Die Rol van Ekonometriese Vooruitskattings in ...

COPYRIGHT AND CITATION CONSIDERATIONS FOR THIS THESIS/ DISSERTATION

o Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.

o NonCommercial — You may not use the material for commercial purposes.

o ShareAlike — If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same license as the original.

How to cite this thesis

Surname, Initial(s). (2012) Title of the thesis or dissertation. PhD. (Chemistry)/ M.Sc. (Physics)/ M.A. (Philosophy)/M.Com. (Finance) etc. [Unpublished]: University of Johannesburg. Retrieved from: https://ujdigispace.uj.ac.za (Accessed: Date).

http://www.uj.ac.za/

https://ujdigispace.uj.ac.za/

DIE ROL VAN EKONOMETRIESE VOORUITSKATTINGS INBEPLANNINGSBEGROTINGS

deur

EUGENE PRESTO

PROEFSKRIF

voorgele ter vervulling van die vereiste vir die graad

DOKTOR IN DIE EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE

in

EKONOMIE

in die

FAKULTEIT EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE

aan die

RANDSE AFRlKAANSE UNIVERSITEIT

PROMOTOR : PROF G L DE WET

MEDEPROMOTOR : PROF I N A VAN DER WALT

MEl 1989

VOORWOORD

Met die proefskrif gaan daar gepoog word om virMaatskappybegrotingdoeleindes, In vooruitskattingsmodel teontwikkel, om die bedryfsuitgawe begroting te projekteer.Dit gaan gedoen word aan die hand van die begroting van die

Suid-Afrikaanse Lugdiens. My belangstelling invooruitskattingsmodelle, asook die bydrae van Mnr G ABoshoff, van die Suid-Afrikaanse Lugdiens het aanleidinggegee tot die ontwikkeling van die model.

Graag wil ek aIle instansies en persone wat In bydraegelewer het in die voltooiing van die proefskrif bedank.

In besonder wil ek Professor G L de Wet van die RandseAfrikaanse Universiteit bedank, wat te midde van In drukwerkprogram as my promotor vir die proefskrif opgetreehet. Sy bekwame leiding word hoog op prys gestel.

My opregte waardering aan aIle beamptes van dieSuid-Afrikaanse Lugdiens wat by die insameling van diebasiese inligting behulpsaam was.

In Spesiale woord'van dank aan Mnr J Meyer van dieVervoerdienste se Taalburo vir die taalkundige versorging,en aan Mnr T Botha wat die tikwerk waargeneem het.

Aan my ouers vir al die opofferings wat hulle gemaak hetwil ek net se : "Woorde is onvoldoende om u te bedank."

In die laaste instansie In woord van dank en opregtewaardering aan my man vir sy aanmoediging en bystand. Virhom en my kinders wil ek dankie se vir al die geduld wathulle gehad het.

Ten slotte aan my Hemelse Vader deur Wie en tot Wie allesinstaat is.

INHOUD

Opgawe van bylaeOpgawe van tabelleOpgawe van FigureSummary

HOOFSTUK 1

INLEIDING

I

IIIII

IV

1.1

1.2

1.3

1.4

INLEIDING

VOORUITSKATTINGS

DOEL VAN PROEFSKRIF EN STUDIE-AFBAKENING

SAMEVATTING

1

2

7

9

HOOFSTUK 2

FUNKSIES VAN BESTUUR

2.1

2.2

2.3

2.3.1

2.3.1.1

2.3.1.2

2.3.1.3

2.3.1.4

2.3.2

2.3.2.1

INLEIDING

BEGROTING EN DIE FUNKSIES VAN BESTUUR

DIE FUNKSIES VAN BESTUURBeplanningInleidingNoodsaaklikheid van beplanningStappe om optimaal te beplanWie moet beplan

OrganisasiesInleiding

10

10

11

12

12

14

15

16

16

16

2.3.2.2

2.3.2.3

2.3.2.4

2.3.3

2.3.3.1

2.3.3.2

2.3.4

2.3.4.1

2.3.4.2

2.3.5

2.3.5.1

2.3.5.2

2.3.5.3

2.3.5.4

2.4

Stappe voordat 'n organisasiestruktuursaamgestel wordBegrippe van belang by organisasieOrganisasievormsof organsiasiestelsels

LynorganisasieFunksionele organisasie

StaforganisasieSydelingse organisasie

DirigeringInleidingElemente van dirigeringLeierskapMotiveringKommunikasie

Koordinering

InleidingHulpmiddele om goeie koordinasie te kry

Beheer

InleidingDie stappe in die proses van beheer

Metodes van beheerUitsonderingsbeheer

SAMEVATTING

18

18

20

20

21

21

21

22

22

23

23

23

25

26

26

27

28

28

29

·30

31

32

HOOFSTUK 3

BEGROTING

3.1

3.2

3.3

INLEIDING

VOORDELE VAN BEGROTING

NADELE OF BEPERKINGS VAN BEGROTING

33

35

36

3.4

3.4.1

3.5

3.6

3.7

3.7.1

3.7.2

3.7.3

3.8

DIE BEGROTINGSTYDPERKFaktore waarop gelet moet word wanneerbegrotingstydperk bepaal moet word

BEGROTING EN BEGROTINGSBEHEER

STAPPE VAN BEGROTINGSGROEI

TIPES BEGROTINGS

Verkopebegroting

Produksiebegroting

Arbeid- of personeelbegrotingGrands towwebegrot ingToerustingbegroting

Aankopebegroting

Finansiele begroting

SAMEVATTING

37

die40

42

44

45

46

48

50

52

53

56

58

60

HOOFSTUK 4

BEGROTING EN DIE BEGROTING SOOS TOEGEPAS IN DIE

SUID-AFRIKAANSE LUGDIENS

4.1

4.2

4.3

4.3.1

4.3.2

4.3.3

4.3.4

INLEIDING

DOEL VAN BEGROTINGS

DIE DATAPATROON

Horisontale datapatroon

Seisoenale datapatroon

Sikliese datapatroon

Tendense

61

62

62

63

64

65

65

4.4

4.4.1

4.4.2

4.5

4.5.1

4.5.2

4.5.2.1

4.5.2.2

4.6

BEGROTING GEBASEER OP In MODEL

Statistiese model

Nie-statistiese model

DIE SUID-AFRlKAANSE LUGDIENSInleiding

Bedryfsuitgawe- en kapitaalbegrotingsDie bedryfsuitgawebegrotingDie kapitaalbegroting

SAMEVATTING

66

67

67

68

68

69

70

74

76

HOOFSTUK 5

VOORUITSKATTINGSMODEL

5.1

5.2

5.3

5.4

5.5

INLEIDING

DIE MODELLE

STADIUMS BY DIE OPSTEL VAN In MODEL

VEREISTES WAARAAN In GOEIE

VOORUITSKATTINGSMODEL MOET VOLDOEN

SAMEVATTING

77

78

82

83

85

HOOFSTUK 6

REGRESSIEVERGELYKINGS

6.1

6.2

6.2.1

6.2.2

INLEIDING

DIE ONAFHANKLIKE VERANDERLIKES

Bruto binnelandse produk

Bevolking

87

88

88

89

6.2.36.2.4

6.36.3.1

6.3.1.16.3.1.2

6.3.26.3.2.16.3.2.2

6.3.3

6.3.3.16.3.3.2

6.3.4

6.3.4.16.3.4.2

6.3.5

6.3.5.16.3.5.2

6.3.6

6.3.6.16.3.6.2

Passasiers, Vrag en PosDie indekssyfers

REKENINGONTLEDINGRekeningnommer 3150 - Lugstasiepersoneel(Passasiersverkeer)AlgemeenDie beste vergelyking

Rekeningnommer 3151 - VragdepotpersoneelAlgemeenDie beste vergelyking

Rekeningnommer 3152/56 - Gronddienste bylughawens (Verkeer)PassasiersverkeerAlgemeenDie beste vergelyking

Rekeningnommer 3152/57 - Gronddienste bylughawens (Verkeer)VragvervoerAlgemeenDie beste vergelyking

Rekeningnommer 3153/56 - Hantering vanverkeer deur ander LugrederyePassasiersverkeerAlgemeenDie beste vergelyking

Rekeningnommer 3153/57 - Hantering vanverkeer deur ander Lugrederye

vragvervoerAlgemeenDie beste vergelyking

90

91

91

94

94

95

99

99

100

104104104

108108

'108

112112113

116116117

I6.3.7 Rekeningnornmer 3154/56- Vervoerkoste,

Spoorvrag, ens.Passasiersverkeer 122

6.3.7.1 Algerneen 1226.3.7.2 Die beste vergelyking 123

6.3.8 Rekeningnornmer 3154/57 - Vervoerkoste,Spoorvrag, ens.Vragvervoer 127

6.3.8.1 Algerneen 1276.3.8.2 Die beste vergelyking 128

6.3.9 Rekeningnornmer 3155/56 - EisevergoedingPassasiersverkeer 131

6.3.9.1 Algemeen 1316.3.9.2 Die beste vergelyking 132

6.3.10 Rekeningnommer 3155/57 - EisevergoedingVragvervoer 136


6.3.11 Rekeningnommer 3156/56 - Ander VerkeerskostePassasiersverkeer 140

6.3.11.1 Algemeen 1406.3.11. 2 Die beste vergelyking 141

6.3.12 Rekeningnornmer 3156/57 - Ander VerkeerskosteVragvervoer 144


6.4 SAMEVATTING 148

HOOFSTUK 7

GRAFIESE VOORSTELLING VAN VOORUITSKATTINGSMODEL

7.1

7.2

7.3

INLEIDING

GRAFIESE VOORSTELLINGS

SAMEVATTING

151

154

175

HOOFSTUK 8

SAMEVATTING

BYLAE

VERWYSINGS

BRONNELYS

176

269

324

337

Bylaag 1Bylaag 2

Bylaag 3

Bylaag4

Bylaag 5

Bylaag 6Bylaag 7

Bylaag 8

Bylaag 9

Bylaag 10

Bylaag 11

I

BYLAE

: Terminologie en definisies: Finansiele begroting 1988/89"

"Financial Budgeting 1988/89"

Itemlys vir bedryfsuitgawebegroting"Working Budget Analysis of expenditure codes"Beskrywing van subhoofde vir bedryfsuitgawebegrotingBruto Binnelandse Produk aangepas vir

finansiele jaarTotale bevolking aangepas vir finansiele jaar

Ekonomies bedrywige bevolking aangepas vir

finansiele jaarGetal passasiers vervoer volgens finansielejaar

Hoeveelheid vrag en pos vervoer volgensfinansiele jaarBegrote bedrae vir die verskillende rekening

nommersGedefleerde bedrae vir die verskillende

rekeningnommers

Tabel 1

Tabel 2

Tabel 3A

Tabel 3B

Tabel 4A

Tabel 4B

Tabel 5A

Tabel 5B

II

TABELLE

Leeftydsarnestelling vir 1970

Regressie-vergelykings getoets

Rekeningnornrner 3150

Vergelykings wat voldoen aan

die toetsingsvereistes

Lugstasiepersoneel

(Passasiersverkeer)

Rekeningnornrner 3150

Vergelykings wat nie voldoen

aan die toetsingsvereistes

nie

Lugstasiepersoneel

(Passasiersverkeer)

Rekeningnomrner 3151



Vragdepotpersoneel

Rekeningnomrner 3151



nie

Vragdepotpersoneel

Rekeningnornrner 3152/56



Gronddienste by Lughawens

(Verkeer) Passasiersverkeer

Rekeningnomrner 3152/56



nie

Gronddienste by Lughawens (Verkeer)

Tabel 6A

Passasiersverkeer

Rekeningnornmer 3152/57

Vergelykings wat voldoen

toetsingsvereistes


Vragvervoer

aan die

(Verkeer)

Tabel 6B Rekeningnornmer 3152/57

Vergelykings wat nie voldoen aan die

toetsingsvereistes nie

Gronddienste by Lughawens (Verkeer)

Vragvervoer

deur ander Lugrederye

Tabel 7A Rekeningnornmer 3153/56

Vergelykings wat

toetsingsvereistes

Hantering van Verkeer

- Passasiersverkeer

voldoen aan die

Tabel 7B Rekeningnornmer 3153/56



Hantering van Verkeer deur ander Lugrederye

- Passasiersverkeer

deur ander Lugrederye

Tabel SA Rekeningnornmer 3153/57

Vergelyking~ wat

toetsingsvereistes

Hantering van Verk€er

- Vragvervoer

voldoen aan die

Tabel SB Rekeningnommer 3153/57

Vergelykings wat nie


voldoen aan die

Tabel 9A

Tabel 9B

Tabel lOA

Tabel lOB

Tabel llA

Tabel 11B

Tabel 12A

Hantering van Verkeer deur ander Lugrederye

- Vragvervoer

Rekeningnommer 3154/56

Vergelykings wat voldoen aan die

toetsingsvereistes

Vervoerkoste, Spoorvrag, ens

Passasiersverkeer




Vervoerkoste, Spoorvrag, ens.

Passasiersverkeer



toetsingsvereistes

Vervoerkoste, Spoorvrag, ens. - Vragvervoer




Vervoerkoste, Spoorvrag, ens. - Vragvervoer



toetsingsvereistes

Eisevergoeding - Passasiersverkeer




Eisevergoeding - Passasiersverkeer



toetsingsvereistesEisevergoeding - Vragvervoer

Tabel 12B Rekeningnommer 3155/57Vergelykings wat nie voldoen aan die

toetsingsvereistes nieEisevergoeding - Vragvervoer

Tabel 13A Rekeningnommer 3156/56


toetsingsvereistesAnder Verkeerskoste - Passasiersverkeer

Tabel 13B Rekeningnommer 3156/56


toetsingsvereistes nieAnder Verkeerskoste - Passasiersverkeer

Tabel 14A Rekeningnommer 3156/57


toetsingsvereistes

Ander Verkeerskoste - Vragvervoer

Tabel 14B Rekeningnommer 3156/57


toetsingsvereistes nieAnder Verkeerskoste - Vragvervoer

Figuur 4.1

Figuur 4.2

Figuur 4.3

Figuur 4.4

Figuur 7.1

Figuur 7.2

Figuur 7.3

Figuur 7.4

Figuur 7.5

Figuur 7.6

Figuur 7.7

Figuur 7.8

Figuur 7.9

Figuur 7.10

FIGURE

Horisontale datapatroon

Seisoenale datapatroon

Sikliese datapatroon

Tendensie datapatroon

Rekeningnommer 3150

Verkeerskoste : Lugstasiepersoneel

Rekeningnommer 3151

Verkeerskoste : Vragdepotpersoneel



Passasiersverkeer



Vragvervoer


Hantering van verkeer deur ander rederye

Passasiersverkeer


Hantering van verkeer deur ander rederye

Vragvervoer



Passasiersverkeer



Vragvervoer


Ander Verkeerskoste

Passasiersverkeer


Ander Verkeerskoste

Vragvervoer

III

Title

Candidate

Supervisor

Department

university

Degree for which the

Dissertation is presented

SUMMARY

:THE ROLE OF ECONOMETRICFORECASTING IN PLANNING

BUDGETS

E Presto

Professor G L de WetI N A van der Walt

Economics

Randse Afrikaanse

Universiteit

Doctor in Commerce

IV

requires experience in the industry

the variables which can influenceSuccessful forecasting

and a understanding of

the forecast.

study is to develop and propose a

South African Airways which will

the Working Budget. To do this the

must be evaluated, extended and

to satisfy the needs of the airline

of this

model for

to project

methodology

where necessary

The purposeforecasting

enable it

existing

changed

industry.

Information on budgets in general, the definition and

purpose thereof, as well as the use of the budget as a tool

for management was readily available. Similarly

information on forecasting and forecasting models could be

found, but no pUblished research indicating a method or

model for the forecasting of the Working Budget in SouthAfrican Airways was available, nor was any evidence found

of the use of a more sophisticated model other thanforecasting a budget based on historical tendencies.

In chapter one the purpose of the study is defined followed

by a short description of the contents of each chapter.

Chapter two underlines the importance of the managerial

functions in a company. The level of management willdetermine the degree of the functions to be performed,

whether it be planning, organising, directing, activating

or controlling. Management tools are available to ease the

task, and one of these tools are budgets, which could be

regarded as the most important tool.

Chapter three and four contain an expanded review of

budgets and budgeting. Whilst the basic principle of

bUdgeting remains applicable to all types and sizes of

business, the methods and application could vary. A matter

to be settled ab initio is the period that the budget

parts : part one

and part two the

information can be

should cover. Three time periods may be drawn : a yearlybUdget; five-year plan; or a long-term plan. The main

categories of budgets are then detailed, namely the sales,

purchasing and financial budgets. Chapter four continues

with a description of historical data flow, and how the

data flow will influence the model to be used. Finally the

South African Airways budget system, which is divided into

a Capital and Working Budget, is described.

Background information on forecasting and forecasting

models, dealt with in chapter five, are just as importantas is the background information on budgets. The

forecasting models developed will be used as an instrument

to evaluate the economic conditions and to study the

future. It is therefore necessary that these models fulfil

certain conditions before they can be successfully used.

These conditions and the steps to follow when a forecasting

model is developed are discussed in this chapter.

The study could be divided into two

containing the background information

research information. The research

found in chapters six and seven.

The accounts used· to develop the forecasting models were

the following, from the department Traffic Services :

1) Account number 3150

Traffic)

Air Station Staff (Passenger

2) Account number 3151 - Freight Depot Staff

3) Account number 3152/56 Ground Services at Airport

(Traffic) Passenger Traffic

4) Account number 3152/57 Ground Services at Airport

(Traffic) Freight Traffic

5) Account number 3153/56 Traffic Handling by OtherAirlines - Passenger Traffic

6) Account number 3153/57 Traffic Handling by Other

Airlines - Freight Traffic

7) Account number 3154/56

Passenger Traffic

Transport, Railage, etc.

8) Account number 3154/57 Transport, Railage, etc.

Freight Traffic


Passenger Traffic

Claims Compensation

10) Account number 3155/57 - Claims Compensation - FreightTraffic

the

will


Passenger Traffic


Freight Traffic

Chapter six contains

independent variables

variables are :

Other Traffic Expenses

Other Traffic Expenses

research determining 'which

influence the accounts. These

a) Gross Domestic Product

b) Population

c) Passengers

d) Cargo and Mail

The figures were deflated using the consumer price index.

This adjustment in calculation was made necessary so that

the valu~s could be used in real terms.

Analyses were made of the accounts, and a number of

equations were used, utilising the abovementioned variables

and combinations of these variables. In order to establish

the best relationship between the variables, these

equations were then tested using regression analysis.

Account numbers 3155/56 anddetermine the best equation butmade since the accounts have

African Airways.

3155/57 were tested tono further forecasting was

been discontinued by South

values.

to the remaining ten accounts the best

then put to test, and forecasting models

A graph for each account can be seen inwhich represents the actual and the

With regards

equations were

were developed.chapter seven

forecasting model

The conclusions reached were

1. The accounts concerned with the passenger traffic were

influenced by the passenger traffic and/or the gross

domestic product.

2. The accounts concerned with the cargo and mail carried

were influenced by the cargo and mail carried and/or

the gross domestic product.

3. Two forecasting methods were tested:

are based on the

and independent

to the following

where the model figures

data of the dependent

and are forecasted according

Method one,

historical

variables

methods

a) Holtz's two-parameter linear smoothing method

b) Winters three parameter linear smoothing

method

c) Triple exponential smoothing method

d) Double exponential smoothing method

of which the

methods, and

good results.

triple and double exponential smoothing

in some accounts the Winters method gave

thethe

In the second methodaccount are based on

described in chapter six.

forecasted values for eachindependent variables as

It was concluded that for the first method the triple

exponential smoothing method gives a more optimistic

forecast whilst the double exponential smoothing method

gives a more pessimistic forecast. The forecasted values

for each account, as determined by the second method, are

good, the difference between the actual values and the

forecasted values being very small.

It is therefore advised that both methods be used. The

triple exponential smoothing method represents the higher

forecasted values whilst the double exponential smoothing

method represents the lower. It is suggested that

a) the actual values would fall within the parameters

created by these two methods, and

b) the actual values would be close to the forecasted

values determined by the second method.

1

HOOFSTUK 1

INLEIDING

1.1 INLEIDING

In vandag se ekonomiese, sosiale en geestelike samelewing

wat al hoe meer kompleks en ingewikkeld raak, is dit uiters

belangrik dat elke individu sy eie lewe beheer en weet wat

hy of sy uit die lewe verlang, vandag en in die toekoms.

Dieselfde stelling geld in die besigheidssektor waar

bestuursprobleme toeneem en al hoe meer kompleks en

ingewikkeld raak. Hierdie probleem het bygedra tot die

ontwikkeling van verskeie bestuurstegnieke en benaderings

wat vandag bekend staan as wetenskaplike bestuur. Een van

hierdie bestuurstegnieke is begroting en begrotingsbeheer.

In die Angel-Saksiese literatuur word na die

ondernemingsbegroting as bestuursgereedskap verwys.

Die besigheidssektor besef al hoe meer dat goeie,

doeltreffende beplanning en daarna dinamiese beheer uiters

belangrik word, veral in 'n kapitalistiese mark waar

winsvermeerdering die sukses of ondergang van 'n

onderneming beteken. Om voortdurend te sorg dat die wins

die verliese oorskry, bly 'n voortdurende probleem, en hoe

groter 'n onderneming is of word, hoe groter word die

probleem.

Doeltreffende optrede verg doeltreffende vooruitbeplanning,

doeltreffende koordinering en dinamiese beheer.

Die doelstelling van 'n ondernemingsbegroting is dus

tweeledig van aard, met die klem op

1. Beplanning en

2. Beheer1

2

Die lugvaartbedryf is bloot 'n besigheid waar winsbejag

belangrik is, maar dit verskaf ook 'n publieke diens wat

deur aIle inkomstegroepe gebruik moet word wanneer nodig.

As gevolg van bagenaemde is dit dus belangrik dat

lugrederye waar nodig deur die Staat gesubsidieer word, of

selfs as 'n Staatsbeheerde onderneming behoort te

funksioneer.

Die Suid-Afrikaanse Lugdiens se begroting, wat bestaan uit

verskeie kleiner begrotings wat saamgestel word uit

afsonderlike begrotings vir elke departement, vorm deel van

die Suid-Afrikaanse Vervoerdienste se totale begroting.

Die Suid-Afrikaanse Vervoerdienste se begroting word

voorgele vir goedkeuring deur die Parlement. Die

begrotingsvoorstelle word aangekondig in die Vervoerdienste

se Begrotingsrede wat gewoonlik in Maart deur die Minister

van Vervoerwese gelewer ward. 2

1.2 VOORUITSKATTINGS

Gedurende die afgelope aantal jare het vooruitsk~ttingal

hoe meer belangrik en ingewikkeld geword. Hierdie modelle

word gebruik vir ekonomiese ontledings, om die invloed van

ander beleidsaktiwiteite op die ekonomie en op mekaar te

bepaal, en dit lewer 'n bydrae of is 'n hulpmiddel om die

toekoms te bepaal.

Die studie van ekonomiese tendense en heersende toestande

met die oog op vooruitskatting geniet die afgelope tyd

toenemende belangstelling. Om die onvermydelikheid en

omvang van vooruitskattings te verduidelik, kan daar

eenvoudig gese word dat geen persoon, sakeonderneming of

regeringsliggaam kan bestaan sander vooruitskattings nie.

Die alledaagse besluite van elke individu sluit 'n mate van

vooruitskatting in, byvoorbeeld of 'n beroep aanvaar moet

word of nie, of die toekoms in die onderneming rooskleurig

3

is, die voordele voldoende is, ensovoorts. Elke besluit

wat in die ekonomiese of maatskaplike lewe geneem word,

berus op een of ander vorm van begroting, en elke begroting

berus weer op sy beurt op een of ander vorm vanvooruitskatting. 3

Die mate, omvang en noodsaaklikheid van vooruitskattingsverander volgens tyd, plek en gebeurtenisse. Vandag moet

staatsmanne en sakemanne rekening hou met baie gebeure

wanneer hulle besluite wil neem, byvoorbeeld plaaslike

omstandighede, wereldtoestande, politieke druk en

verskuiwings, bevolkingsgroei, verbruikersgedrag wat-boonop

verander, ensovoorts. Om presies te kan vooruitskat is dus

feitlik onmoontlik, maar dit bly belangrik omdat die

onsekerheids- of risikofaktor hierdeur verrninder kan word.

Vooruitskattings is onvermydelik, en waar daar beweer word

dat dit onmoontlik is om vooruit te skat, moet dit eintlik

toegeskryf word aan 'n gebrek aan wetenskap. Verder is 'n

mate van korrektheid ook moontlik anders sou daar geen vorm

van "geordende" ekonomiese samelewing moontlik wees nie.

Deur vooruit te beplan en te skat kan daar vooraf

belangrike aspekte van beleidsformulering bepaal word

naamlik :

1. Tipe maatreels en onder watter omstandighede die

maatreels gebruik gaan word, en

2. Wanneer die maatreels toegepas moet word.

Daar is verskillende metodes van vooruitskatting, en dit

kan ingedeel word in byvoorbeeld

1. Ouderwetse en nuwe metodes.

2. Meganiese en analitiese metodes.

Die analitiese metode

rigiede of meganiese

betrek dus oor die

4

3. Korttermyn en langtermyn.

4. Vooruitskattings wat gebaseer is op die ontleding

van bestaande tendense en statistiese gegewens en

wat berus op 'n versameling en beoordeling van

opinies, ensovoorts. 4

Al die verskillende metodes kan egter onder meganiese en

analitiese metodes ingedeel word. Daarom word hierdie twee

metodes kortliks beskryf.

(A) Meganiese metode

Die meganiese metode omsluit in wese aIle metodes watgeen statistiese grondslag of fundering het nie en dus

bloot op 'n meganiese wyse uitgevoer word. Die metode

sou dus onder andere kon berus op die veronderstellings

dat 1) die golwe "reelmatig" voorkom, of 2) dat 'n

afwyking gevolg gaan word deur 'n soortgelyke afwyking

in die teenoorgestelde rigting, of (3) dat elke siklus

'n vaste patroon volg veral met betrekking tot die

opeenvolging van sekere tydreekse.

Onder hierdie metode ressorteer ook die sloeringsmetode

indien geen statistiese beginsel daarby toegepas sou

word nie. 5 Volgens hierdie metode vind daar 'n

opeenvolging van ekonomiese tydreekse plaas,

byvoorbeeld die effek van 'n verhoging in die prys van

'n produk word eers na twee maande waargeneem, omdat

die verbruikersgedragpatroon na twee maande verander

het.

(B) Analitiese metode

omsluit al die metodes wat nie 'n

karakter het nie. Hierdie metodes

algemeen die Statistiek as studie

5

terrein. Juis daarom word dit gebaseer op In

wetenskaplike diagnose van In gegewe situasie. Dit wilse aIle faktore, gunstig of ongunstig, wat In invloed

op die situasie het, word bepaal en dan word daar 'nstatistiese afleiding of gevolgtrekking gemaak.

AIhoewel die analitiese en meganiese metodes apart

beskryf word, is die meeste van die vooruitskattings

modelle gebaseer op In kombinasie van die twee

metodes. 6

Die doel van die ontwikkeling van In vooruitskattingsmodel

is om kennis te verkry van die mark, wat in die verlede

gebeur het, en hoe In afhanklike gestel A gereageer het op

veranderings. Die reaksie van die mark kan deur dieverbruikersgedrag bepaal word. Al kan daar presies

vasgestel word hoe afhanklike A gaan reageer op 'n

verandering in die mark, kan In perfekte

vooruitskattingsmodel nog nie ontwikkel word nie, aangesien

die veranderings in die mark nie vooruitbepaalbaar is nie.

Indien die veranderings weI bepaalbaar was, sou afhanklike

A presies vooruitgeskat kon word.

In sommige gevalle is daar goeie historiese data beskikbaar

om te help met die vooruitskatting. In ander gevalle is

daar geen data as riglyn beskikbaar nie. In laasgenoemde

geval kan daar weI foutiewe vooruitskattings gemaak word.

Selfs wanneer daar data beskikbaar is, kan die invloed van

onvoorsiene gebeure 'n groot uitwerking op die

vooruitskating he, en hierdie invloed is moeilik en soms

glad nie bepaalbaar nie. Die vraag wat dan gevra word is

is vooruitskattings gebaseer op die ekonomiese modelle die

moeite werd? Hoe akkuraat is die modelle?

In die Forecasting Journal van die International Air

Transport Association word die vraag soos volg beantwoord.

6

"Using econometric models for forecasting has at many times

been questioned "Why not forecast traffic directly?"

People who say they forecast traffic directly, generally do

not, they usually have a model in their head.

Alternatively, they may not use their heads at all, but

simply predict that today's situation (rate of increase or

decrease) will be repeated tomorrow. Actually, as regards

short-term forecasts, this procedure may not be too bad.

The realities affecting airline traffic may indeed be very

complex. However, human beings have a limited capacity for

analysis, and are subject to prejudice. The purposes of

modelling is to help the forecaster to deal with reality

and avoid errors due to prejudice". 7

Een van die bekendste vooruitskattingsmodelle is die

eenvoudige lineere model, Y=A+BX+C.8

Y is die afhanklike veranderlike wat verklaar of bepaal

moet word. Die vergelyking kan verder uitgebrei word sodat

Y ook afhanklik is van meer as een veranderlike.

Hierdie model maak voorsiening daarvoor dat die afhanklike

veranderlike nie perfek of volledig deur die onafhanklike

veranderlike X verklaar word nie - vandaar die sogenaamde

residu of fouteterm c.

Die kleinstekwadraat-metode bepaal waardes vir A en B

sodanig dat die som van die gekwadreerde residue' 'n minimum

is, vir 'n gegewe stel waargenome waardes van X en Y.

Hierdie metode voorsien dus waardes vir A en B sodanig dat

die sam van die gekwadreerde verskille tussen die werklike

en geskatte Y-waardes so klein as moontlik is. 9

7

1.3 DOEL VAN PROEFSKRIF EN STUDIE-AFBAKENING

In Suid-Afrika het lugvervoer sedert die na-oorlogse jare

snel ontwikkel. Die Suid-Afrikaanse Lugdiens het dan ook

gegroei tot In groot onderneming, met In personeelgetal van

plus minus 10 700 in 1988. Wanneer In onderneming so groei

word die bestuursfunksies al hoe belangriker.

Bestuurders beplan en beraam wat in die toekoms gaan

gebeur, en in baie gevalle word aIle bestuursmiddele

beskikbaar gebruik om die beraming en bepalings so akkuraatas moontlik te maak. Een van die bestuursmiddele is

begrotings.

Die doel van die studie is om In vooruitskattingsmodel of

-metode te ontwikkel wat die Suid-Afrikaanse Lugdiens in

staat sal stel om hul Bedryfsuitgawebegroting meer

statisties te projekteer. Om die doelwit te kan bereik

moet die huidige situasie ontleed, uitgebrei en verander

word. Daarna kan In vooruitskattingsmodel of -metode

voorgestel word.

Inligting oor begrotings, vooruitskattings en vooruit

skattingsmodelle is verkrygbaar, maar geen gepubliseerde

navorsing kon gevind word nie wat In model of metode

voorstel wat gebruik kan word om die suid-Afrikaanse

Lugdiens se bedryfsuitgawe vooruit te skat. Daar was ook

geen bewyse dat In verfynde statistiese model in gebruik is

nie, behalwe dat die Bedryfsuitgawebegroting gebaseer wqrd

op historiese neigings, of in die gevalle waar die Uitgawe

Afdeling 'sy vooruitskatting baseer op die projeksie van die

Inkomste Afdeling.

In Kort beskrywing van die inhoud van die hoofstukke volg

nou.

In hoofstuk twee word

bestuursfunk~ies beskryf,

organisasie, dirigering,

die belangrikheid van die

ongeag of dit beplanning,

koordinering en/of beheer is.

8

Daar bestaan verskeie bestuurs- en beheermiddele om dietaak vir goeie bestuurders ongeag hul vlak van bestuur te

vergemaklikj een van die bestuurs- en beheermiddele is

begrotings.

Begroting word meer volledig beskryf in hoofstuk drie.

Hier word die voor- en nadele beskryf asook die

verskillende tipes begrotings wat bestaan, en die stappe

wat gevolg moet word om die begrotings op te stele In

hoofstuk vier word die doel van begrotings uiteengesit,

asook die modelle waarop begrotings gebaseer kan word.

Ten slotte word die Suid-Afrikaanse Lugdiens se uitgawe

begroting beskryf aan die hand van die Bedryfsuitgawe- en

Kapitaalbegrotings. Die Bedryfsuitgawebegrotings se omvang

is van so 'n aard dat die studie beperk gaan word net tot

die afdeling Verkeersdienste se rekeningnommers.

Die ontwikkeling van vooruitskattingsmodelle behels die

definiering van statistiese vergelykings. In hoofstuk vyf

word vooruitskattingsmodelle beskryf, die faktore waarop

gelet moet word wanneer die modelle opgestel word, en die

foute wat kan plaasvind by die opstel van die modelle. Die

vereistes waaraan 'n goeie vooruitskattingsmodel moet

voldoen, word ook in hierdie hoofstuk beskryf.

Die proefskrif kan in twee dele verdeel word, naamlik : Die

eerste gedeelte wat handel oor die agtergrondinligting wat

in hoofstukke twee tot vyf sal voorkomj en die tweede

gedeelte wat die navorsingsinligting bevat wat in

hoofstukke ses en sewe sal voorkom.

Hoofstuk sewe behels die opstel van statistiese

vergelykings en die toetsing van die vergelykings. Om die

vooruitskattingsmodelle te ontwikkel, word die vergelykings

vir elke rekeningnommer apart getoets. Die vergelykings

word opgestel deur gebruik te maak van verskillende

9

veronderstellings wat In invloed op die begrote bedrag

het.

Die beste vergelyking vir elke rekeningnommer sal duidelik

na vore kom, en dan in hoofstuk sewe vooruitgeskat word.

Sodra die vooruitskattingsmodelle ontwikkel is, sal die

beginsels van berekening duidelik wees, en die ander

rekeningnommers kan dan op dieselfde manier getoets word.

Ten slotte volg

studie en veral

hoofstukke ses en

hoofstuk agt wat In opsomming is van die

ten opsigte van die bevindings gemaak in

sewe.

1.4 SAMEVATTING

In hierdie hoofstuk is daar gepoog om In algemene inleiding

ten opsigte van begrotings en vooruitskattingsmodelle daar

te stel. Verder word In beskrywing gegee van wat in die

daaropvolgende hoofstukke gaan volg.

10

HOOFSTUK 2

FUNKSIES VAN BESTUUR

2.1 INLEIDING

Hoofstuk twee, soos

bestuursfunksies soos

Die toepassing van die

vlak van die bestuurder

die opskrif aandui,

toegepas deur 'n goeie

bestuursfunksies varieer

in die onderneming.

behels die

bestuurder.

volgens die

Begrotings is 'n bestuursmiddel wat deur aIle bestuurders

gebruik kan word, en omdat dit onder die bestuursfunksies

toegepas word, moet al vyf die bestuursfunksies volledig

beskryf word. Wanneer begroot word, word daar deur aIle

bestuurders beplan wat in die toekoms gaan plaasvind. Al

hierdie idees moet dan georganiseer en gekoordineer word om

uiteindelik een begroting te vorm vir die onderneming as

geheel met dieselfde doelwit. 1 Om die doelwit te

bereik, moet almal in die onderneming saamwerk, wat tot

gevolg het die dirigering van opdragte. Wanneer dit kom by

die beheerfunksie is begrotings 'n goeie metode van

beheer. Daar kan gedurig terugverwys word na die plan van

aksie en hoe die huidige situasie nou daarna uitsien.

Enige afwykings kan dus waargeneem word, en korrektiewe

stappe kan geneem word. Begrotings en aIle verwante

aspekte word volledig beskryf in hoofstuk drie en vier.

2.2 BEGROTING EN DIE FUNKSIES VAN BESTUUR

Begroting is 'n hUlpmiddel

begrotings gebruik word

bestuursfunksies toepas.

vir 'n betuurder, en dus kan

wanneer 'n bestuurder sy

Wat is bestuur of bestuurskunde? Kortliks word dit beskryf

as "dinge deur ander mense gedoen te kry." Om te bestuur

is egter om te beraam en te beplan, te organiseer, te

dirigeer, te koordineer en dan te kontrol~er. Die

bestuurder is dan die persoon wat toesien dat bogenoemde

plaasvind. Enige

die aanwending van

die kategorie van

onderneming.

11

persoon wat dus In taak moet verrig deur

menslike en materiele hulpbronne, val inIn bestuurder ongeag sy vlak in In

Die toepassing van

volgens die vlak van

byvoorbeeld topbestuur

die middel- en laer

beheer. 2

Topbestuur

Middelbestuur

Eerstelynbestuur

(Laer bestuur)

die bestuursfunksie varieer egter

die bestuurders in die onderneming,

sal meer beplan en organiseer terwyl

bestuurder meer sal dirigeer en

Meganika

(Beplan

Organiseer)

Dinamika

(Dirigeer

Beheer)

Die funksies van bestuur is

2.3

1)2)

3)

4)

5)

Beplanning

Organisasie

Dirigering

Koo rdLner Lnq

Beheer

DIE FUNKSIES VAN BESTUUR

Sekere skrywp.rs kombineer dirigering en koordinering onder

een funksie, naamlik leiding. 3

12

2.3.1 Beplanning

2.3.1.1 Inleiding

Daar is verskeie definisies vir beplanning, maar almal is

dit eens dat dit 'n denkproses is, en 'n voorvereiste vir

optrede op die verskillende vlakke van bestuur.

Beplanning is die basiese funksie van 'n bestuurder. Dit

is die raamwerk waarbinne die onderskeie produksiemiddele

in die toekoms georganiseer, gedirigeer, gekoordineer en

beheer gaan word. Beplanning deurtrek die hele wese van

die onderneming.

Dit behels wat gedoen moet word, hoe dit gedoen moet word,

wanneer en deur wie dit gedoen moet word, asook die uitdink

van wat in die toekoms verlang gaan word en die proses om

dit daar te stel. 4

bydra

moet

Wanneer daar beplan word, moet die plan waaroor besluit is

tot die bereiking van die onderneming se doel. Dit

ook doeltreffend wees, en die koste om die plan deur

te voer moet dus laer wees as die voordele wat verkry sal

word. 5

moderne

leiding

dit kan

Deur te

mikpunte

word en

Dit het eenvoudig 'n essensiele vereiste van die

samelewing en moderne bedryfsleiding geword. Die

in 'n onderneming is 'n baie dinamiese proses en

slegs goed gedoen word deur goeie beplanning.

beplan kan riglyne en rigtings uitgestippel,

duidelik omskryf en beheerpunte ontwerp

doelg~rigtheid verleen word aan die aktiwiteite van groepe

en subgroepe in die onderneming.

Beplanning word in die boek "Management an experimental

approach" as volg gedefinieer :

13

"Planning can be thought of as a process which develops

the framework for decision making and subsequent

planning in the future. Le Breton and Henning called

the framework a predetermined course of action. They

see the plan as having three characteristics. First,

it must involve the future. Second, it must involve

action. Third, somebody or some unit of the

organization will cause the action to take place."6

Koontz en O'Donnell is van mening dat beplanning die

volgende is

wat gedoen moet word;

hoe dit gedoen moet word;

wanneer dit gedoen moet word; en

wie dit moet doen. 7

Kast en Rosenzweig definieer beplanning as :

"the process of deciding in advance what is to be

and how. It involves selecting objectives

developing policies, programs and procedures

achieving them."s

Radel en Reynders omskryf beplanning as

done

and

for

"Beplanning is daardie deel van die taak van leiding

gee wat vooruit bepaal wat 'n groep of 'n individu tot

stand moet bring en hoe opgetree moet word om dit te

verwesenlik".9

Die doel en aard van beplanning kan kortliks onder drie

punte saamgevat word

1) Die positiewe bydrae van beplanning tot die

doelstellings van die onderneming.

14

2) Die doeltreffendheid van die aksieplan - 'n plan

is doeltreffend as dit lei tot die verwesenliking

van die onderneming se doelwitte.

3) Die prioriteit van beplanning. Beplanning is 'n

voorvereiste vir enige onderneming. Dit is

essensieel ten einde die ander elemente van

bestuur te kan uitoefen. Beplanning behels die

ontleding van aIle alternatiewe om die onderneming

se doelwitte te bereik. 1 0

Beplanning is baie kompleks van aard en dit is moeilik om

riglyne daar te stel waarvolgens daar beplan moet word.

Tog is daar sekere vereistes waaraan voldoen moet word

sodat daar reg beplan word, byvoorbeeld die duidelike en

eenvoudige omskrywing van die doelwitte, die

standaardisasie, bUigsaamheid, doeltreffendheid ensovoorts

van die plan en die doelwitte.

2.3.1.2 Noodsaaklikheid van beplanning

1) Om te vergoed vir onsekerheid en veranderinge

Die onsekerheid van die toekoms maak beplanning

noodsaaklik. Dit is feitlik onmoontlik om te se wat in

die toekoms gaan gebeur, daarom moet daar gedurig weer

gekyk word na wat beplan is, en dan indien daar weI 'n

verandering plaasgevind het, moet daar gedurig daarby

aangepas word.

2) Om aandag op doelwitte te vestig :

Beplanning is gerig op die doeltreffende bereiking van

die onderneming se doelwitte, en dus is daar gedurig

klem op die doelwitte. Sodra daar 'n probleem ontstaan

en die bestuurders kyk daarna, word hulle gedwing om

verder te kyk na wat in die toekoms kan gebeur en wat

gedoen moet word om steeds hul doelwitte te bereik.

15

3) am ekonomies te funksioneer

Deur goed te beplan sal die koste van funksionering

laag wees. Die produksievloei sal eweredig verspreid

wees, wat die bestuurders in staat sal stel om kritiese

besluite oor In kort tydperk te kan neem.

4) am beheer te vergemaklik :

Wanneer daar In riglyn of norm bestaan is beheer soveel

makliker. Deur dus 'n goed beplande werkverrigting te

he kan bestuurders makliker beheer.

2.3.1.3 Stappe om optimaal te beplan

Daar is selfs sekere stappe

beplanning optimaal gedoen word.

wat gevolg moet word sodat

Hier dink ons aan :

1)2)

Bepaling van die doelwitte

Ondersoek en beraming om die doelwitte te

verwesenlik

3) Soek en ondersoek alternatiewe handelswyses - die

globale en detailplanne

4) Evalueer die alternatiewe handelswyses

5) Besluit op een handelswyse

6) Formuleer die detailplanne

7) Programrnering die daarstelling van 'n volgorde

van komponente of handelings en die skedulering en

tydsberekening vir elke komponent of handeling

8) Die grafiese voorstelling van die plan

9) Die toedeling van die beskikbare middele en die

koste om die eindresultaat te bereik. 1 1

16

2.3.1.4 Wie moet beplan?

AIle bestuurders moet beplan, sommige meer as ander, uit

hoofde van hul poste of in sommige gevalle as gevolg van

die bestuurder se optrede. Sommige bestuurders doen aIle

beplanning self, ander delegeer na hul ondergeskiktes

ensovoorts. Ongeag die metode van beplanning, bly dit dieeerste funksie wat verrig moet word.

In baie ondernemings vandag, veral waar die onderneming

groot is, word beplanning reeds 'n gespesialiseerde

aktiwiteit en is 'n departement vir beplanning in die lewe

geroep. Dit skakel egter nie die belangrikheid van

beplanning vir enige bestuurder uit nie. 1 2

2.3.2 Organisasie

2.3.2.1 Inleiding

In 'n klein onderneming waar slegs een persoon aIle take en

werk self verrig, bestaan daar nie 'n organisasie nie,

aangesien slegs een persoon alles doen om die doelwitte te

bereik. Organisasie is so oud soos die mens self en ons

vind dit oral waar twee of meer persone moet optree om 'n

gemeenskaplike doel te bereik. In 'n onderneming ontstaan

organisasie uit die nastreef van die onderneming se

doelwitte. 'n Onderneming is nie net 'n willekeurige

samespan van mense en voorwerpe binne 'n gebou nie; daar

moet 'n raamwerk wees waarvolgens alles plaasvind. Hierdie

raamwerk word saamgestel uit die bedrywighede van aIle

afdelings en onderafdelings, die groepering van die

bedrywighede en die duidelike omskrywing van elke persoon

se pligte en verantwoordelikhede, met die eindresultaat,

die bereiking van die onderneming se doelwit.

Organisering word op verskeie maniere gedefinieer.

17

Terry definieer dit as volg :

"Planning gives rise to organ~s~ng. Organising brings

together the resources in an orderly manner and

arranges people in an acceptable pattern so that they

can perform their required activities. Organising

unites people in interrelated tasks. It is intended to

help people to work together effectively towards the

accomplishment of specific goals. Organising is the

establishing of effective authority relationships among

selected work, persons, and workplaces in order for thegroup to work together efficiently."13

Radel en Reynders beskryf organisasie in hul boek

"Inleiding tot die Bedryfsekonomie" as volg

"Organisasie omvat dus (1) 'n analise van die werklike

bedrywighede wat betrokke is by die strewe na die doel

of die uitvoering van die planne; (2) die groeperingvan die bedrywighede en die aanwysing daarvan na

afdelings en poste; en (3) die bepaling van die

verhoudings tussen die werksaamhede van groepe en

individue, waarby dan onder andere gesag, die gesagwee

en die delegasie van gesag oorweeg moet word."14

Kortliks kan organisasie dus beskryf word as t n

strukturele samestelling van die toekenning van die

gesag en verantwoordelikhede van take aan persone en/of

groepe en waardeur goeie kommunikasie en koordinering

tussen die persone en/of groepe kan plaasvind met die

uiteindelike eindresultaat die bereiking van die

Qoelwit. Hierdeur word ongeoorloofde magte ingeperk en

wettige magte ingespan. 1 5

18

2.3.2.2 Stappe voordat 'n organisasiestruktuur saamgestelword

Voordat die organisasiestruktuur saamgestel word, is ditnodig om die volgende te doen.

a) Bepaal welke bedrywighede werklik nodig is, d.w.swanneer daar 'n werklike mark bestaan vir diebesondere produk of diens, dan is dit van

fundamentele belang. Verder moet daar dan bepaalword watter grondstowwe, toerusting ensovoortsnodig is; waar dit benodig gaan word en watterverwerkings aangebring moet word.

b) Ten tweede moet die samegroepering so wees dat die

verskillende take wat aan 'n pos toegedeel word,

uitvoerbaar is. Die samegroepering van die

funksies en elemente moet tred hou met die

menslike werksvermoe om dit binne die bestek van

'n normale werksdag te verrig. 1 6

2.3.2.3 Begrippevan belang by organisasie

1) Gesag en verantwoordelikheid

Gesag het te doen met die reg om bevele te gee en dit

af te dWing en kom van bo na 'n ondergeskikte in 'n

bepaalde pes. 'n Pos word in werklikheid bepaal

volgens die graad en omvang van die reg am op te tree,of dan velgens die verantwoordelikheid vir sekere

aksies met ·daarby 'n gelmpliseerde reg om hulle uit te

voer. Die bepaalde reg om op te tree volgensspesifieke bevele word gesag genoem en die proses

waardeur dit toegedeel word, word delegasiegeneem. 1 7

19

Delegasie word gedefinieer as die oordrag of toekenning

van bevoegdhede aan ondergeskiktes sodat hulle hul

verantwoordelikhede kan nakorn en hul take effektief kan

verrig. Deur te delegeer (binne die raarnwerk van die

ondernerning se doelwitte) word rnotivering en onderrig

in die onderneming gestimuleer.

2) Omspanningsverrnoe of spanwydte van die leiding.

Die omspanningsvermoe van 'n bestuurder het te doen met

die aantal persone onder sy gesag. Daar is nie 'n

vaste reel om dit mee te bepaal nie en dit hang nou

saarn met die omvang van aktiwiteite wat verrig moet

word. Hoe hoer die bestuurder in die hierargie van die

onderneming is, hoe minder persone kan onder sy direkte

omspanningsverrnoe wees. 1 8

3) Hierargie

'n bestuurder

wat op 'n groot

meervlakkige

die omspanningsvermoe van

is dit vir 'n onderneming

noodsaaklik om 'n

daar te stele

Gegewe dat

beperk is,

skaal werk

bestuurstelsel

Direk onder die ondernemer korn direkte

verteenwoordigers. Onder hulle val ondergeskikte

bestuurders, onder hulle weer ondergeskikte

bestuurders, ensovoorts. Die hierargie wat so gevorrn

word is dan 'n struktuur van bestuursposte en

beInvloedingsverhoudings. Die open afwaartse vloei

. van informasie moet goed beheer word sodat

wanvoorsteliing nie sal plaasvind nie.

Wanneer daar na

word, moet daar

vermag moet word,verrig .19

20

4) Spesialisasie

Aktiwiteite word onder individue verdeel volgens 'n

gemeenskaplike kenmerk - soortgelyke werksaamhede word

saamgebring onder een pos. Die persoon leer 'n groter

vaardigheid aan, en spesiale aanlegeienskappe van die

persoon kan benut word. Daar is egter 'n voorbehoud,

want deur elke dag dieselfde werk te verrig, kan

motivering verlore gaan.

die spesialisasie van 'n taak gekyk

gelet word op die plek waar die taak

en die tegniek nodig om die taak te

2.3.2.4 Organisasievorms of organisasiestelsels

Die struktuur van die onderneming word gevorm uit die

verdeling van die formele gesag, nl. vertikaal, horisontaal

en koordinerend. Daar kan nie een organisasiestruktuur

opgestel word wat vir aIle ondernemings geskik sal wees

nie.

Daar bestaan verskeie verhoudings, maar

belangrikstes gaan kortliks bespreek word.

1) Lynorganisasie

die vier

Hierdie vorm van organisasie is die eenvoudigste

gesagstruktuur. Gesag loop in 'n direkte lyn van die

hoogste tot die laagste vlak in die hierargie en elke

lid van die organisasie is direk ondergeskik aan slegs

een hoof.

Die opdragte aan ondergeskiktes geskied aIleen deur die

onmiddellike hoof, dus net een persoon gee bevele. Die

aantal persone onder een persoon is beperk en die gesag

en verantwoordelikheid van elke persoon word duidelik

omskryf. 2 o

21

2) Funksionele organisasie

'n Taak kan verdeel word in onderafdelings en 'n

deskundige met die nodige gesag word in beheer geplaas

van elke onderafdeling. Hy gee aan verskeie werkers

opdragte om uit te voer. Die ondergeskiktes ontvang

dus opdragte van verskeie persone.

Meer as een bestuurder bepaal die aktiwiteite van die

ondergeskiktes. Hier is 'n goed afgebakende gebiedbaie belangrik. Kortliks is funksionele organisasie

die verhouding tussen (a) die gespesialiseerde organe

of persone wat spesifieke dienste aan aIle afdelings in

die bedryf lewer, en (b) die lyn-funksionarisse en

ondergeskiktes aan wie hierdie diens gelewer

word. 2 1

3) Staforganisasie

Die voordeel van lynorganisasie is die eenheid van

besluitneming en bevelvoering. Die staforganisasie is

net 'n uitbreiding waar departemente gestig word om as

hulpmiddels gebruik te word. Die finale besluitneming

berus nog by die bestuurder, maar daar is dan 'n

adviserende assistent wat hom kan beInvloed. Die

stafdepartmente kan enige plek in die hierargie

voorkom, as toevoeging tot die hoofleier, as adviserend

tot elke vlak van die hierargie of sentrale

stafdepartement wat almal bedien.

4) Sydelingse organisasie

Die meeste organisasiestrukture werk met die vertikale

verhoudings. By sydelingse organisasie word daar egter

gelet op die horisontale verhoudings. Die take wat min

of meer 'n regstreekse verband met mekaar het, word in

verhouding gebring, byvoorbeeld die dag- en nagskof

leiers in 'n onderneming. 2 2

22

2.3.3 Dirigering

2.3.3.1 Inleiding

Dirigering

krag gee.

werklikheid

is die bestuursfunksie wat die bestuurstaak sy

Die voorbereiding wat gemaak is moet nou in

omgesit word.

Dirigering is die interpersoonlike

waardeur die ondergeskiktes gelei word

bereiking van die ondernemingsdoelwitte

aspek van bestuur

om effektief tot die

by te dra.

Dirigering word

bydra dat ons

kommunikasie die

streef.

gedefinieer as die optrede wat daartoe

met goeie leidinggewing en effektiewe

werknemers motiveer om die doelwitte na te

dirigering as 'directing and

dat "Directing and leading

functions of gUiding, overseeing,

dirigering

en in die

word as

Koontz en O'Donnell sien

leading' . Hulle skryf

comprise the managerialand leading people. "23

Kortliks kan

inwerkingstelling

effektief beplan

deurvoer.

beskou word as die

ondernemingsopset kan daar net

ons die planne kan toepas en

Suksesvolle dirigering hang af van die persoon wat dirigeer

se optrede en metode van dirigering. Wat egter altyd

belangrik is, is die feit dat sukses gewoonlik bereik kan

word deur die werknemers menslik te bebandel, hul groei en

ontwikkeling aan te moedig, 'n behoefte om beter te

presteer by die werknemers te skep, erkenning vir goeie

werk te gee en 'n klimaat van openlikheid daar te stel.

23

2.3.3.2 Elemente van dirigering

Dirigering word saamgestel uit drie elemente, naamlik

1)

1)2)

3)

Leierskap ~

Motivering

Kommunikasie 2 4

Leierskap

Leierskap dui op die vermoe van die bestuurder om sy

ondergeskiktes met selfvertroue en ywer te laat werk om hul

doel te bereik. Die leier help dus die groep om hul doel

te bereik met die maksimale aanwending van hul vermoens.

In Leier moet sy ondergeskiktes so kan inspireer dat hulle

hul eie doelwitte kan bereik en bevredig en sodoende kan

die ondernemingsdoelwitte dan ook bereik word. In Leier

word gemeet aan sy ondergeskiktes hul vermoeens, hul

prestasie, die bereiking van doelwitte, ensovoorts. Die

leier moet gedurig terugvoering aan die ondergeskiktes gee

sodat hulle daardeur kan groei en ontwikkel. Die leier

ontwikkel nie self die ondergeskiktes nie maar skep In

atmosfeer waarin die ondergeskiktes hulself kan

ontwikkel. 2 5

2) Motivering

Soos reeds genoem word In leier gemeet aan die r~sultate

wat sy ondergeskiktes verkry. Die menslike vermoe is die

kritiese bron wat gebruik word om hierdie doelwitte of

resultate te bereik. Motivering is die hulpmiddel wat

gebruik moet word am hierdie mens like vermoens te ontwikkel

en ten volle te benut.

24

In die boek 'Management: A Book of Readings' van Koontz en

O'Donnell word motivering as volg gedefinieer :

"To motivate is to induce people to act in a desired

manner. Motivation is a basic psychological process

which involves needs (deprivations) that set up drives

(deprivations with directions) to accomplish goals

(alleviations of needs). In this process, needs stem

from within the person and drive him to search for

goals that will satisfy his needs."26

Motivering kan dus 'n vae begrip wees maar almal is van

mening dat motivering van kardinale belang in 'n

onderneming is en dat dit 'n definitiewe effek kan he op sy

sukses of mislukking.

Wat motiveer mense om effektief saam te werk? Dit is 'n

komplekse saak en sonder om te veel daaroor te se moet daar

net genoem word dat verskeie teoriee hieroor bestaan wat

meestal die menslike behoeftes in volgorde van

belangrikheid rangskik. Die bekendste teorie is seker die

van A.H.Maslow, wat sy hierargie van primere na sekondere

behoeftes rangskik, naamlik fisiologies, veiligheid,

sosiaal, selfagting en laastens selfverwesenliking.

Wat die laaste twee faktore betref word daar veral klem

gele op

a) Prestasie werknemer moet voel sy werk is

betekenisvol en dat sy bydrae waarde inhou;

b) Erkenning - Mense wil he ander moet weet wat hulle

bereik het - en hulle wil erkenning daarvoor he;

c) Groei Elke persoon wil die geleentheid he om te

ontwikkel en persoonlik te groei; en

3)

d)

25

Verantwoordelikheid Die persoon (ondergeskikte)moet persoonlik verantwoordelik wees vir die

sukses of mislukking van 'n gegewe taak. 2 7

Kommunikasie

Sodra daar

gemeenskaplike

teenwoordig.

af van goeie

onderneming.

meer as een persoon saarnwerk om 'n

doel te bereik, is kommunikasieDie sukses van 'n onderneming hang inderdaad

kommunikasie, en dit raak aIle vlakke in die

Kommunikasie het 'n invloed op produktiwiteit - byvoorbeeld

die vloei van produksie kan nie vlot verloop as die

opdragte nie duidelik uitgespel is nie. Dus die bereiking

van die gemeenskaplike doelwit kan slegs plaasvind as almal .

bewus is daarvan en dit aanvaar het. Die hulpmiddel om die

doelwit aan almal bekend te stel is kommunikasie. 2 8

Wat is Kommunikasie dan?

kommunikas ie in hul

Bedryfsekonomie" as

Radel

boek

en Reynders definieer

"Inleiding tot die

"Dit is niks anders as 'n mededeling of begrip nie,

iets wat egter twee kante het, naamlik, die uitsending

en ontvangs daarvan. Dit omvat die gee van bevele en

advies. Di t het ten doel om inligting te verskaf wat

sal lei tot die doelmatige uitvoering van 'n taak en 'n

verbetering van die samewerking en die moreel. "2 9

Wanneer daar gekommunikeer word, moet daar teen

misverstande gewaak word, dit wil se wanneer opd.raqt.e,

bevele ensovoorts oorgedra word, word daar gewoonlik

aanvaar dat die ander party verstaan, alhoewel dit nie

altyd so is nie. Daar moet dus deeglik aandag gegee word

aan kommunikasiewee. Hierdie kommunikasiewee kan

horisontaal of vertikaal wees. Horisontale kommunikasie is

Alhoewel al die

die oorkoepelende

eie doelwitte.

dit sy taak om

onderafdeling die

26

tussen individue in dieselfde rang, en vertikaal volg dit

die hierargie op en af.

Ten slotte moet daar gedurig nabetragting gehou word om te

bepaal dat wat opgedra is op die verlangde wyse gebruik en

toegepas word. 3 0

2.3.4. Koordinering

2.3.4.1 Inleiding

am die doelwit of doelwitte binne die onderneming te

bereik, is daar gewoonlik 'n organisasieproses nodig om

doelmatigheid in die werkpoging te kry en dit berus op diegroepering van aktiwiteit en werksaamhede. am hierdie

individuele werkpogings saam te snoer is koordinering 'n

vereiste. Hierdie behoefte aan koordinasie en samewerking

bestaan binne afdelings van die onderneming maar veral ook

tussen afdelings.

afdelings saamwerk tot die bereiking van

doelwit, het elke onderafdeling nog sy

Omdat koordinasie 'n bestuurstaak is, is

die leiding te verskaf sodat hierdie

ondernemingsdoelwit kan bereik.

Wat is koordinasie

koordinasie as

dan? Radel en Reynders beskou

"Dit is 'n proses om te verseker dat die doel en beleid

wat sentraal vasgele is, eenvormig dwarsdeur die

onderneming vertolk en uitgevoer sal word en dat die

personeel wat besluite neem of bedrywighede uitvoer

steeds die invloed van optrede ook op ander dele van

die onderneming as geheel in die oog sal bly hou. Hoe

groter die onderverdeling hoe groter is die behoefte

van koordinasie."31

Koordinering

bestuursfunksie

Management'

27

word deur Terry as 'n belangrike

gesien. Hy skryf in sy boek 'principles of

"Actuating is a fundamental function of management.

Actuating is getting all the members of a group to want

to achieve and strive to achieve the objectives the

manager wants them to achieve because they want to

achieve them." 3 2

2.3.4.2 Hulpmiddele om goeie koordinasie te kry

Omdat ondernemings soms groot is en uit verskeie afdelings

bestaan, is dit nodig om goed te kan koordineer in die

afdelings self maar ook tussen die afdelings. Daar moet 'n

eenheidsgedagte tussen hulle ontwikkel en dit word gedoen

deur goeie koordinasie. Daar bestaan verskeie hUlpmiddele

om hierdie strewe te verwesenlik. Die belangrikste is

kortliks :

Duidelik geformuleerde doelwitte

bekendstelling van daardie doelwitte.

en die

Duidelike

begrotings

planne, programme, diagramme en

wat aandui welke optrede nodig is, deur

wie en wanneer.

Duidelike omskrywing van verantwoordelikhede sodat

elkeen weet wie waarvoor verantwoordelik is.

Die instelling moet as 'n organisatoriese geheel

funksioneer.

Kommunikasie binne die instelling moet

doeltreffend weeSe

28

Lopende aanpassings in planne, programme, tabelle,

begrotings, ensovoorts, moet gemaak word om

bedrywighede in harmonie en ewewig te bring

wanneer iets uit pas raak. 33

2.3.5. Beheer

2.3.5.1 Inleiding

Wanneer daar vooruit beplan word, word daar sekere optredes

verlang om hierdie vooruitbeplande doelwit te bereik. Dit

geskied dan deur die proses van beheer, om te verseker dat

die hUidige resultate so na as moontlik aan die

voorafbeplande of gestelde doelwitte is. Indien nie kan

daar betyds korrektiewe stappe geneem word. Beheer word as

'no aparte element gesien en gedefinieer, maar dit is 'n

integrale deel van die hele bestuursfunksie. 34

Koontz en O'Donnell definieer beheer as volg

is the measurement

of activities of

that enterprise

attain them are

"The managerial function of control

and correction of the performance

subordinates in order to make sure

objectives and the plans desired to

being accomplished."35

Terry definieer beheer as

"controlling is determining what is being accomplished,

that is, the performance, evaluating the performance,

and, if necessary, applying corrective m~asures so that

performance takes place according to plans."36

Hierdie meting of vergelyking van die hUidige resultate kan

op drie maniere geskied :

29

a) Vergelyking voordat taak begin, gebaseer op goeie

doeltreffende beplanning.

b) Vergelyking terwyl die taak aan die gang is, is In

deurlopende vergelykingsproses. Afwykings kan

hier gouer waargeneem en reggestel word.

c) Die historiese vergelyking van die take met

standaarde. Dit vind plaas wanneer die taak

afgehandel is. Dit het beperkte waarde in die

opsig dat dit slegs gebruik kan word om foute uit

te skakel voordat die nuwe of volgende werksiklus

begin.

2.3.5.2 Die stappe in die proses van beheer

1) Die werklike

gerapporteer.

statistiek word waargeneem en

2) In Vergelyking van

werklik plaasvind,

dan plaas. Enige

word.

die prestasie, dit wil se wat

met die standaarde gestel vind

afwyking moet dadelik vertolk

3) Waar nodig moet korrektiewe stappe onmiddellikgeneem word. 3 7

Die behoefte aan beheer is dUs gedurig vanaf die

beplanningstadium teenwoordig, wat dus die belangrikheid

bevestig van In effektiewe beheerstelsel. Hierdie

effektiewe beheerstelsel maak voorsiening vir definitiewe

standaarde ten aansien van strategiese aktiwiteite en

reelings vir die waarneming van en betroubare rapportering

oor werklike aktiwiteite. Die metode van beheer wat

uitgeoefen word, behoort af te hang van die tipe aktiwiteit

waarmee gewerk word en hoe meer standaarde gespesifiseer

kan word. 3 8

30

2.3.5.3 Metodes van beheer

Daar bestaan verskillende metodes van beheer.

metodes is kortliks

Hierdie

1) Waarneming Dit geskied deur die beweging in die

afdeling, en die blote feit dat bestuur aanwesig

is, is al genoeg. Die mense is bewus van bestuur

se teenwoordigheid en weet hulle word waargeneem

en beoordeel. 'n Doellose geloop beteken egter

niks, die waarneming moet sistematies, doelbewus

en doelgerig wees. Dit is vanselfsprekend dat

waarneming nie genoegsame beheer is nie, en ander

middele moet ook gebruik word om 'n oorsig tekry.39

2) Oudit en hersiening Eersgenoemde behels die

opstelling van In plan wat sal verseker dat jy

elke faset by die beheer sal betrek, en

laasgenoemde gaan bloot om 'n hersiening van

byvoorbeeld beleid van tyd tot tyd.

3) Voorbeeld Deur die voorbeeld wat gestel word is

daar reeds In norm vir beheer, met die onbewuste

optrede van dat daar nie verwag word dat iemand

iets moet doen wat bestuur nie self kan of wil

doen nie. Hier moet In mens egter versigtig wees

want deur die voorbeeld wat bestuur stel kan daar

te veel gevra word, wat nie die ondersteuning van

die groep sal kry nie - of die teenoorgestelde kan

plaasvind waar te min verwag word, sal die groep

gesag ondermyn en produktiwiteit verlaag.

4) Argiefstukke en verslae Hier moet gewaak word

teen In oormaat wat net tyd in beslag neem. Die

administratiewe werking kan verstop raak, en niegaan bydra tot effektiewe beheer nie.

31

5) Staande limiete : Vryheid van optrede sal geld virbepaalde omstandighede maar daar buite moet

verdere oorleg weer geskied voordat opgetree kanword, byvoorbeeld 'n afdelingshoof se tekenmagteis beperk tot R500,OO. Die limiete word aangepasvolgens bestuursvlakke en die trefwydte van diegesag en status van daardie vlak.

6) Staande reels, opdragte en prosedures : Kortliksbekend as roetine bevele. Die staande reels duiaan tree so op, doen dit en dat. Die staande

opdrag vertel wat in gegewe omstandighede gedoen

moet word. Die staande prosedures se wat die

opeenvolgende stappe in gegewe omstandighede moet

wees.

7) Begroting Die begroting in welke vorm ook al is

'n uitstekende beheermetode. Begroting in al syvariasies (jaarbegrotings, verkoopbegrotings,produksiebegrotings ensovoorts).40 Meer volg

later hieroor in hoofstuk drie.

Berisping of

is egterbestuurders

beheer, maar

bereik word,

8) afkeuring : Hierdie manier van beheer

'n negatiewe beheermiddel. Meestewil eerder positief as negatief

almal besef dat as 'n sekere punt

negatiewe beheer moet intree.

9) Dissiplinere stappe. Die beheereffek hier is

korrektief en voorkomend. 4 1

2.3.5.4 Uitsonderingsbeheer

Ten slotte moet die beginsel van uitsonderingsbeheer

verduidelik word.

32

Wanneer die hUidige resultate met die vooraf beplandestandaarde vergelyk word, word afwykings waargeneem.Aandag moet dan aan hierdie afwykings of uitsonderings

gegee word. Aangesien die uitsonderings in die minderheidis, word die las van die bestuurder ten opsigte van beheer

verlig deurdat hy net na die uitsonderings kyk. Hy kan dus

die tyd tot sy beskikking beter aanwend om hierdie

uitsonderings in die volgende werksiklus nog verder te

verminder of selfs heeltemal uit te skakel.

2.4 SAMEVATTING

In hierdie hoofstuk is daar gepoog om bestuur en die

funksies van bestuur meer volledig te beskryf en aan te dui

hoe begrotings as 'n bestuursmiddel gebruik word.

Wat is bestuur of bestuurskunde? Dit word kortliks beskryf

as "dinge deur ander mense gedoen te kry". Om te bestuur

is om te beraam en te beplan, te organiseer, te dirigeer,

te koordineer en te kontroleer. Die bestuurder is dan die

persoon wat toesien dat bogenoemde plaasvind. Die funksies

van bestuur is dan as volg :

1. Beplanning

2. Organisasie

3. Dirigering

4. Koordinering

5. Beheer.

Daar kan dus gese word dat daar in die onderneming gedurig

'n poging aangewend word om die "Optimum-kommunikasie" van

al die beleidsinstrumente te bewerkstellig, en die

bestendige leier wat die sukses van die onderneming en sy

doelwitte nastreef moet dan die nodige beplanning,

organisasie, motivering ensovoorts doen. Hy moet ook die

nodige middele gebruik om doeltreffend te koordineer en 'n

suksesvolle onderneming daar te stel.

33

HOOFSTUK 3

BEGROTING

3.1 INLEIDING

In meeste ondernemings vandag word daar begroot, doelbewus

of selfs onbewustelik. Daar is reeds in hoofstuk twee

genoem dat die term begroting en aIle aspekte rondom

begroting meer volledig beskryf gaan word.

wat is 'n begroting dan nou eintlik?

'n Begroting is 'n ruwe skatting of raming van inkomstes en

uitgawes wat aangegaan moet word. l

Begrotingsyfers van die Suid-Afrikaanse Lugdiens word in

die studie gebruik en later vooruit geskat. Dit sal dus

noodsaaklik wees dat die term begroting deeglik gedefinieer

word. In hierdie hoofstuk volg die breedvoerige beskrywing

van begrotings, die voor- en nadele asook die tydperk van

die begroting.

Daar word verskeie begrotings aangetref die tipe

begroting gebruik sal afhang van die onderneming asook van

die bestuur van die onderneming. Die verkope-, produksie

en finansiele begrotings word egter volledig beskryf

aangesien hierdie begrotings gewoonlik in een of ander vorm

by ondernemings voorkom. 2

Die jaarlikse begroting wat 'n eindresultaat is van al die

verskillende tipes begrotings, neem gewoonlik verskeie

maande om op te stele Aangesien die dokument so kompleks

en moeilik is, word dit gewoonlik onderverdeel in tydperke

van 'n maand of 'n week. 'n Beginpunt is gewoonlik om eers

verkope en dan inkomste vir 'n periode vooruit te skat, en

dit dan te laat balanseer met die totale uitgawe (koste)

34

van aankope, administrasie, produksie, verspreiding,

ensovoorts. Hierdie onderverdeling van die begroting het

veroorsaak dat daar verwys word na verskeie begrotings,

byvoorbeeld verkopebegroting, produksiebegroting,ensovoorts, maar dit bly deel van een totale begroting.

Die

wekeMeer

begroting

nie, ditvolg later

hoef nie onderverdeel

kan vir langer periodeshieroor.

te word in maande ofas 'n jaar ook wees.

A.J.E. Sorgdrager beskryf begrotings as volg

"Die begroting vorm, indien goed toegepas, die

sluitsteen vir aIle aktiwiteite van die onderneming.

Dis 'n belangrike toevoeging tot die reeds bestaande

wins-en-verlies-kruispunttegnieke. Die tegniek aIleen

word nie meer as voldoende vir die praktyk geag nie.

In hierdie eeu van dinamiese en tegniese vooruitgang is

dit nodig om verdere tegnieke en metodes in te voer om

die onderneming beter te bestuur.

Die ondernerningsbegroting neem nou die vorm aan van 'n

ontwikkelingsprogram van die onderneming in al sy

afdelings. Al die verwagtings, opbrengste en koste

word tot een dinamiese program saamgesnoer. Die

sluitsteen is die prognose van die behaalde en nog te

behale eindresultaat. Alles wat in die komende periode

moet plaasvind, word in onderlinge kousale verband

saamgesnoer. Indien daar geen nuwe planne beraam word

en geen konjunkturele skommelinge plaasvind nie, moet

alles plaasvind soos dit begroot is. "3 Sien Bylaag

1 vir aIle terminologie en definisies.

35

3.2 VOORDELE VAN BEGROTING

Alhoewel begrotings vir die topbestuur 'n goeie hUlpmiddel

of bestuurstegniek is, is daar ook ander voordele. Terwyl

die voordele beskryf word, sal die belangrikheid van die

bestuursfunksies gedurig na vore kom. Daarom dan was dit

noodsaaklik om in hoofstuk twee die bestuursfunksies tebeskryf.

1) Om 'n begroting op te stel, verg vooruitbeplanning.

Dus word aIle personeel wat geraak word deur die opstel

van die begroting geforseer om vooruit te dink aan die

onderneming se basiese beleid en hoe dit in die toekoms

behoort te weeSe

2) Aangesien meeste vlakke in 'n onderneming deur die

begroting geraak word, werk almal nou saam om die

doelwit van die onderneming te bereik, en nie net

topbestuur nie. Elke persoon of afdeling neem

verantwoordelikheid vir gebeure in hul afdelings. 4

3) Koordinering van

word genoodsaak

afdelings sal nou

ontwikkel. 5

verskillende afdelings se aktiwiteite

en soms selfs vergemaklik. Die

eeider samewerking as teenstrydigheid

Die personeel

verlaging van

nie, sal daar

te verlaag.

aangegaan word,

word.

4) word meer bewus van koste. Alhoewel die

koste nie die belangrikste doelwit isoor die langtermyn gepoog word om koste

Net uiters noodsaaklike uitgawes sal dus

en aIle alternatiewe sal eers oorweeg

5) Goeie vooruitskattings of beplanning verg goeie

historiese data. Die nastrewing hiervan behoort

daartoe te lei dat die boekstawing van historiese data

meer akkuraat en volledig behoort te weeSe Almal

betrokke sal bewus wees van die werklike situasie en

36

dit sal bydra dat indien daar 'n knelpunt is of ontstaan,almal dit sal probeer oplos.

6) Produktiwiteit en ekonomiese benutting van arbeid,kapitaal, materiaal, ensovoorts is die gevolg.

7) Gereelde ontleding van die onderneming se stand volg,

wat gou sal aandui of die doelwit korrek is of nie.

8) Die toepassing van begrotings verleen aan bestuur 'nbeheerinstrument. 'n Afwyking vanaf 'n goed beplande

begroting sal gou raakgesien kan word, en lei totvinnige en korrektiewe optrede. 6

Alhoewel daar verskeie voordele gedefinieer kan word, se

Heckert en Willson in hul boek Business Budgeting and

Control dat al die voordele in drie hoofgroepe ingedeel kanword naamlik

1) Beplanning;

2) Koordinering; en

3) Beheer.

"The benefits of budgeting lie in three primary fields

of business activity first directly in planning;

second, in the coordinating phase; and third, in the

control area. The activities are each very wide in

scope and contain within themselves several

supplemental or detailed advantages."7

3.3 DIE NADELE OF BEPERKINGS VAN BEGROTINGS

Daar is ook nadele

am die voordele

noodsaaklik datbeperkings.

en beperkings yerbonde aan begrotings en

tot hul maksimum te benut, is dit

daar gelet word op die nadele en

37

1. Die begroting. berus op vooruitgeskatte syfers. Die

kwaliteit van 'n begroting berus op die graad vankorrektheid van die geskatte syfers. Die geskatte

syfers moet berus op aIle beskikbare data en inligting,

asook 'n goeie oordeel. Aangesien die toekoms onseker

is, word daar verwag dat die geskatte syfers nie altyd

korrek sal wees nie. Solank daar net wanneer die

syfers gebruik word, onthou word dat dit 'n geskatte

syfer is.

2. Begrotings moet nie 'n eenheid wees wat die plek van

bestuur vul nie, maar moet net deur bestuur gebruik

word om beter en doeltreffender te bestuur. G.A.

Welsch skryf in sy boek BUdgeting Profit Planning and

Control liThe budget schedule should be regarded, not

as a master, but as a servant." B

3. Periodieke ontleding en aanpassing is noodsaaklik veral

waar daar 'n verandering ontstaan, selfs waar beter en

meer gevorderde begrotingstegnieke ontwikkel word, en

dan moet die begroting aangepas word. Die begroting

moet dus dinamies van aard wees.

4. Die opstel van die begroting is 'n deel van die totale

sukses. Almal wat betrokke is, moet die

noodsaaklikheid besef om die begroting te laat slaag en

moet saamwerk om die doel te bereik. 9

3.4 DIE BEGROTINGSTYDPERK

Die begrotingstydperk is vir 'n onderneming van die

uiterste belang. Daar is twee faktore wat hierdie besluit

kan beInvloed, naamlik die doelwit van die plan en tweedens

die beskikbaarheid en akkuraatheid van die inligting.

38

Die begrotingstydperk word gewoonlik in drie periodesverdeel volgens die tydperk waarvoor begroot gaan word,naamlik In jaarlikse begroting, In vyfjaarplan en In

langtermynplan. Daar word na die eerste periodes verwys as

In begroting en na die laaste twee periodes as

langtermynbeplanning. l o

Die jaarlikse begroting

Hierdie tipe· begroting dek In tydperk van In jaar, en

daar word gewoonlik na hierdie begroting as die

belangrikste begroting verwys aangesien dit die

optrede, beleid en winsposisie vir die volgende fiskale

periode weergee. Die begroting kan verdeel word in

week tot week, maand tot maand of kwartaal tot

kwartaal, afhangende van wat begroot word. l l

Die vyfjaar- en langtermynbeplanning :

Hierdie tipe begroting dek In tydperk van In aantal

jaar wat van vyf jaar tot dertig jaar kan strek. Die

tydperke kan ook verdeel word in In jaar of in segmente

van vyf of tien jaar. Hierdie tydperk van begroting of

beplanning is veral belangrik vir groot ondernemings

wat ondernemingsbeleid en uitbreiding betref.

Byvoorbeeld, nuwe produkte verlang uitbreiding plus

nuwe masjienerie, ensovoorts en die kapitaal moet

beskikbaar wees as die ondernemingwil uitbrei.

Hierdie tipe begroting is ook nie so vreeslik gestel op

fyn detail nie, net die globale neigings.

Al drie tydperke van begroting verlang periodieke nagaan

van die begroting, wat l~ter in meer detail behandel sal

word wanneer begrotingsbeheerobespreek word.

39

Hoe hoer die vlak van bestuur, hoe verder wil hulle in die

toekoms voorspel en hul besluite daarop baseer. Die laervlak van bestuur daarenteen wil meer gespesialiseerde en

fynere inligting he oor spesifieke aspekte waarop hulle hulbesluite baseer.

Die tydperk van begroting word belnvloed deur die tipe

onderneming asook die vlak van bestuur wat wil begroot, wat

dan die standaard periodes van jaarlikse begroting,

vyfjaarplan of langtermynplan kan beInvloed en selfsverander. 1 2 Wat egter van belang is, is dat die

tydperk van begroting lank genoeg moet wees om die volle

siklus, wat die volgende is, in te sluit :

1) Seisoenskommelinge

2) Produksie

3) Produksie-omset

4) Finansiele optrede

Hierdie faktore moet goed beoordeel word in die

begrotingstydperk anders sal die vooruitskatting onvolledig

wees, nie die swak periodes inkorporeer nie, en die

resultaat sal 'n onvolledige begroting wees.

Graag word genoem dat die tydperk ook nie te lank moet wees

nie. Baie onvoorsiene toestande, veral in die verre

toekoms, kan 'n begroting heeltemal belnvloed.

Die oorspronklike tydperk van begroting is belangrikaangesien die daaro~volgende jare hierdie tydperk slaafs

navolg. Dit is egter net so belangrik om periodiek na te

gaan of die tydperk van begroting nie moet verander nie al is dit soms moeilik om so'n verandering te weeg te

bring. 1 3

3.4.1

40

Faktore waarop gelet moet word wanneer diebegrotingstydperk bepaal moet word :

faktore so In groat

se resultate dat die

as hierdie faktore in

1) Die datum en duur van die verrekeningtydperk.

Indien die begrotingsvoorbereiding uitgevoer word

volgens die verrekeningsterrne, al is dit net vir

statistiese redes, dan sal dit voordelig wees om

die begrotingstydperk dieselfde te hou as die

finansiele tydperk.

2) Die algehele stabiliteit in die onderneming.

5tabiliteit in In onderneming is een van die

grootste hulpmiddels om akkurate vooruitskattings

van verkope en produksie te verseker. Indien die

toestande onseker is, moet die begrotingstydperk

so kort as moontlik wees.

3) Die tydperk nodig om resultate te kry wat

beskikbaar gestel word aan topbestuur om hul

beleid daarvolgens aan te pas.

Die begrotingstydperk moet lank genoeg wees sodat

die resultate van veranderinge aan die beleidgereflekteer kan word. Wanneer In begroting

gebaseer is op die veranderde resultate moet die

tydperk lank genoeg wees sodat hierdie veranderde

resultate baie duidelik beskikbaar is voordat

begroot word.

4) Die invloed van seisoensgebonde faktore.

50ms het seisoensgebonde

invloed op besighede

begrotingstydperk vas is

aanmerking geneem word.

41

5) Besigheidsrisiko.

Wanneer daar 'n spesifieke risiko voorkom moet die

begrotingstydperk lank genoeg wees om hierdierisiko te dek.

6) Die geskeduleerde periode van produksie.

Soms word die tydperk van die produksiesiklus

gebruik as 'n basis vir die begrotingstydperk.

7) Die metode van

voorraadbeheer.

finansiering, produksie en

Hierdie faktore het 'n

die begrotingstydperk

bydrae lewer by

begrotingstydperk.

invloed op die bepaling van

omdat hierdie metodes 'n

die bepaling van die

8) Die tydperk van voorraadomset.

Hierdie metode is hoofsaaklik vir die gebruik van

algemene handelaars wat gewoonlik werk volgens

twee tydperke. Die eerste tydperk dek die somer

en lente, en die tweede winter en herfs. Die

begrotingstydperk stem dan ooreen met boge~oemde

twee periodes.

9) Die aard van die statistiese inligting.

Indien statistiek in die verlede op 'n

kwartaallikse basis versamel is, sal dit goed wees

om daarby te hou. Die tydperk van statistiek

boekhouding hang af van die onderneming. Waar 'n

onderneming 'n redelike stabiele groei het, is dieperiode van statistiekboekhouding langer en kan

die vooruitskattings oor 'n langer periode

plaasvind. Waar 'n onderneming onstabiel is, is

42

hierdie periode heelwat korter en die

vooruitskattingstydperk ook baie korter. 1 4

Die patroon wat die data volg is baie belangrik

aangesien die metode van begroting daarop gebaseer

word. Meer volg later hieroor in hoofstuk vier.

Daar moet onthou word dat die onderneming se grootte enomvang ook die begroting en die tydperk belnvloed. Indien'n onderneming baie groot is, sal elke afdeling of

departement hul eie ~ydperk van begroting kan he. Daar,

moet egter gepoog word om dit meer standaard te hou, ditwil se meer stabiel, sodat beter vooruitskatting gemaak en

beheer uitgeoefen kan word.

3.5 BEGROTING EN BEGROTINGSBEHEER

'n Gelntegreerde

verslagdoening van

werklikheid, is 'n

algemene sin.

begrotingsbeheerstelsel saam met die

afwykings vanaf wat begroot is en die

kontrole-instrument van bestuur in die

Eenvoudig gestel is 'n begroting 'n skatting van

toekomstige behoeftes, bereken vir 'n definitiewe periode.

Wanneer die begroting gekoppel word met begrotingsbeheer,

is dit 'n beplande vooruitskatting van moontlike en beoogde

ondernemingsoptrede vir 'n spesifieke periode en dit word

in rekenkuningdige terme weerspieel. Nie net die geskatte

waardes is belangrik nie, maar so ook 'n plan waarmee die

optrede van elke departement of afdeling gekoordineer kan

word sodat 'n program van optrede bepaal kan word vir di9

uitoefen van beheer vir die tydperk waarvoor begroot

is. 1 5

43

Die International Management Institute beskryf begroting enbegrotingsbeheer soos volg :

"It is a method of rationalisation," they said,

"whereby estimates covering different periods of time

are, by the study of statistical records and analytical

research of all kinds, established for all and

everything affecting the life of a business concern

which it is possible to express in figures. These

established standards are constantly revised and

checked for the periods determined in the light ofactual achievement; with the double purpose of

correcting the estimates and of initiating theinvestigation and correction of discrepancies"16

Daar is dus drie faktore waarop gelet moet word ..

1) What is the present position? See the Balance

Sheet.

Z) How did it arrive at such a position? See the

Profit & Loss Account.

3) Where is it heading for in the future? See the

Budget. 1 7

Die integrale stelsel van begrotingsbeheer skep noodwendig

die geleentheid vir regstelling en dit word al hoe

belangriker om op die kort termyn die afwykings te leer

ken. Dit dien geen doel om 'n afwyking tussen beplanning

en die werklikheid raak te sien as die tyd vir regstelling

reeds verby is nie. Interne rapportering sal dus op t n

kort termyn gedoen moet word en die statistiek en syfers

moet so aktueel as moontlik wees sodat sake dadelikreggestel kan word.

44

3.6 STAPPE VAN BEGROTINGSGROEI

Daar word basies drie stappe aangetref

1) Beplanning

2) Optekening

3) Koordinering en samewerking.

1) Beplanning

Indien beplanning in die uitvoering van die bestuurs

funksies soos beskryf in hoofstuk twee verrig word, sal die

stap grootliks voltooi weeSe Die beplanning behels egter

meer spesifiek beplanning van verskeie optredes deur die

onderneming. In Groot deel van wat beplan word is net in

die gedagtegang en dit word nooit geboekstaaf nie. Diegedagtes kan voortspruit uit ondervinding of deur die

analisering van syfers. 1 8

Die analisering van syfers kan by wyse van In goeie

ondersoek, studie of navorsingsprojek geskied. Dit kan

alle personeel belnvloed, vanaf die laagste graad tot by

topbestuur.

2) Optekening

Hierdie stap behels die uiteensetting en optekening van die

onderneming se besigheidsplan.

Elke persoon moet sy finale besluite opteken, maar dit moet

egter die oorspronklike doelwit voor oe hou.

3) Koordinering en Samewerking

Met verloop van tyd word al die individuele idees

saamgevoeg om een groot geheelbeeld te vorrn. Elke afdeling

of departement lewer die insette wat hulle nodig ago

Hierdie individuele idees vorrn deel van die algehele

45

besluit van die onderneming. Die koordinering van die

besluite sorg dat aIle faktore wat noodsaaklik is virbesluitneming in ag geneem word, en dat die besluitneming

dan neutraal sal weeSe

Die begroting is dus In gesamentlike skema van optrede wat

gelyke verantwoordelikheid aandui sodat maksimum sukses

bereik kan word. Die koordinering van die besluite en

verantwoordlikhede dui ook aan hoe die mens se optrede was

ten opsigte van besluitneming en of aIle faktore wat In

invloed op die besluitneming gehad het, neutraal was.

3.7 TIPES BEGROTINGS

Daar word

begrotings

onderneming

verskeie tipes begrotings

soos reeds genoem hang

asook van die bestuur van die

aangetref

af van die

onderneming.

die

tipe

Oor die algemeen kom die volgende drie tipes begrotings in

aIle ondernemings voor, naamlik :

1. Verkopebegroting

2. Produksiebegroting

3. Finansiele begroting.

Hierdie drie tipes begrotings word dan in kleinere

begrotings ingedeel afhangende van die grootte van die

onderneming. Die produksiebegroting kan byvoorbeeld

insluit materiaal-, aankope-, arbeidbegroting, ensovoorts.

Meer volg later hieroor.

Dit is dus belangrik om te onthou dat wanneer daar verwys

word na die begroting dit nie net gesien moet word as In

enkele eenheid nie, maar as In eenheid wat opgebou is uit

verskeie eenhede. 1 9

3.7.1 Verkopebegroting

46

Die verkopestatistieke is

die basis is waarvolgens

word, en die begroting word

van groot belang aangesien dit

die toekomstige verkope bepaal

daarop gebaseer.

Die historiese data is

gebruik en voortbestaan

produk in die verlede.

as moontlik en in die

kleinste faktor wat

duidelik na vore kom. 2 0

Daar is veral drie bronne van inligting nodig om die

verkope vooruit te skat, naamlik :

1. Die historiese data

2. Markanalise

3. Analise van die onderneming se produkte of dienste in

noue verband met die mark en winste.

belangrik aangesien 'n produk se

afhang van die sukses van die

Hierdie data moet dus so akkuraat

fynste besonderhede wees. Die

'n invloed uitgeoefen het, moet

By markontleding gaan dit nie net oor 'n beter resultaat op

die vorige jaar nie, maar ook of die onderneming 'n goeie

markaandeel het, en of die markaandeel verbeter het. Waar

'n onderneming meeding in 'n vrye mededingende mark is die

verbetering van markaandeel van groot belang. By die

ontleding van die mark word daar nie net gelet op die

verlede en huidige toestande nie, maar ook op toekomstige

gebeure. Waar moontlik sal mededingers se optrede gereeld

dopgehou moet word en daar word gereeld gepoog om uit te

vind wat mededingers se beleid ten opsigte van die toekoms

gaan wees. 2 1

47

Die produk of diens wat die onderneming aanbied het 'n eie

geskiedenis daar is data wat benodig word om te sien of

die produk of diens reg is, en of dit is wat die

onderneming verlang. Faktore waarop gelet moet word is

byvoorbeeld of

(a) daar 'n vraag na die produk is;

(b) die produk of onderneming tans 'n wins toon; en

(c) die produk of diens se standaard vergelyk met die van

mededingers.

Die vooruitskatting van verwagte

gedurende die beplande tydperk neem

die historiese data, markanalise

prysbeleid.

verkope vir elke produk

soos reeds genoem in ag

en die onderneming se

Die verkryging van bogenoemde inligting varieer volgens die

tipe onderneming en die produk of diens wat aangebied word.

In sommige gevalle is daar nie 'n probleem nie aangesien

die verkoopsverteenwoordiger presies kan sehoeveel

verkoop is, en die werklike statistiek is dus beskikbaar.

Die probleem van akkurate statistiek kom egter na vore

wanneer dit moeilik is om direkte beheer uit te oefen oor

die produk of diens wat aangebied word.

Om die probleem

geskat word deur

apart te bepaal,

afdeling en dan

bepaalde kwota vir

te bowe te kom, kan die verkope vooruit

elke afdeling of departement se verkope

vanaf die kleinste tot die grootste

die totale verkope saam, of op 'n vooraf

elke afdeling.

Om jou verkope te kan vooruitskat moet die mark bepaal word

waarin jou produkte of dienste meeding, en dan

vooruitgeskat word vir die begrotingstydperk. Daar moet

ook gelet word op faktore wat in die toekoms verkope kan

48

beInvloed, byvoorbeeld advertensies van jou eie onderneming

asook die van mededingende ondernemings, bevolkingsaanwas

en groei deur byvoorbeeld immigrante, ensovoorts. 2 2

3.7.2 Produksiebegroting

'n Goed beplande en behoorlik gekoordineerde produksieplan

(begroting) is 'n belangrike element vir die bestuurder wat

beheer moet uitoefen oor die uitvoering van die begroting.

Die produksiebegroting behoort te sorg dat daar genoeg

produkte of dienste beskikbaar is om in dieverkopebegroting se behoeftes te voorsien, asook om

produkte of dienste van hoe gehalte so ekonomies as

moontlik te lewer. Deur 'n goeie produksiebegroting te

gebruik kan en word daar goeie beheer uitgeoefen oor koste

vanaf die begin totdat die finale produk of diens gelewer

is. 2 3

Om bogenoemde te kan doen, moet daar gelet word op sekere

faktore

1. Produksietyd.

2. Egalige vloei van produksie.

3. Beheer oor

grondstowwe.

insette en beskikbaarheid van

Wanneer die

aangebring

beInvloed.

4. Voldoende toerusting vir lewering van produk of

diens.

5. Beskikbaarheid van arbeid.

1. Produksietyd

produksietyd kort is, kan veranderings vinnig

word sonder om die finale produk of diens te

'n Lang produksietyd sal die teenoorgestelde

49

effek he en dan sal dit moeilik wees om die finaleproduksievloei stabiel te hOll en dus te voorsien in die

verkopebegroting se behoeftes.

2. Egalige vloei van produksie

Die egalige vloei van produksie of dienste beteken nie dat

daar elke week of maand presies dieselfde hoeveelheid

geproduseer moet word nie, of dat dieselfde getal dienste

gelewer moet word nie, maar dat daar 'n egaliger vloei

tussen die maksimum en minimum hoeveelhede produkte of

dienste is. Die egalige vloei kan ook 'n stabiliserende

uitwerking op die verkopebegroting se behoefte he.

3. Beheer oor insette en beskikbaarheid van grondstowwe

Met 'n egaliger vloei van produksie of dienste, sal die

nodige insette ook meer stabiel wees. Daar moet altyd 'n

voorraad van die grondstowwe beskikbaar wees om die produk

of diens mee te lewer om 'n vloei van produkte of dienste

te verseker. Hoe meer stabiel die produksie, hoe minder

grondstowwe moet gehou word aangesien 'n reelmatige aankoop

van grondstowwe moontlik is wat koste vir aanhou van

voorraad laag sal hou.

4. Toerusting benodig vir lewering van produkte of dienste

moet voldoende wees

Die nodige toerusting moet voldoende wees om die egalige

vloei van produkte of dienste te verseker. Dit moet egter

ook 'n moontlike en vinnige toename kan hanteer. Bestuur

moet byvoorbeeld ook let op afleweringstydperke vir

toerusting sodat nuwe toerusting betyds afgelewer sal word.

50

5. Beskikbaarheid van arbeid

wat benodig gaan word moet eers bepaal

dit geskoolde arbeiders moet wees, moet

eksterne opleiding gegee word voordat die

diens kan lewer.

Die tipe arbeider

word, en indien

daar interne of

arbeider werklik

Afhangende van die

produksiebegroting een

verskeie begrotings soos

onderneming se

begroting wees,

byvoorbeeld2 4

grootte kan

of bestaan

die

uit

1. Arbeid- of personeelbegroting.

2. Grondstowwebegroting.

3. Toerustingbegroting

4. Aankopebegroting.

1. Arbeid- of personeelbegroting

Een van die grootste doelwitte van die personeelbegroting

is om die beste gehalte en hoeveelheid arbeid of personeel

beskikbaar te stel vir die lewering van die diens, maar

daar moet ook gelet word op die beheer oor en koste van die

arbeid.

Die doeltreffende beheer oor arbeid sal In kostebesparing

tot gevolg he, maar dit moet nie so erg wees dat dit

onprakties raak deurdat dit ander koste laat toeneem

nie. 2 5

Die arbeids- of personeelbegroting word gebaseer op die

verkope- en totale produksiebegrotings. Wanneer die

verkope- en produksiebegrotings opgestel is, word daar

bepaal wat presies gedoen moet word (produksiebegroting) om

die produkte of dienste te kan lewer, wat dan weer verkoop

moet word (verkopebegroting).26

Die arbeidsoogmerke

of

51

personeelbegroting het die volgende

tipewat

(a) Bepaal die aantal en

word asook die manure

produkte of dienstebegrotingstydperk.

arbeider wat benodigbeskikbaar is om die

te lewer in die

(b) Bepaal die arbeiderskoste en ook hoe en wanneer

die koste aangegaan moet word.

(c) Die

te

daarstel

oefen

van die nodige metodes om beheer uit

oor die arbeid en die koste

daarvan. 2 7

Om hierdie begroting op te stel is soms moeilik, veral

wanneer die onderneming groot is. Wanneer 'n onderneming

'n bepaalde hoeveelheid produkte of dienste moet lewer en

die produksie daarvan konstant bly, kan die arbeid benodig

vir die lewering van een produk of diens bepaal word. 'n

Gewone vermenigvuldigingsom sal die totale arbeidkoste om

die totale produkte of dienste te lewer, weergee. In 'n

groot onderneming waar daar meer as een tipe arbeider

voorkom is dit nie so maklik nie. Historiese statistiek

kan 'n baie groot bydrae lewer, aangesien daar bepaal kan

word wat die verhouding was van arbeid tot produkte endienste gelewer.

In 'n groot onderneming moet elke departement self bepaalwat hul behoeftes gaan wees ten opsigte van arbeid, te wete

die aantal, opleiding, standaard, ensovoorts. Hierdie

departemente moet ook aandui wanneer die arbeid benodig

gaan word. Dit sal dan die taak vergemaklik van

indiensneming en opleiding van werkers.

Daar moet dus nie net begroot

die koste verbonde aan die

saamgestel uit verskeie faktore

52

word vir arbeid nie maar ook

arbeid. Die koste word

waarvan die vernaamste is :

(a) Salaris en/of lone - hUidige asook verhogings.

(b) Onverwagte veranderings - soos oortyd werk.

(e) Die diensvoordele,

wees, byvoorbeeld

ensovoorts.

en wat hierdie voordele gaan

mediese skemas, pensioenskemas,

(d) Opleiding van personeel hetsy deur interne of

eksterne bronne. 2 8

2. Grondstowwebegroting

Onder grondstowwe word verstaan die beginstowwe,

halfvervaardigde produkte, produkte en dienste wat benodig

word om die finale produkte of dienste te voorsien.

Grondstowwe word in voorraad gehou as gevolg van een of

meer van die volgende redes :

1. Grondstowwe word met tussenposes en soms laat

afgelewer, terwyl produksie 'n egalige vloei het.

Die hoeveelheid voorraad verseker dus 'n

aaneenlopende vloei van grondstowwe, sodat dit

beskikbaar is vir verbruik om dienste en produkte

te lewer.

2. Die aflewering van finale produkte en dienste kan

ook met tussenposes plaasvind dit het dan

outomaties 'n opeenhoping van voorraad tot gevolg.

3. As daar gelet word op aIle aspekte kan dit meer

ekonomies wees vir 'n onderneming om 1 100 eenhede

per week te lewer terwyl die vraag varieer tussen

oor die produkte of dienste

dit aan die aankope- en

Hierdie afdelings besluit

benodig, asook die

metode kan met die hand of

53

800 en 1 200. Die hou van voorraad verseker dus

dat daar ekonomies geproduseer word, en die vraagna die produk of diens altyd bevredig kan word uit

voorraad wat teruggehou was toe die vraag laer asdie aanbod was.

4. Wanneer die verkopebegroting nie korrek is nie,

kan die vraag groter wees as waarvoor daar begrootwas. As daar In voorraad grondstowwe gehou word,

kan die produksie vermeerder word sonder Inonderbreking.

Om die hoeveelheid grondstowwe wat gehou moet word tebepaal, hang af van die tipe produkte of dienste wat

gelewer moet word, die produksiemetode en die koste

verbonde aan die hou van In voorraad grondstowwe. 2 9 In

In hoogs gespesialiseerde en gemeganiseerde onderneming het

die toerustingbegroting, wat later bespreek word, en die

koste van verskeie ander elemente wat nie indirekte

invloed het op die lewering van die produkte of dienste

nie, In deurslaggewende effek. Hierdie elemente is

byvoorbeeld instandhouding, waardevermindering, brandstof,

olie, binne- en bUitebande, ensovoorts.

Hierdie begroting word net soos die arbeidsbegroting

gebaseer op die produksie- en verkopebegrotings. Sodra

daar begroot is vir laasgenoemde twee items, moet die

grondstowwebegroting opgestel word om in die produksie- en

verkopebegrotings se behoeftes te voorsien. 3 0

3. Toerustingbegroting

Wanneer die besluit geneem is

wat gelewer gaan word, word

vervaardigingsafdelings gestuur.

dan oor die grondstowwe

vervaardigingsmetode. Hierdie

54

meganies weeSe Wanneer dit met die hand gemaak word, sal

die arbeids- en personeelbegroting voorsiening moet maakvir genoeg arbeid. Indien dit meganies is, moet die

vervaardigingsafdeling sorg dat gebied- en werksruimte

voldoende en korrek is, die nodige masjinerie en toerusting

beskikbaar is en dat die personeelafdeling weet hoeveel

personeel nodig is. Hierdie tipe begroting sluit ook

herstelwerk en instandhouding van toerusting in.

Die toerustingbegroting verskil van die ander tipes in die

opsig dat hierdie begroting nie die wins- en

verliesrekening beinvloed nie, maar weI die finansiele

begroting. Verder het hierdie begroting sy eie periode,wat nie in ses maande of In jaar tydperk is nie, maar In

langer tydperk, se vyf jaar of meer. Die rede hiervoor is

dat hoe langer die tydperk van begroting, hoe beter die

besluite oor die toerusting ten opsigte van aankope,

waardevermindering, vervanging, ensovoorts.

Daar is basies drie doelwitte van die begroting.

1. Verhoed ooruitbreiding en oorkapasiteit.

Die behoefte aan toerusting moet in lyn gehou word

met ander faktore, anders sal daar oorkapasiteit

weeSe Dit moet in harmonie wees met verkope,

produksie en die finansiele vermoe van die

onderneming.

2. Behoorlike finansiele beplanning.

Die beplanning vir nuwe toerusting is belangrik

want dit is In groot uitgawe en In onderneming

moet dus sy kapitale posisie nougeset oorweeg. In

aIle ondernemings geld hierdie beginsel, maar

veral vir ondernemings waar die finansiele stand

van die bedryfskapitaal nie so gunstig is nie.

55

Finansiele reelings moet dus intern getref word en

waar dit nie beskikbaar is nie, moet eksterne

bronne gesoek word.

3. Die beplanning van behoorlike verhoudinge.

Die verhoudinge tussen afskrywing, vervanging,

instandhouding en waardevermindering is van belang

aangesien die aankoop van nuwe toerusting afhang

van hierdie faktore. Die verhouding kan ook

getoets en gekorrigeer word volgens wat begroot en

beplan is, wat dus beheer oor die toerusting

vergemaklik.

Die neiging van ekonomiese ontwikkeling en groei om al hoe

meer te meganiseer maak hierdie begroting belangrik. Die

vervanging van mense deur masjiene neem al hoe meer toe, en

dus neem die vaste kapitaal ook toe. Die aankoop van

verkeerde toerusting sal finansiele verliese tot gevolg he,

wat nie vinnig reggestel kan word nie, en dus is dit

belangrik om reg te beplan en te begroot voordat aankope

gemaak word. 3 1

Die vervanging van toerusting vind plaas as gevolg van :

(a) Ekonomiese faktore, naamlik dat die toerusting

verouderd is en nie met die nuwe toerusting kan

meeding nie. Die nuwe toerusting kan meer

produkte van hoer kwalititeit lewer.

(b) Die fisiese faktor, naamlik dat die verouderde

toerusting nie meer in staat 1S om die toenemende

uitset te lewer nie. Die vraag na die produk of

diens gelewer groei as gevolg van verkope wat

toeneem, en die produktiwiteit van die toerusting

neem dus af.

So gestel klink

moeilike taak.

dit is dus nie

nie. Investering

56

Die vervanging van toerusting word dus gewoonlik oorweeg

wanneer nuwe masjinerie die ekonomiese faktore sal

belnvloed, byvoorbeeld arbeid, grondstowwe, besparing van

vloerspasie, ensovoorts, of as gevolg van In ander voordeel

soos vinniger lewering, In beter kwaliteit produk,

ensovoorts. Hierdie faktore dra by tot kostebesparing en

dit is In belangrike oorweging wanneer toerusting vervang

word.

Faktore wat egter nie buite rekening gelaat moet word nie,

is die leeftyd van toerusting, die instandhouding en

herstel daarvan, en wie die verantwoordelikheid dra om dit

te doen en toe te sien dat dit gedoen word. Soms het

toerusting nog bruikbare leeftyd, maar wanneer nuwe

toerusting die diens beter sal lewer of goedkoper sal wees

om te bedryf, moet bestaande toerusting vervang word.

Ter samevatting kan dus gese word dat die

toerustingbegroting oor In langer tydperk moet strek en dat

daar tred gehou moet word met die huidige ekonomiese

toestand, die verwagte toekomstige toestand, en daarna moet

die doelmatigste toerusting volgens bogenoemde oorwegings

aangekoop word.

4. Aankopebegroting

Die aankopebegroting word saamgestel uit die grondstof- en

toerustingbegroting. Die vooruitgeskatte hoeveelheid

produkte of dienste wat gelewer gaan word bepaal die

hoeveelheid grondstowwe en toerusting wat aangekoop moet

word. Die voorraad grondstowwe moet beskikbaar we~s op In

bepaalde tydstip asouk die toerusting om die eindprodukte

of dienste mee te lewer. 3 2

dit eenvouding, maar dit is egter In

Die hou van voorraad is In duur proses en

ekonomies om te veel voorraad aan te hou

in voorraad moet dus tot In minimum

57

beperk word. Dit is egter ook nie goed om te min voorraad

aan te hou nie, want produkte of dienste kan dalk nie

gelewer word nie. 'n Goeie balans is dus nodig, maar

moeilik om te bepaal. Die ideale toestand sal egter wees

wanneer voorraad direk by die produksielyn afgelewer word.

Daar is verskeie

prosedure bemoeilik.

beperkende faktore wat bogenoemde

1. Die hou van voorraad kan finansieel voordeliger wees

aangesien daar baie en groot prysstygings bestaan, of

dit kan meer ekonomies wees om 'n groot hoeveelheid aan

te koop as 'n klein hoeveelheid. J J

2. Goeie pryse kan oor 'n langtermyn beding word, maar dit

kan afleweringsprobleme veroorsaak.

3. Seker grondstowwe is net 'n sekere tyd van die jaar

beskikbaar, byvoorbeeld wol, en dus moet 'n ondernerning

genoeg voorraad aankoop vir die hele jaar.

4. Die vervaardiging en lewering van die

grondstoftoerusting soos benodig kan onreelmatig wees.

5 . Die bestelling en

toerusting wat

veroorsaak. 3 4

afleweringstye van sekere voorrade en

ingevoer word, kan 'n probleem

6. Buite- en

natuurrampe,

lewering van

onvoorspelbare faktore byvoorbeeld

stakings, ensovoorts kan 'n invloed op die

grondstowwe en toerusting he. J 5

Die aankopepersoneel

neem, en sorg dat

aangehou word, maar

hou.

moet bogenoemde faktore in aanmerking

daar 'n minimum hoeveelheid voorraad

genoeg om produksie aan die gang te

58

Die doelwit van 'n aankopebegroting is om 'n aksieplan van

aankope daar te stel wat sistematies en metodies is.

Hierdie plan verseker dat voorraad ekonomies aangekoop

word, op die regte tydstip en teen die laagste prys, en dit

sorg vir die beste kostebesparing.

Daar moet ontholl word dat dit nie die aankopeafdeling se

werk is om tred te hOll met markveranderinge en neigings

nie, maar sekere ondernemings verlang dat dit gedoen word.

'n Aparte afdeling of groep personeel moet dan afgesonder

word wat 'n studie maak van die mark en gedurig rapporteer

aan die aankopeafdeling.

Die aankopebegroting se begrotingstydperk moet sover

moontlik dieselfde wees as die van ander begrotings, maar

dit is egter nie altyd moontlik nie as gevolg van die

beskikbaarheid en aflewering van toerusting. 3 6

3.7.3 Finansiele begroting

Die finansiele begroting kan ook bekend staan as die

adrninistratiewe begroting. Dit maak voorsiening vir

verskeie funksies en kan die ander begrotings direk of

indirek raak, of heeltemal onafhanklik wees. Die items wat

hieronder ressorteer is byvoorbeeld :

1. Regsonkoste

2. Ouditfooie

3. Pos en -telegramme

4. Finansiele

ensovoorts.

uitgawes soos slegte skulde,

59

Sommige skryWers is van mening dat die finansiele begroting

aIle administratiewe of finansiele items insluit wat nie

deel van een van die vorige begrotings uitmaak nie.

Hierdie begrotings is moeilik om te beheer aangesien die

items so baie uiteenlopend is. Verder kan koste nie

vooruit bepaal word, of gestandaardiseer word nie. Om dit

te probeer oorkom is dit noodsaaklik om die volgende te

doen :

(a) Die items moet in groepe verdeel word. Daar moet

gedurig gelet word op die verlede en daar moet

gepoog word om 'n standaard en eenvormigheid daar

te stel.

(b) Deur die indeling van die items kan

of afdelings verantwoordelik gehou

spesifieke item of groep items.

sekere mense

word vir 'n

Die belangrikste item wat hieronder ressorteer is seker die

kontantbegroting. 3 7 Sommige skrywers beskou die

kontantbegroting as 'n aparte begroting aangesien dit

geheel en al verskil van die ander begrotings. Hierdie

begroting moet die posisie, vraag na en bron van kontant

maand vir maand bereken.

Die kontantbegroting moet seker maak dat daar genoeg

kontant beskikbaar is indien 'n ander begroting dit

verlang, byvoorbeeld vir die aankoop van In sekere produk

of diens. Die bedrag onmiddelik beskikbaar moet ook nie te

groot wees nie en enige "oorskot" moet beIe word.

Daar is verskeie faktore wat hierdie begroting raak, en dit

is dus ~ccdsaak:~k C~ ged~r~g na t~erd~e faktore en nu~

skommelings te kyk.~=

is, word dit

die begroting het

verskeie tipes

die verkope-,

60

1. Die aantal eenhede geproduseer.

2. Die veranderinge in verkope.

3. Veranderinge in indiensneming.

4. Hoe voorraad gehou word.

5. Die termyn van krediet.

6. Hoe geproduseerde eenhede verkoop gaan word, vir

kontant, op krediet, ensovoorts.

Die begrotings- en beheertydperk van die begroting kan ook

verskil, afhangende van die tipe items waarmee gewerk

word. Dit kan op 'n daaglikse, weeklikse, maandelikse en

in sommige gevalle selfs op 'n jaarlikse basis

plaasvind. 3 9

3.8 SAMEVATTING

In meeste ondernemings vandag word daar doelbewus of selfs

onbewustelik begroot. Daar is in hoofstuk drie gepoog om

begrotings meer volledig te beskryf, waar begroting 'n ruwe

skatting of raming is van inkomste en uitgawes wat

aangegaan moet word.

Aangesien die dokument so kompleks

onderverdeel. Hierdie onderverdeling van

veroorsaak dat daar verwys word na

begrotings, waarvan die belangrikste

produksie- en finansiele begroting is.

Die voor- en nadele van begrotings word beskryf, asook die

tydperk waarvoor begroot word. Die tydperk kan jaarliks,

vyfjaarliks of t n langtermyn plan wees. Die tipe

ondernerning asook die grootte van die ondernerning sal

bepaal watter tipe begrotings gaan voorkom asook die

tydperk van hierdie begrotings.

61

HOOFSTUK 4

BEGROTING EN DIE BEGROTING SOOS TOEGEPAS

IN DIE SUID-AFRIKAANSE LUGDIENS

4.1 INLEIDING

Daar word gese dat die hoofdoelwit van ondernemings in

Westerse lande maksimering van wins is. Om wins te

maksimeer moet onthou word dat aIle ondernemings ekonomiese

instellings is, wat ten doel het behoeftebevrediging, dit

wil se die lewering van daardie goedere en dienste wat die

publiek benodig. Afhangende van die bestuurstaak kan daar

ook kleiner doelwitte ontstaan byvoorbeeld werksatisfaksie,

werksekuriteit, ensovoorts. 1

In hierdie hoofstuk gaan daar gepoog word om te bepaal wat

die doel van 'n begroting is indien begrotings beskou word

as 'n finansiele plan. Die datapatroon van die historiese

data moet beppal word, aangesien die metode van begroting

vir die toekoms daarop gebaseer gaan word. Daar bestaan

ook verskeie modelle, wat in vier goed gedefinieerde

kategoriee ingedeel kan word, en die kategoriee sal beskryfword.

Ten slotte word die Suid-Afrikaanse Lugdiens se Uitgawe

begroting verduidelik, wat bestaan uit die Kapitaal- en

Bedryfsuitgawebegroting. Die twee begrotings word geskei

deur die monetere limiete wat op hulle geplaas word, asook

die beheer wat by verskillende afdelings plaasvind.

62

4.2 DIE DOEL VAN BEGROTINGS

Begrotings is reeds in hoofstuk drie volledig beskryf, en

daarom kan 'n ondernemingsbegroting kortliks gedefinieer

word as 'n finansiele plan. Die kernwoord is 'plan'.Meeste mense se werksverrigting is beter wanneer hulle 'n

goed gedefinieerde program het wat hulle moet volg. 'n

Onderneming se bedryf werk op dieselfde beginsels. 2

Elke onderneming se toekomsplan is anders en die detail van

elkeen se plan verskil ook. Sodra 'n plan opgestel is wat

aandui dat die plan vir die onderneming 'n optimale sukses

verseker, aanvaar die onderneming dit dadelik. Dit kan

egter heelwat probleme veroorsaak deurdat daar byvoorbeeld

bepaal is dat die onderneming met 10% gaan groei, maar as

gevra word watter van die produkte die groei sal verseker,

die antwoord onseker is.- 'n Verdere probleem kan ontstaan

dat slegs bestuur weet wat die plan behels, en dat die

ander personeel in die duister gelaat word.

Die doel van 'n begroting moet dan wees om 'n plan daar te

stel wat tot voordeel van die onderneming se sukses is.

AIle personeel wat betrokke is, moet 'n inset lewer tot die

opstel van die plan, wat dan terselfdertyd 'n program

daarstel waarvolgens elke persoon moet werk en waarteen

afwykings gemeet kan word. 3

4.3 DIE DATAPATROON

Alvorens daar begroot word, word daar gekyk na die patroon

wat die data volg. Die patroon is die resultaat van die

verwantskappe wat inherent aan die data is. Vir

kwantitatiewe begroting of vooruitskattingmetodes sal daar

sekere aannames vir elke patroon gemaak word. Die metode

van begroting word gebaseer op die datapatroon.

Daar bestaan gewoonlik vierhorisontaal, seisoenaal, siklies

beskryf gaan word. 4

63

datapatrone, naamlik

en tendense wat kortliks

4.3.1 Horisontale datapatroon

Hierdie patroon bestaan waar daar geen neiging is nie. Die

toename of afname het geen patroon nie. Daar is 'n gelyke

kans dat die volgende waarde 'n toename of afname teenoor

die huidige waarde kan weeSe Hierdie situasie kom voor by

produkte waarvan die verkope min of meer konstant is. Die

tydperk is gewoonlik ook redelik kort.

FIGUUR 4.1: HORISOf\JTALE DATAPATROOf\J

[]

w~

:J Ca:w0z-< Ca:w> C

S~

fA 0g

05 r::a:00>

1

1YO

4.3.2 Seisoenale datapatroon

64

Die seisoenale patroon bestaan wanneer die data skommel

volgens 'n seisoensgebonde faktor. Die seisoen kan 'n

maand of vier seisoene in 'n jaar wees, maar dit kan ook

skommelinge van 'n week of maand, ensovoorts wees. Die

seisoenskommeling kan die gevolg wees van verskeie faktore,

interne oorsake (die onderneming besluit om sekere bedrywe

te bedryf) of eksterne oorsake (die weer).5

Sommige van die produkte wat seisoensgebonde is, is

byvoorbeeld koeldrank, verwarmers en produkte waarvan die

gebruik afhang van die weer. By verkope van motors word

die seisoen bepaal deur die bekendstelling van nuwe

madelle, ensovoorts.

FIGUUR 4.2: SEISOENALE DATAPATROON

lYO

65

4.3.3 SikIiese datapatroon

Die sikIiese patroon stem op die oog af ooreen met die

seisoenale patroon, maar die tydperk van die sikIus is

egter langer (dit wil se dit strek oor jare heen). Dieverandering van pryse van sekere Iandbouprodukte het oor

jare dikwels In sikliese patroon. Die grafiese

voorstelling stem in bree trekke ooreen met die van die

seisoenale patroon - die skommeling het net 'n meer egalige

vloei oor tyd.

F1GUUR 4.3: SIKUESE DATAPATROON

lYD

4.3.4 Tendense

voor wanneer daar 'n algemene

'n tydperk in die waarde van die

Die verkope van baie

en die bruto binnelandse produk

soos voorgestel in fig 4.4.die Iineere tendens.

Die neigingspatroon kom

taename of afnarne oor

veranderlike voorkom. 6

ondernemings se produkte,

volg 'n neigingspatroonFig 4.4 versinnebeeld slegs

66

F1GUUR 4.4: TENDENSIE DATAPATROON

w~

:J0::Waz-c0::lJ1>

~~

~~50::oo>

1

1YO

Alhoewel

onderworpe

bogenoemde

ander datapatrone ook voorkom, kan hulle

aan sekere aannames, gewoonlik onder een vanvier ingedeel word. 7

4.4 BEGROTING GEBASEER OP 'n MODEL

Die woord modelgevalle in 'n

'mock-up' waar

ensovcorts in 'n

hierdie geval

werklikheid, maar

word al vir jare gebruik en in sommige

werklike sin, byvoorbeeld 'n vliegtuig

sekere eienskappe, veranderings, groottes

werklike situasie waargeneem kan word. In

word daar geeksperimenteer met die

die investering is heelwat minder.

ook ontwikkel uit vorige prosedures en prosessekomplekse verskynsels gemodeleer word. 'n

van hierdie komplekse verskynsel kan dan gemaak

Modelle kan

waar die

Opsomming

67

word, wat inligting daarstel waarvolgens besluite geneemword. 8 Die term model asook die vereistes waaraan 'n

model moet voldoen voordat dit gebruik kan word, sal in

hoofstuk vyf beskryf word.

kategoriee modelle.

word eerste bespreekin.

Daar bestaan basies twee

sogenaamde statistiese modellesluit ook die oorsaaklike modelle

Die

en

4.4.1 statistiese model

Die model gebruik statistiese analises om die verklaring of

patroon van die veranderlikes wetenskaplik vas te stel.

Die model verskaf inligting wat die mate van vertroue

bepaal wat in die model gestel word. Die model verskaf

heelwat statistiese inligting wat dit 'n goeie model maak

om besluite op te baseer, veral vir die gebruiker wat tuis

voel met Statistiek. 'n Nadeel van die model kan egter

wees dat dit te gesofistikeerd raak en dat dit dan te

moeilik word om te gebruik, of dat die gebruiker ditverkeerd kan vertolk. Die geval waar een veranderlike

statisties verklaar word deur een of meer ander

veranderlikes, word meer male na verwys as die oorsaaklike

model. Sodanige modelle is dan duidelik ook statistiese

modelle.

4.4.2 Nie-statistiese model

Die statistiese en nie-statistiese model is heeltemalteenoorgesteldes. AIle modelle wat nie gebaseer is op die

statistiese anali~es van 'n statistiese model nie, word

geklassifiseer as 'n nie-statistiese model. Die model word

meestalgebaseer op intuIsie of die bestuurder se

persoonlike gevoel. Hierdie modelle is baie makliker om te

gebruik en te verstaan, maar die nadeel is dat sodanige

modelle nie wetenskaplik is nie, sodat die vlak van

vertroue wat daarin gestel kan word nie bepaalbaar is nie.

68

Nie-statistiese modelle word veral gebruik vir tegnologiese

vooruitskattings waar die statistiese inligting moeilik is

om te bepaal. 9 Die geval van 'n tydreeks wat bloot

meganies ge-ekstrapoleer word is in wese ook 'n

nie-statistiese model wat toegepas word.

Die patroon wat die data volg word uitsluitlik bepaal uit

die historiese data, en dit word aanvaar dat die patroon

eksak in die toekoms gaan plaasvind. Besluitneming

gebaseer op hierdie syfers is dus beperk, veral waar

veranderinge In invloed gaan uitoefen op die toekomstige

waardes van die tydreeks, byvoorbeeld verkope wat verander

as gevolg van veranderinge in prys en advertensies.

4.5

4.5.1

DIE SUID-AFRIKAANSE LUGDIENS

Inleiding

Enige liggaam wat met ander se geld werk kan in die

versoeking korn om tot verkwistende of onverantwoordelike

uitgawe oor te gaan, tensy baie streng beheer uitgeoefen

word. Hierdie gevaar is dus In moontlikheid in die geval

van die staat, waar daar nie so streng gelet word op die

wins- en verliessituasie nie. Dit gebeur omdat die staat

sy burgers kan dwing om addisionele fondse by wyse van

belastings te voorsien. Die noodsaaklikheid vir

doeltreffende beheer oor die staatsfinansies het 'n ietwat

ingewikkelde stelsel van begrotingsa~~inistrasietot stand

gehring.

In die Suid-Afrikaanse ~telsel van

adflinistrasie, is die beheer van die staatsfinansies in die

Parlement gesetel. Die begrotingsa~~inistrasie en die

oorweging van finansiele voorstelle is egter die

verantwoordelikheid van die Minister van Finansies en die

Tesourie. 1 0

69

Die Suid-Afrikaanse Vervoerdienste stel oak hulle begrotingap wat voorgele word aan die Parlement vir goedkeuring.Die Bruinboek wat die Kapitaalbegroting vir In gegewe

boekjaar voorstel, sit die items breedvoerig uiteenwaarvoor begroot word. Hieronder ressorteer, vir dieSUid-Afrikaans Lugdiens, items soos byvoorbeeldvliegtuigaankope en -modifikasies, tegniese en

handelsgrondsteuntoerusting, ensovoorts.

Daar is ook nag In Witboek wat die begrotings van uitgaweweergee en hierdie boek word oak voorgele aan die Parlementvir goedkeuring. In Kort opsomming van die

kapitaalbegroting kom daarin voor asook al die itemswaarvaor in die bedryfsuitgawebegroting begroot is. 1 1

4.5.2 Bedryfsuitgawe- en Kapitaalbegroting

Soos reeds genoem bestaan die Suid-Afrikaanse

Vervoerdienste se uitgawebegroting uit die kapitaal- en

bedryfsuitgawebegroting. Die Suid-Afrikaanse Lugdiensvolg dan dieselfde verdeling na.

Die bedryfsuitgawe- en kapitaalbegroting word geskei deurdie monetere limiete wat op die begrotings geplaas word.

Hierdie limiete kan oak varieer van een finansiele jaar nadie volgende. Verder berus die beheer van die twee

begrotings oak by verskillende afdelings.

Die . bedryfsuitgawebegroting se limiet is Rl.00 tot

R11 000.00 vir die finansiele jaar 1988/89 en die beheer

van die begroting berus by die Afdeling Uitgawe. Die

kapitaalbegratings se manetere limiet vir 1988/89 isR11 000.00 en hoer. Hierdie begroting word onderverdeel en

word later volledig beskryf. Die beheer van hierdiebegroting berus by die Afdeling Werke en Landgoed (Bylaag2).12

70

4.5.2.1 Die Bedryfsuitgawebegroting

Die bedryfsuitgawebegroting word volgens die volgende

proses opgestel Die Afdeling Uitgawe stuur In lys van

items aan aIle stasies wat dan self moet begroot volgens

die items wat hulle gaan benodig. Daarna word al hierdie

stasiebegrotings saarngevoeg, ander items word bygevoeg,

soos byvoorbeeld personeelaspekte wat deur die Afdeling

Personeel begroot word, en In totale

bedryfsuitgawebegroting word verkry.

Die bedryfsuitgawebegroting word

depotkostestelsel begroot en beheer.

dus tans deur In

stelsel wat uitgawe

van detailinligting op

benodig, aan bestuurders

Wat is In depotkostestelsel? In Depotkostestelsel word

gedefinieer as :

IIl n Bestuursrekeningkundige

opsornrnenderwys, na gelang

verskillende bestuursvlakke

beskikbaar stel." 1 3

Die doel van die depotkostestelsel is vyfledig, naamlik :

1) Om sinvolle beheer oor uitgawe op aIle vlakke van

bestuur te verkry.

2) Om doelwitbegrotings en uitgawe in verband te bring met

fisiese werkverrigting in afgebakende prestasieareas.

3) Om die organisasiekoste vir verskeie bestuursvlakke te

bepaal.

4) Om maatstawwe vir doelgerigte bestuur te verkry.

5) Om doelwitte te stel en te moniteer in prestasieareas

waar dit die beste effek het.

D~o Afdel~~g U~tgawe s~uu= aan die einde van elke maand In

aa:: die onde=skeie bes~uu=de=s

waarvolgens hulle op hul bestuursvlak kan bepla:: en be~ee=

uitce=en ter .. ... .:;e:=el..<:.::g ..--v c, .• cuI coelwitbeg=c=~~gs.

71

Elke dissipline vorm In aparte eenheid waarin daar 'n

programbestuurder aan die hoof is. Hy verteenwoordig die

globale bestuur van die finansiele program en is

verantwoordelik vir die opstel en beheer daarvan. Die

depotbestuurder rapporteer aan die programbestuurder en

eersgenoemde is verantwoordelik vir die insameling, opstel

en beheer van die stasies of werkwinkels se uitgawes. Die

stasies en/of werkwinkels is waar die uitgawe of spandering

plaasvind. Die historiese data van uitgawes aangegaan, kom

vanaf hierdie stasies en dien as grondslag om 'n

realistiese bedryfsuitgawebegroting op te stel. Hierdie

stasies en werkwinkels het ook sekere doelwitte wat

nagestreef moet word, en hulle prestasies word ook

gemoniteer deur dit te meet aan die realistiese begrotings

wat opgestel is. 1 4

Die itemlys wat die Afdeling Uitgawe aan elke afdeling

stuur en wat dien as basis waarvolgens die afdelings moet

begroot, is 'n uittreksel van die ontleding van die

uitgawelys wat bestaan uit 999 items. (Bylaag 3)

Hierdie itemnomrners word onder subrekeninge, dan

rekeningnomrners en laastens onder subhoofde ingedeel.

Daar kom agt subhoofde voor en onder die subhoofde korn die

volgende rekenings voor.

1) subhoofnommer 3101 : Rekeningnomrners 3101 tot 3109 wat

administratiewe en algemene uLtqawes voo.rsceL,

2) Subhoofnomrner 3102 Re~eningnommers 3110 - 3117 wat

uitgawes aangegaan vir vliegbedryf voorstel.

3) subhoofnornmer 3103

instandhoudingskostes

voorstel.

Rekeningnornmers 3120 en 3121 wat

aan geboue, vaste bates en grond

72

4) Subhoofnommer 3104 Rekeningnommer 3125 wat uitgawesten opsigte van telekornmunikasie-toerusting voorstel.

5) Subhoofnornmer 3105 : Rekeningnornmers 3130 tot 3136 watvliegtuiginstandhouding voorstel.

6) Subhoofnornmer 3106 : Rekeningnornmers 3140 tot 3144 watuitgawes vir verkope en verkopevorderings aandui.

7) Subhoofnornmer 3107uitgawe ten opsigtelaastens

Rekeningnornmers 3150 - 3156 watvan verkeersdienste voorstel, en

8) subhoofnornmer 3108 Rekeningnornmers 3160 - 3164 watpassasiersuitgawes voorstel.

Subhoofnomrner 3107meer inligting oarbylaag 4.

gaandie

vollediger bespreek word. Indienander subhoofde verlang word, kyk

Rekeningnomrner 3150aangegaan ten opsigtepassasiersverkeer werk.toelaes in.

Die rekening sluit in alle uitgawesvan salarisse aan personeel wat met

Dit sluit ook die personeel se

Rekeningnommer 3151 :is dieselfde as insalarisse en toelaesdie vragvervoer werk.

Die uitgawebedrag in hierdie rekeningrekeningnornmer 3150 - behalwe dat diedie is vir vragdepotpersoneel wat met

Rekeningnommer 3152/56 en 57 Hierdie rekeningnommersluit in alle kostes aangegaan vir arbeid en materiaal virdie werking van grondsteuntoerusting wat gebruik word aanpassasierskant byvoorbeeld trappies, bagasievoertuie,kajuitlaaitoerusting, ensovoorts. Wat rekeningnornmer3152/57 betref, sluit dit die kostes in van vrag

73

grondsteuntoerusting, byvoorbeeld instandhoudingskostes,

kostes om vrag te hanteer, ensovoorts.

Rekeningnommer 3153/56 en 57 : Rekeningnommer 3153/56 duipassasiersverkeerkostes en 3153/57 vragvervoerkostes aan.Hierdie kostes is bedrae betaal aan ander rederye vir die

hantering van die Suid-Afrikaanse Lugdiens, se verkeer.

Rekeningnommer 3154/56 en 57 Weer eens sluit

rekeningnommer 3154/56 passasiersverkeer en 3154/57vragvervoer in. Na hierdie rekeningnommer word alle kostes

aangegaan gedebiteer, om passasiers en hul bagasie asook

vrag en pos te vervoer tussen eindpuntgeboue en lughawens.

Hierdie koste sluit in kostes ten opsigte van onder anderepoelmotors, die uitgawe en bedryf daarvan, instandhouding,

assuransie, ensovoorts asook spoorkostes of

huurmotorkostes.

Rekeningnommer 3155/56 en 57 Hierdie rekening dui aan

eisekompensasie vir passasiersverkeer (rekeningnommer

3155/56) en vragvervoer (rekeningnommer 3155/57).

Kompensasie vir byvoorbeeld hotelakkommodasie as gevolg van

vertragings, of kompensasie vir afsenders van bederfbare

produkte waarvan die toestand van die produkte afgeneem het

as gevolg van vertragings, ensovoorts.

Rekeningnommer 3156/56 en 57 Alle algemene en diverse

kostes aangegaan ten opsigte van rekeningnommer 3150 en

3151 kem hier voor. Die diverse koste vir rekeningnommer

3150 gaan in rekeningnommer 3156/56 aangesien dit met

passasiersverkeer te doen het en rekeningnommer 3156/57 sal

die diverse kestes ten opsigte van rekeningnemmer 3151

aandui, wat die vragvervoer voorstel.

74

4.5.2.2 Die Kapitaalbegroting

Die kapitaalbegroting bestaan

wat onder twee hoofkategoriee

kategoriee is

uit vyf kleiner begrotings

ingedeel kan word. Die

twee jaar.

finansiele

sal dit vir

A: Alle bedrae begroot vir geboue, verbeterings aan

geboue ensovoorts - dus hoofsaaklik vaste eiendom;

B: Globale begroting wat aIle ander items insluit bo

die bepaalde bedrag.

Wat kategorie A betref, is daar drie kleiner begrotings

naamlik die kleinwerke, die sogenaamde A-lys en die

sogenaamde BR-programme. Die drie begrotings word

onderskei volgens die monetere limiete, asook die tydperk

waarvoor daar in die toekoms begroot word.

Kleinwerke-begroting se monetere limiete is R11 000.00 tot

R1SO 000.00 en daar word vir die volgende finansiele jaar

begroot.

A-Iyste se monetere lirniete is van R1SO 000.00 tot

R2 000 000.00 en daar word net vir In jaar begroot maar oor

Wanneer daar dus in Maart 1988 (wat die

jaar 1988/89 is) begroot word vir A-lys items,

die finansiele jaar 1990/91 wees.

Die BR-programme se monetere limiet is R2 000 000.00 en

hoer. Hierdie is al begro~ing wat vir 5 jaar plaasvind, en

die eerste jaar wa~rvoor daar begroot word, is vir oor 'n

jaar, dus Maart 1988 se begroting is vir finansiele jare

1989/90 - 1993/94.

Kategorie B stel die globale en dataprogramme voor. Die

globale programme se monetere limiete is R11 000.00 en hoer

en daar word vir die volgende finansiele jaar begroot.

Hierdie begroting sluit die volgende in :

75

a) Modifikasies aan vliegtuie

b) Werkwinkeltoerusting

c) Padvoertuie

d) Tegniese steuntoerusting

e) Kommersiele steuntoerusting

f) Modifikasies aan nabootsers en toerusting vir

opleiding van bemanning

g) Algemene toerusting (Kredietmemorandums, bates

gratis bekom)

h) Modifikasies aan te1ekommunikasie-toerusting

i) Geboue en grond - die k1einwerke-begroting

j) Uitgawes vir voorafvoorbereidings

k) Hanteringstoerusting vir magasyne1) Datatoerusting.

Die dataprogramme se monetere 1imiete is R21 000.00 tot

R2 000 000.00 en die begroting is vir 'n jaar maar vir oor

'n jaar; analoog aan die geva1 van die A-lys begroting.

AIle hoofraarntoerusting, asook toerusting vir die

rekenaarste1sels SAAFARI, SAACARE, FARARI, ensovoorts word

hieronder begroot.

Die proses wat gevolg word om die begroting op te stel, is

as volg. Die Afdeling Werke en Landgoed stuur

kennisgewings uit aan die verbruikers in Januarie,

Februarie en Maart wat onderskeide1ik teen Maart, April en

Junie terugbesorg moet word. 'n Behoorlike synopsis word

ingevul en 'n rentabiliteitsindeks moet vir elke item

bereken word.

Hierdie begroting word dan voorgele aan die Hoofbestuurder

vir goedkeuring in die Bruinboek. Daar word 'n geraarnde

tota1e koste en 'n koste vir die huidige en toekomstige

jare bepaal. Vir items wat reeds goedgekeur was, word 'n

addisionele bedrag aangedui - die bedrag reeds bestee.

76

goedgekeur is, word Werke en Landgeeden 'n werksbestellingsnommer word

daarna kan daar gereageer word op dieeers

begroting

gestel

Sodra die

in kennisuitgereik, enbegroting. 1 5

4.6 SAMEVATTING

Alle ondernemings in Westerse lande het winsmaksimering as

doelwit. Om hierdie doel te kan bereik, meet 'n geed

gedefinieerde plan daargestel word, en aIle personeel

betrokke moet 'n bydrae lewer by die opstel van die plan.

Begrotings is so 'n goed gedefinieerde plan.

In hierdie hoofstuk is daar gepoog om aan te toon dat

alvorens daar begroot word, die historiese datapatroon eers

bepaal moet word. Die patroon kan of horisontaal,seisoenaal, siklies of 'n tendens weeSe Begrotings kan ook

gebaseer word op modelle en die modelle kan gewoonlik

ingedeel word in een van die volgende twee kategoriee,

naamlik die statistiese model en die nie-statistiese model.

Ten slotte word die Suid-Afrikaanse Lugdiens se begroting

beskryf, wat bestaan uit die Kapitaal- en Bedryfsuitgawe

begrotings. 'n Beskrywing volg dan van die items wat onder

die ?egrotings resorteer asook die monetere limiete vanelke begroting.

77

HOOFSTUK 5

VOORUITSKATTINGSMODEL

5.1 INLEIDING

Die ontwikkeling van die vooruitskattingsmodel behels die

definiering van 'n statistiese vergelyking waar die

afhanklike gedefinieer word as 'n funksie van onafhanklike

veranderlikes. 1 Die onafhanklike veranderlikes moet

eers ondersoek word of hulle wel 'n historiese invloed op

die afhanklike veranderlike het, en gebruik kan word.

Indien wel, moet hierdie veranderlikes in die struktuur van

die vergelyking ingebou word.

Wanneer die vergelyking verkry is, moet dit getoets word om

die sinvolheid daarvan te bepaal. Indien die model nie

voldoen aan die verlangde kriteria nie, moet die model

verander word. Nuwe onafhanklike veranderlikes kan

bygevoeg word, of veranderlikes wat uit die toets'ing blyk

nie betekenisvol te wees nie, meet weggelaat word. 2

Die vergelyking wat gebruik word, moet voldoen aan die

volgende :

a. Die historiese datavloei meet pas by die vergelyking.

Die struktuur vanb.aanvaarbaar wees

die

sodat

vergelyking

dit gebruik

meet

kan

statisties

word vi=vooruitskattings. 3

Aangesien die meeste ekonomiese besluite uiteindelik direk

of indirek deur die toekemstige ekonomiese toestand

beinvloed word, is dit belangrik om te weet met watter mate

van vertroue die toekomsbeskouinge gebruik kan word.

Ongeag waarvoor die vooruitskatting en beskouings gebruik

78

word, bly dit waar dat die nuttigheid en bruikbaarheid van

die vooruitskatting gebaseer is op die akkuraatheid van die

vooruitskatting. Die akkuraatheid word primer getoets deur

die geskatte waardes met die gerealiseerde waardes te

vergelyk. Hoe nader die waardes aan mekaar is, hoe

akkurater is die geskatte waardes. Wanneer die waardes 100

persent ooreenstem, is die geskatte waardes absoluutakkuraat.

ideaal, maar dit is egter nie so

Daar is gewoonlik foute, en In

toegelaat. Die persentasie

wanneer dit met ander geskatte

Daarom bestaan daar verskeie

vir vooruitskatting. 4

dieissituasieHierdie

maklik bereikbaar nie.

persentasie foutgrens word

foutgrens kry ook net waarde

waardes vergelyk kan word.

modelle wat toegepas kan word

Aangesien vooruitskattingsmodelle vir aIle rekeningnomrners,

soos reeds aangedui, opgestel gaan word, is dit noodsaaklik

am die term model en wat daarmee gepaard gaan, meer

velledig te beskryf.

Daar sal gekyk word na die faktore waarop gelet meet word

wanneer 'n model opgestel word. Verder moet daar tred

gehou word met die foute wat kan voorkom wanneer die

modelle opgestel word. Laastens word daar gekyk na die

stadiums wat gevolg moet word wanneer 'n model opgestel

word, en die vereistes waaraan so In model moet voldoen am

'n goeie vooruitskattingsmodel te wees.

5.2 DIE MODELLE

In die moderne gemeenskap met kapitalistiese, of sentraalbeheerde stelsels, ".of 'n vermenging van die twee stelsels,

kom daar kleiner eenhede voor wat saamwerk am die produkte

of dienste te lewer. Hierdie eenhede staan bekend as

mikro-eenhede wat gespesialiseerde diens verskaf. Die

interverwantskappe in die ekonomie is hoogs kompleks, be~de

79

wat struktuur en tydsbepaling betref, aangesien die eenhede

onderling afhanklik is van mekaar en sodoende die kwaliteit

en kwantiteit aan tyd van die produksie en dienste bepaal

en verander. Om hierdie komplekse stelsel te vereenvoudig,

word makro-modelle geskep. Die mikro-eenhede word

geklassifiseer volgens homogene of kwasi-homogene groepe of

sektore afhangende van die funksionele doel binne dieekonomiese stelsels.

Hierdie modelle

die ekonomiese

In A Dictionary

vorm dan 'n instrument wat gebruik word om

toestand te bestudeer en vooruit te skat.

of Economics 'word 'n model as volg beskryf:

"A theoretical system of relationships which tries to

capture the essential elements in a real-world

situation. Any real-world problem will, in general,

consist of a large number of VARIABLES, and a large

number of often quite complex relationships between

them. If any headway is to be made in the analysis of

such situations, it is necessary to try to isolate the

most important elements and to disregard the rest.

Although this may mean that a model is 'unrealistic' in

the sense that it does not completely describe the

real-world situation, it may still give us far more

insight into a problem, and far greater predictive

ability, than would a less abstract approach which

tried to take everything into account." s

AIle modelle moet egt~r op die volgende let :

1) Die struktuur van die ekonomie : Hier word gelet op die

aard van die grondstowwe, die produksie of

diensleweringspatroon, en die effek van 'n verandering

in een deel van die ekonomie op 'n ander.

Doel van die

model bepaal

basies drie

ekonomie in

daarvolgens,

teen mekaar

of bepaal kan

Die geskiktheid

goeie akkurate

besluit tussen

data is dalk

maandeliks nie,

Meer volg

statistieke. 6

2)

3)

80

model : Die uiteindelike gebruik van 'n

die struktuur van die model. Daar is

faktore, naamlik die werking van die

die verlede, tweedens die toekomsskatting

en derdens die opweeg van alternatiewe

sodat die invloede op die ekonomie geskat

word.

van die data : Die beskikbaarheid van

statistiek dWing die modelbouer om te

wat hy wil he en wat moontlik is. Die

net in jaarsyfers beskikbaar en nie

of die periode is te kort, ensovoorts.

later oor die beskikbaarheid van

4) Die stabiliteit

analise van die

elemente van

wees. 7

van verwantskappe :

ekonomiese stelsel te

die model stabiel

Om 'n statistiese

maak, moet sekere

of kwasi-stabiel

Wanneer al vier hierdie faktore oorweeg is, kan die

modelbouer 'n model skep waarin daar duidelik aangedui word

watter interafhanklikhede in ag geneem moet word, watter

buite rekening gelaat moet word en wat die aannames

onderliggend aan die model gaan wees.

Die foute wat by vooruitskattings voorkom kan in ses

basiese kategoriee ingedeel word. 8

1) Die persoon wat die vooruitskatting maak, let net op

ooglopende invloede en nie op die dieper onderliggende

probleme nie. As daar byvoorbeeld 'n vooruitskatting

gemaak word vir die bevolkingsaanwas, moet daar nie net

gelet word op die aantal vrouens wat in hul vrugbare

jare is nie maar ook op die ekonomiese toestand wat

heers, die aantal kinders per hUishouding, ensovoorts.

81

2) Daar word nie genoeg aandag gegee aan die substitusieeffek nie. Die bevolkingaanwas kan verlaag deurdat die

hUidige bevolking eerder verrnaak, reise, ensovoorts

verkies bo die grootmaak van kinders. Hoe meer

gevorderd 'n land sosiaal, ekonomies, tegnologies, en

op opvoedingsvlak is, hoe groter is die substitusieeffek. 9

3) Die aannames wat die vooruitskatting voorafgaan. AIlepersone wat vooruitskattings maak, het die neiging om

dieselfde tipe aannames te gebruik. 'n Verdere

probleem kan wees dat aannames wat gemaak was en as

gevolg van nuwer statistiek onwaar voorkom, nag steeds

gebruik kan word vanwee die weerstand om die aanname te

bevraagteken, of die beskouing dat die nuwer data uit

110 kan wees. 1 0

4) Die tydfaktor. In sommige gevalle is die tydstip

waarvoor daar vooruitgeskat word so ver in die toekoms

dat dit moeilik is om akkuraat te skat. In ander

gevalle kan so 'n lang tydperk bydra tot 'n akkurater

vooruitskatting aangesien 'n positiewe gebeurtenis deur

'n negatiewe gebeurtenis uitgeskakel kan word.

Laasgenoemde gebeur egter seIde, en dit is gewoonlik so

dat die graad (aantal) van foute nou ooreenstem met die

tydperk van vooruitskatting.

5) 'n Fout in die vooruitgeskatte waarde kan voorkom as

gevolg van die komponente wat 'n bydrae lewer tot die

finale vooruitskattings, wat foutiewelik was. Selfs

die geskatte waardes vir die komponente vir die toekoms

kan verkeerd wees. 1 1

wat vooruitgeskat

die vooruitskatting,

gebeur is dat die

6) 'n Vooraf beplande resulta~t van

word, dit wil se die resultate van

word gemanipuleer. Wat hier

83

5.4 VEREISTES WAARAAN In GOEIE VOORUITSKATTINGSMODEL

MOET VOLDOEN

Daar is reeds vroeer verwys na die invloed van historiese

en huidige data asook ander faktore wat 'n invloed op die

model het. Daar kom basies twee tipes veranderlikes voor,

naamlik die eksogene en die endogene veranderlikes. Die

endogene veranderlikes word deur die werking van die model

bepaal, terwyl die eksogene veranderlikes buite die model

ontstaan. Vroeer is na die eksogene veranderlike verwys as

die onafhanklike veranderlike, en na die endogene

veranderlikes as die afhanklike veranderlike. Hierdie

veranderlikes het egter nog 'n groot invloed op die

model. l s

Is daar dan 'n manier om die nuttigheid en betroubaarheid

van vooruitskattingsmodelle te bepaal? Turner het agt

vereistes bepaal waaraan 'n goeie vooruitskattingsmodel

moet voldoen. 1 6

1. Die aannames onderliggend aan die model moet baie

duidelik omskryf word. Veral waar die aannames die

eksogene veranderlikes raak want die resultaat van

die model moet ontleed word binne die raamwerk van die

aannames. 1 7

2. Die vooruitskattingsmodel moet kwantitatiewe antwoorde

lewer. Dit moet die rigting en grootte van die

veranderlike aandui, asook wanneer hierdie tipe

verandering gaan plaasvind. AIle inligting oor die

tipe data gebruik en die metingsmetode moet beskikbaar

en duidelik weeSe 'n Vae onsekere uitspraak oor die

toekorns van die ekonomie het weinig of geen nut.

84

3. Die vooruitskattingsmodel moet resultate lewer wat

gebruik kan word vir besluitneming. 'n Model waarvan

die vooruitskattingsresultate te kort of selfs te lank

is beteken weinig. Wanneer die resultaattydperk egter

lank is, kan die invloed van eksogene veranderlikes

soos reeds vroeer verduidelik, geen invloed op die

model uitoefen nie.

4. Die ekonomiese analises wat die vooruitskattingsmodel

vooraf gaan, en wat dan gebruik word, verg deeglike

~ontleding. Om die ekonomiese faktore en

interafhanklikhede in die ekonomie oppervlakkig te

ontleed, sal net lei tot foute. Hier moet gebruik

gemaak word van aIle instrumente soos statistiese

ontledings, grafiese voorstellings, ensovoorts.

5. Vereiste nommer vyf is 'n teenstelling met bogenoemde

vereiste naamlik dat die model nie te ingewikkeld moet

wees nie. Wat hiermee bedoel word is dat die model nie

so kompleks moet wees nie dat die resultate deur

niemand of weinig mense gebruik kan word omdat hulle

dit nie kan begryp nie. Daar word nie van 'n gebruiker

van die model verwag om die vooruitskattingsproses te

verstaan nie, maar wanneer hy resultate kry moet hy dit

redelik goed kan verstaan sodat hy veral tekortkominge

kan bepaal en sy besluite daarby kan aanpas. Hierdie

probleem kan vergemaklik word deur die gebruik van die

rekenaar waar ingewikkelde berekenings deur die

rekenaar en nie die gebruiker nie gedoen word.

6. Die vooruitskattingsmodel moet redelik bUigsaam weeSe

Die ekonomie verander gedurig en dit is belangrik dat

'n model die toepaslike veranderings moet kan aandui.

Meeste modelle skiet hier te kort aangesien historiese

data en hul verwantskappe gebruik word en daar

85

aangeneem word dat sommige van hierdie verwantskappe ook indie toekoms sal geld. Hierdie probleem kan voorkom wordindien die gebruiker van die model van gesonde ekonomieseoordeel gebruik maak by die subjektiewe oordeel van diemodelresultate.

7. Die model moet syfers lewer wat verder gebruik kanword. Die vooruitskatting moet In redelike mate van

detail bevat, soos byvoorbeeld die uitgawe-, inkome-,

werksgeleentheids- en prysaspekte van die ekonomiese

situasie.

8. Ten laastens moet die model op die lang duur toepaslikbly, met ander woorde as It ware oordraagbaar wees van

een geslag na die volgende. Min modelle voldoen

honderd persent aan hierdie vereiste aangesien diemodel as sulks oorgedra kan word, maar die ekonomiese

oordeel en ondervinding kan nie oorgedra word nie. Die

een geslag kan weI die volgende geslag beInvloed, maar

In gedeelte van die oordeel en ondervinding raak

verlore. 1 8

5.5 SAMEVATTING

Hierdie hoofstuk het aangedui dat die ontwikkeling van

vooruitskattingsmodelle die definiering van statistiese

vergelykings behels waar die afhanklike veranderlike

gedefinieer word as In funksie van onafhanklike

veranderlikes. Hierdie modelle moet voldoen aan sekere

vereistes voordat hulle sinvol gebruik kan word.

Die modelle moet ook let op :

1. Die struktuur van die ekonomie

2. Doel van die model3. Die geskiktheid van die data

4. Die stabiliteit van verwantskappe.

86

Wanneer hierdie faktore oorweeg is, kan die modelbouer In

model skep.

Die foute wat by vooruitskattingsmodelle kan voorkom asook

die stadiums by die opstel van die modelle word ook

beskryf.

87

HOOFSTUK 6

REGRESSIEVERGELYKINGS

6.1 INLEIDING

Die Suid-Afrikaanse Lugdiens se Uitgawebegroting, naamlik

die kapitaal- en bedryfsuitgawebegroting is reeds in

hoofstuk vier beskryf, asook die proses wat gevolg moet

word om die bedryfsuitgawebegroting op te stel. In die

vorige hoofstuk, hoofstuk vyf, is vooruitskattingsmodelle

en die vereistes waaraan die modelle moet voldoen beskryf.

Die ontwikkeling van die vooruitskattingsmodel behels die

definiering van In statistiese vergelyking waar daar In

afhanklike veranderlike is en een of meer onafhanklike

veranderlikes. Die onafhanklike veranderlikes moet

nagegaan word of hulle weI histories In invloed op die

afhanklike veranderlike het, en of hulle sinvol gebruik kan

word. Sodra In vergelyking verkry is, moet dit getoets

word om te bepaal of dit sinvol is al dan nie. Indien die

model nie aan die kriteria voldoen nie, moet dit verander

word, nuwe onafhanklike veranderlikes moet bygevoeg word,

of waar In onafhanklike veranderlike blyk nie betekenisvol

te wees n1e, moet dit weggelaat word. Die vergelyking word

dan weer getoets totdat dit sinvol is, en voldoen aan die

kriteria. Hierdeur word die beste resultaat verkry.l

In hoofstuk ses gaan daar gepoog word om die "beste"

statistiese vergelykings te bepaal vir elke rekeningnommer

wat onder subhoof 3107, soos beskryf in hoofstuk vier,

ressorteer. Hierdie beste vergelykings sal dan later in

hoofstuk sewe vooruitgeskat word.

By die

daarontwikkeling

nie In vastevan die vooruitskattingsmodel bestaan

reel nie, aangesien elke rekening

88

varieer volgens die tipe rekening asook die onafhanklike

veranderlikes wat gebruik word.

In hierdie studie is daar by die ontwikkeling van die

vooruitskattingsmetode geen oorweging geskenk aan diemodelle wat 'n funksie van tyd of gesloerde waardes van die

afhanklike veranderlikes is nie. Hierdie tipe modelle

(waarna sommige ook al as nalewe modelle verwys het) is nie

by die konstruering en evaluering van die modelle

tersaaklik geag nie, omdat die doel eksplisiet was om

modelle wat 'n funksie van onafhanklike of eksergene

veranderlikes was, se relevansie te ondersoek.

6.2 DIE ONAFHANKLIKE VERANDERLIKES

Die onafhanklike veranderlikes gaan kortliksword, waarna 'n rekeningontleding volg.

bespreek

6.2.1 Bruto Binnelandse Produk

Die bruto binnelandse produk word gebruik om die totale

inkomste aan te dui en word verkry van die verslae van die

Suid-Afrikaanse Reserwebank. Die brute binnelandse produk

is bereken om aan te pas by die Vervoerdienste se

finansiele jaar, teen pryse wat in 1975 geheers het.

Bruto binnelandse

van aIle finale

periode, gewoonlik

geproduseer word.

beskou word as die

en dienste. 2

produk word gedefinieer as die waarde

goedere en dienste wat gedurende 'n

'n jaar, binne die grense van 'n land

Die bruto binnelandse produk kan dus

som van die besteding aan finale goedere

Finale produkte in soverre hulle op markte aangekoop word,

word teen markpryse gewaardeer. Landbouprodukte daarenteen

word gewaardeer teen produsentepryse behaal op die markte,

ensovoorts.

89

Die som van besteding aan die produkte saam gee die

binnelandse produk teen markpryse. Die binnelandse produk

kan ook verkry word van die kostekant, dit wil se die

totale vergoeding van die produksiefaktore.

In die meting van die volksproduk val die klem op die

finale goedere en dienste wat 'n land se bedrywe produseer

en verkoop. In die meting van volksinkome val die klem op

die aankope van die bedrywe: dit wil se die som van die

ontvangste van die permanente produksiefaktore uit hoofde

van hul deelname aan die lopende produksie van goedere en

dienste. Die totale brute binnelandse produk is dan ook

gelyk aan die totale volksinkome. (Bylaag 5)3

6.2.2 Bevolking

Daar is

alhoewel

bedrywige

meestal gebruik

daar gelet is

bevolking op die

gemaak van die totale

op die effek wat die

vergelykings kan he.

bevolking

ekonomies

Die ekonomies bedrywige deel van die bevolking is om en by

twee vyfdes van die totale bevolking van 'n land. Persone

word as ekonomies bedrywig geklassifiseer indien hul buite

die huishoudelike kring hul dienste teen vergoeding

aanbied. Die leeftydsamestelling van 'n volk beInvloed

bogenoemde aangesien 'n deel van die bevolking te jonk en

'n ander deel te oud is om deel van die ekonomies bedrywige

bevolking te wees. Tabel 1 dui die leeftydsamestelling in

persentasie vir 1970 aan. 4

Die totale bevolking is as veranderlike gebruik omdat die

hele bevolking 'n invloed op lugvervoer kan uitoefen

aangesien die hele bevolking en nie net die ekonomies

bedrywige bevolking nie, gebruik kan maak van lugvervoer.

90

Die ekonomies bedrywige bevolking is ook gebruik omdat dit

die deel van die bevolking is wat fisies betrokke is by die

dienslewering van lugvervoer. Dit wil se die deel van die

bevolking wat die personeelsyfers bepaal wat die

rekeningsyfers beinvloed. (Bylaag 6 en 7)

Tabel 1

Leeftydsamestelling vir 1970

Bevolking

o - 14 jaar

38.9%

15 - 64 jaar

57.3%

65 - 80 jaar

3.8%

6.2.3 Passasiers, Vrag en Pos :

Die totale hoeveelheid passasiers, vrag en pos vervoer deur

die Suid-Afrikaanse Lugdiens in In finansiele jaar is

gebruik. Hierdie syfers bepaal die vraag na lugvervoer en

dui aan hoe "groot" die Suid-Afrikaanse Lugdiens moet wees

om In diens te kan aanbied wat die vraag sal bevredig.

Elke bedrag begroot volgens die verskillende

rekeningnommers, word beinvloed deur die hoeveelheid

passasiers en/of vrag en pos wat vervoer word, byvoorbeeld

rekeningnommer 3155/56 dui eisevergoeding aanpassasiers,

terwyl rekeningnommer 3155/57 eisevergoeding vir vrag en

pos aandui.

Hierdie syfers is verkry vanaf die afdeling statistieke van

die Suid-Afrikaanse Lugdiens. (Bylaag 8 en 9)

6.2.4 Die Indekssyfers

91

Die verbruikersprysindekssyfers is nie gebruik as In

onafhanklike veranderlike nie, maar die waardes van die

afhanklike veranderlikes is met behulp daarvan gedefleer.(Bruto binnelandse produk word buite rekening gelaat

aangesien dit reeds teen 1975-pryse is.)

Die betrokke syfers wat gebruik is, is verkry uit die

kwartaallikse blaaie van die SUid-Afrikaanse Reserwebank.Die indekssyfers is gebaseer op die bestedingspatroon vanhUishoudings in verskillende inkomstegroepe in 1975.

Hierdie indekssyfers moes dan verder verreken word om

ooreen te stem met die finansiele jaar van die SuidAfrikaanse Vervoerdienste. 5

Die rekeningsyfers varieer as gevolg van veranderinge in

die prysvlak. am die veranderinge uit te skakel, word diesyfers gedefleer om almal teen konstante pryse te kry, ditwil se om die reele syfers te verkry. Hierdie syfers kannou met mekaar vergelyk word, asook oor In tydperk sonder

dat prys effek In rol speel.

6.3 REKENINGONTLEDING

Soos reeds vroeer gemeld, is daar vir elke rekeningnommer

meer as een vergelyking getoets om die beste resultaat te

verkry. Die vergelykings word in Tabel 2, aan die einde

van hoofstuk agt, uiteengesit. Die bedrae en gedefleerdebedrae van elke rekening kan in bylaag tien en elf gevindword.

By die ontwikkeling

sommige vergelykingsaanvaarbaar nie en In

tot en met 14b aan

en toetsing van die vergelykings het

aanvaarbaar gewerk, ander was nie

aantal was onaanvaarbaar. Tabelle 3bdie einde van hoofstuk 8 stel die

92

vergelykings voor wat nie gewerk het nie, dit wil se dievergelykings wat onaanvaarbaar is en nie voldoen aan dietoetsingsvereistes nie. Om te toets watter een van dievergelykings die beste is, word daar op die volgende gelet:

(1) Die bepaaldheidskoeffisient: Die koeffisient

aan welke persentasie van die variasie in

afhanklike veranderlike verklaar word deur

onafhanklike veranderlike(s).6

duidie

die

(2) Die T-waardes Die T-waardes word vir elke

veranderlike bereken en word gebruik om te bepaal

of die geskatte regressiekoeffisient statisties

beduidend is al dan nie. Die teken het hier geen

invloed nie, maar die waarde moet verkieslik hoer

of naby aan plus of minus 2 wees. In hierdie

studie is daar nie formeel getoets of die geskatte

koeffisiente statisties beduidend is ooreenkomstig

die een of ander betekenispeil nie. Volgens die

voornoemde norm waarde van twee word egter oor die

algemeen verseker dat die gevalle van algehele

statistiese onbeduidendheid uit die weg geruim

word. 'n Positiewe waarde dui egter 'n positiewe

elastisiteit aan en 'n negatiewe waarde 'n

negatiewe elastisiteit. 7

(3) Die regressiekoeffisient van elke veranderlike :

Die positiewe en negatiewe waardes is hier van

groot belang. Die regressiekoeffisient gee die

helling van die lyn aan, en dui aan hoe 'n

verandering in die Y waarde X belnvloed. Die

waardes dui dus aan hoe die onafhanklike

veranderlike die afhanklike veranderlike

belnvloed, byvoorbeeld indien inkome toeneem sal

die vraag na 'n produk ook toeneem. Indien die

vraag na In produk die afhanklike veranderlike is,

en inkome die onafhanklike veranderlike, sal

inkome In positiewe teken he. s

93

Die onafhanklike veranderlikes, naarnlik die brutobinnelandse produk, totale en ekonomies bedrywige

bevolking, aantal passasiers en hoeveelheid vrag en posvervoer, is almal getoets onderworpe aan tydsloerings.Tydsloerings word gebruik aangesien In styging in een van

die onafhanklike veranderlikes eers later in die begrotesyfers na vore tree - of dit kan onmiddellik In effek he,en dan terugkeer na normaal, ensovoorts. Die tydsloerings

was eers konstant gehou vir al die onafhanklikeveranderlikes en later is die sloerings verskillendgekombineer om die effek te bepaal.

94

Die vergelykings wat voldoen


gaan nou bespreek word :

6.3.1 Rekeningnommer

(Passasiersverkeer)

TABEL 3A

3150 Lugstasiepersoneel

6.3.1.1 Algemeen

Vergelykings vyf, ses en nege verteenwoordig die geval waar

die begrote bedrag direk afhanklik is van die aantal

passasiers wat vervoer is. Vergelyking vyf het geen

tydsloering nie terwyl vergelykings ses en nege weI

tydsloerings bevat, met die kortste by vergelyking ses.

Hieruit kan afgelei word dat geen tydsloering of In korter

tydsloering In beter R2-waarde gee.

Vergelykings drie, vier en elf dui aan watter invloed die

hoeveelheid vrag vervoer op die begrote bedrag het. Waar

verwys word na hoeveelheid vrag vervoer, sluit dit die

hoeveelheid pos vervoer ook in, terwyl vergelykings sewe,

tien en twaalf die invloed van die bruto binnelandse produk

op die begrote bedrag aandui. Weer eens gee die

vergelykings sonder tydsloerings In beter R2-waarde.

Bogenoemde nege vergelykings het almal positiewe geskatte

koeffisiente waardes, dit wil se indien die hoeveelheid

passasiers, vrag of pos wat vervoer is, .of die bruto

binnelandse produk styg, sal die begrote bedrag ook

toeneem.

VergelykingsIn funksie

binnelandse

vervoer.

een, twee en agt dui die begrote bedrag aan as

van kombinasies van totale bevolking, bruto

produk, en hoeveelheid passasiers, vrag en pos

95

Vergelyking een dui die begrote bedrag aan as In funksie

van totale bevolking en aantal passasiers vervoer.

Vergelyking agt dui die begrote bedrag aan as In funksie

van bruto binnelandse produk en hoeveelheid vrag vervoer.

In Tydsloeringkombinasie van 321 is gebruik. Al die

onafhanklike veranderlikes het positiewe waardes.

VergeIyking twee dui die

vervoer as onafhanklike

tydsloering is gebruik nie en

hoeveelheid passasiers

veranderlikes aan.

die R2-waardes is goed.

en vrag

Geen

6.3.1.2 Die beste vergeIyking

Die beste regressievergeIyking vir rekeningnornmer 3150 is

vergeIyking een, tabel 3A, wat die volgende aandui :

Die begrote bedrag vir rekening 3150 is In funksie van

totale bevolking en aantal passasiers vervoer. Geen

tydsloerings is gebruik nie, en die waardes is

positief. Sodra die aantal passasiers vervoer toeneem,

word meer personeel in diens geneem, of die hUidige

personeel werk rneer en Ianger ure wat ook die uitgawe

verhoog. Die T-waardes van albei die onafhanklike

veranderlikes is ook goed.

Wat die drie toetsingsfaktore betref, die volgende

Bepaaldheidskoeffisient is

Die T-waardes is

Totale bevolking

Aantal passasiers

Die regressiekoeffisiente se waarde is

Totale bevolking

Aantal passasiers

.95

2.23

7.09

Positief

Positief

TABEL 3A

REGRESSIEVERGELYKINGS WAT VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES

REKENINGNOMMER 3150 - LUGSTASIEPERSONEEL (PASSASIERSVERKEER)

Vergelyking

KoeffisH!nt 1. II· f (N t P)Tydsloer1ngT-Waarde

Ko~ffisiint 2. II· f(P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 3. II· reV)TydsloeringT-Waarde

Bruto BinnelandseProduk

TotaleBevolking

236.99o

2.23

EkonomiesBedrywigeBevoIkzng

AantalPassasiers

1.14o

7.09

0.64o

1.41

HoeveelheidVrag en pos

0.24o

1.50

0.45o

7.08

R2-Waarde

.95

.94

.92

Ko~ffisient 4. 11 - f(V) 0.49Tydsloering 21T-Waarde 6.59 .92

I.D

'"Koeffisient 5. 11 • f(P) 1.27Tydsloering 0T-Waarde 6.97 .92

TABEL 3A (VERVOLG)

REGRESSIEVER~ELYKINGS WAT VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES

. REKENINGNO~~ER 3150 - LUGSTASIEPERSONEEL (PASSASIERSVERKEER)

Vergelyking Bruto BinneIBndseProduk

TotaleBevolking

EkonomiesBedrywigeBevolking

AantalPBssBsiers


R2-Waarde

KoeffisH;nt 6. H • f(P) 1.23Tydsloering 21T-Waarde 5.70 .89

Koefffs1ent 7. It • fey) 266.77Tydsloering 0T-Waarde 5.46 .88

Ko~ffisient 8. It· f(Y.V)TydsloeringT-~aarde

KoUffisient 9. ". f(P)TydsloeringT-Waarde

KoUffisi~nt 10." a fey)TydsloeringT-Waarde

110.91321

1.18

254.3521

4.51

1.16321

4.75

0.31321

1.67 .88

.87

.85

\.0~

TABEL 3A (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 11."· f(V)TydsloeringT-Wal1rde

Ko~ffisi~nt 12. H • f(Y)TydsloeringT-Waarde


237.14321

3.81

TotaleBevolking


AantalPassasiers


0.48321

4.31

R2-Waarde

.88

.82

\0co

6.3.2 Rekeningnommer 3151 - Vragdepotpersoneel

Tabel 4A

99

eersgenoemde drie

van die T-waardes en

Vergelyking

van bruto

hoeveelheid

tydsloering

bevolking en

veranderlikes

6.3.2.1. Algemeen

Vergelykings sewe, tien en elf dui die begrote bedrag aan

as 'n funksie van bruto binnelandse produk, met of sonder

tydsloerings. Die T-waardes asook die R2-waardes is beter

wanneer daar geen tydsloering betrokke is nie.

Vergelykings ses, agt en nege dui aantal passasiers vervoer

as die onafhanklike veranderlike aan.

Dieselfde gevolgtrekking as wat by

vergelykings gemaak is ten opsigte

R2-waardes, kan hier gemaak word.

Vergelykings twee, drie en vier dui die begrote bedrag aanas In funksie van hoeveelheid vrag en pos vervoer. Weer

eens is die T- en R2-waardes waar geen tydsloering betrokke

is nie, die beste. Verder is dieselfde tipe vergelykings

waar die hoeveelheid vrag vervoer as onafhanklike gebruik

word, se T- en R2-waardes beter as die van bruto

binnelandse produk en aantal passasiers vervoer.

Byvoorbeeld, die begrote bedrag is In funksie ?an of bruto

binnelandse produk .f aantal passasiers .f hoeveelheid vrag

en pos met geen tydsloerings nie. Die T- en R2-waardes is

onderskeidelik 4.13 en .81 vir brute binnelandse produk,

4.35 en .82 vir aantal passasiers vervoer en 6.17 en .90

vir hoeveelheid vrag en pos vervoer.

een dui die begrote bedrag aan as In funksie

binnelandse produk, aantal passasiers en

vrag en pos vervoer, (al drie onderworpe aan In

van 321), terwyl vergelyking vyf totale

aantal passasiers vervoer as die onafhanklike

gebruik.

100

Vergelyking een het die beste R2-waarde terwyl vergelyking

vyf goeie R2- en T-waardes het. Die aantal passasiers

vervoer het in vergelyking een In negatiewe waarde terwyl

dit in vergelykings vyf, ses, agt en nege positief is. Die

invloed wat die aantal passasiers vervoer het op die

uitgawes aangegaan ten opsigte van die vragpersoneel, kan

In positiewe of negatiewe effek he.

Die negatiewe effek kom voor waar die aanbod wat

Suid-Afrikaanse Lugdiens het, afhanklik is van die

vliegtuigkapasiteit. Sodra daar 'n styging is in

passasiers vervoer en die aanbod ten volle benut is, moet

die hoeveelheid vrag en pos wat vervoer word, verminder

word sodat daar ruimte beskikbaar is vir die passasiers.

Passasiers kry dan ook voorkeur bo vrag en pos.

6.3.2.2 Die beste vergelyking

Die beste regressievergelyking vir rekeningnommer 3151 is

vergelyking twee, tabel 4A, wat die volgende aandui

Die begrote bedrag vir rekening 3151 is In funksie van

hoeveelheid vrag en pos vervoer.

Die regressiekoeffisient vir hoeveelheid vrag en pos

vervoer is positief, dit wil se die bedrag begroot vir

rekeningnommer 3151 styg indien die hoeveelheid vrag en

pos vervoer toeneem. Die T-waarde is ook baie goed.

Die toetsingsfaktore se resultate is as volg

Bepaaldheidskoeffisient is

Die T-waarde is :

Hoeveelheid vrag en pos

Die regressiekoeffisient se waarde is


.90

6.17

Positief

TABEL 4A


REKENINGNOMMER 3151 - VRAGDEPOTPERSONEEL

Vergelyking

Koeffisient 1. 11· f (Y ,P, V)TydslocringT-Waarde

Koeffisient 2. II· f(V)TydsloeringT-Waarde


Koeffisient 4. 11· f(V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 5. H· f(N,P)TydslocringT-Waarde


274.50321

1.10

TotaleBevolking

292.81o

1.69


AantalPassasiers

-1. 75321

-1.18

1.03o

3.90

IIoeveelheidVrag en pos

0.71321

2.81

0.46o

6.17

0.48321

5.21

0.4821

5.13

R2-Waarde

.91

.90

.89

.88

.87

o

TABEL 4A (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. H· f(P)TydaloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 7. II· fey)TydaloeringT-Waarde

Koeffiaient 8. H· f(P)TydaloeringT-Waarde


256.04o

4.13

TotaleBevolking


AantalPassasiers

1.18o

4.35

1.1021

3.61

HoeveelheidVrag en pas

R2-Waarde

.82

.81

.79

Koeffiaient 9. II • fep) 0.96Tydaloering 321T-Waarde 3.09 .76

Koetfisient 10. H .. fey) 231.77Tydsloering 21 0

N

T-Waarde 3.25 .75

TABEL 4A (VERVOLG)



Koeffis:fentTydsloeringT-Waarde

Vergelyking

11 11" f(Y)


196.18321

2.70

TotaleBevolking


AantalPassasiers


R2-Waarde

.72

ow

6.3.3 Rekeningnornmer 3152/56 Gronddienste

Lughawens (Verkeer) Passasiersverkeer

Tabel 5A

104

by

6.3.3.1 Algemeen

Vergelykings vier en agt dui die begrote bedrag aan as 'n

funksie van aantal passasiers vervoer. 'n Tydsloering van

21 gee die beste T- en R2-waardes. Wanneer geen

tydsloering betrokke is nie, is die regressiekoeffisient

nog positief en die T-waarde goed, maar die R2-waarde begin

daal.

Vergelykings een, ses en sewe dui die begrote bedrag aan as

'n funksie van brute binnelandse produk. Die beste

vergelyking is met 'n tydsloering van 21 en 321, en

laastens waar daar geen tydsloering is nie. Vergelyking

twee dui die begrote bedrag aan as 'n funksie van vrag met

'n tydsloering van 21. Die T- en R2-waardes is redelik

goed. Die totale bevolking het glad nie 'n invloed op

hierdie begrote bedrag nie, alhoewel die ekonomies

bedrywige bevolking weI In klein effek het. Vergelykings

drie en vyf stel onderskeidelik die ekonomies bedrywige

bevolking en hoeveelheid vrag vervoer voor, asook die

ekonomies bedrywige bevolking en aantal passasiers

vervoer. Albei se T- en R2-waardes is redelik en is

positief.

Vergelykings een, twee en vier wat reeds beskryf is, het al

drie 'n tydsloering van 21, waar bruto binnelandse produk

onderworpe aan die tydsloering, die beste vergelyking gee.


Die beste vergelyking vir rekeningnornrner 3152/56 is

vergelyking een, tabel 5A, wat die volgende aandui :

105

Die begrote bedrag vir rekeningnommer 3152/56 is 'n

funksie van brute binnelandse produk, onderworpe aan 'n

tydsloering van 21.

Die regressiekoeffisiente vir bruto binnelandse produk

is positief, dit wil S8 wanneer bruto binnelandse

produk styg, sal die begrote bedrag toeneem vir

rekeningnomrner 3152/56 wat aIle uitgawe insluit om

grondtoerusting te hers tel wat gebruik word vir

passasiersverkeer. Daar is egter 'n sloering van 21

betrokke. Die T-waarde is ook baie groot.

Die toetsingsfaktore se resultate is as volg :

Bepaaldheidskoeffisient

Die T-waardes is :


Die regressiekoeffisient se waardes is


.87

3.96

Positief

TABEL 5A


REKENINGNOMMER 3152/56 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER)PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Ko~rrisi~nt 1. 11· rey)TydsloeringT-Waarde

Ko~fflsl~nt 2. 11· f(V)TydsloeringT-Waarde

KoeffisH~nt 3. 11· f(N2.V)TydsloeringT-Waarde

Bruto BinneIllndseProduk

63.7921

3.96

TotaleBevolking


376.78o

1. 78

AantalPassasiers


0.1921

4.66

0.10o

2.34

R2-Waarde

.87

.85

.79

Koeffisient 4. II • rep) 0.28Tydsloering 21T-Waarde 3.57 .78

-'0o-

Ko~ffisi~nt 5. H • f(N 2.P) 354.93 0.29Tydsloering 0 0T-Waarde 1.54 2.28 .78

TABEL 5A (VERVOLG)


REKENINGNO~~ER 3152/56 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER)PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. H· fey)TydsloeringT-Waarde

KoefUsH!nt 7. II· f (Y)TydaloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 8. II· f(P)TydsloeringT-Waarde


53.10321

3.20

87.30o

3.54

TotaleBevolking


AantalPassasiers

0.24321

2.97


R2-Waarde

.77

.76

.75

o--J

6.3.4 Rekeningnommer 3153/57

Lughawens (Verkeer) Vragvervoer

Tabel 6A

Gronddienste

108

by

6.3.4.1 Algemeen

Hierdie rekening het slegs ses vergelykings wat voldoen aan

die toetsingsvereistes, waarvan die laaste drie se

R2-waardes swak is.

Vergelykings vier, vyf en ses stel bruto binnelandse produk

voor as die onafhanklike veranderlike, met of sonder

tydsloerings. Hoe langer die tydsloering egter, hoe

swakker word die T- en R2-waardes. Die R2-waardes is

positief wat aandui dat indien die bruto binnelandse produk

styg, die begrote bedrag vir herstelkostes aan toerusting

gebruik vir vragen posverkeer ook sal toeneern.

Vergelykings een, twee en drie stel die hoeveelheid vrag en

pos vervoer as onafhanklike voor. By vergelyking twee is

geen tydsloering betrokke nie, terwyl vergelyking drie

onderworpe is aan tydsloering van 21. Die T- en R2-waardes

van vergelyking twee is beter as by vergelyking drie.


Die beste vergelyking vir rekeningnommer 3152/57 is


Die bedrag begroot vir rekeningnommer 3152/57 is 'n

funksie van hoeveelheid vrag en pos vervoer en is

onderworpe aan 'n tydsloering van 321. Die T- en

R2-waardes is ook goed.


Bepaaldheidskoeffisient .84

Die T-waarde is :


Die regressiekoeffisient se waarde


109

4.05

Positief

TABEL 6A


REKENINGNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER)

. VRAGVERVOER

Vergelyking

Koiffisi~nt 1. H = f(V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 2. H = f(V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. H = f(V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 4. H = fey)TydsloeringT-Waarde


53.50o

2.45

TotaleBevolking


AantalPassasiers


0.14321

4.05

0.11o

4.25

0.1221

3.84

R2-Waarde

.84

.82

.80

.63o

TABEL 6A


REKENINGNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER)

VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 5. H· fey)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 6. H = fey)TydsloeringT-Waarde


49.0121

1.90

43.69321

1.52

TotaleBevolking


AantalPassasiers


R2-Waarde

.56

.50

6.3.5

112

Rekeningnommer 3153/56 Hantering van verkeer deur

ander Lugrederye Passasiersverkeer

Tabel 7A

6.3.5.1 Algemeen

Vergelykings een, twee en drie gebruik die aantal

passasiers vervoer as onafhanklike veranderlike voor wat 'n

positiewe effek het op die begrote bedrae vir

passasiershantering deur vreemde rederye. Wanneer daar

meer passasiers is, kan dit tot gevolg he dat daar meer

vlugte is wat die kostes ten opsigte van verkeershantering

verhoog.

'n Langer tydsloering gee ook beter T- en R2-waardes as

wanneer daar geen tydsloering is nie. Vergelyk vergelyking

een met vergelyking drie.

Vergelykings vier, vyf en ses het die hoeveelheid vrag en

pos vervoer as onafhanklike veranderlike. Ook hier korn 'n

positiewe effek voor. Wanneer passasiersverkeer "n groei

toon, sal die hoeveelheid vrag en pos vervoer gewoonlik

styg, veral as jaarsyfers beskou word. Sodra al die

kapasiteit benut word, kan hoeveelheid vrag en pos vervoer

afneem omdat passasiers voorkeur geniet bo vrag. Dit sal

egter net op die kort terrnyn plaasvind, en nie oor die lang

termyn nie. Dit is die. rede waarom die aantal passasiers

en hoeveelheid vrag en pos neig om saam te styg. Die groei

van hierdie syfers word hoofsaaklik deur dieselfde

onafhanklikes belnvloed, byvoorbeeld bruto binnelandse

produk, tariewe van rnededingers, beskikbaarheid van

kapasiteit, ensovoorts.

Vergelyking vier gee die beste

hoeveelheid vrag en pos vervoer.

kort, naamlik 21.

T- en R2-waardes vir

Die tydsloering hier is

113

In styging in brute binnelandse produk het ook In positiewe

effek op die begrote bedrag ten opsigte van passasiers

verkeershantering deur vreemde rederye. Vergelykings sewe,

agt en nege verteenwoordig die gevalle.

Wanneer bruto binnelandse produk styg, neem die aantal

verkeer toe, en sodra die aantal passasiers vervoer styg,

styg die hanteringskostes. In Langer tydsloering gee die

beste T- en R2-waardes deurdat In styging in die bruto

binnelandse produk die passasiersverkeer eers later

belnvloed en dan eers sal die verkeershanteringskostes

toeneem.

Vergelyking

produk en

positiewe

R2-waardes

tien stel In stying voor in bruto binnelandse

hoeveelheid vrag en pos vervoer. Albei het In

effek op die begrote bedrag en die T- en

is goed.




Die begrote bedrag vir passasiersverkeershantering deur

vreemde rederye is In funksie van die hoeveelheid

passasiers vervoer onderworpe aan In tydsloering van

321.

Die toetsingsfaktore se resultate is


Die T-waarde is

Aantal passasiers


Aantal passasiers

.~4

7.33

Positief

TABEL 7A


REKENINGNOMMER 3153/56 - HANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE - PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Koeffisient 1. H = f(P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. H c f(P)TydsloeringT-Waarde


Koeffisient 4. H = f(V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisfent 5. H = f(V)TydsloeringT-Waarde


TotaleBevolking


AantalPassasiers

1.11321

7.33

1.1121

6.67

0.98o

5.86


0.4521

12.0

0.49321

10.06

R2-Waarde

.94

.93

.89

.98

.97

-l:"-

TABEL 7A (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3153/56 - HANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Koeffisient 6. H a f(V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 7. H a f(Y)TydsloeringT-Waarde



Koeffisient 10. H a f(Y.V)TydsloeringT-Waarde


222.0321

4.64

221.9821

4.39

195.27o

4.09

65.53321

1.83

TotaleBevolking


AantalPassasiers


0.34o

5.54

0.38321

5.42

R2-Waarde

.88

.87

.84

.81

.98

U1

6.3.6

116

Rekeningnommer 3153/57 Hantering van Verkeer deur

ander Lugrederye Vragvervoer

Tabel 8A

6.3.6.1 Algemeen

Vergelykings sewe, agt en nege stel die begrote bedrag voor

as 'n funksie van bruto binnelandse produk. Vergelyking

sewe gee die beste resultate, onderworpe aan 'n tydsloering

van 321. Waar geen tydsloering teenwoordig is nie

(vergelyking nege) neem die R2-waarde af. Daar is 'n

positiewe effek tussen die bruto binnelandse produk en die

begrote bedrag vir rekeningnommer 3153/57. Wanneer die

bruto binnelandse produk styg, neem die vraag na die

vervoer van vrag en pos na 'n tyd toe, vandaar die beste

resultaat met 'n tydsloering van 321. Die toename in die

vervoer van vrag en pos salop hul beurt weer die koste vir

vraghantering deur vreemde rederye laat styg, wat die

begrote bedrag vir hierdie uitgawe laat toeneem.

Vergelykings vier, vyf en ses

aan as die onafhanklike

tydsloering gee beter T

tydsloering en 'n korter

dieselfde resultate.

dui aantal passasiers vervoer

veranderlike. 'n Langer

en R2-waardes, maar geen

tydsloering lewer omtrent

Aantal passasiers en hoeveelheid vrag en pos vervoer sonder

enige tydsloerings, word in vergelyking dertien

voorgestel. Die T-waardes is redelik maar die R2-waarde is

goed. Wanneer bruto binnelandse produk bykom, (vergelykings

tien en elf) neem die R2-waardes toe. Die T-waardes is

goed wanneer al drie onafhanklike veranderlikes onderworpe

is aan In tydsloering van 321. Sodra die tydsloering

verkort of nie bestaan nie, daal die T-waardes baie, soveel

so dat waar daar geen tydsloering is nie, die vergelyking

nie meer gebruik kan word nie.

117

Die aantal passasiers vervoer kan, wanneer dit gekombineer

word met bruto binnelandse produk en hoeveelheid vrag en

pos vervoer, In negatiewe effek op die begrote bedrag vir

vragverkeershantering deur vreemde rederye he. Die rede is

dat wanneer die aantal passasiers vervoer toeneem en die

frekwensie styg nie, verrninder die hoeveelheid vrag en pos

wat vervoer kan word, wat die begrote bedrag laat afneem.

Vergelyking twaalf dui die begrote bedrag aan as In funksie

van bruto binnelandse produk en hoeveelheid vrag en pos

vervoer. Die T- en R2-waardes is baie goed.

Hoeveelheid vrag en pos vervoer word voorgestel in

vergelykings een, twee en drie. Die tydsloerings 321 en 21

gee omtrent dieselfde resultate, die T-waarde vir 321 is

net In bietjie laer as die vir 21. Geen tydsloering gee In

laer T- en R2-waarde. Daar is In positiewe verwantskap

tussen die hoeveelheid vrag en pos vervoer en die begrote

bedrag vir vragverkeershantering deur vreemde rederye.

Sodra die hoeveelheid vrag en pos vervoer styg, styg die

uitgawes ten opsigte van die hantering daarvan.


Die beste

vergelyking

vergelyking vir rekeningnommer 3153/57

een, tabel 8A, wat die volgende aandui :

is

Die begrote bedrag vir rekeningnornmer 3153/57 is In

funksie van hoeveelheid vrag en pos vervoer, onderworpe

aan In tydsloering van 21. Die T- en R2-waardes is

baie goed en die regressiekoeffisient is positief.

Die resultate van die toetsingsfaktore is


Die T-waardes is :


Die regressiekoeffisiente se waardes is


118

10.06

Positief

TABEL 8A


REKENINGNOMMER 3153/57 - HANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERY - VRAGVERVOER

Vergelyking



Koeffisient 3. H = f(V)Tytjs10eringT-Waarde


Koeffisient 5. H a f(P)TydsloeringT-Waarde


·TotaleBevolking


AantalPassasiers

1.24321

7.44

1.26o

6.90


0.5421

10.06

0.54321

8.69

0.45o

7.14

R2-Waarde

.96

.96

.92

.94

.92

......

......\0

TABEL 8A (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELYKINGS WAT VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES.

REKENINGNOMMER 3153/57 - HANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERY VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 6. H· f(P)TydsloeringT-Waarde

KoEffisient 7. H a fey)Tydsloe1;"ingT-Waarde



Koeffisient 10. H • f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde


262.94321

6.26

282.3621

5.40

266.56o

5.60

290.86321

6.52

TotaleBevolking


AantalPassasiers

1.3321

6.41

-1.07321

-4.00


0.48321

10.62

R2-Waarde

.92

.92

.89

.88

.998

I\.)o

TABEL 8A (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3153/57 - HANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 11. H a f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 12. H a f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 13. H a f(P,V)TydsloeringT-Waardc


135.0021

1.02

112.50321

4.42

TotaleBevolking


AantalPassasiers

-0.9921

-1.07

0.61o

1.36


0.6921

3.17

0.34321

6.29

0.25o

1.56

R2-Waarde

.97

.99

.94

I\)


ens.

Passasiersverkeer

Tabel 9A

122

Vervoerkoste, Spoorvrag

6.3.7.1 Algemeen

Die bedrag vir rekeningnommer 3154/56 sluit in aIle kostes

aangegaan om passasiers en hul bagasie te vervoer van In

eindpuntgebou na In lughawe en terug, asook spoorkostes

indien die passasiers gebruik maak van spoorvervoer.

Die begrote bedrag, as In funksie van bruto binnelandse

produk, neem af wanneer bruto binnelandse produk styg

aangesien die passasiers nou self begin betaal vir hul

vervoer. Die rede hiervoor is dat meer geld beskikbaar is

vir gebruik deur die passasiers. Indien daar egter In

toename is in die aantal passasiers vervoer, styg die

bedrag begroot aangesien daar nou meer passasiers is

waarvoor daar kostes aangegaan moet word om die passasiers

te vervoer.

Die werklike bedrae van hierdie rekening het die afgelope

paar jaar gedaal aangesien die Suid-Afrikaanse Lugdiens

slegs in uitsonderlike gevalle die koste dra om passasiers

en hul bagasie te vervoer tussen die eindpuntgeboue en die

lughawens.

Vergelykings drie, vier, vyf en sewe dui bruto binnelandse

produk en aantal passasiers aan as die onafhanklike

veranderlikes. Die beste vergelyking uit bogenoemde vier

is waar geen tydsloering betrokke is nie, dan volg die

vergelykings met In tydsloering van 21 en 321. Laastens

kom die vergelyking waar In kombinasie van tydsloering van

21 en 321 gebruik is.

123

Vergelyking ses en agt stel net brute binnelandse produk as

onafhanklike veranderlike voor, geen sloering teenwoordig

by vergelyking ses, terwyl vergelyking agt onderworpe aan

In sloering van 21 is. Vergelyking nege stel die

hoeveelheid vrag en pos vervoer as onafhanklike voor en

geen tydsloering is betrokke nie. Wanneer In tydsloering

van 21 of 321 gebruik word, daal die R2- en T-waardes; hoe

langer die tydsloering hoe swakker word die waardes.

die beskikbare

vrag en pos vervoer het In negatiewe effek

begroot aangesien In toenarne in vrag en pos

aantal passasiers vervoer kan he, veral waar

kapasiteit beperk is.

hoeveelheid

die bedrag

afnamein

opIn

Die

Bruto binnelandse produk, aantal passasiers en hoeveelheid

vrag en pos vervoer as onafhanklike veranderlikes word

voorgestel in vergelykings een en twee. Vergelyking een

waar In tydsloering van 21 gebruik word, verskaf die beste

resultate. Waar geen tydsloering betrokke is nie, neem die

T-waardes net af en die R2-waarde is nog baie goed.




Die bedrag begroot is In funksie van bruto binnelandse

produk, aantal passasiers en hoeveelheid vrag en pos

vervoer, onderworpe aan In tydsloering van 21.



Die T-waarde isBruto binnelandse produkAantal passasiersHoeveelheid vrag en pes

Die regressiekoeffisient se waarde isBruto binnelandse produkAantal passasiersHeeveelheid vrag en pes

124

8.47

6.50

3.86

NegatiefPositiefNegatief

TABEL 9A


REKENINGNOMMER 3154/56 - VERVOERKOSTE. SPOORVRAG ENS. PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Koeffisient 1. H· f(Y.P.V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. H c f(Y.P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. H· f(Y.P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 4. H c f(Y,P)TydsloeringT-Waarde



-1 094.4021

-8.47

-846.45o

-6.72

-825.03o

-5.56

-941.8421

-4.43

-1 041.17321

-3.69

TotaleBevolking


AantalPassasiers

5.8621

6.50

3.34o

4.66

2.46o

3.65

3.1421

3.24

3.86321

2.98


-0.8221

-3.86

-0.30o

-2.04

R2-Waarde

.98

.97

.95

.92

.88

I\)V1

TABEL 9A


REKENINGNOMMER 3154/56 - VERVOERKOSTE, SPOORVRAG ENS. PASSASIERSVERKEER

Vergelyking Bruto BinnelandseProduk

TotaleBevolking


AantalPassasiers


R2-Waarde

KoiHfisH!nt 6. II • f(Y) -304.89Tydsloering 0T-Waarde -4.83 .85

KoeffisH~nt 7. H D f(Y,P) -1 117.33 4.00Tydsloering 321 21T-Waarde -2.79 2.27 .83


Koijffisient 9. H a f(V)Tydsloering"T-Waarde

-276.3321

-3.45

-0.41o

-2.97

.77

.70

I\)o-

6.3.8

127

Rekeningnommer 3154/57 - Vervoerkoste, Spoorvrag,ens.Vragvervoer

Tabel lOA

6.3.8.1 Algemeen

Hierdie rekening sluit in aIle kostes aangegaan vir die

vervoer van vrag van en na die eindpuntgeboue en lughawens.

Net 5005 in die geval van rekeningnommer 3154/56 het bruto

binnelandse produk 'n negatiewe effek op die bedrag

begroot. 'n Styging in bruto binnelandse produk veroorsaak

dus 'n daling in die bedrag begroot. Weer eens is meer

geld beskikbaar wat tot gevolg het dat die gebruiker van

lugvrag sy vrag op eie onkoste vervoer. Vergelykings eenen twee stel bruto binnelandse produk as onafhanklike

veranderlike voor. Geen tydsloering gee die beste

resultate, 'n 21 tydsloering veroorsaak dat die R2-waarde

heelwat daal, en 'n 321 tydsloering veroorsaak nog 'n

verdere daling in die R2-waarde.

Indien die hoeveelheid vrag en pos vervoer toeneem, neem

die koste van vervoer van die vrag ook toe. Die bedrag

begroot vir rekeningnommer 3154/57 neem dus toe. Die

hoeveelheid vrag en pos vervoer en brute binnelandse produk

as onafhanklike veranderlikes word voorgestel in

vergelykings drie, vier en vyf. Vergelyking drie stel

bogenoemde twee voor onderworpe aan 'n tydsloering van

321. Sodra die tydsloering korter word, daal die T- enR2-waardes.

Vergelyking ses stei die bedrag begroot as funksie vanbrute binnelandse produk en totale bevolking voor, terwyl

vergelyking sewe die hoeveelheid vrag en pos vervoer as

onafhanklike veranderlike aandui. Totale bevolking het 'n

positiewe effek op die bedrag

in bevolking veroorsaak dat

vragvervoer sal wees.


128

begroot, aangesien In toename

daar meer verbruikers van

Die beste vergelyking vir rekeningnomrner 3154/57 is

vergelyking een, tabel lOA, wat die volgende aandui :

Die bedrag begroot is In funksie van bruto binnelandse

produk, geen tydsloering betrokke.



Die T-waarde is :




.74

3.25

Negatief

TABEL lOA


REKENINGNOMMER 3154/57 - VERVOERKOSTE, SPOORVRAG, ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 1. II '" f (Y)TydsloeringT-Wllarde

Koeffisient 2. H '" fey)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. H· f(Y,V)tydsloeringT-Waarde

Koeffisient 4. H· f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 5. H· f(Y,V)TydsloeringT-Waarde


-32.30o

-3.25

-26.7621

-2.38

-46.09321

-2.22

-43.9721

-1.57

-41.21321

-1.23

TotaleBevolking


AantalPassasiers


0.06321

1.54

0.0321

0.68

0.0521

0.74

R2-Waarde

.74

.64

.68

.67

.56

I\)\.0

TABEL lOA (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3154/57 - VERVOERKOSTE, SPOORVRAG, ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 6. H· f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 7. H· f(V)TydsloeringT-Waarde


-6.27o

-2.77

TotaleBevolking

15.77o

2.33


AantalPassasiers


0.05o

2.43

R2-Waarde

.73

.63

wo


Passasiersverkeer

Tabel 11A

131

Eisevergoeding

6.3.9.1 Algemeen

I

Bruto binnelandse produk as onafhanklike veranderlike kom

voor in al die vergelykings wat voldoen aan die

toetsingsvereiste. Die T-waardes is goed en die

regressiekoeffisiente is altyd negatief. Vergelyking ses

en sewe stel bruto binnelandse produk en totale bevolking

voor. Die R2-waardes is redelik terwyl die T-waardes goed

is. Indien die bruto binnelandse produk toeneem, sal meer

passasiers hulself asook hul bagasie verseker, en indien

daar dan 'n eis is, is die versekeringsmaatskappy

aanspreeklik. Slegs indiendaar geen versekering is nie,

betaal die Suid-Afrikaanse Lugdiens die eis, en dan word

die bedrag ook beperk volgens regulasies. Dit is dus beter

vir die passasiers om versekering uit te neem.

Alhoewel bevolking 'n geringe of geen invloed op meeste van

die begrote bedrae het, belnvloed dit egter die begrote

bedrag ten opsigte van eise uitbetaal aan passasiers.

Indien die bevolking toeneem, sal die passasiers wat oor 'n

tydperk vervoer word ook toeneem, wat die begrote bedrag

vir uitbetaling van eise sal laat styg. Indien aantal

passasiers vervoer ook in berekening gebring word, neem die

R2-waarde toe (vergelyking vier). Vergelyking vyf stel

bruto binnelandse produk, aantal passasiers en hoeveelheid

vrag en pos vervoer as onafhanklikes voor.

Vergelykings een, twee en drie stel die begrote bedrag voor

as 'n funksie van bruto binnelandse produk, totale

bevolking, aantal passasiers en hoeveelheid vrag en pos

vervoer. Waar 'n tydsloering van 321 vir al vier

onafhanklike veranderlikes geld, word die beste resultate

132

verkry. Die T- en R2-waardes is ook baie goed indien die

tydsloering nul of 21 is.

Sodra die aantal passasiers vervoer toeneem, neig die

uitbetalings aan eise ten opsigte van passasiers om ook toe

te neem, vandaar die positiewe verwantskap. Die

afwentelingseffek na versekeringsmaatskappye gebeur wanneer

die bruto binnelandse produk styg en dan belnvloed dit ook

nie aIle passasiers nie.

Die hoeveelheid vrag en pos vervoer sal geen effek he nie,

of sal 'n negatiewe effek he. Sodra die effek negatief is,

kan aanvaar word dat meer vrag en pos vervoer is, en dat

daar minder passasiers vervoer is wat die eisedienooreenkomstig:laat daal.



vergelyking een, tabel l1A, wat die volgende aandui :

Die begrote bedrag is 'n funksie van totale bevolking,

brute binnelandse produk, aantal passasiers en

hoeveelheid vrag en pos vervoer, onderworpe aan 'n

tydsloering van 321.



Die T-waardes is :

Totale bevolking

Bruto binnelandse pr9duk

Aantal passasiers


.94

4.56

4.68

4.08

1.90 .

Die regressiekoeffisiente se waardes isTotale bevolkingBruto binnelandse produkAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos

PositiefNegatief

PositiefNegatief

133

TABEL llA


REKENINGNOMMER 3155/56 - ElSE VERGOEDING PASSASIERSVERKEER

Vergelyklng

Ko~fflsl~nt 1. H· f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~fflsl~nt 2. "a f(~,N,P,V)

Tydslot!ringT-Waarde

Koefflslent 3. H· f(Y,N,P,V)Tydsloerlngl'-Waarde

Koeffislent 4. H· f(Y,N,P)TydsloerlngT-Haarde

Koefflslent 5. H· f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Bruto BlnneInndseProduk

-59.65321

-4.68

-17.66o

-2.66

-19.4821

-3.06

-14.75o

-1.70

-30,84321

-2.02

TotaleBevolklng

46.80321

4.56

22.14o

3.77

28.0221

3.34

19.38o

2.54

EkonomlesBedrywigeBevolklng

AantalPassaslers

0.27321

4.08

0.09o

2.59

0.1421

2.53

0.37o

1.01

0.1821

1,96

HoeveelheldVrag en pos

-0.02321

-1.90

-0.02o

-2.49

-0.0221

-1.42

-0.0321

-1.44

R2-Waarde

.94

.89

.87

.77

.76

W-l:-

TABEL llA (VERVOLG)


REKENlNGNOMME~ 3155/56 - ElSE VERGOEDlNG, PASSASlERSVERKEER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. H· f(Y,N)Tydsloer:1ngT-Waarde

Ko~ffisi~nt 7. H· f(Y,N)TydsloeringT-Waarde


-6.27o

-2.77

-6.5521

-2.55

TotaleBevolking

15.77o

2.33

17.3121

1.99


AantalPassasiers


R2-Waarde

.73

.72

wUl

136

6.3.10 RekeningnonunerVragvervoer

3155/57 Eisevergoeding

Tabel 12A

6.3.10.1 Algemeen

Vergelykings een, twee en drie stel die begrote bedrag voor

as 'n funksie van brute binnelandse produk en totale

bevolking. Bruto binnelandse produk het 'n negatiewe effekop die begrote bedrag omdat, net soos in die geval vanpasasiers, meer versekering uitgeneem word wat die eise

waarvoor die Suid-Afrikaanse Lugdiens verantwoordelik is

laat daal, en dus sal minder begroot word.

die begrote

laat styg,

Van hierdie

deel nie

daar eise

LugdiensSuid-Afrikaansedieis

bevolking het 'n positiewe effek, wat

vir eise-uitbetaling vir vrag sal

meer mense vrag en pos sal stuur.

vrag en pos stuur, sal 'n groot

wil uitneem nie, en indien

aangesien

mense wat

versekering

voortspruit,

verantwoordelik.

Totale

bedrag

gee die beste R2-waardes en

die vergelyking met geen

die vergelyking met 'n

'n Kort tydsloering van 21

goeie T-waardes, dan volg

tydsloering nie, gevolg deur

sloering van 321.

Vergelykings vyf, ses en tien stel bruto binnelandse produk

voor as die onafhanklike veranderlike; bier gee 'n

tydsloering van 321 gee die beste resultate. Vergelykings

sewe, agt en nege stel die begrote bedrag voor as 'n

funksie van totale passasiers. Totale passasiers het 'n

negatiewe effek deurdat wanneer meer passasiers vervoerword, minder vrag en pos vervoer kan word, behalwe wanneer

die Suid-Afrikaanse Lugdiens meer vlugte instel. Sodra

minder vrag en pos vervoer word, word minder begroot vir

137

uitbetaling van eise. Wanneer totale bevolking gekombineer

word met totale passasiers vervoer (vergelyking vier)

sonder In tydsloering, is die T- en R2-waardes ook goed.


Die beste vergelyking vir rekeningnornrner 3155/57 is


Die begrote bedrag vir eise-uitbetaling ten opsigte van

vrag is In funksie van brute binnelandse produk en

totale bevolking onderworpe aan In tydsloering van 21.



Die T-waardes is :


Totale bevolking



Totale bevolking

.88

4.86

2.64

Negatief

Positief

TABEL 12A


REKENINGNOMMER 3155/57 - ElSE VERGOEDING VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 1. H" f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 2. H" f(Y,N)TydsloeringT-~.faarde

Koeffisient 3. H" f(Y,N)TydsloeringT-Waarde


-1l.1821

-4.86

-10.63o

-4.87

-11.08321

-3.85

TotaleBevolking

20.5121

2.64

19.36o

2.97

17.76321

1.64


AantalPassasiers


R2-Waarde

.88

.87

.84

KoeffisHint 4. H .. f(N,P) 14.01 -0.04Tydsloering 0 0T-Waarde 2.04 -4.13 .83

-"w

Koeffisient 5. H .. f (Y) -9.39co

Tydsloering 321T-Waarde -3.14 .76

TABEL 12A (VERVOLG)



Vergelyking

Koeffisient 6. H a fey)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 7. H - f(P)TydsloeringT-Waarde





-8.6121

-3.12

-7.53o

-2.87

TotaleBevolking

EkonomiesBedryw:LgeBevolking

AantalPassasiers

-0.0421

-3.09

-0.04321

-2.91

-0.04o

-3.14

HoeveelheidVrag en pOB

R2-Waarde

.74

.74

.74

.72

.70

W\0

6.3.11 Rekeningnommer 3156/56Passasiersverkeer

Tabel 13A

140

Ander Verkeerskoste

6.3.11.1 Algemeen

Indien bruto binnelandse produk as In onafhanklikeveranderlike gebruik word, het dit In positiewe effek op

die begrote bedrag. As dit apart as onafhanklike

veranderlike gebruik word, gee In korter tydsloering van 21die" beste resultate. Vergelykings sewe en agt

verteenwoordig die gevalle. Wanneer dit gekombineer wordmet aantal passasiers en of hoeveelheid vrag en posvervoer, word beter T- en R2-waardes gekry met In langer

tydsloering (vergelykings een, vyf en ses).

Vergelykings twee, drie en vier dui bruto binnelandse

produk, aantal passasiers en hoeveelheid vrag en pos as

onafhanklike veranderlikes aan. Aantal passasiers vervoer

het In negatiewe effek op die begrote bedrag. Wat hier

gebeur is dat daar uitgawes bestaan wat teen hierdierekening gedebiteer word ongeag die aantal passasiers

vervoer. Indien meer passasiers vervoer word, word daar in

verhouding minder uitgegee vir elke ekstra passasier

vervoer. Wanneer hoeveelheid vrag en pos vervoer toeneem,

daal die aantal passasiers vervoer en styg die uitgawes dus

in verhouding tot die hoeveelheid passasiers vervoer.

Totale bevolking het dieselfde invloed op die uitgawe

aangegaan. Sodra die bevolking groei, neem die aantal

passasiers vervoer toe, en dit is daarom dat totalebevolking en aantal passasiers vervoer albei In negatiewe

effek op die begrote bedrag het.

141

6.3.11.2 Die beste vergeIyking

Die beste vergeIyking vir rekeningnommer 3156/56 is

vergeIyking een, tabel 13A, wat die volgende aandui :

Die begrote bedrag is In funksie van bruto binnelandse

produk, totale bevolking, aantal passasiers en

hoeveelheid vrag en pos vervoer. Al vier onafhanklike

veranderlikes is onderworpe aan In tydsloering van 321.

Die T-waardes is goed, totale bevolking en aantal

passasiers vervoer het negatiewe regressiekoeffisiente,

terwyl hoeveelheid vrag en pos vervoer asook bruto

binnelandse produk positiewe regressiekoeffisiente het.

Die toetsingsfaktore se resultate is as volg :


Die T-waardes is :


Totale bevolking

Aantal passasiers


Die regressiekoeffisiente se waardes is

. Bruto binnelandse produk

Totale bevolking

Aantal passasiers


.94

3.81

2.06

3.71

2.76

Positief

Negatief

Negatief

Positief

TABEL 13A


REKENINGNOMMER 3156/56 - ANDER VERKEERSKOSTE PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Koeffisient 1. H - f(Y.N.P.V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. H - f(Y.P.V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. H - f(Y.P.V)'l'ydsloeringT-Waarde

Koeffisient 4. H - f(Y.P.V)TydsloeringT-Waarde



502.45321

3.81

308.49321

2.75

292.59321

2.71

188.7921

2.27

248.34321

2.05

TotaleBevolking

-219.24321

-2.06


AantalPassasiers

-2.54321

-3.71

-1. 7521

-2.55

-1.58321

-2.45

-1.3121

-2.25

-0.9121

-1. 71


0.24321

2.76

0.2521

1.67

0.21321

1.92

0.2821

2.00

R2-Waarde

,

.92

.83

.82

.82

.72

~I\)

TABEL 13A (VERVOLG)



Vergelyking

Koeffisient 6. H· f(Y,P)TydsloeringT-Waarde




178.83321

1.66

53.2221

2.22

45.23o

2.13

TotaleBevolking


AantalPassasiers

-0.64321

-1.28


R2-Waarde

.66

.62

.59

-l:W

6.3.12 Rekeningnommer

Vragvervoer

Tabel 14A

3156/57

144

Ander Verkeerskostes

6.3.12.1 Algemeen

Wanneer bruto binnelandse produk toeneem, neem die begrote

bedrag vir rekeningnommer 3156/57 ook toe. Vergelykings

vier, vyf en sewe stel dit voor. In Kort tydsloering van

21 gee die beste R2-waarde, terwyl die vergelyking sonder

In tydsloering se T-waarde weer die beste is. Die

R2-waarde het met In onbeduidende .02 gedaal. Sodra die

tydsloering langer word, naamlik 321, daal die T- en

R2-waardes. Sodra bruto binnelandse produk toeneem, word

meer vrag vervoer - meer geld is in omloop en dit noodsaak

dat meer uitgawes aangegaan moet word wat die begrote

bedrag vir rekeningnommer 3156/57 verhoog.

Die toename in die hoeveelheid vrag en pos vervoer het

dieselfde uitwerking op die begrote bedrag vir

rekeningnommer 3156/57. Vergelykings twee, ses en agt stel

dit voor. In Kort tydsloering van 21 gee die beste

resultate, gevolg deur In langer sloering van 321 en

laastens waar daar geen tydsloering betrokke is nie.

Vergelyking drie stel totale bevolking en aantal passasiers

voor as die onafhanklike veranderlikes. Sodra die totale

bevolking toeneem, sal die hoeveelheid vrag en pos vervoer

ook styg, gevolglik neem die uitgawe ten opsigte van vrag

toe. Wanneer die aantal passasiers vervoer toeneem, vind

die teenoorgestelde egter plaas, naamlik dat wanneer meer

passasiers vervoer word, minder vrag en pos vervoer kan

word, dus daal die uitgawes ten opsigte van vrag.

Vergelykings

tydsloering

twee

van

en

21

vier is albei

onderskeidelik

onderworpe aan In

vir vrag en bruto

Die begroteveranderlikespassasiers enonderworpe aan

145

binnelandse produk. Sodra aantal passasiers vervoer bykom,ook onderworpe aan In tydsloering van 21, word goeie T- enR2-waardes gekry. Die bepaaldheidskoeffisient is ook baiegoed, en word voorgestel in vergelyking een.


Die beste vergelyking vir rekeningnommer 3156/57 isvergelyking een, tabel 14A, wat die volgende aandui :

bedrag is In funksie van die onafhanklikenaamlik bruto binnelandse produk, aantalhoeveelheid vrag en pos vervoer, al drie

In tydsloering van 21.



Die T-waardes is :Bruto binnelandse produkAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos

Die regressiekoeffisient se waarde isBruto binnelandse produkAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos

.94

2.182.723.80

PositiefNegatiefPositief

TABEL 14A


REKENINGNOMMER 3156/57 - ANDER VERKEERSKOSTES VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 1. H· f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. H ~ fey)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. ". f(N.P)TydsloeringT-Waarde


Koeffisient 5. ". fey)TydsloeringT-Waarde


81,7821

2.18

52.4621

3.59

47.40o

3.78

TotaleBevolking

14.01o

2.04


AantalPassasiers

-0.7121

-2.72

-0.04o

-4.13

HoeveelhcidVrag en pos

0.2421

3.80

0.1021

4.92

R2-Waarde

.94

.87

.83

.79

.78

~

'"

TABEL 14A (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. H a f(V)TydsloeringT-Waarde


Ko~ffisiint 8. H· feV)TydsloeringT-Waarde


43.10321

2.88

TotaleBevolking


AantalPassasiers


0.09321

3.18

0.07o

2.80

R2-Waarde

.77

.74

.69

.t~

148

6.4 SAMEVATTING

Ses en dertig verskillende regressievergelykings is vir

elke rekeningnommer getoets om die beste vergelyking vir

elk te kry. Hierdie vergelykings gaan gebruik word om die

vooruitskattingsmodelle wat in hoofstuk sewe volg, op te

stel.

Bykans al die rekeningnornrners wat met passasiersverkeer te

doen het, word dan ook deur die aantal passasiers vervoer

beInvloed. Rekeningnommer 3152/56 se onafhanklike

veranderlike is bruto binnelandse produk. Die aantal

passasiers vervoer kan gebruik word as t n onafhanklike

veranderlike, maar die vergelyking is nie so goe~ nie.

Die rekeningnommers wat met vrag en pos vervoer te doen

het, word beInvloed deur die hoeveelheid vrag en pos

vervoer asook deur die brute binnelandse produk.

Rekeningnommers 3151, 3152/57 en 3153/57 is direk afhanklik

van die hoeveelheid vrag en pos vervoer, terwyl

rekeningnommers 3154/57, 3155/57 en 3156/57 direk afhanklik

is van brute binnelandse produk, afsonderlik of gekornbineer

met ander onafhanklike veranderlikes.

Ter opsomming word die regressievergelykings vir elke

rekeningnornrner nou uiteengesit.

Die regressiemodelle se resultate

Begrote bedrag vir

1) Rekeningnommer 3150

Vergelyking

=f(N,P)

=236.99*N

+1.14*P

Tydsloering

oo

149

Begrote bedrag vir Vergelyking Tydsloering

2) Rekeningnommer 3151 =f(V)

=O.46*V 0

3) Rekeningnommer 3152/56 =f(Y)

=63.79*Y 2,1

4) Rekeningnommer 3152/57 =f(V)

=O.14*V 3,2,1

5) Rekeningnommer 3153/56 =f(P)

=1. 11*P 3,2,1

6) Rekeningnommer 3153/57 =f(V)

=O.54*V 2,1

7) Rekeningnommer 3154/56 =f(P,Y,V)

=5.86*P 2,1

-1094.40*Y 2,1

-O.82*V 2,1

8) Rekeningnommer 3154/57 =f(Y)

=-32.30*Y 0

9) Rekeningnommer 3156/56 =f(Y,N,P,V)

=502.45*Y 3,2,1

-219.24*N 3,2,1

-2.54*P 3,2,1

+0.24*V 3,2,1

10) Rekeningnommer 3156/57 =f(Y,P,V)

=81. 78*Y 2,1

-0.71*P 2,1

+0.24*V 2,1

150

Verduideliking ten opsigte van veranderlikes gebruik in dievergelykings :

Y = Bruto binnelandse produk teen 1975-pryseP = Aantal passasiersV = Hoeveelheid vrag en pasN = Totale bevolking

151

HOOFSTUK 7

GRAFIESE VOORSTELLING VAN VOORUITSKATTINGSMODEL

7.1 INLEIDING

Die noodsaaklikheid. van gesonde bestuur vir In onderneming

is nie In nuwe behoefte nie. Indien In onderneming

winsgewend bestuur word, is deeglike beplanning nodig.

Die begroting in In onderneming is van kardinale belang

aangesien dit In maatstaf is waarteen gemeet word of wat

beplan is, bereik gaan word.

Die begrotings kan, soos beskryf in hoofstuk drie, oor In

kort, medium en langterrnyn gedoen word, maar die kort en

medium terrnyn is egter die belangrikste. Die

vooruitskattings blyk heel dikwels nie presies akkuraat te

wees nie. Aangesien vooruitskattings In vereiste is

waarsonder nie klaargekom kan word nie, moet die beplanner

poog om die foute te minimiseer.

In hoofstuk vier is die verskeie modelle reeds beskryf en

gaan daar nou gepoog word om elke rekening vooruit te skat

volgens die beste metode. Die besluit van watter model

gebruik gaan word, bly In moeilike besluit, en sal

grootliks afhang van die modelgebruiker. Daar moet gekyk

word na die afhanklike veranderlike en watter faktore In

invloed uitoefen, wat reeds in hoofstuk ses gedoen is.

Die gekose modelle van hoofstuk ses word vervolgens

geevalueer (in terme van vooruitskattingsakkuraatheid,

relatief tot die resultate wat met ander algemeen

toegepaste metodes verlang word). Hierdie laasgenoemde

metodes impliseer byvoorbeeld dat die vooruitgeskatte

bedrae kan toeneem met In absolute bedrag, wat lineere

groei sal voorstel, of met In konstante persentasie wat

152

eksponensiele groei sal voorstel. In Ander metode omsluit

die moontlikheid dat die laaste datapunte in die historiese

inligtingreeks In groter invloed kan uitoefen op dit wat in

die toekoms gaan gebeur. Dus behoort daar meer waarde aan

die punte gegee te word, en kan die eksponensieel-geweegde

gemiddelde model gebruik word. 1

Elke rekeningnommer moet dus getoets word aan die hand van

die beskikbare metodes en dan kan daar bepaal word watter

metode of metodes gebruik gaan word vir elke

rekeningnommer.

Daar is derhalwe van twee metodes gebruik gemaak, naamlik

1) Die metode waar die modelsyfers tot 1983/84 gebaseer op

die historiese data van die afhanklike en onafhanklike

veranderlikes vooruitgeskat word volgens die volgende

metodes

a) Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode

b) Winters se drie-parameter-lineere-gelykstrykings

metode

c) Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode

d) DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsrnetode2

Hierdie metode stel die meganiese metode voor, en geen

statistiese berekenings word uitgevoer nie.

2) Die metode

vooruitgeskat

veranderlikes

hoofstuk ses.

waar die rnodelsyfers na 1983/84

word volgens die onafhanklike

soos beskryf vir elke rekeningnomrner in

Wanneer die bedrag begroot afhanklik is van byvoorbeeld

Y, of te weI die bruto binnelandse produk, moet die

verwagte groei ten opsigte van die onafhanklike

153

veranderlike eers bekend weeSe Die modelbouer kan .f

'n eie regressie ontwikkel om te bepaal watter

onafhanklike veranderlikes hier 'n invloed gaan

uitoefen en dan die toekomstige bedrae skat, .f daar

kan gebruik gemaak word van beskikbare vooruitskattings

ten opsigte van die veranderlikes. So byvoorbeeld word

die brute binnelandse produk deur instansies soos die

Ekonomiese Adviesraad, Randse Afrikaanse Universiteit,

Suid-Afrikaanse Vervoerdienste, ensovoorts

vooruitgeskat. Hierdie syfers kan dan as gegewes

gebruik word en die regressie vir elke rekeningnommer

kan vooruitgeskat word.

'n Grafiese voorstelling van elke rekeningnommer volg met

die vooruitgeskatte syfers volgens bogenoemde metodes.

Dit dien gemeld te word dat daar in hierdie studie geen

aandag geskenk is aan die gebruik van maatstawwe van

vooruitskattingsakkuraatheid om dusdoende tussen die

verskillende modelle of metodes se relatiewe

vooruitskattingsakkuraatheid te onderskei nie. 3

'n Sodanige gekwantifiseerde evaluering van die onderskeie

metodes se resultate word nie nodig geag nie omdat die

verkree resultate (soos nog verder in hierdie hoofstuk sal

blyk) voor-die-hand-liggend na vore gekom het.

154

7.2 GRAFIESE VOORSTELLINGS

Rekeningnommer(Passasiersverkeer)

3150 Lugstasiepersoneel

Die bedrag begroot is 'n funksie van totale bevolking enaantal passasiers vervoer. Geen tydsloering is gebruik nieen die resultate van die toetsingsfaktore is as volg

BepaaldheidskoeffisientT-waardes

Totale bevolkingAantal passasiers

RegressiekoeffisienteTotale bevolkingAantal passasiers

Grafiese voorstelling Fig 7.1

Rekeningnommer 3151 - Vragdepot personeel

.95

2.23

7.09

PositiefPositief

Die bedragpos vervoer.resultate van

begroot is 'n funksie van hoeveelheid vrag enGeen tydsloering is gebruik nie en die

die toetsingfaktore is as volg :

BepaaldheidskoeffisientT-waarde

Hoeveelheid vrag en posRegressiekoeffisient



.70

6.17

Positief

155

FIGUUR 7.1: REKENINGNOMMER - 3150\'l:R1<E.'ERS1<I:lST'E : u.nsrASEPERSCJIIEEL.B....---------------------------,

7.5

7

a0"';'~~ &5a=1J1=m::l:

"5

.4.fi

.4

3-1--..----,..--r----,-~-r___r-..,...___,r__..,..-,___r-.,_-.___r--i

73 7.4 75 70 77 7B 79 80 B1 52 83 8.4 B5 as B7 8B 89

JAIIR

o Werklike waardes+ Vooruitskattingsmodel~ Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode

~ Winters se drie-parameter-lineere-gelykstrykingsmetode

)( Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode\i DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetode~ Metode twee se vooruitgeskatte waardes

156

FIGUUR 7.2: REKENINGNOMMER - 3151

7 ~-----------------------_._--,

6.5

6

5C~

~~ .4.50=It/=m::!:...,.

4

2-+---,r----r-..,.---,.--r--r--..,..--r---r--r--,----r-~__,r___r__t

73 74 75 76 77 7B 79 BO 81 82 B3 84 B5 B6 B7 8B B9

.J6.6R

CJ Werklike waardes~ Vooruitskattingsrnodel~ Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode~ Winters se drie-parameter-lineere-gelykstrykings-

metodeX", Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode\f DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsrnetode~ Metode twee se vooruitgeskatte waardes

157

Albei bogenoemde rekeningnommers se historiese data volg 'n

sikliese datapatroon, wat 'n egalige vloei van skommelinge

voorstel. Die skommelinge, alhoewel nog egalig, word al

hoe korter, vanaf 1983/84. Wat die vooruitskattingmetodesbetref, stel Holtz 'n meer optimistiese vooruitskatting

voor, terwyl die dUbbel-eksponensiele 'n meer pessimistiese

vooruitskatting voorstel. Die drie-maal-eksonensiele

metode stel 'n rniddeweg voor, wat getoets teen die laaste

vier datapunte 'n goeie vooruitskattingsmetode blyk te

wees.

Die tweede metode se waardes getoets teenoor die werklike

waardes vanaf 1984/85 gee goeie resultate. Die resultate

kan gedurig verbeter word, deur die onafhanklike

veranderlikes se korrektheid na te gaan, en gedurig aan te

pas.

Rekeningnommer 3152/56 Gronddienste

(Verkeer) Passasiersverkeer :

by

158

Lughawens

Die bedrag begroot is 'n funksie van brute binnelandse

produk, onderworpe aan 'n tydsloering van 21. Die

resultate van die toetsingfaktore is as volg


T-waarde


Regressiekoeffisiente



.87

3.96

Positief


(Verkeer) Vragvervoer


Die bedrag

pos vervoer,

resultate van

begroot is 'n funksie van hoeveelheid vrag en

onderworpe aan 'n tydsloering van 321. Die

die toetsingsfaktore is as volg :


T-waarde





.84

4.05

Positief

159

FIGUUR 7.3: REKENINGNOMMER 3152/55

1.1

1.4

1..3

1.8 ......---------------------------,

1.5

1.7

1.2

1.6

o.a

Q7

Q6

Q5-1---=r:---r--r---,-....,.---r-~-.,_......,r___r-_r___.-_y_-r_~__1

7:3 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 B8 89

..JAAR

o Werklike waardes+ Vooruitskattingsmodel<>. Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode

~ Winters se drie-parameter-lineere-gelykstrykings-

xmetodeDrie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode

\7 DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetodeMetode twee se vooruitgeskatte waardes

•

160

FIGUUR 7.4: REKENINGNOMMER - 3152/571.5 ""T"""--------------------------,1.4

1..3

1.2

1.1

0.6

o.S

0.4

0.2

0.1 -+--.____.-.,...-~___.-_,_-~_.-_._-.__.-_,___,r_____r_-_r_--1

73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 8S a6 87 aa a9

.JAAR

o Werklike waardes

+ Vooruitskattingsmodel~ Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode


)( Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode

\i DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetode~ Metode twee se vooruitgeskatte waardes

161

Hierdie rekeningnommers se historiese datapatroon is ooksiklies van aard. Die drie-maal-eksponensiele-metode geeweer eens In goeie vooruitskatting. Sodra die afhanklikeveranderlike afhanklik is van slegs een of tweeonafhanklike veranderlikes, gee die drie-maaleksponensiele-metode In goeie vooruitskatting, terwyl diedUbbel-eksponensiele-metode In meer pessimistiese

voorstelling daarstel.

Wat die tweede metode betref vergelyk die geskatte waardesvir rekeningnommer 3152/57 vanaf 1983/84, en virrekeningnommer 3152/57, vanaf 1982/83 onderskeidelik goedmet die werklike waardes. Daar kom soms In oor- of

onderskatting voor, maar oor die langtermyn blyk die modelgoeie resultate te lewer. Hierdie geskatte waardes kan ookgedurig verbeter word, deur gereelde toetsings, en waar

nodig kan aanpassings aangebring word.


rederyePassasiersverkeer

162

Hantering van verkeer deur ander

passasiers321. Die

Die bedrag begroot is In funksie van die aantalvervoer, onderworpe aan In. tydsloering vanresultate van die toetsingsfaktore is as volg :


Aantal passasiersRegressiekoeffisient

Aantal passasiers


.94

7.33

Positief


rederye Vragvervoer :Hantering van verkeer deur ander

Die bedrag begroot is In funksie van die hoeveelheiden pos vervoer, onderworpe aan In tydsloering van 21.

resultate van die toetsingsfaktore is as volg :

vragDie





.96

10.06

Positief

163

FIGUUR 7.5: REKENINGNOMMER - 3153/55tw>m:R1l1G r.ElR ANIER REI:ER'I'E -PAS.

6 "'T"""-------------------------,

1.5 +---,r--~-~__r-__r_-r_~-_r___r-_r-_r___r-_r_-,....__r_~

73 74 75 76 77 78 79 80 81 B2 B3 84 85 86 87 88 89

.JA.AR

o+c-

xV

Werklike waardesVooruitskattingsmodelHoltz se twee-parameter-lineere-gelykstrykingsmetodeWinters se drie-parameter-lineere-gelykstrykingsmetodeDrie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetodeDUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetodeMetode twee se vooruitgeskatte waardes

164

FIGUUR 7.5: REKENINGNOMMER - 3153/57twlfTERllIC tELR A\IOER f5:ER'1'E-VRAG

~-r--------------------------,

6

.4.5c ....~~ .40=IJI=m::E

"\I

3.5

3

25

2

1.5 -J--.-----r--r---,r---r---r---r--r---:r---r-~__.-_r_-~__r__i

73 74 75 76 77 78 79 80 81 52 53 84 55 86 87 88 59

.JAAR

[J Werklike waardes~ Vooruitskattingsmodel~ Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode~ Winters se drie-parameter-lineere-gelykstrykings

metode)( Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode\7 DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetode~ Metode twee se vooruitgeskatte waardes


Passasiersverkeer :

166

vervoerkoste, Spoorvrag ~ns

Die bedrag begroot is 'n funksie van bruto binnelandse

produk, aantal passasiers en hoeveelheid vrag en pos

vervoer, onderworpe aan 'n tydsloering 21. Die resultate

van die toetsingsfaktore is as volg :


T-waarde


Aantal passasiers




Aantal passasiers



.98

8.47

6.50

3.86

Negatief

Positief

Negatief


Vragvervoer

vervoerkoste, Spoorvrag ens

funksie van brute binnelandse

betrokke nie. Die resultate

volg :

Die bedrag begroot is 'n

produk, geen tydsloering is

van die toetsingsfaktore is as


T-waarde


Regressiekoeffisient



.74

3.25

Negatief

24

22

2

1.B

1.6

1.4

0 ....1.2

~~0=11I;m..c:....

Q6

Q4

167

FIGUUR 7.7: REKENINGNOMtv1ER - 3154/55VERv'OERrnSTE. S?orn....RtG ENS. - PAS.

-0.2 +--,---..,.--r--~--r--,---r---r--,--~---,--r-~--r--,----t

73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 as 89

J/IJlR

o Werklike waardes+ Vooruitskattingsmodel

<>. Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykingsmetode


>\ Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode\7 DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetode~ Metode twee se vooruitgeskatte waardesd"

168

FIGUUR 7.8: REKENINGNOMMER - 3154/57

5X)-r----------------------------,

4CX)

3D

~

C"2~i 2).')D::JWom~

t-

100

o-J----------------------~_::~-_4.

-100 -f--r---,.--.---,r----r-or---r--.-r--r-.--.--y--,----,--173 74 75 76 77 78 79 80 a1 ez B.'5 a4 85 as 87 aa 89

JAAR'

o Werklike waardes~ Vooruitskattingsmodel<>. Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode~ Winters se drie-pararneter-lineere-gelykstrykings

metodeX Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode\7 DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetode~ Metode twee se vooruitgeskatte waardes

169

Sedert 1979/80 het daar In skerp daling in die bedrag

begroot ten opsigte van rekeningnommer 3154/56 en 3154/57plaasgevind. Die Suid-Afrikaanse Lugdiens het die vervoer

van passasiers en vrag tussen lughawe en eindpuntgeboue tot

die minimum beperk. Die vooruitskattings dui almal,

behalwe die Winters-metode vir rekeningnommer 3154/56,

negatief te wees. Indien dit voortduur, sal hierdie

rekeninge gesluit kan word, en die bedrag wat dan minimaal

behoort te wees kan onder rekeningnommers 3156/56 en

3156/57 (wat ander verkeerskostes voorstel) begroot word.

Die tweede metode van vooruitskatting dui ook negatief te

wees, en dieselfde gevolgtrekking geld hier, dat die

rekeningnommers gesluit kan word en die bedrag onder

rekeningnommers 3156/56 en 3156/57 begroot word.

As alternatief kan In vooruitskatting gemaak word vir die

bedrae begroot gebaseer net op die historiese data vanaf

1980/81. Vir rekeningnornrner 3154/56 is daar slegs drie

historiese datapunte beskikbaar, (In tydsloering isteenwoordig) en vir rekeningnommer 3154/57 is daar vier

datapunte. Die beperking in ag geneem gee die drie-maal en

dUbbel-eksponensiele-gelykstrykings-metodes goeie

vooruitskattings. Die drie-maal-eksponensiele-metode is

weer eens meer optimisties as die dubbel-eksponensiele

metode.

Wat die tweede metode betref is die historiese datapunte te

beperk om In goeie regressie te ontwikkel, en word daar

voorgestel dat indien die rekeningnommers sou voortbestaan,

In regressie ontwikkel moet word sodra meer historiese

datapunte beskikbaar is.

Rekeningnommer 3156/56Passasiersverkeer

Ander

170

Verkeerskoste

Die bedrag begroot is In funksieproduk, totale bevolking, aantalhoeveelheid v~ag en pos vervoer.veranderlikes is onderworpe aan InDie resultate van die toetsingsfaktore


Bruto binnelandse produkTotale bevolkingAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos

RegressiekoeffisienteBruto binnelandse produkTotale bevolkingAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos


van brute binnelandsepassasiers en die

Al vier onafhankliketydsloering van 321.

is as volg

.94

3.812.063.712.76

PositiefNegatiefNegatiefPositief

RekeningnommerVragvervoer

3156/57 Ander Verkeerskoste

Die bedrag begroot is In funksie van brute binnelandseproduk, aantal passasiers en die hoeveelheid vrag en posvervoer, al drie onderworpe aan In tydsloering van 21. Dieresultate van die toetsingsfaktore is as volg :



.94

2.18

Aantal passasiersHoeveelheid vrag en pos

RegressiekoeffisienteBruto binnelandse produkAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos


2.72

3.80

PositiefNegatiefPositief

171

172

FIGUUR 7.9: REKENINGNOMMER - 3156/55ANIERVE~ - PASSASERS'v'ER1<EER

1.4 -r----------------------------.

1.3

1.2

1.1

10 .....

~~ Q90=1JI=aJ::l:...,

QB

0.7

0.6

OS

0.4 -+--..---4--...,..---r-.....,...-..----r--r--,r---r--.,.-_-~-...__-f

73 74 75 76 77 za 79 80 at 82 B.! 84 B5 86 er as 89

.IAAR

o Werklike waardes+ vooruitskattingsmodel(>. Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode~ Winters se drie-parameter-lineere-gelykstrykings

metodeX Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykLngsmetode\7 DUbbel~eksponensiele-gelykstrykingsmetode

~ Metode twee se vooruitgeskatte waardes

173

FlGUUR 7.10: REKENINGNOMMER - 3156/57MItER ~fS<CSTE - \oflAG'v'ERv'DER

1.5 ......-------------------------,

1.4

1.2

1.1

07

06

04 4----,r----r-..,....---r--r---r---r-..,.---,--r---r-~-_,_-r____r--l

7~ 74 75 76 77 7a 79 ao a1 B2 63 a4 B5 as a7 aa B9

..&UR

o Werklike waardes+ Vooruitskattingsmodel~ Holtz se twee-parameter-lineere-gelykstrykings

metode


>( Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode\7 DUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetode"* Metode twee se vooruitgeskatte waardes

I

174

Die bedrae begroot vir hierdie rekeningnornmers word deur

meer as een onafhanklike veranderlike beInvloed. DieWinters-gelykstrykingsmetode blyk redelik te wees, maar

daar sal aanpassings aan parameters gemaak moet word wat

dan weer getoets moet word, ·om die beste vooruitskatting te

. kry. Die drie-maal en dUbbel-eksponensiele-gelykstrykings

metodes kan gebruik word. Die drie-maal-eksponensiele

metode is egter oor-optimisties, daarom sal die dubbel

eksporiensiele-metode die betere vooruitskatting voorstel,

veral vir rekeningnommer 3156/56. Die dubbel

eksponensiele-metode blyk selfs oor-opt~isties te wees vir

rekeningnornmer 3156/57.

Wat die tweede metode betref, word goeie

waardes verkry, veral oor die langtermyn.

gee dan ook die beste geskatte waardes.

vooruitgeskatte

Hierdie metode

175

7.3 SAMEVATTING

wat die verskillende rekeningnommers betref , is daar totdie gevolgtrekking gekom dat ten einde 'n standaardvooruitskattingsmetode of metodes daar te stel, die dubbelen drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetodes vir metodeeen die beste resultate lewer. Waar die drie-maaleksponensiele-gelykstrykingsmetode die meer optimistiesevooruitskatting voorstel, terwyl die dubbel-eksponensielegelykstrykingsmetode 'n meer pessimistiese vooruitskattingvoorstel.

diedannet

Metodewaardesnasaldaar

twee stel bykans vir al die rekeningnommers geskattevoor, waar die afwykings van die geskatte waardeswerklike waardes die kleinste is. Hierdie metodeook as die mees suksesvolste aanbeveel word, indienna een metode gekyk word.

dat redelik akkurateis, is dit nie voldoendegetoets word om sodoende

Daar word egter aanbeveel dat altwee metodes gebruik word,en meer spesifiek, vir metode een die dubbelen drie-maaleksponensiele-metodes. Die verwagting is dat die werklikewaardes binne die grense van die dubbelen drie-maaleksponensiele-gelykstrykingsmetode gaan val en dan baienaby aan die geskatte waardes van metode twee.

Hoewel dit mag voorkomvooruitskattingsmodelle ontwikkelnie. Die metode moet voortdurendte streef na absolute akkuraatheid.

176

HOOFSTUK 8

SAMEVATTING

Die afgelope aantal jare het vooruitskattings al hoe meerbelangrik en ingewikkeld geraak. Om In goeie en

suksesvolle vooruitskatting te kan maak, verg ondervinding

en deeglike kennis van die faktore wat die vooruitskatting

kan belnvloed.

Die proefskrif poog om vir maatskappybegrotingsdoeleindes

In vooruitskattingsmodel te ontwikkel om veral die

bedryfsuitgawebegroting te projekteer. Dit word gedoen aan

die hand van die begroting van die Suid-Afrikaanse

Lugdiens.

Eerstens moes daar In ontleding van begrotings en vooruit

skattingsmodelle in die algemeen gemaak word. Dit is gedoen

in hoofstukke een tot vyf. In hoofstuk een word die doel

van die studie uiteengesit asook wat in die daarop

volgende hoofstukke gaan volg.

Hoofstuk twee beskryf die funksies van bestuur en ontleed

begrotings as In bestuurs- en beheermiddel vir aIle

bestuurders. Begrotings as bestuursmiddel kom voor in al

die bestuursfunksies, en is daarom belangrik in aIle

ondernemings.

In hoofstuk drie en vier word begrotings gedefinieer.

Aangesien daar verskeie tipes begrotings aangetref word,

word die drie algemene tipes begrotings beskryf, naamlik

die Verkope-, Produksie- en Finansiele begroting. Diepatroon van beskikbare data moet bepaal word. Volgens die

datapatroon kan In model ontwikkel word. Daar bestaan baie

modelle, maar daar is twee goed gedefinieerde kategoriee

waarin hulle ingedeel kan word, naamlik

177

a) Statistiese modelle en

b) Nie-statistiese modelle.

Laastens volg In beskrywing van die Suid-Afrikaanse

Lugdiens se begroting. Die Suid-Afrikaanse Lugdiens se

begroting vorm deel van die Suid-Afrikaanse Vervoerdienste

se begroting, wat voorgele moet word aan die Parlement vir

goedkeuring. Die uitgawebegroting van die Vervoerdienste

word onderverdeel in die Kaptiaal- en

Bedryfsuitgawebegrotings. Die Bedryfsuitgawebegroting is

dan ook die begroting wat gebruik is gedurende die studie.

In hoofstuk vyf word daar gekyk na die belangrikheid van

vooruitskattings en vooruitskattingsmodelle. Daar is

sekere stappe wat gevolg moet word wanneer In

vooruitskattingsmodel opgestel word. In besonder moet

gelet word op moontlike foute. Die aspekte word behandel

in hoofstuk vyf.

Die modelle wat opgestel word, vorm In instrument wat

gebruik kan word om die ekonomiese toestande te bestudeer

en vooruit te skat. Dit is dus belangrik dat die modelle

moet voldoen aan sekere vereistes voordat hulle sinvel

gebruik kan word. Turner bet agt vereistes bepaal waaraan

In goeie vooruitskattingsmodel meet voldoen. Die vereistes

word volledig beskryf in hoofstuk vyf.

Daarna word in hoofstuk ses gekyk na die veranderlikes wat

In invloed op die verskillende rekeningnommers kan he. Die

veranderlikes is

a) Bruto binnelandse produk

b) Bevolking

178

c) Passasiersd) Vrag en pos.

Die syfers, is gedefleer om die reele bedrae te bepaal.Die verbruikersprysindekssyfers is gebruik met basisjaar1975. AIle jaarsyfers is bereken om ooreen te stem met diefinansiele jaar van die Suid-Afrikaanse Lugdiens.

Die rekeningnommers wat gebruik is om dievooruitskattingsmodelle te ontwikkel, is die volgende

Rekeningnommer 3150

Rekeningnommer 3151Rekeningnommer 3152/56








Lugstasiepersoneel(Passasiersverkeer)VragdepotpersoneelGronddienste by lughawens(Verkeer)PassasiersverkeerGronddienste by Iughawens(Verkeer)VragvervoerHantering van Verkeer deurander lugrederyePassasiersverkeerHantering van Verkeer deurander lugrederyeVragvervoerVervoerkoste, Spoorvrag ens.PassasiersverkeerVervoerkoste, Spoorvrag ens.VragvervoerEisevergoedingPassasiersverkeerEisevergoedingVragvervoer



Ander verkeerskoste

Passasiersverkeer

Ander verkeerskoste

Vragvervoer

179

Elke rekeningnommer is met meer as een vergeIyking getoets

om die beste vergeIyking te bepaal. In Totaal van ses en

dertig vergeIykings vir elke rekeningnommer is getoets

(sien tabel 2). Die faktore waarop gelet word by die

toetsing van die regressie-vergeIykings, is die volgende

1) Die bepaaldheidskoeffisient, wat .70 persent en hoer

was.

die onafhanklike

gebruik is.

2 wees.

2)

3)

Die T-waardes van

die vergeIyking

verkieslik naby aan

Die positiewe en negatiewe

regressiekoeffisiente van

veranderlikes wat gebruik is.

veranderlikes wat in

Die T-waardes moes

waardes van die

die onafhanklike

Rekeningnommers 3155/56 en 3155/57 is ook getoets om die

beste vergeIyking te kry, maar geen verdere berekenings

word gedoen nie, aangesien hierdie rekenings deur die

Suid-Afrikaanse Lugdiens gesluit is.

Die beste vergeIykings vir die oorblywende tien rekenings

was as volg

1. Rekeningnommer 3150

(Passasiersverkeer)

Lugstasiepersoneel

Die bedrag begroot is In funksie van totale bevolking en

aantal passasiers vervoer. Geen tydsloering is gebruik nie

en die resultate van die toetsingsfaktore is as volg :


Totale bevolking

Aantal passasiersRegressiekoeffisiente

Totale bevolkingAantal passasiers

2. Rekeningnommer 3151 - Vragdepotpersoneel

.95

2.23

7.09

PositiefPositief

180

Die bedragpos vervoer.

resultate van

begroot is 'n funksie van hoeveelheidGeen tydsloering is gebruik nie

die toetsingfaktore is as volg :

vrag enen die


T-waardeHoeveelheid vrag en pos

RegressiekoeffisientHoeveelheid vrag en pos

.70

6.17

Positief

3. Rekeningnomeer 3152/56 Gronddienste by Lughawens

(Verkeer) Passasiersverkeer

Die bedrag begroot is 'n funksie van bruto

produk, onderworpe aan 'n tydsloering vanresultate van die toetsingfaktore is as volg

binnelandse

21. Die


T-waardeBruto binnelandse produk

RegressiekoeffisienteBruto binnelandse produk

.87

3.96

Positief

4. Rekeningnommer 3152/57(Verkeer) Vragvervoer

181


Die bedragpos vervoer,resultate van

begroot is In funksie van hoeveelheid vrag enonderworpe aan In tydsloering van 321. Die

die toetsingsfaktore is as volg :


Hoeveelheid vrag en posRegressiekoeffisiente


.84

4.05

Positief

5. Rekeningnommer 3153/56 Hantering van verkeer deurander rederye - Passasiersverkeer

Die bedrag begroot is In funksie van die aantal passasiersvervoer, onderworpe aan In tydsloering van 321. Dieresultate van die toetsingsfaktore is as volg :


Aantal passasiersRegressiekoeffisient

Aantal passasiers

.94

7.33

Positief

6. Rekeningnommer 3153/57 Hantering van verkeer deurander rederye - Vragvervoer

Die bedrag begroot is In funksie van die hoeveelheid vragen pos vervoer, onderworpe aan In tydsloering van 21. Dieresultate van die toetsingsfaktore is as volg :




.96

10.06

Positief

182

7. Rekeningnommer 3154/56 - Vervoerkoste, Spoorvrag ens Passasiersverkeer

Die bedrag begroot is In funksie van bruto binnelandseproduk, aantal passasiers en hoeveelheid vrag en posvervoer, onderworpe aan In tydsloering 21. Die resultatevan die toetsingsfaktore is as volg :


Bruto binnelandse produkAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos

RegressiekoeffisienteBruto binnelandse produkAantal passasiersHoeveelheid vras en pos

.98

8.476.503.86

NegatiefPositiefNegatief

8. Rekeningnommer 3154/57 - Vervoerkoste, Spoorvrag ens Vragvervoer

Die bedrag begroot is In funksie van brute binnelandseproduk en geen tydsloering is betrokke nie. Die resultatevan die toetsingsfaktore is as volg :


Bruto binnelandse produkRegressiekoeffisient


.74

3.25

Negatief

9. Rekeningnommer 3156/56Passasiersverkeer

Ander

183

Verkeerskoste

Die bedrag begroot is In funksieproduk, totale bevolking, aantalhoeveelheid vrag en pos vervoer.veranderlikes is onderworpe aan InDie resultate van die toetsingsfaktore


Bruto binnelandse produkTotale bevolkingAantal passasiersHoeveelheid vrag en pos

RegressiekoeffisienteBruto binnelandse produkTotale bevolkingAantal passasiersHoeveelheid vrag en pes

van bruto binnelandsepassasiers en die

Al vier onafhankliketydsloering van 321.

is as volg

.94

3.812.063.712.76

PesitiefNegatiefNegatiefPesitief

10. RekeningnemmerVragverveer

3156/57 Ander Verkeerskoste

Die bedrag begreet is In funksie van brute binnelandseproduk, aantal passasiers en die heeveelheid vrag en pesverveer, al drie enderwerpe aan In tydsloering van 21. Dieresultate van die teetsingsfaktere is as volg :

BepaaldheidskeeffisientT-waardes

Bruto binnelandse predukAantal passasiersHeeveelheid vrag en pes

.94

2.182.723.80



Aantal passasiers


Positief

Negatief

Positief

184

Die afleiding wat uit bogenoemde gemaak kan word is

Die rekeningnommers wat met passasiersverkeer te doen het,

word belnvloed deur brute binnelandse produk en/of aantal

passasiers vervoer. Soms kom ander onafhanklike

veranderlikes ook voor. Wat betref die rekeningnommers wat

met vragvervoer te doen het, vind dieselfde verskynsel

plaas behalwe die aantal passasiers vervoer word vervang

met die hoeveelheid vrag en pos vervoer.

Die tien vergelykings

grafies voorgestel.

gemaak, naamlik

wat beskryf is,

Daar was van

word in hoofstuk sewe

twee metodes gebruik

1) Die metode waarin die modelsyfers tot 1983/84, gebaseer

op die historiese data van die afhanklike en

onafhanklike veranderlikes, vooruitgeskat word volgens

die volgende tegnieke

a) Holtz se twee parameters, lineere-

gelykstrykingsmetode.

b) Winters se drie parameters,

lineere-gelykstrykingsmetode

c) Drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetode

d) Dubbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetode.

2) Die metode waar die modelsyfer na 1983/84 vooruitgeskat

word volgens die onafhanklike veranderlikes soos, reeds

vroeer beskryf. Die modelbouer kan vir elke

185

onafhanklike veranderlike 'n eie regressie ontwikkel endie toekomstige bedrae skat, of daar kan gebruik gemaak

word van beskikbare vooruitskattings ten opsigte van

die onafhanklike veranderlikes, en dit kan dan asgegewe gebruik word.

Die bedrae begroot vir die rekeningnornrners word deur een of

meer onafhanklike veranderlikes belnvloed. Wat die eerste

metode betref, blyk die Winters-gelykstrykingsmetode

redelik te wees, maar daar sal aanpassings aan die

parameters gemaak moet word, wat dan weer getoets moet

word, om die beste vooruitskatting te kry. Die drie-maal

en dUbbel-eksponensiele-gelykstrykingsmetodes gee goeie

resultate. Wat die eerste metode betref, gee die

drie-maal-eksponensiele-metode 'n optimistiese vooruit

skatting, terwyl die dUbbel-eksponensiele-metode 'n meer

pessimistiese vooruitskatting voorstel.

Wat die tweede metode betref,

vooruitgeskatte syfers verkry. Die

van die onafhanklike veranderlikes

word.

word daar ook goeie

vooruitgeskatte syfers

moet gedurig getoets

Rekeningnornrners 3154/56 en 3154/57 het ten opsigte van

albei metodes grotendeels negatiewe vooruitgeskatte waardes

gelewer. Indien hierdie rekeningnornrners bly voortbestaan,

sal dit beter wees om 'n nuwe regressie te ontwikkel vanaf

1983/84 en dan 'n vooruitskattingsmodel te ontwikkel.

akkurate

voldoende

na absolute

dat redelik

is, is dit nie

gestreef word

Hoewel dit mag voorkom

vooruitskattingsmodelle gebou

nie. Daar moet voortdurend

akkuraatheid.

186

In hoofstuk vyf was 'model' beskryf as 'n vereenvoudiging

van die werklike. Hoe meer vereenvoudig die model is, hoegroter is die waarskynlikheid dat die model verwyderd van

die werklike situasie gaan weeSe Inligting kan byvoorbeeldverlore raak, of die ekonomiese faktore wat 'n invloeduitoefen word buite rekening gelaat, ensovoorts. Dit is

dus noodsaaklik om gedurig die model te kontroleer, nuweonafhanklike veranderlikes te toets en waar nodig

aanpassings aan te bring.

Gevolgtrekking

Wat die verskillende rekeningnommers betref, is daar totdie gevolgtrekking gekom dat, ten einde 'n standaardvooruitskattingsrnetode daar te stel, die dubbel-en

drie-maal-eksponensiele-gelykstrykingsmetodes vir rnetode

een die beste sal weeSe Die drie-maal-eksponensielegelykstrykingsmetode stel oor die algemeen die meer

optimistiese vooruitskatting voor, terwyl die dubbel

eksponensiele-gelykstrykingsmetode 'n meer pessimistiese

vooruitskattingsrnetode voorstel.

vir bykans al die rekeningnommers die

met die kleinste afwyking vanaf die

voor, veral oor die langtermyn. Hierdie

mees suksesvolste aanbeveel word.

Metode twee stel

geskatte waardes

werk~ike waardesrnetode kan as die

Daar word egter voorgestel dat albei metodes gebruik word.

Daar word verwag dat die werklike waardes binne die grense

van die dubbelen drie-maal-eksponensiele-gelykstrykings

metodes sal val, baie naby die geskatte waardes van metode

twee.

TABEL 2 187

REGRESSIEVERGELYKINGS GETOETS

REKENINGNOMMER 3150

LUGSTASIEPERSONEEL (PASSASIERSVERKEER)

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN BEPAALDHEIDS -SLOERING KOeFFISIeNT

1. H = fey) Nee 0.882. H = f(P) Nee 0.923. H = f(V) Nee 0.924. H = f(N,P) Nee 0.955. H = f(Y,N,P)* Nee 0.976. H = f(Y,N,P,V)* Nee 0.987. H = f(P,V) Nee 0.948. H = fey) Ja 21 0.859. H = f(P) Ja 21 0.89

10. H = f(V) Ja 21 0.9211. H = f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9912. H = fey) Ja 321 0.8213. H - f(P) Ja 321 0.8714. H • f(V) Ja 321 0.8515. H - f(Y,V) Ja 321/321 0.8816. H • f(Y,P)* Ja 321/21 0.9317. H • f(Y,V)* Ja 321/21 0.9018. H • f(Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.9319. H • f(N)* Nee 0.5520. H - f(Y,N)* Nee 0.8921. H • f(y,P)* Nee 0.9222. H • f(Y,P,V)* Nee 0.9423. H • f(N 2,P)* Nee 0.9324. H - f(N2'V)* Nee 0.9225. H • f(N 2)* Nee 0.4126. H • f(Y,N2)* Nee 0.8127. H - f(N)* Ja 21 0.4528. H - f(Y,N)* Ja 21/21 0.8529. H - f(y,P)* Ja 21/21 0.9030. H • f(Y,V)* Ja 21/21 0.9231. H - f(Y,P,V)* Ja 21/21/21 0.9232. H - f(N)* Ja 321 0.2933. H - f(Y,N)* Ja 321/321 0.8234. H - f(y,P)* Ja 321/321 0.8835. H - f(Y,P,V)* Ja 321/321/321 0.8936. H = f(Y,N,P,V)* Ja 321/321/321/321 ..... 0.97

* Dui vergelykings aan vat nie voldoen aan die toetsingsvereistes.

TABEL 2 (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3151

VRAGDEPOTPERSONEEL

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN BEPAALDHEIDS-SLOERING KOeFFISIeNT

1. H - fey) Nee 0.812. H • f(P) Nee 0.823. H - f(V) Nee 0.904. H - f(N,P) Nee 0.875. H - f(Y,N,P)* Nee 0.886. H - f(Y,N,P,V)* Nee 0.947. H - f(P,V)* Nee 0.908. H - fey) Ja 21 0.759. H - f(P) Ja 21 0.79

10. R - f(V) Ja 21 0.8811. R - f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9712. H - fey) Ja 321 0.7213. R - f(P) Ja 321 0.7614. R - f(V) Ja 321 0.8915. R - f(Y,V)* Ja 321/321 0.8916. R - f(y,P)* Ja 321/21 0.7917. H - f(Y, V)* Ja 321/21 0.8618. H - f(Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.8619. H - f(N)* Nee 0.5620. H - f(Y,N)* Nee 0.8321. H - f(Y,P)'!: Nee 0.8322. H - f(Y,P,V)* Nee 0.9023. H - f(N2,P)* Nee 0.8324. H - f(N 2 , V)* Nee 0.9025. H - f(N 2 ) * Nee 0.4226. H .. f(Y,N2)* Nee 0.8127. H • f(N)* Ja 21 0.4528. H • f(Y,N)* Ja 21/21 0.7729. H -. f(Y,P)* Ja 21/21 0.7930. H .. f(Y,V)* Ja 21/21 0.88sr. H - f(Y,P,V)* Ja 21/21/21 0.9132. H - f(N)* Ja 321 0.2833. H - f(Y,N)* Ja 321/321 0.7234. H • f(Y,P)* Ja 321/321 0.7735. H • fey ,P,V) Ja 321/3':.1/321 0.9236. H • f(Y,N,P,v)* Ja 321/321/321/321 0.96


188

TABEL 2 (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3152/56

GRONDDIENSTE BY LUGHA~TENS (VERKEER)

PASSASIERSVERKEER

VERGE!.YKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN BEPAALDHEIDS-SLOERING KOeFFISleNT

1. H .. fey) Nee 0.762. H .. f(P)* Nee 0.703. Ii .. f(V)* Nee 0.694. H - f(N,P)* Nee 0.705. H - f(Y,N,P)* Nee 0.796. H .. f(Y,N,P,V)* Nee 0.817. H - f(P,V)* Nee 0.718. H .. fey) Ja 21 0.879. H .. f(P) Ja 21 0.78

10. a .. f(V) Ja 21 0.8511. H - f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9612. a .. fey) Ja 321 0.7713. H - f(P) Ja 321 0.7514. H - f(V)* Ja 321 0.6915. H - f(Y,V)* Ja 321/321 0.7816. H - f(y,P)* Ja 321/21 0.7517. H .. f(Y,V)* Ja 321/21 0.6918. H - f(Y,P,V)* Ja ~21/21/21 0.7419. H - f(N)* Nee 0.7620. B • f(Y,N)* Nee 0.7721- a .. f(Y,P)* Nee 0.7722. H - f(Y,P,v)* Nee 0.7223. H .. f(N2,P) Nee 0.7824. H .. f (N2 , V) Nee 0.7925. H - f(N2)*- Nee 0.5926. H .. f(Y,N 2)* Nee 0.7927. a .. f(N)* Ja 21 0.5228. H == f(Y,N)* Ja 21/21 0.8429. a == f(y,P)* Ja 21/21 0.8130. H .. f(Y,V)* Ja 21/21 0.8631. H == f(Y,P,V)* Ja 21/21/21 0.9332. H == f(N)* Ja 321 0.3733. H .. f(Y,N)* Ja 321/371 0.7834. H .. f(Y,P)* Ja 321/321 0.7735. H .. f(Y,P,V)* Ja 321/321/321 0.9936. H .. f(Y,N,P,V)* Ja 321/321/321/321 0.80


189

TABEL 2 (VERVOLG)



GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS - VRAGVERVOER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN BEPAALDHEIDS"-SLOERING KOeFFISIt;NT

1. B • fey) Nee 0.632. H .. f(P)* Nee 0.703. H • f(V) Nee 0.824. H .. f(N,P)* Nee 0.705. B .. f(Y,N,P)* Nee 0.736. B .. f(Y,N,P,V)* Nee 0.847. H • f(P,V)* Nee 0.838. B .. fey) Ja 21 0.569. B • f(P)* Ja 21 0.65

10. H • f(V) Ja 21 0.8011. H .. f(y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9412. H • fey) Ja 321 0.5013. H • f(P)* Ja 321 0.6114. B • f(V) Ja 321 0.8415. H • f(Y,V)* Ja 321/321 0.8916. H • f(Y,P)* Ja 321/21 0.7217. H • f(Y,V)* Ja 321/21 0.8918. H • f(Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.8919. B • f(N)* Nee 0.3020. B • f(Y,N)* Nee 0.6321- H • f(Y,P)* Nee 0.7122. H • f(Y,P,V)* Nee 0.8423. H • f(N 2,P)* Nee 0.7624. H • f(N2,V)* Nee 0.8725. H .. f(N 2)* Nee 0.0226. H .. f(Y,N2)* Nee 0.7527. B • f(N)* Ja 21 0.1128. H .. f(Y,N)* Ja 21/21 0.5829. B • f(Y,P)* Ja 2-1/21 0.7130. B .. f(Y,V)* Ja 21/21 0.9131. H • f(Y,P,V)* Ja 21/21/21 0.9332. H • f(N)* Ja 321 0.1333. B • f(Y,N)* Ja 321/321 0.6034. H .. f(Y,P)* Ja 321/321 0.7335. H .. f(Y,P,V)* Ja 321/321/321 0.8936. H .. f(Y,N,P,V)* Ja 321/321/321/321 0.89

* Dui vergelykings aan wat nie voldoen aan die toetsingsvereistes.

190

TABEL 2 (VERVOLG)



BANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE

PASSASIERSVERKEER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMEINASIE VAN BEPAALDHEIDS-SLOERING KOeFFISleNT

1. H .. fey) Nee 0.812. H = f (P) Nee 0.893. H .. f(V) Nee 0.884. H .. f(N,P)* Nee 0.915. H .. f(Y,N,P)* Nee 0.926. H .. f(Y,N,P,V)* Nee 0.937. H .. f(P, V)* Nee 0.908. H .. fey) Ja 21 0.849. H .. f(P) Ja 21 0.93

10. B .. f(V) Ja 21 0.9711. H • f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9812. B .. fey) Ja 321 0.8713. H • f(P) Ja 321 0.9414. H • f(V) Ja 321 0.9715. H .. f(Y,V) Ja 321/321 0.9816. H • f(Y,P)* Ja 321/21 0.9317. H .. f(Y, V)* Ja 321/21 0.9718. H • f(Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.9719. B • f(N)* Nee 0.1220. H • f(Y,N)* Nee 0.8621. H • f(Y,P)* Nee 0.9122. B • f(Y,P,V)* Nee 0.9223. H .. f(N2,P)* Nee 0.9224. H • f(N 2,V)* Nee 0.9025. H .. f(N 2 ) * Nee 0.1626. B .. f(Y,N2)* Nee 0.8827. H .. f(N)* Ja 21 0.1428. H .. f(Y,N)* Ja 21/21 0.8729. B .. f(Y,P)* Ja 21/21 0.9430. H .. f(Y,V)* Ja 21/21 0.8731. H .. f (Y , P, V) * Ja 21/21/21 0.9832. H .. f(N)* Ja 321 0.0133. H • f(Y,N)* Ja 321/321 0.9334. B .. f(Y,P)* Ja 321/321 0.9635. H ... f(Y,P,V)* Ja 321/321/321 0.9836. H .. f(Y,N,P,V)* Ja 321/321/321/321 0.98


191

TABEL 2 (VERVOLG)


REK~INGNOMMER 3153/57

HANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE-VRAGVERVOER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN BEPAALDHEIDS-SLOERING KOeFFISIeNT

1. H .. fey) Nee 0.882. H - f(P) Nee 0.923. H • f(V) Nee 0.924. H - f(N,P)* Nee 0.925. H - f(Y,N,P)* Nee 0.926. H - f (Y , N, P, V) * Nee 0.947. H - f(P,V) Nee 0.948. H - fey) Ja 21 0.899. H • f(P) Ja 21 0.92

10. H - f(V) Ja 21 0.9611. H - f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9712. H - fey) Ja 321 0.9213. H • f(P) Ja 321 0.9414. H - f(V) Ja 321 0.9615. H - f(Y,V) Ja 321/321 0.9916. H - f(Y,P)* Ja 321/21 0.9317. H - f(Y,V)* Ja 321/21 0.9618. H - f(Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.9719. B - f(N)* Nee 0.3120. H - f(Y,N)* Nee 0.8921. H - f(Y,P)* Nee 0.9222. B - f(Y,P,V)* Nee 0.9423. E - f(N2,P)* Nee 0.9224. H - f(N 2,V)* Nee 0.9225. H - f(N 2 ) * Nee 0.0926. H • f(Y,N2)* Nee 0.9027. H • f(N)* Ja 21 0.3128. H - f(Y,N)* Ja 21/21 0.8929. H - f(Y,P)* Ja 21/21 0.9230. B .. f(Y,V)* Ja 21/21 0.9631. H .. f(Y,P,V) Ja 21/21/21 0.9732. H • f(N)* Ja 321 0.2033. B .. f(Y,N)* Ja 321/321 0.9334. H .. f(Y,P)* Ja 321/321 0.9435. H • f(Y,P,V) Ja 321/321/32i 0.99836. H .. f(Y,N,P,V)* Ja 321/321/321/321 0.998


192

TABEL 2 (VERVOLG)



VERVOERKOSTE, SPOORVRAG, ENS. - PASSASIERSVERKEER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN BEPAALDHEIDS-SLOERING KOeFFISleNT

1. B .. fCY) Nee 0.852. B .. f(P)* Nee 0.703. B ... f(V) Nee 0.704. B • f(N,P)* Nee 0.845. H .. f{Y,N,P)* Nee 0.966. H .. f{Y,N,P,V)* Nee 0.977. H • f{P,V)* Nee 0.728. H • f(Y)* Ja 21 0.779. B • f{P)* Ja 21 0.62

10. B .. f(V)* Ja 21 0.6311. B • f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9912. H • f(Y)* Ja 321 0.6613. H • f(P)* Ja 321 0.5014. B • f(V)* Ja 321 0.3215. H • f{Y,V)* Ja 321/321 0.7516. H • f{Y,P) Ja 321/21 0.8317. B • f{Y,V)* Ja 321/21 0.7118. H • f{Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.8519. H • f{N)* Nee 0.6820. B • f{Y,N)* Nee 0.9021. t1 • fCY,P) Nee 0.9522. H • f{Y,P,V) Nee 0.9723. H .. f(N 2,P)* Nee 0.8524. H • f{N2,V)* Nee 0.8725. H • f{N2)* Nee 0.7326. H • f{Y,N2)* Nee 0.9027. H • f{N)* Ja 21 0.7128. B • f{Y,N)* Ja 21/21 0.8829. H • f{Y,P) Ja 21/21 0.9230. B • f(Y,V)** Ja 21/21 0.7931. H • f{Y,P,V) Ja 21/21/21 0.9832. H .. f{N)* Ja 321 0.7333. B • f{Y,N)* Ja 321/321 0.8534. H • f{Y,P) Ja 321/321 0.8835. H • f (.• , P, V) * Ja 321/321/321 0.8936. H .. l{Y,N,P,V)* Ja 321/321/321/321 0.90

* Dui vergelykings aan vat nie voldoen aan die toetsingsvereistes.;

193

TABEL 2 (VERVOLG)



VERVOERKOSTE, SPOORVRAG, ENS. - VRAGVERVOER

194

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VANSLOERING

BEPAALDHEIDSKOeFFISleNT

1. H fCY)2. H f (P)*3. H f(V)4. H f(N,P)*5. H f(Y,N,P)*6. H f(Y,N,P,V)*7. H f(P,V)*8. H'" fey)9. IT - f(P)*

10. H - f (V) *11. H ... f(Y,N,P,V)*12. H· f(Y)*13. H - f(P)*14. H· f(V)*15• H· f (Y , V)16. H'" f(Y,P)*17. H. f(Y,V)18. H· f(Y,P,V)*19. H ... f(N)*20. H. f(Y,N)21. H· f(Y,P)*22. H· f(Y,P,V)*23. H - f(N2,P)*24. H· f(N 2,V)*25. H· f(N2 ) *26. H· f(Y,N 2)*27•. H ... f(N)*28. H· f(Y,N)*29. H - f(y,P)*30. H'" f(Y,V)31. H - f(Y,P,V)*32. H'" f(N)*~3. H'" f(Y,N)*34. H ... f(Y,P)*35. H'" f(Y,P,V)*36. H'" f(Y,N,P,V)*

NeeNeeNeeNeeNeeNeeNeeJaJaJaJaJaJaJaJaJaJaJaNeeNeeNeeNeeNeeNeeNeeNeeJaJaJaJaJaJaJaJaJaJa

21212121/21/21/21321321321321/321321/21321/21321/21/21

2121/2121/2121/2121/21/21321321/321321/321321/321/321321/321/321/321

0.740.590.630.770.870.890.630.640.480.510.930.500.340.130.680.740.560.760.670.820.840.880.730.760.630.780.620.750.850.670.930.590.670.790.680.79

* Dui vergelykings aan vat nie volpoen aan die toetsingsvereistes.

TABEL 2 (VERVOLG)



ElSE VERGOEDING - PASSASIERSVERKEER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE V&~ BEPAALDHEIDS •SLOERING KOeFFISIeNT

1- H = f(Y)* Nee 0.462. H ... f(P)* Nee 0.453. H = f(V)* Nee 0.544. H = f(N,P)* Nee 0.655. H ... f(Y,N,P) Nee 0.776. H ... f (Y , N, P, V) Nee 0.897. H ... f(P,V)* Nee 0.568. H = f(Y)* Ja 21 0.499. H ... f(P)* Ja 21 0.47

10. H ... f(V)* Ja 21 0.5111. H ... f(Y,N,P,V) Ja 21/21/21/21 0.8912. H ... f(Y)* Ja 321 0.5113. H ... f(P)* Ja 321 0.4714. H ... f(V)* Ja 321 0.4315. H ... f(Y,V)* Ja 321/321 0.5116. H ... f(y,P)* Ja 321/21 0.6417. H ... f(Y,V)* Ja 321/21 0.5118. H ... f(Y,P, V) Ja 321/21/21 0.7619. H ... f(N)* Nee 0.2820. H = f (Y,N) Nee 0.7321. H ... f(Y,P)* Nee 0.5622. H ... f(Y,P,V)* Nee 0.5723.°. °H ... f(N:z,P)* Nee 0.4624. H • f(N:z, V)* Nee 0.5525. H ... f(N:z)* Nee 0.1126. H = f(Y,N:z)* Nee 0.4927. H ... f(N)* Ja 21 0.2728. H = f(Y,N) Ja 21/21 0.7229. H = f(Y,P)* Ja 21/21 0.4930. H = f(Y,V)* Ja 21/21 0.5231. H = f(Y,;?,V)* Ja 21/21/21 0.5832. H ... f(N)* Ja 321 0.1633. H = f(Y,N}* Ja 321/321 0.6334. H ... f(Y,P)* Ja 321/321 0.5335. H = f (Y , P, V) * Ja 321/321/~21 0.5636. H ... f(Y,N,P,V) Ja 321/321/321/321 0.94

* Dui vergelykings aan ~at nie voldoen aan die toetsingsvereistes.

195

TABEL 2 (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELYKINGS GETOErS


ElSE VERGOEDING - VRAGVERVOER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN BEPAAtDHEIDS-SLOERING KOeFFISleNT

1. H ... fey) Nee 0.702. H a f(P) Nee 0.723. H ... f(V)* Nee 0.754. H ... f(N,P) Nee 0.835. H • f(Y,N,P)* Nee 0.876. H ... f(Y,N,P,V)* Nee 0.927. H • f(P,V)* Nee 0.758. H • fey) Ja 21 0.749. H • f(P) Ja 21 0.74

10. H • f(V)* Ja 21 0.7611. H • f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9412. H • fey) Ja 321 0.7613. H • f(P) Ja 321 0.7414. H • f(V)* Ja 321 0.6615. H • f(Y,V)* Ja 321/321 0.7716. H - f(Y,P)* Ja 321/21 0.7917. H • f(Y,V)* Ja 321/21 0.7718. H • f(Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.8619. H • f(N)* Nee 0.1320. H • f(Y,N) Nee 0.8721. H • f(Y,P)* Nee 0.7222. H • f(Y,P,V)* Nee 0.7523. H • f(N 2,P)* Nee 0.7324. H • f(N 2,V)* Nee 0.7525. H • f(N 2)* Nee 0.2226. H • f(Y,N2)* Nee 0.7227. H • f(N)* Ja 21 0.2128. H • f(Y,N) Ja 21/21 0.8829. H • f(Y,P)* Ja 21/21 0.7530. R - f(Y,V)* Ja 21/21 0.7731. H ... f(Y,P,V)* Ja 21/21/21 0.7832. H • f(N)* Ja 321 0.0633. H = f(Y,N) Ja 321/321 0.8434. H ... f(Y,P)* Ja 321/321 0.7635. H ... f(Y,P,V)* Ja 321/321/321 0.7736. H ... f(Y,N,P,V)* Ja 321/321/321/321 0.98


196

TABEL 2 (VERVOLG)



ANDER VERKEERSKOSTES - PASSASIERSVERKEER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMEINASIE VAN BEPAALDHEIDS-SLOERING KOeFFISIeNT

1. a .. fey) Nee 0.582. a - f(P)* Nee 0.513. a .. f(V)* Nee 0.514. a ... f(N,P)* Nee 0.515. a .. f(Y,N,P)* Nee 0.636. a ... f(Y,N,P,V)* Nee 0.657. H ... f(P,V)* Nee 0.528. a - fey) Ja 21 0.629. H - f(P)* Ja 21 0.53

10. a - f(V)* Ja 21 0.6011. H .. f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.8312. H - f(Y)* Ja 321 0.5313. H ... f(P)* Ja 321 0.4214. H ... f(V)* Ja 321 0.4315. H - f(Y,V)* Ja 321/321 0.5316. H - f(Y,P) Ja 321/21 0.7217. a - f(Y,V)* Ja 321/21 0.5518. H - f(Y,P,V) Ja 321/21/21 0.8319. H ... f(N)* Nee 0.1920. H - f(Y,N)* Nee 0.5921- H - f(Y,P)* Nee 0.6022. H - f(Y,P,V)* Nee 0.6123. H - f(N 2,P)* Nee 0.5424. H - f(N 2,V)* Nee 0.5425. a ... f(N 2 ) * Nee 0.3526. H ... f(Y,N 2)* Nee 0.5827. H ... f(N)* Ja 21 0.3128. a - f(Y,N)* Ja 21/21 0.6229. H ... f(Y,P)* Ja 21/21 0.6730. H - f(Y,V)* Ja 21/21 0.6231. H ... f(Y,P,V) Ja 21/21/21 0.8232. a ... f(N)* Ja 321 0.2833. a ... f(Y,N)* Ja 321/321 0.5434. H ... f(Y,P) Ja 321/321 0.6635. a .. f(Y,P.V) Ja 321/321/321 0.8236. a .. f(Y,N,P,v) Ja 321/321/321/321 0.92

* Dui vergelykings aan wat Die voldoen aan die toetsingsvereistes.

197

TABEL 2 (VERVOLG)


REKENINGNO}~ER 3156/57

ANDER VERKEERSKOSTES - VRAGVERVOER

VERGELYKING TYDSLOERING/KOMBINASIE VAN . BEPAALDHEIDS-SLOERING KOeFFISIeNT

1- H - fey) Nee 0.782. H - f (P)* Nee 0.763. H • f(V) Nee 0.694. H - f(N,P) Nee 0.835. H - f(Y,N,P)* Nee 0.786. H • f(Y,N,P,V)* Nee 0.787. H • f(P,V)* Nee 0.768. H • fey) Ja 21 0.799. H - f(P)* Ja 21 0.77

10. H • f(V) Ja 21 0.8711. H • f(Y,N,P,V)* Ja 21/21/21/21 0.9812. H - fey) Ja 321 0.7413. H • f(P)* Ja 321 0.7414. H • f(V) Ja 321 0.7715. H • f(Y, V)* Ja 321/321 0.7916. H - f(Y,P)* Ja 321/21 0.7517. H • f(Y,V)* Ja 321/21 0.8418. H • f(Y,P,V)* Ja 321/21/21 0.8619. H • f(N)* Nee 0.3720. H • f(Y,N)* Nee 0.7821. H • f(Y,P)* Nee 0.7822. H • f(Y,P,V)* Nee 0.7523. H • f(N 2,P)* Nee 0.7724. H • f(N 2,V)* Nee 0.6925. H • f(N 2)* Nee 0.2326. H • f(Y,N2)* Nee 0.7227. H • f(N)* Ja 21 0.4928. H - f(Y,N)* Ja 21/21 0.8029. H • f(Y,P)* Ja 21/21 0.7930. H • f(y",V)* Ja 21/21 0.8731. H • fey ,P, V) Ja 21/21/21 0.9432. H - f(N)* Ja 321 0.3233. H • f(Y,N)* Ja 321/321 0.7434. H • f(Y,P)* Ja 321/321 0.7435. H - f(Y,P,v)* Ja 321/321/321 0.8236. H • f(Y,N,P,V)* Ja 321/321i321/321 0.84


198

TABEL 3B

REGRESSIEVERGELYKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES


Koeffis1entTydsloeringT-Waarde

Vergelyking

1. 11 - f (N)


TotaleBevolking

496.28o

1.92


AantalPassasiers


R2-Waarde

.55

Koeffisient 2. H - f(Y,N)Tydsloer.1ugT-Waarde

Koeffisient 3. II - f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 4. 11 - f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 5. 11 - f(P,N 2 )

TydsloeringT-Waarde

242.60o

4.32

-24.70o

-0.16

. -8.26o

-0.26

151.20o

0.90

113.68o

0.29

1.38o

1.98

0.68o

0.82

1.24o

5.91

0.24o

1.39

.89

.92

.94

.93

1..01..0

TABEL 3B (VERVOLG)

REGRESSIEVERGcLYKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES


Vergelyking

KoeHisHint 6. II· f(N 2,V)

TydsloeringT-Waarde

KoeffisiCnt 7. II· f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 8. II· f(Y,N 2 )

TydsloeringT-Waarde

l(oeffisient 9. II· feN)TydsloeringT-Waarde

Koeffis1ent 10. II a f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Bruto Bfnne-landseProduk

265.21o

3.33

240.1021

3.68

TotaleBevolking

455.8921

1.43

113.9421

0.52


210.64o

0.57

1044.61o

1.37

-134.63o

-0.20

AantalPassasiers

lIoeveelheidVrag en pos

0.44o

6.12

R2-Waarde

.92

.41

.81

.45

.85

Noo

TABEL 3B (VERVOLG)



Vergelyking

Koijffisiijnt 11. 1 • f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koij.ffisiijnt 12. II • f(Y,V)TydsloeringT-Wuarde


-95.1921

-0.49

20.5021

0.19

TotaleBevolking


AantalPassasiers

1.6521

1.87


0.4521

2.40

R2-Waarde

.90

.92

KoijffisiijntTydslocringT-Waarde

KoijffisHintTydsloeringT-Waarde

13. II - f(Y,P,V)

14. II - f (Y ,N)

-24.2321

-0.12

237.01321

3.29

1.32321

0.01

0.3821

0.29

0.3821

1.18 .92

.82

Koeffisiijnt 15. H • feN)TydsloeringT-Waarde

319.94321

0.82 .29

I\)o

TABEL 3B (VERVOLG)

REGRESSJEVERGELYKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES


Vergelyking

KolHfisH!nt 16.1\" f(V,N,P,V)TydsloeringT-\1aarde

Koeffisicnt 17.1\· f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Kocffisient 18. II • f(V,P)TydsloeringT-Waarde

Bruto Binne'landseProduk

-718.03321

-2.42

-48.27321

-0.16

-143.82321

-0.61

TotaleBevolking

699.70321

2.93


AantalPassasiers

4.05321

2.64

1.01321

0.56

1.80321

1.67


0.08321

0.41

0.18321

0.58

R2-Waarde

.97

.87

.88

KoeffisH3nt 19. 11 • f(V,V) -22.31 -0.50Tydsloerfng 321 21T-Waarde -0.16 -2.00 .90

0,

N0

KoeffisH;nt 20. 11 • f(V,P,V) -368.61 2.43 0.12 N

Tydsloering 321 21 21T-Waarde -1.41 1.53 0.37 .93

TABEL 3B (VERVOLG)



Vergelyking

Koeffisient 21. II .. f(Y,N,I',V)TydsloeringT-Waarde

Koeffis1ent 22. II .. f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

KoeffisHint 23. II .. f (Y ,N,P)TydsloeringT-Waarde"

KoeffisH~nt 24. t' .. f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Bruto B1nnelandseProduk

-390.6721

-3.52

-226.28o

-1.99

-256.30o

-2.10

-399.24321

-1.75

TotaleBevolking

501.0221

5.18

334.37o

3.33

363.36o

3.39


AantalPassasiers

1.8021

2.74

1.64o

2.72

2.19o

4.24

2.8621

2.83

lIoeveelheidVrag en pOB

0.3921

2.77

0.17o

1.50

R2"-Waarde

.99

.98

.97

.93 I\)ow

TABEL 4B



Vergelyking

KoeffisHint 1. 11" f (N)TydsloeringT-Waarde

Koeffisicnt 2. II" f (Y .N)TydsloeringT-Waarde

Kocffisient 3. II .. f(Y.P)TydsloeringT-Waarde

Koeffislent 4. H - f(Y.N.P)TydsloeringT-Waarde

KoeffisH!ntTydsloering 5. II - f(Y.P.V)T-Waarde

Bruto B1nne1andseProduk

222.59o

:J.15

74.19o

0.33

-163.98o

-0.66

109.58o

0.59

TotaleBevolk1ng

525.88o

2.01

209.27o

0.99

373.66o

1.72

Ekonom1esBedrywigeBevolking

AantalPassasiers

0.86o

0.83

1.70o

1.62

-6.02o

-0.57


0.50o

2.29

R2-Waarde

.56

.83

.83

.88

.90

I\)o.j:-

,TABEL 4B (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELYKINGS WAT NJE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES


Vergelyking

Koeffis1t!nt 6. II .. f(Y.N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffis1ent 7. II .. f(Y.N.P,V)TydsloeringT-Waarde

i<oeffisient 8. II .. f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde


-85.81o

-0.42

-232.5621

-1.39

TotaleBevolking

299.58o

1.69

510.0521

3.50


1119.03o

1.41

AantalPassasiers

0.26o

0.24

-0.4021

-0.40


0.44o

2.22

0.9421

4.42

R2-Waarde

.94

.97

.42

i{oeffisient 9. H .. f(Y,N 2 ) 265.26 -134.63Tydsloering 0 0T-Waarde 3.33 -0.20 .81

f\)

Koeffisient 10. II .. f(N 2.P)

0280.58 1.12 Vl

Tydsloering 0 0T-Waarde 0.50 3.60 .83

TABEL 4B (VERVOLC)



Vergelyking

KoeffisH!nt 11. 11 ., f(N 2V)TydsloeringT-Waarde

Koeff1sii~nt 12. II • f (P, V). TydsloeringT-Waarde


TotaleBevolking


285.29o

0.67

AantalPassasiers

-0.10o

-0.49


0.44o

5.31

0.49o

2.35

R2-Waarde

.90

.90

KolHfisientTydsloeringT-Waarde

13. II • f(Y,N) 193.78321

2.31

25.22321

0.08 .72

KoeffisH!nt 14. 11 • feN) 467.45Tydsloering 21T-Waarde 1.43 .45

I'\)0

KoeffisH!nt 15. II ... f(Y,N) 167.13 210.87 (j\


TABEL 4B (VERVOLG)



Vergclyking

lo~ffisi~nt 16. H a f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisicnt 17. ~ • {(Y,V)TydsloeringT-Waarde•

Koeffis!Eint 18. 1/ • f (Y I P, V)TydslaeringT-Waardc


-32.4721

-0.16

-73.6121

-0.56

140.4821

0.64

TotaleBevolking

EkonomfeaBedrywigeBevolking

AantalPassasiers

1.2521

0.97

-1.8421

-1.20


0.5921

2.55

0.9321

2.58

R2-Waarde

.79

.88

.91

Koeffisient 19. II - feN) 285.72Tydsloering 321

. T-Waarde 0.76 .28

I\)

Koeffisient 20. H • f(Y,P) -112.17 1.410-J

Tydsloering 321 321t ..Waarde -0.37 1.04 .77

TABEL 4B (VERVOLG)



Vergelyk1ng

Koeffisicnt 21. II .. f(V,V)rydsloer1ng'r-Waarde

Koeffisient 22. II .. f(V,N,P,V}TydsloeringT-Waarde

Koeffisicnt 23. II • f(V,P)TydsloeringT-Waarde

Kocffisicnt 24. II • f(Y,V}TydsloeringT-Waarde

Kocffisicnt 25. II • f(Y,P,V}TydsloeringT-Waarde


-2.08321

-0.02

-211. 33321

-0.70

-273.68321

-0.77

-131. 99321

-0.85

-111.75321

-0.32

TotaleBevolking

507.55321

2.07


AantalPassasiers

0.45321

0.29

2.1121

1.34

-0.1421

-0.07


0.48321

2.88

0.64321

3.22

0.6421

2.27

0.6621

1.46

R2-Waarde

.89

.96

.79

.86

.86

l\)oOJ

TABEL 5B


REKENINGNOMMER 3152/56 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER) PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

KoHffisiHnt 1. H· feN)TydsloeringT-lJaarde

Ko~ffisi~nt 2. II· f(Y.N)TydsloeringT-Waarde

KoeffisHint 3. II· f(Y.P)TydsloeringT-Waarde


56.6421

3.17

67.3321

1.00

TotaleBevolking

137.8721

1.73

57.2121

0.95


AantalPassasiers

-0.0221

-0.05

lIoeveelheidVrag en pos

R2-Waarde

.52

.84

.81

Koeffisient 4. 11 • f(Y.V) 16.64 0.09Tydsloering 21 21T-Waarde 0.46 1.43 .86

I\J0

Koeffisii!nt 5. II • f(Y.N.P.V) 48.31 87.84 -0.58 0.25 \0

Tydsloering 21 21 21 21T-Waarde 0.98 2.05 -1.98 3.92 .96

"-.

TABEL 5B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3152/56 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER) PASSASJERSVERKEER

Vergelyking

Koeffis1ent 6. II ... f (N)TydsloeringT-Waarde

KocUfisient 7. II· f (V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 8. II· ((Y,P)TydsloeringT-Waarde


56.40321

0.74

TotaleBevolking

97.72321

1.07


AantalPassasiers

-0.02321

-0.04


0.09321

2.51

R2-Waarde

.37

.69

.77

Koeffisient 9. II ... f(Y.N) 50.30 29.43Tydsloering 321 321T-Waarde 2.66 0.41 .78

I\)....Koeffisient 10. 11 • f(Y,V) 42.50 0.03 0


TABEL 5B (VERVOLG)



Vergelyking

KoUffis1~nt 11." a f(Y,P,V) .Tydsloer1ngT-Waarde


93.25321

0.98

TotaleBevolking


AantalPassasiers

-0.32321

-0.57


0.07321

0.07

R2-\-laarde

.79

Koeffis1entTydsloeringT-\~BBrde

12. \I • f(Y,N,P,V} 41.30321

0.25

54.27321

0.41

-0.09321

-0.10

0.06321

0.56 .80

Ko~ffis1~nt 13. II • f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde

569.44o

2.23 .59

Koeff1sH~nt 14. 11 • f(Y,N 2 } 71.55 231.21Tydsloering 0 0T-Waarde 2.37 0.92 .79

l\.l...Ko~ff1si8nt 15. " • f(V) 0.13Tydsloering 0T-Waarde 2.89 .69

TABEL 5B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 16. II • f(N,P)TydsloeringT-Waarde


TotaleBevolking

13.63o

0.15


AantalPassasiers

0.36o

2.58


R2-Waarde

.70

KoeffisH!ntTydsloeringT-Waarde

17. II • f(Y,P,V) 134.54o

1.37

-0.40o

-7.20

0.07o

0.60 .72

Ko~ffisi~nt 18. II • f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

122.35321

1.32

-0.0921

-0.51 .69

Koeffis1.ent 19. II - f(P} 0.37Tydsloering 0T-Waarde 2.97 .10

Koeffis1ent 20. II - f(Y,P.V} 264.81 -1.00 0.07 wTydsloering 321 21 21 ....T-Waarde 1.38 -0.86 0.28 .74

I\)

TABEL 5B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ff1si~nt 21. H • f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffis1~nt 22. II a f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koetfisi~nt 23. II a f(P,V)rydslocringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 24. H • f(Y,N,P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisi~nt 25. II • feN)Tydslocring'f-Waarde


93.38o

3.17

129.65o

1.39

176.39o

1.51

TotaleBevolking

-38.03o

-0.43

-73.33o

-0.72

94.79o

0.87


AantalPassasiers

-0.20o

-0.47

0.22o

0.64

-0.37o

-0.74


0.06o

0.46

R2-Waarde

.77

.77

.71

.79

.28

N-'w

TABEL 5B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3152/56 - GRONDDIENSTE BY LUGIIAWENS (VERKEER) PASSASIERSVERKEER

Vergclyking

Koeffis!ent 26. II • f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffis!ent 27. II .. f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 28. H • f(Y,P)TydsloeringT-Waarde


192.04o

1.57

112.5521

2.39

247.44321

1.49

TotaleBevolk1ng

-88.16o

-0.81

EkonomiesBedrywigeBevolkiug

AantalPassasiers

-0.65o

-1.01

-0.8221

-2.51

-0.7621

-1.03

lIoeveelhe1dVrag en pos

0.09o

0.73

0.2421

3.14

R2-Waarde

.81

.93

.75

N.....OJ::-

TABEL 6B


REKENINGNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BV LUGHAWENS (VERKEER) VRAGVERVOER

Vergelyking

l<oeffis1ent 1. 11" f (P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. 11· f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

l<oeffis1t!nt 3. II" f(V,P,V)TydsloeringT-Waarde

Bruta BinnelandseProduk

54.72321

1. 78

-104.49321

-1.07

TataleBevolking

-115.98321

-1.00

EkanamiesBedrywigeBevolking

AantalPassasiers

0.25321

2.03

-0.0121

-0.01

HaeveelheidVrag en pas

0.2921

2.59

R2-Waarde

.61

.60

.89

Koeffisient 4. H • f(V,N,P,V) -39.77 20.90 -0.06 0.23Tydsloering 321 321 321 321T-Waarde -0.25 0.16 -0.07 2.20 .89

I\)......

Koeffisient 5. H • f(V,P,V} -19.76 -0.15 0.23I.J1

Tydsloering 321 321 321T-Waarde -0.23 -0.28 2.52 .89

TABEL 6B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BY LUGIIAWENS (VERKEER) VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 6. II· f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

-KocffisH~nt 7. II· f(N,P)TydslocringT-Waarde

Koeffisient 8. II· f(Y,P)?ydsloeringT-Waarde


53.57o

2.04

-42.29o

-0.56

TotaleBevolking

-0.45o

-0.01

17.08o

0.25


AantalPassasiers

0.26o

2.25

0.45o

1. 32


R2-Waarde

.63

.70

.71

Koef;isient 9. 11 • f(Y,N,P) -77 .54 55.31 0.58Tydsloering 0 0 0T-Waarde -0.92 0.66 1.43 .73

l\).....Koeffisient 10. II ... f(Y,P,V) -31.06 -0.01 0.16

()\

Tydsloering 0 0 0T-Waarde -0.49 -0.03 2.12 .84

TABEL 6B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER) VRACVERVOER

.. .'crgel}king Bruto BinnelandseProduk

TotaleBevolking


AantalPassasiers


R2-Waarde

Koeff1sient 11. H • f(Y,N,P,V)Tydsloer1ngT-'vaarde

-50.31o

-0.61

29.50o

0.40

0.07o

0.16

0.15o

L88 .84

KoeffisientTydsloer1ngT-Waarde

Koeff1sientTydsloeringT-Waarde

12. 11 • feN)

13. II • f(N:z)

75.15o

0.95

15.32o

0.07

.30

.02

KoeffisHint 14. II • f(P,V) -0.15 0.16Tydsloering 0 0T-Waarde -0.77 2.28 .83

I\)

Koeffisitint 15. II • feN) 31.84....-.:J

Tydsloering 21'l'-Wadrde 0.31 .11

TABEL 6B (VERVOLG)


REK.ENTNGNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERK.EER) VRAGVERVOER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 16. II • f(p)TydsloeringT-Waarde


TotaleBevolking


Aanta!Passasiers

0.2621

2.42

Hoevee!heidVrag en pos

R2-Waarde

.65

KoeffisH!ntTydsloeringT-Waarde

KoeffislcntTydsloerlngT-Waarde

17. 11 - f(Y,N)

18. II • f(Y,P.V)

54.7821

1.83

-27.7621

-0.51

-46.1721

-0.46

-0.5221

-1.36

0.3621

4.02

.58

.93

Koeffis1Eint 19. II • f(Y,p) -186.83 1.04Tydsloerlng 321 21T-Waarde -1.44 1.81 .72

Xo~ffisH!nt 20. II - f(Y,P) -94.76 0.68 I\)-..

Tydsloering 21 21 (X)

T-Waarde -1.03 1.61 .71

TABEL 6B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER) VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffis1.ent 21." - f(N 2.P)

TydsloeringT-Waarde

Koeffis1l!nt 22. \I • f (Y .N 2 )

'fydsloer1ngT-Waarde

Koeffistent 23. \I • f(V.P)TydsloeringT-Waarde

Bruto BtnnelandseProd uk

77 .36o

3.25

-146.04321

-1.40

TotaleBevolk1ng

Ekonom1esBedrywigeBevolk1ng

-222.22o

-1.25

-350.38o

-1. 77

AantalPassas1ers

0.32o

3.26

0.90321

1.88

Hoeveelhe1dVrag en pos

R2-1-Jaarde

.76

.75

.73

I{oeffisicnt 24. II • f(Y.N.P.V) -73.58 62.64 -0.34 0.36Tydsloering 21 21 21 21T-Waarde -1.05 1.02 -0.82 4.05 .94

I\).....Koeffis1ent 25. II • f (N) -42.41 \D

7ydsloering 321T-Waarde -0.34 .13

..TABEL 6B (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELYKINGS WAT NIE VOLDOEN ~\N DIE TOETSINGSVEREISTES

REKENINCNOMMER 3152/57 - GRONDDIENSTE BY LUGHAWENS (VERKEER) VRAGVERVOER

Vergelyklng

Koeffisient 26. 11 .. f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisicnt 27. 11 .. f(Y,V)TydsloerlngT-Waarde

Koeffisient 28. 11 .. f(Y,V)Tydsloer1.ngT-Waarde

Bruto BlnnelandseProduk

-87.9321

-2.62

-105.62321

-2.58

-43.63321

-1.57

TotaleBevolking

EkonomiesBedrywigeBevolklng

AantalPassasiers


0.2721

4.48

0.2921

3.97

0.21321

3.90

R2-Waarde

.91

.89

.89

Koeffisient 29. 11 .. f(N:z,V) -266.85 0.13Tydsloering 0 0T-Waarde -1.72 4.99 .87

I\.lI\.l

Koeffisiiint 30. II .. f(P) 0.27 0

Tydsloering 0T-Waarde 2.93 .70

TABEL 7B


REKENINGNOMMER 3153/56 •. BANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE PASSASIERSVERKEER

Vergclyking

KoeffisiCnt 1. U· f(N)TydsloeringT-Waarde

KoiHfisient 2. If· f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeff1BH~nt 3. If· f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 4. H· f(N)TydsloeringT-Waard'e

Koeffisient 5. H· f(Y,N,P,V)'fydsloer1ngT-Waarde

Bruto Binne!BndseProduk

-109.5921

-1.26

-126.6421

-) .01

27.30321

0.15

TotaleBevolk1ng

120.3621

0.39

20.5821

0.19

8.25321

0.02

-82.74321

-0.58

EkonomiesBedrywigeBevo IkLng

AantalPassasiers

0.3621

0.59

0.4221

0.58

0.38321

0.42


0.5021

3.44

0.5021

3,15

0.30321

2.56

R2-Waarde

.14

.98

.98

.01

.98

I\)I\)

TABEL 7B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3153/56 - IIANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. II· f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 7. II· f(P,V)TydsloeringT-Waarde

Xoeffisient 8. II· f(Y,N,P,V)'fydsloaringr-Waarde

'o~ffisi~nt 9. II· f(N)rydslocring'f-WBardc

Koeffisient 10. II • f(N 2 )

TydsloeringT-l~aarde


-51.89321

-0.50

-52.13o

-0.32

TotaleBevolking

-141.01o

-0.99

86.52o

0.36


325.19o

0.49

AantalPassasiers

0.74321

1.17

0.58o

1. 31

0.84o

0.98

HoeveelheidVrBg en pos

0.28321

2.68

0.15o

0.96

0.17o

1.05

R2-Waarde

.98

.90

.93

.12

.16

I\)I\)I\)

TABEL 7B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3153/56 - IIANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Koeffisient 11. II - f(Y,N,P)rydsloeringT-Waarde

Koeffisi.ent 12. II • f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 13. 1/ - f (Y, V)Tydsloer1ngT-Waarde

Koeffisient 14. 1/ - f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisient 15. II • f(Y,V)tydsloeringT-Waarde


-81.88o

-0.51

-144.10o

-1.09

-54.66321

-0.78

-83.68321

-0.54

-67.4921

-1.39

TotaleBevolking

-112.82o

-0.80


AantalPassasiers

1.39o

2.04

1.25o

1.65

0.2021

0.22


0.14o

0.88

0.5421

4.27

0.5121

2.52

0.5621

6.58

R2-Waarde

.92

.92

.97

.97

.98

l\)l\)w

TABEL 7B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3153/56 - IIANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER I,UGREDERYE PASSASIERSVERKEER

.KoeffisientTydsloeringT-Waarde

KoeffisientTydsloeringT-Waarde

Koeffis1tintTydsloeringT-Waardc

Vergelyking

16. II '" f(Y,N 2 )

17. II '" f(Y,N)

18. II '" f(Y,P)


255.33o

5.24

234.83o

4.74

-206.22321

-1.66

TotaleBevolking

-247.50o

-1.68


-881.80o

-2.17

AantalPassasiers

2.03321

3.56


R2-Waarde

.88

.86

.96

Koeffisient 19. II - f(Y,N) 251.78 -238.23Tydsloering 21 21T-Waarde 4.72 -1.32 .87

I\)I\)

Koeffisient 20. H • f(Y,P) -207.83 1.93 ~

Tydsloering 321 21T-Waarde -1.04 2.19 .93

TABEL 7B (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3153/56 - BANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 21. H = f(N 2,P)TydsloeringT-\.Jaarde

Ko~ffisi~nt 22. II a f(N,P)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 23. II a f(Y,P)TydsloeringT-Waarde


-153.79o

-1.18

TotaleBevolking

-153.19o

-1.37


-487.90o

-1.57

AantalPassasiers

1.09o

6.40

1.06o

6.24

-1.65o

-2.79


R2-Waarde

.92

.91

.91

Ko~ffisi~nt 24. H = f (N 2 • V) -378,44 0.37Tydsloering 0 0T-Waarde -1.11 5.63 .90

I\)I\)

Ko~ffisient 25. H a f(Y,P) -201.33 2.00 I.J1

Tydsloering 21 21T-Waarde :-1.52 3.31 .94

TABEL 7B (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELVKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES

REKENINGNOMMER 3153/56 - HANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERVE PASSASIERSVERKEER

\"ergelyk1ng

Ko~ffisi~nt 26. H = f(V,N)Tydsloer1ng1'-Waarde


253.66321

6.06

TotaleBevolk1ng

-332,75321

-2.11


AantalPassasiers

Hoeveelhe1dVrag en pas

R2-Waarde

.93

NNo-

TABEL 8B


REKENINGNOMMER 3153/57 - HANTERING VAN VERKEER VEUR ANDER LUGREDERYE VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 1. II" f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Koeffiaient 2. II &:: f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. II" f(Y,N,P).TydsloeringT-Waarde

KoeffiaHint 4. II" f (N)TydslocringT-Waarde

Koeffiaient 5. II .. f(N,P)TydaloeringT-Waarde

Bruto BinnelandaeProduk

287.67o

5.20

0.36o

0.0002

8.97o

0.05

TotaleBevolking

-132.03o

-0.80

-13.52o

-0,08

277.14o

0.97

-9.09o

-0.07


AantalPasaasiera

1.26o

1.90

1.23o

1.45

1.26o

6.13


R2-Waarde

.89

.92

.92

.31

.92

I\)I\)-:J

TABEL 8B (VERVOLG)



Vergelyking

Koeffis1E!nt 6. II '" f (N)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 7. II '" f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffis1t!nt 8. II" f(N 2,P)

Tydsloer1ngT-Wsarde

Koeffisient 9. II" f(N 2,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 10. II '" f(Y,N)TydsloeringT-Waarde


18.04o

0.15

-82.7421

-0.40

TotaleBevolking

334.1421

0.92

292.7121

4.81


-0.06o

-0.01

-5.36o

-0.17

AantalPassasiers

0.53o

0.64

1.26o

6.48


0.25o

1.47

0.45o

6.71

R2-Waarde

.31

.94

.92

.92

.89

I\)Nco

TABEL 8B (VERVOLG)



KoeffisH~nt

TydsloeringT-t-laarde

Vergelyking

11. H • f (N2 )


TotaleBevolking


-20.85o

-0.28

AantalPassasiers

HoeveelheidVrag ~.n pos

R2-Waarde

.09

Koeffisient 12. II • f(Y,P)Tydsloer1ngT-Waarde

Koeffisicnt 13. H • f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

6.7721

0.04

20.0721

0.26

1. 3021

1.50

0.5121

3.71

.92

.96

Koeffis1t:!nt 14. J • f(Y,N,P,V) 40.60 129.07 -0.62 0.69Tyd~loering 21 21 21 21T-Waarde 0.23 0.84 -0.60 3.10 .97

I\)I\)

Koeffisient 15. H • feN) 219.26 <o


TADEL aD (VERVOLG)


• REKENINGNOMMER 3153/57 - BANTERING VAN VERKEER DEUR ANDER LUGREDERYE VRAGVERVOER

Vet'gelyking

Koeffisient 16. H • f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 17. H • f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 18. H • f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 19. H • f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 20. H • f(Y,V)TydsloeringT-Waarde


277 .58321

6.09

29.34321

0.18

332.75321

4.53

32.67321

0.15

57.87321

0.69

TotaleBevolking

-153.90321

-0.89

-43.77321

-0.74

EkonomiesBedrywigeDevolking

AantalPassasiers

1.11321

1.46

-1.25321

-3.31

1.0321

1.09


0.49321

io.rr

0.4021

2.63

R2-Waarde

.93

.94

.998

.93

.96

I\)wo

TABEL 8B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 21. H • f(Y,P,V}TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 22. H = f(Y,N,P,V}TydsloeringT-Waarde

KoiHfisient 23. II = f (Y ,N2 )

TydsloeringT-Waarde


157.15321

0.88

55.79o

0.30

271. 98o

5.79

TotaleBevolking

-57.88o

-0.35


-41.02o

-1.17

AantalPassasiers

-0.7021

-0.64

0.36o

0.36


0.5121

2.18

0.26o

1.41

R2-Waarde

.97

.94

.90

I\)w

TABEL 9B



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 1. II Q feN)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. H = f(P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisient 3. H = f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 4. II = f (P)TydsloeringT-Waarde



-759.81o

-4.91

TotaleBevolking

-725.44o

-2.76

-732.83o

-0.97


AantalPassasiers

-0.57o

-0.53

2.96o

3.62

-1.0121

-2.25


-0.22o

-0.58

-0.28o

-1.81

-0.3921

-2.30

R2-Waarde

.68

.72

.97

.62

.63

NWN

TABEL 9B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. II" f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 7. II = fey)TydsloeringT-Waarde

Ko~ff1si~nt 8. II" f(V)TydsloeringT-Waarde


-411.5321

-2.08

-225.68321

-2.32

TotaleBevolking


AantalPassasiers


0.2621

0.75

-0.22321

-0.90

R2-Waarde

.79

.66

.32

Koeffisient 9. II .. f(P) -0.79Tydsloering 321T-Waarde -1.54 .50

l\)w

Koeff1s1~nt 10. H .. f(Y,P,V) -1177.97 5.00 -0.25 w

Tydsloering 321 321 321T-Waarde -3.33 2.36 -0.70 .89

TABEL 9B (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELYKINGS tMT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES

REKENINGNOMMER 3154/56 - VERVOERKOSTE. SPOORVRAG ENS. PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 11. H ~ f(Y.N.P.V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisient 12. H G f(Y.V)TydsloeringT-Waarde


-955.37321

-1.58

-452.93321

-1.70

TotaleBevolking

-232.55321

-0.48


AantalPassasiers

3.99321

1.28


-0.22321

-0.56

0.4421

0.92

R2-Waarde

.90

.71

Koeffisi~nt 13. H G f(Y.P.V) -1213.38 5.34 -0.39Tydsloering 321 21 21T-Waarde -0.39 1.97 -0.68 .85

Koeffisi~nt 14. H .. f(Y.N.P} -710.69 -179.38 2.05Tydsloering 0 0 0T-Waarde -4.05 -1.16 2.75 .96

Ko~ffisi~nt 15. H .. f(Y.N.P.V) -891.51 -277.40 5.08 -0.82Tydsloering 21 21 21 21 l\)

wT-Waarde -7.71 -2.75 7.48 -5.62 .99 ~

TABEL 9B


REKENINGNOMMER 3154/56 - VERVOERKOSTE, SPOORVRAG, ENS. PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

KoiHfisient 16. II .. f (N)TydsloeringT-Waardc


TotaleBevolking

-276.3321

-3.45


AantalPassasiers


R2-Waarde

.77



17. II .. f(Y,N)

18. it a f(P)

-205.6321

-2.93

-565.2221

-2.39

-1.14o

-2.95

.88

.70

Koeffisient 19. 11 ... f(Y,N) -244.54 -377.61Tydsloering 0 0T-Waarde -3.96 -2.05 .90

Koeffisient 20. 11 ... f(Y,N 2 ) -230.44 -1 093.16Tydsloering 0 0 N

T-Waarde -3.45 -1.96 .90 wVl

TABEL 9B (VERVOLG)



Vergelyklng

Ko~ffiDi~nt 21. H • f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Koefflslent 22. II .. f(N,P)TydsloeringT-Waarde

Koefflslent 23. H • f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 24. H • feN)TydsloeringT-Waarde

Koefflsient 25. H • f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde


-156,33321

-1.96

-389.86321

-2.50

TotaleBevolklng

-728.90321

-2.43

-529.78o

-2.42

-939.06321

-2.83

EkonomiesBedrywigeBevolklng

-2 182.41o

-3.21

AantalPassasiers

0.86o

-2.60

HoeveelheldVrag en pos

0.40321

1. 31

R2-Waarde

.85

.84

.75

.73

.73f\)wo-

TABEL 9B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 26. H a f(N2V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 27. H a f(N 2.P)TydsloeringT-Waarce


TotaleBevolking


-1 629.52o

-2.87

-1 592.80o

-2.63

AantalPassasiers

-0.79o

-2.39


-0.29o

-2.65

R2-Waarde

.87

.85

I\)W-:.)

TABEL lOB


REKENINGNO~rnER 3154/57 - VERVOERKOSTE, SPOORVRAG ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 1. H D f(Y.P.V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisient 2. II" feN)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. II a f (P)TydsloeringT-Waarde


-148.54321

-2.29

TotaleBevolking

-88.32o

-2.73

EkonomiesBedrywigeBevolkjng

AantalPassasiers

0.7221

1. 81

0.12o

2.20


-0.0621

-0.73

R2-Waarde

.76

.67

.59

KoeffiBH~nt 4. H D f (P. V) -0.01 -0.04Tydsloering 0 0T-Waarde -0.09 -0.78 .63

I\.)w

Koeffisient 5. H .. f(Y.N,P.V) -82.22 -25.71 0.37 -0.04 co

Tydsloering 0 0 0 0T-Waarde -2.34 0.83 1.99 -1.29 .89

TABEL lOB (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3154/57 - VERVOERKOSTE, SPOORVRAG ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffis:lent 6. H a feN)TydsloeringT-Waarde.

Koeffisient 7. II a f(P)TydsloeringT-l~aarde


TotaleBevolk:lng

-87.4121

-2.25

Ekonom:lesBedryw:lgeBevolking

AantalPassas:lers

-0.0921

-1.56


R2-Waarde

.62

.48


8. II a f (V) -0.0421

-1.66 .51

Koeffisient 9. H a f(Y,N,P,V) -122.59 -14.98 0.73 -0.11Tydsloering 21 21 21 21T-Waarde -3.43 -0.48 3.44 -2.40 .93

I\)w

Koeffisient 10. II a fey) -20.44 \D


TABEL lOB


REKENINGNOMMER 3154/57 - VERVOERKOSTE, SPOORVRAG ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 11. H a feN)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisient 12. II .. f(P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 13. H .. fey)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 14. H a f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Koeffisi~nt 15."· f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde


-13.50321

-1.01

-125.92321

-2.22

TotaleBevolking

-91.07321

-1.94

-72.92321

1.45

,EkonomiesBedrywigeBevolking

AantalPassasiers

-0.06321

-0.95

0.51321

1.49


-0.01321

-0.34

-0.01321

-0.06

R2-Waarde

.59

.34

.13

.67

.79

l\.l.l:'o

TABEL lOB (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3154/57 - VERVOERKOSTE. SPOORVRAG ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt If. II a f(Y.N.P.V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisitint 17. II .. f (Y.p. V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 18. II .. f(Y.P.V)TydsloeringT-Waarde

'Bruto BinnelandseProduk

-139.78321

-1.40

-133.5521

-5.19

-98.90o

-3.52

TotaleBevolking

14.48321

0.18


AantalPassasiers

0.57321

1.10

0.7721

4.29

0.'14o

2.78


-0.01321

-0.08

-0.1121

-2.57

-0.05o

-1.52

R2-Waarde

.79

.93

.88

KoiHfisient 19. II a f(Y.N.P) -74.23 -33.28 0.22Tydsloering 0 0 0T-Waarde -2.05 -1.04 1.44 .87

N

Koeffisient 20. II a f(Y.P) -113.35 0.41-l:'-


TABEL lOB (VERVOLG)

REGRESSIEVERGEI.YKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES

REKENINGNOMMER 3154/57 - VERVOERKOSTE. SPOORVRAG ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisient 21. II '" f(Y.P)TydslocringT-Waarde

Koeffisient 22. II '" f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 23. ~ '" f(Y.P)TydsloeringT-Waarde

Bruto Binn'elandseProduk

-95.44o

-3.16

-19.2621

-1.68

-133.33321

-2.26

TotaleBevolking

-59.9921

-1.55

EkonorniesBedrywigeBcvolking

AantalPassasiers

0.30o

2.18

0.5121

1.95


R2-Waarde

.84

.75

.74

KoeffistE!nt 24. H ... f (N 2 • P) -172.69 -0.08Tydsloering 0 0T-Waarde -1.79 -1.51 .73

I\.le-

Koeffisient 25. H ... f(N 2 ) -232.33 I\.l


TABEL lOB (VERVOLG)


REKENINGNOMMER 3154/57 - VERVOERKOSTE. SPOORVRAG. ENS. VRAGVERVOER

Vergelyking

KoiUfisH~nt 26. II III f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 27. II ~ f(Y,N 2 )

TydsloeringT-t-1aarde

KoeffisH!nt 28. II '" f (N ,P)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 29. II .. f(N 2,V)TydsloeringT-Waarde


-123.99321

-2.86

-24.30o

-2.06

TotaleBevolking

-69.88o

-2.24


-117.45o

-1.19

-0.03o

-1.86

AantalPassasiers

0.49321

2.46

-0.08o

-1. 71

HoeveelheidVrag ell pos

-170,65o

-1.90

R2-Waarde

.79

.78

.77

.76

I\).j::

w

TABEL lIB

REGRESSIEVERGELVKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREISTES

REKENlNGNOMMER 3155/56 - ElSE VERGOEDlNG PASSASlERSVERKEER

/ Vergelykillg

Koeffisient 1. 11" f (Y ,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. 11" f(V,P,V}TydoloeringT-Waarde

Koeffisient 3. 11" f(Y,V}TydsloerillgT-Waarde

Bruto BinllelandseProduk

-4.52321

-0.80

-14.85321

-0.82

-4.8432]

-0.53

TotaleBevolking


AalltalPassasiers

0.0732]

0.61


-0.01321

-0.08

-0.01321

-0.52

-0.00121

-0.008

R2-Waarde

.51

.56

.51

Koeffisient 4. 11 .. f(V,P} -23.79 0.08Tydslocring 321 21T-Waarde -1.52 1.23 .64

I\)~

Koeffisient 5. 11 a f (V) -0.01 ~


,TABEL lIB (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. H II: feN)'TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 7. II· fey)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 8. II 11: f(P)TydsloeringT-Waardc

Ko~ffisient 9. H II: f(V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 10. H 11: f(Y,P)TydsloeringT-Waarde


-3.75o

-1.54

-2.40o

-0.26

TotaleBevolking

6.86o

0.88


AantalPassasiers

-0.02o

-1.93

-0.006o

-0.15


-0.007o

-1.93

R2-Waarde

.28

.46

.45

.54

.46

N~

V1

TABEL lIB (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 11. H c f(P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ff1s1~nt 12. H a f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 12. H ,. f(N 2,P)TydsloeringT-Haarde


TotaleBevolk1ng

EkonomiesBedryw1geBevolk1ng

-7. 76o

-0.34

5.80o

0.25

AantalPassas1ers

0.01o

0.44

-0.02o

-1.41


-0.01o

-1.11

R2-Waarde

.56

.11

.46

Koeffisient 14. H .. f (N 2' V) -0.01 6.76Tydsloering 0 0T-Waarde -1.82 0.31 .55

l\).l:-

Koeffisient 15. H ,. f(N,P) 12.10 -0.020\

Tydsloering 0 0T-Waarde 1.73 -2.17 .65

TABEL lIB (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELYKlNGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSlNGSVERElSTES

REKENlNGNOMMER 3155/56 - ElSE VERGOEDlNG PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Ka~ffisi~nt 16. II a f(Y,N 2 )

TydsloeringT-Waarde


-4.74o

-1.55

TotaleBevolking


14.67o

0.57

AantalPassasiers

I10eveelheidVrag en pas

R2-Waarde

.47

Ko~ffisi~nt

TydsloeringT-Waarde

17. II IS f(Y,P,V) -3.22o

-0.35

0.03o

0.53

-0.01o

-1.07 .57

Koeffisient 18. II .. fey)TydsloeringT-Waarde

-4.3821

-1.60 .49

Koeffisient 19. 11 .. feN) 7.98Tydsloering 21T-Waarde 0.78 .27

N.f;-

Koeffisient 20. II .. f(P)--l

-0.02Tydsloering 21T-Waarde -1.49 .47

TABEL liB (VERVOLG)

REGRESSIEVERGELYKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVEREJSTES

REKENlNGNOMMER 3155/56 ~ ElSE VERGOEDlNG PASSASlERSVERKEER

Vcrgelyking


KoiHfisiCnt 22. n '" f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

KoBffisi~nt 23. II a f(V,V)TydsloeringT-Waacde


-5.6821

-0.20

-1.4021

-0.20

TotaleBevolking

Ekonomit!sBedrywigeBevolking

AantalPassasiers

0.0121

0.12

Hoeve,elheidVrag en pos

-0.0121

. 1.69

-0.0121

-0.48

R2-Waarde

.51

.49

.52

Koeffisii!nt 24. II a f(V,P,V) -8.98 0.07 -0.02Tydsloering 21 21 21T-Waarde -0.74 0.76 -0.89 .58

I\).l:-

KoeffisHint 25. H a fey) -4.91 co


TABEL liB


REKENINGNOMMER 3155/56 - ElSE VERGOEDING PA~SASIERSVERKEER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 26. II - f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 27. II - feN)TydsloeringT-WBarde

Ko~ffisi~nt 28. II - f(P)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 29. II - l(Y,N)TydsloeringT-Waarde


-9.68321

-0.69

-6.20321

-1.91

TotaleBevolking

5.60321

0.42

13.98321

1.14


AantalPassasiers

0.02321

0.35

-0.02321

-1.40


R2-Waarde

.53

.16

.47

.63

l\).t:\0

TABEL 12B



Vergelyking

KoiHfisient 1. II a f(Y,N,P,V}TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. II a f(Y,N,P,V}TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 3. II a f(N 2,V}TydsloeringT-Waarde


-60.08321

-6.97

-29.1321

-3.21

TotaleBevolking

47,97321

6.90

28.4821

3.51


6.26o

0.28

AantalPassasiers

0.25321

5.52

0.1221

2.22


-0.02321

-2.52

-0.0221

-1.48

-0.01o

-3.1~

R2-Waarde

.98

.94

.75

Koeffisient 4. It • f(Y,N 2 } -9.13 23.51Tydsloering 0 0T-\~aarde -2.83 0.87 .72

f\)\JI

Koeffisient 5. II • feN} 4.590


TABEL 12B

REGRESSIEVERGELYKINGS WAT NIE VOLDOEN AAN DIE TOETSINGSVERElSTES


Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. H c f(Y.P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 7. II· f(Y.V)TydsloeringT-WBarde

Ko~ffisient 8. II· feN)TydsloeringT-Waarde

Bruto BinneIBndseProduk

-4.9621

-0.43

-3.3721

-0.50

TotaleBevolking

4.24o

0.40


AantalPassasiers

-0.0221

-0.33


-0.0121

-0.86

R2-Waarde

.75

.77

.73

TABEL 12B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 11. II = f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde

Koeffisi~nt 12. II • f(N 2,P)

TydsloeringT-Waarde


TotaleBevolking

EkonomfeaRedrywigeBevolking

-19.67o

-0.67

8.51o

0.35

AantalPassasiers

-0.04o

-2.87


R2-Waarde

.22

.73

Ko~ffisHint

TydsloeringT-Waarde

13. II = f(Y,N,P) -12.32o

-1.38

20.08o

2.59

0.01o

0.20 .87

KoetfisHint 14. II = f(Y,P,V) -8.30 0.04 -0.02Tydsloering 21 21 21T-Waarde -0.68 0.50 -0.89 .78

N

Koeffisi~nt 15. H • f(N) 2.87UlN


TABEL 12B (VERVOLG)


REKENlNGNOMMER 3155/57 - ElSE VERGOEDlNG VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffisii!nt 16. II • f (V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 17." a f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisient 18. II a f(Y,V). Tydsloering

T-Waarde


-9.97321

-0.73

-8.23321

-1.52

TotaleBevolking


AantalPassasiers

0.01321

0.04


-0.02321

-2.30

-0.01321

-0.26

R2-Waarde

.66

.76

.77

Ko~ffisient 19. II ... f(Y,P,V) -14.16 0.04 -0.01Tydsloering 321 321 321T-Waarde -0.80 0.38 -0.43 .77

f\)

-0.i3V1

Koeffisient 20. II a f (Y ,P, V) -0.01 -0.01 w

Tydsloering 0 0 0T-Waarde -0.23 -0.15 -0.87 .75

TABEL 12B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 21. H a f(Y,N,P,V)TydslocringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 22. H a f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 23.H a f(Y,N,P,V)TydslocringT-Waarde


-60.08321

-6.97

-29.1321

-3.21

-11•• 96o

-1.99

TotaleBevolking

47,97321

6.90

28.4821

3.51

22.58o

3.37


AantalPassasiers

0.25321

5.52

0.1221

2.22

0.06o

.1.40


-0.02321

-2.52

-0.0221

-1.48

-0.01o

-1.99

R2-Waarde

.98

.94

.92

Koetf1si~nt 24. H a f(Y,P,V) -30,12 0.16 -0.03Tydsloering 321 21 21T-Waarde -1.96 1.72 : -1.46 .86

l\)

Koeffisient 25. II - f(V) -0.02V1.t:-


TABEL 12B (VERVOLG)



Vergelyking



TotaleBevolking


AantalPassasiers


-0.0221

-3.31

R2-Waarde

.76

I'\)UlUl

TABEL 13B


'REKENINGNO~rnER 3156/56 - ANDER VERKEERSKOSTE PASSASIERSVERKEER

Vergelyking

Koeffis1ent 1. II· f (1')TydsloeringT-Waarde


Koeffisient 3. 11· f(Y.P)TydsloeringT-Waarde


137.8721.46

TotaleBevolking


AantalPassasiers

0.2121

1.77

-0.4021

-0.93


0.0921

2.12

R2-Waarde

.53

.60

.67

KoiHfisient 4. H • f(Y.V) 36.46 0.03Tydsloering 21 21T-Waarde 0.60 0.30 .62.

I\)V1

Koeffisient 5. H • f(Y.N,P.V) 226.10 -51.03 -1.45 0.27()\

Tydsloering 21 21 21 21T-Waarde 1.96 -0.51 -2.13 1.87 .83

TABEL 13B (VERVOLG)



Vcrgelyking

Koeffisient 6. II'" f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 7. II'" f(P)TydsloeringT-Waarde

Koeftisient 8. "a f(V)TydsloeringT-Waarde

Koeffis1t!nt 9. II'" f (Y •V)TydsloeringT-Waarde


43.05321

0.87

TotaleBevolk1ng


229.15o

1.13

AantalPassasiers

0.16321

1.24


0.07321

1.28

0.01321

0.03

R2-Waarde

.35

.42

.43

.53

Koeffis1t!ntTydsloeringT-Waarde

10. II .. feN) 88.6721

0.91 .31

f\)Ul0>

TABEL 13B (VERVOLG)



Vergelyking

Koijffisiijnt 11."· feN)TydsloeringT-Wa~rde


TotaleBevolking

43.03o

0.56


AantalPassasiers


R2-Waarde

.19

KoeffisiijntTydsloeringT-Waarde

12. II 0: f(P,V) 0.11o

0.41

0.03o

0.25 .52

KoHfisient 13."'" f(Y,N,P)TydsloeringT-Waarde

125.25o

1.25

-59.73o

-0.68

-0.33o

-0.78 .63

Koeffisient 14. H ... f(Y,N,P,V) 134.02 -68.03 -0.49 0.05Tydsloering 0 0 0 0T-Waarde 1.25 -0.72 -0.87 0.46 .65

I\)U1

Koeffisient 15. H ... f(N 2,P) 111.38 0.16 \0

Tyds~oering 0 0T-Waarde 0.52 1.36 .54

TABEL 13B (VERVOLG)



Vergelyking

KoeffisH~nt 16. II • f(N 2.V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 17. II • f(N.P)TydsloeringT-Waarde


TotaleBevolking

2.02o

0.02


125.20o

0.60

AantalPassasiers

0.18o

1.58

lloeveeIhetdVrag en pas

0.05o

1.36

R2-Waarde

.54

.51


18. II • f(Y.N 2 ) 1,3.69o

1.60

22.64o

0.10 .58

Koeffisient 19. II • f(Y.P.V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 20. II - f(Y.V)TydsloeringT-Waarde

89.65o

1.05

59.18321

0.77

-0.30o

-0.62

0.03o

0.35

-0.0321

-0.20

.61

.55

N()\o

TABEL 13B (VERVOLG)



Vergelyking

KoeffisH!nt 21. II .. f (N)TydsloeringT-Waarde

Koeffisfent 22. Ii .. fey)TydsloeringT-Waarde

KoeffisH~nt 23. II .. f (Y ,N)TydsloeringT-Waarde


44.29321

1.60

41.14321

1.34

TotaleBevolking

88.32321

0.78

33.01321

0.29


AantalPassasiers


R2-Waarde

.28

.53

.54

TABEL 13B (VERVOLG)



Vergelyking

Ko~ffisi~nt 26. II • f(V)TydslocringT-Waarde

Koeffisient 27. II .. f(Y,N)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffiBH~nt 28. II .. f(Y,P)TydsloeringT-Waarde


49.64o

1.95

87.18o

1.09

TotaleBevolking

-27.57o

-0.36


AantalPassasiers

-0.20o

-0.54

I10eveelheidVrag en pOB

0.06o

1. 76

R2-Waarde

.51

.59

.60

N0\I\.l

TABEL 14B



Vergelyking

KoeffisH!nt 1. II a f(Y,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 2. II a f(Y,P,V)TydslocringT-Waarde

Koeffisient 3. II· f (N)TydsloeringT-Waarde


-15.20321

-0.43

'36.64321

0.49

TotaleBevolking

71.44321

0.91

EkonomiesBedrywi~e

Bevolking

AantalPassasiers

-0.3621

-0.80


0.1121

1. 76

0.1721

1. 75

R2-Waarde

.84

.86

.32

Koeffisient 4. 11 ... f(Y,P) 18.75 0.12Tydsloering 321 321T-Waarde 0.28 0.37 .74

f\)

Koeffisient 5. II ... f(Y,V) 19.49 0.060\w


TABEL 14B (VERVOLG)


. REKENINGNOMMER 3156/57 - ANDER VERKEERSKOSTES VRAGVERVOER

Vergelyking

Ko~ffisi~nt 6. ". f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisl~nt 7. ". f(Y,N,P,V)TydsloeringT-Waarde

Ko~ffisi~nt 8. ". feN)TydsloeringT-Waarde


74.87321

0.98

13.17321

0.10

TotaleBevolking

64.46321

0.62

109.8121

1.58

EkonomiesBedryw1geBevolking

AantalPassasiers

-0.35321

-0.77

-0.07321

-0.11


0.10321

1.33

0.09321

1.12

R2-Waarde

.82

.84

.47

Koeffisi~nt 9. 11 • f(Y,P) 38.32 0.07Tydsloering 21 21T-Waarde 0.63 0.24 .79

N()'\

Koeffisient 10. " • f(Y,V) '-0.71 0.10.f='"


TABEL 14B (VERVOLG)



Vergelyking

Koeffisient 11. II .. f(Y.N.P.V)TydsloeringT-Waarde


22.2121

0.68

TotaleBevolking

81.4621

2.84


AantalPassaslers

-0.4821

-2.47


0.2421

5.66

R2-Waarde

.98


12. II .. f(N) 66.83o

1.20 .37

Koeffisient 13. II .. f(Y.N)TydsloeringT-Waarde

47.52o

3.14

-0.77o

-0.02 .78

Koeffisient 14. II .. f(Y.P) 41.74 0.03Tydsloering 0 0T-Waarde 0.87 0.12 .78

I\)o-\Jl

Koeffisient 15. ~I" f(P.V) 0.23 -0.01Tydsloerlng 0 0T-Waarde 1.39 -0.15 .76

TABEL 14B (VERVOLG)



Vergelyking

KoiHfisient 16. II ... f(Y,N,P)TydsloeringT-Waarde


40.26o

0.64

TotaleBevolking

2.32o

0.04


AantalPassasiers

0.03o

0.12


R2-Waarde

.78

Koeffis1E!ntTydsloeringT-Waarde

17. II .. f(Y,N,P.V) 39.28o

0.58

3.25o

0.05

0.05o

0.14

-0.01o

-0.08 .78

Koeffisient 18. H • f(N 2 )

TydsloeringT-Waarde

115.30o

0.70 .23'

Koeffisient 19. II • f(N 2.P) -49.15 0.22Tydsloering 0 0T-Waarde -0.39 3.21 .77

I\)()\

KoeffisHint 20. II .. f(N 2.V) -14.79 0.07 o-


TABEL 14B (VERVOLG)


REKENINGNOMHER 3156/57 - ANDER VERKEERSKOSTES VRAGVERVOER

Vergelyking

Koeffis1i~nt 21. \I • f(Y,P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 22. \I • f(Y,P,V)TydsloeringT-Waarde

Koeffisient 23. II • f(Y,N 2 )

TydsloeringT-Waarde


-5.08321

-0.06

-0.22o

-0.02

-9.13o

-2.83

TotaleBevolking


23.51o

0.87

AantalPassasiers

0.2221

0.60

-0.01o

-0.15


-0.01o

-0.87

R2-Waarde

.75

.75

.72

Koeffisient 24. H - f(Y,N) 41.63 15.48Tydsloering 321 321T-Waarde 2.41 0.24 .74

N()\

Koeffisient 25. II • f(Y,N) 47.12 42.70-.l

Tydsloering . 21 21T-Waarde 2.85 0.76 .80

TABEL 14B (VERVOLG)



V\!rgelyking

Ko~ffisi~nt 26. II a f(P)TydsloeringT-to1aarde

Koeffisi«int 27. II .. f (P)TydsloeringT-Waarde

Koeffisi~nt 28. II • f(P)TydslocringT-Waarde


TotaleBevolking


AantalPassasiers

0.2421

3.46

0.21o

3.51

0.20321

2.90


R2-Waarde

.77

.76

.74

I\J~

ex>

BYLAE

269

Bylaag 1Bylaag 2

Bylaag 3

Bylaag4

Bylaag 5

Bylaag 6Bylaag 7

Bylaag 8

Bylaag 9

Bylaag 10

Bylaag 11

270

INHOUD

BYLAE

: Terminologie en definisies: Finansiele begroting 1988/89"Financial Budgeting 1988/89"Iternlys vir bedryfsuitgawebegroting"working Budget Analysis of expenditure codes"Beskrywing van subhoofde vir bedryfsuitgawebegrotingBruto Binnelandse Produk aangepas virfinansiele jaarTotale bevolking aangepas vir finansiele jaarEkonornies bedrywige bevolking aangepas virfinansiele jaarGetal passasiers vervoer volgens finansielejaarHoeveelheid vrag en pos vervoer volgensfinansiele jaarBegrote bedrae vir die verskillende rekeningnornrnersGedefleerde bedrae vir die verskillenderekeningnornrners

BYLAAG 1

TERMINOLOGIE EN. DEFINISIES

1. VERDUIDELIKING VAN TERMINOLOGIE GEBRUIK

1.1 Begroting1.2 Waarde-oordeel1.3 Offers, koste en kosprys1.4 Doelwitte1.5 Korrelasies1.6 Regressielyne en regressiekrommes1~7 Indekssyfers

2 PROBLEME ONDERVIND MET DIE STATISTIEK

271

272

TERMINOLOGIE EN DEFINISIES

1 VERDUIDELIKING VAN TERMINOLOGIE GEBRUIK

1.1 Begroting

In die meeste ekonomiese stelsels word die begrip begroting

baie algemeen en gereeld gebruik. Die rede hiervoor is dat

meeste individue en ondernemings een of ander vorm van

begroting het.

Wanneer iemand vooruit bereken, beraam of skat hoeveel geld

hy in die loop van 'n bepaalde tydperk in die toekoms sal

ontvang, en terselfdertyd ook beraam watter som geld hy oor

dieselfde tydperk aan besondere behoeftes sal spandeer, dan

se ons die persoon is besig om 'n begroting op te stel.

Die begroting neem verskeie vorme aan wat later meer

volledig bespreek word. Begroting is vandag 'n belangrike

element in die beplanning en finansiele beheer van 'n land

se privaat, openbare en tersiere sektore. In vandag se

groot ondernemings word die jaarlikse begroting, wat

gewoonlik onderverdeel word in verskeie kleiner begrotings

vir byvoorbeeld 'n rnaand of selfs 'n week, 'n groot en

belangrike dokument wat gewoonlik verskeie maande neem om

op te stel. Elke departement of afdeling in die

onderneming moet dus hul bydrae lewer om die globale

begroting weer te gee.

Wat is 'n begroting dan?

begroting soos volg :Small en Stapelberg beskryf

273

'n Begroting is -

(a) aan die een kant 'n opsomming van die somme geldwat 'n persoon of liggaam na verwagting uit syverskillende bronne van inkomste in die loop van'n bepaalde toekomstige tydperk sal ontvQng, en

(b) aan die ander kant 'n opsomming van

wat dieselfde persoon of liggaamgedurende dieselfde tydperkdoeleindes sal uitgee. 1

die somme geld

na verwagtingvir bepaalde

verwagte inkomste meer as diedan is daar 'n surplus of

inkomste minder as diedaar 'n tekort op die

dievanuitgawes is,

die verwagteis, dan is

totaaldieIndientotale verwagte

oorskot, maar asverwagte uitgawesbegroting.

A Dictionary of Economics definieer begroting as :

"An estimate of income and expenditure for afuture period as opposed to an account which

records financial transactions. Budgets are an

essential element in the planning and control ofthe financial affairs of a nation or business, andare made necessary essentially because income andexpenditure do not occur simultaneously".2

1.2 Waarde-oordeel

Aangesien aIle transaksies berus op die ruilproses en aIleondernemings dus gebonde daaraan is, hetsy as 'n gebruiker

of 'n verskaffer van 'n produk of diens, is dit belangrikom die begrip te verduidelik.

274

Voordat daar geruil word, is dit noodsaaklik om te bepaal

watter waarde ontvang en watter waarde prysgegee word op

die moment wat die transaksie plaasvind. Waarde is dus die

betekenis van goedere vir die strewe na welvaart van die

persoon wat daardie goed besit of wil besit.

Wanneer die begrip waarde gedefinieer word, moet daar gelet

word na die opbrengs- en vervangingswaardes.

Opbrengswaarde vir die verbruiker

Opbrengswaarde vir die verbruiker is daardie waarde wat

In verbruiker heg aan In produk of diens uit hoofde van

die mate waarin dit nuttigheid vir hom verskaf in die

vorm van bevrediging van behoeftes, wense, ensovoorts.

Vervangingswaarde vir die verbruiker :

Vervangingswaarde vir die verbruiker is die subjektiewe

waarde wat die verbruiker aan die produk of diens heg

wanneer die produk of diens vervang moet word, dit wil

se die prys wat die verbruiker moet betaal. 3

Opbrengswaarde vir die onderneming

Opbrengswaarde vir die onderneming is die

vervangingswaarde vir die verbruiker, dit wil se die

prys van die produk of diens. Die opbrengswaarde vir

In onderneming is dan die waarde wat die onderneming

ontvang wanneer die produk of diens verkoop word. Die

opbrengswaarde van die finale produk of diens dui

gewoonlik die inkomste en heel dikwels die omset aan.

275

Vervangingswaarde vir die onderneming :

Wanneer 'n produk 'n opbrengswaarde het en dit van die

hand gesit gaan word deur 'n rUilproses, moet die

produk of diens weer vervang word. Die

vervangingswaarde vir 'n onderneming vir 'n produk of

diens moet dus laer wees as die opbrengingswaarde wat

die onderneming heg aan dieselfde produk of diens.

1.3 Offers, Koste en Kosprys

Produksiemiddele moet gebruik en verbruik word om produkte

of dienste te lewer. Indien h~erdie produksiemiddele

doeltreffend aangewend word, is dit 'n opoffering waaraan

'n koste gekoppel kan word, so nie is dit 'n verspilling of

'n verlies. Koste is die in geld uitgedrukte doelmatige

offers wat die onderneming bring by die ruil van produkte

en dienste wat by aanbied. Die definisie bestaan uit drie

elemente, naamlik die uitdrukking in geld - hier word 'n

waarde geheg aan die produksiemiddele wat opgeoffer word.

Tweedens gaan dit nie oor aIle offers nie, net doelmatige

offers, dit wil se verspillings word buite rekening gelaat,

of verspillings is verliese wat die wins laat daal.

Derdens is die moment wanneer ruil plaasvind - dit is

wanneer die kontraktuele verkoop In juridiese feit word, en

die risiko dat 'n verandering in waarde kan plaasvind nou

verskuif het na die koper of verbruiker. Koste is 'n wye

begrip en kan koste van verskillende produkte byvoorbeeld

oor 'n tydperk voorstel.

Kosprys : Kosprys dui altyd 'n spesifieke eenheid klaar- of

finale produk of diens se prys aan. Hierdie prys kan per

gewigeenhede, lengtemate, in aantalsoos dosyn, ensovoorts

aangedui word. Die kosprys dui dus die doelmatige offers

aan wat nodig is om 'n eenheid finale produk te maak en te

verkoop.

276

1.4 Doelwitte

'n Doelwit is In eindresultaat, dit is die mikpunt waarop

aIle bestuurders hul inspanning stele Dit is die eindpunt

of eindresultaat waarna beplanning, organisering, die

voorsiening van 'n arbeidsmag, die dirigering en beheer miken streef.

'n Doelwit kan gedefinieer word as 'n eindresultaat wat

binne 'n sekere tydperk bereik moet word. Daar is dus twee

kernpunte naamlik

a) eindresultaat, en

b) tydperk.

Die vereistes waaraan In doelwit moet voldoen is

a) Geskrewe wees

Dit is die eerste stap waartydens die opsteller

hom met die doelwit vereenselwig. Dit is die

eerste konkrete aksie en die opsteller word met

die doelwit gekonfronteer.

b) Spesifiek en meetbaar wees

'n Doelwit moet dUidelik,

meetbare standaard gekoppel

doelwit opgestel word, moet

die prestasie wat sal lei

die doelwit, gemeet kan word.

presies en aan 'n

weeSe Wanneer die

gedurig gevra word of

tot die bereiking van

277

c) Realisties en tydsgebonde wees :

Die doelwit moet binne 'n sekere tydperk bereik

kan word.

Nie aIle doelwitte is ewe belangrik nie, en die doelwitte

moet dus volgens voorrang gerangskik word. Doelwitte worddan van 'n hoe waarde-doelwit tot 'n minder belangrike

doelwit gesorteer volgens die ABC-metode, waar A die

hoeprioriteit-doelwit aandui en C die minder belangrike

doelwit is. 4

1.5 Korrelasies

Meeste ekonomiese teoriee stel belang om die verhoudingtussen veranderlikes vas te stel. Die navorser wat 'n

wetenskaplike studie onderneem, is nie net in eenveranderlike gelnteresseerd nie maar in meer as een

veranderlike. Vir elke veranderlike kan daar dan 'n paarwaarnemings verkry word. Die navorser stel dan gewoonlik

belang in die verhouding of verband wat daar tussen die

veranderlikes bestaan, en dit is sy taak om die mate van

verhouding tussen verskillende waarnemings te bepaal. Dit

is wesenlik om 'n syferkundige verhouding te bepaal sodat

dit met ander waarnemings vergelyk kan word. 'n Korrelasie

is so 'n syferkundige verhouding.

Die hoeveelheid van 'n spesifieke produk wat 'n verbruiker

verlang, hang af van die prys van die produk, asook van

die inkome van die verbruiker. Daar kan dus duidelik 'n

onafhanklike - afhanklike verhouding waargeneem word tussen

die hoeveelheid produkte verlang aan die een kant en die

inkome van die verbruiker en die prys van die produk aan

die ander kant. Veranderlikes wat so 'n onafhanklike

afhanklike verhouding vertoon, is gekorreleerd en waar daar

geen verhouding

ongekorreleerd.

word elders in die

vertoon word nie, is die

Afhanklike en onafhanklike

hoofstuk gedefinieer.

278

veranderlikes

veranderlikes

Die aard van die korrelasie tussen veranderlikes kan

volgens vier moontlikhede verklaar word :

1) Veranderinge in die een veranderlike is die

direkte oorsaak van veranderinge in In ander

veranderlike, byvoorbeeld belasbare inkomste en

belasting betaal.

2) Die twee veranderlikes kan mekaar

beInvloed, byvoorbeeld produksie en

aantal jare.

wederkerigprys oor In

3) Die twee veranderlikes mag gekorreleerd voorkom,

omdat elkeen deur een of meer ander faktore

beInvloed word. Die invoere van motors en

tekstielgoedere neem byvoorbeeld toe, en dieverhoging word veroorsaak deur die toename in

volksinkome. Dus het die toename in die invoervan motors niks te doen met die toename in die

invoer van tekstielgoedere nie en omgekeerd. 5

4) Die twee

gekorreleerd

geboortes

ooievaars. 6

veranderlikes mag net toevallig

wees, soos byvoorbeeld die toename in

en die toename in die aantal

As die veranderlikes gekorreleerd is, is dit wenslik om diesterkte van die lineere verband tussen die twee

Die regressielyne dui

"gemiddeld" verander

veranderlikes.

279

veranderlikes te bepaal met In maatstaf genaamd die

korrelasiekoeffisient. 7

Regressies word dus gebruik om die gelyktydige veranderinge

in X en Y statisties te bepaal en dit word deur reguitlyne

of krommes aangedui. Hierdie lyne. of kromme staan bekend

as regressielyne of regressiekrommes. B

1.6 Regressielyne of regressiekromme

aan hoe die afhanklike veranderlike

vir veranderinge in die onafhanklike

Sodra daar In verklarende verhouding of verband tussen die

veranderlikes bestaan, is dit soos reeds genoem wenslik om

die verhouding in statistiese vorm uit te druk.

Byvoorbeeld, die hoeveelheid produkte verlang hang af van

die prys van die produk. Hier kan die een veranderlike as

In lineere funksie van die ander veranderlike aangedui

word, en dit word In lineere regressievergelyking genoem.

om die beste regressielyn te bepaal, word van die metode

van kleinste kwadrate gebruik gemaak. Die kriterium is dat

die som van die vierkante van die verskille tussen die

geskatte en waargenome waardes so klein as moontlike moet

wees. 9

In Regressievergelyking met een onafhanklike veranderlike

word In enkelvoudige regressie genoem, terwyl 'n

regressievergelyking met meer as een onafhanklike

veranderlike 'n meervoudige regressie genoem word. I O

280

1.7 Indekssyfers

Indekssyfers is 'n reeks syfers wat die relatiewe grootte

aandui van een of ander veranderlike hoeveelheid by

verskillende tydstippe of plekke. 'n Indekssyfer is niks

anders nie as 'n- verhoudingsyfer, en dit het nie net

betrekking op pryse nie, maar op feitlik enige hoeveelheid

wat nie net van tyd tot tyd verander nie maar ook van plek

tot plek, of van persoon tot persoon, ensovoorts.

Weens die verskil in die fisiese kenmerke van ekonomiese

objekte word hulle in verskillende fisiese eenhede

geIdentifiseer, byvoorbeeld ton, meter, ensovoorts sodat

die hoeveelhede van die verskillende objekte, asook hul

pryse per fisiese eenheid, nie eenvoudig saamgestel kan

word om die volume- en pryskomponente te verkry nie. 1 1

om die probleem te omseil, word die indekssyfers gebruik,

wat die verandering in pryspeil of hoeveelheidsomvang van

een produk, of 'n groep produkte, saam meet sonder om die

absolute peil of omvang van die objekte aan te dui. Deur

indekssyfers te gebruik, kan gemeet word hoe die

strategiese veranderlikes van die ekonomiese aktiwiteite

hulle gedra oor tyd en ruimte ten opsigte van prys- en

hoeveelheidsveranderinge.

'n Basisjaar moet gekies word, en dit is wenslik om 'n

sogenaamde normaIe jaar, gewoonlik nie te ver in die

verlede nie, te gebruik. Individuele indekssyfers word dan

bereken deur die gegewens in die ander jare as verhoudings

van die in die basisjaar uit te druk. Gerieflikheidshalwe

word die gegewens van die basisjaar gewoonlik gelykgestel

aan 100, sodat die indekssyfers maklik as 'n

persentasieverandering aangedui kan word.

281

'n Reeks indekssyfers poog dus om die relatiewe waarde van'n groep items oor tyd aan te dui. Drie tipes indekssyfers

kan ter sprake kom, te wete prysindekse, volume-indekse en

waarde-indekse1 2 • In hierdie studie is slegs van

eersgenoemde, te wete die verbruikersprysindeks gebruikgemaak.

2. PROBLEME ONDERVIND MET STATISTIEKE

Gedurende die studie het heelwat struikelblokke ontstaan

wat uit die weg geruim moes word. Die statistieke wat

gebruik is, was meestal verkry van die Afdeling Uitgawe van

die Suid-Afrikaanse Lugdiens.

Probleme ondervind was as volg

1. Die statistiese syfers was voorheen met die hand

bereken, en selfs vandag nog word sekere berekenings

met die hand gedoen. Foute kan dus insluip, maar geen

verifieering kon deur die navorsing gedoen word nie.

2. Die syfers begroot vir 'n afdeling hang in sekere

gevalle af van die personeelsterkte van daardie

afdeling, die tipe aktiwiteite wat onder die afdeling

resorteer, ensovoorts.~ Daar korn gedurig skornrnelinge in

die afdelings voor wat die syfers kan beinvloed. Die

gevoel is egter dat oor 'n tydperk van 'n jaar die

skornrnelinge van toevoegings en aftrekkings mekaar

kanselleer.

3. Die statistiek is slegs vanaf 1973/74 beskikbaar wat 11

historiese punte is. Syfers van vorige jare is

vernietig aangesien daar nie voldoende bergingsruimte

beskikbaar was nie.

4. As gevolg van die beperkte

min inligting beskikbaar

gewerk word.

282

historiese datapunte is daar

as daar met tydsloerings

5. AIle "ander" statistiek moes aangepas word by die

Suid-Afrikaanse Lugdiens se finansiele jaar wat strek

van April tot Maart die volgende jaar.

BYLAAG 2 283

============================================:::=====

==========================================================================================================ITE~: TYFE u~ : Tr~E- : CDNTROL :NO. : aVD8c: : THBLE: BY

~Ot-IETARi'

;.IIHTS:£XFENDITUREl SOURCE:

DR. iOEXMPLE ilF USES

====;=========:=======~==--======:===============~===========:====== == : ===================================='"" ....-........ "..... :OUT-JUL:EXPENDI- I~ 1-00 re :liGi\KIllSi '1\1;0.:- i lltt .It

;!i-J-'}CT ::URE :it 11 000-00 :Al:COUNT

2 ::HWJi( :OUT-JliHl WORKS :R 11 000-00 '"0 :CriPITriL:F'~OJECTS :rH~AR :liuHW ,,.,

150 000-00 ::.cCOUtHIii.

lREVENUE :nFFiCE fiENTALS. ~ATER AND LIGHTS.tQFFICE FURNITURE. FUEL! NAND TOOLSlAUD STATIONERY.

:LOANSI :I~PROVEMENTS. ALTERATIONS AND:TREA5URV:ADDITIONS iO BUILDINGS. ERECTIOn GF

:A SMALLER TYPE OF BUILilHl6 uR:SiiWCTURE.

3 lA-LISTS :DUr-JAN:~GRKS

: W-iJAR ;ADI1W

4 :PC :OUT-FEBlWORKS:PROER~f!I~E: n-APR :ADI1 ill

:R 150 000-00 TO:CAPITAL:R 2 000 ooo-~o :ACCOUNT

:R 2 000 000-00 :CAPITAL:AND ABOVE :ACCOUNT

:LGANSI lADDITIONS OR iNPROV~~ENTS TO:TP.EASURY:EXISTI~5 DUILDI~aS. HEATiNG IN

:aUILDING5. ?ARKIN6 ~REk5.

:LO~~S/ lMAJOR ADDITIONS OR CHANSES TO:TREriSURV:9UILDINSS. ERECTION OF NEW

:8UILDIN6S. SIMULATuRS AND BUILDINGS:FGR Si~ULATORS. CG~rUTER :~UIP~E~T.

:PURCHASE JF AlnCRkFT.

:R 21 OOu-O~ TO ;C"?ITriL:R 2 v~o ooo-~v :~CCGUNT

5 :GlGSULAR :GUT-JAN:~QRKS

:?RG6~A~H£:!N~1~R I~OMIN

•. I

o :GAT~ :DUT-~~R:WGRKS

:P~GERA~nE;lN-;uN :H~~IN

:R 11 OOO-i}OlMlD ABOVE

:c~pml

:ACCOUNT:lO~NSI :70/- MODS TO ~IF.CRAFr

mE~SUm7li- iiijiiKSHOP5 i1ACliWC:j;Y:72/- ROAD VEHICLES:73/- TECHNICAL SUPPORT ~QUIP:1EIlT

:74/- ca~~ERCIHl SUPPORT ~~U[pnetT

:75/- ~ODS TO SIMULATORS ;'ND EOUI?FQ~ TRAl~lN6 OF ~LIGHT CREW

:7b/- ~iECELLANEDUS t~Ulr~ENT

(C"ElHi ~E/!O'Si

:77/ - NODS TU T::lECDIlI!U:liCilTi{j~S

:78/- 3UIlDINSS. 'IliURES ~ 5~QUNOS

:79/- PF.ElIMIUARY :IF£NSE;:80/- STORES !'h-\!lDL iitS EUiJIP/lE~T

:2!i- ~AIA :'ROCEESiliS :QlJ:F~:m

:lCAijSI :SUB-:fEiYO 31/- D?TA ?nD~:=:H!5 =~U!?-

:TP.EA;URY:r.E~j £5. MAIN FP.A~E CG~FUTS:S.

:S~"F~Rt. FHRkRI. SHTh~A~:. ~E~!S.

:FLAiO ,,!iii sec,

BYLAAG 3

CODE ANALYSIS OF EXPENDITURE - NUMERICAL SEQUENCE.

284

001002003

·004005006007008009010011012013014015016017018019020021022023024025.026027028029030031032033034035036037038039040041042043044045046047048049050051

SALARIES ~ WAGES TIMESHEET STAFF WHITES.SALARIES & WAGES : TIMESHEET STAFF : CIB.I'"tATEF.: I AL.

WORK PERFORMED LABOUR: WHITES.WORK PERFORMED LABOUR: CIB.WORK PERFORMED MATERIAL & CONTRACT PAYMENTS.RECOVEF-: I ES .WORK PERFORMED INDIRECT EXPENSES.HIRE CHARGES : DEPARTMENTAL ONLY.SALARIES : LINE PAY STAFF : WHITES.SALARIES AND WAGES LINE PAY STAFF : CIB.

HANDLING, ATTENDING ~ DISINFECTING OF AIRCRAFT.STAFF ON LOAN : LABOUR WHITES.STAFF ON LOAN : LABOUR : CIB.

STAFF ON LOAN : INDIRECT EXPENSES.ADVEF-:T I SING.ACTING IN HIGHER GRADE WHITES.ACTING IN HIGHER GRADE CIB.BF~AKE BLOCKS.NAVIGATION & FLIGHT SERVICES.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT LABOUR; WHITES.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT : LABOUR : CIB.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT MATERIAL.RECOVERIES : LABOUR. CHARGES.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT : INDIRECT EXPENSES.AIR FARES AND AIR FREIGHT.TOST LABOUR : WHITES.TOST LABOUR : CIS.AIRCRAFT MATERIAL.ROUTE FACILITY CHARGES <EUROCONTROL).WORK PERFORMED BY CEW LANGLAAGTE SALARIES ~ WAGES WHITES.WORK PERFORMED BY CEW LANGLAAGTE S~LARIES & WAGES CIS.WORK PERFORMED BY CEW LANGLAAGTE : MATERIAL.

WOF~K PEF.:FO;;~r·1ED BY CEt-] LANGLAt-\GTE : I ND;: RECT EXPENSES.ANCILLARY TRANSPORT.ALLOWANCES : WHITES.ALLOWANCES : CIB.CHEMICALS FOR WATER TREATMENT & WEED ERADICATION.REDUNDANT STAFF : NON PF:ODUCT I \,IE F: IF' MI SC E>: P .WORK PERF BY AUTO W/SHOP LANGL: LABOUR : WHITES.WORK PERF BY AUTO ~lISHOP L:;NGL: LABOI JF:: : Cr s ,WORK PERF BY AUTO W/SHOP LANGL: MATERIAL.

WORK PERF BY AUTO ~/SHOP LANGL: INDIRECT EXPENSES.OTHER EXPENDITURE.

(152053054 UNIFORMS AND CLOTHING.

285

CODE ANALYSIS OF EXPENDITURE - NUMERICAL SEQUENCE.

001 .002 SALARIES & WAGES.: TIMESHEET STAFF WHITES.003 SALARIES & WAGES : TIMESHEET STAFF : CIS.

·004 1"1ATEf<: I AL•005006 WORK PERFORMED LABOUR: WHITES.007 WORK PERFORMED LABOUR: CIS.008 WORK PERFORMED MATERIAL & CONTRACT PAYMENTS.009 RECOVERIES.010 WORK PERFORMED INDIRECT EXPENSES.011 HIRE CHARGES; DEPARTMENTAL ONLY.012 SALARIES: LINE PAY STAFF : WHITES.013 SALARIES AND WAGES LINE PAY STAFF : CIS.014015016017018019020021022()23024025.026027028029030031032033034035036037038039040041042043(144045(146047048049050051052053054

HANDLING, ATTENDING & DISINFECTING OF AIRCRAFT.STAFF ON LOAN LABOUR: WHITES.STAFF ON LOAN : LABOUR : CIB.

STAFF ON LOAN : INDIRECT EXPENSES.ADVEF.:T I SING.ACTING IN HIGHER GRADE : WHITES.ACTING IN HIGHER GRADE CIB.BF~AKE BLOCKS.NAVIGATION & FLIGHT SERVICES.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT LABOUR: WHITES.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT LABOUR: CIB.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT MATERIAL.RECOVERIES : LABOUR CHARGES.WORK PERFORMED BY MECHANICAL DEPT INDIRECT EXPENSES.AIR FARES AND AIR FREIGHT.TOST LABOUR : WHITES.TOST LABOUR : CIB.AIRCRAFT MATERIAL.ROUTE FACILITY CHARGES <EUROCONTROL).WORK PERFORMED BY CEW LANGLAAGTE SALARIES & WAGES WHITES.WORK PERFORMED BY CEW LANGLAAGTE : SALARIES & WAGES CIE.WORK PERFORMED BY CEt~ LANGLAAGTE : MATERIAL.

WORK PERFORMED BY CEW LANGLAAGTE : INDIRECT EXPENSES.ANCILLARY TRANSPORT.ALLOWANCES : WHITES.ALLOWANCES : CIa.CHEMICALS FOR WATER TREATMENT ~ WEED ERADICATION.REDUNDANT STAFF : NON PRODUCTIVE EMP MIse EXP.WORK PERF BY AUTO W/SHOP LANGL: LABOUR : WHITes.l-JORK PERF BY {,UTO ~JlSHIJP LANGL: LABOUR : Cr s ,WORK PERF BY AUTO W/SHOP LANGL: MATERIAL.

l-JOHI:~ PERF BY AUTO t-JlSHOP LANGL: IND I F:ECT EXPENSES.OTHER EXPEND I TUF~E.

UNIFORMS AND CLOTHING.

286

PENS CONTRIBUTION OF OIB STAFF.

BALANCE OF STORES CHARGES AT END OF FINANCIAL YEAR.

INDIRECT EXPENSES IRO TRAINING BY OTHER SYSTEMS/DEPTS.BUS SERVICES & BUS TICKETS FOR "STAFF.

SERVICE BONUS: WHITES (LINE PAY STAFF).SERVICE BONUS: CIa <LINE PAY STAFF).HOUSEHOLD EFFECTS AND FURNITURE FOR OVERSEAS STAFF.

LABOUR : HHITES.LABOUR : CIB.MATERIAL: CONTR PAY.

LABOUF.: : t-JH I TES.LABOUR : CIB.MATERIAL: CONTRACT PAY.

REPA1F.:REPAIF~

REPAIF~

REPAIRSREPAIRSREPAIF.:S

REPLACE t-.:REPLACE ~~

REPLACE t!

COAL & COAL TESTS.AIRPORT SERVICE FEES.TARPAULINS REPLACEMENT &TARPAULINS REPLACEMENT &TARPAULINS REPLACEMENT &RECOVERIES OTHER.TARPAULINS REPLACEMENT & REPAIRS INDIRECT EXPENSES.CONTRACT PAYMENTS EXCL CODES 011, 068, 111, 121 & 451.NON-PRODUCTIVE WORK & ATT TECH CLASS LABOUR WHITES.NON-PRODUCTIVE WORK & ATT TECH CLASS LABOUF.:: CIB.PURCHASE OF TOOLS FOR APPRENTICES.LANDING FEES.CONTAINER/MINICNTRCONTAINER/MINICNTRCONTAINER/MINICNTR :

WORK PERF BY EQUIPMENT HIRE & SERV CNTR LABOUR: WHITES.WORK PERF BY EQUIPMENT HIRE & ~ERV CNTR LABOUR: CIB.WORK PERF BY EQUIPMENT HIRE & SERV CNTR MATERIAL.FINAL CLEARANCE (CREDIT) : CLASS. SUSPENSE ACCOUNTS.WORK PERF BY EQUIPMENT HIRE & SERV CNTR : INDIRECT CHARGES.

CONTAINER/MINICNTR REPLACE & REPAIR INDIRECT EXPENSES.BED, MEALS & REFRESHM : PERS & SAA DOMESTIC : NOT CREW.PIECEWORK BONUS: WHITES CLINE PAY STAFF).PIECEWORK BONUS: CIS (LINE PAY STAFF).BOOKSTALL SUPPLIES : NEWSPAPERS & PUBLICATIONS.AIRCRAFT HOUSING & PARKING FEES.OTHER LABOUR WHITES.OTHER LABOUR : CIB.

F~ECOVEF.:I ES : f'lf, TERI AL. "AID : SOUTH WEST AFRICA/NAMIBIA.

.CARTAGE CONTRACTORS: GOODS (SEE CODE 121).SATS CONTRIB TO SUPERANN FUND : WHITES : IN SERVICE STAFF.SATS CONTRIB TO PENSION FUND.: CIS : IN SERVICE STAFF.PURCHASE OF fJFF" {r.E FIJRN I TUr.~E ~ EQU I r-n~r.JT .

055056057058059060061062063064065066067068·069070071072073074075076077078079080081082083084085086087088089090(191092093094095096097098099100101102103104105106107108109110111112113114

287

~JH ITES.L(-\BOUF~RECOVERIES : UTRECHT RAILWAYS

TRANSPORT ALLOWANCES.

115 REUNION CLUB BA SAA AT LONDON.116117118119120121 CARTAGE CONTRACTORS: PARCELS (SEE CODE 111).122 PAYMENT OF LEAVE DUE AT RETIREMENT WHITES.123 PAYMENT OF LEAVE DUE AT RETIREMENT : CIB.124125126127128129130131132133

FINANCIAL RELATIONS ACT - LEVY ON VEHICLES.TRAIN HIRE: BALLAST AND MATERIAL (DEBIT ONLY).ADMIN CONTRIB TO TRANSMED WHITES (LINE PAY STAFF).ADMIN CONTRIB TO TRANSMED : CIa (LINE PAY STAFF>.

WASH,POLISH,PARKING.TOLL CHARGES,PV ~ PERMITS.

PURCHASE OF MOTOR VEHICLES.

COMPENSATION & DISABILITY ALLOWANCE.

NOT CRE~J.

t-JHI TES.CIB.

OVERSEAS

VEHICLE COST

CREDIT EVALUATION COST.COMr'l I SS ION.

HOTEL ACCOM,MEALS,REFR & COSTS

FILMS AND PHOTOGRAPHS.HIGHER REPLACEMENT COST.OVERTIME PAYMENTS (LINE PAY STAFF)OVERTIME PAYMENTS (LINE PAY STAFF)

134135136137138139140141142143144145146147148149150151152153154155156157 .158159160161162163164165166167168169170171172173174

288

SITA.

HEALTH SERVICES - FUMIGATION, FOOD SPECIMENS ETC.RATES,SANITATION.VALUATION ~ OTHER MUNICIPAL FEES.SALARIES : EXCHANGE RATE ALLOWANCE.RENT SUBSIDY (LINE PAY STAFF).PRINTING OF AIRWAYS TICKETS.HIRE OF AIRCRAFT : COMPAIR.

. DEPRECIATION ALL ASSETS.SUNDAY TIME PAYMENTS (LINE PAY STAFF)SUNDAY TIME PAYMENTS (LINE PAY STAFF)

UTF:ECHT F:A I Lt.-JAYS

WHITES.CIB.

MATERIAL & OTHER.

CF:EW.

EQUIPMENT HIRE & SERVICE CENTRE.

HOTEL ACCOMMODATION

F~ECOVEF: I ES

HIRE OF EQUIPMENT

ELECTF.: I C PO~JER.

175176177178179180181182183184185"'186187188 189190191192193194195.1961971981992002012022Q3204205206207208209210211212213214215216217218219220221222223224 CATERING MEALS AND REFRESHMENTS (GROUND SERVIC~S).

225 HIRE OF AIRCRAFT : CAPE AIR.226227228229230231

233..,""':!' ,

MOTOR ACCIDENTS : DISABILITY ALLOWANCES.EXPENSES CLINE PAY STAFF) : WHITES.'EXPENSES (LiNE PAY STAFF) : CIB... ~ -r~' ,-, 'r nl" • ~ c=c:; : TI'ITFF'-SYC::T -=1-' It i! r-r:»: ;

289

235 HI F<:E OF AI F<:CF.:AFT SA8ENri.236237238239240241242243244 PETF~OL.

245 HIRE OF AIRCRAFT : SAFAIR.246247248249250251 TRAVICOM SYSTEM.252253254 OTHER FUEL AND LUBRICANTS.255 HIRE OF AIRCRAFT : MAGNUM AIR.256257258259

\-JHITES.CIB.

HIRE OF AIRCRAFT : LUXAVIA.

TELE T I C~:~ETS.TIME WORKED ON PAID PUBLIC HOLIDAYSTIME WORKED ON PAID PUBLIC HOLIDAYS

260261262263264265266267268269270: SISHEN SALDANHA : PAYMENTS TO ISCOR.271 GRATUITIES ~ PENSIONS PAYABLE OUT OF REVENUE.

MADAGASCAR.TYRES ~1. TUEIES.HIRE OF AIRCRAFT

272273274275276277278279280281282283284285 PROPORTIJN STAFF RESIDENCE.286287288289290291 INSURANCE - ALL ASSETS.292 SUBSIDIES oN HOUSING LOANS WHITES.293 SUBS I DIES ON l·iQUS I NG LOANS : C i s.294

HIRE OF AIRCRAFT DTA.

. FINANCING COST.

CABIN BI~GS.

HIRE OF AIRCRAFT : CHARTERS •.INTER SYSTEM CHARGES: LABOUR WHITES (DEBIT ONLY).INTER SYSTEM CHARGES LABOUR CIn (DEBIT ONLY).INTER SYSTEM CHARGES MATERIAL (EXCLUDING DIESEL).RECOVERIES : FUEL.INTER SYSTEM CHARGES INDIRECT EXPENSES (DEBIT ONLY).SERVICING OF AIRCRAFT & COMPONENTS ON CONTRACT.SALARIES LOCALLY RECRUITED STAFF ABROAD - AIRWAYS.

295296297298299300301302303304305306307308' .309310311312313314315.316317318319320

HI F~E OF AI F~CF.~AFT BAT.

290

321 LAUNDRY & DRY CLEANING.

3~3

324 AIR STATION EQUIPMENT.325 HIRE OF AIRCRAFT : SOUTH WEST AIRWAYS.326327328329330331 LEGAL EXPENSES.332 EXPENSES LOCALLY RECRUITED STAFF ABROAD - AIRWAYS.333334 CATERING & CABIN EQUIPMENT.335 PURCHASE OF CAPACITY : AIR ZIMBABWE.336337338339340

·341 BAD DEBTS & SUNDRY LOSSES (SUBSIDIARY SERVICES ONLY).342343344345 PURCHASE OF CAPACITY : UTA.346347348349350351352

354 GF~OUND ~< t.IOF'~<SHOF' EQU I Pr-~C:"!T •

291.

BOEING POOL: GOSTING FEES PAID TO OTHER AIRLINES.PURCHASE OF CAPACITY : BRITISH AII~:~JAYS.

PURCHASE OF CAPACITY : QANTAS.

RECOVERIES : HANDLING CHARGES ON FUEL.

SUNDAY TIME PAYMENTS (TIMESHEET STAFF)SUNDAY TIME PAYMENTS (TIMESHEET STAFF)

~JHITES.

eIO.

FENSIONEPS.PENSIONERS.

POOL) SEE 394 ~ 414.l.JH I TES.

: CIB.

EL AL.PURCHASE OF CAPACITY

COMMUNICATION EQUIPMENT.PURCHASE OF CAPACITY : SWISSAIR.

CUSTOMS ~ INMIG CHARGES (EXCL BOEINGOVERTIME PAYMENTS (TIMESHEET STAFF)OVERTIME PAYMENTS (TIMESHEET STAFF)EQUIPMENT & COMPONENTS ON LOAN.PURCHASE OF CAPACITY : KLM.

ENTERTAINMENT ALLOWANCES.

STOCK FOR VIP LOUNGES.PURCHASE OF CAPACITY : DETA.

LABOUR ACT PAYMENTS : OTHER.SATS CONTR TO SUPERANN FUND : WHITESSATS CONTR TO SUPERANN FUND : crsFO~P~'j »:..]1 • t:'\""~' I\[HLITY CHARGES.

35535635735835'-1360361362363364365366367368369370371372373"3743753763773783793803813823833843853863873883893903913923933943953963973983994004014024034044054064074084094104114124134 !'.

292

415 PURCHASE OF CAPACITY ALITALIA.416417418419420421 . TRANSPORT LEVY ACT OTHER.422423424 BOEING POOL : CUSTOMS CHARGES ON SPARES RETURNED.425 PURCHASE OF CAPACITY : DEUTSCHE LUFTHANSA.426427428·429430

CONVEYANCE & PACKING OF FURNITURE BY PRIVATE CONTRACTOR.

SABENA.

BANK SETTLEMENT PLAN.

AI F.:CRAFT FUEL.PURCHASE OF CAPACITY

PROPORTION HOSTELS.

431 FIRE PROTECTION SERVICES.43243343'+435.436437438439440441442443444445446447448449450451·452453454455 PROPORTION PACKING OF FURNITURE & PANTECHNICONS.456457458459460

·461 CARGO ACCOUNTS SETTLEMENT SYSTEM (CASS).462463464 PRINTING/STATIONERY 'INCL. PHOTOCOPIES AND PAPER).465466467468469470471 TAXES (DEFENCE/PURCHASE/INCOME) AIRWAYS ONLY.472473

293

475476477478479480481 RENOVATIONS & ALTERATIONS ABROAD.

l-JH I TES.CIB.

l-JHITES.CIB.

MISCELLANEOUS EAP.

LABOURLABOUR

CF.:El-J •

CARETAKERS & ATTENDANTS.

CHIEF MECH ENG (HEAD OFF)

SERVICE OF VEHICLES.CHIEF CIVIL ENG (HEAD OFF) LABOURCHIEF CIVIL ENG (HEAD OFF) : LABOUR

POOL GAF~AGE.

CHIEF MECH ENG (HEAD OFF)CHIEF MECH ENG (HEAD OFF)

MEALS & REFRESHMENTS

lATA CLEARING HOUSE DUES ETC.

PROPORTION AGENCY COSTS.

PF.:OPOF.:T I ON

PROPORTION

PF~OPOF.:TI ONPF.:OPORT I ONPF.:OPORT I ON

PF.:OPOF~T IONPROJ=oORTION

. PROPOF.:T I ON

4834844854864874884894·90491492493494495496497498499500501502503504505506507508509510511512513514515516517518519520 PROPORTION: CHIEF CIVIL ENG (HEAD OFF) : MISCELLANEOUS521 AUDITOR-GENERAL.

PROPOF:TI ON CHIEF ELECT ENG (HEf\D OFF) . LABOUR l·JHI TES..PF.:OPOF.:T ION CHIEF ELECT ENG (HEAD OFF) LABOUF.: CIB.

PROPOF.:T I ON : CHIEF ELECT ENG (HEAD OFF) 1'1 I SCELl.N\lE;OUS.I Bt'l CHARGES.

522523524525526527528529530531532533

294

535HHITES.CIB.

INDIRECT EXPENSES.

LABOUF:LABOUF.:

CHIEF ENG (S & T) (HEAD OFF)CHIEF ENG (S & T) (HEAD OFF)

CHIEF ENG (S & T) (HEAD OFF)PF-::OPORT I ON

PF<:OPOF.:T I ONPFmpOF.:T I ON

53653753853954054154254·3544 ALCOHOLIC & SOFT BEVERAGES SUPPLIED TO AIRWAYS PASSENGERS.545546547548 .549

.550 .551 GENERAL SERVICES (JOINT SERVICES).552553554555. PROPOF.:T I ON COMBINED OFFICES.5565575585595.~O

561 CONVEYANCE OF STAFF. (OTHER THAN CREW BY PRIVATE ENTERPRISE).562563564-565 BURSARY FOR STUDENTS.566567568569570571572573574575 RECIPROCATING ENTERTAINMENT ALLOWANCES.576577578579580 PROPORTION: GENERAL MANAGERS OFFICE.·581 UNIVERSAL AIR TRAVEL PLAN.

583584585 CONVEYANCE OF STAFF (BY PRIVATE ENTERPRISE).586587588589590 POLICE & SECURITY SERVICES (EXTERNAL ORGANISATIONS).591592593594

.595 PAYMENTS TO RECRUITING STAFF.596597598599600601602603604605 RENTAL OF HARBOUR CRAFT.606607608609610611 NATIONAL & SOCIAL INSURANCE.612613614615 ADVERTISING (SPECIAL PROMOTIONS).616617618619620621 TRAINING (EQUIPMENT EXAM,CLASS FEES ACCOM COST ETC.>.622623624625626627628629630631632633

295

CLUB SUBSCRIPTIONS.

634635636637638639640641642643644645646647648649650651652653

c::: I

PF~OPOHT I ON NURSERY.

296

PROP ROAD TRANSPORT ~ AUTO INSP : MISCELLANEOUS EXP.

PUBLICITY INDOOR (WINDOWS,SHOW,CINEMAS,SEMINARS ETC.>.

PROPORTION : INDIRECT CHARGES : SUPERV ONLY AT IND HDS.PROPORTION : INDIRECT CHARGES : SUPERV ONLY IND HDS.PUBLICITY OUTDOOR (NEON LIGHTS POSTERS ETC.).

ASSESSMENT RATES - QUARTERS (SEE CODES 211 & 981).

l-JHITES.

OFFICE ~~ MISC.

LABOUF:: l-JH I TE.LABOUF.: Cra.

INDIRECT CHARGES.

GENERAL TELEPRINTER OFFICES.

TELEPHONE EXCHANGE.

PF.:OPOF.:T I ON

PROP ROAD TRANSPORT ~ AUTO INSP : LABOUR

PROPORTION OF REGIONAL MANAGERS OFFICE

PROPORTION OF REGIONAL MANAGERS OFFICEPROPORTION OF REGIONAL MANAGERS OFFICE

PROPOF.:T I ON

PF.:OPORT I ON

655656657658659660661662663664665666667668669

_670671672673674675.6766776786796806816826836846856866876886896906916926936946956966976986997(1)

·7017027037047(;5706707708709710711712713

.-7 1-4

297

0715716717718719720721 PUBLIC RELATIONS.722

MISCELLANEOUS EXPENDITURE.

723724725726727728729730731732

WORKING : INDIRECT CHARGES

WORKING : RECOVERIES : INDIRECT EXPENSES

TRADE EXCHANGE AGREEMENTS.

SUPEF.:V I S I ON •

RAILAGE.PROPORTION LOCAL ACCOUNTANT LABOUF~ ~JH I TES.PF~OPOF.:TI ON LOC,;L ACCOUNTANT L,\BGUF: CIB.

PF.:OPOF.:T I ON LOCAL ACCmo"H(;NT OFFICE ~~ 1"1 I SCELLANEOUS E:.XF'.

RECOVERIES : INDIRECT CHARGES.

734,735736737738739740741742743744745746747748749750751752753754755756757758759760761762763764765766767768769770771772-Y7" ~774

INAUGURAL FLIGHTS.

PROPORTION TOURIST DEPTPROPORTION TOURIST DEPT

PROPORTION TOURIST DEPTEDUCATIONAL TOURS.

LABOURLABOUR

OFFICE

l.JHI TES.CIB.

& MISCELLANEOUS EXPENSES.

~. .

BUS TOURS GUICE DUTY, ENTERTAINMENT ETC INTERRUPTED FLIGHTS.

298

WHITES TIMESHEET STAFF.eIB : TIMESHEET STAFF.

ITEMS UNDER QUERY.

F'I ECEL-JOF::K BONUSPI ECEt.JOE:K BONUS

OVER~ORDER AWAITING CREDITS OR DEBITS.

FUNCTIONS.

RENTAL OF BUILDINGS,LAND,SITES ETC.

775776777778779780781782783784785786787788789·790791792793794795796.7977987998008018028038048058068078088098108118128138148~5

816817818819820821822823824825826827828829830831 TELEPHONE EXPENDITURE AS WELL AS ALL OTHER POSTAL SERVICES.832833834

299835

CONTR TO PROVINCIAL AUTHOPITIES FOR ROADS.

CONTR TO SA COUNCIL FOR SCIENTIFIC ~ INDUSTRIAL RESEARCH.

.836837838839840·841842843844845846847848849850851852853854855856857858859860861862863864865866867868869870871872873874875876877878879880881882883884

SERVICES AND INVESTMENT LEVY.HIRE OF ROLLING STOCK & TARPAULINS.

GRANT TO NATIONAL BOTANIC GARDENS

CONTR TO SABS'FOR SERVICES RENDERED.

CONTR TO SA TOURISM BOARD.

CONCESSIONS SAA.

KIPSTENBOSCH.

885 DONATIONS & GIFTS.886887888889890 WORKING LOSS ON CAFETARIAS.891 INTERLINE PASSENGERS ~EALS.HOTEL ACCOM ETC.982893894

895896897898899900901902903904905906907908909910

-911912913914915916917918919920921922923924

SATS COST OF ADMIN NATIONAL ROAD SAFETY BOARD.

GF.:ANTS (M I SCELLANEOUS EXPEND I TUt~:E ONLY) "

HIRE CHARGES INFLIGHT MOVIES

DEMOLITION OF ASSETS WITHDRAWN FROM SERVICE.·UNEMPLOYMENT INSURANCE.

300

925 EX-GRATIA REWARDS AND REFUNDS.926927928929930 SUPERANNUATION FUND - AMOUNTS DUE.931932"933934935 REFUND AMOUNTS WITHHELD - PENALTIES LIQUIDATED DAMAGES.936937938939940 REFUND RETENTION MONEY & SECURITY DEPOSITS.941 WATER,WATER ANALYSIS & WATER RIGHTS.942943 _944945 CURRENCY COST & EXCHANGE DIFF ON FOREIGN TRANSACTIONS.946947948949950 SPECIAL CONTRIBUTIONS TO THE BENEVOLENT FUND.951 SATS LIABILITY TOWARDS COST OF ADMIN THE WORKMANS COMP ACT.952953954

955. 956957958959.960961962963964965966967968969970971972973974975976977978979980981982983984985986987.988989990

GRANTS IN AID TO LOCAL AUTHORITIES.

CONTR TO DEFRAY DEFICIENCIES IN PENSION FUNDS.W C I F RE UNREST INSURANCE PREMIUMS & STAFF BENEFITS.

CONTRIBUTIONS TO OUTSIDE PARTIES.

LOSS OR REALISATION OF INVESTMENTS.

WORKMAN COMPENSATION LUMP PAYMENTS.

REDUCTION OF TIMESHEET STAFFSTOCK ADJUSTMENTS.ASSESSMENT RATES - OTHER TRANSPORT BUILDINGS.

SCRAPPING OF STEAM LOCOS & BOILERS.

REDUCTION OF LINE PAY STAFF..SUNDRY COSTS.

301

BYLAAG 4

TRANSPORTATION SERVICES - AIR\;VAYSEXPENDITURE

HEAD NO. 31 'JVORKING ANO MAINTENANCEAccount Sub-

No. alc No.

ADMINISTRATIVE AND GENERAL CHAnGES

302

3101 Administrative E:tpenses.

17 Salaries and Wages - General Superintendence.~ To this subaccount shail be charged the pay. allowances. expenses. etc .• of alladministrative officers (other than those specifically provided for elsewhere) engaged on the supervision of Airways services generally. togetherwith their immediate clerical staff and ather office personnei; also theproportion of the salaries and wages under Railways. Head No. 1 "Administrative and General Charges" off-charged to AirwaysJc,..,d C.b::s::r.

:;5..~ >GIZ: /7=. /~. &.::s-:s'.jOS ~~~C#-C~.'$"~ - /-e'~

This sub-account shall include the pay. allowances. expenses. etc .• ofmiscellaneous staff. e.g. Dlrector (Aviation Medicine). Airways RelationsOfficer. photographers and assistants. meter transport inspector. sister I secretary and head office staff performing duties of a general nature.

18 Salaries and Wages - Traffic Superintendence.- To this subaccount shail be charged the pay. allowances. expenses. etc.. of alladministrative officers engaged on traffic superintendence. e.g.. Superintendent (Commercial) (Traffic Manager). etc .• and their immediate clericalstaff and other office personnel.

..NOTE.- rne pay. allowances. expenses. etc.• of all AeronauticalEngineers. their associated technical. clerical and omer office personnel and other staff engaged on or connected with the exercise ofsupervision over the maintenance of and repairs to aircraft. arechargeable to Sub-account No. 313011.

2 Office and Miscellaneous E:tpenses.- To this sub-account shall beallocated the proportion chargeable to Airways of the office and miscellaneous expenses under Railways. Head No. 1 - "Administrative andGeneral Charges':: also the office and miscellaneous expenses. of thenature listed hereunder. of the staff who~e"pay is chargeable to thepre:eding sub.acc::,unts:- "<::::r7d ~7"~G(",d'~cr. /9"'~.

;Vo .3~-~11:D.~p'"'~eosO#,,~'~~/5~-~//Administration fees paid to other airlines:Advertising staff vacancies:Airfares:_e~_~"':"e:-~~07Z-~c=>~ .o~~Club fees; ~ / r.h¢,e-A(Compensation paid for loss of or damage to employees' personal

effects:Contributions to Sick Fund in respect of le'Jy stamps;Customs and immigration charges:Entertainment allowances and expenses;Films and pbctcqrachs:Aowers:Hostel expenses:Incidental expenses of non-White staff employed in offices as cleaners.

messengers. ete.. such as recruitment fees. hostel and rationsexpenses. contributions in terms of the Contributions in respect ofBantu Labour and Native Transport Services Acts. proportion ofcost of making good losses incurred by the Sick Fund in providingbenefits for non-White staff. funeral expenses. etc.:

lATA fines:Laundering and dry-cleaning;Lighting. heating. water and sanitation:Medical expenses. such as the cost of ambulance boxes. drugs and

medicines. examination of applicants for employment. hcspitalisa-. tion. injury-on-duty cases. etc.; •

~~b.u"",n~~ *~ a--:::I~rO"~ 7b .;?aG"/?j'• / a::;a".--775

/

,r~

Account Sub-No. a/cno.

9

3102

303/d/-/TZ7t'5--.rv,a::=s~~~ SR. ~ ..J: /=;?YC7ftr ~.« .

".:./.~~~ -=:Y::~~ ~~-r/s/'~ '" ~....",c:=' C~~ ,,;/.h/~ 0;7 Y~h...d<i=> a-wd ~(.h~t:r,,"T~ "/7~ ~,hz.

Membership and associatiorTmembership fees payable to internationalorganisations such as lATA and ARING; . .

Military training (compulsory) - special leave for: h/ff!. 1<!,,,,I4J:e/71~,"("cMotor transport expenses - repairs. servicinq. depreciationj and

insurance: wireless repairs and licence fees: petrol. oil and otherconsumable stores: tyres and tubes: use of pooled cars. taxi hire.private motor car allowances. etc.:

Office cleaning expenses. e.g .. a proportion of the pay of generalcaretakers and cleaners engaged on joint services. including aproportion of the cost of supplies used:

Office equipment. such as typewriters. calculating. machines. duplicators. portable fans and heaters. etc. - repairs. servicing. and.when chargeable to Working. additions and replacements:

Office furniture - repairs. additions and replacements;Packing and unpacking furniture and effects of staff on transfer.

including the cost of conveyance and compensation for loss of ordamage to items conveyed:

Periodicals. publications and newspapers;Post Office boxes - rentals;Railage. shipping. cartage and air freight charges;Rental of offices:Rentals for quarters - difference between rental recovered and the

percentage of the capital cost as laid down:Staff Benefits insurance - proportion of premium:Staff newsletters;Stationery. printing and postage:Telephone and teleprinter services: expenditure such as the proportion

of the pay. allowances. expenses. etc .• of operators in centraltelephone exchanges and of staff employed in general teleprinteroffices; telephone calls and rentals; cost of cablegrams. teleprintermessages. etc .• transmitted by outside undertakings; a proportionate share of SITA centre and circuit costs and amounts payable toother airline operating centres on behalf of SITA;

Translation fees;Unemployment Insurance Fund - contributions;Uniforms. overalls. other clothing and boots;Visas and passports;\0 'erl":r:lElR' s CeF1=lPlElRsatigR IRSt.lraRG;Q ~loIRg jOlFQn:tiloln:tS;Other analogous items of expense not specified above.

Recoveries (Credit).- To this sub-account shall be credited administrative charges recovered in respect of work performed for the public. otherairlines. other govemment departments. sanctioned works and otherbranches of the Administration.

Auditor-General.- To this account shall be charged the cost of the auditof Airways accounts by staff of the Auditor-General.

.' .'

.'..'

~ .. ,. "

r .'

3103 Data Processing Services.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay.allowances. expenses. etc. of the data processing officer and associatedstaff in the Reservation and Data Processing Section (e.g.• computerprogrammers and operators. key-punch operators. supervisors. etc.) and allother staff direc:ly engaged on or performing work of a data capturing orprocessing nature. e.g.. testing aircraft components and navigationequipment. management statistics. etc.

2 Office and Miscellaneous Expenses.- To this sub-account shall becharged the office and miscellaneous expenses. similar to those detailedunder Sub-account No. 3101/2. of the staff whcxe pay is chargeable tothe preceding sub-account.

71 Equipment - Rentals, Maintenance, etc.- To this sub-account shallbe charged the rental (where applicable) and maintenance charges inrespect of computers. card punches. verifiers. magnetic tape encoders."video" screens and other data capturing and processing equipment; alsoadditional usage charges. call-out charges. etc. in respect of thisequipment.

304

AccountNo.

Subale No.

72 Stationery. Ribbons. Tapes. etc.- To this sub-account shall be chargedthe cost of continuous stationery. preprinted forms. primer ribbons.magnetic and paper tapes. punch cards and other similar items used ondata capturing and processing equipment.

tion of expenditure against the preceding sub-accountsother airlines. other govemment departments. etc.

NOTE (1).- The cost of acquiring. maintaining a operating datacapturing and processing equipment used excl vely in connectionwith flight simulation shall be charged dir y to 'Sub-account No.

"??"/ 3116/53.

NOTE (2).- This account does [nclude expenditure in respect ofcircuits used for the trans . sian of data processing information.whether such circuits ar ired for this purpose or form part of theAdministration's no al communication channels. Costs such asrentals for hired 'cuits and the maintenance of Airways communica-tions equip t are to be accounted for as communications expendi- ;: "ture (A unt No. 3125). irrespective of whether such circuits andecui ent are used oartlv or whollv in connection with data orcces-

3104

3105

~'.I SrcwC£;!5: ~7.h~~~6hc/~ac c/%:;r~~ :r~ c:7.#'o~ ~~S' <Z'~. ~7"s~..Y 7'~.iS

<z:~~Q::;I' CJf'7'- .:::s.~9..;9.Legal Expenses.- To this account shall be charged fees and expenses ofcounsel. solicitors' costs of suits. payments to arbitrators and expenses ofarbitration. travelling and other expenses in connection with lawsuits; allother leqal exoenses.

'..'

: :~...: t'

3107 Insurance.- To this account shall be charged premiums in respect of

cover for damage to. or loss of. aircraft (flight and ground risks);cover against loss of life of or injuries sustained by passengers.

including loss of or damage to their personal effects and property;also cover for loss of or damage to baggage and freight cenvevsdon overborder flights;

insurance against third party risks;cover against loss of or damage to Airways stores carried by aircraft or

boat;the re-insurance of the liability of the General Insurance Fund (Airways

Section); .. ,insurance against fire risks of offices. depots and other Airways

buildings, excluding stores buildings and office buildings. workshop buildings and hangars used in connection with the maintenance of aircraft see Sub-account No. 3134/60;

insurance against fire risks of office furniture, equipment. stores, toolsand spares housed in leased buildings or equipment stacked in theopen;

any other insurance cover.

NOTE.- Premiums payable to the Mater Vehicle Section of theGeneral Insurance Fund are not chargeable to this account but shallfollow the allocation of the operating expenditure of the vehiclesconcerned.

.,. ;:

3108 Training Expenses (Commercial and Other Staff).

1 Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay.allowances. expenses. etc.• of all instructors and other staff engaged in thetraining of South African Airways personnel other than flight deck crewsand workshop staff.

2 OffiC8 and Miscellaneous Expenses.- To this sub-account shall becharged the office and miscellaneous expenses. similar to those detailed

• under Sub-account No, 3101/2. of the staff whose pay is chargeable tothe preceding sub-account.

Account SubNo. ale No.

53

3109

3110

3111

3112

3113

3114

51

52

3115

305

Training Equipment.- To this sub-account shall be charged the cost ofrepairs to and maintenance of equipment for the training of personnel otherthan flight deck crews and workshop staff. including the cost of replacements of and additions to items of equipment when chargeable to Working.

Other Administrative Expenses.- To this account shall be allocated theproportion of expenditure against Accounts Nos. 106, 111, 112 and 113{Railways. Head No. 1 - "Administrative and General Charges") offcharged to Airways: also other expenditure of a "general charges" character not properly includible in the preceding accounts under the sub-head"Administrative and General Charges". .

FLYING OPERATIONS

Ground Staff.- To this account shall be charged the pay, allowances. expenses, etc., of superintending staff engaged on flight administration andoperations. and their associated clerical and other office staff; air safetypersonnel, movement controllers. flight operations and communicationsofficers, flight publications officers and other ground staff engaged onduties connected with flying operations.

Flight Deck Crews.- To this account shall be charged the pay, allowances.expenses. etc., of captains. navigation officers, first officers, flight engineerofficers, radio officers and other staff engaged in the flying of aircraft.

Fuel and CiI.- To this account shall be charged the cost of fuel and oiluplifted by aircraft, including railage charges and non-refundable dutiesand taxes.

NOTE (1).- Aircraft fuel and oil used on training flights shall becharged to Sub-account No. 3116/4.

NOTE (21.-Aircraft fuel and oil used in test cells shall be chargedto Sub-account No. 3132/4 under the sub-head "Aircraft Maintenance".

Landing, Housing and Parking Expenses.- To this account shall becharged fees paid for landing, housing and parking of aircraft, includingairport technical charges at United Kingdom airports.

NOTE.- Landing fees paid in respect of training flights shall becharged to Sub-account No.3116/54.

Ground Services at Airports (Aircraft).

Preparing Aircraft for flight.- To this sub-account shall be charged thecost of labour and material used in washing, cleaning, disinfecting, watering, starting and otherwise preparing aircraft for flight, Including the temporary changing of seating capacity for specific flights: availability chargespaid to members of the Boeing Pool in respect of aircraft ground supportequipment.

Ground Support Equipment (Aircraft).- To this sub-account shall becharged the cost of labour and material used in operating and maintainingground support equipment for servicing purposes. e.g.. ground powerunits. aircraft towing tractors and towbars, access equipment such asservicing steps. hydraulic towers, etc.. engine starting units. emergencysalvage equipment. mobile cranes, water replenishment carts, toilet servicing units. etc.: also the cost. when chargeable to Working, of replacements and additional requirements of small items of ground servicingequipment.

Hire of Aircraft.- To this account shall be allocated charges in respectof chartered aircraft: amounts paid to other air carriers for the transportation of passengers, mails and goods in emergency cases due to the cancellation of flights or other reasons: also charges for capacity purchasedfrom Pool partners.

NOTE.- Receipts in respect of excess capacity sold by South AfricanAirways shall form a credit to Revenue Account No. R.109.

Account Sub-No. a/c No.

3116

1

4

53

54

3117

3120

345

3121

345

306

Training Expenses (Flight Deck Crews).

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay, allowances. expenses. etc.• of the Chief Training Captain and all staff engagedin or connected with the training of flight deck crews.

Material (fuel and oil).- To this sub-account shall be charged the cost offuel and oil uplifted by aircraft engaged on training flights, including railage charges and non-refundable duties and taxes.

Training Equipment.- To this sub-account shall be charged the cost ofrepairs to and maintenance of training equipment (simulators. Unk trainingequipment. etc.), including the cost of replacements of, and additions to.items of equipment when chargeable to Working•

. Landing Charges.- To this sub-account shall be charged landing fees paidin respect of aircraft engaged on training flights.

NOTE.- The pay, allowances. expenses. etc., of flight deck crewswhile undergoing training shall be charged to Account No. 3111.

Other Flying Expenses.- To this account shall be charged the office andmiscellaneous expenses, similar to those provided for in sub-account No.;3101/2. in so far as they relate to staff whose pay is assignable to accountsunder the sub-head "Flying Operations", including also the cost of mealsand refreshments purchased for flight deck crews and payments to hotelsfor accommodation provided for such crews when away from base; thecost of ballast bags. and cockpit equipment supplied to crews, paymentsin respect of airport cloud inspections, navigation and flight Informationsupplied by other airlines and outside organisations.

MAINTENANCE OF BUILDINGS. FIXTURES AND GROUNDS

Administrative Offices.

Labour.Material.Other Direct Expenses.

To these sub-accounts. as appropriate. shall be .charged the cost of repairing and maintaining. also the cost. when chargeable to Working, ofminor alterations, additions and improvements to. the South African Airways headquarters building, Johannesburg, and the administrative officebuilding occupied by Airways staff at Jan Smuts Airport: also appurtenantfixtures. air-conditioning equipment. lifts, fire appliances, linoleum, Venetian blinds, fixed notice boards and clocks. systems for lighting (excludingglobes), heating, water, sewerage and drainage: associated fences andgrounds, including paved areas. and the cost of shrubs. ornamental treesand plarrts used in gardens. etc.: also health services. ete.

NOTE (1).-. Shelving, cupboards, etc•• which are movable and notbuilt in as part of the structure. shall be treated as office equipment.

NOTE (2).- Terminal buildinas and offices in towns and cities otherthan Johannesburg, if owned-by the Administration, are classified asRailway Transportation assets.

NOTE (3).- The cost of minor alterations and additions to rentedbuildings, when chargeable to Airways. shall be debited to Account No.3120 or No. 3121, or to Sub-account No. 3134/60, as appropriate.

Other Buildings, Fixtures and Grounds.

Labour.Material.Other Direct Expenses.

To these sub-accounts, as appropriate. shall be charged the cost of repairing and maintaining, also the cost. when chargeable to working, ofminor alterations. additions and improvements to. Airways buildings at

307

Account Sub-No. a/cNo.

airports (other than administrative offices. engineering offices. and workshoo buildings and hangars provided for elsewhere - see Account No.3120 and Sub-account No. 3134/60 - also stores buildings), such asflight simulator buildings. cabin equipment building. flight operatingbuilding. mess. ablution and toilet blocks. cabin services and flight kitchenbuilding. staff cafeteria. freight depot buildings. motor transport depot andworkshop buildings. maintenance depot buildings. communication buildings: also terminal buildings at minor airports. when owned by theAdministration. the rotunda building at Johannesburg and houses/ quarters classified as Airways assets: appurtenant immovable fixtures. airconditioning equipment. linoleum. Venetian blinds. fixed notice boards andclocks. lighting from the meter (exclusive) onwards. i.e.• tubing. wiring.switches. etc, (but excluding globes); water and gas fixtures (includingpipes from the mains). systems for heating. compressed air. sewerage anddrainage: fire appliances and hydrants in buildings and on open areas:outside electric lighting; associated grounds. fencing, security posts.hardstandinqs. runways (where applicable). roads. gardens and lawns: alsohealth services. etc.

3125 TEL.ECOMMUNICATION INSTALLATIONS AND eQUIPMENT

3 Labour.4 Material.S Other Direct E:cpenses.

To these sub-accounts. as appropriate. shall be charged the cost ofmaintaining and repairing Airways communications assets. comprisingtelephone installations (including domestic exchanges), together with allwiring required therefor from and including the distribution frame withinAirways buildings: domestic open wire or cable routes and interior cablingup to final permanent terminal points. including main and intermediatedistribution points: inter-office communications and public address systemsprovided exclusively for airways operating purposes: fixed station radiotransmitting and receiving installations exclusively for airways operation.irrespective of where situated: teleprinter network and exchange apparatusfor seat reservations and airways working. and the hire of local, overborderand overseas Post Office circuits.

AIRCRAFT MAINTENANC~

3 1.30 Superintendence.

1 Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay.allowances. expenses. etc .• of the Senior Aeronautical Engineers and allengineering and superintending staff engaged on technical. electrical.production. planning and development services in connection with themaintenance of aircraft. together with their assistants. draughtsmen.tracers. clerks. typists. office assistants. messengers. non-Whites and otherstaff engaged on or associated with supervision over aircraft maintenance(excepting workshop- supervisory staff - see Sub-account No. 3131/1):also the pay. allowances. etc.. of planning assistants employed in thesupplies organisation.

2 Office and Miscellaneous E:cpenses.- To this sub-account shall becharged expenses of a similar nature to those provided for in Sub-accountNo. 3101 /2 in so far as they apply to staff whose pay is chargeable to thepreceding sub-account; tuition and examination fees paid in respect ofpupil engineering assistants: cost of aircraft licences and airworthycertificates.

9 Recoveries (Credit).- To this sub-account shall be credited supervisioncharges recovered in respect of work performed for the public. otherairlines. other government departments. sanctioned works and otherbranches of the Administration.

3131 Workshop Supervisory Staff.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay. 'allow-

. .~ - .", <

308

Account SubNo. ale No.

ances, expenses. etc., or workshop supervisory staff. i.e.. foremen. assistant foremen and chargemen.

9 Recoveries (Credit).- To this sub-account shall be credited supervisioncharges recovered in respect of work performed for the public. other airlines. ather government departments. sanctioned works and ather branchesof the Administration.

3132

1

4.

S

Maintenance of Aircraft.

Sub-accounts Nos. 1 and 4 hereunder shall be charged only with the directsalaries and wages and material expenditure incurred by the EngineeringBranch of South African Airways: all ather direct expenses against thisaccount. such as work performed by contractors. ather airlines. etc.• shallform a charge to Sub-account NO.5.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay. allowances. expenses. etc.• of all staff directly engaged in repairing. maintainingand overhauling aircraft or effecting modifications thereto when chargeableto Working.

Material.- To this sub-account shall be charged the cost of all materialused directly in repairing. maintaining and overhauling aircraft or effectingmodifications thereto when chargeable to Working.

Other Direct Expenses.- To this sub-account shall be charged all atherdirect expenses incurred on repairing. maintaining and overhauling aircraftor effecting modifications thereto when chargeable to Working, e.g .. workperformed by contract. other departments. other airlines and outside companies; hire charges for aircraft engines and components on loan fromother airlines; availability charges raised by members of the Boeing Poolfor aircraft spares. etc.

NOTE (1).- The words "repairing. maintaining" as used in the text ofthis account shall be deemed to cover all repairs to aircraft. includingthe repair and renewal of appurtenances and components thereof.necessitated through wear and tear. faults, failures and defects (otherthan those rectified at the cost of the makers): also all inspections,checks. examinations. adjustments and tests carried out as part of themaintenance operations (other than those perfcrmed on or by dataprocessing equipment - see Account No. 3103).

NOTE (2).:- Hire charges raised by South African Airways for the loanof aircraft spares to other airlines shall be credited to AirwaysRevenue.

NOTE (3).- Availability charges raised by South African Airways inrespect of aircraft spares held in the Boeing Pool shall be credited toAirways Revenue.

.., .

Contributions to the Reserve Fund.- To this sub-account shall be chargedthe lbutions to the Reserve Fund created to provide for the writingout of the va aircraft spare parts held in Airways stores stock. andout-station spares an C1 ' ating stocks accounted for in stores-in-handaccounts, when these items are awn through obsolescence.

S9 Amounts written off value of Spare Aircraft Engines. this sub-accountshall be charged the amounts written off th .. value of spare air nines

; : "fI""l . t. ........._ ..

3134

1

General Workshop Expenses.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be allocated the pay. allowances. expenses. etc .. of workshop staff. including non-Whites. engaged ongeneral shop duties which cannot be allocated to specific jobs: also repairsto and maintenance of workshop machinery. tools and equipment.

Account SubNo. etc No.

4

60

7

9

3135

1

53

9

309

Material.- To this sub-account shall be charged the cost of general workshop supplies which cannot be allocated to specific jobs, e.g., oil. paraffin.acids. waste. detergents. disinfectants. coal for furnaces. oxygen and acetylene. etc.; material used in repairs to and maintenance of workshop machinery, tools and equipment; the cost, when chargeable to Working, of replacements of and additions to small tools and equipment (including pneumaticand electrically driven tools), grinding wheels. files. hammers. spanners.etc.

Buildings and Hangars.- To this sub-account shall be charged the cost ofrepairs to, maintenance and insurance of, the office buildings, workshopbuildings and hangars used in connection with the maintenance of aircraft.including the cost. when chargeable to Working!. of minor alterations. additions and improvements thereto; also appurtenant fixtures of the foregoing,such as doors, Venetian blinds. fire appliances and hydrants, systems forwater. lighting (excluding globes), heating, compressed air. gas, sewerageand drainage. etc.; roadways and mess and ablution facilities in workshopareas; associated grounds. fencing. hardstandings. gardens and lawns.

Other Workshop Expenses.- To this sub-account shall be charged all othergeneral workshop expenses, such as cost of electric power, compressedair. etc.; Boeing Pool charges for workshop' tools and plant; contributionsto the R~rii';,;~i~{'Fi;r:l,nn' respeet'of'worKsnofi ~macnin~'rT"a'"d~the buildingsreferred to in the preceding sub-account; also health services. etc.

Recoveries (Creditl.- To this sub-account shall be credited the proportionof workshop indirect expenses representing general expenses recovered inrespect of work performed for the public. other airlines. other governmentdepartments. sanctioned works and other branches of the Administration.

Technical Training.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay, allowances, expenses. etc .• of the Head of the Technical Training School and allinstructors engaged in the training of apprentices and other workshop staff.

NOTE.- The pay of apprentices and other workshop staff while undergoing technical training shall be charged to Account No. 3136.

Training Equipment.- To this sub-account shall be charged the cost ofrepairs to and maintenance of training equipment. including the cost ofreplacements and additional requirements of tools and equipment whenchargeable to Working.

Recoveries (Credit).- To this sub-account shall be credited the proportionof workshop indirect expenses representinq training expenses recoveredin connection with work performed for the public. other airlines. othergovernment departments. sanctioned works and other branches of the Administration.

7

3136 Other Maintenance Expenses.

Other Maintenance Expenses.- To this sub-account shall be charged expenses of a similar nature to those provided for in Sub-account No. 3101/2in so far as they apply to staff of the Engineering Branch. excepting thesuperintending staff whose office and miscellaneous expenses are chargeable to Sub-account No. 3130/2; pay of apprentices while attending classesor engaged on non-productive work: refunds of class and examination feesand other sundry training costs not properly includible in Account No.3135: payments made to. and material used by, artisans undergoing tradetests: payments to timesheet-submitting staff in lieu of leave due but nottaken on retirement: other items of expense of the Engineering Branch notproperly chargeable to other accounts under the sub-head "Aircraft Maintenance".

9 Recoveries (Credit).- To this sub-account shall be credited the proportionof workshop indirect expenses representing miscellaneous expenses recovered in connection with work performed for the public. other airlines.other government departments. sanctioned works and other branches ofthe Administration.

310.·

Account Sub-No. ale No.

SALES PROMOT10N AND SALES

3140 Sales Promotion.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay,allowances. expenses. etc.. of administrative and supervisory officers athead office and their immediate clerical staff and office personnel engagedsolely on sales promotion.

2 Office and Miscalianeous E:xpenses.- To this sub-account shall becharged expenses of a similar nature to those provided for in Sub-accountNo. 3101 12. in so far as they pertain to staff whose pay is chargeable toSub-account No. 3140/1; membership fees of international organisationssuch as the Universal Air Travel Plan (U.A.T.P.). etc.

3141 Reservations.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay,allowances. expenses. etc., of administrative and supervisory officers athead office and their immediate clerical staff and office personnel engagedsolely on reservations: also the pay. allowances. expenses. etc .. of thereservation officer and associated staff in the central reservation office.

2 Offica and Miscallaneous E:xpenses.- To this sub-account shall becharged expenses of a similar nature to those provided for in Sub-accountNo. 3101 12. in so far as they pertain to staff whose pay is chargeable toSub-account No. 3141 /1.

3142 Sales.

Salaries and Wages.- To this sub-account shall be charged the pay,allowances. expenses. etc.. of Station Managers and all staff at airterminals and town offices engaged on the sale of tickets. excess luggagevouchers and generally attending to passengers and baggage, such as ladysales officers. clerks. supervisors. ground hostesses. typists. office assistants, non-Whites and other air terminal or town office staff not providedfor in the two preceding accounts; the pay, allowances, expenses. etc.• ofAirways representatives overseas and those members of their staff whoseduties include the sale of tickets. etc.: proportion chargeable to Airways ofthe salaries. wages. etc .• of the S.A.R. Representative and staff at Maputo.

2 Office and Miscellaneou~ E:xpenses.- To this sub-account shall becharged expenses of a similar nature to those provided for in Sub-accountNo. 3101 12. in so far as they pertain to staff whose pay is chargeable toSub-account No. 3142/1; foreign taxes on ticket stocks; the maintenanceand. when chargeable to Working. the replacement of scales. barrows andother equipment used at air terminals and town offices; rentals paid forhouses or flats occupied by overseas sales staff.

NOTE.- See Account No. 3150 for the pay. allowances and expensesof Station Managers and their associated staff permanently stationedat airports.

3143 Agency Fees and Commission.- To this a1:count shall be chargedcommission paid to agencies and travel bureaux.

3144 Advertising.- To this account shall be charged the cost of generalpublicity and the dissemination of air travel information. including the costof printing and advertising timetables. and articles to be ("liven away forpublicity purposes.

TRAFFIC EXPENSES

3150 Air Station Staff (Passenger Traffic).- To this account shall be chargedthe pay. allowances. expenses. etc.. of Station Managers permanentlystationed at airports and tneir :associated office staff of clerks. typists.

AccountNo.

Subalc No.

311

telephonists. office assistants. etc.. also all staff stationed at airportsengaged on duties connected with the handling of passengers. baggageand mails e.g.. clerks. lady supervisors. ground hostesses. baggagehandlers. non-Whites. etc.

3151 Freight Depot Staff.- To this account shall be charged the pay.allowances. expenses. etc.• of all staff at freight depots. wherever situated.engaged on duties connected with the handling of parcels and goods. e.g.,clerks. cargo handlers. non-Whites. etc.

315': Ground Services at Airports (Traffic). '

56 Passenger Traffic.- To this sub-account shall be charged the cost oflabour and material used in operating and maintaining ground supportequipment for traffic purposes. e.g.. passenger steps. cabin loaders.baggage vehicles. trailers and loaders. platform haulers and trailers forcatering purposes. etc.; also the cost. when chargeable to Working. ofreplacements of small items of ground traffic equipment.

57 Freight Traffic.- To this sub-account shall be charged the cost of labourand material used in operating and maintaining ground support equip

.. rnent. similar to that specified in the preceding sub-account but usedexclusively for the handling of freight and parcels; repairs to pallets(including igloos. canvas and net covers).

NOTE.- The cost of acquiring pallets (complete with igloo. canvasand net cover) as additions to the authorised establishment and asreplacements shall be charged to this sub-account.

3153 Traffic Handling by Other Airlines.

56 Passenger Traffic.57 Freight Traffic.

To these sub-accounts. as appropriate. shall be allocated charges forservices rendered to South African Airways by other airlines in respect oftraffic handling; also capitation charges raised by local authorities.

31 54 Transport. Railage. etc.

56 Passenger Traffic.57 Freight Traffic.

To these sub-accounts, as appropriate. shall be charged the cost (includingoperation and maintenance costs:~~ac'a£i,nl'ahaih'SlJ'tance charges ofthe motor vehicles used. pooled car hire charges and taxi fares) oftransporting passengers. baggage and freight between town terminals andairports; also railage charges pertaining to the conveyance of passengers'baggage. motor cars. etc.. by rail.

3155 Claims Compensation.

56 Passenger Traffic.- To this sub-account shall be charged payments notcovered by insurance in respect of injuries to. and loss of life of. persons;damage by passenger aircraft to real and personal property of whateverkind or class; payments as compensation for delays to passengers; claimspaid .to passengers. or amounts disbursed. for hotel accommodation,transport. telephone. telegraph and other expenses as a result of faultybooking; payments in respect of medical attention and ambulance fees forpassengers; payments not covered by insurance in respect ,,: baggagedamaged or lost; payments as compensation for delays to bag~:]ge.

57 Freight Traffic.- To this sub-account shall be charged amounts paid forshort delivery. damage (not covered by insurance). delay to. deteriorationand destruction of. freigh~1 e12 e : e'~ : s , ,d res m tr: 8 sal! :1 ! FS gf;damage by freight aircraft to real and personal prope~ of whatever kind ~ ~class. jI. w"?,z?'.-7.r...... ~cr~/~ r/,J~~c.A//C. .5't:>lI'tZ:,~~~ SOr <::)r~cr ~.t:%d~~~ ~~c=.-7'~CV?.9"';- -r/7~~.1'9.;-:::!!. ~~ ~y~ #'VG'Ti':~/:-:,,9_·co~9TO";..~~~f!Sr'#7 ~,.>""",~ rh~ C?';"J-J~S.; cz~tl:r>"~7t..v-~ ,,~c::.~.p.,,~~ 'tZ',.;Oc:'J';'''~ -.!;,,~-:'••i1-d9O='X>'~ . r..-fa- ::.o~r C?T ~~~/,,b~ .

. '.Account

No.

3156

3160

3161

3162

3163

3164

Suba/e No.

56.57 .

312

~r.=::' - {Jh/JO'';; cu~~.n~ /.,.;->. vnde::;:,~ac/c;rnd ~v~,~~ w~a:: /70

/r.r~G//~~Y oo:::u,~ ~e.t'·;"'9. ~==OG""r~::::>~d~» ". --~ ..... ;:6//\{<Zr~. /7a:.

/~.r~ ~$C C:::~·-C&d~....s~bOther Traffic Expenses. '

> Passenger Traffic.Freight Traffic.

To these sub-accounts, as appropriate, shall be charged expenses of anature similar to those provided for in Sub-account No. 3101/2, in so faras they pertain to staff whose pay is directly chargeable to the precedingaccounts under the sub-head "Traffic Expenses", including the cost ofmaintenance and, when debitable to Working, additional requirements andreplacements of scales. barrows and other items of handling equipmentnot provided for under Account No. 3152; payment of airport licence fees,etc.

PASSENGER SERVICES ( --= C\~~":""~'1-e~Catering and Cabin Services - Ground Sta~ To this account shall becharged the pay. allowances. expenses, etc.. of the Cabin Services Manager and his associated ground staff, including inspectors, clerks, typists.lady supervisors. cabin loading supervisors. port stewards. storemen andnon-Whites employed on catering and cabin services to aircraft..Catering and Cabin Services - Flying Staff.- To this account shall becharged the pay, allowances. expenses, etc., of flight stewards and travelhostesses employed on providing passengers with meals. refreshmentsand requisites whilst in flight.

Meals. Dry Stores. Uquors, Accommodation. etc.- To this account shallbe charged the cost of meals. liquors. minerals, dry stores. cigarettes.fruit. etc.. for the use of passengers on aircraft; passenger expenses occasioned by interrupted, rerouted or delayed flights. such as hotel accommodation. meals and refreshments supplied at airport tea rooms or bycaterers. rail fares. taxi fares. entertainment. etc.: the cost of bacteriological tests of water: the cost of wines. spirits. mineral waters and otherliquids lost through breakages and the cost (when not recoverable] ofliquor. etc.• which becomes corked. soured. fermented or otherwise IJnusable; also the cost of tinned provisions. tobacco. etc.• which becomeunusable through climatic action or other causes.

NOTE.- Charges shall be made to this account in respect of condemnations and breakages only on the written authority of officialsauthorised to inspect and write off condemnations.

Catering and Cabin Equipment and Passenger Requisites.- To this accountshall be charged the cost of maintenance and. when chargeable to Working.acqulsttlon and replacement of catering and cabin equipment. includingpassenger requisites. such as meal containers. cutlery. glassware. plasticware. blankets. sheets. towels. headrest covers, pillows and slips. linenbags. periodicals. first aid kits. masks. airsickness packets. drinking cups.paper towels. toilet paper. tissues. cotton wool. sanitary towels, soap.hair oil. route maps. timetables. sky cots. newspapers. custom bags. flightcompanions•. clothes brushes. toilet bags. etc.: also the cost of laundrywork. dry-cleaning and the fumigating and vacuum treatment of bedding.

NOTE.- Cockpit equipment shall form a charge to Account No. 3117- "Other Flying Expenses".

Other Passenger Expenses.- To this account shall be charged expenses ofa nature similar to those provided for in Sub-acccunt No. 3101/2. in so faras they pertain to staff whose pay is directly chargeable to accounts underthe sub-head "Passenger Services", including payments for meals and refreshments and hotel accommodation in respect of cabin services crewswhile away from base.

JAAR

1973/741974/751975/761976/771977/781978/791979/801980/811981/821982/831983/84

BYLAAG 5

BRUTO BH.TNELANDSE PRODUK

R

2478826561261512609226102270892887531843317553076530801

313

BYLAAG 6

BEVOLKING

JAAR XOOO

1973/74 244501974/75 250521975/76 256231976/77 254071977/78 234761978/79 239431979/80 240111980/81 251371981/82 255681982/83 256561983/84 26280

314

BYLAAG 7

EKONOMIESE BEDRl~IGE BEVOLKING

JAAR XOOO

1973/74 86141984/75 87241975/76 86551976/77 81261977/78 79671978/79 82381979/80 84971980/81 86631981/82 87591982/83 87851983/84 9005

315

JAAR

1973/741974/751975/761976/771977/781978/791979/801980/811981/821982/831983/84

BYLAAG 8

AANTAL PASSASIERS

24059532776267288738229758623024496322512437969774003955397655938998073893889

316

JAAR

1973/741974/751975/761976/771977/781978/791979/801980/811981/821982/831983/84

BYLAAG 9

HOEVEELHEID ~~G EN POS

KG

40352404688397470190255618846066288667105169637347393202805902177779549209765

317

BYLAAG 10

BEGROTE BEDRAE VIR DIE VERSKILLENDE REKENINGNOMMERS

JAAR REKENINGNOMMER REKENINGNOMMER3150 3151

R R

1973/74 2687196 19443311974/75 3498197 25675821975/76 4764092 34035871976/77 5201031 38920681977/78 5539641 43315311978/79 6475858 4959182

. 1979/80 7767084 54872551980/81 9484864 65130811981/82 11643647 101007211982/83 13658300 115798611983/84 15639420 13015705

JAAR REKENINGNOMMER REKENINGNOMMER3152/56 3152/57

R R1973/74 469641 1361811974/75 478053 2849451975/76 730812 3840911976/77 802468 7179151977/78 956886 8996421978/79 945899 7983911979/80 1075284 7491511980/81 1771812 9117081981/82 2136921 17870631982/83 2654958 19377691983/84 2793891 2100824

318

BYLAAG 10(VERVOLG)



R R

1973/74 1440965 15671701974/75 1902483 19082731975/76 2194238 21729421976/77 2762902 26502441977/78 3428718 33666751978/79 4616371 42859291979/80 5051989 52105111980/81 5567851 57964771981/82 7379085 83127301982/83 8837143 100620291983/84 8299440 9795192


R R

1973/74 1235874 2685671974/75 1518424 3818221975/76 1842624 4433651976/77 2329428 4266421977/78 2623873 5355681978/79 2751704 6584001979/80 3478431 7463281980/81 187020 3342471981/82 187858 5431431982/83 169581 5344341983/84 26490 433841

319

BYLAAG 10(VERVOLG)


320

JAAR

1973/741974/751975/761976/771977/781978/791979/801980/811981/821982/831983/84

REKENINGNOMMER3155/56

R

3301147186922542910

5477601

402777841286

141276


R

184045388775646712001721424271

1740213

9312812117


R R

1973/74 763442 3955351974/75 428012 5336481975/76 482978 6501291976/77 717404 7691101977/78 816156 9379231978/79 709439 9153651979/80 1163733 10015611980/81 1472541 15111801981/82 2223579 20137051982/83 2512261 24123681983/84 2070743 1898244

BYLAAG 11

GEDEFLEERDE BEDRAE VIR DIE VERSKILLENDE REKENINGNOMMERS

JAAR REKENINGNOMMER REKENINGNOMMER3150 3151

R R

1973/74 3247718 23944961974/75 3839953 28184221975/76 4634331 33108821976/77 4550333 34051341977/78 4368802 34160341978/79 4599324 35246501979/80 4875759 34446051980/81 5211464 35786161981/82 5563133 48259541982/83 5719556 48491881983/84 5842154 4862049


R R

1973/74 578376 1677111974/75 524756 3127831975/76 715080 3758231976/77 70207 6280971977/78 754642 7094971978/79 672281 5674421979/80 675006 4702771980/81 973523 5009381981/82 1020985 8538281982/83 1111791 8114611983/84 1043665 784768

. 321

BYLAAG 11(VERVOLG)

GEDEFLEERDE BEDRAE VIR DIE VERSKILLENDE REKENINGNOMMERS

322

JAAR

1973/741974/751975/761976/771977/781978/791979/801980/811981/821982/831983/84


R

17745872088346'214700324172372704036328100231713683059258352560237006463100276


R

19300122094701212616623186732655106304614732708793184844397168142135803659018


R R

1973/74 1522012 3307481974/75 1666765 4191231975/76 1802958 4338211976/77 2037993 3732651977/78 2069300 4223721978/79 1955724 4679451979/80 2183572 4685041980/81 102758 1836521981/82 89755 2595041982/83 71013 2238001983/84 9895 162062

BYLAAG 11(VERVOLG)

GEDEFLEERDE BEDRAE VIR DIE VERSKILLENDE REK~INGNOMMERS


R R

1973/74 4065 226651974/75 16155 591511975/76 67734 740171976/77 37541 622921977/78 4319 135751978/79 427 172501979/80 2527 10921980/81 4276 1161981/82 614 441982/83 59 5361983/84 102 790


R R

1973/74 940200 4871121974/75 469826 5851821975/76 472581 6361331976/77 627650 6744801977/78 643656 7396871978/79 677592 6505791979/80 730529 6287261980/81 809088 8303181981/82 1062388 9621141982/8J 1052035 10102041983/84 773531 709094

323

324

VERWYSINGS

Hoofstuk 1

1. REYNDERS, HJJ 1974 : Finansiele bestuur; 2de uitgawe.

Pretoria J L van Schaik Beperk. 'p 180.

2. FRANZSEN, DG & REYNDERS, HJJ 1966: Die ekonomiese

lewe van Suid-Afrika; 3de uitgawe.

Pretoria J L van Schaik Beperk. p 310.

3. SCHUMANN, CGW; FRANZSEN, DG & DE KOCK, G 1957

Ekonomie In inleidende studie.

Stellenbosch : Universiteit Uitgewers en Boekhandelaars

(Edrns) Bpk. p 690.

4. Schumann, Franzsen & De Kock, op. cit., P 147

5 . In die Engelse

'Sloeringsmetode'

gebruik.

taal

word

'lead

verder

and lag method'.

in die proefskrif

6. Schumann, Franzsen & De Kock, op. cit., p 698.

7. JACOBSON, R 1981 Practical experience in developing

econometric models of airline traffic. lata

forecasting Journal. Economics & Industry Finance

Division. No. 1 March, 1982 : p 1.

8. SPIEGEL, ffi~ 1961 Schaum's outline series of Theory

and Problems of Statistics.

New York: Me Graw-Hill Book Company. p 216-219.

9. SCHUMANN, DEW & BOUWER, B 1969

statistiek.

lnleiding tot die

Stellenbosch Kosmo-Uitgewery (Edrns) Bpk p 87

, /i/V!--/

325

Hoofstuk 2

1. MINTZBERG, H 1983 structure in Fives. Designing

Effective Organizations; 1st edition.

New Jersey. Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs. p 73.

2. EYRE, EC 1983 : Mastering Basic Management.

The Macmillan Press Ltd. p 48.

3. CRONJE, GJj NEULAND, EW; VAN REENEN, MJ; GERBER, PD;

HUGO, WMJ; STEYN PG & VAN DER WALT, A 1987 : Inleiding

tot die Bestuurswese; lste uitgawe.

Johannesburg: Southern Boekuitgewers (Edms) Bpk. p 73.

4. Cronje, Neuland, Van Reenen, Gerber, Hugo, Steyn & Van

der Walt, Ope cit., p 87.

RT & BELL, CH 1979

approach; 2nd edition.

p 92.

NK 1982 Airline Planning Corporate,

and Marketing.

Lexington Books D C Heath and Company.

HR; WOODWORTH,

Management and experimental

Mc Graw-Hill Book Company.

5. TANEJA,

Financial

Torronto

p 11-15.

6. KNUDSON,

7. KOONTZ, H & O'DONNELL, C 1978 Essentials of

Management; 2nd edition.

New York: Mc Graw-Hill Book Company. p 56.

8. KaST, FE & ROSENZWEIG, JE 1974 Organization and


Tokyo: Mc Graw-Hill Book Company. p 437.

326

9. RaDEL, F & REYNDERS, HJJ 1971 . Inleiding tot die

Bedryfsekonomie.

Pretoria : J L van Schaik Beperk. p 211.


der Walt, op. cit., p 90.

KOONTZ, H

Management.

New York : Mc

11. & O'DONNELL, C 1976

An analysis of Managerial

Graw-Hill Book Company.

principles

Function.

p 94-99.

of

Principles of Management; 4th

12. REYNDERS, HJJ 1966 Die taak van die bedryfsleier;

4de uitgawe.

Pretoria: J L van Schaik Beperk. p 77-84.

13. TERRY, GR 1964

edition.

Homewood, Illinois: Richard D Irwin, Inc., p 304.

14. Radel & Reynders, op. cit. , P 265.


16. Mintzberg, op. cit. , P 19.

17. Cronje, Neuland, Van Reenen, Gerber, Hugo, steyn & Van

der Walt, op. cit. , P 105-106.

18. Eyre, op. cit., p 83.

19. Radel & Reynders, op. cit., p 267-271.


327


22. HUSE, EF 1979: The Modern Manager.

st Paul Minnesota west Publishing Company.

p 349-356.

23. KOONTZ, H & O'DONNELL, C 1976 : Management A Book of

Readings; 4th Edition.

New York: Mc Graw-Hill Book Company. p 435.

24. Koontz & O'Donnell,

op. cit., p 381.

Management A Book of Readings,

Luthano, F &Approaches


op. cit., p 612-614.


op cit.,

Artikel

Learning.

p 473.

principles of Management.

Management: A Book of Readings.

Ottemann, R: Motivation vs

to Organizational Behavior

The Dryden Press, Hinsdale.

27. DUNCAN,

edition.

Illinois.

WJ 1978 Essentials of Management;

P 119.

2nd


der Walt, op. cit. , P 412.


30. Radel & Reynders, op. cit. , P 91-106.


328

32. Terry, Ope cit., p 465.

33. Reynders, Ope cit., p 112-117.

34. RUE, LW & BYARS, LL 1986: Management: Theory and

Application; 4th edition.

HOmewood, Illinois: Richard D Irwin, Inc., p 157.

35. Koontz, & O'Donnell, Management

Ope cit., p 527.

36. Terry, Ope cit., p 593.

A Book of Readings.


der walt, Ope cit., p 126-127.

38. Reynders, Ope cit., p 118.


der Walt, Ope cit., p 126.

40. Eyre, Ope cit., p 108.


Hoofstuk 3

1. SCHOONESS,

Afrikaanse

Pretoria :

PC & TOERIEN, MF

Taal.

Die Staatsdrukker.

1956 :

P 356.

Woordeboek van die

2. FREMGEN, JM 1966 : Managerial Cost Analysis.

Homewood, Illinois: Richard D Irwin, Inc., p 138.

3. SORGDRAER, AJE

Nasbou Beperk.

1967

P 269.

329

Kosteberekening en -tegnieke.

4. Fremgen, Ope cit., p 140-141.

5. WELSCH, GA 1964

Control.

Budgeting' Profit Planning and

New Jersey

p 14.

Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs.

6. HECKERT, JB

and Control;

Pretoria : J

& WILLSON, JD 1975

3de uitgawe.

L van Schaik Beperk

Business Budgeting

P 15-16.

7. Heckert & Willson, Ope cit., p 14.

8. Welsch, Ope cit., p 23.

9. SCOTT, W 1948

Control.

Sydney The

p 15-17.

Business Budgeting and Budgetary

Law Book Company of Australasia Pty Ltd.

10. Heckert & Willson, Ope cit. , P 23.

11. Reynders, Ope cit. , P 181.

12. Fremgen, Ope cit. , P 142

13. Heckert & Willson, Ope cit. , P 42-44.

14. Scott, Ope cit. , p 15-17.

15. Fremgen, Ope cit. , P 138-140.

330

16. Scott, Ope cit., p 6.


18. ANTHONY, RN; WELSCH, GA & REECE, JS 1985 Fundamentals

of Management; 4th edition.

Homewood, Illinois Richard D Irwin Inc., p 629.


20. Heckert & Willson, op cit., p 146.

21. Fremgen, Ope cit., p 158.

22. BROOKS,

Control.

London

B 1975 Short term Planning and Budgetary

Principles of Management.

Gee and Co (Publishers) Ltd. p 163.

Hutchinson and Co (Publishers) Ltd. p 56-58.

23. EDEY, HC

edition.

London :

1966 Business Budgets and Accounts. 3rd

24. Anthony, Welsch & Reece, Ope cit. , P 650.

25. Fremgen, Ope cit. , P 170.

26. Edey, Ope cit. , P 65.


28. Scott, Ope cit. , p 103-110.


30. Heckert & Willson, Ope cit. , P 220-221.

331

31. Scott, op. cit. , P 111.

32. Fremgen, op. cit. , P 174.

33. Heckert & Willson, op. cit. , P 41'6.

34. Heckert & Willson, op. cit. , P 220.

35. Scott, op. cit. , P 195-207.

36. Heckert & Willson, op. cit. , P 95-102.

37. Fremgen, op. cit. , P 185.

38. Heckert & Willson, op. cit. , P 385-386.

39. Scott, op. cit. , P 132-140.

Hoofstuk 4


der Walt, op. cit., p 26

2. SMALL, J & STAPELBERG, NH 1964

Suid-Afrikaanse studente.

Nasbou Beperk. p 384.

3. Fremgen, op. cit., p 140.

Ekonomie vir

4. WHEELWRIGHT, SC & MAKRIDAKIS, S 1985 Forecasting

Methods for Management; 4th edition.

New York: John Wiley and Sons. p 49.

5. BASSIE, VL 1958 : Economic Forecasting.

New York: Mc Graw-Hill Book Company, Inc., p 57.

Inleiding tot die Suid-Afrikaanse

.'

332

6. Bassie, Ope cit. , P 65.

7. Wheelwright & Makridakis, Ope cit. , P 49-51.

8. Bassie, Ope cit. , P 127.

9. Wheelwright & Makridakis, Ope cit. , p 23-24.

10. STEYN, DR 1961

finansies.

Pretoria: J L van Schaik Beperk. p 52-53.

11. Suid-Afrikaanse Vervoerdienste

Kapitaalbegroting vir die Boekjaar wat op 31 Maart 1987

eindig. Voorgele aan die Parlement; 1st druk.

Begrotings van Uitgawe vir die Boekjare wat eindig 31

Maart 1987 en 31 Maart 1988. Voorgele aan die

Parlement; lste druk.

Kaapstad : Kaap en Transvaal Drukkers (Edms) Bpk.

Onderhoud met

met die opstel

begroting.

12. Mnr L War land in Johannesburg in verband

van die Suid-Afrikaanse Lugdiens se

13. Suid-Afrikaanse Lugdiens 1983.

Skrywe oor depotkostestelsel. p 1.


Skrywe oor depotkostestelsel. p 1-3.

15. Onderhoud met Mnr L

met die opstel van

begroting.

Warland in Johannesburg in verband

die Suid-Afrikaanse Lugdiens se

333

Hoofstuk 5

1. Bassie, op. cit., p 128.

2. HAITOVSKY, Y; TREYZ, G & SU, V 1974 : Forecasts with

Quarterly Macroeconometric Models.

New York: Colombia University Press. p 3-6.

3. KOHLER, H 1969 : Readings in Economics; 2nd edition.

New York: Holt, Rinehart and Winston, Inc., p 74.

4. Kohler, op. cit., p 74-82.

5. BANNOCK, G; BAXTER, RE & REES, R 1975 A Dictionary

of Economics.

Aylesbury Bucks Hazell Watson & Viney Ltd.

p 285-286.

6. Bassie, op. cit., p 133.

7. MEYER, IT 1978 Die Akkuraatheid van Ekonometriese

Vooruitskattings.

Johannesburg : Randse Afrikaanse Universiteit

(M. Com.-verhandeling) p 8-9.

8. MAYER, R 1984 : The futility of forecasting.

Long Range Planning, (17), February 1984 p 65.

9. Schumann, Franzsen & De Kock, op. cit., P 693.

10. DE

The

WET, GL : Responsibility and economic forecasting.

Investment Analysts Journal No 9, Maart 1977

P 9 en 11.

334

11. Meyer, op cit. , P 7-17.

12. Mayer, op. cit. , P 65-72.

13. Meyer, op. cit. , P 12.

14. Meyer, op cit. , P 12-13.

15. PINDYCK, RS & RUBINFELD, DL 1981: Econometric Models

and Economic Forecasts; 2nd edition.

New York : Mc Graw-Hill Book Company. p 181.

16. TURNER, RC 1967 : An appraisal

short-term forecasting in

Association 1966.

Proceedings of the Business

Section, American Statistical

D.C. p 76-83.

17. De Wet, op cit., p 11.

18. Meyer, op. cit., p 20-25.

Hoofstuk 6

of various approaches to

American Statistical

and Economic Statistics

Association, Washington

1. Bannock, Baxter & Rees, op. cit., p 185.

2. LOMBARD, JA & STADLER JJ 1974 : Die Ekonomiese Stelsels

van Suid-Afrika.

Kaapstad HAUM p 372.

3. Franzsen & Reynders, op. cit., p 45.

4. Franzsen & Reynders, op. cit., p 24.

335

5. Lombard & Stadler, Ope cit., p 397.

6. Schumann & Bouwer, Ope cit., p 96.

7. FREUND, JE & PERLES, BM 1974 : Business Statistics;

1st edition.

New Jersey Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs. p

292.

8. Schumann & Bouwer, Ope cit., p 97.

Hoofstuk 7

1.

2.

3.

Pindyck & Rubinfeld, Ope cit.,

Pindyck & Rubinfeld, Ope cit.,

Meer oor die maatstawwe

akkuraatheid wat gebruik word.

pindyk & Rubinfeld, Ope cit.,

P 473.

P 485.

van vooruitskattings-

Hoofstukke 4 en 5.

Bylaag

1. Small & Stapelberg, Ope cit., p 384.

2. Bannock, Baxter & Rees, Ope cit., p 50.


4. Suid-Afrikaanse Lugdiens.

Orientasie Seminaar in Bestuur. p 10.

5. THIRKETTLE, GJ 1981 Business Statistics; 9th

edition.

Wheldons Business Statistics and Statistical Methods.

Macdonald and Evans. p 137.

6. Bannock, Baxter & Rees, Ope cit., p 87.

336

7. DU TOIT, JM 1985 : Statistiese Metodes.

Stellenbosch : Kosmo Uitgewerty Edms Bpk. p 136.

8. Spiegel, op. cit., p 221.

9. Schumann & Bouwer, op. cit., p 82.

10. CHATTERJEE, S 1977 : Regression Analysis by example.

New York: John Wiley and Sons. p 1.

11. STADLER, JJ 1973 : Nasionale Rekeninge van Suid-Afrika.

Pretoria Citadel Pers, Haum. p 231.

12. Thirkettle, op. cit., p 118.

337

BRONNELYS

1. ANTHONY, RN; WELSCH, GA & REECE, JS 1985

of Management; 4th edition.

Homewood, Illinois : Richard D Irwin Inc.

Fundamentals

2. BANNOCK, G;

of Economics.

Aylesbury Bucks

BAXTER, RE & REES, R 1975 : A Dictionary

Hazell Watson & Viney Ltd.

3. BASSIE, VL 1958 : Economic Forecasting.

New York Mc Graw-Hill Book Company, Inc.

4. BROOKS,

Control.

London :

B 1975 Short term Planning and Budgetary

Principles of Management.

Gee and Co (Publishers) Ltd.

5. CHATTERJEE, S 1977 : Regression Analysis by example.

New York: John Wiley and Sons.

6. CRONJE, GJ; NEULAND, EW; VAN REENEN, MJ; GERBER, PD;

HUGO, WMJ; STEYN PG & VAN DER WALT, A 1987 : Inleiding

tot die Bestuurswese; 1ste uitgawe.

Johannesburg Southern Boekuitgewers (Edms) Bpk.

7. DE WET, GL : Responsibility and economic forecasting.

The Investment Analysts Journal No 9, Maart 1977.

Essentials of Management; 2nd19788 . DUNCAN, WJ

edition.

Illinois. The Dryden Press, Hinsdale.

9. DU TOIT, JM 1985 : Statistiese Metodes.

Stellenbosch : Kosmo Uitgewery Edms Bpk.

Business Budgets and Accounts. 3rd

338

10. EDEY, HC 1966

edition.

London : Hutchinson and Co (Publishers) Ltd.

11. EYRE, EC 1983 : Mastering Basic Management.

The Macmillan Press Ltd.

12. FRANZSEN, DG & REYNDERS, HJJ 1966

lewe van SUid-Afrika; 3de uitgawe.

Pretoria : J L van Schaik Beperk.

Die ekonomiese

13. FREMGEN, JM 1966 : Managerial Cost Analysis.

Homewood, Illinois : Richard D Irwin, Inc.

14. FREUND, JE & PERLES, BM 1974 : Business Statistics;

1st edition.

New Jersey Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs.

15. HAITOVSKY, Y; TREYZ, G & SU, V 1974

Quarterly Macroeconometric Models.

New York: Colombia University Press.

Forecasts with

16. HECKERT, JB

and Control;

Pretoria : J

& WILLSON, JD 1975

3de uitgawe.

L van Schaik Beperk.

Business Budgeting

17. HUSE, EF 1979: The Modern Manager.

St Paul Minnesota : West Publishing Company.

18. JACOBSON, R 1981: Practical experience in developing

econometric models of airline traffic. lata

forecasting Journal. Economics & Industry Finance

Division. No. 1 March, 1982 :

19. KaST, FE & ROSENZWEIG, JE 1974


Tokyo: Me Graw-Hill Book Company.

339

Organization and

20. KOHLER, H 1969 : Readings in Economics; 2nd edition.

New York : Holt, Rinehart and Winston, Inc.

21. KOONTZ, H & O'DONNELL, C 1978


New York Mc Graw-Hill Book Company.

Essentials of

KOONTZ,

Readings;

New York

22. H & 0' DONNELL,

4th Edition.

Mc Graw-Hill

C 1976 : Management

Book Company.

A Book of

23. KOONTZ, H & O'DONNELL, C 1976

Management. An analysis of Managerial

New York: Mc Graw-Hill Book Company.

Principles

Function.

of

24. KNUDSON, HR; WOODWORTH,

Management and experimental

Me Graw-Hill Book Company.

RT & BELL, CH 1979

approach; 2nd edition.

25. LOMBARD, JA & STADLER JJ 1974

van Suid-Afrika.

Kaapstad : HAUM.

Die Ekonomiese Stelsels

26. MAYER, R 1984 : The futility of forecasting.

Long Range Planning, (17), February 1984.

27. MEYER, IT 1978 Die Akkuraatheid van Ekonometriese

Vooruitskattings.

Johannesburg : Randse Afrikaanse Universiteit

(M. Com.-verhandeling).

340

28. MINTZBERG, H 1983 structure in Fives. Designing

Effective Organizations; 1st edition.

New Jersey. Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs.

29. PINDYCK, RS & RUBINFELD, DL 1981: Econometric Models

and Economic Forecasts; 2nd edition.

New York : Mc Graw-Hill Book Company.

30. RaDEL, F. & REYNDERS, HJJ 1971 Inleiding tot die

Bedryfsekonomie.


31. REYNDERS, HJJ 1974 : Finansiele bestuur; 2de uitgawe.


32. REYNDERS, HJJ 1966 Die taak van die bedryfsleier;

4de uitgawe.


33. RUE, LW & BYARS, LL 1986 Management

Application; 4th edition.


Theory and

34. SCHOONESS,

Afrikaanse

Pretoria :

PC & TOERIEN, MF

Taal.

Die Staatsdrukker.

1956 : Woordeboek van die

35. SCHUMANN, DEW & BOUWER, B 1969 : Inleiding tot die

statistiek.

Stellenbosch : Kosmo-Uitgewery (Edms) Bpk.

36. SCHUMANN, CGW; FRANZSEN, DG & DE KOCK, G 1957

Ekonomie In inleidende studie.

Stellenbosch : Universiteit Uitgewers en Boekhandelaars

(Edms) Bpk.

37. SCOTT, W 1948

Control.

341

Business Budgeting and Budgetary

Sydney The Law Book Company of Australasia Pty Ltd.

38. SMALL, J & STAPELBERG, NH 1964

Suid-Afrikaanse studente.

Nasbou Beperk.

Ekonomie vir

39. SORGDRAER, AJE 1967

Nasbou Beperk.

Kosteberekening en -tegnieke.

40. SPIEGEL, RM 1961 Schaum's outline series of Theory

and Problems of Statistics.

New York : Mc Graw-Hill Book Company.

41. STADLER, JJ 1973 : Nasionale Rekeninge van Suid-Afrika.

Pretoria Citadel Pers, Haum.

42. STEYN, DH 1961

finansies.

Inleiding tot die Suid-Afrikaanse

Pretoria J L van Schaik Beperk.

43. TANEJA, NK 1982 Airline Planning Corporate,

Financial and Marketing.

Torronto : Lexington Books D C Heath and Company.

44. TERRY, GR 1964 Principles of Management; 4th

edition.


45. THIRKETTLE, GJ 1981 Business Statistics; 9th

edition.

Wheldons Business Statistics and Statistical Methods.

Macdonald and Evans.

46. TURNER, RC 1967 : An appraisal

short-term forecasting in

Association 1966.

Proceedings of the Business

Section, American Statistical

D.C.

342

of various approaches to

American Statistical

and Economic Statistics

Association, Washington

47. WHEELWRIGHT, SC & MAKRIDAKIS, S 1985

Methods for Management; 4th edition.

New York: John Wiley and Sons.

Forecasting

48. WELSCH, GA 1964

Control.

BUdgeting Profit Planning and

New Jersey Prentice-Hall Inc., Englewood Cliffs.


Skrywe oor depotkostestelsel.

50. Suid-Afrikaanse Lugdiens.

Orientasie Seminaar in Bestuur.

51. Suid-Afrikaanse Vervoerdienste

Kapitaalbegroting vir die Boekjaar wat op 31 Maart 1987

eindig. Voorgele aan die Parlement; 1st druk.

Begrotings van Uitgawe vir die Boekjare wat eindig 31

Maart 1987 en 31 Maart 1988. voorgele aan die

Parlement; 1ste druk.

Kaapstad : Kaap en Transvaal Drukkers (Edms) Bpk.

Die Rol van Ekonometriese Vooruitskattings in ...

Documents

Transcript of Die Rol van Ekonometriese Vooruitskattings in ...