RPP KELAS XII

download RPP KELAS XII

of 22

Transcript of RPP KELAS XII

2011 / 2012

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/ Semester Pertemuan ke Alokasi Waktu

: SMA Negeri 1 Sanden : Bahasa Jawa : XII/ Gasal : Pertama : 90 menit

Standar Kompetensi : Mampu memahami dan menanggapi berbagai wacana nonsastra melalui menyimak informasi dari berbagai sumber. Kompetensi Dasar : Memahami dan menanggapi sesorah dalam berbagai kegiatan di masyarakat. Indikator : Menyiapkan kerangka sebuah teks sesorah. Menyusun kerangka sebuah sesorah. Membawakan sebuah acara sebagai pembawa acara atau sesorah.

A. Tujuan Pembelajaran Setelah mengikuti pembelajaran ini secara tuntas, siswa diharapkan dapat : Menyusun sebuah kerangka teks sebuah sesorah. Membedakan inti atau tujuan dari beberapa isi tentang sesorah. Mempraktekan sesorah. B. Materi Pembelajaran 1. Perkawis tegesipun medhar sabda (sesorah) Salebeting kawruh basa Jawi asring kapyarsa tetembungan sesorah, medhar sabda, ular ular, wursita wara, atur pambagyaharja, tanggap wacana, tetembungan tetembungan punika menawi dipunudhal saged nggadhahi teges sami inggih punika ngendikan wonten ngarsanipun tiyang kathah kanthi ancas setunggal bab utawi perkawis, wondn panganggning tembung tembung punika kajumbuhaken kaliyan kawontenan ; Setya Amrih Prasaja,S.S. | 1

2011 / 2012

a. Sesorah lan medhar sabda, tetembungan punika kagem mastani ingkang sipatipun umum tumraping olah pangandikan sangarsaning tiyang kathah. b. Ular ular, wursitawara, wasita wara, tetembungan kagem mastani sesorah ingkang ancas lan isinipun ngandharaken bab kautaman, pitutur, lsp. c. Atur pambagyaharja, tetembungan kagem mastani sesorah ingkang ancas lan isinipun nampi rawuhipun para tamu. d. Tanggap Wacana, tetembungan kagem mastani sesorah ingkang ancas lan isinipun nanggapi aturing pambagyaharja. 2. Bab perkawis tumraping paraga sesorah Samadyaning bebrayan ageng wonten kalanipun kula lan panjenengan kasuwun paring atur pangandikan wonten ngarsanipun tiyang kathah, saged punika wonten adicara arisan RT, pngetan dinten kamardhikan, upacara pawiwahan. Lsp. Yektosipun sintena kmawon saged dados minangka paraga ingkang ngandharaken sesorah, ing ngadhap punika sakprangan sarat menawi badh paring pangandikan lumantar sesorah Jawi ; 1. Pirsa babagan undha usuk basa, tegesipun sintena ingkang badh paring pangandikan wonten ngarsaning tiyang kathah wajib mangertos lan pirsa undha usuk basa, satemah saged ngginakaken basa ingkang trep lan jumbuh kaliyan kawontenan ingkang lumampah. 2. Pirsa babagan ayahaning adicara, tegesipun sintena ingkang badh paring pangandikan wonten ngarsaning tiyang kathah kedah mangertos lan pirsa ayahaning adicara, tegesipun mangertos adicara punapa ingkang saweg lumampah. 3. Pirsa babagan ulah kridaning swara, tegesipun anggnipun ngendikan membat mentuling swara dipunwigatisaken. 4. Pirsa babagan swasana, tegesipun rikala utawi nalika ngendikan sageda tansah tumuju wonten ngarsanipun para lenggah lan sageda tanggap ing sasmitha lantip ing panggraita kanthi mirsani sasmitha samadyaning para lenggah. 5. Pirsa babagan ngadi salira, ngdi busana, tegesipun magertos lan saged njumbuhaken tumraping pangageming busana, satemah saged jumbuh kaliyan kawontenan ingkang lumampah. Setya Amrih Prasaja,S.S. | 2

2011 / 2012

Maraga salebeting sesorah boten namung kedah nguwaosi bab bab ingkang kaandharaken ing nginggil kalawau, nanging ugi wonten sakprangan bab ingkang dipunawisi tumraping sintena ingkang nedya nglampahi maraga sesorah kadosta : 1. Menawi anggnipun maraga sesorah mawi catetan utawi seratan, soroting ntra boten namung tumuju dhumateng catetan kmawon, nanging sageda warata dhumateng para ingkang sami lenggah. 2. Menawi anggnipun maraga sesorah boten mawi catetan utawi seratan, dipunsingkiri utawi dipunawisi tetembungan eeee salebeting ngendika. 3. Menawi microphone utawi mic wonten stand mic ipun, prayoginipun asta kekalih ngapurancang. 4. Menawi mic dipunasta, asta tengen ingkang nyepeng mic, wondn asta ingkang kiwa kaparingaken sakngajengipun padharan, boten dipunlebetaken salebeting sak celana. Basa ingkang kaginakaken salebeting sesorah adat ingkang sampun sampun ngginakaken basa Krama Inggil, punapadn basa ndah basa ingkang rinengga, tetembungan tetembungan Krama Inggil binawur kaliyan tetembungan basa Kawi. Basa Kawi ingkang asring kaginakaken antawisipun : Surya, tegesipun srengng. Nanging tembung surya ing ngriki kaginakaken kagem nyuraos teges tanggalan salebeting taun Mashi ; Surya kaping 12 Juli 2010 Candra, tegesipun rembulan, nanging tembung candra ing ngriki kaginakaken kagem nyuraos teges tanggalan salebeting taun Jawi ; Candra kaping 4 Sapar 1943 Dal windu Kuntara. Pracima, tegesipun kiln ; Wanci Nuswantara imbang pracima. Purwa, tegesipun kawitan. Madya, tegesipun tengah. Wasana. Tegesipun pungkasan. Lebda, tegesipun mumpuni ing sabarang kawruh. Pana, tegesipun mangertos ing saliring perkawis.

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 3

2011 / 2012 Poyan, tegesipun maringi pitutur. Mangastuti, tegesipun tansah maringi panjurung donga. Ri, tegesipun ing.

3. Tuladha Sesorah (atur pambagyaharja) Nuwun, Wonten ngarsanipun bapa pangarsa tama SMA N 1 Sanden ingkang tuhu kinurmatan, bapa ibu guru saha karyawan SMA N 1 Sanden ingkang minulya, para kadang tumaruna, para kadang manggalaning karya ingkang cinaketing manah tinangsul talining kekadangan tuwin sanggyaning para lenggah kakung sumawana putri ingkang sinugata sagunging pakurmatan. Rhning kula lan panjenengan punika hamung boboting titah sawantah ingkang taksih kapurba kawissa dning Gusti Ingkang Maha Agung, pramila sumangga langkung rumiyin kula dhrkaken sami munjukaken raos syukur wonten ngarsa Dalem Gusti Allah ingkang sampun kepareng paring karohkmatan, kabagaswarasan ingkang tansah tumedhak lan tumanduk dhumateng kula lan panjenengan, satemah wonten ing kalodhangan punika kula lan panjenengan saged pinanggih kanthi boten wonten alangan setunggal punapa. Shalawat saha salam mugi konjuk wonten ngarsa dalem junjungan nabi agung Muhammad SAW, kulawarga, garwa, putra, wayah, sahabat, lan sedaya umatipun insyaallah kalebet kula lan panjenengan. Para Rawuh, Kula ing ngriki ngadeg nglenggana cumanthaka lumarab atur boten sans namung mundhi dhawuhipun kadang manggalaning karya adicara Perpisahan Kelas XII, minangkani bilih kula kapurih mijilaken raosing gati para kadang, sastu para kadang ngaturaken gunging panuwun awit saking rawuh para tamu, ingkang sampun kanthi lila legawaning penggalih kersa angrawuhi pngetan dinten punika, nanging kuciwaning manah para kadang boten saged nyawisaken papan palenggahan punapadn pasugatan ingkang murwat, mila saking punika kula ugi nyuwunaken gunging samudra pangaksami. Para Lenggah kakung saha putri,

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 4

2011 / 2012 Kados cekap semanten atur saking kula, bokbilih wonten blroning wirama, kithaling wicara, punapadn tumindak ingkang keladuk kirang nujuprana, saged kula hamung nyadhong rumentahing samudra sih pangaksami, ing wasana jaya jaya wijayanti, suradira jayaningrat lebur dning pangastuti, mugiya rahayu ingkang samya pinanggih. Nuwun. C. Metode Pembelajaran 1. Ceramah untuk menjelaskan pengertian sesorah dan aspek-aspek yang harus diperhatikan dalam sesorah. 2. Tanya jawab interaktif untuk mengukur dan mengetahui pemahaman siswa tentang konsep sesorah dan pengalaman berkesan yang pernah mereka alami atau mereka lihat. 3. Penugasan (siswa maju ke depan satu persatu mempraktikka sesorah dalam kegiatan di sekolah dengan pilihan kata dan ekspresi yang sesuai dalam bahasa Jawa ragam tutur krama). D. Langkah-langkah Pembelajaran Tahap Pembelajaran Pendahuluan (kegiatan diawali dengan apersepsi dan orientasi dari guru) Kegiatan Inti Bentuk Kegiatan (Operasional) 1. Membuka Pelajaran Guru membuka pelajaran dengan mengucapkan salam, berdoa dan mengecek kesiapan siswa untuk belajar. 2. Masalah/topik materi 1. Siswa mendengarkan informasi dari guru mengenai pengertian dan aspek-aspek yang harus diperhatikan dalam sesorah. 2. Salah satu siswa maju ke depan kelas untuk mempraktikkan sesorah dalam kegiatan sekolah dengan pilihan kata dan ekspresi yang sesuai dalam bahasa Jawa ragam tutur krama. 3. Siswa mengidentifikasi tata urutan acara, pokok-pokok isi urutan acara. 1. Siswa menyimpulkan aspek-aspek yang harus diperhatikan dalam sesorah. 2. Guru memberikan tugas yang harus dikerjakan di rumah dan memberikan pesan untuk pertemuan yang akan datang. Alokasi waktu 15 menit

60 menit

Penutup

15 menit

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 5

2011 / 2012

E. Alat dan Sumber Belajar 1. Black board, kapur. 2. Widyasena Pustaka. 2010. Penulis Setya Amrih Prasaja, S.S 3. Sesorah F. Media Fotocopy contoh sesorah. G. Penilaian Pedoman Penilaian 1. Penilaian dengan memperhatikan : No. 1. 2. 3. 4. Aspek yang dinilai Vokal atau tinggi rendahnya suara dalam mempraktikkan sesorah di depan kelas. Bahasa dan pilihan kata (diksi) yang digunakan dalam mempraktikkan sesorah di depan kelas. Ekspresi dan gerak dalam mempraktikkan sesorah. Kualitas sesorah. Nilai 20 30 20 30

2. Indikator, Prosedur, Jenis, Bentuk, dan Instrumen Indikator Mendefinisikan apa itu sesorah dan panatacara Paham dan mengetahui syarat-syarat menjadi seorang sesorah. Mengetahui beberapa hal penting yang terkait dengan sesorah. Prosedur Post tes Jenis Tes essay Bentuk Tes lisan Tes lisan Instrumen Cobi punapa sesorah punika?

Post tes

Tes essay

Punapa ingkang dipunwastani atur pambagyaharja punika ? Punapa bntenipun wasitawara kaliyan atur pambagyaharja.

Post tes

Tes essay

Tes lisan

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 6

2011 / 2012 Instrumen dan Jawabannya: 1. Cobi punapa sesorah punika! Jawaban: Sesorah, inggih punika matur utawi paring pangandikan ingkang mawi ancas wonten ngarsaning tiyang kathah kanthi ngginakaken basa Jawi ingkang kajumbuhaken kaliyan kawontenan ingkang. 2. Punapa ingkang dipunwastani atur pambagya harja punika! Jawaban : tetembungan kagem mastani sesorah ingkang ancas lan isinipun nampi rawuhipun para tamu. 3. Punapa bntenipun wasitawara kaliyan atur pambagyaharja. Jawaban : tetembungan kagem mastani sesorah ingkang ancas lan isinipun ngandharaken bab kautaman, pitutur, lsp. Wondn atur pambagyaharja tetembungan kagem mastani sesorah ingkang ancas lan isinipun nampi rawuhipun para tamu.

Sanden, 12 Juli 2011 Mengetahui Kepala Sekolah , Guru Mata Pelajaran

Drs. Ir. H. Joko Kustanta, M.Pd Nip. 19660913 1991 03 1004

Setya Amrih Prasaja, S.S Nip. 19810726 2010 01 1011

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 7

2010 2012 2011 / 2011

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/ Semester Pertemuan ke Alokasi Waktu

: SMA Negeri 1 Sanden : Bahasa Jawa : XII/ Gasal : kedua : 90 menit

Standar Kompetensi : Mampu melaksanakan simulasi berbahasa Jawa dalam berbagai kegiatan. Kompetensi Dasar : Simulasi berbahasa Jawa dalam keluarga, sekolah, dan masyarakat dengan unggah - ungguh yang tepat. Indikator : Berbahasa Jawa Krama inggil kepada lawan bicara yang lebih tua. Bersikap sesuai dengan latar belakang budaya yang dikembangkan pada masyarakat budaya Jawa, terutama di lingkungan sekolah. Berpakaian dan berpenampilan sopan sesuai kaidah tata nilai ketimuran.

A. Tujuan Pembelajaran Setelah mengikuti pembelajaran ini secara tuntas, siswa diharapkan dapat : Berbahasa Jawa Krama inggil kepada lawan bicara yang lebih tua. Bersikap sesuai dengan latar belakang budaya yang dikembangkan pada masyarakat budaya Jawa, terutama di lingkungan sekolah. Berpakaian dan berpenampilan sopan sesuai kaidah tata nilai ketimuran. B. Materi Pembelajaran 1. UNDHA USUK BASA JAWA Ing jaman ingkang sarwi canggih sakpunika, kathah tiyang Jawi ingkang sampun boten mangertos bab undha usuk basa, mila kathah guneman antawisipun tiyang nm nman ingkang tansah ngoko menawi ngendikan kaliyan ingkang sepuh. Panganggnipun undha usuk basa Jawi ngoko lan krama inggil ; Setya Amrih Prasaja,S.S. | 8

2011 / 2012 1. Basa ngoko, tetembungan basa ngoko adatipun kaginakaken salebeting pacelathon utawi pangandikan ingkang ; a. Kaginakaken antawisipun ingkang kalenggahanipun sami, nmipun sami. b. Kaginakaken antawisipun ingkang sampun tepang raket. c. Kaginakaken antawisipun ingkang sepuh kaliyan ingkang taksih enm, lan sangandhapipun. d. Kaginakaken salebeting pangudaraos salebeting manah. e. Kaginakaken kinarya tembung pisuhan (rikala duka). Tuladhanipun ; ?msHp[ko[wwisMzn\, ? Mas apa kow wis mangan ? Salebeting ukara nginggil sedaya tetembunganipun basa ngoko - ngoko sedaya. 2. Basa ngoko alus, tetembungan basa ngoko ingkang kacampuran tetembungan basa krama inggil, basa ngoko alus adatipun kaginakaken salebeting pacelathon kanca raket nanging taksih wonten raos ngajni tumrap sansipun. Tuladhanipun ; ?msHppvJen_znWisDa/ ? Mas apa panjenengan wis dhahar ? Salebeting ukara nginggil sakprangan tembung ngoko kasulih dados tembung krama inggil, minangka sarana asung pakurmatan tumrap ingkang dipunajak guneman. Ngoko Krama Krama inggil kow sampyan panjenengan

3. Basa krama, tetembungan basa krama adatipun kaginakaken salebeting pangandikan ingkang sipatipun setengah resmi, tegesipun tetembungan ingkang kaginakaken kalebet golongan tembung tembung krama lan adatipun panambang utawi sakprangan ater ater ingkang kaginakaken taksih ngoko. Tuladhanipun ; ?msPunps[mPynSmPunDa/ ? Setya Amrih Prasaja,S.S. | 9

2011 / 2012 Mas punapa sampyan sampun dhahar ? Salebeting ukara krama panganggning panambang ngoko ak ; ?klwizismPun|ltumB[sKbukuklih ? Kalawingi sampun kula tumbask buku kalih. 4. Basa krama inggil, tetembungan basa krama inggil adatipun kaginakaken salebeting pacelathon utawi pangandikan ingkang ; a. Pangandikan tumraping lar anm dhumateng kasepuhan, bapak, ibu, simbah, pak dh. Lsp. b. Pangandikan pangarsanipun. c. Pawongan sans ingkang drng tepang raket. d. Pangandikan wonten ngarsanipun tiyang kathah, pambiwara, sesorah. Lsp. Tuladhanipun ; ?msPunppvJen_znSmPunDa/ ? Mas punapa panjenengan sampun dhahar ? Salebeting ukara krama panganggning panambang krama inggil -aken ; ?klwizismPun|ltumB[sSknB|kuklih ? Kalawingi sampun kula tumbasaken buku kalih. 2. WOHIPUN MARSUDI UNGGAH UNGGUH BASA Maksudipun marsudi unggah ungguh basa punika ; sinau seserepan unggah ungguh basa, salajengipun angudi lan nggegulang ngantos saged nindakaken kanthi prayogi. Sinten kmawon ingkang nindakaken unggah ungguh basa Jawi kanthi satuhu, sanajan sans tiyang Jawi, mesti badh ngundhuh wong ingkang aji tuwin migunani. Wondn sebabipun amargi sampun dados kasunyatan bilih tumrap tiyang Jawi unggah ungguh punika dados sumbering subasita kangg ngurmati tiyang sepuh saha tiyang sans, ingkang minangka dhasar mbangun luhuring budi. 3. TATA KRAMA DHUMATENG GURU Tata krama dhumateng guru punika sami kaliyan dhumateng tiyang sepuhipun, wondn tata kramanipun mekaten : 1. Salaman. Setya Amrih Prasaja,S.S. | 10 tumraping siswa kaliyan guru, andhahan tumraping

2011 / 2012 Caranipun salaman ngangg asta kalih, astanipun pak / bu guru lajeng dipunambung. Wekdalipun salaman menawi pinuju mlebet utawi wangsul sekolah, mekaten ugi menawi pinanggih ing margi. 2. Murid Matur Dhumateng Guru. Menawi anggnipun matur mawi basa Jawi, kedah ngginakaken basa mudha krama, inggih punika basa ingkang ukuranipun dumados saking tembung krama lan krama inggil. Swantenipun radi lirih, ukaranipun cekak aos, lan alon alonan boten kesesa.

3. Patrapipun menawi ngadep. Menawi madhep kaliyan ngadeg, badan jejeg, sirah tumungkul, tangan kekalih ngapurancang. Menawi madhep kaliyan lungguh, badan jejeg, sirah tumungkul, tangan kekalih ngapurangcang. 4. Murid Pitakn Dhumateng Guru. Astanipun tengen ngacung kanthi ngucap nyuwun pirsa pak / bu. Menawi sampun diparingi katrangan lajeng matur Maturnuwun. 5. Ndhrkaken Pak / Ibu Guru. Lar lar wonten ing wingking, guru ingkang wonten ngajeng. Menawi bapak / ibu guru ngasta barang barang, murid kedah ngrewangi mbektakaken. 6. Menawi Murid Pinanggih Gurunipun ing Margi. Murid nyalami kanthi asta kekalih, lajeng dipunambung. Murid lajeng matur Mangga Pak. C. Langkah-langkah Pembelajaran Tahap Pembelajaran Pendahuluan (kegiatan diawali dengan apersepsi dan orientasi dari guru) Bentuk Kegiatan (Operasional) 1. Membuka Pelajaran Guru membuka pelajaran dengan mengucapkan salam, berdoa dan mengecek kesiapan siswa untuk belajar. 2. Masalah/topik materi Alokasi waktu 15 menit

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 11

2011 / 2012 Kegiatan Inti 1. Siswa mendengarkan informasi dari guru mengenai pengertian dan undha usuk Jawa. 2. Salah satu siswa maju ke depan kelas untuk mempraktikkan tatacara bersalaman dengan orang tua / guru. 3. Siswa melakukan simulasi dengan menggunakan bahasa Jawa krama inggil. 1. Siswa menyimpulkan aspek-aspek terkait dengan undha usuk Jawa. 2. Guru memberikan tugas yang harus dikerjakan di rumah dan memberikan pesan untuk pertemuan yang akan datang. 60 menit

Penutup

15 menit

D. Alat dan Sumber Belajar 1. Black board, kapur. 2. Widyasena Pustaka. 2010. Penulis Setya Amrih Prasaja, S.S 3. Undha usuk basa Jawa E. Media Fotocopy contoh sesorah. F. Penilaian Pedoman Penilaian 4. Penilaian dengan memperhatikan : No. 1. 2. 3. 4. Aspek yang dinilai Vokal atau tinggi rendahnya suara dalam mengucapkan kata kata bahasa Jawa krama inggil. Bahasa dan pilihan kata (diksi) yang digunakan dalam berbicara dengan orang yang lebih tua darinya. Ekspresi dan gerak dalam berhadapan dengan orang yang lebih tua darinya. Kualitas unggah ungguh basa dan tumindak Nilai 20 30 20 30

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 12

2011 / 2012 5. Indikator, Prosedur, Jenis, Bentuk, dan Instrumen Indikator Mendefinisikan apa itu undha usuk basa. Paham tatakrama dalam undha usuk basa. Mengetahui beberapa hal penting yang terkait unggah ungguh dan tatakrama. Prosedur Post tes Jenis Tes essay Bentuk Tes lisan Tes lisan Instrumen Punapa ingkang dipunwastani undha usuk basa punika ? Tetembungan ngoko kaginakaken ngendikan tumrapipun ? Pangandikan tumraping lar dhumateng tiyang sepuh kedah ngginakaken basa

Post tes

Tes essay

Post tes

Tes essay

Tes lisan

Instrumen dan Jawabannya: 1. Punapa ingkang dipunwastani undha usuk basa punika ? Jawaban: Tataran utawi tingkatan panganggening basa saking basa ingkang kasar ngantos dumugi basa ingkang paling alus. 2. Tetembungan ngoko kaginakaken ngendikan tumrapipun ? Jawaban : kanca ingkang sampun rumaket. 3. Pangandikan tumraping lar dhumateng tiyang sepuh kedah ngginakaken basa Jawaban : karma inggil Sanden, 12 Juli 2011 Mengetahui Kepala Sekolah , Guru Mata Pelajaran

Drs. Ir. H. Joko Kustanta, M.Pd Nip. 19660913 1991 03 1004

Setya Amrih Prasaja, S.S Nip. 19810726 2010 01 1011

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 13

2010 2012 2011 / 2011

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/ Semester Pertemuan ke Alokasi Waktu

: SMA Negeri 1 Sanden : Bahasa Jawa : XII/ Gasal : ketiga : 90 menit

Standar Kompetensi : Mampu memahami berbagai teks sastra dan nonsastra Jawa. Kompetensi Dasar Indikator : Memahami pesan moral dalam teks sastra Jawa. : Menangkap pesan pesan moral yang ada dalam teks sastra atau non sastra berbahasa Jawa. Menerapkan budi pekerti luhur dalam kehidupan keseharian terutama di lingkungan sekolah.

A. Tujuan Pembelajaran Setelah mengikuti pembelajaran ini secara tuntas, siswa diharapkan dapat : Menangkap pesan pesan moral yang ada dalam teks sastra berbahasa dan beraksara Jawa. Mampu menerapkan isi pesan moral tersebut dalam kehidupan kesehariannya. B. Materi Pembelajaran 1. SERAT WULANGRH Salebeting serat serat Jawi ingkang taksih sinerat salebeting aksara Jawa carakan, lan taksih kaserat mawi basa tembang (puisi), kathah ngemot bab pitutur luhur tumraping pagesangan ing madyaning bebrayan ageng , salah satunggalipun saged pinanggih salebeting serat wulangrh yasan dalem Sri Susuhunan Pakubuwana IV. Serat Wulangrh punika minangka piwulang Pakubuwana IV tumrap putra wayahipun supados sageda dados manungsa ingkang sa watak bebudnipun. Serat wulangrh

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 14

2011 / 2012 punika kaprang wonten 13 pupuh tembang (bab), pupuh pupuh tembang punika antawisipun ; 1. Dhandhanggula 2. Kinanthi 3. Gambuh 4. Pangkur 5. Maskumambang 6. Dudukwuluh 7. Durma 8. Wirangrong 9. Pucung 10. Mijil 11. Asmaradana 12. Sinom 13. Girisa Ing ngandhap punika badh kaandharaken salah satunggaling pupuh tembang salebeting serat wulangrh inggih punika pupuh ingkang kaping 7 (pitu) pupuh tembang Durma :

fu/m fipunSmiamBnTi=srirnNir,ceghda/lnG|li=,fr[ponSufa,np Suk=zmB`amB`,xxnai=t-sSi[rki,ffisbr=,k/snNirXsTri,ai= pzw(hlai/btinHjmm=,[ynSirwusHufnNi,m]i=srirnNir,lmunHn k=mu/b,m[ssai=almKbi/,ffisbr=pk/ynNiraugi,2. CECALA SUNTINGAN TEKS Ing ngandhap punika cecala pangganggening aksara jawi font hanacaraka JG.ttf, aksara punika minangka aksara ingkang kaginakaken kangg ngetik salebeting piranti computer punapadn notebook utawi laptop, ing ngriki ingkang badh kaandharaken namung aksara wyanjana sakpasanganipun lan sandhangan kmawon, kangg damel pambiyantu anggnipun maos seratan Jawi nginggil punika. Aksara Wyanjana lan pasanganipun Aksara ha Aksara na

a n

pasanganipun pasanganipun

H N Setya Amrih Prasaja,S.S. | 15

2011 / 2012

Aksara ca Aksara ca

c r

pasanganipun pasanganipun

C

3. Piwulang ingkang wonten salebeting serat Wulangrh pupuh Durma. a. Piwulang supados remen nindakaken prihatin kanthi nyuda dhahar (puasa), lan nyuda sar (nindakaken shalat dalu), kanthi tumindak mekaten saged nyuda saliring napsu tigang perkawis, aluamah, supiyah lan amarah. Lan ugi nggampilaken sedaya samubarang ingkang nedya ginayuh. (Durma pada 1). b. Piwulang supados tansah ling lan boten mamang awit manungsa punika minangka titahing Gusti Ingkang Murbng Dumadi (Allah). Mila kedah tansah ling lan manembah. (Durma pada 2). c. Piwulang supados saged mangertos bilih sa lan botenipun tumindak saha gesang manungsa punika boten saking tiyang sans nanging tumanduk saking diri pribadhi. (Durma pada 3). d. Piwulang supados sampun remen nggunggung dhiri pribadhi (umuk), lan nacat dhumateng tiyang sans, punapadn memaoni (mbijni) lan ngrasani alaning tiyang sans. (Durma pada 4, 5, 6,7). e. Piwulang supados remen damel lan maringi pepling tumrap sanak, kanca ingkang lepat lan nindakaken tumindak ingkang nalisir ing patraping kasusilan lan agami. (Durma pada 8). f. Piwulang supados sampun remen ngalem sanipun tiyang sans menawi drng mangertos kasananipun, lan ugi sampun ngantos mbnten mbntenaken antawisipun kanca setunggal lan setunggalipun. Ugi nyingkiri watek rumangsa bisa". (Durma pada 9). C. Langkah-langkah Pembelajaran Tahap Pembelajaran Pendahuluan (kegiatan diawali dengan apersepsi dan orientasi dari guru) Kegiatan Inti Bentuk Kegiatan (Operasional) 1. Membuka Pelajaran Guru membuka pelajaran dengan mengucapkan salam, berdoa dan mengecek kesiapan siswa untuk belajar. 2. Masalah/topik materi 1. Siswa mendengarkan informasi dari guru mengenai pengertian serat serat kaspustakan Jawa yang memuat ajaran moral budi pekerti. Alokasi waktu 15 menit

60 menit

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 16

2011 / 2012 2. Siswa melakukan suntingan teks naskah serat Wulangrh pupuh tembang Durma. 3. Siswa melakukan analisa terkait pesan moral yang ada dalam teks pupuh Durma. 1. Siswa menyimpulkan aspek-aspek terkait dengan undha usuk Jawa. 2. Guru memberikan tugas yang harus dikerjakan di rumah dan memberikan pesan untuk pertemuan yang akan datang.

Penutup

15 menit

D. Alat dan Sumber Belajar 1. Black board, kapur. 2. Widyasena Pustaka. 2010. Penulis Setya Amrih Prasaja, S.S 3. Serat Wulangrh E. Media Teks pupuh Durma serat Wulangrh. F. Penilaian Pedoman Penilaian 4. Penilaian dengan memperhatikan : No. 1. 2. 3. 4. Aspek yang dinilai Penguasaan terhadap transliterasi Jawa - latin. Pilihan kata yang digunakan dalam menerjemahkan. Ketepatan dalam menggunakan standar ejaan tata tulis bahasa Jawa huruf latin. Kualitas pemahaman terhadap pesan moral dalam teks Durma Nilai 20 30 20 30

5. Indikator, Prosedur, Jenis, Bentuk, dan Instrumen Indikator Paham sejarah salah satu hasil kapustakan Jawa. Paham isi dan tahu pesan moral yang terkandung dalam serat Prosedur Post tes Jenis Tes essay Bentuk Tes lisan Tes lisan Instrumen Sinten ingkang yasa serat Wulangrh. Watek memaoni alaning liyan boten sa awit ?

Post tes

Tes essay

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 17

2011 / 2012 Wulangrh Menerapkan budi pekerti luhur dalam kehidupan keseharian terutama di lingkungan sekolah.

Post tes

Tes essay

Tes lisan

Andharaken kanthi cekak lan aos isinipun pupuh tembang Durma nginggil punika

Instrumen dan Jawabannya: 1. Cobi Sinten ingkang yasa serat Wulangrh. Jawaban: Sri Susuhunan Pakubuwana IV 2. Watek memaoni alaning liyan boten sa awit ? Jawaban : Tumindak punika kirang trep kaliyan kasusilan lan satemah saged dados pasulayan. 3. Andharaken kanthi cekak lan aos isinipun pupuh tembang Durma nginggil punika Jawaban : Piwulang supados remen nindakaken prihatin kanthi nyuda dhahar (puasa), lan nyuda sar (nindakaken shalat dalu), kanthi tumindak mekaten saged nyuda saliring napsu tigang perkawis, aluamah, supiyah lan amarah. Lan ugi nggampilaken sedaya samubarang ingkang nedya ginayuh. (Durma pada 1). Sanden, 12 Juli 2011 Mengetahui Kepala Sekolah , Guru Mata Pelajaran

Drs. Ir. H. Joko Kustanta, M.Pd Nip. 19660913 1991 03 1004

Setya Amrih Prasaja, S.S Nip. 19810726 2010 01 1011

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 18

2010 2012 2011 / 2011

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

Nama Sekolah Mata Pelajaran Kelas/ Semester Pertemuan ke Alokasi Waktu

: SMA Negeri 1 Sanden : Bahasa Jawa : XII/ Gasal : keempat : 90 menit

Standar Kompetensi : Mampu memahami berbagai teks sastra dan nonsastra Jawa. Kompetensi Dasar Indikator : Memahami dan menganalisis karya jurnalis Jawa : Membaca teks berita dengan metode membaca cepat. Bisa analisa teks bahasa Jawa dengan rumus 5 W + 1 H.

A. Tujuan Pembelajaran Setelah mengikuti pembelajaran ini secara tuntas, siswa diharapkan dapat : Membaca teks berita dengan metode membaca cepat. Bisa analisa teks bahasa Jawa dengan rumus 5 W + 1 H.

B. Materi Pembelajaran 1. WACAN Reca tiga, relief lan pecahan banon cacah atusan ingkang dinuga tilaranipun kraton jaman rumiyin dipunpanggihaken wonten ing dsa Sumber Cangkring, kecamatan Gurah, Kediri wiwit pungkasaning Agustus kepengker tumekaning selasa (9/9). Adhedasar petanganipun Kepala Seksi Seni Budaya Dinas Pariwisata Kabupaten Kediri, Suradi, barang barang purbakala ingkang dipunpanggihaken kalawau arupi sirah reca Dwarapala kanthi inggil 98 cm, wiyar 102 cm, lan kandel 24 cm, pragmn sirah Gansha (inggil 16 cm, wiyar 17 cm) sarta sirah reca ingkang drng saged dipunmangertosi wujudipun (inggil 48 cm, lan wiyar 35 cm).

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 19

2011 / 2012 2. TULADHA PAWARTOS Sansipun dipunpacak wonten ing kalawarti, pawartos utawi berita ugi dipunpacak wonten ing ariwarti, radio, TV, punapadn internt. Kangg mangertosi isinipun pawartos, awakipun piyambak kedah saged mangertosi 5 W + 1 H (wonten ing basa Inggris: What, Who, Where, When, Why, How). menawi wonten ing basa Jawi , kajlentrhaken kados ing ngandhap punika : What = punapa Kadadosan punapa ingkang dumados, lan ingkang pinacak salebeting pawartos kalawau. Who = sinten Wonten ing salebeting kedadosanipun (lelakon).

pawartos kalawau sinten ingkang

mrangguli / nemahi

Where = wonten pundi Pawartos utawi kadadosan kalawau dumados wonten ing pundi. When = Benjang Punapa Kadadosan kalawau dumados ing wayah punapa (saged dinten, tanggal, utawa jam pinten). Why = jalaranipun punapa Kadadosan kalawau kok saged kelampahan punika kadospundi larah-larahipun, punapa jalaranipun. How = kadospundi Saksampunipun kadadosan kalawau lajeng kadospundi wusananipun ?\ C. Langkah-langkah Pembelajaran Tahap Pembelajaran Pendahuluan (kegiatan diawali dengan apersepsi dan orientasi dari guru) Kegiatan Inti Bentuk Kegiatan (Operasional) 1. Membuka Pelajaran Guru membuka pelajaran dengan mengucapkan salam, berdoa dan mengecek kesiapan siswa untuk belajar. 2. Masalah/topik materi 1. Siswa mendengarkan informasi dari guru mengenai pengertian rumus 5 H + 1 W. 2. Siswa melakukan pembacaan teks wacana. Alokasi waktu 15 menit

60 menit

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 20

2011 / 2012 3. Siswa melakukan analisa terkait teks wacana melalui / menggunakan rumus 5 H + 1W. 1. Siswa menyimpulkan aspek-aspek terkait dengan analisa wacan dengan rumus 5 H + 1 W. 2. Guru memberikan tugas yang harus dikerjakan di rumah dan memberikan pesan untuk pertemuan yang akan datang.

Penutup

15 menit

D. Alat dan Sumber Belajar 1. Black board, kapur. 2. Widyasena Pustaka. 2010. Penulis Setya Amrih Prasaja, S.S 3. Teks Wacan / Panjebar Semangat E. Media Teks Wacan / Panjebar Semangat F. Penilaian Pedoman Penilaian 4. Penilaian dengan memperhatikan : No. 1. 2. 3. 4. Aspek yang dinilai Penguasaan terhadap tata eja bahasa Jawa aksara latin. Intonasi pengucapan kata yang digunakan dalam proses pembacaan. Ketepatan dalam menggunakan rumus 5 W + 1 H. Kualitas pemahaman terhadap rumus 5 W + 1 H Nilai 20 30 20 30

5. Indikator, Prosedur, Jenis, Bentuk, dan Instrumen Indikator Paham akan rumus 5 W +1H Paham isi dan tahu wacan pawartos Bisa menerapkan rumus 5 W + 1 H Prosedur Post tes Post tes Post tes Jenis Tes essay Tes essay Tes essay Bentuk Tes lisan Tes lisan Tes lisan Instrumen Punapa kmawon wujudipun rumus 5 W + 1 H. Punapa ingkang dados irah irahan wacan punika ? Udhalen wacan punika kanthi rumus 5 W + 1 H.

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 21

2011 / 2012

Instrumen dan Jawabannya: 1. Sinten mawon paraga salebeting cariyos ing nginggil punika : Jawaban: Ki Kurs, Ajisaka, Anta Boga.....Lsp 2. Punapa sebabipun ki Kurs lajeng dados tiyang ingkang kecukupan ? Jawaban : Awit ki Kurs pinanggih kaliyan Anta Boga

Sanden, 12 Juli 2011 Mengetahui Kepala Sekolah , Guru Mata Pelajaran

Drs. Ir. H. Joko Kustanta, M.Pd Nip. 19660913 1991 03 1004

Setya Amrih Prasaja, S.S Nip. 19810726 2010 01 1011

Setya Amrih Prasaja,S.S. | 22