ANADOLU AKDENİZİArkeoloji Haberleri

2015-13

News of Archaeology fromANATOLIA’S MEDITERRANEAN AREAS

ANMED

Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma EnstitüsüSuna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

(Ayrıbasım/Offprint)

ii

KAZI RAPORLARI

• PisidiaAntiokheiaKazısı2014 MehmetÖzhanlı 1

• AntiochiaadCragumArkeolojikAraştırmaProjesi: BirolCan–MichaelHoff–RhysTownsend 82014Sezonu EceErdoğmuş–TimothyHowe

• Demre-MyraAzizNikolaosKilisesiKazı, SemaDoğan–EbruFındık–VeraBulgurlu 15KorumaveOnarımÇalışmaları2014

• ElaiussaSebaste2014YılıArkeolojikAraştırmaları EugeniaEquiniSchneider–TulliaRitti 23

• HacılarBüyükHöyükKazıları2014 GülsünUmurtak–RefikDuru 30

• Kastabala2014 TurgutH.Zeyrek–AliNadirZeyrek 36

• Kelenderis2014YılıKazıÇalışmaları K.LeventZoroğlu 39

• Kibyra2014YılıÇalışmaları ŞükrüÖzüdoğru 47

• KsanthosKazıları2014 BurhanVarkıvanç 55

• LetoonKazısı2014YılıAraziÇalışmaları SemaAtikKorkmaz–M.BakiDemirtaş 62 MustafaH.Sayar–A.TolgaTek

• Limyra2014 MartinSeyer 72

• Olba2014Kazıları EmelErten–MuratÖzyıldırım–TunaAkçay 82

• OlymposKazısı2014 B.YeldaOlcayUçkan–GökçenK.Öztaşkın 87

• Patara2014YılıÇalışmaları ŞevketAktaş–ErkanDündar 91 SerapErkoç–MustafaKoçak

• SagalassosYukarıAgora’da2014Yılı PeterTalloen–DriesDaems 99KontrolKazıları BasBeaujean–JeroenPoblome

• SagalassosYakınlarındakiKayaKültAlanında PeterTalloen–JeroenPoblome 108KurtarmaKazıları2014 H.AliEkinci

• Side2014YılıKazıveAraştırmaları HüseyinS.Alanyalı 114

• Soli-Pompeiopolis2014Kazıları RemziYağcı 131

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI

• AdadaYüzeyAraştırması2014 BilgeHürmüzlüKorholt–MustafaAdak 140 ÇağatayÇelik

• AntalyaİliGazipaşa,Alanya,SerikveKumluca HakanÖniz 144KıyılarıArkeolojikSualtıAraştırması2014

• BoğsakArkeolojikYüzeyAraştırması2014 GünderVarinlioğlu 151

• BurdurİliveİlçelerindeFosilLokalitelerinin F.ArzuDemirel 158TespitiYüzeyAraştırması2014

İÇİNDEKİLER

iii

EXCAVATION REPORTS

• ExcavationsatPisidianAntiochin2014 MehmetÖzhanlı 1

• TheAntiochiaadCragumArchaeological BirolCan–MichaelHoff–RhysTownsend 8 ResearchProject:2014Season EceErdoğmuş–TimothyHowe

• Excavations,ConservationandRestorationWork SemaDoğan–EbruFındık–VeraBulgurlu 15 atSt.NicholasChurchinDemre-Myra2014

• ElaiussaSebaste2014ArchaeologicalResearch EugeniaEquiniSchneider–TulliaRitti 23

• ExcavationsatHacılarBüyükHöyükin2014 GülsünUmurtak–RefikDuru 30

• Kastabala2014 TurgutH.Zeyrek–AliNadirZeyrek 36

• ExcavationsatKelenderisin2014 K.LeventZoroğlu 39

• ArchaeologicalWorkatKibyrain2014 ŞükrüÖzüdoğru 47

• ExcavationsatXanthosin2014 BurhanVarkıvanç 55

• FieldworkoftheLetoonExcavations2014 SemaAtikKorkmaz–M.BakiDemirtaş 62 MustafaH.Sayar–A.TolgaTek

• Limyra2014 MartinSeyer 72

• OlbaExcavations2014 EmelErten–MuratÖzyıldırım–TunaAkçay 82

• ExcavationsatOlympos2014 B.YeldaOlcayUçkan–GökçenK.Öztaşkın 87

• WorkatPatara2014 ŞevketAktaş–ErkanDündar 91 SerapErkoç–MustafaKoçak

• The2014ControlExcavationsonthe PeterTalloen–DriesDaems 99 UpperAgoraofSagalassos BasBeaujean–JeroenPoblome

• SalvageExcavationsataRockSanctuary PeterTalloen–JeroenPoblome 108nearSagalassosin2014 H.AliEkinci

• ExcavationsandResearchatSidein2014 HüseyinS.Alanyalı 114

• ExcavationsatSoli-Pompeiopolisin2014 RemziYağcı 131

SURVEY REPORTS

• SurveysatAdadain2014 BilgeHürmüzlüKorholt–MustafaAdak 140 ÇağatayÇelik

• ArchaeologicalUnderwaterSurveysalongthe HakanÖniz 144CoastlineoftheGazipaşa,Alanya,SerikandKumlucaDistrictsofAntalyaProvincein2014

• BoğsakArchaeologicalSurvey2014 GünderVarinlioğlu 151

• SurveysfortheIdentificationofFossilLocalities F.ArzuDemirel 158intheProvinceofBurdur2014

CONTENTS

iv

• AşağıGöksuArkeolojikKurtarmaYüzey TevfikEmreŞerifoğlu 163AraştırmasıProjesi2014SezonuÇalışmaları

• DağlıkKilikiaYaylaArkeolojikYüzeyAraştırması: MatthewDillon–İpekÖzalp 1692014YılıOrmansızlaşmaAraştırması NicholasRauh

• KremnaveÇevresiYüzeyAraştırması2014 HüseyinMetin–B.AyçaPolatBecks 174 RalfBecks–AbdurrahmanUzunaslan SalihSoslu

• CorpusInscriptionumLatinarumXVII/5-3 HamdiŞahin 180MiliariaProvinciarumLyciae-PamphyliaeetCiliciaeProjesi2014YılıÇalışmaları

• GüneybatıPisidia’daYeniBirAraştırma: RalfBecks–B.AyçaPolatBecks 185ŞerefHöyük/KomamaveÇevresiYüzey HüseyinMetinAraştırması2014

• KuzeyPisidiaYüzeyAraştırması2014 FikretÖzcan 193

• PhaselisveTeritoryumuYüzeyAraştırması2014 MuratArslan–NihalTünerÖnen 198

• 2014YılıUylupınar(ErkenKibyra)Yerleşimi F.ErayDökü–İsmailBaytak 208YüzeyAraştırması

DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI

• 2014YılıAdrasanTabakBatığıKazıÇalışmaları HakanÖniz–HarunÖzdaş 218

• AntalyaKaleiçiAkmedOteliKazıÇalışmaları: OnurKara 222BirDoğuRoma(Bizans)DönemiGömüAlanı

• İncirHanı2014YılıKazıRaporu H.AliEkinci 232

• Perge2014YılıKazıları OnurKara–MustafaDemirel 239

• SideArkeolojiMüzesi’ndeYürütülen A.TolgaTek–HüseyinKöker 251NumismatikAraştırmaları2014

İÇİNDEKİLER

v

• LowerGöksuValleyArchaeologicalSalvage TevfikEmreŞerifoğlu 163SurveysProject2014Campaign

• RoughCiliciaHighlandArchaeologicalSurvey: MatthewDillon–İpekÖzalp 169DeforestationResearchin2014 NicholasRauh

• SurveysinandaroundKremnain2014 HüseyinMetin–B.AyçaPolatBecks 174 RalfBecks–AbdurrahmanUzunaslan SalihSoslu

• 2014WorkoftheCorpusInscriptionum HamdiŞahin 180LatinarumXVII/5-3MiliariaProvinciarumLyciae-PamphyliaeetCiliciaeProject

• NewSurveysinSouthwestPisidiaatandaround RalfBecks–B.AyçaPolatBecks 185ŞerefHöyük/Komama2014 HüseyinMetin

• SurveysinNorthPisidiain2014 FikretÖzcan 193

• TheSurfaceExplorationofPhaselis MuratArslan–NihalTünerÖnen 198anditsTerritoriumin2014

• Uylupınar(EarlyKibyra)SettlementSurveys F.ErayDökü–İsmailBaytak 208in2014

OTHER REPORTS

• 2014ExcavationsattheAdrasanPlateWreck HakanÖniz–HarunÖzdaş 218

• ExcavationsattheAkmedHotelinKaleiçi, OnurKara 222Antalya:AnEastRoman(Byzantine)BurialArea

• ExcavationatİncirHanin2014 H.AliEkinci 232

• ExcavationsatPergein2014 OnurKara–MustafaDemirel 239

• NumismaticStudiesattheSideArchaeological A.TolgaTek–HüseyinKöker 251Museumin2014

CONTENTS

185

Pisidia Bölgesi’nde yer alan Şeref Höyük günümüz Burdur ili, Bucak ilçesi sınırlarındaki Ürkütlü Köyü yakınlarındadır (Har. 1). Yaklaşık 320x460 m. ölçüle-rine sahip höyük, 14 m.’yi bulan tabakaları ile Burdur-Antalya-Isparta’yı içine alan Göller Bölgesi’nin en büyük höyüğü olma özelliği sergilerken Geç Kalkolitik Dönem’den başlayan tabakalanması kesintilerle Demir Çağı’na dek devam eder. 1800’lerin sonlarında bölgeye gelen, başta W. M. Ramsay olmak üzere çeşitli araş-tırmacıların höyük yakınlarında tespit ettikleri yazıtlar yardımıyla, Pisidia’nın Roma Koloni kentlerinden olan “Colonia Iulia Augusta Prima Fida Comama” buraya lokalize edilmektedir.

Orta Pisidia’da, yolların kavşak noktasında yer alan konumu ile ön plana çıkan Şeref Höyük/Komama’da 2014 itibariyle Yrd. Doç. Dr. R. Becks başkanlığında Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tara-fından interdisipliner bir ekiple yüzey araştırmalarına başlanmıştır*. Araştırmaların amacı Burdur-Korkuteli kültür bölgesine giren Şeref Höyük/Komama merkez olmak üzere, yerleşimi hinterlandı ve egemenlik alanıy-la bir arada ele alınıp değerlendirmek yoluyla, Pisidia yerleşim tarihine ışık tutacağı düşünülen verileri ortaya koymaktır. Bu anlamda yapılacak proje ile Şeref Höyük/Komama’nın egemenlik alanındaki yerleşimlerin araştı-rılması, bölgedeki yerleşim hiyerarşisi ve sistemini anla-mamıza yardımcı olacaktır.

Yukarıda sözü edilen amaçlar doğrultusunda 2014 çalışma sezonunda höyüğün kuzey egemenlik sahası

* Verdikleri izinle çalışmamızı mümkün kılan Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne, bakanlık temsilci-miz Y. Yılmaz’a çok teşekkür ederiz. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörlüğü’ne ve Akdeniz Medeniyetleri Araştır-ma Enstitüsü’ne (AKMED) teşekkürlerimizi sunarız.

Şeref Höyük is located within the territory of ancient Pisidia near the modern village of Ürkütlü in the Bucak District of Burdur Province (Map 1). The höyük measures 320x460 m. and has cultural strata reaching a thickness of 14 m. Thus, it is the largest höyük of the Lakes Region encompassing the provinces of Burdur, Antalya, and Isparta. The stratification starts from the Late Chalcolithic period and continues to the Iron Age with some inter-ruptions. Based on inscriptions found around the höyük by researchers, above all W. M. Ramsay who visited the region in the late 19th century, the Roman colony of Pisidia Colonia Iulia Augusta Prima Fida Comama is localized here.

In 2014 surveys were initiated at Şeref Höyük/Komama, which is located at the crossroads of Central Pisidia, by the Department of Archaeology of Mehmet Akif Ersoy University under the direction of Asst. Prof. Dr. R. Becks with an interdisciplinary team*. The research aims to survey Şeref Höyük/Komama within the cultural zone of Burdur-Korkuteli, its hinterland and territory, thus com-piling data that will cast light onto the settlement history of Pisidia. Within the scope of this project the settlements in the territory of Şeref Höyük/Komama will be surveyed, and the settlement hierarchy and system of the region will be understood better.

So in the 2014 campaign, surveys were started in the northern part of the site’s territory as part of the above-mentioned scope. The first campaign lasted from 2 to 22 September, and the survey began from the Onaç

* We would like to thank the General Directorate of Cultural Heritage and Museums for the permit issued and the state representative Y. Yılmaz. Further thanks are due to the Rectorate of Mehmet Akif Ersoy University and the Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations (AKMED).

Güneybatı Pisidia’da Yeni Bir Araştırma: Şeref Höyük/Komama ve Çevresi Yüzey Araştırması 2014

New Surveys in Southwest Pisidia at and around Şeref Höyük/Komama 2014

Ralf BECKS – B. Ayça POLAT BECKS – Hüseyin METİN

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

186

araştırmaya başlanmıştır. İlk sezon 2-22 Eylül 2014 tarih-leri arasında gerçekleştirilmiş, kuzeydoğuda Bucak mer-kez Onaç Mahallesi’nden başlanarak batı yönünde İncirdere, Üzümlübel, Kuşbaba, Kestel, Keçili, Heybeli, Yüreğil ve Ürkütlü Köyleri’nin arazilerindeki yerleşimler taranmıştır. Toplam 39 antik yerleşim belgelenmiştir (Har. 1). Bunların 11 tanesi ilk kez yüzey araştırmaları-mız sırasında keşfedilmiştir. Aralarında çeşitli dönemlere ait yerleşimler yanı sıra kaya kutsal alanı, Kalkolitik Dönem mağara yerleşimi, gözetleme işlevli karakollar gibi ilk kez belgelenen yerlerin de bulunduğu bu tespitler araştırma ekibini oldukça heyecanlandırmış, gelecek yıl-lardaki çalışmaların getireceklerine dair ümitlendirmiştir.

2014 yılı çalışmalarına en kuzeyde İncirdere Köyü’nü Seydiköy’den ayıran yükseltiler üzerinden başlanmış, buradan güney ve güneybatı yönlere ilerlenmiştir. Bu kapsamda yapılan taramalar sırasında, Burdur-Antalya karayoluna bakan yükseltiler üzerinde İnce Tepe yerleşi-mi keşfedilmiştir. Orta yükseltide kayalık tepeye konum-lanan yerleşim etrafında sur kalıntısına rastlanmamıştır. Yerleşimde kaçak kazı çukurları içerisinde bol miktar-da, nitelikli Hellenistik ve Erken Roma dönemlerine

neighborhood of Bucak in the north-east and proceeded westward covering the territories of the villages of İncirdere, Üzümlübel, Kuşbaba, Kestel, Keçili, Heybeli, Yüreğil and Ürkütlü. In total 39 ancient sites were docu-mented (Map 1). Eleven of these were identified for the first time in the course of our survey. The sites include settlements as well as a rock sanctuary, a cave site of Chalcolithic period, and watch-posts. This has encour-aged the survey team regarding the discoveries awaiting them in the future.

The work in 2014 started in the heights separating the village of İncirdere from Seydiköy in the north and pro-gressed south and south-westward. During the survey here a settlement at İnce Tepe was identified on the heights facing the Burdur-Ankara highway. The settle-ment is located on a rocky hill in the center, and no fortifications were encountered. In the pits dug illicitly we found high-quality materials from the Hellenistic and Early Roman periods. In the upper part are rock-cut rooms, cisterns and work areas (Fig. 1). At a lower level on the eastern slope of the hill is a large niche. Three simple rock tombs with a single chamber and no façade

Har. 1 2014 yılı Şeref Höyük/Komama yüzey araştırmaları kapsamında taranan alan ve buluntu yerleriMap 1 Areas surveyed and find spots attested within 2014 surveys of Şeref Höyük/Komama

187

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

ait malzemeler mevcuttur. Üst kesiminde ana kayaya oygu mekânlar, sarnıç ve işliklere rastlanmıştır (Res. 1). Tepenin doğuya bakan yamacına, bir alt kotta büyükçe bir niş açıldığı görülür. Yerleşimin yakınlarında cephe süslemesi olmayan, tek odalı, basit planlı 3 kaya mezarı saptanmıştır. İnce Tepe’den batıya, İncirdere’ye giden yol üzerinde, ovaya girinti yapan tepelik üzerinde Sarı Tepe çiftlik yerleşimi tespit edilmiştir. Yüzeyde tuğla parçaları yanı sıra DSA sigillata parçalarına rastlanmıştır.

İncirdere Köyü yakınlarında Selçuklu kervansarayı İncirhan yer almaktadır. Buranın 1 km. kadar kuzeyindeki yüksekçe tepeler üstünde saptanan Pancarlı Tepe tarafı-mızca 2014 yılında ilk kez keşfedilen yerleşim yer-lerinden biridir. Surlarla çevrili bir akropolis ve aşağı şehre sahiptir. Hemen doğusundan Selçuklu Dönemi kervanyolu geçmektedir. Konum itibariyle yolun Bucak Ovası’na kavuştuğu geçit üzerindedir ve antik yolla-rın devamı niteliğinde olduğu düşünülen yolu kontrol altında tutmaktadır. Yüzey malzemelerinden Demir Çağı’ndan itibaren yerleşim gördüğü anlaşılan Pancarlı Tepe Hellenistik ve Roma dönemlerinde giderek küçülmekle birlikte kullanılmaya devam etmiştir.

Sezonun önemli keşiflerinden bir tanesi İncirdere Köyü içerisinde, dere vadisini güneyde sınırlayan yüksek kayalık üzerindeki mağaranın tespitidir. Galerilerin içinde bol miktarda ele geçen, el yapımı, kaba çanak çömlek parçaları Kalkolitik Dönem’i işaret etmektedir. Mağaranın da üzerinde yer aldığı kayalık kütle, halk arasında Kayaüstü olarak bilinmektedir. Kayalığın üst kesimleri ve doğuya bakan yamaçlarında çok sayıda teras duvarı ve eski ağıllara ait dörtgen planlı kalıntılara rastlanmıştır. Yüzeyde bol miktarda Geç Antik ve sonra-sına işaret eden keramikler vardır.

decoration were noted near the settlement. On the way to İncirdere westward from İnce Tepe the farmstead of Sarı Tepe was identified on the hill projecting into the plains. On the surface are brick pieces as well as East Sigillata A fragments.

Near the village of İncirdere is the Seljuq caravanse-rai İncirhan. On the heights about 1 km. north of it is Pancarlı Tepe identified by our team for the first time in 2014. With a fortified acropolis and a lower town, it is located on the passage where the caravan route of the Seljuq period running just to its east joins the Bucak Plain. It dominates this route thought to be the medi-eval iteration of ancient routes. Surface finds indicate Pancarlı Tepe was inhabited starting in the Iron Age and continued through the Hellenistic and Roman periods, although shrinking gradually.

One of the important discoveries of the season is the cave in the rocky heights bounding the creek valley in the village of İncirdere. Numerous sherds of hand-made coarse wares attested in the galleries date to the Chalcolithic period. The rock mass housing the cave is called Kayaüstü by the locals. There are remains of many rectangular pens and retaining terrace walls on the upper parts as well as the east side of Kayaüstü. On the surface are numerous potsherds of Late Antiquity and thereafter.

On the west side the road leading south from İncirdere to the village of Üzümlübel is the Roman farmstead known by the locals as Güğüp. We were told the architectural

Res. 1 İnce Tepe yerleşimi ana kayaya oygu çanak ve kanalFig. 1 İnce Tepe settlement, rock-cut bowl and channel

Res. 2 Güğüp kaya mezarıFig. 2 Güğüp, rock tomb

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

188

İncirdere’den güneye Üzümlübel Köyü’ne devam eden yolun batısında halk arasında Güğüp olarak bilinen Roma Çiftlik yerleşimi mevcuttur. Köy içerisindeki devşirme Roma Dönemi’ne ait mimari blokların bura-dan geldiği bilgisi verilmiştir. Yakınlarında aynı isimle bilinen bir de kaya mezarı tespit edilmiştir (Res. 2). Dik kaya kesimine açılmış üçgen çatılı, tek odalı mezarın duvarları boyunca 2 klinesi mevcuttur. Aynı yol üzerin-de, kavşak içerinde bulunan Çayırlık Höyük ziyaret edil-miştir. Varlığı daha önceki araştırmacılarca ortaya konan höyükte yeni tahribatlar gözlenmiştir. Çıkan keramik-lerden şimdiye dek bilinenin aksine Geç Kalkolitik’ten itibaren yerleşim gördüğü anlaşılmıştır.

Ağırlıklı çalışma noktalarından birisi de Kuşbaba Köyü’nün kuzeyinde yüksekçe kayalık tepe üzerinde yer alan Gavurini yerleşimidir. Kent karakteri sergileyen yerleşim surla çevrili bir akropolisi ve onun yamaçla-rındaki aşağı şehre sahiptir. Lokalizasyonu hakkında çeşitli öneriler bulunmakla birlikte, genel kabul gören Kolbassa olduğudur. Önümüzdeki yıllarda detaylı bel-geleme çalışmaları yapılması planlanan Gavurini’de çok sayıda kamusal nitelikli olduğu düşünülen mimari kalıntı saptanmıştır. Akropolis yamaçlarında kayaya oygu mekânlar sıralıdır. Bir de kayaya oygu naos ve nişlerle temsil edilen kutsal alana rastlanmıştır (Res. 3). Bean tarafından mezar olarak yorumlanan bu alan, bölgede başta Melli olmak üzere benzerlerine rastlanan kaya kutsal alanlarından biri olmalıdır. Gavurini’nde alandaki yapılaşmanın ön tespitleri yapılmış, akropolis surları GPS ile ölçülmüş, kentin genel yayılım alanı tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmalara önümüzdeki yıllarda devam edilmesi planlanmaktadır ve yayına hazırlanmaktadır.

Kuşbaba Köyü’nün üst kesiminde, Gavurini’nin kar-şısında, vadinin diğer yakasında Kocatepe’nin batıya

pieces of the Roman period reused in the village came actually from this farmstead. There is also a rock tomb with the same name nearby (Fig. 2). The single-chamber rock tomb has a triangular pediment on the vertical rock surface and two klinai along its walls. Çayırlık Höyük, which is located at the junction of the same route, was also visited. Fresh damage has been noted on the höyük identified previously by former researchers. Potsherds on the surface indicate its settlement since the Late Chalcolithic, which is contrary to what is known to date.

One of the main foci of attention was the Gavurini settlement on a high rocky hill to the north of the village of Kuşbaba. The settlement seems to have the character of a city and comprises a fortified acropolis and a lower city on the slopes below. There are several propos-als for its localization, but generally it is agreed to be Kolbassa. We foresee conducting comprehensive surveys at Gavurini in future campaigns. It is thought that many architectural remains may belong to public structures. On the slope of the acropolis are rows of rock-cut rooms. There is also a sanctuary comprising a rock-cut naos and niches (Fig. 3). The site was identified as a tomb by Bean, but it is actually one of the rock sanctuaries, like Melli, encountered in the region. The preliminary survey of architectural remains was done and the fortifications were measured using GPS as we tried to determine the general extent of the city. The work is foreseen to contin-ue in the coming years, and its publication will be made.

In the upper parts of the village of Kuşbaba, opposite Gavurini on the other side of the valley, are the remains of a fortress on the slopes descending westward from Kocatepe. Roughly rectangular, this fortress was identi-fied during our surveys and has a square tower meas-uring 7.40x7.40 m. at its north-west corner (Fig. 4). The walls have polygonal masonry with no mortar. The

Res. 3 Gavurini ana kayaya oygu naos ve nişFig. 3 Gavurini, naos and niche cut in bedrock

Res. 4 Kocatepe Kalesi sur duvarıFig. 4 Kocatepe Fortress, fortifications

189

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

iniş yapan uç kısımlarında bir kale kalıntısına rastlan-mıştır. Yüzey araştırmalarımız sırasında keşfedilen bu kale kabaca dikdörtgen formlu olup, kuzeybatı köşesinde 7,40x7,40 m. ölçülerinde kuleye sahiptir (Res. 4). Polygonal örgülü surlarda harç kullanılmamıştır. Yüzeyde rastlanan az sayıdaki malzeme Geç Hellenistik Dönemi işaret eder. Planı çıkartılan yerleşim detaylı ola-rak fotoğraflanmıştır. Kocatepe kalesinin yaklaşık 170 m. kadar güneybatısında, dik kaya kesiti üzerinde Kakasbos kabartması tespit edilmiştir (Res. 5). Yerel bir üslupta işlenen naiskos içindeki süvari figürünün detayları aşın-malar nedeniyle kaybolmuştur. Kuşbaba yakınlarında tespit edilen bir diğer yerleşim Asar Tepe’dir. Köyün Yaylası’nda, Gavurini yerleşiminin 3 km. kadar kuzey-batısındadır. Surlarla çevrili bir tepe üstü yerleşmesidir. İçinde pek bir yapı kalıntısına rastlanmamıştır. Yüzey seramikleri az olmakla birlikte profilli parçalar Geç Helenistik, Erken Roma dönemlerine işaret eder. Kule veya karakol olabileceği düşünülmektedir.

Kuşbaba’dan Üzümlübel’e giden yol üzerinde günü-müzde ovaya, eski Kestel Gölü’ne açılan kayalık bir sırt üzerinde yer alan Çingen Burnu Höyük araştırmalar kapsamında ziyaret edilmiştir. Asıl yerleşim üç yüksel-tiden oluşan kayalık sırtın orta yükseltisindedir. Gölün kurutulması öncesi yarımada niteliğine sahip olmalıdır. Kayalık tepe üzerinde yaklaşık 2 m. dolguya sahip bir höyük mevcuttur. Yüzey keramiklerinden ETÇ 2 döneminde yerleşim gördüğü anlaşılmaktadır. Meyve bahçesi, bağ olarak kullanılan alanın tamamında yoğun tahribat söz konusudur. Tepenin batı kesimlerinde pit-hos parçaları göze çarpar. Buralarda küp mezarlara rastlandığı bilgisi köylülerce verilmiştir. Uç kısımdaki alçak tepelikte Roma Dönemi’ne tarihlenen çatı kire-mitleri tespit edilmiştir. Ayrıca kayalıkların yola bağlan-dığı kuzeybatı tarafta atıl durumda Türkmen mezarlığı mevcuttur.

few materials attested on the surface date to the Late Hellenistic period. The settlement was drawn to scale and photographed in detail. About 170 m. south-west of the Kocatepe Fortress is a relief of Kakasbos on a verti-cal rock surface (Fig. 5). The horseman within the local style of naiskos has lost its details because of weather-ing. Another settlement identified near Kuşbaba is Asar Tepe, which is situated at the pastures of the village about 3 km. north-west of the Gavurini settlement. It is a fortified hilltop settlement but not many architectural remains were noted. Potsherds on the surface are few, but profiled pieces indicate the Late Hellenistic and Early Roman periods. This may be a watchtower and station.

Çingen Burnu Höyük, located on a rocky ridge facing the former Kestel Lake which are the present plains on the way from Kuşbaba to Üzümlübel, was also visited. The main settlement is located on the rocky heights on the middle of three hills. Before the lake was drained, it would have been situated on a peninsula. On the rocky hill is a höyük with a deposit 2 m. thick. Potsherds on the surface indicate MBA II. The area, today used as an orchard and vineyard, is heavily destroyed. On the west side of the hill are pithos fragments, and villagers told us that jar burials were encountered here. At the end of the low hill roof tiles of the Roman period were found. Furthermore, there is a Turkmen cemetery, not in use any-more, where the rocks meet the road on the north-west.

On another peninsula projecting into the former Kestel Lake, about 200 m. south-east of Çingen Burnu Höyük, is Küçük Şarman Tepe. It has a settlement fortified with walls on the west and north sides where it is exposed to attacks. Remains of four towers were noted on the western walls. The fortifications were built with dry polygonal masonry employing large well-dressed blocks. Binding stones hold the two sides together. Masonry and thickness change at the north-western corner suggest a repair here. Within the walls the bedrock is visible at many spots. The rugged terrain has remains of intensive construction in the eastern and northern sections. The settlement looks more like a military garrison site rather than an actual city. The oblong rooms adjoining the for-tifications in the north seem to support this hypothesis. We began to prepare a map of the site, which will be continued in the coming campaigns.

Another work site in 2014 was the mountain settlement of Kaynar Kalesi rising on the south-eastern extensions of Mount Kestel to the west of Kestel Village. This site looks like a city with a fortified acropolis and lower city. There are various proposals for its identification including Kodrula, but this is not certain. The city extends mostly on the eastern and southern slopes. Although the site is

Res. 5 Kocatepe Kakasbos kabartmasıFig. 5 Kocatepe, Kakasbos relief

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

190

Çingen Burnu Höyük’ün 200 m. kadar güneydoğusunda eski Kestel Gölü’ne girinti yapan bir diğer yarımada üzerinde Küçük Şarman Tepe yerleşimi mevcuttur. Yerleşim saldırıya açık olduğu batı ve kuzey yönlerde güçlü surlarla tahkim edilmiştir. Batı surlar üzerinde 4 kule kalıntısı tespit edilmiştir. Duvarda büyük boyutlu, düzgün işlenmiş bloklardan kuru duvar tek niğinde polygonal örgü kullanılmıştır. İki yüzün birbirini tutması için bağlayıcı atkı taşları mevcuttur. Kuzeybatı köşede örgünü ve duvar kalınlığının değişmesi, bu kısmın onarım görmüş olabileceğini düşündürmektedir. Yerleşim içerisine bakıldığında, ana kayanın pek çok noktada yüzeyde olduğu göze çarpar. İnişli çıkışlı arazi özellikle doğu ve kuzey kesimlerde yoğun yapılaşma sergiler. Yerleşim gerçek bir kent olmaktan çok askeri amaçlı bir kale, garnizon izlenimi uyandırmaktadır. Kuzeyde sura yaslı yapılan ince uzun dikdörtgen plandaki yapı kalıntıları bu düşünceyi destekler niteliktedir. Alanda plan çıkarma çalışmalarına başlanmış olup önümüzdeki yıllarda devam edilecektir.

2014 sezonunun bir diğer çalışma alanı Kestel Köyü’nün batısında, Kestel Dağı’nın güneydoğuya açılan yüksek uzantıları üzerinde Kaynar Kalesi adıyla bilinen dağ yer-leşimidir. Surlarla çevrili akropolis ve aşağı şehre sahip yerleşim kent niteliğindedir. Lokalizasyonuna dair başta Kodrula olmak üzere çeşitli öneriler bulunmakla birlikte kesin değildir. Kentin asıl yayılım alanı doğu ve güney yamaçlardır. Ulaşımı çok güç, korunaklı konumuna rağ-men sarp kayalık güneybatı kesimi hariç etrafı görkemli surlarla çevrelenmiştir. Yerleşimin merkezinde çeşitli anıtsal yapılara ait kalıntılarla karşılaşılmıştır (Res. 6). Bunlardan biri hamam yapısıdır. Büyüklü küçüklü pek çok mekândan oluşan yapıda hypokaust sisteminin izlerini ve duvarların kaplamasında kullanılan mer-merden yapılma bordür parçaları görmek mümkündür. Yerleşimin etrafında kuzey ve kuzeybatı yönlerde nek-ropolis tespit edilmiştir. Yüzeyde rastlanan mezar tipleri arasında mezar yapıları, khamasorion mezarlar ve ostot-hekler sayılabilir. Sur dışında, güneybatıda kaya kutsal alanı mevcuttur. Güney kesiminde etrafını çeviren teme-nos duvarının kalıntısı izlenmektedir. Kaya yüzeyinde iki kabartma tespit edilmiştir. Birinci kabartmada Dioskurlar ve tanrıça betimi vardır. İkinci kabartmada ise atlı tanrı Kakasbos (?) göze çarpar.

Araştırmalar sırasında Keçili Köyü’nün batısında, yamaçlardan Mezar Tepe yerleşimi ziyaret edilmiştir. Tepeye giden tarlalarda dağınık halde keramiklere ve mimari parçalara rastlanmıştır. Burası gerçek bir höyük olmayıp, doğal yükselti üzerinde yaklaşık 1 m.’lik kül-tür katı mevcuttur. Yüzeyindeki malzemelerden Geç Neolitik, Kalkolitik ve Erken Tunç Çağı’nda kullanılmış

difficult to access and well-protected, it is surrounded with grand walls except on the south-west where it rises on steep rocks. In the center of the settlement are the remains of various monumental structures (Fig. 6). One is a bathhouse comprising multiple rooms wherein it is possible to see traces of the hypocaust system and marble border pieces facing the walls. The necropolis extends along the north and north-west sides around the settlement. Among the burial types noted are tombs, chamosoria and osteotheks. Outside the walls is a rock sanctuary towards the south-west. At its southern part are traces of the temenos wall. On the rock surface are traces of two reliefs: the first depicts Dioscuroi and a goddess whereas the second depicts the rider god Kakasbos (?).

During the surveys the settlement at Mezar Tepe on the slopes west of Keçili Village was visited. In the fields towards the hill potsherds and architectural pieces were found scattered about. This is not a real höyük as there is only a 1 m.-thick cultural deposit on a natural hill. Materials on the surface indicate the Late Neolithic, Chalcolithic and Early Bronze Ages (Fig. 7). In addition, potsherds of the Hellenistic and Roman periods were also noted. To the north of the village of Keçili is the Yanıktaş Sanctuary published by M. Özsait. The site with 16 reliefs depicting Kakasbos, the Dioscuroi and god-dess, and Men was documented.

Kilise mevkisi and the Kurt Tepe settlement on the way from Keçili to Heybeli were also visited. Additionally, a settlement with potsherds of the Classical and Hellenistic periods was noted at Orman Yeri mevkisi. The present condition of Heybeli Höyük, which is located near the main road to the south-east of Heybeli Village, was documented.

Res. 6 Kaynar Kalesi, pseudo-isodomos örgülü yapı kalıntısıFig. 6 Kaynar Fortress, building remains with pseudo-isodomic masonry

191

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

bir yerleşim olduğu anlaşılmaktadır (Res. 7). Ayrıca Hellenistik, Roma dönemlerine tarihlenen keramiklere rastlanmıştır. Keçili Köyü’nün kuzeyinde, M. Özsait tarafından yayınlanan Yanıktaş Kutsal Alanı mevcuttur. Kaya üzerine işlenmiş 16 adet Kakasbos, Dioskurlar ve Tanrıça, Men kabartmalarının yer aldığı alan belge-lenmiştir.

Keçili’den Heybeli’ye giden yol üzerinde Kilise mevkisi ve Kurt Tepe yerleşimleri araştırmalar kapsamında ziya-ret edilen yerler arasındadır. Ayrıca, Yeni Orman mevki olarak adlandırılan yerde, Klasik ve Hellenistik kera-miklere rastlanan bir yerleşim tespit edilmiştir. Heybeli

Finally, the settlements in the territory of the village of Ürkütlü were surveyed. Preliminary studies started on Şeref Höyük, its extension was measured, and any new destruction was noted. Kemikli Höyük/Bozburun Tumulus, at the junction to Ürkütlü, was visited (Fig. 8). Potsherds of the Late Chalcolithic and Early Bronze Ages were noted. The small temple on a podium within the temenos, known as Temaşalık and located about 700 m. south-east of Şeref Höyük, was also visited. Scattered around are elements of its superstructure. One has a triton figure in relief. About 1600 m. south-east of Şeref Höyük is Mezar Höyük, the last one identified in our

Res. 7 Mezar Tepe yüzey keramikleriFig. 7 Mezar Tepe, potsherds on the surface

Res. 8 Kemikli Höyük/Bozburun TümülüsüFig. 8 Kemikli Höyük/Bozburun Tumulus

YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS

192

Köyü’nün güneydoğusunda, ana yolun alt kısmında yer alan Heybeli Höyük’ün son durumu belgelenmiştir

Son olarak Ürkütlü Köyü arazilerindeki yerleşimler araş-tırılmıştır. Şeref Höyük üzerinde ön araştırmalara baş-lanmış, höyüğün yayılım alanı ölçülmüş; herhangi yeni bir tahribat olup olmadığı kontrol edilmiştir. Ürkütlü yol ayrımındaki Kemikli Höyük/Bozburun Tümülüsü ziyaret edilmiştir (Res. 8). Burada Geç Kalkolitik ve Erken Tunç Çağı’na dek tarihlenen keramiklerle karşılaşılmıştır. Ayrıca Şeref Höyük’ün 700 m. kadar güneydoğusunda Temaşalık adıyla bilinen temenos içinde küçük podyum-lu tapınak ziyaret edilmiştir. Civarda yıkılmış halde üst yapı elemanlarına rastlanmaktadır. Bunlar arasında pro-filli bir parça üzerinde triton kabartması dikkati çeker. Şeref Höyük’ün 1600 m. güneydoğusunda Mezar Höyük çalışmalarımız kapsamında tespit edilen son yerleşimdir. Önümüzdeki yıllarda detaylı çalışılması planlanan alan-da bu yıl sadece ön tespitler yapılmıştır. Yüzeyde Geç Kalkolitik, Erken Tunç Çağı, Arkaik ve Klasik Dönem’e tarihlenen malzemelerle karşılaşılmıştır. Küp mezarla-ra rastlandığı köylülerce bildirilen alanın söz konusu dönemlerde Şeref Höyük’ün mezarlığı olabileceği düşü-nülmektedir.

surveys. This year only preliminary work was carried out, but detailed work is foreseen in the future campaigns. On the surface are materials from the Late Chalcolithic, Early Bronze Age, Archaic and Classical (?) periods. Reported by villagers to have pithos burials, this site is thought to be the necropolis of Şeref Höyük.