Ochrona terenów zieleni przed kretem (Talpa europaea L.)

Spis treści

I. Wstęp

1. Cel pracy

Celem pracy jest ocena szkodliwości działań kreta europejskiego

(talpa europea) w terenach zieleni, metody jego zwalczania

(odstraszania) oraz ich skuteczność na podstawie doświadczeń.

Kret, jako zwierzę częściowo chronione nie może być uśmiercany,

natomiast jego szkodliwość zwłaszcza w terenach zieleni nie

podlega wątpliwości. Kopce tworzone w wyniku jego działalności

znacznie obniżają wartość estetyczną, a drążone pod ziemią

korytarze powodują zapadanie się darni, przez co mogą tworzyć

się zastoiska z wodą, a zdrowotność trawy narażana jest na

wiele chorób np. pleśniowych.

Kret zazwyczaj pojawia się w miejscach spokojnych, oddalonych

od zgiełku cywilizacji, gdzie tworzone są wszelkiego rodzaju

miejsca rekreacji, w których estetyka odgrywa ważną rolę (np.

pola golfowe). Metod odstraszania jest bardzo wiele, jednakże

ich skuteczność jest różna. Zgodnie z nowelizacją ustawy

federalnej o ochronie gatunków z 25.08.1980r. kret objęty jest

całkowita ochroną gatunkową i nie wolno go zabijać i

prześladować, w Polsce natomiast objęty jest ochroną częściową

zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28

września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących

zwierząt objętych ochroną (Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237),

nie jest chroniony na terenie ogrodów, upraw ogrodniczych,

szkółek, lotnisk, ziemnych konstrukcji hydrotechnicznych oraz

obiektów sportowych.

Walka z kretem jest bardzo uciążliwa. Działkowcy próbowali

wiele sposobów odstraszania tych szkodników w postaci prostych

metod – zawieszania na wkopanych w ziemie prętach puszek bądź

butelek, mających na celu odstraszanie tych zwierząt poprzez

hałas, bądź też wypłaszanie tych zwierząt drażniącymi ośrodek

węchu substancjami. Są to jednak amatorskie metody zazwyczaj

nieprzynoszące trwałego i oczekiwanego rezultatu.

2. Kret europejski (Talpa europaea L.)

Aby zająć się metodami zwalczania przykrych skutków

działalności kreta niezbędnym jest poznanie jego anatomii,

fizjologii, bionomii.

Długość ciała kreta waha się pomiędzy 12-15cm, w tym ogon ok.

4cm; masa ciała wynosi 70-120g. Ciało jest krępe i

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20042202237

cylindryczne, pokryte miękkim gęstym futerkiem (około 200

włosów na 1cm2), sierść czarna(zdarzają się okazy łaciate lub

jasnokremowe, różowawe, białe), włosy dwojakiego rodzaju:

puchowe i pokrywowe, rosnące prostopadle do skóry, po stronie

brzusznej nieco jaśniejsze, przy dotknięciu dające wrażenie

aksamitnych. Głowa mała, bez wyraźnie zaznaczonej szyi, wydaje

się wciągnięta w ramiona. Pysk przekształcony w wyciągnięty

ryjek opatrzony włoskami i ciałkami czuciowymi, zaopatrzony

jest w 44 zęby. Oczy są uwstecznione, prawdopodobnie

niewrażliwe na światło o średnicy 1mm. Uszy przesunięte w tył

czaszki nieposiadające małżowin zewnętrznych, są zaopatrzone

natomiast fałd skórny i specjalne włosy zamykające otwory

słuchowe. Łapy silne, łopatowate z pazurami wygiętymi ku

tyłowi, przekształcone w główny narząd grzebiący. Łapy przednie

o zredukowanych kościach przedramienia.

II. Przegląd literatury

Metody walki z kretem opierają się na stosowaniu: środków

drażniących dobrze rozwinięty zmysł węchu, działających

żołądkowo oraz elektroakustycznych odstraszaczy drażniących

zmysł słuchu. Wszystkie działania podjęte podczas „walki” z tym

zwierzęciem mają na celu wypędzenie go z terenu aktualnego

występowania. W metodach walki opieramy się na jego wrażliwych

zmysłach tj. węchu i słuchu (jako że właśnie one są najbardziej

wyostrzone, względem np. zmysłu wzroku, którego zwierzę jest

właściwie pozbawione) oraz stosujemy zoocydy działające na

przewód pokarmowy. Działania

Przegląd metod ochrony terenów zieleni przed kretem na

podstawie przeprowadzonych doświadczeń naukowych na przestrzeni

wielu lat (sposób wykonania doświadczeń ich umiejscowienie,

wyniki oraz wnioski):

1. Repelenty zapachowe:

Kretol 02 i Kretol 5GR (5% sulfidu 2-hydroksyetylowo-

butylowego)

Badania podjęte w okresie 11 lipca do 26 października na

terenie Poznania (tereny trawiaste). Zadaniem była ocena

skuteczności dwóch środków służących ochronie upraw przed

kretem.

Wyniki badań:

Zoocyd Liczba

czynnych

kretowin

Średnia liczba

czynnych

kretowin

Procent spadku

liczby

czynnych

(ogółem)

kretowin w

stosunku do

kontroliKretol 02 VP 103 2,86 a 70,58Kretol 5GR 111 3,08 a 68,31Kontorla 350 9,72 b -

Tab 1 Skuteczność działania zoocydów Kretol 02 i Kretol 5GR w ochronie

trawników przed kretem

Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się na poziomie istotności wg

testu Duncana

Zastosowanie repelentów zapachowych przyniosło istotny skutek w

ochronie terenów trawiastych przed kretem. Zaobserwowano

istotny spadek ilości kretowin czynnych. Stosowanie repelentów

zapachowych Kretol 5 GR oraz Kretol 02 jest więc efektywne w

walce z kretem.

Kretol 2,5 GR

2,5% sulfid 2-hydroksyetylowo-butylowy

Badanie przeprowadzono w Skierniewicach w 1994 roku. Środek

rozsypano równomiernie na powierzchni pola doświadczalnego w

dawce 6g/m2 .

Wyniki badań:

Doświadczenie Kombinacja

NrPowierzchnia

poletek

Okres

obserwacji

Kontrol

a

Kretol

2,5GR

1.

2.

3.

4.

5.

100

100

100

25

25

1.04-18.10

1.04-25.11

1.04-19.09

4.05-18.09

20.07-28.10

70

81

47

12

8

67

56

31

0

0

Średnio na poletku 58,0 44,0Redukcja (%) - 24,1

Tab. 3 Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Kretol 2,5 GR

i nie traktowanych

Wyniki badań przedstawione w tabeli 3 wykazują, że środek

Kretol 2,5 GR rozprowadzony równomiernie na powierzchni gruntu

nie wykazał wyraźnej skuteczności w walce z kretem.

Kretol 5 GR

5% sulfid 2 hydroksyetylowo-butylowy

Doświadczenie przeprowadzono również w Skierniewicach w roku

1994. Preparat umieszczano punktowo w glebie na głębokości

około 20cm.

Wyniki badań:


NrPowierzchnia

poletek

Okres

obserwacjiKontrola Kretol 5GR

1.

2.

3.

4.

5.

6.

100

100

100

50

50

25

1.04-18.10

1.04-25.11

1.04-19.09

9.10-25.11

14.10-24.11

20.07-28.10

70

81

47

38

4

8

56

45

23

42

2

0Średnio na poletku 52,0 34,4

Redukcja (%) - 33,8Tab. 3 Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Kretol 5 GR i

nie traktowanych

Wyniki badań przedstawione w tabeli nr 3 wykazują nieco większą

skuteczność preparatu Kretol 5 GR. Zwiększenie, więc dawki

procentowej środka chemicznego oraz umieszczenie go na pewnej

głębokości w glebie dało lepszy rezultat, jednakże wyniki badań

także nie są zadowalające.

Wuhl-Ex Neu (w formie kulek zapachowych)

Doświadczenie przeprowadzono w Skierniewicach 1994 roku.

Preparat w formie kulek zapachowych umieszczono na głębokości

20-30cm w dawkach 1 sztuka/m2 oraz

1 sztuka/0,5 m2 .

Wyniki badań:


NrPowierzchnia

poletek

Okres

obserwacji

Kontrol

aWuhl-Ex Neu

1.

2.

3.

4.

5.

100

100

100

100

50

29.03-18.10

1.04-25.11

1.04-19.09

22.07-28.10

6.10-25.11

70

63

47

8

38

54

81

11

0

35

6.

7.

25

25

4.05-18.09

2.08-15.09

12

5

0


Redukcja (%) - 29,1Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Wuhl-Ex Neu i

kontrolach

Wyniki badań przeprowadzone na preparacie Wuhl-Ex Neu są

podobne jak wyniki poprzednich repelentów, ich skuteczność

wynosi około 30%.

Doświadczenie wykonane ponownie nad preparatem Wuhl-Ex Neu w

Skierniewicach w roku 1995. Preparat stosowany jedno- lub

dwukrotnie.

Wyniki badań:

Data obserwacji*Kombinacja**

Kontrola Wuhl-Ex Neu***

16.06

30.06

14.07

31.07

14.08

28.08

11.09

10,7a

18,5a

21,2a

8,5a

8,5a

8,7a

13,1a

21,2a

20,8a

11,7a

7,6a

8,1a

10,1a

11,2aW całym okresie* 89,0a 90,7a

Redukcja - 0Tab. Średnia liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem oraz

poletkach kontrolnych

*średnie (w wierszach) oznaczone tym samym symbolem literowym nie różnią

się istotnie, test-t Studenta przy poziomie istotności 5%

** powierzchnia poletek 200m2

***preparat stosowano w okresie 15-30 maja

Badanie przedstawione w tabeli nr wykazało, że nie ma istotnych

różnic w liczbie kretowin na poletkach doświadczalnych gdzie

był stosowany preparat, a tam gdzie nie stosowano żadnych

środków odstraszających zwierzę.

Krecik BR

0,3% tioalkohol etylowy

Doświadczenie wykonane w Skierniewicach roku 1995. Zabiegi

preparatem wykonano wielokrotnie systematycznie powtarzając.

Preparat w formie brykietów wkładano do tuneli w dawce 1

sztuka/20m2 oraz 1 sztuka/10m2.

Wyniki badań:


NrPowierzchnia

poletek

Okres

obserwacjiKontrola Krecik BR

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

500

200

200

200

200

100

25

12.05-11.09

15.05-11.09

15.05-11.09

15.05-11.09

16.06-11.09

15.05-16.06

10.05-30.06

152

56

135

102

266

16

8

133

62

54

177

271

12


Redukcja (%) - 4,7Tab. Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Krecik BR w

stosunku do kontroli

Doświadczenie wykazało, że nie ma znaczącej różnicy pomiędzy

ilością kretowin w próbach kontrolanych i doświadczalnych.

Wykazano, więc niezwykle małą skuteczność w odstraszaniu kreta

preparatu Krecik BR stosowanego w takiej formie i dawce.

Doświadczenie nad preparatem Krecik BR powtórzono w roku 2001 w

Skierniewicach i Godzianowie.

Wyniki badań:


NrPowierzchnia

poletekOkres obserwacji Kontrola KrecikBR

1.

2.

3.

4.

600

400

400

100

17.05-31.08

26.06-21.09

10.08-31.08

13.07-24.10

184

87

45

60

226

130

35


Redukcja (%) - 0Tab. Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Krecik BR w


Podobnie jak sześć lat wcześniej skuteczność preparatu zerowa.

Antykrecik CG

Mieszanina tlenku wapnia i siarczanu amonowego

Doświadczenie przeprowadzono w roku 1998 w Skierniewicach oraz

Łowiczu. Preparat rozmieszczono w korytarzach podziemnych w

dawkach 1 sztuka/10-20m2. Z mieszaniny tlenku wapnia i

siarczanu amonu pod wpływem wilgoci wydziela się amoniak.

Wyniki badań:


NrPowierzchnia

poletek

Okres

obserwacji

Kontrol

aAntykrecik CG

1.

2.

3.

4.

500

400

300

200

10.01-15.08

15.04-15.08

15.04-15.08

15.04-15.08

91

118

60

110

24

18

5


Redukcja (%) - 79,5Tab. Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Antykrecik CG w


Zaobserwowano znaczną redukcję liczby kretowisk (prawie 80%).

Można więc uznać, że wyniki doświadczeń nad preparatem

Antykrecik CG są zadowalające, jednakże preparat ma bardzo

krótką skuteczność i jego stosowanie trzeba często powtarzać by

był on efektywny.

Kretol 2,5 VP

2,4% aldehyd cynamonowy, 0,1% 2-undekanon, 0,01% di (2-

etyloheksylo) sulfobursztynian denatonium

Badania nad preparatem Kretol 2,5 VP podjęte w okresie 22 lipca

do 4 września 1999 roku przez Instytut Ochrony Roślin w

Poznaniu. Doświadczenia wykonano w dwóch miejscach odległych od

siebie o 40km. Jednym ze stanowisk była działka rekreacyjna, a

drugim ogródki działkowe. Preparaty były stosowane falowo, tak

by wyprzeć kreta w odpowiednim kierunku z zasiedlonego przez

niego terenu.

Wyniki badań:

Kombinacj

e

Przed

zabiegiem

Po zabiegu4.08.

99

12.08.

99

17.08.

99

25.08.

99

01.09.

99I 18* 6* 2* 0 2 5II 10 12* 5* 2* 1 4III 7 7 9* 2* 0 2

Kontrola 7 7 9 11 11 8*oznacza datę zastosowania preparatu na danej kwaterze

Tab. Wyniki stosowania repelentu Kretol 2,5 VP na kreta (Talpa europaea) na

działce rekreacyjnej

Rodzaj

uprawy

Przed

zabiegiem

Po zabiegu

7.08.

99

14.08.

99

21.08.

99

28.08.

99

4.09.

99D K D K D K D K D K D K

Pomidor 3* 3 2* 5 0 5 0 5 0 4 2 7

Rośliny

ozdobne5* 5 3* 6 2* 7 0 7 0 6 1 8

*oznacza kwaterę i datę zastosowania preparatu

D – powierzchnia doświadczalna

K- powierzchnia kontrolna

Tab. Wyniki stosowania repelentu Kretol 2,5 VP na kreta (Talpa europaea) w

ogródkach działkowych

Zgodnie z wynikami przedstawionymi w tabelach 5 i 6 preparat

Kretol 2,5 VP wykazał znaczną skuteczność w odstraszaniu kreta

z miejsc występowania. Większa skuteczność działania była na

ogródkach działkowych, bowiem tam właśnie było stosowane stałe

nawadnianie powierzchni. Wykładanie preparatu należy ponawiać

co 3-4 tygodnie, by jego efektywność była ciągła. Repelent

zapachowy może być, więc skuteczną metodą walki z kretem na

terenach o małej powierzchni (pracochłonność przy wykładaniu).

Tego samego roku (1999) podjęto także badania nad preparatem w

Skierniewicach oraz Łowiczu. Preparat rozmieszczony został w

korytarzach w dawkach 1 sztuka/0,5-1m2.

Wyniki badań:


NrPowierzchnia

poletek

Okres

obserwacji

Kontrol

a

Kretol 2,5

VP

1.

2.

3.

4.

500

500

300

300

15.04-28.11

15.04-28.11

15.04-28.11

15.04-28.11

318

542

214

187

308

100

136

169

Średnio na poletku 340,0 184,8

Redukcja (%) - 45,6

Tab. Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Kretol 2,5 VP w


Również w tym badaniu wynik był zadowalający wykazał około 50%

skuteczność repelentu.

1. Środki chemiczne o działaniu żołądkowym:

Kretox 3GR

brodifakum w postaci soli z denatonium (antykoagulant) - 0,02

%, glukochloralozę - 2,9 %.

Doświadczenie przeprowadzone w Instytucie Ochronie roślin w

Poznaniu. Obszar stanowiący pole doświadczalne objął pole o

powierzchni 750m2 podzielone na 3 pasy. Kretox wykładany był w

formie granulatu zgodnie z zaleceniami producenta środka. Do

każdego z korytarzy w dawce 5g na 1. Próby powtórzono

analogicznie do pierwszej w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu

Ochrony Roślin w Winnej Górze oraz w Arboretum w Korniku.

Wyniki badań:

Kombinacje Liczba czynnych kretowin

Przed zabiegiem Po zabiegu17.10 24.10 31.10 07.11 12.11

Doświadczenie 16* 6 6 7 8

Kontrola 13 11 14 16 18Tab. Wyniki badań polowych nad środkiem Kretox 3GR na kreta (Talpa europea)

na trawniku w Instytucie Ochrony Roślin w roku 1999

Kombinacje

Liczba czynnych kretowinPrzed

zabiegi

em

Po zabiegu

03.08 09.08 17.08 23.08 30.08 06.09Doświadcze

nie80* 24 28 30* 15 11

Kontrola 84 86 84 85 86 91Tab. Wyniki badań polowych nad środkiem Kretox 3GR na kreta (Talpa europea) w

parku Winnej Górze w roku 2000

Kombinacje

Liczba czynnych kretowinPrzed

zabiegiemPo zabiegu

30.08 06.09 12.09 20.09 27.09 03.10Doświadczenie 41* 19 21 26* 14 13

Kontrola 36 39 41 42 41 44Tab. Wyniki badań polowych nad środkiem Kretox 3GR na kreta (Talpa europea)

na trawniku w Arboretum w Kórniku w roku 2000

W związku z tym, że Kretox 3 GR działa żołądkowo, musi być też

podany w odpowiedniej dawce. Zgodnie z wynikami przedstawionymi

w tabelach 12,13,14 działanie preparatu wyniosło odpowiednio

62,5%, 70% oraz 53%. Większa skuteczność preparatu była w

miejscach licznie zasiedlonych przez zwierzę, aniżeli tam gdzie

występował on rzadziej. Żyzność gleby oraz jej zasobność w

naturalny pokarm także miało wpływ na skuteczność działania

środka o działaniu żołądkowym. Gleby żyzne i tym samym bogate w

pokarm obniżały skuteczność działania preparatu. Środek może

być przydatny w zwalczaniu kreta na mniejszych powierzchniach

np. działkach rekreacyjnych.

2. Inne preparaty:

Preczkret

Preparat olejowy

Środek w doświadczeniu rozprowadzony został po powierzchni

gleby przy jej podlewaniu za pomocą wyspecjalizowanej

przystawki przymocowanej do końcówki węża. Stosowano w dawce

1ml/m2. Umiejscowienie obserwacji w Skierniewicach oraz

Godzianowie w 2001 roku.

Wyniki badań:


NrPowierzchnia

poletekOkres obserwacji kontrolna

Preczkre

t1.

2.

3.

4.

5.

6.

600

400

400

200

100

100

17.05-8.10

26.06-21.09

10.08-31.08

10.05-21.09

17.05-26.10

13.07-22.10

158

88

45

20

32

60

155

104

46

6

19


Redukcja (%) - 0Tab. Liczba kretowisk na poletkach traktowanych preparatem Preczkret w


Nie zaobserwowano istotnych zmian w ilości kretowisk na

powierzchni gdzie preparat był stosowany względem kontroli,

redukcja wyniosła 0%. Skuteczność preparatu w danych warunkach

oraz w tej formie i dawce żadna.

3. Ocena skuteczności działania preparatów o różnym sposobie

działania (repelent zapachowy oraz środek o działaniu

żołądkowym):

Kretol Mega VP i Kretox 03GB

Doświadczenie przeprowadzono na terenach trawiastych w Poznaniu

w 2002 roku. Badane zoocydy wykładano do czynnych kretowin co

dwa tygodnie. Dawkowanie preparatów:

-Kretol Mega VP – 1 pałeczka preparatu/1 nora

-Kretox 03 GB – 5g preparatu/1 nora

Wyniki badań:

Środek

Liczba

czynnych

kretowin

(ogółem)

Średnia liczba

czynnych

kretowin

Procent spadku

liczby w stosunku

do kontroli

Kretol Mega

VP141 4,70 a 69,74

Kretox 03

GB208 6,93 a 55,38

Kontrola 466 15,53 b -

Tab. Skuteczność działania środków Kretol Mega VP i Kretox 03 GB w ochornie

trawników przed kretem (Talpa europaea L.)

W doświadczeniu zaobserwowano spadek liczby czynnych kretowin.

Dla preparatu będącego repelentem zapachowym skuteczność

wyniosła około 69% natomiast dla środka o działaniu żołądkowym

około 55%. Obydwa środki mogą więc być przydatne w ochronie

terenów zieleni przed szkodliwą działalnością kreta (Talpa

europaea L.).

4. Metody akustycznego odstraszania kreta

Anty – Mysior, Anty – Mysior plus

Doświadczenie przeprowadzone w roku 2004 w Czarnowie na

terenach trawiastych. Poddano ocenie działanie

odstraszaczy elektroakustycznych o różnym natężeniu

dźwięku oraz ciągłości sygnału. Obserwacje przeprowadzane

były dwa razy w tygodniu.

Wyniki badań:

Typ Liczba Średnia Procent spadku

odstraszacza

akustycznego

czynnych

kretowin

(ogółem)

liczba

kretowin

na poletku

liczby czynnych

kretowin w

stosunku do

kontroliAnty – Mysior

plus

(60db, ciągły

sygnał

akustyczny)

525 3,80 a 64,22

Anty – Mysior

(40db, ciągły

sygnał

akustyczny)

639 4,63 a 56,40

Anty – Mysior

(40db,

przerywany

sygnał)

1361 9,86 b 7,16

Kontrola 1456 10,62 b -

Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie na poziomie

istotności wg testu Duncana

Tab. Skuteczność działania odstraszaczy akustycznych w ochronie

terenów trawiastych przed kretem (Talpa europaea L.)

Wersje odstraszaczy akustycznych o sygnale ciągłym

wykazały dużą skuteczność odstraszania kreta. Wersja

prototypowa emitująca dźwięk przerywany okazała bardzo

niską skuteczność działania, nie powinna więc być polecana

jako metoda ochrony przed szkodnikiem.

III. Podsumowanie

Metody ochrony terenów zieleni przed kretem (talpa

europaea L.) ogółem podzielić można na: Działające na

zmysł węchu, słuchu oraz żołądkowo. W pracy

przedstawione zostały doświadczenia prowadzone nad

środkami i metodami odstraszania oceniające ich

skuteczność w danych warunkach i dawkach przeprowadzone

na przestrzeni lat. Bardzo mało jest w literaturze

naukowej badań na temat skuteczności działań dostępnych

na rynku środków. Kret ze względu na specyfikę swojej

szkodliwości nie jest zwalczany usilnie w naszych

warunkach. Jego szkodliwość opiera się, bowiem głównie

na niszczeniu estetyki wyglądu niż np. niszczeniu

plonu, dlatego też zwalczanie tego ssaka nie jest

priorytetowe. Jednakże w terenach zieleni, które mają

pełnić funkcje głównie estetyczną niezbędnym jest

niwelowanie szkodliwości jego działania. Samo

zadeptywanie kretowin oraz dosiewanie trawy w miejscu

ich występowania może być uciążliwym procederem.

Zakładając trawnik powinniśmy także pamiętać o tym, że

nie potrzebuje on zbyt żyznych gleb, na których

występowanie kreta ze względu na zasobność pokarmu

naturalnego będzie tym większe (jest to też pewna

metoda zapobiegawcza występowaniu szkodnika, ale trzeba

sobie zdawać sprawę z tego, że nie zawsze możliwa do

zastosowania). Dlatego też chcąc chronić estetykę

powstałych zieleńców starać się powinniśmy odstraszyć

osobniki występujące na danej powierzchni.

Wyniki badań przedstawione w pracy potwierdzają, że

walka z owym ssakiem jest niezwykle uciążliwa. Pozbycie

się kreta z terenu, na którym występuje jest wręcz nie

możliwe. Można ograniczyć do pewnego stopnia jego

pojawianie się, ale metody odstraszające są na ogół

pracochłonne a ich efektywność niezwykle krótkotrwała

(ok. 4tyg.). Metody proponowane przez producentów

preparatów chemicznych oraz odstraszaczy

elektroakustycznych mogą więc być przydatne w

likwidacji problemu, ale by podnieść ich efektywność

powinniśmy stosować je łącznie.

Ochrona terenów zieleni przed kretem (Talpa europaea L.)

Documents

Transcript of Ochrona terenów zieleni przed kretem (Talpa europaea L.)