Orhan Bingöl – G. Kökdemir, “Menderes Magnesia’sı (Magnesia ad Maeandrum) (1984-2010)”...

ANKARA ÜNİVERSİTESİDİL VE TARİH-COĞRAFYA FAKÜLTESİ

ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ DERGİSİ

Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 75. Yıl Armağanı

DTCF ARKEOLOJİ BÖLÜMÜTarihçesi ve Kazıları (1936-2011)

ANADOLU/ANATOLIA

Ek III.2Anı, Armağan Serisi

Supplements III.2Festschrift Series

EDİTÖRLER / EDITORS

Orhan BİNGÖL - Aliye ÖZTAN - Harun TAŞKIRAN

ANKARA UNIVERSITYJOURNAL OF THE

ARCHAEOLOGY DEPARTMENTFACULTY OF LETTERS

ANKARA – 2012

Sahibi: Prof. Dr. Rahmi ER

ANKARAÜNİVERSİTESİ

DilveTarih-CoğrafyaFakültesiDekanı

Anadolu/Anatolia,AnkaraÜniversitesi

DilveTarih-CoğrafyaFakültesi,ArkeolojiBölümü’nünresmiyayınorganıdır.Yıldabirkez(Kasım)basılanhakemlibirdergidir.Budergideyayınlananmakaleleriniçeriğitamamenyazarlarınsorumluluğundadır.

Editörler: Prof.Dr.OrhanBİNGÖL Prof.Dr.AliyeÖZTAN Prof.Dr.HarunTAŞKIRAN

Sorumlu Yazı İşleri MüdürüProf.Dr.MusaKADIOĞLU

RedaksiyonYrd.Doç.Dr.FatmaTÜREDr.LeventKESKİNCananÖZBİLGizemKARTAL

Grafik - TasarımMustafaHORUŞ

Kapak Tasarımı HüseyinYAMAN

Ön Kapak ResmiJohannesGeorgRohde’ninfotoğraf arşivinden.

AnkaraÜniversitesiBasımevi.ANADOLU/ANATOLIA

DilveTarih-CoğrafyaFakültesi75.YılArmağanı

DTCFARKEOLOJİBÖLÜMÜTarihçesiveKazıları(1936-2011)

©2012Ankara/Türkiye

ISSN:0570-0116

AnkaraÜniversitesi’ninizniolmadanbukitabıntamamıveyaherhangibirbölümükopyaedilemez.

Itisnotallowedtocopytheentirejournaloranypartof itwithoutthewrittenpermissionof AnkaraUniversity.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ BASIMEVİ

Adres:İncitaşıSokakNo.1006510Beşevler/ANKARABasımTarihi:28.05.2012Tel:03122136655www.ankara.edu.tr

7

İÇİNDEKİLER

13 ÖNSÖZ Prof.Dr.RahmiER Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dekanı

15 SUNUŞ Prof.Dr.OrhanBİNGÖL Arkeoloji Bölüm Başkanı

19 GİRİŞ DİLVETARİH-COĞRAFYAFAKÜLTESİARKEOLOJİBÖLÜMÜTARİHÇESİ(1936-1960) Görkem Kökdemir

29 ARKEOLOJİBÖLÜMÜKAZILARI33 TarihöncesiArkeolojisiAnabilimDalıKazıları

35 KARAİNMAĞARASIKAZISI (1946-47,1949,1953/1956,1958/1962,1969/1972) Derleyen: M. Beray Kösem

37 KARAİNMAĞARASIKAZILARI(1985–) Derleyen: Kadriye Özçelik

43 ÖKÜZİNİMAĞARASIKAZISI(1989-1999) Derleyen:GizemKartal&MetinKartal 53 SULUİNMAĞARASIKAZISI(2007–) HarunTaşkıran

57 ProtohistoryaveÖnasyaArkeolojisiAnabilimDalıKazıları

59 ACEMHÖYÜK(1962-1988,1989–) Derleyen: Aliye Öztan

67 ALACAHÖYÜK (1935-1967,1968-1983,1994-95,1997–) Derleyen: Aliye Öztan

73 ALTINTEPE(1959-1968) Derleyen:FikriKulakoğlu

75 ANITKABİRTÜMÜLÜSLERİ(1945) Derleyen: Aliye Öztan

83 ÇEŞME–BAĞLARARASI(2002-2005,2009–) VasıfŞahoğlu

91 BAKLATEPE(1995-2001) HayatErkanal&VasıfŞahoğlu

DTCF ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ Tarihçesi ve Kazıları (1936-2011)

8

99 BİTİK(1942) Derleyen:TunçSipahi

103 BOYALIHÖYÜK(2004-2008) TunçSipahi

111 ELBİSTANKARAHÖYÜK(1947) Derleyen:FikriKulakoğlu

115 ESKİYAPAR(1945,1968-1982,1989-1992,2010–) TunçSipahi

121 FATMAÖREN(2003-2004) TunçSipahi

127 FRAKTİN(1947) Derleyen: Kutlu Emre

131 FRAKTİNKABARTMASIYANINDAKİPREHİSTORİKEV Derleyen: Kutlu Emre

135 GİRNAVAZ(1982-1991) Hayat Erkanal

139 GÖLLÜDAĞ(1934,1968-69,1992-96,1998) Derleyen:FikriKulakoğlu

141 HACILARHÖYÜĞÜ/ANKARA(1940-41) Derleyen: Aliye Öztan

147 HANÖZÜ(1981) Kutlu Emre

151 HOROZTEPE(1956) Derleyen: Levent Keskin

157 HÜSEYİNDEDETEPESİ(1997-2003) TayfunYıldırım&TunçSipahi

165 İNANDIKTEPE(1967-68) Derleyen: Levent Keskin

171 GAZİANTEPKALEHÖYÜKKAZILARI(2002-2005) FikriKulakoğlu

175 KARAKUYUHİTİTBARAJI(1988-89) Derleyen:TunçSipahi

179 KARALAR(1933) Derleyen:GüldenÖzkalalı-Ekmen&VasıfŞahoğlu

183 KARAOĞLAN(1937-1941) Derleyen: Aliye Öztan

189 KAZANKAYA(1976) Derleyen: Kutlu Emre

191 KOCABAŞTEPE(1997-1999)

Hayat Erkanal

195 KÖŞKHÖYÜK(1982-1991,1995-2009) Aliye Öztan

� İÇİNDEKİLER

9

203 KULULU(1967) Derleyen: Kutlu Emre

205 KÜLTEPE-KANİŞ(1948-2005,2006–) FikriKulakoğlu

219 LİMANTEPE(1992–) HayatErkanal&VasıfŞahoğlu

231 MAŞATHÖYÜK(1945,1973-1984) Derleyen: Kutlu Emre

237 MALTEPE(1946) Derleyen: Levent Keskin

241 RESULOĞLU(2003–) TayfunYıldırım

249 SAMSAT(1978-1989) Derleyen: Aliye Öztan

253 SAMSUNBÖLGESİKAZILARI(1940-41) Derleyen: Levent Keskin

261 ŞARAGAHÖYÜK(1999-2003) FikriKulakoğlu

271 SULTANHANIHÖYÜĞÜ(1971-72) Kutlu Emre

273 TEPEBAĞLARI(1972-76) Derleyen: Aliye Öztan

277 TOPRAKTEPE–SİVASKALESİ(1946) Derleyen: Levent Keskin

281 YANARLARHİTİTMEZARLIĞI(1975-76) Kutlu Emre

283 YASSIDAĞ(1973) Derleyen: Kutlu Emre

285 KlasikArkeolojiAnabilimDalıKazıları

287 ADİLCEVAZKEFKALESİ(1964-1974) Derleyen:ZeynepÇizmeliÖğün

291 ALEXANDRİATROAS ErhanÖztepe

307 ANKYRA-CARDOMAXIMUS(1995) MusaKadıoğlu

309 ANKYRATİYATROSU(1982-1986/2009-2011) MusaKadıoğlu

313 ARYKANDA(1971-2010) Derleyen:KutalmışGörkay

317 ÇÖMLEKÇİKÖYSUBMİKENNEKROPOLÜ(1967-1970,1984) Derleyen:MusaKadıoğlu


10

319 DASKYLEION(1953-1959) Derleyen: Görkem Kökdemir

323 DİRMİL(1963) Derleyen:ErhanÖztepe

327 ERYTHRAI(1965-1979) AyşeGülAkalın-Orbay

335 EUROMOSZEUSTAPINAĞI Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

337 HABİBUŞAĞI(1982-1983) Derleyen:ZeynepÇizmeliÖğün

339 HACIBAYRAMLARKAZISI(1971–1972) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

341 HALİKARNASSOS(BODRUM)TİYATROSU(1969–1977) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

343 HARABA(1969-1972) Derleyen:ZeynepÇizmeliÖğün

345 HORİSKALE(1980-1981) Derleyen:ZeynepÇizmeliÖğün

347 HYDAI(1982) YusufBoysal

353 KAUNOS–KBID(1966-1999) Derleyen:ZeynepÇizmeliÖğün

357 KAUNOSBAZİLİKASI S.HakanÖztaner&ZeynepÇizmeliÖğün

367 KEBANBARAJGÖLÜALANIKURTARMAKAZILARI(1968–1973) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

368 AĞINHOŞRİKMEVKİİ(1968-1969) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

369 AĞINKALECİKLERHÖYÜĞÜ(1968-1970) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

370 AĞINNEKROPOLÜ(1968-1971) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

371 KALAYCIKTEPEHÖYÜĞÜ(1968-1970) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

372 KALAYCIKHERESERNEKROPOL’Ü(1970–1971) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

373 KİLİSEYAZISITEPE(1969–1970) Derleyen: Serdar Hakan Öztaner

375 KEBANPROJESİKAPSAMINDAELEGEÇENSİKKELER ZeynepÇizmeliÖğün

� İÇİNDEKİLER

11

381 KEBRENE(1971) YusufBoysal

383 KYME(1952-1982/1984) Derleyen: Görkem Kökdemir

387 KYZIKOS(1952/1953-1957) Derleyen: Görkem Kökdemir

389 LAGINA(YATAĞAN/TURGUT)(1969-1971) Derleyen:MusaKadıoğlu

391 MENDERESMAGNESİA’SI(MAGNESIAADMAEANDRUM)(1984-2010) OrhanBingöl&GörkemKökdemir

405 MAGNESIASKYLLABAŞLIĞIVEGÜNÜMÜZDEKİSAPIĞI OrhanBingöl

421 MÜSGEBİ1963-1966,1971 Derleyen:MusaKadıoğlu

423 MENDERESNYSA’SI Vedatİdil

429 OVABAYINDIR(1956) Derleyen:ErhanÖztepe

433 PHASELIS(1982-1984) Derleyen:KutalmışGörkay

437 PHOKAIA(1952-1957) Derleyen: Görkem Kökdemir

441 PİTANE(1959-1965) Derleyen:ErhanÖztepe

443 SALAMİS(1998-2010) Derleyen:ErhanÖztepe

457 SELEUKEIASIDERA OrhanBingöl

471 SINOPE(1951-1953) Derleyen:KutalmışGörkay

475 APOLLONSMINTHEUSTAPINAĞIveHOMEROS CoşkunÖzgünel

489 SMYRNA(1948/1951–1966/1982) Derleyen: Görkem Kökdemir

493 ESKİ-SMYRNAVEMAGNESIA OrhanBingöl

499 STRATONIKEIA(1977-1999) Derleyen:MusaKadıoğlu

505 TEOS(1962-1966,2010-….) MusaKadıoğlu

523 ZEUGMA KutalmışGörkay


12

551 TARİHÖNCESİARKEOLOJİSİANABİLİMDALI553 TARİHÇE

554 EMEKLİÖĞRETİMÜYELERİ554 Prof.Dr.İsmailKılıçKÖKTEN560 Yrd.Doç.Dr.GünerSOYLU562 Prof.Dr.IşınYALÇINKAYA

569 PROTOHİSTORYAVEÖNASYAARKEOLOJİSİANABİLİMDALI571 TARİHÇE

573 EMEKLİÖĞRETİMÜYELERİ573 Prof.Dr.TahsinÖZGÜÇ583 Prof.Dr.NimetÖZGÜÇ589 Prof.Dr.KutluEMRE593 Prof.Dr.HayatERKANAL599 Prof.Dr.AykutÇINAROĞLU603 Prof.Dr.UğurSİLİSTRELİ

607 KLASİKARKEOLOJİANABİLİMDALI609 TARİHÇE610 EMEKLİÖĞRETİMÜYELERİ610 Ord.Prof.Dr.EkremAKURGAL619 Prof.Dr.YusufBOYSAL625 Prof.Dr.BakiÖĞÜN631 Prof.Dr.ÜmitSERDAROĞLU633 Prof.Dr.CevdetBAYBURTLUOĞLU

643 ARKEOLOJİBÖLÜMÜAKADEMİKKADRO-2012

659 DOKTORATEZLERİ(1942-2012)

665 AKADEMİSYENMEZUNLAR

671 ARKEOLOJİBÖLÜMÜKAZILARI-HARİTA

391

MENDERES MAGNESİA’SI

(MAGNESIA AD MAEANDRUM) (1984-2010)

Orhan Bingöl & Görkem Kökdemir

Magnesia,Aydınili,Germencikilçesi,OrtaklarbeldesinebağlıTekinköysınırlarıiçinde,Ortaklar-SökeKarayoluüzerindeyeralmaktadır.İzmir’den100km,Ortaklar’dan4km,Söke’denise16kmuzaklıktadır.

18.yüzyıldaMagnesiakentininkalıntılarıaraştırmacılartarafındanziyaretedilmesinekarşınkentinismiile kalıntılar ilişkilendirilemediği için kentin lokalizasyonu doğru olarak yapılamamıştır1. 19. yüzyılın başın-

1 Magnesia’nındetaylıaraştırmatarihçesi içinbkz.Kern1900,I-IV;Humannvediğ.1904,12-16;Bingöl1998,14-16;Bingöl2007a,43-49.

Resim1:1812,ArtemisKutsalAlanı,kuzeybatıdangörünüm(Dilettanti1915,10)


392

da Leake ve Hamilton tarafından2

ThoraxDağıeteklerindeki,odönemiçin İnek-Bazar olarak adlandırılanbölgedekikalıntılardaincelemelerya-pılmış,ardından1812yılındaSocietyof Dilettanti tarafından kurulan birekip, Magnesia ve kentteki yapı ka-lıntılarıüzerindekiilkdetaylıçalışma-ları gerçekleştirmiştir3. 1824 yılındaLeake’in kaleme aldığı çalışmasındailkkezdoğruolarakİnekBazar’dakikalıntılarınMagnesiaantikkentineaitolduğu ileri sürülmüş ve tüm bilimdünyasınaduyurulmuştur4.

İngiliz araştırmacılar tarafın-dan kesin olarak yeri tespit edilenMagnesiavetanıtılankenteaitkalın-tılarbirçokaraştırmacınınilgilisiçek-miş ve kentteki inceleme gezilerine19. yüzyıl içerisinde devam edilmiş-tir5. Magnesia’daki ikinci dönem ça-lışmaları 1842 yılındaCharlesTexierbaşkanlığında Fransız hükümetinceyapılmıştır6.

1890 yılında ise kentte AtinaAlmanArkeolojiEnstitüsüküçükbirkazı düzenlemek amacıylaO.Kern’igörevlendirmiş ve F.F.H. von Gaet-ringenilebirlikteArtemision’unarka-sındavekentin tiyatrosundakazıça-lışmalarınabaşlanmıştır7.1891yılındaisedahakapsamlıbirprojedâhilindeBerlinMüzeleri,C.Humannbaşkan-lığındasüreklikazılarabaşlamakararı

almışvekenttekiüçüncüdönemçalışmalarıAlmanaraştırmacılartarafındanbaşlatılmıştır.1891-1893yıllarında21aysürdürülenveO.KernveR.Heyne’nindekatıldığı,ArtemisKutsalAlanı’ndakitapınakvealtarda,agora’yıçevreleyenstoa’larileagoraiçindekiZeusTapınağıvePrytaneion’davePropylon’dayapılankazıçalışmalarısonu-cunda8ortayaçıkartılaneserlerİstanbulveBerlinMüzeleri’negötürülmüştür.

2 Leake1824,242-245;Rayet-Thomas1887,119.3 Cust1898,155;Dilettanti1915,10.4 Leake1824,242vd.5 Kern1900,I-IV;Humannvediğ.1904,12-16;Bingöl1998,14-16;Bingöl2007a,43-49.6 Texier1862,346-353;Rayet-Thomas1887,130-131;7 Humannvediğ.1904,15.8 III.dönemkazılarınındetaylısonuçlarıiçinbkz.Humannvediğ.1904.

Plan1:1.ArtemisKutsalAlanı1A.ArtemisLeukophryeneTapınağı1B.ArtemisSunağı1C.KurbanAlanı1D.KutsalKaynak1E.ToplantıAlanı1F.Stoalar1G.GenelTuvalet(Latrine) 1H.Exedralar 1I.Kütüphane2.Çarşı-Agora 2A.TörenKapısı (Propylon)2B.AgoraMeydanı 2C. Stoalar 2D.Zeus Sosipolis Tapınağı 3.Bizans Suru 4. ÇarşıBazilikası5.Odeion6.IsıtmaDonanımlıYapı(HypokaustluYapı)7.Tiyatro8.AthenaTapınağı9.Tümülüsler10.Theatron11.KentSuru12.Stadion13.KentGymnasionu14.RomaTapınağı15.DiğerTapınaklar16.Roma-BizansYapıları17.ÇerkezMusa

Camii18.LethaiosGymnasionu19.Nekropoller

Klasik Arkeoloji Anabilim Dalı � KAZILAR

393

C.Humann’dansonrayaklaşık100yılkadarkendikaderineterkedilenMagnesia’da,T.C.KültürBakan-lığıveAnkaraÜniversitesiDilveTarih-CoğrafyaFakültesiadına,1984yılındaaynıfakültedeKlasikArkeolojiAnabilimDalıöğretimgörevlisiolanProf.Dr.OrhanBingöl’ünbilimseldanışmanlığındasistemlikazılaraye-nidenbaşlanmıştır9.

1986-2011yıllarıarasındaProf.Dr.OrhanBingölbaşkanlığındayapılandördüncüdönemkazılarıso-nucunda;Theatron,Latrina,ArtemisSunağı,BazilikavePropylon’dakazıçalışmaları tamamlanmıştır.Agora’da,ArtemisKutsalAlanı’nda,Stadion’dabaşlatılankazıçalışmalarınavekazıçalışmalarıtamamlananyapılarailişkinaraştırmaverestorasyonçalışmalarınaisehalendevamedilmektedir.

ARTEMİS KUTSAL ALANI (1993-2010)

Ortaklar-SökeKarayolu’ndanMagnesiaantikkentinedoğrugelenlerilkolarakArtemisKutsalAlanı’naaitkalıntılarilekarşıkarşıyagelirler.Magnesia’nınönemliveünlüyapılarınınkalıntılarıbualaniçerisindeyeralmaktadır.

Artemis Tapınağı’nın kalın-tıları karayolunun hemen kenarındaortada,kutsal alanındoğuyarısında-dır.İondüzeninde,8x15pseudodipteros planlı,yedibasamaklıbirkrepidoma’sıolanyapının10batı cephesineait ele-manlarının ortaya çıkartılmasına yö-nelikilkkazıçalışmaları,1994yılındatapınağın batısında gerçekleştirilmiş-tir11. 2005yılınakadar aralıklarlade-vam eden bu çalışmaların12 dışında2006 ve 2008 yıllarında karayolunayakınbiralanda,tapınağındoğusundadakazıçalışmalarıyürütülmüştür13.

Yapı üzerinde belgeleme verestorasyon çalışmaları ile arkeolojikbilimsel çalışmalarkazı çalışmalarınaparalelolarakheryıldevametmiştir.Bulunan mimari elemanların ona-rımları yapılmış, tapınağın batı cep-he alınlık bloklarının sergilenmesineyönelikolarakanastylosisçalışmasıta-mamlanmıştır14. Mimari elemanların

9 Bingöl1986.10 ArtemisTapınağıileilgilisonuçlarvetapınakhakkındadetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,53vd.11 Bingöl1996a,86-87,Res.212 Bingöl1996a,86-87,Res.2;Bingöl1997,580,Res.6-7;Bingöl2002,463-464;Bingöl2003,92,Res.1;Bingöl-Kökdemir2004,

372-373;Bingöl-Kökdemir2005,224,Res.1;Bingöl-Kökdemir2006,274,Res.1.13 Bingöl-Kökdemir2008,542;Bingölvediğ.2011.14 Bingöl1999a,18,Res.16;Bingöl2000,60,Res.6;Bingöl2001,19;Bingöl2002,464,Res.1;Bingöl–Kökdemir2004,373-374;

Bingöl–Kökdemir2006,275,Res.2-4.

Resim2:2007,ArtemisKutsalAlanı,AgoraveÇarşıBazilikası’nınyeraldığıbölümlerin3dtarayıcıilebelgelenmişdurumu(KazıArşivi).


394

belgelemeçalışmalarıdışındatapınağınüçboyutlualanölçeğindebelgelemeçalışmalarıise2007ve2009yılla-rındagerçekleştirilmiştir15.

TapınağınbatısındaArtemisSunağı’nınkalıntılarıyeralmaktadır.İondüzeninde,atnalıformunda,pod-yumlubirmimariyesahipolansunakta,tanrıvetanrıçalarınkabartmalarınınkullanılmışolduğubilinmektedir16. 1993-1994 ile1996ve2000yıllarındayapılançalışmalarsonucundayapınıntemelkalıntıları ileazsayıdaüstyapıelemanı17veyapınınpodyumundakikabartmalıfrizeaitbiradettahripolmuşkabartmaparçasıortayaçı-kartılmıştır18.Yapılankazılarınardındanyapınıntemellerineyöneliksonuçlaraulaşılmış,bukalıntılarlailgiliilkdeğerlendirmevebelgemeçalışmalarıtamamlanmıştır19.

Kutsal alan içerisinde, sunağınbatısında,Agora’nındoğusundayapılan çalışmalar sonucunda, törenlersırasındakurbanlarınbağlanacağıüzerindekimetalhalkalarınbıraktıklarıizlerdentespitedilebilendöşemelerinbulunduğuKurbanAlanı20ilebualanınhemenbatısında,üzerindetoposyazıtlarınınyeraldığımermerdöşeme-lerledüzenlenmişToplantıAlanı21,1995-1997yıllarındayapılançalışmalarsonucundagünışığınaçıkartılmış-tır22.1998-2004yıllarıarasındabualanlarınçevresindeherikialanındasınırlarınıntespitineyönelikçalışmalargerçekleştirilmiştir23.

15 Bingöl–Oral2009,402;Bingölvediğ.2011;Tapınakkazılarınınbaşlangıcıolan1994yılındanitibarengünümüzekadaryapılmışolançalışmalardanbazıları:Bingöl1993b;Bingöl1996b;Bingöl1999b;Bingöl2004;Demirtaş2007;Bingöl2007b.

16 Sunakhakkındadetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,77vd.17 Sunakkazılarındaortayaçıkanelemanlardanyolaçıkaraksunakiçerisindekullanılmışolduğudüşünülenkurbanmasasınıntarih-

lendirilmesineilişkinbkz.Kökdemir2004.18 Bingöl1995,44,Res.1-2;Bingöl1996a,86,Res.1;Bingöl1999a,18,Res.5;Bingöl2002,463.19 Yapınıntemellerineyönelikdetaylıbilgiiçinbkz.Çetin2003.20 Kurbanalanınrekonstrüksiyonuvedetaylıbilgiiçinbkz.Çetin2003;Bingöl2007a,82vd.21 Toplantıalanıileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,85vd.22 Bingöl1997,578-580;Bingöl1999a,16-17,21-22,Res.9-10.23 Bingöl2000,58-59,Res.1-2;Bingöl2001,16-17,Res.2;Bingöl2002,462-463;Bingöl2003,92;Bingöl–Kökdemir2004,375-

Resim3:ArtemisTapınağı,Rekonstrüksiyon.(MagnesiaKazıArşivi,Çizim:KutayKarabağ(3D),Rendering:MertUlutaş).


395Resim 4. Artemis Kutsal Alanı’nın kuze-yinde bulunmuş Boreas ve Oreithyia Grubu (Bingöl 2010b, Levha 1)


396

1999-2010yıllarıarasındakutsalalanınçevresinde,alanısınırlayıcıolarakkonumlandırılmışstoa’larayö-nelik kazı çalışmaları yapılmıştır24.Kutsal alanın güneybatı ve kuzeybatı yarısında yapılan çalışmalar kutsalalanın,Dorveİondüzenindekiikisırasütunlu,ikibasamakileçıkılanstoa’larlaçevriliolduğunuortayakoymuş-tur25.Yapılankazılardaayrıcakuzeyvegüneydekistoa’larınarkalarındamekânlarınyeraldığıtespitedilmiştir.Bumekânlardankuzeystoa’dayeralanlardanbirtanesinin,duvarlarındaopus sectiledekorasyonubulunan26birLatrina

(Genel Tuvalet) olarak düzen-lendiği1993-1994yıllarındaya-pılan çalışmalarla27;Latrina’nınhemendoğusundayeralanbirdiğermekânınisetabanvesa-hipbirkütüphane(?)olarakdü-zenlendiği2004-2005yıllarındayapılan kazı duvarlarında yineopus sectile dekorasyonu bulu-nan podyum ve nişlerle çev-rilmiş, sütunlubir içmimariyeçalışmaları28 ile ortaya çıkartıl-mıştır29.

376;Bingöl–Kökdemir2005,224,Res.3;Bingöl–Kökdemir2006,275,Res.5-6;Bingöl–Kökdemir2008,543vdd,Res.1-4,7;Bingölvediğ.2011.

24 Bingöl2002,464-466,Res.2;Bingöl2003,92-93;Bingöl–Kökdemir2004,374-375;Bingöl–Kökdemir2006,276;Bingöl–Kökdemir2007,206-208,210,Res.2-3;Bingöl–Kökdemir2008,546-547,554,Res.8-9;Bingöl–Oral2009,393-397,Res.9;Bingölvediğ.2011.

25 Kutsalalanstoalarıylailgilidetaylıbilgiiçinayrıcabkz.Bingöl2007a,87vd.26 Kadıoğlu1997;Kadıoğlu2005.27 Bingöl1995,49-50;Bingöl1996a,88-89,Res.5;Restorasyon,sergilemevebelgemeçalışmalarıiçinbkz.Bingöl1997,581-582,

Res.8-11;Bingöl1999a,23;Bingöl2000,61-62,Res.9-10;Bingöl–Kökdemir2008,549,Res.10;Latrinasusistemineyöneliksondajçalışmaları:Bingöl–Kökdemir2008,548;Bingöl–Oral2009,397-398,Res.10.

28 Bingöl–Kökdemir2008,550-554,Res.11-15;Bingöl–Oral2009,389-393;29 Detaylıbilgiiçinayrıcabkz.Latrina:Bingöl2007a,90vdd;Kütüphane(?):Bingöl2007a,187.

Resim6:ArtemisKutsalAlanıStoa’ları,kuzeykısım,üstyapımimarideneme(KazıArşivi).

Resim5:Latrina,içmekân(MagnesiaKazıArşivi,Çizim(2D-3D):HakanAnay,Rendering:MertUlutaş).


397

AGORA (1998-2004)

ArtemisKutsalAlanı’ndanAgora’ya30 geçişi,Agora’nınDoğuStoa’sı içerisine inşa edilmiş olanPropy-lonsağlamaktadır.İondüzenindeikibasamaklıbirkrepidomaüzerindeyükselenveüçsütunsırasındanoluşanvegelenekselgirişyapılarındanfarklımimaridetayları ileanıtsalbir“TörenKapısı”niteliğindedüzenlenmişPropylon’da31 1993-2000 yıllarında kazı çalışmaları tamamlanmış32, yapınınmimari bloklarının restorasyonunayönelikçalışmalarileanastylosisçalışmaları1995-2005yıllarındagerçekleştirilmiştir33.

1999yılındabaşlatılanAgoraMeydanı34 ve AgoraDoğuStoakazılarınaverestorasyonçalışmalarına2010yılınakadararalıklarla35devamedilmiştir.Yapılançalışmalarla,DoğuStoa’nınDorveİondüzeniolmaküzereikisütunsırasındanoluştuğuvestoa’laraikibasamaklıbirkrepidomaileçıkıldığıtespitedilmiştir36.DoğuStoa’nınaltındabirkryptoportikus’unvarlığıiseAgora’nındahaöncebilinmeyenmimaribirözelliğiniortayakoymuştur.Kryptoportikus’tayapılankısasüreliçalışmalarsonucundaaltkatsütunlarınınmitolojikkonulufresklerlekaplıolduğuanlaşılmıştır37.

30 Agoraileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,97vd.31 Propylonileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Kökdemir2003;Bingöl2007a,100vdd;Bingöl2008a;Kökdemir2009;Kökdemir2011.32 Bingöl1995,44-47,Res.3;Bingöl1996a,87-88,Res.3-4;Bingöl1997,578-580,Res.2-5;Bingöl1998,16-17,Res.3;Bingöl2000,

59,Res.3-4;Bingöl2001,17-18,Res.3;Bingöl–Kökdemir2007,212,Res.5-633 Bingöl1997,582-583,Res.12-13;Bingöl1998,18-19,Res.4;Bingöl1999a,23,Res.14;Bingöl2000,59-61,;Res.5,7-8;Bingöl2001,

19-20,Res.5;Bingöl2002,466-467,Res.3-4;Bingöl2003,96;Bingöl–Kökdemir2004,376;Bingöl–Kökdemir2007,213.34 AgoraMeydanıileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,103vd.35 Bingöl2001,19-20,Res.5;Bingöl2003,93-97,Çiz.1-2,Res.3-4;Bingöl–Kökdemir2004,376-377;Bingöl–Kökdemir2005,

224-225,Res.4-5;Bingöl–Kökdemir2006,276-277,Res.8-11;Bingöl–Kökdemir2007,213-216,Res.8.36 Agora-DoğuStoaileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,104vd.37 Krytoportikosileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2006a;Bingöl2006b;Bingöl2007a,107vd.

Resim7:Propylon-AnıtsalTörenKapısı, kapılarınbulunduğudoğu cephe, rekonstrüksiyon (MagnesiaKazıArşivi,Rekonstrüksiyonönerisi:GörkemKökdemir,ayrıcabkz:Kökdemir2009,2011;Çizim:Elif Kökdemir(2D),KutayKarabağ(3D),Rendering:MertUlutaş).


398

ÇARŞI BAZİLİKASI (1989-2010)

ArtemisKutsalAlanı’nıngüneyindeyeralan,dikaçıoluşturacakşekildeAgora’yabağlanmış,üçnefli,ikikatlıbiryapıdır.Doğusundabirapsisbulunanyapı,AgoraileolanbağlantısınedeniyleveplanşekliaçısındanÇarşıBazilikasıolarak adlandırılmaktadır38.BizansDönemi’ndekiliseyeçevrilmişolduğuna ilişkinbirkanıtahenüzrastlanmamışolanyapıda,kemerleritaşıyanhaçayaklarınınüstündeSkylla’nınserüveniniiçerenikipayebaşlığı39kullanılmıştır.1989yılındailkkezbaşlatılankazılararalıklarla2010yılınakadardevametmiş,busürezarfındayapınınmimarielemanlarınayönelikrestorasyon,anastylosisvebelgelemeçalışmalarıtamamlanmıştır40.

ISITMA DONANIMLI YAPI(HYPOKAUST’LU YAPI ?) (2000-2004)

ArtemisKutsalAlanı’nıngüneybatısında,BizansSurDuvarı’nınhemenkuzeyinde,2000yılındayapılankazılarsonucuortayaçıkartılmıştır41.Bugünekadaraltımekânıkazılanyapınınniteliğihenüztamolaraksapta-namamıştır.Yapınınmekânlarındanbirtanesiiçerisindeyeralanılıkhavaısıtmasisteminden(hypokaust)dolayıgeçiciolarakbuisimleadlandırılmıştır.Yapınınenazikikatlıolduğu,ortayaçıkartılanmekânlarınisealtkataaitolduğuanlaşılmıştır42.Mekânlarınduvarlarındafresklerinkısmenkorunmuşolduğuyapıdayoğunmiktardaseramikelegeçmiştir43.2000yılındabaşlayanyapıdakikazıçalışmaları,2004yılınakadararalıklarladevametmişaynıyılyapınınüzerikorumaamaçlıbirçatıörtüsüilekapatılmıştır44.

38 ÇarşıBazilikasıileileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Öztaner2006a;Öztaner2006b;Bingöl2007a,117vd.39 Bingöl1992b.40 Bingöl1991a,110-114,Res.3-6;Bingöl1992a,82-87,Res.1-2;Bingöl1993,50-52;Bingöl1994,47;Bingöl1999a,18-19,23,

Res.7;Bingöl2001,18-19,Res.4;Bingöl2002,468,Res.7-8;Bingöl2003,97-98,Res.6-9;Bingöl–Kökdemir2004,377-378;Bingöl–Kökdemir2006,277-278,Res.13;Bingöl–Kökdemir2007,211-212,Res.4;Bingöl–Kökdemir2008,555-556;Bingöl–Oral2009,399-400;Bingölvediğ.2011.

41 Bingöl2002,468-470,Res.9-10.42 Bingöl2007a,139vd.43 Bingöl–Kökdemir2005,228;Vapur2009;44 Bingöl2003,98;Bingöl–Kökdemir2004,378-379;Bingöl–Kökdemir2005,228;Bingöl–Kökdemir2006,278-279,Res.9;

Resim8:ÇarşıBazilikası,Dışcephe,Rekonstrüksiyon(MagnesiaKazıArşivi,Rekonstrüksiyonönerisi:HakanÖztaner,ayrıcabkz.Öztaner2006a-b;Çizim:Elif Erdem-Öztaner(2D),KutayKarabağ(3D),Rendering:

MertUlutaş).


399

THEATRON (1985-2001)

1985 yılında kazısınabaşlananTheatron’da 2004 yılına kadar aralıklarla kazı ve restorasyon çalışmalarıgerçekleştirilerekyapıileilgiliçalışmalarsonuçlandırılmıştır45.Tiyatroplanlıbiryapıolmasınarağmenpodyu-mununortasındancavea’yagirişbölümüveyanlardakiproedria’larnedeniylebilinendiğertiyatrolardanayrılanbiryapıdır.Buözelliğiyle“theatron”,“izleyiciyeri”olarakadlandırılmıştır.KentTiyatrosu’nun46güneyindeyeralanyapınınkesinişlevibilinmemeklebirlikte,birdiğerönemliözelliğidebitirilmemişolmasıdır.Temellerindekivemermerbloklarındakiişçilikaşamalarıyapınınbitmemişolduğunukanıtlamaktadır.Yedikerkis’li,çiftdiazoma’lıveyaklaşık4700kişilikbiryapıolarakplanlanmışolduğuvarsayılmaktadır47.

45 Bingöl1986,327vd,Res.3-4;Bingöl1987,61-62,Res.3-4;Bingöl1988,68-69,Res.6;Bingöl1990,62-65,Res.2-6;Bingöl1991a,106-109,Res.1-2;Bingöl1992a,80-82;Bingöl1993,49-50;Bingöl1994,42-46,Res.1-5;Bingöl1995,50-53;Bingöl2003,98-99;Bingöl–Kökdemir2005,225-226,Res.6;Bingöl–Kökdemir2006,280.Theatron’unarkasındayeralanyamaçtantoprakkaymasıriskinedeniylekorumaönlemiolarak2006yılındanitibarenarkayamaçiletheatronarasınaistinatduvarıyapılmayabaşlanmıştır:Bingöl–Kökdemir2007,557-558;Bingölvediğ.2011.

46 Kenttiyatrosuileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,146vd.47 Theatronileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl1991b;Bingöl2005;Bingöl2007a,150vd.

Resim9:Üstte,Theatron’un3Dtarayıcıilebelgelenmişdurumu;altta,Theatron’untamamlanmışrekonstrüksiyonönerisi(KazıArşivi).


400

KENT GYMNASIONU (1986-1989)

ArtemisKutsalAlanı’nınbatısında,Stadionilehemenhemenaynıaksüzerinde,kuzeydeyeralanyapıhembukonumundanötürühemdekenttekidiğergymnasionile(LethaiosGymnasion’u)karıştırılmamasıamacıylaKentGymnasion’uolarakadlandırılmıştır48.Magnesia’dagörülebilenenyüksektekikalıntılardanbirtanesidir.Hamam,apodyterium ve palaestrakısmıolmaküzereüçanabölümdenoluşanyapıda,1986-1992yıllarıarasındaaralıklarlakazıçalışmalarıgerçekleştirilmiştir49.

LETHAIOS GYMNASIONU (1985)

Kentin ikinci gymnasion’udur. Artemis Kutsal Alanı’nın güneydoğusunda yer almaktadır. LethaiosIrmağı’nayakınlığındandolayıyapıyabu isimverilmiştir.Diğer gymnasion’daolduğugibiHamam,apodyterium ve palaestrakısmıolmaküzereüçanabölümdenoluşanyapının50sadeceapodyteriumkısmındakısasürelikazıçalışmasıyürütülmüştür51.

STADION (2004-2010)Kentingüneybatısında,kuzey-güneydoğrultusundauzananikitepeninarasınayerleştirilmiştir.Yapıdakiilk

çalışmalar2004yılındabaşlatılmıştır52.Podyumcephesindekabartmalarınyeraldığı,11adetkerkis’tenoluşan,ker-kis’lerdeproedria sırasıbulunanveçiftdiazoma’lıolarakplanlanmışyapınındoğuuzunkenarınıngüneyyarısı ilesphendone’ninbirkısmıbugünekadaryapılançalışmalarlaaçığaçıkartılmıştır.Yapınınspina bölümünegeçiş,arena’dagerçekleştirilenyarışlardastartyapısıolarakdakullanıldığıhyspylex sistemindenanlaşılanbirGirişYapısı(?)ilesağ-lanmaktadır.Buyapınındakalıntılarınınbüyükbirbölümüyapılankazıçalışmalarısunucundaortayaçıkartılmıştır53.

48 KentGymnasionuileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,162vdd;Seramikbuluntularıiçinbkz.Vapur2001.49 Bingöl1988,65-68,1-5;Bingöl1989,44-48,Plan.1,Res.1-4;Bingöl1991a,109-110;Bingöl1994,47.50 LethaiosGymnasionuileilgilidetaylıbilgiiçinbkz.Bingöl2007a,168vd.51 Bingöl1986,327;Bingöl1987,59-61,Res.1-2;52 Bingöl–Kökdemir2006,279vd.;Bingöl–Oral2009,386-388,Res.1-6;Bingölvediğ.2011.53 Stadionileilgilidetaylıbilgiiçinayrıcabkz.Bingöl2007a,171vdd;Bingöl2008b;Bingöl2010a;Bingölvediğ2010

Resim10:2009.KentGymnasion’unun,güneydengörünümü.ArkadaRomaTapınağıkalıntıları,öndeStadionGirişYapısı(KazıArşivi).


401

Resim 11: 2010. Stadion, sphendone’nin bir bölümü ve üst galeriler, batıdan görünüm. (Kazı Arşivi).


402

KAYNAKÇA

Bingöl1986,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1984)”, KSTVII,1986,325-331.

Bingöl1987,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1985)”,KSTVIII,Cilt:2,1987,59-65.

Bingöl1988,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1986)”, KSTIX,Cilt:2,1988,63-76.

Bingöl1989,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1987)”, KSTX,Cilt:2,1989,43-52

Bingöl1990,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1988)”, KSTXI,Cilt:2,1990,61-68

Bingöl1991,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1989)”, KSTXII,Cilt:2,1991,105-117.

Bingöl1991b,O.Bingöl,“ArbeitsphasendesneuenThetroninMagnesiaamMäander”, DiskAB5,1991,17-21.

Bingöl1992,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1990)”, KSTXIII,Cilt:2,1992,79-90.

Bingöl1992b,O.Bingöl,“DasSkyllakapitellvonMagnesiaamMäander”,içinde:H.Froning-T.Hölscher-H.Mielsch(yay.haz.)Kotinos. Festschrif für Erika Simon(1992),418-423.

Bingöl1993a,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1991)”, KST XIV,Cilt:2,1993,47-52.

Bingöl1993b,O.Bingöl,“VitruvischeVoluteamArtemis-TempelvonHermogenesinMagnesiaamMäander.”,IstMitt 43,1993,399-415.

Bingöl1994,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1992)”, KST XV,Cilt:2,1994,41-52.

Bingöl1995,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1993)”, KSTXVI,Cilt:21995,43-56.

Bingöl1996a,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1994)”, KSTXVII,Cilt:2,1996,85-94.

Bingöl1996b,O.Bingöl,“ZuSäuleundGebälkbeiHermogenes.SäuleundGebälk”,DiskAB6,1996,148-152.

Bingöl1997,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1995)”,KST XVIII,1997,577-591.

Bingöl1998,O.Bingöl,Magnesia ad Maeandrum-Menderes Magnesiası (1998).

Bingöl1999a,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1996-1997)”, KSTXX,1999,15-31.

Bingöl 1999b,O.Bingöl, “Epiphanie an denArtemistempeln vonEphesos undMagnesia amMäander”, içinde: 100 Jahre Österreichische Forschungen in Ephesos Akten des Symposion 1995-Wien (1999),233-240.

Bingöl2000,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum(1998)”, KST 21,2000,57-68.

Bingöl2001,O.Bingöl,“MenderesMagnesiası(1999)MagnesiaadMeandrum”, KST22,Cilt:2,2001,15-26.

Bingöl2002,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum2000yılıkazısı”, KST23,Cilt:2,2002,461-474.

Bingöl2003,O.Bingöl,“MagnesiaadMeandrum2001yılıkazısı”, KST 24,Cilt:2,2003,91-104.

Bingöl2004,O.Bingöl,“MagnesiaArtemisTapınağındaEpiphanie” içinde: Cumhuriyetimizin 80. Kuruluş Yıldö-nümü Anı Kitabı,Ankara Üniversitesi. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları: 394(2004),363-381.

Bingöl2005,O.Bingöl,Theatron. Menderes Magnesiası(2005).

Bingöl2006a,O.Bingöl,“StoaPoikileinMagnesiaamMäander.Maiandros”,içinde:Festschrift für Volkmar von Graeve(2006),25-30.

Bingöl2006b,O.Bingöl,“DieAgoravonMagnesiaamMäander.”,içinde:Die Griechische Agora. Kollloquium zum 65. Geburtstag von W.-D. Heilmeier 2003,(2006),59-65.

Bingöl2007a,O.Bingöl,Magnesia ad Maeandrum – Menderes Magnesiası (2007).


403

Bingöl2007b,O.Bingöl,“DieWestseitedesArtemistempelsvonMagnesia”,içinde:E.Öztepe,M.Kadıoğlu(yay.haz.)Patronus, Coşkun Özgünel’e 65 Yaş Armağanı-Festschrift für Coşkun Özgünel zum 65. Geburtstag,(2007),113-118.

Bingöl2008,O.Bingöl, “InnovationenundImpulsevonundDurchHermogenes”,DiskAB 9,2008,107-112.

Bingöl2008b,O.Bingöl,“DasStadionvonMagnesiaamMäander”,içinde:Monumentum et instrumentum inscrip-tum(2008),21-30.

Bingöl2010,O.Bingöl,“DasBildrepertoirederPodiumreliefsdesStadionvonMagnesiaamMäander”,için-de:Folia in memoriam Ruth Lindner collecta(2010),178-185.

Bingöl–Kökdemir2004,O.Bingöl–G.Kökdemir,“MagnesiaadMeandrum2002yılıkazısı”,KST25,Cilt:2,2004,371-380.


Bingöl–Kökdemir2006,O.Bingöl–G.Kökdemir,“MagnesiaadMeandrum2004yılıkazısı”, KST27,Cilt:1,2006,273-288.



Bingöl–Oral2009,O.Bingöl–M.Oral,“MagnesiaadMeandrum2007yılıkazısı”,KST30,Cilt:4,2008,385-408.

Bingölvediğ.2010a,O.Bingöl–G.Kökdemir–M.Oral,“MenderesMagnesiasıStadionKazıları”,Anadolu/Anatolia34,2008,101-128.

Bingöl2010b,O.Bingöl,“DieGruppevonBoreasundOreithyiaausMagnesia”,içinde:Zurück zum Gegens-tand. Festschrift für A. E. Furtwängler. Bd. 1 (2009),59-67.

Bingölvediğ.2011,O.Bingöl–G.Kökdemir–M.Oral,“MagnesiaadMeandrum2008-2009yılıkazıları”,KST32,Cilt:4,2011,25-41.

Çetin2003,C.Çetin,Menderes Magnesiası Artemis Tapınağı Altarı Alt Yapısı ve Çevresi İle İlişkisi.AnkaraÜniversi-tesi,SosyalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışDoktoraTezi(2003).

Cust1898,L.Cust,History of the Society of Dilettanti (1898).

Demirtaş2007,B.Demirtaş,Magnesia Artemis Tapınağı’nın Teknik ve İşçilik Özellikleri.AnkaraÜniversitesi,Sos-yalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışDoktoraTezi(2007).

Dilettanti1915,Societyof Dilettanti,Antiquities of Ionia, Part V(1915).

Humannvediğ.1904,C.Humann–J.Kohte–C.Watzinger,Magnesia am Maeander: Bericht über die Ergebnisse der Ausgrabungen der Jahre, 1891-1893(1904).

Kadıoğlu1997,M.Kadıoğlu,Menderes Magnesiası Latrina Opus Sectileleri.AnkaraÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışYüksekLisansTezi(1997).

Kadıoğlu2005,M.Kadıoğlu,“DieOpusSectile-WandverkleidungderLatrineinMagnesiaamMäander”,Ist-Mitt 55, 2005, 305-332.

Kern1900,O.Kern,Die Inschriften von Magnesia am Maeander(1900).

Kökdemir2003,G.Kökdemir,Menderes Magnesiası Anthemion Bezemeleri.AnkaraÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışYüksekLisansTezi(2003).


404

Kökdemir2004,G.Kökdemir,“TheAugustanTypologicalandStylisticFeaturesinAnthemionDecorationsonSacrificialTables”,Anadolu/Anatolia27,2005,45-96.

Kökdemir 2009,G.Kökdemir,Menderes Magnesiası-Propylon.AnkaraÜniversitesi, SosyalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışDoktoraTezi(2009).

Kökdemir 2011,G.Kökdemir, “MenderesMagnesiası-PropylonMimariBezemeler”,Anadolu/Anatolia 37,2011,93-141.

Leake1824,W.M.Leake,Journal of a tour in Asia Minor: With Comparative Remarks on the Ancient and Modern Geography of that Country(1824).

Öztaner2006a,H.Öztaner,Menderes Magnesiası Bazilikası (haçayak, kemer, sütun sistemleri).AnkaraÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışDoktoraTezi(2006).

Öztaner2006b,H.Öztaner,“MenderesMagnsiasıÇarşıBazilikası”,Anadolu/Anatolia 34,2006,123-152.

Rayet–Thomas1887,O.Rayet–A.Thomas,Milet Et Le Golfe Latmique: Tralles, Magnésie du Méandre, Priène, Milet Didymes,Héraclée du latmos Fouilles et exploratıons archéologıques (1887).

Vapur2001,Ö.Vapur,Magnesia Ad Maeandrum Gymnasion’u Roma Dönemi Seramikleri.AnkaraÜniversitesi,Sos-yalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışYüksekLisansTezi(2001).

Vapur2009,Ö.Vapur,Menderes Magnesiası Hypokaustlu Yapı Yerel Üretim Seramikleri.AnkaraÜniversitesi,SosyalBilimlerEnstitüsü,YayınlanmamışDoktoraTezi(2009).

Vapur2011Ö.Vapur, “MenderesMagnesiasıTheatronKazısı SeramikBuluntuları”,Anadolu/Anatolia 37,2011,143-193.

Orhan Bingöl – G. Kökdemir, “Menderes Magnesia’sı (Magnesia ad Maeandrum) (1984-2010)”...

Documents

Transcript of Orhan Bingöl – G. Kökdemir, “Menderes Magnesia’sı (Magnesia ad Maeandrum) (1984-2010)”...