Zabıta Ve Özel Güvenlik Hizmetlerinin İzleme (Mobese) Merkezleri İle Gerçekleştirilmesi

iii

ZABITA VE ÖZEL GÜV EN LİK HİZ M ETL ER İNİN K ONT RO L

ME R KEZL ER İ YAR DIM IY LA İN CEL EN M E Sİ

(K OCA ELİ U YG UL A MA SI)

Fatih TİRYAKİ

2013

1

İÇİNDEKİLER

ŞEKİLLER DİZİNİ ......................................................................................................... 3

TABLOLAR DİZİNİ ....................................................................................................... 5

GİRİŞ .............................................................................................................................. 8

BÖLÜM 1. ZABITA VE ÖZEL GÜVENLİK PERSONELLERİNİN GÖREVLERİ..... 12

1.1.5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu .................................................................... 12

1.2.5393 Sayılı Belediye Kanunu ...................................................................................... 13

1.3.5188 sayılı Özel Güvenlik Kanunu .............................................................................. 14

1.4.Belediye Zabıtasının Görevleri .................................................................................... 15

1.5.Özel Güvenlik Personellerinin Görevleri ...................................................................... 23

BÖLÜM 2. BÜYÜKŞEHİRLERDE ZABITA VE ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİ . 25

2.1 Büyükşehirlerdeki Zabıta Hizmetleri ........................................................................... 25

2.2. Büyükşehirlerdeki Özel Güvenlik Hizmetleri .............................................................. 31

2.3. Türkiye’deki Özel Güvenlik Politikaları...................................................................... 34

2.4.Dünyada Özel Güvenlik Politikaları Ve Tarihsel Gelişimi ............................................. 37

BÖLÜM 3. KAMU KURUMLARINDAKİ KONTROL VE DENETİM ........................ 42

3.1. Büyükşehirlerde Kontrol ve Denetim İşleyişi .............................................................. 42

3.1.1. Ulaşım hizmetlerinde denetim ve kontrol.............................................................. 42

3.1.2. Çevre hizmetlerinde denetim ve kontrolü .............................................................. 49

3.1.3. Hafriyat hizmetlerinde denetim ve kontrol ............................................................ 51

3.2.Emniyet Müdürlüğünde Kontrol Ve Denetim İşleyişi.................................................... 55

2

BÖLÜM 4. ZABITA VE ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİNİN KONTROL

MERKEZLERİ İLE DENETİMİ VE YÖNETİMİ ....................................................... 63

4.1 Kontrol Merkezlerinin İlk Uygulamaları Ve Türkiye İle Karşılaştırılması....................... 63

4.2. Kontrol Merkezlerinin Çalışma Prensipleri ve Yönetimi .............................................. 73

4.3. Kontrol Merkezlerinin Teknik Altyapıları ................................................................... 75

4.4. Kontrol Merkezlerine Ait Örnek Uygulamalar ............................................................. 79

4.5. Zabıta Ve Özel Güvenlik Hizmetlerinin Kontrol Merkezleri Uygulamaları Ve Yönetimi

....................................................................................................................................... 83

4.6. Zabıta ve Özel Güvenlik Hizmetlerinin Kontrol Merkezi Sonrası Maliyet Hesabı .......... 87

SONUÇLAR VE DEĞERLENDİRMELER................................................................... 91

BULGULAR .................................................................................................................. 92

KAYNAKLAR ............................................................................................................... 94

3

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 2.1. Zabıta Ekipleri tarafından seyyar satıcılara yapılan müdahaleler .......................... 26

Şekil 2.2. Zabıta Ekipleri tarafından duygu sömürüsü yapan dilencilere müdahaleler ........... 27

Şekil 2.3. Park yasağına uymayan araçların çekilmesi ........................................................ 29

Şekil 2.4. Park yasağına uymayan araçlara cezai işlem uygulanması.................................... 29

Şekil 2.5. Okul giriş çıkışlarında trafiğin tehlike arz etmemesi amacıyla hizmet verilmesi..... 30

Şekil 2.6. Ekipler tarafından servis araçları ve özel halk otobüslerine yapılan denetim .......... 31

Şekil 2.7. Özel Güvenlik hizmetlerine dair görüntüler ........................................................ 33

Şekil 3.1. Sinyalizasyon kontrol noktalarının izlenmesi ...................................................... 44

Şekil 3.2. Sinyalizasyon kontrol merkezi veri iletişim modeli.............................................. 45

Şekil 3.3. Sinyalizasyon kontrol merkezinin işleyişine ve personele ait bir görünüm............. 45

Şekil 3.4. Güzergah ihlali denetimi ve kontrolü .................................................................. 46

Şekil 3.5. Durakta aşırı bekleme ve ihlal kontrolü .............................................................. 47

Şekil 3.6. Elektronik hız kontrolüne ait bir uygulama ......................................................... 48

Şekil 3.7. Toplu ulaşım kontrol merkezine ve çağrı merkezine ait bir görüntü ...................... 48

Şekil 3.8. Gemilerden kaynaklanan kirlilik önleme ve denetim çalışmaları .......................... 50

Şekil 3.9. Hafriyat birimleri tarafından yapılan denetim çalışmaları ..................................... 51

Şekil 3.10. Hafriyat denetleme kurulu başvuru sonrası iş akış diyagramı.............................. 52

Şekil 3.11. Mobil hafriyat denetiminden görüntüler ............................................................ 53

Şekil 3.12. Uçak ile yapılan hafriyat denetimine ait görüntüler ............................................ 54

Şekil 3.13. Uydu ile hafriyat denetimine ait bir görüntü ...................................................... 54

Şekil 3.14. Kırmızı ışık kamera sistemi çalışma şeması ...................................................... 58

Şekil 3.15. Hız ihlal tespit sistemine ait fotoğraf ................................................................ 58

Şekil 3.16. Ortalama hız tespitine ait fotoğraf .................................................................... 59

Şekil 3.17. Emniyet şeridi ihlal tespit sistemine ait görüntü................................................. 60

Şekil 3.18. Kocaeli MOBESE merkezine ait örnek bir uygulama......................................... 61

Şekil 3.19. Sivas MOBESE merkezine ait örnek bir uygulama ............................................ 61

Şekil 3.20. Trabzon MOBESE Merkezine ait örnek bir uygulama ....................................... 61

Şekil 3.21. Rize MOBESE Merkezlerine ait örnek bir uygulama ......................................... 62

Şekil 4.1. Afet Koordinasyon Merkezine ait bir görüntü ..................................................... 75

Şekil 4.2. 16 Mega-Piksel Çözünürlüklü IP Kamera Uygulamaları ...................................... 76

Şekil 4.3. Modern ve Bütünleşik Bir Kontrol Merkezi Tasarımı .......................................... 79

Şekil 4.4. Kontrol merkezi olarak kullanılan simülasyon ve değerlendirme merkezleri ......... 80

Şekil 4.5. Genel olarak şehrin tamamı için kullanılan örnek bir kontrol merkezi ................... 81

4

Şekil 4.6. Türk Telekom Kontrol ve Simülasyon Merkezi (Ankara ...................................... 81

Şekil 4.7. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Toplu Ulaşım Kontrol Merkezi (Kocaeli) ............. 82

Şekil 4.8. Şekil 4.8. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Kontrol Merkezi........................ 83

Şekil 4.9. Örnek bir kontrol merkezi planı ......................................................................... 84

Şekil 4.10. Kontrol merkezlerinin optimal sevide mekan tasarımı........................................ 85

Şekil 4.11. Kontrol merkezlerindeki özel güvenlik personellerine ait bir görüntü.................. 86

Şekil 4.12. Gece Görüşlü ve Hareketli IP Kameralar .......................................................... 87

Şekil 4.13. Gece Görüşlü ve Hareketli Kamera Görüntüsü .................................................. 87

Şekil 4.14. Seka Park Alanı .............................................................................................. 89

Şekil 4.15. Kocaeli şehir merkezi görüntüsü ...................................................................... 90

file:///C:/Users/fatih/Desktop/Zabita%20ve%20Özel%20Güvenlik%20Hizmetlerinin%20Kontrol%20Merkezleri%20Yardımıyla%20İncelenmesi%202.docx%23_Toc343612946

5

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 4.1 Kocaeli büyükşehir belediyesi kontrol merkezi malzeme ve maliyet tablosu…… . 76

6

Özet

Belediye Zabıtası 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi

Kanunu çerçevesinde, beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli olup

bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından yerine

getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta öngörülen

ceza ve diğer yaptırımları uygulamaktadır. Ayrıca 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine

Dair Kanun ile Belediye sınırları içersinde bulunan ve mülkiyeti belediyeye ait yerlerin

korunması ve güvenliğinin sağlanması da Özel Güvenlik Personelleri tarafından

yapılmaktadır.

Günümüzde Büyükşehirlerin giderek genişleyen sınırları içersinde tam bir denetim ve

kontrol sağlanabilmesi için teknolojik gelişmelerden de faydalanılmaktadır. Bu bağlamda

oluşturulan kontrol merkezleri, kameralar vasıtasıyla şehrin birçok noktasının güvenlik ve

ulaşım alanındaki sıkıntılarını etkili bir şekilde çözümleme de önemli rol oynamaktadır.

Bu amaçla, zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinde fiilen çalışan personellere daha fazla

ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kapsamda da daha fazla personel ile çalışmalara devam etmek

yerine şehrin belli noktaların da konuşlandırılacak olan kontrol ve izleme merkezleri ile

daha az personelle daha fazla alanın kontrol edilmesi ve anında müdahale edilmesi

sağlanacaktır.

Bu çalışma ile zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinin daha etkin ve zamanında o labilmesi

için hem şehrin belli noktalarına konuşlandırılacak kameralarla hem de diğer birimlere

(belediye, ulaşım, emniyet, vb.) ait kamera noktalarının erişimi sağlanarak anında

müdahale ve kontrolün sağlanması gerçekleştirilebilecektir. Ayrıca, bu çalışmada Kocaeli

Büyükşehir Belediyesinin bu alandaki çalışmaları ve uygulamaları da araştırılacaktır.

Anahtar kelimeler: Belediye Zabıtası, Özel Güvenlik Hizmetleri, Kontrol Merkezleri,

Denetim

7

Abstract

Mayor of the city police and the law 5393 of 5216 in the municipality of the races to go

to peace, peace of mind, health, and for this purpose, the establishment as soon as

received by the city council and the municipal police orders that must be performed by

applicable legislation and prohibitions of the criminal and them that do not fit in any

other sanctions. Munic ipal police service's operating principles and procedures,

employee's duties and powers, which are barred from having to be memurluğa attributes,

will be vocational training, which he served, professional career payments, clothing, for

clothing and the defense will use tools and units will be created with municipal police

service, the Ministry of the interior removed by are to be arranged.

Municipal, this regulation was not contrary to, you can make additional arrangements.

Municipal police services on a continuous are executed. Police personnel operating time

and the times Law no. 657 without depending on the working hours for time and the

service so as to provide work to be executed is regulated by law. This is the reason why,

the municipal police and private security services in more than a de facto personnel that

are needed. Scope of this work will continue with more personnel in place of the city,

which is to be installed in certain points and the monitoring centers with staff for less,

with more than the need to work on and instantly checking the area can be provided.

This study, the municipal police and special security services in order to be more active,

on-time and the city's cameras will be stationed at points and other units (the municipal,

transportation, safety, etc.) so that the camera points instantly access and control to

ensure that work on can be achieved without ever. In addition, the study of the Kocaeli

Province in this area araştırılacaktır studies, and applications.

Keywords: Municipal Constabulary, The Private Security Services, The Control

Centers

8

GİRİŞ

Çalışmanın Amacı

Günümüzde büyükşehirlerin giderek genişleyen sınırları içersinde tam bir denetim ve

kontrol sağlanabilmesi için ilgili birimler tarafından birçok çalışma yapılmaktadır. Bu

denetim ve kontrol faaliyetleri yapılırken en etkin rollerden birini belediye zabıtaları ve

özel güvenlik personelleri üstlenmektedir.

Belediye Zabıtası 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi

Kanunu çerçevesinde, beldede esenlik, huzur, sağlık ve düzenin sağlanmasıyla görevli

olup bu amaçla, belediye meclisi tarafından alınan ve belediye zabıtası tarafından

yerine getirilmesi gereken emir ve yasaklarla bunlara uymayanlar hakkında mevzuatta

öngörülen ceza ve diğer yaptırımları uygulamaktadır. Özel güvenlik personelleri ise

hizmet satın alma yoluyla 5188 sayılı kanun maddesinin verdiği yetkiler ile belediye

sınırları içersinde görev yaptıkları bölgede belde halkının güvenliği ve belediye ait

mülklerin(mesire alanlarının, hizmet binalarının) zarar görmemesi adına görev

yapmaktadırlar. Bu personeller bahsedilen görevleri yerine getirirken gerek iş gücü,

gerek ekipman ihtiyacı gerekse maddi kaynağa ihtiyaç duymaktadırlar. Aynı zamanda

bu hizmetler görülürken etkin, hızlı ve verimli olma zorunluluğu da son derece üst

seviyededir.

İşte bu çalışma ile zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinin daha etkin, zamanında ve daha

ekonomik olabilmesi için hem şehrin belli noktalarına konuşlandırılacak kameralarla

hem de diğer birimlere (belediye, ulaşım, emniyet, vb.) ait kamera noktalarının erişimi

sağlanarak anında müdahale ve kontrolün sağlanması gerçekleştirilebilecektir.

Bu çalışmanın esas amacı zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinin görülmesinde kontrol

merkezlerinden faydalanılması ve hizmetlerin daha hızlı daha etkin ve daha ekonomik

hale gelmesidir.

9

Çalışmanın Önemi

Yerel yönetimlerde hizmetler kesintisiz olarak devam etmektedir bu bağlamda Zabıta

hizmetleri de kesintisiz olarak yürütülür. Zabıta personelinin çalışma süresi ve saatleri

657 sayılı Devlet Memurları Kanununda belirtilen çalışma süre ve saatlerine bağlı

olmaksızın, hizmetin aksatılmadan yürütülmesini sağlayacak şekilde düzenlenir

Zabıtanın yanında 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında

görev yapan ve belediye sınırları içersinde bulunan ve mülkiyeti belediyeye ait yerlerin

korunmasını sağlayan özel güvenlik personelleri de mesai kavramına bağlı olmadan

kesintisiz olarak görev yapmaktadırlar. Yerel yönetimlerin kolluk kuvvetleri olmaları

sebebiyle gerek zabıta personelinin gerekse özel güvenlik personellerinin önemi bir

hayli fazladır. Zira belediyelerde ve büyükşehirlerdeki birçok hizmetin yürütülmesinde

bu personellerden faydalanılmaktadır. Yerel yönetimlerin esas misyonların halkın

esenliğini, huzurunu ve kaliteli bir yaşam sürmesi olduğundan bu misyona ulaşmada ki

en etkin personeller zabıta ve özel güvenlik personelleridir. Çalışma sayesinde yerel

yönetimlerin kısıtlı bütçeleri içersinde en kaliteli ve en ekonomik hizmet üretme

çabasında oldukları düşünüldüğünde kontrol merkezlerinin bu bakımdan önemli

olduğunu da söylemek yanlış olmaz. Kontrol merkezlerinin ilk kurulum maliyetinden

sonra fazla maliyeti olmaması, yalnızca arıza ve bakım maliyetlerinin bulunması uzun

vadede yönetimlere avantaj sağlamakta ve maddi anlamda tasarruf etmelerine

sebebiyet vermektedir. Aynı zamanda gerek denetim hizmetlerinde, gerekse şikâyet

üzerine gelen olaylara müdahale de kontrol merkezleri çok büyük kolaylıklar ve

avantajlar sağlamaktadır.

Teknolojinin giderek geliştiği dünyamızda iş gücü giderek azalmakta bunun yerine

bilgisayar ve elektronik sistemler daha aktif rol oynamaktadır. Sanayide ve ticari

işletmelerde başlayan bu hızlı değişimden yerel yönetimlerinde en kısa sürede

faydalanması gerekmektedir. Ayrıca görülen hizmetlerin birçoğunda delil niteliği

kriteri önemli olduğundan kontrol merkezleri sayesinde bu sorunlar ortada kalkmakta

10

hem görev yapan personelin denetimi eksiksiz bir şekilde yerine getirilmekte hem de

yapılan denetim faaliyetlerinde başarılı sonuçlar alınmaktadır. Bu bağlamda ele

aldığımız çalışmalar yerel yönetimler için büyük önem arz etmektedir

Çalışmanın Yöntemi ve İçeriği

Çalışmamıza başlarken ilk olarak yerel yönetimlerden ilçe belediyeleri ve büyükşehir

belediyelerinin kanunsal dayanağı olan 5393 ve 5216 sayılı kanun maddelerini

incelenmiş, zabıta personellerinin ve özel güvenlik personellerinin görevleri

değerlendirilmiştir. Daha sonra Türkiye’de ve Dünyada özel güvenlik kavramının

gelişimi ve uygulanan politikalar gözlemlenmiş ve Kocaeli örneği olarak Kocaeli

Büyükşehir Belediyesi’nin gerçekleştirdiği denetim faaliyetlerine değinilmiştir. Son

olarak izleme ve kontrol merkezlerinin çalışması, yönetimi ve örnek uygulamalar

araştırılmış, tablolar ve şekillerle araştırma desteklenmiş ardından genel

değerlendirmeler ile çalışma bitirilmiştir.

Çalışmanın içeriğine ayrıntılı göz atacak olursak;

Birinci bölümünde; 5216 sayılı büyükşehir belediye kanunu, 5393 sayılı belediye

kanunu,5188 sayılı özel güvenlik kanunu incelenmiş olup kanun maddelerine atıfta

bulunularak belediye zabıtasının ve özel güvenlik personellerinin genel olarak ne tür

görevleri bulunduğu ve bu görevleri nasıl icra ettiklerinden bahsedilmiştir.

Çalışmanın ikinci bölümünde; büyükşehir belediyelerinde verilen zabıta ve özel

güvenlik hizmetlerinin neler olduğu, Türkiye’de uygulanan özel güvenlik

politikalarının neler olduğu, dünyada özel güvenlik hizmetlerinin ortaya çıkış ve bu

zamana kadar olan gelişim süreçleri ve aşamaları anlatılmıştır.

Çalışmanın üçüncü bölümünde; büyükşehirlerde ve emniyet müdürlüğünde yapılan

kontrol ve denetimin genel hatlarıyla nasıl olduğu, yerel yönetimlerde verilen ulaşım

hizmetlerinde kontrol ve denetimin nasıl yapıldığı, çevre alanında hangi denetim ve

kontrollerin gerçekleştiği, hafriyat konularında yapılan denetim ve kontrolün neler

olduğu belirtilmiş olup emniyet müdürlüğünde yapılan denetim ve kontrollere Kocaeli

örneği baz alınarak kısaca değinilmiştir.

11

Çalışmanın dördüncü bölümünde; kontrol merkezlerinin genel çalışma prensipleri ve

bu merkezlere ait örnek uygulamalardan bahsedilmiş olup konu ile ilg ili ayrıntılı genel

bilgiler verilmiştir. Ayrıca, çalışma konusunun esas temasını içeren zabıta ve özel

güvenlik hizmetlerinin oluşturulan kontrol merkezleri ile nasıl bir denetimin ve

kontrolün gerçekleştirilebileceği üzerinde durulmuştur. Yapılacak olan zabıta ve özel

güvenlik kontrol merkezlerinde olması gereken çalışma prensipleri, örnek uygulamalar

ve bu merkezlerde olması düşünülen yönetim konuları ile kontrol merkezlerinin

kurulmasından sonra ortaya çıkan maliyet hesabı ilgili incelemeler yapılmıştır.

Son bölümde ise genel değerlendirme yapılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Sonuç

olarak; belediyelerin kolluk kuvveti olan zabıta ve özel güvenlik personellerinin

kontrol merkezleri yardımıyla hem zabıta hizmetlerini hem de özel güvenlik

hizmetlerini daha verimli, hızlı, etkin ve ekonomik olarak sonuçlandırması mümkün

olacaktır.

12

BÖLÜM 1. ZABITA VE ÖZEL GÜVENLİK PERSONELLERİNİN

GÖREVLERİ

Bu bölümde; 5216 sayılı büyükşehir belediye kanunu, 5393 sayılı belediye kanunu,

5188 sayılı özel güvenlik kanunu, belediye zabıtasının ve özel güvenlik personellerinin

görevleri incelenmiştir. Çalışmamızın ana temasını belediyeler, zabıta ve özel güvenlik

personelleri oluşturduğundan 5216 sayılı büyükşehir belediye kanunun, 5393 sayıl ı

belediyeler kanunun,5188 sayılı özel güvenlik kanununun ve belediye zabıta

yönetmeliğinin bilinmesi önem arz etmektedir.

1.1. 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu

Büyükşehir belediyesinin yetkileri 5216 sayılı kanun maddesi ile düzenlenmiştir. Bu

kanunun amacı, büyükşehir belediyesi yönetiminin hukukî statüsünü düzenlemek,

hizmetlerin plânlı, programlı, etkin, verimli ve uyum içinde yürütülmesini sağlamaktır.

Bu kanun, büyükşehir belediyesiyle büyükşehir sınırları içindeki belediyeleri

kapsamaktadır.

5216 sayılı kanuna göre büyükşehir belediyelerine belli başlı yetki ve görevler

verilmiştir. Bunları değerlendirecek olursak;

Madde 7’de Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları İl Merkezinde

(23 alt başlıktan), İlçe ve Beldelerde ise (5 alt başlıktan) oluşan yükümlülükleri

bulunmaktadır (Tbmm, 2004).

Zabıta ve özel güvenlik personelini ilgilendiren en önemli başlıklar ise, Büyükşehir

belediyesinin yetkili olduğu veya işlettiği bütün alanlarda zabıta ve güvenlik

hizmetlerini yerine getirmektir. Büyükşehir belediyelerinin görev ve sorumlulukları

olduğu gibi belli bütçeleri, gelirleri ve giderleri mevcuttur. Bununla ilgili madde 23’de

Büyükşehir Belediyesinin gelirlerinin (15 başlıktan oluşan) neler oldukları

belirtilmiştir (TBMM, 2004). Büyükşehir belediyelerinin giderlerinin neler oldukları

madde 24’de (17 başlıktan oluşan) belirtilmiştir (Tbmm, 2004).

13

Büyükşehir belediyelerinin bütçesi ise Madde 25’de ayrıntılı olarak ifade edilmiştir.

Buna göre; Büyükşehir belediye bütçesi ile ilçe ve ilk kademe belediyelerinden gelen

bütçeler büyükşehir belediye meclisine sunulur ve büyükşehir belediye meclisince

yatırım ve hizmetler arasında bütünlük sağlayacak biçimde aynen veya değiştirilerek

kabul edilir. Büyükşehir, ilçe ve ilk kademe belediye bütçeleri, büyükşehir belediye

meclisinde aynı toplantı döneminde ve birlikte görüşülerek karara bağlanır ve tek bütçe

hâlinde bastırılır.

Büyükşehir belediye meclisince ilçe ve ilk kademe belediye bütçelerinde yapılan

değişikliklere karşı on gün içinde Danıştay’a itiraz edilebilir. Danıştay, itirazı otuz gün

içinde karara bağlar. Bütçenin hazırlanması ve uygulanmasına ilişkin diğer hususlarda

Belediye Kanunu hükümleri uygulanır.

24. maddenin “e” bendi büyükşehir belediyelerinde zabıta ve itfaiye hizmetlerine bir

bütçe ayrıldığı ve yapılacak işlerin bu bütçeden faydalanılacağı görülmektedir. 5216

sayılı büyükşehir belediye kanunun da zabıta ile ilgili görev ve yetki belli olup

görevlerin yerine getirilebilmesi için gerekli bütçe ayrılmıştır.’’Konumuz itibari ile

büyükşehir belediye kanunu bizi bu yönden ilgilendirmektedir’’.

1.2. 5393 Sayılı Belediye Kanunu

5393 sayılı belediye kanunu da büyükşehir belediyesi olmayan belediyeler için

çıkarılan ve bu belediyelerin görev, sorumluluklarını belirleyen kanundur. Bu kanunun

amacı, belediyenin kuruluşunu, organlarını, yönetimini, görev, yetki ve sorumlulukları

ile çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir. Bu Kanunun uygulanmasında;

a) Belediye; Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak

üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî

özerkliğe sahip kamu tüzel kişisini,

b) Belediyenin organları; Belediye meclisini, belediye encümenini ve belediye

başkanını,

c) Belde: Belediyesi bulunan yerleşim yerini,

14

d) Mahalle: Belediye sınırları içinde, ihtiyaç ve öncelikleri benzer özellikler gösteren

ve sakinleri arasında komşuluk ilişkisi bulunan idarî birimi ifade eder.

Belediyenin yetki ve imtiyazlarını ifade eden 14.ve 15.maddelerde de belirtildiği üzere

kanun belediyeleri zabıta hizmetleri konusunda açıkça görevlendirmektedir (Tbmm,

2005).

Bu çalışmada, Büyükşehir Belediyesin zabıta ve özel güvenlik hizmetleri ile ilgili

birimlerin incelenmesinden dolayı hem 5393 sayılı kanun hem de 5216 sayılı kanun

yasal dayanak açısından görevin ve yetkinin ne olduğunun tanımlanması açısından

önem arz etmektedir. Ayrıca, belediye zabıta yönetmeliği ve 5188 sayılı Özel güvenlik

kanunu görev tanım, yetki ve sorumlulukların bilinmesi açısından önem arz

etmektedir.

1.3. 5188 sayılı Özel Güvenlik Kanunu

Özel güvenlik personellerinin tabi olduğu ve kimlerin hangi şekilde nerelerde görev

yapabileceğini 5188 sayılı Özel Güvenlik Kanunu düzenlemektedir (Mevzuat,

2004).Bu Kanunun amacı, kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyetteki özel güvenlik

hizmetlerinin yerine getirilmesine ilişkin esas ve usulleri belirlemektir. Bu Kanun, özel

güvenlik izninin verilmesine, bu hizmeti yerine getirecek kişi ve kuruluşların

ruhsatlandırılmasına ve denetlenmesine ilişkin hususları kapsar.

Kişilerin silahlı personel tarafından korunması, kurum ve kuruluşlar bünyesinde özel

güvenlik birimi kurulması veya güvenlik hizmetinin şirketlere gördürülmesi özel

güvenlik komisyonunun kararı üzerine valinin iznine bağlıdır. Toplantı, konser, sahne

gösterileri ve benzeri etkinliklerde; para veya değerli eşya nakli gibi geçici veya acil

hallerde, komisyon kararı aranmaksızın, valilik tarafından özel güvenlik izni

verilebilir. Kişi ve kuruluşların talebi üzerine, koruma ve güvenlik ihtiyacı dikkate

alınarak, güvenlik hizmetinin istihdam edilecek personel eliyle sağlanmasına, kurum

ve kuruluşlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulmasına ya da bu hizmetin güvenlik

şirketlerine gördürülmesine izin verilir. Bir kuruluş bünyesinde özel güvenlik birimi

kurulmuş olması, ihtiyaç duyulduğunda ayrıca güvenlik şirketlerine hizmet

15

gördürülmesine mani değildir. Komisyon, koruma ve güvenlik hizmetini yerine

getirecek personelin, bulundurulabilecek veya taşınabilecek silah ve teçhizatın azamî

miktarını ve niteliğini, gerekli hallerde diğer fizikî ve aletli güvenlik tedbirlerini

belirlemeye yetkilidir. Havalimanı ve liman gibi yerlerde alınacak güvenlik

tedbirlerine ilişkin uluslararası yükümlülükler saklıdır. Geçici haller dışındaki özel

güvenlik uygulaması, en az bir ay önce başvurulması şartıyla komisyonun kararı ve

valinin onayı ile sona erdirilebilir.

Özel güvenlik personeli, Kanunda belirtilen koruma ve güvenlik hizmetleri dışında

başka bir işte çalıştırılamaz. Özel güvenlik görevlileri Türk Ceza Kanununun

uygulanmasında memur sayılmakta ve bunlara karşı görevleri sebebiyle suç işleyenler

Devlet memurları aleyhine suç işlemiş gibi cezalandırılmaktadır (Madde 23). Kanun

maddelerinde görüldüğü üzere özel güvenlik personellerinin sınırları kesin çizgilerle

belirtilmiş olup özel güvenlik personellerinin nerelerde ve hangi yetkilerle

çalışabileceği açıkça belirtilmiştir. Burada en öne çıkan madde 23.maddedir. Yani özel

güvenlik personelinin Türk Ceza Kanununa göre memur sayılması ve bunlara karşı

görevleri sebebiyle suç işleyenlerin devlet memurları aleyhine suç işlemiş gibi

cezalandırılır ibaresidir. Konumuz itibari ile özel güvenlik personellerinin izleme

merkezlerindeki çalışma şekil ve yöntemlerinin incelenmesi ve durum itibari ile de

5188 sayılı kanunun içeriğini bilmek güvenlik personellerinin çalışma prensibinin

anlaşılması açısından faydalı olacaktır.

1.4. Belediye Zabıtasının Görevleri

Belediye zabıtasının görevleri 11.04.2007 tarih ve 26490 sayılı Belediye Zabıta

yönetmeliği ile belirlenmiştir. Bu yönetmelik ile belediye zabıtasının görev tanımı ve

görev alanları ifade edilmektedir. Yönetmeliğin amacı, belediye zabıta teşkilâtının

kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını, zabıta memurlarının niteliklerini, görevde

yükselme ve mesleki eğitimlerini, kıyafetleri ile çalışma usul ve esaslarını

düzenlemektir. Bu Yönetmelik, 03.07.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun

51. maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Yönetmelikte esas olarak üzerinde

duracağımız nokta ise belediye zabıtasının görevlerid ir (Mevzuat, 2007).

Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

16

a) Bakanlık; İçişleri Bakanlığını,

b) Belediye zabıtası; Beldenin düzenini muhafaza eden, belde halkının esenlik, sağlık

ve huzurunu koruyan, yetkili organların bu amaçla alacakları kararları uygulayan ö zel

zabıta kuvvetini,

c) Belediye zabıta personeli; Belediye zabıta birimindeki daire başkanı, müdür, şube

müdürü, amir, komiser ve memurlarını,

ç) Değerlendirme formu: Bu yönetmelik kapsamında görevde yükselme eğitimine

alınacakların öğrenim durumu, hizmet süresi, disiplin ve sicil şartları açısından

değerlendirilerek tabi tutulacağı puanlamayı gösteren formunu,

d) Görevde yükselme eğitimi: Görevde yükselmeye ilişkin olarak verilecek hizmet içi

eğitimini,

e) Görevde yükselme sınavı: Görevde yükselme eğitimini tamamlayanların tabi

tutulacağı yazılı sınavını,

f) Zabıta birim amirliği: Bu Yönetmeliğin ilgili maddesinde belirtilen birimleri, ifade

etmektedir.

Belediye zabıta teşkilatı; 22.02.2007 tarihli ve 26442 sayılı Resmî Gazete'de

yayımlanan Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro İlke

ve Standartlarına Dair Yönetmelik hükümleri çerçevesinde belediye meclisi kararı ile

oluşturulur. Teşkilat oluşturulurken kaynakların etkili ve verimli kullanılması, zabıta

hizmetlerinin kalitesinin artırılması, ihtiyaç duyulan nitelik, unvan ve sayıda personel

istihdamının sağlanması gözetilir. Madde 5’e göre belediye zabıtası;

Beldenin nüfusu, fiziki ve coğrafi yapısı ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak,

zabıta teşkilatı için ihtiyaç duyulacak norm kadroya uygun olarak birimler kurulabilir.

Hizmetin gereğine ve yoğunluğuna göre, imar, çevre, sağlık, trafik ve turizm gibi

kısımlara ayrılabilir.

Hizmetin özelliğine göre sabit, gezici veya toplu olarak görev yapabilmektedir

(Madde 5).

17

Belediye zabıtası belediye sınırları içerisinde görevli ve yetkilidir. Ayrıca, mücavir

alanlarda kanunlarla belediyenin yetki ve sorumluluğuna verilmiş hizmetler

bakımından da yetkili ve görevlidir (Madde 8).

Belediye Zabıtasının Görevleri Şunlardır;

a) Beldenin düzeni ve esenliği ile ilgili görevleri;

1) Belediye sınırları içinde beldenin düzenini, belde halkının huzurunu ve sağlığını

sağlayıp korumak amacıyla kanun, tüzük ve yönetmeliklerde, belediye zabıtasınca

yerine getirileceği belirtilen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak,

2) Belediyece yerine getirileceği belirtilip de mahiyeti itibariyle belediyenin mevcut

diğer birimlerini ilgilendirmeyen ve belediye zabıta kuruluşunca yerine getirilmesi

tabii olan görevleri yapmak,

3) Belediye karar organları tarafından alınmış kararları, emir ve yasakları uygulamak

ve sonuçlarını izlemek,

4) Ulusal bayram ve genel tatil günleri ile özellik taşıyan günlerde yapılacak törenlerin

gerektirdiği hizmetleri görmek,

5) Cumhuriyet Bayramında iş yerlerinin kapalı kalması için gerekli uyarıları yapmak,

tedbirleri almak, bayrak asılmasını sağlamak,

6) Kanunların belediyelere görev olarak verdiği takip, kontrol, izin ve yasaklayıcı

hususları yerine getirmek,

7) Belediye cezaları ile ilgili olarak kanunlar uyarınca belediye meclisi ve encümeninin

koymuş olduğu yasaklara aykırı hareket edenler hakkında gerekli işlemleri yapmak,

8) 02.01.1924 tarihli ve 394 sayılı Hafta Tatili Kanununa göre belediyeden izin

almadan çalışan işyerlerini kapatarak çalışmalarına engel olmak ve hak larında kanuni

işlemleri yapmak,

9) Bulunmuş eşya ve malları, mevzuat hükümlerine ve belediye idaresinin bu konudaki

karar ve işlemlerine göre korumak; sahipleri anlaşıldığında onlara teslim e tmek;

sahipleri çıkmayan eşya ve malların, mevzuatta ayrıca özel hüküm yoksa bakım ve

gözetim masrafı alındıktan sonra bulana verilmesini sağlamak,

10) 28.04.1926 tarihli ve 831 sayılı Sular Hakkındaki Kanuna göre, umumi çeşmelerin

kırılmasını, bozulmasını önlemek; kıran ve bozanlar hakkında işlem yapmak, şehir

içme suyuna başka suyun karıştırılmasını veya sağlığa zararlı herhangi bir madde

18

atılmasını önlemek, kaynakların etrafını kirletenler hakkında gerekli kanuni işlemleri

yapmak,

11) 25.04.2006 tarihli ve 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu ve bu Kanuna göre

çıkarılan 31.07.2006 tarihli ve 25245 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Adres ve

Numaralamaya İlişkin Yönetmelik çerçevesinde binalara verilen numaraların ve

sokaklara verilen isimlere ait levhaların sökülmesine, bozulmasına mani olmak,

12) 23.02.1995 tarihli ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun

hükümleri çerçevesinde etiketsiz mal, ayıplı mal ve hizmetler, satıştan kaçınma, taksitli

ve kampanyalı satışlar ve denetim konularında belediyelere verilen görevleri yerine

getirmek,

13) Kanunen belediyenin izni veya vergi ve harçlara tabi iken izin alınmaksızın veya

harç ve vergi yatırılmaksızın yapılan işleri tespit etmek, bunların yapılmasında,

işletilmesinde, kullanılmasında veya satılmasında sakınca varsa derhal men etmek ve

kanuni işlem yapmak,

14) 30.06.1934 tarihli ve 2548 sayılı Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı

Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkûmlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında

Kanuna göre cezaevinde hükümlü olarak bulunanlar ve 11.08.1941 tarihli ve 4109

sayılı Asker Ailelerinden Muhtaç Olanlara Yardım Hakkında Kanuna göre, yardıma

muhtaç olduğunu beyanla müracaat edenler hakkında muhtaçlık durumu araştırması

yapmak,

15) 26.05.1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununa göre, izin

verilmeyen yerlerin işgaline engel olmak, işgaller ile ilgili tahsilât görevlilerine

yardımcı olmak,

16) 31.08.1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerince belediye sınırları

içinde kaçak orman emvalinin tespiti halinde orman memurlarına yardımcı olmak,

17) 12.09.1960 tarihli ve 80 sayılı 1580 Sayılı Belediye Kanununun 15 inci

Maddesinin 58. Bendine Tevfikan Belediyelerce Kurulan Toptancı Hallerinin Sureti

İdaresi Hakkında Kanun, 24.06.1995 tarihli ve 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve

Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

hükümlerine göre verilmiş bulunan sanat ve ticaretten men cezalarını yerine getirmek

ve hal dışında toptan satışlara mani olmak,

19

18) 15.05.1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla

Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun gereğince yangın, deprem ve

su baskını gibi hallerde görevli ekipler gelinceye kadar gerekli tedbirleri almak,

19) 11.01.1989 tarihli ve 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanununa ve ilgili

yönetmeliklerine göre, ölçü ve tartı aletlerinin damgalarını kontrol etmek, damgasız

ölçü aletleriyle satış yapılmasını önlemek, yetkili tamircilerin yetki belgelerini kontrol

etmek, damgalanmamış hileli, ayarı bozuk terazi, kantar, baskül, litre gibi ölçü

aletlerini kullandırmamak, kullananlar hakkında gerekli işlemleri yapmak,

20) 14.06.1989 tarihli ve 3572 sayılı İşyeri Açma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde

Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun ile 14.07.2005 tarihli ve 2005/9207

sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan, İşyeri Açma ve Çalışma

Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümleri gereğince, işyerinin açma ruhsatı alıp

almadığını kontrol etmek, yetkili mercilerce verilen işyeri kapatma cezasını uygulamak

ve gereken işlemleri yapmak,

21) 05.12.1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında

korunan eser, icra ve yapımların tespit edildiği kitap, kaset, CD, VCD ve DVD gibi

taşıyıcı materyallerin yol, meydan, pazar, kaldırım, iskele, köprü ve benzeri yerlerde

satışına izin vermemek ve satışına teşebbüs edilen materyalleri toplayarak yetkililere

teslim etmek,

22) 21.07.1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki

Kanuna göre belediye alacaklarından dolayı haciz yoluyla yapılacak tahsilâtlarda

yardımcı olmak,

23) 13.03.2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile verilen görevleri yerine

getirmek.

24) Korunması belediyelere ait tarihi ve turistik tesisleri muhafaza etmek,

kirletilmesine, çalınmalarına, tahrip edilmelerine ve her ne suretle olursa olsun zarara

uğratılmalarına meydan vermemek,

25) Mülki idare amiri, belediye başkanı veya yetkili kıldığı amirlerin hizmetle ilgili

emirlerini yerine getirmek.

b) İmar ile ilgili görevleri;

1) Fen elemanlarıyla birlikte yapılacak yasal işlemleri yerine getirmek,

20

2) 03.05.1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili imar yönetmeliklerine göre

belediye ve mücavir alan sınırları içinde güvenlik tedbirleri alınması gerekli görülen

arsaların çevrilmesini sağlamak, açıkta bulunan kuyu, mahzen gibi yerleri kapattırarak

zararlarını ve tehlikelerini gidermek, kanalizasyon ve fosseptik çukurlarının sızıntı

yapmalarına mani olmayı sağlamak, hafriyat atıklarının müsaade edilen yerler dışına

dökülmesini önlemek, yıkılacak derecedeki binaları boşalttırmak, yıkım kararlarının

uygulanmasında gerekli tedbirleri almak, ruhsatsız yapılan inşaatları tespit etmek ve

derhal inşaatı durdurarak belediyenin fen kuruluşlarının yetkili elemanlarıyla birlikte

tutanak düzenlemek ve haklarında kanuni işlem yapmak,

3) 20.07.1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanununa göre izinsiz yapılaşmaya

meydan vermemek, izinsiz yapıların tespitini yapmak ve fen elemanlarının

gözetiminde yıkılmasını sağlamak ve gerekli diğer tedbirleri almak,

4) 21.07.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununa

göre, sit ve koruma alanlarında ruhsatsız yapı, izinsiz kazı ve sondaj yaptıranları,

izinsiz define arayanları ilgili mercilere bildirmek,

c) Sağlık ile ilgili görevleri;

1) 24.04.1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve 27.05.2004 tarihli

ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde

Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, ilgili tüzük ve yönetmeliğin

uygulanmasında ve alınması gerekli kararların yerine getirilmesinde görevli personele

yardımcı olmak,

2) Ruhsatsız olarak açılan veya ruhsata aykırı olarak işletilen işyerleriyle ilgili olarak

İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre işlem

yapmak,

3) İlgili kuruluşlarla işbirliği halinde, 5393 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin birinci

fıkrasının (l) bendi uyarınca gayri sıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve

eğlence yerlerinin ruhsatlı olup olmadığını denetlemek,

4) Ev, apartman ve her türlü işyerlerinin çöplerinin sokağa atılmasına mani olmak, çöp

kutu ve atıklarının eşelenmesini önlemek,

21

5) Cadde, sokak, park ve meydanlarda mevzuata ve sağlık şartlarına aykırı olarak satış

yapan seyyar satıcıları men etmek, bu hususta yetkili mercilerin kararlarıyla zabıta

tarafından yerine getirilmesi istenen hizmetleri yapmak,

6) Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde

Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, ilgili tüzük ve yönetmelikler

gereğince yıkanmadan, soyulmadan veya pişirilmeden yenen gıda maddelerinin açıkta

satılmasına mani olmak, karıştırıldıklarından şüphe edilenlerden tahliller yapılmak

üzere numune alınması hususunda ilgili teşkilata bilgi vermek, yetkili personelin

bulunmaması halinde tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen kurallara uygun olarak

numuneyi bizzat almak ve yapılan tahlil sonucunda sağlığa zararlı oldukları tespit

edilenleri yetkililerin kararı ile imha etmek,

7) Yetkili mercilerin kararları doğrultusunda belirlenen yerler dış ında kurban

kesilmesini önlemek,

8) 09.08.1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununa ve ilgili yönetmeliklere göre

çevre ve insan sağlığına zarar veren, kişilerin huzur ve sükûnunu, beden ve ruh

sağlığını bozacak şekilde gürültü yapan fabrika, işyeri, atölye, eğlence yerleri gibi

müesseseleri tutanak düzenleyerek yetkili mercilere bildirmek ve bu konuda kendisine

verilen görevleri yerine getirmek,

9) 08.05.1986 tarihli ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa ve ilgili

yönetmeliğe göre bir yerde hastalık çıkması veya sebebi belli olmayan hayvan

ölümlerinin görülmesi halinde ilgili mercilere haber vermek, bu yerleri geçici kordon

altına almak, yetkililere bu konuda her türlü yardımı yapmak, imhası gereken

hayvanların itlafına yardımcı olmak, bunların insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde

imhasını yaptırmak,

10) 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa ve Yönetmeliğine göre hayvan

ve hayvansal ürünlerin nakliyeciliğini yapanların ruhsatlarını ve hayvanların menşe

şahadetnamelerini kontrol etmek, mezbaha ve et kombinası dışı kesimleri önlemek,

bunların hakkında kanuni işlemler yapmak,

11) 24.06.2004 tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ile belediyelere,

zabıtanın görevleri içerisinde verilen yetkileri kullanmak,

12) İlgili kuruluşlar ile işbirliği halinde fırınların ve ekmek fabrikalarının ve diğer gıda

üretim yerlerinin sağlık şartlarına uygunluğunun denetiminde ilgili kuruluşların talebi

22

halinde nezaret etmek, ekmek ve pide gramajını kontrol etmek, gerekli kanuni

işlemleri yapmak,

d) Trafikle ilgili görevleri;

1) 13.10.1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre belediye

sınırları ve mücavir alanlar içerisindeki karayolları kenarlarında yapılan yapı ve

tesisler için belge aramak, olmayanlar hakkında fen elemanları ile birlikte tutanak

düzenlemek,

2) Yetkili organların kararı uyarınca belirlenen kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde

işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksilerin sayılarını, bilet ücret ve

tarifeleri ile zaman ve güzergâhlarını denetlemek,

3) Yetkili organların kararı uyarınca tespit edilen durak yerleri ile karayolu, yol, cadde,

sokak, meydan ve benzeri yerler üzerindeki araç park yerlerinde gereken denetimleri

ve diğer iş ve işlemleri yapmak,

4) Kanunlarla belediyelere verilen trafik görev ve yetkilerinden belediye başkanlığınca

uygun görülenleri yürütmek,

5) Belediyelerce yapılan alt yapı çalışmalarında gerekli trafik önlemlerini almak,

6) Belediyelerce dikilen trafik işaret ve levhalarına verilen hasarları tespit etmek,

7) Şehirlerarası otobüs terminalleri ile diğer garajlardaki otobüslerin fiyat ve zaman

tarifelerini denetlemek, uymayanlara tutanak düzenlemek,

e) Yardım görevleri;

1) Beldenin yabancısı bulunan kimselere yardımcı olmak,

2) Savaş ve savaşa hazırlık gibi olağanüstü hallerde sivil savunma hizmetlerinin

gerektirdiği ve kendisine verilen görevleri yerine getirmek,

3) Korunmaya ve bakıma muhtaç çocukları, özürlüleri, yaşlıları ve yardıma muhtaç

kişileri tespit halinde sosyal hizmet kurumlarına bildirmektir (Mevzuat, 2007).

Belediye zabıtası amir ve memurları, görevlerine ilişkin kanun, tüzük, yönetmelik ve

emirleri bilmekle, hizmetlerini bunların hükümleri dairesinde yapmakla ve görevlerin

yerine getirilmesi sırasında birbirlerine yardım etmekle yükümlü ve sorumludurlar.

Belediye zabıta yönetmeliği zabıtanın görev, yetki ve sorumluluklarının tüm detaylı ele

23

alındığı bir kaynaktır. Fakat uygulamada ve verilen zabıta hizmetlerinde

büyükşehirlerde ve ilçe belediyelerinde farklı uygulamalar gerçekleştirilmektedir.

Genel olarak büyükşehir belediyelerinin yetkileri ilçe belediyelerinden fazla

olduğundan görülen zabıta hizmetlerinde büyükşehir zabıtaları daha aktif rol

oynamaktadırlar.

1.5. Özel Güvenlik Personellerinin Görevleri

Kelime olarak güvenlik, tehlike bulunmaması hali, emin ve rahat olma durumu

seklinde ifade edilir, “güvenlik” kişilerin mallarının ırz ve namuslarının her turlu

saldırı, tehdit ve muhtemel kazalara karsı korunmasıdır (Yayla, 1985)

5188 sayılı Özel Güvenlik Kanununun Özel Güvenlik personellerine verdiği yetki ve

sınırlar Özel Güvenlik Personellerinin görevlerini oluşturmaktadır.5188 sayılı kanun

madde 7’ye göre Özel Güvenlik Personellerinin görevleri şu şekilde tanımlanmıştır

(Mevzuat, 2004) ;

a) Koruma ve güvenliğini sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan

geçirme, bu kişilerin üstlerini detektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri

güvenlik sistemlerinden geçirme,

b) Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze

ve düğün törenlerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini

detektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden

geçirme,

c) 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 127. maddesine göre yakalama

ve yakalama nedeniyle orantılı arama,

d) Görev alanında, haklarında yakalama, tutuklama veya mahkûmiyet kararı bulunan

kişileri yakalama ve arama,

e) Yangın, deprem gibi tabii afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev

alanındaki işyeri ve konutlara girme,

f) Hava Meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik

sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini detektörle arama, eşyaları X-ray

cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme,

24

Özel güvenlik görevlileri, özel toplantılarda, spor müsabakalarında, sahne gösterileri

ve benzeri etkinliklerde silahlı olarak görev yapamazlar. Koruma ve güvenlik

hizmetinde kullanılacak silah ve teçhizat, ilgili kişi veya kuruluş tarafından temin

edilir. Özel güvenlik şirketleri ateşli silah alamaz ve bulunduramazlar. Ancak özel

güvenlik şirketlerine, para ve değerli eşya nakli, geçici süreli koruma ve güvenlik

hizmetlerinde kullanılmak üzere, özel güvenlik eğitimi veren kurumlara, silah

eğitiminde kullanılmak üzere, komisyonun kararı ve valinin onayı ile silah alma,

kullanma ve taşıma izni verilebilir. Özel Güvenlik Personelleri kanunun kendisine

verdiği yetkiyi çalıştığı kamu kurumlarında, belediyelerde, alış veriş merkezlerinde,

fabrikalarda vb yerlerde kullanabilirler.

25

BÖLÜM 2. BÜYÜKŞEHİRLERDE ZABITA VE ÖZEL GÜVENLİK

HİZMETLERİ

2.1 Büyükşehirlerdeki Zabıta Hizmetleri

Konumuzun birinci bölümünde 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununu, 5393

sayılı Belediye kanununu, 5188 sayılı Özel Güvenlik Kanununu, Belediye Zabıtasının

ve Özel Güvenlik Personellerinin görevleri incelenmiştir. Bu bölümde ise

büyükşehirler de verilen zabıta ve güvenlik hizmetleri ile birlikte Türkiye’deki ve

Dünyadaki Özel Güvenlik Politikaları incelenecektir. Büyükşehirler de belediye zabıta

hizmetleri yürütülürken belediye zabıta yönetmeliğinin verdiği yetki ve görevler

dışında farklı kanunlardan faydalanılıp farklı alanlarda da görev yapılmaktadır.

Zabıta Hizmetlerinin görevleri ile ilgili kanun maddelerinin neler oldukları maddeler

halinde görülmektedir;

3194 sayılı İmar Kanunu,

1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu,

5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlen. Dair Kanun Hükmünde

Kararname,

775 sayılı Gecekondu Kanunu,

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu,

3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa,

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununa,

2872 sayılı Çevre Kanunudur.

Kanun ve ilgili yönetmeliklere uygun davranılıp davranılmadığının denetimleri de

belediyelerce yapılacaktır. Kararname’nin 25. maddesi kapsamında, belediyeler, bu

Kanun Hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde gerekli denetim ve

uygulamaları yapmakla görevli ve yetkilidirler. Toptancı hal zabıtasının semt

pazarlarının denetlenmesi yetkisi saklı kalmak kaydıyla büyükşehir teşkilatı bulunan

şehirlerde bu Kanun Hükmünde Kararname gereğince toptancı hal dışında yapılacak

26

her türlü denetim, ceza uygulama ve buna ilişkin para cezası tahsil etme yetkisi

büyükşehir belediyelerine ve yetki alanları ile sınırlı kalmak kaydıyla ilçe

belediyelerine aittir. Bu Kanun Hükmünde Kararname kapsamında denetim yapmakla

görevlendirilen yetkili belediye personelinin talebi üzerine, kolluk kuvvetlerince

gerekli yardım sağlanır. Büyükşehirlerde Zabıta birimi Daire Başkanlığı Düzeyinde

bulunup İhtisas Şube Müdürlüğü, Trafik Şube Müdürlüğü ve Güvenlik Şube

Müdürlüğü’nden oluşmaktadır. 3 şube müdürlüğünün de farklı görev ve yetkileri

bulunmaktadır.

İhtisas Şube Müdürlükleri personelleri Belediyenin sorumluluğunda olan üstgeçitler,

yürüyüş yolu ve marina devriye ekibi tarafından düzenli olarak denetim altında

bulundurulmakta, seyyar satıcı, dilenci, halkı rahatsız edici eylem ve faaliyetlere

müsaade edilmemektedir (KBB İŞM, 2011).

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı ve 19 Mayıs Atatürk’ ü Anma Gençlik ve Spor

Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 10 Kasım Atatürk’ ü anma

nedeniyle; çelenk sunma törenine ve gün boyu düzenlenen etkinliklere katılarak gerekli önlemlerin

alınması ve herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesi ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır.

Ayrıca soğuk günlerde sokakta kalmış vatandaşlarımız ekipler tarafından toplana rak

barınma evine gönderilmesi ile ilgili çalışmalar yapılmakta, ekipler tarafından seyyar

olarak korsan CD satışı yapanlara anında müdahale edilmesi, kaçak ve korsan CD’lerin

altına İl Kültür ve Turizm Müdürlüğüne teslim edilmektedir (Şekil 2.1-2.2).

Şekil 2.1. Zabıta Ekipleri tarafından seyyar satıcılara yapılan müdahaleler

27

Kaynak:KBB İŞM (2011).

Şekil 2.2. Zabıta Ekipleri tarafından duygu sömürüsü yapan dilencilere müdahaleler

Kaynak:KBB İŞM, (2011).

Trafik Zabıta Şube Müdürlükleri 26147 sayılı Belediye ve Bağlı Kuruluşları ile

Mahalli İdare Birlikleri Norm Kadro esaslarına ilişkin kanuna istinaden Daire

başkanlığı kadrolarından Zabıta Dairesi Başkanlığına bağlı müdürlük olarak

kurulmuştur (KBB TŞM, 2011).

Trafik Zabıta Şube Müdürlüğü, görev yaptığı alanlarda Trafik Düzenleme yetkilerini;

5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 7. Maddesi f fıkrasından,

5393 Sayılı Belediye Kanunun 14. Maddesi a fıkrasından,

5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 9. Maddesine istinaden oluşan Ulaşım

Koordinasyon Merkezinin (UKOME) ve a lt birimi Ulaşım ve Trafik Düzenleme

Komisyonun (UTDK) kararlarından,

2918 Sayılı Trafik Kanunu’nun 10. maddesinden,

5326 Sayılı Kabahatler Kanunu’nun 38. maddesinden,

4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 22 maddesinden,

Özel Halk Otobüsü, Minibüs ve Dolmuş Taksileri (Toplu Taşıma Araçları) Çalışma

yönetmeliğinden,

Büyükşehir Belediyesi sınırları dâhil Karayolu Üzeri Park Yerleri Parkometre ve

Parkomatlı Park yerleri Genel ve Bölge otoparkları Yönetmeliğinden,

Büyükşehir hudutları dâhilinde bulunan Şehirlerarası Terminal Yönetmeliğinden

almaktadır.

28

Trafik Zabıta Şube Müdürlüğünün Görevleri:

İlgili Kanunlar ve Belediye organları tarafından alınmış ve uygulanması Zabıtayı

ilgilendiren kararları, emir ve yasakları uygulamak ve sonuçlarını izlemek,

Belediye Başkanının ve Bağlılığı halinde belediyede ki diğer müdürlüklerin

çalışmalarına yardımcı olmak,

Belediye suçlarının işlenmesini engelleyecek idari tedbirler almak,

Belediye suçunun işlenmiş olması halinde mevzuatın öngördüğü müeyyideleri

yetkili kılındığı hallerde re’sen, bunun dışında yetkili mercilerin kararlarına dayanarak

uygulamak,

Ulusal Bayram, genel tatil günleri ve özellik taşıyan günlerde yapılacak törenlerin

gerektirdiği hizmetleri görmek,

Yangın, deprem su Baskını gibi hallerde görevli ekipler gelinceye kadar yerinde

gerekli tedbirleri almak,

Beldenin yabancısı bulunan kimselere yol gösterme, danışma ve benzer hususlarda

yardımda bulunmak,

Savaş ve Savaşa hazırlık gibi olağanüstü hallerde sivil savunma hizmetlerinin

gerektirdiği ve kendisine verilen görevleri yerine getirmek,

Özel Mevzuat hükümleri ile Belediye Zabıtasına verilen görevlere benzer görevler

ile de yükümlü kılınmış diğer genel ve özel zabıta kuruluşları ile işbirliği yapmak,

Elektrik, Su, Doğalgaz ve kanalizasyon gibi belediyenin kamu tesislerinde meydana

gelen arızaları gördüğünde veya haber aldığında derhal ilgililere b ildirmek ve gerekli

önleyici tedbirleri almak,

Belediye yetkili organlarınca gerekli izinleri verilmiş, doğalgaz, kanalizasyon, PTT

gibi çalışmalarda caddelerin trafiğe kapanması gereken hallerde çalışmayı yapan

firmaların gerekli trafik uyarıcı levhalarını kullanıp kullanmadığını kontrol etmek,

Görev yaptığı bölgelerde Belediye yetkili organlarınca park yasağı konan caddeler

toplu taşıma araçlarından faydalanan vatandaşlarımız için yapılan durak cepleri ile

yaya geçitleri işgallerini (parklarını)önlemek, işgal park olması halinde çektirmek,

Görev yaptığı bölgelerde Belediye yetkili organlarınca tek sıra araç parkına izin

verilen caddelerde, ikinci sıra parkı önlemek, park olması halinde çektirmektir.

29

Yaya devriye ekipleri sabit olarak caddelerin özelliklerine göre park yasağı, ikinci sıra

park, toplu taşıma araçları durak içi araç parkları ve yaya geçitlerinde park yasağı

uygulama çalışmalarını yürütmektedir. Park yasağına uymayanlara öncelikle uyarı

makbuzu kesilmekte uzun süre sürücüsü gelmeyen araçlar çekici araçları ile

çekilmektedir. (KBB TŞM, 2011). (Şekil 2.3-2.4).

Şekil 2.3. Park yasağına uymayan araçların çekilmesi

Kaynak:KBB TŞM (2011)

Şekil 2.4. Park yasağına uymayan araçlara cezai işlem uygulanması


30

Araçlı ekipler tarafından ilgili bölgelerde park yasağına uymayan araçları anons

sistemi ile uyarılarak kaldırmakta, sürücüsü gelmeyen araçlar çekiciler vasıtasıyla

çekilmektedir. Ayrıca alt ve üst yapı çalışmaları için Trafiğe kapatılan cadde ve

sokakların gerekli uyarıcı trafik levhaları ile trafiğe kapatılıp kapatılmadığını

kontrolünü ve Alo 153 Zabıtaya gelen Trafik ile ilgili şikâyet bölgelerine giderek

olumsuzlukları gidermektedir çekilmektedir.

Okul giriş çıkışlarında trafiğin öğrencilere tehlike arz etmemesi amacıyla giriş çıkış

saatlerinde görevli personeller tarafından hizmet verilmektedir.

Şekil 2.5. Okul giriş çıkışlarında trafiğin tehlike arz etmemesi amacıyla hizmet verilmesi


Trafik Zabıta Ekipleri tarafından Ulaşım Dairesi Başkanlığı, Jandarma ve Emniyet

ekipleri ile koordineli olarak Toplu Taşıma Araçlarının Büyükşehir Belediyeleri Toplu

Taşıma Yönetmeliklerine göre Servis Taşımacılığı yapan ancak yol belgesi olmayan

araçlara cezai işlem uygulanmaktadır. Şehir içinde uygunsuz parklanma yapan

araçların fotoğraflanarak cezai işlem uygulanması için Emniyet Trafik Şube

Müdürlüklerine gönderilmektedir. Gerçekleştirilen denetimler sonucunda Toplu

Taşıma Yönetmeliğine aykırı hareket eden Özel Halk otobüsleri hakkında tanzim

edilen tutanak ve Zabıt Varakaları gereğinin yapılması için Ulaşım Dairesi

Başkanlıklarına gönderilmektedir.

31

Şekil 2.6. Ekipler tarafından servis araçları ve özel halk otobüslerine yapılan denetim


Büyükşehir Belediyeleri ve diğer Kuruluşlarca yapılan alt ve üst yapı çalışmaları için

Trafiğe kapatılan cadde ve sokakların gerekli uyarıcı trafik levhaları ile trafiğe

kapatılıp kapatılmadığını kontrolü yapılarak Trafik akışı sağlanmaktadır.

2.2. Büyükşehirlerdeki Özel Güvenlik Hizmetleri

Zabıta Dairesi Başkanlıklarındaki şube müdürlüklerinden biride Güvenlik Şube

Müdürlüğüdür. Yapısı itibari ile diğer iki müdürlükten farklı olan Güvenlik Şube

Müdürlüğü hizmet satın alma yoluyla güvenlik hizmeti görülmektedir. Özel güvenlik

sektörünün giderek gelişmesi ile birçok kamu kurumu özel güvenlik personelinden

faydalanmaktadır. Büyükşehir sınırları içersindeki birçok park, mesire alanı, belediye

binası, belediye kuruluşları binası gibi birçok yerde görev yapmaktadırlar. Özel

Güvenlik personellerinin yapısına ve hizmetlerine göz atacak olursak:

Zabıta Daire Başkanlığı Güvenlik Şube Müdürlükleri, Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı

görev alanlarında 5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu, 5188 Sayılı Özel

Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve buna bağlı olarak çıkarılan Özel Güvenlik

Hizmetlerine Dair Kanunun uygulanmasına ilişkin yönetmelik doğrultusunda görev

32

yapmaktadır. Özel güvenlik personelleri aşağıdaki hizmetleri vermektedir (KBB GŞM,

2011) ;

1. Görev bölge sınırları içindeki yanıcı, parlayıcı kimyevi vb. depoları yangın,

hırsızlık, soygun, yağma ve yıkma, zorla işten alıkoyma gibi her türlü tehlikelere

karşı korumak ve gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak,

2. Merkez ve diğer binalarda her türlü güvenlik tedbirlerini almak,

3. Büyükşehir Belediye Başkanlıkları ve bağlı kuruluşlarını sabotaj, yangın, hırsızlık,

yağma ve yıkma, zorla işten alıkoyma gibi her çeşit tehdit, tehlike ve tecavüze karşı

korumak,

4. Görev alanları içinde işlenmiş veya iş lenmekte olan suçları derhal Genel

kolluk Kuvvetlerine bildirmekle beraber, genel kolluk kuvvetleri gelinceye kadar

sanıkları yakalar ve gözaltına almak,

5. Belediye ve Bağlı Kuruluşlarında meydana gelen suç ve delillerini muhafaza

etmek,

6. Tören, şenlik, temel atma, festival gibi etkinliklerde koruyucu ve düzenleyici

önlemleri almak,

7. Sivil Savunma Teşkilatına görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak,

8. Büyükşehir Belediye Başkanlıkları, Koruma ve Güvenlik Memuru çalıştırma oluru

bulunan Belediye Kuruluşlarında giriş ve çıkış larda Kimlik Kontrolü yapmak bu

saha içinde şüpheli şahısların dolaşmasına engel olmak, kuruluşa ait olan ve

girilmesi kayda bağlı yer lere görevli ve yetk ili olmayanlar ın girmesi engellemek ,

görev alanı iç inde vukuu bulan her türlü kazada gerekli yardımları yapmak,

9. Güvenlik personelleri Belediyelere ait abide ve mabet ler ile tarihi ve turistik

eserleri sadece görev bölgelerinde ise muhafaza e tmek,

10. Güvenlik personelleri görev bölgelerinde Umumi çeşmelerin kırılmasını,

bozulmasını önlemek; kıran veya bozanlar hakkında işlem yapmak; şehir içme suyuna

başka suyun karıştırılmamasını veya sağlığa zararlı herhangi bir madde atılmamasını

gözetmek,

11. Güvenlik görevlileri sadece görev bölgelerinde bulunan Binalara verilen

numaraların ve sokaklara verilen isimlere ait levhaların korumasını yapmak,

12. Yolda hastalanan, kazaya uğrayan düşüp kalan kimseleri ve genel olarak

durumları

33

it ibariyle yersiz ve yurtsuz muhtaç olanlar la ilgili iş lemler i görev bölge ler i

iç inde yetkililere haber vererek olaya müdahale etmek,

13. Güvenlik personelleri sadece görev bölge leri içeris inde çevreyi rahatsız eden

aşır ı

gürültülere karşı gerekli uyarıları yaparak engellemek,

14. Bulunmuş eşya ve malları, mevzuatta haklarında ayrıca hüküm varsa bu

hükümlere

göre, yoksa belediye idaresinin bu konudaki karar ve işlemler ine göre korumak ve

sahipleri çıkmayan eşya ve malları mevzuatta ayr ıca özel hüküm yoksa bakım ve

gözetim masrafı alındıktan sonra bulanına verilmesini sağlamak sahipleri

anlaşıldığında onlara teslim etmek,

15. Belediye suçlarının işlenmesini önleyecek önlemleri almak,

16. Ulusal bayram, genel tat il günleri ile öze llik taşıyan günlerde yapılacak

törenlerin gerektirdiği hizmetleri görmekle yükümlüdür.

Güvenlik Şube Müdürlükleri, 22.04.2006 tarih ve 26147 sayılı Belediye ve Bağlı

Kuruluşları ile Mahalli İdare Birlikleri Norm kadro esaslarına ilişkin kanuna istinaden

Daire Başkanlığı Kadrolarında Zabıta Dairesi Başkanlığına bağlı Müdürlük olarak

faaliyetine devam etmektedir.

Şekil 2.7. Özel Güvenlik hizmetlerine dair görüntüler

Kaynak:KBB GŞM (2011)

34

2.3. Türkiye’deki Özel Güvenlik Politikaları

Devletin 1980’den itibaren değişimine paralel olarak, 1980 öncesinde devletin

sorumluluğu içinde olan birçok görev artık özel güvenlik birimleri tarafından

yapılmaya başlamıştır. Bundan dolayı günümüzde Emniyet birimlerinde görev yapan

polis sayısını sahip olduğu personel sayısı ile gerilerde bırakan özel güvenlik

kuruluşları, 80’lerle birlikte Türkiye gündemine girmiştir. 70’li yıllar boyunca

Türkiye’de yaşanan çatışmalı politik ortamda ideolojik amaçlarla gerçekleştirilen

banka soygunlarına karşı önlem almak amacı ile bankalarda devletçe önceleri

jandarma erleri görevlendirilmiş, daha sonra ise 12 Eylül’ün ardından her alanda

gerçekleştirilen “yeniden düzenlemeler”, özel güvenlik konusuna da el atmıştır

(Özdemir, 2005). Böylece 1981’de çıkarılan 2495 sayılı Kanun ile kurulmaya başlanan

özel güvenlik birimlerinin kurulması için Özel güvenliğin yolunu açmıştır.

2495 sayılı Kanun’da, bağlı olduğu kuruluşu bu Kanun hükümleri dairesinde korumak

ve güvenliğini sağlamakla görevli ve yetkileri bu Kanunla sınırlı özel bir kolluk

kuvveti olarak tanımlanan özel güvenlik teşkilatları, kanunda sayılan güvenliği

korunacak yerlere bağlı olarak oluşturulup, o kuruluşun güvenliğini sağlamakla

yükümlü iken; bu kanunu yürürlükten kaldıran 5188 sayılı Kanun ile temelde kuruma

bağlı güvenlik teşkilatları dışında görev yapan özel güvenlik şirketlerinin kuruluşu

düzenlenmektedir.

5188 sayılı kanun Kamu güvenliğini tamamlayıcı nitelikteki özel güvenlik

hizmetlerinin yerine getirilmesine ilişkin esas ve usulleri belirlemek amacını

taşımaktadır ve özel güvenlik izninin verilmesine, bu hizmeti yerine getirecek kişi ve

kuruluşların ruhsatlandırılmasına ve denetlenmesine ilişkin hususları kapsamaktadır.

5188 sayılı Kanun’a göre; kişi ve kuruluşların talebi üzerine, koruma ve güvenlik

ihtiyacı dikkate alınarak, güvenlik hizmetinin istihdam edilecek personel eliyle

sağlanması, kurum ve kuruluşlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulması ya da bu

hizmetin güvenlik şirketlerine gördürülmesi, özel güvenlik komisyonunun kararı

üzerine valilik iznine bağlıdır

35

2595 sayılı Kanun’da kanunun uygulamasını gözetme ile devlet yetkilileri

görevlendirilmişken, 5188 sayılı Kanun ile kanunda belirtilen özel güvenlikle ilgili

kararları almada devlet yetkililerinin yanında özel sektör temsilcileri ile bizzat özel

güvenlik izni verilmesini ya da verilmiş olan özel güvenlik izninin kaldırılmasını talep

eden kuruluşun temsilcisine de yer verilmiştir. Bu sakıncalı bir durum teşkil edebilir.

Çünkü 5188 sayılı Kanun’a göre, izin talep eden aynı zamanda izni verenlerden birisi

konumundadır.2495 ve 5188 sayılı Kanunlar ile biçimlendirilen özel güvenlik alanı,

bugün Türkiye’de büyük oranda özel güvenlik kursları ve özel güvenlik şirketleri

aracılığıyla yürütülmektedir.

Bu ortamda hayatlarını idame ettirme uğraşısı veren insanlar küreselleşme ile birlikte

beliren yeni iş kollarında şanslarını denemeye başlamışlardır. İşte özel güvenlik alanı

günümüzün en hızlı gelişen bu yeni iş kollarından birisidir.

Türkiye, önemli genç nüfusu ve artan işsizlik oranları ile bu sektörün gelişmesi için

önemli bir alan teşkil etmektedir. Genç nüfus iş bulmak için hızla özel güvenlik

alanına yönelmektedir. Bu süreçte çıkarılan 5188 sayılı Kanun özel güvenlik

elemanlarının kursa gidip sertifika almasını bir zorunluluk olarak hükme bağlamıştır.

Söz konusu bu hüküm gereği özel güvenlik kurslarının sayısı hızla artış göstermiştir ve

bu hızlı artış da sorunları beraberinde getirmekte gecikmemiştir. Şimdilik yaklaşık 1.5

milyar dolarlık (Mutlu, 2005) bir rant alanı oluşturan sektör, 5188 sayılı Kanun’un

çıkarılması sonrasında kurulan özel güvenlik okulları ve kurslarına her geçen gün

yenilerinin eklenmesi ile “denetlenememe” sorunları ile karşılaşmaktadır. "Geleceğin

mesleği sizi bekliyor", "Kazancı iyi, iş garantili ve işsizlik tehlikesi olmayan sektöre

katılın", ‘Kursumuza yazılın, sınavda başarılı olursanız işiniz hazır’ (Şafak, 2005)

vaadiyle kursiyer toplayan kurslar bir taraftan genişleyen iş kapasiteleri nedeniyle daha

büyük binalara ya da ofislere taşınırken bir taraftan da her geçen gün bu kursların

sayılarına yenileri eklenmektedir.

Ülke genelinde sayıları hâlihazırda 727’ye (Aydın ve Şimşek, 2006) yaklaşan bu

kursları ve okulları denetlemek İçişleri Bakanlığı’nın ve valiliklerin yetkisi dâhilinde

http://www.ozgurhayat.org/manset.php?m=mn17.php

http://www.zaman.com.tr/?hn=200635&bl=haberler&amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;amp;trh%20=20050810&yn=

36

olmakla birlikte, uzun süredir bu alanda çalışanların açıklamaları sorunun kaynağını

gösterir niteliktedir.

Diğer taraftan sektörün büyümesine bağlı olarak pastadan pay almak isteyenlerin hızla

bu alana yönelmesi de sorunun daha da büyümesine yol açmaktadır. Eğitim

kurslarında yukarıda sayılan sorunlar müfredat alanında da devam etmektedir. 120

saatlik eğitimin 90 saati teorik eğitime ve 30 saati de uygulamaya ayrılmış durumdadır.

Kursiyerlere verilen 90 saatlik teorik eğitimde patlayıcılar ve olay yeri inceleme gibi

dersler de yer almaktadır. Ve olağan koşullarda bu bilgilere normal polis memurlarının

dahi sahip olmadığı göz önüne alınırsa, müfredatın ne denli abartılı ve gerçeklerden

uzak olduğu ortaya çıkacaktır. Ayrıca özel güvenlik görevlisi olacaklarla güvenlik

yöneticilerinin aynı eğitim programına tabi tutulması gibi bir başka sorun da söz

konusu eğitim sürecinin bir başka bileşenini oluşturmaktadır.

Türkiye'de 2004 yılında 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun'un

yürürlüğe girmesiyle resmiyet kazanan sektörde, şu anda 1430 faaliyet izni verilen özel

güvenlik şirketi ile özel güvenlik görevlisi yetiştiren 737 eğitim kurumu

bulunmaktadır.(Perut, 2012). Hâlihazırda 10 milyar dolarlık bir iş hacmine ve 850.000

civarında personele sahip olan özel güvenlik şirketlerinin, yaşanan güvenlik ve

denetimsizlik sorunlarına bağlı olarak kısa sürede sayılarını ve personellerini art ırarak

emniyet teşkilatının personel sayısından çok daha fazla olacağını söylemek yanlış

olmaz.

90’lı yıllardan itibaren kurulmaya başlanan özel güvenlik şirketleri öncelikle banka,

büyük firmalar ve iş yerlerinde koruma görevini üstlenirken, bugün artık söz konusu

koruma görevinin son derece yaygınlaştığı görülmektedir. Devletin güvenlik alanında

tek yetkili kurum olduğu dönemlerde gece bekçileri tarafından güvenlikleri sağlanan

mahalleler de artık yaşanmakta olan yoğun hızsızlık vakaları karşısında güvenliklerini

özel güvenlik elemanları aracılığıyla sağlama yolunu seçmişlerdir.

İş yerlerinin, mahallelerin, belediyelerin ve tarihi mekânların özel güvenlik

şirketlerince korunmasının ardından günümüzde ilginç bir gelişmenin daha yaşandığı

37

görülmektedir. Türk Polis Teşkilatı’nın 158. kuruluş yıldönümü nedeniyle Abdi İpekçi

Spor Salonu’nda düzenlenen gecede güvenliği özel güvenlik şirketleri sağlamıştır.

Emniyet mensupları, aileleri ve polis okulu öğrencilerinin katıldığı bu gecede

Güvenlik Sistemleri ve Gözetim Organizasyon Derneği (GÜSOD) üyesi 13 özel

güvenlik şirketinin 165 personeli, giriş ve çıkışları kontrol altına alıp tribünlerde

bekleyerek, polislerin huzurlu bir gece geçirmesi için çalışmıştır(Ezber, 2005). Söz

konusu gece bağlamında düşünüldüğünde, artık polisin bile özel güvenlik şirketleri ve

görevlilerince korunduğu yeni bir “güvenlik aşamasına gelindiğini söylemek yanlış

olmayacaktır.

Yukarıda örnekleri verilen uygulamalar bağlamında Türkiye’de özel güvenlik

hizmetlerinin ülke içinde koruma ve güvenlik işlerini üstlendiği ve bu konularda

uzmanlaştığı görülmektedir.

2.4.Dünyada Özel Güvenlik Politikaları Ve Tarihsel Gelişimi

Özel mülkün ve kişilerin korunması için çalışan istihdam edilmesi anlamına gelen özel

Güvenlik olgusunun geçmişi Roma İmparatorluğuna kadar uzanmaktadır. Antik

Roma’da yangınlar daima önemli bire sorun olduğu için “the vigiles” adı verilen ve

“şehri gözetleyen görevliler” anlamına gelen görevliler çalıştırılmaya başlanmıştır.

Aynı zamanda hem bir polis

hem de bir itfaiye görevlisi olan “vigiles” ların sayısı artırılmaya devam edilmiştir.

Gece bekçileri konumundaki bu görevliler orta cağ boyunca varlığını korumuş ve

modern devletin

ortaya çıkısı ile birlikte güvenliğin devletin temel görevlerinden biri haline gelmesi ile

artık devlet tarafından yerine getirilen bir hizmet bicimi olmuştur.(Haspolat, 2006)

Antik Mısır’dan Viktoryan İngiltere’sine kadar hemen hemen her imparatorluk

sözleşmeli güçleri askeri güç olarak kullanmıştır (Zabcı, 2004). Devletlerin özel asker

kullanmalarının yanı sıra, 18.yy’da sömürgelerde üretimde bulunan Batılı şirketlerin de

mülklerinin bulunduğu alanları korumak amacıyla kendi denetimlerinde ordular kurma

yoluna gitmeleri dikkat çekicidir. Dolayısıyla şiddetin özel ellerde yoğunlaşması ve

38

para karşılığı her alanda kullanılmasının antik çağlardan itibaren yaygın bir durum

olduğunu belirtmek yanlış olmayacaktır. Üstelik modern devletlerin dolayısıyla sürekli

orduların oluşmaya başladığı dönemlerde bile sürekli orduların oluşturulması için özel

askerlerden yararlanmak söz konusu olmuştur (Zabcı, 2004).

1215 yılında İngiliz kralı ve derebeyleri tarafından imzalanan ve bazı hükümleri hala

geçerli olan Magna Carta, Anayasa tarihi açısından çok büyük bir önem arz etmekle

birlikte, yerel güçlerin merkezi devlet tarafından tanınması açısından da önemlidir.

Aslında özel güvenlik sektörünün ilk önce yine Anglo-Sakson kültürünün hâkim

olduğu ülkelerde tekerrür etmesi de tesadüf sayılmamalıdır.Özel güvenlik ilk hukuki

temelini, kişilerin nefsi müdafaa hakkından almaktadır.

Her ne kadar bütün modern hukuk sistemleri ceza verme ve zor kullanma yetkisini bir

tekel halinde devlete vermiş olsalar da yine bu hukuk sistemleri her bireye saldırı 15

karsısında canını, malını ve namusunu kendisi güç kullanarak önleme hakkını

tanımıştır. Nefsi müdafaa hakkı her hukuk sisteminde bulunmakla birlikte ülkelerin ve

toplumların yapılarına göre kimi farklılıklar göstermektedir. Mesela İngiltere’de silah

tasıma yetkisi birçok resmi kolluk görevlisine bile tanınmazken; kişilerin can ve

mallarını koruyabilmelerini mümkün kılabilmek için Amerika’da vatandaşların silah

satın alma hakkı Anayasa’nın ikinci kısmında güvence altına alınmıştır.

Özel güvenlik kavramının öncüleri, ABD ve İsveç’tir. Özel güvenlik; batıda

sanayileşme ile birlikte ortaya çıkmış olan bir kavramdır. Özel güvenliğin öncüleri

olarak 1850’lerde İsveç’te sanayi şirketlerine sel, kaza, yangın ve suçları önleme

konularında eğitim görmüş personel sağlama alanında faaliyet gösteren Philip

Sorenson 1850 yılında kurulan ilk özel güvenlik şirketinin sahibi Allan Pinkerton

görülmektedir. Bu şirket 40.000 dolayında çalışanı ile halen dünyanın en güçlü özel

güvenlik şirketi olarak da görülmektedir (Yılmaz, 1996)

Amerika’da ilk özel güvenlik şirketleri bankalara ve demiryolu şirketlerine hizmet

sunuyorlardı ve bu hizmetin en önemli kısmını özel dedektiflik alanı oluşturuyordu.

Çok büyük ekonomik ve siyasi güce sahip demiryolu şirketleri yasama organından

39

özel Demiryolu Polisi Kanunu geçirmekte zorlanmadılar, 1914 yılında görev

mahallinde tam polis yetkileri ile donatılmış 12 bin demiryolu polisi çalışmaktaydı.

Yazar ikinci Dünya savası sonunda sektöre giren pek çok eski asker ve istihbarat

görevlisinin de özel güvenlik sektörünün gelişmesini sağladığını savunur. İstatistikler

1970’lerde 500 binden fazla kişinin özel güvenlik sektöründe çalıştığını ve 1985

yılında 700 bine ulasan bu rakam ile resmi kolluk kuvvetlerinden daha fazla olduğunu

gösterir (Christman, 2003). 1858 yılında Edwin Holmes hırsızlık olaylarına karsı, ilk

alarm sistemini geliştirerek özel güvenlik sisteminin öncüleri arasında yerini aldı

(Yılmaz, 1996).

1909 yılında kurulan “Baker” sirketi yangın kontrol ve alarm sistemleri alanında

faaliyet gösteren ilk özel güvenlik şirketi oldu. Aynı yıl eski FBI sefi William

J.Burs’un kendi adı altında kurduğu ilk dedektiflik bürosu oldu (Yılmaz, 1996).19. ve

20. yüzyılın baslarına kadar Amerika’da polis sadece lokal temeller üzerinde

çalıştırılıyordu. Kaynak ya da araştırmaların ötesindeki sınırlara ulaşmak gibi

ihtiyaçların yükselmesi aynı doğrultudaki özel güvenlik güçleri olan Pirkenton

Acentesi ve Burns Dedektiflik Acentesi gibi kurumlarla ilgili kanun uygulayıcılar

tarafından düzenlemeler getirilmesini sağladı (Green ve Farber, 1975).19. yy sonları ve

20. yy süresince artık devletlerin gerçek anlamda birer hakim güç haline gelmeleri ile

birlikte “şiddet tekeli” devletin denetimine geçmiş ve buna bağlı olarak gerek iç

güvenlik gerekse dış güvenlik devlet eliyle gerçekleştirilir olmuştur. Polis, zabıta ve

gece bekçileri aracılığı ile iç güvenliği sağlayan devlet, vatandaşlık görevi temelinde

oluşturulan ulusal ordular aracılığı ile de dış güvenliğini sağlar konuma gelmiştir. Bu

anlamda sürekli silahlı kuvvetlerin ilk oluşumu, dünya tarihine gerçekte yeni bir şey

katarken, toplumların sınıflara bölünmüş yapısı, sürekli kuvvetlerin yanı sıra her

zaman merkezi aygıtın denetiminden kaçan önemli silahlı muhalefet kaynaklarının

(savaşçı yerel beyler, yağmacı göçebe grupları, her çeşit korsan ve eşkıya) oluşumunda

etkili olmuştur.(Giddens, 2005). Ancak sürekli askeri kuvvetlerin oluşturulmasında

Giddens’ın belirttiği gibi her zaman için önemli muhalif kaynaklar bulunmakla

birlikte, özellikle 20. yy’da güvenliğin tesisinde sürekli birliklerin önceliği ve önemi

tartışılmazdır. Böyle olmakla birlikte söz konusu sürekli askeri kuvvetler, 1970’lerden

itibaren Batılı ulus devletlerin girdiği ekonomik bunalımı aşmanın yöntemi olarak

40

beliren özelleştirme hareketi sırasında, devletin değişimine koşut olarak değişmeye,

“özelleşmeye” başlamıştır. Buna bağlı olarak 70’lerden itibaren öncelikle Batılı

devletlerde ve giderek eskinin “Üçüncü Dünyası”nı şimdinin ise “Güney”ini oluşturan

devletlerde, devletin temel görevlerinden olan güvenlik alanı, artık özel güvenlik

şirketleri ve özel güvenlik elemanlarının görev yaptığı ve kâr getiren, kâr sağlanan bir

sektör haline gelmiştir.

Alışveriş ve iş merkezleri, fabrikalar, şirket binaları, özel eğitim kurumları, oteller,

sanayi bölgeleri, özel hastaneler, otobüs terminalleri, kuyumcular, döviz büfeleri, hali

vakti yerinde olanların sığındıkları yüksek duvarlarla çevrili siteler gibi her mekanda

ve eskortluk hizmetleri, konserler, spor karşılaşması, cenaze törenleri, özel toplantı

gibi etkinliklerde görev alan özel güvenlik şirketlerinin amaçları, Cenevre Silahlı

Kuvvetlerin Demokratik Denetimi Merkezi’nin 2003 yılında hazırladığı raporda,

“şirket ve mülkün korunması ve böylelikle suçun önlenmesine katkıda bulunmak”

olarak ifade edilmiştir. Ve “şirket ve mülkün” koruyucusu olan bu şirketlerin varlık

gerekçesi “özellikle işyerlerinin devletin sağladığı korumadan daha fazlasına ihtiyaç

duyması” olarak ortaya konulmuştur. Dolayısıyla Merkez’in bu açıklamasından

hareket edildiğinde, küreselleşme sürecinde sermayenin kârını artırmak üzere

özelleştirilen güvenlik alanının, kurulan özel güvenlik şirketleri ile yine sermayenin

yaşadığı güven bunalımı sonucunda onun koruyucusu haline gelmesi durumunun

gerçekte sermaye için ikili bir korunma kalkanı yarattığını söylemek mümkündür.

Çünkü öncelikle kamusal bir hizmet olarak devlet tarafından sunulan güvenlik

hizmetinin büyük oranda özelleşmesi ile şirketler yeni çalışma alanları elde etmiş,

diğer taraftansa kendi güvenliklerini bizzat kendilerinin seçtiği ve dolayısı ile

güvendiği güçler aracılığı ile sağlar hâle gelmişlerdir.

Aynı sürecin kamu-halk boyutu düşünüldüğünde de yine ikili bir “korunamama

durumunun söz konusu olduğu rahatlıkla görülecektir. Halkın devlet aracılığı ile elde

ettiği güvenlik hizmetlerinin niteliği, devletin bu alandan belli ölçüde çekilmesine

bağlı olarak düşerken, halk aynı zamanda da sermayenin ve zenginlerin ayrıcalıklı

güvenlikleri karşısında daha da korumasız hâle gelmektedir. Bu durumda da doğal

olarak güvenlik ihtiyacını “özel güvenlik hizmeti satın alarak” karşılayabilen sermaye

41

ve iş dünyası tüm dünyada özel güvenlik şirketleri tarafından korunurken, halklar

devletlerin giderek daha da niteliksiz olarak sunduğu “emniyet hizmetlerine’’ mahkum

olmaktadır (Bora, 2004). Güvenlik alanındaki özelleşme 1990’larla birlikte ivme

kazanmış ve her geçen gün özel güvenlik şirketlerinin ve özel güvenlik elemanlarının

sayısı artmıştır. Örneğin 2000 yılı verilerine göre, ABD’de 4000’e yakın özel güvenlik

şirketi ve bu şirketlerde istihdam edilen 1.6 milyon güvenlik elemanı bulunmaktadır

(Bora, 2004).Güvenlik alanının kârlılığına bağlı olarak her ülkede özel güvenlik

şirketlerinin sayısı artarken, Batı kökenli kimi şirketler de yürüttüğü uluslararası

faaliyetlerle çalışma alanlarını hem coğrafi olarak hem de faaliyet çeşitliliği açısından

genişletmekte ve böylece milyon dolarlara hükmeden büyük birer uluslararası şirkete

dönüşmektedirler. Bu tür şirketlerin çoğu, kuruluş aşamasında kendi ülkelerince

desteklendikleri gibi yine ülkelerinin ülke dışındaki çıkarları doğrultusunda ve bizzat

onların aracılığı ile yeni ihaleler almaktadır. Sözü edilen bu yeni ihaleler ülke dışında

faaliyet yürüten ülke vatandaşlarının fabrika ya da madenlerinin korunmasından,

özellikle Afrika’daki ordusuz devletlerin korunması ve ordu kurmalarında eğitim ve

teknoloji yardımı yapılmasına kadar geniş bir yelpazeye yayılmaktadır ki, bu görev

genişlemesine bağlı olarak özel güvenlik şirketleri “askeri” nitelikler kazanmaktadır.

Bu nedenle özel güvenlik alanında faaliyet yürüten birimler olarak sayılan özel

güvenlik şirketleri ile özel askeri şirketler arasında bir muğlaklık oluşmakta ve bazı

görevlerin benzerliği dikkate alındığında ikisi arasında ayrım yapmak güçleşmektedir.

Sonuç olarak özellikle İkinci Dünya savasından sonra ABD’de hızla gelişen özel

güvenlik sektörü, 1985’li yıllarda 700.000 kişiyi istihdam eden ve 20 milyar dolarlık

piyasa büyüklüğüne erisen ve gittikçe büyüyen bir uğraş alanı olmuştur. Özel güvenlik

sektöründe çalışan sayısı, genel kolluktaki görevli sayısından daha fazladır. Kuzey

Amerika ve İngiltere’de II. Dünya savasından sonra özel güvenlik sayısı müthiş

artmıştır. Seksenli yılların sonunda İngiltere’de özel güvenlik firmaları 250.000 kişi

çalıştırır ki bu sayı İngiltere ve Galler ülkesindeki polis sayısının iki katıdır (Kandemir,

2000). Avrupa’da da benzeri bir gelişim söz konusudur. Hatta İngiltere’de askeri

üslerin ve bazı polis karargâhlarının güvenliğini bile özel güvenlik şirketleri

sağlamaktadır Bu şekilde yasallaşarak dünya literatüründe yer alan özel güvenlik

hizmetleri ülkemizde, ancak 2004 yılında kapsamlı bir şekilde Özel Güvenlik Şirketi

kavramının ele alındığı bir kanunla hukukumuzdaki yerini almıştır.

42

BÖLÜM 3. KAMU KURUMLARINDAKİ KONTROL VE

DENETİM

3.1. Büyükşehirlerde Kontrol ve Denetim İşleyişi

Büyükşehirler sınırları gereği geniş alanları kapsadığından hizmet alanları geniştir.

Özellikle Kocaeli ve İstanbul gibi sınırları İl Mülki sınırları olan iki büyükşehir

belediyesinin faaliyet alanları diğer büyükşehir ile kıyaslanmayacak kadar fazladır. Bu

sebepten dolayı faaliyetlerin denetimleri ve kontrolü büyükşehirde yaşayan halkın

esenliği ve kalite bir hayat sürmesi adına önem arz etmektedir. Çalışmamızın bu

kısmında Büyükşehir Belediyelerinin ulaşım, çevre ve hafriyat konularındaki

denetimler incelenecektir. Daha sonra, Emniyet Müdürlüklerine ait denetim faaliyetleri

ve MOBESE Merkezlerine ait çalışmalar irdelenecektir.

3.1.1. Ulaşım hizmetlerinde denetim ve kontrol

Büyükşehir Belediyeleri şehrin esenliğinin, halkın huzur ve düzeli bir hayat

sürdürebilmesi adına çeşitli denetim ve kontrol faaliyetlerinde bulunmaktadır. Ulaşım

da yapılan denetim ve kontrol de bu faaliyetlerden biridir. Şehir içi ulaşımın

karmaşıklıktan uzak, şehirde yaşayanlar sıkıntı vermeyecek düzeyde olabilmesi için bu

denetimlerin yapılması şarttır. Bu anlamda Ulaşım Daire Başkanlıklarına bağlı bulunan

müdürlükler çeşitli faaliyetler yürütmektedirler. Bu faaliyetler; trafik hizmetleri

denetimi ve kara ulaşım denetimi olarak iki başlık altında incelenecektir.(İBB, 2012)

Trafik hizmetleri denetiminde kanunlardan faydalanılarak farklı çalışmalar ve

uygulamalar yapılmaktadır. Bunlara kısaca göz atacak olursak;

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi kanununun 9.maddesine istinaden UKOME

(Ulaşım Koordinasyon Merkezi) toplantısında tespit edilen karar ve prensipleri

uygulamak ve Alt Yapı Koordinasyon Merkezi ile gerekli işbirliğini sağlamak,

2918 sayılı Karayolu Trafik Kanununun 10. maddesine istinaden yapım ve

bakımından sorumlu olduğu yolların trafik düzeni ve güvenliğini sağlayacak durumda

bulundurmak,

43

2918 sayılı Karayolu Trafik Kanununun 22.maddesi “c” bendine istinaden

Belediyelere ait iş makinelerinin tescil işlemlerini tescil defterine işlemek suretiyle, her

makine için ayrı ayrı tescil belgesi tanzim etmek, tescil plakalarını yapmak,

5393 sayılı Belediyeler Kanununun 67.maddesine istinaden Büyükşehir Belediyesi

sınırlarında sinyalizasyon sistemlerinin yapım ve bakım onarım çalışmalarını 7 gün 24

saat esaslı olarak yapmak ve sinyalize kavşaklarda ışık zaman aralıklarını trafik

yoğunluğu ve günün koşullarına göre güncellemek,

5393 sayılı Belediyeler Kanununun 15. maddesinin ‘’p’’ bendine istinaden

Büyükşehir Belediyesi sınırlarında yapım ve bakımından sorumlu olduğu yollarda,

trafik güvenliğinin sağlanması bakımından gerekli trafik işaret levhalarının her türlü

imalat ve montaj işleri ile bu işlere ait bakım/onarım çalışmalarını yapmak/yaptırmak,

2918 sayılı Karayolu Trafik Kanununun 10.maddesinin ‘’b’’ bendine istinaden İlgili

mevzuat ve müfredat hükümlerine göre Trafik Eğitim Parkları yapmak/yaptırmaktır.

Bu bölümde Büyükşehir Belediyeleri Ulaşım Dairesi Başkanlıklarının

uygulamalarından olan sinyalizasyon kontrol merkezleri ve şehir içi toplu taşıma

kontrol merkezleri incelenecektir. Sinyalizasyon Kontrol Merkezi, şehir kamera

görüntülerinin canlı olarak izlenebileceği, kavşak yaklaşım alanlarının görsel olarak

takip edilebileceği, sinyalize kavşakların gerçek zamanlı olarak yönetileceği yapıya

uygun olacak şekilde tesis edilmiştir (İBB, 2012).

Sinyalizasyon Kontrol Merkezi, sinyalize kavşaklarda yer alan kameralı video detektör

ve kavşak kontrol cihazlarından etkin iletişim altyapısı kullanılarak alınan tüm sinyal

ve verilerin analiz edildiği trafik kontrol bilgisayarlarının olduğu bir merkezdir. Bunun

yanında kavşakların ve Şehir içinde önemli sayılacak noktaların yerlerini gözlemlemek

için Sinyalizasyon kontrol programından faydalanılmaktadır. Sinyalizasyon kontrol

programına yüklenmiş olan alt yapı, üst yapı gibi bilgilere ihtiyaç duyulduğunda

kolayca ulaşılmakta ve gerekli düzenlemeler yapılmaktadır. Sinyalize kavşakları

yönetim programında ise kavşaklara uzaktan bağlantı yapılarak kavşak bilgileri

merkeze çekilmekte, herhangi bir arıza olduğunda gözlemlenip müdahale edilmekte,

kavşak kontrol cihazına merkezden program atılarak sinyalize planın değişimi

sağlanmakta, kavşaklar birbirleriyle senkronize bir şekilde çalıştırılmaktadır (Şekil 3.1)

44

Şekil 3.1 Sinyalizasyon kontrol noktalarının izlenmesi

Kaynak:KBB SŞM (2011)

Kavşak kontrol programları aracılığıyla tespit edilen arıza noktasına sahadaki en yakın

çalışanlar yönlendirilmekte böylelikle hem zaman kaybı en aza indirilmiş hem de

gereksiz yakıt sarfiyatından kaçınılmıştır. En kısa zamanda müdahale sayesinde

arızadan dolayı meydana gelecek kaza risk oranları da her geçen gün azalmaktadır

(Ordu, 2011).

Ayrıca Sinyalize Kavşak Programı ile;

Gerçek zaman sinyalize kavşak yönetimi,

Sinyalize kavşak arıza takip sistemi,

Sinyalize kavşak bilgi sistemi,

Planlama ve koordinasyon faaliyetleri etkin şekilde yürütülmektedir (KBB SŞM,

2011).

Hem Büyükşehir Belediyesi Trafik Kontrol merkezlerinde bulunan kamera

sistemleriyle hem de Emniyet Müdürlüklerine ait MOBESE Merkezlerinde bulunan

kamera sistemlerinin desteği ile trafiğin yoğun olduğu zamanlarda gerçekleşen veri

akışı sayesinde şehir içi ve belirli bölgelerde kavşak kontrolleri yapılmaktadır (Şekil

3.2-3.3).

45

Şekil 3.2 Sinyalizasyon kontrol merkezi veri iletişim modeli

Kaynak:KBB SŞM (2011)

Şekil 3.3 Sinyalizasyon kontrol merkezinin işleyişine ve personele ait bir görünüm

Ulaşım’da yapılan sinyalizasyon denetiminin yanı sıra şehir içi trafiği düzenlemek

adına şehir içi otobüslerinin de denetimi yapılmaktadır. Kent Kart adı verilen

elektronik sistem sayesinde;

Toplu Ulaşım Elektronik Denetleme,

Sefer Saatleri Kontrolü ve Raporlama,

46

Kıta Geçiş Kontrolü ve Raporlama,

Güzergâh İhlallerinin Kontrolü ve Raporlaması,

Hız Kontrolü Ve Raporlama,

Durakta Bekleme Kontrolü ve Raporlama,

Durak Harici Yolcu Alma Kontrolü ve Raporlama,

Belde Dışı Yolcu Alma Kontrolü ve Raporlama,

Rotasyon kontrolü ve Raporlama gibi denetimler yapılmaktadır.

Kent kart elektronik sistemi ile istenilen güzergâhta istenilen plakalı araçların kalkış ve

varış saatleri görüntülenebilmekte saatlerine riayet etmeyen araçların kontrolü ve

gerekli işlemleri yapılabilmektedir (Şekil 3.4).

Şekil 3.4 Güzergah ihlali denetimi ve kontrolü

Kaynak:Kbb uşm (2011)

Yine araçların güzergâhlarını takip edip etmedikleri hangi saatte hangi güzergâhta

oldukları bu elektronik izleme sistemi sayesinde görülmektedir. Bu sayede şehir içi

otobüslerinin güzergâh dışı çalışmasının önüne geçilmiş ve etkili bir denetim

sağlanmıştır (Şekil 3.5).

47

Şekil 3.5 Durakta aşırı bekleme ve ihlal kontrolü

Kaynak:KBB UŞM (2011)

Güzergâhların ve varış kalkış saatlerinin denetim ve kontrolü yapıldığı gibi hangi

plakalı aracın hangi durakta kaç dakika beklediği, bu konuda ihlal yapıp yapmadıkları

ya da herhangi bir durağı es geçip geçmedikleri görülmektedir. Bu sayede araçların

duraklarda fazla süre bekleyip trafiğin olumsuz etkilenmesinin önüne geçilmektedir.

Durakta gereğinden fazla bekleyen araçlara izleme merkezindeki operatör tarafından

işlem yapılmaktadır (Şekil 3.6).

48

Şekil 3.6 Elektronik hız kontrolüne ait bir uygulama


Sistem tarafından yapılan denetimlerin olduğu gibi ulaşım çağrı merkezine yapılan

ihbarlar ile de denetim sağlanmaktadır. Vatandaşların şikâyeti üzerine durakta

durmayan ya da durakta fazla bekleyen, hız ihlali yapan, güzergâhı dışında çalışan

araçların plakaları vatandaşlar tarafından ulaşım çağrı merkezine bildirilmekte ve

gerekli işlemler yapılmaktadır (Şekil 3.7).

Şekil 3.7 Toplu ulaşım kontrol merkezine ve çağrı merkezine ait bir görüntü


49

3.1.2. Çevre hizmetlerinde denetim ve kontrolü

Özellikle çevre konularında yapılacak kontrol, denetim ve uygulamalarda sürekliliğin

ve tutarlılığın sağlanabilmesi için Büyükşehir Belediyelerinin Çevre ve Şehircilik

Bakanlığı tarafından farklı değerlendirildiği görünen bir gerçektir. Bu nedenler göz

önünde bulundurularak; 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun ilgili hükümleri uyarınca;

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından gemi ve deniz araçlarından kaynaklanan

kirliliğe ilişkin; kontrol, denetleme ve idari yaptırım kararı verme yetkisi, Isınmadan

Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü amacıyla; satışa sunulan katı yakıtların

denetim yetkisi, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi amacıyla gürültü ölçüm,

denetim, izleme, izin ve idari yaptırım kararı verme yetkisi Büyükşehir Belediye

Başkanlıklarına verilmiştir (KBB ÇDB, 2011).

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yapılan yetki devirleri kapsamında ve

çevrenin korunmasına yönelik olarak haftanın yedi günü mobil denetim ekipleri ile

gerçekleştirilen denetimler Büyükşehir Belediye sınırları genelinde hız kesmeden

devam etmektedir. Bu denetimlere kısaca göz atacak olursak;

Gemilerden kaynaklanan kirlilik önleme ve denetim çalışmaları; 2872 sayılı “Çevre

Kanunu”, 13 Mayıs 2006 tarihli ve 26167 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak

yürürlüğe giren 5491 sayılı “Çevre Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un

12’nci maddesi doğrultusunda; Çevre ve Şehircilik Bakanlığının 2006/13 ve 2009/13

sayılı Genelgeler ile Daire Başkanlıklarına verilen ve 2011/9 sayılı Genelge ile revize

getirilmektedir (KBB ÇDB, 2011)

Çevre ve deniz kirliliği ile mücadele, Liman kontrol birimi ve çevre kontrol birimi

tarafından yerine getirilmektedir. Ayrıca, deniz uçağı ile denizden ve havadan;

gemiler, deniz araçları, dereler, kıyı tesisleri ve fabrikalar kontrol edilmekte, kirliliğe

neden olan unsurların ön tespiti yapılarak, gerektiğinde görülen olumsuzluklar denetim

faaliyetlerini sürdüren kara ve/veya deniz ekiplerine bildirilmektedir (Şekil 3.8).

50

Şekil 3.8 Gemilerden kaynaklanan kirlilik önleme ve denetim çalışmaları

Kaynak:KBB ÇDB (2011)

Çevre Denetimleri, Avrupa Birliğine uyum çerçevesinde yenilenen yasa ve

yönetmelikler; ülkemizdeki çevre politikalarının da değiştirilmesini zorunlu kılmış,

sorumluluk paylaşımını esas alan düzenlemeler getirmiş ve çevre politikası alanında

yapılan düzenlemeler ile siyasi, toplumsal ve ekonomik yaşamda bir değişim süreci

başlatmıştır. Avrupa Birliğine katılım sürecinde ulusal mevzuatın uyumlaştırılması

çalışmaları sonucunda hazırlanan ve mevcutta var olan Yönetmeliklerde atıkların

kaynağında azaltılması, mümkün olan en yüksek oranda geri kazanılması ve geriye

kalanların ise tekniğine uygun olarak çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek

şekilde nihai bertaraflarının sağlanması ana ilkeler olarak benimsenmiş ve merkezi

otoriteye, yerel yönetimlere, atık üreticilerine ve tüketicilere yükümlülükler

getirilmiştir. Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 2872 sayılı Çevre Kanunu ve bu Kanuna

istinaden yürürlükte olan mevzuat ve bu Kanunun ilgili hükümlerine istinaden Çevre

Dairesi Başkanlıklarına yapılan yetki devri kapsamında; verilen yükümlüklerin yerine

getirilmesi, ayrıca çevrenin ve insan sağlığının korunması amacıyla atıkların

mevzuatlarda belirlendiği şekilde kaynağında ayrı toplanması, taşınması ve geri

kazanımı/bertarafına yönelik olarak atık üreticilerinin bilgilendirilmesi ve atıkların

kontrol altına alınması için, katı atık, ambalaj atığı, bitkisel atık yağ, tıbbi atık, tehlikeli

atık, atık pil ve akümülatör, motor yağları, elektronik atık, ömrünü tamamlamış last ik

vb. konularda denetimler yapılmaktadır.

51

3.1.3. Hafriyat hizmetlerinde denetim ve kontrol

Hızla gelişen, modernleşen, büyüme kaydeden kentimizde; inşaatların, yolların,

elektrik ve su hatlarının, parkların vb. yapımı esnasında çıkan hafriyatları Kanun ve

Yönetmelikler çerçevesinde değerlendirilmesini ve bertarafını sağlanmaktır. Bu

amaçla uygun ve doğal yapısı bozulmuş alanlarda iyileştirme projeleri düzenleyerek,

bu alanların doğaya, kent estetik yapısına ve kentin sosyal ihtiyaçlarına kazandırılması

hedeflenmektedir (KBB HŞM, 2011).

Hafriyat Birimleri Temel olarak şu görevleri yapmaktadır (Şekil 3.9);

Depeloma ve rekreasyon alanları oluşturmak,

Geri kazanım - geri dönüşümü sağlamak,

Hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları taşıma izin belgesi düzenlemek,

Hafriyat toprağı bertaraf bedellerini belirlemek,

Denetim faaliyetlerini yürütmek,

İdari yaptırım uygulamak,

Koordinasyon toplantıları tertip etmek,

Kanun ve yönetmelikler çerçevesindeki diğer görevleri yerine getirmektedir.

Şekil 3.9 Hafriyat birimleri tarafından yapılan denetim çalışmaları

Hafriyatla ilgili yapılacak çalışmalarla ilgili Şekil 3.10’de detaylı olarak verilen

hafriyat denetleme kurulu başvuru sonrası iş akış diyagramında görülmektedir.

52

Şekil 3.10 Hafriyat denetleme kurulu başvuru sonrası iş akış diyagramı

Kaynak:KBB HŞM (2011)

53

Hafriyat Çalışmaları İle İlgili Denetim Ekipleri;

a- Hafriyat denetim şube müdürlüğü personeli,

b- Tüm ilçe belediyesi zabıta ve çevre birimleri,

c- Büyükşehir zabıta birimi,

d- Jandarma çevre timleri, jandarma asayiş ve jandarma trafik birimleri,

e- Emniyet müdürlüğü ekipleri,

f- Duyarlı tüm vatandaşlarımız tarafından oluşturulmaktadır.

Hafriyat Denetim Yöntemleri (Şekil 3.11, 3.12, 3.13);

a- Uydu takibi ile,

b- Elektronik takip sistemi ile

c- Uçakla,

d- Mobil takiple gece gündüz yapılmaktadır.

Şekil 3.11 Mobil hafriyat denetiminden görüntüler

42

54

Şekil 3.12 Uçak ile yapılan hafriyat denetimine ait görüntüler

Kaynak:KBB HŞM (2011)

Şekil 3.13 Uydu ile hafriyat denetimine ait bir görüntü

Uydu takip sistemleri Araçların coğrafi konumlarını GPS uyduları kullanarak tespit

eden, internet bağlantısı üzerinden araç sahiplerine ve yetkililere güncel bilgi

sağlayan, konum ve hareketlerini kayıt altına alan, çeşitli algılayıcılar ile bilgi toplayan

bunlarla ilgili raporlamalar yapan ve canlı denetlemeler ile anında e-posta ve/veya

SMS yoluyla bilgilendirme yapan servisler bütünüdür.

55

Uydu Takip Sistemi Uygulama Zorunluluğu;

Hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının kontrolü yönetmelik değişikliğinde

yasal zorunluluk olması,

Büyükşehir Belediye Başkanlıkları UTTK kararları,

Valilikler, Çevre Koruma ve Atık Komisyonunca alınan kararlar gereği uygulamaya

koyulmuştur.

3.2.Emniyet Müdürlüğünde Kontrol Ve Denetim İşleyişi

Mahalli idarelerin halkın esenliği ve selametini sağlamak adına yaptığı kontrol ve

denetimin yanında kolluk kuvveti olan Emniyet Mensuplarının da bu alanda yapmış

olduğu kontrol ve denetim faaliyetleri bulunmaktadır. Burada 2559 sayılı Polis Vazife

ve Salahiyet kanunu Emniyet Genel Müdürlüğünün yaptığı denetim ve kontrol

faaliyetleri hakkında bilgi vermektedir. Bu kanuna göre polisin tanımı; Polis, asayişi

amme, şahıs, tasarruf emniyetini ve mesken masuniyetini korur. Halkın ırz, can ve

malını muhafaza ve ammenin istirahatını temin eder. Yardım isteyenlerle yardıma

muhtaç olan çocuk, alil ve acizlere muavenet eder. Kanun ve nizamnamelerinin

kendisine verdiği vazifeleri yapar olarak tanımlanmıştır. Polis silahlı icra ve inzibat

kuvvetidir. Başka bir deyimle polis kamu düzeni ve güvenliğini sağlayan, kamu düzeni

bozulduktan sonra da tekrara yerine getirebilmek için gerekli önlemleri alan silahlı bir

kuvvettir (Karagöz, 1985).

2559 sayılı kanuna göre;

Polisin genel emniyetle ilgili görevleri iki kısımdır.

A) Kanunlara, tüzüklere, yönetmeliklere, hükümet emirlerine ve kamu düzenine uygun

olmayan hareketlerin işlenmesinden önce bu kanun hükümleri dairesinde önünü almak,

B) İşlenmiş olan bir suç hakkında Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile diğer

kanunlarda yazılı görevleri yapmak,

Kamu düzeni ve kamu güvenliğinin sağlanmasından sorumlu olan polis; amirinden

aldığı emri, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez

ve bu aykırılığı emri verene bildirir. Ancak, amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazılı

56

olarak yenilerse, emir yerine getirilir. Bu halde, emri yerine getiren sorumlu olmaz.

Konusu suç teşkil eden emir hiçbir suretle yerine getirilmez. Yerine getirenler

sorumluluktan kurtulamaz. Aşağıda yazılı hallerde:

Can, ırz veya mal emniyetini korumak için,

Devletin şahsiyetine karşı işlenen cürümlerin faillerini yakalamak veya delillerini

tesbit etmek için,

Devlet kuvvetleri aleyhine, yalnız veya toplu olarak taarruz veya mukavemette

bulunanları yakalamak veya bunların taarruz veya mukavemetlerini defetmek için,

Hükümete karşı, şiddet kullanan veya gösteren veya mukavemet edenlerin

yakalanması, taarruz veya mukavemet edenlerin def edilmesi için,

Zabıtaca muhafaza altına alınan şahıslara, bina veya tesislere, meskûn veya

gayrimeskûn yerlere vakı olacak münferit veya toplu tecavüzleri def etmek için,

Ağır cezalı bir suçun sanığı olarak yakalandıktan sonra zabıta kuvvetlerinin elinden

kaçmakta olan şahısların yakalanması için,

İşlenmekte olan bir suçun işlenmesine veya devamına mani olmak için,

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ile diğer kanunlarda, zabıta tarafından suç

delillerinin tespiti veya suç faillerinin yakalanması maksadıyla yapılacak aramalar için,

Kanunsuz toplantı veya kanunsuz yürüyüşleri dağıtmak veya suçlularını yakalamak

için,

Yangın, su baskını, yer sarsıntısı gibi afetlerde olay yerinde görevlilerce alınması

gereken tedbirler için,

Umuma açık yerlerde yapılan her türlü toplantı veya yürüyüşlerde veya törenlerde

bozulan düzeni sağlamak için,

Herhangi bir sebeple tıkanmış olan yolların trafiğe açılması için,

Yukarıdaki maddeler dışında diğer kanunlarda istisnai olarak zabıtanın sözlü emirle

yapmaya mecbur tutulduğu haller için,

Yetkili amir tarafından verilecek sözlü emirler derhal yerine getirilir. Bu emirlerin

yazılı olarak verilmesi istenilemez. Bu hallerde emrin yerine getirilmesinden

doğabilecek sorumluluk emri verene aittir. Belediye zabıtası işleri Hükümetçe lüzum

57

görülen yerlerde polise gördürülür. Polis hiç bir suretle vazifesinden başka bir işte

kullanılamaz.

Zabıta, imdat istenmesi veya yangın, su baskını ve boğulma gibi büyük tehlikelerin

haber verilmesi veya görülmesi halleri ile ağır cezalı bir suçun işlenmesine veya

yapılmakta devam olunmasına mani olmak için konutlara, iş yerlerine ve eklentilerine

girebilir. Mahsus zabıta teşkilatı olan işlerde bu teşkilata mensup memur bulunmadığı

yerlerde polis, bunlara ait inzıbati muameleleri yapmağa salahiyetlidir(Mevzuat, 1934).

Görüldüğü üzere 2559 sayılı kanun polis memurlarına çeşitli alanlarda kontrol ve

denetim faaliyetleri yapma yetkisi vermiştir. Burada genel hatlarıyla belli olan görev

ve sorumlulukların MOBESE yardımı ile uygulamasına ait bazı bilgiler verilecektir.

Teknolojik gelişimlerin çerçevesi ışığında birçok kolaylık sağlayan MOBESE merkezi,

Kontrol ve denetimlerin hızlı ve etkili yapılması konusunda önemli katkılar

sağlamıştır. MOBESE merkezi ile şehir içi trafik denetimi ve kontrolü sağlanmış,

hatalı parklar, yaya geçidi ihlalleri gibi şehir içi trafiği karmaşaya sokan problemlerin

birçoğu önemli ölçüde azaltılmıştır. İzleme merkezinde bulunan operatör kameralar

vasıtası ile tespit ettiği olumsuzlukları anında cezaya dönüştürerek veya gerekli mobil

ekibin bölgeye geçiş yapmasını sağlayarak hızlı çözümler üretmektedir. Operatörün

kameraları izlemek yolu ile yaptığı kontrolün yanında 155 polis imdat hattına gelen

şikâyetler eşzamanlı olarak operatörün bilgisayarına düşmekte bu sayede operatörün

gözden kaçırmış olabileceği olumsuzluklar vatandaşın duyarlı şekilde hareket etmesi

sebebiyle ortaya çıkmakta ve sorun çözülmektedir. (Kocaeli EGM, 2012).MOBESE

sisteminin trafik ile ilgili bileşenlerini inceleyecek olursak;

Kırmızı Işık İhlal Tespit Sistemi;

Bu sistem ile trafik ışıklarının bulunduğu bir kavşakta kırmızı ışıkta geçen araçların

yol içerisine yerleştirilecek algılayıcılar, plaka algılama sistemi ile entegre bir şekilde

çalışarak kırmızı ışıkta geçen araçların otomatik olarak fotoğraflarının çekilmesini

sağlayarak, kırmızı ışıkta geçen araçları belgelendirilir. Tespit edilen ihlalin görüntü

kaydı merkeze, hem ihlal esnasındaki fotoğraf kaydı hem de video olarak, sistemin

kurulu olduğu ağ üzerinden (ADSL, GPRS veya Fiber Optik) gönderilir. Merkezde

polis memurları tarafından bir kez daha gözden geçirilen görüntü kaydı, bir yanlışlığa

58

mahal vermeden gereken işlemler yapılır. Bu sistem; itiraza imkân bırakmayan deliller

sunan,7/24 kesintisiz hizmet sunan bir sistemdir.

Şekil 3.14 Kırmızı ışık kamera sistemi çalışma şeması

Kaynak:Erbay ve Davarcı (2011)

Hız ihlal tespit sistemi;

Bu radar cihazları anlık hızı ölçmektedir ve kameranın kalitesine ve görüş açısına göre

sunduğu hizmet sınırlıdır. Sistemden elde edilen hız ihlal tespitleri, trafik ceza

işlemlerini yürüten merkezdeki veri tabanına o ildeki ağ aracılıyla (GPRS, ADSL, vb)

resim ve video olarak gönderilmekte olup burada tekrardan polis memurları tarafından

incelendikten sonra ceza tutanağına dönüştürülerek araç sahiplerinin adreslerine

postalanmaktadır. İhlal fotoğrafında, sürücü ve araç içindeki diğer kişilerin yüzleri

kapatılmaktadır.

Şekil 3.15 Hız ihlal tespit sistemine ait fotoğraf


59

Ortalama hız tespit sistemleri;

Bu tip radar sistemleri 2 mesafe arasındaki ortalama hızı tespit ederek cezai işlem

kaydı oluşturur. Sistem 2 farklı noktaya koyulan kamera ve plaka okuma sistemiyle

tespit edilir. Araçların 2 mesafe arasında toplam mesafe-toplam zaman hesaplanması

sonucu aracın ortalama hızı tespit edilir ve buna göre hız ihlali yapıp, yapmadığı tespit

edilir. Elde edilen ihlaller merkeze bildirilir.

Şekil 3.16 Ortalama hız tespitine ait fotoğraf


Emniyet Şeridi İhlal Tespit Sistemi;

Acil durumlar dışında emniyet şeridinin kullanılmasını önlemek amacı ile faaliyete

geçirilen bu sistem yolun farklı noktalarına yerleştirilen algılayıcı sensörler aracılığı ile

şeridi gereksiz işgal eden araçlar görüntülenmektedir ve kamera kaydı

oluşturulmaktadır. Emniyet Şeridi İhlal Tespit Sistemi’nden elde edilen görüntüler,

ceza makbuzları ile birlikte sürücülerin adreslerine gönderilmektedir (Erbay ve

Davarcı, 2011).

60

Şekil 3.17 Emniyet şeridi ihlal tespit sistemine ait görüntü

Emniyet Müdürlüğüne ait MOBESE sistemi ile tüm şehir içi trafiği kontrol altına

aldığı gibi aynı zamanda asayiş olaylarında da önemli avantajlar elde edilmiştir.

Kapkaç, hırsızlık, taciz olayları, terör olayları gibi toplumun huzurunu bozan tüm

olumsuz davranışlar izleme merkezinin kameraları sayesinde önemli ölçüde azalmış ve

suçluların tespitinde büyük kolaylıklar sağlanmıştır. MOBESE sistemi kurulmadan

önce birçok personel ve araç vasıta ile önlenmeye çalışılan olumsuzluklar kamera

vasıtasıyla çok daha ekonomik ve pratik şekilde bertaraf edilmiştir.

Kameraların caydırıcı özelliğinin yanı sıra delil niteliği taşıması özellikle adli vakalar

da ve maddi hasarlı trafik kazalarında suçluyu ve suçsuzu ayırmada etkin rol

oynamaktadır. Aynı zamanda şehre otoyoldan giriş çıkış noktalarına konuşlandırılan

39 adet plaka tanıma kamerası ile çalıntı araçlar, hacizli araçlar ve şüpheliler çok kolay

bir şekilde tespit edilmekte aranan plakanın şehre giriş yâda çıkış yaptığı kameralar

tarafından otomatik şekilde operatöre sunulmaktadır. Bu sayede çalıntı bir aracın

otoyoldan çıkıp ilgili il sınırlarına girmesi anında tespit edilerek gerekli mobil ekipler

ile suçlular yakalanmaktadır. Bu da MOBESE sisteminden önce birçok mobil ekip

vasıtası ile noktalarda arama yapma şeklinde olan zahmetli ve işgücü kaybına yol açan

yöntemleri engellemiştir.(Kocaeli Egm, 2012). Şekil 3.18,Şekil 3.19, 3.20 ve 3.21’de

MOBESE Merkezlerine ait örnek uygulamalar görülmektedir.

61

Şekil 3.18 Kocaeli MOBESE merkezine ait örnek bir uygulama

Şekil 3.19 Sivas MOBESE merkezine ait örnek bir uygulama

Şekil 3.20 Trabzon MOBESE Merkezine ait örnek bir uygulama

62

Şekil 3.21 Rize MOBESE Merkezlerine ait örnek bir uygulama

63

BÖLÜM 4. ZABITA VE ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİNİN

KONTROL MERKEZLERİ İLE DENETİMİ VE YÖNETİMİ

4.1 Kontrol Merkezlerinin İlk Uygulamaları Ve Türkiye İle Karşılaştırılması

İlk kapalı devre güvenlik kamerası 1942’de Alman Nazi Ordusu tarafından V2

füzelerinin denemeleri sırasında teknik hataları yakından görmek amacıyla kullanıldı.

İlk elle tutulur örnek İngiltere’de 1956 yılında Kraliçe’nin geçit töreni sırasında 4

güvenlik kamerası yerleştirerek kamusal alanda izleme sistemine geçiş yapan ilk ülke

oldu. Daha sonra teknolojik gelişmeler ışığında ABD tarafından Vietnam Savaşında

kullanıldı. 1960’ların sonlarında ve 1970’lerin başlarında polis kullanımına açıldı

(Manwaring ve White, 1983). Birleşik Devletlerde çok sayıda polis teşkilatı kent

caddelerini gözetlemek için 24 saatlik izleme sistemleri kurdular. Kameralar, güvenlik

sistemleri pazarıyla 1960’larda tanışmış olmakla birlikte 1970’lerin sonlarına kadar

ekonomik değillerdi (Geleri, 1996). Ancak, 20 yüzyılın son yirmi yıllık zaman

diliminde gelişen teknolojiden hızlı bir şekilde yararlanmayı bildiler, bilgisayarlarla ve

diğer sistem geliştirici ürünlerle kolayca uyum sağladılar. Kontrol merkezleri ve

güvenlik kameralarının şehirlerde yaygınlaşması konusunda en önde gelen ülke

İngiltere’dir. Günümüzde dünya genelinde 45 milyon adet güvenlik kamerası

bulunmakta kabaca bir hesap yapıldığında her 130 insana 1 kamera düşmektedir fakat

yalnızca İngiltere’de 4.2 milyon kamera bulunmaktadır. Londra’da bir İngiliz sokağa

çıktığında gün boyunca 300 kez, yani 4.8 dakikada bir güvenlik kameralarına

yakalanmaktadır. İngiltere’de her 14 İngiliz vatandaşına karşılık 1 kamera

bulunmaktadır. Buda İngiltere’nin bu konuya ne kadar önem verdiğini göstermektedir.

Bu bölümde Birleşik Krallıkta (İngiltere) kurulan ilk ciddi şehir kamera kontrol

merkezinin gelişimini inceleyeceğiz.

Birleşik Krallık’ta(İngiltere) 20. yüzyılın sonlarına doğru kapalı devre televizyon

kameraları toplum yaşamının sık rastlanan bir özelliği konumuna gelmekteydi. Bu

kameralar şehir merkezleri, otoparklar ve alışveriş merkezleri gibi halkın kullanımına

açık alanlar yanında bankalar, diğer finans kuruluşları ve mağazalar gibi özel alanlarda

da sıkça kullanılır durumdaydı. Hatta su, gaz, elektrik, tele- fon olarak sayılan olmazsa

64

olmaz 4 temel hizmetin yanına 5. sırada kameraların gelmesi gerektiğini düşünenler

bile vardı. Birleşik Krallık’ta caddelere kamera yerleştirilmesini 20. yüzyılın suçu

önleme girişimi olarak görmek mümkündür (Çapar, 2000).

Kameralı gözetlemenin arkasında önemli ticari ve siyasi çıkarlar olmasına rağmen, bu

sistemin suç üzerindeki genel etkisi üzerinde bir uzlaşmadan söz edilemez. Bazı

araştırmalar suç işlemeyi azalttığını öne sürerken, diğerleri hiç-bir etkisi olmadığına

dikkat çekerler. Bir iddiaya göre kameralı gözetim suçu önlemek yerine suçu başka bir

alana kaydırır. Buna karşılık başka bir iddia kameraların, yararlarının komşu alanlara

yansıması gibi, umulmadık sonuçlarından söz eder (Çapar, 2000). Birleşik Krallıktaki

kameralı gözetleme uygu- lamalarının etkilerine yönelik çok ciddi sayıda

değerlendirme araştırması yapıldığı dikkati çekmektedir. Hatta bazen, uygulamanın

içindeki yetkililerin kameraların suçları büyük oranlarda azalttı gibi açıklamalarına

karşın, aynı dönem için yapılan değerlendirme araştırmasında daha farklı sonuçlara

ulaşıldığına rastlamak mümkün olmaktadır (Çapar, 2000).

Birleşik Krallık’ta halka açık caddelerde kameralı gözetleme sistemleri kurulmasının

temel amaçları olarak suç işlenmesinin önlenmesi, işlenmiş suçların

aydınlatılmalarının sağlanması ve halkın kendisini güvende hissetme duygusunun

artırılması sayılabilir. Birleşik Krallık’ta kameralı gözetleme sisteminin

yaygınlaşmasındaki başlıca etken İçişleri Bakanlığı(Home Office) tarafından

desteklenmesidir. 1994-1997 yılları arasında 37 milyon sterlinlik ödenek ile 550’den

fazla proje desteklendi. 1999-2002 dönemi için ayrılan kaynak ise 170 milyon sterline

tekabül ediyordu (Çapar, 2000: 17).Ancak bu kaynaktan yararlanmak için hazırlanan

başvuru rehberi ilginç bir uyarı ile başlıyordu (Home Office, 1994)“Suç ve diğer

problemlere karşı çözümler aranırken geniş bir çözüm yelpazesi bulunmaktadır ki, bu

yelpaze kameralı gözetlemeyi de kapsamaktadır. Sadece şu anda kullanıma hazır bir

seçenek diye veya komşu kentler kullanmayı planladılar diye kameraları öne alma

tuzağına düşmekten sakınınız. Kameraların kentinizin şartları altında sizin

problemlerinize çözüm olup olmadığını iyi düşünmeniz gereklidir. Gerçekdışı

beklentilerden sakınınız. Kameraların kendiliğinden sizin problemleriniz için bir

65

çözüm olacağını varsaymayınız. Bir kameralı gözetleme projesinin başarılı olabilmesi

için dikkatlice planlamaya, uzmanca yönetilmeye ve genel bir programın bir parçası

olmaya ihtiyacı vardır.” Burada bir kameralı gözetleme programının başarısı için çok

dikkatlice düşünülüp uygulanması gerektiği yanında “durumsallığına” da dikkat

çekilmektedir. Her yerleşim biriminin sorunlarına çare olabilecek genel bir uygulama

yerine, o yerleşim birimine özgü düşünmek gerekliliğine vurgu yapılmaktadır.

Aynı zamanda kamera kullanımının başka bir yönüne de bakılmalıdır. İçişleri

Bakanlığı yine hassas bir noktaya dikkat çekiyordu (Home Office, 2000): “Kameralar

halkın güvenini kazanıp sürdürülmelidir. Kameraların meşru ve yasal çerçevede

işletildiği garanti edilmesine yönelik olmak üzere, projeler kişi hakları ve özel hayatı

korumak için ayrıntılı bir yönergeye sahip olmalıdır ve 1998 Bilgi Koruma Kanununun

prensiplerine uyumu sağlanmalıdır. İyi örgütlenmiş kameralı gözetim projeleri

muhakkak 1998 İnsan Hakları Yasasının gereklerini karşılar mahiyette olmalıdır.’

Birleşik Krallık’ta polis teşkilatlanması, Türkiye’deki merkezi yapılanmanın aksine

yerel ağırlıklı bir görünümde iken, gelişen teknoloji ile uyum sağlanması ve kameralı

gözetleme sistemlerinin başarısını üst düzeyde tutmak ama-cıyla İçişleri

Bakanlığı’ndaki “bilimsel araştırma birimlerinin” ciddi bir çalışma ile uygulamalara

rehberlik yapması da ilgi çekmektedir (Aldridge, ve diğerleri 1994). Bu aslında teknik

alt-yapının desteklenmesi anlamına gelmektedir.

Exeter Uygulaması

Exeter Şehir Merkezinin gözetlenmesi amacıyla 1996 yılı Mart ayında Kent Merkezi

Ortaklığı (partnership) polis teşkilatının desteği ile proje teklifini bakanlığa sundular.

Ortaklık kent merkezi konsorsiyumu (özel sektör), Kent Konseyi, Bölge Konseyi ve

Kent Merkezi Müdürü makamının ana finansörlerinden (özel sektör) oluşuyordu.

Kural olarak ortaklığın başkanlığı dönüşümlü olarak özel sektör ve kamu sektörü

arasında değişiyordu. Proje teklifi esnasında kent merkezi konsorsiyumu başkanlığı

yürütüyordu (Çapar, 2000)

66

Proje teklifi başarılı oldu ve İçişleri Bakanlığı proje sabit maliyetinin %50’lik kısmını

(40.000 Sterlin) sağladı. Özel sektörün katkısı 20.000 Sterlin olurken, Exeter Kent

Meclisi ve Devon Bölge (County) Meclisi kalan sabit maliyetle birlikte sistemin

işletme masraflarını üstlendiler. 1997 yılında Exeter Şehir merkezindeki High

Caddesine dört kamera yerleştirildi. Aynı yıl kameralı gözetlemeye ilişkin uygulama

yönergesi geliştirildi ve sistemin denetlenmesi amacıyla “Etik Komite” oluşturuldu.

Kontrol Merkezi Bölge Meclisine ait bir binada oluştu, gözetleme işini yapan sivil

personeli ve günlük işleyişten sorumlu müdürü Bölge Meclisi sağladı. Ancak projenin

genel sorumluluğunu Kent Meclisi üstlendi. Ortaklık bünye-sindeki birimlerin

bilgilendirilmesi ve koordinasyon için birim temsilcilerinin katıldığı düzenli çalışma

grubu toplantıları gerçekleştirildi.

Kontrol Merkezinin, Polis haber merkezi ile doğrudan iletişimini sağlayacak kanallar

kuruldu. Hatta polis devriyesi ve mağazalarla doğrudan görüşülecek telsiz sistemleri

oluşturuldu. Polis teşkilatı bir irtibat memuru görevlendirdi. Polis irtibat görevlisinin

Kontrol merkezi Müdürü’nün izniyle gerektiğin-de, Kontrol Merkezinin yönetimini

üstlenmesi konusu da yönerge ile düzenlendi. Ayrıca, 1998 Suç ve Düzensizlik Yasası

suçun kontrolü amacıyla farklı birimlerin işbirliği içinde ortaklık (partnership)

şeklinde çalışmalarını öngörmekteydi. Bu bağlamda Exeter’de “Toplumsal Güvenlik

Stratejisi” oluşturuldu. Bu strateji toplum destekli güvenlik anlayışı çerçevesinde

kameralı gözetlemeyi de içeren değişik güvenlik uygulamalarını kapsıyordu.

Daha sonra 1999 yılında kameralar hakkında proje teklifleri Exeter Toplumsal

Güvenlik Ortaklığınca (Exeter Şehir Konseyi, Devon ve Cornwall Polis Teşkilatı,

Devon Bölge Konseyi, Kuzey&Doğu Devon Sağlık Otoritesi, Exeter İşadamları

Forumu ve Devon Gözaltı Servisi) sunuldu ki, bu işbirliği 1998 ya-sasının sonucuydu

(Çapar, 2000). Aynı zamanda bu yapılanmayı, son yılların yükselen değeri “katılımcı

demokrasi” anlayışı içinde bir “yönetişim (governance)” uygulaması olarak

değerlendirmek mümkündür.

67

Kamera gözetiminin artışı kolaylıkla Orwelyan ‘Büyük Birader’ endişelerini

uyandırır.‘Büyük Birader’ terimi George Orwell’in klasik kitabı ‘1984’ teki

Okyanusya devletini ifade eder. Orwell’in gelecekteki yaşamla ilgili soğuk tasviri ve

vatandaşların özel hayatlarına hükümetin karışımına yönelik büyüyen soğukluk,

kamera gözetimi karşıtı kaygıları gündeme getirmektedir (Çapar ve Çoban, 2007)

Ülkemizde MOBESE

MOBESE (Mobil Elektronik Sistem Entegrasyonu) kent güvenliği için gerekli tüm

elektronik ve yazılım ürünlerinin entegre uygulamalarından oluşan bir sistem olarak

karşımıza çıkmaktadır. MOBESE-İstanbul projesi ortaya koyduğu yeni güvenlik

konsepti bakımından bir ilk olarak görülmektedir (Yıldırım ve diğerleri, 2006).

MOBESE Kent Bilgi ve Güvenlik sistemi gerek kamu yöneticileri gerekse çalışanlar

açısından kamu, emniyet ve asayiş hizmetlerinin yürütülmesi için bir araç ve kılavuz

olarak tasarlanmıştır. Bu projenin bir özelliği de tasarım ve işleyişine ait fikirlerin

tamamen özgün ve Emniyet Teşkilatına ait olmasıdır.

MOBESE projesine ilişkin künye bilgilerinde “hızla değişen dünyamızda insanımızın

güven ve emniyet içerisinde yaşayabilmesi için çözüm araştırmaları neticesinde ortaya

çıkan ve zamanla ihtiyaç görülen illerimizde uygulanmasına karar verilen bilgi,

teknoloji, demokrasi ve insan odaklı” modern bir kent bilgi ve güvenlik sistemi olarak

tanımlanmaktadır (Çoban, 2005).

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün desteği ile ilk defa 10 Nisan 2001 tarihinde Genel

Müdürlük, İstihbarat Daire Başkanlığı, Bilgi İşlem Şube Müdürlüğü tarafından

Diyarbakır İli Emniyet Müdürlüğü’nde uygulamaya geçildiği ve 2005 yılına kadar

Mersin, Ankara, İstanbul illerinde MOBESE olarak kullanıma geçtiği anlaşılmaktadır.

Ayrıca kullanıldığı illere İzmir ve Antalya’nın da eklendiği görülmektedir. İnternette

bir arama motorunda yapılan araştırmada bile ülkemizin birçok il ve ilçesinde

MOBESE adı altında elektronik izleme sistemlerinin kurulduğu veya kurulma

aşamasında olduğu anlaşılmaktadır (Google, 2007). Bu yaygınlaşmada, belki de ticari

68

pazarlama tekniği olarak, çok yararlı bir sistem olduğuna yönelik tek taraflı yayınların

etkisi de göz önüne alınmalıdır.

Ekim 2010 itibariyle 73 ilimizde MOBESE kurulumu tamamlanarak faaliyete

geçmiştir. 7 ilimizde kurulumu tamamlanmış olup kabul aşamasındadır. Ayrıca

illerimizin yanı sıra 33 büyük ilçemizde sistemin kurulumu tamamlanmış, 48

ilçemizde ise kurulum tamamlanmak üzeredir.”(İçişleri Bakanlığı,2010) Ayrıca verilen

bir soru önergesine yanıtında, 2010 Nisan ayı itibariyle Kent Güvenlik Yönetim

Sistemi Projesi kapsamında, 55 il ve 18 ilçe merkezi olmak üzere toplam 73 yerleşim

biriminde 6 bin 454 MOBESE kamerası kurulduğunu bildirdi. (Polislik, 2010) Suçun

önlenmesini sağlamak ve suç işlendiyse suç ve suçlunun tespiti amacıyla Kent

Güvenlik Yönetim Sistemlerinin kameraları kullanılmaktadır. Bu kamera kayıtlarının

legal kanıt niteliği taşıması ile trafik yönetimi, trafik akışını düzenleme ve trafik

denetiminin rahatlıkla yapılmasına yardımcı olmaktadır.

İstanbul MOBESE Projesi

İstanbul MOBESEnin entegre yapısı ile özel bir yeri olduğuna dikkat çekilmektedir.

İstanbul Valiliği’nin desteği ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü bünyesinde faaliyete

geçirilen “Kent Bilgi ve Güvenlik Sistemi” olarak MOBESEnin, kameralı gözetleme

sistemi dahil olmak üzere 12 ayrı sistem ve yazılımlar ile entegre edildiği ifade

edilmektedir.Bu sistemin amaçları olarak, sunulmakta olan kamu hizmetlerinin

iyileştirilmesi, yönetim işlevinin kolaylaştırılması, muhtarlık hizmetlerinin

düzenlenmesi ve suç sayılarının düşürülmesi sayılmaktadır (İEM, 2007).İstanbul

kentinin yönetimi sırasında ihtiyaç duyulabilecek her türlü bilginin toplandığı Komuta

Kontrol Merkezi, olağan ve olağanüstü durumlarda, güvenlik hizmetlerinin yönetildiği

ve yönlendirildiği kontrol ve yönetim sistemi olarak oluşturulmuştur. Kentin önemli

noktalarına yerleştirilmiş kameralardan alınan görüntüler dev ekranlardan

izlenebilmektedir. Söz konusu sistem, toplumsal olaylar, yangın, sağlık, tabii afet

durumlarında da kullanılabilecek özelliklere sahiptir.

Bölge Görüntüleme Sistemi, halkın yoğun olarak bulunduğu ve geçiş güzergâhı olarak

bilinen yerlere konulan kameralar ile gözetleme yapılması ve bu kameralardan alınan

69

görüntülerin merkeze sürekli olarak aktarılıp kaydedilme-sinden oluşmaktadır.

Görüntüler yedi günlük bir süre için kaydedilmekte, sürenin bitimiyle eski görüntülerin

üzerine yenileri otomatik olarak kaydedilmektedir. İstanbul’da bu amaçla bulunan

kamera sayısı 570 olarak belirtilmektedir (İEM, 2007). Bu sistemin bilgi transferi için

Türk Telekom Şirketinin alt-yapısının kullanıldığı, ancak bunun işletme maliyetini

artırdığına dikkat çekilmektedir. Bu maliyet yükü sebebiyle sistemin

yaygınlaştırılamadığı da ifade edilmektedir (Arem, 2007).Öte yandan, MOBESE

İstanbul projesinin önemli modüllerinden biri de İlçe Komuta Merkezleridir.

Bölgelerden gelen bilgiler, ilk önce Komuta Kontrol Merkezinin küçük birer prototipi

olan bu merkezlerde biriktirilir. Veri tabanına işlenen bilgiler daha sonra ana Komuta

Kontrol Merkezine iletilmektedir.

Bu bilgilerden anlaşıldığına göre, İstanbul’da bu sistemin kurulmasına Valilik destek

sağlamıştır. Ancak sistemin işletilmesi tamamıyla Emniyet Müdürlüğü’nün

sorumluluğu altındadır. Sistemin işletilmesi ve izlenmesi için komuta kontrol

merkezlerinde görev yapan personel doğal olarak Emniyet Müdürlüğü görevlilerinden

oluşmaktadır. Öte yandan, bu sistem içerisinde özellikle kameralardan gelen önemli

bilgilerin iki aşamalı bir sistem içinden geçerek kayıt altına alındığı ortaya

çıkmaktadır. Bu noktada böyle önemli bilgilerin sadece polisin elinde bulunması,

hangi şartlar altında ne kadar süre ile saklanması, kimler tarafından görülebileceği,

mahkemelerde hangi usul içinde delil olarak değerlendirilebileceği gibi konularda soru

işaretleri oluşmaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün kameralı takip sistemi MOBESE’nin hukuki ve teknik

altyapısı üzerinde çalışma yürütüldüğüne ilişkin açıklama yapması da yukarıdaki

konuların önemini gündeme taşımıştır (Türknet, 2006). Kameralı takip sistemleri

konusunda özellikle “Büyük Birader” yakıştırmaları ve çağrışımlarının önüne

geçilmesi için temel hak ve hürriyetlerin korunmasına, özel hayatın gizliliği esasına

ilişkin güvencelerin sağlanması bir önkoşul olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrıca elde

edilen görüntülerin yasal süreçlerde kullanımına ilişkin hukuki altyapının

oluşturulması da hayati öneme sahiptir. Öte yandan, merkezi anlamda kameralı takip

70

sistemlerinin sağlıklı gelişimine yön vermek, özellikle teknolojik gelişmelerle

uyumunun üst düzeyde tutulmasının sağlanması için de sürekli bir Ar&Ge

yaklaşımıyla konuyla ilgilenmek gerekmektedir. Örneğin, İstanbul’da Bölgesel

görüntüleme sistemi kablolar vasıtası ile bilgi transferini içeren bir sistemdir ve bedeli

her ay ödenerek Telekom alt-yapısı kullanılmaktadır. Bu kullanım maliyeti sistemin

yaygınlaşmasını engellemektedir.

Öte yandan, Türkiye’deki MOBESE uygulamalarının hızla yaygınlaşma eğilimine

karşılık, bu uygulamaların etkileri ve sonuçlarının ele alındığı bilimsel nitelikte

herhangi bir “değerlendirme araştırması” yapıldığına ilişkin bir kaynak

bulunmamaktadır. Bu bağlamda, ülkemizin sosyal ve kültürel yapısı ile uyumlu bir

model ile kameralı gözetleme sistemlerinin tasarlanması ve gerçekleştirilmesine

ihtiyaç bulunmaktadır. Toplum Destekli Güvenlik Hizmetleri konusunda İçişleri

Bakanlığının yeni açılımları da göz önünde bulundurularak, suçla mücadeleyi sadece

güvenlik kuvvetlerine bırakmak yerine, toplum destekli ve çok kurumlu bir anlayışın

esas alınması da çağdaş bir güvenlik yaklaşımının gereği o larak ortaya çıkmaktadır

(İçişleri Bakanlığı, 2003).

İngiltere Ve Türkiye Örneğinin Karşılaştırılması

Birleşik Krallıkta kameralı gözetleme sistemleri 1990’lı yıllarda İçişleri Bakanlığı’nın

teknik ve finans açılarından ciddi destekleri ile yaygınlaştığı görülmektedir. Hukuki alt

yapının genel olarak oluşturulduğu dikkati çekmektedir. Veri Koruma Yasasının

olması, ayrıca kişi hak ve hürriyetleri ile özel hayatın korunmasına yönelik, etik

komitelerin oluşması gibi, önlemler alınmıştır. Öte yandan elde edilen verilerin hukuki

süreçte kullanımına yönelik sıkıntı yaşanmadığı da anlaşılmaktadır. Öte yandan,

gelişen teknoloji ile uyum sağlanması ve sistemlerin başarısını üst düzeyde tutmak

amacıyla bir “bilimsel araştırma biriminin” ciddi bir çalışma ile teknik açıdan kameralı

gözetleme uygulamalarına rehberlik yaptığı da unutulmamalıdır.

Bu bağlamda Türkiye’deki uygulama için İçişleri Bakanlığı’nın doğrudan bir

desteğinden söz edilememektedir. İstanbul MOBESE için İstanbul Valiliği’nin (Özel

71

İdare kaynaklı) ciddi bir desteği görülmektedir. MOBESE için her ne kadar demokrasi

ve insan odaklı bir çalışma olduğu ifade ediliyorsa da (Çoban, 2005), kişi hakları ile

özel hayatın korunması konusunda kaygıları giderebilecek nitelikte olmadığı

görülmektedir. Bu uygulamaya bağlantılı hukuki anlamda kişi hak ve hürriyetleri ile

özel hayatın korunmasına ilişkin yasal düzenlemelerin henüz tamamlanmadığı

anlaşılmaktadır. Ayrıca elde edilen verilerin hukuki süreçte delil niteliğinde

kullanılmasına ilişkin düzenlemelerin de yetersizliği söz konusudur.

Birleşik Krallıkta kameralı gözetleme sisteminin hangi şartlar altında, hangi işleyiş

içinde başarılı olabileceğine yönelik detaylı bir planlamasına, uz-manca yönetilmesine

ve genel bir suçla mücadele programının bir parçası olma-sına özel önem verildiği

anlaşılmaktadır. Çünkü yapılan değerlendirme araştırmalarında kameraların hangi

suçlar üzerinde etkili olduğuna ilişkin bulgular mevcuttur. Ayrıca kameralar

kurulmadan önce ve sonra yapılan çeşitli kamuoyu yoklamaları ile halkın suçlar ve

kameralarla ilgili düşünceleri dikkate alın-maktadır. Hatta polis yönetiminin

kameraların “suçları çok ciddi oranda düşürdü”, gibi açıklamalarından sonra yapılan

değerlendirme araştırmalarında bu oranların söylenenden oldukça aşağılarda oluştuğu

tespit edilmesini olağan kabul etmek gereklidir (Çapar, 2000).

Türkiye’de bu konuda ciddi değerlendirme araştırmaları olmadığı, kameraların hangi

şartlar altında, hangi işleyiş (mekanizma) içinde başarılı olabileceği konusunda bir fikir

oluşmadığı ortaya çıkmaktadır. Böyle olunca ayrıntılı bir planlamaya ve uzmanca

yönetilmeye ilişkin kısımlarında sıkıntı oluştuğu görüntüsü alınmaktadır. Yine halkın

kendini güvende hissetmesi ve suç korkusu gibi konular yanında kameralar ile ilgili

düşüncelerini tespite yönelik araştırmaların da pek örneği olmadığı anlaşılmaktadır.

Öte yandan, bilimsel yöntem içerisinde “değerlendirme araştırmasına” konu olan bir

gözetleme sisteminin olduğuna dair bir bilgiye de rastlanmamıştır. Bu sebeple, hangi

suçlar üzerinde etkili olduğu ve hangi oranlarda etkili olduğu da henüz açıkça ortaya

konulamamıştır.

Kameralı gözetleme sistemleri kurulma amaçlarına bakıldığında Birleşik Krallıkta suç

işlenmesinin önlenmesi, işlenen suçların aydınlatılmasının sağlanması ve halkın

72

kendisini güvende hissetme duygusunun artırılması gibi daha dar bir kapsam dikkati

çekmektedir.Türkiye’de ise daha geniş amaçlar söz konusudur. Örneğin, İstanbul

MOBESE’nin amaçları, sunulmakta olan kamu hizmetlerinin iyileştirilmesi, yöne-tim

işlevinin kolaylaştırılması, muhtarlık hizmetlerinin düzenlenmesi ve suç sayılarının

düşürülmesi, olarak belirlenmiştir (İEM, 2007). Amaçların çok genel ve soyut olduğu

dikkati çekerken, suçla ilgili sadece “sayıların” düşürülmesi üzerinde odaklanıldığı

anlaşılmaktadır.

Kameralı gözetleme sistemlerinin “kontrol merkezleri” konusunda Exeter’deki

uygulamada “özel bir kontrol odası” bulunduğu, sivil personel tarafından gözetlemenin

ve kayıt işlemlerinin yapıldığı görülmektedir. Bu kontrol odasının polisin “kontrol

merkezi” ile sıkı bağlantısının olduğu polisin irtibat görevlisi ile yakın ilişki içinde

olması dikkati çekmektedir. İstanbul örneğinde ayrı bir kontrol odası olmadığı polisin

“komuta kontrol merkezinin” içinde yer aldığı, ayrıca ilçelerde de yine polisin kontrol

merkezlerinde yer aldığı anlaşılmaktadır. Böylece sistemin tamamıyla Emniyet

Müdürlüğü kontrolünde bulunduğu ve emniyet personelince gözetim ve kayıt

işlemlerinin yürütüldüğü görülmektedir.

Birleşik Krallıkta suçla mücadelede özellikle “toplum destekli” bir yaklaşım esas

alınmak suretiyle, suçla mücadelede polisin yalnız bırakılmadığı dikkati çekmektedir.

Bu konuda yasal bir düzenleme de yapılmıştır. Böyle bir yaklaşım içinde ilgili yerel

yönetimler, işadamlarının oluşturduğu birliktelikler, esnaf birlikleri gibi üyelerden

oluşan ortaklıklar ile geniş kapsamlı programlar hazırlandığı ve bunların arasında

kameralı gözetleme sistemlerinin de yer alması dikkat çekicidir. Böylece kameralı

gözetleme sistemlerinin ortaklık için-de yer alan üyelerin maliyet, işleyiş, gözden

geçirme ve hedeflere ulaşmada tam anlamıyla ortaklaşa hareket ettikleri bir sistem

karşımıza çıkmaktadır. Bu hem suçla mücadele eden aktör sayısını artırmakta, hem de

kişi hakları ve özel ha-yatın korunmasına yönelik kaygıları azaltıcı bir yaklaşım olarak

değerlen-dirilebilir. Bu yaklaşım günümüzün yükselen değeri “katılımcı demokrasi” ile

uyumlu bir görünüm de sağlamaktadır.

73

Türkiye’deki MOBESE uygulamalarında, polisin “yalnız” kaldığı görülmektedir. Her

ne kadar İçişleri Bakanlığı’nın toplum destekli güvenlik hizmetlerine yönelik bir

yaklaşımı varsa da ve birçok ilde farklı boyutlarda uygulamalarına rastlanıyorsa da,

MOBESE konusunda “ortaklık” anlayışına dayalı çok-kurumlu bir uygulama modeli

bulunmamaktadır. İstanbul’da olduğu gibi projelerin uygulanması için Valiliklerden

(Özel İdare kaynaklarından) kaynak desteği alınıyorsa da, işleyiş içinde “polis” yalnız

kalmaktadır. Hâlbuki polis bile, “suçla ya da terörle mücadele yalnızca polisiye bir iş

değildir,” ifadesini kullanabilmektedir (Heper, 2007).

4.2. Kontrol Merkezlerinin Çalışma Prensipleri ve Yönetimi

Kontrol Merkezleri belirli çalışma prensiplerine göre dizayn edilmişlerdir. Öncelikle

7/24 çalışılacak alanda Personelin sağlıklı ve güvenli ortamda çalışması ve belli bir

açıdan görüntüleri daha sağlıklı görmesi, bugüne dair değil geleceğe de yönelik

uygulamalara açık alanlara sahip olması (Geliştirilebilir olması) ve uygulamanın görsel

olarak tatmine de müsaade eder olması gerekliliği önem arz etmektedir. Burada önemli

olan izleme merkezinde çalışan operatörlerin sağlık lı bir şekil de görev yapabilecek

ortamın oluşmasıdır. Teknoloji sürekli geliştiğinden dolayı izleme merkezleri

kurulurken yeni teknolojiyi desteklemesi yani geliştirebilir olması gerekmektedir. Bu

sayede ileride yapılacak modernizasyon çalışmaları için ekstra altyapı çalışmaları da

yapılmamış olacaktır.

Kontrol Merkezlerindeki temel prensip kameraların belirli noktalarla konuşlandırılıp

buradan alınan görüntülerin kontrol merkezindeki ekranlara yansıtılmasıdır.

Kameranın konuşlandırıldığı alan ile kontrol merkezinin birbirine olan uzaklığı,

konuşlandırılan kamera adedi ve konuşlandırılan kamera özelliklerine göre bu

sistemlerin altyapıları farklılıklar göstermektedir. Örneğin hızlı bir altyapı bağlantısına

gerek duyan “speed dome” adı verilen ve 360 derece görüş açısına sahip kameralar

için, kameraların konuşlandırdığı yer ile izleme merkezi arasında Fiber optik kablo

döşenmelidir. Kontrol merkezleri için kapasiteleri ve ihtiyaca cevap verme

özelliklerine göre farklı prensipler kullanılmaktadır.

74

Kontrol merkezlerinde en önemli materyallerden biri profesyonel bir görüntüleme

ekranıdır. Kontrol merkezinde ki operatör tüm işlemlerini bu ekran üzerinden

yapacağın ekran yeterli boyutta ve gerekli kalitede olmak zorundadır. Ekranın kontrast

oranı, tepki süresi, izlenme açısı, çözünürlüğü gibi değerler önem arz etmektedir. Bu

değerler istenilen düzeyde olmadığı takdirde kontrol merkezinde sağlıklı bir izleme

yapılamayacağı gibi operatörün olaylara müdahil olmasında da sıkıntılar yaşanacaktır.

Profesyonel gelen görüntüleri işlemek için bir adet kontrol PC’ye ihtiyaç vardır.

Kontrol PC işlemci hızı konusunda tatminkâr olmalıdır. Kontrol bilgisayarının yeteri

hızda olmaması ekrana gelen görüntünün sağlıklı işlenememesine yol açar. Bu amaçla

ram değeri, işlemci hızı, hard disk kapasitesi yüksek olmalıdır. Bununla beraber

operatörlerin kullanacağı iş istasyonu bilgisayarlarına da ihtiyaç vardır. Bu

bilgisayarların kontrol bilgisayarları kadar yüksek donanım içermesi gerekmez.

Günümüz standartlarında bir bilgisayar operatörün yazılımı yönetmesi işine

yarayacaktır.Operatör iş istasyonu bilgisayarı ile kameralar la ilgili tüm işlemlerini

(yakınlaştırma,döndürme) gibi yapabilecektir.

Günümüzde izleme ve kontrol merkezlerinin önemi giderek artmaktadır. Özellikle yeni

yapılan izleme merkezleri vizyon projeler olup, görsellik açısından da son derece üst

seviyededir. Bu anlamda İstanbul’da bulunan Afet Koordinasyon Merkezi öne

çıkmaktadır (İBB, 2010).

75

Şekil 4.1 Afet Koordinasyon Merkezine ait bir görüntü

4.3. Kontrol Merkezlerinin Teknik Altyapıları

Kontrol merkezlerinin kusursuz bir şekilde çalışması için teknik alt yapılarının da

yeteri kadar iyi olması gerekmektedir. Burada iki önemli husus dikkat çekmektedir.

Birincisi kullanılan kameralar ve kaliteleri ikincisi ise merkezi işlem biriminin ve

kullanılan yazılımın performans olarak üst seviyede olmasıdır. Teknolojik gelişmeler

ışığında IP kameraların ortaya çıkması ile binlerce kamera içeren güvenlik ağlarının

kurulabilmesi teknik ve ekonomik açıdan olanaklı hale gelmiştir. Hem görsel verilerin

işlenmesi ve depolanması hem de güvenlik ve kontrolün sağlanması için tek bir

merkeze aktarılması yaklaşımı, ağ içerisindeki kamera sayısı arttırılmamalı ve işlem

yükünün birden fazla merkez arasında dağıtılması etkinlik açısından son derece

önemlidir. Birden fazla merkezin işbirliğini gerektiren görevler için, işlem ve

depolama merkezleri arasında ham ve simgesel görsel veri alış verişi ve paylaşımı

sağlanmalıdır. Kamusal alanda güvenliğin sağlanmasına yönelik akıllı güvenlik

kamerası uygulamalarının geliştirilmesi teknik açıdan karmaşık bir süreç olup yapay

us, sinyal işleme, görüntü işleme, bilgisayar ağları ve gömülü yazılım geliştirme gibi

pek çok değişik teknoloji alanından uzmanlık bilgisi gerektirir.

76

Üretkenliğin artırılabilmesi için, uygulama yazılımcısı bu karmaşıklıktan katmanlı bir

yazılım mimarisi ve katmanlar arası ara yüzlerle büyük ölçüde yalıtılmalıdır. İlk

geliştirilen uygulamalar eldeki teknolojinin zayıflıklarını ve acil olarak iyileştirilmesi

gereken süreçleri hızla ortaya çıkarmıştır. Buna bağlı olarak son on yılda özellikle veri

iletişimi ve veri sıkıştırma standartları başta olmak üzere pek çok alt düzey işlevle ilgili

önemli gelişmeler sağlanmıştır.

Daha önceleri yalnızca görüntü kaydetme ve izleme amacıyla kullanılan veri sıkıştırma

yöntemleri IP ağları üzerinden veri aktarımına uygun, iletişim hatalarına karşı daha

dayanıklı ve daha yüksek sıkıştırma oranları sağlayacak biçimde uyarlanmaktadır.

Ayrıca, yeni geliştirilen yüksek çözünürlüklü kameralar oldukça geniş alanları yeterli

ayrıntıda kapsayabilmektedir. Örneğin 16 mega-piksel çözünürlükte bir kamera, tek bir

resim karesi içinde 50 adet VGA kameraya eşdeğer görüntü verisi sağlamaktadır (Şekil

4.2). Kurulum ve bakım maliyetlerinin çok daha düşük olmasının dışında, tek

kameradan alınan verinin incelenmesi ve yönetilmesi 50 ayrı kameradan toplanacak

veriye göre daha kolaydır.

Şekil 4.2 16 Mega-Piksel Çözünürlüklü IP Kamera Uygulamaları

77

Kamera performansını ne denli iyi olursa aktarılan görüntü de o denli iyi olmaktadır.

Bu sebeple kontrol merkezlerinin alt yapıları yeni teknolojik gelişmelere elverişli

olmalıdır ki yeni çıkan ürünlerin sisteme entegresinde problem yaşanmasın.

Kontrol merkezlerinin kalbi şüphesiz ki merkezi kontrol üniteleridir. Kameralarınız

yada kullandığınız profesyonel ekranlar ne kadar kaliteli olursa olsun eğer merkezi

kontrol üniteniz yeterli düzeyde değil ise istenilen performans alınamaz. Merkezi

kontrol ünitesi ekipler ile kontrol ekipmanlarının yönetimini gerçekleştirmeye yarar.

Kısaca olması gereken bazı özelliklerine göz atacak olursak;

Merkezi ünite minimum 533MHz işlemcili olmalı,

Merkezi ünitede minimum 128MB bellek olmalı,

Merkezi ünitede 6 adet I/O çok amaçlı kontrol çıkışı olmalı,

Merkezi ünitede en az 3 adet programlanabilir 12VDC trigger çıkış olmalı,

Merkezi ünitede en az 3 adet programlanabilir akım sensörü olmalı,

Merkezi ünitede en az 3 adet programlanabilir kuru kontakt çıkış olmalı,

Merkezi ünitede 2 adet programlanabilir çift yönlü RS-232 port olmalı,

Merkezi ünitede astronomik saat olmalı,

Merkezi ünitedeki I/O çok amaçlı kontrol çıkışları standart IR gözlerle uyumlu olmalı,

Merkezi ünitede istenildiği takdirde birden çok RF alıcılar bağlanabilmeli,

Merkezi ünitedeki IR çıkışların güç çıkış değerleri ayarlanabilir olmalı,

Merkezi ünitedeki hafıza kalıcı olmalı güç kesintilerinde sistem konfigürasyonu

silinmemeli,

Merkezi ünite hem USB 2.0 hem de Ethernet üzerinden programlanabilir olmalıdır.

Yukarıda bahsedilen değerler bir merkezi kontrol ünitesinin günümüz standartlarında

bir kontrol merkezi için minimum seviyede olması gereken değerleridir. Kullanılacak

kamera sayısı ve özelliğine göre bu değerler artabilir. Kapsamlı bir kontrol merkezi

oluşturabilmesi için gereken malzeme listesi ve yaklaşık maliyetlerine ilişkin bir tablo

aşağıda verilmiştir (Tablo 4.1). Bu tablo Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin yeni

kuracağı izleme ve kontrol merkezine aittir (KBB SDB, 2012).

78

Tablo 4.1 Kocaeli büyükşehir belediyesi yeni kurulacak kontrol merkezi malzeme ve

maliyet tablosu

MARKA MO DEL AÇIKLAMA ADET BİRİM FİYAT TO PLAM

LG 47WV30 47 '' LED Endüstriyel monitör 16 10.659,00 TL 170.544,00 TL

ARCEON ÖZEL Monitör Baglantı aparatı 4*4 monoblok 1 12.716,00 TL 12.716,00 TL

ARCEON ÖZEL Merkezi Kontrol Ünitesi 1 12.716,00 TL 12.716,00 TL

ARCEON ÖZEL Kontroller (480*640 TFT LCD) 1 14.305,50 TL 14.305,50 TL

ARCEON ÖZEL DVI Matrix 16*16 1 27.021,50 TL 27.021,50 TL

SEETEC ENTERPRISE Kontrol Yazılımı 1 20.230,00 TL 20.230,00 TL

DELL D07M-260M-B41F25

Client PC Rack Mount 8 2.225,30 TL 17.802,40 TL

ATEN CL1016MT 16 port KVM swicth 1 4.086,46 TL 4.086,46 TL

ESTAP 47U8060 Rack Kabinet 46U 600*800 1 1.907,40 TL 1.907,40 TL

TTAF HDMI Kablo 30 m 16 63,58 TL 1.017,28 TL

ARCEON ÖZEL ANA OMURGA SW (1 adet 10 G , 2

LX dahil ) 1 9.000,00 TL 9.000,00 TL

ARCEON ÖZEL KENAR SW TİP 1 (1 adet 10 G,15 LX dahil )

1 11.000,00 TL 11.000,00 TL

ARCEON ÖZEL KENAR SW TİP 2 (2 adet LX dahil ) 1 4.000,00 TL 4.000,00 TL

DELL A-WST35-005E

İs istasyonu 6 5.563,25 TL 33.379,50 TL

ACER S221HQLDB

D

İs istasyonları için Monıtör 22'' Full

HD 6 508,64 TL 3.051,84 TL

HP DL 380 G7 KAYIT, İZLEME VE YÖNETİM

CİHAZI 1 20.944,00 TL 20.944,00 TL

QNAP TS-859U-RP-PLUS

Kayıt Depolama Birimi 16 TB 2 11.519,20 TL 23.038,40 TL

ASPEN TARGA Yükseltilmis Döşeme 116 165,89 TL 19.242,78 TL

ALÇIPAN KNAUF Alcıdan Duvar 145 54,40 TL 7.888,00 TL

ARCEON ÖZEL Cam Filmi 100 17,00 TL 1.700,00 TL

ARCEON ÖZEL Yana kayar Kapı Ana giriş 1 4.250,00 TL 4.250,00 TL

ARCEON ÖZEL Boya (İdare tarafından belirlenecek renk ile)

450 9,35 TL 4.207,50 TL

ASPEN SİNOVA Server odası için modüler Camlı Bölme 7,5 578,58 TL 4.339,34 TL

ALÇIPAN KNAUF Server Odası alçıpen bölme duvarı 13 59,50 TL 773,50 TL

ARCEON GALAXY Operatör Masası 140*80 6 510,00 TL 3.060,00 TL

ARCEON CUBE Mudur Masası 180*100 1 1.275,00 TL 1.275,00 TL

BUROSİT MISTY Operatör Koltuğu 6 510,00 TL 3.060,00 TL

BUROSİT GALANTE Mudur Koltuğu 1 850,00 TL 850,00 TL

ARCEON GALAXY Toplantı Masası 200*100 1 2.720,00 TL 2.720,00 TL

BUROSİT MISTY Toplantı Masası için Koltuk 8 340,00 TL 2.720,00 TL

HID 5530 Kartlı Geçiş Sistemi 1 3.179,00 TL 3.179,00 TL

PANASONİC NP 502 3 MP Harici ortam IP kamera (lens

,muhafaza montaj ayağı dahil) 8 2.832,20 TL 22.657,60 TL

SEETEC ENTERPRISE Kamera Sistemi Yazılımı 8 364,14 TL 2.913,12 TL

79

GE /DSC CADDX Kablosuz Yangın Paneli 1 1.011,50 TL 1.011,50 TL

GE /DSC CADDX Kablosuz Duman Dedektörü 10 525,98 TL 5.259,80 TL

GE /DSC CADDX Kablosuz Yangın paneli LCD kumanda 1 606,90 TL 606,90 TL

GE /DSC CADDX Dahili Siren 2 101,15 TL 202,30 TL

GE /DSC CADDX Kır bas Buton 2 101,15 TL 202,30 TL

YORK 4000HP48 Genel iklimlendirme için 48000 Btu 2 5.950,00 TL 11.900,00 TL

LG ESNH1264SA3

Server odası ve Müdür odası için iklimlendirme

1 1.700,00 TL 1.700,00 TL

HCS CAT 6 Cat 6 halojen Free kablo 800 2,55 TL 2.040,00 TL

PYRISMIAN 3*2,5 Enerji kablosu Halojen Free 1000 3,40 TL 3.400,00 TL

ARCEON ÖZEL Yükseltilmiş Döşeme altı 200 mm galvaniz tava

60 17,00 TL 1.020,00 TL

PANO DAGITIM Enerji dağıtım ve UPS Panosu 1 850,00 TL 850,00 TL

LEGRAND Yükseltilmiş Döşeme için data ve priz

grubu (2 data 2 priz seti) 8 127,50 TL 1.020,00 TL

TUNÇMATİK Kesintisiz Güç Kaynağı 30 Kva 1 23.562,00 TL 23.562,00 TL

AKSA Jenaratör 45 kVa 1 17.540,60 TL 17.540,60 TL

Tablo 4.1’e göre toplam maliyetin 541.911,51 TL olduğu görülmektedir. Bu maliyete

kablolama (10.000 TL) ve devreye alma test maliyetleri (50.000 TL) katıldığında

toplam rakamın 601.911,51 TL olduğu görülmektedir. Bu rakam her ne kadar yerel

yönetimler için yüksek olarak gözükse de getirdiği avantajlar ve ettirdiği tasarruf

kalemleri ile kendi maliyetini çıkarmaktadır.

4.4. Kontrol Merkezlerine Ait Örnek Uygulamalar

Şekil 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7 ve 4.8’de çeşitli özel ve kamu kuruluşlarına ait modern ve

ileri tasarıma sahip kontrol ve analiz merkezlerine ait görüntüler verilmiştir.

Şekil 4.3 Modern ve Bütünleşik Bir Kontrol Merkezi Tasarımı

80

Bu tür bir kontrol merkezi genelde SCADA sistemlerinin kullanıldığı kontrol

merkezleridir. Yani genel olarak endüstriyel kontrol alanında bu tür kontrol merkezleri

kullanılmaktadır. Fakat örneğimizde teknolojinin son imkânları kullanılmış yalnızca

SCADA sistemleri değil diğer birçok alanda kontrol ve denetimin yapılabileceği

bütünleşik bir kontrol merkezi tasarımı yapılmıştır. Yine de bu tarz kontrol

merkezlerinde kamera takibinden daha çok GPS uydu takibi, grafik takibi ve

performans takibi ön plandadır.

Şekil 4.42 Kontrol merkezi olarak kullanılan simülasyon ve değerlendirme merkezleri

Şeklil 4.4’te görülen kontrol merkezi daha çok simülasyon ve değerlendirme

faaliyetleri yapılması amacı ile tasarlanmıştır. Burada operatörler çeşitli senaryolar

üzerinden simülasyon faaliyetleri gerçekleştirmekte, grafik ve verileri değerlendirerek

çeşitli çözümler sunmaktadır.

81

Şekil 4.53 Genel olarak şehrin tamamı için kullanılan örnek bir kontrol merkezi

Şekil 4.5’teki kontrol merkezi ise genelde kamera sayısının çok fazla olduğu yerler için

tasarlanmıştır.Bu sayede neredeyse bir şehrin tamamına yakını kameralardan takip

edilmektedir.Medyada çokça takip ettiğimiz üzere İstanbul’da bulunan Afet

Koordinasyon merkezi de buna benzer bir yapıdadır.

Şekil 4.6 Türk Telekom Kontrol ve Simülasyon Merkezi (Ankara)

Şekil 4.6’da Türk Telekom’a ait kontrol ve simülasyon merkezini gö rmekteyiz. Burada

Türk Telekom şirketine ait altyapılar, performans verileri ve tüm girdiler işlenmekte ve

82

etkin çözümler üretilmektedir. Türk Telekom bu sayede hizmet kalitesini geliştirip

vatandaşlara daha kaliteli hizmet sunmaya çalışmaktadır.

Şekil 4.7 Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Toplu Ulaşım Kontrol Merkezi (Kocaeli)

Bu örneğimizde ise yukarıda konusunu anlattığımız Kara Ulaşım Şube Müdürlüğü’ne

ait Toplu Ulaşım Kontrol Merkezi görülmektedir. Bu merkez MOBESE sistemine

yakın bir mantıkla oluşturulmuş olup esas hedef kameralar vasıtası ile şehir içinde

bulunan toplu taşıma araçlarını takip etmektir. Araçların bekleme süreleri, hızları,

güzergâhları gibi veriler hem bilgisayarda işlenmekte hem de operatörlerin kameralar

vasıtası ile tespit ettikleri olumsuzluklar giderilmektedir. Bu da toplu taşıma

araçlarının düzen içersinde, şehir içi trafiğine zarar vermeden güzergâhlarında

ilerlemesine olanak vermektedir.

83

Şekil 4.8. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Kontrol Merkezi

Şekil 4.8’de ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Kontrol Merkezi görülmektedir.

Çok modern ve gelişmiş bir merkez olan trafik kontrol merkezi sayesinde İstanbul gibi

metropol bir şehrin trafiği ile alakalı tüm değerlendirmeler yapılabilmektedir.

Kameralar vasıtası ile hangi güzergâhın yoğun olduğu, nerelerde yol çalışması

yapıldığı, hangi bölgede trafik kazasının meydana geldiği belirlenip vatandaşlara

sunulmaktadır.

4.5. Zabıta Ve Özel Güvenlik Hizmetlerinin Kontrol Merkezleri Uygulamaları

Ve Yönetimi

Kontrol merkezlerinde temel prensip görüntülerin operatörler vasıtasıyla takip edilip

gerekli koordinasyonun sağlanmasıdır. Burada şehrin belirli noktalarına

konuşlandırılan kamera görüntüleri fiber optik kablolar vasıtasıyla kontrol merkezinin

bulunduğu yere aktarılır. Aktarılan görüntüler LCD panellerde eş zamanlı olarak

görülür. Operatörler görüntüleri LCD panellerden takip ederler. Burada aktarılan

görüntüler sunucular ve depolama aygıtları ile kaydedilir. Şekil 4.9’da örnek bir

kontrol merkezine ait uygulama bulunmaktadır.

84

Şekil 4.9 Örnek bir kontrol merkezi planı

Kontrol merkezinde görev yapan operatör tespit ettiği olumsuzluğu telsiz vasıtası ile

olumsuzluğa en yakın birimlere aktarır. Bu şekilde en etkin ve en hızlı şekilde

olumsuzluk sonuçlandırılmaya çalışılır. Operatörlerin sağlıklı bir izlemeye elverişli bir

mesafeden izleme yapması sağlanmalıdır. Ayrıca kamera sayısına göre yeterli sayıda

operatör görevlendirilmelidir. Bunlar görevin eksiksiz yapılması adına önem arz

etmektedir. Ayrıca kontrol merkezlerinin tasarımı optimal sevide her durumda farklı

amaçlar içinde kullanılabilir ve en uygun (yeterli) mekan tasarımına sahip olmalıdır

(Şekil 4.10).

85

Şekil 4.10 Kontrol merkezlerinin optimal sevide mekan tasarımı

86

Kontrol merkezleri güvenliğin yüksek olduğu yerlerdir ve izleme operatörü ve

yöneticisi dışındaki kişilerin bu alanda bulunması olumsuz sonuçlar doğurur. Bir anlık

dalgınlığın ve dikkatsizliğin neden olacağı problemlerden sakınmak adına operatörler

çalışma saatlerinden daha fazla çalıştırılmamalı ve merkezin sağlık koşullarına önem

verilmelidir. Bu sayede operatörlerden doğacak kusur ve hatalar en aza indirgenir.

Operatörlerin (personellerin) kendi tespit ettiği sorunlar olduğu gibi ihbar ile gelen

sorunlar da izleme merkezinde önemli bir yer edinmektedir. Şekil 4.11’de Kocaeli

Büyükşehir Belediyesi kontrol merkezinde görev yapan özel güvenlik personellerine

ait bir fotoğraf görülmektedir.

Şekil 4.11 Kontrol merkezlerindeki özel güvenlik personellerine ait bir görüntü

Kontrol merkezlerinin teknolojik alt yapıları kadar kullanılan kameraların özellikleri,

konumu ve kaliteleri önemlidir. Örneğin gece görüşünün önemli olan bir bölgeye gece

görüş özelliği bulunmayan kameraların kullanılması operatörün görev yapamamasına

yol açmaktadır. Yine doğru açı ile konuşlandırılmamış kamera kör noktalar

yaratacağından istenen bölge görülemez ve sağlıklı sonuçlar alınamaz. Burada kilit

nokta bölgeye uygun ve kaliteli kamera kullanmaktır. Yüz tanıma istenen yerde yüz

tanımaya uygun gece görüş istenen yerde gece görüş özelliğine sahip, bölge tarama ve

87

yakınlaşma yapılmasının istenildiği yerlerde hareketli kameralar kullanılmalıdır (Şekil

4.12, 4.13).

Şekil 4.12 Gece Görüşlü ve Hareketli IP Kameralar

Şekil 4.13 Gece Görüşlü ve Hareketli Kamera Görüntüsü

4.6. Zabıta ve Özel Güvenlik Hizmetlerinin Kontrol Merkezi Sonrası Maliyet

Hesabı

Teknolojik gelişmelerden faydalanan yerel yönetimler kurdukları izleme merkezleri

vasıtasıyla önemli oranda maddi tasarruf elde etmektedir. Normal şartlar altında birçok

personel eliyle yapılacak olan faaliyetler güvenlik kameraları sayesinde kullanılan iş

gücünün minimize edilmesi şeklinde gerçekleştirilmektedir. Burada hem personel

sayısından, hem araç sayısından hem de bunların idareye getirdiği maliyetlerden

kazanç elde edilmektedir. Bu sayede ciddi anlamda bir maddi kazanç söz konusudur.

88

Örneğin Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’ne ait Seka Park mesire alanında kamera

sistemi kurulmadan önce 15 personel ile görev yapılmaktaydı. Bahsi geçen bölge gerek

fiziksel büyüklüğü gerekse alkol, hırsızlık vs gibi suçlara müsait olduğundan dolayı bu

bölgeyi kontrol altına almak önem arz etmektedir. Burada görev yapan 15 personel bir

vardiyadaki personel sayısıdır. Bu 15 personel 4 gün çalışıp 3 gün istirahat etmektedir.

24 saat usulu ile çalışıldığından toplam 4 vardiya ile görev yapılmaktadır. Yani

toplamda 60 personel görev yapmaktaydı. İzleme merkezinin kurulup kamera

sisteminin seka park alanına dâhil edilmesinden sonra bir vardiya görev yapan personel

sayısı 7’ye düşürülmüştür.4 vardiyada toplam personel sayısı 28’e düşmüştür. Burada

görüldüğü üzere toplamda 32 adet personelden tasarruf edilmiştir. Yine aynı şekilde

izleme ve kontrol merkezi kurulmadan önce bir araç 1’er saatlik aralarla bölgeye

devriye atmakta hem çalışan personelin denetimi yapılmakta hem de bölge genel

olarak kontrol edilmekteydi. Kamera sisteminin entegre edilmesi ile personelin

denetimi kameralar sayesinde sağlanmış olup devriye aracı kaldırılmış dolayısı ile

yakıt tasarrufu ve araç tasarrufu sağlanmıştır. Maliyet hesabını yapacak olursak;

Bir güvenlik personelinin kuruma maliyeti: Maaş+Ssk+Vergi toplam 1.956 TL’dir.

Seka Park örneğimizde 32 personelden tasarruf ettiğimizi görmekteyiz.32*1956 aylık

toplam 62592 TL toplam aylık maliyet tasarrufu yapılmaktadır.

Bir aracın 1’er ara ile bölgede devriye atması: Bölge devriye tur uzunluğu

15km.Günde 12 sefer gerçekleşen bu tur 180 km yapmaktadır. Aracın km’de ortalama

30 kuruş yaktığı varsayılır ise günde 54 TL yakıt sarfiyatı yapılmaktadır. Bunu ayda

hesaplayacak olursak 30*54 =1620 TL yakıt sarfiyatı oluşacaktır.

Bir adet gece görüş özellikli güvenlik kamerasının direği, montajı, yazılımı ve

muhafazası, kablolaması ve işçiliği dâhil maliyeti 2000 TL’dir. 360 derece görüş açılı

“speed dome” hareketli kameranın maliyeti ise 4500 TL’dir. Bölgenin tamamını

kontrol edebilmek için 45 adet normal 15 adet hareketli kamera kullanılmıştır. Burada

maliyet 45*2000 TL + 15*4500 TL yani 157500 TL’dir. Yani seka park mesire alanına

kamera sistemi entegre edilmesinin maliyeti 157500 TL’dir.

89

Bu örnekte görüldüğü üzere personelden ve araç yakıtı tasarrufundan yalnızca bir

bölgeden ayda 64.212 TL tasarruf sağlanmaktadır. Yani 2 aylık maliyet kamera

sisteminin maliyetine eşit gelmektedir. Sistem Seka Park örneği için 2 ay sonra kazanç

getirmeye başlamaktadır.

Şekil 4.14 Seka Park Alanı

Kaynak: KBB (2007)

Yine Zabıta Dairesi Başkanlığına bağlı birimlerce şehir merkezinde ihtisas ve trafik

denetimleri için ortalamak 25 personel görev yapmakta idi. Bu 25 personel 08.00-

17:00 mesaisi ile çalışmakta bu sayıya ek olara 16:00-24:00 mesai saatleri arasında 6

görev yapmaktadır. Yani tam bir günde toplam 31 personel görev yapmaktadır. İzleme

merkezinin kurulup kamera sisteminin şehir merkezine konuşlandırılmasının ardından

tam bir günde görev yapan personel sayısı 15’e düşmüştür. Yani toplamda 10

personelden tasarruf edilmiştir. Aynı zamanda şehir içindeki olumsuzluklara müdahale

amacı ile 1 trafik aracı,3 çekici ve 2 adet motosiklet sürekli ring seferler yapmakta idi.

Kamera sisteminin entegre edilmesi ile ring seferler kaldırılmış ihbar ve tespit üzerine

olaylara müdahale yöntemine geçilmiştir. Dolayısı ile yakıt tasarrufu ve araç tasarrufu

sağlanmıştır.

90

Bu konuda maliyet hesabını yapacak olursak;

Bir zabıta memurunun kuruma maliyeti: Maaş+Ssk+Vergi toplam 3400 TL’dir. Şehir

merkezi örneğimizde 10 personelden tasarruf ettiğimizi görmekteyiz.Bu da 10*3400

aylık toplam 34.000 TL toplam aylık maliyet tasarrufu yapılmaktadır.

Bir aracın şehir merkezinde ring sefer maliyeti: Bölge devriye tur uzunluğu

2.5km.Günde 25 sefer gerçekleşen bu tur 50 km yapmaktadır. Aracın km’de ortalama

30 kuruş yaktığı varsayılır ise günde 15 TL araç başı yakıt sarfiyatı yapılmaktadır.

Toplamda 1 araba,3 çekici ve 2 motosiklet olduğundan 15*6=90 TL günlük olacaktır.

Bunu ayda hesaplayacak olursak 30*90 =2700 TL yakıt sarfiyatı oluşacaktır.

Bir adet gece görüş özellikli güvenlik kamerasının direği, montajı, yazılımı ve

muhafazası, kablolaması ve işçiliği dâhil maliyeti 2000 TL’dir. 360 derece görüş açılı

“speed dome” hareketli kameranın maliyeti ise 4500 TL’dir. Bölgenin tamamını

kontrol edebilmek için 60 adet normal 25 adet hareketli kamera kullanılmıştır. Burada

maliyet 60*2000 TL + 25*4500 TL yani 232500 TL’dir. Yani şehir merkezine kamera

sistemi entegre edilmesinin maliyeti 232500 TL’dir.

Zabıta memuru personelinden ve araçlardan ayda toplam 34000+2700=36700 TL

tasarruf edildiği varsayıldığında toplam maliyet 232500 olarak ele alırsak sis tem 6,5 ay

gibi bir sürede kazanç getirmeye başlayacaktır.

Şekil 4.15 Kocaeli şehir merkezi görüntüsü

91

SONUÇLAR VE DEĞERLENDİRMELER

Kontrol merkezilerinden yapılan denetimler ve izlemeler neticesinde seyyarların

önlenmesi, duygu sömürüsü yapan vatandaşlara müdahale gibi konularda

faydalanılmaktadır. Kontrol merkezindeki personel kameralar vasıtası ile olumsuz

durumu ilgili zabıta ekiplerine haber verip olumsuzluğun önlenmesi anlamında önemli

rol oynamaktadır. Kontrol merkezinden önce birçok personelle devriye şeklinde

yapılan denetim artık kameralar yardımıyla yapılmakta olup mobil ekipler ile olaylara

çok daha hızlı müdahale edilmektedir.

Hem trafik birimlerinin hem de diğer zabıta birimlerinin yaptığı çalışmalardan da

anlaşılacağı gibi trafiğin düzenlenmesi ve vatandaşların memnuniyeti sağlanması

açısından birçok hizmette bulunmaktadır. Yine konumuz ile alakalı olarak kontrol

merkezleri sayesinde olumsuzluklar kamera ile tespit edilip ilgili motorize ekipler veya

en yakın yaya ekibe aktarılıp sorunların hızlı bir şekilde çözüme kavuşması

sağlanmaktadır. Bu sayede denetimler ve hizmetler çok kolay ve hızlı bir şekilde

gerçekleşmektedir.

Görev yaptıkları birçok alanda kusursuz hizmet verilebilmesi için asgari 20-25 arası

personel gerekirken kamera sistemi sayesinde 5-6 personelle aynı görev daha etkin bir

şekilde yapılmaktadır. Kontrol merkezinde çalışan güvenlik personeli kameralar

vasıtası ile tespit ettiği olumsuzluk ile ilgili bilgileri güvenlik amirine ileterek sorunun

ortadan kalkmasına önemli bir katkı yapmaktadır. Bu sayede iş gücünden kazanıldığı

gibi olaylara hızlı ve etkili müdahale şansı bulunmaktadır.

Ayrıca yapılan tüm müdahalelerin kameralara kayıt yapılabilir olması ile olayların

hukuki boyuta taşınması durumunda delil niteliği taşıdığından personellerin veya 2.

kişilerin herhangi bir haksızlığa maruz kalmasının ve suçun ortaya çıkarılamamasının

önüne geçilmektedir. Suçlular ve kabahat işleyenler kameralar ile tespit edilip

görüntüler emniyet ile paylaşılmakta ve kişiler kolayca ve hızlıca yakalanmaktadır.

92

BULGULAR

Bu çalışmada, Zabıta ve Özel Güvenlik ile ilgili hizmetlerin kontrol merkezleri

yardımıyla yapılması durumunda birim birim ne tür olumlu sonuçların (zaman, insan

gücü, verimlilik, zamanında görevin yerine getirilmesi gibi vb.) oluşabileceği üzerinde

detaylı olarak aşağıda irdelenmiştir.

Ulaşım denetimi ve kontrolü açısından değerlendirilmesi; ulaşım ve trafik birimleri

ile koordineli olarak yapılacak olan çalışmalar ışığında daha etkin ve hızlı bir denetim

ve kontrolün yapılması sağlanırken, aynı zamanda elde edilecek kamera kayıtları ile

hem ilgili birimlerin (Emniyet Birimleri) bilgilendirilmeleri hemde vatandaşların hak

ve hürriyetlerinin korunması sağlanması açısından olumlu sonuçlar elde edilecektir.

Çevre denetimi ve kontrolü açısından değerlendirilmesi; Çevre Bakanlığı ve diğer

alt birimlerin (Valilikler, Emniyet Müdürlükleri, Büyükşehir Belediyeleri, İlçe

Belediyeleri, İlçe Belediyeleri vb.) yürürlükte olan kanunlara bağlı olarak yapılacak

olan kontrol ve denetimler için yeterli sayıda personelin ve araç gerecin olması

gerekmektedir. Bu bağlamda hem diğer birimlerin kontrol edilmesi hemde çevresel

konularda gizli ve hızlı bir şekilde denetimlerin sürdürülmesi ve kontrol

mekanizmaların çalıştırılması için kontrol merkezleri çok önemli bir rol üstlenmiş

olacaktır.

Hafriyat denetimi ve kontrolü açısından değerlendirilmes i; birçok alanda yapılan

imar ve rekreasyon çalışmaları kapsamında elde edilen hafriyat ve diğer atıkların ya

gelişi güzel boş arazilere veya noktalara bırakıldığı yada yetkililer tarafından dönem

dönem yapılan denetimler ışığında engellendiği görülmektedir. Genel olarak il

genelinde kontrol merkezleri ile yapılacak olan denetimler sayesinde oluşturulacak

olan kontrol noktaları ve merkezleri izlenerek gerekli kontrolün sağlanması

gerçekleştirilmiş olacaktır.

Kontrol Merkezlerinin Verimlilik açısından değerlendirilmesi; kontrol merkezleri

yardımıyla birçok olumlu sonucun ortaya çıkması beklenirken, zaman tasarrufu, insan

gücü kaybının önlenmesi, her türlü hava şartına ve çalışma koşuluna rağmen

93

iyileştirilmesi ve ilgili görevin zamanında yerine getirilmesi meydana gelebilecek en

önemli sonuçlardı oluşturacaktır.

Kontrol Merkezlerinin Yerel Yönetimler açısından Değerlendirilmesi; kontrol

merkezleri denetim ve kontrol faaliyetlerinin yapılmasında işleyişe büyük kolaylıklar

sağlayacaktır.Nasıl ki MOBESE sisteminin kurulması ile Emniyet Genel

Müdürlüğü’nün yaptığı faaliyetlerde performans artışı sağlandı ise aynı paralelde

kontrol ve izleme merkezlerinin kurulması yerel yönetimlere büyük avantajlar

sağlayacaktır.Yerel yönetimler oluşturdukları izleme ve kontrol merkezleri sayesinde

daha az personel ile çok daha geniş alanlara kolaylıkla ulaşabilecek ve şehrin

düzenini,halkın esenliği ve huzurunu sağlama adına daha kaliteli hizmetler

verebileceklerdir.

Genel olarak kontrol merkezleri yardımıyla zabıta ve özel güvenlik hizmetlerinin

yapılması hem verimlilik hem de maliyet analizi bakımından çok önemli oranda

olumlu sonuçların ortaya çıktığını göstermiş,teknolojinin gelişmesiyle yerel

yönetimlerin ve kamu kurumlarının da bu yeniliğe entegre olmasının gerekliği ve

faydaları konularında önemli tespitler yapılmıştır.

94

KAYNAKLAR

ALDRIDGE, J. (1994).’’CCTV Operational Requirements Manual. Police Scientific

Development Branch, No. 17/94, 1994.

AREM, (2007),’’İçişleri Bakanlığı Araştırma ve Etütler Merkezi Terörle Mücadele

Araştırması (Yayınlanmamış Rapor)’’. 2007.

ARTUNER H., C. Baransel ve T. Menteş (2011),’’Anakentlerde Kamu Güvenliğine

Yönelik Uygulamalar İçin Bir Güvenlik Kamerası Ağı Mimarisi, 2011.

AYDIN, Gülden (2006), “Özel güvenlikçi sayısı polisi geçti, askerlik şubelerini bile

onlar koruyacak”,http://www.hurriyet.com.tr/pazar/4444642.asp?gid=69 :21.05.2006.

BORA, Tanıl (2004), “Özel Güvenlik ve Toplum Polisi”, Birikim Dergisi (Sayı: 178,

Şubat 2004), 20-23,07.02.2004.

BROWN, B. (1995)‘’CCTV in Town Centres: Three Case Studies. Police Research

Group Crime Detection and Prevention Series Paper, No. 68, 1995.

ÇAPAR, Selim. (2000),’’Evaluation of Exeter City Centre CCTV. Exeter University

(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)’’, 2000.

CHRISTMAN, John H, (2003), ‘’History of Private Security, Part 2’’

,http://72.14.221.104/search?q=cache:JPJsafoY_fsJ:www.iapsc.org/directory/publicati

ons/christman2.html+history+of+private+security&hl=tr&gl=tr&ct=clnk&cd=3&lr=la

ng_fr|lang_en, 2003.

ÇOBAN, Erin. (2005)‘’Ülkemizin yeni bilgi ve güvenlik konsepti MOBESE. Polis

Dergisi.45. Sayı: 21-28, 2005.

ERBAY Ahmet ve Aydın Davarcı (2011), ’’Kent Güvenlik Yönetim Sistemleri’nin

(Elektronik Denetim Sistemleri, MOBESE) Sürücüler Üzerindeki Caydırıcı Etkisi’’,

2011.

EZBER, Elvan (2005), “Müzelerin Güvenliğini, Özel Güvenlik Şirketleri

Sağlayacak”,http://www.milliyet.com/2003/04/09/yasam/yas04.html ,10.03.2006.

http://www.hurriyet.com.tr/pazar/4444642.asp?gid=69

http://www.milliyet.com/2003/04/09/yasam/yas04.html

95

GELERİ, A. (1996),’’An Examination of Public Attitudes Towards the Use of Closed

Circuit Television in Public Places. Doktora Tezi. Exeter University

(Yayınlanmamış)’’, 1996.

GIDDENS, Anthony (2005), Ulus-Devlet ve Şiddet (İstanbul, Devin: 1.Baskı) (Çev.

Cumhur Atay).Güvenlik Sektörünün Parlamenter Gözetimi: İlkeler, Mekanizmalar ve

Uygulamalar,http://www.tesev.org.tr/projeler/guvenlik_Sektoru_metin.pdf,10.04.2006.

GOOGLE, (2007),’’İnternet arama motoru’’ http://www.google.com.tr 18.12.2007.

GREEN, Gion ve Raymond C. Farber, (1975),’’ Introduction to Security’’, Los

Angeles, 1975.

HASPOLAT, Evren (2006),’’ 5188 Sayılı Kanun Bağlamında Özel Güvenlik

Olgusunun Değerlendirilmesi’’, http://www.sendika.org/http://72.14.221.104,

04.08.2006.

HASPOLAT, Evren (2006), “Devlet-Güvenlik İlişkisinin Değişen İçeriği: Dünyada ve

Türkiye’de Özel Güvenlik”, Eğitim Bilim Toplum Dergisi , Cilt: 4, Sayı: 13, Kış 200

sf: 60-79, 10.12.2006.

HEPER, D. (2007).‘’Göç’ü Önle Suç’u Önle, Milliyet Gazetesi’’, 05.07.2007.

HOME Office, (1994). ‘’İngiltere İçişleri Bakanlığı CCTV: Looking Out for

You’’,1994.

HOME Office (2000). ’’İngiltere İçişleri Bakanlığı’’, http://www.homeoffice.gov.uk/

crimeprev/cctv.html 27.07.2000.

KARAGÖZ, Ahmet (1985),’’Kolluğun İdari Gorevleri, Ceza Hukuku El Kitabı’’ s.

359, 1985.

İBB, (2010), ’’İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon

Merkezi,www.ibb.gov.tr, 2010.

İBB, (2012), ‘’ İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Kontrol merkezi,

(http://tkm.ibb.gov.tr/)).

İÇİŞLERİ BAKANLIĞI, (2003), “Toplum Destekli Güvenlik Hizmeti” konulu,

08.07.2003 tarih ve 93 Sayılı genelge, 2003.

http://www.tesev.org.tr/projeler/guvenlik_Sektoru_metin.pdf

http://www.google.com.tr/

http://www.homeoffice.gov.uk/

96

İEM. (2007),İstanbul Emniyet Müdürlüğü, http://mobese.iem.gov.tr 18.12.2007.

KBB ÇDB, (2011) ’’Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Çevre Ve Kontrol Dairesi

Başkanlığı 2011 Yılı Performans Verileri’’, 2011.

KBB HŞM ,(2011) ’’Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İmar Dairesi Başkanlığı Hafriyat

Şube Müdürlüğü 2011 Yılı Performans Verileri’’, 2011.

KBB GŞM, (2011),’’Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Zabıta Dairesi Başkanlığı

Güvenlik Şube Müdürlüğü 2011 Yılı Performans Verileri’’, 2011.

KBB İŞM, (2011),’’Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Zabıta Dairesi Başkanlığı İhtisas


KBB TŞM, (2011),’’Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Zabıta Dairesi Başkanlığı Trafik


KBB UŞM, (2011), ’’Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı Kara

Ulaşım Şube Müdürlüğü 2011 Yılı Performans Verileri’’, 2011.

KBB SŞM, (2011), ’’Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı

Sinyalizasyon Şube Müdürlüğü 2011 Yılı Performans Verileri’’, 2011.

KOCAELİ EGM, (2012),’’Kocaeli Emniyet Müdürlüğü 2012 yılı verileri’’

05.11.2012.

MANWARING S. Ve WHITE S. (1983)’’ The Policing Revolution. Brighton:

Harvester’’, 1983.

MEVZUAT (2004), ’’5188 sayılı kanun’’,

http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.7190&sourceXmlSearch=&

MevzuatIliski=0, 10.06.2004.

MEVZUAT, (1934), ‘’POLİS VAZİFE VE SELAHİYET KANUNU’’,

(http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/569.html), 14.07.1934.

MEVZUAT (2007), ’’Belediye Zabıta Yönetmeliği’’,

http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.11244&MevzuatIlisk

i=0&sourceXmlSearch=,11.04.2007.

http://mobese.iem.gov.tr/

http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.7190&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0

http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.7190&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0

http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/569.html

97

MUTLU, Ali Çağrı (2005), “Rant

Operasyonu”, http://www.ozgurhayat.org/manset.php?m=%20mn17.php ,18.12.2005.

ORDU, Ömer (2011), ‘’ Akıllı Ulaşım Sistemleri Kocaeli Uygulamaları İle Ekonomik

Açıdan Değerlendirme’’, 19.02.2011.

ÖZDEMİR, Cüneyt (2005),“Güvenlik Görevlilerinin Silah Kullanma Sınırı Nereye

Kadardır”http://www.deepnot.com/deepmain.php?pKey=234 ,15.12.2005.

PERUT, Bülent (2012), ‘’Özel güvenlik görevlilerinin sayısı orduyu geçti’’,

http://www.ensonhaber.com/ozel-guvenlikcilerin-sayisi-orduyu-gecti-2012-08-

27.html, 27.08.2012.

POLİSLİK, (2010) ‘’Atalay: 55 ilde 6 bin MOBESE kamerası var’’

http://www.polislik.net/polislik/misyon-koruma-meslek- ici-komiserlik/1441-atalay-55-

ilde-6-bin-MOBESE-kamerasi-var.htm,12.10.2011.

ŞAFAK, Erdal (2005), “Özel Polis”, http://www.sabah.com.tr/2005/03/21/yaz08-40-

120.html ,18.12.2005.

ŞİMŞEK, Seda (2006), “Denetimsiz Ordu

”,http://www.bugun.com.tr/bugunhaber/yazdetay%20bugun.asp?id=72 , 21.06.2006.

TBMM (2005),‘’5393 sayılı kanun’’,http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5393.html

03.07.2005.

TBMM (2004),‘’5216 sayılı kanun’’,http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html,

10.07.2004.

TÜRKNET (2006).’’Türknet İnternet sitesi’’, http://www.turk.internet.com

21.04.2006.

YAYLA, Yıldızhan (1985),’’İdare Hukuku, Filiz Kitabevi’’,İstanbul, s.55, 1985.

WALLACE E. ve DIFFLEY C. (1998). CCTV Making It Work. Police Scientific

Development Branch, No. 14/98,1998.

ZABCI, Filiz Çulha (2004), “Yeni Savaşların Gizli Yüzü: Özel Askeri Şirketler”,

www.bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_BSB/Zabci_Haziran2004.doc, 20.12.2005.

http://www.ozgurhayat.org/manset.php?m=%20mn17.php

http://www.deepnot.com/deepmain.php?pKey=234

http://www.ensonhaber.com/ozel-guvenlikcilerin-sayisi-orduyu-gecti-2012-08-27.html

http://www.ensonhaber.com/ozel-guvenlikcilerin-sayisi-orduyu-gecti-2012-08-27.html

http://www.sabah.com.tr/2005/03/21/yaz08-40-120.html

http://www.sabah.com.tr/2005/03/21/yaz08-40-120.html

http://www.bugun.com.tr/bugunhaber/yazdetay%20bugun.asp?id=72

http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5393.html

http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html

http://www.bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_BSB/Zabci_Haziran2004.doc

Zabıta Ve Özel Güvenlik Hizmetlerinin İzleme (Mobese) Merkezleri İle Gerçekleştirilmesi

Documents

Transcript of Zabıta Ve Özel Güvenlik Hizmetlerinin İzleme (Mobese) Merkezleri İle Gerçekleştirilmesi