحاظ ذخيره و باز .بر عهده دارند

در همين سيستم مديريت پايگاه داده ها، معموال اطالعات در قالب جدول هايي قرار مي گيرد و سـپس ، .ارتباط بين اين جدول ها از طريق اين سيستم ايجاد مي شود

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

244

تي از يك فروشگاه كوچك كـه اطالعـا . امروزه سيستم هاي مبتني بر پايگاه داده ها كامال متداول شده اندمربوط به محصوالت و مشتريان خود را نگهداري مي كند تـا موسسـات و شـركت هـاي بزرگـي كـه كليـه ي

.اطالعات خود را در قالب اين سيستم ها نگهداري مي كنند

. پايگاه هاي داده به شكل هاي مختلفي پياده سازي مي شوند ونيازهـاي مختلفـي را بـرآورد مـي سـازند برخي از آنها تنها با استفاده از يك كامپيوتر شخصي پياده سازي مي شوند و برخي نيز به صورت توزيع شـده و

.بر روي چند كامپيوتر قرار دارند و در شركتهاي بزرگ به كار مي روند

در برخي از سيستم ها، اطالعات به صورت متمركز و روي يك كامپيوتر : ستم هاي پايگاه داده توزيع شدهسيكـه نگـران آن و يا يك شبكه ي محلي نيست؛ بلكه داده ها روي چندين كامپيوتر قرار دارند و كاربران، بـدو ن

ي دهند؛ مثال، سيسـتم هـاي رزرو بلـيط محل ذخيره ي داده ها باشند، عمليات خود را با اين سيستم ها انجام مهواپيما ازاين نوع است و شما مي توانيد در حالي كه در شهر شيراز هستيد، بليطي را براي مسافرت از اصـفهان

توانيـد در شـهري از حسـاب خـود پـول در سيستم هاي خود پرداز بانك هـا هـم، مـي . به تبريز دريافت كنيد .مي گويند پايگاه داده ي توزيع شده يستم هايسبه اين سيستم ها، . برداشت كنيد

ايجاد سيستم هاي بزرگ و گسترده ي كامپيوتري از فعاليت هاي پيچيده ي سازمان : تجزيه وتحليل يك سيستمنيروي متخصص مورد نياز و اخذ مجوز دسترسي به نرم افزار هاي الزم براي . ها و موسسات محسوب مي شود

.ث پر هزينه بودن پروژه ي طراحي سيستم هاي كامپيوتري شده استايجاد اين سيستم ها، باع

هدف از تجزيه وتحليل يك سيستم، ارائه ي روشي مدرن براي توليد نرم افزار مطابق با نيازهاي كـاربران براي رسيدن به اين هدف، بايد در اولين مرحله نياز ها شناخته شوند و حاصـل شـناخت در قالـب مـدل . است

.براي انجام مراحل تجزيه وتحليل يك سيستم به تحليلگر خبره نياز است. بدون ابهام مطرح شود هاي گويا و

او پس از شناخت . تحليلگر خبره ميتواند از بسته هاي نرم افزاري مختلفي مثل كنترل پروزه استفاده نمايدايـن . ، بايد سيستم را تحليل كنـد اوليه ي نياز مندي ها، مثل پزشك با تجربه اي كه با بيماري آشنايي كامل دارد

.گر، مي تواند از بسته هاي نرم افزاري اي مثل كنترل پروژه ، اتو كد و غيره استفاده كند تحليل

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

245

كه يك سيستم اطالعاتي پياده سازي شود، بايـد يـك سـري براي آن: مراحل تجزيه وتحليل سيستم اطالعاتي و شـناخت :تحيـل سيسـتم اطالعـاتي عبـارت انـد از مراحل خاص صورت گيرد قدم هـاي اساسـي تجزيـه و

.نگهداري وآزمايش ،پياده سازي ،طراحي ،تحليل و تدوين مشخصات نياز ها ،مطالعه ي مسأله

در مرحله ي شناخت، سيسـتم جـاري مطالعـه مـي شـود و فهرسـتي از مسـايل و : شناخت و مطالعه ي مسأله .هاي بعدي استفاده گردد قسمت ، گزارشي آماده مي شود تا درنيازهاي سيستم جاري تهيه مي شود و در نهايت

مطالعه ي اوليـه، سيسـتم در .است تفضيلي مطالعه يو اوليه مطالعه يبخش مطالعه ي سيستم شامل دو. در حالت كلي بررسي مي شود؛ اما در مطالعه ي تفضيلي، تمام اجزاي سيستم به صورت دقيق بررسي مي شوند

.تر تهيه مي شود تر باشد، اطالعات مورد نياز كامل تفضيلي دقيقهر چه مطالعه ي

شناسايي منابع اطالعات و داده هاي سيستم در اين قسمت صورت مـي گيـرد و پـس از آن، بـه منظـور جمع آوري اطالعات از منابع اطالعاتي، بايد فعاليت هايي مثل اجام مصاحبه و جمع آوري داده هـا از كـاربران

، جمع آوري اطالعات بايد در چار چوب برنامه ي از جمع آوري اطالعات غير مرتبطبراي جلو گير. انجام شودتحليل داده هاي سيستم جاري، يكي از بخش هاي مهم شناخت است كـه در .از پيش تعيين شده اي انجام شود

.آن ارتباط بين بخش هاي مختلف شناسايي مي شود

ز مرحله ي شناخت، مرحلـه تحليـل و تـدوين مشخصـات نيـاز هـا پس ا: مرحله تحليل و تدوين مشخصاتتشريح كليـه ي كارهـايي كـه .در اين قسمت، سيماي كلي سيستم پيشنهادي مشخص مي شود. شروع مي شود

.ين قسمت انجام مي شود د براي مسأله دراوهاي موج ارائه ي راه حل سيستم بايد انجام دهد و

شناسايي اين زير سيسـتم . سيستم از چند زير سيستم تشكيل شده استهمان طور كه قبال اشاره شد، هر .ها و توضيح عملكرد هر كدام از آنها، از فعاليت هاي اين بخش است

در مشخصات تفضيلي نيازها، نمودار جريان داده ها ايجاد مي شود كه بر اساس آن، وضـعيت داده هـاي .اده را چه بخشهايي استفاده مي كنندسيستم بررسي مي شود ودقيقا مشخص مي شود كه هر د

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

246

هدف از طراحي سيستم، تبديل توقعات كاربران به شكلي است كه بتوان براي برنامه نويسـي از : مرحله طراحيو پايگـاه داده هـا : دو قسمت اصلي سيستم بايد در اين بخش طراحي شوند كه عبـارت انـد از . آن استفاده كرد

هاي مورد نياز بـراي ذخيـره سـازي داده هـا را ها، بايد ساختار داده ها يا فايل در طراحي پايگاه داده. پردازشدر اين قسمت، بايد تعداد جدول ها، مشخصات هر جدول و ارتباط بين جـدول هـاي اطالعـات . مشخص كرد

.كامال مشخص شود

د و تعيين شود كـه هـر در طراحي پردازش ها، بايد هر زير برنامه به طور كامل تعريف شو: مرحله پياده سازيپـس از .زير برنامه، چه ورودي ها و چه خروجي ها يي دارد و ارتباط بين زير برنامه ها هم بايـد تعيـين شـود

.ي پياده سازي سيستم ايجاد مي شودآنكه طراحي سيستم صورت گرفت، چارچوب اصلي برا

گي دارد، امـا برنامـه نـويس سيسـتم برنامه نويسي و ساخت سيستم جديد تا حد زيادي به محيط طراحي بسـت همـه ي .جديد، بايد از جريان ساخت يافته و منطقي بودن برنامه و سازگار بودن آن با استاندارد ها مطمئن شود

برنامه نويسان ملزم به رعايت استاندارد ها هستند كه مهمترين اين استاندارد ها به ساختار، سادگي و كارايي مـر سازي بايد يكي از زبان هاي مناسب براي برنامه نويسي سيستم مورد نظر انتخاب شـود و براي پياده .بوط است

صورتي كه طراحي در .براي ايجاد پايگاه داده ها هم بايد ازيكي از زبان هاي طراحي پايگاه داده ها استفاده شود .آسان مي شودمرحله ي پياده سازي سيستم نسبتا سيستم به صورت صحيح و كامل صورت گرفته باشد،

چرخه ي سيستم،پس از فازپياده سازي شروع مي شود و نقش بسيار مهمي در آزمايش مرحله: مرحله آزمايش .در اين قسمت، خطاهاي مرحله ي پياده سازي پيدا مي شوند. توسعه ي سيستم ايفا مي كند

ر صـورتي كـه براي آزمايش سيستم، بايد سعي شود حالت هـاي مختلـف اجـراي آن بررسـي شـود و د .اشكالي مشاهده شد ، بايد به اطالع قسمت هاي باقي مانده رسانده شود تا مشكل شناسايي و رفع شود

پس از آنكه سيستم ايجاد شد و آزمايش هاي الزم هم روي آن انجام شد، سيسـتم آمـاده : آموزش و نگهداريربراني كه با اين سيستم ها كار مي كنند پس از نصب هر سيستم، بايد آموزش هاي الزم به كا. ي نصب مي شود

. داده شود

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

247

اين آموزش ها، هم مي تواند از طريق برگزاري كالس هاي آموزشي باشند و هم ممكن است از طريـق تـدوين جزوات راهنماي كاربران درون خود سيستم تعبيه شود تا در موقع الزم به كمك كاربر بيايد و سواالت كـاربر را

.و باشدتا حدودي پاسخ گ

با توجه به آنكه در مراحل اوليه و شروع به كارسيسـتم امكـان بـروز اشـكال زيـاد اسـت، بايـد در يـك براي همـين . محدوده ي زماني، سيستم تحت مراقبت باشد تا اشكال هاي احتمالي حين كار سريعا مرتفع شوند

اني سيستم شروع مي شود كه ممكن منظور، پس از نصب سيستم و آموزش هاي الزم به كاربران مرحله ي پشتيب .است جند ماه تا چند سال ادامه داشته باشد

:مطالبخالصه ي

هر سيسـتم شـامل ورودي، . سري اجزا مي باشد كه هدف خاصي را دنبال كند يك سيستم مجموعه ي منظم از .ابزار و عوامل انساني مي باشد كه براي ايجاد سيستم الزم مي باشند خروجي،

هدف سيستم هاي اطالعاتي ارتقاء مهارتها و باال بردن توانمندي انسان ها در محيط هاي كار مي باشد كه .براي اين منظور سيستم هاي اطالعاتي مديريت در قالب نرم افزارهاي خاصي عرضه شده اند

امـل بحـران سيستم هاي اطالعات جغرافيايي كه داراي كاربرد وسيعي مي باشند براي شناسايي برخي عو .ساز مانند زلزله وغيره مورد استفاده قرار مي گيرند

همچنين در اكثر ادارات و موسسات از سيستم هاي پردازش تراكنش بسياري استفاده مي شود كه برخـي .سيستم حسابداري، سيستم پرداخت حقوق و غيره: از آنها عبارتند از

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

248

و تدبر و در نتيجـه تحقيق سواالتي كه زمينه. مطرح مي شودبر اساس مطالبي كه مطرح شد، سواالتي نيز چنـين زمينـه مناسـبي باعـث تحقـق سيسـتم اطالعـات . توسعه سيستم هاي آموزشي و مدني را فراهم مي كند

:سواالتي از اين دست. ر تشكل هاي مدني و صنفي خواهد شدمديريت در كصما و يا ديگ

يي دارد؟تعريف سيستم آموزشي چيست و چه اجزا ?

؟مديريت آموزشي چيستبه نظر شما نقش عوامل انساني در يك سيستم اطالعاتي ?

در سيسـتم هـاي ...و شـبكه هـاي مجـازي و پايگـاه هـاي داده و نقش مـاهواره هـا ? چيست؟... صنفي و –مدني –آموزشي –قومي –ملي –اطالعات جغرافيايي

اكنشي مي تواند وجود داشته باشد؟در يك مدرسه چه سيستم هاي پردازش تر ?

چيست؟ آموزشينقش سيستم هاي مديريت پايگاه داده ها در سيستم ?

چه مثال هايي وجود دارد؟يست؟ چ در نهادهاي مدني سيستم پايگاه داده توزيع شده ?

ه مراحلي است؟چشامل آموزشي طراحي يك سيستم ?

با ذكـر آموزشي را در طراحي يك سيستم آموزش حل آزمايش وامرچگونه مي توان ?

؟ردل بيان كامث

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

249

در تشكل هاي صنفي فرهنگيان ايران سيستم ها تحليل برنامه ريزي وكاربردهاي واحد : 3-5-2

لمان ايران در امر برنامـه ريـزي، كانون صنفي معدبير كل واحد برنامه ريزي و سيستم ها به عنوان بازوي ايـن ماموريـت بـا پيگيـري . عمل كنـد مي تواند طرح ها و برنامه هاي مصوب سازماندهي و نظارت بر

طراحي، تدوين و استقرار كليه امور برنامه ريزي كوتاه مدت و برنامه ريزي بلند مـدت شـركت از جملـه برنامه ريزي استراتژيك، طرح كسب و كار، برنامه ريزي و كنترل پروژه ها و برنامه ريزي آموزش كاركنان

.همكاري ساير واحدهاي ذيربط همراه استبا

نظيـر طراحـي و و شعبه هاي گوناگون كانون در سراسـر كشـور ، از طرفي نيازهاي سيستمي واحد هاي مديريت پروژه، سيستم اطالعات مديريت، نمـودار گـردش كارهـا، سيسـتم پيشـنهادات، ، استقرار سيستم

.از جمله اهم وظـايف ايـن واحـد اسـت )ei(جهاني هايسيستم ارزيابي عملكرد و نيز استقرار استاندارد . وجود اين مسائل خود به تنهايي بر اهميت وجود و استقرار چنين نهادي در بدنه كانون ها داللت مي كند

اموريت اصلي اين واحد آن است كه نيازهاي برنامه ريزي، سازماندهي و سيستمي كليـه به عبارت ديگر مرا در رسيدن به چشم انداز و اهداف كيفـي و كمـي تشكل هاي صنفي فرهنگيان ايران سازماني واحدهاي

. تامين و پشتيباني نمايد ايشان

تكيه بر تجربيات عملـي و نيـز دانـش و اهداف را از طريقها تالش كند اين ماموريت مي بايد اين واحداعضاء و تشكل هاي صنفي سراسر كشور روز دنيا و همچنين جلب مشاركت فكري و تجربي كليه مديران

نهاد ها سازمان ها و نيز و طبقات زيرين و اليه هاي مياني اتحاديه هاي صنفيو تعامل موثر با هيئت مديره .سازد شركت هاي مرتبط عمليو وزارت خانه ها و

 در كصما يريتاطالعات مد يستمتحقق س

250

 يريگ جهينت

251

يجه گيرينت : 6- 3

در فصول سه گانه اين مكتوب با ايده تقريبا ... پايان آمد اين دفتر حكايت همچنان باقي استبه . شديم دهاي مدني و صنفي آشناو نيز نها جديد سيستم هاي اطالعاتي مديريت در امر آموزش

در و اين تحقيق ميداني و كتابخانه اي بالغ بر يك سال با همه مسائل و موانعي كه داشت حاصل .، مجموعه اي از اطالعات بوده پايان رسيداين مقطع ب

از خاطرات و خطرات، داستاني از واقعيت هاي اجتماعي و مدني ايران، رمان هايي از مجموعه

اين ها تنها و تنها لب تر همه . و صدها ياد و تجربه گوناگون هرمانانسرگذشت تلخ و شيرين ق. الش ها تنها و تنها برگ سبزي بود تحفه درويشاين تمه ه. اي بيكران و مواج بوداز دري كردن :مثال لطفا به تصوير زير توجه بفرماييد عنوانبه باور بيشتر اين ماجراها وبراي

سيستم هاي اطالعاتي ع مديريت براي موضوشده يافته صفحه اينترنتي 36000000خوبي عدد به ها صفحه مطلب وجود دارد كه در موضوع مهم ميليون . و مديريت و آموزش ديده مي شود

اي آموزشي ، نظرات و تجربيات و كاربردهاي سيستمي مديريت براي بهبود وضعيت سيستم ه . و اطالعات ارائه كرده اند داده هانتايج تحقيقاتي و

اين اوصاف جايگاه ما در كجاست؟با از اين دانش ها بهره مند هستيم؟آيا ارتقاي سيستم هاي آموزشي ميهن خبر داريم؟از چنين روش هايي براي آيا خود ما به عنوان موانع جدي بر سر راه استقرار چنين سيستم هايي نيستيم؟آيا را پوچ ي هاي مغرورانه و غير مسئوالنه و متظاهرانه و ها و سرمستدعاقت آن نرسيده كه عنان اوآيا

بر گرده خر شيطان بيندازيم و نقشي نو دراندازيم؟

 يريگ جهينت

252

است كه نگارنده كه در سطر به سطر اين نوشتار بر اهميت و لزوم وجود سيستم هاي اميد ه علم موفق باشد و گزارشات و اطالعاتي مديريت تاكيد كرد و از فوايد آن نوشت، در عمل ب

ستم هاي مكتوبات ارائه شده همچون گزارش گيري ها و گزارش دهي هاي مورد بحث در سيايد تا محققين و دانش جويان و دانشمندان ارزشمندي را كه در آينده به اطالعاتي مديريت عمل نم

در اين بخش به يادآوري اما . مق مطالب خواهد پرداخت، به اندك قدري مفيد بيفتدبسط و تعگيري ها و پيشنهاداتي كه نتيجه .يز دارند اشاره مي شودبرخي از مطالب مهم كه جنبه نتيجه گيري ن

:فهرست وار نوشته شده اند

تالش و كوشش بسيار در راه تعالي اتحاديه هاي صنفي •

توجه به راه كارهاي علمي و مديريتي در اداره اتحاديه ها •

تالش براي عضويت كامل در اتحاديه جهاني معلمان و اختباس روش هاي علمي و منطقي • براي ايجاد تحول بنيادين در روابط و عملكرد هاي كانون ها تر اين سازمان ها

به منظور تغذيه اطالعات) سنتي و الكترونيك(زي مكتوب ساتالش و كوشش در راه • پايگاه داده

براي ايفاي نقش تجزيه و مديريت كالن كوشش براي حفظ يكپارچگي مجموعهتالش و • و يافتن راه كارهاي ادامه فعاليت تحليل

تالش و كوشش در راه نشر و گسترش نتايج كار اتحاديه ها از انواع و اقسام روش هاي • ) e-mail: مانند(ارتباطي، به خصوص به كمك رسانه هاي مكتوب و الكترونيك نوين

ضور اعضاء تالش و كوشش براي برگزاري انتخابات آزاد و گسترده صنفي، با نظارت پر ح • ...براي محفوظ ماندن و سالم ماندن هيئت مديره كانون ها از گزند انحراف و تباني و

EMISپيگيري و تداوم تحقيقات پيرامون موضوع •

شتاب به سوي جواب = طرح سوال •

بجوييم تا بيابيم •

بپرسيم تا بدانيم •