ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ

Α2

1

Κυριακή Πετρίτση

ΜΕΙΖΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

www.epimorfosi.edu.gr

ΕΝΤΥΠΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ (Σχέδια Μαθήματος, Εκπαιδευτικά Σενάρια)

1) ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ

1.1 Τίτλος Διδακτικής Πρακτικής

Αναφέρεται ο τίτλος της Διδακτικής Πρακτικής, ο οποίος θα αποτυπώνει τον σκοπό και θα προσδιορίζει την αρχική μορφή και το περιεχόμενό της.

«Το πιο γλυκό ψωμί»: Μια διδακτική πρόταση-απόπειρα αξιοποίησης της Αισθητική Εμπειρίας, της Τέχνης, των Τ.Π.Ε. και των Αρχών της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας. με όχημα ένα λαϊκό παραμύθι.

1.2 Δημιουργός

Όνομα: ΠΕΤΡΙΤΣΗ ΚΥΡΙΑΚΗ Πατρώνυμο: ΙΩΑΝΝΗΣ Ιδιότητα: Εκπαιδευτικός Στοιχεία Οργανικής Θέσης: 12ο Γυμνάσιο Περιστερίου Η συγκεκριμένη Διδακτική Πρακτική έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο κάποιου εκπαιδευτικού προγράμματος; ΟΧΙ

1.3 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Γνωστικό αντικείμενο της Διδακτικής Πρακτικής:

Νεοελληνική Λογοτεχνία Α΄ Γυμνασίου

Ιδιαίτερη Περιοχή του γνωστικού αντικειμένου: Θεματική Ενότητα: Λαογραφικά

«Το πιο γλυκό ψωμί», λαϊκό παραμύθι, στα κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α ́Γυμνασίου.

Συμβατότητα με το ΑΠΣ & το ΔΕΠΠΣ

Το σχέδιο του μαθήματος που εισηγούμαστε ανταποκρίνεται στο γενικό σκοπό διδασκαλίας του μαθήματος της Λογοτεχνίας, όπως περιγράφεται στο ΔΕΠΠΣ για τη λογοτεχνία στο Γυμνάσιο: «ενδυνάμωση της μορφωτικής επάρκειας, της επικοινωνιακής

ΕΣΠΑ 2007-13\Ε.Π. Ε&ΔΒΜ\Α.Π. 1-2-3

«Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών στις 8 Π.Σ., 3 Π.Σ.Εξ., 2 Π.Σ.Εισ.» Με συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε. Κ. Τ.)

http://www.epimorfosi.edu.gr/

Α2

2


ικανότητας και της συναισθηματικής ανάπτυξης των μαθητών μέσα από την ανάγνωση, κατανόηση και ερμηνεία αξιόλογων έργων σημαντικών Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών. Τα λογοτεχνικά κείμενα είναι φορείς εθνικών, οικουμενικών και διαπολιτισμικών αξιών. Η επαφή με αντιπροσωπευτικά έργα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, εθνικής και παγκόσμιας, διευρύνει τα όρια της προσωπικής εμπειρίας και ευαισθησίας των μαθητών και τους καθιστά ανθρώπους ικανούς να αξιοποιούν ενεργητικά τη γνώση, να αναπτύσσουν τις αισθητικές αντιλήψεις τους να παίρνουν κριτική στάση απέναντι σε βασικά ζητήματα της ατομικής και κοινωνικής ζωής και να διαμορφώνουν επιλεκτικά και υπεύθυνα τις προσωπικές τους στάσεις και πεποιθήσεις».σ. 64 Όσον αφορά στους ειδικούς σκοπούς που προσδιορίζονται από το ΑΠΣ της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο, η διδακτική πρόταση που παρουσιάζουμε επιδιώκει σκοπούς συμβατούς ως προς τα εξής : Οι μαθητές πρέπει να μπορούν: να προσλαμβάνουν το λογοτεχνικό κείμενο ως έργο τέχνης και αισθητικό φαινόμενο στενά δεμένο με την εποχή του, να κατανοήσουν την ιδιαιτερότητα της λογοτεχνικής γλώσσας και να ανακαλύψουν την αισθητική λειτουργία της, να κατακτήσουν την ικανότητα συναισθηματικής συμμετοχής, να ερμηνεύουν με δημιουργικό τρόπο τα λογοτεχνικά έργα, να ανακαλύψουν και να ασκήσουν τις καλλιτεχνικές δεξιότητές τους. σ66 Τέλος ως προς τους στόχους που προβλέπονται από το ΑΠΣ για τη συγκεκριμένη θεματική ενότητα, Λαογραφικά, το συγκεκριμένο Σχέδιο Μαθήματος στοχεύει: «να γνωρίσουν οι μαθητές ποικίλες όψεις του λαϊκού πολιτισμού, να κατανοήσουν ότι τα παραμύθια αποτελούν ξεχωριστό αφηγηματικό είδος και να αντιληφθούν τη σημασία τους ως πεδίου αναπαράστασης κοινωνικών αξιών.» Επίσης παρούσα διδακτική πρόταση ανταποκρίνεται στα διαθεματικά σχέδια εργασίας που μπορούν να συμπληρώσουν εναλλακτικά τις αναφερόμενες στο ΑΠΣ «ενδεικτικές διαθεματικές δραστηριότητες» και αφορούν στην οργάνωση ομαδικών εργασιών 1) με θέμα την εικαστική ανάπλαση σκηνών από τους μαθητές, έτσι ώστε να γνωρίσουν τις δυνατότητες που προσφέρει ο εικαστικός κώδικας 2) τη δραματοποίηση: να μετατρέψουν σε σκηνικούς ρόλους τη δράση των κυρίων προσώπων, να γράψουν διαλόγους, λαμβάνοντας υπόψη τη λειτουργία των προσώπων μέσα στο αφήγημα (τις πράξεις και τις σκέψεις τους), να επινοήσουν τις ενέργειες και τις αντιδράσεις τους, να φανταστούν τις κινήσεις τους πάνω στη σκηνή και γενικά να αυτοσχεδιάσουν με τον πιο δημιουργικό και παραγωγικό τρόπο.

Συμβατότητα με τις αρχές και τους στόχους των νέων προγραμμάτων σπουδών του Νέου Σχολείου

Το παρόν Σχέδιο Μαθήματος επιχειρεί να ανανεώσει τις διδακτικές πρακτικές στο μάθημα της Λογοτεχνίας με την αξιοποίηση της αισθητικής εμπειρίας, της Τέχνης, των δυνατοτήτων των Τ.Π.Ε. και των αρχών της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Ανταποκρίνεται στις κεντρικές επιδιώξεις των Νέων Προγραμμάτων Σπουδών του Νέου Σχολείου στα εξής σημεία:

1)Την εγκάρσια διάχυση του πολιτισμού: (Αξιοποίηση της Τέχνης στην Εκπαίδευση)

H συγκεκριμένη διδακτική πρόταση θεωρεί, ότι η λογοτεχνία παίζει ένα σημαντικό ρόλο όχι μόνο στη γλωσσική αλλά και στην αισθητική καλλιέργεια του ατόμου, για το λόγο αυτό κρίνει σκόπιμη τη μερική αποσύνδεσή της διδασκαλίας της από αυτή του γλωσσικού μαθήματος. Επίσης θεωρεί αναγκαία την αξιοποίηση της αισθητικής εμπειρίας και τεχνών (θέατρο, σχέδιο) στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας προκειμένου να διαπιστώσουν οι μαθητές με τρόπο βιωματικό τα παράλληλα εκφραστικά μέσα διαφόρων ειδών τέχνης, οι διαφορετικές αναπαραστάσεις των οποίων λειτουργούν ως έναυσμα για να εμβαθύνουν οι μαθητές τη δική τους ανάγνωση αλλά και για να προσεγγίσουν στις αναγνώσεις των άλλων . Μια τέτοιου είδους προσέγγιση στοχεύει στο να εφοδιάσει το νεαρό αναγνώστη με στρατηγικές ανάγνωσης πολυτροπικών κειμένων, που θα τον βοηθήσουν να χειρίζεται κριτικά και δημιουργικά την πληθώρα

Α2

3


των οπτικοακουστικών προϊόντων που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς του(δεξιότητες πολιτισμικού γραμματισμού).1

2)Την προώθηση της παιδαγωγικής της διαφοροποίησης στη διδασκαλία-μάθηση και

την έμφαση στην αξιολόγηση για την ανατροφοδότηση και βελτίωση της μάθησης.2

Η εκπαιδευτικός είναι η ίδια δημιουργός του διδακτικού σχεδίου, ώστε α) μπορεί να το προσαρμόζει στις ιδιαιτερότητες των μαθητών της, β)να εντάσσει στο σχεδιασμό νέες εκπαιδευτικές μεθόδους, όπως είναι οι ομάδες εργασίας σε συνδυασμό με την ερμηνευτική μέθοδο και τις στοχευμένες ερωτήσεις, ώστε να αποβεί η διδασκαλία μη τυποποιημένη διαδικασία. Για τους λόγους αυτούς το σχέδιο είναι παιδαγωγικά διαφοροποιούμενο και ενταξιακό. Επίσης παραπέμπει στο διαδίκτυο και αξιοποιεί ποικίλους μαθησιακούς πόρους και εργαλεία (εμπλουτισμένη διδασκαλία).

Η εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί μαθητοκεντρικές διδακτικές προσεγγίσεις. Αξιοποιείται η ομαδική διδασκαλία και καλλιεργείται ο βιωματικός και συνεργατικός τρόπος μάθησης. «Διδάσκουμε το μαθητή με την υποκειμενικότητά του,… επιστρατεύοντας τα προσωπικά του βιώματα, τις προηγούμενες γνώσεις του, τις παραστάσεις και εμπειρίες του…. Το κύριο ενδιαφέρον μετατοπίζεται από το κείμενο στον αναγνώστη».3

3)Την εγκάρσια διάχυση των ιδεών της αειφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Η διδακτική μας πρόταση φιλοδοξεί να ενσωματώσει τις αρχές της αειφορίας , ώστε να ενθαρρύνει αλλαγές στη συμπεριφορά των μαθητών-αυριανών πολιτών προς την κατεύθυνση μιας περισσότερο αειφόρου και δίκαιης κοινωνίας που θα ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να μειώνει τις δυνατότητες των μελλοντικών γενιών να καλύψουν τις δικές τους. (παραπέμπουμε στο . 2ο φύλλο εργασίας της ομάδας: λαογράφοι- οικολόγοι.)

4) Το παρόν Σχέδιο Διδασκαλίας προσφέρει πεδίο αξιοποίησης εναλλακτικών υποστηρικτικών υλικών της λογοτεχνίας, όπως είναι οι ΤΠΕ και το διαδίκτυο και προωθεί την ψηφιακή επικοινωνία σε ισορροπία με τις κλασικές μορφές «προφορικότητας» και «εγγραμματισμού».

Ως προς τον άξονα της προώθησης της ψηφιακής επικοινωνίας σε ισορροπία με τις κλασικές μορφές «προφορικότητας» και «εγγραμματισμού» το συγκεκριμένο Σχέδιο Μαθήματος προβλέπει την παραγωγή λόγου (προφορικού, γραπτού και πολυτροπικού με την αξιοποίηση ποικίλων μαθησιακών πόρων (σχολικό εγχειρίδιο, σημειώσεις για τις λαϊκές αφηγήσεις , παρουσίαση έργων μεγάλων ζωγράφων, φωτογραφικό υλικό) και γνωστικών εργαλείων (σύνεργα ζωγραφικής , επεξεργαστής κειμένου, λογισμικό παρουσίασης).4

1.4 Βαθμίδα Εκπαίδευσης / Τάξεις στις οποίες θα το εφαρμόσετε

Βαθμίδα εκπαίδευσης στην οποία αφορά η Διδακτική Πρακτική: Δευτεροβάθμια

Τάξη ή τάξεις στις οποίες θα το εφαρμόζατε: Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Υπήρξε συνεργασία τάξεων του ίδιου σχολείου ή συνεργασία τάξεων διαφορετικών σχολείων;: ΟΧΙ

1.5 Είδος Διδακτικής Πρακτικής

1 Το θεωρητικό πλαίσιο εντός του οποίου αναπτύσσεται η παρούσα διδακτική πρόταση παρουσιάζεται αναλυτικά στην ενότητα 2.1. 2 Διεξοδική αναφορά στη διαδικασία της αξιολόγησης γίνεται στην ενότητα Αξιολόγηση της Διδακτικής Πρακτικής. 3 Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο

(Αθήνα 2011- ΕΣΠΑ 2007-2013), σ.77 4 Αναφορά στις Τ.Π.Ε. γίνεται και στην ενότητα 1.6

Α2

4


Σχέδιο Μαθήματος για διδακτικό δίωρο το λιγότερο5.

1.6 Σκοπός & Στόχοι της Διδακτικής Πρακτικής

Γενικός Σκοπός

Η παρούσα διδακτική πρόταση προβλέπει για τους αναπτυσσόμενους αναγνώστες ενεργό ρόλο κατά την πρόσληψη του λογοτεχνικού κειμένου και επιχειρεί να τους εφοδιάσει με στρατηγικές ανάγνωσης αφηγηματικών κειμένων(γλωσσικών και πολυτροπικών), και δεξιότητες πολιτισμικού γραμματισμού (Νέζη). Βασικός σκοπός είναι η δημιουργία ενός κριτικού αναγνώστη που μπορεί να κατανοήσει ότι το κείμενο αποτελεί ένα σύνθετο πολιτισμικό γεγονός,6 να διαλεχθεί με αυτό και να έχει τη δυνατότητα να αιτιολογήσει την προσωπική ερμηνεία και τις ερμηνείες των συν-αναγνωστών του.

Το συγκεκριμένο Σχέδιο Διδασκαλίας φιλοδοξεί να βοηθήσει τους νεαρούς αναγνώστες α) να διευρύνουν τις αναγνωστικές τους εμπειρίες και να εξοικειωθούν με ένα εύρος στρατηγικών με τις οποίες τα κείμενα κατασκευάζουν το νόημά τους β) να δώσει εργαλεία για να κατανοήσουν τον κόσμο και να συγκροτήσουν την υποκειμενικότητά τους. Τέλος θέτει ως πρωταρχική αξία του μαθήματος την κριτική στάση απέναντι στις πολιτισμικές παραδόσεις αξίες και μηνύματα.

Επιμέρους Στόχοι ως προς το γνωστικό αντικείμενο και ως προς τη μαθησιακή διαδικασία. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

Σε επίπεδο γνώσεων: 1)Να έρθουν οι μαθητές σε επικοινωνία με ένα αξιόλογο λαογραφικό κείμενο, ώστε να διευρύνουν την αναγνωστική και πολιτισμική τους εμπειρία. 2)Να κατανοήσουν ότι το λαϊκό αφήγημα είναι – μαζί με το δημοτικό τραγούδι- η σημαντικότερη γλωσσική και λογοτεχνική εκδήλωση του λαού μας.3)Να κατανοήσουν οι μαθητές το παραμύθι ως λογοτεχνικό κείμενο στο οποίο αποτυπώνεται ένας κόσμος με τον πολιτισμό τις αξίες και την κοινωνικοπολιτική του οργάνωση.4) Να αναγνωρίσουν τα πολιτισμικά στοιχεία που υπάρχουν στο κείμενο και να προσδιορίσουν την ιστορικότητά τους 5)Να γνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά του περιεχομένου και της μορφής των λαϊκών αφηγήσεων. 6) Να κατανοήσουν την κοινωνική λειτουργία του παραμυθιού.7) Να κατανοήσουν ότι το παραμύθι αποτελεί βασικό φορέα παραδοσιακών αξιών και μορφών ζωής που σχετίζονται με την κοινωνία της υπαίθρου και να εμβαθύνουν στις αξίες και τις δομές αυτής της κοινωνίας.

Σε επίπεδο δεξιοτήτων: 1)Να ασκηθούν στην ηθογραφία των προσώπων του παραμυθιού αξιοποιώντας στοιχεία του κειμένου. 2)Να εξοικειωθούν οι μαθητές με την εργασία σε ομάδες. 3) Να αποκτήσουν δεξιότητες κλασσικού, νέου, κριτικού γραμματισμού. 4)Να εξοικειωθούν με τα είδη ανάγνωσης: ιδιωτική, συν-ανάγνωση, ανάγνωση ύστερα από προτροπή, δραματοποιημένη ανάγνωση. 5)Να αποκτήσουν δεξιότητες πληροφοριακού γραμματισμού. 6)Ν α χειρίζονται κειμενογράφο επιλέγοντας τις κατάλληλες οπτικές και τυπογραφικές συμβάσεις. .7)Να εξοικειωθούν με τη χρήση ηλεκτρονικών λεξικών και την αναγνώριση της σημειογραφίας τους και να αντλήσουν πληροφορίες σχετικά με άγνωστες λέξεις ή σημασίες και χρήσεις λέξεων. 8)Να αναπτύξουν δεξιότητες καλλιτεχνικής έκφρασης. και δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση. 9)Να καλλιεργήσουν τη δεξιότητα της παρατήρησης των ανθρώπων εν δράσει. 10) Να διακρίνουν τα κωμικά στοιχεία και να εντοπίζουν τους τρόπους με τους οποίους παράγεται το χιουμοριστικό στοιχείο μέσα στο κείμενο. 11)Να αναπτύξουν στρατηγικές διαχείρισης πολυτροπικών πληροφοριών και δεξιότητες πολιτισμικού γραμματισμού .12)9)Να αναπτύξουν δεξιότητες

5 Μπορεί επίσης να αποτελέσει μέρος ακολουθίας Σχεδίων Μαθήματος με μεγαλύτερη διάρκεια (Σενάριο Διδασκαλίας). 6 «…να αναδείξουμε τη Λογοτεχνία ως ένα σύγχρονο πολιτισμικό φαινόμενο το οποίο χαρακτηρίζεται από

την ιστορικότητα του συγγραφέα, του κειμένου αλλά και των αναγνωστών του, εκπαιδευτικών και μαθητικού

κοινού» , Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο

Γυμνάσιο (Αθήνα 2011- ΕΣΠΑ 2007-2013).

Α2

5


εικονοποίησης και δραματοποίησης λογοτεχνικών κειμένων και αντίστροφα λεκτικοποίησης οπτικών κειμένων.13)Να αναπτύξουν δεξιότητες οπτικού εγγραμματισμού.14)Να προβάλουν τη δική τους οπτική σε σχέση με το εξεταζόμενο κείμενο, να εκφέρουν προσωπικό λόγο μέσα σε ένα κλίμα πολυφωνίας και αναστοχασμού, να διαπραγματεύονται το νόημα και να οικοδομούν την ταυτότητά τους ως ενεργά υποκείμενα.15)Να προβαίνουν σε αυτοαξιολόγηση του κειμένου τους με βάση προκαθορισμένα κριτήρια προχωρώντας σε διορθώσεις, όπου το κρίνουν αναγκαίο.

Σε επίπεδο στάσεων: 1)Να διακρίνουν οι μαθητές στο κείμενο αρχές και αξίες που διέπουν την κοινωνία στην οποία παραπέμπει το παραμύθι, ώστε να είναι σε θέση να ερμηνεύουν τη δράση των προσώπων και να τις παραβάλουν με σύγχρονες στάσεις και συμπεριφορές. 2) Να προβληματιστούν πάνω στο θέμα της εργασίας ως πηγής χαράς και ικανοποίησης.3) Να συναισθανθούν ότι όταν ο άνθρωπος προσφέρει στους συνανθρώπους του νιώθει εσωτερική πληρότητα και ψυχική ικανοποίηση. 4) Να κατανοήσουν το χαρακτήρα της ελληνικής, εθνικής πολιτισμικής ταυτότητας που αποτελεί .μέρος της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας, ώστε να αναπτύξουν πολιτισμική συνείδηση. 5) Να αποκτήσουν επίγνωση της σημασίας της πολιτισμικής κληρονομιάς διαχρονικά 6) Να υιοθετήσουν συμπεριφορές και στάσεις προς την κατεύθυνση μιας περισσότερο αειφόρου κοινωνίας και να αναπτύξουν κοινωνικά προσανατολισμένη οικολογική συνείδηση.

Σημειώστε αν αξιοποιούνται εκπαιδευτικά λογισμικά και υπηρεσίες των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ)

Κατά τη διδακτική αυτή πρακτική αξιοποιούνται φυλλομετρητής, λογισμικά γενικής χρήσης (επεξεργαστής κειμένου , λογισμικό παρουσίασης ), μηχανές αναζήτησης, διαδικτυακοί τόποι, on-line λεξικά..

Το ενδιαφέρον των μαθητών για τον υπολογιστή λειτουργεί ως κίνητρο μάθησης, ενώ η αξιοποίηση του επεξεργαστή (word) για τη σύνταξη από κοινού κειμένων και τη διαπραγμάτευση του νοήματός τους από τους μαθητές είναι ιδιαίτερα σημαντική, όχι μόνο γιατί οι μαθητές μπορούν να επιφέρουν εύκολα και γρήγορα διορθωτικές επεμβάσεις στα κείμενα τους αλλά κυρίως γιατί «η χρήση του στη συγγραφή των εργασιών δείχνει το δυνητικό χαρακτήρα του λογοτεχνικού λόγου, τις δυνατότητες μικρών ή ουσιωδών παρεμβάσεων που ενέχει, τροποποιώντας όχι μόνο τη σχέση του συγγραφέα με το έργο του αλλά και τη σχέση του αναγνώστη με τα λογοτεχνικά κείμενα που διαβάζει.» 7

1.7 Εκτιμώμενη διάρκεια

Ώρα έναρξης:

Έχει προηγηθεί μια διδακτική ώρα κατά τη διάρκεια της οποίας έχει πραγματοποιηθεί η ανάγνωση του παραμυθιού από τη διδάσκουσα, μια πρώτη αξιοποίηση των εξωκειμενικών στοιχείων, έχουν εντοπιστεί τα πρόσωπα, ο χώρος δράσης, φυσικό και κοινωνικοπολιτιστικό περιβάλλον που καθορίζουν το πλαίσιο της ιστορίας και τα κύρια αφηγηματικά μοτίβα στα οποία δομείται το παραμύθι. Έχει γίνει ο χωρισμός σε ομάδες με το πρόσχημα της δημιουργίας μιας θεατρικής παράστασης.

Διάρκεια:

Η διδακτική πρόταση μπορεί να ολοκληρωθεί σε δύο συνεχόμενες διδακτικές ώρες (τουλάχιστον).

2) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ

2.1 Γενική Περιγραφή Διδακτικής Πρακτικής

7 Βασικό Επιμορφωτικό υλικό: Τόμος Β΄: Ειδικό Μέρος «Αξιοποίηση των Τεχνών στην Εκπαίδευση»,

σ.117

Α2

6


- Περιγράφεται το θεωρητικό, παιδαγωγικό και μεθοδολογικό πλαίσιο.

Η διδακτική αυτή πρόταση αντιμετωπίζει τη λογοτεχνία ως ένα επικοινωνιακό

συμβάν, ιστορικά προσδιορισμένο, που προϋποθέτει ένα κείμενο, έναν πομπό και έναν ή

περισσότερους δέκτες και τη διδασκαλία ως μια διαμεσολαβητική πράξη που επιδιώκει

να διευκολύνει αυτή την επικοινωνιακή σχέση8. Το διδακτικό Σχέδιο που προτείνουμε στοχεύει στο να αντιμετωπίσει « Το πιο γλυκό

ψωμί» ως ντοκουμέντο ανθρωπολογικής και εθνογραφικής αξίας στο οποίο καταγράφονται, διαφυλάσσονται και αποκρυπτογραφούνται κώδικες συμπεριφοράς, βιώματα και εμπειρίες που τείνουν να εκλείψουν από τη σύγχρονη ζωή. Το παραμύθι αυτό αναφέρεται σε μια εποχή μακρινή και άγνωστη για τους νεαρούς αναγνώστες. Ο διαρκής διάλογος του κειμένου με την ιστορικά προσδιορισμένη πολιτισμική εμπειρία που το δημιούργησε και τα προσέλαβε και η απόστασή του σε σχέση με τον ορίζοντα προσδοκιών των μαθητών- αναγνωστών αποτελεί πρόκληση για αυτούς (Μπαλτά 2009), οι οποίοι καλούνται να ενεργοποιήσουν το σύνολο των ανταποκρίσεών τους, για να ανταπεξέλθουν στην αναμέτρησή τους με τον «κόσμο» του κειμένου.(Νέζη)

Η δημιουργία δικτύου ανάγνωσης και δημιουργίας ποικίλων κειμένων( φωτογραφικό υλικό, έργα μεγάλων ζωγράφων, θεατρικός διάλογος, σκίτσο) έχει σκοπό να διευκολύνει την ανασύσταση και κατανόηση μιας εποχής διαφορετικής από τη δική τους, ώστε να διευρύνουν την πολιτισμική τους εμπειρία. Στη συγκεκριμένη διδακτική πρόταση «οι μαθητές καλούνται να εμπλακούν σε διάλογο με το κείμενο και να δημιουργήσουν τη δική τους φωνή, να επεξεργαστούν το διάβασμά τους χρησιμοποιώντας άλλες μορφές έκφρασης και επικοινωνίας»9, όπως η δραματοποίηση , το σχέδιο , η παρατήρηση και σχολιασμός έργων τέχνης και φωτογραφικού υλικού. «Ενθαρρύνονται να καταγράψουν τα συναισθήματα, τις αντιδράσεις και τις σκέψεις που τους δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης του κειμένου, …να κατανοήσουν το κείμενο σε βάθος και να φέρουν τον κόσμο τους και τα βιώματά τους σε επαφή με αυτά του κειμένου.» 10 Πράγματι το λαϊκό παραμύθι « Το πιο γλυκό ψωμί » μπορεί να εμπνεύσει τα παιδιά σε εικαστικές δημιουργίες. Η διδασκαλία του με διαθεματικές δραστηριότητες μπορεί να αναδείξει το λαϊκό πολιτισμό με τρόπο βιωματικό, ευχάριστο και οικείο για τους μαθητές και να καταστήσει σαφές ότι ο λαϊκός πολιτισμός είναι επίκαιρος, διακρίνεται για τη διαχρονικότητα αλλά και την αισθητική του ποιότητα.

Όπως κάθε τέχνη έτσι και η Λογοτεχνία έχει την αυτοτέλεια της , ωστόσο η εισαγωγή των εικαστικών τεχνών στη διδασκαλία της συμβάλλει ουσιαστικά στην ολόπλευρη ανάπτυξη των μαθητών (αισθητική, δημιουργική, γνωστική, νοητική συναισθηματική, κοινωνική) τους βοηθά να συγκροτήσουν την προσωπικότητά τους και να αποδώσουν νόημα στον κόσμο μέσα και γύρω τους (Βάος 2008). Παράλληλα προτείνει ένα μοντέλο βιωματικής και εμπειρικής μάθησης, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μοντέλα που καθιστούν το μαθητή παθητικό δέκτη πληροφοριών…..Ο στόχος είναι οι μαθητές να αναπτύξουν κριτική και επιλεκτική ματιά απέναντι στα οπτικά προϊόντα του σύγχρονου πολιτισμού, να μπορούν να «διαβάζουν» τα νοήματα και τις σκοπιμότητες που εξυπηρετούν, να διερευνούν τις κοινωνικές προεκτάσεις και συνέπειες τους και να παίρνουν υπεύθυνη θέση απέναντί τους. 11

Στενή σχέση με τη λογοτεχνία έχει το θέατρο (ως κείμενο και ως θεατρικό

8 Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο (Αθήνα

2011- ΕΣΠΑ 2007-2013), σ.77

9 Ελένη Ζερβού, Το μάθημα της λογοτεχνίας στην Αγγλική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Β. Αποστολίδου-

Ελ. Χοντολίδου, Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, Εκδόσεις «τυπωθήτω», σ.142

10 Αυτόθι:σ.σ.142-143 11 Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό τ. Α΄ Γενικό μέρος σ. 82

Α2

7


παιχνίδι). Συντελεί στην καλλιέργεια της φαντασίας, , της δημιουργικότητας, της κρίσης και προσφέρει ψυχική χαρά και ικανοποίηση στο παιδί.12 «Η όποια θεατρική δραστηριότητα θα μπορούσε να μετατραπεί σε ένα πολύ δραστικό μέσο προσέγγισης των κειμένων το οποίο ενώνει όλες τις σφαίρες της καθημερινής ζωής με σκοπό τη μετάδοση νέων κανόνων οργάνωσης και περιγραφής της πραγματικότητας. Η δραματοποίηση των κειμένων θα πρέπει για να ανταποκρίνεται στο σκοπό αυτό να μεθοδεύεται με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να καλλιεργεί «την έμφυτη ικανότητα του ανθρώπου να παρατηρεί τον εαυτό του καθώς δρα, να αναπτύσσει την ικανότητά του να ερμηνεύει τη δράση του και ταυτόχρονα να ανταποκρίνεται στη βασική του ανάγκη να αναπαριστά τον κόσμο συμβολικά.»13

Η διδάσκουσα αξιοποιεί το συνδυασμό και την αλληλοδράση διδακτικών μεθόδων :

Η μέθοδος που προτείνεται ανταποκρίνεται στις αρχές και τα ζητούμενα της ανακαλυπτικής-διερευνητικής

θεώρησης της μάθησης και διδασκαλίας. Η διδάσκουσα ξυπνά την περιέργειά του μαθητή και τον καθοδηγεί

προς την ανακάλυψη της γνώσης. Η διαδικασία της ανταλλαγής γνώσεων ανάμεσα σε δάσκαλο και μαθητή

θεωρείται ως σύνολο στοιχείων και τεχνικών που συνδυάζει την εμπλουτισμένη διδασκαλία, την ερμηνευτική

προσέγγιση (την ανάλυση και επανασύνθεση του έργου σε ένα νέο πιο κατανοητό αισθητικό όλον),14

την ολιστική θεώρηση της γνώσης, τη χρήση κατάλληλων στοχευμένων ερωτήσεων που έχουν ως σκοπό «να

ανασυρθεί η προηγούμενη σχετική γνώση των μαθητών». (Η διδάσκουσα οικοδομεί στην προϋπάρχουσα

γνώση των μαθητών - εποικοδομιστικό μοντέλο),τη δραματοποίηση, την ομαδοσυνεργατική και

διαθεματική προσέγγιση της γνώσης μέσω της αξιοποίησης της αισθητικής εμπειρίας και της Τέχνης , των

Τ..Π.Ε, των αρχών της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης..

Η διδακτική μας πρόταση θεωρείται κατάλληλη για την εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών

διδασκαλίας και μάθησης, όπως η διδασκαλία σε ομάδες:, μέθοδος μαθητοκεντρική που καλλιεργεί τη

συνεργασία, προωθεί την ενεργητική μάθηση ενθαρρύνει την ανάδειξη ενδιαφερόντων και δίνει τη

δυνατότητα στους μαθητές να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώμη τους στην ομάδα. . Μέσω αυτής μπορεί να

επιτευχθεί μια διαφοροποιημένη διδασκαλία, καθώς κάθε ομάδα μπορεί να αναλάβει μια εργασία που

να ταιριάζει στις δυνατότητες, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντά της.15 Οι ομάδες καλούνται να επιλέξουν τις

πιο σημαντικές και κατάλληλες πληροφορίες για την παρουσίαση της εργασίας τους μετά από

συζήτηση μεταξύ τους.. Μαθαίνουν έτσι: α) κρίνουν, συγκρίνουν και καλλιεργούν την αφαιρετική και

κριτική σκέψη, β) να μοιράζονται ιδέες, σκέψεις και συναισθήματα, να συνεργάζονται και να

αναπτύσσουν συλλογικά κείμενα.

«Η επίτευξη του στόχου της πολιτισμικής εγγραμματοσύνης προϋποθέτει ότι θεωρούμε

τους μαθητές όχι πολιτισμικά αναλφάβητους αλλά φορείς σημαντικών και ενίοτε σύνθετων

12 Άντα Κατσίκη - Γκίβαλου, «Η αμφίδρομη σχέση λογοτεχνίας και γνωστικών αντικειμένων», Β.

Αποστολίδου-Ελ. Χοντολίδου, Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, Εκδόσεις «τυπωθήτω», σ.41

13 Α. Τσαρμποπούλου, Η χρήση της δραματικής μεθόδου σε ένα σύγχρονο μάθημα της λογοτεχνίας, Β.


14 Ερμηνευτική μέθοδος: κατανόηση του όλου μέσα από την ανάλυση των μερών και του μερικού μέσα από τη θεώρηση του όλου. Είναι μια συνεχής μετατόπιση από το ειδικό στο γενικό και αντίστροφα, με στόχο την ανάδειξη της συνάφειας των επιμέρους στοιχείων μεταξύ τους και με το όλο, αλλά και συγχρόνως μια αναφορά στα απαραίτητα για την ερμηνεία εξωκειμενικά στοιχεία, τα οποία φωτίζουν το κείμενο. ΔΕΠΠΣ σ.75

15 Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο (Αθήνα 2011- ΕΣΠΑ 2007-2013), σ.σ. 30-32

Α2

8


αναγνωστικών και κριτικών δεξιοτήτων η αναγνώριση και η επιβεβαίωση των οποίων

αποτελεί τη μόνη εγγύηση για την επιτυχή περαιτέρω ανάπτυξη και ενίσχυσή τους.16

Ο μαθητής αντιμετωπίζεται ως ενεργό υποκείμενο της μάθησης του, αυτενεργεί, διερευνά και ανακαλύπτει, γίνεται συμπαραγωγός της γνώσης του. Η μαθησιακή διαδικασία εξασφαλίζει την πολυφωνία και αφήνει περιθώρια για αναστοχασμό , κατά τη διαπραγμάτευση του νοήματος με αποτέλεσμα οι αναπτυσσόμενοι αναγνώστες να συνειδητοποιούν τους ιστορικούς- πολιτισμικούς καθορισμούς της δικής τους εποχής , να οικοδομούν την ταυτότητά τους ως ενεργά υποκείμενα και να αναστοχάζονται πάνω στις ερμηνευτικές τους επιλογές.. Ερμηνεύοντας κειμενικά και διακειμενικά στοιχεία, αναζητώντας λέξεις κλειδιά, σύμβολα, διερευνώντας τη γλώσσα και τη σημασία της οι μαθητές κατακτούν το «μαθαίνω πώς να μαθαίνω», πώς να γίνουν επαρκείς αναγνώστες. Τέλος όταν αντιμετωπίζουν τα προβλήματα που συναντούν κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων, μαθαίνουν πώς να ενεργούν και να είναι παραγωγικοί.

Η καλλιέργεια της μητρικής γλώσσας και η προφορικότητα αποτελεί βασικό σκοπό του νέου Π.Σ. Όταν η ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματα της έρευνάς της στην ολομέλεια ο ομιλητής ασκείται στην προφορικότητα , αποκτά άνεση στη χρήση της ελληνικής γλώσσας σε αυθεντικά περιβάλλοντα και στην επικοινωνία με το κοινό, ενώ οι υπόλοιποι ασκούνται στην ακρόαση. Όταν οι ομάδες ρωτούν, σχολιάζουν και συμπληρώνουν ασκούνται στο διάλογο και κατανοούν ότι η γνώση επιδέχεται προσθήκες και αναθεωρήσεις.(αποδόμηση και αναδόμηση της γνώσης)

Ο ρόλος του δασκάλου εμπλουτίζεται: καθοδηγεί, συντονίζει, συμβουλεύει και προτρέπει τους μαθητές να επιδείξουν συνεργατικότητα, ερευνητική διάθεση και κριτική σκέψη. Κυρίως όμως αποτελεί όχι αυθεντία αλλά συνερευνητή της σχολικής εργασίας . «Ο δάσκαλος δεν περιορίζεται στο ρόλο του διαμεσολαβητή στην επικοινωνία με το λογοτεχνικό κείμενο αλλά λειτουργεί ως έμπειρος ειδικός που αξιοποιεί ποικίλους μαθησιακούς πόρους και τρόπους( δραματοποίηση, παρατήρηση και σχολιασμός έργων τέχνης,ενίσχυση της φιλαναγνωσίας μεΤΠε ….) για να καταστήσει τους μαθητές πολιτιστικά εγγράμματους. Διαμορφώνει ένα μαθησιακό περιβάλλον στο οποίο οι νεαροί αναγνώστες μέσα από την αλληλεπίδραση, την πολυφωνία και τον αναστοχασμό, έχουν τη δυνατότητα να διευρύνουν τις αναγνωστικές εμπειρίες, να εξοικειωθούν με ένα εύρος στρατηγικών κατανόησης κειμένων, να εκφραστούν γλωσσικά και πολυτροπικά και να αναπτύξουν εν τέλει δεξιότητες πολιτισμικού γραμματισμού».17

- Γίνεται αναλυτική περιγραφή της κάθε δραστηριότητας της Διδακτικής Πρακτικής. Η εργασία γίνεται στο εργαστήριο της πληροφορικής . Η διδάσκουσα να καθοδηγεί τις ενέργειες των

μαθητών και να παρέχει βοήθεια, όπου είναι αναγκαίο. Ζητά από τους μαθητές να σχηματίσουν φράσεις-προτάσεις στις οποίες να διαφαίνεται το διαφορετικό νόημα της λέξης «παραμύθι». Αφού οι μαθητές απαντήσουν η διδάσκουσα δίνει το 1ο -κοινό για όλους- φύλλο εργασίας .Οι μαθητές καλούνται να αναζητήσουν -ακολουθώντας τις οδηγίες της διδάσκουσας - στο on-line λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας του Μ. Τριανταφυλλίδη τις διαφορετικές σημασίες και την ετυμολογία της λέξης «παραμύθι». Εντοπίζουν τη λέξη, βλέπουν τις διαφορετικές σημασίες και την ετυμολογία της.. Τα παιδιά καλούνται να περιορίσουν πρώτη σημασία της λέξης που δίνεται στο λεξικό στο περιεχόμενο του συγκεκριμένου παραμυθιού. Στη συνέχεια η διδάσκουσα χρησιμοποιεί στοχευμένες ερωτήσεις για να ανακαλέσουν οι μαθητές στη μνήμη το παραμύθι. Μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί η πρώτη ερώτηση του σχολικού εγχειριδίου της σελίδας 21. Έχει προηγηθεί ο χωρισμός σε έξι ομάδες. Καθεμία αναλαμβάνει να προσεγγίσει διαφορετικές πτυχές του κειμένου. Δίνονται στις ομάδες τα φύλλα εργασίας με την αποστολή της κάθε ομάδας. Η πρώτη ομάδα των ψυχολόγων αναλαμβάνει να «ανακαλύψει» τα στοιχεία που ηθογραφούν τον πρωταγωνιστή – βασιλιά. Οι μαθητές με τη βοήθεια της φιλολόγου θα πρέπει να εντοπίσουν τις λέξεις που αναφέρονται στο πρόσωπο του βασιλιά στη συμπεριφορά, τα συναισθήματα, το χαρακτήρα του τη μεταστροφή που σημειώθηκε στο τέλος του παραμυθιού.

16 Γρ. Πασχαλίδης, Γενικές Αρχές ενός Προγράμματος για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας, Β.


17 Σχέδιο Διδασκαλίας της Μ. Νέζη: « Όταν οι Πιτσιρίκοι συνάντησαν το Ξυπόλητο Τάγμα : απόπειρα

αξιοποίησης του Κινηματογράφου στη διδασκαλία της λογοτεχνίας.»

Α2

9


Η δεύτερη ομάδα των ψυχολόγων αναλαμβάνει να «ανακαλύψει» τα στοιχεία που ηθογραφούν το γέροντα. Οι μαθητές με τη βοήθεια της φιλολόγου θα πρέπει να εντοπίσουν τις λέξεις που αναφέρονται στο πρόσωπο του γέροντα στη συμπεριφορά, τα συναισθήματα, το χαρακτήρα του. Η τρίτη ομάδα αποτελείται από τους κοινωνιολόγους που θα ανιχνεύσουν στο κείμενο τις αξίες που διέπουν την κοινωνία στην οποία παραπέμπει το παραμύθι.. Η τέταρτη ομάδα αποτελείται από τους λαογράφους-οικολόγους που θα πρέπει να εντοπίσουν στο κείμενο καλλιεργεί ο άνθρωπος της εποχής του παραμυθιού τη γη, να καταρτίσουν κατάλογο με τα γεωργικά εργαλεία και τις αγροτικές εργασίες που αφορούν στην παραγωγή του ψωμιού και στη συνέχεια να συγκρίνουν τον παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας με το σύγχρονο και να καταλήξουν σε συμπεράσματα. Στην ομάδα αυτή δίνεται επιπρόσθετα φωτογραφικό υλικό με σύγχρονα γεωργικά μηχανήματα και τρόπους καλλιέργειας. Η πέμπτη ομάδα των σκηνογράφων - ενδυματολόγων πρέπει να αποδώσει με σκίτσα το σκηνικό, τους ανοιχτούς και κλειστούς χώρους που αναφέρονται στο παραμύθι και τα ρούχα του βασιλιά. Επίσης καλείται να βάλει λεζάντες σε κάθε σκίτσο. Οι μαθητές επεξεργάζονται το κειμενικό υλικό σύμφωνα με τις αναγνωστικές οδηγίες που τους υποδεικνύονται στα φύλλα εργασίας.18

Την επόμενη διδακτική ώρα -μετά την ολοκλήρωση της ομαδικής εργασίας- οι πέντε πρώτες ομάδες παρουσιάζουν την εργασία τους. Οι υπόλοιπες ομάδες και η διδάσκουσα θέτουν διευκρινιστικές ερωτήσεις, συμπληρώνουν, σχολιάζουν, αξιολογούν.

Πρώτη παρουσιάζει το έργο της η ομάδα των σκηνογράφων ενδυματολόγων. Αφού η ομάδα

ολοκληρώσει την παρουσίαση του έργου της και αξιολογηθεί , η διδάσκουσα προβάλλει ένα power-point που

περιλαμβάνει έργα των (Rebrand,προσωπογραφία του J. Fix, Η νυχτερινή περίπολος,) Βελάσκεθ (Η παράδοση

της Μπρέντα, Το πορτρέτο του βασιλιά Φιλίππου ΙV, Γκόγια, F.J. Millet.The Cleaners, The Angelus, The man

with the hoe, Haystacks, The Diggers, Woman baking Bread.).

Η επιλογή των έργων έγινε με τα ακόλουθα κριτήρια: πρόκειται για έργα αυθεντικά που αντανακλούν διαχρονικές

πολιτισμικές και αισθητικές αξίες, σχετίζονται με το θέμα του παραμυθιού και εμπνέουν τη διδάσκουσα.

Η έκτη ομάδα των σεναριογράφων- ηθοποιών έχει κληθεί να γράψει ένα χιουμοριστικό διάλογο μεταξύ

του βασιλιά και του σοφού γέροντα, όταν εργάζονται στα χωράφια.. Δύο μέλη δραματοποιούν το διάλογο.

Ακολουθεί η απόδοση του ίδιου στιγμιότυπου με παντομίμα από τα άλλα δύο μέλη. . .

Οι υπόλοιπες ομάδες παρακολουθούν ως θεατές και στο τέλος εκφράζουν την άποψη

τους για την παράσταση και τους ηθοποιούς.

Όταν ολοκληρωθεί η παρουσίαση των εργασιών διανέμεται στην ολομέλεια φωτοτυπία

με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των λαϊκών αφηγήσεων, κυρίως του παραμυθιού. Με

τη βοήθεια της διδάσκουσας οι μαθητές εντοπίζουν τα στοιχεία προφορικότητας του

παραμυθιού. Στη συνέχεια σε μια προσπάθεια αναστοχασμού αναζητούν τα στοιχεία

στα οποία αναφέρθηκαν οι ομάδες και εντάσσουν «Το πιο γλυκό ψωμί» στα λαϊκά

παραμύθια. Τέλος επανερχόμαστε στην ετυμολογία της λέξης για να απαντήσουμε στο

ερώτημα: Ανταποκρίνεται η αρχική σημασία της λέξης «παραμύθι»: παραμυθία-

παρηγοριά στο περιεχόμενο του κειμένου.

2.2 Φύλλα Εργασίας

1ο φύλλο εργασίας

18 Η διδάσκουσα υπενθυμίζει ότι κάθε ομάδα πρέπει να αναθέσει στα μέλη της τους ακόλουθους ρόλους: α)

συντονιστής (δίνει οδηγίες, κατευθύνει και συντονίζει τα μέλη της ομάδας), β)διαμεσολαβητής (συγκεντρώνει απορίες

και επικοινωνεί με την εκπαιδευτικό), γ)πρακτικογράφος / ζωγράφοι (καταγράφει το αποτέλεσμα της ομαδικής

εργασίας), δ) παρουσιαστής/ηθοποιοί (ανακοινώνει στην ολομέλεια το αποτέλεσμα της ομαδικής εργασίας).

Α2

10


Χρησιμοποιώντας μια μηχανή αναζήτησης π.χ. google αναζητήσετε σε ένα ηλεκτρονικό λεξικό(on line) τις

διαφορετικές σημασίες και την ετυμολογία της λέξης «παραμύθι».

(htpp://komvos.edu.gr/dictionaries )

2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΟΜΑΔΑ 1́ : ψυχολόγοι Α ́:Αποστολή σας είναι να ψυχογραφήσετε το βασιλιά. Διαδικασία:

Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο υπογραμμίζετε τις λέξεις και φράσεις που σας βοηθούν να ψυχογραφήσετε τον

ήρωα.. Φτιάχνετε μια παράγραφο και τη διαβάζετε στην ολομέλεια

.ΟΜΑΔΑ 2́ : ψυχολόγοι Β ́: Αποστολή σας είναι να ψυχογραφήσετε το γέροντα Διαδικασία:

Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο υπογραμμίζετε τις λέξεις και φράσεις που σας βοηθούν να ψυχογραφήσετε τον

ήρωα.. Φτιάχνετε μια παράγραφο και τη διαβάζετε στην ολομέλεια .

ΟΜΑΔΑ 3: κοινωνιολόγοι: Αποστολή σας είναι να εντοπίσετε τις αξίες που διέπουν

την κοινωνία Διαδικασία: Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο υπογραμμίζετε τις λέξεις και

φράσεις που σας βοηθούν να εντοπίσετε τις αξίες της κοινωνίας στην οποία παραπέμπει

το παραμύθι. Φτιάχνετε μια παράγραφο και τη διαβάζετε στην ολομέλεια.

ΟΜΑΔΑ 4: λαογράφοι-οικολόγοι: Αποστολή σας είναι να εντοπίσετε πώς καλλιεργεί ο άνθρωπος

της εποχής του παραμυθιού τη γη και να συγκρίνετε με τα μηχανήματα και τους τρόπους- μέσα

καλλιέργειας που χρησιμοποιεί σήμερα. Διαδικασία: Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο υπογραμμίζετε τις

λέξεις και φράσεις που αναφέρονται στην καλλιέργεια της γης και στα εργαλεία που

χρησιμοποιούνται και καταρτίζετε έναν κατάλογο με τα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται και τις

ασχολίες- εργασίες που αναφέρονται. Παρατηρήστε το φωτογραφικό υλικό που σας δίνεται και

αφορά στους σύγχρονους τρόπους και μέσα καλλιέργειας. Συγκρίνετε τον παραδοσιακό με το

σύγχρονο τρόπο καλλιέργειας. Φτιάχνετε μια παράγραφο και τη διαβάζετε στην ολομέλεια.

ΟΜΑΔΑ 5΄: σκηνογράφοι – ενδυματολόγοι: Αποστολή σας είναι να αποδώσετε τα

σκηνικά και την ενδυμασία του βασιλιά. Διαδικασία: ξαναδιαβάζοντας το κείμενο

υπογραμμίζετε τις λέξεις και φράσεις που αναφέρονται στο χώρο και στην

ενδυμασία των ηρώων. Δημιουργείτε τέσσερα σκίτσα που αποδίδουν το σκηνικό ,

τους ανοιχτούς και κλειστούς χώρους που αναφέρονται στο παραμύθι και δύο

σκίτσα που να αποδίδουν τα ρούχα του βασιλιά. Να βάλετε λεζάντες19 σε κάθε

σκίτσο. Να παρουσιάσετε την εργασία σας στην ολομέλεια.

ΟΜΑΔΑ 6: σεναριογράφοι- ηθοποιοί: Αποστολή σας είναι να γράψετε ένα

σύντομο χιουμοριστικό διάλογο μεταξύ του βασιλιά και του σοφού γέροντα, όταν

εργάζονται στα χωράφια, να τον δραματοποιήσετε και να τον αναπαραστήσετε.

Διαδικασία: Ξαναδιαβάζοντας το κείμενο εντοπίστε τη σκηνή στην οποία

γέροντας και βασιλιάς δουλεύουν στα χωράφια. Αναζητήσετε στο κείμενο λέξεις

ή εκφράσεις που θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι ηθοποιοί. Γράψτε ένα

19 Η επινόηση λεζάντας αποσκοπεί στο να μάθουν οι μαθητές να εκφράζονται με σαφήνεια και ευστοχία,

να ασκήσουν την κριτική, αφαιρετική ικανότητα σκέψη αλλά και να επιστρατεύσουν τη φαντασία και τη

δημιουργικότητά τους. Άλλωστε στην εποχή της εικόνας πρέπει να δοθεί η μάχη ενάντια στον εικονικό

αναλφαβητισμό. («μια εικόνα χίλιες λέξεις»).

Α2

11


σύντομο χιουμοριστικό διάλογο. Έπειτα χωριστείτε σε δυο δυάδες. Η πρώτη

δυάδα να δραματοποιήσει τη σκηνή. Η άλλη να παρουσιάσει με τη γλώσσα του

σώματος(παντομίμα, μιμήσεις-χειρονομίες) την ίδια ιστορία, προσπαθώντας με

κατάλληλες γκριμάτσες ή κινήσεις να κάνει κατανοητή την υπόθεση.

Παρουσιάστε στην ολομέλεια.

3ο φύλλο εργασίας: Αξιοποιώντας τη φωτοτυπία με τα χαρακτηριστικά των Λαϊκών

Αφηγήσεων και τις καταθέσεις των ομάδων να εντοπίσετε τα σημεία που φανερώνουν

ότι το κείμενο είναι ένα λαϊκό παραμύθι με έντονο το στοιχείο της «προφορικότητας».

2.3 Υλικοτεχνική Υποδομή

Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου Σχεδίου Μαθήματος προαπαιτούμενο είναι

η δυνατότητα αξιοποίησης του Εργαστηρίου της Πληροφορικής, καθώς είναι αναγκαία

προϋπόθεση για τη πραγμάτωση δραστηριοτήτων η σύνδεση με το Διαδίκτυο και η

ύπαρξη ικανού αριθμού σταθμών εργασίας, όπου οι μαθητές αξιοποιούν το Λογισμικό

της Επεξεργασίας κειμένου (word)και η διδάσκουσα το λογισμικό παρουσίασης(power

point).

Φυλλομετρητής (internet explorer), μηχανές αναζήτησης (www.google.com), on-line

λεξικά, διαδικτυακοί τόποι.

Υπολογιστής, Εκτυπωτής, Φωτοτυπίες.

Όσον αφορά στην απαιτούμενη δικτυογραφία προτείνονται οι ακόλουθοι διαδικτυακοί

τόποι: htpp://komvos.edu.gr/dictionaries

3) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ

Κατά την εφαρμογή της Διδακτικής Πρακτικής ή μετά την πραγματοποίησή της, ο

εκπαιδευτικός και οι μαθητές του ενδέχεται να έχουν πραγματοποιήσει την αξιολόγησή της, μέσα από μια αναστοχαστική διεργασία που μπορεί να έχει πραγματοποιηθηκε κατά τη διάρκεια εφαρμογής των δραστηριοτήτων (διαμορφωτική αξιολόγηση) με σκοπό την αναδιαμόρφωσή τους,αλλά και στο τέλος της εφαρμογής της Διδακτικής Πρακτικής (τελική αξιολόγηση) .

Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των δραστηριοτήτων η εκπαιδευτικός συντονίζει,

καθοδηγεί,, παρακολουθεί και αξιολογεί τη συμμετοχή των μαθητών στις ομάδες εργασίας. Οι μαθητές αξιολογούνται για τον προφορικό και γραπτό τους λόγο και για τη

συμβολή τους στη δουλειά της ομάδας τους. μέσω μιας πλούσιας ποικιλίας δραστηριοτήτων, ερωτήσεων, εργασιών σε μια αντιστοίχως πλούσια ποικιλία δεξιοτήτων, οι κυριότερες από τις οποίες αποσκοπούν στην ανάπτυξη κριτικού γραμματισμού και στην ανάπτυξη αναγνωστικών και εκφραστικών δεξιοτήτων σε επίπεδο λόγου και εικόνας (οπτικός γραμματισμός)20

Για την αξιολόγηση των εργασιών προτείνεται η διαλεκτική και η διερευνητική μέθοδος. «Τα κείμενα των μαθητών πρέπει να ακουστούν, να διαβαστούν και να ερμηνευθούν μέσα στην τάξη με την ίδια επιμέλεια και μεθοδικότητα που επιφυλάσσουμε για τα πιο διακεκριμένα λογοτεχνικά μας κείμενα». 21

20 Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο (Αθήνα 2011- ΕΣΠΑ 2007-2013, σ. 33

21 ( Γρ. Πασχαλίδη, Γενικές Αρχές ενός Προγράμματος για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας, Β. Αποστολίδου-Ελ. Χοντολίδου, Λογοτεχνία

και Εκπαίδευση, Εκδόσεις «τυπωθήτω», σ.330)

http://www.google.com/

Α2

12


Τα κριτήρια της αξιολόγησης τίθενται εξ αρχής και είναι γνωστά στους μαθητές, οι οποίοι εμπλέκονται ενεργά σε διαδικασίες αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης.

Ως κριτήρια αξιολόγησης της μαθησιακής διαδικασίας τίθενται: Η ικανότητα ανταλλαγής και σύνθεσης απόψεων, η συνεργασία , η πρωτοτυπία στη σκέψη, η φαντασία , η δημιουργικότητα, η κριτική στάση, η ικανότητα αξιοποίησης των συνδηλώσεων του εκάστοτε κειμένου της μαθησιακής διαδικασίας . Στην ομάδα εργασίας τους οι μαθητές αναστοχάζονται για τη συμμετοχή και τη συνεισφορά τους στην παραγωγή του έργου .

Ως κριτήρια αξιολόγησης του τελικού προϊόντος της εργασίας κάθε ομάδας τίθενται: Η παράδοση ολοκληρωμένου έργου στην καθορισμένη ώρα, η πρωτοτυπία-δημιουργικότητα στο χειρισμό του θέματος, η αξιοποίηση των κειμενικών δεικτών ανάγνωσης και των συνδηλώσεων, η σύνδεση εικόνας και κειμένου και η ερμηνευτική εκδοχή που κατατίθεται. συνιστούν θέματα συζήτησης και προβληματισμού στην ολομέλεια. Οι μαθητές αναστοχάζονται γύρω από την αναγνωστική τους εμπειρία και το ρόλο τους στη νοηματοδότηση του κειμένου. Η διαδικασία της αξιολόγησης με αυτό τον τρόπο τους ασκεί στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικού διαλόγου και στην υιοθέτηση ενός ρόλου περισσότερο ενεργητικού στην κοινότητα μάθησης.

Μετά το πέρας της εργασίας οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν φύλλο αξιολόγησης. Η συμπλήρωση του φύλλου αξιολόγησης μετά το πέρας της εργασίας συνιστά γι’ αυτούς μια διαδικασία ανάπτυξης μεταγνωστικών δεξιοτήτων (Νέζη 2010). Προτείνεται το ακόλουθο φύλλο αξιολόγησης: Να απαντήσετε στο παρακάτω ερωτηματολόγιο επιλέγοντας μια από τις παρακάτω απαντήσεις: «καθόλου», «λίγο», «αρκετά», «πολύ»:1.Πιστεύετε ότι το σχέδιο διδασκαλίας σας βοήθησε να κατανοήσετε το κείμενο; 2.Πόσο κατά τη γνώμη σας είναι επίκαιρες στις μέρες μας οι αξίες που εντοπίσατε στο παραμύθι; 3.Βρίσκετε τον τρόπο διδασκαλίας-μελέτης με ΤΠΕ περισσότερο ενδιαφέροντα σε σχέση με τον παραδοσιακό; 4.Πιστεύετε ότι η ομαδική εργασία είναι πιο αποδοτική για σας σε σχέση με την ατομική; 5. Πόσο τα εικαστικά έργα και το φωτογραφικό υλικό που παρατηρήσατε- σχολιάσατε εξυπηρετούσαν τη διδασκαλία του μαθήματος; 6.Σε ποιο βαθμό κατά τη γνώμη σας πέτυχαν στο έργο τους οι ομάδες της τάξης σας; (απαντήστε για όλες τις ομάδες εκτός από τη δική σας). 7.Σε ποιο βαθμό η διδάσκουσα υποστήριξε την εργασία σας. Ο τρόπος προσέγγισης του κειμένου συμβάλλει στην ολιστική θεώρησή του μέσα στη σχολική τάξη. Ως εκ τούτου η ανάθεση εργασιών για το σπίτι δε θεωρείται απολύτως αναγκαία. Προτείνεται οι μαθητές να επιλέξουν προαιρετικά κάποια από τις ακόλουθες εργασίες για το σπίτι:1. Αναζήτησε στο διαδίκτυο το ανατολίτικο παραμύθι «το αηδόνι του βασιλιά».Διάβασε το και γράψε έναν υποθετικό διάλογο μεταξύ του βασιλιά που πρωταγωνιστεί στο παραμύθι «Το πιο γλυκό ψωμί» και του βασιλιά που πρωταγωνιστεί στο παραμύθι «Το αηδόνι του βασιλιά». 2.Διάβασε το παραμύθι «Ο φτωχός και τα γρόσια » ( στη σελίδα 186 του σχολικού βιβλίου.) Γράψε έναν υποθετικό διάλογο ανάμεσα στο βασιλιά που πρωταγωνιστεί στο παραμύθι «Το πιο γλυκό ψωμί» και του φτωχού που πρωταγωνιστεί στο παραμύθι «Ο φτωχός και τα γρόσια ». 3.Αναζητήστε στο διαδίκτυο έργα τουVan Gongh που θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος του σκηνικού για το παραμύθι «Το πιο γλυκό ψωμί».

4) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΗΛΩΣΗ

Με ατομική μου ευθύνη και σύμφωνα με το άρθρο 8 ν. 1599/1986, ο Δημιουργός που αναφέρεται στην παρ. 1.2 του παρόντος εντύπου, δηλώνω ότι: 1. Το Σχέδιο Διδακτικής Πρακτικής που υποβάλλω είναι δικό μου πρωτότυπο δημιούργημα και δεν προσκρούει σε κανένα δικαίωμα πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας τρίτων. 2. Δίνω το δικαίωμα και την άδεια στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, το οποίο θα ενεργεί κατά την απόλυτη και ελεύθερη κρίση του, να αξιοποιεί, να διαθέτει, να αναπαράγει ή να διανέμει το υποβληθέν Σχέδιο Διδακτικής Πρακτικής, ολόκληρο ή τμήμα του ή συντετμημένο ή ενσωματωμένο σε άλλο υλικό, για εκπαιδευτικούς και διδακτικούς σκοπούς, με κάθε πρόσφορο μέσο, ιδίως έντυπο ή ηλεκτρονικό. 3. Δηλώνω ότι η πιθανή αξιοποίηση του υλικού αυτού για ερευνητικούς σκοπούς επιθυμώ να γίνει :ΕΠΩΝΥΜΑ

*Για πρακτικούς λόγους, η χρήση του αρσενικού γραμματικού γένους θεωρείται ότι συμπεριλαμβάνει και το

θηλυκό.

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 31 Οκτωβρίου 2011 ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ: ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΕΤΡΙΤΣΗ

Α2

13


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:1.Βασικό Επιμορφωτικό υλικό: Τόμος Α ́: Γενικό Μέρος 2. Βασικό Επιμορφωτικό υλικό: Τόμος Β :́ Φιλόλογοι 3.Βασικό Επιμορφωτικό υλικό: Τόμος Β :́ Ειδικό Μέρος «Αξιοποίηση των Τεχνών στην Εκπαίδευση» 4. Πρόγραμμα Σπουδών για τη Διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στο Γυμνάσιο (Αθήνα 2011- ΕΣΠΑ 2007-2013) 5. Το Σχέδιο Διδασκαλίας της Μ. Νέζη: « Όταν οι Πιτσιρίκοι συνάντησαν το Ξυπόλητο Τάγμα : απόπειρα αξιοποίησης του Κινηματογράφου στη διδασκαλία της λογοτεχνίας.»6. Βενετία Αποστολίδου- Ελένη Χοντολίδου, Λογοτεχνία και Εκπαίδευση, Εκδόσεις, τυπωθήτω.7. Βενετία Αποστολίδου- Ελένη Χοντολίδου, διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο, Εκδόσεις, τυπωθήτω. 8.Άβρα Αυδή, Μελίνα Χατζηγεωργίου, Η Τέχνη του δράματος στην Εκπαίδευση, Εκδόσεις Μεταίχμιο.

ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ

Documents

Transcript of ΤΟ ΠΙΟ ΓΛΥΚΟ ΨΩΜΙ