ARAŞTIRMA SONUÇLARITOPLANTISI

2. CİLT

T.C.KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

32

T.C.KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

02-06 HAZİRAN 2014GAZİANTEP

32.ARAŞTIRMA SONUÇLARI

TOPLANTISI2. CİLT

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No:3444-2Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No:168-2

YAYINA HAZIRLAYANLARDr. Adil ÖZME

Kapak ve UygulamaYusuf KOŞAR

ISSN: 1017-7663

Kapak Fotoğrafı: Ercan AŞKIN Karaman İli ve Mersin İli Mut İlçesi Antik Dönem Yerleşmeleri ve Yerleşim Düzenlemesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları

Not : Araştırma raporları, dil ve yazım açısından Dr. Adil ÖZME tarafından denetlenmiştir. Yayımlanan yazıların içeriğinden yazarları sorumludur.

İsmail Aygül Ofset MatbaacılıkSan. Tic. Ltd. Şti., ANKARA-2014

Tel: 0312 310 59 95

İÇİNDEKİLER

Meral ORTAÇ 2013Yılı Bolu İli Merkez ve Mengen İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırması ............1

Mehmet SAĞIR, İsmail ÖZER, İsmail BAYKARA, Serkan ŞAHİN, Seçil SAĞIR 2013 Yılı Kırıkkale ve Çorum İlleri Yüzey Araştırması.........................................23

Cesur PEHLEVAN, Ayşen AÇIKKOL YILDIRIM, Ayhan YİĞİT,Ahmet Cem ERKMAN, Ferhat KAYA 2013 Yılı Sivas İli ve İlçelerinde Neojen Dönem Omurgalı Fosil Yataklarının Araştırılması ..........................................................................33

Tevfik Emre ŞERİFOĞLU Mersin Aşağı Göksu Arkeolojik Kurtarma Yüzey Araştırması Projesi 2013 Sezonu Sonuçları .....................................................................................43

Çiler ÇİLİNGİROĞLU ÜNLÜSOY Bozyer (Salihli, Manisa) Prehistorik Çanak Çömleği Üzerine Bir Değerlendirme ..55

Nezahat CEYLAN, Yavuz GÜNAŞDI, İbrahim ÜNGÖR, Oktay ÖZGÜL,Yasin TOPALOĞLU, Akın BİNGÖL, Alpaslan CEYLAN 2013 Yılı Erzincan - Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları .....................................71

Maria ANDALORO The Cappadocia Wall Paintings Project: Research and Preservation: 1. The Rupestrian Habitat of the Göreme Area 2. The Church of the Forty Martyrs in Şahinefendi, Restoration and Opening to the Public ...................................................................................93

Beate BÖHLENDORF-ARSLAN Çanakkale İli, Ezine, Bayramiç ve Ayvacık İlçelerindeki Bizans Yerleşmeleri 2012 ve 2013 Yılı Araştırmaları ........................................111

Marc WAELKENS, Eva KAPTIjN, Branko MUšIč, jeroen POBLOME, julian RICHARD The 2013 Archeological and Geophysical Surveys in the Territory of Sagalassos....................................................................................131

Fulya DEDEOĞLU, Erim KONAKÇI, Ali OZAN Yukarı Menderes Havzası Dağlık Kesim Yüzey Araştırması Projesi 2013 Yılı Çalışmaları .......................................................................................151

Ayşe F. EROL Fatsa İlçesi Yüzey Araştırması 2013 ...............................................................161

Abdulkadir BARAN Thera Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları ..............175

Ayşe Ç. TÜRKER An Archaeological Survey of Early Christian-Byzantine Period on The Valleys That Reached the Hellespont: 2013 Research ...............................189

Şengül Dilek FUL, Murat TEKİN, Emine Saka AKIN, Tekin SUSAM Tokat İli-Sulusaray İlçesi-Sebastopolis Antik Kenti ve Çevresi 2013 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması ............................................................209

Thomas CORSTEN, Oliver HÜLDEN Forschungen in Der Kibyratis im jahre 2013 Kibyratis Araştırmaları 2013 .......227

Christopher H. ROOSEVELT, Christina LUKE, Bradley SEKEDAT, Peter COBB The Central Lydia Archaeological Survey: 2013 Work at Kaymakçı and in the Marmara Lake Basin ..............................................................................239

Yusuf ALBAYRAK, S. İrem MUTLU Soğmatar Kutsal Alanı ve Yakın Çevresi Yüzey Araştırması, 2013 ....................259

İsmail ÖZER, Mehmet SAĞIR, Serkan ŞAHİN, İsmail BAYKARA, Erksin GÜLEÇ 2013 Yılı Muğla ve Çanakkale İlleri Yüzey Araştırması .....................................279

Murat ARSLAN, Nihal TÜNER ÖNEN 2013 Yılı Phaselis Antik Kenti ve Teritoryumu Yüzey Araştırması .....................289

Hatice Özyurt ÖZCAN Karia Bölgesi Bizans Dönemi Duvar Resimleri Üzerine İncelemeler- 2013 ‘Muğla’nın Yatağan, Milas ve Datça İlçelerindeki Çalışmalar’ ............................301

Bahattin ÇELİK Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Çağ ve Öncesi Yüzey Araştırması, 2013 ......311

Füsun TÜLEK Osmaniye Arkeolojik Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışması ............................329

Hatice PAMİR Antakya, Kuseyr Yaylası Kırsal Alan Yüzey Araştırmaları ..................................353

Ali BORAN, Tolga BOZKURT, Mehmet MUTLU, Hasan YAŞAR Ortaçağdan Günümüze Konya İli ve Güneybatı İlçeleri Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları .......................................................................................373

IX

F. Arzu DEMİREL Burdur İli ve İlçelerinde Neojen ve Pleistosen Dönem Fosil Lokalitelerinin Tespiti Yüzey Araştırması-2013 ......................................393

İrfan YILDIZ, Zekai ERDAL, Dursun YILDIZ, Erkan KOÇ, Mustafa Hakan ÇİMEN Diyarbakır İli ve İlçeleri Ortaçağ ve Sonrasına Ait Mimari ve Sanat Eserlerinin İncelenmesi Yüzey Araştırması-2013 “Çınar – Hani İlçeleri” ......................................................................................401

Adnan DİLER, Şahin GÜMÜŞ, Mazlum ÇUR Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri, Adalar, Aspat (Strobilos), Kissebükü (Anastasioupolis), Damlıboğaz (Hydai), Sedir Adası (Kedreai) Yüzey Araştırmaları 2013 ................................................................................423

Güner SAĞIR Kars İli ve Çevresinde Yer Alan Ortaçağ Ermeni Kiliseleri Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları ..........................................................447

Günder VARİNLİOĞLU Boğsak Yüzey Araştırması 2013 .....................................................................465

Hamdi ŞAHİN, Aşkım ÖZDİZBAY Dağlık Kilikia Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları 2013 .........................475

Hatice KALKAN Antik Hypaipa Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması - 2013 ..............................491

Sachihiro OMURA 2013 Yılı Kırşehir İlinde Yapılan Yüzey Araştırmaları .......................................503

Nilüfer PEKER, B. Tolga UYAR Güzelöz-Başköy ve Çevresi Bizans Dönemi Yerleşimleri 2013 .........................513

Winfried HELD, Deniz KAPLAN, Henning BURWITZ, Ansgar BRUNN 2013 Yılı Tarsus Donuk Taş Yüzey Araştırması ...............................................529

23

2013 YILI KIRIKKALE VE ÇORUM İLLERİ YÜZEY ARAŞTIRMASI

Mehmet SAĞIR* İsmail ÖZER

İsmail BAYKARA Serkan ŞAHİN

Seçil SAĞIR

Kırıkkale ve Çorum İlleri Yüzey araştırması, T.C. Kültür ve Turizm Ba-kanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün 03 Eylül 2013 tarih ve 171151 sayılı yazısıyla verilen izin sonucunda Prof. Dr. Mehmet Sağır başkanlığında 25.11.2013 tarihinde başlamış ve 04.12.2013 tarihinde sona er-dirilmiştir.

Yüzey araştırmasına, A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Bölümünden Araş.Görv. Serkan Şahin ve Bakanlık temsilcisi olarak Çorum Müzesi Müdürlüğü Uzmanı Mürsel Bardak katılmıştır. Elde edilen bulgu-ların ile verilerin değerlendirilerek veri tabanına girilmesinde ise Prof.Dr. İs-mail Özer ve Yrd. Doç. Dr. Seçil Sağır görev almıştır. Yüzey araştırmasının ikinci yılında ağırlıklı olarak Çorum İli Neojen çökelleri taranmıştır. Kırıkkale İli çalışmaları ise planlandığı şekilde 2012 yılında gidilemeyen yerleri ve daha önce gidilen ve yeniden gözden geçirilmesi gereken fosil lokalitelerin taran-ması şeklinde gerçekleştirilmiştir.

* Prof. Dr. Mehmet SAĞIR, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Bö-lümü, Fizik Antropoloji Anabilim Dalı, 06100 Sıhhiye -Ankara/TÜRKİYE.

Prof. Dr. İsmail ÖZER, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Bölü-müPaleoantropoloji Anabilim Dalı, 06100-Sıhhiye-Ankara/TÜRKİYE.

Yard. Doç. Dr.İsmail BAYKARA, Yüzüncü Yıl Üniversitesi-Edebiyat Fak. Antropoloji Bölümü-Van/TÜRKİYE.

Araş Gör. Sekan ŞAHİN, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji Bö-lümü, Paleoantropoloji Anabilim Dalı, 06100 Sıhhiye/ANKARA/TÜRKİYE

Yrd. Doç. Dr. Seçil SAĞIR, Ahi Evran Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Antropoloji Bölümü, Bağ-başı Kampüsü, Kırşehir/TÜRKİYE.

24

Araştırmanın ilk yılındaki çalışmalar dahilinde Jeolojik yapısı önceden Neojen olarak tespit edilmiş olan ve Miyosen Döneme tarihlendirilen coğrafi bölgeler taranarak fosil içeren çökeller saptanmıştır. Bu çalışmaların yanı sıra Pleistosen dönem insan davranış ve hareketlerinin izlerini bulunması amacıy-la bölgede detaylı araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Araştırmada bölgeye ait 1/500000, 1/100000’lik jeoloji haritaları, 1/100000’lik ve 1/25000’lik topog-rafik haritalar ile uydu görüntüleri kullanılmıştır. Buluntu elde edilen tüm lokalitelerin GPS değerleri ve rakımları da belirlenmiştir.

Kırıkkale ve Çorum İli ve İlçeleri, Tarih Öncesi İnsan Hareketlerinin İzle-rini ve Fosil Kayıtlarını Tespit Etmeye Yönelik Neojen ve Pleistosen Dönem-lerini İçeren ve Bu Dönemlere Ait Fauna ve Paleoekolojik Kalıntıların Tespiti Yüzey Araştırması çalışmalarının ikinci yılındaki çalışmalar Çorum İli Mer-kez İlçesi, İskilip İlçesi, Sungurlu İlçesi ile Kırıkkale İli’nin Delice İlçesi ve Kes-kin İlçesi’nde araştırmanın amacına uygun jeolojik özelliklere sahip alanlarda gerçekleştirilmiştir (Harita: 1-2). Çalışmalar esnasında elde edilen buluntular ilk aşamada sadece kayıt altına alınmış, envanterlik kalıntı toplanmamıştır.

ÇORUM MERKEZ İLÇESİ ÇALIŞMALARI

Merkez ilçesine bağlı Şekerbey Köyü ve civarı insan izi ve kalıntıları açı-sından araştırılmıştır. Bu alanda bazı çakmaktaşlarına rastlanmış, ancak bulu-nan çakmak taşlarının Paleolitik Döneme ait işlenmiş çakmaktaşları olmadığı görülmüş ve bu bölgenin daha detaylı ve uzun zamanlı olarak araştırılması-nın yararlı olacağı kanısına varılmıştır, bölgenin gps değerleri alınarak kayıt altına alınmıştır (Resim: 1). Yine Şekerbey Köyü’nün güney doğu bölümünde yer alan Neojen Dönem çökellerinin bulunduğu alanlar ve mermer ocağı ola-rak kullanılan bölge fosil buluntu açısından incelendi ancak herhangi bir fosil kayda rastlanmamıştır.

Merkez ilçeye bağlı olan Elmalı Köyü ve çevresinde yapılan çalışmalar-da bölgede mağara olduğu bilgisinden yola çıkılarak araştırılmıştır. Bölge-de sözü edilen mağaranın bir kaya mezar olduğu anlaşılmıştır. Ancak kaya mezarın bulunduğu kayalıkların yanında yer alan vadinin girişinde bir kaya altı oyuğu tespit edilmiş, bu alanda yapılan çalışmada izinsiz bazı kazıların yapıldığı görülmüştür. Çevredeki araştırmalarda bazı hayvan kemik parçala-rına rastlanmış, Paleolitik insan hareketlerine yönelik bir ize rastlanmamıştır

25

(Resim: 2). Vadinin diğer alanlarında yapılan çalışmalarda da bir bulgu elde edilememiştir. Elmalı-Çorum yolu üzerinde bulunan tarlalar çakmaktaşı açı-sından incelenmiş ve tarlalarda çakmak taşlarına rastlanmış, ancak işlenmiş olarak ve kültürel değere sahip çakmak taşları bulunamamıştır.

Merkez ilçeye bağlı olan Şanlı Osman Köyü ve çevresinde bulunan mağa-raların incelenmesi amacıyla bölge araştırılmıştır. Bölgede yoldan da görüle-bilen çok sayıda mağara olduğu görülmüş, mağaralardan köy yolunun yakla-şık 6. km.sinde bulunan mağaralar ve kaya oyukları incelendi ancak herhangi bir kalıntıya rastlanmamıştır (Resim: 3). Şanlı Osman Köyü’nün kuzey batı-sında akmakta olan Alaca suyunun kenarındaki mağaralar incelenmek üzere bölgeye gidilmiş, aşağıda suyun kenarında yer alan mağarada herhangi bir bulgu ve buluntuya ulaşılamamıştır (Resim: 4). Bu mağaranın 500 m. kadar batısında ve yüksekte bulunan mağaraları incelemek üzere bölgeye ulaşıl-mıştır. Mağaraların oldukça yüksek olması ve havanın kararmaya başlama-sı nedeniyle sadece aşağıda yer alan bölgeler taranmıştır. Bölgede yer alan bu mağaraların sonraki yılda araştırılmasının yararlı olacağı düşünülmüştür (Resim: 5). Çorum merkez sanayi bölgesinin hemen batısında bulunan neojen çökellerin araştırılması sonucunda herhangi bir buluntuya rastlanmamştır.

İSKİLİP İLÇESİ ÇALIŞMALARI

Çorum İli İskilip İlçesinde bulunan Neojen Döneme ait çökellerin araştı-rılması amacıyla 1995 yılında İskilip sanayi bölgesinin genişletilmesi çalışma-larında ortaya çıkan fosil lokalitesinin incelenmesi için bu alana gidilmiştir. Ancak fosil lokalitesinin önemi yeterince anlaşılamamış ve o dönemde ha-zırlanan raporda belirtilmemiş olacak ki sanayi bölgesinin genişletilmesi ça-lışmaları sırasında fosilli alanın tamamen yok edildiği ve tahrip edilen fosilli lokalitenin bulunduğu alana sanayi bölgesinin istinat duvarının yapıldığı tes-pit edilmiştir. Bu alanda yapılan araştırmada fosil bulgu elde edilememiştir (Resim: 6). Yine İskilip İlçesi-Çorum yolu üzerinde yapılmış olan Obruk Bara-jı Köprüsü’nün hemen yanında uzanan Neojen Dönem çökelleri incelenmiş-tir. Aynı bölgede yapılan çalışmalarda bazı çakmaktaşlarına rastlandı ancak kültürel değere sahip olmadıkları anlaşılmıştır. İskilip ilçesi Salur Köyü yolu üzerinde bulunan Neojen Dönem çökellerinin araştırılması esnasında bazı fosil kalıntılara rastlanmış ve bölgenin sonraki yıllarda daha ayrıntılı incelen-mesi gerektiğine karar verilerek buluntuların elde edildiği yerin gps değerleri kaydedilmiştir (Resim: 7).

26

SUNGURLU İLÇESİ ÇALIŞMALARI

Sungurlu İlçesi çalışmaları kapsamında daha önceki yıllarda MTA tarafın-dan tespit edilen bazı fosil lokalitelerinin yeniden gözden geçirilmesi amacı-yala Güvendik Köyü’ne gidilmiştir. Güvendik Köyü’nün batısında yer alan çökeller incelenerek MTA raporlarındaki gps değerlerinin verildiği bölgeler-de herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır. Karakaya olarak isimlendirilen bölgede yer alan tepenin üzerinde ve yamaçlarında arkeolojik kalıntılara rast-lanmış, tepenin üzerinde ve etrafında kaçak kazıların yapıldığı görülmüştür. Kazılan bazı alanların mezarlık olduğu ve tahrip edildiği, açılan mezarların içinde bebek ve erişkin insanlara ait kemik kalıntılarının olduğu tespit edil-miştir (Resim: 8). Karaköseli Köyü ile Güvendik Köyü arasında kalan, Sun-gurlu İlçesi sınırları içerisinde kalan yolun sağ tarafındaki alanın araştırılma-sında ve Çukurlu Köyü’nün batısındaki yamaçlar taranmasında buluntu elde edilememiştir.

KIRIKKALE İLİ DELİcE İLÇESİ ÇALIŞMALARI

Delice İlçesine bağlı Gözükızıllı Köyü’nde MTA araştırmalarında bulu-nan, sonraki yıllarda kazılarak çıkarılan ve MTA Tabiat Tarihi Müzesi’nde sergilenmekte olan Baluchitherium fosilinin çıktığı alan ziyaret edilmiştir. Üst Oligosen-Alt Miyosen Dönem çökellerinin bulunduğu alandaki taramalarda bazı fosil kalıntılara rastlanmıştır (Resim: 9). MTA çalışmalarında verilen raporlarda geçen GPS değerlerinin kazının yapıldığı alanı değil de tarlaları işaret etmesi üzerine kazı alanının GPS değerleri yeniden alınarak kaydedil-miştirdir (Resim: 10).

KIRIKKALE KESKİN İLÇESİ ÇALIŞMALARI

Keskin İlçesi’ne bağlı, Aşağışeyh Köyü’nün kuzeydoğusunda yer alan ve Üst Miyosen Döneme tarihlendirilen, üzeri tüf tabakası ile örtülmüş bir yapı-ya sahip olan Akkaş Dağı geçen yıl olduğu gibi yeniden taranmıştır. İklimsel koşullar nedeniyle birçok alanda fosillerin tahrip olduğu ve acilen koruma altına alınması gereken fosillerin giderek daha fazla tahrip olacağı ve yok olacağı çok net bir şekilde tespit edilmiştir. Bazı bölgelerde yağmur akıntı-sı nedeniyle lokalitelerden kopan parçaların etrafa yayıldığı ve genel olarak tahrip olduğu tespit edilmiştir Ülkemizdeki önemli Üst Miyosen Dönem fosil

27

lokalitelerinden olan Akkaş Dağı fosil lokalitesinin acilen koruma altına alın-ması ve fosillerin kurtarılması ve korunması gerekmektedir. Aynı zamanda Akkaş Dağı fosil lokalitesinin Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından acilen koruma altına alınması gerektiği bir kez daha vurgulanmak-ta yarar vardır (Resim: 11-14).

2013 yılı Kırıkkale ve Çorum İlleri Yüzey Araştırması, Kasım ayının sonu ve Aralık ayının başında yapıldığı için hava koşullarının olumsuzlukları ve havanın erken kararması nedeniyle mümkün olduğunca efektif bir şekilde yürütülmeye çalışılmıştır. Tüm olumsuzluklara rağmen ikinci yılında Çorum ili ağırlıklı çalışılan araştırmamızla bu bölgenin hem Neojen çökellerinde fosil buluntular açısından, hem de Pleistosen Dönem insan izi ve hareketlerinin tespiti açısından sonraki araştırmalara temel oluşturacak önemli sonuçlar da elde edilmiştir.

28

Harita 1: Çorum İli’nde çalışılan bölgeler.

 

29

Harita 2: Kırıkkale İli’nde çalışılan bölgeler.

 

Resim 1: Şeker Bey Köyü’nde bulunan çakmak taşı.

30

Harita 2: Elmalı Köyü çalışmaları. Resim 3: Şanlı Osman Köyü yolu üzerin-deki mağaralar.

Resim 4: Şanlı Osman Köyü Mağaraları.

31

Resim 5: Şanlı Osman Köyü mağaraları.

Resim 6: İskilip İlçesi sanayii bölgesi fosil lokalitesi.

Resim 7: Salur Köyü yolu buluntuları. Resim 8: Sungurlu İlçesi çalışmaları, Güven-dik Köyü kaçak kazı.

32

Resim 9: Gözükızıllı Köyü buluntuları.

Resim 11: Akkaş Dağı’nda tahrip olan fosil buluntular.

Resim 13: Akkaş Dağı’nda tahrip olan fosil buluntular (Hipparion dişi).

Resim 10: Gözükızıllı Köyü MTA fosil kazı alanı.

Resim 12: Akkaş Dağı’nda tahrip olan fosil buluntular.

Resim 14: Akkaş Dağı’nda in-situ olarak tes-pit edilen fosil buluntular.