Adak Sunaklar Işığında Likya’da Artemis Kültü

Taner Korkut*

Eski Yunan mitolojisinde Zeus ile Leto’nun kızı ve Apollon’un ikiz kardeşi olarak tanımlanan Artemis, Yunan panteonunu oluşturan 12 tanrı arasında kabul edilmiş ve tapınım görmüştür1. Epigrafik açıdan halen tartışma konusu olmasına rağmen, genelde Artemis isminin Linear B yazıtlarında geçen -atemit kelimesinden türetildiğine inanılmaktadır2. Ve bundan dolayıdır ki Artemis, bir Yunan tanrıçası olarak kabul edilir. Ancak, Artemis isminin Luwi diliyle akraba yerel Anadolu dilleri içerisinde; Lidce’de -artimus3 veya Likçe’de -ertemi4 gibi kelimelerle ifade edildiği de bilinmektedir5.

Artemis, diğer tanrı ve tanrıçalarda olduğu gibi, gücü ve etki alanı çok geniş olan bir tanrıçay-dı. Çok yönlü bir tanrıça olmasından kaynaklanıyor olsa gerek ki, antik çağlarda hemen hemen her yerde büyük saygı görmüş ve farklı epitetlerle tapınılmıştır. İlk kez tarihçi Homeros tarafın-dan vurgulanan potnia theron karakteri6, tanrıçanın bilinen en eski ve en yaygın epitetlerinden kabul edilmektedir7. Ayrıca, Artemis’in diğer tanrı ve tanrıçalara ait özellikleri taşımasından, onların isimlerinin epitet olarak kullanılıp tapınım gördüğü de epigrafik belgelerle doğrulan-mıştır8. Özellikle Hellen dünyasında farklı epitetler altında yayılım gösteren bazı Artemis kültle-rinin, Anadolu’da da varlığı bilinmektedir9. Ancak bunun tam tersini gösteren örneklerin sayısı yok denecek kadar azdır. Söz konusu çelişki büyük olasılıkla, Anadolu’daki Artemis inancıyla batıdaki Artemis anlayışının özde farklılıklar içermesinden kaynaklanıyor olsa gerek.

Akdeniz dünyasında hiçbir yerde Artemis, Anadolu’da karşılaşıldığı gibi yoğun bir tapınım görmemiştir. Bu durum onun, kültsel bakımdan geçmişi çok eskilere kadar uzanan doğa ve be-reket tanrıçası Kybele ile olan yakın benzerliğinden kaynaklanmaktadır10. Ana tanrıçanın Er-ken Arkaik Dönem’le birlikte İonia’da Artemis ismiyle anılmaya başlaması, yine her iki tanrıça

* Doç.Dr. Taner Korkut, Akdeniz Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Kampus 07058 Antalya - Türkiye. 1 Hes. theog. 918-919. 2 Artemis etimolojisi için bkz. Graf 1997. 3 Fleischer 1973: 198; Hoz 1999: 34. 4 Bryce 1986: 174; Frei 1990: 1768, 1849; Le Roy 1990: 41; Freyer-Schauenburg 1994: 83. 5 Yerel Anadolu dilleri içerisinde tanrıça için kullanılan kelimelerin Yunanca’dan çeviri olduğu görüşü, bu konuyla ilgilenen

bilimcilerin pek çoğu tarafından hiç tartışılmaksızın kabul edilmektedir. 6 Hom. Il. 21.470. 7 Genel olarak Artemis epitetleri için bkz. Wernicke 1896; Kahil 1984. 8 Çelgin 2003: 146. 9 Örneğin daha çok Hellenistan’da yayılım gösteren Artemis Tauropolos, Artemis Kore ve Artemis Agrotera kültleri Termessos’ta

da belgelenmiştir, bkz. Çelgin 2001-2002: 124-125.10 Naumann 1983: 101; Işık 2001: 143; 2003: 45; Çelgin 2001-2002: 125.

Taner Korkut2

arasındaki benzerlikle açıklanmaktadır11. Hatta bu gelişmenin etkisiyle, ardına farklı kent isim-leri eklenerek oluşturulan yerel kültlere; Artemis Ephesia12, Artemis Pergaia13 ve Artemis Sardi-ane14 gibi, tapınılmaya da başlamıştır. Ayrıca, söz konusu kültlerin zamanla diğer bölgelerde de yayılım gösterdiği, yine epigrafik verilerden bilinmektedir. Örneğin Limyra’da Artemis Pergaia15 veya Termessos’da Artemis Ephesia16 kültleri belgelenmiştir. Her ne kadar Artemis kültleri içeri-sinde isimsel bir zenginlik gözlemlense de, ikonografik benzerliklerden, aslında tapınım gören tanrıçanın özde aynı olduğu rahatlıkla anlaşılmaktadır17.

Athena, Aphrodite ve Artemis gibi tanrıçaların Likya Bölgesi’nde Maliya, Pedrita ve Ertemi gibi yerli isimler altında tapınım gördüğü bilinmektedir18. Bunlardan başka, herhangi bir tanrı-sal ayrıma gidilmeden: eni glahi ebijehi veya eni mahanahi gibi genel bir ifadeyle, tek bir ana tan-rıçanın da vurgulandığı ele geçen yazıtlardan anlaşılmaktadır19. Söz konusu ifadelerle herhangi bir tanrıçanın özellikle vurgulanmamasına rağmen, içerikteki ana tanrıça düşüncesinden bu ke-limelerin bazen Leto ile özdeşleştirildiği gözlemlenir20. Böylece ana tanrıçaya tapınım geleneği sadece bazı kentlerle sınırlı kalmamış, Likya Birliği’nin baş tanrısı Apollon ile birlikte tüm Likya şehirlerinde yayılım göstermiştir21.

Farklı isimlerle adlandırılan tanrıçaların Likya Bölgesi’nde tek bir kimlik altında tapınım gör-müş olması geleneği22 şaşırtıcı gelmemelidir. Bu durum daha çok, her üç tanrıçanın sahip oldu-ğu ortak özelliklerden kaynaklanmaktadır. Söz konusu benzerlik sadece kültsel içerikle sınırlı değil, aynı zamanda ortak tapınım tazıyla da açıklanabilir. Bu bağlamda eski bir Hitit geleneği olan ve daha sonraları Urartu’dan başlayarak Frigia, Lydia, İonia, Pamphylia ve Likya’da yayılım gösteren “kaya mihrapları” veya “kaya çanakları” şeklindeki ortak doğal tapınım alanları büyük önem taşımaktadır23. Likya Birliği’nin dinsel merkezi Letoon’daki Artemis Tapınağı’nın doğal bir kaya üzerinde yükselmesi de yine bu düşünceden kaynaklanmaktadır.

Hellenistik Dönem’le birlikte sakral alanda yaşanan değişimlere24 paralel olarak Likya Bölgesi’nde de bazı yenilikler ortaya çıkmıştır25. Söz konusu değişimler dini inanışlarda göz-lemlenebildiği gibi, bunların tapınım yöntemlerine de önemli bir etkisi olmuştur. Aslında Likya Bölgesi’ndeki Artemis inancında belirgin bir değişikliğin olduğunu söylemek güçtür. Bahsi geçen farklılıklar daha çok tapınma biçimlerinde kendini hissettirmiştir ki, kült nişleri, kabartmalar ve adak sunaklar bu bağlamda büyük önem arz eder. Üzerinde 12 tanrı resminin işlendiği taşınabilir

11 Fleischer 1973: 116-137; Hueber 1997: 30-31; Işık 1999: 3-4; 2003: 49.12 Fleischer 1973: 1-137. 13 Onurkan 1969/70: 289-298; Fleischer 1973; Mac Kay 1990: 2045.14 Fleischer 1973: 187-201; Hoz 1999: 34.15 Wörrle 1999: 269 no. 2; Dinstl 1990: 132 no. 22.16 Çelgin 2001-2002: 121-122.17 Fleischer 1973: 198. 18 Bryce 1986: 174. 19 Bryce 1986: 172-181. Benzer bir durum Pamphylia Bölgesi’nde gözlemlenir. Orada da her üç tanrıça ayrı ayrı isimlerle

vurgulanmıştır. Buna rağmen, ana tanrıça kavramının sadece yerel bir isimle (wanassa) ifade edildiği de bilinmektedir, bkz. Onurkan 1969/70.

20 Bryce 1986: 175; Işık 2001: 144.21 Frei 1990: 1744-1754; Le Roy 1990: 41-44. 22 Işık 1999: 16; 2001: 145-146; 2003: 45-49. 23 Işık 1996; 1999: 20. 24 Nilsson 1988: 78-84. 25 Frei 1990: 1848-1849; Le Roy 1990: 42-43.

Adak Sunaklar Işığında Likya’da Artemis Kültü 3

kabartmalı adak levhalar, ele geçen arkeolojik veriler içerisinde önemli bir grubu oluşturur26. Daha çok Roma Dönemi’ne tarihlenen bu adak levhaların ortak özelliği, sadece üzerlerindeki 12 tanrı kabartmasıyla sınırlı değil, merkezde yer alan ve özellikle vurgulanan figürün Artemis’le olan bağlantısıyla da ilintilidir. Kabartmaların sahip olduğu ve onların kullanım amaçlarını vur-gulayan bu özellik, üzerlerindeki yazıtlarla da belirtilmiştir. İkonografik ve dinsel araştırmalar ışığında, 12 tanrı kabartması geleneğinin sadece Likya’ya özgü bir uygulama olmadığı sonucuna varılır. Anadolu’da bilinen benzer en erken anlatımlar Hititlere kadar uzanmaktadır. Boğazköy Yazılıkaya’daki 12 Hitit Tanrısı Kabartması27 bu geleneğin en eski temsilcilerindendir. Böylece, Likya’da Hitit geleneği olarak sadece kaya mihrapları veya kaya çanakları yayılım göstermemiş, ortak dinsel inanış; üzerlerinde ana tanrıçanın vurgulandığı taşınabilir 12 tanrı kabartma levha-ları ile de sürdürülmüştür28.

Yine tapınımla bağlantılı olan ve taşınabilir dikdörtgen prizması formundaki küçük adak su-naklar da, Roma Dönemi Likya’sında Artemis kültü için önemli bir rol üstlenmişlerdir29. Bu sunaklar kendi içlerinde, kabartmalı-yazıtlı veya sadece yazıtlı olmak üzere iki alt gruba ayrılır-lar. Bugüne kadar bilinen az sayıdaki örnekler ışığında, kabartmalı adak sunakların daha çok Artemis Eleuthera kültü ile bağlantılı olduğu saptanmıştır30. Literatürde genel olarak Artemis Eleuthera, bir yandan Myra kökenli bir kült olarak kabul edilir, diğer yandan ise, tüm Likya’nın ana tanrıçası olduğu belirtilir31. Bu tarz tanımlamada Artemis Eleuthera’nın, yukarıda bahsi ge-çen Artemis Ephesia ve Artemis Pergaia gibi kent tanrıçalarıyla olan yakın ikonografik benzerliği önemli bir rol oynar. Aradaki bu benzerliğin tanımlanmasının yeni olmadığı, aksine antik kay-naklar tarafından çok önceleri vurgulandığı da bilinen bir gerçektir32. Ancak, bugüne kadar bili-nen örnekler ışığında Artemis Eleuthera’nın, Likya Bölgesi’nde sanıldığı kadar büyük bir yayılım gösterdiği pek söylenemez. Çünkü üzerinde Artemis Eleuthera’nın resmedildiği sunakların ve sikkelerin sayısı böyle bir genelleme için yeterli değildir. Bu bakımdan ikinci grubu oluşturan ve sadece yazıtlı olan adak sunaklar büyük önem taşımaktadır. Söz konusu sunakların üzerlerindeki yazıtlardan anlaşıldığı üzere, pek çok Likya şehir isminin epitet olarak kullanılmasıyla, yerel Arte-mis kültleri oluşturulmuştur. Bugüne kadar tespit edilebilen kültler arasında Artemis Kombike, Artemis Maleitike, Artemis Lagbene, Artemis Chorion, Artemis Sidymike, Artemis Olympenike, Artemis Tausika ve Artemis Trebendai örnek olarak sayılabilir. Bölgede yürütülen yeni arkeolojik araştırmalar ışığında, bilinen bu yerel Artemis kütlerine her yıl bir yenisi daha eklenmektedir.

Yeni günışığına çıkartılan örnekler arasında, üzerinde ARTEMIDI XORIKI yazıtı bulunan sunak parçası, diğerlerine oranla farklılıklar arz eder (res. 1). Söz konusu sunak, 2005 yılında Patara teritoryumu içerisinde yer alan, Yeşilköy Beldesi’ndeki bir yol çalışması esnasında bulun-muş ve Patara Kazıevi deposuna götürülmüştür. Üzerindeki yazıt karakteri ve birlikte ele geçen bitkisel motiflerle süslenmiş mimari parçaların stilistik özelliklerinden sunağı, M.S. 3.-4. yüzyılla-ra tarihlemek mümkündür33. Yazıtta sıfat olarak kullanılan Choriki kelimesi, ilk bakışta Chorike adında bir şehir adını vurguluyor gibi düşünülebilir. Çünkü bugüne kadar bilinen adak sunaklar

26 Likya Bölgesi’ndeki kabartmalı 12 tanrı levhaları için bkz. Freyer-Schauenburg 1994.27 Yazılıkaya için bkz. Wäfler – Haas 1974.28 Yazılıkaya’daki 12 Hitit tanrısı kabartmasıyla, Likya’daki 12 tanrı kabartmaları arasında sadece detaylarda gözlemlenen

farklılıklar yüzünden Freyer-Schauenburg (1994: 86-87) her iki grup arasındaki kültürel etkileşimi kabul etmez. 29 Genel olarak Likya’daki taşınabilir adak sunaklar için bkz. Frei 1990; Dinstl 1990: 132-133; Wörrle 1999; Blakolmer 1999. 30 Fleischer 1973: 229-233; Dinstl 1990: 132-133 no. 23. 25. 31 Fleischer 1973: 229; Frei 1990: 1767; Dinstl 1990: 132; Wörrle 1999: 274; Blakolmer 1999: 267. 32 Örneğin: Artemidoros, Oneir. 2.35. 33 Yazıtın yorumlanmasındaki görüş ve önerileri için, H. Engelmann’a burada teşekkür etmek isterim.

Taner Korkut4

üzerinde Eleuthera dışında, genelde şehir isimleri epitet olarak kullanılmıştır. Ancak bilinen Likya şehirleri arasında Chorike adında bir yerleşim yeri bulunmamaktadır. Antik kaynaklarda geçen Chora veya Chorion gibi şehir tanımlamaları ise, sadece satır aralarındaki vurgulamadan ibarettir34. Bundan dolayı Choriki kelimesinin bir Likya şehri adı olma olasılığı çok zayıf bir ihti-mal olarak gözükmektedir35.

Sunaklar üzerinde bazen, onu adayan kişinin ismi de vurgulanabildiğinden, burada verilen Choriki kelimesi bir şahıs ismi olarak kabul edilebilir36. Böylece Choriki kelimesi bir sıfat değil, yalın halde kullanılmış Chorikios adında bir erkek ismi olmalıydı. Geç Roma Dönemi yazıtların-da farklı nedenlerden dolayı, benzer şekilde bazen isimlerin son iki harfinin yazılmaması gelene-ği, böyle bir ihtimalin mümkün olma olasılığını kuvvetlendir.

Diğer taraftan, sıfat olarak kullanılan Choriki kelimesinin burada, tanrıçanın bir özelliğini vurguladığı üçüncü bir ihtimal olarak düşünülebilir. Dolayısıyla bu sunakla onurlandırılan Ar-temis bir şehre özgü tanrıça değil, doğayla bağlantılı bir tanrıça olarak yüceltilmiş olmalıydı. Böyle bir ihtimalin mümkün olması halinde, ilk kez tanrıçanın taşınabilir sunaklarla Likya’da, Eleuthera kimliği dışında başka bir özelliğiyle de onurlandırılması durumu ortaya çıkacaktır. Ve böylece, tanrıça Artemis’in başka epitetler altında onurlandırıldığı diğer adak sunak buluntuları bu bölgede beklenmelidir.

Her ne kadar Likya’da taşınabilir küçük adak sunaklarla vurgulanan Artemis kültleri daha çok yerel olarak algılansa da, bunların bazılarının Artemis Eleuthera’da olduğu gibi, başka Likya şehirlerinde de tapınım gördüğü yine ele geçen arkeolojik ve epigrafik buluntulardan bilinmek-tedir. Bu buluntular arasında, üzerinde Artemis Kombike kültünün vurgulandığı sunak grubu en yaygın olanıdır (res. 2-3). Buluntu yerleri dikkate alındığında, Artemis Kombike kültünün hemen hemen tüm kıyı Likya şehirlerinde yayılım gösterdiği anlaşılır. Bilinen bu şehirlerden Telmessos, Letoon, Patara, Antiphellos, Simena, Arykanda, Myra, Limyra ve Arneai örnek olarak gösterilebilir37. Bunlardan başka, Rhodos ve Meis adalarında da benzer sunakların ele geçtiği bilinmektedir38.

Artemis Kombike kültünün ortaya çıkış merkezi, dağlık Likya’nın kuzey sınırını oluşturan ve bugün de aynı isimle adlandırılan Gömbe Beldesi kabul edilir. Diğer yandan yukarıda bahsi geçen 12 tanrı kabartma levhalarının da Gömbe kökenli olduğu bilinmektedir39. Ancak 12 tanrı kabartmaları üzerinde yazıtla vurgulanan Kynegetis ile Kombike kültlerinin aynı olup olmadığını söylemek güçtür. Çünkü Artemis Kombike kültü sadece yazıtlardan bilinmektedir. Bugüne kadar onun resimsel bir anlatımıyla hiçbir yerde karşılaşılmamıştır. Ayrıca, diğer yazıtlı sunaklar üzerin-de farklı epitetlerle vurgulanan Artemis’in de nasıl betimlendiği bilinmemektedir. Artemis Kom-bike kültünün tüm Likya’da kabul görmesinden yola çıkıldığında, onun da tıpkı Eleuthera’da gözlemlenen ve ana tanrıçaya özgü bir anlatım içerisinde olması gerektiği düşünülebilir. Böylece Artemis Kombike yerel bir kült olmaktan çok, tüm Likya’da kabul gören ulusal ana tanrıça kim-liğinde olmalıydı sonucu ortaya çıkmaktadır.

34 Örneğin Strabon (14.666) Phellos ve Antiphellos şehirlerini tanımlarken “Choria” ifadesini de kullanmıştır. 35 Bölge veya yer tanımlamalarında kullanılan “chora” kelimesi daha çok, bir şehre bağlı küçük bir yerleşim alanı anlamına

gelmektedir, bkz. Schweyer 1993. 36 Limyra nekropolünde ele geçen benzer bir altar üzerinde, sunağı adayan kişi olarak Ploutiades ismi bulunmaktadır, bkz.

Blakolmer 1999: 265 res. 4a; Wörrle 1999: 272 res. 9. 37 Artemis Kombike kültü yayılım alanları için bkz. Frei 1990: 1768-1774.38 Balland 1981: 19-20; Frei 1990: 1770. 39 Freyer-Schauenburg 1994: 83.

Adak Sunaklar Işığında Likya’da Artemis Kültü 5

Tanrıça Artemis’in Likya’da taşınabilir küçük adak sunaklarla ve onlarca farklı epitetler altın-da onurlandırılması, diğer bölgelerde sıkça karşılaşılan bir durum değildir. Bu özellik Likya’da Roma Dönemi’yle birlikte yaygınlaşan özel tanrıça kültü geleneğiyle bağlantılı olmalıydı40. Diğer taraftan, sunaklar üzerinde karşılaşılan epitetlerin sayısının fazlalığı ile tanrıçanın bilinen özel-likleri arasında da bir çelişki bulunmaktadır. Likya’da karşılaşılan epitetlerin büyük bir çoğun-luğunu şehir adlarının oluşturması, söz konusu tanrıça kültlerinin farklı özellikler içermediğini, aksine tanrıçanın hangi isimler altında özel tapınım gördüğüne işaret etmektedir. Ve böylece, Likya’da farklı yerleşim birimi isimlerinin epitet olarak kullanılmasıyla onurlandırılan Artemis ile Anadolu’nun yerli ana tanrıçasıyla özdeşleştirilen ve daha sonraları Myra’da Eleuthera’ya dönüş-türülen tanrıça arasında, kültsel içerik bakımından hiçbir farkın olmadığı sonucuna varılabilir.

40 Özel kült geleneğinin Likya Bölgesi’ndeki yayılımı için bkz. Hülden 2006: 337-339 ve dipnot 410.

Taner Korkut6

KaynakçaBalland, A. 1981 Inscriptions d’époque impériale du Létoon,

FdX 7.

Blakolmer, F. 1999 “Zum Grab des Ploutiades in der Nekropole

V von Limyra”, Steine und Wege. Festschrift für Dieter Knibbe zum 65. Geburtstag, ed. P. Scherrer, Wien: 261-268.

Bryce, T.R. 1986 The Lycians 1. The Lycians in Literary and

Epigraphic Sources, Copenhagen.

Çelgin, A.V. 2001-2002 “Termessos Tanrıları ve Kent Alanından

Artemis’in Yeni Epithet ve Kültlerini Belgele-yen Üç Yazıt”, Adalya 5: 121-136.

2003 “Termessos Egemenlik Alanında Artemis Kültleri 2”, Adalya 6: 141-170.

Dinstl, A. 1990 “Götter in Lykien”, Götter, Heroen, Herr-

scher in Lykien. Katalog der Ausstellung Schloss Schallaburg, Wien-München: 132-133.

Fleischer, R. 1973 Artemis von Ephesos und verwandte Kult-

statuen aus Anatolien und Syrien, Leiden.

Frei, P. 1990 “Die Götterkulte Lykiens in der Kaiserzeit”,

ANRW 2/18.3: 1729-1864.

Freyer-Schauenburg, B.1994 Die lykischen Zwölfgötter-Reliefs, AMS 13,

Bonn.

Graf, F. 1997 “Artemis”, DNP 2: 53-58.

Hoz, M.P. de 1999 Die lydischen Kulte im Lichte der grie-

chischen Inschriften, AMS 36, Bonn.

Hueber, F. 1997 Ephesos. Gebaute Geschichte, Mainz.

Hülden, O. 2006 Gräber und Grabtypen im Bergland von Yavu

(Zentrallykien). Studien zur antiken Grabkul-tur in Lykien, Bonn.

Işık, F. 1996 “Zum Ursprung lykischer Felsheiligtümer”,

Fremde Zeiten. Festschrift für Jürgen Borch-hardt zum 60. Geburtstag, ed. F. Blakolmer et. al, Wien: 51-64.

1999 Doğa Ana Kubaba. Tanrıçaların Ege’de Bu-luşması, İstanbul.

2001 “Die anthropromorphe Halbstatue der Eni Mahanahi aus Letoon”, Festschrift für Robert Fleischer, ed. A. Hillert, Mainz: 143-151.

2003 Die Statuetten vom Tumulus D bei Elmalı, Lykia 5, Antalya.

Le Roy, C. 1990 “Die Religion der Lykier”, Götter, Heroen,

Herrscher in Lykien. Katalog der Ausstel-lung Schloss Schallaburg, Wien: 41-44.

Kahil, L. 1984 “Artemis”, LIMC 2.1: 623-753.

Mac Kay, T.S. 1990 “The Major Sanctuaries of Pamphylia and

Cilicia”, ANRW 2/18.3: 2045-2129.

Naumann, F. 1983 Die Ikonographie der Kybele in der phrygi-

schen und griechischen Kunst, IstMitt Beih. 28.

Nilsson, M.P. 1988 Geschichte der griechischen Religion 2. Die

hellenistische und römische Zeit, HdAW 5/2.2, München.

Onurkan, S. 1969/70 “Artemis Pergaia”, IstMitt 19/20: 289-298.

Schweyer, A.V. 1993 “Essai de définition des χώρα de Telmessos et

de Myra”, Akten des 2. Internationalen Lyk-ien-Symposions, Wien 6-12 Mai 1990, ed. J. Borchhardt – G. Dobesch, TAM 18.2: 39-42.

Wäfler, M.– V.Haas1974 “Yazılıkaya und der Grosse Tempel”, OA 13:

211-226.

Wernicke, K. 1896 “Artemis”, RE 2: 1336-1440.

Wörrle, M. 1999 “Artemis und Eleuthera in Limyra”, Steine und

Wege. Festschrift für Dieter Knibbe zum 65. Geburtstag, ed. P. Scherrer Wien: 269-274.

Adak Sunaklar Işığında Likya’da Artemis Kültü 7

Res. 1 Adak sunak, Yeşilköy - Patara Res. 3 Adak sunak, Patara meclis binası

Res. 3 Adak sunak, Patara meclis binası