PAH broszura-Swiat bez Glodu

Świat bezGłodu

Borszura edukacyjna dla nauczycieli realizujących kampanię polskiej akcji humnaitarnej

2� polska akcja humanitarna

ChCemy, aby dla każdego Człowieka na świeCie starCzyło żywnośCi. Chcemy świata bez głodu. niestety, pomimo ogromnego

postępu technicznego i gospodarczego we współczesnym świecie wciąż prawie miliard ludzi narażonych jest na głód i niedożywienie. działając wspólnie, możemy to zmienić!

925 milionów ludzi na świecie jest niedożywio-nych. oznacza to, że co 7 mieszkaniec ziemi nie ma dostępu do wystarczającej ilości pożywienia, aby zaspokoić fizyczny głód i prowadzić aktyw-ne życie społeczne i zawodowe. Z drugiej strony, w krajach najbardziej rozwiniętych jest nadmiar pożywienia – produkcja żywności oparta jest na rolnictwie przemysłowym, lecz nawet jedna trzecia żywności jest marnowana. Według organizacji

narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i rol-nictwa (Fao), co roku na śmietniki trafia 1,3 miliar-da ton jedzenia. Duża część ludzkości – przede wszystkim w krajach globalnego południa – głodu-je, podczas gdy w krajach bogatych nadmiar żyw-ności jest problemem.

1100

1050

1000

950

900

850

800

750

700

1969–71

1979–81

2011

2009

2007

2005

2003

2001

1999

1997

1995

1993

1991

1989

1987

1985

1983

1981

1979

1977

1975

1973

1971

1969

1990–2

1995–7

2000–22005–7

2008 2010

2011

2009

Liczba osób Głodujących na Świecie

ŚWiat beZ głoDu� 3

dlaCzego to ważne

Dostęp do żywności jest prawem człowieka. Każda istota ludzka powinna być wolna od głodu i niedożywienia. Gdy dowiadujemy się o kolejnych kryzysach humanitarnych, budzi się w nas sprzeciw wobec rażącej niesprawiedli-wości, jaką jest brak wystarczającej ilości poży-wienia. To bardzo ludzki odruch. Nie powinien on skłaniać nas do pesymizmu lecz mobilizo-wać do działania. Bowiem przyczyny głodu są znane, a rozwiązanie tego problemu możliwe do wprowadzenia. Według danych Światowego Programu Żywnościowego (WFP), produkuje się dziś na świecie półtora raza więcej żywności, niż potrzeba, by każdej osobie na Ziemi zapewnić pożywną dietę. Aby świat był bez głodu, musimy zmienić światową gospodarkę żywnościową i włączyć się do niesienia pomocy humanitar-nej tam, gdzie jest ona konieczna. Dzięki temu, każdy człowiek na świecie będzie mógł cieszyć się prawem do żywności.

aFryka subsaharyjska239

ameryka łac. i karaiby

bliski WschóD i aFryka pn.

kraje roZWinięte

aZja i pacyFik578

53

37 19

niedożywienie a reGion (2010, mLn)

rolnicy w krajach południa ciężko pracują, aby wyżywić swoje rodziny. sudan południowy, 2012. fot. marcin suder


Co to znaCzy dostęp do żywnośCi

głód to nie tylko nieprzyjemne uczucie pustego żołądka. brak witamin i innych mikroelementów w ubogiej diecie milionów niedożywionych dzieci na świecie nie pozwala im na prawidłowy rozwój psychofizyczny i jest główną przyczyną obniżonej odporności na choroby. niedożywieni ludzie żyją krócej i nie są tak produktywni i zaangażowani w ży-cie swoich społeczności jak ci, którzy mają stabilny dostęp do pożywienia.

niedożywienie to sytuacja, kiedy nie do-starczamy organizmowi odpowiedniej liczby kalo-rii oraz wystarczającej ilości wszystkich składni-ków odżywczych. niedożywienie osłabia organizm i czyni go podatnym na rozmaite choro-by, zmniejsza również prawdopodobieństwo szybkiego powrotu do zdrowia. niedożywienie negatywnie wpływa na dzieci, gdyż osłabia ich zdolność do nauki, oraz na dorosłych – bo znacz-nie utrudnia im pracę.

Głód jest niedożywieniem w wersji skrajnej: ża-den organizm nie jest w stanie przez dłuższy czas tolerować absolutnego braku pokarmu.

Głód ukryty to chroniczny niedobór witamin i minerałów; najczęściej nie wywołuje wyraźnych ob-jawów, dlatego cierpiący nań ludzie nie są świadomi zagrożenia. inaczej niż w wypadku niedożywienia i głodu, ukryty głód nie musi wiązać się ze zbyt małą ilością jedzenia; raczej z jego niską jakością i niewiel-ką różnorodnością. osoba, która codziennie je wła-ściwie te same potrawy przygotowane z podstawo-wych produktów takich jak ryż, ziemniaki czy mąka jest najedzona, ale dostarcza swojemu organizmowi bardzo niewiele potrzebnych mikroelementów. brak kluczowych dla organizmu mikroelementów - jodu, że-laza, cynku i witaminy a – znacznie pogarsza stan zdrowia prowadząc do wielu poważnych chorób, niepełnosprawności fizycznej lub śmierci. ukryty głód dotyka dwóch miliardów ludzi na całym świecie.

W dzisiejszym świecie problemem jest przede wszystkim niedożywienie i głód ukryty (zarówno w krajach globalnej północy jak i południa), w mniej-szym stopniu klęski głodu, które zdarzają się dość incydentalnie i najczęściej w państwach będących w stanie rozkładu, takich jak somalia, lub w wyniku klęsk żywiołowych takich jak np. susza.

ogródki założone w ramach projektu rolniczego w malual-chat w stanie jonglei w sudanie południowym, 2007. fot. anna bedyńska


Jak wygląda dostęp do żywnośCi w różnyCh kraJaCh

925 milionów osób na świecie cierpi niedożywie-nie i głód. liczba ta jest dzisiaj wyższa niż przed kolejnymi falami kryzysu żywnościowego, który rozpoczął się w latach 2007-2008. gdy chodzi o liczby bezwzględne, najwięcej niedożywionych jest w azji, a gdy o udział procentowy - w afryce subsaharyjskiej. W krajach globalnego południa się mieszka 98% osób cierpiących niedożywienie i głód, z czego 2/3 w siedmiu krajach - bangla-deszu, chinach, Demokratycznej republice konga, etiopii, indiach, indonezji i pakistanie.

problem głodu dotyka mieszkańców najróżniej-szych krajów. W ciągu ponad 20 lat działania polska akcja humanitarna niosła pomoc w wielu z nich – dzięki wsparciu polskiego społeczeństwa, w tym szkół. pomimo różnorodności lokalnych wa-runków i potrzeb działalność pah opiera się za-zwyczaj na dwóch filarach.

po pierwsze, trzeba nieść pomoc natychmiast wszę-dzie tam, gdzie zagrożone jest życie lub zdrowie ludzi. służy temu pomoc humanitarna, a także dłu-gofalowe przedsięwzięcia mające na celu wpro-wadzenie trwałych zmian lokalnych, dzięki którym ludność lokalna będzie lepiej bronić się przed gło-dem i niedożywieniem.

po drugie, pah działa na rzecz szerokiej zmiany w światowym systemie żywnościowym. Dzięki tej zmianie nie będzie dochodziło do sytuacji, w któ-rej pomoc natychmiastowa jest konieczna. Zmianie muszą ulec warunki gospodarcze i polityka krajów bogatych, która powinna aktywnie wspierać walkę ze skrajnym ubóstwem., głodem, niedożywieniem i innymi pogwałceniami praw człowieka. Źródłem tej pracy jest wiedza o strukturalnych przyczynach głodu, które przedstawione zostały w kolejnym roz-dziale tej publikacji.

sudan południowy to pań-stwo, które powstało zale-dwie dwa lata temu. kraj jest ubogi, a szereg jego problemów jego miesz-

kańców stanowi dobrą ilustrację wyzwań, które stoją

przed wieloma krajami globalnego południa.

przyjrzyjmy się wiosce malual-chat w stanie jonglei, gdzie pah kontynuuje działania z zakresu bezpie-czeństwa żywnościowego. stworzona przez pah farma o powierzchni ponad 19 hektarów została zagospodarowana przez lokalnych mieszkańców; dla nich organizowaliśmy szkolenia na temat m.in. agroleśnictwa i sadzenia drzewek owocowych.

operacja rozpoczęła się od niwelacji i wyrównania terenu, dzięki czemu na farmie poprawiły się stosun-ki wodne i zwiększyła się produkcja rolnicza. teren niespójny był pod względem występowania wód gruntowych, czego konsekwencją jest stałe zalewa-nie niektórych jego części i nadmierne wysuszenie innych. rozwiązanie tego problemu umożliwiło rol-

sudan południowy

nikom podwójne, a nawet potrójne zasiewy w roku. Zainstalowany został również system nawadniania, dzięki czemu możliwa stała się uprawa warzyw w porze suchej. mieszkańcy wioski uczestniczyli też w 3-dniowym szkoleniu, podczas którego dowie-dzieli się wszystkiego na temat uprawy pomidorów, okry, marchewki, melona, cebuli, bakłażana, kapu-sty oraz lokalnych warzyw, np. lubii i kudury. każdy z uczestników po zakończeniu szkolenia dostał ze-staw takich nasion oraz komplet niezbędnych narzę-dzi - grabie, motykę, łopatę i maczetę.

Codzienne zmagania rolników z krajów Po-łudnia dotyczą wielu spraw. Muszą rozwijać swoje gospodarstwa, uczyć się technik wydaj-nej uprawy roli, mieć odpowiednie narzędzia i ziarna. Ale z problemem głodu związanych jest wiele innych wyzwań: zapewnienie dostępu do wody pitnej i wody do uprawy roli, wyge-nerowanie dochodów potrzebnych na drobne inwestycje. Skrajne ubóstwo, głód i niedożywie-nie ma wpływ na edukację. Jest ona inwestycją, która przyczynia się do zwiększenia dochodów rodziny, a więc do ochrony przed głodem.


sudan południowy, 2013. fot. tomasz woźny


przyCzyny głodu

bezpośrednią przyczyną głodu jest ubóstwo. poza wyjątkowymi sytuacjami, związanymi najczęściej z nagłymi klęskami żywiołowymi, problem głodu nie polega na braku żywności na terenie objętym gło-dem. najczęściej żywność jest, lecz ludzie ubodzy nie mają do niej dostępu, gdyż brak im pieniędzy na jej zakup. głód i niedożywienie dotykają za-równo biednych mieszkańców slumsów na obrze-żach dużych miast, jak i drobnych rolników, którzy nie mogą utrzymać się ze swoich gospodarstw.

W skali globalnej przyczyny głodu sięgają jed-nak znacznie dalej niż ubóstwo konkretnych osób. Wśród wielu czynników potęgujących światowy kryzys żywnościowy polska akcja humanitarna zwraca uwagę na następujące, dobrze udokumen-towane problemy.

niedostateCzna regulaCJa rynków finansowyCh

Wahania cen żywności na rynkach międzynaro-dowych są ogromnym zagrożeniem dla ubogich mieszkańców z krajów południa. Dla rodziny, która większość swoich dochodów przeznacza na za-kup żywności, nawet drobny wzrost cen może skut-kować niedożywieniem lub nawet głodem.

tymczasem rządy wycofały się ze swojej od-powiedzialności za regulowanie upraw, obrotu i sprzedaży żywności na świecie. obecnie kilka potężnych i działających niejawnie firm i inwesto-rów czerpie zyski z sektora rolniczego, podczas gdy miliony rolników, pracowników gospodarstw i konsumentów cierpią głód i skrajną nędzę. nie-stabilne ceny żywności stały się ogromnym źró-dłem zysków dla spekulantów. Dlatego rządy krajów bogatych, w tym państw członkowskich unii europejskiej, powinny zmienić reguły gry na swoich rynkach finansowych w celu uniknięcia nadmiernych spekulacji towarami rolnymi.

błędna polityka ue w sprawie agropaliw

unia europejska robi słusznie, zabiegając o ochro-nę środowiska i przeciwdziałanie zmianom kli-matycznym. Wiele z jej inicjatyw zasługuje na poparcie. jednak polityka w sprawie agropaliw przyczynia się do pogłębienia zjawiska głodu w krajach globalnego południa.

starając się ograniczyć stosowanie paliw ko-palnych, ue postawiła na promocję agropaliw. W konsekwencji, w krajach ubogich wiele tere-nów wykorzystywanych dotychczas do produkcji żywności zamienione zostało na plantacje słu-żące produkcji agropaliw. pokrycie zapotrzebo-wania ue na agropaliwa wymagałoby obszaru większego niż powierzchnie belgii i holandii ra-zem wziętych. takich wielkich obszarów nie ma w europie, więc zajmowane są tereny w krajach globalnego południa.

zawłaszCzanie ziemi

Z produkcją agropaliw związany jest problem za-właszczania ziemi, tj. przejmowania przez wielkich inwestorów terenów uprawnych w krajach połu-dnia. Zakup lub dzierżawa ziemi ma zabezpie-czyć obszary na produkcję agropaliw lub innych produktów (np. papieru, oleju, paszy dla zwierząt), a czasem nawet na budowę infrastruktury pod ma-sową turystykę. Zyski z tej działalności przypadają głównie inwestorom z krajów bogatych. tymcza-sem skutki odczuwają przed wszystkim mieszkańcy krajów południa.

Zawłaszczanie ziemi bezpośrednio wpływa na pogłębienie problemu głodu i niedożywienia, gdyż ludność lokalna traci ziemię, która służyła im – lub mogłaby służyć – do zapewnienia sobie odpowiedniej ilości pożywienia. nawet tam, gdzie lokalni rolnicy nie stracili swoich gospodarstw, ich plony są znacznie mniejsze, jeśli w sąsiedztwie znajduje się wielkoobszarowa, monokulurowa plantacja – często wpływa ona na brak wody w okolicy i inne utrudnienia dla drobnych rolników. Zawłaszczanie ziemi wpływa również w sposób


w ciągu najbliższych kilkunastu lat. Dla setek milionów mieszkańców krajów południa niesie to widmo głodu.

Zmiany klimatyczne wpływają też bezpośrednio na dochody drobnych rolników w krajach rozwi-jających się. Wzrost częstotliwości i natężenia ekstremalnych zjawisk pogodowych grożą dal-szymi zniszczeniami zbiorów. problem stanowi też nieprzewidywalność zmian pogodowych, powo-dowana przez zmiany klimatyczne. już teraz po-wolne, ale widoczne zmiany w sezonach upraw utrudniają farmerom zorientowanie się, kiedy najle-piej jest zasiać, hodować i planować żniw. odbija się to bezpośrednio na ilości żywności dostępnej najuboższym.

Przewidywany wzrost Światowych cen towarów żywnoŚciowych

pośredni na pogłębianie się skrajnego ubóstwa w krajach południa. Zawłaszczaniu ziemi towarzy-szy często korupcja, szkodliwe przedsięwzięcia gospodarcze i przymusowe przesiedlenia ludności; wszystkie te zjawiska utrudniają walkę z głodem i niedożywieniem.

zmiany klimatyCzne

Zmiany klimatyczne stanowią poważne zagro-żenie dla światowego bezpieczeństwa żywno-ściowego. na przykład, według wyliczeń or-ganizacji oxfam, zmiany klimatyczne zwiększą cenę kukurydzy na rynku światowym o 86% do roku 2030, co w połączeniu z innymi problema-mi doprowadzi do podwojenia cen żywności

inna przetwo-rzona żywność

przetworzo-ny ryż

przetwo-rzone produkty mięsne

pszenica Bydło inne uprawy

ryż niełuskany

kukurydza

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

2020

2030


niedostateCzne wsparCie zrównoważonego rolniCtwa rodzinnego

głód i ubóstwo w krajach rozwijających się koncen-truje się głównie w obszarach wiejskich. inwestowa-nie w 500 milionów małoobszarowych producen-tów żywności - którzy karmią prawie dwa miliardy ludzi - jest jedyną i najważniejszą szansą do zwięk-szenia produkcji żywności i bezpieczeństwa żywno-ściowego oraz zmniejszenia wahań cen żywności. lata katastrofalnych zaniedbań w rolnictwie krajów rozwijających się doprowadziły do tego, że wielu drobnych rolników produkuje tylko niezbędne mini-mum, a nawet mniej, dla swoich rodzin.

konieczne jest więc nie tylko zwiększenie, ale i usprawnienie pomocy dla zrównoważonego, małoobszarowego rolnictwa, w szczególności dla kobiet i rolników prowadzących gospodarstwa ro-dzinne. Ważną rolę mogą w tej sprawie odegrać kraje, które świadczą pomoc rozwojową, w tym polska. lepiej, aby przeznaczały one pieniądze na wsparcie rolników, niż na gigantyczne przed-sięwzięcia gospodarcze, których przydatność dla ludności najuboższej jest wątpliwa.

elisabeth z miejscowość malek w okolicach Bor, która pracuje w ogródku założony przez pah. sudan południowy, 2011. fot. bart pogoda

mozambik

Przykładem zawłaszczania ziemi było stwo-rzenie plantacji drzew w prowincji Niassa w północnym Mozambiku. Monokulturo-we uprawy sosny i eukaliptusa założone zostały przez firmę, której właścicielami są europejscy inwestorzy. Dla ludności lokalnej plantacja ta spowodowała znaczne pogor-szenie sytuacji. Drobni rolnicy stracili dostęp do żyznych ziem, na których produkowali żywność. Część rolników straciła źródło utrzymania, a tylko nieliczni zostali zatrud-nieni na plantacjach. Warunki pracy są tam ciężkie, a wynagrodzenie niskie i niepewne. Monokulturowe plantacje spowodowały też ograniczenie dostępu do wody dla ludności lokalnej. Wycięto rodzime lasy, co nieod-wracalnie zmieniło ekosystem. Dlatego też rolnicy z prowincji Niassa w Mozambiku protestują przeciw takiemu zawłaszczaniu ziemi, a organizacje z Europy nagłaśniają ten problem m.in. wśród inwestorów europejskich.


suwerenność żywnośCiowa

suwerenność żywnościowa to prawo ludności i poszczególnych krajów do samodzielnego definiowania własnej polityki rolnej i żywnościowej, która umożliwia zaspokojenie potrzeb i oczekiwań ludności oraz osiągnięcie zrównoważonego rozwoju, a jednocześnie nie szkodzi innym krajom. koncepcja ta jest ściśle związana z dostępem do żywności. jeśli kraje globalnego południa osiągną suwerenność żywnościową, będą mogły lepiej bronić się przed głodem i niedożywieniem. gospodarka wielu krajów najuboższych oparta jest w ogromnym stopniu na rolnictwie. Zwiększając wsparcie dla swoich rolników, prowadząc polity-kę przyjazną dla drobnego rolnictwa, kraje te mogą poprawić los większości swoich obywateli. oczywiście nie oznacza to automatycznie radykalnej poprawy stanu gospodarki tych krajów, rozkwitu przemysłu czy nowoczesnych technologii. Doświadczenie pokazuje jednak, że drobna – wydawałoby się – zmiana w poli-tyce rolnej jest najbardziej skuteczną formą walki z głodem i niedożywieniem. Dopiero wtedy, gdy większość ludności będzie wolna od przekleństwa głodu, przyjdzie czas na dalsze zmiany.

suwerenność żywnościowa jest wyzwaniem zarówno dla rządów krajów południa, jak i północy. od tych pierwszych wymaga prowadzenia bardziej asertywnej i demokratycznej polityki, której celem jest popra-wa warunków życia większości obywateli. natomiast kraje północy mogą przyczynić się do suwerenności żywnościowej poprzez prowadzenie polityki skupionej na walce z ubóstwem. Ważnymi elementami takiej polityki byłoby usunięcie strukturalnych źródeł głodu, w tym: regulacja rynków finansowych i ograniczenie spekulacji żywnością, zmiana polityki w sprawie agropaliw, ograniczenie zawłaszczania ziemi, przeciw-działanie zmianom klimatycznym i lepsze wsparcie dla zrównoważonego rolnictwa rodzinnego.

powiązania głodu z innymi problemami

wybrane zagadnienia

Głód a

woda

Głód a

edukacja

Głód a

rozwój

Dla rolników i pasterzy ważny jest nie tylko dostęp do wody pitnej, ale też do czystej wody, dzięki której mogą produkować żywność na potrzeby własne i na sprzedaż. Z tego samego względu rybacy potrzebują dostępu do łowisk w czy-stych akwenach. te trzy grupy zawodowe - rolnicy, pasterze i rybacy - stanowią przytłaczającą większość ludności krajów południa. Dlatego dostęp do wody jest ściśle związany z ograniczeniem głodu i niedożywienia.

Dobre odżywianie się dzieci jest warunkiem skutecznej edukacji. Dziecko głod-ne podatne jest na choroby, osłabienie i ma mniej energii do nauki. co więcej, w rodzinach dotkniętych skrajnym ubóstwem dzieci muszą zaangażować w ja-kąkolwiek działalność zarobkową, a szkoła schodzi na drugi plan lub staje się wręcz niedostępna – z powodu opłat za edukację lub innych kosztów związa-nych z uczęszczaniem do szkoły (konieczność posiadania mundurków i butów, koszty transportu itd.). Z drugiej strony, zdobycie edukacji może być przepustką do lepszego życia i wolności od głodu i niedożywienia. szacuje się, że każdy rok spędzony przez dziecko w szkole skutkuje w przyszłości wzrostem średnich dochodów o 10 procent.

głód jako skrajny przejaw ubóstwa jest oczywiście podstawową barierą dla rozwoju zarówno jednostek, jak i całych społeczeństwa. rozwój – rozumiany ja-ko poszerzenie możliwości życiowych i ograniczenie zniewoleń – możliwy jest tylko wtedy, gdy człowiek jest wolny od podstawowego zniewolenia – głodu.


somalia jest jednym z najuboższych krajów na świecie. targana jest nieustannym konfliktem zbroj-nym i ciągle powtarzających się susz. Dlatego mieszkańcy tego kraju ludność mają bardzo utrud-niony dostęp praktycznie do wszystkiego, co nie-zbędne do życia – wody pitnej, pożywienia czy pomocy medycznej.

ogromna liczba ludności napływająca z najbar-dziej niebezpiecznych regionów kraju do stolicy, mogadiszu, i jej okolic tworzy przeludnione i nie-przystosowane do życia obozy dla uchodźców wewnętrznych. te dramatyczne warunki są przy-czyną niedożywienia, chorób i wysokiej umieralno-ści głównie wśród kobiet i dzieci.

PAH zdecydował się więc na kontynuację programu dożywiania w Mogadiszu. Projekt jest realizowany przy współpracy z lokalna organizacją SOYDA (Somali Young Doctors Association) już po raz trzeci. Każdego dnia PAH zajmuje się dożywianiem dzieci poniżej 5 roku życia, kobiet w ciąży i karmiących ma-tek w dwóch klinikach w Mogadiszu w dzielni-cach Hawl-Wadag oraz Bondhere, w których zlokalizowane są duże skupiska uchodźców wewnętrznych. Działaniami PAH objęte jest łącznie około 11500 osób.

uCzestniCząC w kampanii „świat bez głodu” szkoła bezpośrednio pomaga w dożywianiu w mogadiszu

wejście do kliniki w mogadiszu, 2012. fot. marcin suder


polska akcja humanitarna ul. szpitalna 5/300-031 Warszawa

www.pah.org.pl

copyright © by polska akcja humanitarna, Warszawa 2013 isbn 978-83-63069-47-6

możesz wesprzeć działania edukacyjne przeznaczając pah 1% swojego podatku. Dzięki temu powstanie więcej bezpłatnych publikacji skiero-wanych do szkół na temat współzależności globalnych oraz krajów globalnego południa. krs 0000136833 z dopiskiem edukacja.

ChCesz pomóC nam w działaniaCh na rzeCz mieszkańCów kraJów południa? zaangażuJ się!

Jak zorganizować kampanię w szkole?

1� Wejdź na stronę: www.pah.org.pl/kampanieedukacyjne

2�Zamów bezpłatne materiały edukacyjne i promocyjne – broszurę na temat dostę-pu do żywności, plakaty edukacyjne oraz promocyjne.

3� przygotuj akcję informacyjną w swojej szkole. W jej przeprowadzeniu przydatne będą plakaty – promocyjne pomogą poinformować o wydarzeniu, edukacyjne pomogą przekazać ważne fakty z zakre-su dostępu do żywności.

4� Zorganizuj w szkole zbiórkę pieniędzy. skontaktuj się z pah jak ją przeprowa-dzić – [email protected]

5� lub zamów gadżety ze sklepiku pah – link znajdziesz na stronie internetowej pah. koniecznie zapoznajcie się z zasa-dami dystrybucji gadżetów w szkołach.

6� pochwal się swoimi dokonaniami i przyślij nam relacje z działań.

7� po otrzymaniu relacji wyślemy szkole podziękowania.

1�Zdobywaj wiedzę o otaczającym świecie, mechanizmach nim rządzących, staraj się zrozumieć zależności łączące kraje północy i południa – dzięki temu poznasz przyczyny dlaczego wciąż tak ogromna liczba ludzi żyje w ubóstwie.

2�informuj innych. Zdobyta wiedzę przekazuj innym – świadomi i wrażliwi obywatele to pierwszy krok do zmiany świata na lepszy!

3�Wspieraj pah w działaniach prowadzonych za granicą – pomagaj w dożywianiu dzieci. biorąc udział w kampanii „Świat bez głodu” szkoła wspiera działania pah prowadzone w somalii.

Jak ty możesz się zaangażować?

Zdjęcie na okładce: Somalia, 2012. Fot. marcin Suder

Zdjęcie na okładce: somalia, 2012. Fot. marcin suder

opracowanie merytorycZne: marcin Wojtalik

opracowanie graFicZne:

PAH broszura-Swiat bez Glodu

Documents

Transcript of PAH broszura-Swiat bez Glodu