ANADOLU AKDENİZİArkeoloji Haberleri

2015-13

News of Archaeology fromANATOLIA’S MEDITERRANEAN AREAS

ANMED

Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma EnstitüsüSuna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

(Ayrıbasım/Offprint)

ii

KAZI RAPORLARI

• PisidiaAntiokheiaKazısı2014 MehmetÖzhanlı 1

• AntiochiaadCragumArkeolojikAraştırmaProjesi: BirolCan–MichaelHoff–RhysTownsend 82014Sezonu EceErdoğmuş–TimothyHowe

• Demre-MyraAzizNikolaosKilisesiKazı, SemaDoğan–EbruFındık–VeraBulgurlu 15KorumaveOnarımÇalışmaları2014

• ElaiussaSebaste2014YılıArkeolojikAraştırmaları EugeniaEquiniSchneider–TulliaRitti 23

• HacılarBüyükHöyükKazıları2014 GülsünUmurtak–RefikDuru 30

• Kastabala2014 TurgutH.Zeyrek–AliNadirZeyrek 36

• Kelenderis2014YılıKazıÇalışmaları K.LeventZoroğlu 39

• Kibyra2014YılıÇalışmaları ŞükrüÖzüdoğru 47

• KsanthosKazıları2014 BurhanVarkıvanç 55

• LetoonKazısı2014YılıAraziÇalışmaları SemaAtikKorkmaz–M.BakiDemirtaş 62 MustafaH.Sayar–A.TolgaTek

• Limyra2014 MartinSeyer 72

• Olba2014Kazıları EmelErten–MuratÖzyıldırım–TunaAkçay 82

• OlymposKazısı2014 B.YeldaOlcayUçkan–GökçenK.Öztaşkın 87

• Patara2014YılıÇalışmaları ŞevketAktaş–ErkanDündar 91 SerapErkoç–MustafaKoçak

• SagalassosYukarıAgora’da2014Yılı PeterTalloen–DriesDaems 99KontrolKazıları BasBeaujean–JeroenPoblome

• SagalassosYakınlarındakiKayaKültAlanında PeterTalloen–JeroenPoblome 108KurtarmaKazıları2014 H.AliEkinci

• Side2014YılıKazıveAraştırmaları HüseyinS.Alanyalı 114

• Soli-Pompeiopolis2014Kazıları RemziYağcı 131

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI

• AdadaYüzeyAraştırması2014 BilgeHürmüzlüKorholt–MustafaAdak 140 ÇağatayÇelik

• AntalyaİliGazipaşa,Alanya,SerikveKumluca HakanÖniz 144KıyılarıArkeolojikSualtıAraştırması2014

• BoğsakArkeolojikYüzeyAraştırması2014 GünderVarinlioğlu 151

• BurdurİliveİlçelerindeFosilLokalitelerinin F.ArzuDemirel 158TespitiYüzeyAraştırması2014

İÇİNDEKİLER

iii

EXCAVATION REPORTS

• ExcavationsatPisidianAntiochin2014 MehmetÖzhanlı 1

• TheAntiochiaadCragumArchaeological BirolCan–MichaelHoff–RhysTownsend 8 ResearchProject:2014Season EceErdoğmuş–TimothyHowe

• Excavations,ConservationandRestorationWork SemaDoğan–EbruFındık–VeraBulgurlu 15 atSt.NicholasChurchinDemre-Myra2014

• ElaiussaSebaste2014ArchaeologicalResearch EugeniaEquiniSchneider–TulliaRitti 23

• ExcavationsatHacılarBüyükHöyükin2014 GülsünUmurtak–RefikDuru 30

• Kastabala2014 TurgutH.Zeyrek–AliNadirZeyrek 36

• ExcavationsatKelenderisin2014 K.LeventZoroğlu 39

• ArchaeologicalWorkatKibyrain2014 ŞükrüÖzüdoğru 47

• ExcavationsatXanthosin2014 BurhanVarkıvanç 55

• FieldworkoftheLetoonExcavations2014 SemaAtikKorkmaz–M.BakiDemirtaş 62 MustafaH.Sayar–A.TolgaTek

• Limyra2014 MartinSeyer 72

• OlbaExcavations2014 EmelErten–MuratÖzyıldırım–TunaAkçay 82

• ExcavationsatOlympos2014 B.YeldaOlcayUçkan–GökçenK.Öztaşkın 87

• WorkatPatara2014 ŞevketAktaş–ErkanDündar 91 SerapErkoç–MustafaKoçak

• The2014ControlExcavationsonthe PeterTalloen–DriesDaems 99 UpperAgoraofSagalassos BasBeaujean–JeroenPoblome

• SalvageExcavationsataRockSanctuary PeterTalloen–JeroenPoblome 108nearSagalassosin2014 H.AliEkinci

• ExcavationsandResearchatSidein2014 HüseyinS.Alanyalı 114

• ExcavationsatSoli-Pompeiopolisin2014 RemziYağcı 131

SURVEY REPORTS

• SurveysatAdadain2014 BilgeHürmüzlüKorholt–MustafaAdak 140 ÇağatayÇelik

• ArchaeologicalUnderwaterSurveysalongthe HakanÖniz 144CoastlineoftheGazipaşa,Alanya,SerikandKumlucaDistrictsofAntalyaProvincein2014

• BoğsakArchaeologicalSurvey2014 GünderVarinlioğlu 151

• SurveysfortheIdentificationofFossilLocalities F.ArzuDemirel 158intheProvinceofBurdur2014

CONTENTS

iv

• AşağıGöksuArkeolojikKurtarmaYüzey TevfikEmreŞerifoğlu 163AraştırmasıProjesi2014SezonuÇalışmaları

• DağlıkKilikiaYaylaArkeolojikYüzeyAraştırması: MatthewDillon–İpekÖzalp 1692014YılıOrmansızlaşmaAraştırması NicholasRauh

• KremnaveÇevresiYüzeyAraştırması2014 HüseyinMetin–B.AyçaPolatBecks 174 RalfBecks–AbdurrahmanUzunaslan SalihSoslu

• CorpusInscriptionumLatinarumXVII/5-3 HamdiŞahin 180MiliariaProvinciarumLyciae-PamphyliaeetCiliciaeProjesi2014YılıÇalışmaları

• GüneybatıPisidia’daYeniBirAraştırma: RalfBecks–B.AyçaPolatBecks 185ŞerefHöyük/KomamaveÇevresiYüzey HüseyinMetinAraştırması2014

• KuzeyPisidiaYüzeyAraştırması2014 FikretÖzcan 193

• PhaselisveTeritoryumuYüzeyAraştırması2014 MuratArslan–NihalTünerÖnen 198

• 2014YılıUylupınar(ErkenKibyra)Yerleşimi F.ErayDökü–İsmailBaytak 208YüzeyAraştırması

DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI

• 2014YılıAdrasanTabakBatığıKazıÇalışmaları HakanÖniz–HarunÖzdaş 218

• AntalyaKaleiçiAkmedOteliKazıÇalışmaları: OnurKara 222BirDoğuRoma(Bizans)DönemiGömüAlanı

• İncirHanı2014YılıKazıRaporu H.AliEkinci 232

• Perge2014YılıKazıları OnurKara–MustafaDemirel 239

• SideArkeolojiMüzesi’ndeYürütülen A.TolgaTek–HüseyinKöker 251NumismatikAraştırmaları2014

İÇİNDEKİLER

v

• LowerGöksuValleyArchaeologicalSalvage TevfikEmreŞerifoğlu 163SurveysProject2014Campaign

• RoughCiliciaHighlandArchaeologicalSurvey: MatthewDillon–İpekÖzalp 169DeforestationResearchin2014 NicholasRauh

• SurveysinandaroundKremnain2014 HüseyinMetin–B.AyçaPolatBecks 174 RalfBecks–AbdurrahmanUzunaslan SalihSoslu

• 2014WorkoftheCorpusInscriptionum HamdiŞahin 180LatinarumXVII/5-3MiliariaProvinciarumLyciae-PamphyliaeetCiliciaeProject

• NewSurveysinSouthwestPisidiaatandaround RalfBecks–B.AyçaPolatBecks 185ŞerefHöyük/Komama2014 HüseyinMetin

• SurveysinNorthPisidiain2014 FikretÖzcan 193

• TheSurfaceExplorationofPhaselis MuratArslan–NihalTünerÖnen 198anditsTerritoriumin2014

• Uylupınar(EarlyKibyra)SettlementSurveys F.ErayDökü–İsmailBaytak 208in2014

OTHER REPORTS

• 2014ExcavationsattheAdrasanPlateWreck HakanÖniz–HarunÖzdaş 218

• ExcavationsattheAkmedHotelinKaleiçi, OnurKara 222Antalya:AnEastRoman(Byzantine)BurialArea

• ExcavationatİncirHanin2014 H.AliEkinci 232

• ExcavationsatPergein2014 OnurKara–MustafaDemirel 239

• NumismaticStudiesattheSideArchaeological A.TolgaTek–HüseyinKöker 251Museumin2014

CONTENTS

140

Isparta İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2014 yılı çalış-maları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün sağladığı izinle 23.6-25.8.2014 tarihleri arasında Bakanlık Temsilcisi Ö. Perçin’in katılımı ile gerçekleştirilmiştir*.

Isparta Arkeolojik Surveyi (IAS) kapsamında çalışmaların bir bölümü Adada antik kenti ve çevresinde gerçekleşti-rilmiştir (Har. 1). Çalışmaların amacı; Pisidia Bölgesi’nde 2008 yılından itibaren yürütülen yüzey araştırmalarının genişletilmesi ve antik kente ilişkin yeni veri ve bilgi-lerin derlenmesidir. Pisidia Bölgesi’nin en iyi korun-muş kentlerinden biri olan Adada, Sütçüler İlçesi’ne bağlı Sağrak Köyü yakınlarındadır ve çevre yerel halk tarafından Karabavlu Yaylası olarak adlandırılmaktadır (Har. 2). 2014 yılı programı kapsamında, kentte arke-olojik ve epigrafik çalışmalar gerçekleştirilmiş, toplam 50 adet yazıt tespit edilmiştir. Hepsinin taş üzerinde yer aldığı bu belgeleri yapı, adak, onur ve mezar yazıtı olarak sınıflandırmak mümkündür. Bu yazıtların 20 adedi daha önce Adada’da inceleme yapan Schönborn (1841) ve Sterrett tarafından kopyalanarak yayımlanmış-tır (C. Ritter, Die Erdkunde im Verhältnis zur Natur und zur Geschichte des Menschen, 19. Theil: Klein-Asien, Band II, 18592, 572-574; J. R. S. Sterrett, The Wolfe Expedition in Asia Minor, 1888 (Papers of the American School of Classical Studies at Athens 3). Tespit edilen

* Doç. Dr. B. Hürmüzlü Kortholt başkanlığında, Prof. Dr. M. Adak, Yrd. Doç. Dr. E. N. Akdoğu Arca, Yrd. Doç. Dr. B. Takmer, Yrd. Doç. Dr. N. Gökalp, Yrd. Doç. Dr. M. Oktan ve Arkeolog Ç. Çelik’ten oluşan ekip tarafından gerçekleş-tirilen çalışmalarımız, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü (AKMED) ve TÜBİTAK 111K376 no.’lu proje desteğiyle, ulus-lararası ve disiplinler arası bir ekiple sürdürülmüştür. Çalış-malarımıza destek veren kurumlara ve her aşamada bizi des-tekleyen Bakanlık temsilcimiz Ö. Perçin’e teşekkür ederiz.

The 2014 campaign of surveys in Isparta Province and its Districts was conducted from 23 June 23 to 25 August with the permission issued by the Ministry of Culture General Directorate of Cultural Heritage and Museums and the participation of the state representa­tive Ö. Perçin*.

Part of the work within the frame of the Isparta Archae­ological Surveys (IAS) concentrated on the ancient city of Adada and its environs (Map. 1). The work targeted expanding the surveys going on in Pisidia since 2008 and collecting new evidence on the city. Adada, one of the best­preserved cities of ancient Pisidia, is located near the village of Sağrak in Sütçüler District. The site is called Karabavlu Yaylası among the locals (Map 2). Within the frame of the 2014 campaign the work in the city covered archaeological and epigraphic documenta­tion, and a total of 50 inscriptions were identified. The inscriptions can be grouped into four areas: building, votive, honorary, and funerary. Twenty of them were already documented by Schönborn (1841; C. Ritter, Die Erdkunde im Verhältnis zur Natur und zur Geschichte des Menschen, 19. Theil: Klein­Asien, Band II, 18592, 572­574) and by Sterrett (J. R. S. Sterrett, The Wolfe Expedition in Asia Minor, 1888, Papers of the American School of Classical Studies at Athens 3). The remain­ing 30 inscriptions have not been published yet. They

* The team led by Assoc. Prof. Dr. B. Hürmüzlü Kortholt com­prised Prof. Dr. M. Adak, Asst. Prof. Dr. E. N. Akdoğu Arca, Asst. Prof. Dr. B. Takmer, Asst. Prof. Dr. N. Gökalp, Asst. Prof. Dr. M. Oktan and archaeologist Ç. Çelik. The campaign was conducted by the international and interdisciplinary team with the support from the General Directorate of Cultural Heritage and Museums, Isparta Süleyman Demirel University, Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations (AKMED), and TÜBİTAK Project no. 111K376. We would like to thank these supporting institutions and state representative Ö. Perçin for his support at all stages.

Adada Yüzey Araştırması 2014

Surveys at Adada in 2014Bilge HÜRMÜZLÜ KORHOLT – Mustafa ADAK – Çağatay ÇELİK

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI / SURVEY REPORTS

141

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

Har. 2 Adada ve Akış Taşı Yerleşmesi (IAS Arşivi)Map 2 Adada and Akış Taşı settlement (IAS Archive)

Har. 1 Pisidia Bölgesi, Adada antik kentinin konumu (IAS Arşivi, U. Hecebil)Map 1 Pisidia region, location of Adada (IAS Archive, U. Hecebil)

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

142

diğer 30 epigrafik belge ise henüz yayımlı değildir. Genelde M.S. 2. yy.’a ve 3. yy.’ın ilk yarısına aittirler.

Adada’da birçok yapının ayakta durmasına rağmen kentin mimari dokusuna M. Büyükkolancı’nın araştır-maları dışında günümüze kadar bilim insanları tarafın-dan yeterince ilgi gösterilmemiştir (M. Büyükkolancı, “Adada Antik Kenti ve Geleceği”, bk.: B. Hürmüzlü - M. Fırat, A. Gerçek (ed.), Pisidia Araştırmaları – I. I. Pisidia Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Metinleri (05-06.11.2012), Isparta [2013], 197-214). Ören yerinde çoğu yıkık vaziyette duran mimari bloklar veya heykel kaideleri üzerinde yazıtlar belli bir oranda resmi yapı-larla ilişki içindedir. Yapı yazıtları yapının işlevini, kime adandığını ve kimler tarafından finanse edildiğine dair bilgiler sunmaktadır. Onurlandırma yazıtları ise onurlan-dırılan şahsın kentte çeşitli imar faaliyetlerini destekledi-ğini belirtmektedir. Kentin önde gelen vatandaşlarından Bianor’un ismi geçen bir yasa metni söz konusudur. Bu yazıt Agora’nın batısında yer alan bir stoanın duvarına sekiz blok üzerine yazılmıştır. Blokların üst sıraları doğal afetler sonucunda büyük ölçüde tahrip olmuş ve parça-lar halinde yere düşmüştür. Orijinal yerinde duran alt bloklar ise kısmen okunabilmektedir.

Bilinen dört adet yapı yazıtına üç adet daha yazıt eklenmiştir. Yeni belgeler arasında iki parça halinde ele geçen ve Antiokhos ile eşi tarafından yaptırılan bir Ekklesiasterion’a ait arşitrav bulunmaktadır. Antiokhos, eşi Anna ve oğulları Tlomaos ile ayrıca Zeus Sarapis Tapınağı’nı finanse etmişlerdir. Sterrett tarafından görül-meyen söz konusu yapı yazıtının baş kısmı tapınağın yaklaşık olarak 20 m. güneyinde tespit edilmiştir.

Kentte adak yazıtları oldukça sınırlıdır ve tespit edilen tek yazıttan Theodoros’un imparatorlara ve vatanına bir adak sunduğu anlaşılmaktadır. Bu şahıs aynı zamanda kentin kuzeyinde yer alan İmparator Tapınağı’nı da inşa etmiştir. Sayıları 38’i bulan onur yazıtları ise epig-rafik belgelerin büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır. Henüz yayınlamamış olan onur yazıtlarından birisinde İmparator Gordianus, diğerinde ise M.S. 159-162 yıl-ları civarında Likya-Pamfilya Eyaleti’ni yöneten Vali P. Vigellius Saturninus onurlandırılmaktadır. Profilli hey kel kaideleri veya büyük blok taşlar üzerinde yer alan diğer onur yazıtları ise kentin önde gelen vatandaş-larına aittir. Aralarında yukarıda adı geçen Antiokhos, Apollonios kızı Anna ve Aur. Tlepolemianos bulun-maktadır. Son olarak kenti çevreleyen nekropolislerde toplam 6 adet mezar yazıtı ele geçmiştir.

Yürütülen arkeolojik yüzey araştırmasının önemli sonuçlarından biri de, Adada’nın kuş uçumu yaklaşık olarak 1 km. batısında, halk arasında Akış Taşı (Yasgam) olarak bilinen mevkide, günümüzde ormanlık alanın

mostly belong to the 2nd century and first half of the 3rd century A.D.

In spite of the fact that most of the structures at Adada are still standing in good condition, M. Büyükkolancı can be considered the only scholar who has studied its archi­tectural fabric (M. Büyükkolancı, “Adada Antik Kenti ve Geleceği”, in: B. Hürmüzlü – M. Fırat – A. Gerçek (eds.), Pisidia Araştırmaları – I. I. Pisidia Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Metinleri (05-06.11.2012), Isparta [2013] 197­214). Inscriptions on architectural blocks, now mostly fallen down and scattered around or on statue bases, are connected with public structures to some extent. Building inscriptions shed light on the func­tion of the monument, to whom it was dedicated, and who commissioned it. Honorary inscriptions tell that the honorees supported various construction activity in the city. There is a law text mentioning the name of a leading citizen, Bianor. The text is inscribed across eight blocks in a stoa to the west of the Agora. The upper rows of blocks have been destroyed greatly and fallen down in pieces due to the elements. The lower blocks, still in situ, are partly legible.

Three building inscriptions were added to the four already known. One of them is found on an architrave block broken in two and tells about an ekklesiasterion commissioned by Antiochos and his wife. Antiochos, his wife Anna and their son Tlomaos also financed the Temple to Zeus Sarapis. Sterret did not see this inscrip­tion, which lies about 20 m. south of the temple.

Votive inscriptions are quite few, and the only one iden­tified was offered by Theodoros to the emperors and homeland. This personage had also built the Imperial Temple in the north of the city. The majority are hono-rary inscriptions, adding up to 38. One unpublished

Res. 1 Akış Taşı Yerleşmesi (IAS Arşiv)Fig. 1 Akış Taşı settlement (IAS Archive)

143

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

içerisinde kalan Bizans yerleşim alanının tespit ve tescil edilmesi çalışmasıdır (Res. 1). Yerleşimin etrafı duvarla çevrelenmiş olup birbirine yakın birkaç yapıdan oluş-maktadır. Apsis formlu bu yapılardan biri muhtemelen küçük bir şapel olmalıdır; önünde vaftiz havuzunu andıran bir bölümü bulunmaktadır (Res. 2). Alanda kar-şılaşılan seramikler, Geç Roma ve Bizans dönemlerine işaret etmektedir. Adada teritoryumunda bulunan bir köy yerleşmesi olmalıdır.

inscription honours the emperor Gordian whereas another honours P. Vigellius Saturninus, the governor of Lycia and Pamphylia in 159-162 A.D. Other honorary inscriptions are found on profiled statue bases or large blocks, and honour leading citizens of the city. Some of the citizens mentioned are Antiochos mentioned above, Anna daughter of Apollonios, and Aur. Tlepolemianos. Finally, six funerary inscriptions were documented in the necropoleis surrounding the city.

Another important result of the surveys is the discovery and registration of a Byzantine settlement in the woods at the area known locally as Akış Taşı (Yasgam) about 1 km. west of Adada (Fig. 1). The settlement, comprised of a few structures placed in close proximity to each other, is encircled with walls. One of the structures has an apse, which suggests it was a chapel, and there is a section reminiscent of a baptismal font in front of it (Fig. 2). Potsherds attested in the field indicate the Late Roman and Byzantine periods. This should be a village settlement within the territory of Adada.

Res. 2 Akış Taşı mevkisi vaftiz havuzuFig. 2 Possible baptismal font, Akış Taşı settlement (IAS Archive)