neoellinika-keimena-a-part-two.pdf - e-εφημερίδα μαθητών ...

442

ÅèíéêÞ æùÞ

ÊëÝöôéêï ôñáãïýäé, «¸íáò áúôüò ðåñÞöáíïò» ...........................................124

ÃéÜííçò Âëá÷ïãéÜííçò, «Ç ¸îïäï» ......................................................................129

ÐáíôåëÞò ÐñåâåëÜêçò, «Ï Êñçôéêüò – Ç Ðïëéôåßá» ...............................135

Ãéþñãïò ÈåïôïêÜò, «ÁíÞìåñá ôçò 28çò Ïêôùâñßïõ 1940» ..............141

ÄçìÞôñçò ØáèÜò, «Ïé ðéôóéñßêïé» ........................................................................146

Êýðñïò ×ñõóÜíèçò, «17 ôïõ ÍïÝìâñç 1973 (×áñÜìáôá)» ..................151

Ðáëáéüôåñåò ìïñöÝò æùÞò

Êþóôáò ÊñõóôÜëëçò, «Çëéïâáóßëåìá» .............................................................158

Íßêïò ÊáæáíôæÜêçò, «Ç ÍÝá ÐáéäáãùãéêÞ» ...................................................163

Íßêïò ÈÝìåëçò, «Ç áöÞãçóç ôïõ Áñ÷éìÜóôïñá» .....................................171

Åõãåíßá Öáêßíïõ, «Ç æùÞ óôç Óýìç» ..................................................................177

Íôßíïò Äçìüðïõëïò, «Ï Óáñëü êáé ôï áèÜíáôï íåñü» .......................183

ÔáîéäéùôéêÜ êåßìåíá

ÍÜíïò Âáëáùñßôçò, «Ìå ðëïßï» ............................................................................190

Êþóôáò ÏõñÜíçò, «Ôï èÝëãçôñï ôçò Áíäáëïõóßáò» ...........................196

ÔáôéÜíá Ãêñßôóç-ÌéëëéÝî, «Ïäïéðïñéêü óôçí Éíäßá» ..............................202

Ôæùí Öþïõëò, «Êïéôþíôáò ôçí ÁèÞíá» ...........................................................209

Ìé÷Üëçò ÃêáíÜò, «ÃõÜëéíá ÃéÜííéíá» .................................................................215

Ç áðïäçìßá - Ï êáçìüò ôçò îåíéôéÜò - Ï åëëçíéóìüò Ýîù áðü ôá

óýíïñá - Ôá ìéêñáóéáôéêÜ - Ïé ðñüóöõãåò

ÉùÜííçò ÂçëáñÜò, «ÐïõëÜêé» ...................................................................................222

Ãéþñãïò ÈåïôïêÜò, «Ï Äçìïôéêüò ÊÞðïò ôïõ Ôáîéìéïý» ..................227

Äéäþ Óùôçñßïõ, «Ôáîßäé ÷ùñßò åðéóôñïöÞ» .................................................233

ÈáíÜóçò Âáëôéíüò, «Ç êáëÞ ìÝñá áð’ ôï ðñùß öáßíåôáé» ................239

Ìáñïýëá ÊëéÜöá, «Ï äñüìïò ãéá ôïí ÐáñÜäåéóï

åßíáé ìáêñýò» ...................................................................................................................... 244

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

443

Áèëçôéóìüò

ÊùóôÞò ÐáëáìÜò, «Ï Ïëõìðéáêüò ýìíïò» ....................................................250

ÐÝôñïò ×Üñçò, «Äñüìïò 100 ìÝôñùí» ..............................................................258

ÁããåëéêÞ ÂáñåëëÜ, «Ç íßêç ôïõ Óðýñïõ Ëïýç».........................................266

Ç áãÜðç ãéá ôïõò óõíáíèñþðïõò ìáò - Ïé öéëéêïß äåóìïß

- Ç áãÜðç

ÅéñÞíç ÌÜññá, «Ôá êüêêéíá ëïõóôñßíéá»........................................................276

Äçìïôéêü ôñáãïýäé, «Êüñç ðïõ ëÜìðåé» .........................................................283

Ëßôóá Øáñáýôç, «Ï ÊùíóôáíôÞò» .......................................................................289

ÃéÜííçò Ñßôóïò, «Ðñùéíü Üóôñï» ..........................................................................296

Áñãýñçò Åöôáëéþôçò, «ÁãÜðçò ëüãéá» ...........................................................303

ÏäõóóÝáò Åëýôçò, «¼ëá ôá ðÞñå ôï êáëïêáßñé» ....................................310

¼óêáñ ÏõÜéëíô, «Ï ðéóôüò ößëïò» ......................................................................315

Ìéìßêá ÊñáíÜêç, «¸íá ôüðé ÷ñùìáôéóôü» ......................................................324

Ç âéïðÜëç - Ôï áãùíéóôéêü ðíåýìá ôïõ áíèñþðïõ

Ëáúêü ðáñáìýèé, «Ï öôù÷üò êáé ôá ãñüóéá» ..............................................334

ÔÝëëïò ¢ãñáò, «Ôï îáíèü ðáéäß»

êáé Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò, «Ôï ðáéäß ìå ôá óðßñôá» ...........................340

¢íôïí ÔóÝ÷ùö, «Ï ÂÜíêáò» .....................................................................................349

Ìáñßá Ðõëéþôïõ, «Ëåþíç»..........................................................................................356

ÐñïâëÞìáôá ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò

Áíôþíçò ÓáìáñÜêçò, «Ãñáöåßïí éäåþí» .........................................................364

Ëïõßò Óåðïýëâåäá, «Ôï ìáýñï êýìá» ...............................................................371

Êñßôùí Áèáíáóïýëçò, «ÐáñÜðïíï óêýëïõ» ................................................380

ÅëÝíç Óáñáíôßôç, «¼ðùò ôá âëÝðåé êáíåßò...» ............................................385

Ïé ößëïé ìáò ôá æþá

ÁíäñÝáò Êáñêáâßôóáò, «Ôï ìÞíõìá ôçò ìÜíáò» ......................................396

Ãñçãüñéïò Îåíüðïõëïò, «Ç ãÜôá ôïõ ðáðÜ» ..............................................405


Çëßáò ÂåíÝæçò, «Ç ÄÜöíç».........................................................................................411

ËéëÞ ÆùãñÜöïõ, «Óôñßãêëá êáé êáëëïíÞ» .....................................................420

Ãéþñãïò Óêáìðáñäþíçò, «Ç Âáããåëéþ-äåí-åßóáé-åíôÜîåé» ..............427

Ôæáê Ëüíôïí, «Ï áäÜìáóôïò» .................................................................................433


444

Η αποδημίαΗ αποδημίαΟ καημός της ξεν ιτ ιάςΟ καημός της ξεν ιτ ιάς

Ο ελληνισμός έξω από τα σύνοραΟ ελληνισμός έξω από τα σύνοραΤα μικρασιατικάΤα μικρασιατικάΟι πρόσφυγεςΟι πρόσφυγες

222

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ

ΠουλάκιΙωάννης Βηλαράς

Α. Ο δημιουργός

Ï ÉùÜííçò ÂçëáñÜò ãåííÞèçêå ôï 1771 óôá Êýèçñá áðü Çðåéñþôåò ãïíåßò êáé ðÝèáíå ôï 1823 óôï ÔóåðÝëïâï ôçò Çðåßñïõ. Óôá ÃéÜí-íåíá, ðïõ Þôáí öçìéóìÝíï ðíåõìáôéêü êÝíôñï ôçò åðï÷Þò åêåßíçò, äéäÜ÷èçêå ôá ðñþôá ãñÜììáôá êáé ìüíïò ôïõ, ÷Üñç óôç öéëïìÜ-èåéÜ ôïõ êáé óôç âïÞèåéá ôïõ ãéáôñïý ðáôÝñá ôïõ, Ýìáèå ëáôéíé-êÜ, éôáëéêÜ êáé ãáëëéêÜ. ¾óôåñá ðÞãå óôçí Éôáëßá êáé óðïýäáóå óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÐÜäïâá ÉáôñéêÞ, Öéëïóïößá, Öéëïëïãßá êáé ÂïôáíéêÞ. Ùò öïéôçôÞò äÝ÷ôçêå ôéò öéëåëåýèåñåò éäÝåò ôçò Ãáë-ëéêÞò ÅðáíÜóôáóçò. Óôç Âåíåôßá, üðïõ ðÞãå ôï 1797, ãíùñßóôçêå ìå ¸ëëçíåò Öéëéêïýò êé Ýëáâå ìÝñïò óå ðïëëÝò óõãêåíôñþóåéò ôïõò. ÓõíåëÞöèç, üìùò, ãéáôß èåùñÞèçêå êáôÜóêïðïò ôùí ÃÜëëùí. Eõôõ÷þò ðïõ óôï ìåôáîý ìðÞêáí ôá óôñáôåýìáôá ôïõ Ì. Íáðï-ëÝïíôá óôç Âåíåôßá êé Ýôóé óþèçêå áðü âÝâáéï èÜíáôï. Óôá 1800, ãõñßæïíôáò óôá ÃéÜííåíá, äéïñßóôçêå åðßóçìïò ãéáôñüò ôïõ ÂåëÞ ðáóÜ, ãéïõ ôïõ ÁëÞ ðáóÜ. Áðü ôç èÝóç áõôÞ ðñüóöåñå áíåêôßìç-ôåò õðçñåóßåò óôïõò õðüäïõëïõò ¸ëëçíåò ìå ôçí áêôéíïâïëßá ôçò ðñïóùðéêüôçôÜò ôïõ êáé ôï êýñïò ôïõ, áëëÜ êáé ùò ãéáôñüò. Ëßãï ðñéí áðü ôçí ðôþóç ôïõ ÁëÞ ðáóÜ, êáôüñèùóå íá óùèåß áðü ôá óïõëôáíéêÜ óôñáôåýìáôá êáé íá êáôáöýãåé óôï ÷ùñéü ÔóåðÝëïâï ôïõ Æáãïñßïõ, üðïõ åñãÜóôçêå åíôáôéêÜ ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá ôçò ÅëëçíéêÞò ÅðáíÜóôáóçò ìÝ÷ñé ôï èÜíáôü ôïõ. Óå üëç ôïõ ôç æùÞ áó÷ïëÞèçêå ðáñÜëëçëá ìå ôçí éáôñéêÞ êáé ìå ôá ãñÜììáôá. ¸ãñáøå ðïéÞìáôá, ìýèïõò óå óôß÷ïõò, óáôéñéêÜ ðïéÞìáôá, ðåæÜ, áéíßãìáôá êáé ìåôÜöñáóå ôïí Êñßôùíá ôïõ ÐëÜôùíá êáé ôçí áñ÷áßá êùìùäßá Âáôñá÷ïìõéïìá÷ßá óôçí êáèïìéëïõìÝíç. ¹ôáí ïðáäüò ôçò äçìïôé-êÞò êáé áó÷ïëÞèçêå ìå éäéáßôåñç åðéìÝëåéá ìå ôï ãëùóóéêü æÞôçìá. Ðñüôåéíå Ýíá áðëïýóôáôï óýóôçìá ïñèïãñáößáò êé Ýãñáøå ìÜëé-óôá ìå ôçí áðëÞ áõôÞ ïñèïãñáößá (÷ùñßò ôüíïõò Þ ðíåýìáôá) ôï Ýñãï ôïõ Ç ñïìåçêç ãëïóá óôçí ôçðïãñáöçá ôïõ Êïñöïõ (1814). Ç ðïßçóÞ ôïõ åßíáé ðñùôïðïñéáêÞ, áíÜëáöñç êáé äéáêñßíåôáé áðü ðáé÷íéäéÜñéêç äéÜèåóç.

223

ΙωάννηςΒηλαράς

Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Ôï Ýñãï ôïõ ÂçëáñÜ (üðùò êáé ôïõ ×ñéóôüðïõëïõ) áíÞêåé óôçí ôñßôç ðåñßïäï ôïõ Íåïåëëçíéêïý Äéáöùôéóìïý (1669-1821) êáé óõ-ãêåêñéìÝíá óôç öáíáñéþôéêç ðïßçóç. Óôá ëõñéêÜ ôïõ ðïéÞìáôá, åðçñåáóìÝíïò áðü ôç öáíáñéþôéêç ðáñÜäïóç, áíôëåß õëéêü áðü ôçí áñêáäéêÞ ðïßçóç ôïõ êáéñïý ôïõ êáé ôç äçìïôéêÞ ìáò ðáñÜäïóç. Ç åñùôéêÞ ôïõ ðïßçóç, ãåìÜôç áðü óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç êáé ÷ùñßò ðáé÷íéäéÜñéêç Þ áíÜëáöñç äéÜèåóç, åêöñÜæåé ðçãáßï áßóèçìá ìå óôïé÷åßá ñïìáíôéêÜ. ¸÷åé ÷áñáêôçñéóôåß ðñüäñïìïò ôïõ Óïëùìïý. Áò äïýìå üìùò ôé óõìâáßíåé óôïí åëëáäéêü ÷þñï åêåßíç ôçí åðï÷Þ êáé óõãêåêñéìÝíá óôïí ôïìÝá ôùí ãñáììÜôùí.Óôïí ôïõñêïêñáôïýìåíï åëëçíéóìü, êÝíôñï ôçò ðíåõìáôéêÞò êß-íçóçò áíáäåéêíýåôáé ôï Ðáôñéáñ÷åßï êáé ïé ëüãéïé Öáíáñéþôåò (ÖáíÜñé åßíáé ç óõíïéêßá ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò, óôçí ïðïßá âñß-óêåôáé ôï Ðáôñéáñ÷åßï). Ïé Öáíáñéþôåò óðïõäÜæïõí óôç Äýóç, êáôáëáìâÜíïõí ðïëéôéêÜ áîéþìáôá óôéò ðáñáäïõíÜâéåò çãåìï-íßåò êáé ìå ôçí ðïéêßëç ôïõò äñÜóç óõìâÜëëïõí óôçí ðíåõìá-ôéêÞ áöýðíéóç ôïõ õðüäïõëïõ åëëçíéóìïý. Ùóôüóï, ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí óôçí ðåæïãñáößá åßíáé áñ÷áÀæïõóá. Åßíáé ç åðï÷Þ ðïõ ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé, éäéáßôåñá ôï êëÝöôéêï, öôÜíåé óôç ìåãáëýôåñç áêìÞ ôïõ. ¢ëëïé åêðñüóùðïé åßíáé ï ÊïóìÜò ï Áéôùëüò, ï Íéêçöüñïò Èåïôüêçò, ï ÅõãÝíéïò Âïýëãáñçò, ï ÑÞãáò êáé ï ×ñéóôüðïõëïò.

Γ. Δομή του έργου

Ôï ðïßçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: 1ç êáé 2ç óôñïöÞ: Ç ðñþôç ìÝñá ôïõ ðïõëéïý óôçí îåíéôéÜ.2ç åíüôçôá: 3ç êáé 4ç óôñïöÞ: Ç äåýôåñç ìÝñá ôïõ ðïõëéïý óôçí îåíéôéÜ.3ç åíüôçôá: 5ç Ýùò ðñïôåëåõôáßá óôñïöÞ: Ïýôå ôçí ôñßôç ìÝñá ôï ðïõëÜêé äåí êáôáöÝñíåé íá âñåé áõôü ðïõ æçôÜåé.4ç åíüôçôá: Ôåëåõôáßá óôñïöÞ: Ôá ðáèÞìáôá ôïõ ðïõëéïý óõíå÷ß-æïíôáé ãéá ðïëëÝò íý÷ôåò.

Δ. Ανάλυση περιεχομένου

i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÊåíôñéêü èÝìá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ï êáçìüò ôçò áðïäçìßáò, ôá óõ-íáéóèÞìáôá ðïõ íéþèïõí üóïé îåíéôåýïíôáé êáé ï áãþíáò åðéâßùóçò ðïõ äßíïõí ïé åêðáôñéóìÝíïé óôéò ÷þñåò õðïäï÷Þò ôïõò.

224

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ôï ðïõëÜêé áíáãêÜóôçêå íá îåíéôåõôåß êáé óõíáíôÜ äõóêïëßåò óôçí îåíéôéÜ. Ôçí ðñþôç íý÷ôá ôïõ îåíéôåìïý äåí ìðïñåß íá âñåé Ýíá êëáäÜêé íá óôáèåß êáé íá ðåñÜóåé ôç íý÷ôá. 2ç åíüôçôá: Âñßóêåôáé óå îÝíï äÜóïò êáé øÜ÷íåé êé áõôü Ýíá ôáßñé ãéá íá ÷ôßóïõí ìáæß ôç öùëéÜ ôïõò êáé íá ìç íéþèåé ìïíáîéÜ. 3ç åíüôçôá:3ç åíüôçôá: Äåí êáôáöÝñíåé íá âñåé ïýôå êëáäß, ïýôå ôáßñé êáé ðåñ-íÜ Üó÷çìåò íý÷ôåò èñçíþíôáò. Áðü ðáíôïý ôï äéþ÷íïõí, ãéáôß äåí ôï ãíùñßæïõí. ÁéóèÜíåôáé ÷áìÝíï, åöüóïí åßíáé ôüóï ìáêñéÜ áðü ôï ãíþñéìï ôüðï üóï êáé áðü ôïõò ïéêåßïõò ôïõ. Ôï ìåãáëýôåñï ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôï ðïõëÜêé óôïí îÝíï ôüðï åßíáé üôé äåí ìðïñåß íá âñåé Ýíá êëáäÜêé íá óôáèåß, íá ÷ôßóåé åêåß ôç öùëéÜ ôïõ êáé íá ðåñÜóåé ôéò íý÷ôåò ôïõ. Áðïóõìâïëßæïíôáò ôá óôïé÷åßá áõôÜ, êáôáëáâáßíïõìå üôé Ýíáò îåíéôåìÝíïò äåí Ý÷åé ôüðï (êëáäÜêé) - ðáôñßäá íá ÷ôßóåé ôç æùÞ ôïõ (öùëéÜ) áðü ôçí áñ÷Þ. Ï êáçìüò ôïõ ðïõëéïý ãéá ôç äõóêïëßá ôïõ áõôÞ åêöñÜæåôáé óôéò ðåñéóóüôåñåò óôñïöÝò ôïõ ðïéÞìáôïò êáé óõãêåêñéìÝíá óôçí 1ç, óôç 2ç, óôçí 4ç, óôçí 5ç êáé óôçí 8ç óôñïöÞ. Ôï ñÞìá «îåíõ÷ôÞóù» åìöáíßæåôáé åðáíáëáìâáíüìåíï ìÝóá óôï ðïßçìá. Áõôü óõìâáßíåé ü÷é ôõ÷áßá, êáèþò èÝëåé íá áðïäþóåé ôçí áãùíßá ôïõ îåíéôåìÝíïõ ðïõëéïý íá âñåé Ýíá ìÝñïò ãéá íá ðåñÜóåé ôç íý÷ôá.4ç åíüôçôá:4ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ îåíéôåìÝíïõ ðïõëéïý óõíå÷ßæïíôáé ãéá ðïëëÝò íý÷ôåò, èÝëïíôáò íá ìáò äåßîåé üôé ôåëéêÜ ç áñíçôéêÞ êáôÜóôáóç óõíå÷ßæåôáé êáé ãåíéêåýåôáé óå üëç ôïõ ôç æùÞ, åöüóïí Ýíáò îåíéôåìÝíïò äåí ðáýåé, üóá ÷ñüíéá êé áí ðåñÜóïõí, íá áéóèÜíåôáé îÝíïò, ìáêñéÜ áðü ôçí ðáôñßäá ôïõ.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÔï ðïßçìá ÷ñçóéìïðïéåß ôï ôÝ÷íáóìá ôçò ðñïóùðïðïßçóçò åíüò ðïõëéïý, ðïõ åìöáíßæåôáé íá óêÝðôåôáé, íá ìéëÜ êáé íá áéóèÜíåôáé óáí Üíèñùðïò. Æåé óõíèÞêåò îåíéôåìïý êáé áãùíéÜ ãéá ôï áí èá ìðïñÝóåé íá êáôáöÝñåé íá öôéÜîåé ôç æùÞ ôïõ óå Ýíá íÝï áëëÜ îÝíï ôüðï. ÁéóèÜíåôáé ìïíáîéÜ, êáèþò Ý÷åé áðï÷ùñéóôåß üëá ôá áãá-ðçìÝíá ôïõ ðñüóùðá êáé äåí ìðïñåß íá ðñïóáñìïóôåß óôéò íÝåò óõíèÞêåò. ÅðéðëÝïí áéóèÜíåôáé áíåðéèýìçôï, äçëþíïíôáò Ýôóé üôé ï íÝïò êïéíùíéêüò ðåñßãõñïò ôï áíôéìåôùðßæåé ìå åðéöõëáêôéêüôçôá êáé äéóôáãìü. Ôï ìüíï ðïõ åðéèõìåß åßíáé íá ìðïñÝóåé íá âñåé Ýíá ìÝñïò ãéá íá óôÞóåé ôç öùëéÜ ôïõ êáé íá åðéâéþóåé.

Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία

i) ÃëþóóáÄçìïôéêÞ ìå óôïé÷åßá ëáúêïý ãéáííéþôéêïõ éäéþìáôïò ôçò åðï÷Þò (ðëéá, ãñùíßæïõí, áìðþ÷íïõí, ðáßñåé).

225

ΙωάννηςΒηλαράς

ii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé ëõñéêü êáé ãëáöõñü, êõñßùò ãéáôß ïëüêëçñï ôï ðïßçìá óôçñßæåôáé óôï ó÷Þìá ôçò ðñïóùðïðïßçóçò ôïõ ðïõëéïý.

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ÝñãïõÂë. ÅéóáãùãéêÜ ó÷üëéá.Ôï ìÝôñï åßíáé éáìâéêü, ï óôß÷ïò ðåíôáóýëëáâïò êáé ç ïìïéïêáôá-ëçîßá æåõãáñïðëå÷ôÞ.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÐñïóùðïðïßçóçÐñïóùðïðïßçóç: Ôï ðïõëÜêé ðïõ åìöáíßæåôáé ùò ï ðñùôáãùíéóôÞò ôïõ ðïéÞìáôïò óõìâïëßæåé ôïí îåíéôåìÝíï.ÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «óêïôÜäé ðáßñåé», «ç íý÷ôá âéÜæåé», «íý÷ôá ìå äÝñåé», «óå Üãñ’ áãêÜèéá», «ðéêñÜ ìïõ ðÜèéá». ÅðáíÜëçøçÅðáíÜëçøç: «Ðïý íá êáèßóù íá îåíõ÷ôÞóù;, ðïý íá óôáèþ;, íá ìç ÷áèþ; ÷ùñßò öùëéÜ».ÅéêüíåòÅéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ îåíéôåìÝíïõ ðïõëéïý ðïõ øÜ÷íåé êëáäß, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ óôåíáãìïý ôïõ, ç åéêüíá ôùí Üëëùí ðïõëéþí ðïõ ôï äéþ÷íïõí, ç åéêüíá ôùí Üëëùí ðïõëéþí ðïõ åñùôïôñïðïýí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ èñÞíïõ.

ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1. Áíôß íá åìöáíßóåé ï ðïéçôÞò Ýíáí îåíéôåìÝíï íá ìéëÜ ãéá ôéò äõóêïëßåò ôçò îåíéôéÜò, ðáñïõóéÜæåé Ýíá ðïõëÜêé íá ôéò áöçãåß-ôáé. Ðþò ëÝãåôáé áõôÞ ç ôå÷íéêÞ; Ôçí Ý÷åôå óõíáíôÞóåé óå Üëëá êåßìåíá ôïõ Áíèïëïãßïõ óáò Þ Üëëïõ âéâëßïõ;Ç ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá áðïäßäïíôáé áíèñþðéíåò éäéüôçôåò óå ìç áíèñþðéíá ðëÜóìáôá -æþá, öõôÜ, áíôéêåßìåíá Þ áöçñçìÝíåò Ýííïé-åò- ëÝãåôáé ðñïóùðïðïßçóç. Óôï ðïßçìá, ëïéðüí, Ýíá ðïõëß áðïêôÜ áíèñþðéíåò éäéüôçôåò. Ìðïñåß íá ìéëÜåé, íá èñçíåß, íá øÜ÷íåé, íá óôåíÜæåé êáé íá ðéêñáßíåôáé. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ áðáíôÜôáé óõíÞèùò óôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá. Óôï óõãêåêñéìÝíï âéâëßï ôç óõíáíôÜìå óôï êëÝöôéêï ôñáãïýäé ìå ôßôëï ¸íáò áúôüò ðåñÞöáíïò.

2. Ðïéï åßíáé ôï óïâáñüôåñï ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôï îå-íéôåìÝíï ðïõëß; Óå ðïéåò óôñïöÝò äéáôõðþíåôáé áõôü;Ôï ìåãáëýôåñï ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôï ðïõëÜêé óôïí îÝíï ôüðï åßíáé üôé äåí ìðïñåß íá âñåé Ýíá êëáäÜêé íá óôáèåß, íá ÷ôßóåé åêåß ôç öùëéÜ ôïõ êáé íá ðåñÜóåé ôéò íý÷ôåò ôïõ. Áðïóõìâïëß-æïíôáò ôá óôïé÷åßá áõôÜ, êáôáëáâáßíïõìå üôé Ýíáò îåíéôåìÝíïò äåí Ý÷åé ôüðï (êëáäÜêé) - ðáôñßäá íá ÷ôßóåé ôç æùÞ ôïõ (öùëéÜ) áðü ôçí áñ÷Þ. Ï êáçìüò ôïõ ðïõëéïý ãéá ôç äõóêïëßá ôïõ áõôÞ åêöñÜæåôáé óôéò ðåñéóóüôåñåò óôñïöÝò ôïõ ðïéÞìáôïò, êáé óõ-ãêåêñéìÝíá: óôçí 1ç, 2ç, 4ç, 5ç , 7ç êáé 8ç óôñïöÞ. Ç åðáíÜëçøç

226

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ ôùí åñùôçìáôéêþí öñÜóåùí ôïõ ðïõëéïý («ðïý íá êáèßóù, ðïý íá öùëéÜóù, ðïý íá óôáèþ;») åêöñÜæïõí ìå ãëáöõñü ôñüðï ôçí áãùíßá ôïõ íá âñåé Ýíáí ôüðï íá æÞóåé, üðùò áêñéâþò êáé ïé îå-íéôåìÝíïé.

3. ÅîçãÞóôå ôçí åðáíÜëçøç ôïõ ñÞìáôïò «îåíõ÷ôÞóù». Ðþò ëåé-ôïõñãåß ìÝóá óôï ðïßçìá;Ôï ñÞìá «îåíõ÷ôÞóù» åìöáíßæåôáé åðáíáëáìâáíüìåíï ìÝóá óôï ðïßçìá. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ï ðïéçôÞò èÝëåé íá áðïäþóåé ôçí áãù-íßá ôïõ ðïõëéïý - îåíéôåìÝíïõ íá âñåé Ýíá ìÝñïò ãéá íá ðåñÜóåé ôç íý÷ôá. ÁõôÞ ç áãùíßá åßíáé óôáèåñÞ êáé åðáíáëáìâáíüìåíç, åöüóïí ï âßáéá åêðáôñéóìÝíïò Ý÷åé ÷Üóåé ôçí ðåñéïõóßá ôïõ êáé ôï óðßôé ôïõ. ÁðïêëåéóôéêÞ ôïõ ìÝñéìíá åßíáé íá âñåé ôïí ôñüðï íá îáíáöôéÜîåé ôç æùÞ ôïõ, îåêéíþíôáò áðü ôï íá åîáóöáëßóåé óôÝãç ãéá ôïí ßäéï êáé ãéá ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Ç ðñïóðÜèåéá áõôÞ åßíáé óõíå÷üìåíç êáé ìå áìößâïëï áðïôÝëåóìá.

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου

1. Ôé óõìâïëßæïõí ïé ëÝîåéò: «öùëéÜóù», « îÝíï äÜóï», « Üãñé’ áãêÜèéá»;2. Ãéáôß ôï ðïõëÜêé åßíáé «ðéêñáìÝíï»;3. Ðþò ðéóôåýåôå üôé áéóèÜíåôáé Ýíáò îåíéôåìÝíïò óôç ÷þñá ìáò;

227


Âë. óåë. 141 (ÁíÞìåñá ôçò 28çò Ïêôùâñßïõ 1940)


Ôï áðüóðáóìá ðïõ áêïëïõèåß åßíáé ç áñ÷Þ ôïõ ôñßôïõ êåöáëáßïõ ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò ËåùíÞò (1940). Ôï êåßìåíï ìáò ìåôáöÝñåé ÷ñï-íéêÜ óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá, óôçí ðïëõåèíéêÞ Êùíóôáíôéíïý-ðïëç. ÐáñÜëëçëá ìå ôïí áõôïâéïãñáöéêü ÷áñáêôÞñá ôïõ êåéìÝíïõ, áíáðáñßóôáôáé ôï êëßìá êáé ç áôìüóöáéñá ôçò åðï÷Þò åêåßíçò, ìÝóá áðü ôçí ðáñïõóßáóç ôùí åèßìùí, ôùí áíèñþðéíùí ó÷Ýóåùí êáé ôùí áîéïèåÜôùí ôçò Ðüëçò.


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ï Äçìïôéêüò êÞðïò… åß÷å èÜññïò ìáæß ôçò»: Ï äçìï-ôéêüò êÞðïò ôïõ Ôáîéìéïý êáé ïé åðéóêÝðôåò ôïõ.2ç åíüôçôá: «ÁíÜìåóá óôïõò äýï ðåñéðÜôïõò… üëïé óå êáôçãïñïý-óáí»: Ïé óõììïñßåò ôïõ êÞðïõ êáé ôá õðáßèñéá ðáé÷íßäéá ôïõò.3ç åíüôçôá: «Óôçí êåíôñéêÞ ðëáôåßá… áð’ áõôÞí ôç óêçíÞ»: Ôï êáöå-íåßï óôçí ðëáôåßá ôïõ êÞðïõ êáé ï õðáßèñéïò êéíçìáôïãñÜöïò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÊýñéï èÝìá åßíáé ç íïóôáëãéêÞ áíÜìíçóç ôçò áôìüóöáéñáò ôçò Ðü-ëçò ôçí åðï÷Þ åêåßíç, êáèþò êáé ï åëëçíéêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò, üðùò áõôüò äéáöáßíåôáé ìÝóá áðü ôá Ýèéìá, ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí êáé ôïí ôñüðï øõ÷áãùãßáò ôïõò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôï áðüóðáóìá áõôü ï áöçãçôÞò êÜíåé ëüãï ãéá ôï

Ο δημοτικός κήπος του ΤαξιμιούΓιώργος Θεοτοκάς

228

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ äçìïôéêü êÞðï ôïõ Ôáîéìéïý, ï ïðïßïò áðïôåëïýóå ÷þñï óõíÜ-èñïéóçò êáé áíáøõ÷Þò ìéêñþí êáé ìåãÜëùí ôçò ôüôå êïéíùíßáò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Óôçí åßóïäï ôïõ êÞðïõ Ýðñåðå íá ðëçñþóåéò åéóéôÞñéï. ÄéÝèåôå äåîáìåíÝò ìå ÷ñõóüøáñá, ìïíïðÜôéá ðïõ ïäç-ãïýóáí óôçí ðëáôåßá ôïõ êÝíôñïõ ôïõ, ìåãÜëá äÝíôñá, êáöåíåßï êáé ðÝôñéíç åîÝäñá ãéá ôçí ïñ÷Þóôñá.2ç åíüôçôá: Óôïí êÞðï áõôü äñïýóáí êáé ïé óõììïñßåò ôùí åöÞâùí ôçò åðï÷Þò, ìå åðéêåöáëÞò ôç óõììïñßá ôùí áãïñéþí ôçò Æùãñá-öåßïõ Ó÷ïëÞò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Ç ðáéäéêÞ æùÞ ôïõ ËåùíÞ –ôïõ áöçãçôÞ– åßíáé Üññçêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôï äçìïôéêü êÞðï ôïõ Ôáîéìéïý ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Åßíáé ï ÷þñïò ðáé÷íéäéïý, óêáíôá-ëéÜò êáé øõ÷áãùãßáò êáé Üñá åßíáé óõíäåäåìÝíïò ìå óõíáéóèÞìáôá ÷áñÜò êáé åõ÷Üñéóôçò äéÜèåóçò. Åí óõíå÷åßá, óôçí åíüôçôá áõôÞ ðáñïõóéÜæïíôáé êáé ìåñéêÜ áðü ôá êõñéüôåñá ðáé÷íßäéá ðïõ Ýðáéæáí ïé íÝïé ôçò åðï÷Þò åêåßíçò. 3ç åíüôçôá: Ï êÞðïò Þôáí õðåñõøùìÝíïò êáé ïé ðåëÜôåò ôïõ êá-öåíåßïõ ìðïñïýóáí íá áðïëáýóïõí ôç èÝá óôï Âüóðïñï êáé ôçí Ðñïðïíôßäá, Ýùò ôá Ðñéãêéðüíçóá. Ôï êáëïêáßñé äéÝèåôå êáé õðáß-èñéï êéíçìáôïãñÜöï. Ôï êåßìåíï ôåëåéþíåé ìå ôçí áíÜìíçóç ìéáò ÷éïõìïñéóôéêÞò óêçíÞò, üôáí ïé óõììïñßåò ìáæåýïíôáí ðßóù áðü ôï ÷þñï ôçò ðñïâïëÞò, ãéá íá ðáñáêïëïõèÞóïõí ôçí ôáéíßá ÷ùñßò íá ðëçñþóïõí åéóéôÞñéï, åíþ ïé öýëáêåò ôïõ êÞðïõ ðñïóðáèïýóáí íá ôïõò áðùèÞóïõí, ðåôþíôáò ôïõò íåñü.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíËåùíÞò: Ï Þñùáò áíáðïëåß ôá ðáéäéêÜ ôïõ âéþìáôá, åéäéêÜ åêåßíá ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíá ìå ôï äçìïôéêü êÞðï ôçò Êùíóôáíôéíïýðï-ëçò. Íïóôáëãåß ôéò óôéãìÝò ÷áëÜñùóçò êáé áíåìåëéÜò ðïõ ðåñíïýóå åêåß ìå ôïõò Üëëïõò óõíïìçëßêïõò ôïõ. Ï ôüíïò ôçò áíÜìíçóçò äçëþíåé èáõìáóìü ãéá ôçí Ðüëç êáé ôïí êïóìïðïëßôéêï ÷áñáêôÞñá ôçò. Ç áöÞãçóç Ý÷åé Ýíôïíï ôï óôïé÷åßï ôïõ ñïìáíôéóìïý· áõôü ãßíåôáé öáíåñü óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ðåñéãñÜöåé ôéò ãõíáßêåò ôçò åðï÷Þò: «ëåðôïêáìùìÝíåò êáé ìõãéÜããé÷ôåò êáé ôüóï ãëõêÝò!». Åßíáé ðáñáôçñçôéêüò, åöüóïí èõìÜôáé ìå ôüóç ëåðôïìÝñåéá åéêüíåò, êéíÞóåéò, óõìðåñéöïñÝò.


i) ÃëþóóáÔï áðüóðáóìá åßíáé ãñáììÝíï óå äçìïôéêÞ, ìå ëÝîåéò ôïõ ðïëßôéêïõ éäéþìáôïò (áññùóôïýóåò, ìðßêïò, óåñéÜíéæå, ðáéäïèÝìé).

ii) ¾öïòÔï áðëü ëåîéëüãéï êÜíåé ôï ýöïò ëéôü, åíþ ç ðáñïõóßá ðëïýóéùí

229

ó÷çìÜôùí ëüãïõ ÷áñßæåé ãëáöõñüôçôá. Ç óõ÷íÞ ÷ñÞóç ôïõ áóýí-äåôïõ ó÷Þìáôïò ðñïóöÝñåé óôçí áöÞãçóç ãñÞãïñï ñõèìü.

ii) ÁöÞãçóç Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñáöÝáò åßíáé ç äéÞãçóç (Ýììåóç áöÞãçóç) óå ôñßôï ðñüóùðï.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «öùíáêëÜäåò âáôñÜ÷ïõò», «ìðïýêëåò ÷õìÝíåò óôïõò þìïõò», «áõôÞ Ýêáíå ôç ìåãÜëç», «âáóßëåõáí ïé óõììïñßåò», «áäÝ-óðïôá áãüñéá», «íá ôá âÜëåé üëá áõôÜ óôï ÷áñôß», «Þôáíå ðáñáäï-ìÝíïé… Üëöá – âÞôá», «äßêïðï ìá÷áßñé», «ïäçãïýóå ôçí ïñ÷Þóôñá», «êüóìïò ôùí ìåãÜëùí», «Ðñéãêçðüíçóá ìéóïóâçóìÝíá», «ýöïò ôå-ëåôïõñãéêü».ÐñïóùðïðïéÞóåéòÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ïé ðåñßðáôïé ôïõ ÊÞðïõ Ýêáíáí êýêëï êáé ðÞ-ãáéíáí ðñïò ôçí ðëáôåßá», «âÜôñá÷ïé öùíáêëÜäåò êáé áóôåßïõò», «Ýðáéæå ôï êáëïêáßñé ï õðáßèñéïò êéíçìáôïãñÜöïò», «ôï íåñü äåí åñ÷üôáíå».ÐáñïìïéþóåéòÐáñïìïéþóåéò: «óáí åêêëçóßá», «óáí Ýíá ìðáëêüíé», «Ýíá åßäïò éå-ñïôåëåóôßáò».Áóýíäåôï ó÷ÞìáÁóýíäåôï ó÷Þìá: «Ãéá íá ìðåéò… ï êáèÝíáò», «ÄåîéÜ Þôáíå… ðñÜ-óéíá», «Ôá âáñåëÜêéá… äéáãùíéóìïýò», «¹ôáíå ôá ôñáðåæÜêéá ôïõ êáöåíåßïõ… ï êüóìïò ôùí ìåãÜëùí», «Ôï óõíäÝáíå… ôçí ïèüíç», «ÊáìéÜ öïñÜ… öþíáæáí æÞôù».ÅéêüíåòÅéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ äçìïôéêïý êÞðïõ, ç åéêüíá ôùí öõëÜêùí ôïõ êÞðïõ, ç åéêüíá ôùí Éôáëßäùí áäåñöþí, ç åéêüíá ôçò ËïõÀæáò, ç åéêüíá ôùí óõììïñéþí, ç åéêüíá ôùí ðáé÷íéäéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí îåöùíçôþí ôùí ãêáñóïíéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí ðïëéôéêþí óõæçôÞóåùí, ç åéêüíá ôçò èÝáò áðü ôï êáöåíåßï, ç åéêüíá ôùí õðáëëÞëùí ôïõ êÞðïõ ðïõ êáôáâñÝ÷ïõí ôçí ïèüíç ê.Ü.


1. Ðïéá èÝóç åß÷å óôçí ðáéäéêÞ æùÞ ôïõ áöçãçôÞ ï Äçìïôéêüò ÊÞðïò ôïõ Ôáîéìéïý; ÁðáíôÞóôå êÜíïíôáò áíáöïñÜ óå óõãêå-êñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ.Ç ðáéäéêÞ æùÞ ôïõ ËåùíÞ åßíáé Üññçêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôï äç-ìïôéêü êÞðï ôïõ Ôáîéìéïý ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Åßíáé ï ÷þñïò ðáé÷íéäéïý, óêáíôáëéÜò êáé øõ÷áãùãßáò, Üñá åßíáé âéùìáôéêÜ óõíäå-äåìÝíïò ìå óõíáéóèÞìáôá ÷áñÜò êáé åõ÷Üñéóôçò äéÜèåóçò. ×ùñßá ðïõ áðïäåéêíýïõí êÜôé ôÝôïéï åßíáé ôá åîÞò:á. «¹ôáíå êüóìïò ïëüêëçñïò»: Ï êÞðïò ãÝìéæå áðü áíèñþðïõò äé-áöïñåôéêþí öõëþí, çëéêéþí êáé êïéíùíéêþí ôÜîåùí.â. «ÄÝêá êïñüìçëá ìßá äåêÜñá…. ìá Üîéæå ï êüðïò»: Ï ËåùíÞò èõ-

ΓιώργοςΘεοτοκάς

230

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ ìÜôáé ìå íïóôáëãßá ôéò þñåò ðïõ ðåñíïýóå óôïí åèíéêü êÞðï. Åäþ ìáò áíáöÝñåé ôç ÷áñÜ ðïõ Ýðáéñíå üôáí êáôÜöåñíå íá ðÜñåé ðå-ñéóóüôåñá êïñüìçëá áð’ üóá ðñïÝâëåðå ç ìåñßäá ðïõ êüóôéæå ìßá äåêÜñá. Ôï íá öÜåé ôüóá Üãïõñá êïñüìçëá Ýíá ðáéäß ôçò çëéêßáò ôïõ óÞìáéíå êïéëüðïíï. Ùóôüóï êÜôé ôÝôïéï äåí ôïí ðôïïýóå, êá-èþò ôï Ýêáíå ìüíï êáé ìüíï ãéá ôç ÷áñÜ ôïõ ðáæáñÝìáôïò êáé ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ðïõ Ýíéùèå êáôüðéí üôé êáôüñèùóå íá îåãåëÜóåé ôïí ðùëçôÞ.ã. «Ðïõ Þôáíå óùóôü èÝáìá»: ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé åäþ ôç ëåé-ôïõñãßá ôçò ïñ÷Þóôñáò, äßíïíôáò Ýìöáóç óôçí ðáñïõóßá ôïõ ìá-Ýóôñïõ, ðïõ åíôõðùóßáæå êïõíþíôáò ôçí ìðáãêÝôá ôïõ ìå äåîéïôå-÷íßá. Åßíáé ìéá åéêüíá ðïõ Ý÷åé ÷áñá÷ôåß óôç ìíÞìç ôïõ ËåùíÞ.ä. «¹ôáíå Ýíá ðáíüñáìá… ìå ôéò þñåò»: Ï áöçãçôÞò áíáöÝñåôáé óôç èÝá ðïõ áíôßêñéæå êáíåßò êáèéóìÝíïò óôá ôñáðåæÜêéá ôïõ êá-öåíåßïõ, ðïõ Ýâëåðáí áðü ôï Âüóðïñï ùò ôá Ðñéãêçðüíçóá ôçò Ðñïðïíôßäáò. ¹ôáí Ýíá èÝáìá ðïõ Ý÷åé ÷áñá÷ôåß Ýíôïíá óôï ìõáëü ôïõ áöçãçôÞ.å. «¸íá åßäïò éåñïôåëåóôßáò»: ×ñçóéìïðïéåß ôçí ðáñïìïßùóç áõôÞ áíáöåñüìåíïò óôéò óêáíôáëéÝò ðïõ óêÜñùíáí ïé óõììïñßåò ôùí áíÞëéêùí ðáéäéþí, ðñïêåéìÝíïõ íá ðáñáêïëïõèÞóïõí ôçí ôáéíßá, ÷ùñßò íá ðëçñþóïõí. ¸íá ôÝôïéï ôÝ÷íáóìá ãéá Ýíá ðáéäß ôçò çëé-êßáò ôïõ öáíôÜæåé ðñÜãìáôé éåñïôåëåóôßá.óô. «Êáíåßò äåí Þèåëå íá ëåßøåé áðü áõôÞí ôç óêçíÞ»: Ðñüêåéôáé ãéá ôç óêçíÞ üðïõ ïé õðÜëëçëïé ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ áíôéëáìâÜ-íïíôáé ôçí ðñïóðÜèåéá ôùí ìéêñþí íá äïõí ôçí ôáéíßá ÷ùñßò íá ðëçñþóïõí åéóéôÞñéï êáé ðñïóðáèïýí íá ôïõò áðùèÞóïõí êáôá-âñÝ÷ïíôÜò ôïõò. Ôá ðáñáðÜíù åßíáé áíáìíÞóåéò, êõñßùò áðü óêáíôáëéÝò ðïõ Ýêáíå ï ËåùíÞò óôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá. Ôá êáìþìáôá áõôÜ åßíáé ìåí áíïýóéá, áëëÜ ðåñéÝ÷ïõí ôéò áíáìíÞóåéò ìéáò åõ÷Üñéóôçò êáé áíÝ-ìåëçò ðáéäéêÞò çëéêßáò, ðïõ ÷áñÜóóïíôáé âáèéÜ óôçí øõ÷Þ êÜèå áíèñþðïõ êáé ôïí óõíïäåýïõí óå üëç ôïõ ôç æùÞ.

2. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ öáßíåôáé ç óõíýðáñîç áëëüèñç-óêùí êáé áëëüöõëùí óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç óôéò áñ÷Ýò ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá;ÔÝóóåñá åßíáé ôá ÷ùñßá ðïõ áðïäåéêíýïõí ôïí ðïëõåèíéêü ÷áñá-êôÞñá ôçò ðüëçò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò ôùí áñ÷þí ôïõ ðåñáóìÝ-íïõ áéþíá: á) «Åêåß óõíáíôïýóåò êáé ôéò äýï Éôáëßäåò áäåñöÝò», â) «Åêåß ðáñïõóéáæüôáíå êáìéÜ öïñÜ êé ç ËïõÀæá, ç Ãáëëßäá», ã) «…ôá áãüñéá ôùí êáèïëéêþí öñÝñçäùí», ä) «Åêåß ôéò ÊõñéáêÝò ïäçãïýóå ôçí ïñ÷Þóôñá ï ðåñßöçìïò Ôïýñêïò ìáÝóôñïò Éó÷Üí ÌðÝçò».

231

3. ÐåñéãñÜøôå êé åóåßò, ìå ôñüðï ðáñüìïéï ìå áõôü ôïõ áöçãçôÞ, Ýíá ïìáäéêü ðáé÷íßäé ðïõ ðáßæåôå ìå ôïõò ößëïõò óáò. ¸íá õðáßèñéï ïìáäéêü ðáé÷íßäé äéÜóçìï óôéò ðáéäéêÝò óõíôñïöéÝò åßíáé ôá ìÞëá. Åßíáé Ýíá ðáé÷íßäé ðïõ ðáßæåôáé áðü ðïëëÜ Üôïìá êáé óå ìåãÜëï ÷þñï. Áò ïñéïèåôÞóïõìå Ýíá ìáêñüóôåíï ÷þñï óáí ãÞðåäï. Óå êÜèå Üêñç ôïõ êÜèåôáé áðü Ýíáò ðáßêôçò, åíþ üëïé ïé õðüëïéðïé óôÝêïíôáé óôï ìÝóïí ôçò Ýêôáóçò êáé êéíïýíôáé åëåýèåñá. ÊáèÝíáò áðü ôïõò áêñéáíïýò ðáßêôåò ðåôÜåé äéáäï÷éêÜ ôçí ìðÜëá óôïí Üëëïí· óôü÷ïò ôïõò åßíáé íá ðåôý÷ïõí ìå ôçí ìðÜëá êÜðïéï áðü ôá ðáéäéÜ ðïõ âñßóêïíôáé óôï êÝíôñï. Áí ôï ðåôý÷ïõí, ôüôå ôï ðáéäß ðïõ ÷ôõðÞèçêå ÷Üíåé êáé áðïâÜëëåôáé áðü ôï ÷þñï ðáé-÷íéäéïý. Ðñïóï÷Þ! Áí êÜðïéï áðü ôá ðáéäéÜ ðñïëÜâåé êáé ðéÜóåé ôçí ìðÜëá ðïõ ðñïóðáèåß íá ôï ðåôý÷åé ÷ùñßò ç ìðÜëá íá Ý÷åé ðñþôá áêïõìðÞóåé óôï Ýäáöïò, ôüôå öùíÜæïõìå «ìÞëï» êáé ôá äõï ðáéäéÜ áíôáëëÜæïõí èÝóåéò. Áõôüò ðïõ Ýäùóå ôï ìÞëï ãßíåôáé óôü÷ïò êáé ìðáßíåé óôï êÝíôñï ôïõ ãçðÝäïõ êáé áõôüò ðïõ ôï Ýðéáóå ãßíåôáé Ýíáò áðü ôïõò áêñéáíïýò ðáßêôåò. Ôï ðáé÷íßäé ôåëåéþíåé üôáí Ý÷ïõí ðëÝïí ÷ôõðçèåß áðü ôçí ìðÜëá üëïé ïé ðáßêôåò ôïõ êÝíôñïõ.

4. ÓõíèÝóôå Ýíá ìéêñü êåßìåíï ãéá ôçí ðüëç Þ ôï ÷ùñéü óáò, ôïõò áíèñþðïõò êáé ôéò óõíÞèåéÝò ôïõò.Ôï ÷ùñéü ìïõ âñßóêåôáé óêáñöáëùìÝíï ðÜíù óôçí ðëáãéÜ åíüò áñêåôÜ áðüêñçìíïõ âïõíïý, åíþ ç èÜëáóóá äåí áðÝ÷åé ðïëý, ðáñÜ ìüíï ìåñéêÜ ÷éëéüìåôñá. ÐÜíù áðü ôï óðßôé ìáò õðÜñ÷åé äÜóïò ôüóï ôåôñáãùíéóìÝíï óå ó÷Þìá, ðïõ ìïéÜæåé óáí êÜðïéïò íá ôï Ý÷åé ó÷çìáôßóåé ìå ÷Üñáêá. Ïé êÜôïéêïé áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí êôçíïôñïößá êáé ôçí êáëëéÝñãåéá êáé ôç óõãêïìéäÞ ôçò åëéÜò. Ôïõò ìÞíåò ôïõò êáëïêáéñéïý, ïé ðïë-ëÝò äïõëåéÝò óôá æþá êáé óôá ÷ùñÜöéá Ý÷ïõí áñáéþóåé, ãåãïíüò ðïõ äßíåé ôçí åõêáéñßá óôïõò êáôïßêïõò íá îåêïõñáóôïýí êáé íá êïõôóïìðïëÝøïõí. Ôá áðïãåýìáôá äå âñßóêåéò íá êáèßóåéò óôá êáöåíåßá ôïõ ÷ùñéïý, êÜôù áðü ôá äýï áéùíüâéá ðëáôÜíéá ôçò êå-íôñéêÞò ðëáôåßáò, äßðëá óôçí åêêëçóßá. Ïé ãÝñïé êáé ïé íÝïé áðü ôçí ÁèÞíá, óõíÞèùò Üíôñåò, óõæçôïýí êáé ôóáêþíïíôáé, åíþ ðÜíôïôå åðéðëÝïí ìÝëïò ôçò ðáñÝáò åßíáé ôï ïýæï ìå ìåæÝ. Óôï ÷ùñéü ìïõ ïé Üíèñùðïé äå öïñïýí ôá êáëÜ ôïõò ðáñÜ ìüíï óå ãéïñôÝò êáé óêüëåò, åéäéêÜ ôï Äåêáðåíôáýãïõóôï, ðïõ äéïñ-ãáíþíåôáé «åëëçíéêÞ âñáäéÜ» ìå åëëçíéêÜ óõãêñïôÞìáôá êõñßùò ðáñáäïóéáêÞò ìïõóéêÞò. ¼ëïé ôüôå ôñþíå, ðßíïõí êáé ôéò ðñþôåò ðñùéíÝò þñåò áñ÷ßæåé ï ÷ïñüò. Áëßìïíü óïõ, áí åßóáé åðéóêÝðôçò óôï ÷ùñéü Þ áðü ôçí ÁèÞíá! Ìå ôï ðïõ ðñïâÜëëåéò áðü ôç ãùíßá üëïé –ìá üëïé!– óå êïéôïýí óá íá óïõ êÜíïõí áêôéíïãñáößá. Êáíåßò

ΓιώργοςΘεοτοκάς

232

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ äå èá Þèåëå íá ëåßðåé áðü áõôü ôï îåöÜíôùìá ðïõ áðïôåëåß êáé èÝìá óõæÞôçóçò ãéá ìÝñåò ìåôÜ.


1. Æùãñáößóôå ôïí êÞðï ôïõ Ôáîéìéïý Þ Ýíá ôìÞìá ôïõ.2. Áíôëþíôáò óôïé÷åßá áðü ôï êåßìåíï åðé÷åéñÞóôå íá óêéáãñáöÞ-óåôå ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ËåùíÞ.3. Ãéá ðïéï ëüãï ðéóôåýåôå üôé ï ËåùíÞò èõìÜôáé ìå ôüóç íïóôáëãßá ôçí åðï÷Þ åêåßíç;

233

Α. Η δημιουργός

Ç Äéäþ Óùôçñßïõ ãåííÞèçêå óôï Áúäßíéï ôçò ÌéêñÜò Áóßáò ôï 1914 êáé åßíáé Ýíá áðü ôá ðéï ãíùóôÜ ïíüìáôá ôçò íåïåëëçíéêÞò ëï-ãïôå÷íßáò. Ï îåñéæùìüò ôïõ åëëçíéóìïý ôï 1922 ôçí Ýöåñå óôçí ÅëëÜäá. Ôåëåßùóå ôï ÃõìíÜóéï óôçí ÁèÞíá êáé óðïýäáóå ÃáëëéêÞ Öéëïëïãßá. Óôç óõíÝ÷åéá ðñáãìáôïðïßçóå ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Óïñâüíçò. Áó÷ïëÞèçêå åðáããåëìáôéêÜ ìå ôç äçìïóéïãñáößá. Ç åìöÜíéóÞ ôçò óôá ãñÜììáôá Ýãéíå êÜðùò áñãÜ, ôï 1958, ìå ôï ìõèéóôüñçìá Ïé íåêñïß ðåñéìÝíïõí, ìå èÝìá åìðíåõóìÝíï áðü ôá âÜóáíá ôïõ åëëçíéóìïý ôçò Éùíßáò ôï 1922. Ç Óùôçñßïõ áöçãåßôáé óùóôÜ, óêéáãñáöåß Þ êáëýôåñá øõ÷ïãñá-öåß ôïõò ÞñùÝò ôçò êáé äßíåé óôá ãåãïíüôá, ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá ïðïßá åßíáé éóôïñéêÜ äïóìÝíá, ìéá æùíôÜíéá ðïõ ôá êÜíåé êáé ðÜëé åðßêáéñá. ¸÷åé ôáëÝíôï äõíáôÞò ðåæïãñÜöïõ, ãé’ áõôü êáé ôá ìõèéóôïñÞìáôÜ ôçò ðïõ áêïëïýèçóáí ôï ðñþôï, ôá äÝ÷ôçêå ìå åíèïõóéáóìü ç êñéôéêÞ.Ôï óçìáíôéêüôåñï Ýñãï ôçò, ôá ÌáôùìÝíá ÷þìáôá Ýãéíå åõíïúêÜ áðïäåêôü êáé áðü ôï ôïõñêéêü êïéíü (Âñáâåßï ÅëëçíïôïõñêéêÞò Öé-ëßáò ÉÉÐÅÊÔÓÉ). Ôï Ýñãï ôçò, ðïõ Ý÷åé ìåôáöñáóôåß óå ðïëëÝò îÝíåò ãëþóóåò, äéáðíÝåôáé áðü áíèñùðéóìü, åéñçíéêÜ êáé äéáðïëéôéóìéêÜ ìçíýìáôá. Ãéá ìåãÜëá ðáéäéÜ åßíáé ãñáììÝíá ôá âéâëßá ÌÝóá óôéò öëüãåò êáé ÅðéóêÝðôåò. ¢ëëá âéâëßá ôçò ãéá ìåãÜëïõò åßíáé: Åíôï-ëÞ, Êáôåäáöéæüìåèá. Ãéá ôï óýíïëï ôçò ëïãïôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò ôçò Ý÷åé ôéìçèåß ìå ôï Åéäéêü Êñáôéêü Âñáâåßï Ëïãïôå÷íßáò (1989) êáé ìå ôï Âñáâåßï ôçò ÔÜîåùò ÃñáììÜôùí êáé Êáëþí Ôå÷íþí ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí (1990).Ç ßäéá áðáíôïýóå óôï åñþôçìá áðü ðïý åìðíÝåôáé êáé ãéá ðïéï ëüãï ãñÜöåé êáé ìÜëéóôá ìå ôüóï ðÜèïò, ùò åîÞò: «Ãéá íá ìçí îå-÷íïýí ïé ðáëáéïß êáé ãéá íá âãÜæïõí óùóôÞ êñßóç ïé íÝïé». Ôï Ýñãï ôçò åßíáé ñåáëéóôéêü êáé Ý÷åé áöçãçìáôéêü ÷áñáêôÞñá. Ìå ôï äéêü ôçò éäéáßôåñï ôñüðï, óõíèÝôåé Ýíáí õðÝñï÷ï çèïãñáöéêü êüóìï ðïõ äåí áðáñôßæåôáé áðü åîùðñáãìáôéêïýò êáé åîùëïãéêïýò Þñùåò,

Ταξίδι χωρίς επιστροφήΔιδώ Σωτηρίου

234

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ êáèþò ç áöÞãçóÞ ôçò áíáöÝñåôáé óå éóôïñéêÜ ãåãïíüôá ðïõ óç-ìÜäåøáí ôï ÷áñáêôÞñá êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ôçò, êáèïñßæïíôáò óõã÷ñüíùò êáé ôç óõããñáöéêÞ ôå÷íïôñïðßá ôçò.


Ôï êåßìåíï áõôü åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï âéùìáôéêü ìõèéóôüñçìá Ïé íåêñïß ðåñéìÝíïõí. Ç õðüèåóç ôïõ ðñþôïõ áõôïý ìõèéóôïñÞ-ìáôïò ôçò Äéäþò Óùôçñßïõ áíáöÝñåôáé óôá èýìáôá ôçò Ìéêñáóé-áôéêÞò êáôáóôñïöÞò, ôïí îåñéæùìü ôùí åëëçíéêþí ðëçèõóìþí êáé ôéò óêëçñÝò äïêéìáóßåò ðïõ áíôéìåôþðéóáí ïé ðñüóöõãåò êáôÜ ôçí åãêáôÜóôáóÞ ôïõò óôçí ÅëëÜäá. Ç Áëßêç ÌÜæç, Ýíá áðü ôá ðñü-óùðá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ðñùôáãùíßóôñéá ôïõ áðïóðÜóìá-ôüò ìáò, áöçãåßôáé ôéò áíáìíÞóåéò ôçò áðü ôá äñáìáôéêÜ åêåßíá ãåãïíüôá. ÊÝíôñï áíáöïñÜò åßíáé ìéá åëëçíéêÞ ïéêïãÝíåéá åíüò ÷ùñéïý óôçí ¸öåóï. Óôï êåßìåíï âëÝðïõìå ôçí åõôõ÷éóìÝíç æùÞ ôùí ÅëëÞíùí ôçò ÌéêñÜò Áóßáò, ðñïôïý íá îåóðÜóïõí ïé ôáñá-÷Ýò ðïõ óçìáôïäüôçóáí ôçí áðáñ÷Þ ôïõ îåñéæùìïý ôïõò êáé ôçò ìåãáëýôåñçò ôñáãùäßáò ðïõ ãíþñéóå ï åëëçíéóìüò óôç äéÜñêåéá ôïõ 20ïý áéþíá.


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Äåí ðñüëáâå ï èåßïò ÃéÜãêïò… êñýâïõìå ôá ÷åéìùíé-Üôéêá»: Ç áðüöáóç ôïõ ÃéÜãêïõ íá óôåßëåé ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôçí áíéøéÜ ôïõ óôçí ÁèÞíá.2ç åíüôçôá: «ÐÞãáéíå êé åóý Áëßêç… íá ôç öôéÜ÷íáí êáé ãéáôß;»: Ç áðïóôïëÞ ôçò Áëßêçò êáé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò.3ç åíüôçôá: «¼ôáí öôÜóáìå óôçí ïäü… ôá íÝá áð’ ôï ìÝôùðï åßíáé Üó÷çìá»: Ôï êëßìá ðïõ åðéêñáôåß óôï óðßôé ôçò Áëßêçò êáé ç áíôß-äñáóç ôùí ãïíéþí ôçò óôï Üêïõóìá ôçò öõãÞò ôçò.4ç åíüôçôá: «Ç áéóéïäïîßá üëïõ ôïõ êüóìïõ… öýëáãå ôï ìÝëëïí»: Ç Áëßêç áðï÷áéñåôÜ ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÈåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç åõôõ÷éóìÝíç æùÞ ðïõ æïýóáí ïé ¸ëëçíåò ôçò ÌéêñÜò Áóßáò, ðñéí îåóðÜóïõí ïé ôáñá÷Ýò ðïõ ïäÞãçóáí óôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ. ÐñïâÜëëïíôáé ïé óêÝ-øåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôùí áíèñþðùí ðïõ Ýñ÷ïíôáé áíôéìÝôùðïé ìå ôïí õðï÷ñåùôéêü îåñéæùìü áðü ôá óðßôéá ôïõò, ôéò ðåñéïõóßåò, ôçí ðáôñßäá, ôá áãáðçìÝíá ôïõò ðñüóùðá.

235

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôçí áðüöáóç ôïõ èåßïõ ôçò Áëßêçò, ôïõ ÃéÜãêïõ, íá óôåßëåé åðåéãüíôùò ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôçí áíéøéÜ ôïõ óôçí ÁèÞíá, êáèþò ç êáôÜóôáóç óôï ìÝôùðï ôïõ ðïëÝìïõ åßíáé êñßóéìç. 2ç åíüôçôá: Ç ãõíáßêá ôïõ Åñìéüíç, óáóôéóìÝíç äßíåé óôçí Áëßêç Ýíá óáêïýëé ìå ëßñåò êáé ôçò áíáèÝôåé ôçí åîÞò áðïóôïëÞ: íá ðÜåé óôï óðßôé ôçò íá áðï÷áéñåôßóåé ôïõò ãïíåßò ôçò êáé íá äþóåé óôç ìçôÝñá ôçò áõôÜ ôá ÷ñÞìáôá, ìå ôá ïðïßá èá ðëçñþóåé ôç ìåôáöïñÜ ôçò óôçí ÅëëÜäá, üôáí Ýñèåé ç þñá ôçò êñßóçò. Óôç äéáäñïìÞ ðáñáêïëïõèïýìå ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò Áëßêçò ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôÜóôáóç. Óôï ÷ùñßï áõôü ôïõ êåéìÝíïõ âëÝðïõìå ôçí Áëßêç íá êáôáêëýæåôáé áðü äýï áíôéöáôéêÜ óõíáé-óèÞìáôá· áéóèÜíåôáé ôáõôü÷ñïíá óõãêßíçóç êáé ïñãÞ. Óõãêßíçóç ãéáôß óõíåéäçôïðïéåß ôç äõóêïëßá ôçò êáôÜóôáóçò óôçí ïðïßá ðå-ñéÞëèå îáöíéêÜ êáé ïñãÞ ãéáôß óõíåéäçôïðïéåß üôé áðï÷ùñßæåôáé ôçí üìïñöç ðáôñßäá ôçò, åéêüíåò ôçò ïðïßáò ðáñáêïëïõèïýìå óôç äéáäñïìÞ ôçò ìå ôï ôñÝíï ôïõ ÌðïõôæÜ. ÐïëëÜ åßíáé ôá åñùôÞìáôá ðïõ ôáëáéðùñïýí ôï ìõáëü êáé ôçí øõ÷Þ ôçò. ÁíáñùôéÝôáé ãéáôß ïé Üíèñùðïé ôçò ÌéêñÜò Áóßáò íá öåýãïõí êõíçãçìÝíïé êáé íá óêï-ôþíïíôáé, ãéáôß íá êáßãïíôáé ðÜëé ôá óðßôéá ôïõò, ôá óðáñôÜ ôïõò êáé ïé åëðßäåò ôïõò êáé ãéáôß äå âñßóêåôáé Ýíáò ôñüðïò íá æåé ï êáèÝíáò óôç ãç ôùí ðñïãüíùí ôïõ êáé íá ôç äïõëåýåé Þóõ÷á, åßôå åßíáé ¸ëëçíáò, åßôå Ôïýñêïò. ÁíáñùôéÝôáé åðßóçò ðïéïé Üíèñùðïé äçìéïõñãïýí áõôÞ ôç óõìöïñÜ êáé ãéáôß. ¼ëá áõôÜ ôá åñùôÞìáôá åßíáé åýëïãá êáé ôáéñéÜæïõí óôïí ôñüðï óêÝøçò åíüò ðáéäéïý, üôáí Ýñ÷åôáé áíôéìÝôùðï ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ ðïëÝìïõ. Ç áèþá ðáéäéêÞ øõ÷Þ äõóêïëåýåôáé íá êáôáíïÞóåé ôéò óêïðéìüôçôåò ðïõ õðáãïñåýïõí ôïí ðüëåìï êáé ïäçãïýí óôï ÷áìü êáé ôçí êáôáóôñï-öÞ. Ôçò öáßíåôáé áäéáíüçôï íá õðÜñ÷åé êÜôé ðéï ðïëýôéìï áðü ôéò æùÝò ôüóùí áíèñþðùí, ôéò åéñçíéêÝò åñãáóßåò ôïõò Þ ôçí Ýííïéá ôçò ðáôñßäáò. ¼ëåò áõôÝò ïé óêÝøåéò äåß÷íïõí Ýíáí áãíü, âáèéÜ óõíáéóèçìáôéêü êáé åõáßóèçôï øõ÷éêü êüóìï. 3ç åíüôçôá: Óôï ðáôñéêü ôçò óðßôé ðáñáôßèåôáé ôñáðÝæé êáé üëá åßíáé óáí íá ìç óõìâáßíåé ôßðïôá. Ç ìçôÝñá ôçò ðáßñíåé ôá ÷ñÞìáôá êáé ôá êñýâåé. Ï ðáôÝñá ôçò Áëßêçò åíçìåñþíåôáé ãéá ôï ôáîßäé ôçò êüñçò ôïõ ëüãù ôçò êáôÜóôáóçò, áëëÜ èåùñåß üôé äåí óõíôñÝ÷åé ëüãïò áíçóõ÷ßáò. 4ç åíüôçôá: Ç ôÝôáñôç åíüôçôá áíáöÝñåôáé óôç óêçíÞ áðï÷áéñåôé-óìïý ôçò Áëßêçò ìå ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò, ç ïðïßá ãßíåôáé åõêïëüôåñç ëüãù ôçò áéóéüäïîçò áôìüóöáéñáò ðïõ åðéêñáôåß óôï ðáôñéêü ôçò óðßôé. Áíôßèåôá ìå ôïõò õðüëïéðïõò, ç Áëßêç áíçóõ÷åß, ãé’ áõôü êáé

ΔιδώΣωτηρίου

236

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ õðåíèõìßæåé óôç ìçôÝñá ôçò ôé íá êÜíåé üôáí Ýñèåé ç äýóêïëç þñá. Öåýãïíôáò áíáñùôéÝôáé áí èá ôçò äïèåß ðïôÝ îáíÜ ç åõêáéñßá íá åðéóôñÝøåé êáé áí èá îáíáäåß ôï ãíþñéìï áõôü ôüðï êáé ôá óõããå-íéêÜ ôçò ðñüóùðá.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí

Áëßêç: Ç Áëßêç åßíáé ìéá Ýöçâç ðïõ âñßóêåôáé îáöíéêÜ áíôéìÝôù-ðç ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ ðïëÝìïõ. ÐñïÝñ÷åôáé áðü ìåãá-ëïáóôéêÞ ïéêïãÝíåéá, üðùò Þôáí ïé ðåñéóóüôåñåò óôç Ìéêñáóßá, êáé ïé äõóêïëßåò ðïõ ðñüêåéôáé íá áíôéìåôùðßóåé ôçò öáßíïíôáé áíõðÝñâëçôåò. Áíçóõ÷åß ãéá ôï ìÝëëïí ôçò êáé ðéêñáßíåôáé åðåéäÞ èá áðï÷ùñéóôåß ôçí ðáôñßäá ôçò ðïõ ôüóï áãáðÜåé áëëÜ êáé ôá áãáðçìÝíá ôçò ðñüóùðá. Åßíáé ôñïìáãìÝíç êáé Ý÷åé áìöéâïëßåò ãéá ôï áí èá êáôáöÝñåé íá îáíáäåß ôïõò ãïíåßò ôçò ðïõ áöÞíåé ðßóù. Åßíáé ðñïóãåéùìÝíç óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé óõíåéäçôïðïéåß ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò åßíáé õðï÷ñåùìÝíç íá öýãåé áðü ôç Óìýñíç. Ôá åñùôÞìáôá ðïõ èÝôåé äåß÷íïõí ôç äõóêïëßá ìéáò áèþáò ðáéäéêÞò øõ÷Þò íá êáôáíïÞóåé ôéò óêïðéìüôçôåò ôïõ ðïëÝìïõ. Óôï óçìåßï áõôü èá ëÝãáìå üôé åìöáíßæåôáé êáé ëßãï èõìùìÝíç. Ðñïò óôéãìÞí, üôáí öôÜíåé óôï óðßôé ôçò, ç áãùíßá ôçò êáôáðñáàíåôáé, áëëÜ ôï óõíáßóèçìá åßíáé ðáñïäéêü.

¢ëëá ðñüóùðá: Ôá õðüëïéðá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ áíôéäñïýí ìå äé-áöïñåôéêü ôñüðï óôç óêÝøç üôé ðñÝðåé íá öýãïõí áðü ôçí ðáôñßäá êáé ôá óðßôéá ôïõò. Ç ðñþôç áíôßäñáóç åßíáé áõôÞ ôçò Ýíôïíçò áãù-íßáò, ôçò óôåíï÷þñéáò êáé ôçò áðåëðéóßáò, óõíáéóèÞìáôá ðïõ áðï-ôõðþíïíôáé óôï ðñüóùðï ôïõ èåßïõ ôçò Áëßêçò, ôïõ ÃéÜãêïõ. Áðü ôçí Üëëç Ý÷ïõìå ôç äéáöïñåôéêÞ áíôßäñáóç ôùí ãïíéþí ôçò Áëßêçò. Ôçí þñá ðïõ ç Áëßêç öôÜíåé óôï óðßôé ãéá íá ôïõò áðï÷áéñåôßóåé, åêåßíïé ôñþíå ìáæåìÝíïé êáé êáíåßò ôïõò äå äåß÷íåé áíÞóõ÷ïò. ¹ôáí ìéá óõíçèéóìÝíç ìÝñá ãé’ áõôïýò, ãåãïíüò ðïõ áíáêïõößæåé ôçí Áëßêç. Ï ðáôÝñáò ôçò ìÜëéóôá åßíáé áõôüò ðïõ áíçóõ÷åß ëéãüôåñï. Èåùñåß üôé ç êáôÜóôáóç óôï ìÝôùðï äåí åìðíÝåé áíçóõ÷ßá êáé üôé Ýôóé óõíçèßæåôáé óôïí ðüëåìï. Ç ìçôÝñá ôçò, áðü ôçí Üëëç, äåß÷íåé ðåñéóóüôåñï åðéöõëáêôéêÞ êáé äåí áðïêëåßåé ôï åíäå÷üìåíï ôçò êáôáóôñïöÞò. Ãé’ áõôü ôç âëÝðïõìå íá äÝ÷åôáé êñõöÜ áðü ôïí Üíôñá ôçò ôá ÷ñÞìáôá ðïõ ôçò óôÝëíåé ç Åñìéüíç.


i) ÃëþóóáÔï êåßìåíï ÷ñçóéìïðïéåß ôç ãëþóóá ðïõ ìéëïýóáí ïé ÌéêñáóéÜôåò ¸ëëçíåò ôçí åðï÷Þ åêåßíç (óïõëÞíåò, êáóüíåò, Áúíôéíßïõ).

237

ii) ¾öïòÔï áðüóðáóìá åßíáé âéùìáôéêü êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü éäéáßôåñç óõíáéóèçìáôéêÞ Ýíôáóç, êõñßùò óôá ÷ùñßá üðïõ ç óõããñáöÝáò ðáñïõóéÜæåé ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò Áëßêçò. Ïé óõ-÷íïß äéÜëïãïé äßíïõí æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá óôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ. Ôï ðëÞèïò ôùí åêöñáóôéêþí ìÝóùí (ðñïóùðïðïéÞóåéò êáé ìåôáöïñÝò) åíôåßíåé ôç æùíôÜíéá êáé ôç ãëáöõñüôçôá ôçò áöÞ-ãçóçò. Ç Óùôçñßïõ êáôïñèþíåé Ýôóé íá æùíôáíÝøåé ôéò ìíÞìåò ôçò êáé íá ìáò ìåôáöÝñåé áâßáóôá óôï êëßìá ôçò åðï÷Þò.

iii) ÁöÞãçóçÇ óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ðñïóùðéêÞ áöÞãçóç (ï ëüãïò ôßèåôáé óå á´ åíéêü ðñüóùðï), ðïõ êáèéóôÜ ðéï ðáñáóôáôéêÝò ôéò åéêüíåò êáé ôá ãåãïíüôá.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «ç èåßá ìïõ Ýìåéíå áðïëéèùìÝíç… íåêñÞ», «ðÜëåõå áíá-ðïöÜóéóôç», «ìðÞêå öùò… ðïõ ðíéãüôáíå», «ìå ìÜôéá ãåìÜôá áãÜðç», «üñãùíáí ô’ áìðÝëéá… Óìõñíéþí», «ôñéêõìßá, êáßãïíôáí… ïé åëðßäåò ôïõò», «ñß÷ôçêá», «åß÷å ëåßøåé ìåôáîý ôïõò ç åìðéóôïóýíç», «óýííåöá óôçí êáñäéÜ», «íá äéáâÜóù óôá ìÜôéá ôçò», «âáñéÝò åêðëÞîåéò».ÐñïóùðïðïéÞóåéòÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ìå öùíÞ óõãêéíçìÝíç», «ìðÞêå öùò», «áãêïìá-÷ïýóå ôï ôñåíÜêé», «Þñåìï ôïðßï», «ôá ìÜôéá ìïõ ðáßæáíå», «áñðÜ-æïíôáò åêåßíåò».ÅéêüíåòÅéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò Åñìéüíçò üôáí áêïýåé üôé ðñÝðåé íá öýãåé, ç åéêüíá ôçò åôïéìáóßáò ãéá ôç öõãÞ, ç åéêüíá ôùí óõíáéóèçìÜôùí ôçò Áëßêçò, ïé åéêüíåò ôïõ öõóéêïý ôïðßïõ ðïõ âëÝðåé ç Áëßêç áðü ôï ôñÝíï, ç åéêüíá ôïõ ôñáðåæéïý óôï ðáôñéêü ôçò Áëßêçò, ç åéêüíá ôïõ áðï÷áéñåôéóìïý ê.Ü.


1. Ðþò áíôéäñïýí ôá ðñüóùðá ôïõ óõããåíéêïý êáé ïéêïãåíåéáêïý ðåñéâÜëëïíôïò ôçò áöçãÞôñéáò, üôáí áêïýíå üôé ðñÝðåé íá öý-ãïõí áðü ôçí ðáôñßäá êáé ôá óðßôéá ôïõò;Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå äýï åéäþí áíôé-äñÜóåéò ôùí áíèñþðùí óôï Üêïõóìá üôé ðñÝðåé íá öýãïõí áðü ôçí ðáôñßäá êáé áðü ôá óðßôéá ôïõò. Ç ðñþôç áíôßäñáóç åßíáé áõôÞ ôçò Ýíôïíçò áãùíßáò, ôçò óôåíï÷þñéáò, ôçò áðåëðéóßáò, óõíáéóèÞ-ìáôá ðïõ áðïôõðþíïíôáé óôï ðñüóùðï ôïõ èåßïõ ôçò Áëßêçò, ôïõ ÃéÜãêïõ. Áõôüò åßíáé ðïõ ðñïâëÝðåé ôçí åðåñ÷üìåíç óõìöïñÜ êáé áíáëáìâÜíåé íá óôåßëåé ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôçí áíéøéÜ ôïõ óå áóöá-ëÝò ìÝñïò. Ï ßäéïò èá áêïëïõèïýóå áñãüôåñá. Ç èåßá ôçò Áëßêçò, ç Åñìéüíç, íéþèåé «áðïëéèùìÝíç, Üâïõëç, íåêñÞ». Ðñïò óôéãìÞí åßíáé

ΔιδώΣωτηρίου

238

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ áíáðïöÜóéóôç ãéá ôï áí èá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôåëéêÜ ôï ôáîßäé, åðåéäÞ áöÞíåé ôï óðßôé ôçò êáé ôïí Üíôñá ôçò ðßóù, ÷ùñßò íá åßíáé óßãïõñç üôé èá ôïí îáíáäåß.ÄéáöïñåôéêÞ åßíáé ç áíôßäñáóç ôùí ãïíéþí ôçò Áëßêçò. Ôçí þñá ðïõ ç Áëßêç öôÜíåé óôï óðßôé ãéá íá ôïõò áðï÷áéñåôßóåé, åêåßíïé ôñþíå êáé êáíåßò ôïõò äå ìïéÜæåé áíÞóõ÷ïò. Öáßíåôáé üôé ãé’ áõôïýò Þôáí ìéá óõíçèéóìÝíç ìÝñá, ãåãïíüò ðïõ áíáêïõößæåé ôçí Áëßêç. Ï ðáôÝñáò ôçò ìÜëéóôá åßíáé áõôüò ðïõ áíçóõ÷åß ëéãüôåñï êáé èåù-ñåß üôé ç êáôÜóôáóç óôï ìÝôùðï äåí åìðíÝåé áíçóõ÷ßá. Ç ìçôÝñá ôçò åßíáé ðåñéóóüôåñï åðéöõëáêôéêÞ, äåí áðïêëåßåé ôï åíäå÷üìåíï ôçò êáôáóôñïöÞò êáé ãé’ áõôü äÝ÷åôáé êñõöÜ áðü ôïí Üíôñá ôçòôá ÷ñÞìáôá ðïõ ôçò óôÝëíåé ç Åñìéüíç.Ç äéáöïñÜ áõôÞ óôéò áíôéäñÜóåéò êáé óôéò óêÝøåéò ôùí áíèñþðùí ïöåßëåôáé ãåíéêÜ óôç äéáöïñåôéêÞ øõ÷ïóýíèåóÞ ôïõò. ¼ëïé ïé Üí-èñùðïé äåí áíôéäñïýí ìå ôïí ßäéï ôñüðï ìðñïóôÜ óå åîáéñåôéêÜ äõóÜñåóôåò êáôáóôÜóåéò, üðùò åßíáé áõôÞ ðïõ ðñáãìáôåýåôáé ôï êåßìåíï, äçëáäÞ ï îåñéæùìüò áðü ôçí ðáôñßäá. Áðü ôç ìéá ðëåõñÜ âëÝðïõìå áíèñþðïõò üðùò ïé èåßïé ôçò Áëßêçò, ðïõ ìðïñïýí íá óõíåéäçôïðïéÞóïõí ìéá ðáñüìïéá óõìöïñÜ êáé ðïõ ðñïóðáèïýí íá áíôéìåôùðßóïõí ôçí êáôÜóôáóç ìå ôïí êáëýôåñï äõíáôü ôñüðï. Áðü ôçí Üëëç, õðÜñ÷ïõí êáé Üíèñùðïé ðïõ áñíïýíôáé íá áíôéìå-ôùðßóïõí êáôÜìáôá ôç óõìöïñÜ êáé äå ìðïñïýí íá óõëëÜâïõí üôé ìðïñåß íá ôïõò óõìâåß êÜôé ôüóï Üó÷çìï. ºóùò íá ìçí åßíáé êéüëáò äéáôåèåéìÝíïé íá õðïóôïýí áõôÞ ôçí ôáëáéðùñßá êáé ôç äõóôõ÷ßá ôçò îåíéôéÜò. Áò ìçí îå÷íÜìå ðüóï äýóêïëï åßíáé íá ÷Üíåéò îáöíé-êÜ ôçí ðáôñßäá óïõ, ôï óðßôé óïõ, ôçí ðåñéïõóßá óïõ, ôç æùÞ ðïõ ìå ôüóï êüðï áãùíßóôçêåò íá äéáìïñöþóåéò êáé íá áíáãêÜæåóáé íá óõíå÷ßóåéò óå Ýíá ðáíôåëþò îÝíï ðåñéâÜëëïí, üðïõ üëïé èá óå áíôéìåôùðßæïõí ùò îÝíï êáé Üñá ü÷é êáé ôüóï åðéèõìçôü.

2. «ÌÝóá ìïõ ðÜëåõå…êáé ãéáôß;»: Ðïéá áíôéöáôéêÜ óõíáéóèÞìáôá êáé áðïñßåò êáôáêëýæïõí ôçí çñùßäá êáé ôé åßäïõò øõ÷éêü êüóìï áðïêáëýðôïõí;Âë. ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí.


1. ÐñïóðáèÞóôå íá åîçãÞóåôå ôçí áíôßäñáóç ôçò ïéêïãÝíåéáò ôçò Áëßêçò.2. ÐñïóðáèÞóôå íá ôïðïèåôÞóåôå ôïí åáõôü óáò óôç èÝóç ôçò Áëßêçò êáé íá ðåñéãñÜøåôå ôïõò öüâïõò êáé ôéò áíçóõ÷ßåò óáò.

239


Ï ÈáíÜóçò Âáëôéíüò ãåííÞèçêå ôï 1932 óôï ÷ùñéü ÊáñÜôïõëá ôçò Êõíïõñßáò, ôïõ Íïìïý Áñêáäßáò. ÌåãÜëùóå óôç ÓðÜñôç, óôï Ãýèåéï êáé óôçí Ôñßðïëç. Öïßôçóå óôï ÐÜíôåéï ÐáíåðéóôÞìéï êáé ðáñáêïëïýèçóå ìáèÞìáôá êéíçìáôïãñáößáò. Æåé óôçí ÁèÞíá.ÁíÞêåé óôç äåýôåñç ìåôáðïëåìéêÞ ãåíéÜ ôçò åëëçíéêÞò ðåæïãñáößáò êé åìöáíßóôçêå óôá ãñÜììáôá ìå ôï Ýñãï Ç êÜèïäïò ôùí åííÝá (1963). Ôï Ýñãï ôïõ åßíáé ñåáëéóôéêü êáé ðñïóåããßæåé ôçí ðñáãìáôé-êüôçôá, ÷ùñßò íá áðïæçôÜ êáôáöýãéï óå ìéá ëõñéêÞ áíôáíÜêëáóç ôçò æùÞò. ¸÷åé åðçñåáóôåß áðü ôïõò åêðñïóþðïõò ôçò ðñþôçò ìåôáðïëåìéêÞò ãåíéÜò (üðùò ï ÓôñáôÞò Ôóßñêáò) áëëÜ ðáñáìÝ-íåé øõ÷ïëïãéêÜ äéáöïñïðïéçìÝíïò, êáèþò äå äéáäñáìÜôéóå êÜðïéï ñüëï óôá ãåãïíüôá ôçò äåêáåôßáò ôïõ ‘40. Óôá êåßìåíÜ ôïõ ãßíåôáé ìå óáöÞ ôñüðï áíáöïñÜ óå õðáñîéáêÜ èÝìáôá, üðùò ç ìïíáîéÜ ôïõ óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ êáé ôá øõ÷ïëïãéêÜ áäéÝîïäá ðïõ âéþíåé. ¸ñãá ôïõ: Ç êÜèïäïò ôùí åííÝá (1963), ÓõíáîÜñé ôïõ ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç (ìÝñïò ðñþôï: ÁìåñéêÞ) (1972), Ôñßá åëëçíéêÜ ìïíüðñáêôá (1978), Ìðëå âáèý, ó÷åäüí ìáýñï (1985), Óôïé÷åßá ãéá ôç äåêáåôßá ôïõ ‘60 (1989), ÖôåñÜ ìðåêÜôóáò (1992), ÏñèïêùóôÜ (1994), ÓõíáîÜñé ôïõ ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç (âéâëßï äåýôåñï: Âáëêáíéêïß - 1922) (2000).


Ôï êåßìåíï áðïôåëåß áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï ÓõíáîÜñé ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç (Âéâëßï ðñþôï: ÁìåñéêÞ), ðïõ áðïôåëåß Ýíá ñåáëéóôéêü äéÞãçìá, ãñáììÝíï ìå âáèéÜ åõáéóèçóßá êáé ôñõöåñüôçôá. Ï Âáë-ôéíüò êáôáãñÜöåé ðåñéóôáôéêÜ áðü ôç ãåìÜôç ðåñéðÝôåéåò æùÞ ôïõ ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç, ðïõ ìåôáíÜóôåõóå óôçí ÁìåñéêÞ óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá. Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñïõóéÜæïíôáé ïé ëüãïé ôçò ìåôáíÜóôåõóçò åêåßíç ôçí åðï÷Þ, áëëÜ êáé ïé ìåãÜëåò äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôþðéæáí üóïé åß÷áí áðïöáóßóåé íá ìåôáíá-óôåýóïõí.

Η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεταιΘανάσης Βαλτινός

240

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ Γ. Δομή του έργου

Ôï áõôïôåëÝò áõôü áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíü-ôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ôï 903 áðïöÜóéóá… Þìïõí öáñìáêùìÝíïò»: Ôï ôáîßäé óôïí ÐåéñáéÜ êáé ç åðßóêåøç óôï ãéáôñü.2ç åíüôçôá: «ÌðÞêá óôï ôñÝíï… åßíáé ìðåíåôÜäåò ôþñá»: Ç åðé-óôñïöÞ ôïõ ÁíäñÝá óôï ÷ùñéü ôïõ êáé ç ãíùñéìßá ôïõ ìå Ýíá ìåôáíÜóôç.3ç åíüôçôá: «ÐÞãáìå óôï óôáèìü… ðïõ ìå ôñéâüëéæáí»: Ï áðï÷ùñé-óìüò ôùí äýï ößëùí.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÊýñéï èÝìá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ïé óõíèÞêåò ðïõ ùèïýóáí óôïí îå-íéôåìü êáé ïé ìåãÜëåò äõóêïëßåò êáé ôá åìðüäéá ðïõ óõíáíôïýóáí üóïé Þèåëáí íá ìåôáíáóôåýóïõí. Ôï áðüóðáóìá áíáöÝñåôáé óôç ìåôáíÜóôåõóç, óå ìéá ðñïóðÜèåéá áíáæÞôçóçò êáëýôåñçò æùÞò, êáé Ý÷åé óôü÷ï íá öÝñåé ôïõò ìáèçôÝò óå åðáöÞ ìå Ýíá öáéíüìåíï ôùí áñ÷þí ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôçí åéëçììÝíç áðüöáóç ôïõ ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç íá ìåôáíáóôåýóåé óôçí ÁìåñéêÞ, ãéá íá äïõëÝ-øåé åêåß êáé íá æÞóåé ìéá êáëýôåñç æùÞ. Óôç óõíÝ÷åéá ðåñéãñÜöåôáé ôï ïäïéðïñéêü ôïõ, áðü ôï ÷ùñéü ôïõ, ôï Ëåâßäé, ìÝ÷ñé ôïí ÐåéñáéÜ. Äßíïíôáé ïé äõóêïëßåò ðïõ õðÜñ÷ïõí åêåßíç ôçí åðï÷Þ ãéá êÜðïéïí ðïõ áðïöáóßæåé íá ìåôáíáóôåýóåé. Áñ÷éêÜ ÷ñåéÜæåôáé íá ðåñÜóåé áðü õãåéïíïìéêü Ýëåã÷ï. Ãéá ôï óêïðü áõôü âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá ðçãáßíåé ðñþôá óôïí ÐåéñáéÜ, üðïõ ãßíåôáé äéÜãíùóç ãéá ðñüâëçìá óôá ìÜôéá, ãåãïíüò ðïõ äåí ôïõ åðéôñÝðåé íá ðåñÜóåé ôïí Ýëåã÷ï. Áðü åêåß áðïöáóßæåé íá åðéóôñÝøåé óôï ÷ùñéü ôïõ. 2ç åíüôçôá: Óôï äñüìï ôçò åðéóôñïöÞò ãíùñßæåôáé ìå ôï Ãñçãüñéï Ãêïñßôóá, ìåôáíÜóôç Þäç óôçí ÁìåñéêÞ. Ìåôáîý ôïõò áíáðôýóóåôáé öéëßá. Ç ó÷Ýóç áõôÞ åßíáé ç áéôßá ðïõ ï ðñùôáãùíéóôÞò ôçò éóôï-ñßáò ìáò êáèõóôåñåß ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ óôï ÷ùñéü. 3ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá áõôÞ åíüôçôá Ý÷ïõìå ôïí áðï÷ùñé-óìü ôùí äýï ößëùí êáé ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ Þñùá óôï ÷ùñéü ôïõ, ìåôÜ ôçí Üêáñðç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá ìåôáíáóôåýóåé óôï åîùôåñéêü. ÌÝóá áðü ôçí ðåñéãñáöÞ äéáêñßíïíôáé êáé ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ óõ-ãêïéíùíéáêïý äéêôýïõ ôçò åðï÷Þò, ðïõ åßíáé áðáñ÷áéùìÝíï êáé êá-èéóôÜ ôç óõãêïéíùíßá ôùí ðåñéï÷þí ÷ñïíïâüñá êáé êïõñáóôéêÞ.

241

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÁíäñÝáò: Óå üëï ôï áðüóðáóìá åßíáé óáöÞò ç ïéêïíïìéêÞ äõóêï-ëßá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï Þñùáò. Áõôüò åîÜëëïõ åßíáé êáé ï âáóéêüò ëüãïò ãéá ôïí ïðïßï áðïöáóßæåé íá ìåôáíáóôåýóåé. Åßíáé ìïíá÷éêüò êáé ëéãïìßëçôïò. Ùóôüóï åßíáé öéëüôéìïò, êáèþò, ðáñÜ ôçí ïéêïíïìé-êÞ ôïõ äõó÷Ýñåéá, áéóèÜíåôáé Üó÷çìá ðïõ ôá ÝîïäÜ ôïõò óõíÞèùò ðëçñþíåé ï Ãñçãüñçò.


i) ÃëþóóáÏ óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ôçí áðëÞ äçìïôéêÞ ãëþóóá –ðïõ áíôëåßôáé áðü ôçí êáèçìåñéíÞ ïìéëßá– åìðëïõôéóìÝíç êÜðïôå êáé ìå óôïé÷åßá áðü ôçí áñãêü (ôï 903, ðÜíôá ôçí ðÜíôá, óôï åðáíá-óôáôéêü, ìßíåò, óÞêùóå öôåñü, êÜñãá, êáíÝíá êáéñü, ìáãÝñéêï, ê.Ü.).

ii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé åíôõðùóéáêÜ ëéôü, ó÷åäüí åëëéðÝò (ãßíåôáé ÷ñÞóç ðïëëþí åëëåéðôéêþí ðñïôÜóåùí), êáèçìåñéíü êáé öõóéêü. Ï ñõèìüò ôçò áöÞãçóçò åßíáé éäéáßôåñá ãñÞãïñïò, óå ìéá ðñïóðÜèåéá ôïõ óõããñáöÝá íá õðïäçëþóåé ôï ðüóï ãñÞãïñá áðÝâç Üêáñðç ç ðñï-óðÜèåéá ôïõ Þñùá íá ìåôáíáóôåýóåé. Ïé äéÜëïãïé äßíïõí æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá óôçí áöÞãçóç.

iii) ÁöÞãçóçÓôï êåßìåíï Ý÷ïõìå ðñïóùðéêÞ áöÞãçóç, äçëáäÞ ìßìçóç, åöüóïí ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï á´ åíéêü ðñüóùðï. Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß óôçí áöÞãçóÞ ôïõ ðáñåëèïíôéêïýò ÷ñüíïõò (áüñéóôï êáé ðáñáôáôé-êü), èÝëïíôáò íá äåßîåé Ýôóé ôï ôåôåëåóìÝíï êÜèå ãåãïíüôïò. ¼ðùò áíáöÝñèçêå ðáñáðÜíù, ï ñõèìüò ôçò áöÞãçóçò åßíáé éäéáßôåñá ãñÞãïñïò.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÇ ôå÷íïôñïðßá ãñáöÞò ôïõ Âáëôéíïý äåí åðéôñÝðåé ôç ÷ñÞóç ðïë-ëþí åêöñáóôéêþí ìÝóùí. Ôï ìüíï ó÷Þìá ðïõ óõíáíôÜìå óõ÷íÜ åßíáé ôï áóýíäåôï («ðÞãá ôïí âñÞêá óôï óðßôé ôïõ… óôï îåíïäï÷åßï», «óå êáìéÜ þñá… óêÜñôï áðü ôñá÷þìáôá», «ìïõ ‘äùóå óõíôáãÞ… êáèá-ñßóïõí», «Ðïëý êáëÜ… ðáðïýôóéá», «¢ëëïò äýï äïëÜñéá… åíÜìéóé», «ÃñáììÝò... êáé Üëëåò», «ÐáñáìÝóá ç ðüëç… åìðïñéêÜ», «ÐÞãáìå óôï îåíïäï÷åßï… âãÞêáìå Ýîù, ê.Ü.).


1. Ðïéåò äõóêïëßåò áíôéìåôùðßæåé ï Þñùáò ðñéí áêüìç öýãåé ãéá ôçí ÁìåñéêÞ; Åíôïðßóôå ôéò ó÷åôéêÝò áíáöïñÝò óôï êåßìåíï.

ΘανάσηςΒαλτινός

242

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ Ï Þñùáò ôïõ áðïóðÜóìáôïò óõíáíôÜ äõóêïëßåò óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá ìåôáíáóôåýóåé ðñïò ôçí ÁìåñéêÞ, ðñïêåéìÝíïõ íá æÞóåé ìéá êáëýôåñç æùÞ. Ïé äõóêïëßåò áõôÝò öáßíïíôáé óôá ðáñáêÜôù ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ.«Ôüôå áêüìá ï äñüìïò Ëåâßäé – Ôñßðïëç äåí Þôáí öôéáãìÝíïò, ðç-

ãáßíáìå áðü Êáêïýñé ìåñéÜ». Ç ðñþôç äõóêïëßá ðïõ áíôéìåôùðßæåé áöïñÜ óôï óõãêïéíùíéáêü äßêôõï ôçò ÷þñáò, ðïõ åßíáé åëëéðÝò êáé áðáñ÷áéùìÝíï. ¼ëåò ïé ðåñéï÷Ýò ôçò ÅëëÜäáò äåí åíþíïíôáí ìåôá-îý ôïõò óõãêïéíùíéáêÜ ôçí åðï÷Þ ðïõ åîåôÜæïõìå, ìå áðïôÝëåóìá ðïëëïß ôáîéäéþôåò íá ÷ñåéÜæïíôáé ôï äéðëÜóéï ÷ñüíï êáé ÷ñÞìá ðñïêåéìÝíïõ íá öôÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. ÓõãêåêñéìÝíá âëÝ-ðïõìå ôïí Þñùá ôïõ êåéìÝíïõ íá ÷ñåéÜæåôáé ìßá ïëüêëçñç ìÝñá ãéá íá öôÜóåé áðü ôï Ëåâßäé óôçí Ôñßðïëç.«ÐÞñá ï÷ôáêüóéåò äñá÷ìÝò», «…Ýâãáëá åéóéôÞñéï ãéá ÐåéñáéÜ, äÝêá

äñá÷ìÝò êáé ïãäüíôá ëåöôÜ», «…åäþ ìåãÜëç öôþ÷åéá»: Óå üëï ôï áðüóðáóìá åßíáé óáöÞò ç ïéêïíïìéêÞ äõóêïëßá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï ÞñùÜò ìáò. Áõôüò åîÜëëïõ åßíáé êáé ï âáóéêüò ëüãïò ãéá ôïí ïðïßï áðïöáóßæåé íá ìåôáíáóôåýóåé. Áðü ôïõò äéáëüãïõò êáôáíïïýìå üôé õðïëüãéæå êÜèå Ýîïäï, áêñéâþò ãéáôß äå äéÝèåôå ïéêïíïìéêÞ åõ÷Ýñåéá.«Ôï ðñùß Þñèå íá ðÜìå óôï ãéáôñü… óêÜñôï áðü ôñá÷þìáôá»:

êáôáëáâáßíïõìå üôé ãéá íá ìðïñÝóåé íá ãßíåé ìåôáíÜóôçò óôçí ÁìåñéêÞ ÷ñåéÜæåôáé íá åîáóöáëßóåé ðñþôá Ýíá ðéóôïðïéçôéêü õãåß-áò, ðïõ èá åããõÜôáé üôé äåí ðÜó÷åé áðü ìåôáäéäüìåíç áóèÝíåéá. ÂëÝðïõìå üôé êÜôé ôÝôïéï ï ÁíäñÝáò äåí ìðïñåß íá ôï áðïêôÞóåé, êáèüôé ï ãéáôñüò ôïí âñßóêåé íá ðÜó÷åé áðü ìßá óïâáñÞ ìïëõóìá-ôéêÞ áóèÝíåéá ôùí ìáôéþí.

2. Ôï âéâëßï áðü ôï ïðïßï ðñïÝñ÷åôáé ôï áðüóðáóìá Ý÷å ôßôëï «ÓõíáîÜñé ÁíôñÝá ÊïñäïðÜôç». Áöïý âñåßôå ôçí Ýííïéá ôçò ëÝîçò «óõíáîÜñé» êáé ìåëåôÞóåôå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êåéìÝíïõ, åîçãÞóôå ôïí ôßôëï. Ç ëÝîç «óõíáîÜñé Þ óõíáîÜñéï» áðïôåëåß åêêëçóéáóôéêü üñï êáé óç-ìáßíåé ôï âéâëßï ìå ðåñéå÷üìåíï ôç óýíôïìç Þ åêôåíÝóôåñç áöÞãçóç ìå èÝìá ôïõò ìÜñôõñåò ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ðßóôçò êáé ôá ìáñôýñéá ðïõ õðÝóôçóáí, áëëÜ êáé ãåíéêüôåñá ôïõò âßïõò ôùí áãßùí, ôùí ïóßùí, ôùí éåñáñ÷þí, ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé óôá ëåéôïõñãéêÜ âéâëßá ôçò åêêëçóßáò êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò óôç ëåéôïõñãßá ôïõ üñ-èñïõ. ¸÷ïíôáò õðüøç ìáò ôçí åñìçíåßá ôçò ëÝîçò áõôÞò ìðïñïýìå íá åîçãÞóïõìå ôï óõìâïëéóìü ðïõ ðåñéÝ÷åé êáé ï ôßôëïò ôïõ âéâëß-ïõ, áðü ôï ïðïßï ðñïÝñ÷åôáé ôï áðüóðáóìá ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ. Êáôáëáâáßíïõìå ëïéðüí üôé ï óõããñáöÝáò ôáõôßæåé ôïí Þñùá ôïõ âéâëßïõ ôïõ ìå éåñïìÜñôõñá ôçò åêêëçóßáò, ïé ôáëáéðùñßåò ôïõ

243

ïðïßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï âéâëßï ôïõ Âáëôéíïý, ðïõ ôï áðïêáëåß, åðïìÝíùò, óõíáîÜñé. ¼ëåò ïé äõóêïëßåò ðïõ óõíáíôÜ óôç æùÞ ôïõ ï ÁíäñÝáò ÊïñäïðÜôçò êáé ðïõ ôïí áíáãêÜæïõí íá åãêáôáëåßøåé ôçí ðáôñßäá ôïõ êáé íá öýãåé ìåôáíÜóôçò óôçí ÁìåñéêÞ êáé åðéðëÝïí ïé ìåãÜëåò äõóêïëßåò êáé ôá åìðüäéá ðïõ óõíÜíôçóå ðñïêåéìÝíïõ íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôï óôü÷ï ôïõ, ìïéÜæïõí ìå ôá ìáñôýñéá ðïõ õößóôáíôáé óõíÞèùò ïé Üãéïé.


1. Äþóôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ.2. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ ìðïñåß íá äéáöáíåß ç ïéêïíïìéêÞ äõó÷Ýñåéá ôïõ Þñùá;

ΘανάσηςΒαλτινός

244

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ


Ç Ìáñïýëá ÊëéÜöá ãåííÞèçêå ôï 1937 óôá Ôñßêáëá, üðïõ æåé ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá ìå ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò. Óðïýäáóå äçìïóéïãñáößá êáé áðü ôï 1972 áó÷ïëåßôáé ìå ôç ëïãïôå÷íßá, ôç ìåëÝôç ôçò ôïðéêÞò éóôïñßáò, ôç óõëëïãÞ ëáúêþí ðáñáìõèéþí êáé ðáëáéþí öùôïãñá-öéþí. Ôá ðåñéóóüôåñá âéâëßá ôçò Ý÷ïõí áðïóðÜóåé åðáßíïõò êáé âñáâåßá, åíþ äýï áðü áõôÜ Ý÷ïõí ìåôáöñáóôåß óôá ñùóéêÜ êáé óôá ãåñìáíéêÜ. ¸÷åé ãñÜøåé ôá ìõèéóôïñÞìáôá Ç çëéá÷ôßäá (1974), Ïé ðåëáñãïß èá îáíÜñèïõí (1976), ¸íá äÝíôñï óôçí áõëÞ ìáò (1980), Ï êüóìïò âáñéÝôáé íá äéáâÜæåé èëéâåñÝò éóôïñßåò (1986), Äýóêïëïé êáéñïß ãéá ìéêñïýò ðñßãêéðåò (1997).


Ïé äýï åðéóôïëÝò áðïôåëïýí áðüóðáóìá áðü ôï ïìüôéôëï åðéóôïëéêü ìõèéóôüñçìá ôçò Ì. ÊëéÜöá, ðïõ êõêëïöüñçóå ôï 2003. Ôçí õðüèåóç ôïõ Ýñãïõ ôç ìáèáßíïõìå ìÝóá áðü ôçí áëëçëïãñáößá äýï äåêá-ðåíôÜ÷ñïíùí êïñéôóéþí, ôçò Âåñüíéêáò êáé ôçò ÅëÝíçò. Ç Âåñüíéêá åßíáé áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò êáé ìÝíåé óå ìéá åðáñ÷éáêÞ ðüëç. Ç ÅëÝíç êáôïéêåß óôçí ðñùôåýïõóá êáé ðñïÝñ÷åôáé áðü áóôéêÞ ïéêïãÝíåéá. Ç êáèåìéÜ ôïõò åêìõóôçñåýåôáé ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôéò áíçóõ÷ßåò ôçò óôçí Üëëç. Êáé ïé äýï áíôéìåôùðßæïõí ðñüâëçìá ñáôóéóìïý, ç Âåñüíéêá ëüãù ôçò êáôáãùãÞò ôçò êáé ç ÅëÝíç ëüãù ôçò åìöÜíéóÞò ôçò, åöüóïí åßíáé Üôïìï ìå êéíçôéêÝò äõóêïëßåò.


ÊÜèå åðéóôïëÞ áðïôåëåß ìßá èåìáôéêÞ åíüôçôá.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÈÝìá ôùí äýï áõôþí åðéóôïëþí åßíáé ï ñáôóéóìüò êáé ðþò áõôüò ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí. ÅîåôÜæïíôáé äýï åéäþí ñáôóéóôéêÝò óõìðåñéöïñÝò: á) ç ñáôóéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ åîáéôßáò äéáöïñåôéêÞò êáôáãùãÞò êáé â) ç ñáôóéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ

Ο δρόμος για τον παράδεισοείναι μακρύςΜαρούλα Κλιάφα

245

åîáéôßáò äéáöïñåôéêÞò åìöÜíéóçò. Êïéíüò ôüðïò êáé ôùí äýï åßíáé ôá áßôéá ôïõ ñáôóéóìïý, ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìå ôï öüâï êáé ìå ôçí Ýëëåéøç áíï÷Þò ôïõ äéáöïñåôéêïý.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóçÓôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç åîåôÜæïíôáé äýï åðéóôïëÝò. 1ç åíüôçôá: Ç ðñþôç åßíáé ãñáììÝíç áðü ôçí áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò Âåñüíéêá êáé áðåõèýíåôáé óôçí ÅëÝíç. Ç Âåñüíéêá ðáñáðïíéÝôáé óôçí ÅëÝíç ãéá ôá ðñïâëÞìáôá êïéíùíéêÞò Ýíôáîçò êáé áðïäï÷Þò ðïõ áíôéìåôùðßæåé áõôÞ êáé ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò áðü ôïí êïéíùíéêü ôïõò ðåñßãõñï åîáéôßáò ôçò êáôáãùãÞò ôïõò. Êõñßùò Ýñ÷ïíôáé áíôé-ìÝôùðïé ìå ôçí áíôßëçøç üôé üóïé êáôÜãïíôáé áðü ôçí Áëâáíßá åßíáé êáêïðïéïß, åíþ ïé ßäéïé äåí Ý÷ïõí âëÜøåé êáíÝíáí. 2ç åíüôçôá: Ç äåýôåñç åðéóôïëÞ åßíáé ç áðÜíôçóç ôçò ÅëÝíçò óôï ãñÜììá ôçò Âåñüíéêáò. Ç ÅëÝíç ìå ôçí áðáíôçôéêÞ åðéóôïëÞ ôçò Ýñ-÷åôáé íá êáèçóõ÷Üóåé ôç Âåñüíéêá, ëÝãïíôÜò ôçò üôé óõììåñßæåôáé ôïí ôñüðï ðïõ íéþèåé ÷ùñßò üìùò íá ôçò áðïêáëýðôåé ôï ãéáôß åßíáé óå èÝóç íá êáôáíïåß êáëýôåñá áðü êÜèå Üëëïí ôï ðñüâëçìÜ ôçò· ç ÅëÝíç äå èÝëåé íá ìÜèåé ç Âåñüíéêá ãéá ôï ðñüâëçìá áíáðçñßáò ðïõ áíôéìåôùðßæåé. Óå êÜðïéï óçìåßï ôçò åðéóôïëÞò ôçò Âåñüíéêáò äéáâÜ-æïõìå : «Åóý åßóáé ôõ÷åñÞ. ÐïôÝ äåí èá áíôéìåôùðßóåéò ìéá ðáñüìïéá êáôÜóôáóç. Äå èá äåéò ðïôÝ öüâï óôá ìÜôéá ôïõ ãåßôïíÜ óïõ. Åóý ôá Ý÷åéò üëá: ïéêïíïìéêÞ Üíåóç, ïìïñöéÜ, Ýñùôá…». Ôï áðüóðáóìá áõôü åõáéóèçôïðïéåß ôçí ÅëÝíç, ðïõ ôçò áðáíôÜåé üôé «óõììåñßæïìáé áðï-ëýôùò ôçí áãáíÜêôçóÞ óïõ», áëëÜ äåí ìðïñåß íá ôçò åîçãÞóåé ãéáôß ôç óõììåñßæåôáé, åöüóïí ç ÅëÝíç äå èÝëåé íá ìÜèåé ç ößëç ôçò ãéá ôçí áíáðçñßá ôçò, öïâïýìåíç ôçí áíôßäñáóÞ ôçò. Ùóôüóï óå áñêåôÜ ëåãüìåíÜ ôçò äéáêñßíïõìå üôé êáé ç ÅëÝíç Ý÷åé íéþóåé êáëÜ óôï ðåôóß ôçò ôï ñáôóéóìü, ðïõ ðáñÜ ôá äéáöïñåôéêÜ êßíçôñÜ ôïõ, Ý÷åé ðÜíôá ôéò ßäéåò åêöÜíóåéò. Óõìöùíåß ìå ôç Âåñüíéêá óôï üôé ï ðåñéóóüôåñïò êüóìïò äåí ìðïñåß íá áíå÷ôåß ôï äéáöïñåôéêü êáé ãé’ áõôü áíôéäñÜ Ýôóé. Äçëþíåé üôé Ý÷åé åéóðñÜîåé ôçí áäéáöïñßá ôïõ êüóìïõ, üôáí ëÝåé üôé ï êüóìïò óõ÷íÜ «áäéáöïñåß ãéá ôïí áíÜðçñï»· Ý÷åé äéáêñßíåé óôï âëÝììá ôùí Üëëùí ôï áßóèçìá ôïõ öüâïõ, ôïõ ïßêôïõ êáé ôçò õðïêñé-óßáò. ÁíáöÝñåé åðßóçò üôé õðÜñ÷ïõí êáé êÜðïéïé ðïõ ðñïóðïéïýíôáé äéáêñéôéêüôçôá êáé êÜíïõí ðùò äåí êáôáëáâáßíïõí ôï ðñüâëçìÜ ôçò. Ùò ÷åéñüôåñç ÷áñáêôçñßæåé ôçí áíôßäñáóç áõôþí ðïõ ôçí èåùñïýí áíÞìðïñç êáé ôçí ðñïóðåñíïýí Þ âéÜæïíôáé íá óôñÝøïõí áëëïý ôï âëÝììá üôáí ôçí áíôéêñßæïõí.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÂåñüíéêá – ÅëÝíç: ÁíÜìåóá óôéò äýï çñùßäåò õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ êïé-íÜ óçìåßá. ÄéáöÝñïõí ìüíï ùò ðñïò ôçí áéôßá ðïõ ðñïêÜëåóå ôï ñáôóéóìü ðïõ åéóðñÜôôïõí: ç ìßá ëüãù êáôáãùãÞò êáé ç Üëëç ëüãù

ΜαρούλαΚλιάφα

246

Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ áíáðçñßáò. Êáé ïé äýï åìöáíßæïíôáé éäéáßôåñá áîéïðñåðåßò, åöüóïí ôï ìüíï ðïõ æçôïýí åßíáé ï êïéíùíéêüò ðåñßãõñïò íá ôéò áíôéìåôùðßæåé éóüôéìá. Åßíáé ðëçãùìÝíåò áðü ôïí ôñüðï ðïõ ôïõò óõìðåñéöÝñïíôáé ïé Üëëïé êáé ãé’ áõôü ùò Ýíá âáèìü Ý÷ïõí áðïôñáâç÷ôåß êïéíùíéêÜ. Åìöáíßæïíôáé åðéöõëáêôéêÝò êáé äéóôáêôéêÝò ùò ðñïò ôïõò Üëëïõò áíèñþðïõò. Ç ÅëÝíç ìÜëéóôá äåí áðïêáëýðôåé ôçí áíáðçñßá ôçò ïýôå óôç Âåñüíéêá. Åêäçëþíïõí ìéá áèùüôçôá êáé äåí ìðïñïýí íá êáôáíïÞóïõí ôçí êáêßá ôïõ êüóìïõ. Ôá êïéíÜ ôïõò óçìåßá Ýãéíáí ùóôüóï ç áöïñìÞ íá Ýñèïõí ðéï êïíôÜ ïé äõï ôïõò.

Ε. Τεχνική - τεχνοτροπία

i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, üðùò áõôÞ óõíáíôÜôáé óôçí êáèç-ìåñéíÞ ìáò ïìéëßá.

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü êáé êáèçìåñéíü. Ôá ó÷Þìáôá ëü-ãïõ ðïõ óõíáíôÜìå óôï ëüãï ôùí äýï êïñéôóéþí êÜíïõí ôï ýöïò ãëáöõñü.

iii) ÁöÞãçóçÓå êÜèå ãñÜììá ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé ðñïóùðéêüò, äçëáäÞ Ý÷ïõìå Üìåóç áöÞãçóç óå ðñþôï ðñüóùðï.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «êñáôÜåé ç óêïýöéá ôïõò», «ôé êáðíü öïõìÜñïõí, «óå êáêÜ ÷Üëéá, «èá ôïõò ðåñÜóåé, «Ý÷åé ãßíåé êüëáóç, «ìáò ðëçãþíïõí, «ï äñüìïò ãéá ôïí ðáñÜäåéóï åßíáé ìáêñýò, «äéáâÜæåéò ôï öüâï óôá ìÜôéá, óé÷áßíïìáé ôïõò äÞèåí, ïé öüâïé ôïõò èá ðáñáìåñéóôïýí.ÐñïóùðïðïéÞóåéòÐñïóùðïðïéÞóåéò: Ýíáò êüìðïò Ý÷åé óôáèåß óôï ëáéìü ìïõ êáé ìå ðíßãåé, ç æùÞ êáìéÜ öïñÜ åßíáé óêëçñÞ ìáæß ìáò.ÐáñïìïßùóçÐáñïìïßùóç: üðùò áõôüò.ÅéêüíåòÅéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò óõíÜíôçóçò ôùí äýï ãåéôïíéóóþí óôï áóáíóÝñ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ãåßôïíá ðïõ áðåõèýíåôáé óôïí áäåñöü ôçò Âåñüíé-êáò, ç åéêüíá ôïõ öüâïõ óôá ìÜôéá ôùí ãåéôüíùí ôçò Âåñüíéêáò ê.Ü.


1. Ðïéá ðñïâëÞìáôá áíôéìåôùðßæïõí ç Âåñüíéêá êáé ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò ëüãù ôçò áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò ôïõò;Ç Âåñüíéêá êáé ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò áíôéìåôùðßæïõí ðñüâëçìá êïé-íùíéêÞò Ýíôáîçò êáé áðïäï÷Þò áðü ôïí êïéíùíéêü ôïõò ðåñßãõñï. Óõ÷íüò åßíáé ï öüâïò ôùí ãåéôüíùí ôïõò, ðïõ åêäçëþíåôáé ìå å÷èñüôçôá êáé ëåêôéêÞ âßá áðÝíáíôß ôïõò. Ï ðåñßãõñïò äõóêïëåý-

247

åôáé íá äå÷ôåß ôï äéáöïñåôéêü êáé âáóéóìÝíïò óå öÞìåò êáé ÷ùñßò íá ãíùñßæåé, êáôáôÜóóåé üëïõò ôïõò Áëâáíïýò óôçí êáôçãïñßá ôùí åãêëçìáôéþí. ¸ôóé, áìÝóùò ìåôÜ ôç ìåôáêüìéóç óôï íÝï ôïõò óðßôé, ïé Ýíïéêïé ôçò ðïëõêáôïéêßáò óõãêÝíôñùóáí õðïãñáöÝò ãéá íá ôïõò äéþîïõí. ¼ôáí ç ìçôÝñá ôçò óõíÜíôçóå ìéá ãåéôüíéóóá óôï áóáíóÝñ, åêåßíç Üñ÷éóå íá ôç âñßæåé êáé íá áðïêáëåß ôçí ïéêï-ãÝíåéÜ ôçò «ìá÷áéñïâãÜëôåò». Óôç óõíÝ÷åéá, Ýíáò Üëëïò ãåßôïíáò áðïêÜëåóå ôïí áäåñöü ôçò Âåñüíéêáò «âñïìï-áëâáíü», åíþ üôáí ï ðáôÝñáò ôçò ðÞãå íá æçôÞóåé åîçãÞóåéò áðü ôï ãåßôïíá ðïõ óõ-ìðåñéöÝñèçêå Ýôóé óôï ðáéäß ôïõ, åêåßíïò ìå èñÜóïò ðáñáäÝ÷ôçêå ôéò ñáôóéóôéêÝò ôïõ áíôéëÞøåéò. ¼ëá áõôÜ ðëçãþíïõí ôç Âåñüíéêá êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò êáé ôïõò äõóêïëåýïõí ôç æùÞ.

2. ¼ðùò óçìåéþíåôáé óôï åéóáãùãéêü óçìåßùìá, ç ÅëÝíç åßíáé Üôïìï ìå êéíçôéêÝò äõóêïëßåò, áëëÜ ç Âåñüíéêá äåí ôï ãíùñßæåé. ¸÷ïíôáò áõôü õðüøç óáò, ðñïóðáèÞóôå íá «äéáâÜóåôå» ôçí åðé-óôïëÞ ôçò ÅëÝíçò óôéò ðñáãìáôéêÝò äéáóôÜóåéò ôçò.Óå êÜðïéï óçìåßï ôçò åðéóôïëÞò ôçò Âåñüíéêáò äéáâÜæïõìå: «Åóý åßóáé ôõ÷åñÞ. ÐïôÝ äå èá áíôéìåôùðßóåéò ìéá ðáñüìïéá êáôÜóôáóç. Äå èá äåéò ðïôÝ öüâï óôá ìÜôéá ôïõ ãåßôïíÜ óïõ. Åóý ôá Ý÷åéò üëá: ïéêïíï-ìéêÞ Üíåóç, ïìïñöéÜ, Ýñùôá». Ôï áðüóðáóìá áõôü åõáéóèçôïðïéåß ôçí ÅëÝíç, ðïõ ôçò áðáíôÜåé üôé óõììåñßæåôáé ôçí áãáíÜêôçóÞ ôçò áëëÜ äåí ìðïñåß íá ôçò åîçãÞóåé ãéáôß ôç óõììåñßæåôáé, åöüóïí ç ÅëÝíç äå èÝëåé íá ìÜèåé ç ößëç ôçò ãéá ôçí áíáðçñßá ôçò, öïâïýìåíç ôçí áíôßäñáóÞ ôçò. Ùóôüóï óå áñêåôÜ ëåãüìåíÜ ôçò äéáêñßíïõìå, üôé êáé ç ÅëÝíç Ý÷åé íéþóåé ôï ñáôóéóìü, ðïõ ðáñÜ ôá äéáöïñåôéêÜ êßíçôñÜ ôïõ, åêöñÜæåôáé ðÜíôá ìå ôïí ßäéï ôñüðï. Óõìöùíåß ìå ôç Âåñüíéêá óôï üôé ï ðåñéóóüôåñïò êüóìïò äåí ìðïñåß íá áíå÷ôåß ôï äéáöïñåôéêü êáé ãé’ áõôü áíôéäñÜ Ýôóé. Äçëþíåé üôé Ý÷åé åéóðñÜîåé ôçí áäéáöïñßá ôïõ êüóìïõ, üôáí ëÝåé üôé ï êüóìïò óõ÷íÜ áäéáöïñåß ãéá ôïí áíÜðç-ñï. ¸÷åé äéáêñßíåé óôï âëÝììá ôùí Üëëùí ôï áßóèçìá ôïõ öüâïõ, ôïõ ïßêôïõ êáé ôçò õðïêñéóßáò. ÁíáöÝñåé åðßóçò üôé õðÜñ÷ïõí êáé êÜðïéïé ðïõ áíôéäñïýí ìå äéáêñéôéêüôçôá êáé êÜíïõí ðùò äåí êáôáëáâáßíïõí ôï ðñüâëçìÜ ôçò. ×åéñüôåñç ðéóôåýåé üôé åßíáé ç áíôßäñáóç áõôþí ðïõ ôç èåùñïýí áíÞìðïñç êáé ôçí ðñïóðåñíïýí Þ âéÜæïíôáé íá óôñÝøïõí áëëïý ôï âëÝììá üôáí ôçí áíôéêñßæïõí.


1. Ãéáôß ç ÅëÝíç äåí áðïêáëýðôåé óôç Âåñüíéêá ôï ðñüâëçìá áíá-ðçñßáò ôçò;2. Ðïý ïöåßëåôáé, êáôÜ ôç ãíþìç óáò, ç ñáôóéóôéêÞ óôÜóç ðïõ åì-öáíßæïõí ïé Üëëïé áðÝíáíôé óôç Âåñüíéêá;

ΜαρούλαΚλιάφα

ΑθλητισμόςΑθλητισμός

250


Ï ÊùóôÞò ÐáëáìÜò ãåííÞèçêå óôçí ÐÜôñá ôï 1859 áðü ðáôÝñá Ìåóïëïããßôç êáé ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá óôéò 27 ÖåâñïõÜñéïõ 1943. Êáôáãüôáí áðü ìåãÜëç êáé éóôïñéêÞ ïéêïãÝíåéá, ðïõ óôá ÷ñüíéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò Ýäùóå óôï Ýèíïò ìáò óðïõäáßïõò áãùíéóôÝò, êëçñéêïýò, öùôéóìÝíïõò, ðïëéôéêïýò êáé öéëïóüöïõò. ¼ôáí Þôáí ïêôþ åôþí, Ý÷áóå ôïõò ãïíåßò ôïõ êáé ðåíôÜñöáíïò áíáãêÜóôçêå íá ðÜåé óôï Ìåóïëüããé êáé íá ìåßíåé êïíôÜ óôï èåßï ôïõ ÄçìÞôñéï. Åêåß Ýæçóå ôá ðáéäéêÜ êáé åöçâéêÜ ôïõ ÷ñüíéá, åêåß ôåëåßùóå ôï ÃõìíÜóéï. Ôï 1875 Þñèå óôçí ÁèÞíá êáé ãñÜöôçêå óôç ÍïìéêÞ Ó÷ïëÞ, ìá ç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôç öïéôçôéêÞ æùÞ äåí êñÜôçóå ðïëý. Ç Ìïýóá áðïäåß÷ôçêå ðéï äõíáôÞ áðü «ôïõò íüìïõò» êáé ôïí êÝñäéóå ãéá ðÜíôá, ãéáôß Þôáí äéêüò ôçò áðü ôüôå ðïõ ãåííÞèçêå. Êáé ãé’ áõôÞ ôïõ ôçí ïëïêëçñùôéêÞ áöïóßùóç, ôïí îå÷þñéóå áð’ üëïõò, äßíïíôÜò ôïõ ôçí ðñþôç èÝóç óôïí åëëçíéêü Ðáñíáóóü.Áðü öïéôçôÞò áêüìç Üñ÷éóå ôç óõíåñãáóßá ôïõ ãñÜöïíôáò åðßêáé-ñïõò óôß÷ïõò óôá óáôéñéêÜ ðåñéïäéêÜ ÑáìðáãÜò, Ìç ÷Üíåóáé, ¢óôõ ê.Ü. Ëßãï ìåôÜ Ýãéíå óõíôÜêôçò óôéò åöçìåñßäåò Áêñüðïëéò, Åöçìå-ñßò, Åìðñüò, üðïõ Ýãñáöå êõñßùò êñéôéêÜ êáé áéóèçôéêÜ Üñèñá êáé ÷ñïíïãñáöÞìáôá öéëïëïãéêÜ. ÐáñÜëëçëá Üñ÷éóå íá óõíåñãÜæåôáé ìå üëá ôá öéëïëïãéêÜ ðåñéïäéêÜ ôçò åðï÷Þò ãñÜöïíôáò ðïéÞìáôá, ìåëÝôåò, Üñèñá êáé ìá÷çôéêÜ óçìåéþìáôá, ðïõ ôïí áíÝäåéîáí óå Ýíáí áðü ôïõò ðéï öáíáôéêïýò áëëÜ êáé áðïôåëåóìáôéêïýò õðï-óôçñéêôÝò ôçò äçìïôéêÞò ãëþóóáò. Ç ðïëõìÜèåéÜ ôïõ, ç êñéôéêÞ ôïõ äýíáìç êáé ôï ðïëýðëåõñï ôáëÝíôï ôïõ öÜíçêáí áðü ôá ðñþôá êéüëáò äçìïóéåýìáôÜ ôïõ. Ôï 1897 äéïñßóôçêå Ãåíéêüò ÃñáììáôÝáò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò ÁèÞíáò êáé åðß ôñéÜíôá ïëüêëçñá ÷ñüíéá õðçñÝôçóå óôç èÝóç áõôÞ. Ç åñãáóßá ôïõ ôïí áðáó÷ïëïýóå ïëü-êëçñç ôçí çìÝñá êáé åß÷å óôç äéÜèåóÞ ôïõ ìüíï ôç íý÷ôá ãéá íá ìåëåôÜ êáé íá ãñÜöåé. ¹ôáí ðÜíôïôå åíçìåñùìÝíïò ðÜíù óå üëá ôá ðíåõìáôéêÜ æçôÞìáôá ôçò åðï÷Þò ôïõ, ãéáôß ç äßøá ôïõ ãéá ìÜèçóç Þôáí åîáéñåôéêÜ ìåãÜëç. Óôçí ïäü Áóêëçðéïý 3 Þôáí ôï óðßôé ôïõ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Ο Ολυμπιακός ύμνος Κωστής Παλαμάς

251

êé åêåß ðÝñáóå ôá ðåñéóóüôåñá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ. Ðåñíïýóå ôéò íý÷ôåò ôïõ åñãáæüìåíïò ìÝóá óôï ìéêñü ôïõ ãñáöåßï, ðïõ ôï öþôéæå ìéá ëÜìðá ðåôñåëáßïõ, óáí ðñáãìáôéêüò áóêçôÞò ôïõ ðíåý-ìáôïò êé åðéêïéíùíïýóå ìå ôïí Ýîù êüóìï áðü Ýíá ðáñÜèõñï, áð’ üðïõ Ýâëåðå ðÜíôá ôçí ßäéá åéêüíá: Ýíá êõðáñßóóé êáé ëßãï áôôéêü ïõñáíü. Ôá ôåëåõôáßá ôïõ ÷ñüíéá ôá ðÝñáóå óôï óðßôé ôçò ïäïý ÐåñéÜíäñïõ 5.Óôçí ðïßçóç ðñùôïðáñïõóéÜóôçêå ôï 1886 ìå ôç óõëëïãÞ Ôá ôñá-ãïýäéá ôçò ðáôñßäïò ìïõ, ðïõ áðïôÝëåóå óôáèìü ôçò íåïåëëçíéêÞò ðïßçóçò, ãéáôß Þôáí åìðíåõóìÝíç áðü ôïõò áãþíåò ôïõ ÅéêïóéÝíá, áðü ôç ìïíáäéêÞ äüîá ôïõ Ìåóïëïããßïõ êáé ôçí åëëçíéêÞ öýóç êáé ðáôñßäá. Êõêëïöüñçóå óå ìéá åðï÷Þ ðïõ åðéêñáôïýóå ï öëýáñïò ñïìáíôéóìüò êáé ç Üãïíç ðñïãïíïðëçîßá. Óôç óõíÝ÷åéá åßäå ôï öùò ôçò äçìïóéüôçôáò ôï ôåñÜóôéï ðïéçôéêü, êñéôéêü êáé ðåæü Ýñãï ôïõ. Ç ìáêñü÷ñïíç æùÞ ôïõ õðÞñîå ìéá óõíå÷Þò äçìéïõñãßá. Ï ÐáëáìÜò åìðíÝåôáé äçìéïõñãéêÜ áðü ôçí åëëçíéêÞ éóôïñßá, ôçí áñ÷áßá, ôç âõæáíôéíÞ, ôç íÝá, êáé áðü ôïõò óýã÷ñïíïýò ôïõ áðåëåõèåñùôéêïýò áãþíåò ôïõò Ýèíïõò. Ãé’ áõôü êáé ó’ üëï ôïõ ôï Ýñãï êõñéáñ÷åß ç åëëçíéêÞ ðáñÜäïóç, êáèþò êáé ç áêëüíçôç ðßóôç ôïõ ðïéçôÞ óôï ìÝëëïí ôçò öõëÞò ìáò. ÓõíÝëáâå êáé ðáñïõóßáóå ìå áñéóôïôå-÷íéêü ôñüðï ôï åëëçíéêü Ýèíïò óå ìéá åíüôçôá áäéÜóðáóôç áðü ôá áñ÷áßá ÷ñüíéá ìÝ÷ñé êáé ôéò ìÝñåò ìáò. Ôï Ýñãï ôïõ ÐáëáìÜ åßíáé åêðëçêôéêÜ ìåãÜëï êáé óå üãêï êáé óå ðïéüôçôá. ¸ãñáøå óå üëá ôá ìÝôñá êáé ôïõò ñõèìïýò êáé äïêßìáóå ìå ôçí ðïéêéëßá ôùí èåìÜôùí ôïõ üëåò ôéò äõíáôÝò åìðíåýóåéò. Áíáäåß÷èçêå ï ìåãá-ëýôåñïò åèíéêüò ðïéçôÞò êáé ï èåìåëéùôÞò ôçò áíáãÝííçóçò ôçò ëïãïôå÷íßáò ìáò.ÐÝèáíå ìÝóá óôçí Êáôï÷Þ. Ï èÜíáôüò ôïõ óõãêëüíéóå üëï ôï ëáü êáé ðñïêÜëåóå åèíéêü ðÝíèïò. ×éëéÜäåò Üíèñùðïé ôïí óõíüäåõóáí ìÝ÷ñé ôçí ôåëåõôáßá ôïõ êáôïéêßá, óôï Á´ Íåêñïôáöåßï êáé ýóôåñá áðü ôï óõãêëïíéóôéêü áðï÷áéñåôéóìü ôïõ ¢ããåëïõ Óéêåëéáíïý, ãï-íÜôéóáí êé Ýøáëëáí ôïí Åèíéêü ìáò ¾ìíï.Ôá óðïõäáéüôåñá áðü ôá ðïéçôéêÜ Ýñãá ôïõ ÐáëáìÜ åßíáé ôá åîÞò: Ôá ôñáãïýäéá ôçò ðáôñßäïò ìïõ, ¾ìíïò åéò ôçí ÁèçíÜ, Ôá ìÜôéá ôçò øõ÷Þò ìïõ, ºáìâïé êáé áíÜðáéóôïé, Ï ôÜöïò, Ïé ÷áéñåôéóìïß ôçò çëéïãÝííçôçò, Ï äùäåêÜëïãïò ôïõ ãýöôïõ, ÁóÜëåõôç æùÞ, Ç öëïãÝñá ôïõ âáóéëéÜ, Ïé êáçìïß ôçò ëéìíïèÜëáóóáò, Ç ðïëéôåßá êáé ç ìïíáîéÜ, Âùìïß, Ôá ðáñÜêáéñá, ÄåêáôåôñÜóôé÷á, Ïé ðåíôá-óýëëáâïé êáé ôá ðáèçôéêÜ êñõöïìéëÞìáôá, Ç äüîá óôï Ìåóïëüããé, Äåéëïß êáé óêëçñïß óôß÷ïé, Ï êýêëïò ôùí ôåôñÜóôé÷ùí, ÐåñÜóìáôá êáé ÷áéñåôéóìïß, Ïé íý÷ôåò ôïõ ÖÞìéïõ. ¸ãñáøå åðßóçò ôá ðåæÜ Ï èÜíáôïò ôïõ ðáëéêáñéïý êáé ÄéçãÞìáôá, ôï èåáôñéêü Ôñéóåýãåíç, êáèþò êáé ôá êñéôéêÜ Ôï Ýñãï ôïõ ÊñõóôÜëëç, Äéïíõóßïõ Óïëùìïý

ΚωστήςΠαλαμάς

252

¢ðáíôá êáé åõñéóêüìåíá, ÇñùéêÜ ðñüóùðá êáé êåßìåíá, Ôá ðñþôá êñéôéêÜ, ÁñéóôïôÝëçò Âáëáùñßôçò, Ðåæïß äñüìïé, Ôá ÷ñüíéá ìïõ êáé ôá ÷áñôéÜ ìïõ.


Ôï ÌÜéï ôïõ 1895 ç ÅðéôñïðÞ Ïëõìðéáêþí Áãþíùí áíáèÝôåé óôïí ÊùóôÞ ÐáëáìÜ ôç óõããñáöÞ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ðïéÞìáôïò, ðïõ èá áðïôåëïýóå ôïí ¾ìíï ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí, ðïõ áíáâßù-óáí ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ ÃÜëëïõ âáñüíïõ Ðéåñ íôå ÊïõìðåñíôÝí. ¸íá ÷ñüíï áñãüôåñá, ôï 1896, Ýëáâáí ÷þñá óôçí ÁèÞíá ïé ðñþôïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò ôçò íåüôåñçò éóôïñßáò. Ï Ïëõìðéáêüò ¾ìíïò ôïõ ÊùóôÞ ÐáëáìÜ åßíáé ìéá åðßêëçóç óôï ðíåýìá ôïõ áñ÷áßïõ ïëõ-ìðéóìïý, üðùò áõôü ìáò Ý÷åé ðáñáäïèåß áðü ôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ ãñáììáôåßá (ùñáßï, ìåãÜëï, äõíáôü) ãéá íá êõñéáñ÷Þóåé êáé óôïõò óýã÷ñïíïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò. Ôï ðïßçìá áíÞêåé óôçí ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ ÁóÜëåõôç ÆùÞ êáé åßíáé áöéåñùìÝíï óôïí Óð. ÓáìáñÜ, ï ïðïßïò áíÝëáâå ôç ìåëïðïßçóÞ ôïõ.


¼ëï ôï ðïßçìá áðïôåëåß ìéá åíéáßá åíüôçôá ðïõ åîõìíåß ôï Ïëõìðé-áêü éäåþäåò, êÜíåé ëüãï ãéá ôï ìåãáëåßï ôùí áñ÷áßùí Áãþíùí êáé èÝôåé ôï ðëáßóéï ìÝóá óôï ïðïßï ïöåßëïõí íá êéíçèïýí ïé óýã÷ñïíïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò, ðïõ áíáâßùóáí ôï 1896. Ùóôüóï èá ìðïñïýóá-ìå íá äéáêñßíïõìå ôñåéò õðïåíüôçôåò óôï åíéáßï áõôü óýíïëï:1ç åíüôçôá: 1ç óôñïöÞ: Ç åðßêëçóç ãéá åìöÜíéóç ôïõ áñ÷áßïõ áèëç-ôéêïý éäåþäïõò.2ç åíüôçôá: 2ç óôñïöÞ: Ç áíÜãêç ôçò ðáñïõóßáò ôïõ áèëçôéêïý éäåþäïõò óå üëåò ôéò öÜóåéò ôùí Áãþíùí.3ç åíüôçôá: 3ç óôñïöÞ: Ïé ðáíáíèñþðéíåò áîßåò ôïõ Ïëõìðéóìïý.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï áñ÷áßï Ïëõìðéáêü Éäåþäåò, ðïõ ãåííÞèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí ÅëëÜäá êáé ãÝííçóå ìå ôç óåéñÜ ôïõ êÜèå ìåãÜëç êáé áëç-èéíÞ éäÝá óôïí êüóìï. Ãé’ áõôü üëïé ïé Üíèñùðïé Ýñ÷ïíôáé ãéá íá «ðñïóêõíÞóïõí» ôç ÷þñá, ðïõ åßíáé ï ìåãÜëïò íáüò ôïõ áñ÷áßïõ áèÜíáôïõ ðíåýìáôïò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóçÔï ðïßçìá áðïôåëåß åðßêëçóç óôï ðíåýìá ôïõ áñ÷áßïõ ïëõìðéóìïý, ôï ïðïßï ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êáëåß íá åìöáíéóôåß îáíÜ óôç ÷þñá ðïõ


253

ôï ðñùôïäçìéïýñãçóå. Ôï áðïêáëåß «áñ÷áßï» êáé «áèÜíáôï». Áñ÷áßï, ãéáôß èåóðßóôçêå ôçí áñ÷áßá åðï÷Þ êáé áèÜíáôï, ãéáôß ôá õøçëÜ éäáíéêÜ ôçò åõãåíïýò Üìéëëáò êáé ôçò Ýíôéìçò ðñïóðÜèåéáò, ðïõ ðñåóâåýåé ôï ðíåýìá ôïõ ïëõìðéóìïý, åßíáé äéá÷ñïíéêÜ. Êáôüðéí áíáöÝñåôáé óôéò ôñåéò áñ÷Ýò ðïõ äéÝðïõí ôï ïëõìðéáêü éäåþäåò êáé Ý÷ïõí íá êÜíïõí ìå ôéò áñåôÝò ôïõ ùñáßïõ (áãÜðç ãéá ôçí ïìïñ-öéÜ ôïõ ãõìíïý óþìáôïò - áéóèçôéêÞ), ôïõ ìåãÜëïõ (ìå ôçí Ýííïéá ôïõ ìåãáëåéþäïõò êáé ôïõ õøçëïý) êáé ôïõ äõíáôïý (óùìáôéêÞ êáé øõ÷éêÞ äýíáìç ãéá ôçí êáôáâïëÞ ôçò ìÝãéóôçò äõíáôÞò ðñïóðÜ-èåéáò). ÆçôÜ áð’ áõôü íá «êáôÝâåé, íá öáíåñùèåß êáé í’ áóôñÜøåé», íá êÜíåé äçëáäÞ áéóèçôÞ ôçí åõåñãåôéêÞ ôïõ ðáñïõóßá. Ç åìöÜíéóÞ ôïõ èá åßíáé ôüóï ðñùôüãíùñç êáé åíôõðùóéáêÞ ðïõ èá åßíáé óáí íá áóôñáðïâïëåß ï ïõñáíüò. Ï óôß÷ïò 4 êÜíåé ëüãï ãéá ôïí ôüðï ðñïÝëåõóçò êáé äçìéïõñãßáò áõôþí ôùí ôüóï õøçëþí éäåùäþí êáé öñïíçìÜôùí ôïõ ïëõìðéóìïý êáé äåí åßíáé Üëëç áðü ôç ÷þñá ìáò, ôçí ÅëëÜäá. ÌÝóù ôçò áíáâßùóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí, ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ãõñåýåé áíáâßùóç ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý ðíåýìá-ôïò êáé ôïõ êëáóéêïý ðïëéôéóìïý óôç íåüôåñç ÅëëÜäá. Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ äåí êñýâåé ôçí õðåñçöÜíåéá ãéá ôçí åëëçíéêÞ êáôáãùãÞ ôçò ÏëõìðéáêÞò ÉäÝáò.Óôç óõíÝ÷åéá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êáëåß ôï áèÜíáôï ðíåýìá ôïõ ïëõ-ìðéóìïý íá ðáñåõñßóêåôáé óå üëåò ôéò óôéãìÝò êáé öÜóåéò ôùí Áãþíùí: óå üëá ôá áãùíßóìáôá, óôéò áðïíïìÝò êáé óôéò ðñïðïíÞ-óåéò ôùí óùìÜôùí. Åäþ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò óõíèÞêåò ôÝëåóçò ôùí áñ÷áßùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí: ôá áãùíßóìáôá Þôáí áõôÜ ðïõ óÞìåñá êáôáôÜóóïõìå óôïí êëáóéêü óôßâï (áãþíåò äñüìïõ, ðÜëç, óöáéñïâïëßá). Ôï âñáâåßï ôïõ íéêçôÞ äåí Þôáí ïéêïíïìéêÝò áðï-ëáâÝò, áëëÜ ï êüôéíïò (óôåöÜíé áðü êëáäß áãñéåëéÜò). Äýï åßíáé ôá óçìåßá ôçò óôñïöéêÞò áõôÞò åíüôçôáò ðïõ ðñÝðåé íá óçìåéþóïõìå ùò öïñåßò éäéáßôåñçò óçìáóßáò: á. «åõãåíþí Áãþíùí»: Ïé áñ÷áßïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò Þôáí åõãåíåßò, äçëáäÞ äéáðíÝïíôáí áðü õøçëÜ éäáíéêÜ ó÷åôßæïíôáí ìå åõãåíÞ Üìéëëá êáé ü÷é áíôáãùíéóìü, ìå áíéäéïôåëÞ óõììåôï÷Þ ôùí áèëçôþí, ìå óõíáäÝëöùóç ôùí ëáþí, ìå ïëõìðéáêÞ åêå÷åéñßá ê.Ü. â. «ô’ áìÜñáíôï óôåöÜíùóå êëùíÜñé»: Åäþ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí áíéäéïôåëÞ óõììåôï÷Þ ôùí áèëçôþí. Ç óõììåôï÷Þ áðïóêïðïýóå óôç ÷áñÜ, óôçí ðñïóðÜèåéá, óôçí ôéìÞ êáé ôçí çèéêÞ éêáíïðïßçóç êáé ü÷é óå ÷ñçìáôéêÜ Ýðáèëá, üðùò óÞìåñá. Ïé Ïëõìðéïíßêåò áðï-êôïýóáí áíáãíþñéóç, õóôåñïöçìßá êáé äüîá, ðïõ éóïäõíáìïýóáí ìå áõôÝò ôùí åèíéêþí çñþùí êáé ßó÷õå ãéá üëç ôç æùÞ, ü÷é ìüíï ôç äéêÞ ôïõò áëëÜ êáé ôùí óõããåíþí ôïõò. Ãé’ áõôü êáé ï êüôéíïò êáôÝëçãå áìÜñáíôïò· ç ìíÞìç ôçò íßêçò ôïõò Þôáí áôÝñìïíç. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åý÷åôáé áõôÜ ôá éäåþäç íá ãßíïõí


254

óåâáóôÜ êáé óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, äçëáäÞ íá áíáâéþóïõí ìåí ïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò, áëëÜ íá ìçí áðïêëßíïõí áðü ôïí áñ÷éêü ôïõò ðñïïñéóìü. Áí ôï Ïëõìðéáêü Ðíåýìá öáíåñùèåß îáíÜ êáé ëÜìøåé óôç ÷þñá ðïõ ôï ãÝííçóå, ôüôå èá öùôéóôåß ìáæß ôïõ üëç ç ÷þñá. Ïëüêëçñç ç ÅëëÜäá èá áêôéíïâïëÞóåé êáé ãßíåé ãíùóôÞ óå üëï ôïí êüóìï. Ôá éäåþäç êáé ôá öñïíÞìáôá ôïõ Ïëõìðéóìïý èá ãïçôåýóïõí ôçí õöÞëéï, èá áðïêôÞóïõí ïéêïõìåíéêÞ äéÜóôáóç êáé éåñüôçôá. ¼ëï áõôü áðïäßäåôáé Üñéóôá óôï ðïßçìá ìå ôçí åéêüíá ôùí ëáþí ðïõ ôñÝ÷ïõí íá ðñïóêõíÞóïõí ôï ìåãÜëï íáü ðïõ óôåãÜæåé ôï Ïëõìðé-áêü Ðíåýìá. ÏõóéáóôéêÜ, áõôü ðïõ åêöñÜæåé åäþ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åßíáé ôï ìÞíõìá ôçò óõíáäÝëöùóçò ôùí ëáþí êáé ôçò ÏëõìðéáêÞò åêå÷åéñßáò ðïõ åöáñìüæïíôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí Áãþíùí êáé ôï ïðïßï ðñÝðåé íá éó÷ýóåé êáé ôþñá, þóôå íá ìåôáìïñöùèåß ï êüóìïò óå Ýíá ôåñÜóôéï ïëõìðéáêü ÷ùñéü, ìå êÝíôñï ôçí ÅëëÜäá.


i) ÃëþóóáÙò õðÝñìá÷ïò ôïõ äçìïôéêéóìïý, ï ÐáëáìÜò äå èá ìðïñïýóå íá ãñÜöåé óå Üëëç ãëþóóá ðëçí ôçò äçìïôéêÞò. Ç ãëþóóá ôïõ åßíáé ìåëåôçìÝíç óå âÜèïò êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìåãÜëç åêöñáóôéêÞ éêáíüôçôá êáé áêñßâåéá.

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé õøçëü êáé ìåãáëüðñåðï êáé äéáêñß-íåôáé ãéá ôéò õøçëÝò Ýííïéåò êáé áîßåò ðïõ ðñáãìáôåýåôáé (áèëç-ôéêü éäåþäåò, Üìéëëá, áéóèçôéêÞ, óõíáäÝëöùóç ôùí ëáþí). Ùóôüóï ï ëüãïò äå öôÜíåé óôçí õðåñâïëéêÞ ìåãáëïóôïìßá ìå ôç ÷ñÞóç ðïëëþí ç÷çñþí ëÝîåùí, ïýôå óôï ñçôïñéóìü, þóôå íá áðïóêïðåß óôïí åíôõðùóéáóìü ìå ôï óôüìöï ôïõ. Ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ äßíïõí ôïí ôüíï ôçò ãëáöõñüôçôáò óôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò.

iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «Üóôñáøå», «óôùí åõãåíþí áãþíùí», «ëÜìøå», «óéäå-ñÝíéï êé Üîéï ôï êïñìß», «êÜìðïé, âïõíÜ êáé ðÝëáãá öÝããïõí», «ôñÝ-÷åé…êÜèå ëáüò». ÐáñïìïßùóçÐáñïìïßùóç: «óáí Ýíáò ëåõêïðüñöõñïò ìÝãáò íáüò». Ðñïóùðïðïßçóç:Ðñïóùðïðïßçóç: Ç áðüäïóç áíèñþðéíùí éäéïôÞôùí óôçí Ýííïéá ôïõ Ïëõìðéáêïý Ðíåýìáôïò åßíáé ï Üîïíáò ðÜíù óôïí ïðïßï óôçñßæåôáé üëï ôï ðïßçìá (êáôÝâá, öáíåñþóïõ, óôåöÜíùóå, ðëÜóå).Åéêüíåò:Åéêüíåò: Óôß÷ïò 3: ç ïðôéêÞ åéêüíá ôïõ Ïëõìðéáêïý Ðíåýìáôïò ðïõ êáôåâáßíåé, öáíåñþíåôáé êáé áóôñÜöôåé, óôß÷ïò 5: ç åéêüíá ôùí áãùíéóìÜôùí ôùí áñ÷áßùí áãþíùí, óôß÷ïò 6: ç ïðôéêÞ åéêüíá ôçò


255

ëÜìøçò ðïõ èá ðñïêëçèåß, óôß÷ïò 7: ç åéêüíá ôçò óôÝøçò ôùí áèëç-ôþí, óôß÷ïò 8: ç åéêüíá ôïõ óéäåñÝíéïõ êïñìéïý, óôß÷ïò 9: åéêüíåò ôçò åëëçíéêÞò öýóçò, óôß÷ïò 10: ç åéêüíá ôïõ Üóðñïõ êáé êüêêéíïõ íáïý, óôß÷ïé 11-12: ç åéêüíá ôùí ëáþí ðïõ ôñÝ÷ïõí íá ðñïóêõíÞóïõí óôï íáü. ÊïóìçôéêÜ åðßèåôá: ÊïóìçôéêÜ åðßèåôá: áñ÷áßï, áèÜíáôï, áãíÝ, ùñáßïõ, ìåãÜëïõ, áëç-èéíïý, åõãåíþí, óéäåñÝíéï, Üîéï, ëåõêïðüñöõñïò, ìÝãáò. ÁíôéèÝóåéòÁíôéèÝóåéò: áñ÷áßï – áèÜíáôï, ïõñáíüò – ãç, áìÜñáíôï – êëùíÜñé, óéäåñÝíéï – êïñìß. ÅðáíáëÞøåéò:ÅðáíáëÞøåéò: «Áñ÷áßï Ðíåýì’ áèÜíáôï», «åäþ». Ôï ó÷Þìá üëïõ üðïõ ìßá öñÜóç îåêéíÜ êáé êëåßíåé ôï Ýñãï ëÝãåôáé ó÷Þìá êýêëïõ êáé ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ èÝëåé íá ôïíßóåé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò öñÜóçò ðïõ åðáíáëáìâÜíåôáé. ÁíáöÝñåôáé óôéò äéá÷ñïíéêÝò áîßåò ðïõ öÝñåé ôï áñ÷áßï ðíåýìá ôïõ åëëçíéêïý ðïëéôéóìïý.

iv) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ÝñãïõÔï ðïßçìá áðïôåëåßôáé áðü ôñåéò ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ïé ìïíïß óôß÷ïé (1, 3, 5,...) åßíáé äåêáôñéóýëëáâïé ðáñïîýôïíïé êáé ïé æõãïß óôß÷ïé (2, 4, 6,…) åßíáé äùäåêáóýëëáâïé ïîýôïíïé. Ôï ìÝôñï ôïõ ðïé-Þìáôïò åßíáé éáìâéêü êáé ç ïìïéïêáôáëçîßá ðëå÷ôÞ.


1. Ôé åßíáé ï «äñüìïò», ôï «ðÜëåìá» êáé ôï «ëéèÜñé». Ðïéá åßíáé ôá óçìåñéíÜ áíôßóôïé÷á áèëÞìáôá; Óôïí ðÝìðôï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò ðáñáôßèåíôáé ïñéóìÝíá áãù-íßóìáôá ôùí áñ÷áßùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí. Óôïõò ôüôå áãþíåò ãßíïíôáí ôÝóóåñá åßäç äñüìïõ: ôï óôÜäéï (192 ìÝôñá), ï äßáõëïò (ìÞêïò äýï óôáäßùí), ï äüëé÷ïò (ìÞêïò 7 Þ 13 óôáäßùí) êáé ï ïðëß-ôçò (äßáõëïò, óôïí ïðïßï ïé äñïìåßò Ýôñå÷áí öïñþíôáò êñÜíïò êáé áóðßäåò). ÓÞìåñá ï äñüìïò äéáêñßíåôáé áíÜëïãá ìå ôï ìÝñïò üðïõ äéåîÜãåôáé. ¸ôóé Ý÷ïõìå: åðßðåäï äñüìï, ìå åìðüäéá êáé áíþ-ìáëï. Åðßóçò ùò ðñïò ôï ìÞêïò ôïõò äéáêñßíïíôáé óå: á) äñüìïõò ôá÷ýôçôáò (100, 200, 400 êáé 800 ìÝôñùí) êáé â) äñüìïõò áíôï÷Þò – Ìáñáèþíéïé (áðüóôáóç 10 ÷éëéïìÝôñùí êáé ðÜíù). Åêôüò áðü ôïõò ðáñáðÜíù äñüìïõò Ý÷ïõìå êáé ôïí ïìáäéêü äñüìï, äçëáäÞ ôç óêõ-ôáëïäñïìßá.Ôï ðÜëåìá åßíáé ç ðÜëç, äçëáäÞ ôï Üèëçìá, ðïõ ãßíåôáé áíÜìåóá óå äýï áíôéðÜëïõò êáé ï êáèÝíáò ðñïóðáèåß ìå äéÜöïñïõò ÷åéñéóìïýò íá ñßîåé êÜôù ôïí Üëëï. Ïé áñ÷áßïé ðåñéëÜìâáíáí ôçí ðÜëç ìáæß ìå Üëëá áãùíßóìáôá óôï ðÝíôáèëï êáé ôç ÷þñéæáí óå ôñßá åßäç: á) ôçí ïñèïðÜëç Þ ïñèïóôÜäç ðÜëç: ëïãÜñéáæáí íéêçôÞ åêåßíïí ðïõ êáôüñ-èùíå íá ñßîåé ôïí áíôßðáëü ôïõ ôñåéò öïñÝò óôç ãç, â) ôçí áëßíäçóç:


256

ïé áíôßðáëïé óõíÝ÷éæáí íá ðáëåýïõí êáé ìåôÜ ôçí ðôþóç ôïõò óôï Ýäáöïò, ìÝ÷ñé ðïõ ï Ýíáò áíôßðáëïò íá ïìïëïãÞóåé ôçí Þôôá ôïõ êáé ã) ôïí áêñï÷åéñéóìü: ïé áèëçôÝò ÷ñçóéìïðïéïýóáí ìüíï ôá äÜ÷ôõëá, ðåñéïñßæïíôáò ôç äñÜóç ôïõò ìüíï óå ëáâÝò êáé óôñåâëþóåéò ìüíï óôï Üêñï ÷Ýñé ôïõ áíôéðÜëïõ, áðü ôïí êáñðü êáé êÜôù. Åäþ çôôçìÝ-íï ëïãÜñéáæáí áõôüí ðïõ èá Ýðåöôå ðñþôïò êÜôù Þ áõôüí ðïõ èá ïìïëïãïýóå ôçí Þôôá ôïõ. Ï óõíäõáóìüò áðü ðÜëç êáé ðõãìÞ Þôáí Ýíá Üëëï áãþíéóìá, ôï ðáãêñÜôéï. ÓÞìåñá ôï ïëõìðéáêü áãþíéóìá ôçò ðÜëçò åßíáé äýï åéäþí: á) ç åëëçíïñùìáúêÞ, üðïõ áðáãïñåýïíôáé ïé ëáâÝò êÜôù áðü ôç ìÝóç, ï õðïóêåëéóìüò êáé ãåíéêÜ ÷åéñéóìïß ðïõ ìðïñïýí íá ðñïîåíÞóïõí âëÜâç óôïí áíôßðáëï êáé â) ç åëåýèåñç ðÜëç, óôçí ïðïßá áðáãïñåýåôáé ìüíïí ï ðíéãìüò êáé ôá ÷ôõðÞìáôá, åíþ åðéôñÝðïíôáé üëåò ïé Üëëåò ëáâÝò.Ôï ëéèÜñé áíáöÝñåôáé óôï áãþíéóìá ôçò ëéèïâïëßáò. Óýìöùíá ìå áõôü ôï áãþíéóìá ñß÷íåôáé ìå öüñá êáé ìå ôï Ýíá ìüíï ÷Ýñé ëßèïò, ðïõ æýãéæå 7 êéëÜ êáé 250 ãñáììÜñéá. ÓõìðåñéëÞöèçêå ìßá ìüíï öïñÜ óôï ðñüãñáììá ôùí íåüôåñùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí (1906), áëëÜ ìåôÜ êáôáñãÞèçêå ëüãù ôçò åðéêéíäõíüôçôÜò ôïõ. Ðéï êïíôÜ óôï áñ÷áßï áõôü áãþíéóìá âñßóêåôáé ç óçìåñéíÞ óöõñïâïëßá, üðïõ ï áèëçôÞò ðåôÜ ìå ôï Ýíá ÷Ýñé óöáßñá 7 êéëþí êáé 400 ãñáììáñßùí. Ôç óöáßñá ï áèëçôÞò êñáôÜ áðü åéäéêÞ ëáâÞ ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôç óöáßñá ìå óýñìá.

2. Ãéáôß ï ðïéçôÞò êÜíåé åðßêëçóç óôï Áñ÷áßï Ðíåýìá; Ôé åêðñï-óùðåß óýìöùíá ìå ôï ðïßçìá;Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êÜíåé åðßêëçóç óôï Áñ÷áßï Ðíåýìá, äçëáäÞ óôï Ðíåýìá ôïõ Ïëõìðéóìïý ðïõ ÷áñáêôÞñéæå ôïõò áñ÷áßïõò Ïëõìðé-áêïýò Áãþíåò êáé ðñÝóâåõå áîßåò üðùò ç áíéäéïôåëÞò óõììåôï÷Þ ôùí áèëçôþí, ç åõãåíÞò Üìéëëá, ç ïëõìðéáêÞ åêå÷åéñßá, ç óõíáäÝë-öùóç ôùí ëáþí, ï óåâáóìüò óôïõò êáíüíåò, ç åðéêñÜôçóç ôïõ êá-ëýôåñïõ, ç õóôåñïöçìßá êáé ç áéþíéá äüîá. Ïé áèëçôÝò óõììåôåß÷áí ü÷é ìå áðþôåñï óêïðü ôéò ïéêïíïìéêÝò áðïëáâÝò êáé ôç äüîá, áëëÜ ìüíï êáé ìüíï ãéá ôç ÷áñÜ ôçò óõììåôï÷Þò êáé ôçí êáôáâïëÞ ôçò ìÝãéóôçò äõíáôÞò óùìáôéêÞò ðñïóðÜèåéáò. Ôï åõôåëÝò ôïõ åðÜèëïõ ãéá ôïí íéêçôÞ ôï áðïäåéêíýåé áõôü ðåñßôñáíá. Ìå ôçí åðßêëçóç áõôÞ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ïõóéáóôéêÜ åý÷åôáé ôá éäåþäç áõôÜ ôùí áñ-÷áßùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí íá ãßíïõí óåâáóôÜ êáé óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ìå ôçí åõêáéñßá ôçò áíáâßùóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí, ãåãïíüò ãéá ôï ïðïßï ãñÜöôçêå êáé áõôü ôï ðïßçìá. Áí óõìâåß áõôü, ôüôå ïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò èá Ý÷ïõí ðáãêüóìéá áðÞ÷çóç êáé ôï Ïëõìðéáêü Ðíåýìá ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý ðïëéôéóìïý èá äéáäïèåß áíÜ ôçí õöÞëéï.


257

3. Ãéáôß ï Ê. ÐáëáìÜò áðïêáëåß ôïõò áãþíåò «åõãåíåßò»;ÅõãåíÞò åßíáé ï õøçëüöñùí, áõôüò äçëáäÞ ðïõ äéáêáôÝ÷åôáé áðü õøçëÜ áéóèÞìáôá, öñïíÞìáôá êáé õøçëïýò óôü÷ïõò. Åßíáé åðüìåíï ëïéðüí, ôï åðßèåôï áõôü íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá íá ÷áñáêôçñßóåé ôïõò Áãþíåò ðïõ üíôùò äéáðíÝïíôáé áðü õøçëüôáôåò áîßåò êáé áñ-÷Ýò, üðùò ç áíéäéïôåëÞò óõììåôï÷Þ ôùí áèëçôþí, ç åõãåíÞò Üìéëëá, ç ðáãêüóìéá åéñÞíåõóç êáé óõíáäÝëöùóç ôùí ëáþí.

4. ÌåëåôÞóôå ôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ êáé ðñïóðáèÞóôå íá åîçãÞ-óåôå ðþò áíôéëáìâÜíåôáé ï ðïéçôÞò ôç óçìáóßá ôçò ôÝëåóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí.Óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ìáò ðáñáäßäåôáé ç áíôßëçøç ôçò ðïéçôéêÞò öùíÞò ãéá ôç óçìáóßá ôçò ôÝëåóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí óôç íåüôåñç åðï÷Þ. Èåùñåß üôé ôá éäåþäç ðïõ åêðñïóùðåß ç ÏëõìðéáêÞ ÉäÝá åßíáé åõêáéñßá ôþñá íá ðñïâëçèïýí ðáãêïóìßùò êáé Ýôóé áîßåò êáé áñ÷Ýò ðïõ äéÝôñå÷áí üëï ôïí áñ÷áßï åëëçíéêü ðïëéôéóìü íá åðáíáêôÞóïõí ôçí áßãëç ôïõò. Ôá éäåþäç áõôÜ èá ãßíïõí áðïäåêôÜ áðü üëïõò ôïõò ëáïýò ðïõ èá ðáñáêïëïõèÞóïõí ôïõò Áãþíåò. Ôï ïëõìðéáêü ðíåýìá, ãíùñßæïíôáò ðÜíäçìï óåâá-óìü, èá ïäçãÞóåé üëïõò ôïõò ëáïýò óôï íá ãßíïõí êïéíùíïß ôïõ. Ç ôÝëåóç ôùí Áãþíùí èá áðïôåëÝóåé ôçí áöïñìÞ ãéá íá áðïôßóïõí üëïé ïé Üíèñùðïé öüñï ôéìÞò óôï óðÜíéï óõíäõáóìü áãíüôçôáò êáé äõíáìéóìïý (ëåõêïðüñöõñïò íáüò) ðïõ ÷áñáêôÞñéæå ôï áñ÷áßï ïëõìðéáêü éäåþäåò.

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση των κειμένων

1. Ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôçò åðáíÜëçøçò ôïõ ðñþôïõ óôß÷ïõ óôï ôÝëïò;2. Áíáëýóôå ôç óçìáóßá ôçò ðáñïìïßùóçò ôïõ ðïéÞìáôïò «Óáí Ýíáò ëåõêïðüñöõñïò ìÝãáò íáüò».3. Ðïéåò äéá÷ñïíéêÝò áîßåò ðñïâÜëëïíôáé ìÝóá áðü ôï äåýôåñï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò;


258



Ï ÐÝôñïò ×Üñçò (öéëïëïãéêü øåõäþíõìï ôïõ ÉùÜííç Í. ÌáñìáñéÜ-äç) ãåííÞèçêå ôï 1902 óôçí ÁèÞíá. Óðïýäáóå ÍïìéêÜ êáé íåüôáôïò åðéäüèçêå óôç ëïãïôå÷íßá. Ôá ðñþôá ôïõ äéçãÞìáôá ôá äçìïóßåõóå óôï ðåñéïäéêü ÍïõìÜò êáé ôï 1924 ôýðùóå ôï ðñþôï ôïõ âéâëßï, ðïõ ôïí êáèéÝñùóå ùò ðåæïãñÜöï. Ôï 1924 åîÝäùóå ìáæß ìå Üëëïõò ôï ëïãïôå÷íéêü ðåñéïäéêü ÍÝá ÃñÜììáôá. Áðü ôï èÜíáôï ôïõ Ãñçãü-ñéïõ Îåíüðïõëïõ äéåôÝëåóå äéåõèõíôÞò ôïõ ìåãáëýôåñïõ ëïãïôå-÷íéêïý ðåñéïäéêïý óôçí ÅëëÜäá, ôç ÍÝá Åóôßá. Áðü ôï 1930 êáôÝ÷åé ôç èÝóç ôïõ ãñáììáôÝá óôçí Áíþôáôç Ó÷ïëÞ Êáëþí Ôå÷íþí êáé åßíáé ðñüåäñïò ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÅëëÞíùí Ëïãïôå÷íþí. Ç óçìáíôéêÞ óå ðïéüôçôá êáé üãêï ëïãïôå÷íéêÞ ôïõ ðáñáãùãÞ ðå-ñéëáìâÜíåé êñéôéêÞ, äïêßìéá, êñéôéêÝò ìåëÝôåò êáé ôáîéäéùôéêÜ. Ôá Ýñãá ôïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ðáñáóôáôéêÞ äýíáìç êáé åßíáé ôá åîÞò: Ç ôåëåõôáßá íý÷ôá ôçò ãçò, ¸ëëçíåò ðåæïãñÜöïé (ôñåéò ôüìïé), Ìáêñéíüò äñüìïò, Öþôá áðü ðÝëáãïò, Ðïëéôåßåò êáé èÜëáóóåò, ðïõ âñáâåýôçêå ìå ôï êñáôéêü âñáâåßï, Ðáëáéïß êáé íÝïé äñüìïé, Ç Êßíá Ýîù áðü ôá ôåß÷ç, ÄáëìáôéêÝò áêôÝò, ÂñÜ÷éá, êïõìðéÜ êáé üíåéñá.


Ôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ïìüôéôëï äéÞ-ãçìá ôïõ ÐÝôñïõ ×Üñç, ðïõ äçìïóéåýôçêå ôï 1944 óôï âéâëßï ôïõ Ìáêñéíüò êüóìïò. Óôï äéÞãçìá áõôüò ðñùôáãùíéóôÞò åßíáé Ýíáò ìáèçôÞò ôçò Ôñßôçò Ãõìíáóßïõ, ðïõ Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå ôïí êü-óìï ôïõ áèëçôéóìïý êáé áó÷ïëåßôáé ìå ôï áãþíéóìá ôïõ äñüìïõ ôùí 100 ìÝôñùí. Ðáñáêïëïõèïýìå ôéò ðñïðïíÞóåéò ðïõ êÜíåé ãéá íá ëÜâåé ìÝñïò óôïõò åöçâéêïýò áãþíåò óôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéÜò. Óôï áðüóðáóìá áõôü âëÝðïõìå ôçí ðñïðüíçóç êáé ôç íßêç ôïõ óå Ýíáí åíäéÜìåóï áãþíá ìáèçôþí.

Δρόμος 100 μέτρωνΠέτρος Χάρης

259


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «¹ôáí áñ÷Ýò Äåêåìâñßïõ... êé áêüìá ðéï áñãÜ»: Ç ðñï-åôïéìáóßá ãéá ôïõò åöçâéêïýò áãþíåò.2ç åíüôçôá: «ÅðéôÝëïõò Ýöôáóå ô’ áðüãåõìá… êáé ôç ãåìßæáìå ïé ôñåéò ìáò»: Ï áãþíáò êáé ç ÝêâáóÞ ôïõ: óêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá.3ç åíüôçôá: «Áðü ô’ Üëëï áðüãåõìá… áêüìá êáé óôï ÓôÜäéï»: Ç ðñïóðÜèåéá óõíå÷ßæåôáé.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÊåíôñéêü èÝìá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ï áèëçôéóìüò êáé ç óçìá-óßá ôïõ ãéá ôç äéáìüñöùóç ôïõ ÷áñáêôÞñá åíüò åöÞâïõ. ÅðéìÝ-ñïõò èåìáôéêÜ êÝíôñá áöïñïýí óôïí áèëçôéóìü êáé ôï ðþò áõôüò óõíôåëåß óôç óôáäéáêÞ ùñßìáóç ôïõ íÝïõ áíèñþðïõ êáé ôïí ðñï-åôïéìÜæåé ãéá ôç ìåôÝðåéôá æùÞ ôïõ. ÅðéðëÝïí ôï áðüóðáóìá èßãåé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ï áèëçôéóìüò óõìâÜëëåé óôç äçìéïõñãßá öéëéêþí ó÷Ýóåùí.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Áðü ôçí ðñþôç êéüëáò ãñáììÞ ôïõ áðïóðÜóìáôïò åíçìåñùíüìáóôå ãéá ôç ÷ñïíéêÞ ôïðïèÝôçóç ôïõ êåéìÝíïõ (áñ÷Ýò Äåêåìâñßïõ) êáé ãéá ôï èÝìá ôïõ (åöçâéêïß áãþíåò). Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá ôïõ ÞñùÜ ìáò ãéá ôïõò áãþíåò áõôïýò. Ðçãáßíåé ôáêôéêÜ ãéá ðñï-ðïíÞóåéò óôï ãõìíáóôÞñéï. Åßíáé ôï óôÜäéï üðïõ ï Þñùáò Ý÷åé áñ÷ßóåé íá óõíçèßæåé óôïí åíôáôéêü áõôü ôñüðï ðñïåôïéìáóßáò ãéá ôïõò áãþíåò êáé áéóèÜíåôáé ôç âåëôßùóç ôçò öõóéêÞò ôïõ êáôÜ-óôáóçò. Ç âåëôßùóç áõôÞ âëÝðïõìå üôé ôïí åíèáññýíåé êáé ôïíþíåé ôçí áõôïðåðïßèçóÞ ôïõ («îå÷þñéæá áíôéðÜëïõò… ì’ Ýóðñù÷íå óå ðñüùñïõò åãùéóìïýò»). Ôéò åìðåéñßåò ôïõ áðü áõôüí ôïí ôñüðï æùÞò ìïéñÜæåôáé ìå ôïõò óõíáèëçôÝò ôïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéáäñïìÞò ðñïò ôï óðßôé. Åßíáé åõäéÜêñéôç ç äõóêïëßá áõôïý ôïõ ôñüðïõ æùÞò êáé ç áðüëõôç áöïóßùóç ðïõ åðéâÜëëåé, êáèþò, óýì-öùíá ìå ôï êåßìåíï, ôï ðáéäß êáôÝëçãå íá åðéóôñÝöåé óðßôé ôïõ ìåôÜ ôéò ïêôþ ôï âñÜäõ. 2ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá ìåôáöåñüìáóôå óôçí çìÝñá äéåîáãùãÞò ôùí áãþíùí. Ï óõããñáöÝáò ðåñéãñÜöåé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá ôçí êñßóéìç åêåßíç ìÝñá. Åíþ ãåíéêÜ åßíáé ðáéäß ìå áõôïðåðïßèçóç, ôïí âëÝðïõìå íá äåéëéÜæåé, üôáí áíôéêñßæåé ôïõò áèëçôÝò ìå ôïõò ïðïßïõò èá óõíáãùíéóôåß êáé óõíåéäçôïðïéåß üôé åßíáé ëéãüôåñïé

ΠέτροςΧάρης

260

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ áðü êÜèå Üëëç öïñÜ. ÁéóèÜíåôáé íôñïðÞ ìðñïóôÜ óå üëï áõôüí ôïí Üãíùóôï êüóìï ðïõ ðáñáêïëïõèåß áðü ôéò êåñêßäåò êáé ðåñéó-óüôåñï åíï÷ëåßôáé áðü ôéò óõíïìÞëéêåò êïðÝëåò. Ï ìåãáëýôåñïò öüâïò åíüò áãïñéïý óôçí åöçâåßá åßíáé íá ìç ãßíåé ñåæßëé ìðñïóôÜ óå êÜðïéá êïðÝëá êáé åêåßíç ôïí ÷ëåõÜóåé. ÅðéðëÝïí, ç ðáñïõóßá ôùí êïñéôóéþí èá êÜíåé áíáðüöåõêôá åíôïíüôåñï ôï óõíáãùíéóìü ìåôáîý ôùí áèëçôþí, ãéáôß ï íéêçôÞò êåñäßæåé êáé ôïí åíôõðùóéáóìü ôùí êïñéôóéþí. Åðßóçò åíôýðùóç ôïõ êÜíåé êáé ç åðéóçìüôçôá ôçò äéïñãÜíùóçò, ðïõ äåí åß÷å óõíáíôÞóåé óå Üëëç áíáìÝôñçóç. ¼ëá áõôÜ ôïí Ýêáíáí íá óõíåéäçôïðïéÞóåé ôçí åõèýíç ðïõ ôïí âÜñáéíå íá öáíåß áíôÜîéïò ôïõ êïéíïý, ôùí êïñéôóéþí êáé êõñßùò ôïõ åáõôïý ôïõ êáé ôçò ðñïóðÜèåéÜò ôïõ. ¼ëá áõôÜ ôïõ Ýäùóáí ôçí øõ÷éêÞ äýíáìç íá âÜëåé ôá äõíáôÜ ôïõ êáé íá ðåôý÷åé. ¼ðùò êáé Ýãéíå. ¹ñèå ðñþôïò, ãåãïíüò ðïõ ôïí ãÝìéóå ÷áñÜ êáé éêáíïðïßçóç óå ðñïóùðéêü åðßðåäï. ÐáñÜëëçëá Ýíéùóå ôç ÷áñÜ ôçò áíáãíþñéóçò åê ìÝñïõò ôùí óõìðáéêôþí ôïõ ðïõ Ýóðåõóáí íá ôïõ óößîïõí ôï ÷Ýñé óôï ðëáßóéï ôçò åõãåíïýò Üìéëëáò. ÔÝëïò, áéóèÜíåôáé äéêáéù-ìÝíïò ðïõ üëç ôïõ áõôÞ ç ðñïóðÜèåéá áðÝäùóå ôïõò áíáìåíüìå-íïõò êáñðïýò. Áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò óôéãìÝò åõôõ÷ßáò ãéá Ýíáí Üíèñùðï åßíáé íá èÝôåé óôü÷ïõò, íá ðñïåôïéìÜæåôáé êáôÜëëçëá ãéá ôçí åðßôåõîÞ ôïõò êáé ôåëéêÜ íá ôïõò ðñáãìáôïðïéåß. ÁéóèÜíåôáé üôé ïé êüðïé ôïõ äåí ðÞãáí ÷áìÝíïé. 3ç åíüôçôá: Ï Þñùáò, ùóôüóï, äåí åöçóõ÷Üæåé, áëëÜ èÝôåé óôç óõíÝ÷åéá õøçëüôåñïõò óôü÷ïõò êáé ðñïåôïéìÜæåôáé ãéá íá ôïõò ðñáãìáôïðïéÞóåé. Óôï ÷þñï ôïõ áèëçôéóìïý ç ÷áñÜ ôçò íßêçò äå äéáñêåß ãéá ðïëý. ÐÜíôá õðÜñ÷ïõí áêüìç ìåãáëýôåñåò äïêéìáóßåò ãéá Ýíáí áèëçôÞ, þóôå íá áðïäåéêíýåé óõíå÷þò ôçí áîéïóýíç ôïõ êáé üôé Üîéæå ðñÜãìáôé íá óôáèåß óôï õøçëüôåñï óêáëß ôïõ âÜèñïõ («ðïõ Ýäéíáí ìéá êáèéÝñùóç…. áêüìá êáé óôï ÓôÜäéï»). Ôï óçìåßï óôï ïðïßï êÜèå áèëçôÞò ðáýåé íá áãùíßæåôáé ãéá ôçí êáèéÝñùóÞ ôïõ åßíáé üôáí áîéùèåß íá äéáâåß ôçí ðýëç ôïõ Óôáäßïõ, äçëáäÞ üôáí óõììåôÜó÷åé êáé íéêÞóåé óå Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò. ÁõôÞ åßíáé ç ýøéóôç áíáãíþñéóç ôçò éêáíüôçôáò åíüò áèëçôÞ.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÏ Þñùáò ôïõ áðïóðÜóìáôïò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü æùôéêüôçôá êáé ìá÷çôéêüôçôá. Áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ ôïí âëÝðïõìå íá ñß÷íåôáé ïëïêëçñùôéêÜ êáé áäéÜóðáóôá óôçí ðñïåôïéìáóßá ãéá ôïõò áãþíåò, ÷ùñßò íá åðéôñÝðåé óå ôßðïôá Üëëï íá ôïí áðïóðÜóåé áðü ôï óôü÷ï ôïõ. Óõíåéäçôïðïéåß ôç óïâáñüôçôá êáé ôç äõóêïëßá ôçò åíáó÷üëç-óçò ìå ôïí áèëçôéóìü, ùóôüóï áõôÜ äåí ôïí ðôïïýí. ÐáñÜ ôï íåáñü ôçò çëéêßáò ôïõ, åìöáíßæåôáé áñêåôÜ þñéìïò þóôå íá èÝôåé óôü÷ïõò êáé íá êáôáâÜëëåé ôï ìÝãéóôï ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõ

261

ãéá íá ôïõò ðåôý÷åé. Åðßóçò ç ðñüùñç ùñéìüôçôÜ ôïõ öáßíåôáé êáé áðü ôç ìåôñéïðáèÞ áíôßäñáóÞ ôïõ ìåôÜ ôç íßêç ôïõ óôïõò áãþíåò («¼ðùò ïé ìåãáëýôåñïß ìáò… ìðñïóôÜ óå ôüóï êüóìï»). Áõôü Üëëù-óôå áðïôåëåß êáé ôç ìåãÜëç ðñïóöïñÜ ôïõ áèëçôéóìïý, üôé äçëáäÞ óõíôåëåß ôá ìÝãéóôá óôçí ùñßìáóç ôïõ íÝïõ áíèñþðïõ êáé óôçí ðñïåôïéìáóßá ôïõ ãéá ôç ìåôÝðåéôá æùÞ. Ôé Üëëï åßíáé ç æùÞ üëùí ôùí áíèñþðùí, ðáñÜ ìéá äéáñêÞò óôï÷ïèåóßá êáé óõíå÷Þò ðñïóðÜ-èåéá ãéá ôçí åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí ðïõ èÝôïõìå; Åðßóçò äåí ôïõ ëåßðåé ç áõôïðåðïßèçóç êáé ï óôïé÷åéþäçò åãùéóìüò, óôïé÷åßá áðá-ñáßôçôá ãéá íá êåñäßóåé êÜðïéïò óå ü,ôé êé áí äïêéìáóôåß. ÌÜëéóôá óå êÜðïéï óçìåßï ôïõ áðïóðÜóìáôïò ôïí âëÝðïõìå íá ðáñáäÝ÷åôáé ôçí ðïëõëïãßá ùò ðñïò ôéò åðéäüóåéò ôïõ, ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé üôé åßíáé ðåñÞöáíïò ãé’ áõôÞí êáé ãéá ôç âåëôßùóç ðïõ Ý÷åé óçìåéþóåé áðü ôüôå ðïõ îåêßíçóå. Ï åãùéóìüò ôïõ üìùò äåí îåðåñíÜ ôá ëïãé-êÜ üñéá, äåí ôïí áðïìáêñýíåé áðü ôïí êïéíùíéêü ôïõ ðåñßãõñï êáé äåí ôïí êÜíåé õðÝñìåôñá áíôáãùíéóôéêü, åöüóïí ôïí âëÝðïõìå íá äéáôçñåß öéëéêÝò ó÷Ýóåéò êáé ìå ôïõò óõíáèëçôÝò ôïõ. Ï ÞñùÜò ìáò åßíáé åðßóçò áíôáãùíéóôéêüò êáé öéëüäïîïò («Êé üôáí âñÝèçêá óôçí ßäéá ãñáììÞ... íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá»). ÌÝ÷ñé íá îåêéíÞóåé ï áãþíáò åß÷å Üã÷ïò êáé áíáóöÜëåéá, üðùò Üëëùóôå ïðïéïóäÞðïôå Üíèñùðïò üôáí ðñüêåéôáé íá äéáãùíéóôåß óå êÜôé. ÁõôÜ ôá äõóÜñåóôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ üìùò åêëåßðïõí üôáí ôßèåôáé óôç ãñáììÞ åêêßíçóçò êáé áíôéêñßæåé ôïõò óõíáãùíéóôÝò ôïõ. Ôüôå îõðíÜ ìÝóá ôïõ ï åãùéóìüò, åðáíáêôÜ ôç ÷áìÝíç ôïõ áõôïðåðïß-èçóç êáé óôï ìõáëü ôïõ õðÜñ÷åé ìüíï ç åéêüíá íá ðåñíÜ ðñþôïò ôï ôÝñìá ôçò äéáäñïìÞò.Ç ôåëéêÞ ôïõ íßêç äåí åíéó÷ýåé ôïí åãùéóìü ôïõ êáé äåí ôïí êÜ-íåé åãùðáèÞ. Áíôßèåôá ôïí ùèåß óå ðñïâëçìáôéóìü ó÷åôéêÜ ìå ôï ìÝëëïí ôïõ ùò áèëçôÞ êáé ôïí êéíçôïðïéåß þóôå íá óõíå÷ßóåé ôçí ðñïóðÜèåéá íá äéêáéþóåé ôç öÞìç ôïõ íéêçôÞ. Åßíáé ðñïóãåéùìÝíïò êáé óêÝöôåôáé üôé Ýêáíå Ýíá êáëü îåêßíçìá. Èåùñåß áõôÞ ôç íßêç ùò ôï Ýíáõóìá ãéá íá óõíå÷ßóåé êáé íá ðåôý÷åé ôïõò áíþôåñïõò óôü÷ïõò ôïõ, ðïõ öôÜíïõí áêüìç êáé óôï íá ïñáìáôßæåôáé ôç óõì-ìåôï÷Þ ôïõ óå Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò.


i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñáöÝáò åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò ïìéëßáò.

ii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé ëéôü êáé ç óõ÷íÞ ðáñïõóßá ó÷çìÜôùí ëüãïõ ôï êÜ-


262

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ íïõí óå ðïëëÜ óçìåßá ãëáöõñü, éäßùò üôáí ðñüêåéôáé ãéá ôçí ðå-ñéãñáöÞ ôùí óêÝøåùí êáé ôùí óõíáéóèçìÜôùí ôïõ Þñùá. Ï ìá-êñïðåñßïäïò ëüãïò êáé ôá áóýíäåôá ó÷Þìáôá êÜíïõí ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ ðáñáóôáôéêü êáé ãïñãü.

iii) ÁöÞãçóçÙò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï Ý÷ïõìå ìßìçóç - ðñïóùðéêÞ áöÞ-ãçóç, äçëáäÞ áöÞãçóç óå á´ åíéêü ðñüóùðï. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ðáñáôßèåíôáé ïé óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá ìðñïóôÜ óôá ãåãïíüôá ôçò æùÞò ôïõ. Ç ïìáëÞ áöÞãçóç, ðïõ ðáñïõóéÜæåé ìå ëåðôïìÝñåéá ôá ãåãïíüôá êáé ôéò åóùôåñéêÝò áíôéäñÜóåéò ôïõ Þñùá ó’ áõôÝò, êáé ç áêñßâåéá ôçò ðåñéãñáöÞò, êÜíïõí ôï ëüãï ôïõ ×Üñç éäéáßôåñá ðáñáóôáôéêü êáé äçìéïõñãïýí áßóèçìá óõãêßíçóçò óôïí áíáãíþóôç.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «Ýôñå÷á ôþñá äéáöïñåôéêÜ», «Äïêßìáæá ôá ðüäéá ìïõ… ìå ðéï áäýíáôïõò», «ìÝôñáãá ôïí åáõôü ìïõ», «óå ðñüùñïõò åãùé-óìïýò», «ðïõ ãÝìéæáí ôéò êïõâÝíôåò ìáò», «äéáóôáõñþíïíôáí ìå ôïõò åíèïõóéáóìïýò», «êáôáóôÜëáîå ï Üëëïò», «ðïõ ìå ôéò óôÜóåéò… óå êÜèå äéáöùíßá», «åß÷áí ãßíåé èÝáìá ìå îÝíïõò», «êñÜôáãáí ìéá ôÜîç», «êé Ýäéíáí... ðïõ ìå ôñüìáîå», «óôçí ßäéá ãñáììÞ ìå ôïõò Üëëïõò», «áëëÜ êáé ìéáí åõèýíç… íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá», «ôçí ðñþôç èå-áôñéêÞ ìïõ ðñÜîç», «ìïõ óößîáíå ôï ÷Ýñé», èÝëáìå íá äþóïõìå ôçí åðéóçìüôçôá óôç óôéãìÞ», «óôï ìáñôýñéï ôçò ðñïåôïéìáóßáò». ÐñïóùðïðïéÞóåéòÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ôï ôÝñìá äåí åñ÷üôáí êáôÜ ðÜíù ìïõ», «áëëÜ ðÞãáéíá êáé ôï ’âñéóêá åãþ», «ç ãëþóóá ìïõ Ýôñå÷å êáé êïõñáæüôáí ëéãüôåñï», Ýöôáóå ô’ áðüãåõìá», ì’ Ýñéîå ï êëÞñïò», «áëëÜ êáé ìéáí åõèýíç… íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá», «áðü ô’ Üëëï áðüãåõìá… ðéï ìáêñéÜ», «Äåí îÝ÷íáãá üìùò… ðåéèáñ÷çìÝíç ïñãÜíùóÞ ôïõ», «ôïõò åðéóçìüôåñïõò áãþíåò... óïâáñüôåñïõò óõíáãùíéóìïýò». Õðåñâï-Õðåñâï-ëÝòëÝò: «Þîåñá óðéèáìÞ ìå óðéèáìÞ», «ìéá áóõãêñÜôçôç ïñìÞ». ÐáñïìïéþóåéòÐáñïìïéþóåéò: «óáí Ýíá óþìá», «üðùò ïé ìåãáëýôåñïß ìáò», «üðùò ôçí ðñïçãïýìåíç ìÝñá», «üðùò ðñéí áðü ôç íßêç». Áóýíäåôï ó÷ÞìáÁóýíäåôï ó÷Þìá: «Äïêßìáæá ôá ðüäéá ìïõ… üðïõ êáôáóôÜëáîå ï Üëëïò», «¹ôáí üìùò ðåñéóóüôåñïò ï êüóìïò… ìå ôñüìáîå», «Áðü ô’ Üëëï áðüãåõìá… áðü ôá óýíïñá ôçò çëéêßáò». ÅéêüíåòÅéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ãõìíáóôçñßïõ üðïõ ðñïðïíåßôáé ï ÞñùÜò ìáò, ç åéêüíá ôçò ðñïåôïéìáóßáò êáé ôçò óõíå÷ïýò âåëôßùóçò, ç åéêüíá ôçò åðéóôñïöÞò óôï óðßôé, ç åéêüíá ôùí óõíáèëçôþí ôïõ óôïí áãþíá, ç åéêüíá ôïõ êïéíïý ðïõ ðáñáêïëïõèåß ôïí áãþíá, ç åéêüíá ôçò íßêçò, ç åéêüíá ôïõ ÷áéñåôéóìïý ôùí óõíáèëçôþí ôïõ.

263


1. Ðþò íéþèåé ï íåáñüò áèëçôÞò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ðñïðïíÞ-óåùí êáé ðþò êáôÜ ôçí åðßóçìç çìÝñá ôùí áãþíùí;¹äç ìåôÜ ôïõò äýï ðñþôïõò ìÞíåò óõíå÷þí êáé êáèçìåñéíþí ðñï-ðïíÞóåùí, ï ìéêñüò ìáèçôÞò Ý÷åé áñ÷ßóåé íá íéþèåé åîïéêåéùìÝíïò ìå ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ãõìíáóôçñßïõ êáé ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ («Ôï ãõìíáóôÞñéï êáé ïé Üíèñùðïß ôïõ äåí ìïõ Þôáí ðéá Üãíùóôïò ôü-ðïò»). Óôç óõíÝ÷åéá áéóèÜíåôáé óçìáíôéêüò üôáí öïñÜåé ôçí áèëç-ôéêÞ ôïõ áìößåóç ðïõ äçëþíåé ôçí éäéüôçôá ôïõ áèëçôÞ («Åß÷á êé åãþ ôçí Üóðñç öáíåëßôóá ìïõ êáé ôï ãáëÜæéï ðáíôáëïíÜêé… óõ-íçèéóìÝíïé, áóÞìáíôïé»). Óõíå÷ßæïíôáò ôç äýóêïëç ðñïåôïéìáóßá ï Þñùáò áñ÷ßæåé óôáäéáêÜ íá åðéóçìáßíåé ôç äéáñêÞ ôïõ âåëôßùóç («ôï ôÝñìá äåí åñ÷üôáí êáôÜ ðÜíù ìïõ, áëëÜ ðÞãáéíá êáé ôï ’âñéóêá åãþ»), ãåãïíüò ðïõ ôïí åíèáññýíåé. Ç êáëÞ ôïõ åðßäïóç óå áñêåôÝò áíáìåôñÞóåéò ôïí åß÷áí êÜíåé ðñüùñá åãùéóôÞ. ÕðÞñ÷áí óôéãìÝò ìÜëéóôá ðïõ Ýðéáíå ôïí åáõôü ôïõ íá êïìðÜæåé ãéá ôéò êáëÝò ôïõ åðéäüóåéò óôéò óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõíáèëçôÝò ôïõ («êáé ì’ Ýóðñù-÷íå óå ðñüùñïõò åãùéóìïýò… Þôáí áôåëåßùôïò»).Ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá áëëÜæïõí áñãüôåñá üôáí öôÜíåé ç åðßóçìç ìÝñá ôùí áãþíùí. ¼ôáí Ýñ÷åôáé áíôéìÝôùðïò ìå ôïõò ëé-ãïóôïýò áíôéðÜëïõò ôïõ êáé óõíåéäçôïðïéåß ðëÝïí üôé ôï åðßðåäï áíôáãùíéóìïý åßíáé õøçëüôåñï áðü Üëëåò öïñÝò, íéþèåé äåéëßá. Åðßóçò, üôáí áíôéêñßæåé ôï êïéíü ðïõ åß÷å Ýñèåé ãéá íá ðáñáêïëïõ-èÞóåé ôïõò áãþíåò êáé ôïõ åßíáé üëïé Üãíùóôïé, ôüôå áéóèÜíåôáé íá ôïí êáôáâÜëëåé Üã÷ïò êáé áíçóõ÷ßá. ¼ôáí üìùò öôÜíåé ç óôéãìÞ íá ðÜñåé ôç èÝóç ôïõ óôçí åêêßíçóç, üëá áõôÜ ôá áñíçôéêÜ óõíáé-óèÞìáôá áöÞíïíôáé êáôÜ ìÝñïò. Ôþñá áéóèÜíåôáé áóõãêñÜôçôç ïñìÞ, áëëÜ êáé åõèýíç íá öáíåß áíôÜîéïò ôùí ðñïóäïêéþí üëùí, ìá êõñßùò ôïõ åáõôïý ôïõ êáé ôçò ðñïóðÜèåéÜò ôïõ («Êé üôáí âñÝèçêá óôçí ßäéá ãñáììÞ… íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá»). 2. Ðïéï åßíáé ôï êÝñäïò ôïõ áèëçôÞ áðü ôçí åíáó÷üëçóÞ ôïõ ìå ôïí áèëçôéóìü êáé áðü ôç íßêç ôïõ óôï óõãêåêñéìÝíï áãþíá;Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå üëá ôá ïöÝëç ðïõ áðïêïìßæåé ï ÞñùÜò ìáò áðü ôçí åíáó÷üëçóÞ ôïõ ìå ôïí êüóìï ôïõ áèëçôéóìïý. Ôïí ðáñáêïëïõèïýìå íá ùñéìÜæåé óôáäéáêÜ ÷Üñç óôï üôé èÝôåé óôü÷ïõò êáé êáôáâÜëëåé êÜèå äõíáôÞ ðñïóðÜèåéá íá ôïõò ðñáãìáôïðïéÞóåé. Ç óôï÷ïèåóßá êáé ç ðñïóðÜèåéá ãéá åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí áõôþí åßíáé ðñáêôéêÞ ðïõ óõíÜäåé ìå ôéò áðáéôÞóåéò ôçò ìåôÝðåéôá æùÞò êÜèå áíèñþðïõ. ÅðéðëÝïí ôïí âëÝðïõìå ìÝóù ôïõ áèëçôéóìïý íá Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå Üëëïõò óõíïìçëßêïõò ôïõ êáé íá äçìéïõñãåß öéëßåò. ¢ñá ëïéðüí ï áèëçôéóìüò óõìâÜëëåé êáé óôçí


264

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ êïéíùíéêïðïßçóç ôïõ áôüìïõ. Ç åðéóçìüôçôá ôçò äéïñãÜíùóçò ôùí áãþíùí ôïõ ãåííÜ ôï óõíáßóèçìá ôçò õðåõèõíüôçôáò êáé ôïí êÜ-íåé íá áéóèÜíåôáé êáé ï ßäéïò üôé ìåãáëþíåé ðéá êáé üôé ðáñÜëëçëá ìåãáëþíïõí êáé ïé áðáéôÞóåéò ôïõ éäßïõ áëëÜ êáé ôùí Üëëùí áðÝ-íáíôß ôïõ. Êõñßùò üìùò áíôéëáìâÜíåôáé ôçí áîßá ôçò ðñïåôïéìáóßáò ãéá ôçí åðßôåõîç åíüò óôü÷ïõ. ¼ôáí ðåôõ÷áßíåé êáíåßò ôï óôü÷ï ôïõ, ôüôå óõíåéäçôïðïéåß üôé êáìßá äïêéìáóßá, üóï óêëçñÞ êé áí åßíáé, äåí ðÞãå ÷áìÝíç. ÅîÜëëïõ, ãéá íá õëïðïéçèåß ïðïéïóäÞðïôå óôü÷ïò ÷ñåéÜæåôáé ÷ñüíï, êüðï, õðïìïíÞ êáé åðéìïíÞ, áñåôÝò ðïõ óôïé÷åéïèåôïýí ìéá óõãêñïôçìÝíç ðñïóùðéêüôçôá («Äåí îÝ÷íáãá üôé ç Üóêçóç êáé ç åðéôõ÷ßá óôï ÷þñï åêåßíï, ðïõ áð’ ôçí ðñþôç óôéãìÞ ìáò Ýäåéîå ôçí áõóôçñÞ êáé ðåéèáñ÷çìÝíç ïñãÜíùóÞ ôïõ, áêïëïõèïýóáí ìéá óêÜëá ðïõ Ýðñåðå íá ôçí áíÝâåéò óêáëïðÜôé-óêáëïðÜôé»).

3. ÓõæçôÞóôå ôç óêçíÞ üðïõ ïé çôôçìÝíïé íÝïé áèëçôÝò óõã÷áß-ñïõí ôï íéêçôÞ.Óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôçò äåýôåñçò åíüôçôáò ôïõ áðïóðÜ-óìáôïò ðáñáêïëïõèïýìå ôç óêçíÞ üðïõ ïé óõíáèëçôÝò ôïõ ÞñùÜ ìáò êáé çôôçìÝíïé óðåýäïõí íá ôïí ÷áéñåôßóïõí êáé íá ôïõ äþóïõí óõã÷áñçôÞñéá ãéá ôç íßêç ôïõ. Áóöáëþò ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõò äåí åßíáé åõ÷Üñéóôá. Åßíáé áðïãïçôåõìÝíïé, äõóáñåóôçìÝíïé êáé óôåíï-÷ùñçìÝíïé ðïõ äåí ðÝôõ÷áí ôç íßêç. Ìçí îå÷íÜìå üôé êÜèå áèëçôÞò ôç íßêç Ý÷åé óôü÷ï. Ôï ìåãáëåßï üìùò ôïõ áèëçôéêïý éäåþäïõò áõôü áêñéâþò ïñßæåé. Ç áñíçôéêÞ ôïõò äéÜèåóç äåí ôïõò åìðïäßæåé íá áíáãíùñßæïõí üôé êÜðïéïò Üëëïò öÜíçêå êáëýôåñïò êáé áîéü-ôåñïò êáé êÝñäéóå ôç èÝóç ôïõ íéêçôÞ. ¸íáò áèëçôÞò ïöåßëåé íá áíáãíùñßæåé ôçí áíùôåñüôçôá ôïõ Üëëïõ êáé íá ôçí åêôéìÜ, üðùò áêñéâþò èá Þèåëå êáé ï ßäéïò, áí Þôáí óå áíÜëïãç èÝóç. Ç åõãåíÞò Üìéëëá, ï åéñçíéêüò óõíáãùíéóìüò, ï óåâáóìüò óôïõò êáíüíåò êáé ç åðéêñÜôçóç ôïõ êáëýôåñïõ åßíáé ìåñéêÝò áðü ôéò ðñùôáñ÷éêÝò áîßåò ôïõ áèëçôéóìïý êáé êáíåßò äåí åßíáé óå èÝóç íá ôéò ðáñáâåß. Ôçí åöáñìïãÞ üëùí áõôþí ôùí áîéþí ðáñáêïëïõèïýìå óôçí åéêüíá ôùí çôôçìÝíùí ðïõ óõã÷áßñïõí ôï íéêçôÞ.

265


1. Ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç: «¸ðåéôá áð’ üëá áõôÜ äåí ìðïñïýóå íá åßìáóôå ðéá ìéêñïß».2. ÐñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Þñùá, üðùò áõôüò ðáñïõóéÜæåôáé ìÝóá áðü ôï áðüóðáóìá.3. Íá êÜíåôå ôéò óùóôÝò áíôéóôïé÷ßóåéò:

Á Â

Ôï ôÝñìá äåí åñ÷üôáí êáôÜ ðÜíù ìïõ ðáñïìïßùóç

Äïêßìáæá ôá ðüäéá ìïõ áóýíäåôï ó÷Þìá

¹îåñá óðéèáìÞ ìå óðéèáìÞ ôç ìáýñçåêåßíç ãñáììÞ

ðñïóùðïðïßçóç

Ïé ìåãáëýôåñïß ìáò, ïé ðñáãìáôéêïßáèëçôÝò, ïé äýï íéêçìÝíïé

ìåôáöïñÜ

Óáí Ýíá óþìá õðåñâïëÞ


266


Ç ÁããåëéêÞ ÂáñåëÜ ãåííÞèçêå óôç Èåóóáëïíßêç êáé óðïýäáóå Áñ÷áéïëïãßá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÁèÞíáò. Äåí áêïëïýèçóå, üìùò, ôïí êëÜäï ôïõ åêðáéäåõôéêïý Þ ôïõ áñ÷áéïëüãïõ, áëëÜ óôáäéïäñü-ìçóå ùò ôñáðåæéêüò õðÜëëçëïò óôçí ÅèíéêÞ ÔñÜðåæá ôçò ÅëëÜäïò. ÐáñÜëëçëá áó÷ïëÞèçêå êáé ìå ôç ëïãïôå÷íßá, éäßùò ôçí ðáéäéêÞ, ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá. Ðñùôïåìöáíßóôçêå óôá ãñÜììáôá ôï 1966 ìå ôï ôáîéäéùôéêü âéâëßï ôçò Ç ÅëëÜäá êé åìåßò, ðïõ áðÝóðáóå åõìåíÝ-óôáôåò êñéôéêÝò êáé ðÞñå ôïí Ýðáéíï ôïõ Äéåèíïýò Âñáâåßïõ ×áíò Êñßóôéáí ¢íôåñóåí, ðïõ áðïíÝìåôáé êÜèå äéåôßá. ÓõíåñãÜæåôáé ìå ôï ðåñéïäéêü Åëëçíéêüò Åñõèñüò Óôáõñüò Íåüôçôáò, êáèþò êáé ìå ôï Åèíéêü ºäñõìá Ñáäéïöùíßáò êáé Ôçëåüñáóçò. ÅîÝäùóå ôá âé-âëßá Ç ÅëëÜäá êé åìåßò, Ìå ôï ÷áìüãåëï óôá ÷åßëç, Ç ìçôÝñá ìáò ç öýóç, Ï Êüóìïò ìáò, êáé Üëëá, êáôÜëëçëá ãéá ðáéäéÜ ðñïó÷ï-ëéêÞò çëéêßáò. ¸ãñáøå åðßóçò ôï «Áíáãíùóôéêü» ôçò Ã´ ôÜîçò ôïõ Äçìïôéêïý Ó÷ïëåßïõ, ðïõ ôéìÞèçêå ìå ôï ðñþôï êñáôéêü âñáâåßï ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðáéäåßáò.


Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôçò ÁããåëéêÞò ÂáñåëÜ ÊáëçìÝñá, Åëðßäá. Ç õðüèåóç ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò, ç ïðïßá åêôõëßóóåôáé óôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá 1892-1896, äåí áíáöÝñåôáé åé-äéêÜ êáé áðïêëåéóôéêÜ óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò ôïõ 1896, áëëÜ óôç öéëßá äýï êïñéôóéþí ðïõ ãíùñßæïíôáé óôï ÁñóÜêåéï Äéäáóêáëåßï. Ôï áðüóðáóìá ðïõ åîåôÜæïõìå (ï ìáñáèþíéïò ôïõ Ëïýç) óõíäÝåôáé ðåñéóóüôåñï ìå ôéò åðéëïãÝò æùÞò ðïõ êÜíåé ç çñùßäá (Åëðßäá), ôéò ïðïßåò ç óõããñáöÝáò ïíïìÜæåé «ìáñáèþíéï æùÞò». Óôï âéâëßï åðßóçò æùíôáíåýåé ç åðï÷Þ ôçò Ìðåë Åðüê ãéá ôçí ÅëëÜäá, ìå ôéò âåããÝñåò, ôá ðïëéôéêÜ êáé êïéíùíéêÜ ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò åêåßíçò. Ôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá åßíáé áõôïôåëÝò íïçìáôéêÜ, åöüóïí ðåñéãñÜöåé ôï ìáñáèþíéï äñüìï ôïõ Óðýñïõ


Η νίκη του Σπύρου ΛούηΑγγελική Βαρελά

267

Ëïýç, áðü ôçí åêêßíçóç óôï Ìáñáèþíá ìÝ÷ñé ôçí åßóïäü ôïõ óôï Ðáíáèçíáúêü ÓôÜäéï êáé ôçí áðïèÝùóÞ ôïõ áðü ôï êïéíü.Ï ìáñáèþíéïò äñüìïò åßíáé áãþíáò äñüìïõ áíôï÷Þò, ðïõ êáèéå-ñþèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò ôï 1896, óå áíÜìíçóç ôïõ Áèçíáßïõ ïðëßôç Öåéäéððßäç, ðïõ Ýöåñå ôñÝ÷ïíôáò óôçí ÁèÞíá ôï Üããåëìá ôçò íßêçò ìåôÜ ôç íßêç ôùí ÅëëÞíùí Ýíáíôé ôùí Ðåñóþí óôç ìÜ÷ç ôïõ Ìáñáèþíá. Ï ìáñáèþ-íéïò äñüìïò Ý÷åé áðüóôáóç 42.195 ìÝôñá. Ðñþôïò ìáñáèùíïäñüìïò Ïëõìðéïíßêçò áíáäåß÷èçêå ï ¸ëëçíáò Óðýñïò Ëïýçò ìå ÷ñüíï 2 þñåò, 58 ëåðôÜ êáé 50 äåõôåñüëåðôá.


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Óôï ×Üíé ôïõ ÌéëôéÜäç… üôáí áãùíïèÝôçóå ôï ìáñá-èþíéï;»: ÓêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ëïýç ðñéí áðü ôï ìåãÜëï áãþíá.2ç åíüôçôá: «Óôéò äýï áêñéâþò… ðñÝðåé íá ôïí êåñäßóåé»: ÓêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ëïýç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ áãþíá. Ïé áíôé-äñÜóåéò ôïõ êüóìïõ.3ç åíüôçôá: «ÐÝíôå êáé åßêïóé… êáé 50 äåõôåñüëåðôá»: Ç åßóïäïò ôïõ Ëïýç óôï óôÜäéï.

Δ. Ανάλυση περιεχομένου του έργου

i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÐåñéå÷üìåíï êáé èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ïé Ïëõ-ìðéáêïß Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò, ôï 1896, êáé óõãêåêñéìÝíá ï ìáñáèþ-íéïò äñüìïò ôïõ Óðýñïõ Ëïýç êáé ç ôåëéêÞ ôïõ íßêç. Åðåêôåßíïíôáò èá ìðïñïýóáìå íá åîåôÜóïõìå ôï èÝìá ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí óôçí áñ÷áßá åðï÷Þ êáé ôï ðíåýìá ôïõ Ïëõìðéóìïý.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ç áöÞãçóç âñßóêåé üëïõò ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ìáæåìÝ-íïõò óôï ðáíäï÷åßï ôïõ ÌéëôéÜäç óôï Ìáñáèþíá, áð’ üðïõ èá îåêé-íïýóå ï ìáñáèþíéïò äñüìïò. Êáôüðéí ðáñáôßèåíôáé ïé óêÝøåéò ôïõ Óðýñïõ Ëïýç ó÷åôéêÜ ìå ôç äéïñãÜíùóç, ôïõò îÝíïõò áíôéðÜëïõò ôïõ êáé ôïí ÌðñåÜë (åéóçãçôÞ ôïõ áãùíßóìáôïò ôïõ ìáñáèùíßïõ óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôïõ 1896). ¢îéá ó÷ïëéáóìïý ç öñÜóç ôïõ Óðýñïõ Ëïýç: «Ôïõò èáýìáæå áõôïýò ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ ðïõ åß÷áí Ýñèåé áðü ìáêñéÜ íá äéåêäéêÞóïõí ôç íßêç»: Åäþ ï Óðýñïò Ëïýçò äçëþíåé ôï èáõìáóìü ôïõ ðñïò ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ, ü÷é ìüíï ãéáôß Þôáí Üîéïé áèëçôÝò, äéÜóçìá ïíüìáôá ôïõ ðáãêüóìé-ïõ áèëçôéóìïý, áëëÜ êõñßùò ãéá ôï ëüãï üôé åß÷áí äéáíýóåé ôüóç

ΑγγελικήΒαρελά

268

áðüóôáóç, ôáîéäåýïíôáò áðü ôéò ÷þñåò ôïõò ðñïò ôçí ÅëëÜäá, ãéá íá Ýñèïõí íá äéáãùíéóôïýí óôï ìáñáèþíéï äñüìï. Ç óêÝøç ôïõ Ëïýç åßíáé áðëïúêÞ, üðùò Üëëùóôå áñìüæåé óå Ýíá öôù÷ü íåñïõëÜ, ðñïåñ÷üìåíï áðü Ýíá åîï÷éêü ðñïÜóôéï ôçò ÁèÞíáò. Äå óõíåéäç-ôïðïéåß áêüìç ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõ êáé ìå áðüëõôç ìåôñéïðÜèåéá äçëþíåé Ýììåóá üôé ï ßäéïò, áí Þôáí óôç èÝóç ôùí áíôéðÜëùí ôïõ, äå èá Ýìðáéíå óôç äéáäéêáóßá íá õðïóôåß ôüóç ôáëáéðùñßá ãéá íá óõììåôÜó÷åé óôïõò Áãþíåò. 2ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åîÝëéîç ôïõ áãþíá, ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ëïýç êáè’ üëç ôç äéÜñêåéÜ ôïõ, ôïõò áíôéðÜëïõò ðïõ îåðåñíïýóå óôç äéáäñïìÞ, ôïí Ýíáí ìåôÜ ôïí Üëëïí, þóðïõ ôåëéêÜ ðÝñáóå ðñþôïò (ìåôÜ ôï 32ï ÷éëéüìåôñï) êáé ç íßêç Þôáí ðëÝïí óßãïõñç. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ðåñéãñáöÞ ôçò áíôßäñáóçò ôïõ êüóìïõ ðïõ ðñïóðáèïýóå íá ôïí åìøõ÷þóåé, áëëÜ êõñßùò ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ßäéïõ ôïõ Ëïýç óôçí ôåëéêÞ äéáäñïìÞ ðñïò ôï ÓôÜäéï, ç ïðïßá áðïôõðþíåôáé ìå ãëáöõñüôáôï ôñüðï ìÝóá áðü ôï ó÷Þìá ëüãïõ ôçò åðáíÜëçøçò, ôçò õðåñâïëÞò êáé ôçò ìåôáöï-ñÜò: «Ï Ëïýçò ðåôÜåé ðñïò ôï ÓôÜäéï». Ç öñÜóç áõôÞ áðïôõðþíåé ôçí õðÝñìåôñç ÷áñÜ ãéá ôçí áðñüóìåíç íßêç ôïõ Ëïýç, ðïõ öôÜíåé óôï óçìåßï ôçò õðåñâïëÞò. Åðßóçò, ç åíôýðùóç üôé ðåôïýóå ßóùò åß÷å äïèåß áðü ôï ãåãïíüò üôé, ðñÜãìáôé, ç áðïèåùôéêÞ õðïäï÷Þ ôïõ êüóìïõ êáé ç óéãïõñéÜ ãéá ôç íßêç ôïí åß÷áí åìøõ÷þóåé ôüóï, þóôå íá ðáñáâëÝøåé ôç óùìáôéêÞ êáôáðüíçóç êáé íá ôñÝîåé üóï ðéï äõíáôÜ ìðïñïýóå ðñïò ôïí ôåñìáôéóìü. 3ç åíüôçôá: Áêïëïõèåß ç ðåñéãñáöÞ ôçò åéóüäïõ ôïõ Ëïýç óôï ÓôÜäéï êáé ç íßêç ôïõ. Ç óõããñáöÝáò áðïäßäåé ðïëý ðáñáóôáôéêÜ ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ êüóìïõ ãéá ôçí áðñüóìåíç êáé óðïõäáßá áõôÞ íßêç ðïõ ðÝôõ÷å ï Ëïýçò. Ìå ôçí åðáíÜëçøç ôïõ åèíéêïý ïíüìáôïò: «¸ëëçí!», èÝëåé íá ôïíßóåé ôï îÜöíéáóìá áëëÜ êõñßùò ôç óçìáóßá ðïõ åß÷å ôï íá êåñäßóåé Ýíáò ¸ëëçíáò óôï áãþíéóìá áõôü, ðïõ óõóôÞèçêå ðñïò ôéìÞí åíüò áñ÷áßïõ ¸ëëçíá, ôïõ Öåéäéððßäç êáé êõñßùò ç ðñùôéÜ áõôÞ íá óçìåéùèåß óôï ÷þñï üðïõ ãåííÞèçêáí êáé áíáâßùóáí ãéá ðñþôç öïñÜ ïé óýã÷ñïíïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÓðýñïò Ëïýçò: Ï Ëïýçò åßíáé øý÷ñáéìïò êáé äå óõíåéäçôïðïéåß ôç óðïõäáéüôçôá ôçò ðåñßóôáóçò. Ðþò Üëëùóôå èá ìðïñïýóå, åöüóïí Þôáí Ýíáò áðëü ðáéäß ôïõ ëáïý, íåñïõëÜò óôï åðÜããåëìá, êáôá-ãüìåíïò áðü Ýíá åîï÷éêü ðñïÜóôéï ôçò ÁèÞíáò. ¹ôáí öõóéêü êáé åðüìåíï íá ìç ãíùñßæåé ôç óðïõäáéüôçôá ôïõ áãþíá, åöüóïí Þôáí ç ðñþôç öïñÜ ðïõ ôï áãþíéóìá ôïõ ìáñáèþíéïõ äñüìïõ äéåîáãü-ôáí óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò. Ôïí âëÝðïõìå íá åíôõðùóéÜæåôáé êáé íá áðïñåß ðïõ Üëëïé óðïõäáßïé, îÝíïé áèëçôÝò ôáîßäåøáí áðü


269

ôüóï ìáêñéÜ ãéá íá óõììåôÜó÷ïõí óôïí áãþíá. ¼ëá áõôÜ äåß÷íïõí Ýíáí Üíèñùðï áðüëõôá ìåôñéïðáèÞ, ðïõ äåí Ý÷åé óõíåéäçôïðïéÞóåé áêüìç ôéò áèëçôéêÝò ôïõ äõíáôüôçôåò. Íéþèåé ÷áìÝíïò, óáí øÜñé Ýîù áð’ ôá íåñÜ ôïõ. Ùóôüóï, åßíáé Üíåôïò êáé äå äõóêïëåýåôáé íá áíôáðïêñéèåß óôéò áðáéôÞóåéò ôïõ áãþíá. ÌÜëéóôá ôïí ðáñá-êïëïõèïýìå íá áðïëáìâÜíåé ìå áöÝëåéá ôçí ïìïñöéÜ ôïõ öõóéêïý ôïðßïõ. ÊÜðïéá óôéãìÞ óõíåéäçôïðïéåß îáöíéêÜ ôç óðïõäáéüôçôá ôïõ áãþíá («Áõôüò ï äñüìïò, áõôÞ ç ôñå÷Üëá, áí ðñïóðáèïýóå, èá ôïõ ÷Üñéæå ôçí áèáíáóßá»). Ìå ôç óêÝøç üôé ç áðüäïóÞ ôïõ äåí áöïñÜ ìüíïí áõôüí áëëÜ êáé üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò, áíáóôáôþíåôáé. Ï ðáôñéùôéóìüò ôïõ, ëïéðüí, êáé ç áãÜðç ôïõ ãéá ôïõò ¸ëëçíåò êáé ôçí ÅëëÜäá åßíáé áõôÜ ðïõ åíåñãïðïéïýí ôï áßóèçìá åõèýíçò ôïõ («…êé Üëëï íá âáóôÜò óôïõò þìïõò óïõ ôéò åëðßäåò åíüò Ýèíïõò… íá âáóßæïíôáé óôéò ðáôïýóåò óïõ»). Åßíáé êáëïðñïáßñåôïò, öéëüôé-ìïò êáé êáëüøõ÷ïò êáé, üðùò áíáöÝñåé ç óõããñáöÝáò, «ï ðüèïò íá ÷áñïðïéÞóåé áõôü ôïí êüóìï èñïíéÜóôçêå óôçí êáñäéÜ ôïõ».


i) Ãëþóóá ÁðëÞ äçìïôéêÞ.

ii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé áðëü êáé áðïêôÜ ãëáöõñüôçôá êáé åêöñáóôéêüôçôá ÷Üñç óôçí ðëçèþñá åêöñáóôéêþí ìÝóùí. Ãßíåôáé ëåðôïìåñÞò ðå-ñéãñáöÞ ôùí áéóèçìÜôùí ôïõ äñïìÝá áëëÜ êáé ôùí åêäçëþóåùí ôïõ êüóìïõ. Ï åõèýò ëüãïò ðáñåìâÜëëåôáé óôá óçìåßá üðïõ áðï-äßäïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò ôïõ êüóìïõ, äßíïíôáò óôçí áöÞãçóç ôï óôïé÷åßï ôçò æùíôÜíéáò.

iii) ÁöÞãçóç×ñçóéìïðïéåßôáé äéÞãçóç - Ýììåóç áöÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ äå óõììåôÝ÷åé ìåí óôï Ýñãï áëëÜ ãíùñßæåé ôÝëåéá ôá ãåãïíüôá êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ôï áßóèçìá ôïõ ÷ñÝïõò Þôáí âáñý êé áóÞêùôï», «áêïý-ãïíôáò ãëþóóåò äéÜöïñåò», «åßíáé ìåãÜëï üíïìá», «åðßðïíá êáé óêëçñÜ ÷éëéüìåôñá», «ÌðñïóôÜ ôïõ ï äñüìïò… åíäéáöÝñïí», «ôï ãýñéæå ðñïò ôç âñï÷Þ», «Ìåãáëåßï êáé öüâïò ãÝìéóáí ôçí øõ÷Þ ôïõ», «èá ôïõ ÷Üñéæå ôçí áèáíáóßá», «Ýíéùèå äßðëá ôïõ ôçí áíÜóá ôïõ êüóìïõ», «óôåñÝùìá ôçò øõ÷Þò ôïõ», «âáóôÜò óôïõò þìïõò óïõ ôéò åëðßäåò», «Ýâáëå ôá äõíáôÜ ôïõ», ç ëåðßäá ôçò íßêçò öïýíôù-


270

óå ìÝóá ôïõ», «ï Ëïýçò ðåôÜåé ðñïò ôï ÓôÜäéï», «ðáó÷áëéÜôéêçò áýñáò», «åíùìÝíïò ì’ Ýíáí ðüèï», «ìå ìéá êáñäéÜ í’ áíáóáßíåé óôïí ßäéï ñõèìü», «éá÷Þ êõëÜ ðÜíù óôéò êåñêßäåò». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: óáí óáÀôá, óáí íá Þôáí ôï íÝêôáñ ôùí åèþí, óáí íá åß÷å ðõñåôü, ëáìðåñÜ ìÜôéá, ðþò áíáôñé÷éÜæåé ç èÜëáóóá, ðþò ãßíåôáé üôáí óõãêéíåßóáé, ðþò ãßíåôáé üëïò åêåßíïò ï êüóìïò. ÕðåñâïëÝò:ÕðåñâïëÝò: «üëç ç ÅëëÜäá Ýôñå÷å ìáæß ôïõ», «êüíôåõå íá ôïí êÜøåé», «ôïõò áãáðïýóå üëïõò», «íá ôéò èõìÜôáé ìéá ïëüêëçñç æùÞ», «ðåôÜåé ðñïò ôï ÓôÜäéï», «ìå ôéò ðïäÜñåò ôïõ», «êüóìïò åíùìÝíïò ì’ Ýíáí ðüèï», «í’ áíáóáßíåé óôïí ßäéï ñõèìü». Áóýíäåôï ó÷Þìá:Áóýíäåôï ó÷Þìá: «ïé Þ÷ïé Ýöôáíáí óô’ áõôéÜ ôïõ... áõôÞ ôç äéáäñïìÞ», «ôá ôïðßá åíáëëÜóóïíôáí… Ýôñå÷å ìáæß ôïõ», «óáí íá åß÷å ðõñåôü… ìéá ïëüêëçñç æùÞ», «âáóéëåßò…. ëïößá ôïõò», «¸÷åé äïèåß ç åíôïëÞ…êé áí åßíáé», «ôçí áíõðïìïíçóßá ôç äéáäÝ÷åôáé… êáé äßíåé öéëéÜ». ÐñïóùðïðïéÞóåéò: ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ï áÝñáò Þñèå íá ôïí ôõëßîåé åõùäéáóôüò», «ôá óãïõñÜ ìáëëéÜ ôçò Üíïéîçò», «ç ñåôóßíá ðõñïäüôçóå ôéò äõíÜìåéò», «êõðáñßóóéá Ýôñå÷áí êé áõôÜ ìáæß ôïõ», «üëç ç ÅëëÜäá Ýôñå÷å ìáæß ôïõ», «ôá ðïõëéÜ íá óå óõíïäåýïõí ôñáãïõäéóôÜ», «ó’ áõôÞí ôçí ÅëëÜäá ðïõ ôïí óõíüäåõå», «êé áò ôïí óõíüäåõå ç øõ÷Þ ôïõ êü-óìïõ», «ôï óôÜäéï íôõìÝíï óôá Üóðñá ôïõ ìÜñìáñá», «áíáôñé÷éÜæåé ç èÜëáóóá», «ìå ôïí Þëéï ðïõ ðÜåé…. ôïõ Áñäçôôïý».Åéêüíåò: Åéêüíåò: Ç åéêüíá óôï ×Üíé, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ÂáóéëÜêïõ ðïõ øé-èõñßæåé, ç åéêüíá ôïõ åëëçíéêïý öõóéêïý ôïðßïõ, ïé ç÷çôéêÝò åéêüíåò ðïõ öôÜíïõí óô’ áõôéÜ ôïõ Ëïýç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéáäñïìÞò, ç åéêüíá ôùí Ìáñïõóéùôéóóþí, ç åéêüíá ôçò õðïäï÷Þò ôïõ êüóìïõ óôïõò ÁìðåëïêÞðïõò, ç åéêüíá ôïõ Ëïýç ðïõ ðåôÜåé, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ êñüôïõ ôïõ ôçëåâüëïõ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò éá÷Þò ðïõ êõëÜ ðÜíù óôéò êåñêßäåò, ç åéêüíá ôïõ Ðáíáèçíáúêïý Óôáäßïõ.


1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá íéþèåé êáé ðïéåò óêÝøåéò êÜíåé ï Óðýñïò Ëïýçò ôçí þñá ôçò åêêßíçóçò ôïõ ìáñáèùíßïõ êáé ðïéá êáôÜ ôç äéÜñêåéÜ ôïõ;Êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ áãþíá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ äñïìÝá Óðýñïõ Ëïýç, ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé ìå ãëáöõñü ôñüðï êáé ìå üëåò ôïõò ôéò ëåðôïìÝñåéåò áðü ôïí áöçãç-ôÞ. ¼ôáí äßíåôáé ç åêêßíçóç, ï Ëïýçò áíáñùôéÝôáé ãéáôß ïé áíôßðáëïß ôïõ Ý÷ïõí ðÜñåé ôüóç öüñá, åöüóïí Ý÷ïõí ôüóç áðüóôáóç áêüìá íá äéáíýóïõí. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ áãþíá õðÜñ÷åé ðëçèþñá óõíáéóèçìÜôùí êáé óêÝøåùí ôïõ Ëïýç. Áñ÷éêÜ ôïí âëÝðïõìå íá áéóèÜíåôáé äÝïò êáé öüâï üôáí óõíåéäçôïðïéåß ôç óðïõäáéüôçôá ôïõ áãþíá êáé ðáñá-


271

äÝ÷åôáé üôé åß÷å æÞóåé 24 ÷ñüíéá, ãéá íá ôñÝîåé ó’ áõôÞ ôç äéáäñïìÞ. ÓêÝöôåôáé üôé áí Ýâáæå ôá äõíáôÜ ôïõ, ï áãþíáò áõôüò èá ôïõ ÷Üñéæå ôçí áèáíáóßá, äçëáäÞ üëïé èá èõìïýíôáí ôç ìåãÜëç ôïõ íßêç, áêüìá êáé ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ. Åí óõíå÷åßá ôïí âëÝðïõìå íá ðáßñíåé äõíÜìåéò áðü Ýíá ðïôÞñé ñå-ôóßíá ðïõ ôïõ Ýäùóáí óôï ×áñâÜôé. ÁéóèÜíåôáé ôç óõìðáñÜóôáóç ôïõ êüóìïõ, ðïõ åßíáé óõãêåíôñùìÝíïò óå üëï ôï ìÞêïò ôçò äéá-äñïìÞò. Ç óêÝøç üôé üëïé ïé ¸ëëçíåò åðéèõìïýóáí Ýíôïíá ôç íßêç ôïõ êáé åý÷ïíôáí ãé’ áõôÞí, ôïí áíáóôÜôùóáí êáé ôïõ äçìéïýñãçóáí ôáñá÷Þ. Áðü ôç ìéá èõìÜôáé ôá åðáéíåôéêÜ ëüãéá ôïõ Ðáðáäéáìá-íôüðïõëïõ, áðü ôçí Üëëç üìùò áéóèÜíåôáé âáñéÜ ôçí åõèýíç åíüò ïëüêëçñïõ Ýèíïõò ðïõ óôçñßæåé ôéò åëðßäåò ôïõ óôá ðüäéá ôïõ. Êáôüðéí ôïí âëÝðïõìå íá ðáñáäÝ÷åôáé ôç ìïíáîéÜ ôïõ, ðïõ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç ìå ôï ðëÞèïò ôïõ êüóìïõ ðïõ ðáñåõñßóêåôáé êáé ôïí æçôùêñáõãÜæåé. Ï ðüèïò üìùò íá ðñïóöÝñåé ÷áñÜ óå üëï áõôü ôïí êüóìï áíáðôåñþíåé ôéò åëðßäåò ôïõ ãéá íßêç êáé ôïí êÜíåé íá îåðåñÜóåé üëïõò ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ. ¼ôáí ðëÝïí âåâáéþíåôáé ãéá ôç íßêç ôïõ, ëÜìðåé ôï ðñüóùðü ôïõ áðü ÷áñÜ, íéþèåé õðåñÝíôáóç êáé áéóèÜíåôáé üôé áãáðÜ üëï ôïí êüóìï. ¼ôáí öôÜíåé óôï ýøïò ôùí ÁìðåëïêÞðùí äå íéþèåé êïõñá-óìÝíïò, áëëÜ ìüíïò, ìïëïíüôé ôïí óõíüäåõå ç «øõ÷Þ» üëùí ôùí ÅëëÞíùí.

2. Ìå ðïéïí ôñüðï åíéó÷ýåé ôï óõãêåíôñùìÝíï ðëÞèïò ôçí ðñï-óðÜèåéá ôïõ Ìáñïõóéþôç äñïìÝá;Ç ðáñïõóßá êáé ìüíï ôüóïõ ðëÞèïõò åíôõðùóéÜæåé êáé åíèáññýíåé ôï äñïìÝá Óðýñï Ëïýç. Ï êüóìïò Þôáí óõãêåíôñùìÝíïò óôçí Üêñç ôïõ äñüìïõ óå üëï ôï ìÞêïò ôçò äéáäñïìÞò êáé ôïí åðåõöçìïýóå. ¢ëëïé ðÜëé öþíáæáí ôï üíïìÜ ôïõ êáé ðñïóðáèïýóáí Ýôóé íá ôïí ðáñïôñýíïõí êáé íá ôïõ äþóïõí êïõñÜãéï íá óõíå÷ßóåé. ¼ôáí ðëÝïí ç íßêç ôïõ Ëïýç Þôáí óßãïõñç, ï êüóìïò åîÝöñáæå ôç ëáôñåßá ôïõ ìå ðïëëïýò ôñüðïõò: ìå ëïõëïýäéá, ìå óôåöÜíéá, ìå ëõãìïýò, ìå óõãêßíçóç. ¢ëëïé ðÜëé ðáñáëçñïýóáí, áøçöþíôáò ôéò åíôïëÝò ðïõ áðáãüñåõáí ôéò öùíÝò êáé ôá ÷åéñïêñïôÞìáôá ãéá íá ìçí áðïóðïýí ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ ìáñáèùíïäñüìïõ.

3. Óôï áðüóðáóìá åðáíáëáìâÜíåôáé óõ÷íÜ ç öñÜóç «ï Ëïýçò ðåôÜåé ðñïò ôï ÓôÜäéï». Ðïéïò åßíáé ï óêïðüò áõôüò ôçò åðáíÜ-ëçøçò êáé ðïéï áðïôÝëåóìá Ý÷åé óôïí áíáãíþóôç;Ç öñÜóç áõôÞ ðåñéêëåßåé üëç ôçí ðåñéãñáöéêÞ äýíáìç ôçò óõã-ãñáöÝùò êáé ôç ãëáöõñüôçôá ôçò ãñáöÞò ôçò. Óôç ëÝîç «ðåôÜ-åé» õðÜñ÷ïõí ôáõôü÷ñïíá äýï åßäç ó÷çìÜôùí ëüãïõ: áõôü ôçò ìåôáöïñÜò êáé áõôü ôçò õðåñâïëÞò. Ç äéðëÞ áõôÞ åêöñáóôéêÞ


272

ëåéôïõñãßá ôïõ ñÞìáôïò, äåí åßíáé ôõ÷áßá, êáèþò áðïóêïðåß óôï íá áðïäþóåé ìå Ýìöáóç êáé íá ôïíßóåé ôçí åéêüíá ôïõ Ëïýç ôçí þñá ðïõ ðëçóéÜæåé ðñïò ôï óçìåßï ôåñìáôéóìïý ôïõ êáé ç íßêç ôïõ åßíáé ðëÝïí óßãïõñç. Ç öñÜóç áõôÞ áðïôõðþíåé ôçí õðÝñìåôñç ÷áñÜ ãéá ôçí áðñüóìå-íç íßêç ôïõ Ëïýç, ðïõ öôÜíåé óôï óçìåßï ôçò õðåñâïëÞò. Åðßóçò ç åíôýðùóç üôé ðåôïýóå, ßóùò åß÷å äïèåß áðü ôï ãåãïíüò üôé, ðñÜãìáôé, ç áðïèåùôéêÞ õðïäï÷Þ ôïõ êüóìïõ êáé ç óéãïõñéÜ ãéá ôç íßêç ôïí åß÷áí åìøõ÷þóåé ôüóï, þóôå íá ðáñáâëÝøåé ôç óù-ìáôéêÞ êáôáðüíçóç êáé íá ôñÝîåé üóï ðéï äõíáôÜ ìðïñïýóå ðñïò ôïí ôåñìáôéóìü.Ìå ôïí ôñüðï áõôü, ç åéêüíá ôïõ Ëïýç ôçí þñá ðïõ åéóÝñ÷åôáé óôï óôÜäéï, ãßíåôáé ðåñéóóüôåñï ðáñáóôáôéêÞ. Ï áíáãíþóôçò, ëïéðüí, ìå ìåãáëýôåñç åõêïëßá ìðïñåß íá ìåôáöåñèåß íïåñÜ óôï Êáëëé-ìÜñìáñï êáé íá ïñáìáôéóôåß ôçí åéêüíá ôïõ Ëïýç ôçí þñá ôçò åéóüäïõ ôïõ ó’ áõôü.

4. Ðþò áíôéäñÜ ôï ðëÞèïò ôçí þñá ôïõ ôåñìáôéóìïý êáé ðþò êñßíåôå åóåßò áõôÝò ôéò áíôéäñÜóåéò;«Ôçí áíõðïìïíçóßá ôç äéáäÝ÷åôáé ç îÝöñåíç ÷áñÜ, áíïßãåé ï äñü-ìïò íá ðåñÜóåé ï íéêçôÞò, ï êüóìïò ÷åéñïêñïôåß, áëáëÜæåé, êïõíÜåé ìáíôßëéá, ðåôÜåé êáðÝëá, õøþíåé óçìáéÜêéá, êëáßåé êáé äßíåé öéëéÜ». Ðñüêåéôáé ãéá ìéá åéêüíá Ýíôïíïõ ðáíçãõñéóìïý, ðïõ áããßæåé ôá üñéá ôïõ ðáñáëçñÞìáôïò. Ùóôüóï åßíáé áðüëõôá öõóéïëïãéêÞ êáé äéêáéïëïãçìÝíç, áí áíáëïãéóôåß êáíåßò ôç óçìáóßá ðïõ åß÷å ãéá ôïõò ¸ëëçíåò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò áõôÞ ç íßêç ôïõ Ëïýç. Ðñþôá áð’ üëá ç ÷áñÜ åßíáé äéðëÞ üôáí äåí ôçí ðåñéìÝíåé êáíåßò êáé Ýñ÷åôáé îáöíéêÜ. Êáíåßò äåí õðïëüãéæå ðùò Ýíáò íåñïõëÜò áðü ôï Ìáñïýóé èá áíáìåôñéüôáí ìå ðáãêïóìßïõ öÞìçò áèëçôÝò êáé èá íéêïýóå. ÅðéðëÝïí ç ÷áñÜ ìåãéóôïðïéåßôáé áêüìç ðåñéóóüôåñï áí áíáëïãé-óôåß êáíåßò ôé óõìâüëéæå áõôÞ ãéá ôïõò ¸ëëçíåò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò. Óôçí ðñþôç áõôÞ ðñïóðÜèåéá áíáâßùóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí, óôç ÷þñá ðïõ ôïõò ãÝííçóå, íéêçôÞò åßíáé ¸ëëçíáò. Ç íßêç ôïõ Ëïýç åðéâåâáßùíå ôçí éêáíüôçôá ôùí ÅëëÞíùí íá äéïñãáíþíïõí áõôïýò ôïõò Áãþíåò êáé íá áãùíßæïíôáé ìå ßóïõò üñïõò ìå ôïõò Üëëïõò ëáïýò ôïõ êüóìïõ, ôïõò ðéï áíáðôõãìÝíïõò, åêåßíç ôçí åðï÷Þ. Ìå ôç íßêç ôïõ Ëïýç áíáâßùíå êáé ôï åèíéêü áßóèçìá ðåñçöÜíéáò ãéá ôïõò ¸ëëçíåò ýóôåñá áðü ìßá ìáêñáßùíç ðåñßïäï üðïõ ï Åëëçíé-óìüò Þôáí õðüäïõëïò êáé âñéóêüôáí óôç óêéÜ ôçò Åõñþðçò.


273

5. Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, ï ìáñáèùíïäñüìïò Ëïýçò, ðáñÜ ôç óõìðáñÜóôáóç ôïõ êüóìïõ, íéþèåé «áðåñßãñáðôç ìïíáîéÜ». Ðþò åñìçíåýåôå áõôü ôï óõíáßóèçìá;Äýï åßíáé ôá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôç ìïíáîéÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ï Ëïýçò ôçí þñá ôïõ áãþíá: á) «Ðáñüëï ðïõ Ýíéùèå áðåñßãñáðôç ìïíáîéÜ… ðïõ ôïí óõíüäåõå» êáé â) «Äåí áéóèáíüôáí êïõñáóìÝíïò, áëëÜ ìüíïò… ðïõ ôï åß÷áí ôüóç áíÜãêç». ÁíáñùôéÝôáé êáíåßò ðþò ìðïñåß íá áéóèÜíåôáé ìïíáîéÜ Ýíáò Üíèñù-ðïò ðïõ ðåñéóôïé÷ßæåôáé áðü ÷éëéÜäåò áíèñþðïõò ðïõ ôïí áðïèåþ-íïõí. Ç áðÜíôçóç óôï åñþôçìá áõôü åßíáé åýêïëç, áí áíáëïãéóôåß êáíåßò ðþò âëÝðåé ôï Ëïýç áõôü ôï ðëÞèïò. Ôïí âëÝðåé ùò ôï äñïìÝá ðïõ ðñüêåéôáé íá áíÝâåé óôï øçëüôåñï óêáëß ôïõ âÜèñïõ êáé ìáæß ôïõ èá áíåâÜóåé êáé ôï åèíéêü áßóèçìá üëïõ áõôïý ôïõ ðëÞèïõò. ¼ëïé ôïí âëÝðïõí ùò íéêçôÞ êáé ü÷é üðùò ðñáãìáôéêÜ åßíáé, äçëáäÞ Ýíáò Üíèñùðïò óáí üëïõò ôïõò Üëëïõò, ìå ôïõò ðñïâëçìáôéóìïýò ôïõ êáé ôéò áäõíáìßåò ôïõ, ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ üìùò êáíåßò äåí õðïëïãßæåé åêåßíç ôç óôéãìÞ. ¼ëïò áõôüò ï êüóìïò, ìïëïíüôé êáëïðñïáßñåôïò êáé áíïé÷ôüêáñäïò, åðéâáñýíåé ìå ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ ôçí øõ÷Þ ôïõ Ëïýç êáé êÜèå Ëïýç. Ï Ëïýçò åßíáé áãáðçôüò êáé áðïèåþíåôáé åðåéäÞ íéêÜåé êáé ü÷é åðåéäÞ åßíáé áõ-ôüò ðïõ åßíáé. ÅðïìÝíùò åßíáé åýëïãï êÜðïéïò íá áéóèÜíåôáé ôüóç ìïíáîéÜ, üôáí Ýñ÷åôáé áíôéìÝôùðïò ìå ìéá ôÝôïéá óõíåéäçôïðïßçóç. Ìå ëßãá ëüãéá, áõôü ðïõ áéóèÜíåôáé ï Ëïýçò åßíáé áõôü ðïõ áðï-êáëïýìå «ïíáîéÜ ôïõ ðñùôáèëçôÞ».


1. ËáìâÜíïíôáò õðüøç óáò ôç óçìáóßá ðïõ åß÷å ç íßêç ãéá ôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò áñ÷áéüôçôáò, áíáëýóôå ôç öñÜóç: «Áõôüò ï äñüìïò, áõôÞ ç ôñå÷Üëá, áí ðñïóðáèïýóå, èá ôïõ ÷Üñéæå ôçí áèáíáóßá».2. Áíáëýóôå ôç öñÜóç: «Ï ìáñáèþíéïò åßíáé õðüèåóç åëëçíéêÞ».3. ÐñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Óðýñïõ Ëïýç, üðùò áõôüò åìöáíßæåôáé ìÝóá óôï áðüóðáóìá.


Η αγάπη για τους Η αγάπη για τους συνανθρώπους μαςσυνανθρώπους μαςΟι φιλ ικο ί δεσμοίΟι φιλ ικο ί δεσμοί

Η αγάπηΗ αγάπη

276

Η ΑΓΑΠΗΓΙΑ ΤΟΥΣ

ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ Τα κόκκινα λουστρίνια

Ειρήνη Μάρρα


Ç ÅéñÞíç ÌÜññá ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1943, üðïõ êáé ðÝèáíå ôï 1998. ¸ãñáøå ðáñáìýèéá, äéçãÞìáôá, ìõèéóôïñÞìáôá êáé êåßìåíá ãéá ôï èÝáôñï. Åðßóçò Ý÷åé ìåôáöñÜóåé êáé Ý÷åé äéáóêåõÜóåé ðïëëÜ Ýñãá. Ç åõáéóèçóßá ìáæß ìå ôï ñåáëéóìü, ç ôñõöåñüôçôá ìå ôï ÷é-ïýìïñ, ÷áñáêôçñßæïõí ôç ãñáöÞ ôçò. ÈÝìáôá ôùí âéâëßùí ôçò åßíáé ôï äéáæýãéï, ç õéïèåóßá, ôá ðáéäéÜ ìå áíáðçñßåò, ç éóôïñßá, ïé èñýëïé êáé ïé ðáñáäüóåéò ôïõ ëáïý ìáò. ¸ñãá: Ðïëéêüò êáé ÌåëÝíéá, Ìéá éóôïñßá ãéá äýï, Ôï ìõóôéêü ôñáãïýäé ôçò ÌÜôáò, Ï ìéêñüò Íôïõð, Ðáñáìýèéá ðïõ ÷ïñåýïõí (óåéñÜ), Ç Ãéáëïýóá, Ôï Üäåéï ìðïõêÜëé.


Ôï êåßìåíï ðïõ ðáñáôßèåôáé åäþ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí Ç ôñéëïãßá ôïõ äßöñáãêïõ ôçò ÅéñÞíçò ÌÜññá, ç ïðïßá ðåñéÝ÷åé äåêáôñßá äéçãÞìáôá. Ç õðüèåóç ôùí ðåñéóóüôåñùí äéçãç-ìÜôùí Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôç âéïðÜëç áðëþí, êáèçìåñéíþí áíèñþðùí. ×áñáêôçñéóôéêÜ óôïé÷åßá ôïõ áðïóðÜóìáôïò áëëÜ êáé üëçò ôçò óõëëïãÞò åßíáé ç ëéôÞ Ýêöñáóç êáé ôá áíèñùðéóôéêÜ ìçíýìáôá.ÐñÝðåé åäþ íá áíáöåñèåß üôé ôï äéÞãçìá åßíáé Ýíá óýíôïìï áöÞãç-ìá, üðïõ ðñùôáãùíéóôåß Ýíá êõñßùò ðñüóùðï óå êÜðïéá óçìáíôéêÞ óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ. Ç áíÝëéîç ôçò ðëïêÞò ðåñéëáìâÜíåé óôïé÷åßá ðïõ öùôßæïõí ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ Þñùá. Ç ðëïêÞ êïñõöþíåôáé óå Ýíá ãåãïíüò, ðïõ åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêü ãéá ôç æùÞ ôïõ.


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ôï åß÷å âÜëåé áðü êáéñü... êáé ðáñáìüíåõå ôçí þñá»: Ç ãíùñéìßá ìå ôïí Þñùá ôïõ Ýñãïõ êáé ç Ýíáñîç õëïðïßçóçò ôïõ ó÷åäßïõ ôïõ.2ç åíüôçôá: «Ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ… ðïõ óÞêùíå ôï ôñáðÝæé»: Ôï ðñüóùðï ãéá ôï ïðïßï ðñïïñßæïíôáí ôá ðáðïýôóéá.

277

ΕιρήνηΜάρρα

3ç åíüôçôá: «Ôçí êïßôáîå ðéï ðñïóå÷ôéêÜ… öáëôóÝôá ìå ôï ôñáãïý-äé»: Ç áäåñöÞ ôïõ Þñùá êáé ï ôåëéêüò áðïäÝêôçò ôïõ äþñïõ.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï áðüóðáóìá áíáöÝñåôáé óôçí ðñïóðÜèåéá åíüò íåáñïý ôóá-ãêÜñç íá ôñáâÞîåé ôçí ðñïóï÷Þ ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ ìå ôï íá ôçò äùñßóåé Ýíá æåõãÜñé êüêêéíá ëïõóôñßíéá, ðïõ ï ßäéïò êáôáóêåýáóå. ÂëÝðïõìå ôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá åîïéêïíïìÞóåé ôá ÷ñÞìáôá, íá áãïñÜóåé ôçí ðñþôç ýëç, íá áöéåñþíåé üëç ôïõ ôçí ôÝ÷íç óôçí êáôáóêåõÞ ôïõò êáé ôåëéêÜ íá ôá äùñßæåé óôçí áäåñöÞ ôïõ, ðïõ ôá åß÷å ðåñéóóüôåñï áíÜãêç áð’ ü,ôé ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ. ÈåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç ðáéäéêÞ âéïðÜëç êáé ïé ïéêïãåíåéáêÝò êáé êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò ðïõ äçìéïõñãïýí ôçí áíÜãêç íá åñãÜæïíôáé ôá ðáéäéÜ áðü ìéêñÞ çëéêßá. Åðßóçò ôï áðü-óðáóìá êÜíåé ëüãï ãéá ôçí áãíÞ êáé Üäïëç Ýêöñáóç åíüò åñùôéêïý óõíáéóèÞìáôïò êáé ðþò áõôÞ ìðïñåß íá óõìâÜëëåé óôçí ùñßìáóç åíüò åöÞâïõ. ÔÝëïò, ôï áðüóðáóìá ðñáãìáôåýåôáé ôï èÝìá ôçò áäåñöéêÞò áãÜðçò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ï Þñùáò óõãêåíôñþíåé ÷ñÞìáôá ðñïêåéìÝíïõ íá áãï-ñÜóåé äÝñìá ãéá íá êáôáóêåõÜæåé Ýíá æåõãÜñé êüêêéíá ëïõóôñéíÝíéá ðáðïýôóéá, ðïõ åß÷å äåé êáé ôïõ åß÷áí êÜíåé åíôýðùóç. Ï óêïðüò ôçò ðñïóðÜèåéÜò ôïõ äåí ìáò áðïêáëýðôåôáé óôçí åíüôçôá áõôÞ. Ôá ëåöôÜ ôá åß÷å êñõììÝíá êáé äåí áðïêÜëõðôå óå êáíÝíáí ôá ó÷Ý-äéÜ ôïõ –ïýôå óôï áöåíôéêü ôïõ– áðü öüâï ìÞðùò ôïí ÷ëåõÜóïõí. Ôïí ðáñáêïëïõèïýìå íá ôáëáéðùñåßôáé Ýíá ïëüêëçñï áðüãåõìá ãéá íá äéáëÝîåé ôï ðéï áñ÷ïíôéêü ó÷Ýäéï, ãéáôß Ýôóé åðÝâáëëå ç ðå-ñßóôáóç, üðùò áíáöÝñåé ï áöçãçôÞò. Ç ìõóôéêüôçôá ôïõ ó÷åäßïõ ôïõ ôïí áíÜãêáæå íá äïõëåýåé ðåñéóóüôåñåò þñåò, áöåíüò ãéá íá ìçí ôïí êáôáëÜâåé ôï áöåíôéêü ôïõ êáé áöåôÝñïõ ãéá íá ìçí ìåßíåé ðßóù ç äïõëåéÜ ôïõ ìáãáæéïý. Ç áó÷ïëßá ìå ôá êüêêéíá ãïâÜêéá Üñ-÷éæå üôáí ôåëåßùíáí ïé Üëëåò äïõëåéÝò ôïõ ìáãáæéïý. Óôï ôÝëïò ôçò åíüôçôáò äéáêñßíïõìå ôï éäéáßôåñï ìåñÜêé ôïõ íåáñïý ôóáãêÜñç óôçí êáôáóêåõÞ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ æåõãáñéïý ðáðïõôóéþí, óôïé÷åßï ðïõ ìáò åðéôñÝðåé íá óõìðåñÜíïõìå ìå üôé áõôÜ ôá ðáðïýôóéá ðñïïñßæïíôáí ãéá êÜðïéá îå÷ùñéóôÞ ðåñßóôáóç. 2ç åíüôçôá:Ï ðñïïñéóìüò ôùí ðáðïõôóéþí áðïêáëýðôåôáé óôïí áíáãíþóôç óôç óõíÝ÷åéá. Ï íåáñüò åß÷å óêïðü íá äùñßóåé áõôü ôï æåõãÜñé ðáðïýôóéá, ðïõ ìå ôüóç áãÜðç öéëïôÝ÷íçóå, óôçí áãáðçìÝ-íç ôïõ, ðïõ äåí ôïí ãíþñéæå ìåí áêüìç, áëëÜ ï ßäéïò åõåëðéóôïýóå üôé ìå áõôüí ôïí ôñüðï èá ôçí Ýêáíå íá ôïí ðñïóÝîåé. Ç áãáðçìÝíç

278


ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ

ôïõ Þôáí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ, óôï óðßôé ôïõ ïðïßïõ ç ìçôÝñá ôïõ íåáñïý Þñùá äïýëåõå ùò êáèáñßóôñéá. Åäþ ï áíáãíþóôçò óõíåé-äçôïðïéåß ôçí ôñáãéêüôçôá ôïõ ðñïóþðïõ ôïõ ìéêñïý ôóáãêÜñç, ðïõ äéáêáôÝ÷åôáé áðü áãíÜ óõíáéóèÞìáôá, üìùò ç êïéíùíéêÞ äéá-öïñÜ áíÜìåóá ó’ áõôüí êáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ áíáðüöåõêôá èá áðïôåëÝóåé åìðüäéï óôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôùí ðñïèÝóåþí ôïõ. ÂëÝðïõìå ôï íåáñü íá ïñáìáôßæåôáé ôï ó÷Ýäéï ðáñÜäïóÞò ôïõ êáé ôéò áíôéäñÜóåéò ôçò íåáñÞò. Áñ÷éêÜ åßíáé âÝâáéïò üôé åêåßíç, ìçí ìðïñþíôáò íá áíôéóôáèåß óôçí ïìïñöéÜ ôùí ðáðïõôóéþí «èá ðçäïýóå áðü ôç ÷áñÜ ôçò», èá ôïí óõìðáèïýóå áìÝóùò êáé óôç óõíÝ÷åéá üëá Þôáí ðéèáíÜ3ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá ç äéÞãçóç ìåôáôïðßæåôáé óôï ðñüóùðï ôçò áäåñöÞò ôïõ ìéêñïý ôóáãêÜñç, üðùò áõôÞ öáíôÜæåé óôá ìÜôéá ôïõ ÞñùÜ ìáò. ÐáñïõóéÜæåôáé áôçìÝëçôç êáé ðïëý êáôþôåñç åì-öáíéóéáêÜ óå óýãêñéóç ìå ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ. Ôá åîþöôåñíá –ëüãù öôþ÷åéáò– ðáðïýôóéá ôçò áäåñöÞò ôïõ, äßíïõí óôïí ÞñùÜ ìáò ôçí áöïñìÞ íá óêåöôåß ìéá Üëëç ðáñÜìåôñï ðïõ äåí åß÷å õðïëïãßóåé. ÓêÝöôçêå üôé ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ åßíáé ðëïýóéá êáé Üñá èá åß÷å ðïëëÜ æåõãÜñéá ðáðïýôóéá «êé Ýíá æåõãÜñé ðáñáðÜíù ðïõ èá ôçò ðÞãáéíå áõôüò èá ôç ãéüìéæáí ÷áñÜ ìüíï ãéá ëßãï». Åêåß-íïò üìùò Þèåëå íá ôçò äùñßóåé êÜôé ðïõ èá êÝñäéæå áìÝóùò ôïí åíèïõóéáóìü ôçò êáé èá ôçí Ýêáíáí áõôüìáôá íá ôïí óõìðáèÞóåé. Åêåßíç ôç óôéãìÞ, ëïéðüí, óõíåéäçôïðïéåß ôï ìÜôáéï ôïõ ó÷åäßïõ ôïõ êáé ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ «óâÞóôçêå ìïíïêïíôõëéÜ» áðü ôï íïõ ôïõ. Ôá ëïõóôñéíÝíéá ãïâÜêéá ôåëéêÜ äùñßóôçêáí óôçí áäåñöÞ ôïõ, ðïõ åêôüò ôïõ üôé óßãïõñá ôá åß÷å ðåñéóóüôåñï áíÜãêç, åðéðëÝïí ôçò Ýäùóáí ôüóç ÷áñÜ, üóç ðßóôåõå üôé èá áéóèáíüôáí ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ áí Þôáí óôç èÝóç ôçò.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÐñùôáãùíéóôÞò: Ï Þñùáò åßíáé Ýíáò íåáñüò âéïðáëáéóôÞò, ðïõ áóêåß ôï åðÜããåëìá ôïõ ôóáãêÜñç. Ï íåáñüò åßíáé Ýíáò áãíüò áéóèçìáôßáò ðïõ åñùôåýåôáé, åî üøåùò ìüíï, ìéá êïðÝëá ðïõ åßíáé êïéíùíéêÜ áíþôåñÞ ôïõ. ÄéêáéïëïãçìÝíá, ëüãù çëéêßáò, áéóèÜíå-ôáé äåéëßá êáé äåí ìðïñåß íá åêöñÜóåé ôá áéóèÞìáôÜ ôïõ. Ùóôüóï åìöáíßæåôáé áéóéüäïîïò åöüóïí ç ôáîéêÞ áõôÞ äéáöïñÜ äåí ôïí ðôïåß, áíôßèåôá ôïí êéíçôïðïéåß íá øÜîåé íá âñåé ôï ðéï áñ÷ïíôéêü ó÷Ýäéï ðáðïõôóéþí ãéá íá ôçí åíôõðùóéÜóåé. Ôïí âëÝðïõìå íá åßíáé ïñãáíùôéêüò êáé íá èÝôåé óôü÷ïõò, ôïõò ïðïßïõò ðáëåýåé íá öÝñåé åéò ðÝñáò: ìáæåýåé ÷ñÞìáôá ðïõ åßíáé äýóêïëï íá óõãêåíôñþóåé Ýíáò öôù÷üò âéïðáëáéóôÞò.Åßíáé êáëüò óôç äïõëåéÜ ôïõ êáé íá åìðíÝåé åìðéóôïóýíç óôï áöå-íôéêü ôïõ («Ôïõ åß÷å åìðéóôïóýíç, âëÝðåéò, êé üëïí áõôüí Ýóôåëíå

279


íá øùíßóåé, ãéáôß ÷þñéá ðïõ ãíþñéæå êáëÜ äÝñìáôá êáé ðñïâéÝò, Þôáíå êáé ðáæáñéôæÞò êáé ðÜíôá ðåôý÷áéíå óêüíôï»). Åßíáé åñãáôéêüò, öéëüôéìïò êáé åðáããåëìáôéêÜ åõóõíåßäçôïò, êáé ðÜíôïôå áíôáðï-êñßíåôáé óôéò åðáããåëìáôéêÝò ôïõ õðï÷ñåþóåéò. Äåí áöÞíåé ðßóù ôéò åñãáóßåò ôïõ ìáãáæéïý ãéá íá áó÷ïëçèåß ìå ôçí êáôáóêåõÞ ôùí ëïõóôñéíéþí. Áíôßèåôá, ðåñéìÝíåé ôï ôÝëïò ôçò çìÝñáò ãéá íá áöïóéùèåß ó’ áõôÜ. ÁãáðÜåé ôç äïõëåéÜ ôïõ êáé áõôü öáßíåôáé áðü ôï ìåñÜêé êáé ôçí êáëÞ ôïõ äéÜèåóç ôçí þñá ðïõ äïýëåõå ôá ëïõóôñßíéá («ÊáñöÜêé êáé ìáíôéíÜäá, öüíôé êáé ôñáãïýäé, øßäé êáé áíáóôåíáãìüò»). Ç áíùñéìüôçôá ðïõ åìöáíßæåé ï ÷áñáêôÞñáò ôïõ ìÝ÷ñé áõôü ôï óçìåßï, áíáôñÝðåôáé áðñüóìåíá êáé áíôéêáèßóôáôáé áðü ôçí ùñß-ìáóç ðïõ óõíôåëåßôáé îáöíéêÜ. Åíþ áñ÷éêÜ ìå áöÝëåéá ðéóôåýåé êáé åëðßæåé üôé ç ðñÜãìáôé óõãêéíçôéêÞ ôïõ êßíçóç èá Ýêáíå ôç ìéêñÞ áñ÷üíôéóóá íá ôïí ðñïóÝîåé, óôç óõíÝ÷åéá, ìå áöïñìÞ ôá ðáðïý-ôóéá ôçò áäåñöÞò ôïõ, ôïí âëÝðïõìå íá óêÝöôåôáé ðéï ëïãéêÜ. Óõíåéäçôïðïéåß üôé ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ ôïí Ý÷åé ðåñéóóüôåñï áíÜãêç áðü ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ ðïõ èá ðñüóèåôå ôá êüêêéíá ëïõóôñß-íéá ùò Ýíá áêüìç æåõãÜñé óôçí íôïõëÜðá ôçò. Ôï íá ðáñáãíùñßæåé ôï ðñïóùðéêü ôïõ óõíáßóèçìá êáé íá ðñïôÜóóåé ôï êáèÞêïí ôïõ áäåñöïý êáé ðñïóôÜôç, áðïôåëåß äåßãìáôá ùñéìüôçôáò. ÁäåñöÞ ôïõ Þñùá: Áðü ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ ßäéïõ ôïõ Þñùá, êáôá-ëáâáßíïõìå üôé åßíáé êáé áõôÞ åíôáãìÝíç óôï óêëçñü óêçíéêü ôçò âéïðÜëçò, ðïõ èÝëåé üëá ôá ìÝëç ôçò ïéêïãÝíåéáò íá åñãÜæïíôáé ãéá íá ôá âãÜëïõí ðÝñá. Ôçí ðáñáêïëïõèïýìå íá ìáæåýåé ôï ôñáðÝæé ìåôÜ ôï ãåýìá. Åßíáé ôáëáéðùñçìÝíç, áôçìÝëçôç êáé ÷ùñßò áõôïðå-ðïßèçóç. Ç öñïíôßäá ôçò åìöÜíéóçò ãéá ìéá êïðÝëá ðïõ æåé êÜôù áðü ôéò óõãêåêñéìÝíåò êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò, üðùò ç áäåñöÞ ôïõ ÞñùÜ ìáò, èåùñåßôáé ðïëõôÝëåéá. Ç Ýëëåéøç áõôïðåðïßèçóçò ïöåß-ëåôáé óôéò áíôéëÞøåéò ôçò åðï÷Þò ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò ãõíáßêáò, ðïõ Ýðñåðå íá åßíáé óåìíÞ, ôáðåéíÞ êáé ÷áìçëïâëåðïýóá.


i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ, åìðëïõôéóìÝ-íç ìå ëÝîåéò êáé öñÜóåéò éäéùìáôéêÝò (óýíáæå, ôïí ðáßñíáí óôï ìåæÝ, ðáæáñéôæÞò, ìçí áðïöáíåß, áðÝ) áëëÜ êáé ëÝîåéò ðïõ áíôëïýíôáé áðü ôï ëåîéëüãéï ôùí ôóáãêÜñçäùí (öüíôé, øßäé, öáëôóÝôá).

ii) ¾öïòÇ áðëÞ Ýêöñáóç êáé ç áðïõóßá ôïõ ðåñéôôïý êáèéóôïýí ôï ýöïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò ëéôü êáé áðÝñéôôï. Ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ Þ ôá

280



êáëïëïãéêÜ óôïé÷åßá óðáíßæïõí, åíþ ï ëüãïò áðïôõðþíåôáé óå ìéêñÝò ðåñéüäïõò, ãåãïíüò ðïõ óõìâÜëëåé óôç ãñÞãïñç åîÝëéîç ôçò ðëïêÞò.

iii) ÁöÞãçóçÏ áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï áðüóðáóìá åßíáé ç äéÞãçóç, äçëáäÞ ç ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç åíüò «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ äå ìåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá ìïëïíüôé ôá ãíùñßæåé, üðùò êáé ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôùí çñþùí.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ôï åß÷å âÜëåé áðü êáéñü óôï ìÜôé», «èá ôïí ðáßñíáí óôï ìåæÝ», «Ýíá êïììÜôé áð’ ôç ëá÷ôÜñá ôçò êáñäéÜò ôïõ», «äåí Ýâáëå õðïøßá», «Ýðáéñíå íá ãßíåôáé ãïâÜêé», «ðüóï îÝèùñç Þôáí ìðñïóôÜ óôçí Üëëç», «èá ôç ãéüìéæáí ÷áñÜ ìüíï», «÷éëéÜäåò Þëéïé… óôçí ðëåîïýäá ôçò». Ðáñïìïéþóåéò: «óêéÜ ôá êñåâÜôéá… óÞêùíå ôï ôñáðÝæé», «óâÞóôçêå ìïíïêïíôõëéÜ», «ôï óðßôé Üóôñáøå». ÕðåñâïëÞ:ÕðåñâïëÞ: «ãýñéóå üëïõò ôïõò äñüìïõò» , «üìïéá ôïõò äå öïñåèÞ-êáíå ðïôÝ», «¼ëá ôïõ öáßíïíôáí óêéÝò». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ç êáñäéÜ ôç ìåèõóìÝíç ÷üñåõå», «ðïõëéÜ ôñåëÜ». Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ äÝñìáôïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ôá ëïõ-óôñßíéá, ç åéêüíá ôïõ Þñùá íá ðáæáñåýåé, ç åéêüíá ôçò êáôáóêåõÞò ôùí ðáðïõôóéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ôñáãïõäéïý êáé ôïõ áíáóôå-íáãìïý ôïõ ìéêñïý ôóáãêÜñç üôáí äïýëåõå ôá ëïõóôñßíéá ôïõ, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò êüñçò ôïõ äáóêÜëïõ, ç åéêüíá ôïõ ó÷å-äßïõ ðáñÜäïóçò ôïõ äþñïõ, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò áäåñöÞò ôïõ, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò ÷áñÜò ôçò áäåñöÞò ôïõ üôáí ôçò äþñéóå ôá ðáðïýôóéá.


1. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ äéçãÞìáôïò ãßíïíôáé öáíåñÜ ôá áéóèÞìáôá ôïõ ìéêñïý âéïðáëáéóôÞ ãéá ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ;Óôçí ðñþôç êéüëáò åíüôçôá âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá Ý÷åé êáôá-óôñþóåé Ýíá ó÷Ýäéï, ôï ïðïßï äåí ìáò áðïêáëýðôåé. ¼ëç ôïõ ç ðñïóðÜèåéá íá õëïðïéÞóåé ôï ó÷Ýäéï áõôü öáíåñþíåé üôé ðñÜãìáôé åßíáé êÜôé ðïõ Ý÷åé ôçí áðüëõôç ðñïóï÷Þ ôïõ êáé ôïí åíäéáöÝ-ñåé ðïëý. Áñãüôåñá, ìáèáßíïíôáò ôïí ðñïïñéóìü ôùí ðáðïõôóéþí, êáôáëáâáßíïõìå üôé ï Þñùáò åßíáé åñùôåõìÝíïò ìå ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ. Ôá Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ ãé’ áõôÞí ãßíïíôáé öáíåñÜ üôáí åñãÜæåôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ôùí ëïõóôñéíéþí. Ç óêÝøç ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ ôïí êÜíåé íá ìç ëïãáñéÜæåé ôïí åðéðëÝïí öüñôï åñãáóßáò êáé íá äïõëåýåé ìå ìåñÜêé êáé ðïëý êáëÞ äéÜèåóç. Ôçí áãáðÜåé êáé ãé’ áõôü èÝëåé íá ôçò öôéÜîåé êÜôé ðïõ íá îåðåñíÜ óå

281


ïìïñöéÜ ïôéäÞðïôå Üëëï êáé íá ôç ÷áñïðïéÞóåé. Óôçí Ýíáôç ðáñÜ-ãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá ôáëáéðùñåßôáé áðü ôçí áðïêëåéóôéêÞ êáé óõíå÷Þ óêÝøç ôçò íåáñÞò êïðÝëáò: «Äåí Ýâëåðå ìðñïóôÜ ôïõ. ¼ëá ôïõ öáßíïíôáí óêéÝò». ¹ôáí ôüóï åñùôåõìÝíïò ðïõ Ýöôáóå óôï óçìåßï íá áäéêÞóåé ôçí ßäéá ôïõ ôçí áäåñöÞ õðï-âÜëëïíôáò ôçí óå Üäéêç óýãêñéóç ìå ôçí áãáðçìÝíç ôïõ.

2. Ãéáôß ôï íåáñü ôóáãêáñüðïõëï ÷Üñéóå ôåëéêÜ ôá êüêêéíá ãï-âÜêéá óôçí áäåñöÞ ôïõ;Ï íåáñüò ôóáãêÜñçò ÷Üñéóå ôåëéêÜ ôá êüêêéíá ãïâÜêéá óôçí áäåñ-öÞ ôïõ. Êáé áõôü ãéáôß óõíåéäçôïðïéåß ôï ñüëï ðïõ Ý÷åé ùò áäåñöüò êáé ðñïóôÜôçò, ðïõ êáèÞêïí ôïõ åßíáé íá öñïíôßæåé ðñþôá ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. ÓêÝöôçêå üôé ãéá ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ, áõôÜ ôá êüêêéíá ãïâÜêéá èá Þôáí áêüìç Ýíá æåõãÜñé ðáðïýôóéá óôçí íôïõëÜðá ôçò. Èá ôçò Üñåóáí âÝâáéá, áëëÜ äå èá Þôáí ãé’ áõôÞí êÜôé ôï îå÷ùñéóôü, üðùò Þèåëå ôï ôóáãêáñüðïõëï. Ðñáãìáôéêü åí-èïõóéáóìü èá áéóèáíüôáí ç áäåñöÞ ôïõ, ðïõ öïñïýóå åîþöôåñíá ðáðïýôóéá êáé ïýôå óôá üíåéñÜ ôçò äå öáíôáæüôáí üôé ìðïñïýóå ðïôÝ íá öïñÝóåé ôüóï üìïñöá êáé áêñéâÜ ðáðïýôóéá, äåäïìÝíçò ôçò ïéêïíïìéêÞò äõó÷Ýñåéáò ôçò ïéêïãÝíåéáò. Óôï óçìåßï áõôü âëÝ-ðïõìå ôïí Þñùá íá ùñéìÜæåé áðüôïìá êáé íá ðñïôÜóóåé ôï êáèÞêïí ôïõ ðñïò ôçí ïéêïãÝíåéá, áöÞíïíôáò êáôÜ ìÝñïò ôá ðñïóùðéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá.

3. Ó÷ïëéÜóôå ôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ. Ãéáôß ï Þñù-áò åßíáé óôï ôÝëïò «ðéï ìåóôùìÝíïò»;Óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá áé-óèÜíåôáé áëëÜ êáé íá ðñÜôôåé üðùò Ýíáò þñéìïò ðëÝïí Üíôñáò. Ôïí ðáñáêïëïõèïýìå íá ðáñáããÝëíåé êáöÝ. Åßäáìå óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò, ôçí ùñéìüôçôá åíüò áãïñéïý íá êñßíåôáé áðü ôï ñüöçìá ðïõ ôïí êåñíïýí ïé Üëëïé. ÌÝ÷ñé ôþñá ôï áöåíôéêü êÝñíáãå ôï ôóáãêáñüðïõëï ãêáæüæá, ãéáôß ôïí èåùñïýóå áêüìç ìéêñü. Áðü ôüôå üìùò ðïõ ôïí óõíÝëáâå íá êáðíßæåé, óõíåéäçôïðïßçóå üôé ï âïçèüò ôïõ åß÷å ðëÝïí ìåãáëþóåé êáé Üñ÷éóå íá ôïí êåñíÜ êáöÝ, ãëõêý âñáóôü. ÂëÝðïõìå, ëïéðüí, üôé ï íåáñüò Þñùáò áðü ìüíïò ôïõ áéóèÜíåôáé íá Ý÷åé ùñéìÜóåé áðüôïìá åêåßíç ôçí çìÝñá êáé ðáñáããÝëíåé êáöÝ ãëõêý âñáóôü.Óýìöùíá ìå ìßá áðü ôéò ìåôáöïñéêÝò Ýííïéåò ôçò ëÝîçò, þñéìïò åßíáé êáé áõôüò ðïõ åßíáé õðåýèõíïò. Ï þñéìïò Üíèñùðïò Ý÷åé ïëï-êëçñþóåé ôç óõíáéóèçìáôéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ ôïõ áíÜðôõîç, þóôå íá ìðïñåß íá åðéëÝãåé õðåýèõíá êáé áíåîÜñôçôá áðü ôá äéêÜ ôïõ êñéôÞñéá, ìå ìéá ëÝîç åßíáé áõôüò ðïõ ï ëáüò ïíïìÜæåé «øçìÝíï». Ç õðåýèõíç óôÜóç ðïõ åðéäåéêíýåé ôï ôóáãêáñüðïõëï óôï áðüóðá-óìá, áöÞíïíôáò êáôÜ ìÝñïò ôá ðñïóùðéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá êáé

282



èÝôïíôáò ùò ðñïôåñáéüôçôá íá âïçèÞóåé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ ðïõ ôï Ý÷åé ðåñéóóüôåñï áíÜãêç, åßíáé óôïé÷åßá ùñßìáóçò. ¸ôóé ëïéðüí, äå äùñßæåé ôá ëïõóôñéíÝíéá ãïâÜêéá óôçí áãáðçìÝíç ôïõ, ìïëïíüôé áõôüò Þôáí ï ðñùôáñ÷éêüò óêïðüò ãéá ôïí ïðïßï ôá êáôáóêåýáóå, áëëÜ ôá äùñßæåé ôåëéêÜ óôçí áäåñöÞ ôïõ ðïõ êáé ìåãáëýôåñç ÷áñÜ èá ôçò Ýäéíáí êáé ðåñéóóüôåñç áíÜãêç ôá åß÷å.

4. Äþóôå ãñáðôÜ ìéá Üëëç åîÝëéîç óôï äéÞãçìá, õðïèÝôïíôáò ãéá ðáñÜäåéãìá, üôé ï íåáñüò ÷Üñéæå ôåëéêÜ ôá ãïâÜêéá óôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ.Ìéá Üëëç åîÝëéîç óôï äéÞãçìá èá ìðïñïýóå íá äïèåß áí ðñÜãìáôé ôåëéêÜ ï íåáñüò ôóáãêÜñçò êáôÜöåñíå íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôï ó÷Ýäéü ôïõ êáé äþñéæå ôá ãïâÜêéá óôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ. ºóùò ôï ó÷Ýäéü ôïõ üìùò ôüôå íá ðåôý÷áéíå êáôÜ ôï Þìéóõ. Èá êáôÜ-öåñíå âÝâáéá íá äùñßóåé ôá ðáðïýôóéá óôçí áãáðçìÝíç ôïõ, áëëÜ ç áíôßäñáóÞ ôçò ìðïñåß íá ìçí Þôáí ç áíáìåíüìåíç. Ôï ôóáãêáñüðïõëï ðåñßìåíå íá ôá äåé ç êïðÝëá êáé íá åíèïõóéá-óôåß, âëÝðïíôáò üôé ïìïñöüôåñá ðáðïýôóéá äåí åß÷áí õðÜñîåé. ÊÜôé ôÝôïéï üìùò ßó÷õå óôï Üäïëï êáé áãíü ìõáëü ôïõ áöåëÞ ôóáãêÜñç ðïõ äåí ìðïñåß åê ôùí ðñïôÝñùí íá öáíôáóôåß üôé ç ôáîéêÞ ôïõò äéáöïñÜ èá ìðïñïýóå ðïôÝ íá åìðïäßóåé äýï áíèñþðïõò íá óìß-îïõí. Öáíôáæüìáóôå ëïéðüí ôçí êüñç íá ìçí åíèïõóéÜæåôáé áëëÜ áíôßèåôá íá ðáñáîåíåýåôáé áðü ôï äþñï ôïõ íåáñïý. Åêåßíïò üìùò ðïõ óßãïõñá èá äõóáñåóôïýíôáí áðü ôçí êßíçóÞ ôïõ, èá Þôáí ï ðáôÝñáò ôçò êüñçò, ðïõ ùò áõóôçñüò äÜóêáëïò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò, äå èá Þèåëå ç êüñç ôïõ íá óõíáíáóôñÝöåôáé ôï ãéï ôçò êáèáñßóôñéÜò ôïõ. Ùóôüóï ôï äéÞãçìá êáé ìå áõôÞ ôçí äéáöïñåôéêÞ åîÝëéîç èá ìðï-ñïýóå íá êáôáëÞãåé êáé ðÜëé óôçí ùñßìáóç ôïõ íÝïõ. Ï ÞñùÜò ìáò èá áðïãïçôåýïíôáí áðü ôç óôÜóç ôïõ äáóêÜëïõ êáé ôçò êüñçò ôïõ êáé áõôü èá ôïí Ýêáíå íá áíáèåùñÞóåé ôç óôÜóç ôïõ êáé íá äåé ôá ðñÜãìáôá üðùò åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá.


1. Áíôëþíôáò óôïé÷åßá áðü ôï êåßìåíï ðñïóðáèÞóôå íá óêéáãñá-öÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Þñùá.2. ÅîåôÜóôå áí ôï êåßìåíï áíôáðïêñßíåôáé óôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñé-óôéêÜ åíüò äéçãÞìáôïò.3. Áíáëýóôå íïçìáôéêÜ ôéò ðáñïìïéþóåéò ôïõ êåéìÝíïõ.

283


¼ðùò óôçí áñ÷áéüôçôá, Ýôóé êáé óôç äéÜñêåéá ôçò âõæáíôéíÞò ðå-ñéüäïõ, óõíå÷ßæåôáé ç ëáúêÞ ðáñáãùãÞ, äçëáäÞ ôï äçìïôéêü ôñá-ãïýäé, óõíäåäåìÝíï ðÜíôá ìå ôï ôñáãïýäé êáé óõ÷íÜ ìå ôï ÷ïñü. Ôá äåßãìáôá äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí ðïõ óþèçêáí åßíáé ðïëý ëßãá, óõíÞèùò áðïóðáóìáôéêÜ, êáé Ýöôáóáí óôá ÷Ýñéá ìáò ùò ðáñáèÝ-ìáôá óå êåßìåíá óõããñáöÝùí. ÐïëëÜ áðü ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí óôç âõæáíôéíÞ ðåñßïäï Ýöôáóáí Ýùò ôéò ìÝñåò ìáò ìå ôçí ðñïöïñéêÞ ðáñÜäïóç êáé öõóéêÜ ìå áíáðñïóáñìïãÝò, áíÜëïãá ìå ôçí åðï÷Þ áëëÜ êáé ôïí ôüðï. ¢ëëá ðÜëé ðëÜóôçêáí óå íåüôåñá ÷ñüíéá ðÜíù óôïí ôýðï ôùí ðáëáéüôåñùí.Äçìïôéêü ôñáãïýäé åßíáé ôï ôñáãïýäé, êõñéüôåñá ôçò õðáßèñïõ, ðïõ óõíÝèåóå ï ëáüò (ëáúêÞ ìïýóá) êáé áíáöÝñåôáé óå üëá ôá èÝìáôá ôçò áíèñþðéíçò æùÞò (ãÝííçóç, ãÜìï, èÜíáôï, ðüëåìï, îåíéôéÜ ê.ëð.). Äéáäéäüôáí ðñïöïñéêÜ êáé óå äéÜöïñåò ðáñáëëáãÝò. Ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, áíÜëïãá ìå ôï èÝìá ôïõò, ÷ùñßæïíôáé óå íáíïõñßóìáôá, ðáéäéêÜ, ôçò áãÜðçò, ôïõ ãÜìïõ, åïñôáóôéêÜ, ôçò îåíéôéÜ, ìïéñïëüãéá ê.ëð. Óõãêñßíïíôáò ôá ðáëéüôåñá äåßãìáôá äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí ìå ôá íåüôåñá, äéáðéóôþíïõìå üôé üëá áêïëïõèïýí ìåñéêïýò âá-óéêïýò êáíüíåò ùò ðñïò ôçí ôå÷íïôñïðßá êáé ðáñïõóéÜæïõí êïéíÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìåôáîý ôïõò. Ïé êõñéüôåñïé áðü áõôïýò ôïõò êá-íüíåò åßíáé ïé åîÞò:1. Ï ëéôüò êáé ðõêíüò ëüãïò: áðïöåýãïíôáé äçëáäÞ ïé ìáêñçãïñß-åò, ôá åðßèåôá åßíáé åëÜ÷éóôá êáé ï ëüãïò óõãêñïôåßôáé êõñßùò ìå ñÞìáôá êáé ïõóéáóôéêÜ. 2. Ç áñ÷Þ ôçò éóïìåôñßáò: êÜèå ìåôñéêÞ åíüôçôá (çìéóôß÷éï, óôß÷ïò Þ äßóôé÷ï) ðåñéÝ÷åé Ýíá ïëïêëçñùìÝíï íüçìá. Óôïõò óôß÷ïõò äçëáäÞ ôùí äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí áðïêëåßïíôáé ïé äéáóêåëéóìïß. Äå èá óõíáíôÞóïõìå ðïôÝ ë.÷. Óôß÷ïõò, ôï íüçìá ôùí ïðïßùí óõíå÷ßæåôáé óôçí åðüìåíç ìåôñéêÞ åíüôçôá.3. Ç åðáíÜëçøçÞ ïëïêëÞñùóç ôïõ íïÞìáôïò ôïõ ðñþôïõ çìéóôé÷ßïõ óôï äåýôåñï. Ð.÷: «Ôï ÌÜç åðáíôñåýôçêå, ôï ÌÜç ãõíáßêá ðÞñå»,

Κόρη που λάμπειΔημοτικό τραγούδι

284



«Íá êáôáêÜôóåé ï êïõñíéá÷ôüò, íá óçêùèåß ç áíôÜñá».4. Ôï öáéíüìåíï ôùí Üóêïðùí åñùôçìÜôùí.5. Ôï ó÷Þìá ëüãïõ ôçò õðåñâïëÞò.6. Ïé ðñïóùðïðïéÞóåéò:ôï öõóéêü Þ æùéêü ðåñéâÜëëïí (âïõíÜ, äÝ-íôñá, ðïõëéÜ, Üëïãá ê.ëð) ìðïñåß íá áðïêôÜ áíèñþðéíåò éäéüôçôåò, íá ìéëÜ Þ íá ðáßñíåé ìÝñïò óôç äñÜóç.


Ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá ôçò áãÜðçò åßíáé ðáëéÜ, üóï ðáëéü åßíáé êáé ôï óõíáßóèçìá ðïõ ôá åìðíÝåé. Ôï åñùôéêü óôïé÷åßï åßíáé ôï âáóéêü óå üëá ôá ôñáãïýäéá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò. Ðåñßöçìá åßíáé ôá åñùôéêÜ äßóôé÷á Þ ëéáíïôñÜãïõäá, ðïõ åðéæïýí ìÝ÷ñé ôéò ìÝñåò ìáò ìå ôç ìïñöÞ ôùí êñçôéêþí ìáíôéíÜäùí. ÁíÜìåóá óôéò äéÜöïñåò ìïñöÝò ôùí åñùôéêþí ôñáãïõäéþí óõãêå-ôáëÝãïíôáé ôá ðáéíÝìáôá, ïé êáçìïß, ôá ðåéóìáôéêÜ, ôá ðåéñáêôéêÜ ê.Ü. Ôï ôñáãïýäé ðïõ áêïëïõèåß åßíáé «ðáßíåìá» ôçò áãáðçôéêéÜò, õìíåß äçëáäÞ ôçí ïìïñöéÜ ôçò êüñçò óõãêñßíïíôÜò ôçí ìå ôïí Þëéï êáé ôï öåããÜñé.


Ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå äýï èåìáôéêÝò åíü-ôçôåò:1ç åíüôçôá: óôß÷ïé 1-6: Ç áãáðçìÝíç ôáõôßæåôáé ìå ôï öåããÜñé êáé ìéëÜåé ìå ôïí Þëéï.2ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 7-10: Ôá óõíáéóèÞìáôá ðïõ ðñïêáëåß ç åéêüíá ôçò êïðÝëáò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñïÇ Êüñç ðïõ ëÜìðåé åßíáé Ýíá áðü ôá ðïëëÜ ôñáãïýäéá ðïõ óõíÝ-èåóå ç ëáúêÞ ìïýóá ãéá íá åêöñÜóåé ôï èáõìáóìü ðñïò ôç ãõíáé-êåßá ïìïñöéÜ. ×ñçóéìïðïéþíôáò õðåñâïëÝò, êáèþò êáé åíÝñãåéåò õðïêéíïýìåíåò áðü ôï åñùôéêü óõíáßóèçìá, ï íÝïò óõãêñßíåé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ìå ôïí Þëéï êáé ôç óåëÞíç, õðïíïþíôáò üôé Ý÷åé èá-ìðùèåß áðü ôçí ïìïñöéÜ ôçò. Ç ïìïñöéÜ ôçò Ý÷åé «êÜøåé êáñäéÝò», üðùò ï Þëéïò üôáí ìåóïõñáíåß, êáßåé êáé ìáñáßíåé üëç ôçí ðëÜóç. Ï èáõìáóìüò êáé ç Üäïëç áãÜðç åßíáé áõôÜ ðïõ ðñïâÜëëïíôáé óôï óõãêåêñéìÝíï äçìïôéêü ôñáãïýäé êáé ü÷é ç åñùôéêÞ ó÷Ýóç. ÃåíéêÜ óôï ôñáãïýäé ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò õðåñâïëÝò ôçò áãÜðçò êáé ôçí øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé Ýíáò åñùôåõìÝíïò Üíèñùðïò.

285

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôï ôñáãïýäé ðñïâÜëëåôáé ç ïìïñöéÜ ôçò áãáðçôéêÞò ìÝóá áðü ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ ôçò ðáñïìïßùóçò êáé ôçò õðåñâïëÞò. Ç êïðÝëá ôáõôßæåôáé ìå ôï öåããÜñé: üðùò, üôáí áõôü âãáßíåé õðÜñ-÷åé óêïôÜäé óôçí ðëÜóç êáé äåí ìðïñåß ï Üíèñùðïò íá äåé ôßðïôá Üëëï ãýñù ôïõ åêôüò áðü áõôü, ôï ßäéï óêïôÜäé õðÜñ÷åé êáé óôçí øõ÷Þ ôïõ íÝïõ ìüëéò ôçí áíôéêñßæåé. Äåí ìðïñåß íá äåé ôßðïôå Üëëï ãýñù ôïõ ðáñÜ ìüíï ôï öåããÜñé, äçëáäÞ ôçí áãáðçìÝíç ôïõ. ¼ëá ôá Üëëá óâÞíïõí áðü ôï íïõ ôïõ êáé õðÜñ÷åé ãé’ áõôüí ìüíï ôï öùò ðïõ áêôéíïâïëåß ç ïìïñöéÜ ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ. Êáôüðéí ç êïðÝëá ðáñïìïéÜæåôáé êáé ìå ôïí Þëéï. ¼ðùò ç óåëÞíç ðáßñíåé ôï öùò áðü ôïí Þëéï, Ýôóé êáé ç êïðÝëá - öåããÜñé, ÷ñåéÜæåôáé ôïí Þëéï ãéá íá ëÜìøåé. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ðñïóùðïðïßçóç ôïõ Þëéïõ, ìå ôïí ïðïßï ç êüñç ìáëþíåé, óõæçôÜ êáé ôïõ æçôÜ íá âãåé êáé íá ëÜìøåé. 2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç áõôÞ åíüôçôá âëÝðïõìå ôïí Þëéï ôåëéêÜ íá áíôáðïêñßíåôáé óôï êÜëåóìá ôçò êïðÝëáò – óåëÞíçò êáé íá ëÜìðåé. ¼ðùò üìùò ï Þëéïò üôáí âãáßíåé êáßåé êáé ìáñáßíåé ôçí ðëÜóç ìå ôç èåñìüôçôÜ êáé ôï öùò ôïõ, Ýôóé êáé ç êïðÝëá êáßåé ôéò êáñäéÝò ôùí íÝùí áíäñþí ìå ôçí ïìïñöéÜ ôçò, äçëáäÞ ôïõò êÜíåé íá ôçí åñùôåýïíôáé. Áîéïóçìåßùôç åßíáé ç áñíçôéêÞ ÷ñïéÜ ðïõ áðïäßäåôáé óôï óõíáßóèçìá ôïõ Ýñùôá, êáèþò ç ëáúêÞ ìïýóá ôïý áðïäßäåé éäéüôçôåò áñíçôéêÝò, ìÝóù ôùí ñçìÜôùí êáßåé, öëïãßæåé, óêëáâþíåé êáé ìáñáßíåé. ÐñÜãìáôé ôá óõíáéóèÞìáôá áõôÜ äçìéïõñãïýíôáé óôïí Üíèñùðï üôáí ôá åñùôéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá äå âñßóêïõí áíôáðü-êñéóç áðü ôï Ýôåñïí Þìéóõ, ãåãïíüò ðïõ Þôáí óýíçèåò ôçí åðï÷Þ åêåßíç, ðïõ ïé ó÷Ýóåéò ôùí íÝùí áóöáëþò ðåñéïñßæïíôáí óôï èáõ-ìáóìü êáé ôçí ðëáôùíéêÞ áãÜðç. ÐñïêåéìÝíïõ íá õðÜñîåé åñùôéêÞ ó÷Ýóç Ýðñåðå ïðùóäÞðïôå íá Ý÷åé ðñïçãçèåß ãÜìïò. ÁëëÜ êáé ðÜëé, ï ãÜìïò äåí Þôáí áðüññïéá ôçò åëåýèåñçò âïýëçóçò êáé åðéëïãÞò ôùí äýï íÝùí, áëëÜ ãéíüôáí êáôüðéí óõíïéêåóßïõ êáé óõìöùíßáò ìåôáîý ôùí ãïíÝùí ôïõò.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÓôï äçìïôéêü áõôü ôñáãïýäé ðñùôáãùíéóôÝò åßíáé Ýíáò íåáñüò êáé ç áãáðçìÝíç ôïõ. Ï íåáñüò èáõìÜæåé ôçí êïðÝëá ãéá ôçí ïìïñöéÜ ôçò, ðïõ ôïí Ý÷åé êÜíåé íá ôçí åñùôåõôåß. Ç áãÜðç ôïõ ãé’ áõôÞí ôïí ùèåß óå õðåñâïëÝò. Ôïí Ý÷åé èáìðþóåé ôüóï ç ïìïñöéÜ ôçò ðïõ öôÜíåé óôï óçìåßï íá ôçí ðáñïìïéÜæåé ìå ôá ïõñÜíéá óþìáôá ôïõ Þëéïõ êáé ôçò óåëÞíçò. Ôïí âëÝðïõìå åðßóçò íá ôáëáéðùñåßôáé áðü ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ, ãåãïíüò ðïõ ìáò êÜíåé íá ðéóôåýïõìå üôé ç êïðÝëá äåí áíôáðïêñßíåôáé óôá áéóèÞìáôÜ ôïõ. Óôï ôñáãïýäé ìåí êÜôé ôÝôïéï äåí áíáöÝñåôáé ìå óáöÞíåéá, áëëÜ ìüíï ï Ýñùôáò ÷ùñßò áíôáðüêñéóç êáßåé, öëïãßæåé, ìáñáßíåé êáé õðïäïõëþíåé. Ç

Δημοτικότραγούδι

286



ðáñïõóßá ôçò áãáðçìÝíçò äçëþíåôáé óôï óçìåßï üðïõ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ôçí ðáñïìïéÜæåé ìå ôç óåëÞíç êáé ôç âÜæåé íá ìáëþíåé ìå ôïí Þëéï êáé íá ôïí êáëåß íá âãåé êáé íá ëÜìøåé, ãéá íá âãåé êáé íá ëÜìøåé êé åêåßíç ìå ôç óåéñÜ ôçò. Åßíáé ðïëý üìïñöç êáé ìïéÜæåé óáí ç ßäéá íá Ý÷åé åðßãíùóç ôçò ïìïñöéÜò ôçò, åöüóïí ðáñáäÝ÷åôáé ôç ëÜìøç ôçò. Åðßóçò ôç âëÝðïõìå íá áãíïåß ôéò óõíÝðåéåò ðïõ Ý÷åé ç ïìïñöéÜ ôçò êáé êÜíåé ôá ðáëéêÜñéá íá ôçí åñùôåõôïýí.


i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ ìå ïñéóìÝíá éäéùìáôéêÜ óôïé÷åßá (áãáðç-ôéêéÜ, üíôåò, äéù, ôï ôá÷ý, êáßãåé). Óå üëï ôï ôñáãïýäé êõñéáñ÷ïýí ôá ñÞìáôá êáé ôá ïõóéáóôéêÜ (ï ëüãïò óôï÷åýåé óôï êáßñéï, óôçí ïõóßá), åíþ ôï åðßèåôï åßíáé Ýíá (âáèý).

ii) ¾öïò¼ðùò óå üëá ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, Ýôóé êáé åäþ, ç ýðáñîç ðïë-ëþí ðñïóùðïðïéÞóåùí, õðåñâïëþí êáé åðáíáëÞøåùí êÜíåé ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò ãëáöõñü êáé ëõñéêü. Ìå ôá áóýíäåôá ó÷Þìáôá ôï ýöïò ãßíåôáé ãïñãü, åíþ ìå ôéò åéêüíåò áðïêôÜ ðáñáóôáôéêüôçôá. Ç ÷ñÞóç ôïõ äñáìáôéêïý åíåóôþôá (Ý÷ù, ðñïâÜëëåé, óêïñðéÝôáé, ìáñáßíåé, öëïãßæåé, êáßãåé, óêëáâþíåé) äßíåé óôï ýöïò æùíôÜíéá êáé äñáìáôéêüôçôá.

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ÝñãïõÔï ôñáãïýäé áðïôåëåßôáé áðü ôñåéò óôñïöÝò ìå Üíéóï áñéèìü óôß-÷ùí ç êáèåìßá. Ï óôß÷ïò åßíáé äåêáðåíôáóýëëáâïò ðáñïîýôïíïò êáé ôï ìÝôñï éáìâéêü. ÕðÜñ÷åé ïìïéïêáôÜëçêôï Þ ïìïéïôÝëåõôï, äçëáäÞ óôï ôÝëïò äéáäï÷éêþí óôß÷ùí õðÜñ÷ïõí ëÝîåéò Þ êáôáëÞîåéò üìïéåò ç÷çôéêÜ (óôß÷ïé 1-4, óôß÷ïé 7-9).

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «âáèý óêïôÜäé», «óêïñðéÝôáé ôï óêïôÜäé», «ìáñáßíåé ðá-ëéêÜñéá», «öëïãßæåé íéïõò», «êáßãåé ï÷ôñïýò», «óêëáâþíåé ðáëéêÜñéá», «êáßãåé êé åìÝíá», «öõëëïêÜñäéá». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «åêåßíç åßí’ ôï öåããÜñé», ðáñïìïßùóç ôçò êïðÝëáò ìå ôïí Þëéï üðùò öáßíåôáé êõñßùò óôç äåýôåñç åíüôçôá ôïõ ôñá-ãïõäéïý. ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: óôß÷ïò 5. ÕðåñâïëÞ: «åêåßíç åßí’ ôï öåããÜñé», óôß÷ïò 4, óôß÷ïò 7, óôß÷ïé 9-11. ÁóýíäåôïÁóýíäåôï: óôß÷ïé 1-2, óôß÷ïò 6, óôß÷ïé 7-10. ÅðáíÜëçøçÅðáíÜëçøç:: íá ‘íáé, öåããÜñé, óêïôÜäé, Þëéï, âãáßíù, ëÜìðù, êáßãåé, ìáñáßíåé, ðáëéêÜñéá. Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò óêïôåéíÞò ãåéôïíéÜò, ç åéêüíá ôçò êïðÝëáò

287

ðïõ ìáëþíåé ìå ôïí Þëéï, ç åéêüíá ôïõ Þëéïõ ðïõ ìåóïõñáíåß, ç åéêüíá ôùí ðáëéêáñéþí.


1. Óôçí ðñþôç óôñïöéêÞ åíüôçôá ç ïìïñöéÜ ôçò íÝáò ðñïâÜëëåôáé ìå ôçí ðáñïìïßùóç êáé ôçí õðåñâïëÞ. Åíôïðßóôå êáé ó÷ïëéÜóôå áõôÜ ôá óôïé÷åßá.Óôçí ðñþôç åíüôçôá ç ïìïñöéÜ ôçò êüñçò ðáñïìïéÜæåôáé ìå ôï öåããÜñé. Áõôü ãßíåôáé öáíåñü óôï óôß÷ï «Ãéáôß Ý÷ù ìéá áãáðçôéêéÜ êé áõôÞ åßí’ ôï öåããÜñé». Ç áãÜðç ôïõ íÝïõ ãéá ôçí êïðÝëá öôÜíåé óå óçìåßï õðåñâïëÞò üôáí ôçí ôáõôßæåé ìå ôï öåããÜñé êáé íá üôé üôáí áõôÞ ðñïâÜëëåé, óêïñðßæåé ðáíôïý óêïôÜäé, üðùò áêñéâþò üôáí ôï öåããÜñé õðÜñ÷åé óôïí ïõñáíü, ç ðëÜóç âñßóêåôáé óå óêï-ôÜäé («ð’ üíôåò ðñïâÜëëåé íá ôç äéù óêïñðéÝôáé ôï óêïôÜäé»). (ÂëÝðå åðßóçò ôá ó÷üëéá óôç ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç).

2. Ðïéïò õðåñôåñåß óå ëÜìøç, ï Þëéïò Þ ç êüñç; ÁéôéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò êÜíïíôáò áíáöïñÜ óå ëÝîåéò Þ åêöñÜóåéò ôïõ äçìïôéêïý ôñáãïõäéïý.Ðáñüëï ðïõ ï Þëéïò åßíáé ç ðçãÞ ôçò ëÜìøçò ôçò óåëÞíçò – êïðÝ-ëáò, åêåßíç õðåñôåñåß óå ëÜìøç, öôÜíïíôáò óôï óçìåßï íá êáôá-íôÜ áõôÞ ç ëÜìøç êáôáóôñïöéêÞ ãéá ôïõò íÝïõò Üíäñåò ðïõ ôçí áíôéêñßæïõí. Ç ëÜìøç ôïõ Þëéïõ ìáñáßíåé ìüíï ôá ÷ïñôÜñéá, åíþ ç ïìïñöéÜ ôçò êïðÝëáò öôÜíåé óå óçìåßï íá êáßåé, íá öëïãßæåé êáé íá óêëáâþíåé ðáëéêÜñéá. Ïé åéêüíåò áóöáëþò åßíáé ìåôáöïñéêÝò êáé èÝëïõí íá äåßîïõí üôé ç ïìïñöéÜ ôçò êïðÝëáò èáìðþíåé ôá ðáëé-êÜñéá êáé ôá êÜíåé íá ôçí åñùôåýïíôáé áìÝóùò («¸ëáìøå ï Þëéïò ôï ôá÷ý… áãáðþ ìÝóá óôá öõëëïêÜñäéá»).

3. Óõãêñßíåôå ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ìå ôá ðáñáêÜôù ëéáíïôñÜ-ãïõäá ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï:

Áð’ üëá ôá’ Üóôñá ô’ ïõñáíïý Ýíá åßíáé ðïõ óïõ ìïéÜæåé¸íá ðïõ âãáßíåé ôï ðïõñíü üôáí ãëõêï÷áñÜæåé

¼íôå’ åãÝííá ç ìÜíá óïõ, ï Þëéïò åêáôÝâçÊáé óïõ ’äùêå ôçí ïìïñöéÜ êáé ðÜëé ìåôáíÝâç

¼ðùò ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ðïõ åîåôÜóáìå ðáñáðÜíù, Ýôóé êáé ôá äýï áõôÜ ëéáíïôñÜãïõäá Ý÷ïõí ðåñéå÷üìåíï åñùôéêü. Ôï ðñþ-ôï äßóôé÷ï ðáñïìïéÜæåé ôçí áãáðçìÝíç êïðÝëá ìå ôïí Áõãåñéíü Þ Áðïóðåñßôç, ðïõ åßíáé ôï ðéï öùôåéíü Üóôñï ôïõ ïõñáíïý. Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ðñüêåéôáé ãéá ôïí ðëáíÞôç ¸óðåñï Þ Áöñïäßôç, ðïõ öÝããåé ðñþôï áð’ üëá ôá õðüëïéðá áóôÝñéá êáé óâÞíåé ôåëåõ-ôáßï ôï ðñùß. Óôï äåýôåñï äßóôé÷ï Ý÷ïõìå ôï ó÷Þìá ëüãïõ ôçò

Δημοτικότραγούδι

288



õðåñâïëÞò. ¼ðùò êáé óôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ðïõ åîåôÜóáìå, Ýôóé êáé åäþ âëÝðïõìå ôçí ïìïñöéÜ ôçò êïðÝëáò íá ðñïÝñ÷åôáé êáé íá ðçãÜæåé áðü ôïí Þëéï. ÃåíéêÜ ç ðáñïìïßùóç êáé ç õðåñâïëÞ óõíá-íôþíôáé óôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá êáé åßíáé óôïé÷åßá ðïõ áðïôåëïýí õöïëïãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ïðïéïõäÞðïôå äçìïôéêïý ôñáãïõäéïý.


1. Ãéáôß ç êïðÝëá ìáëþíåé ìå ôïí ¹ëéï;2. Âñåßôå ôéò åðáíáëÞøåéò ôïõ ôñáãïõäéïý êáé ó÷ïëéÜóôå ôç ëåé-ôïõñãßá ôïõò.3. Áíáëýóôå ôç óôé÷ïõñãéêÞ ôïõ äçìïôéêïý ôñáãïõäéïý.

289


Ç Ëßôóá Øáñáýôç ãåííÞèçêå óôç ÓÜìï ôï 1936. Áðïöïßôçóå áðü ôï Ðõèáãüñåéï ÃõìíÜóéï. Óðïýäáóå îÝíåò ãëþóóåò óôçí ÁèÞíá êáé åñ-ãÜóôçêå óôï Ðáãêüóìéï Óõìâïýëéï ôùí Åêêëçóéþí êáé óôç óõíÝ÷åéá óôçí ÁìåñéêáíéêÞ Ðñåóâåßá. Ôá âéâëßá ôçò Ý÷ïõí áðïóðÜóåé ðïëëÜ âñáâåßá· ìåôáîý Üëëùí Ý÷åé âñáâåõôåß áðü ôïí Êýêëï ôïõ Åëëçíéêïý Ðáéäéêïý Âéâëßïõ (Åëëçíéêü ÔìÞìá ôçò ÉÂÂÕ) êáé ôç Ãõíáéêåßá Ëïãï-ôå÷íéêÞ ÓõíôñïöéÜ. Ôï âéâëßï ôçò Ôï äéðëü ôáîßäé âñßóêåôáé óôïí Ôéìçôéêü Ðßíáêá ôïõ Åõñùðáúêïý Âñáâåßïõ ÐáéäéêÞò Ëïãïôå÷íßáò «ÐéÝñ ÐÜïëï ÂåñôæÝñéï» ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò ÐÜíôïâá. Ôï âéâëßï ôçò Ôá äÜêñõá ôçò Ðåñóåöüíçò Ý÷åé ðåñéëçöèåß óôïí Ôéìçôéêü Ðß-íáêá ôçò ÉÂÂÕ, åíþ Þôáí åðßóçò õðïøÞöéá ãéá ôï Âñáâåßï ×áíò Êñßóôéáí ¢íôåñóåí ôï 2000. ÐÞñå ôï åëëçíéêü Êñáôéêü Âñáâåßï ôï 1996 ãéá ôï âéâëßï Ôï ÷áìüãåëï ôçò ÅêÜôçò êáé ç Áêáäçìßá Áèçíþí âñÜâåõóå ìå Ýðáéíï ôï âéâëßï ôçò Ôï áõãü ôçò ¸÷éäíáò. Ôá âéâëßá ôçò Ý÷ïõí êÜíåé ðïëëÝò åêäüóåéò, åß÷áí åîáéñåôéêÝò êñéôéêÝò áðü ôá ðéï áîéüëïãá ðåñéïäéêÜ êáé åöçìåñßäåò, áðïôÝëåóáí ôï áíôéêåßìåíï ðïëëþí öïéôçôéêþí åñãáóéþí êáé äéäÜ÷èçêáí óå åëëçíéêÜ êáé îÝíá ðáíåðéóôÞìéá (ð.÷. óôï áìåñéêáíéêü Rutgers University, New Brunswick. N.J. Comparative Literature Dept.). ¸ñãá: Ãéá ðáéäéÜ: ÇñáêëÞò (ìõèïëïãßá), Ïé ôåëåõôáßïé Þñùåò, Ôï ôóßñêï êáé ï íÜíïò ÃïëéÜè, Ç åêäßêçóç ôùí ìáíéôáñéþí, Ï ëüöïò ìå ôéò ëé÷ïõäéÝò. ÌõèéóôïñÞìáôá ãéá åöÞâïõò: Óôá âÞìáôá ôïõ ÓáìïèÞñéïõ, Ôï äéðëü ôáîß-äé, Ôï áõãü ôçò Ý÷éäíáò, Ôo áßíéãìá ôçò ðÝôñéíçò ãåíåéÜäáò, Ç åîáöÜíéóç, Ôá äÜêñõá ôçò Ðåñóåöüíçò, Ôï ÷áìüãåëï ôçò ÅêÜôçò, Ôï ìõóôéêü ôå-ôñÜäéï, Åðéêßíäõíá ðáé÷íßäéá, ¢ñùìá êáëïêáéñéïý, ÁíÜóåò êáé øßèõñïé ôïõ äÜóïõò, Ïé Üããåëïé ôïõ ïõñáíïý.


Ôï êåßìåíï åßíáé áõôïôåëÝò äéÞãçìá áðü ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ôçò Ëßôóáò Øáñáýôç Ç åêäßêçóç ôùí ìáíéôáñéþí (1999). Ôá èÝìáôá ôùí äéçãçìÜôùí áíáöÝñïíôáé óôçí éóôïñéêÞ ìíÞìç, ôá êïéíùíéêÜ

Ο ΚωνσταντήςΛίτσα Ψαραύτη

290



åíäéáöÝñïíôá êáé ôçí ïéêïëïãßá. ÃåíéêÜ ç óõããñáöÝáò åßíáé êïé-íùíéêÜ åõáéóèçôïðïéçìÝíç êáé åêöñÜæåé ôçí áãùíßá ôçò ãéá ôï ìÝëëïí ôùí óçìåñéíþí ðáéäéþí. Óôï äéÞãçìá, ï ïìþíõìïò Þñùáò, Ýíá ðáéäß áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò, ðïõ åßíáé Ýíá ðáéäß ôùí öáíáñéþí, âñßóêåé ôç óôïñãÞ êáé ôçí áãÜðç ðïõ ôïõ ëåßðïõí óôï ðñüóùðï ìéáò ìïíá÷éêÞò ãõíáßêáò.


Ôï äéÞãçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò: 1ç åíüôçôá: «Ìüëéò ôï öáíÜñé ãéíüôáí ðñÜóéíï… äõóáñÝóêåéá óôïõò ïäçãïýò»: Ôá ðáéäéÜ ôùí öáíáñéþí. 2ç åíüôçôá: «ÌåãÜëï ÓÜââáôï... íá öÜíå ìáæß ôç ìáãåéñßôóá»: Ç öéëáíèñùðßá ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò ðñïò ôï ìéêñü ÊùíóôáíôÞ.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÈåìáôéêü êÝíôñï ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ç åõáéóèçôïðïßçóç ìéáò ìïíá÷éêÞò ãõíáßêáò (êõñßá ÄÝóðïéíá) ìðñïóôÜ óôï äñÜìá ôùí áíÞ-ëéêùí âéïðáëáéóôþí ôïõ äñüìïõ. Áðü ôï ðáñÜèõñï ôïõ óðéôéïý ôçò áíôéêñßæåé Ýíá ðáéäß ðïõ Ý÷åé êïõñíéÜóåé óôçí åßóïäï ôçò ðïëõêá-ôïéêßáò ôçò êáé ìåôñÜ ôéò åéóðñÜîåéò ôçò çìÝñáò. ÁìÝóùò óðåýäåé íá ôïí öéëïîåíÞóåé. ÅììÝóùò ðëçí óáöþí èßãåôáé ôï æÞôçìá ôçò åêìåôÜëëåõóçò ôçò ðáéäéêÞò åñãáóßáò, ôçò êïéíùíéêÞò áíáëãçóßáò, ôùí óõíèçêþí åñãáóßáò êáé äéáâßùóçò ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíá-óôþí óôç ÷þñá ìáò. Êõñßùò üìùò ðñïâÜëëåôáé ôï óõíáßóèçìá ôçò áãÜðçò, üðùò áõôÞ óõìâïëßæåôáé ìÝóá áðü ôç ãéïñôÞ ôïõ ÐÜó÷á, áëëÜ êáé ùò ìÝóï áíáêïýöéóçò ôïõ ðáéäéêïý ðüíïõ. Åðåêôåßíïíôáò èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé Ýíá åðéðëÝïí èÝìá ðïõ èßãåôáé Ýì-ìåóá åßíáé ç ìïíáîéÜ êáé ç ìåëáã÷ïëéêÞ äéÜèåóç ðïõ áéóèÜíïíôáé ïé áðüìá÷ïé ôçò æùÞò üôáí âñßóêïíôáé áðïìáêñõóìÝíïé áðü ôá ðáéäéÜ ôïõò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ðáñáêïëïõèïý-ìå ôéò êáêïõ÷ßåò ôùí ðáéäéþí ðïõ åñãÜæïíôáé óôá öáíÜñéá ôùí äñü-ìùí. Åßíáé áíáãêáóìÝíá óå êáèçìåñéíÞ âÜóç íá äéáêéíäõíåýïõí ôç æùÞ ôïõò åöüóïí åßíáé áíáãêáóìÝíá íá êéíïýíôáé ìÝóá óôç óõíå÷Þ ñïÞ ôçò êõêëïöïñßáò ôùí áõôïêéíÞôùí. ÂëÝðïõìå ôïõò ðåñáóôéêïýò ïäçãïýò íá áäéáöïñïýí êáé íá ôïõò äßíïõí ÷ñÞìáôá ìüíï êáé ìüíï ãéá íá ôá îåöïñôùèïýí. Êáé üëá áõôÜ, êÜôù áðü ôéò Üó÷çìåò êáé-ñéêÝò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí ôï ÷åéìþíá, ìå êñýï êáé âñï÷Þ. Óôç äåýôåñç ðáñÜãñáöï ðáñáêïëïõèïýìå ôá ðáéäéÜ áõôÜ íá óôåñïýíôáé

291

âáóéêÜ áãáèÜ, áõôïíüçôá ãéá Üëëá ðáéäéÜ ôçò ßäéáò çëéêßáò· åßíáé ðåéíáóìÝíá êáé ôá ðáé÷íßäéá åßíáé Üãíùóôá ãé’ áõôÜ. 2ç åíüôçôá: Áðü ôçí áñ÷Þ ôçò åíüôçôáò ìáò äßíåôáé ï ÷ñüíïò ôïõ äéçãÞìáôïò (ÌåãÜëï ÓÜââáôï) êáé ôá ðñüóùðá ðïõ èá áðïôåëÝ-óïõí ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôçò éóôïñßáò (êõñßá ÄÝóðïéíá, áíÞëéêï áãüñé áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò). Ç êõñßá ÄÝóðïéíá ðáñáêïëïõèåß áðü ôï ðáñÜèõñï ôïõ óðéôéïý ôçò ôçí ðïñåßá ôïõ ìéêñïý áãïñéïý. ¼ôáí ðéÜíåé âñï÷Þ, âëÝðåé ôï áãüñé íá êïõñíéÜæåé óôçí åßóïäï ôçò ðï-ëõêáôïéêßáò ôçò. Óôï óçìåßï áõôü åßíáé óêüðéìç ç óýãêñéóç ôïõ áãïñéïý ìå ôï åã-ãïíÜêé ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò. Ç ïìïéüôçôá ðïõ äéáêñßíåé ç êõñßá ÄÝóðïéíá ìåôáîý ôïõ áãïñéïý áõôïý êáé ôïõ åããïíïý ôçò ÷ñçóé-ìïðïéåßôáé áðü ôïí áöçãçôÞ ãéá íá áöÞóåé äéáêñéôéêÜ íá äéáöáíåß ç ìïíáîéÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ç ãõíáßêá, åðåéäÞ ôá ðáéäéÜ ôçò æïõí ìáêñéÜ ôçò, óôçí ÁìåñéêÞ. ¢ëëá óôïé÷åßá ðïõ áðïäåéêíýïõí ôç ìï-íáîéÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ç çëéêéùìÝíç ãõíáßêá åßíáé ç åíèýìçóç ôïõ åããïíïý ôçò, ç ëýðçóÞ ôçò, ç ßäéá çìÝñá ôïõ ÌåãÜëïõ ÓáââÜôïõ ðïõ ôç âñßóêåé ìüíç íá êïéôÜæåé áðü ôï ðáñÜèõñï ôçí êßíçóç óôïõò äñüìïõò. ¸ôóé ôç âëÝðïõìå íá ìç ìÝíåé áìÝôï÷ç óôï äñÜìá ôïõ ìéêñïý êáé íá óðåýäåé íá ôïí öéëïîåíÞóåé, ðñïóöÝñïíôÜò ôïõ ôá âáóéêÜ: ñïý÷á, öáãçôü êáé óôÝãç. Ìå Ýíá ëåðôü ôüíï åéñùíåßáò ï áöçãçôÞò êáôáããÝëëåé ôïõò êéíäýíïõò ðïõ äéáôñÝ÷åé Ýíá ðáéäß ðïõ æåé óôï äñüìï («Ôï ðáéäß êïßôáæå êá÷ýðïðôá êáé øõ÷ñÜ… «öéëáí-èñùðßá» ôùí áíèñþðùí). Óôçí áñ÷Þ ôï ðáéäß åßíáé äéóôáêôéêü êáé öïâéóìÝíï, êáèþò Ýíá áíÞëéêï ðáéäß ðïõ áíáãêÜæåôáé íá åñãáóôåß, êáé ìÜëéóôá óôï äñüìï, åßíáé áíáìåíüìåíï íá Ý÷åé ÷Üóåé ðëÝïí ôçí åìðéóôïóýíç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò. Èá Þôáí ðïëëïß áõôïß ðïõ ôïõ ðáñïõóéÜóôçêáí óôçí áñ÷Þ öïñþíôáò Ýíá åõãåíéêü êáé áíèñþðéíï ðñïóùðåßï êáé óôç óõíÝ÷åéá öÜíçêáí áðÜíèñùðïé êáé óêëçñïß. Ïé áðáíôÞóåéò ðïõ äßíåé ï ÊùíóôáíôÞò óôéò ðñþôåò åñùôÞóåéò ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò êÜíïõí ôçí áöÞãçóç ðåñéóóüôåñï æùíôáíÞ êáé áöÞíïõí íá äéáöáíåß ìå ðáñáóôáôéêü ôñüðï ôï ðñïóùðéêü äñÜ-ìá ôïõ ìéêñïý. ¼ôáí ï ÊùíóôáíôÞò áðïêïéìéÝôáé óôïí êáíáðÝ, ç êõñßá ÄÝóðïéíá áíôáðïêñßíåôáé óôï êÜëåóìá ôçò êáìðÜíáò ôçò åêêëçóßáò. Ôï ìïíáäéêü óôïé÷åßï ðïõ äßíåé Ýíôïíç ãëáöõñüôçôá óôï êåßìåíï åßíáé ôï ÷ùñßï üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ç åéêüíá ôïõ ïõñáíïý ìåôÜ ôç âñï÷Þ. Ï êáéñüò ìïéÜæåé íá áêïëïõèåß ôçí øõ÷éêÞ êáôÜóôáóç ôùí çñþùí êáé íá çñåìåß. ÔÝëïò, ðáñáêïëïõèïýìå ôçí êõñßá ÄÝóðïéíá ãéá ðñþôç öïñÜ íá ìçí ðáñáêïëïõèåß ìÝ÷ñé ôÝëïõò ôç èåßá ëåé-ôïõñãßá êáé íá âéÜæåôáé íá åðéóôñÝøåé óðßôé ôçò, ãéá íá ðåñÜóåé ôçí áíáóôÜóéìç áõôÞ ìÝñá ìå ôï íÝï ôçò …åããïíü. ÂëÝðïõìå åäþ ôç äéÜèåóç ôçò çñùßäáò íá áëëÜæåé ðñïò ôï êáëýôåñï êáé íá áéóèÜ-

ΛίτσαΨαραύτη

292



íåôáé ÷áñÜ áðü ôç óôéãìÞ ðïõ õðÜñ÷åé êÜðïéïò Üëëïò Üíèñùðïò ãéá íá ìïéñáóôåß ôéò ãéïñôéíÝò áõôÝò çìÝñåò áãÜðçò. Áð’ ôç óôéãìÞ ìÜëéóôá ðïõ ï ìéêñüò ÊùíóôáíôÞò óôá ìÜôéá ôçò öáíôÜæåé óáí ôï ìéêñü ôçò åããïíü ðïõ Ý÷åé áðï÷ùñéóôåß, ôüôå ï êüóìïò ôçò áðï-êôÜ íüçìá. Êáé ôá äýï ðñüóùðá ôçò éóôïñßáò ìáò Ý÷ïõí Ýíôïíï ôï óôïé÷åßï ôçò ôñáãéêüôçôáò êáé âñßóêïíôáé ó÷åäüí óôçí ßäéá êáôÜóôáóç. Êáé ï ìéêñüò ÊùíóôáíôÞò áëëÜ êáé ç êõñßá ÄÝóðïéíá óôåñïýíôáé ôçí ðñáãìáôéêÞ æåóôáóéÜ ðïõ ðñïóöÝñåé ç áíèñþðéíç åðáöÞ êáé áãÜðç.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí / çñþùíÊõñßá ÄÝóðïéíá: Åßíáé ìéá çëéêéùìÝíç ìïíá÷éêÞ êáé êáëüêáñäç ãõíáßêá. Ôç ìïíáîéÜ ôçò áðïäåéêíýåé ôï ãåãïíüò üôé êïéôÜåé áðü ôï ðáñÜèõñï áíÞìåñá ÌåãÜëïõ ÓáââÜôïõ («ç êõñßá ÄÝóðïéíá îå-÷íïýóå ôç ìïíáîéÜ ôçò êïéôþíôáò ôçí êßíçóç ôïõ äñüìïõ»), ôï üôé èõìÜôáé ôïí åããïíü ôçò êáé ôïí âëÝðåé óôç ìïñöÞ ôïõ ìéêñïý Êùí-óôáíôÞ («Ôï ðáéäß Þôáí ßäéïò ï ÁíôùíÜêçò, ï åããïíüò ôçò»), ôï üôé ôá ðáéäéÜ ôçò æïõí ðïëý ìáêñéÜ («…ðÝñá óôçí ðëïýóéá Âáëôéìüñç ðïõ æïýóå ìå ôïõò ãïíåßò ôïõ»), ç ëýðçóÞ ôçò («ç êáñäéÜ ôçò ëá-÷ôÜñçóå»), ôï üôé ìßá áðü ôéò êýñéåò áó÷ïëßåò ôçò Þôáí íá ðçãáßíåé óôçí åêêëçóßá («ç êõñßá ÄÝóðïéíá ãéá ðñþôç öïñÜ äåí êÜèéóå ùò ôï ôÝëïò ôçò ëåéôïõñãßáò»). ¼ëá ôá ðáñáðÜíù óõíèÝôïõí ôçí åéêüíá ìéáò ãõíáßêáò ðïõ ó÷å-äüí âéþíåé ôçí êáôÜèëéøç ôçò ôñßôçò çëéêßáò, ùò áðïôÝëåóìá ôçò åãêáôÜëåéøçò áðü ôá ðáéäéÜ ôçò. ÖáíôÜæåé áðñüóìåíá öéëÜíèñùðç, åöüóïí öéëïîåíåß Ýíá Üãíùóôï ðáéäß ôïõ äñüìïõ, ôïõ óõìðåñéöÝ-ñåôáé óáí íá Þôáí åããïíüò ôçò êáé åðéëÝãåé íá ðåñÜóåé ìáæß ôïõ ôçí ÁíÜóôáóç. ÔÝëïò ôç âëÝðïõìå íá åßíáé Ýíôïíá èñçóêåõüìåíç êáé íá ìç ÷Üíåé ðïôÝ ôç èåßá ëåéôïõñãßá. ÊùíóôáíôÞò: ¸÷åé ðÝóåé èýìá ðáéäéêÞò åêìåôÜëëåõóçò êáé áíáãêÜ-æåôáé íá æçôéáíåýåé óôá öáíÜñéá ôùí äñüìùí, ãéá íá åîáóöáëßóåé Ýíá ðéÜôï öáãçôü, êé áõôü ü÷é ðÜíôïôå óßãïõñï. Åßíáé ôáëáéðùñç-ìÝíïò, êáèþò äïõëåýåé ìÝóá óå Üó÷çìåò êáéñéêÝò óõíèÞêåò êáé åðß ðïëëÝò þñåò. Åßíáé ðåéíáóìÝíïò êáé êïõñáóìÝíïò, ãé’ áõôü êáé ôñþåé ìå ôüóç ëáéìáñãßá ôï öáãçôü ðïõ ôïõ ðñïóöÝñåé ç êõñßá ÄÝóðïéíá êáé ìåôÜ áðïêïéìéÝôáé óôïí êáíáðÝ ôçò. Ïé Üó÷çìåò óõíèÞêåò äéá-âßùóÞò êáé ïé ìÝ÷ñé ôþñá åìðåéñßåò ôïõ ôïí Ý÷ïõí êÜíåé íá ÷Üóåé ôçí åìðéóôïóýíç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò êáé íá ôïõò âëÝðåé üëïõò êá÷ýðïðôá, üðùò áíáöÝñåé êáé ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöïíôáò ôçí ðñþôç áíôßäñáóÞ ôïõ, üôáí ç êõñßá ÄÝóðïéíá ôïí ðñïóêáëåß óôï óðßôé ôçò. ÌÝ÷ñé ôþñá Ý÷åé óõíáíôÞóåé áíèñþðïõò ðïõ ìïéÜæïõí êáëïðñïáßñåôïé êáé êáëïóõíÜôïé, áñãüôåñá üìùò áðïäåéêíýåôáé üôé áðïóêïðïýí ìüíï óôï íá ôïí åêìåôáëëåõôïýí.

293


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç óõããñáöÝáò åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò ïìéëßá, ÷ùñßò ðïëëÜ åê-öñáóôéêÜ óôïëßäéá êáé ñçôïñéóìïýò.

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ëéôü êáé ñåáëéóôéêü, ÷ùñßò ìåãáëïóôï-ìßåò, çèéêïëïãßåò Þ äéäáêôéóìïýò. Éäßùò ïé äéÜëïãïé äßíïõí æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá êáé áðïêáëýðôïõí ôá ãíÞóéá óõíáéóèÞìáôá ôùí çñþùí.

iii) ÁöÞãçóçÙò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï Ý÷ïõìå äéÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôïðñü-óùðç áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ ðïõ äå ìåôÝ÷åé áëëÜ ãíùñßæåé ôá ãåãïíüôá, áêüìá êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ôï öáíÜñé ãéíüôáí ðñÜóéíï», «ô’ áõôïêßíçôá ÷éìïýóáí», «êïéôïýóå ëáßìáñãá», «ôï êñýï êáé ç âñï÷Þ äõíÜìùóáí», «÷þèçêå óôçí åßóïäï», «ôïõò ìÜæåøáí ôçí ðåñáóìÝíç âäïìÜäá ïé êëïýâåò», «êÜèéóå óôï ôñáðÝæé», «ôïí ðÞñå ï ýðíïò». ÕðåñâïëÞ:ÕðåñâïëÞ: «åß÷å ôá ßäéá îáíèÜ ìáëëéÜ... æïýóå ìå ôïõò ãïíåßò ôïõ». Áóýíäåôï:Áóýíäåôï: «Ðëçóßáæå ôï ôæÜìé ôïõ ïäçãïý…Þôáí áñêåôÞ», «Ôï ðáéäß êïéôïýóå ëáßìáñãá…äõóáñÝóêåéá óôïõò ïäçãïýò», «Îáíèïýëéêï…êï-íôÜ óôá äþäåêá», «¢íïéîå ç êõñßá ÄÝóðïéíá…ðáðïýôóéá», «¾óôåñá ç ãõíáßêá… öñïýôá». Ðáñïìïßùóç:Ðáñïìïßùóç: «öåããÜñé áóçìÝíéï». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Èåò ôï êáëïóõíÜôï ðñüóùðï... ðáñáìÝñéóáí ôïõò öüâïõò êáé ôïõò äéóôáãìïýò ôïõ», «ôï öåããÜñé êõíçãéüôáí ìå ôá óýííåöá óôïí ïõñáíü».Åéêüíá: Åéêüíá: Ç åéêüíá ôùí ðáéäéþí óôá öáíÜñéá ôùí äñüìùí, ç åéêüíá ôïõ âñï÷åñïý êáéñïý, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ÊùíóôáíôÞ, ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôçò ìáãåéñßôóáò, ç åéêüíá ôïõ ÊùíóôáíôÞ íá ÷áëáñþíåé óôïí êáíáðÝ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò êáìðÜíáò ôçò åêêëç-óßáò, ç åéêüíá ôïõ ïõñáíïý ìåôÜ ôç âñï÷Þ.


1. Ðïéåò äéáöïñÝò áëëÜ êáé ðïéåò ïìïéüôçôåò äéáêñßíåôå óôç æùÞ ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò êáé ôïõ ìéêñïý ÊùíóôáíôÞ;Ïé äýï ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ äéçãÞìáôïò, ìïëïíüôé äåí ôï ãíùñß-æïõí, ùò ÷áñáêôÞñåò Ý÷ïõí ðïëëÝò ïìïéüôçôåò êáé ëßãåò äéáöï-ñÝò ìåôáîý ôïõò. Êáé ïé äýï åßíáé Üôïìá ìïíá÷éêÜ, êáèÝíá ìå ôï


294



äéêü ôïõ ôñüðï. Ç êõñßá ÄÝóðïéíá æåé êáé áéóèÜíåôáé ìüíç, åíþ ï ÊùíóôáíôÞò áéóèÜíåôáé ìüíïò, ðáñÜ ôçí ðïëõêïóìßá êáé ôçí êõêëïöïñßá ôùí äñüìùí óôçí ïðïßá êéíåßôáé êáèçìåñéíÜ. Êáé ïé äýï Ý÷ïõí áíÜãêç áðü ôñõöåñüôçôá, áíèñþðéíç åðáöÞ êáé áãÜðç, éäéáßôåñá ôéò ãéïñôéíÝò ìÝñåò óôéò ïðïßåò ôïðïèåôåßôáé ôï êåßìåíï. Ç êõñßá ÄÝóðïéíá åðåéäÞ ðñïöáíþò åßíáé ÷Þñá êáé ôá ðáéäéÜ ôçò æïõí ìáêñéÜ, êáé ï ÊùíóôáíôÞò åðåéäÞ åßíáé Ýíá ðáéäß ðïõ åñãÜ-æåôáé óôïõò äñüìïõò ãéá íá åîáóöáëßóåé Ýíá ðéÜôï öáãçôü, êáé áõôü ü÷é ðÜíôá. Ç óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï çñþùí åßíáé ç çëéêßá áëëÜ êáé ïé óõíèÞêåò äéáâßùóçò. Ç êõñßá ÄÝóðïéíá åßíáé ìéá çëéêéùìÝíç ãõíáßêá ðïõ Ý÷åé ôï óðßôé ôçò êáé äåí ôçò ëåßðïõí ôá áíáãêáßá, åíþ ï ÊùíóôáíôÞò óôåñåßôáé âáóéêÜ áãáèÜ, ðïõ ãéá Üëëá ðáéäéÜ åßíáé áõôïíüçôá êáé áðïôåëïýí ðñïûðïèÝóåéò ðñïêåé-ìÝíïõ Ýíá ðáéäß íá ìåãáëþóåé óùóôÜ: óôÝãç, ôñïöÞ, ïéêïãåíåéáêÞ èáëðùñÞ, ðáé÷íßäéá.

2. Ôé åßäïõò óêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ïäÞãçóáí ôç ãõíáßêá íá áíïßîåé ôï óðßôé ôçò êáé ôçí êáñäéÜ ôçò óôï ìéêñü ÊùíóôáíôÞ; ÁéôéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ìå áíáöïñÝò óå óõãêåêñéìÝíá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ.H êõñßá ÄÝóðïéíá åßíáé Ýíáò öéëÜíèñùðïò êáé êáëïóõíÜôïò Üí-èñùðïò ðïõ åõáéóèçôïðïéåßôáé ìðñïóôÜ óôçí êïéíùíéêÞ áäéêßá. Ôç âëÝðïõìå íá íéþèåé óõìðüíïéá êáé íá ëõðÜôáé ãåíéêÜ ôá ðáéäéÜ ôùí öáíáñéþí, ðïõ óôçí åõáßóèçôç áõôÞ çëéêßá áíáãêÜæïíôáé íá åñãÜæïíôáé êÜôù áðü Üó÷çìåò êáé åðéêßíäõíåò ãé’ áõôÜ óõíèÞêåò. ¼ôáí ëïéðüí ôçò äßíåôáé ç åõêáéñßá êáé Ýíá áãïñÜêé êïõñíéÜæåé óôçí åßóïäï ôïõ óðéôéïý ôçò, åêåßíç äå äéóôÜæåé íá åêöñÜóåé ôá öéëÜíèñùðá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò êáé íá äå÷ôåß íá ôï öéëïîåíÞóåé. Ç êßíçóç ôçò êáôáëáâáßíïõìå üôé ðçãÜæåé êáé áðü Ýíá Üëëï ãåãïíüò, ðïõ ç êõñßá ÄÝóðïéíá äåí ìðïñåß íá ðáñáâëÝøåé: ï ÊùíóôáíôÞò ìïéÜæåé åêðëçêôéêÜ ìå ôïí åããïíü ôçò, ôïí ÁíôùíÜêç («Ç êáñäéÜ ôçò ëá÷ôÜñçóå. Ôï ðáéäß Þôáí ï ßäéïò ï ÁíôùíÜêçò, ï åããïíüò ôçò»). Ç ãõíáßêá áéóèÜíåôáé ðïëëÞ ìïíáîéÜ ìáêñéÜ áðü ôá ðáéäéÜ ôçò êáé ôçò ëåßðåé ðåñéóóüôåñï ï åããïíüò ôçò, ãåãïíüò ðïõ ôçí êÜíåé íá âëÝðåé ðáíôïý ôï ðñüóùðï ôïõ ÁíôùíÜêç. Ðáßñíåé ëïéðüí ôçí ðñùôïâïõëßá íá åöáñìüóåé óôçí ðñÜîç ôï ìÞíõìá ôçò áãÜðçò ðïõ öÝñíïõí ïé Üãéåò ìÝñåò ôïõ ÐÜó÷á, äßíïíôáò áãÜðç óå Ýíá ðáéäß ðïõ ôçí åß÷å ðåñéóóüôåñï áð’ üëá áíÜãêç. Ùò áíôÜëëáãìá ç ßäéá åéóðñÜôôåé óôéãìÝò ðïõ ìïéÜæïõí ìå áõôÝò ðïõ èá ðåñíïýóå áí ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò âñéóêüôáí ðëÜé ôçò.

295

3. «Ðüóá åß÷å äéäá÷ôåß áðü ôç “öéëáíèñùðßá” ôùí áíèñþðùí»: ÐñïóðáèÞóôå íá öáíôáóôåßôå ðïéåò êáôáóôÜóåéò Ýêáíáí ôïí ÊùíóôáíôÞ êá÷ýðïðôï êáé åðéöõëáêôéêü áðÝíáíôé óôïõò áíèñþ-ðïõò.ÂëÝðïõìå ôï ìéêñü ÊùíóôáíôÞ íá áíôéäñÜ êá÷ýðïðôá êáé äéóôá-êôéêÜ üôáí ç êõñßá ÄÝóðïéíá ôïí ðñïóêáëåß óôï óðßôé ôçò. ÊÜôé ôÝôïéï åßíáé öõóéêü êáé áíáìåíüìåíï áðü Ýíá ðáéäß ðïõ Ý÷åé ìåãá-ëþóåé óôïõò äñüìïõò êáé Ý÷åé ãíùñßóåé ìÝ÷ñé ôþñá ìüíï ôï óêëçñü ðñüóùðï ôçò æùÞò êáé ôùí áíèñþðùí. ÓõãêåêñéìÝíá, óôï êåßìåíï ï áöçãçôÞò êÜíåé íýîç ãéá ìéá óõìðåñéöïñÜ ðïõ áíôéìåôùðßæïõí óõíÞèùò ôá ðáéäéÜ ôùí öáíáñéþí. Ïé ðåñáóôéêïß ïäçãïß ôá áíôéìå-ôùðßæïõí ùò ìßáóìá êáé áäéáöïñïýí ìðñïóôÜ óôï äñÜìá ôçò æùÞò ôïõò. Åíï÷ëïýíôáé áêüìç êáé áðü ôçí ðáñïõóßá ôïõò êáé äßíïõí ÷ñÞìáôá ãéá íá ôá îåöïñôùèïýí. Åßìáóôå óßãïõñïé üôé êáé áõôïß ðïõ ôá åêìåôáëëåýïíôáé êáé êáñðþíïíôáé ôéò åéóðñÜîåéò ôïõò, ìå áíôÜëëáãìá Ýíá ðéÜôï öáãçôü, ðñïöáóßæïíôáé üôé ôï êÜíïõí ðñïò üöåëüò ôïõò êáé ðáñïõóéÜæïíôáé óôá ðáéäéÜ ùò «óùôÞñåò», ðïõ ôïõò õðüó÷ïíôáé êáëýôåñç æùÞ.


1. Ðïéá óôÜóç ðéóôåýåôáé üôé ðñÝðåé íá ôçñåß ï êáèÝíáò áðü åìÜò áðÝíáíôé óôá ðáéäéÜ ôùí öáíáñéþí ðñïêåéìÝíïõ íá óõìâÜëëïõìå Ýôóé óôçí êáôáðïëÝìçóç ôïõ äõóÜñåóôïõ áõôïý öáéíïìÝíïõ;2. ÐñïóðáèÞóôå íá åêöñÜóåôå ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá óáò ìðñïóôÜ óôï öáéíüìåíï ôçò ðáéäéêÞò åñãáóßáò êáé åêìåôÜë-ëåõóçò.3. Áíôëþíôáò áðü óõãêåêñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ, ðñïóðáèÞóôå íá äéêáéïëïãÞóåôå «ôç æåóôáóéÜ ðïõ Ýâãáéíå áðü ôï äéáìÝñéóìá» ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò.


296




Ï ÃéÜííçò Ñßôóïò (ÌïíåìâáóéÜ 1910-ÁèÞíá 1990) åßíáé Ýíáò áðü ôïõò êïñõöáßïõò ¸ëëçíåò ðïéçôÝò ìå äéåèíÞ áíáãíþñéóç. Ç æùÞ ôïõ Þôáí ãåìÜôç äïêéìáóßåò: ç ïéêïãÝíåéá ôïõ ìåãáëïêôçìáôßá ðáôÝñá ôïõ îÝðåóå ïéêïíïìéêÜ, üôáí áõôüò Þôáí áêüìç ìéêñüò. ÍÝïò Ýñ÷åôáé óôçí ÁèÞíá, üðïõ ðñïóâÜëëåôáé áðü öõìáôßùóç êáé, åíþ ðñïóðáèåß íá áðáó÷ïëçèåß óå äéÜöïñåò åñãáóßåò, ðåñíÜåé Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôçò æùÞò ôïõ óå óáíáôüñéá, óå öõëáêÝò êáé ôüðïõò åîïñßáò, ëüãù ôùí áñéóôåñþí éäåþí ôïõ. Ùóôüóï áðü ôï 1970 ãíùñßæåé ìåãÜëç öÞìç, êáèþò ôï Ýñãï ôïõ áíáãíùñßæåôáé ðéï ðëáôéÜ êáé ðáßñíåé äéåèíåßò äéáóôÜóåéò. ÔéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ËÝíéí ãéá ôçí ÅéñÞíç (1977) êáé ìå áíáñßèìçôåò Üëëåò äéáêñßóåéò óôçí ÅëëÜäá áëëÜ êáé óå ÷þñåò ôïõ åîùôåñéêïý. Ï Ñßôóïò åßíáé áðïêëåéóôéêÜ ëõñéêüò ðïéçôÞò. Óôá ðïéÞìáôá ðïõ åß÷å óõíèÝóåé Ýùò ôï 1936 ÷ñçóéìïðïéåß ìå ìåãÜëç ôÝ÷íç ôïí ðáñáäïóéáêü óôß÷ï, åðçñåáóìÝíïò áðü ôïí ÊùóôÞ ÐáëáìÜ, åíþ ùò ðñïò ôç äéÜèåóÞ ôïõ, åßíáé öáíåñÞ ç åðß-äñáóç ôïõ êáñõùôáêéóìïý. Óôç óõíÝ÷åéá, üìùò, äéáìïñöþíåé ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõ ãñáöÞ, áêïëïõèåß ôïí åëåýèåñï óôß÷ï êáé ðñïóá-íáôïëßæåé ôçí ðïßçóÞ ôïõ óôçí êïéíùíéêÞ óôñÜôåõóç.Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé, ìåôáîý Üëëùí, êáé ôá ðáñáêÜôù: ÔñáêôÝñ (1934), Ðõñáìßäåò (1935), ÅðéôÜöéïò (1936), Ôï ôñáãïýäé ôçò áäåëöÞò ìïõ (1937), ÅáñéíÞ óõìöùíßá (1938), Ôï åìâáôÞñéï ôïõ ùêåáíïý (1940), ÐáëéÜ ìáæïýñêá óå ñõèìü âñï÷Þò (1943), Äïêéìá-óßá (1943), Ï óýíôñïöüò ìáò (1945), ÃåéôïíéÝò ôïõ êüóìïõ (1949), Ï Üíèñùðïò ìå ôï ãáñýöáëëï (1952), Áãñýðíéá (1954), Ðñùéíü Üóôñï (1955), Ç óïíÜôá ôïõ óåëçíüöùôïò (1956), ×ñïíéêü (1957), ÐÝôñéíïò ÷ñüíïò (1957), Áðï÷áéñåôéóìüò (1957), Õäñßá (1957), ×åéìåñéíÞ äéáý-ãåéá (1957), Ïé ãåéôïíéÝò ôïõ êüóìïõ (1957), Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí äÝíôñùí (1958), ¼ôáí Ýñ÷åôáé ï îÝíïò (1958), Áíõðüôá÷ôç ðïëéôåßá (1958), Ïé ãåñüíôéóóåò êé ç èÜëáóóá (1959), Ôï ðáñÜèõñï (1960), Ç ãÝöõñá (1960), Ï Ìáýñïò ¢ãéïò (1961), Ôï íåêñü óðßôé (1962), ÊÜôù áð’ ôïí ßóêéï ôïõ âïõíïý (1962), Ôï äÝíôñï ôçò öõëáêÞò êáé ïé ãõ-

Πρωινό άστροΓιάννης Ρίτσος

297

íáßêåò (1963), 12 ðïéÞìáôá ãéá ôïí ÊáâÜöç (1963), Ìáñôõñßåò Á (1963), Ðáé÷íßäéá ô’ ïõñáíïý êáé ôïõ íåñïý (1964), ÖéëïêôÞôçò (1965), Ñùìé-ïóýíç (1966), ÏñÝóôçò (1966), Ìáñôõñßåò Â (1966), ¼óôñáâá (1967), ÐÝôñåò, ÅðáíáëÞøåéò, Êéãêëßäùìá (1972), Ç ÅëÝíç (1972), ×åéñïíï-ìßåò (1972), ÔÝôáñôç äéÜóôáóç (1972), Ç åðéóôñïöÞ ôçò ÉöéãÝíåéáò (1972), ÉóìÞíç (1972), ×ñõóüèåìéò (1972), Äåêáï÷ôþ ëéáíïôñÜãïõäá ôçò ðéêñÞò ðáôñßäáò (1973), ÃêñáãêÜíôá (1973), ÄéÜäñïìïò êáé óêÜëá (1973), ÓåðôÞñéá êáé Äáöíçöüñéá (1973), ÊáðíéóìÝíï ôóïõêÜëé (1974), Ï áöáíéóìüò ôçò ÌÞëïò (1974), ¾ìíïò êáé èñÞíïò ãéá ôçí Êýðñï (1974), ÊùäùíïóôÜóéï (1974), ×Üñôéíá (1974), Ï ôïß÷ïò ìÝóá óôïí êáèñÝöôç (1974), Ç ÊõñÜ ôùí Áìðåëéþí (1975), Ç ôåëåõôáßá ðñï Áí-èñþðïõ Åêáôïíôáåôßá (1975), Ôá åðéêáéñéêÜ (1975), Çìåñïëüãéï åîï-ñßáò (1975), Ìáíôáôïöüñåò (1975), Èõñùñåßï (1976), Ôï ìáêñéíü (1977), Ôï ñüðôñï, ÃñáöÞ Ôõöëïý, Ôá åñùôéêÜ, Áíôáðïêñßóåéò (1987). ÈåáôñéêÜ: Ìéá ãõíáßêá ðëÜé óôç èÜëáóóá (1942), ÐÝñá áð’ ôïí ßóêéï ôùí êõðáñéóóéþí (1947), Ôá ñáâäéÜ ôùí ôõöëþí (1959), Ï ëüöïò ìå ôï óõíôñéâÜíé.ÓõëëïãÝò: ÐïéÞìáôá - Á´ ôüìïò (1961), ÐïéÞìáôá - Â´ ôüìïò (1961), 12 ðïéÞìáôá ãéá ôïí ÊáâÜöç (1963), Ìáñôõñßåò - ÓåéñÜ 1ç (1963), ÐïéÞ-ìáôá - Ã´ ôüìïò (1964), Ìáñôõñßåò - ÓåéñÜ 2ç (1966), Äåêáï÷ôþ ëéáíï-ôñÜãïõäá ôçò ðéêñÞò ðáôñßäáò (1973), ÐïéÞìáôá - Ä´ ôüìïò (1975). ÔáîéäéùôéêÜ: Åíôõðþóåéò áðü ôç ÓïâéåôéêÞ ¸íùóç (1956), Éôáëéêü ôñßðôõ÷ï (1982).


Ôï ðïßçìá ãñÜöôçêå ôï 1955 êáé åßíáé Ýíá íáíïýñéóìá ðñïò ôç íåï-ãÝííçôç êüñç ôïõ ðïéçôÞ, ¸ñç. Ôï íáíïýñéóìá åßíáé êïéíü óå üëïõò ôïõò ôüðïõò êáé óå üëïõò ôïõò ëáïýò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìïíüôïíï, áñãü, Þñåìï êáé ãëõêü ôñáãïýäé, óôï Üêïõóìá ôïõ ïðïßïõ áðïêïé-ìßæïíôáé ôá ìéêñÜ ðáéäéÜ. Ï ðïéçôÞò - ðáôÝñáò ôñáãïõäÜ ìå áõôü ôçí áãÜðç ôïõ, ðåñéãñÜöïíôáò ôï óõíáßóèçìá ôçò ðëçñüôçôáò ðïõ Ýöåñå óôçí æùÞ ôïõ ç ãÝííçóç ôçò êüñçò ôïõ. Ôï ðïßçìá, äïìçìÝíï óå 19 áõôïôåëåßò åíüôçôåò, ðåñéÝ÷åé ôï üñáìá åíüò åéñçíéêüôåñïõ êáé äéêáéüôåñïõ êüóìïõ. Ôï áðüóðáóìá ðïõ åîåôÜæïõìå áðïôåëåß ôçí ðñþôç åíüôçôá.


Ôï ðïßçìá áðïôåëåß åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá, ðïõ åêöñÜæåé ôá óõ-íáéóèÞìáôá áãÜðçò êáé öñïíôßäáò åíüò óôïñãéêïý ðáôÝñá. Ùóôüóï èá ìðïñïýóå íá ÷ùñéóôåß óå äýï íïçìáôéêÝò åíüôçôåò: 1ç åíüôçôá: óôñïöÝò 1-3: Ïé õðïó÷Ýóåéò ôïõ ðáôÝñá ðñïò ôçí êüñç.

ΓιάννηςΡίτσος

298



2ç åíüôçôá: óôñïöÝò 4-6: Ï ðáôÝñáò ðñïåéäïðïéåß ôçí êüñç ôïõ ãéá ôï ìáêñý äñüìï ôçò æùÞò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÓôï Ðñùéíü Üóôñï, ï ðáôÝñáò ôñáãïõäÜ óôçí êüñç ôïõ ôçí áãÜðç êáé ôç ÷áñÜ ðïõ Ýöåñå óôç æùÞ ôïõ ç ãÝííçóÞ ôçò. ÁðïëáìâÜíïõìå ôïí ôñõöåñü ëüãï êáé ôá óõíáéóèÞìáôá åíüò ðáôÝñá, ôç ÷áñÜ, ôçí ôñõöåñüôçôá, ôç óôïñãÞ êáé ôçí åõèýíç, ðïõ åêöñÜæïíôáé ìÝóá áðü åõ÷Ýò ãéá êáëÞ õãåßá êáé ôý÷ç, õðïó÷Ýóåéò êáé äþñá. Åðßóçò ðáñáêïëïõèïýìå ôç ëåéôïõñãßá ôùí ó÷çìÜôùí ëüãïõ, ôùí åéêüíùí êáé ôùí õðïêïñéóôéêþí óå Ýíá ðïßçìá ðïõ áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóçÓôçí ðñþôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôïí ðáôÝñá - ðïéçôéêÞ öùíÞ íá íáíïõñßæåé ôï âñÝöïò ôïõ êáé íá ôïõ õðüó÷åôáé íá ôïõ öÝñåé ü,ôé ðéï üìïñöï õðÜñ÷åé óôçí ðëÜóç ãéá íá ôïõ äþóåé ÷áñÜ, áëëÜ êáé ãéá íá ôï ðñïóôáôÝøåé áðü êÜèå êßíäõíï. Ìå ãëõêýôçôá êáé ôñõöåñüôç-ôá ðáñïôñýíåé ôçí êïñïýëá ôïõ íá êïéìçèåß ãéá íá ìåãáëþóåé ãñÞ-ãïñá êáé íá ðåñðáôÞóåé óôï ìáêñý äñüìï ôçò æùÞò. Óôçí åíüôçôá áõôÞ õðÜñ÷åé êáé ç ëáúêÞ áíôßëçøç üôé ôï ìùñü ðñÝðåé íá êïéìÜôáé ðïëý ãéá íá ìåãáëþóåé ãñÞãïñá («ÊïéìÞóïõ. Íá ìåãáëþóåéò ãñÞãï-ñá»), áíôßëçøç ðïõ óõíáíôÜôáé óõ÷íÜ óå íáíïõñßóìáôá ôçò ëáúêÞò ìïýóáò. Åðßóçò õðÜñ÷åé êáé ôï óôïé÷åßï ôçò èñçóêåõôéêÞò ðßóôçò üðùò áõôü öáíåñþíåôáé óôï äåýôåñï óôß÷ï ôçò ôñßôçò óôñïöÞò, üðïõ ãßíåôáé ëüãïò ãéá Ýíá óôáõñïõëÜêé ðïõ õðüó÷åôáé ï ðáôÝñáò óôçí êüñç ôïõ ãéá íá ôçò îïñêßóåé ôï êáêü. Ç èñçóêåõôéêÞ ðßóôç ÷ñçóéìïðïéåß ôï óýìâïëï ôïõ óôáõñïý óôï ëáéìü ùò öõëá÷ôü, ðïõ ðñïöõëÜóóåé ôï Üôïìï åéäéêÜ áðü ôç âáóêáíßá.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôÞ/ çñþùíÏ ðáôÝñáò - ðïéçôÞò åßíáé ï ðñùôáãùíéóôÞò ôïõ ðïéÞìáôïò, ðïõ ôñáãïõäÜ ôï íáíïýñéóìá óôç íåïãÝííçôç êüñç ôïõ. Áðü ôá õðïêï-ñéóôéêÜ ïõóéáóôéêÜ (êïñéôóÜêé, ðåäéëÜêéá, öáíáñÜêéá, ìçôåñïýëáò) êáé ôç ÷ñÞóç ôçò êôçôéêÞò áíôùíõìßáò («ÊïñéôóÜêé ìïõ», «ìç ìïõ óêïíôÜøåéò») êáôáëáâáßíïõìå üôé åßíáé ôñõöåñüò êáé óôïñãéêüò ðáôÝñáò. ÌÝóù ôçò õðåññåáëéóôéêÞò åéêïíïðïéßáò: («íá óïõ öÝñù ôá öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí, íá óïõ öÝñù Ýíá ðåñéâïëÜêé æùãñáöé-óìÝíï ìå ëïõëïõäüóêïíç»), ìåôáöÝñåé ôçí åõèýíç ôçò ðáôñüôçôáò, ôçí ïðïßá áéóèÜíåôáé. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï åßíáé óáí íá ëÝåé üôé åðéèõìåß íá åîáóöáëßóåé ôï ðáí ãéá ôçí êüñç ôïõ, íá ìçí ôçò ëåß-øåé ôßðïôá. Ç áãÜðç ôïõ öáßíåôáé, åðßóçò, êáé áðü ôéò åõ÷Ýò ôïõ

299

ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôçò êáé ôçí êáëïôõ÷ßá ôçò («Ýíá óôáõñïõëÜêé áõãéíü öùò, íá óïõ îïñêßóïõí ôï êáêü, ìç ìïõ óêïíôÜøåéò»). ÔÝ-ëïò ùò óùóôÞ ðáôñéêÞ öéãïýñá, ôçí ðñïúäåÜæåé ãéá ôï äñüìï ôçò æùÞò ðïõ åßíáé ìáêñýò êáé äýóêïëïò («êáêü, óô’ áãêÜèé, ßóêéïõ»). Ôá Üëëá ðñüóùðá ôïõ ðïéÞìáôïò ( ìçôÝñá ôïõ ìùñïý êáé ôï ßäéï ôï ìùñü) åßíáé âïõâÜ. Ùóôüóï éäéáßôåñç áíáöïñÜ êÜíåé ç ðïéçôéêÞ öùíÞ óôï ðñüóùðï ôçò ìçôÝñáò ðïõ ôçí ðáñïìïéÜæåé ìå åáñéíü öåããÜñé, õðïäçëþíïíôáò ôçí ïìïñöéÜ ôçò, êáé ðáñïõóéÜæïíôÜò ôçí íá âñßóêåôáé «ðÜíù áðü ôïõò ñüäéíïõò ëïößóêïõò ôïõ ýðíïõ ôïõ ìùñïý ôçò». Ñüäéíïé ëïößóêïé èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé åßíáé ôï ñïäáëü ÷ñþìá ôïõ ìùñïõäßóôéêïõ äÝñìáôïò. ¸÷ïõìå äçëáäÞ ôçí åéêüíá ôçò ìçôÝñáò íá óôÝêåôáé óõíå÷þò ðÜíù áðü ôï ðñïóêÝöáëï ôïõ ìùñïý ôçò êáé íá åßíáé åðéöïñôéóìÝíç ìå ôüóåò Ýãíïéåò, üóï ðïëëÜ åßíáé óõíÞèùò êáé ôá óôÜ÷õá. Ôï ìçôñéêü ößëôñï åßíáé áõôü ðïõ êÜíåé ìéá ìÜíá íá áãùíéÜ ãéá ôï ìùñü ôçò êáé íá öñïíôßæåé íá éêáíïðïéåß üëåò ôïõ ôéò áíÜãêåò, ôçí ðåßíá, ôç äßøá êáé ôïí ðüíï.

Ε. Τεχνική – Τεχνοτροπία i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò äåí ðáñïõóéÜæåé éäéáéôåñüôçôá. Åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéùìáôéóìïýò.

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé õðïôïíéêü, êáèþò ïé åîùðñáãìáôéêÝò åéêüíåò äçìéïõñãïýí ìéá ïíåéñéêÞ áôìüóöáéñá, áðüëõôá åíáñìïíé-óìÝíç ìå ôïí ýðíï ôïõ ìùñïý. Ïé ðïëëÝò åéêüíåò, ôá õðïêïñéóôéêÜ êáé ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ äßíïõí óôï ðïßçìá Ýíôïíá óôïé÷åßá ãëáöõ-ñüôçôáò êáé ëõñéóìïý.

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ÝñãïõÔï ðïßçìá áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç. Ùò ôÝôïéï, õéïèåôåß üëïõò ôïõò êáíüíåò ðïõ óõíèÝôïõí ôç ìïñöÞ åíüò íåùôåñéêïý ðïéÞìá-ôïò, ðïõ áêïëïõèåß ôçí ôå÷íïôñïðßá ôïõ õðåññåáëéóìïý. ¸÷ïõìå áðïõóßá ìÝôñïõ, ïìïéïêáôáëçîßáò Þ ïðïéáóäÞðïôå óôé÷ïõñãéêÞò öüñìáò (áíéóïóýëëáâïé óôß÷ïé, êÜèå óôñïöÞ Ý÷åé äéáöïñåôéêü áñéè-ìü óôß÷ùí).

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá áðü ôá öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí ðïõ öÝããïõí, ç åéêüíá ôïõ ðåñéâïëéïý ðïõ åßíáé æùãñáöéóìÝíï ìå ëïõëïõäüóêïíç, ç êéíçôéêÞ åéêüíá ôçò ðåôáëïýäáò, ç åéêüíá ôïõ ìéêñïý óôáõñïý áðü öùò ôçò áõãÞò, ç åéêüíá ôùí ãõìíþí ðïäéþí ôïõ âñÝöïõò, ç åéêüíá ðïõ ðåñéãñÜöåé ôá ðÝäéëá öôéáãìÝíá áðü ïõñáíü, ç åéêüíá ôçò ìçôÝñáò. ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé üôé êõñéáñ÷åß ç åéêüíá ôïõ öùôüò


300



(öáíáñÜêéá, öÝããïõí, áõãéíü öùò, öùôÜíå, öÝããåé, öåããÜñé), åíþ óôç óýíèåóç ôùí ðåñéóóïôÝñùí åéêüíùí êõñéáñ÷ïýí ôá ëïõëïýäéá ( êñßíïé, ëïõëïõäüóêïíç, ôñéáíôÜöõëëá, ñüäéíïõò).ÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí», «öÝããïõí ôïí ýðíï óïõ», «Ýíá ðåñéâïëÜêé æùãñáöéóìÝíï ìå ëïõëïõäüóêïíç», «ãáëáíü üíåé-ñï», «óôáõñïõëÜêé áõãéíü öùò», «á÷ôßíåò óôáõñùôÝò», «óô’ áãêÜèé ê’ åíüò ßóêéïõ», «äõï ðåäéëÜêéá ìüíï áðü ïõñáíü», «ôï ðñüóùðï ôçò ìçôåñïýëáò öÝããåé», «ñüäéíïõò ëïößóêïõò ôïõ ýðíïõ óïõ», «óôÜ÷õá ôçò Ýãíïéáò ôçò», «ôá ôñéáíôÜöõëëá ôùí ôñáãïõäéþí ìïõ». ÅðáíÜëçøç:ÅðáíÜëçøç: «ÈÝëù íá óïõ öÝñù», åðáíÜëçøç ôïõ óôïé÷åßïõ ôïõ öùôüò (öáíáñÜêéá, öÝããåé, öåããÜñé, öùôÜíå, áõãéíü öùò), «Êïé-ìÞóïõ», «ÊïñéôóÜêé», «åßíáé ìáêñýò ï äñüìïò». Ç åðáíÜëçøç ôïõ åðéèÝôïõ «ìáêñýò» õðïíïåß ôç ìåãÜëç äéÜñêåéá ôçò ðïñåßáò ôïõ áíèñþðïõ ðñïò ôçí ùñßìáóç êáé ôç ãíþóç, óå óçìåßï ðïõ ìåñéêÝò öïñÝò ìïéÜæåé áôåëåßùôç. Êáé åßíáé áôåëåßùôç ãéáôß äåí åßíáé ðÜíôá óôñùìÝíç ìå ñïäïðÝôáëá áõôÞ ç ðïñåßá, áëëÜ Ý÷åé êáé äýóêïëåò êáé áôõ÷åßò óôéãìÝò, ðïõ ìåñéêÝò öïñÝò êÜíïõí ôï äñüìï ôçò æùÞò íá ìïéÜæåé áôåëåßùôïò. Ðñïóùðïðïßçóç:Ðñïóùðïðïßçóç: «Ýíá ðåñéâïëÜêé… ãéá íá óåñãéáíÜåé ôï ãáëáíü üíåéñü óïõ».Ðáñïìïßùóç:Ðáñïìïßùóç: ðáñïìïéÜæåé ôï ðñüóùðï ôçò ìçôÝñáò ôïõ ìùñïý ìå «åáñéíü öåããÜñé». ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé ôï ðïéçôéêü ôÝ÷íáóìá (êëéìáêùôü) ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï ðïéçôÞò óôïõò ôñåéò ôåëåõôáßïõò óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò êáé ðïõ ðáñïìïéÜæïõí ôï äñüìï ôçò æùÞò ìå óêÜëá.


1. Ï ðïéçôÞò - ðáôÝñáò íáíïõñßæåé ôç íåïãÝííçôç êüñç ôïõ. Ôé èÝëåé íá ôçò ðñïóöÝñåé êáé ãéáôß;ÌÝóá áðü ôá ëüãéá ôïõ íáíïõñßóìáôïò äéáêñßíïõìå ôçí áãÜðç êáé ôç óôïñãÞ ôïõ ðáôÝñá ðñïò ôçí êüñç ôïõ, áëëÜ êáé ôéò õðï-ó÷Ýóåéò ôïõ ðñïò áõôÞí üôé èá ôçò öÝñåé ü,ôé ðéï üìïñöï õðÜñ÷åé óôçí ðëÜóç, ãéá íá ôçò äþóåé ÷áñÜ. ÈÝëåé íá ôçò öÝñåé áñ÷éêÜ ôá öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí ãéá íá öÝããïõí ôïí ýðíï ôçò. Êáôüðéí èÝëåé íá ôçò öÝñåé Ýíá ðåñéâïëÜêé æùãñáöéóìÝíï ìå ëïõëïõäü-óêïíç, ãéá íá óåñãéáíÜåé ôï ãáëáíü üíåéñï ôçò ìéêñÞò êáé ôÝëïò èÝëåé íá ôçò öÝñåé êáé Ýíá óôáõñïõäÜêé öôéáãìÝíï áðü ôï öùò ôçò áõãÞò, äýï óôáõñùôÝò á÷ôßíåò áðü ôïõò óôß÷ïõò ôïõ, ãéá íá ìçí ðÜèåé êáíÝíá êáêü. ¼ëåò áõôÜ ôá äþñá, ðïõ áðïäßäïíôáé ìÝóá áðü õðåññåáëéóôéêÝò åéêüíåò óôéò ïðïßåò êõñéáñ÷ïýí ôï öùò êáé ôá ëïõëïýäéá, áðïôåëïýí öõëá÷ôÜ. Áðïóêïðïýí äçëáäÞ íá ðñïóôá-ôÝøïõí ôç ìéêñÞ óôïí ýðíï ôçò áëëÜ êáé óôç æùÞ ôçò, ðñïêåéìÝíïõ

301

íá ìçí ðÜèåé êáêü Þ âëáöôåß ç õãåßá ôçò. ¸íáò êüóìïò öùôåéíüò, åõùäéáóôüò, ðïëý÷ñùìïò, üìïñöïò, åßíáé áõôü ðïõ åðáããÝëëåôáé ç ðáôñéêÞ áãÜðç.

2. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ ðïéÞìáôïò öáßíåôáé ç Ýãíïéá ôïõ ðïéçôÞ ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ ðáéäéïý ôïõ;Äýï åßíáé ôá óçìåßá üðïõ åêöñÜæåôáé ç áãùíßá êáé ç Ýãíïéá ôïõ ðáôÝñá ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ ðáéäéïý ôïõ. Ãé’ áõôü êáé ôá óçìåßá áõôÜ åßíáé ôá ìïíáäéêÜ üðïõ õðÜñ÷ïõí ëÝîåéò öïñôéóìÝíåò ìå áñíçôéêÞ óçìåéïëïãßá: á. «…íá óïõ îïñêßæïõí ôï êáêü»: Ï ðïéçôÞò – ðáôÝñáò ùò ìåãáëý-ôåñïò ãíùñßæåé üôé óôïí êüóìï õðÜñ÷åé ôï êáêü. ÐñïêåéìÝíïõ íá ôï îïñêßóåé áðü ôç æùÞ ôçò êüñçò ôïõ, õðüó÷åôáé íá ôçò öÝñåé Ýíá óôáõñïõäÜêé áõãéíü öùò êáé äýï óôáõñùôÝò á÷ôßíåò áð’ ôïõò óôß÷ïõò ôïõ, ðïõ èá ôçí ðñïöõëÜîïõí.â. «…ìç ìïõ óêïíôÜøåéò êïñéôóÜêé… óô’ áãêÜèé ê’ åíüò ßóêéïõ»: Óôç æùÞ õðÜñ÷åé ç ðéèáíüôçôá êÜðïéïò íá óêïíôÜøåé óôï áãêÜèé åíüò ßóêéïõ. Ôï áãêÜèé óõìâïëßæåé êÜôé ðïõ ðñïêáëåß ðüíï êáé ï ßóêé-ïò óõìâïëßæåé êÜôé ðïõ åßíáé óêïôåéíü êáé Üñá äõóÜñåóôï. ÊÜèå ðáôÝñáò áíçóõ÷åß êáé áãùíéÜ ãéá ôï ðáéäß ôïõ êáé èÝëåé íá ôï ðñïóôáôÝøåé áðü êÜèå êßíäõíï. Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åäþ äéáëÝãåé ôïí ðñùôüôõðï áõôü ôñüðï ôïõ íáíïõñßóìáôïò.

3. Âñåßôå ôá õðïêïñéóôéêÜ ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï áðüóðáóìá. Ðïéá åíôýðùóç äçìéïõñãïýí; ÐñïóðáèÞóôå íá ôá áíôéêáôáóôÞóåôå ìå ôçí áðëÞ ëÝîç, ãéá íá äåßôå ôç äéáöïñÜ óôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò.Ôá õðïêïñéóôéêÜ ïõóéáóôéêÜ ðïõ óõíáíôïýìå óôï ðïßçìá åßíáé: êïñéôóÜêé, öáíáñÜêéá, ðåñéâïëÜêé, óôáõñïõëÜêé, ðåäéëÜêéá, ìçôå-ñïýëáò, ëïößóêïõò. Ïé áðëÝò ëÝîåéò áðü ôéò ïðïßåò ðñïêýðôïõí ôá õðïêïñéóôéêÜ åßíáé: êïñßôóé, öáíÜñé, ðåñéâüëé, óôáõñüò, ðÝäéëï, ìçôÝñá, ëüöïò. Áí áíôéêáôáóôÞóïõìå ôá õðïêïñéóôéêÜ ìå ôéò áðëÝò áõôÝò ëÝîåéò, ôüôå ðáñáôçñïýìå üôé ôï ðïßçìá ÷Üíåé ôç ãëõêýôçôá êáé ôçí ôñõöåñüôçôÜ ôïõ êáé ðáýåé íá åíáñìïíßæåôáé ìå ôïí üìïñöï êüóìï åíüò ìùñïý ðïõ êïéìÜôáé. ÅîÜëëïõ Üëëïò äüêéìïò üñïò ãéá ôéò õðïêïñéóôéêÝò ëÝîåéò åßíáé ç ëÝîç «÷áúäåõôéêÜ». Áðü ôç ëÝîç êáé ìüíï ìðïñïýìå íá êáôáëÜâïõìå üôé ôïí õðïêïñéóìü ôïí ÷ñçóéìï-ðïéïýìå óå ëÝîåéò, ðïõ Ý÷ïõí Ýíôïíï óõíáéóèçìáôéêü öïñôßï ãéá ìáò, èÝëïíôáò Ýôóé íá åêöñÜóïõìå óõìðÜèåéá êáé áãÜðç.

4. Óõãêñßíåôå ôï áðüóðáóìá ìå ôï ðáñáäïóéáêü èñáêéþôéêï íá-íïýñéóìá ðïõ áêïëïõèåß:

¸ëá ýðíå ì’ ðÜñå ôï êáé ðáí’ ôï óôéò ìðá÷ôóÝäåòÊáé ãéüìéóå ôïí êüñöï ôïõ ëïõëïýäéá êáé êïíôóÝäåò.

ÊïéìÜô’ áóôñß, êïéìÜô’ áõãÞ, êïéìÜôáé íéï öåããÜñé,


302



ÊïéìÜôáé ôï ðïõëÜêé ìïõ óáí Üîéï ðáëéêÜñé.

ÊïéìÜô’ ç ðïýëéá óôï âïõíü êé ç ðÝñäéêá óôá äÜóç,ÁöÞôå ôï ðïõëÜêé ìïõ ôïí ýðíï íá ÷ïñôÜóåé.

Ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï ôá äýï íáíïõñßóìáôá Ý÷ïõí ðïëëÝò ïìïé-üôçôåò. Óôï ðñþôï äßóôé÷ï, üðùò êáé óôï ðïßçìá ôïõ Ñßôóïõ, ãß-íåôáé ëüãïò ãéá êÞðïõò êáé ëïõëïýäéá (ìðá÷ôóÝäåò – ðåñéâïëÜêé, ëïõëïýäéá êáé êïíôóÝäåò – êñßíùí / ëïõëïõäüóêïíç). Êáé óôá äýï íáíïõñßóìáôá õðÜñ÷åé ôï ñÞìá êïéìÞóïõ (ðñïóôáêôéêÞ åíåóôþôá) – êïéìÜôáé (äñáìáôéêüò åíåóôþôáò), ìå ôçí Ýííïéá üôé áöÞíïõí ôï ìùñü íá êïéìçèåß ÷ùñßò íá ôï åíï÷ëÞóåé ôßðïôá êáé êáíåßò. Óôï èñáêéþôéêï íáíïýñéóìá Ý÷ïõìå ôçí ðáñïìïßùóç ôïõ ìùñïý ìå ïõ-ñÜíéï óþìá, ðïõ äåí áðáíôÜôáé óôï íáíïýñéóìá ôïõ Ñßôóïõ. Ùóôü-óï êáé óôá äýï íáíïõñßóìáôá õðÜñ÷åé ôï öùò ôïõ öåããáñéïý êáé ôçò áõãÞò (áõãéíü öùò – êïéìÜô’ áõãÞ). Óôï ôñßôï äßóôé÷ï óõíáíôÜìå ôçí Ýêöñáóç: «ÊïéìÜô’ ç ðïýëéá óôï âïõíü», åíþ óôï ðïßçìá ôïõ Ñßôóïõ Ý÷ïõìå «ñüäéíïõò ëïößóêïõò ôïõ ýðíïõ óïõ». ÃåíéêÜ êáé óôá äýï ðïéçôéêÜ Ýñãá ï êüóìïò ôïõ ýðíïõ ðåñéãñÜöåôáé ùò Ýíáò êüóìïò ðïëý÷ñùìïò, åõùäéáóôüò, öùôåéíüò êáé üìïñöïò.Ùò ðñïò ôç ìïñöÞ üìùò ôá äýï Ýñãá Ý÷ïõí äéáöïñÝò: ôï ðïßçìá áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç êáé äåí Ý÷åé ìÝôñï, ïìïéïêáôáëçîßá Þ óôé÷ïõñãéêÞ öüñìá. Áíôßèåôá ôï èñáêéþôéêï íáíïýñéóìá åßíáé ðáñáäïóéáêÜ ëõñéêü ìå éóïóýëëáâïõò äåêáðåíôáóýëëáâïõò ðáñï-îýôïíïõò óôß÷ïõò, óôñïöÝò ìå ßóï áñéèìü óôß÷ùí, ïìïéïêáôáëçîßá æåõãáñùôÞ êáé ìÝôñï éáìâéêü. Ç ãëþóóá, åðßóçò, ôùí äýï ðïéçìÜôùí äéáöÝñåé: ç áðëÞ äçìïôéêÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï ðïßçìá ôïõ Ñßôóïõ, ç äçìïôéêÞ ìå éäéùìáôéóìïýò óôï èñáêéþôéêï íáíïýñéóìá.


1. ÕðÜñ÷åé ðáñïõóßá ôçò öýóçò ìÝóá óôï áðüóðáóìá; ÁéôéïëïãÞ-óôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ìå áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíá óçìåßá ôïõ ðïéÞìáôïò.2. Ãéáôß ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êÜíåé ôñåéò öïñÝò ëüãï ãéá «ìáêñý äñüìï». Ôé íïìßæåôå üôé õðïíïåß;3. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ ðïéÞìáôïò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôç ìçôÝñá; Ðïéá éäéüôçôÜ ôçò ðñïâÜëëåôáé;4. Óå ðïéï óçìåßï êáé ìå ðïéåò åêöñÜóåéò ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åíôÜóóåé óôï íáíïýñéóìá ôç èñçóêåõôéêÞ ðßóôç;

303


Ï Áñãýñçò Åöôáëéþôçò (øåõäþíõìï ôïõ ÊëåÜíèç Ìé÷áçëßäç) ãåí-íÞèçêå óôï Ìüëõâï ôçò ËÝóâïõ êáé Þôáí ãéïò ôïõ äáóêÜëïõ Êùí-óôáíôßíïõ Ìé÷áçëßäç. Óôç ãåíÝôåéñÜ ôïõ ðÝñáóå ôá ðáéäéêÜ êáé ìáèçôéêÜ ÷ñüíéá ôïõ êáé ðñáãìáôïðïßçóå ôéò åãêýêëéåò óðïõäÝò ôïõ, äå óðïýäáóå óå ìåãÜëá ó÷ïëåßá ðáñÜ óôï éäéùôéêü ó÷ïëåéü ôïõ ðáôÝñá ôïõ, ðïõ ôïí åß÷å äÜóêáëï êáé ðíåõìáôéêü ôïõ êáèïäç-ãçôÞ. Ôï 1866 ðÝèáíå ï ðáôÝñáò ôïõ êáé ï äåêáåöôÜ÷ñïíïò, ôüôå, Áñãýñçò áíÝëáâå íá óõíå÷ßóåé ôç äéäáóêáëßá ôùí óõììáèçôþí ôïõ Ýùò ôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéÜò. Ôï 1866 ìåôáíÜóôåõóå óôçí Ðüëç, ëüãù ôùí ïéêïíïìéêþí äõó÷åñåéþí ðïõ áíôéìåôþðéæå ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Êé åäþ áñ÷ßæåé ï êáçìüò êáé ôï ìáñÜæé ôçò îåíéôéÜò. ÅñãÜóôçêå áñ÷éêÜ, åêåß, êïíôÜ óôïí ôñáðåæßôç áäåñöü ôçò ìçôÝñáò ôïõ, êáé êáôüðéí óôï ÌÜíôóåóôåñ ôçò Áããëßáò, üðïõ óõíäÝèçêå öéëéêÜ ìå ôïí ÁëÝîáíäñï ÐÜëëç êáé åíôÜ÷ôçêå óôïí ðõñÞíá ôïõ äçìïôéêé-óôéêïý êéíÞìáôïò. ÐáñÜëëçëá õðÞñîå åíåñãü ìÝëïò ôïõ åëëçíéêïý öéëïëïãéêïý óõëëüãïõ «Ëüãéïò ÅñìÞò» ôïõ ÌÜíôóåóôåñ, ìåëÝôçóå ôïõò áñ÷áßïõò ¸ëëçíåò êëáóéêïýò, êáèþò åðßóçò ¢ããëïõò êáé ÃÜë-ëïõò ëïãïôÝ÷íåò. Åßíáé ãíùóôÝò ïé ìåôáöñÜóåéò ôïõ óå Ýñãá ôïõ ÓÝëëåû, ôïõ Âýñùíá, ôïõ Ëåêüí íôå Ëéë ê.Ü. Ï óðüñïò ðïõ Ý÷åé öõ-ôÝøåé âáèéÜ óôçí øõ÷Þ ôïõ ï óïöüò äÜóêáëüò ôïõ, ï ðáôÝñáò ôïõ, åß÷å ñéæþóåé êáé Ýìåëëå íá äþóåé ðïëýôéìïõò êáñðïýò. Ç åìðïñéêÞ ôïõ óôáäéïäñïìßá óôçí Áããëßá õðÞñîå åðéôõ÷çìÝíç êáé óýíôïìá Üíïéîå êáôÜóôçìá ìå ôç äéêÞ ôïõ åðùíõìßá. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ïéêïíïìéêÞò êñßóçò ôïõ 1870-1880 ðñïóëÞöèçêå óôïí åìðïñéêü ïßêï ôùí áäåëöþí ÑÜëëç êáé åãêáôáóôÜèçêå óôï Ëßâåñðïõë. Åêåß ðá-íôñåýôçêå ôçí ÅëéóÜâåô ÃêñÜ÷áì êáé áðÝêôçóáí ôñßá ðáéäéÜ (ôïí ÊùóôÞ, ôçí ÅëÝíç êáé ôçí ÅéñÞíç). Óôï ðëáßóéï ôçò åðáããåëìáôéêÞò ôïõ äñáóôçñéüôçôáò ôáîßäåøå óå äéÜöïñåò ðüëåéò ôçò Áããëßáò êáé óôç ÂïìâÜç ôçò Éíäßáò. Ðáíôïý, üìùò êáé ðÜíôá ç åõáßóèçôç êáñäéÜ ôïõ åßíáé ãåìÜôç öëïãåñÞ áãÜðç ãéá ôçí ÅëëÜäá êáé áãé-Üôñåõôç íïóôáëãßá ãéá ôçí Åöôáëïý êáé ôï Ìüëõâï, ðïõ ðïôÝ äåí

Αγάπης λόγιαΑργύρης Εφταλιώτης

304



îå÷íÜ, üðïõ êé áí âñßóêåôáé.. Ôï 1891 åðéóêÝöôçêå ôï Ðáñßóé, üðïõ ãíùñßóôçêå ìå ôïí Øõ÷Üñç. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ êëï-íßóôçêå ç øõ÷éêÞ õãåßá ôïõ êáé áðïóýñèçêå óôï Cab d’ Antibes ôçò Ãáëëßáò, üðïõ ðÝèáíå óå çëéêßá 74 ÷ñüíùí. Åí ôù ìåôáîý åß÷å êÜíåé Ýîé åíäéÜìåóåò åðéóêÝøåéò óôçí ÅëëÜäá. Ôïí Éïýíéï ôïõ 1922 èá åßíáé ôï Ýâäïìï êáé ôåëåõôáßï ôïõ ôáîßäé óôïí áãáðçìÝíï ôïõ Ìüëõâï. Ï ßäéïò, ùóôüóï, óáí êÜôé íá åß÷å ðñïáéóèáíèåß êáé ãñÜöåé: «¼óï ãéá ðáôñßäá êáé ãéá ãõñéóìü áäýíáôï ðéá. Öáßíåôáé ðùò èá ðåèÜíù óôá îÝíá, êé åëðßæù ìïíÜ÷á íá öñïíôßóåé êáíÝíáò íá öÝñåé ôç óêüíç ìïõ óô’ áãáðçìÝíá ìïõ ô’ áêñïãéÜëéá». Ôï 1975 Ýãéíå ç ìåôáêïìéäÞ ôùí ïóôþí ôïõ óôçí áãáðçìÝíç ôïõ Åöôáëïý. Êé üðùò óçìåéþíåé ï Ê. Ìßóóéïò: «Óôç ãåíÝèëéá ãç èá åðéóôñÝøåé ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1975 – åßíáé ï üãäïïò, êáé ïñéóôéêüò «ãõñéóìüò» ôïõ, êáé ôïí ÷ñùóôÜ ó’ Ýíáí Üëëïí ìåãÜëï óõìðáôñéþôç ôïõ, ôïí Ãéþñãï ÂáëÝôá, ðïõ áðü ôï 1962 îåêßíçóå ôçí ðñïóðÜèåéá íá õëïðïéÞóåé ôçí åðéèõìßá ôïõ». Ï Åöôáëéþôçò õðÞñîå Ýíáò ìåãÜëïò óôáèìüò êáé ìéá äçìéïõñãéêÞ áöåôçñßá áíÜðôõîçò êáé ðñïüäïõ ôùí Íåïåëëçíéêþí ÃñáììÜôùí, Ýíáò ðñùôïðüñïò áãùíéóôÞò, Ýíáò ãíÞóéïò ïñáìáôéóôÞò. Ç åßóïäïò ôïõ Åöôáëéþôç óôï ÷þñï ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïðïèåôåßôáé ÷ñïíéêÜ ãýñù óôï 1869 ìå ìåôáöñÜóåéò ðïéçìÜôùí êáé óõããñáöÞ ðñùôü-ôõðùí ðïéçôéêþí Ýñãùí óå ëïãïôå÷íéêÜ ðåñéïäéêÜ üðùò ç Åëëçíé-êÞ ÂéâëéïèÞêç. Ôï 1889 ìå ðñïôñïðÞ ôïõ ÁëÝîáíäñïõ ÐÜëëç, ðïõ óôÜèçêå óôåíüò ößëïò êáé ðíåõìáôéêüò ïäçãüò ôïõ, ðÞñå ìÝñïò óôï ÖéëáäÝëöåéï ðïéçôéêü äéáãùíéóìü ìå ôç óõëëïãÞ ôïõ Ôñáãïý-äéá îåíéôåìÝíïõ, ðïõ ôéìÞèçêå ìå Ýðáéíï. Ôïí åðüìåíï ÷ñüíï ðÞñå îáíÜ ìÝñïò óôïí ßäéï äéáãùíéóìü ìå ôéò óõëëïãÝò Ï êáèñÝöôçò ôïõ ðýñãïõ ìïõ êáé ÁãÜðçò ëüãéá, äå âñáâåýôçêå ùóôüóï, êÜôé ðïõ ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç, ìåôáîý Üëëùí, êáé ôïõ ÐáëáìÜ, ï ïðïßïò åðáßíåóå ôï Ýñãï ôïõ Åöôáëéþôç, áðÝäùóå ôçí áäéêßá êáôÜ ôïõ ðïéçôÞ óôï üôé ç ãëþóóá ôïõ Þôáí äçìïôéêÞ êáé åíáíôéþèçêå óôïí ôüôå åéóçãçôÞ ôçò êñéôéêÞò åðéôñïðÞò ôïõ ÖéëáäÝëöåéïõ, ¢ããåëï ÂëÜ÷ï. Ï Åöôáëéþôçò ìå óõíïäïéðüñïõò ôïí Ã. Øõ÷Üñç êáé ôïí Á. ÐÜëëç, Þôáí ïé ðñùôïóôÜôåò óôïí áãþíá ôïõ äçìïôéêéóìïý. ÐïëëÜ áðü ôá ôñáãïýäéá ôïõ Åöôáëéþôç èá ìåßíïõí áîÝ÷áóôá êé Ý÷ïõí ðåñÜóåé óôï óôüìá ôïõ ëáïý. Áðü ôï 1891 óôñÜöçêå óõóôç-ìáôéêÜ ðñïò ôçí ðåæïãñáößá, êáëëéåñãþíôáò ôç äçìïôéêÞ ãëþóóá êáé åììÝíïíôáò èåìáôéêÜ óôïí ðüíï ôçò îåíéôéÜò êáé ôç ëá÷ôÜñá ôùí îåíéôåìÝíùí ãéá ôçí ðáôñßäá. Ôï ðéï ÷áñáêôçñéóôéêü ðåæï-ãñÜöçìÜ ôïõ åßíáé ïé Íçóéþôéêåò éóôïñßåò, ðïõ åêäüèçêáí ôï 1894 êáé áðïôåëïýí óõëëïãÞ çèïãñáöéêþí äéçãçìÜôùí ðïõ äçìïóßåõå áðü ôï 1889 óôçí Åóôßá. Ôï 1900 åîÝäùóå ôç Ìáæþ÷ôñá êáé ôï Âïõñêüëáêá, ôï ìïíáäéêü èåáôñéêü Ýñãï ôïõ (åìðíåõóìÝíï áðü ôï ôñáãïýäé Ôïõ íåêñïý áäåëöïý êáé ìå óôü÷ï ôçí áíáíÝùóç ôçò

305

íåïåëëçíéêÞò äñáìáôïõñãßáò ìå èÝìáôá áðü ôç óýã÷ñïíç éóôïñßá). Óôç Ìáæþ÷ôñá ï Åöôáëéþôçò áðïðåéñÜôáé Ýíá ðÝñáóìá áðü ôçí áðëÞ çèïãñáößá óôçí øõ÷ïãñáöéêÞ äéåßóäõóç. ¸ãñáøå åðßóçò ôï ìõèéóôüñçìá Ï Ìáíüëçò ï ÍôåëìðåíôÝñçò. ÐáñÜëëçëá, áðü ôï 1892 áó÷ïëÞèçêå ìå ôç äéäáêôéêÞ ðåæïãñáößá êáé ôéò éóôïñéêÝò ìåëÝôåò, åêäßäïíôáò ôçí Éóôïñßá ôçò Ñùìéïóýíçò (1901), ôá ÉóôïñéêÜ îåãõìíþ-ìáôá (1908) êáé ôá ÌéêñÜ ÍåïåëëçíéêÜ ÉóôïñÞìáôá. Ìå ôçí Éóôïñßá ôçò Ñùìéïóýíçò Ýñ÷åôáé íá ôïíþóåé çèéêÜ ôï Ýèíïò, íá îåóêåðÜóåé ôçí øåõôéÜ ôùí ëïãßùí êáé íá ñßîåé Üðëåôï öùò óôï íåïåëëçíé-êü ðñüâëçìá. Ôï 1914 îåêßíçóå íá ìåôáöñÜæåé ôçí Ïäýóóåéá ôïõ ÏìÞñïõ, Ýñãï ðïõ Ýìåéíå áíïëïêëÞñùôï ëüãù ôïõ èáíÜôïõ ôïõ. Ôç óõíÝ÷éóÞ ôïõ (ñáøùäßåò ö´- ù´) áíÝëáâå ï Íéêüëáïò Ðïñéþôçò.


Ôï ðïßçìá áõôü åßíáé ôï Ýíáôï óôç óåéñÜ ôçò óõëëïãÞò ðïéçìÜôùí ôïõ Áñãýñç Åöôáëéþôç, ìå ôßôëï «ÁãÜðçò ëüãéá», ðïõ äçìïóéåýôçêå ôï 1891. ¼ëá ôá ðïéÞìáôá ôçò óõëëïãÞò åßíáé ãñáììÝíá ãéá ôç óý-æõãï ôïõ ëïãïôÝ÷íç. Åßíáé ãñáììÝíá ôçí åðï÷Þ ðïõ ï Åöôáëéþôçò áíáãêÜóôçêå ãéá åðáããåëìáôéêïýò ëüãïõò íá ìåßíåé ìüíïò ôïõ, ìáêñéÜ áðü ôç ãõíáßêá ôïõ, óôç ÂïìâÜç ôçò Éíäßáò.


Ôï ðïßçìá áðïôåëåß ìßá ïëïêëçñùìÝíç èåìáôéêÞ åíüôçôá, üðïõ äéáãñÜöåôáé êáèáñÜ ç ôáñáãìÝíç øõ÷éêÞ êáôÜóôáóç ôïõ áôüìïõ ðïõ óôåñåßôáé ôï ðñüóùðï ôçò áãÜðçò ôïõ.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÊåíôñéêüò èåìáôéêüò Üîïíáò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ç óõæõãéêÞ áãÜðç êáé ç èëßøç ðïõ ãåííéÝôáé áðü ôç óôÝñçóç ôïõ áãáðçìÝíïõ ðñï-óþðïõ. Åðßóçò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí øõ÷ïëïãßá ôïõ åñùôåõìÝíïõ áíèñþðïõ êáé åéäéêÜ ãéá ôçí åñùôéêÞ èëßøç, åîáéôßáò êÜðïéïõ ãå-ãïíüôïò. ÅðéðëÝïí äåí ðñÝðåé íá áãíïçèåß ôï èÝìá ôçò óõæõãéêÞò áãÜðçò ðïõ èßãåôáé óôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá. ¼ëá ôá ðáñáðÜíù áðïôåëïýí Ýìðíåõóç êáé áöïñìÞ äçìéïõñãßáò åíüò ëïãïôå÷íéêïý Ýñãïõ.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóçÔï ðïßçìá åßíáé ÷ùñéóìÝíï óå ôÝóóåñéò óôñïöÝò. Óôçí ðñþôç óôñï-öÞ, ï ðïéçôÞò áéóèÜíåôáé ôç ìáôáéüôçôá ôïõ ÷ñüíïõ ðïõ êõëÜ ìáêñéÜ áðü ôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï ôçò ãõíáßêáò ôïõ. ÌÝóá áðü ôï ëõñéêü ó÷Þìá ëüãïõ ôçò áíôßèåóçò ìåôáîý ôùí ðáñïìïéþóåùí

ΑργύρηςΕφταλιώτης

306



«ìáñãáñéôÜñéá» êáé «óáí ëéèÜñéá», ç ðïéçôéêÞ öùíÞ óõãêñßíåé ôçí ôùñéíÞ ôïõ æùÞ ìáêñéÜ áðü ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôï ðþò áõôÞ èá Þôáí áí âñßóêïíôáí ðëÜé ôïõ åêåßíç. Óôç äåýôåñç óôñïöÞ âëÝðïõìå ôçí ðïéçôéêÞ öùíÞ íá óôñÝöåé ôç óêÝøç ôïõ óôï ðáñåëèüí êáé íá ìåôñÜåé ôéò ìÝñåò áðü ôüôå ðïõ áðï÷ùñßóôçêå ôï áãáðçìÝíï ôïõ ðñüóùðï êáé íá ïìïëïãåß üôé ôïí ðéÜíåé ôñÝëá êáé áéóèÜíåôáé üôé åßíáé ìáôáéïðïíßá íá åëðßæåé üôé èá îáíáæÞóåé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò êïíôÜ ôçò. ÂëÝðïõìå åäþ ôçí áðåëðéóßá êáé ôï öüâï ðïõ êáôáëáì-âÜíåé ôïí Üíèñùðï üôáí âñßóêåôáé áíôéìÝôùðïò ìå ìéá êáôÜóôáóç ðïõ ôïõ åßíáé äõóÜñåóôç êáé äåí åîáñôÜôáé áð’ áõôüí ôï íá âãåé áð’ áõôÞí. Ôïí ðüíï ôïõ áðï÷ùñéóìïý áõîÜíïõí ç áíçóõ÷ßá êáé ï öüâïò üôé ç êáôÜóôáóç ôïõ áðï÷ùñéóìïý äåí ðñüêåéôáé íá áëëÜîåé êáé üôé ïé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò äå èá îáíÜñèïõí. Óôçí ôñßôç óôñï-öÞ âëÝðïõìå ôç èëßøç íá ãßíåôáé áðïãïÞôåõóç êáé áðåëðéóßá. ¼ðùò óõìâáßíåé óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò óå þñåò äýóêïëåò, ï öüâïò ôïõ ôïí êÜíåé íá ðñïóåý÷åôáé, ãéá íá âñåé áíáêïýöéóç. Ùóôüóï äå âñßóêåé áíáêïýöéóç· áíôßèåôá öôÜíåé óå óçìåßï áðüãíùóçò êáé áíá-ñùôéÝôáé áí èá Ýðñåðå íá óõíå÷éóôåß ç æùÞ ôïõ, ôüóï Üó÷çìç êáé áíåðéèýìçôç ðïõ åßíáé. Âñßóêåôáé óå ôüóï äõóÜñåóôç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç, þóôå öôÜíåé óôï óçìåßï íá öëåñôÜñåé ìå ôçí éäÝá ôïõ èáíÜôïõ. ÔÝëïò, óôçí ôÝôáñôç êáé ôåëåõôáßá óôñïöÞ ï ðüíïò ôïõ åíôåßíåôáé êáé ãßíåôáé ðßêñá. Ùóôüóï åý÷åôáé áõôÞ ôçí ðßêñá íá ôçí åß÷å ìüíïò ôïõ êáé íá Þîåñå üôé ôï ôáßñé ôïõ äåí ðïíÜåé ôï ßäéï.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí / çñþùíÓå üëï ôï ðïßçìá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò äõóÜñåóôåò øõ÷ïëïãéêÝò ìåôáðôþóåéò ôïõ óõæýãïõ, åîáéôßáò ôïõ ÷ùñéóìïý ôïõ áðü ôï Ýôå-ñüí ôïõ Þìéóõ. Ôç ìáôáéüôçôá êáé ôïí øõ÷éêü ðüíï äéáäÝ÷ïíôáé ç áíçóõ÷ßá êáé ï öüâïò, ðïõ óôç óõíÝ÷åéá ãßíïíôáé áðïãïÞôåõóç êáé áðåëðéóßá. Åßíáé êáëüò óýæõãïò êáé áãáðÜåé ìÝ÷ñé èáíÜôïõ ôç ãõíáßêá ôïõ, óå óçìåßï ç æùÞ ôïõ ìáêñéÜ ôçò íá êáôáíôÜ ãé’ áõôüí áíõðüöïñç. Ôïí âëÝðïõìå íá áãùíßæåôáé íá áíôÝîåé ôïí áðï÷ùñé-óìü êáé íá ðñïóðáèåß íá õðïìåßíåé ôéò ìÝñåò ôïõ ðñïóåõ÷üìåíïò. Óôï ôåëåõôáßï äßóôé÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò áðïêáëýðôåôáé üëïò ï áë-ôñïõéóìüò ôïõ êáé ç ãíçóéüôçôá ôçò áãÜðçò ôïõ, êáèþò åý÷åôáé íá õðïìÝíåé ìüíïò ôïõ üëï áõôÜ ôá äõóÜñåóôá óõíáéóèÞìáôá. Ï ðüíïò ôïõ ìåôñéÜæåôáé êáé ï ðïéçôÞò ðáßñíåé êïõñÜãéï áðü ôç óêÝ-øç üôé ç ãõíáßêá ôïõ äåí ðïíÜåé ôï ßäéï.


i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé äçìïôéêÞ ìå êÜðïéïõò éäéùìáôéóìïýò (ì’ åóÝ, áíùöÝëçôåò, ôåò, ðëéï, ôïõ êÜêïõ, óôåò ñçìéÝò, ôõñáííéïý-

307

ìáé ê.Ü.). Ïé ëÝîåéò åßíáé åêöñáóôéêÝò, ìå ôÝ÷íç êáé ÷ùñßò åêæÞôçóç. ÃåíéêÜ ôï ëåîéëüãéï äåß÷íåé Üíèñùðï ðïõ ãíùñßæåé ôç ãëþóóá êáé ôç ÷ñçóéìïðïéåß óùóôÜ.

ii) ¾öïòÔï óïíÝôï áíÞêåé óôá ëõñéêÜ ðïéÞìáôá. Ôá ãëùóóéêÜ ãíùñßóìá-ôá ôïõ Ýñãïõ, ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ êáé ï ëõñéóìüò êÜíïõí ôï ýöïò ãëáöõñü. Ïé åéêüíåò ðñïóèÝôïõí ðáñáóôáôéêüôçôá, ôï á´ åíéêü ðñüóùðï äßíåé áìåóüôçôá óôçí åðéêïéíùíßá ðïéçôÞ – áíáãíþóôç, åíþ ôï ðåñßôå÷íï äïýëåìá ôçò ìïñöÞò äçìéïõñãåß Ýíá ìéêñü «êïì-øïôÝ÷íçìá».

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ÝñãïõÔï ðïßçìá Ý÷åé ôç ìïñöÞ óïíÝôïõ, êáé óõãêåêñéìÝíá «åëéóáâåôéáíïý Þ óáéîðçñéêïý» óïíÝôïõ: ôñåéò ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò êáé ìßá äßóôé÷ç. Ç ïìïéïêáôáëçîßá óôéò ôñåéò ðñþôåò óôñïöÝò åßíáé ðëå÷ôÞ êáé óôï ôåëåõôáßï äßóôé÷ï æåõãáñùôÞ. Ó’ áõôüí ôïí ôýðï åßíáé ãñáììÝíá ôá 154 óïíÝôá ôïõ Âñåôáíïý ðïéçôÞ Óáßîðçñ, óôïí ïðïßï ïöåßëåôáé êáé ôï üíïìá ôïõ åßäïõò.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ìåò ôïõ êáéñïý ôá âÜèç», «øõ÷ñÝò êáé áíùöÝëçôåò çìÝñåò», «ì’ Ýóöáîå ôï Ý÷å ãåéá óïõ», «ìå ðéÜíåé ôñÝëá», «íá ôõñáí-íéïýìáé», «ÌÝóá óôçí Üâõóóï íá ôç óêïñðïýìå», «êáßãåé ï ðüíïò». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «ìáñãáñéôÜñéá», «óáí ôá ëéèÜñéá», «óáí ðñïôïý óôçí áãêáëéÜ óïõ». ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ìå ðéÜíåé ôñÝëá», «Ì’ Ýóöáîå ôï Ý÷å ãåéá óïõ». Áíôßèåóç:Áíôßèåóç: ìáñãáñéôÜñéá – ëéèÜñéá. Óå üëï ôï ðïßçìá õðÜñ÷åé ç áíôßèåóç ìåôáîý ôçò åõôõ÷éóìÝíçò æùÞò ðïõ ðåñíÜ ìå ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôçò äõóôõ÷ßáò ôïõ óôçí îåíéôéÜ, ìáêñéÜ ôçò.Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôùí ìáñãáñéôáñéþí ìå ôá ïðïßá ðáñïìïéÜæïíôáé ïé ìÝñåò ìáæß ìå ôç ãõíáßêá ôïõ, ç åéêüíá ôùí ðáéäéþí ðïõ ðåôïýí ðÝ-ôñåò óôç èÜëáóóá, ç åéêüíá ôïõ ãïíáôßóìáôïò ãéá ôçí ðñïóåõ÷Þ.


1. ÌåëåôÞóôå ôéò óôñïöÝò ôïõ ðïéÞìáôïò êáé ðåñéãñÜøôå ôçí øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ îåíéôåìÝíïõ óõæýãïõ ðïõ æåé ìáêñéÜ áðü ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãõíáßêá.Óôçí ðñþôç óôñïöÞ ï ðïéçôÞò áéóèÜíåôáé ôç ìáôáéüôçôá ôïõ ÷ñü-íïõ ðïõ êõëÜ ìáêñéÜ áðü ôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï ôçò ãõíáßêáò ôïõ. Óôç äåýôåñç óôñïöÞ óôñÝöåé ôç óêÝøç ôïõ óôï ðáñåëèüí, ìåôñÜåé ôéò ìÝñåò áðü ôüôå ðïõ áðï÷ùñßóôçêå ôï áãáðçìÝíï ôïõ ðñüóùðï êáé ïìïëïãåß üôé ôïí ðéÜíåé ôñÝëá êáé áéóèÜíåôáé üôé åßíáé ìáôáéï-


308



ðïíßá íá åëðßæåé üôé èá îáíáæÞóåé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò êïíôÜ ôçò. Ôïí ðüíï ôïõ áðï÷ùñéóìïý áõîÜíïõí ç áíçóõ÷ßá êáé ï öüâïò üôé ç êáôÜóôáóç ôïõ áðï÷ùñéóìïý äåí ðñüêåéôáé íá áëëÜîåé êáé üôé ïé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò äå èá îáíÜñèïõí. Óôçí ôñßôç óôñïöÞ ç èëßøç ìåôáëëÜóóåôáé óå áðïãïÞôåõóç êáé áðåëðéóßá. Ï öüâïò ôïõ ôïí êÜíåé íá ðñïóåý÷åôáé, ãéá íá âñåé áíáêïýöéóç. Äå íéþèåé üìùò áíáêïýöéóç áëëÜ, áíôßèåôá öôÜíåé óôçí áðüãíùóç êáé áíáñùôéÝôáé áí èá Ýðñåðå íá óõíå÷éóôåß ç æùÞ ôïõ, öëåñôÜñïíôáò ìå ôçí éäÝá ôïõ èáíÜôïõ. ÔÝëïò, óôçí ôÝôáñôç êáé ôåëåõôáßá óôñïöÞ ï ðüíïò ôïõ åíôåßíåôáé êáé ãßíåôáé ðßêñá. Ùóôüóï åý÷åôáé áõôÞ ôçí ðßêñá íá ôçí åß÷å ìüíïò ôïõ êáé íá Þîåñå üôé ç áãáðçìÝíç ôïõ äåí ðïíÜåé ôï ßäéï. Ç áíáêïýöéóç Ýñ÷åôáé áðü ôç óêÝøç êáé ôçí åëðßäá üôé ßóùò ç ãõíáßêá ôïõ äåí áéóèÜíåôáé ôï ßäéï äõóÜñåóôá ìå áõôüí. ÁõôÞ ç óêÝøç ôïý äßíåé êïõñÜãéï.

2. Ðïéá åõ÷Þ êÜíåé óôïõò äýï ôåëåõôáßïõò óôß÷ïõò ï ðïéçôÞò; Ôé åßäïõò ÷áñáêôÞñá áðïêáëýðôåé;Óôï ôåëåõôáßï äßóôé÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò, üðïõ âñßóêåôáé êáé ôï èåìá-ôéêü êÝíôñï ôïõ óïíÝôïõ, ï ðïéçôÞò åêöñÜæåé ìéá åõ÷Þ. Åý÷åôáé ç ãõíáßêá ôïõ íá ìçí âñßóêåôáé óôçí ßäéá äõóÜñåóôç øõ÷éêÞ êáôÜóôá-óç, íá ìçí áéóèÜíåôáé ôïí ßäéï ðüíï êáé ôçí ßäéá áðåëðéóßá ìå áõôüí. ÊÜôé ôÝôïéï ïìïëïãåß üôé èá Ýêáíå ôïí øõ÷éêü ôïõ ðüíï åíôïíüôåñï. Ðáñáêïëïõèïýìå ëïéðüí ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ óõæýãïõ – ðïéçôÞ, ðïõ Ý÷åé áðïâÜëëåé êÜèå óôïé÷åßï åãùéóìïý êáé åãùðÜèåéáò êáé íá äåí åðéèõìåß ôïí ðüíï ôïõ Üëëïõ, åéäéêÜ áí áõôüò ï Üëëïò åßíáé Ýíá ðñüóùðï ðïõ áãáðÜåé éäéáßôåñá. Ìå áõôÞí ôçí ôüóï áëôñïõéóôéêÞ ôïõ äÞëùóç áðïäåéêíýåé ôá ãíÞóéá óõíáéóèÞìáôá áãÜðçò ðïõ ôñÝ-öåé áðÝíáíôé óôç óýæõãü ôïõ. ÓõíÞèùò ïé Üíèñùðïé åðéèõìïýí, üôáí âñßóêïíôáé óå äõóÜñåóôç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç, íá áéóèÜíåôáé ôï ßäéï êáé ôï ôáßñé ôïõò, ëáìâÜíïíôÜò ôï ùò Ýíäåéîç óõìðáñÜóôáóçò êáé áðüäåéîç ôçò áãÜðçò ôïõò. Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ üìùò åäþ åßíáé óáí íá äßíåé Ýíá ìÜèçìá áëçèéíÞò áãÜðçò, ãéáôß, üôáí áãáðÜìå ôïí Üëëï, èÝëïõìå ôï êáëýôåñï ãé’ áõôüí.

3. Áðï÷ùñéóôÞêáôå åóåßò êÜðïéá óôéãìÞ áãáðçìÝíá óáò ðñüóùðá; Ôé íéþóáôå êáé ìå ðïéïí ôñüðï åêöñÜóáôå ôá óõíáéóèÞìáôÜ óáò;Ï áðï÷ùñéóìüò áðü Ýíá áãáðçìÝíï ðñüóùðï åßíáé ðÜíôïôå ìéá äõ-óÜñåóôç êáôÜóôáóç, åßôå áõôüò ãßíåôáé çèåëçìÝíá, åßôå åßíáé áðïôÝ-ëåóìá áíùôÝñáò âßáò. Ï áðï÷ùñéóìüò áðü Ýíá áãáðçìÝíï ðñüóùðï ìðïñåß íá ïöåßëåôáé óå ðïëëÝò êáé ðïéêßëåò áéôßåò. ×åéñüôåñïò áóöá-ëþò åßíáé ï áðï÷ùñéóìüò ôïõ èáíÜôïõ. Ùóôüóï ìðïñåß êáíåßò íá ðáñçãïñçèåß ãéá ôï èÜíáôï ôïõ áãáðçìÝíïõ ðñïóþðïõ êáé ìðïñåß ï ÷ñüíïò íá ëåéôïõñãÞóåé ùò ãéáôñåéÜ ãéá ôïí ðüíï áõôü. ¼ìùò ãéá ôï ÷ùñéóìü ôïõ æùíôáíïý ðñïóþðïõ åßíáé äýóêïëï íá ðáñçãïñçèåß.

309

Óå ðáñüìïéá äõóÜñåóôç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç âñÝèçêá üôáí óå ìéêñÞ çëéêßá (12 åôþí) áíáãêÜóôçêá íá áðï÷ùñéóôþ ôïí ðáôÝñá ìïõ, ðïõ åðáããåëìáôéêïß ëüãïé ôïí Þèåëáí íá ìåôáêïìßóåé ãéá äé-Üóôçìá äýï åôþí óôçí Áõóôñáëßá. ÈõìÜìáé üôé ç áðüóôáóç ìïõ öÜíôáæå áíõðÝñâëçôç êáé ç óêÝøç üôé äåí èá ôïí îáíáäþ ãéá ôüóï ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìïõ ôñõðïýóå ôçí êáñäéÜ. ÁéóèÜíèçêá óáí íá ÷Üíù ôç ãç êÜôù áðü ôá ðüäéá ìïõ. Ïé ðñþôåò áíôéäñÜóåéò ìïõ Þôáí õðåñâïëéêÝò: Ýêëáéãá, äåí Þèåëá íá ðÜù ó÷ïëåßï êáé äõóêïëåõüìïõí íá êïéìçèþ ôá âñÜäéá. Áéóèáíüìïõí èõìü ãéá ôïõò ãïíåßò ìïõ êáé äåí ôïõò ìéëïýóá ãéá ìßá åâäïìÜäá. ¼ôáí üìùò ç ïñãÞ êáôáóôÜëáîå êáé êáôÜëáâá üôé êé åêåßíïò óôå-íï÷ùñéÝôáé, ßóùò ðåñéóóüôåñï áðü åìÝíá, áéóèÜíèçêá Ýíï÷ç êáé óå óõíäõáóìü ìå ôç óêÝøç üôé óýíôïìá èá ôïí Ý÷áíá ãéá Ýíá ôüóï ìåãÜëï äéÜóôçìá, áðïöÜóéóá íá åêìåôáëëåõôþ ôçí ðáñïõóßá ôïõ ãéá üóï ÷ñüíï ìïõ áðÝìåíå. ¸ðáøá íá óêÝöôïìáé ôï äõóÜñåóôï óõìâÜí ôïõ áðï÷ùñéóìïý –äåí ôï îáíáóõæçôÞóáìå áðü ôüôå– êáé Üñ÷éóá íá ðåñíþ üóï ôï äõíáôüí ðåñéóóüôåñï ÷ñüíï ìáæß ôïõ. ÊÜíáìå ðñÜãìáôá ðïõ äåí åß÷áìå îáíáêÜíåé êáé ôåëéêÜ ôï äéÜóôçìá áõôü Þôáí ìéá ðïëý åõôõ÷éóìÝíç ðåñßïäïò ôçò æùÞò ìïõ. ¹ñèáìå ðåñéóóüôåñï êïíôÜ áðü êÜèå Üëëç öïñÜ.


1. ÌåôáãñáöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò óå ðåæü.2. Åíôïðßóôå óôï ðïßçìá ëÝîåéò ðïõ åßíáé öïñåßò áñíçôéêÞò óçìá-óßáò. Ôé óõìðÝñáóìá ìðïñåßôå íá åîáãÜãåôå ãéá ôçí øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ óõæýãïõ;3. ÅîåôÜóôå ôç ìïñöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò. Ôé ðáñáôçñåßôå;


310




O ÏäõóóÝáò Åëýôçò (öéëïëïãéêü øåõäþíõìï ôïõ ÏäõóóÝá Aëåðïõ-äÝëç) åßíáé Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò ðïéçôÝò ôçò íåüôåñçò åëëçíéêÞò ðïßçóçò. ÃåííÞèçêå óôï ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò óôéò 2 Íïåìâñß-ïõ ôï 1911, ìá Þ êáôáãùãÞ ôïõ Þôáí áðü ôç ËÝóâï. Óðïýäáóå íïìéêÜ óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôùí Áèçíþí êáé öéëïëïãßá óôç Óïñâüííç ôïõ Ðáñéóéïý. Óôá ãñÜììáôá ðáñïõóéÜóôçêå ôï 1935 êáé áó÷ïëÞèçêå êõñßùò ìå ôçí ðïßçóç. ¸ãñáøå üìùò êáé Üñèñá, äïêßìéá êáé ìåëÝôåò ãéá ãåíéêÜ öéëïëïãéêÜ êáé êáëëéôå÷íéêÜ èÝìáôá. ÁíÜìåóá ó’ áõôÜ îå÷ùñéóôÞ èÝóç Ý÷åé ôï äïêßìéü ôïõ ãéá ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ëáúêïý æùãñÜöïõ ôçò ËÝóâïõ, Èåüöéëïõ. Áðü ôï 1946 Ýùò ôï 1948 óõíåñãÜóôçêå ùò ôå÷íïêñßôçò óôçí åöçìåñßäá ÊáèçìåñéíÞ êáé áðü ôï 1948 Ýùò ôï 1952 Ýæçóå óôo Ðáñßóé. ÌåôÜ ôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò Äçìïêñáôßáò óôç ÷þñá ìáò (1974) ôïðïèåôÞèçêå ãéá ìéêñü äéÜóôç-ìá ðñüåäñïò ôïõ äéïéêçôéêïý óõìâïõëßïõ ôçò Å.Ñ.Ô. ¸ëáâå ìÝñïò ùò åêðñüóùðïò ôçò ÅëëÜäáò óå ðïëëÜ óõíÝäñéá ôïõ åîùôåñéêïý, ó÷åôéêÜ ìå èÝìáôá ôÝ÷íçò êáé ðïëéôéóìïý. ÔéìÞèçêå ôï 1961 ìå ôï ðñþôï Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò ãéá ôï ðïéçôéêü ôïõ Ýñãï ¢îéïí Åóôß. Ôï 1975 áíáêçñý÷ôçêå åðßôéìïò äéäÜêôïñáò ôçò ÖéëïóïöéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Èåóóáëïíßêçò, óå Ýíäåéîç ôéìÞò ãéá ôï ðïéçôéêü ôïõ Ýñãï êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ ôïõ ðñïóöïñÜ.Ï ÏäõóóÝáò Åëýôçò ðñùôïðáñïõóéÜóôçêå óôçí ðïßçóç ìå ôçí ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ Ðñïóáíáôïëéóìïß ôï 1936 (åðáíÝêäïóç: 1940). Óôï ðñþôï ôïõ îåêßíçìá ï ðïéçôÞò ðáñïõóéÜæåôáé õðåññåáëéóôÞò, ìå üëï ôï öñåóêÜñéóìá óôï óôß÷ï, ôéò íÝåò ðñïïðôéêÝò óôçí ðïé-çôéêÞ óýëëçøç êáé ôéò íÝåò áðï÷ñþóåéò óôç óçìáóßá ôùí ëÝîåùí. Ùóôüóï, êáôüñèùóå ãñÞãïñá íá áðáëëáãåß áðü ôá åëáôôþìáôá êáé ôéò áäõíáìßåò ôçò íÝáò áõôÞò ó÷ïëÞò êáé íá ìáò äþóåé óôá êáôïðéíÜ ôïõ ðïéçôéêÜ Ýñãá ìéá ãíÞóéá áíåðéôÞäåõôç ðïßçóç, âá-èýôáôá ëõñéêÞ, âáóéóìÝíç óôá æùíôáíÜ óôïé÷åßá ôçò åëëçíéêÞò ðáñÜäïóçò üëùí ôùí åðï÷þí, ôïíßæïíôáò ðåñéóóüôåñï ôá óôïé÷åßá ôçò öõóéïêñáôéêÞò êáé áíèñùðïêåíôñéêÞò ðáñÜäïóçò. H íçóéþôéêç

Όλα τα πήρε το καλοκαίριΟδυσσέας Ελύτης

311

êáôáãùãÞ ôïõ ðïéçôÞ êáé ïé âáèýôáôïé øõ÷éêïß äåóìïß ôïõ ì’ Ýíá ÷þñï ãåìÜôï ìõóôÞñéï êáé ïìïñöéÜ, èá ãßíåé ôï ðëáßóéï ôùí èåï-ôÞôùí ðïõ èá æùíôáíÝøåé ï ßäéïò óôá ðïéÞìáôá ôïõ: ôç èÜëáóóá, ôïí ïõñáíü, ôïí Þëéï, ôïí Ýñùôá, ôá âïõíÜ, ôá ëïõëïýäéá êáé ôïõò áíÝìïõò. Éäéáßôåñá, ü ïõñáíüò, Þ èÜëáóóá, ï Þëéïò êáé ï Ýñùôáò åßíáé ôá êåíôñéêÜ óôïé÷åßá ðïý èáõìÜæïíôáé êáé åîõìíïýíôáé óå üëá ôá ðïéÞìáôá ôïõ.O Åëýôçò äåí Þôáí ìüíï Ýíáò ðáèéáóìÝíïò öõóéïëÜôñçò, Þôáí êé Ýíáò ðáôñéþôçò ðïéçôÞò ìå ôç âáèýôåñç Ýííïéá ôïõ üñïõ, ðïõ õðçñåôåß óôáèåñÜ ôá åèíéêÜ éäáíéêÜ. ¸öåäñïò áíèõðïëï÷áãüò óôïí ðüëåìï ôïõ 1940-41, ìáò Ýäùóå ôï ¢óìá çñùéêü êáé ðÝíèéìï ãéá ôï ÷áìÝíï áíèõðïëï÷áãü ôçò Áëâáíßáò, ðïõ èá åßíáé ðÜíôá Ýíá ðáôñéùôéêü óÜëðéóìá ãéá ôçí Åëåõèåñßá – ü÷é ìüíï ôçí åëëçíéêÞ ìá ôçí åëåõèåñßá ôçí ðáíáíèñþðéíç. Åêôüò áðü ôçí ðïßçóç ï Åëý-ôçò Ýãñáøå áîéüëïãåò êñéôéêÝò óåëßäåò êáé ìåôÜöñáóå ìå åðéôõ÷ßá îÝíá ðïéÞìáôá êáé èåáôñéêÜ Ýñãá. ÐïëëÝò ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò ôïõ åðáíåêäüèçêáí åðáíåéëçììÝíùò, êáé ðïëëÜ ðïéÞìáôÜ ôïõ ìåëïðïé-Þèçêáí êáé åßíáé áðü ôá áãáðçìÝíá ôñáãïýäéá. ÐïëëÜ ðïéÞìáôá ôïõ åðßóçò Ý÷ïõí ìåôáöñáóôåß óå ðïëëÝò îÝíåò ãëþóóåò. Ôo 1979 ôéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ÍïìðÝë Ëïãïôå÷íßáò, ìéá äßêáéç ôéìÞ êáé äéåèíÞò áíáãíþñéóç ãéá ôïí ðïéçôÞ. Ôï 1987 áíáãïñåýèçêå åðßôéìïò äéäÜêôïñáò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Ñþìçò êáé ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôùí Áèçíþí, åíþ ôï 1989 ôéìÞèçêå ìå ôï ãáëëéêü ðáñÜóçìï ôïõ Áíþôáôïõ ÔáîéÜñ÷ç ôçò Ëåãåþíáò ôçò ÔéìÞò.O ÏäõóóÝáò Åëýôçò ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá óôéò 18 Ìáñôßïõ 1996.


Ôï ðïßçìá ðïõ áíèïëïãåßôáé åßíáé ôñáãïýäé, ðïõ ðåñéëáìâÜíå-ôáé óôç óõëëïãÞ Ôá ñù ôïõ ¸ñùôá. Óôïí ðñüëïãï ôïõ âéâëßïõ, ï ÏäõóóÝáò Åëýôçò Ýãñáøå ãéá ôá ôñáãïýäéá áõôÜ: «Ïé Üããåëïé ôñáãïõäÜíå. Êáé ïé åñùôåõìÝíïé åðßóçò. Ðßóù áðü êÜèå áíÜôáóç, áðü êÜèå ìåñÜêé, ìéá êéèÜñá ðåñéìÝíåé Ýôïéìç íá ðÜñåé ôá ëüãéá êáé íá ôá ôáîéäÝøåé áðü ÷åßëç óå ÷åßëç. Äåí åßíáé ëßãï áõôü. Åßíáé ç ÷áñÜ íá äßíåéò ÷áñÜ óôïõò Üëëïõò, åßíáé áõôü ðïõ ìáò âáóôÜåé óôç æùÞ. Ãé’ áõôü êïíôÜ óôá ðïéÞìáôÜ ìïõ äïêßìáóá íá ãñÜøù êáé ìåñéêÜ ôñáãïýäéá».


Ôï ôñáãïýäé áðïôåëåß ìéá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá, üðïõ õìíåßôáé ç åëëçíéêÞ öýóç ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëïêáéñéïý. Åðßóçò åîåôÜæåôáé ðþò ç åëëçíéêÞ öýóç áëëÜ êáé ç åíáëëáãÞ ôùí åðï÷þí åðéäñïýí óôï óõíáéóèçìáôéêü êüóìï ôïõ áíèñþðïõ.

ΟδυσσέαςΕλύτης

312




i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï ðïßçìá áíáöÝñåôáé óôçí åëëçíéêÞ öýóç ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëï-êáéñéïý, áëëÜ êáé óôçí åðßäñáóÞ ôïõ óôïí óõíáéóèçìáôéêü êüóìï ôïõ áíèñþðïõ. Ôï ìáãåõôéêü êáëïêáßñé óôéò åëëçíéêÝò èÜëáóóåò, óå óõíäõáóìü ìå ôïí åñùôéóìü, ôï ëáìðñü öõóéêü ðåñéâÜëëïí, ôá äéÜöïñá áíôéêåßìåíá êáé ôéò êéíÞóåéò ôïõò, óõíéóôïýí Ýíáí ýìíï óôç æùÞ. Ç áðþëåéá üëùí áõôþí ôùí ðñïçãïýìåíùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ðïõ óõíïäåýïõí ôï åëëçíéêü êáëïêáßñé, áöÞíåé íá äéáöáíåß ìéá ëåðôÞ ìåëáã÷ïëßá.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóçÅßíáé äýóêïëï, ó÷åäüí áèÝìéôï íá ðñïóðáèåßò íá åîáãÜãåéò ôï íüçìá áðü Ýíá óôé÷ïýñãçìá, ç äçìéïõñãßá ôïõ ïðïßïõ ïöåßëåôáé óå óõíáßóèçìá êáé áðïóêïðåß óå áõôü. Ôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá áðåõèýíåôáé óôï óõíáßóèçìá ôïõ áíáãíþóôç êáé óôá áéóèÞìáôá ðïõ ôïõ ðñïêáëåß ôï Üêïõóìá ôïõ óôß÷ïõ óå óõíäõáóìü ìå ìïõóé-êÞ, åöüóïí ðñüêåéôáé ãéá ôñáãïýäé. Ùóôüóï ìéá ðñþôç íïçìáôéêÞ ðñïóÝããéóç ìðïñåß íá ãßíåé ùò åîÞò: óôçí ðñþôç óôñïöéêÞ åíüôçôá ôïõ ôñáãïõäéïý, ç ðïéçôéêÞ öùíÞ áíáöÝñåé êÜðïéá ðñÜãìáôá ðïõ ÷Üèçêáí ìáæß ìå ôï ðÝñáóìá ôïõ êáëïêáéñéïý: ç åéêüíá ìéá ãõíáß-êáò ìå ìáýñá ìÜôéá êáé áíáêáôåìÝíá ìáëëéÜ áðü ôï ìåëôÝìé ôïõ êáëïêáéñéïý, ôï åñùôéêü ñáíôåâïý ðïõ åß÷å äþóåé ìáæß ôçò óå Ýíá îùêëÞóé, ôçí åéêüíá ôùí äýï ôïõò íá ðåñðáôïýí ÷Ýñé ìå ÷Ýñé. Ç ôåëåõôáßá áõôÞ åéêüíá ìÜëéóôá áðïôåëåß êáé ôï ñåöñÝí ôïõ ôñáãïõ-äéïý. Ç ðåñéãñáöÞ ôùí åéêüíùí ðïõ ÷Üèçêáí ìáæß ìå ôï êáëïêáßñé óõíå÷ßæåôáé êáé óôç äåýôåñç óôñïöÞ ôïõ ôñáãïõäéïý. «Ôá ìéóüëïãá ôá óâçóìÝíá», «ôïõò üñêïõò ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá»: Ý÷ïõìå ôéò ç÷çôéêÝò åéêüíåò ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí ôïõ äéáëüãïõ ìåôáîý äýï åñá-óôþí ôïõ êáëïêáéñéïý, ðïõ åßíáé óõíÞèùò ãåìÜôïé áðü ìéóüëïãá êáé üñêïõò ÷ùñßò áíôßêñéóìá, åöüóïí åßíáé ó÷Ýóåéò ðïõ Ý÷ïõí çìåñï-ìçíßá ëÞîåùò êáé äéáñêïýí üóï ôï êáëïêáßñé. «Ôá êáñáâüðáíá ôá óêåóìÝíá», «ìåò ôéò áöñüóêïíåò êáé ôá öýêéá»: èáëáóóéíÝò åéêüíåò ðïõ óõíèÝôïõí Ýíá åëëçíéêü, êáëïêáéñéíü ôïðßï.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÊõñßáñ÷ç êáé åðáíáëáìâáíüìåíç åéêüíá ôïõ ôñáãïõäéïý åßíáé áõôÞ åíüò æåõãáñéïý ðïõ êñáôéÝôáé ÷Ýñé ÷Ýñé, êáé äßíåé åñùôéêü ñáíôåâïý óå ðáñáèáëÜóóéï ôïðßï. Ôï ôñáãïýäé åììÝóùò ðëçí óáöþò, èßãåé ôï èÝìá ôùí åñùôéêþí ó÷Ýóåùí ðïõ óõíÜðôïíôáé ôïõò êáëïêáé-ñéíïýò ìÞíåò, éäéáßôåñá óôç ÷þñá ìáò. Ïé ó÷Ýóåéò áõôÝò åßíáé ìåí ðïëý Ýíôïíåò áëëÜ Ý÷ïõí êáé çìåñïìçíßá ëÞîçò. Äéáñêïýí üóï äéáñêåß êáé ôï êáëïêáßñé. Ïé åñáóôÝò ôïõ êáëïêáéñéïý âéþíïõí ìå

313

åíèïõóéáóìü ôï áãíü åñùôéêü óôïé÷åßï êáé ôï óõíäÝïõí ìå ôçí åðï÷Þ, üðùò áõôü ðñïâÜëëåôáé ìÝóá óôçí åëëçíéêÞ öýóç. Ï åíèïõ-óéáóìüò êáé ôï ðÜèïò ôùí êáëïêáéñéíþí æåõãáñéþí öáßíåôáé áðü ôá ìéóüëïãá êáé ôïõò üñêïõò ðïõ áíôáëëÜóóïõí, ðïõ üìùò äåí åßíáé ðñáãìáôéêÜ, åöüóïí ÷Üíïíôáé êáé óâÞíïõí ìáæß ìå ôï êáëïêáßñé. Ôï êáëïêáßñé óôçí ÅëëÜäá äçìéïõñãåß áíÝìåëç êáé ÷áëáñÞ äéÜèåóç, ðïõ áðïôåëåß ãüíéìï Ýäáöïò ãéá ôï óõíáßóèçìá ôïõ Ýñùôá. Ïé ó÷Ýóåéò üìùò áõôÝò äéáñêïýí üóï äéáñêåß êáé ôï êáëïêáßñé.

Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία του έργου

i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ. ÕðÜñ÷åé ãëùóóéêüò ðëïýôïò êáé ðïéêéëßá ðñïóåêôéêÜ åðéëåãìÝíùí ëÝîåùí. Óôï ôñáãïýäé õðåñôåñåß ç ÷ñÞóç ïõóéáóôéêþí êáé åðéèÝôùí, Ýíáíôé ôùí ñçìÜôùí, ðïõ üðïõ óõíáíôþíôáé âñßóêïíôáé óå áüñéóôï, èÝëïíôáò íá äåßîåé üôé üëá áõôÜ áíÞêïõí ïñéóôéêÜ óôï ðáñåëèüí.

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ ôñáãïõäéïý åßíáé ãëáöõñü áëëÜ êõñßùò ãïñãü, ÷Üñç óôï áóýíäåôï ó÷Þìá ðïõ áðáíôÜôáé ó÷åäüí óå üëï ôï ðïßçìá, ìå åîáßñåóç ôï äßóôé÷ï ôïõ ñåöñÝí. Åðßóçò ãïñãüôçôá äßíåé óôï ðïßçìá êáé ç Ýëëåéøç óçìåßùí óôßîçò.

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ðïéÞìáôïòÔï ðïßçìá áðïôåëåßôáé áðü äýï ï÷ôÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ï óôß÷ïò åßíáé äåêáóýëëáâïò ðáñïîýôïíïò, åíþ ç ïìïéïêáôáëçîßá óôçí ðñþôç óôñïöÞ ìüíï åßíáé æåõãáñïðëå÷ôÞ (áââáããää). Óôç äåýôåñç óôñïöÞ ç ïìïéïêáôáëçîßá åßíáé æåõãáñùôÞ, áëëÜ áöÞíåé ôïí ðñþôï êáé ôïí ôÝôáñôï óôß÷ï áíïìïéïêáôÜëçêôïõò. Ôï ìÝôñï åßíáé äáêôõëéêü.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ô’ Üãñéï ìáëëß óïõ óôçí ôñéêõìßá», «ôá ìéóüëïãá ôá óâçóìÝíá», «ôïõò üñêïõò ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «üëá ôá ðÞñå ôï êáëïêáßñé», «ôá ðÞãå ðÝñá», «ôïõò üñêïõò ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá». Åéêüíåò:Åéêüíåò: ç åéêüíá ôçò ãõíáßêáò ìå áíáêáôåìÝíá ìáëëéÜ áðü ôçí ôñéêõìßá, ç åéêüíá ôïõ ñáíôåâïý, ç åéêüíá ôçò ãõíáßêáò, ç åéêüíá ôçò åêêëçóïýëáò, ç åéêüíá ôïõ æåõãáñéïý íá ðåñðáôÜ ÷Ýñé ÷Ýñé, ç åéêüíá ôùí óêéóìÝíùí êáñáâüðáíùí, ç åéêüíá ôïõ áöñïý ôçò èÜëáóóáò êáé ôùí öõêéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí óâçóìÝíùí ìéóü-ëïãùí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí üñêùí ðïõ ôñÝìïõí óôïí áÝñá. Áóýíäåôï ó÷Þìá:Áóýíäåôï ó÷Þìá: ïëüêëçñï ôï ðïßçìá åßíáé Ýíá áóýíäåôï ó÷Þìá, åêôüò áðü ôï åðáíáëáìâáíüìåíï ìïôßâï ôïõ ñåöñÝí ôïõ ôñáãïõäéïý.

ΟδυσσέαςΕλύτης

314




1. Åíôïðßóôå ôéò êáëïêáéñéíÝò åéêüíåò ðïõ óõíèÝôïõí ôï ðïßçìá.¼ðùò êáôáíïïýìå áìÝóùò áðü ôïí ôßôëï ôïõ ðïéÞìáôïò êáé üðùò Þäç áíáöÝñáìå, Ýíá áðü ôá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ ðïéÞìáôïò åß-íáé êáé ç ÅëëÜäá ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëïêáéñéïý. Åéêüíåò ðïõ ôï ìáñôõñïýí áõôü åßíáé ïé åéêüíåò ôïõ óôß÷ïõ 11 («ôá êáñáâüðáíá ôá ó÷éóìÝíá») êáé ôïõ óôß÷ïõ 12 («ôéò áöñüóêïíåò êáé ôá öýêéá»). ¼ëåò áõôÝò åßíáé èáëáóóéíÝò åéêüíåò Üññçêôá óõíäåäåìÝíåò ìå ôï åëëçíéêü ôïðßï ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëïêáéñéïý. ÔÝëïò êõñßáñ÷ç êáé åðáíáëáìâáíüìåíç êáëïêáéñéíÞ åéêüíá ôïõ ôñáãïõäéïý ç åéêüíá ôïõ æåõãáñéïý ðïõ ðåñðáôÜ ÷Ýñé ÷Ýñé, ìéá åñùôéêÞ ó÷Ýóç ðïõ ôçí «ðÞñå» ôï êáëïêáßñé, äçëáäÞ Ýëçîå ìå ôï ôÝëïò ôïõ êáëïêáéñéïý.

2. Ðïéï åßíáé ôï íüçìá ôïõ åðáíáëáìâáíüìåíïõ óôß÷ïõ «¼ëá ôá ðÞñå ôï êáëïêáßñé»;ÁõôÞ ç öñÜóç áðïôåëåß ôïí ðñþôï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò. Áñãüôåñá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åðåîçãåß áõôÜ ôá «üëá», äçëáäÞ áíáëýåé ìå åéêüíåò áõôÜ ðïõ Ýëçîáí ìå ôï ðÝñáóìá ôïõ êáëïêáéñéïý. Ìå ôï ôÝëïò ôï êáëïêáéñéïý ÷Üíïíôáé êáé üëåò áõôÝò ïé ìáãåõôéêÝò êáëïêáéñéíÝò åéêüíåò ôïõ åëëçíéêïý ôïðßïõ, áëëÜ êõñßùò ÷Üíåôáé ç åñùôéêÞ ó÷Ý-óç ìå ìéá êïðÝëá. Ç áðþëåéá üëùí áõôþí áöÞíåé íá äéáöáíåß ìéá ëåðôÞ ìåëáã÷ïëßá.

3. Ìðïñåßôå íá áðïäþóåôå åéêáóôéêÜ ìéá åéêüíá ôïõ ðïéÞìáôïò;Ç áðÜíôçóç óôçí åñþôçóç áõôÞ Ýãêåéôáé óôçí êáëëéôå÷íéêÞ äç-ìéïõñãßá ôùí ìáèçôþí. Ðñïôåéíüìåíç ôå÷íéêÞ ãéá ôçí åéêáóôéêÞ áðüäïóç ôïõ ôñáãïõäéïý, áðïôåëåß ôï êïëÜæ. Ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ êï-ëÜæ Üëëùóôå ÷ñçóéìïðïßçóå êáé ï ßäéïò ï Åëýôçò, ðïõ, åêôüò áðü ôá ðïéÞìáôá ðïõ Ýãñáøå, öéëïôÝ÷íçóå êáé éäéüìïñöïõò ðßíáêåò æùãñáöéêÞò ìå ôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ.


1. Ðïéåò Üëëåò åéêüíåò èá ìðïñïýóáôå íá ðñïóèÝóåôå ãéá íá óõ-ìðëçñþóåôå ôçí åéêüíá ôïõ êáëïêáéñéíïý åëëçíéêïý ôïðßïõ;2. ÐñïóÝîôå ôç óôé÷ïõñãéêÞ ôå÷íéêÞ ôïõ ðïéÞìáôïò. Ôé ðáñáôçñåßôå;3. Ðïéï íüçìá ìðïñåßôå íá áíôëÞóåôå áðü ôï óôß÷ï «ôïõò üñêïõò ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá».

315


Ï ¼óêáñ ÏõÜéëíô ãåííÞèçêå óôï Äïõâëßíï êáé áíáôñÜöçêå óôïõò êüëðïõò ìéáò ðñïôåóôáíôéêÞò ïéêïãÝíåéáò. Ç ìçôÝñá ôïõ, ÔæÝéí Öñá-íôóÝóêá ¸ëôæé, Þôáí åðéôõ÷çìÝíç óõããñáöÝáò (ãíùóôÞ êáé ìå ôï øåõäþíõìï Speranza) åíþ ï ðáôÝñáò ôïõ, óåñ Ïõßëéáì ÏõÜéëíô, Þôáí åðéôõ÷çìÝíïò ãéáôñüò êáé ÷åéñïõñãüò. ÌÝ÷ñé ôçí çëéêßá ôùí åííÝá åôþí, ëÜìâáíå ìáèÞìáôá êáô’ ïßêïí åíþ ôçí ðåñßïäï 1864-1871 öïß-ôçóå óôï Portora Royal School, 160 ÷éëéüìåôñá Ýîù áðü ôçí ðüëç ôïõ Äïõâëßíïõ. ÌåôÜ ôçí áðïöïßôçóÞ ôïõ, óðïýäáóå óôï Trinity College ìÝ÷ñé ôï 1874 üðïõ äéáêñßèçêå ùò åîáéñåôéêüò öïéôçôÞò, êåñäßæïíôáò ãéá ôéò åðéäüóåéò ôïõ, ôï ×ñõóü ÌåôÜëëéï ÌðÝñêëåú, ôï ïðïßï áðï-ôåëïýóå ôç ìåãáëýôåñç ôéìçôéêÞ äéÜêñéóç ãéá öïéôçôÞ ôïõ êïëåãßïõ. Ôïõ ÷ïñçãÞèçêå åðéðëÝïí õðïôñïößá ãéá ôï Magdalen College ôçò Ïîöüñäçò, üðïõ êáé óõíÝ÷éóå ôéò óðïõäÝò ôïõ ìÝ÷ñé ôï 1878, ëáì-âÜíïíôáò ôï âñáâåßï Newdigate ãéá ôçí ðïéçôéêÞ ôïõ óýíèåóç ìå ôßôëï ÑáâÝííá êáé áðïöïéôþíôáò ìå Üñéóôá. Ôçí ßäéá ðåñßïäï ðñÝðåé íá åðçñåÜóôçêå áðü ôï ñåýìá ôïõ áéóèçôéóìïý êáé ôéò èåùñßåò ôùí John Ruskin êáé Walter Pater, ïé ïðïßïé äßäáóêáí óôçí Ïîöüñäç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí óðïõäþí ôïõ ÏõÜéëíô.ÌåôÜ ôçí áðïöïßôçóÞ ôïõ áðü ôï êïëÝãéï, ï ÏõÜéëíô åãêáôáóôÜèç-êå óôï Ëïíäßíï ìáæß ìå ôï ößëï ôïõ Öñáíê ÌÜéëò, ãíùóôü æùãñÜöï ôçò åðï÷Þò. Íùñßôåñá åß÷å ãíùñßóåé óôï Äïõâëßíï ôç Florence Balcome, ôçí ïðïßá êáé åñùôåýôçêå. Åêåßíç óõíäÝèçêå ôåëéêÜ ìå ôï óõããñáöÝá Ìðñáì Óôüêåñ, ãåãïíüò ðïõ öáßíåôáé ðùò áðïôÝ-ëåóå ôï ëüãï ãéá ôïí ïðïßï ï ÏõÜéëíô åãêáôÝëåéøå ôçí Éñëáíäßá. Ôï 1881 äçìïóßåõóå ôçí ðñþôç ôïõ ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ (Poems), ç ïðïßá Ýëáâå êáé èåôéêÝò êñéôéêÝò, åíþ ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ ßäéïõ Ýôïõò ôáîßäåøå óôç ÍÝá Õüñêç ãéá ìéá óåéñÜ èåùñçôéêþí äéáëÝîåùí ðïõ Ýäùóå ãéá ôï áéóèçôéêü êßíçìá óôç Âñåôáíßá. Ï ÏõÜéëíô åß÷å ðñï-ãñáììáôßóåé áñ÷éêÜ íá ðáñáäþóåé ðåíÞíôá äéáëÝîåéò óå äéÜóôçìá ôåóóÜñùí ìçíþí, ùóôüóï ôåëéêÜ ç ðáñáìïíÞ ôïõ óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò äéÞñêåóå ðåñßðïõ Ýíá ÷ñüíï äßíïíôáò óôï äéÜóôçìá áõôü

Ο πιστός φίλοςΌσκαρ Ουάιλντ

316



óõíïëéêÜ 140 äéáëÝîåéò. ÅðéóôñÝöïíôáò áðü ôçí ÁìåñéêÞ, ï ÏõÜéëíô åðéóêÝöôçêå ôï Ðáñßóé üðïõ ïëïêëÞñùóå ôï äåýôåñï èåáôñéêü ôïõ Ýñãï The Dutchess of Padua ðïõ äå óçìåßùóå áîéïóçìåßùôç åðéôõ-÷ßá. Áñãüôåñá ðñáãìáôïðïßçóå äéáëÝîåéò óôç Âñåôáíßá êáé ôçí Éñ-ëáíäßá. ÊáôÜ ôçí ðáñáìïíÞ ôïõ óôï Äïõâëßíï, ãíþñéóå ôï êáëïêáßñé ôïõ 1884 ôçí Êüíóôáíò Ëüõíô, êüñç åýðïñçò éñëáíäéêÞò ïéêïãÝíåéáò, ôçí ïðïßá ðáíôñåýôçêå êáé ìáæß áðÝêôçóáí äýï ãéïõò, ôïí Cyril êáé ôïí Vyvyan. ÐñïêåéìÝíïõ íá óõíôçñÞóåé ïéêïíïìéêÜ ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, ï ÏõÜéëíô åñãÜóôçêå óå äéÜöïñá ðåñéïäéêÜ êáé åöçìåñßäåò ôçò åðï÷Þò, ìåôáîý áõôþí ç Paul Mall Gazette êáé ç åðéèåþñçóç Dramatic Review, ðáñÝ÷ïíôáò äçìïóéïãñáöéêÜ êåßìåíá êáé êñéôéêÝò. Ôçí ðåñßï-äï 1887-1889 áíÝëáâå ôçí Ýêäïóç ôïõ ìçíéáßïõ ðåñéïäéêïý The Lady’s World, ôï ïðïßï ìåôïíüìáóå óå The Woman’s World êáé ðñïÝâç óå áëëáãÝò ìå óôü÷ï ôçí áëëáãÞ ôïõ ýöïõò ôïõ. Åéäéêüôåñá, ðñïÝâáëå êáëëéôå÷íéêÜ êáé ðïëéôéêÜ èÝìáôá, áðïóêïðþíôáò óôçí êáëëéÝñãåéá åíüò åõñýôåñá åõáéóèçôïðïéçìÝíïõ –êõñßùò ãõíáéêåßïõ– áíáãíù-óôéêïý êïéíïý. ÅãêáôÝëåéøå ôï åã÷åßñçìÜ ôïõ äýï ÷ñüíéá áñãüôåñá. Ôá åðüìåíá ÷ñüíéá áðïôÝëåóáí ìßá éäéáßôåñá ðáñáãùãéêÞ ðåñßïäï óå ü,ôé áöïñÜ óôï ëïãïôå÷íéêü Ýñãï ôïõ ¼óêáñ ÏõÜéëíô. Ôï 1888 åêäüèçêå Ýíá áðü ôá ðéï ãíùóôÜ Ýñãá ôïõ, Ï åõôõ÷éóìÝíïò ðñßãêé-ðáò êáé Üëëá ðáñáìýèéá. Ôï ìïíáäéêü ìõèéóôüñçìá ôïõ, Ôï ÐïñôñÝôï ôïõ Íôüñéáí ÃêñÝç, åêäüèçêå óôçí ôåëéêÞ ôïõ ìïñöÞ ôï 1891, åíþ áðü ôï 1890 åß÷å ðáñïõóéáóôåß óôï ðåñéïäéêü Lippincott’s Magazine. Áñêåôïß êñéôéêïß áíáãíùñßæïõí óå áõôü áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá êáé ðáñáëëçëéóìïýò áíÜìåóá óôïí êåíôñéêü Þñùá êáé ôï óõããñáöÝá. Ôï ßäéï âéâëßï ÷ñçóéìïðïéÞèçêå åíáíôßïí ôïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ìåôáãåíÝóôåñçò äßêçò ôïõ, üôáí êáôçãïñÞèçêå ãéá ïìïöõëïöéëßá. Ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 1892 ðáñïõóéÜóôçêå ç èåáôñéêÞ ôïõ êùìùäßá Ç ÂåíôÜëéá ôçò ëáßäçò Ïõßíôåñìçñ. Ìåôáîý ôùí ìåôáãåíÝóôåñùí èåá-ôñéêþí ôïõ Ýñãùí óõãêáôáëÝãïíôáé ôá Ìßá ãõíáßêá ÷ùñßò óçìáóßá, ¸íáò éäáíéêüò óýæõãïò êáé The Importance of Being Earnest.


Ôï áõôïôåëÝò áõôü äéÞãçìá áðïôåëåß ìÝñïò ôçò óõëëïãÞò äéçãç-ìÜôùí ôïõ ¼óêáñ ÏõÜéëíô Ï åõôõ÷éóìÝíïò ðñßãêéðáò êáé Üëëåò éóôïñßåò, ðïõ åêäüèçêå ôï 1888. Ðñüêåéôáé ãéá ðáñáìýèéá ðïõ ï Âñåôáíüò ëïãïôÝ÷íçò Ýãñáøå ãéá ôá ðáéäéÜ ôïõ, áí êáé, üðùò åßðå ï ßäéïò, «äåí åßíáé éóôïñßåò ãéá ðáéäéÜ, áëëÜ ãéá ðáéäéêÝò øõ÷Ýò, áðü ï÷ôþ ùò ïãäüíôá ÷ñüíùí». Åäþ ðáñïõóéÜæåôáé áðïóðáóìáôéêÜ. Óôçí ðëÞñç ìïñöÞ ôïõ åßíáé Ýíáò ìýèïò ìå æþá. Ôçí éóôïñßá ôïõ ìéêñïý ×áíò êáé ôïõ ðáñáäüðéóôïõ ìõëùíÜ ôçí áöçãåßôáé óôá æþá ìéá êáñäåñßíá, ìå óôü÷ï íá íïõèåôÞóåé ôï íåñïðüíôéêá, ðïõ åßíáé ç

317

ðåñóüíá ôïõ ìõëùíÜ. Ôá êåßìåíá ôçò óõëëïãÞò áõôÞò áðåõèýíïíôáé óå ðáéäéÜ êáé Ý÷ïõí äéäáêôéêü êáé ðáñáéíåôéêü ÷áñáêôÞñá, ãé’ áõôü êáé áðïäßäïíôáé ìå ôç ìïñöÞ ôïõ ðáñáìõèéïý.


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ï ìéêñïýëçò ×áí… Åßíáé ïëïöÜíåñï»: Ï ðéóôüôåñïò ößëïò ôïõ ×áíò êáé ïé èåùñßåò ôïõ ãéá ôç öéëßá.2ç åíüôçôá: «Íùñßò ôï Üëëï ðñùß… åßðå êáé óôñþèçêå áìÝóùò óôç äïõëåéÜ»: Ç åðßóêåøç ôïõ ìõëùíÜ óôï óðßôé ôïõ ×áíò êáé ôï êáñïôóÜêé».3ç åíüôçôá: «¼ìùò ðïôÝ äåí êáôÜöåñíå… ðïëý êáëüò ìáèçôÞò»: Ï ×áíò óõíå÷ßæåé íá åñãÜæåôáé ãéá ôï ìõëùíÜ.4ç åíüôçôá: «¸íá âñÜäõ ëïéðüí… êáé ôï ìåôÝöåñáí óôï óðßôé ôïõ»: Ôï ôåëåõôáßï èÝëçìá ôïõ ìõëùíÜ.5ç åíüôçôá: «¼ëïé ðÞãáí óôçí êçäåßá… ôï ôßìçìá ôçò ãåííáéïäù-ñßáò»: Ç êçäåßá.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÈåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç áëçèéíÞ öéëßá êáé ðþò áõôÞ ìðïñåß íá ôïíéóôåß ìÝóá áðü ôï áñíçôéêü ðáñÜäåéãìá ôçò õðïêñéôéêÞò öéëßáò. ÈåìáôéêÜ ôï áðüóðáóìá èßãåé êáé ôç ó÷Ýóç ôçò öéëßáò ìå ôçí áñåôÞ ôçò ãåííáéïäùñßáò êáé ðþò áõôÜ ôá äýï ó÷å-ôßæïíôáé ìå ôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ êáé åéäéêÜ ôïõ ðáéäéïý. ÅðéðëÝïí åîåôÜæåôáé ôï èÝìá ôùí ãíÞóéùí óõíáéóèçìÜôùí, óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôá õðïêñéôéêÜ.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ôï äéÞãçìá áõôü ðáñïõóéÜæåôáé ìå ôç ìïñöÞ ðáñáìõ-èéïý. Áðü ôçí ðñþôç êéüëáò ãñáììÞ, ï óõããñáöÝáò êáôïñèþíåé íá ðáñïõóéÜóåé ôá êõñéüôåñá ðñüóùðá ôïõ êåéìÝíïõ, ðïõ åßíáé Ýíá ìé-êñü áãüñé, ï ×áíò êáé ï ðéï ðéóôüò ößëïò ôïõ, ï ðëïýóéïò ìõëùíÜò. Áðü ôçí áñ÷Þ âëÝðïõìå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí äõï ôïõò. Ï ìõëùíÜò åßíáé ï óõìâïõëÜôïñáò ôïõ ìéêñïý ×áíò óå èÝìáôá öéëßáò. Áõôüò ôïõ õðïäåéêíýåé ðþò ðñÝðåé íá óõìðåñéöÝñåôáé Ýíáò óùóôüò ößëïò êáé ôï ìéêñü áãüñé êÜíåé ôï ðáí ãéá á öáíåß ðñáêôéêÜ áíôÜîéïò óå áõôÝò ôéò ïäçãßåò. Áðü ôçí ðñþôç áõôÞ åíüôçôá ï áíáãíþóôçò êáôáëáâáßíåé üôé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ïé èåùñßåò ôïõ ìõëùíÜ ðåñß öéëßáò åßíáé õðïêñéôéêÝò, åöüóïí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êïéôÜæåé ìüíï ôï óõìöÝñïí ôïõ. Ï áöçãçôÞò óêüðéìá âÜæåé ôç öñÜóç «ÊáìéÜ öïñÜ ùóôüóï ïé ãåßôïíåò... êïðÜäé ìáëëéáñÜ áñíéÜ» íá ðñïÝñ÷ïíôáé

ΌσκαρΟυάιλντ

318



áðü ôï óôüìá ôùí ãåéôüíùí, èÝëïíôáò íá åðéóçìÜíåé ôçí áöÝëåéá ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôï ×áíò êáé ðïõ äåí öáíôÜæåé åîùðñáãìáôéêÞ, åðåéäÞ åßíáé ðáéäß. ÓõãêåêñéìÝíá ï ìõëùíÜò ôïí åêìåôáëëåýåôáé ìå üðïéïí ôñüðï ìðïñåß.Áñ÷éêÜ, ìå ôï ðñüó÷çìá üôé ïé áëçèéíïß ößëïé ðñÝðåé íá ìïéñÜæïíôáé ôá ðÜíôá, óå êÜèå åõêáéñßá áðïóðÜ áðü ôï ìéêñü ×áíò ìåãÜëç ðïóüôçôá áðü ôïõò êáñðïýò ôïõ êÞðïõ ôïõ ðïõ ìå ôüóï êüðï êáé ìåñÜêé êáëëéåñãåß.Ï êÞðïò áõôüò åßíáé ôï ìïíáäéêü ìÝóïí âéïðïñéóìïý ãéá ôï ìéêñü. Áõôü óçìáßíåé üôé êáôáöÝñíåé íá ôá âãÜæåé ðÝñá ôçí Üíïéîç êáé ôï êáëïêáßñé, áëëÜ äõóêïëåýåôáé ðïëý ôï ÷åéìþíá, ðïõ ç ðáñáãùãÞ óôáìáôÜåé. ÕðïöÝñåé áðü ôï êñýï êáé áðü ôçí ðåßíá, áëëÜ ï «ðéóôüò ôïõ ößëïò», ï ìõëùíÜò, ü÷é ìüíï äåí ôïí åðéóêÝðôåôáé ôéò äýóêïëåò áõôÝò ìÝñåò, áëëÜ ïýôå ôïõ ðñïóöÝñåé ôï ðáñáìéêñü ãéá íá éêá-íïðïéÞóåé ôçí ðåßíá ôïõ. ÊÜèå áðÜíèñùðç ðñÜîç ôïõ ôç óõíüäåõå êáé áðü ìéá èåùñßá («Äåí ùöåëåß íá ðÜù…íá ìçí ôïõò åíï÷ëïýìå ì’ åðéóêÝøåéò»). ¼ôáí ç ïéêïãÝíåéá ôïõ ìõëùíÜ ðñïóðáèåß íá ôïí óõíåôßóåé åêåßíïò ðáñïõóéÜæåôáé áíÝíäïôïò óôéò áðüøåéò ôïõ ðåñß óùóôÞò öéëßáò.2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá âëÝðïõìå ôï ìõëùíÜ íá åðéóêÝ-ðôåôáé ãéá ðñþôç öïñÜ ôï óðßôé ôïõ ×áíò, ü÷é áðü åíäéáöÝñïí, áëëÜ ãéá íá åéóðñÜîåé ôá ÷ñÞìáôÜ ôïõ áðü Ýíá óáêß áëåýñé ðïõ åß÷å äþóåé óôï ìéêñü. Ôï êñýï êáé ç ðåßíá Ý÷ïõí êáôáâÜëåé ôï ×áíò, ðïõ äåí ìðïñåß êáí íá óçêùèåß áðü ôï êñåâÜôé ãéá íá êáëùóïñßóåé ôï ößëï ôïõ.Óå Ýíá áðïêïñýöùìá èñÜóïõò ï ìõëùíÜò ôïí êáôçãïñåß ãéá ôåìðÝ-ëç, êÜíïíôáò Ýôóé ôï ìéêñü íá áéóèÜíåôáé åíï÷Ýò êáé íá áðïëïãåßôáé. ÁìÝóùò ï ìõëùíÜò ôïý áðïêáëýðôåé ôï óêïðü ôçò åðßóêåøÞò ôïõ: áíÝèåóå óôï ìéêñü íá åðéóêåõÜóåé ôç óôÝãç ôçò áðïèÞêçò ôïõ. Ðá-ñüëï ðïõ ï ìéêñüò åß÷å íá öñïíôßóåé ôïí êÞðï ôïõ, ôï öéëüôéìü ôïõ äåí ôïõ åðéôñÝðåé íá áñíçèåß. Ùò áíôÜëëáãìá ï ìõëùíÜò õðüó÷åôáé íá ôïõ ÷áñßóåé ôï êáñïôóÜêé ôïõ. ¸ôóé êé Ýãéíå. ¼ìùò ç èåùñßá ôïõ ìõëùíÜ üôé «äåí õðÜñ÷åé êáëýôåñç äïõëåéÜ áðü áõôÞ ðïõ êÜíåé êáíåßò ãéá ôïõò Üëëïõò», äå óõìâéâáæüôáí ìüíï óôçí åðéóêåõÞ ìüíï ôçò áðïèÞêçò. Ï ìéêñüò Ýðñåðå íá âïóêÞóåé êáé ôá ðñüâáôá ôïõ ìõëùíÜ ãéá íá áðïäåßîåé üôé åßíáé ðñáãìáôéêüò ößëïò. Êáé áõôü ôï èÝëçìá éêáíïðïéÞèçêå áðü ôï ×áíò. 3ç åíüôçôá:Óôçí ôñßôç åíüôçôá ï áöçãçôÞò áíáöÝñåé üôé ï ìéêñüò äåí êáôÜöåñíå ôåëéêÜ ðïôÝ íá áó÷ïëçèåß ìå ôéò äéêÝò ôïõ åñãáóßåò, ãéáôß ï ìõëùíÜò óõíå÷þò ôïí åðéâÜñõíå ìå áðïóôïëÝò, åíþ ôï êáñïôóÜêé äåí ôï åß÷å ëÜâåé áêüìç. Ï ìéêñüò óõ÷íÜ áðåëðßæåôáé áëëÜ ïé óêÝøåéò áõôÝò ãñÞãïñá óâÞíïõí áðü ôï ìõáëü ôïõ, üôáí èõìÜôáé üôé ï ìõ-ëùíÜò åßíáé ï êáëýôåñüò ôïõ ößëïò, áëëÜ êõñßùò åßíáé ãåííáéüäùñïò

319

åöüóïí ðñïóöÝñèçêå íá ôïõ ÷áñßóåé ôï êáñïôóÜêé ôïõ.4ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðåñéãñá-öÞ ôïõ ôåëåõôáßïõ èåëÞìáôïò ðïõ Ýöåñå åéò ðÝñáò ï ×áíò êáé ðïõ Ýìåëëå íá åßíáé êáé ôï ôåëåõôáßï, üðùò âëÝðïõìå óôç óõíÝ÷åéá. Ç áðëçóôßá ôïõ ìõëùíÜ äåí Ý÷åé ôÝëïò. ¸íá âñÜäõ ðïõ ï êáéñüò Þôáí áóõíÞèéóôá áãñéåìÝíïò ï ìõëùíÜò ÷ôõðÜ ôçí ðüñôá ôïõ ×áíò êáé ôïõ æçôÜ íá ôñÝîåé ìÝóá óôç íý÷ôá êáé óôçí êáôáéãßäá íá öÝñåé ôï ãéáôñü íá âïçèÞóåé ôï ìéêñü ãéï ôïõ ðïõ Ýðåóå êáé ÷ôýðçóå.Ï ßäéïò äåí ðÞãáéíå, ü÷é ãéáôß õðÞñ÷å êÜðïéï êþëõìá ãé’ áõôü, áëëÜ ãéáôß Ýêñéíå üôé Ýôóé èá Þôáí êáëýôåñá. ¼ôáí ìÜëéóôá ï ìéêñüò äÝ÷å-ôáé áìÝóùò íá âïçèÞóåé ôï ößëï ôïõ óôç äýóêïëç áõôÞ óôéãìÞ ôïõ, áëëÜ ôï ìüíï ðïõ ôïõ æçôÜåé åßíáé íá ôïõ äáíåßóåé ôï öáíÜñé ôïõ, åêåßíïò áñíåßôáé. Ôï ðñüóùðï ôïõ ìõëùíÜ ãßíåôáé ðëÝïí áðïêñïõ-óôéêÜ áðÜíèñùðï ãéá ôïí áíáãíþóôç. Ï ìéêñüò ôåëéêÜ ðçãáßíåé êáé ÷ùñßò ôï öáíÜñé. ¸ðåéôá áðü ôñåéò þñåò äñüìï êáôáöÝñíåé íá âñåé ôï ãéáôñü êáé íá ôïí åéäïðïéÞóåé ãéá ôï ôé óõíÝâáéíå. ¼ìùò ï ×áíò äåí ìðüñåóå íá áíôÝîåé ôçí åðéóôñïöÞ. Ï ãéáôñüò ðÞãáéíå ìðñïóôÜ êáé ï ìéêñüò ×áíò êáôáðïíçìÝíïò ðñï÷ùñïýóå óôï óêïôÜäé êáé óôï äõíáôü áÝñá. ¸÷áóå ôï äñüìï ôïõ êáé ðíßãçêå óå Ýíá ÷áíôÜêé. 5ç åíüôçôá: Óôçí ðÝìðôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí êçäåßá ôïõ ×áíò óôçí ïðïßá, ï ìõëùíÜò Þèåëå ôçí ðñùôïêáèåäñßá, ùò ï êáëý-ôåñïò ößëïò ôïõ ìéêñïý. Óôá ôåëåõôáßá ëüãéá ôïõ ìõëùíÜ, ï áöçãç-ôÞò óõìðëçñþíåé ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï ôï ðïñôñÝôï ôïõ ìõëùíÜ ðáñïõóéÜæïíôÜò ôïí íá óõãêéíåßôáé ôåëéêÜ ãéá ôï ÷áìü ôïõ ×áíò. Ôïí âëÝðïõìå üìùò íá ìÝíåé ðéóôüò óôéò áðáñÜäåêôåò èåùñßåò ôïõ ðåñß öéëßáò. Äåí áíáãíùñßæåé óå êáìßá ðåñßðôùóç ôçí åõèýíç ðïõ Ý÷åé ãéá ôïí Üäéêï ÷áìü ôïõ ìéêñïý ðáéäéïý.Áíôßèåôá åìöáíßæåôáé íá èõìÜôáé ôï êáñïôóÜêé ðïõ åß÷å õðïó÷åèåß óôï ×áíò êáé ðïõ ôåëéêÜ äåí ôïõ Ýäùóå ðïôÝ, êáé íá ôï èåùñåß ðñÜ-îç ãåííáéïäùñßáò áðü ìÝñïõò ôïõ. ÅðåéäÞ üìùò, ìÜëëïí ãéá ðñþôç öïñÜ, åìöáíßæåôáé íá ðñïóöÝñåé êÜôé êé åêåßíïò óå áíôÜëëáãìá, èåùñåß üôé ç õðüó÷åóÞ ðïõ åß÷å äþóåé óôï ×áíò ãéá ôï êáñïôóÜêé Þôáí áõôÞ ðïõ ôåëéêÜ åõèýíåôáé ãéá ôï üôé ï ×áíò ÷Üèçêå. Ï ìõëù-íÜò ðéóôåýåé üôé ç óöïäñÞ åðéèõìßá ôïõ ×áíò ãéá ôï êáñïôóÜêé Þôáí áõôÞ ðïõ ôïí Ýêáíå íá ðñáãìáôïðïéåß üëåò ôéò åðéèõìßåò ôïõ ìõëù-íÜ êáé ü÷é ïé õðïêñéôéêÝò ôïõ èåùñßåò ãéá ôç öéëßá. Ãé’ áõôü Üëëùóôå õðüó÷åôáé íá ìç öáíåß ðïôÝ îáíÜ óôï ìÝëëïí ãåííáéüäùñïò.Ôïí âëÝðïõìå ëïéðüí íá ðáñáìÝíåé áäéüñèùôïò ·áêüìá êáé Ýíá ôüóï óõãêëïíéóôéêü ãåãïíüò, üðùò åßíáé ï èÜíáôïò ôïõ ðáéäéïý, äåí ìðï-ñåß íá ôïí êÜíåé íá óõíåéäçôïðïéÞóåé ôçí áðïôñüðáéá óôÜóç ôïõ Þ êáé ôçí åõèýíç ôïõ ãéá ôï èÜíáôü ôïõ. Ìå ëïãéêïöáíÞ åðé÷åéñÞìáôá ðñïóðáèåß íá ðåßóåé ôïí åáõôü ôïõ êáé ôïõò Üëëïõò ãéá ôç ãíÞóéá öéëéêÞ ôïõ óõìðåñéöïñÜ áðÝíáíôé óôï ìéêñïýëç ×áíò.


320



iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí:×áíò – ìõëùíÜò: Ìå ìéá óõãêñéôéêÞ èåþñçóç ôùí äýï ðñùôáãùíé-óôþí, äéáêñßíïõìå üôé ï Ýíáò âñßóêåôáé óôïí áíôßðïäá ôïõ Üëëïõ.

×áíò ÌõëùíÜòöôù÷üòáöåëÞòïëéãáñêÞòáëôñïõéóôÞòãåííáéüäùñïòåõãåíÞòöéëüôéìïòåõáßóèçôïòóõíáéóèçìáôéêüòñïìáíôéêüòåýèñáõóôïòöéëïìáèÞòèõóéÜæåôáé ãéá ôïõò Üëëïõòãåííáßïò

ðëïýóéïòðïíçñüòÜðëçóôïò, á÷üñôáãïòåãùðáèÞòöéëÜñãõñïò, ðáñáäüðéóôïòáãåíÞò , ó÷åäüí ÜîåóôïòáóõãêßíçôïòáðÜíèñùðïò, áíáßóèçôïòáðáèÞòóêëçñüòáäéÜöïñïòóõìöåñïíôïëüãïòåêìåôáëëåõôÞòèñáóýò áìåôáêßíçôïò óôéò áðüøåéò ôïõ


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá ôçò ìåôÜöñáóçò ôïõ êåéìÝíïõ áðü ôçí áããëéêÞ óôçí åëëçíéêÞ åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ êáé äåí ðáñïõóéÜæåé äõóêïëßåò Þ éäéùìáôéóìïýò.

ii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé ëéôü êáé ôáéñéÜæåé áðüëõôá óôçí áôìüóöáéñá åíüò ðáé-äéêïý ðáñáìõèéïý, üðùò åßíáé ôï äéÞãçìá óôï ïðïßï åíôÜóóåôáé ôï áðüóðáóìá. ÌÝóù ôçò åêöñáóôéêÞò ëéôüôçôáò áðïôõðþíïíôáé ìå Ýíôå÷íï ôñüðï ôá ðñüóùðá ôïõ êåéìÝíïõ. Óå ïñéóìÝíá óçìåßá ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ äåí áðïöåýãåé ôï ìåëïäñáìáôéóìü. Ï äéÜëïãïò äßíåé æùíôÜíéá êáé ïé åéêüíåò ðñïóöÝñïõí ðáñáóôáôéêüôçôá óôçí áöÞãçóç.

iii) ÁöÞãçóçÏ áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé äéÞãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ – Ýììåóç áöÞãçóç. ÐïëëÜ åßíáé ôá ìïñöé-êÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ êáèéóôïýí ôï êåßìåíï «Ýíôå÷íï» ðáñáìýèé: áöçãçìáôéêïß ôñüðïé (áöÞãçóç – äéÜëïãïé), áïñéóôßá ÷ñüíïõ êáé ôüðïõ, åêöñáóôéêÞ ëéôüôçôá, ó÷çìáôéêïß ÷áñáêôÞñåò.

321

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÐñïóùðïðïéÞóåéòÐñïóùðïðïéÞóåéò: «åñ÷üôáí ï ÷åéìþíáò», «íá Ýñèåé ç Üíïéîç», «ôïí ðÞñå ï ýðíïò», «ìÞðùò íïìßóïõí ôá ëïõëïýäéá», «ôïí Ýðéáíå áðåë-ðéóßá», «ï Üíåìïò ëõóóïìáíïýóå». ÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «üóï êñáôÜåé ôï ÷éüíé», «õðÝöåñå áðü ìïíáîéÜ», «ôñßðá-ôï óðßôé», «Ý÷åé óôåíá÷þñéåò», «íá ôá ìðåñäåýïõìå», «áõôü ðïõ Ý÷åé óôï ìõáëü ôïõ», «ôé üìïñöá ðïõ èá ôá ðåñÜóù óôïí êÞðï ìïõ», «óôñþèçêå áìÝóùò óôç äïõëåéÜ», «ìáêñéíÜ èåëÞìáôá», «ç íý÷ôá Þôáí Üãñéá», «ðç÷ôü ôï óêïôÜäé», «Ý÷áóå ôï äñüìï», «ðáñáåßíáé âáñý ôï ôßìçìá ôçò ãåííáéïäùñßáò».Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ìõëùíÜ íá ãåìßæåé ôéò ôóÝðåò ôïõ ìå êáñðïýò áðü ôïí êÞðï ôïõ ×áíò, ç åéêüíá ôïõ ×áíò íá õðïöÝñåé áðü ôï êñýï êáé ôçí ðåßíá, ç åéêüíá ôçò ïéêïãÝíåéáò ôïõ ìõëùíÜ, ç åéêüíá ôïõ ðÜóôïñá, ç åéêüíá ôïõ êïõñáóìÝíïõ ×áíò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí ðïõëéþí ðïõ êåëáçäïýí, ç åéêüíá ôçò ðïñåßáò ôïõ ×áíò ðñïò ôï âïõíü, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ÷ôõðÞìáôïò óôçí ðüñôá, ç åéêüíá ôçò êáôáéãßäáò, ç åéêüíá ôïõ ìõëùíÜ ìå ôï öáíÜñé, ç åéêüíá ôçò äýóêïëçò ðïñåßáò ôïõ ×áíò ãéá íá âñåé ôï ãéáôñü, ç åéêüíá ôçò åðéóôñïöÞò ôïõ ×áíò ìå ôï ãéáôñü, ç åéêüíá ôçò êçäåßáò, ç åéêüíá ôïõ ìõëùíÜ óôçí êçäåßá, ç åéêüíá ôïõ êáñïôóéïý. ÁíôßèåóçÁíôßèåóç: Óå üëï ôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôçí áíôßèåóç áíÜìå-óá óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ×áíò êáé ôï ìõëùíÜ, áëëÜ êáé ôçí áíôßèåóç áíÜìåóá óôá ëüãéá ôïõ ìõëùíÜ êáé ôá Ýñãá ôïõ.


1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá óáò ðñïêáëåß ï ôßôëïò ðñéí êáé ýóôåñá áðü ôçí áíÜãíùóç ôïõ êåéìÝíïõ.¼ôáí äéáâÜæåé êáíåßò ôïí ôßôëï ôïõ êåéìÝíïõ, èåùñåß üôé ç õðüèå-óÞ ôïõ èá êéíçèåß ãýñù áðü ôï èÝìá ôçò áëçèéíÞò öéëßáò êáé èá êÜíåé ëüãï ãéá Ýíáí ðéóôü ößëï. ¾óôåñá áðü ôçí áíÜãíùóç ôïõ êåéìÝíïõ üìùò êáôáëáâáßíïõìå üôé êÜèå Üëëï ðáñÜ áõôü éó÷ýåé. Ï ìõëùíÜò èåùñçôéêÜ ìüíï åßíáé ï ðéóôüôåñïò ößëïò ôïõ êáëüøõ÷ïõ êáé áöåëïýò ×áíò, åíþ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ëåéôïõñãåß ìüíï êáé áðïêëåéóôéêÜ ãéá ôï ðñïóùðéêü ôïõ üöåëïò êáé óõìöÝñïí. Áíôé-èÝôùò ï ×áíò åßíáé áõôüò ðïõ áíôáðïêñßíåôáé Üñéóôá óôïí ôßôëï ôïõ êåéìÝíïõ, åöüóïí áõôüò áðïäåéêíýåôáé ï ðéóôüôåñïò ößëïò ôïõ ìõëùíÜ. Åêåßíïò åßíáé ðïõ ôïõ ðñïóöÝñåé áðëü÷åñá ü,ôé Ý÷åé, Ýóôù êé áí ï ìõëùíÜò äåí Ý÷åé áíÜãêç. Åêåßíïò åßíáé ðïõ áðáñíéÝôáé ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõ åðéèõìßåò ðñïêåéìÝíïõ íá åñãáóôåß ãéá ôï ößëï ôïõ. Åêåßíïò åßíáé ðïõ ôåëéêÜ èõóéÜæåôáé ãéá íá âïçèÞóåé ôï ößëï ôïõ óôç äýóêïëç óôéãìÞ, üôáí åìöáíßæåôáé íá ôïí Ý÷åé áíÜãêç. Ï áíáãíþóôçò, ëïéðüí, áéóèÜíåôáé ôçí ôñáãéêÞ åéñùíåßá ðïõ åìðåñé-


322



Ý÷åé ï ôßôëïò êáé íéþèåé èëßøç ãéá ôçí ðëÜíç óôçí ïðïßá õðÝðåóå ï ×áíò èÝëïíôáò íá áêïëïõèÞóåé ôéò óõìâïõëÝò ôïõ ìõëùíÜ, ðñïêåé-ìÝíïõ íá ãßíåé Ýíáò ðéóôüò ößëïò, åíþ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Þôáí Þäç ï ðéóôüôåñïò ößëïò.

2. Óå ðïéá óõìðåñÜóìáôá êáôáëÞãåôå ó÷åôéêÜ ìå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ðëïýóéïõ ìõëùíÜ; ËÜâåôå õðüøç ôç ãåíéêüôåñç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áðÝíáíôé óôï ìéêñïýëç ×áíò áëëÜ êáé ôá ôåëåõôáßá ëüãéá ôïõ. Ï ðëïýóéïò ìõëùíÜò ðáñïõóéÜæåôáé óå üëï ôï êåßìåíï íá åêìå-ôáëëåýåôáé ìå êÜèå ôñüðï ôï ìéêñü ðáéäß. Áðïêïìßæåé ðñïóùðéêü üöåëïò ü÷é ìüíï áðü ôçí åñãáóßá ôïõ áëëÜ êáé áðü ôïí áöåëÞ êáé áèþï ÷áñáêôÞñá ôïõ. ÊÜíåé ôï ×áíò íá ðéóôåýåé üôé äåí áíôáðï-êñßíåôáé óôï ðñüôõðï ôïõ ðéóôïý ößëïõ êáé ôïí áíáãêÜæåé ìÝóá áðü áõôÞí ôçí ðëÜíç íá åñãÜæåôáé óêëçñÜ, óõ÷íÜ îåðåñíþíôáò ôá üñéá ôçò áíôï÷Þò ôïõ, ãéá íá áðïäåßîåé üôé åßíáé Üîéïò ößëïò, åíþ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá éó÷ýåé ôï áíôßèåôï. Ìüíï ðïõ óôçí ðñÜîç, ôç öéëßá åöáñìüæåé ìüíï ï ×áíò åíþ ï ìõëùíÜò èÝôåé ôïõò üñïõò êáé ùöåëåßôáé ìüíï, ÷ùñßò ðïôÝ ï ßäéïò íá ðñïóöÝñåé ôï ðáñáìéêñü. ÕðÞñîáí ìÜëéóôá óôéãìÝò ðïõ êáé ï ×áíò åß÷å ðñáãìáôéêÞ áíÜãêç áðü ôç óõìðáñÜóôáóç ôïõ ×áíò, çèéêÞ êáé õëéêÞ, áëëÜ åêåßíïò ìÝíåé áóõãêßíçôïò êáé áäéáöïñåß. ¼ëá áõôÜ óôïé÷åéïèåôïýí ôçí ðñïóùðé-êüôçôá åíüò áíèñþðïõ ðïíçñïý êáé óõìöåñïíôïëüãïõ, åãùðáèïýò êáé áðÜíèñùðïõ, ðáñáäüðéóôïõ êáé Üðëçóôïõ, óêëçñïý êáé áðáèÞ.ËáìâÜíïíôáò üìùò õðüøç ôá ëüãéá ôïõ óôçí êçäåßá ôïõ ìéêñïý ×áíò êáôáëáâáßíïõìå üôé ï ßäéïò ðñÜãìáôé ðéóôåýåé üëåò áõôÝò ôéò èåùñßåò ôïõ ðåñß óùóôÞò öéëßáò. Ç óêÝøç ôïõ åßíáé ôüóï Üêáìðôç ðïõ äå óõíåéäçôïðïéåß üôé ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áðÝíáíôé óôï ìéêñü ðáéäß áðïäåß÷èçêå åãêëçìáôéêÞ. Ç öéëáñãõñßá ôïõ êáé ï åãùéóìüò ôïõ åßíáé ôüóï Ýíôïíá, ðïõ ôïí êÜíïõí íá èåùñåß üôé ï ðéóôüò öß-ëïò Ýôóé ðñÝðåé íá åßíáé. Ôá ôåëåõôáßá ôïõ ëüãéá áðïôåëïýí ëïãé-êïöáíÞ åðé÷åéñÞìáôá ãéá íá ðåßóåé ôïõò Üëëïõò, áëëÜ êõñßùò ôïí åáõôü ôïõ, üôé ðñÜãìáôé ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Þôáí ãíçóßùò öéëéêÞ áðÝíáíôé óôï ìéêñü.

3. Ðþò íïìßæåôå üôé èá óõìðåñéöÝñïíôáí óôï ×áíò Ýíáò áëçèéíÜ ðéóôüò ößëïò;Ðéóôüò ößëïò åßíáé áõôüò ðïõ óå áãáðÜåé êáé óå íïéÜæåôáé ü÷é óôéò ÷áñÝò áëëÜ êõñßùò óôéò ëýðåò. Åßíáé áõôüò ðïõ óôÝêåôáé óôï ðëÜé óïõ êáé óïõ óõìðáñáóôÝêåôáé ìå êÜèå ôñüðï, üôáí ôï Ý÷åéò áíÜ-ãêç. Êáé ãé’ áõôÞí ôïõ ôçí ðñïóöïñÜ äå æçôÜåé áíôÜëëáãìá. ¸íáò ôÝôïéïò ößëïò, ëïéðüí, èá âïçèïýóå ôï ×áíò óôéò äýóêïëåò óôéãìÝò ôïõ, ðïõ, üðùò öáßíåôáé óôï êåßìåíï, Þôáí ðïëëÝò. Èá ôïõ ðñü-óöåñå öáãçôü êáé óôÝãç ôïõò äýóêïëïõò ìÞíåò ôïõ ÷åéìþíá ðïõ ï ×áíò áíôéìåôùðßæåé äõóêïëßåò åðéâßùóçò, èá ôïí åðéóêåðôüôáí

323

ãéá íá ìç íéþèåé ìïíáîéÜ áêüìç, èá ôïí âïçèïýóå óôç öñïíôßäá ôïõ êÞðïõ ôïõ ãéá íá ìçí êïõñÜæåôáé ôüóï ðïëý Ýíá ìéêñü ðáé-äß. ÃåíéêÜ èá ðñïóðáèïýóå ìå ïðïéïíäÞðïôå ôñüðï ìðïñïýóå íá ôïí áíáêïõößóåé êáé íá ôïõ óõìðáñáóôáèåß êáé ü÷é íá áðïêïìßóåé üöåëïò áðü áõôüí.

4. ÃñÜøôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ðþò óõìðåñéöÝñåôáé Ýíáò áëçèéíüò ößëïò.«Öéëßá åßíáé ç áñåôÞ, ðïõ ìå ôï äÝóéìï ôçò áãÜðçò äÝíåé äýï øõ÷Ýò. ×áñáêôçñéóôéêü ôçò ôï Üíïéãìá ôçò øõ÷Þò, ç áöïóßùóç, ç êïéíÞ óõììåôï÷Þ óôç ÷áñÜ, óôïí ðüíï êáé óôçí åëðßäá. Ç êïéíÞ øõ÷éêÞ öñïíôßäá, ôï áìïéâáßï äüóéìï êáé ðÜñóéìï, ÷ùñßò áõôü íá ëïãáñéÜ-æåôáé êáé íá ìåôñéÝôáé. Ç ãíÞóéá öéëßá äåí îÝñåé ôé èá ðåé åãùéóìüò êáé óõìöÝñïí. Äåí îÝñåé ôé èá ðåé ùöÝëåéá êáé æçìéÜ, äåí áðïâëÝðåé óå óêïðéìüôçôá. Ôï Üëëï ðñüóùðï, ôï ößëï ìáò, ôïí âëÝðïõìå óáí éóüôéìü ìáò, äçëáäÞ óáí Ýíáí Üëëï åáõôü ìáò. Äå÷üìáóôå ìÝóá ìáò ôï åãþ ôïõ».

É. Í. Îçñïôýñçò

Öéëßá åßíáé ç âáèýôåñç ðíåõìáôéêÞ êáé øõ÷éêÞ åðáöÞ êáé åðéêïéíùíßá ìåôáîý äýï Þ êáé ðåñéóóïôÝñùí áíèñþðùí, ç ïðïßá óôçñßæåôáé óôçí áìïéâáßá, áíéäéïôåëÞ áãÜðç êáé åêôßìçóç. Ç áëçèéíÞ, ç ãíÞóéá öéëßá åßíáé ìéá ó÷Ýóç ðïõ ïéêïäïìåßôáé óôç âÜóç ôïõ áëëçëïóåâáóìïý, ôçò åéëéêñßíåéáò, ôçò Ýëëåéøçò óõìöåñüíôùí êáé óêïðéìïôÞôùí êáé óôçí áíéäéïôåëÞ ðñïóöïñÜ óôïí Üëëï ìå ðíåýìá áãÜðçò êáé áöï-óßùóçò. Ç öéëßá åðéðëÝïí áðïôåëåß êáé Üñéóôï ìÝóï ãéá íá ãíùñßóåé êáíåßò ôïí åáõôü ôïõ. ÌÝóá áðü ôç âáèýôåñç åðéêïéíùíßá ìå ôï ößëï ìáò, ìðïñïýìå íá áíáêáëýøïõìå ôéò èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò ðëåõñÝò ôïõ ÷áñáêôÞñá ìáò, ôá ðñïôåñÞìáôá êáé ôá åëáôôþìáôÜ ìáò. ¸ôóé ìðïñïýìå íá êéíçèïýìå ãéá íá âåëôéþóïõìå ôïí åáõôü ìáò êáé íá ãßíïõìå êáëýôåñïé Üíèñùðïé.

Ζ. Πρόσθετες για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου

1. Ðïéïé ëüãïé áíáãêÜæïõí ôï ×áíò íá óõíå÷ßóåé íá äïõëåýåé ãéá ôï ìõëùíÜ;2. Óõãêñßíåôå ôïõò ÷áñáêôÞñåò ôùí äýï ðñùôáãùíéóôþí ôçò éóôï-ñßáò.3. ÄéáâÜóôå ôï äéÞãçìá ôçò Ëßôóáò Øáñáýôç ÊùíóôáíôÞò êáé åðé-óçìÜíåôå ïìïéüôçôåò ìåôáîý ôùí äýï ìéêñþí çñþùí.4. Óõãêåíôñþóôå ôéò áðüøåéò ôïõ ìõëùíÜ ðåñß ãíÞóéáò öéëßáò.


324


ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΑΣ Ένα τόπι χρωματιστό

Μιμίκα Κρανάκη


Ç Ìéìßêá (ÄÞìçôñá) ÊñáíÜêç ãåííÞèçêå ôï 1922 óôç Ëáìßá. ÐáôÝñáò ôçò Þôáí ï áîéùìáôéêüò ÉùÜííçò ÊñáíÜêçò êáé ìçôÝñá ôçò ç ÄÝ-óðïéíá Ìáêñïðïýëïõ, áäåëöÞ ôïõ ÉùÜííç Ìáêñüðïõëïõ, õðïõñãïý ôçò áíôéâåíéæåëéêÞò ðáñÜôáîçò, êáé ôïõ Äçìçôñßïõ Ìáêñüðïõëïõ, ìåãáëïåðé÷åéñçìáôßá. Óå çëéêßá ôåóóÜñùí åôþí ç óõããñáöÝáò Ý÷á-óå ôç ìçôÝñá ôçò êáé ìåãÜëùóå êïíôÜ óôïõò áäåëöïýò ôçò. Öïß-ôçóå óôï Ðáñèåíáãùãåßï ôïõ Åëëçíéêïý Åêðáéäåõôéêïý ÓõíäÝóìïõ êáé óôï ÁñóÜêåéï êáé óðïýäáóå íïìéêÞ êáé ðïëéôéêÝò åðéóôÞìåò óôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí. Åðßóçò, óðïýäáóå ìïõóéêÞ (ðéÜíï êáé áñìïíßá) óôï Ùäåßï Áèçíþí (1942-1945).Óôç äéÜñêåéá ôçò ìåôáîéêÞò äéêôáôïñßáò óõíåëÞöèç ãéá óõììåôï÷Þ óå áíôéäéêôáôïñéêÝò åêäçëþóåéò (1937, 1939), åíþ óôç äéÜñêåéá ôçò ãåñìáíéêÞò êáôï÷Þò ïñãáíþèçêå óôï Å.Á.Ì. êáé óôç óõíÝ÷åéá óôï Ê.Ê.Å., áðü üðïõ äéáãñÜöçêå ôï 1947. Áðü ôï ôÝëïò ôïõ 1945 æåé óôï Ðáñßóé êáé Ý÷åé ãáëëéêÞ õðçêïüôçôá. Åêåß óðïýäáóå öéëïóïößá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Óïñâüííçò ìå õðïôñïößá ôçò ãáëëéêÞò êõâÝñ-íçóçò, ðñáãìáôïðïßçóå Ýñåõíá óôï C.R.N.S. (1949-1957), åêðüíçóå äéäáêôïñéêÞ äéáôñéâÞ ìå ôßôëï Emil Lask et le neocantisme êáé åñ-ãÜóôçêå ùò êáèçãÞôñéá ãåñìáíéêÞò öéëïóïößáò óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Nanterre (1967-1985). ÓõíåñãÜóôçêå ìå ôïí ôçëåïðôéêü óôáèìü France-Culture. Ðáíôñåýôçêå ôï óõããñáöÝá êáé êáèçãçôÞ öéëïóï-ößáò Yvon Belaval, áðü ôïí ïðïßï ÷þñéóå ôï 1967. Ðñùôïåìöáíßóôçêå ìå äçìïóéåýóåéò ðïéçìÜôùí óôï ðåñéïäéêü Äé-Üðëáóéò ôùí Ðáßäùí ôï 1933, ôï 1944 êáé ôï 1945 äçìïóßåõóå äýï êïéíùíéïëïãéêÝò ìåëÝôåò óôï Áñ÷åßï Êïéíùíéïëïãßáò êáé Èåùñßáò ôùí Åðéóôçìþí. Ôï 1947 åêäüèçêå óôçí ÁèÞíá ôï ìõèéóôüñçìÜ ôçò Contre temps, êáé ôï 1950 ç óõëëïãÞ áðü íïõâÝëåò Ôï ôóßñêï. Ôï ôåëåõôáßï Ýñãï ôçò óôá åëëçíéêÜ åßíáé ôï ìõèéóôüñçìá ÖéëÝëëçíåò (åßêïóé ôÝóóåñá ãñÜììáôá ìéáò Ïäýóóåéáò). Åðßóçò Ý÷åé óçìáíôéêü áñéèìü äçìïóéåýóåùí êáé ìåôáöñÜóåùí óôç ãáëëéêÞ ãëþóóá.

325

ΜιμίκαΚρανάκη

Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôçò Ìéìßêáò Êñá-íÜêç Ôï ôóßñêï, ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåôáé óôçí ïìüôéôëç óõëëïãÞ ðå-æþí ðïõ åîÝäùóå ç óõããñáöÝáò ôï 1950. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá íåáíéêü êåßìåíï, üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ç ðïñåßá ôçò æùÞò åíüò êïñéôóéïý, ôçò ÌáñéÝôôáò. Äßíåôáé ç ðáéäéêÞ ôçò çëéêßá áëëÜ êáé ïé óõíáéóèçìáôé-êÝò êáé êïéíùíéêÝò åìðåéñßåò ôçò ðïõ ôçí ïäçãïýí óôçí ùñßìáóç. Ôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ôïðïèåôåßôáé ÷ñïíéêÜ óôá ÷ñüíéá ôçò Êáôï÷Þò óôçí ÁèÞíá. ÐåñéãñÜöåôáé ç ãíùñéìßá êáé ç áíÜðôõîç óôå-íÞò öéëßáò ìåôáîý äýï êïñéôóéþí, ôçò ÌáñéÝôôáò êáé ôçò ¸ëóáò. Ç ¸ëóá åßíáé óõììáèÞôñéá ôçò ÌáñéÝôôáò óôç ó÷ïëÞ ÷ïñïý.


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ç ó÷ïëÞ öýôñùíå ðÜíôá… åõóõíåßäçôá íá çñåìÞóåé»: Ç ó÷ïëÞ ÷ïñïý êáé ç êáéíïýñãéá ìáèÞôñéá.2ç åíüôçôá: «Åêåßíç ôç ÷ñïíéÜ… Áú- Ãéþñãç ôï Ëõêáâçôôü»: Ç Ìáñé-Ýôôá êáé ïé ãéïñôÞ ôïõ ÐÜó÷á.3ç åíüôçôá: «Ãéá ðïý ÌáñéÝôôá… ÅëÜôå ü,ôé þñá èÝëåôå»: Ç ðñþôç ãíùñéìßá ôùí äýï êïñéôóéþí êáé ç ïéêïãÝíåéá ôçò ¸ëóáò.4ç åíüôçôá: «ÊïõëïõñÜêéá ìå ãëõêÜíéóï… ðåñðáôÜíå êïõâåíôéÜæï-íôáò»: Ç áñ÷Þ ìéáò óôåíÞò öéëßáò.5ç åíüôçôá: «ÎÝñåéò , Ýëåãå ç ¸ëóá… åßíáé ìïíÜ÷á ôùí áãïñéþí»: Ç óçìáóßá ôïõ ÷ïñïý êáé ï ÁëÝîçò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï áðüóðáóìá ìáò ðáñïõóéÜæåé ôçí áñ÷Þ ìéáò öéëéêÞò ó÷Ýóçò áíÜ-ìåóá óå äýï íåáñÝò êïðÝëåò, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí ìåí ïéêïãåíåéáêÝò êáé êïéíùíéêÝò äéáöïñÝò (ç ÌáñéÝôôá åßíáé ïñöáíÞ êáé öôù÷Þ, åíþ ç ̧ ëóá Ý÷åé ïéêïãÝíåéá êáé ïéêïíïìéêÞ Üíåóç), áëëÜ ðáñïõóéÜæïõí êáé ïìïéü-ôçôåò: áãáðïýí êáé ïé äýï ôï ÷ïñü, áéóèÜíïíôáé ôçí áíÜãêç íá ëÜâïõí êáé íá ðñïóöÝñïõí óôÞñéîç óôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõò, äßíïõí ìåãÜëç óçìáóßá óôç öéëßá, ê.ëð. ¢ëëá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ôï áßóèçìá ôçò ìïíáîéÜò, åéäéêÜ êáôÜ ôéò ãéïñôéíÝò ìÝñåò. Ïé íÝïé êáé ôá ïéêïãåíåéáêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ áíôéìåôùðßæïõí. ÔÝëïò, åîå-ôÜæåôáé ç öéëßá êáé ç óõíôñïöéêüôçôá ùò ôñüðïé áíôéìåôþðéóçò ôçò ìïíáîéÜò áëëÜ êáé ùò áßôéá äçìéïõñãßáò áéóéüäïîçò äéÜèåóçò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Áðü ôçí ðñþôç åíüôçôá ï áöçãçôÞò ìÜò äßíåé ôï âáóéêü

326



ðëáßóéï ðÜíù óôá ïðïßá èá êéíçèåß ç õðüèåóç ôïõ áðïóðÜóìáôïò. Áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå ôá ðñüóùðá (ç ÌáñéÝôôá, ç ¸ëóá, ï ÁëÝîçò, ç èåßá Êïýëá, ç ïéêéáêÞ âïçèüò), ôï ÷þñï üðïõ èá ãßíåé ç ãíùñéìßá ôùí äýï çñùßäùí (ó÷ïëÞ ÷ïñïý), ôçí ïéêïãåíåéáêÞ êáôÜóôáóç ôçò Ìáñé-Ýôôáò («Ýðñåðå íá åñãáóôåß», «..ðÜó÷éæå íá êÜíåé ðßôá ôç óïýðá ôïõ ìðáêÜëç êáé êåöôÝäåò ôá ñïâßèéá, «ðüóï èá êñáôïýóáí áêüìá ôá äá÷ôõëßäéá ôçò ìçôÝñáò ôçò»). Ç ÌáñéÝôôá åßíáé ïñöáíÞ êáé öôù÷Þ, åöüóïí ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò áíáãêÜæåôáé íá åêðïéåß êïóìÞìáôá ðñï-êåéìÝíïõ íá ôá âãÜëåé ðÝñá ïéêïíïìéêÜ. Ç ßäéá ç ÌáñéÝôôá ðñÝðåé íá åñãáóôåß ãéá íá âïçèÞóåé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò. Ç ¸ëóá åßíáé ç íÝá óõììáèÞôñéá ôçò ÌáñéÝôôáò óôç ó÷ïëÞ ÷ïñïý êáé åìöáíßæåôáé íá åßíáé öïâéóìÝíç êáé íá êÜíåé óðáóìùäéêÝò êéíÞóåéò, ãåãïíüò ðïõ åðçñåÜæåé ôéò ÷ïñåõôéêÝò ôçò åðéäüóåéò.2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá äßíïíôáé áñ÷éêÜ ôá óõíáéóèÞìáôá ìåëáã÷ïëßáò ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôç ÌáñéÝôôá ôéò ìÝñåò ôïõ ÐÜ-ó÷á. Ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôïí ÁëÝîç, ðïõ ï áöçãçôÞò ôïí ðáñïõóéÜæåé áðáó÷ïëçìÝíï ìå ôéò åðáããåëìáôéêÝò ôïõ õðï÷ñåþóåéò. Ç ÌáñéÝôôá ìåôÜ ôï ìÜèçìá ÷ïñïý, áíÞìåñá ÌåãÜëçò ÐáñáóêåõÞò, áðïöåýãåé íá åðéóôñÝøåé óôï óðßôé ôçò êáé ðÜåé ìéá âüëôá óôï Ëõêáâçôôü.3ç åíüôçôá: Ç ¸ëóá ðñïèõìïðïéåßôáé íá ôç óõíïäåýóåé. Óôç ðñþôç ôïõò áõôÞ óõíïìéëßá, ç ¸ëóá ðáñïõóéÜæåôáé áã÷ùìÝíç êáé íôñï-ðáëÞ, áëëÜ áðüëõôá äéáèÝóéìç íá ðëçóéÜóåé ôç ÌáñéÝôôá êáé íá ãßíåé ößëç ôçò. Ç ÌáñéÝôôá óôçí áñ÷Þ ðáñïõóéÜæåôáé åðéöõëáêôéêÞ êáé äéóôáêôéêÞ íá äå÷ôåß ôçí ðñïóöïñÜ öéëßáò ôçò ¸ëóáò. Ç ¸ëóá äåí áðïãïçôåýåôáé áëëÜ áíôßèåôá äçëþíåé ôï ðüóï áíÜãêç Ý÷åé ôç öéëßá êáé ðüóï èá Þèåëå íá ðñïóöÝñåé áëëÜ êáé íá ìïéñáóôåß ðñÜã-ìáôá ìå êÜðïéïí. Ùóôüóï áöÞíåé ôçí ðñùôïâïõëßá óôç ÌáñéÝôôá.Óôçí åíüôçôá áõôÞ ãíùñßæïõìå êáé ôçí ïéêïãÝíåéá ôçò ¸ëóáò, áð’ ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò ïðïßáò äéáãñÜöåôáé ç Üíåôç ïéêïíïìéêÞ ôçò êáôÜóôá-óç («Ç êïéëßôóá ôïõ êõñßïõ Êåóßóïãëïõ Þôáí ãåìÜôç áð’ ôéò ìåôáîùôÝò êÜëôóåò ðïõ öáìðñéêÜñéæå»). Ï ðáôÝñáò ôçò ¸ëóáò ðñïóêáëåß ôç ÌáñéÝôôá íá ðåñÜóïõí ôï ÐÜó÷á ìáæß. Ç ÌáñéÝôôá äåí ìðïñåß íá áíôéóôáèåß óôá êïõëïõñÜêéá ìå ãëõêÜíéóï êáé äÝ÷åôáé åõãåíéêÜ. ×á-ñáêôçñéóôéêÜ ëõñéêÞ åßíáé ç áðüäïóç ôçò ¸ëóáò ùò åéêüíáò öùôüò, åíþ ç ÷áñÜ åêöñÜæåôáé ìåôùíõìéêÜ ìå ôï ôñáãïýäé ôïõ ôæéôæéêéïý êáé ç ïéêïãåíåéáêÞ åõôõ÷ßá ìå êïõëïõñÜêéá áðü ãëõêÜíéóï.4ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ãéá ðñþôç öïñÜ âëÝðïõìå ôç Ìá-ñéÝôôá íá ðáñáäÝ÷åôáé üôé áéóèÜíåôáé áãÜðç ãéá ôçí ¸ëóá ðáñáë-ëçëßæïíôÜò ôçí ìå ôï ðñüóùðï ôïõ ÁëÝîç êáé ôç óçìáóßá ðïõ Ý÷åé óôç æùÞ ôçò. ÐáñáäÝ÷åôáé üôé ïé óõæçôÞóåéò ôïõò Ý÷ïõí áðïêôÞóåé óçìáóßá ãé’ áõôÞí. Ôçí áéóèÜíåôáé ôüóï äéêü ôçò Üíèñùðï ðïõ ìðïñåß ðëÝïí íá êëÜøåé ìðñïóôÜ ôçò. Ç öéëßá ôïõò ðëÝïí åß÷å èåìåëéùèåß. ÌÜëéóôá, äéáóêåäÜæïõí ìáæß. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç

327

ðåñéãñáöÞ ôïõ åèßìïõ ôïõ åïñôáóìïý ôïõ Áãéáííéïý ôïõ ÑçãáíÜ óôá óïêÜêéá ôçò ÁèÞíáò. ÉäéáéôÝñùò ðñÝðåé íá ôïíéóôåß ç åéêïíé-óôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò äéÜèåóçò ôùí êïñéôóéþí ìå ôç öñÜóç «áêïýìðçóå óôçí Üêñç ôçò ðáëÜìçò ôïõò Ýíá ôüðé ÷ñùìáôéóôü íá ôï ðåôÜîåéò øçëÜ».5ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôÜ áõôÞ ðáñáêïëïõèïýìå ôç óõæÞôçóç ìå-ôáîý ôùí íåáñþí êïñéôóéþí íá ðñï÷ùñÜ êáé óå èÝìáôá ðéï ðñïóù-ðéêÜ, üðùò ôç óçìáóßá ôïõ ÷ïñïý ãéá ôç æùÞ ôïõò Þ ôï ôé óçìáßíåé ï ÁëÝîçò ãéá ôç ÌáñéÝôôá. Ç ÌáñéÝôôá, ðáñüëï ðïõ äåí áñÝóêåôáé óôéò åîçãÞóåéò, ìéëÜåé ãéá ôïí ÁëÝîç óôçí ¸ëóá êáé ôçò ëÝåé üôé ôïí áãáðÜåé êáé üôé ôïí Ý÷åé áíÜãêç ãéáôß ôçò óõìðáñáóôÝêåôáé, ôç óôçñßæåé êáé ôçí åíèáññýíåé. ÅðéðëÝïí âéþíåé ìáæß ôïõ ôçí Ýííïéá ôçò óõíôñïöéêüôçôáò. ÔÝëïò ç ÌáñéÝôôá åìöáíßæåôáé íá ìçí Ý÷åé åíï÷Ýò ãéá ôï ãåãïíüò üôé áöÞíåé ôçí ¸ëóá íá ðëçñþíåé ôá ÝîïäÜ ôïõò, åöüóïí ç ßäéá áäõíáôåß íá êÜíåé êÜôé ôÝôïéï. («ôá ðáðïýôóéá ôçò Þôáí ìðáëùìÝíá êáé ôá âÜæá ôïõ óðéôéïý åß÷áí åîáíåìéóôåß»).

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÌáñéÝôôá: Åßíáé ïñöáíÞ êáé öôù÷Þ êáé áõôü áíáðüöåõêôá Ý÷åé åðçñåÜóåé ôïí øõ÷éóìü ôçò êáé ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò ðñïò ôïõò Üëëïõò. Åßíáé åóùóôñåöÞò êáé äåí åêöñÜæåé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò ðáñïõóßá Üëëùí («…ç ÌáñéÝôôá ìðïñïýóå íá êëÜøåé ìðñïóôÜ óå Üëëïí…ôá ìÜôéá ôçò Þôáí ÷ñüíéá óôåãíÜ»). Ç Ýëëåéøç ïéêïãÝíåéáò ôçí êÜíåé ìåëáã÷ïëéêÞ ìðñïóôÜ ôçí éäÝá ôçò ãéïñôéíÞò áôìüóöáé-ñáò ôïõ ÐÜó÷á. Ç ßäéá, ùò ïñöáíÞ, åßíáé áíÞìðïñç íá ìïéñáóôåß áõôÞ ôçí áíåîÞãçôç ÷áñÜ ìå ôïõò Üëëïõò áíèñþðïõò, ãé’ áõôü êáé ôç âëÝðïõìå íá áðïöåýãåé íá åðéóôñÝøåé óðßôé ôçò ôç ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ («…ìá óôçí ðüñôá îáíáâñÞêå ôï óôá÷ôß ðñüóùðï ôçò çìÝñáò»).Åðßóçò ôç âëÝðïõìå íá áãáðÜåé ôç äïõëåéÜ ôçò êáé ðåñéãñÜöåé ôï ÷ïñü ùò ôï ìïíáäéêü ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ìðïñåß íá åêöñáóôåß. Åßíáé ëéãïìßëçôç êáé óôéò óõæçôÞóåéò ôçò ìå ôçí ¸ëóá óõíÞèùò åßíáé ï áêñïáôÞò. Åßíáé åõãåíéêÞ ðñïò ôïõò Üëëïõò, ãåãïíüò ðïõ öáßíåôáé áðü ôï äéáêñéôéêü ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áðïäÝ÷åôáé ôçí ðñüóêëçóç ôïõ ðáôÝñá ôçò ¸ëóáò íá ðáñåõñåèåß ìáæß ôïõò óôï ãéïñôéíü ôñáðÝæé. Ôá äõóÜñåóôá âéþìáôÜ ôçò ôçí Ý÷ïõí êÜíåé áðü-ìáêñç, ãåãïíüò ðïõ áíáôñÝðåôáé üôáí óõíÜðôåé öéëéêÞ ó÷Ýóç ìå ôçí ¸ëóá. ¸ëóá: Áíôßèåôá áðü ôç ÌáñéÝôôá, ç ¸ëóá åßíáé ðëïýóéá êáé Ý÷åé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò. Ùóôüóï ðáñïõóéÜæåôáé áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ êåéìÝíïõ öïâéóìÝíç, áã÷ùìÝíç êáé íôñïðáëÞ, ãåãïíüò ðïõ åðçñåÜæåé ôéò ÷ïñåõôéêÝò ôçò åðéäüóåéò. Ùóôüóï åßíáé ðåñéóóüôåñï êïéíùíéêÞ áðü ôç ÌáñéÝôôá åöüóïí áõôÞ åßíáé ðïõ êÜíåé ôï ðñþôï âÞìá ãéá


328



íá ðëçóéÜóåé ôçí ðëçãùìÝíç êïðÝëá. Êáé áõôÞ äåí áñÝóêåôáé óôéò ãéïñôÝò. Óôéò óõæçôÞóåéò ôçò ìå ôç ÌáñéÝôôá öáßíåôáé íôñïðáëÞ, óå óçìåßï ðïõ êáé ôï âëÝììá áêüìç ôçò ÌáñéÝôôáò íá ôçí êÜíåé êáôá-êüêêéíç áðü íôñïðÞ. ¢ëëåò öïñÝò åßíáé áðïöáóéóôéêÞ êáé ðáßñíåé ðñùôïâïõëßåò, åíþ Üëëïôå êïìðéÜæåé êáé íôñÝðåôáé. ÂëÝðïõìå üôé åßíáé óõìðïíåôéêÞ êáé åõáßóèçôç, åöüóïí Ýíáò áðü ôïõò ëüãïõò ðïõ ôçí Ýêáíáí íá ðëçóéÜóåé ôç ÌáñéÝôôá åßíáé êáé ôï ãåãïíüò üôé åêåß-íç âñßóêåôáé óå Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç. Óå êÜðïéï óçìåßï ôïõ êåéìÝíïõ ðáñáäÝ÷åôáé ç ßäéá üôé «åßìáé åôåñüöùôç êé Ý÷ù áíÜ-ãêç áðü Ýíá åßäïò ôñüìðáò ãéá íá óôÝêïõìáé óôá ðüäéá ìïõ…üôáí ìðïñþ íá âïçèÞóù Ýíáí Üëëïí, áéóèÜíïõìáé äõíáôÞ». Ôç âëÝðïõìå äçëáäÞ íá åßíáé ðñüèõìç íá ðñïóöÝñåé ôç âïÞèåéÜ ôçò óå êÜðïé-ïí ðïõ Ý÷åé áíÜãêç, êáé ìÜëéóôá ÷ùñßò áíôÜëëáãìá («ï ìðáìðÜò ìïõ ’äùóå óÞìåñá….íá ðéïýìå Ýíá ÓÜìïò;»). Ôç âëÝðïõìå äçëáäÞ íá åöáñìüæåé óôçí ðñÜîç ôéò áñ÷Ýò ôçò ãíÞóéáò êáé áíéäéïôåëïýò öéëßáò. ÂëÝðåé ôï ÷ïñü ùò øõ÷ïèåñáðåßá, åöüóïí Ý÷åé áõôïãíùóßá êáé îÝñåé üôé ï ÷ïñüò åßíáé Ýíáò ôñüðïò íá ÷áëáñþóåé.


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ ìå åëÜ÷éóôïõò éäéùìáôéóìïýò (óêïýëçêáò, óôÝêïõìáé, ëýíïõìáé). ÐáñÜ ôïí åëëåéðôéêü êáé ìåôá-öïñéêü ëüãï, ç êáôáíüçóç äåí ðáñïõóéÜæåé äõóêïëßåò.

ii) ¾öïòÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ï ëüãïò åßíáé áöáéñåôéêüò êáé õðáéíéêôéêüò, ôï ýöïò åßíáé ãëáöõñü. Ôá ðïëëÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ êáé éäßùò ïé åéêüíåò ðïõ áíáðáñéóôïýí óõíáéóèÞìáôá êáé äéáèÝóåéò ôùí çñþùí (Íá ‘ôáí ç ¸ëóá êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;», «êïõëïõñÜêéá áðü ãëõêÜíéóï», ôæéôæßêé…ôéò áíôÝíåò ôïõ ðáñÜöïñá», «ôï âñÜäõ Þñèå êáé áêïýìðç-óå… íá ôï ðåôÜîåéò øçëÜ»), äßíïõí ëõñéóìü êáé ðïéçôéêüôçôá óôçí áöÞãçóç. Ïé äéÜëïãïé ðñïóöÝñïõí æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç.

iii) ÁöÞãçóçÇ óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß áöÞãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï, äçëáäÞ äéÞãçóç, ç ïðïßá åßíáé áöáéñåôéêÞ êáé õðáéíéêôéêÞ.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ç ó÷ïëÞ öýôñùíå», «óôç ñßæá ôïõ Ëõêáâçôôïý», «ðå-ñßåñãï öñïýôï», «Üöçóå ôïí åáõôü óïõ ìáëáêùìÝíï», «ç óéùðÞ ôïõ äñüìïõ», «Ýöôáóå áóöõêôéêÞ», «ãåìÜôç êáìðÜíåò», «êáìùìÝíç áðü ëéâÜíé», «óôá÷ôß ðñüóùðï», «Ýíéùèå ôï âëÝììá», «äåí åßìáé óôï ýøïò ôçò õðüèåóçò», «ôá âÞìáôÜ ôïõò Ýãéíáí ðéï áëçèéíÜ», «íá ’ôáí

329

ç ¸ëóá êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;», «åôåñüöùôç», «ç êïéëßôóá ôïõ ê. Êåóßóïãëïõ Þôáí ãåìÜôç áðü ôéò ìåôáîùôÝò êÜëôóåò», «íá ëýíïõìáé êïììÜôé, íá ÷áëáñþíù», «íá óðñþîù ôï ðñÜãìá», «åßíáé ôï ÷þìá ðïõ ìå óçêþíåé», «öëïýäåò áðü óýííåöï», «êïõñáóìÝíç Üóöáëôïò», ôá âÜæá ôïõ óðéôéïý åß÷áí åîáíåìéóôåß». ÐáñïìïéþóåéòÐáñïìïéþóåéò: «Ýíá ìáíéôÜñé áðü áíåìüìõëïõò», «Ýíá âëÝììá êõíç-ãçìÝíïõ áãñéìéïý», «äßíåéò ðáéäß ìïõ ôçí åíôýðùóç üôé äåí îåêïõñÜ-æåóáé ïýôå óôçí áíÜðáõóç», «üðùò ðÜíôá», «Þôáí óêõëß», «Ýíá ôüðé ÷ñùìáôéóôü íá ôï ðåôÜîåéò øçëÜ», «óáí íá ìå ãäÝñíïõí», «åßíáé ôï ÷þìá ðïõ ìå óçêþíåé». ÅéêüíåòÅéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ó÷ïëÞò ÷ïñïý, ç åéêüíá ôçò ¸ëóáò ôçí ðñþôç ìÝñá óôç ó÷ïëÞ, ç åéêüíá ôçò ïéêïãåíåéáêÞò êáôÜóôáóçò ôçò Ìá-ñéÝôôáò, ç åéêüíá ôùí ãéïñôéíþí çìåñþí, ç åéêüíá ôçò íôñïðáëÞò ¸ëóáò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò ðïëéôåßáò íá âïõßæåé, ç åéêüíá ôçò óõ-óêüôéóçò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ôæéôæéêéïý, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ðáôÝñá êáé ôïõ áäåñöïý ôçò ¸ëóáò, ç åéêüíá ôïõ åèßìïõ ôïõ åïñôáóìïý ôïõ Áãéáííéïý ôïõ ÑçãáíÜ ê.Ü.


1. Ðïéá åßíáé ç äéÜèåóç ôçò ÌáñéÝôôáò ôï áðüãåõìá ôçò ÌåãÜëçò ÐáñáóêåõÞò; Âñåßôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá óôï êåßìåíï.«Ç ìåãÜëç ÐáñáóêåõÞ… ôï Ëõêáâçôôü»: ÂëÝðïõìå üôé ïé ãéïñôÝò åß-íáé ðïëý äõóÜñåóôåò ãéá ôç ÌáñéÝôôá, óå óçìåßï ðïõ íá ìçí ìðïñåß íá áíáðíåýóåé. ÌåôÜ ôï ìÜèçìá ÷ïñïý, áíÞìåñá ÌåãÜëçò Ðáñá-óêåõÞò, áðïöåýãåé íá åðéóôñÝøåé óôï óðßôé ôçò êáé ðÜåé ìéá âüëôá óôï Ëõêáâçôôü. Áðïöåýãåé íá åðéóôñÝøåé áêñéâþò ãéáôß áõôÝò åßíáé ìÝñåò ðïõ ï êüóìïò ôéò ãéïñôÜæåé ïéêïãåíåéáêÜ, áëëÜ ç ÌáñéÝôôá åßíáé ïñöáíÞ. Ç ìåëáã÷ïëßá ôçò åêöñÜæåôáé áðü ôéò åéêüíåò ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôéò ìÝñåò áõôÝò ôïõ ÐÜó÷á óôçí ÁèÞíá: êáìðÜíåò, âéïëÝôåò, åðéôÜöéïé ìå ðïëëÜ ðáéäéÜ ðïõ óõíïäåýïíôáé áðü ôéò ìáìÜäåò ôïõò, ôï ðñþôï ðáãùôü óôçí ðëáôåßá ÓõíôÜãìáôïò. Ç ÌáñéÝôôá åßíáé ïñöáíÞ êáé åðïìÝíùò äåí ìðïñåß íá óõììåôÜó÷åé óôç ÷áñÜ ôùí Üëëùí áíèñþðùí, áéóèÜíåôáé íá ìçí ôáéñéÜæåé óå áõôÞ ôçí ãéïñôéíÞ åéêüíá.

2. Ç øõ÷ïëïãßá ôçò çñùßäáò áëëÜæåé ìåôÜ ôç óõíÜíôçóÞ ôçò ìå ôçí ¸ëóá. Ðþò åêöñÜæåôáé áõôÞ ç áëëáãÞ ìÝóá óôçí áöÞãçóç;Ç áëëáãÞ ôçò øõ÷ïëïãßáò ôçò ÌáñéÝôôáò åêöñÜæåôáé ìå åéêüíåò ðïõ ï «ðáíôïãíþóôçò» áöçãçôÞò ôïðïèåôåß óôç óêÝøç ôçò ÌáñéÝôôáò. Ïé åéêüíåò áõôÝò åßíáé áéóéüäïîåò êáé áíôéêáôïðôñßæïõí ôçí áëëáãÞ óôá óõíáéóèÞìáôá ôçò çñùßäáò. Áñ÷éêÜ ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò ðüëçò áðü ôï ýøùìá ôïõ Ëõêáâçôôïý ðåñéãñÜöåôáé óôçí áñ÷Þ


330



ùò «ìáõñßëá ôçò óõóêüôéóçò» êáé ìåôÜ áíáöÝñåôáé: «íá ’ôáí ç ¸ëóá êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;». Óôç óõíÝ÷åéá ðáñïõóéÜæåôáé ç åéêüíá ôïõ ôæéôæéêéïý ðïõ âãÞêå ôï ìåóçìÝñé îå÷åéëßæïíôáò áðü áãÜðç êáé êïõíïýóå ôéò áíôÝíåò ôïõ ðáñÜöïñá. Ç åéêüíá áõôÞ åêöñÜæåé ôç ÷áñÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ãéá ôçí áãÜðç ðïõ áðëü÷åñá ôçò ðñïóöÝ-ñåé ç ¸ëóá. Áñãüôåñá, óôçí ôÝôáñôç åíüôçôá, ï áöçãçôÞò âÜæåé ôç ÌáñéÝôôá íá ðáñáäÝ÷åôáé üôé ïé êïõâÝíôåò ìå ôçí ¸ëóá åß÷áí áðïêôÞóåé óçìáóßá. Åðßóçò ç ÌáñéÝôôá áéóèÜíåôáé ôçí ¸ëóá ùò ôï ìïíáäéêü Üíèñùðï ðïõ ìðñïóôÜ ôïõ ìðïñåß íá êëÜøåé êáé íá åêöñá-óôåß åëåýèåñá. Åðßóçò ôç âëÝðïõìå íá äÝ÷åôáé íá óõììåôÜó÷åé óôçí ðáíçãõñéêÞ áôìüóöáéñá ôïõ åïñôáóìïý ôïõ Áãéáííéïý ôïõ ÑçãáíÜ êáé ãéá ðñþôç öïñÜ íá öáßíåôáé ÷áñïýìåíç êáé áíÝìåëç. ÔÝëïò, óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ, ï áöçãçôÞò âÜæåé ôç ÌáñéÝôôá íá ðáñáäÝ÷åôáé üôé ìüíï ìå ôçí ¸ëóá ç ÌáñéÝôôá äåí åß÷å åãùéóìü, åöüóïí ãéá ÷Üñç ôçò ðáñáìåñßæåé ôçí ðåñçöÜíéá ôçò êáé ôçí áöÞíåé íá ðëçñþíåé ãéá ôá ÝîïäÜ ôïõò.

3. ×áñáêôçñßóôå ôçí ¸ëóá ìÝóá áðü ôá ëüãéá êáé ôéò åíÝñãåéÝò ôçò.Âë. ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí.

4. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ áðïóðÜóìáôïò öáßíåôáé ç Üðïøç ôçò Ìá-ñéÝôôáò ãéá ôá áãüñéá;á. «Ï ÁëÝîçò åß÷å äïõëåéÜ… êüóìïò ôùí áíäñþí».â. ÌÜíôåõåò ðþò êÜôù áðü ôï ðñþôï ìáêñý ðáíôåëüíé… áçäéáóôéêÜ».ã. «Ç öéëßá äåí åßíáé ìïíÜ÷á ôùí áãïñéþí».Áðü ôá ðáñáðÜíù áðïóðÜóìáôá öáßíåôáé üôé ç ÌáñéÝôôá áéóèÜ-íåôáé äéáöïñåôéêÞ áðü ôï áíôßèåôï öýëëï. Ôç âëÝðïõìå íá ìçí êáôáëáâáßíåé ôïí êüóìï ôïõò êáé ãé’ áõôü óå áõôÜ ôá ÷ùñßá äé-áêñßíåôáé ï åéñùíéêüò ôçò ôüíïò áðÝíáíôé óôéò åðéëïãÝò êáé ôá åíäéáöÝñïíôÜ ôïõò. Äåí ôñÝöåé éäéáßôåñç óõìðÜèåéá ðñïò áõôïýò, ÷ùñßò áõôü íá åðç-ñåÜæåé ôéò ó÷Ýóåéò ôçò ìå ôï Üëëï öýëëï. Ðñéí ãíùñßóåé ôçí ¸ëóá, ðßóôåõå üôé ç öéëßá åßíáé áðïêëåéóôéêü ðñïíüìéï ôùí áíäñþí. Ç åðáíÜëçøç ôçò öñÜóçò «ç öéëßá äåí åßíáé ìïíÜ÷á ôùí áãïñéþí» ìáñôõñÜ üôé áéóèÜíåôáé ðåñÞöáíç ðïõ ìðüñåóå ôåëéêÜ êáé åêåßíç íá óõíÜøåé öéëéêÞ ó÷Ýóç.

331


1. Óå ðïéá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ öáßíåôáé ç ïéêïíïìéêÞ áíÝ÷åéá ôçò ÌáñéÝôôáò êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò;2. «Íá ’ôáí ç ¸ëóá êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;», «Ôï âñÜäõ Þñèå êáé áêïýìðçóå óôçí Üêñç ôçò ðáëÜìçò ôïõò Ýíá ôüðé ÷ñùìáôéóôü íá ôï ðåôÜîåéò øçëÜ»: Áíáëýóôå ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí äýï áõôþí åéêüíùí.


Η βιοπάληΗ βιοπάληΤο αγωνιστικό πνεύμα Το αγωνιστικό πνεύμα

του ανθρώπουτου ανθρώπου

334

Ο φτωχός και τα γρόσιαΛαϊκό παραμύθι


Ôï ðáñáìýèé ùò öéëïëïãéêü åßäïò åßíáé ìéá éóôïñßá ìå áöçãçìáôéêÞ áëëçëïõ÷ßá, óõíÞèùò ðáñáäïóéáêÞ êáé áíþíõìç, ìÝóù ôçò ïðïßáò Ýíáò ðïëéôéóìüò åðéêõñþíåé ôá êïéíùíéêÜ Þèç ôïõ Þ áöçãÞóåéò ãéá ôçí ðñïÝëåõóç ôïõ áíèñþðïõ êáé ôá öõóéêÜ öáéíüìåíá, óõíÞèùò ìå õðåñöõóéêïýò Þ öáíôáóôéêïýò üñïõò.Ï üñïò ìýèïò áíáöÝñåôáé óå Ýíá åõñý öÜóìá åííïéþí, ç ðñïóÝã-ãéóç ôùí ïðïßùí ìðïñåß íá ãßíåé åßôå ìå ïñèïëïãéóôéêü åßôå ìå ñïìáíôéêü ôñüðï. Óýìöùíá ìå ôçí ïñèïëïãéóôéêÞ åêäï÷Þ, ï ìýèïò åßíáé ìéá øåõäÞò êáé ìç áîéüðéóôç éóôïñßá Þ ðåðïßèçóç. Óýìöùíá ìå ôç ñïìáíôéêÞ åêäï÷Þ (ðñïóÝããéóç ôçò åðï÷Þò ôïõ Ñïìáíôéóìïý êáé ü÷é ñïìáíôéêÞ ìå ôçí êïéíÞ Ýííïéá) ï ìýèïò åßíáé Ýíáò äéáéóèçôéêüò ôñüðïò êïóìéêÞò êáôáíüçóçò. Ïé ìýèïé èåùñïýíôáé ðëáóìáôéêÝò éóôïñßåò, ðïõ ðåñéÝ÷ïõí óôïí ðõñÞíá ôïõò âáèýôåñåò áëÞèåéåò êáé åêöñÜæïõí ôç óõëëïãéêÞ óôÜóç ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôá èåìåëéþäç èÝìáôá ôçò ýðáñîçò.Ïé ìýèïé óõíÞèùò äéáêñßíïíôáé áðü ôïõò èñýëïõò ãéáôß åßíáé áöç-ãÞóåéò ìå åëëéðÞ éóôïñéêÞ âÜóç, áí êáé öáßíïíôáé íá äéáèÝôïõí ðá-ñüìïéá óôåñåüôõðá ðñïöïñéêÞò ìåôÜäïóçò, äéÜ÷õóçò, öéëïëïãéêÞò ðñïóáñìïãÞò êáé áðüäïóçò.Óõ÷íÜ ç Ýííïéá ìýèïò óõã÷Ýåôáé ìå ôçí êáèïëéêÞ Ýííïéá ìõèïëï-ãßá áëëÜ ïé äýï Ýííïéåò åßíáé åíôåëþò äéáöïñåôéêÝò. Ç ìõèïëïãßá óõíäÝåôáé ìå Ýíá óþìá ìýèùí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìåôáîý ôïõò êáé ôïõò ïðïßïõò ìïéñÜæïíôáé ôá ìÝëç ìéáò èñçóêåßáò, Þ Ýíá óýóôçìá ìýèùí ôïõò ïðïßïõò äçìéïõñãåß Ýíáò óõããñáöÝáò. ÓçìáíôéêÜ ðá-ñáäåßãìáôá «ðñïóùðéêþí» ìõèïëïãéþí èá ìðïñïýóå íá áíôëÞóåé êÜðïéïò áðü ôéò ìõèïëïãßåò ðïõ äçìéïýñãçóáí ïé Ïõßëéáì ÌðëÝéê, Ã. Ìð. Ãéôò, Ôæ. Ôüëêéí ê.Ü. Õðü ôçí áêñéâÞ ÝííïéÜ ôïõ ôï ðáñáìýèé åßíáé ìéá óýíôïìç Þ ëáúêÞ éóôïñßá, óõããåíÞò ìå ôï ìýèï áëëÜ äéá-öïñïðïéçìÝíç åííïéïëïãéêÜ.Ôï ðáñáìýèé åßíáé åîáñ÷Þò ìéá åðéíüçóç, ìéá ìõèéóôïñéïãñáößá, ìéá öáíôáóéáêÞ áöÞãçóç ðïõ êÜíåé ìåôáöïñéêÞ ÷ñÞóç êÜðïéïõ

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

335

Λαϊκόπαραμύθι

æþïõ ùò êåíôñéêïý ÷áñáêôÞñá ôïõ Þ åéóÜãåé óôåñåüôõðïõò ÷áñá-êôÞñåò, üðùò ï êáôåñãÜñçò. Ðïëý óõ÷íÜ áðïôåëåß ìéá áíáôñåðôéêÞ áëëçãïñßá åíÜíôéá óôï öåïõäáñ÷éóìü Þ ôçí åêÜóôïôå Üñ÷ïõóá ôÜîç, Þ ìéá óýãêñïõóç ôïõ áíèñþðéíïõ ìå ôï áüñáôï âáóßëåéï.Ðñïóùðïðïéåß êáé åîáôïìéêåýåé äéáöïñåôéêÜ óôïé÷åßá ðÝñá áðü ôç ëïãéêÞ ôïõ ÷þñïõ êáé ôïõ ÷ñüíïõ êáé åðåêôåßíåôáé áäéÜêñéôá áðü ôïí ïñãáíéêü óôïí áíüñãáíï êüóìï áðü ôïí Üíèñùðï êáé ôá æþá óôá äÝíôñá, ôá ëïõëïýäéá, ôéò ðÝôñåò, ôá ñåýìáôá êáé ôïõò áíÝìïõò.

×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðáñáìõèéïýÔï ðáñáìýèé áêïëïõèåß ôñåéò ãåíéêÝò áñ÷Ýò, ðñïêåéìÝíïõ íá áíá-öåñèåß óôï ÷ñüíï, óôïí ôüðï êáé óôá ðñüóùðáó. ÓõãêåêñéìÝíá:

Óôï ðáñáìýèé ï ÷ñüíïò åßíáé áüñéóôïò. Åðßóçò áüñéóôïò åßíáé êáé ï ôüðïò ôçò äñÜóçò. Ç äñÜóç åêôõëßóóåôáé ó÷åäüí åîïëïêëÞñïõ ìÝóá áðü ôçí áíùíõìßá ôùí ðñïóþðùí.

Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ôï 1908 ï Äáíüò ëáïãñÜöïò ¢îåë ¼ëñéê êáôÝëçîå óôçí åðéóÞìáíóç êÜðïéùí áöçãçìáôéêþí áñ÷þí ãéá ôï ðáñáìýèé, ôïõò áðïêáëïýìåíïõò åðéêïýò íüìïõò:1. ¸íá ðáñáìýèé äåí îåêéíÜ ìå ôï óðïõäáéüôåñï óçìåßï ôçò äñÜóçò êáé äåí ôåëåéþíåé áðüôïìá. Ðñïçãåßôáé ìéá Þñåìç åéóáãùãÞ, åíþ ç éóôïñßá óõíå÷ßæåôáé êáé ìåôÜ ôçí êïñýöùóç, ãéá íá êëåßóåé ôïí êýêëï óå Ýíá óçìåßï çñåìßáò êáé óôáèåñüôçôáò. 2. Ïé åðáíáëÞøåéò åßíáé óõ÷íÝò, ü÷é ìüíï ãéá íá äþóïõí Ýíôáóç óôçí ðëïêÞ, áëëÜ êáé ãéá íá ðñïóäþóïõí üãêï óôçí éóôïñßá. 2. Ôçí ßäéá óôéãìÞ, ðáñüíôá óôï ßäéï åðåéóüäéï âñßóêïíôáé óõíÞèùò ìüíï äýï ðñüóùðá. 3. Ïé áíôßèåôïé ÷áñáêôÞñåò âñßóêïíôáé áíôéìÝôùðïé. 4. Áí åìöáíßæïíôáé óôïí ßäéï ñüëï äýï ðñüóùðá, ðñüêåéôáé ãéá ìéêñïýò êáé áäýíáôïõò ÷áñáêôÞñåò. 5. Ï ÷åéñüôåñïò Þ ðëÝïí áäýíáìïò ìéáò ïìÜäáò áðïäåéêíýåôáé óôï ôÝëïò ï êáëýôåñïò. 6. Ïé ÷áñáêôçñéóìïß åßíáé áðëïß: áíáöÝñïíôáé ìüíï ïé éäéüôçôåò ðïõ Ý÷ïõí Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôçí õðüèåóç. Äåí õðÜñ÷åé êáìßá Ýíäåéîç ãéá ôç æùÞ ôùí ðñïóþðùí åêôüò ðëïêÞò, 7. Ç ðëïêÞ åßíáé áðëÞ êáé ëÝãåôáé ìßá éóôïñßá ôç öïñÜ. ¼ôáí åêôõ-ëßóóïíôáé ðáñÜëëçëá äýï Þ ðåñéóóüôåñá åðåéóüäéá, ôüôå ðñüêåéôáé ãéá ëüãéï ðñïúüí. 8. ¼ëá èßãïíôáé ìå ôïí áðëïýóôåñï äõíáôü ôñüðï. Ðáñüìïéá áíôé-êåßìåíá ðåñéãñÜöïíôáé üóï ãßíåôáé ðéï üìïéá. H ðïéêéëïìïñößá äåí åðé÷åéñåßôáé êáí.

336


Ôï ðáñáìýèé ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç ÍÜîï êáé ðñùôïäçìïóéåýôçêå óôï íáîéþôéêï éäßùìá óôïí ôüìï ÍåïåëëçíéêÜ ÁíÜëåêôá ôïõ Öéëïëïãéêïý Óõëëüãïõ Ðáñíáóóïý. Ï Ã. ÌÝãáò óôçí ÝêäïóÞ ôïõ ôï áðëïðïßçóå ãëùóóéêÜ. Ðñùôïäçìïóéåýôçêå ôï 1874. Ç éóôïñßá, ðïõ ìáò åßíáé ãíùóôÞ áðü ôïõò ìýèïõò ôïõ ÃÜëëïõ óõããñáöÝá Ëáöïíôáßí, åß÷å ìåãÜëç äéÜäïóç óôïí åëëçíéêü ÷þñï. ÌÜëéóôá áðïôÝëåóå ôçí ðçãÞ Ýìðíåõóçò ãéá ôï óõããñáöÝá ÄçìÞôñç Êüêêï, ðïõ Ýãñáøå ôï êù-ìåéäýëëéï Ç ëýñá ôïõ Ãåñïíéêüëá (1891), ðïõ áíÝâçêå óå åëëçíéêÜ èÝáôñá óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ êáé óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá.


Ôï ðáñáìýèé èá ìðïñïýóå íá ÷ùñéóôåß óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «¹ôáí Ýíáò öôù÷üò… óïõ ôá ÷áñßæù»: Ï öôù÷üò êáé ï ðëïýóéïò.2ç åíüôçôá: «¼ëç ìÝñá ðéá ï öôù÷üò… ðñùß óôç äïõëåéÜ»: ¼ôáí ï öôù÷üò Ýãéíå ðëïýóéïò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáèåìáôéêü êÝíôñï ôïõ ðáñáìõèéïý åßíáé ï ðëïýôïò êáé ç öôþ÷åéá, áëëÜ êáé ç ó÷Ýóç áõôþí ôùí äýï ìå ôçí åõôõ÷ßá. Ôï èÝìá ôïõ Ýñãïõ åíôïðßæåôáé óôï åñþôçìá : ôá ÷ñÞìáôá öÝñíïõí Üñáãå ôçí åõôõ÷ßá; Ôï áðüóðáóìá èßãåé êáé ôï èÝìá ôçò âéïðÜëçò êáé ðþò ïé Üíèñùðïé ìðïñïýí íá áíôéìåôùðßóïõí ìå áéóéïäïîßá ôéò ïéêïíïìéêÝò äõóêïëßåò êáé ôéò óôåñÞóåéò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ ðáñáìõèéïý ôßèåôáé ôï ðëáßóéï ìÝóá óôï ïðïßï èá åêôõëé÷èåß ç õðüèåóç ôïõ ðáñáìõèéïý. Ðñùôá-ãùíéóôÝò åßíáé ôá ìÝëç ìéáò öôù÷Þò êáé ðïëýôåêíçò ïéêïãÝíåéáò. Ïé ïéêïíïìéêÝò äõóêïëßåò êáé ç âéïðÜëç äåí ôïõò Ý÷åé ðôïÞóåé êáé êÜèå ìÝñá, ìåôÜ ôï ðÝñáò ôùí åñãáóéþí ôïõ, ìáæåýïíôáé êáé ÷ïñåý-ïõí êáé ôñáãïõäïýí. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, õðÜñ÷åé Ýíáò ðëïýóéïò, ðïõ äõóáñåóôåßôáé áðü ôçí åéêüíá ôçò åõôõ÷éóìÝíçò ïéêïãÝíåéáò. Äåí ìðïñåß íá êáôáíïÞóåé ðþò ç áíÝ÷åéá äåí Ý÷åé êáôáâÜëëåé ôçí ïéêïãÝíåéá áõôÞ, åíþ, ôçí ßäéá óôéãìÞ, áõôüò ðïõ æåé óå ôüóåò áíÝ-óåéò, áéóèÜíåôáé ìßæåñïò êáé äõóáñåóôçìÝíïò. ÁðïöÜóéóå ëïéðüí íá êÜíåé Ýíá ðåßñáìá: Ýäùóå óôï öôù÷ü ïéêïãåíåéÜñ÷ç ÷ñÞìáôá áñêåôÜ ãéá íá áíïßîåé ìéá åðé÷åßñçóç. 2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôá áðïôåëÝóìá-

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

337


ôá ôïõ ðåéñÜìáôïò ôïõ ðëïõóßïõ. ÂëÝðïõìå ôïí ðñþçí öôù÷ü êáé íõí ðëïýóéï Üíèñùðï íá âñßóêåôáé óå Ýíá óõíå÷Þ ðñïâëçìáôéóìü ãéá ôï ðïý èá åðåíäýóåé ôá ÷ñÞìáôá áõôÜ. Ï ðñïâëçìáôéóìüò ôïõ åßíáé ôüóï Ýíôïíïò, ðïõ äåí Ý÷åé êïõñÜãéï ïýôå íá ôñáãïõäÞóåé, ïýôå íá ìéëÞóåé, ïýôå íá ãåëÜóåé, ïýôå íá êïéìçèåß, ïýôå íá åñãáóôåß. Ôï äßëçììá ôïõ ôïí Ýêáíå äýóôñïðï êáé ôïí âëÝðïõìå íá óõìðåñé-öÝñåôáé áðüôïìá óôá ðáéäéÜ êáé ôç ãõíáßêá ôïõ. ¿óðïõ ôåëéêÜ äåí Üíôåîå êáé åðÝóôñåøå ôá ÷ñÞìáôá óôïí ðëïýóéï. Ìüëéò ôá áðï÷ù-ñßóôçêå, óôï óðßôé ôïõ åðÝóôñåøå ç ÷áñÜ êáé ôï ôñáãïýäé.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÔá äýï êýñéá ðñüóùðá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ï ðëïýóéïò êáé ï öôù÷üò. Ï ðëïýóéïò åßíáé ìüíïò, äõóáñåóôçìÝíïò, ìßæåñïò, ðñïâëçìáôéóìÝ-íïò, ßóùò êáé ëßãï æçëéÜñçò. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ ï öôù÷üò åìöá-íßæåôáé áíïé÷ôüêáñäïò, åñãáôéêüò, êáëüò ïéêïãåíåéÜñ÷çò, ãëåíôæÝò êáé ðñüó÷áñïò. Óýìöùíá ìå ôï ðáñáìýèé, ç ïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ êáèåíüò äéáìïñöþíåé êáé ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ. Áðüäåéîç ó÷åôéêÜ ìå áõôü áðïôåëåß ç áëëáãÞ óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ öôù÷ïý üôáí áðï-êôÜ êé åêåßíïò ÷ñÞìáôá êáé ãßíåôáé ðëïýóéïò. Ôüôå ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ìåôáâÜëëåôáé êáé áðïêôÜ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðëïõóßïõ. Ãßíåôáé êáé áõôüò áðüìáêñïò êáé äýóôñïðïò.


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ åìðëïõôéóìÝíç ìå ëåîéëüãéï ôïõ íáîéþôéêïõ éäéþìáôïò (êÜèïõíôáí, óáí Üêïõå, ìáèÝò, áíáðáìÝíïò, áîßíç, ãñüóéá, ðñáìÜôåéá).

ii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé áðëü êáé áíÜëáöñï. Êáèþò ôï êåßìåíï êéíåßôáé óå ðáñáìõèéáêÞ áôìüóöáéñá, ãïçôåýåé êáé óõíáñðÜæåé ôïí áíáãíþóôç, åíþ âáèýôáôïé óôï÷áóìïß ðÜíù óå èÝìáôá ðïõ áðáó÷ïëïýí ôï óýã÷ñïíï Üíèñùðï äßíïíôáé Ýíôå÷íá êáé ìå áðëüôçôá. Óôá óçìåßá ôá ïðïßá õðÜñ÷åé äéÜëïãïò ôï êåßìåíï áðïêôÜ æùíôÜíéá.

iii) ÁöÞãçóçÙò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï (âëÝðå êáé «×áñáêôçñéóôéêÜ ðáñá-ìõèéïý») ôï êåßìåíï Ý÷åé ôçí êëáóéêÞ ìïñöÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï åíüò ðáñáìõèéïý. Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé ç äéÞãçóç, óå ÷ñüíï êáé ôüðï áüñéóôï êáé ìå áíùíõìßá ôùí ðñïóþðùí.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «æùÞ áããåëéêÜ», «äßðëá êÜèïõíôáí», «äåí Ýêëåéóå ìÜôéá», «ôç óêïôïýñá ôïõò».

338

ÐáñïìïßùóçÐáñïìïßùóç: «óáí áõôüí». ÌåôùíõìßáÌåôùíõìßá: «üëç ìÝñá áîßíç êáé ôï âñÜäõ ãëÝíôé». ÅéêüíåòÅéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ïéêïãÝíåéáò íá ðåñíÜ ôá âñÜäéá ôçò ÷ïñåýïíôáò êáé ôñáãïõäþíôáò, ç åéêüíá ôïõ öôù÷ïý ìåôÜ ôïí ðëïõôéóìü ôïõ.


1. Ãéáôß ï öôù÷üò ôïõ ðáñáìõèéïý åßíáé åõôõ÷éóìÝíïò üóï äåí Ý÷åé ÷ñÞìáôá êáé ãéáôß ãßíåôáé äõóôõ÷Þò üôáí ôïõ ôá ÷áñßæïõí;Ï öôù÷üò åßíáé åõôõ÷éóìÝíïò üóï äåí Ý÷åé ÷ñÞìáôá åðåéäÞ äåí Ý÷åé ôéò óêïôïýñåò ðïõ áõôÜ äçìéïõñãïýí óôïí Üíèñùðï. Äåí Ý÷åé ÷ñÞìáôá êáé åðïìÝíùò äå óêÝöôåôáé ôé èá êÜíåé ìå áõôÜ. Ôá ÷ñÞ-ìáôá ðïõ áõôüò Ý÷åé åßíáé ëßãá êáé ðïôÝ äåí ðñïâëçìáôßæåôáé ôï ôé èá ôá êÜíåé: üëá üóá âãÜæåé, ÷ñåéÜæïíôáé ãéá ôçí åðéâßùóç áõôïý êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ. Åßíáé áðëüò Üíèñùðïò ðïõ Ý÷åé óõíçèßóåé óå áõôü ðïõ ëÝìå «ìåñïäïýëé – ìåñïöÜé». Ôá ÷ñÞìáôá ìáæß ìå ôéò áíÝóåéò öÝñíïõí êáé ôïí ðñïâëçìáôéóìü ó÷åôéêÜ ìå ôï ðþò êáé ðïý èá ôá áîéïðïéÞóåé êáíåßò ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï. Óå áõôÞ ôç äéëçììáôéêÞ êáôÜóôáóç ðåñéÝðåóå êáé ï öôù÷üò üôáí áðÝêôçóå ÷ñÞìáôá îáöíéêÜ êáé ÷ùñßò íá Ý÷åé êïðéÜóåé ãé’ áõôÜ. Ç âáèéÜ êáé óõíå÷Þò óêÝøç ó÷åôéêÜ ìå áõôÜ, ôïí Ýêáíáí äýóôñïðï êáé ôïí áðïìÜêñõíáí áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Áõôü üìùò åß÷å áðïôÝëåóìá íá ìçí áéóèÜíåôáé êáé íá ìçí åßíáé ðëÝïí åõôõ÷éóìÝíïò.

2. Ðþò Üëëáîå ç øõ÷ïëïãßá ôïõ Þñùá üôáí ôïõ Ýäùóå ôá ãñüóéá ï ðëïýóéïò;Ç øõ÷ïëïãßá ôïý ìÝ÷ñé ðñüôéíïò öôù÷ïý Üëëáîå ðñïò ôï ÷åéñü-ôåñï. Ôïí âëÝðïõìå íá åßíáé ôüóï áðïññïöçìÝíïò óôç óêÝøç ôïõ ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï èá áîéïðïéÞóåé áõôÜ ôá ÷ñÞìáôá ðïõ ôïõ äþñéóå ï ðëïýóéïò, þóôå ðáñáìåëåß ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. ÐñïêåéìÝ-íïõ íá åßíáé Þñåìïò ãéá íá ìðïñÝóåé íá ðÜñåé ôç óùóôÞ áðüöáóç, ôïí âëÝðïõìå íá áðáãïñåýåé óôá ðáéäéÜ ôïõ áêüìç êáé íá ãåëïýí. ÖôÜíåé óôï óçìåßï íá Ý÷åé ÷Üóåé ôïí ýðíï ôïõ êáé íá ìçí ìðïñåß íá äïõëÝøåé ôüóï áðïññïöçìÝíïò ðïõ åßíáé. Áêüìç êáé ç ó÷Ýóç ìå ôç ãõíáßêá ôïõ äéáôáñÜóóåôáé. ÂëÝðïõìå ëïéðüí ôïí ðñþçí åõ-ôõ÷éóìÝíï, áíïé÷ôüêáñäï êáé ïéêïãåíåéÜñ÷ç Üíèñùðï, íá Ý÷åé ãßíåé äõóôõ÷Þò, áðüôïìïò êáé óêëçñüò.

3. Äþóôå ìå ìéá öñÜóç ôï ìÞíõìá ðïõ âãáßíåé áðü ôçí éóôïñßá.Ôá ÷ñÞìáôá äå öÝñíïõí ôçí åõôõ÷ßá.

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

339


Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου1. Ðéóôåýåôå üôé ç øõ÷ïëïãßá ôïõ Þñùá èá åß÷å áëëÜîåé ôüóï ðïëý, áí ï ðëïýóéïò üñéæå êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá áîéïðïéïýóå áõôÜ ôá ÷ñÞìáôá;2. ÌåëåôÞóôå ôï êåßìåíï êáé ðÝóôå áí ç ìïñöÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõ ôáéñéÜæïõí óôï ëïãïôå÷íéêü åßäïò ôïõ ðáñáìõèéïý.

340

Το ξανθό παιδίΤο παιδί με τα σπίρτα

Τέλλος Άγρας - Νικηφόρος Βρεττάκος


ÔÝëëïò ¢ãñáò Ôï ðñáãìáôéêü ôïõ üíïìá Þôáí ÅõÜããåëïò ÉùÜííïõ. Áðü íåáñüò üìùò ÷ñçóéìïðïßçóå ùò øåõäþíõìï ôï üíïìá ôïõ ÌáêåäïíïìÜ÷ïõ ÔÝëëïõ ¢ãñá. Ìå áõôü Ýãéíå ãíùóôüò, ìå áõôü åðéêñÜôçóå êé áõôü äéáôÞñçóå ùò öéëïëïãéêü ôïõ øåõäþíõìï. Ï ðáôÝñáò ôïõ, ï ãõìíá-óéÜñ÷çò Ã. ÉùÜííïõ, êáôáãüôáí áðü ôç Âïýñìðéáíç ôçò Çðåßñïõ.ÃåííÞèçêå óôçí ÊáëáìðÜêá ôï 1899, Ýæçóå ëßãá ÷ñüíéá óôï Ëáýñéï, êé ýóôåñá áðü ìåôÜèåóç ôïõ ðáôÝñá ôïõ åãêáôáóôÜèçêå óôçí ÁèÞíá. Áðü ìéêñüò Ýäåéîå ìéá ðíåõìáôéêÞ ùñéìüôçôá. Óðïýäáóå íïìéêÜ êáé óôç óõíÝ÷åéá õðçñÝôçóå óôï Õðïõñãåßï Ãåùñãßáò, êáé óôçí ÅèíéêÞ ÂéâëéïèÞêç Ýùò ôï 1927. ÐáñïõóéÜóôçêå ãéá ðñþôç öïñÜ óôá ãñÜììáôá áðü ôéò óôÞëåò ôïõ öéëïëïãéêïý ðåñéïäéêïý ÄéÜðëáóéò ôùí ðáßäùí, ìå ôï ïðïßï åîáêïëïýèçóå íá óõíåñãÜæåôáé êáé ùò åíÞëéêïò. Áñãüôåñá óõíåñãÜóôçêå ó÷åäüí ìå üëá ôá ðåñé-ïäéêÜ ôçò åðï÷Þò (Âùìüò, Ëýñá, Ìïýóá, ÍÝá Åóôßá, ÍåïåëëçíéêÜ ÃñÜììáôá ê.ëð.), üðïõ äçìïóßåõå êõñßùò ìåëÝôåò êáé óôß÷ïõò. ¹ôáí ôáêôéêüò óõíåñãÜôçò ôçò ÌåãÜëçò ÅëëçíéêÞò Åãêõêëïðáßäåéáò êáé êáèçãçôÞò ôçò Ëïãïôå÷íßáò óôï Åëëçíéêü Ùäåßï êáé óå äéÜöïñá éäéùôéêÜ ó÷ïëåßá.Ï ¢ãñáò Þôáí âáèýò ãíþóôçò ôçò îÝíçò êáé ôçò åëëçíéêÞò öéëïëï-ãßáò êé åß÷å ôçí åõ÷Ýñåéá ôçò äéåéóäõôéêüôçôáò êáé ôçò áêñéâïëïãß-áò, éäßùò, ãéá óõããñáöåßò êáé ðïéçôÝò ðïõ Ý÷ïõí êëåßóåé ôïí êýêëï ôçò ðáñáãùãÞò ôïõò. «Öýóç ëåðôÞ êé åîáéñåôéêÜ êáëëéåñãçìÝíç –ãñÜöåé ï Ìé÷Üëçò ÐåñÜíèçò– íïõò óôï÷áóôéêüò, øõ÷Þ ôåôáìÝíçò åõáéóèçóßáò, äßíåé êáé óôçí ðïßçóç ôïõ ìéáí áðü÷ñùóç ëýðçò êé Ýíáí ôüíï õðïôáãÞò óôçí ïäýíç ôïõ êüóìïõ, ðïý ôïí áíçóõ÷åß êñõììÝíç êáé óôá ðåñéóóüôåñá åëáöñÜ Þ ðñüó÷áñá èÝìáôá ôùí óôß÷ùí ôïõ». Ôýðïò ìïíá÷éêüò êáé åõáßóèçôïò, äéï÷Ýôåõå ôç óõíáé-óèçìáôéêÞ ôïõ åõðÜèåéá óå ìïõóéêïýò óôß÷ïõò éäéáßôåñá öñïíôé-óìÝíïõò, ðïõ áíÞêïõí óôç «ó÷ïëÞ ôïõ óõìâïëéóìïý». Ôçí ðïßçóÞ ôïõ äéáêñßíåé åõãÝíåéá, óõãêßíçóç êáé åõðÜèåéá. Óôï õðüóôñùìá ôçò

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

341

ΤέλλοςΆγρας

ΝικηφόροςΒρεττάκος

öáíôáóßáò ôïõ õðÜñ÷åé ðÜíôïôå ìéá ðéêñÞ ãåýóç êé Ýíáò áäéüñáôïò ôüíïò ìåëáã÷ïëßáò êáé øõ÷éêÞò ïäýíçò.ÐïéçôÞò ôïõ êáèáñïý ëõñéóìïý êáé âáèéÜ åðçñåáóìÝíïò áðü ôç ãáëëéêÞ ó÷ïëÞ ôïõ óõìâïëéóìïý, áíáíÝùóå óôïí ôüðï ìáò ôïõò ðïéçôéêïýò ôñüðïõò, ôïõò ðëïýôéóå ìå ñõèìïýò êáé ìáæß ìå ëßãïõò Üëëïõò ôçò åðï÷Þò ôïõ äçìéïýñãçóå ôçí ðïéçôéêÞ áíáíÝùóç ôùí ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí. Áêüìá êáé óÞìåñá åîáêïëïõèåß íá Ý÷åé ìéá ôéìçôéêÞ èÝóç, ìéá áðü ôéò ðñþôåò èÝóåéò óôçí ðïßçóç ôçò åðï÷Þò ìáò, êáé íá áóêåß ôçí åõåñãåôéêÞ ôïõ åðßäñáóç.ÐáñÜëëçëá ìå ôçí ðïßçóç Ýãñáøå ðëÞèïò êñéôéêÝò ãéá ðñüóùðá êáé âéâëßá ôçò íåïåëëçíéêÞò ëïãïôå÷íßáò êé Ýäùóå ðëÞèïò äéáëÝ-îåéò, ðïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôç ëåðôüôçôá ôçò ðáñáôÞñçóçò êáé ôï âÜèïò ôïõ óôï÷áóìïý. Äõóôõ÷þò, ôá Ýñãá ôïõ áõôÜ êáèþò êáé ôá íåüôåñá ðïéÞìáôÜ ôïõ ðáñáìÝíïõí áíÝêäïôá. Ï ßäéïò, üóï æïýóå, åîÝäùóå ìüíï äýï ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò: Ôá âïõêïëéêÜ êáé ôá åãêþ-ìéáêáé ÊáèçìåñéíÝò. Ôï 1940 ï ÔÝëëïò ¢ãñáò ôéìÞèçêå ìå ôï Á’ Êñáôéêü Âñáâåßï ÐïéÞóåùò.Ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 1944, ôçí ôåëåõôáßá çìÝñá ðïõ ðáôïýóáí áêüìá ïé Ãåñìáíïß ôï ÷þìá ôçò ðáôñßäáò ìáò, ìÝóá óôçí áíáôáñá÷Þ ðïõ äçìéïõñãïýóå ç åðéêåßìåíç áðåëåõèÝñùóç, ï ÔÝëëïò ¢ãñáò ôñáõìáôßóôçêå áðü ìéá áäÝóðïôç óöáßñá. Ôïí ìåôÜöåñáí óôïí «Åõáããåëéóìü», üðïõ äå âñÞêå ôçí áíÜëïãç ðåñéðïßçóç. ÐñïóâëÞ-èçêå áðü óçøáéìßá êáé ýóôåñá áðü ëßãåò çìÝñåò ðÝèáíå, óå çëéêßá 45 åôþí, óôï Üíèïò ôçò ðíåõìáôéêÞò äçìéïõñãßáò ôïõ.

Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïòO Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò ãåííÞèçêå óôéò ÊñïêåÝò ôçò Ëáêùíßáò ôï 1912. ÌåôÜ ôéò ãõìíáóéáêÝò ôïõ óðïõäÝò åãêáôáóôÜèçêå óôçí ÁèÞíá ãéá íá óðïõäÜóåé íïìéêÜ. ÃñÞãïñá üìùò ôïí Ý÷áóå ç «ÈÝ-ìéäá», ãéáôß ôïí Ýðéáóå óôá äß÷ôõá ôçò ç ëïãïôå÷íßá êáé êõñßùò ç ðïßçóç. «Äåí Þôáí êáìùìÝíïò ãéá äéêçãüñïò áëëÜ ãéá ðïéçôÞò», ãñÜöåé ï ÃéÜííçò ÊïñäÜôïò. Áðü ôï 1942 Ýùò ôï 1944 óõììåôåß÷å åíåñãÜ óôçí ÅèíéêÞ Áíôßóôáóç, ïñãáíþèçêå óôï ÅÁÌ êáé ãñÜ-öôçêå óôï ÊÊÅ. Óôáäéïäñüìçóå ùò éäéùôéêüò õðÜëëçëïò êáé ùò äçìïóéïãñÜöïò áðü ôï 1947. Ôï 1948 ãíùñßóôçêå ìå ôïí ¢ããåëï Óéêåëéáíü, ößëï ôïõ ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôçò æùÞò ôïõ. Ôï 1958, ìåôÜ ôï ôáîßäé ôïõ óôç Ñùóßá, êõêëïöüñçóå ôï âéâëßï ôïõ Ï Ýíáò áðü ôïõò äýï êüóìïõò, ìå áöïñìÞ ôï ïðïßï êáôçãïñÞèçêå (ìáæß ìå ôï ÃéÜííç Ñßôóï êáé ôï ÌÜñêï ÁõãÝñç) ãéá ðáñÜâáóç ôïõ Í.509. Ôï 1949 åîÝäùóå ôï ëõñéêü äïêßìéï Äõï Üíèñùðïé ìéëïýí ãéá ôçí åéñÞ-íç ôïõ êüóìïõ, åîáéôßáò ôïõ ïðïßïõ äéáãñÜöçêå áðü ôï Ê.Ê.Å. êáé áðïìáêñýíèçêå áðü ôï ðåñéïäéêü Åëåýèåñá ÃñÜììáôá, óôï ïðïßï Þôáí ôüôå äéåõèõíôÞò. Óôá ÷ñüíéá ôçò äéêôáôïñßáò âñÝèçêå Ýîù,

342

Η ΒΙΟΠΑΛΗ áð’ üðïõ âïÞèçóå ìå üëåò ôéò äõíÜìåéò ôïõ ãéá ôçí áíÜóôáóç ôçò äçìïêñáôßáò óôç ÷þñá ìáò.O ÂñåôôÜêïò åßíáé ãåííçìÝíïò ðïéçôÞò. ÔéìçìÝíïò äýï öïñÝò ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò, Ý÷åé êáôáêôÞóåé ôç èÝóç ôïõ óôç íÝá ðïß-çóç êáé èåùñåßôáé Ýíáò áðü ôïõò êïñõöáßïõò åêðñïóþðïõò ôçò ìå-ôáðïëåìéêÞò êïéíùíéêÞò ðïßçóçò. «ÐïéçôÞò ôçò åëåýèåñçò öáíôáóß-áò – ãñÜöåé o Ìé÷. ÐåñÜíèçò– áöÞíåôáé óå ëõñéêÝò ïíåéñïðïëÞóåéò, Üëëïôå óôïõò êáíüíåò ôçò ìåôñéêÞò, êáé, óõ÷íüôåñá, óå ñõèìéêÞ äéáäï÷Þ óôß÷ùí... Éäéïóõãêñáóßá åõáßóèçôç, öýóç óõíáéóèçìáôéêÞ êáé ãíÞóéá ëõñéêÞ, ôõëßãåé ôá ãñáöôÜ ôïõ ìå ìéá äéÜ÷õóç ôñõöåñü-ôçôáò, äßíïíôáò ôïõò ôï Üðëùìá, ôï ãýñéóìá êáé ôçí åëáóôéêüôçôá ôçò öáíôáóßáò ôïõò». O ÂñåôôÜêïò åßíáé ðïëéôéêÜ óôñáôåõìÝíïò óôçí ÁñéóôåñÜ, áëëÜ ìÝíåé ðÜíôá åëåýèåñïò Üíèñùðïò êáé ðïëëÝò öïñÝò äå äéóôÜæåé íá ðåé ôç ãíþìç ôïõ ãéá ôá ðáñáóôñáôÞìáôá ôçò ðáñÜôáîÞò ôïõ. Ôï ðçãáßï èñçóêåõôéêü áßóèçìá ðïõ äéá÷Ýåôáé ó’ ïëüêëçñç ôçí ðïßçóÞ ôïõ, äßíåé óôçí áãùíéóôéêÞ ôïõ äéÜèåóç ìéá äñáìáôéêÞ Ýîáñóç, ãéá Ýíáí êáëýôåñï êüóìï, ãéá ôçí åéñçíéêÞ óõì-âßùóç, ôçí êïéíùíéêÞ äéêáéïóýíç êáé éóüôçôá. Ï ÃéÜííçò ÊïñäÜôïò ôïí áðïêáëåß êÞñõêá ìéáò ðáãêüóìéáò óõíáäÝëöùóçò: «Oñáìáôß-æåôáé ôçí ðáãêüóìéá óõíáäÝëöùóç êáé ìå ôéò ÷ïñäÝò ôçò ëýñáò ôïõ øÜëëåé ôñáãïýäéá ôïõ áíèñùðéóìïý».O Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò ìðïñåß íá èåùñçèåß ï ðïëõãñáöüôåñïò ôçò ãåíéÜò ôïõ. ÅîÝäùóå ðÜíù áðü 15 ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò êáé áñêå-ôÜ ðåæÜ Ýñãá. Óå üëá áõôÜ ôá Ýñãá, ôç ëõñéêÞ åõöïñßá óõíôñïöåýåé ðÜíôá ç ðïéçôéêÞ åõáéóèçóßá, ðïõ äåß÷íåé ôçí øõ÷éêÞ ôïõ åõðÜèåéá êáé ôïí âáèýôáôï áíèñùðéóìü ôïõ, ìá ôáõôü÷ñïíá êáé ôçí áãáíÜ-êôçóÞ ôïõ óôçí êÜèå êïéíùíéêÞ áäéêßá ôçò åðï÷Þò ìáò. Ç áãÜðç ôïõ ðïéçôÞ ðñïò ôç ãåíÝèëéá ãç, ðïõ áðïôåëåß êáé ôçí áíåîÜíôëçôç äåîáìåíÞ ôùí åìðíåýóåþí ôïõ «äåí áðïôåëåß õðåñâïëÞ - üðùò óç-ìåéþíåé ï Ì. Ã. ÌåñáêëÞò - áëëÜ äåß÷íåé ôçí áðÝñáíôç áãÜðç ôïõ ðñïò ôç ãåíÝôåéñá êáé ãåíéêüôåñá ôçí ÅëëÜäá, üðïõ ïé Üíåìïé ôïõ Üãïíïõ êïóìïðïëéôéóìïý, ôåßíïõí íá îåóôñáôßóïõí ôïí Üíèñùðï, áð’ üôé åõãåíÝóôåñï (Þèç, Ýèéìá, ðáñáäüóåéò êëð.) ãÝííçóå áõôüò ï ôüðïò êáé ðïõ áðïôåëåß ôï éäéáßôåñï åèíéêü ÷áñáêôçñéóôéêü êáé ôï áëçèéíü íüçìá ôçò æùÞò ìáò».ÔéìÞèçêå ìå ôï Ðñþôï Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò (1940, 1956, 1982), ôï âñáâåßï ÏõñÜíç ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí (1974), ôï âñáâåßï Knocken êáé ôï âñáâåßï ôçò Åôáéñåßáò Óéêåëéêþí ÃñáììÜôùí êáé Ôå÷íþí (1980), ôï Áñéóôåßï ÃñáììÜôùí áðü ôçí Áêáäçìßá Áèçíþí (1982), ôï âñáâåßï ôïõ Ôßìéïõ Óôáõñïý ôïõ Áðüóôïëïõ êáé Åõáããåëéóôïý ÌÜñ-êïõ áðü ôïõ Ðáôñéáñ÷åßï Áëåîáíäñåßáò êáé ðÜóçò ÁöñéêÞò (1984), ôï ìåôÜëëéï ×ñõóüò ÐÞãáóïò ôçò ÐáíåëëÞíéáò ¸íùóçò Ëïãïôå÷íþí

343


Νικηφόρος Βρεττάκος

(1989), êáèþò êáé ìå ôï âñáâåßï ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí, ôçò ïðïßáò Ýãéíå ìÝëïò ôï 1989. ÐÝèáíå óôçí ÁèÞíá ôï 1991.


Óôá äýï ðïéÞìáôá, ï ÔÝëëïò ¢ãñáò êáé ï Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò ðñáãìáôåýïíôáé ôï ßäéï èÝìá ôçò ðáéäéêÞ åñãáóßáò, ôùí ìéêñþí âéïðáëáéóôþí. Ôï îáíèü ðáéäß ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç óõëëïãÞ ôïõ ÔÝëëïõ ¢ãñá ÊáèçìåñéíÝò (1939) êáé Ôï ðáéäß ìå ôá óðßñôá ôïõ Í. ÂñåôôÜêïõ áðü ôï äåýôåñï ôüìï ôùí ÐïéçìÜôùí. Êåßìåíá äéáöï-ñåôéêþí åðï÷þí ôá äýï ðïéÞìáôá (ôï ðñþôï ðåñéãñÜöåé ìéá óêçíÞ áðü ôá ÷ñüíéá ôïõ ÌåóïðïëÝìïõ, ôï äåýôåñï áðü ôéò ðñþôåò ìåôá-ðïëåìéêÝò äåêáåôßåò) óôï÷åýïõí íá áíáäåßîïõí ôï ßäéï ðñüâëçìá: ôç âéïðÜëç ôùí ðáéäéþí. ÐÝñá áðü ôçí êïéíùíéêÞ äéÜóôáóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò, áîßæåé íá ðñïóå÷èåß, üôé ôüóï ï ¢ãñáò üóï êõñßùò ï ÂñåôôÜêïò, åðé÷åéñïýí íá áíáãÜãïõí ôïõò ìéêñïýò âéïðáëáéóôÝò óå áãùíéóôéêÜ óýìâïëá êáé ðáñáäåßãìáôá ðñïò ìßìçóç.


ÊÜèå ðïßçìá áðïôåëåß êáé ìßá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ôá äýï ðïéÞìáôá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü äýï äé-áöïñåôéêÝò åðï÷Ýò, ìéëïýí ãéá ôï ßäéï èÝìá: ôç âéïðÜëç êáé ôçí åñãáóßá ôùí áíÞëéêùí ðáéäéþí. Ôï ðñüâëçìá Ý÷åé äéá÷ñïíéêÞ ðá-ñïõóßá óôçí êïéíùíßá, áöïý ïé ëüãïé äçìéïõñãßáò ôïõ (ïñöÜíéá, ðüëåìïé, öôþ÷åéá, åãêáôÜëåéøç, åêìåôÜëëåõóç) äåí Ý÷ïõí åêëåßøåé áêüìá. ÓÞìåñá ìÜëéóôá ôï ðñüâëçìá Ý÷åé ëÜâåé ðñùôüãíùñåò äé-áóôÜóåéò (óôõãíÞ åêìåôÜëëåõóç ôùí ðáéäéþí ôïõ ôñßôïõ êüóìïõ, ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí áðü áóéáôéêÝò êáé âáëêáíéêÝò ÷þñåò Þ ôùí ïñöáíþí áðü ôïõò ôåëåõôáßïõò ðïëÝìïõò). ¢ëëåò èåìáôéêÝò ðñïåêôÜóåéò ôùí ðïéçìÜôùí åßíáé ôï áóõìâßâáóôï ôçò âéïðÜëçò ìå ôçí ôñõöåñÞ ðáéäéêÞ çëéêßá, ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ ùèïýí ôá ðáéäéÜ áõôÜ óôç âéïðÜëç. ÔÝëïò, êáôÜ ôç óõãêñéôéêÞ åîÝôáóç ôùí äýï ðïé-çìÜôùí, åðéóçìáßíåôáé ç äéáöïñÜ ìåôáîý ôïõò ùò ðñïò ôç ìïñöÞ (ðáñáäïóéáêÞ ðïßçóç - íåùôåñéêÞ ðïßçóç).

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ï ðïßçìá Ï ÔÝëëïò ¢ãñáò ðñáãìáôåýåôáé ôï èÝìá ôçò ðáéäéêÞò âéïðÜëçò, ùò åõêáéñßá íá êáôáäåé÷ôåß ç ðáéäéêÞ ïìïñöéÜ êáé áèùüôçôá êáé ðüóï

344

Η ΒΙΟΠΑΛΗ áõôÞ åßíáé áôáßñéáóôç ìå ôç âéïðÜëç.1ç óôñïöÞ: Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò ðëçñïöïñåß ãéá ôéò ðñþôåò ôçò åíôõðþóåéò, üôáí áíôéêñßæåé Ýíá ðáéäß ðïõ ðïõëÜåé ëïõëïýäéá Ýîù áðü Ýíá óôáèìü. Ôï ðáéäß åßíáé îáíèü êáé ÷ëùìü.2ç óôñïöÞ: ¸÷ïõìå ôá óõíáéóèÞìáôá ôñõöåñüôçôáò ðïõ áéóèÜíåôáé ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ãéá ôï ìéêñü âéïðáëáéóôÞ. ÁìÝóùò ìüëéò âëÝðåé ôï ðáéäß, ôïõ äçìéïõñãåßôáé îåêÜèáñá ç åðéèõìßá íá ÷áúäÝøåé ôï êåöáëÜêé ôïõ. Ôï ÷Üéäåìá ôïõ êåöáëéïý åßíáé ìéá ðñÜîç Ýíäåéîçò ôñõöåñüôçôáò åíüò åíçëßêïõ áðÝíáíôé óå Ýíá ìéêñü ðáéäß. ¢ñá ëïéðüí, ç ðïéçôéêÞ öùíÞ äå ìÝíåé áäéÜöïñç óôçí áöýóéêç åéêüíá åíüò ðáéäéïý – âéïðáëáéóôÞ.3ç óôñïöÞ: Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åðáíÝñ÷åôáé óôçí ðåñéãñáöÞ ôçò åîùôåñéêÞò åìöÜíéóçò ôïõ ðáéäéïý. Áðïêáëþíôáò ôá ìáëëéÜ ôïõ ðáéäéïý «Üðç÷ôá», ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï èßãåé êáé ôçí øõ÷éêÞ êáé óùìáôéêÞ áíùñéìüôçôÜ ôïõ, ðáñÜ ôï üôé áíáãêÜæåôáé íá åñãáóôåß óå ôüóï íåáñÞ çëéêßá. ¼ðùò Üðç÷ôá åßíáé ôá ìáëëéÜ ôïõ ðáéäéïý, Ýôóé Üðç÷ôç åßíáé êáé ç øõ÷Þ ôïõ êáé ôï óþìá ôïõ. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï õðïíïåßôáé ôï áóõìâßâáóôï ôçò âéïðÜëçò ìå ôçí ôñõöåñÞ ðáéäéêÞ çëéêßá.4ç óôñïöÞ: Ôçí áíùñéìüôçôá êáôáäåéêíýåé êáé ç ÷ñÞóç ôïõ åðé-èÝôïõ «Üãïõñïõ», åíþ ç Ýíôå÷íç ðáñïìïßùóç ôùí ìáôéþí ôïõ ðáé-äéïý ìå óôüìáôá ðïõ ÷áìïãåëïýí êáé óå êáëïýí íá ôá ÷áúäÝøåéò, åêöñÜæåé ãéá Üëëç ìéá öïñÜ ôá ôñõöåñÜ óõíáéóèÞìáôá ôïõ ðïéçôÞ áðÝíáíôé óôï ìéêñü Þñùá. ¼ëá ôá ðáéäéÜ ôïõ êüóìïõ åßíáé ðñï-óùðïðïßçóç ôçò áãíüôçôáò êáé ôçò áèùüôçôáò êáé óå êáìßá ðå-ñßðôùóç äå èá Ýðñåðå íá áíôéìåôùðßæïíôáé ìå üñïõò ïéêïíïìéêÞò óõíáëëáãÞò. Áõôïß üìùò ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ôçí ðáéäéêÞ åñãáóßá åêìåôáëëåýïíôáé êáé ôç óõãêßíçóç ðïõ ãåííÜ óôïõò áíèñþðïõò ç ðáñïõóßá åíüò ðáéäéïý íá åñãÜæåôáé óôïõò äñüìïõò ìå áðþôåñï óêïðü ôï êÝñäïò.5ç óôñïöÞ: ÂëÝðïõìå ôïí ðïéçôÞ, ìå áöïñìÞ ôçí åéêüíá ôïõ ðáéäé-ïý, íá ðÝöôåé óå ðåñéóõëëïãÞ êáé íá áíáêáëåß óôç ìíÞìç ðáëáéüôå-ñá áñíçôéêÜ ðåñéóôáôéêÜ. ÁéóèÜíåôáé åíï÷Ýò ãéá ðñÜãìáôá ðïõ, åíþ ãíþñéæå üôé äåí Þôáí óùóôÜ, äåí áíôÝäñáóå óå áõôÜ êáé åðÝôñåøå íá óõìâïýí. Åäþ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åßíáé óáí íá õðåíèõìßæåé ôçí åõèýíç êÜèå áíèñþðïõ ùò ìÝëïõò ôçò êïéíùíßáò, áðü ôçí ïðïßá äåí åîáéñåß ïýôå ôïí åáõôü ôçò. ÊÜèå Üíèñùðïò ðïõ óõíáéíåß êáé äåí áíôéäñÜ óôá êïéíùíéêÜ êáêþò êåßìåíá, åßíáé óáí íá óõìöùíåß ìå áõôÜ êáé íá óõìâÜëëåé óôç äéáéþíéóÞ ôïõò.

2ï ðïßçìá1ç óôñïöÞ: Åäþ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò ìéëÜ ãéá ìéá ìçôÝñá ðïõ åôïéìÜæåé ôï ðáéäß ôçò, áíÞìåñá ôùí Ýêôùí ãåíåèëßùí ôïõ, íá ðÜåé

345


Νικηφόρος Βρεττάκος

ãéá äïõëåéÜ. Ç äïõëåéÜ ôïõ åßíáé íá ðïõëÜ óðßñôá óôç ãùíéÜ ìéáò ðëáôåßáò. Óôç öñÜóç «Ôï ðáéäß ôçò ìåãÜëùóå» õðÜñ÷åé ôñáãéêÞ åéñùíåßá ðïõ äéáöáßíåôáé êáëýôåñá ìå ôç öñÜóç «¸êëåéóå óÞìåñá ôá Ýîé ôïõ ÷ñüíéá». Ôï ðáéäß öáíôÜæåé «óáí Üíôñáò», áëëÜ áêüìç åßíáé ìéêñü ðáéäß. Ïé áíôßîïåò óõíèÞêåò åñãáóßáò áðïôõðþíïíôáé ìå ãëáöõñü ôñüðï óôçí ðñïóùðïðïßçóç ðïõ ðåñéÝ÷åé ç öñÜóç: «Ðáß-æåé ï ÷åéìþíáò óôá äÝêá ôïõ äÜ÷ôõëá». Óôç öñÜóç «¸ãéíå íý÷ôá» âëÝðïõìå ôç óêëçñüôçôá ôçò äïõëåéÜò êáé êáôáëáâáßíïõìå üôé ôï ðáéäß åñãÜæåôáé ðïëëÝò þñåò ôçí çìÝñá, ìÝ÷ñé ôï âñÜäõ. ÃåíéêÜ óå üëç ôç óôñïöÞ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ âÜæåé ôç ìÜíá íá ðñïóðáèåß íá êá-èçóõ÷Üóåé ôçí áãùíßá ôçò ìå óêÝøåéò ðïõ üìùò ðåñéÝ÷ïõí ôñáãéêÞ åéñùíåßá, åöüóïí êáé ç ßäéá áëëÜ êáé ïé áíáãíþóôåò ãíùñßæïõí üôé üóá ëÝåé äåí éó÷ýïõí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá. 2ç óôñïöÞ: Ç ìÝ÷ñé ôþñá êáëõììÝíç Ýíôïíç áíçóõ÷ßá ôçò åêöñÜ-æåôáé ôåëéêÜ óôç äåýôåñç óôñïöÞ üôáí óå åõèý ëüãï åý÷åôáé ôï ðáéäß ôçò, ìå ôï Üíáììá åíüò óðßñôïõ íá ìðïñÝóåé íá öùôßóåé ôïí êüóìï. ÄçëáäÞ íá ìðïñÝóåé íá äéáöùôßóåé ôïí êüóìï êáé íá ôïí âåëôéþóåé, ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá åêëåßøïõí ðëÝïí ïé óõíèÞêåò êáé ïé ëüãïé (öôþ÷åéá, åãêáôÜëåéøç, ìåôáíÜóôåõóç, ðüëåìïò, ðñï-óöõãéÜ) ðïõ áíáãêÜæïõí Ýíá ðáéäß íá äïõëÝøåé.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí:1ï ðïßçìáÐïéçôéêÞ öùíÞÇ ðïéçôéêÞ öùíÞ åßíáé åõáßóèçôç êáé åíï÷éêÞ. ÄéáêáôÝ÷åôáé áðü óõ-íáéóèÞìáôá ôñõöåñüôçôáò áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ ðïõ áíôéêñßæåé ôï ðáéäß ðïõ ðïõëÜåé ëïõëïýäéá óôï óôáèìü. Áäõíáôåß íá ôï áíôéìå-ôùðßóåé ìå üñïõò ïéêïíïìéêÞò óõíáëëáãÞò êáé óõãêéíåßôáé ìðñïóôÜ óôçí áöýóéêç åéêüíá åíüò ðáéäéïý ðïõ åñãÜæåôáé óôï äñüìï. Áíá-ëïãßæåôáé üìùò êáé ôç äéêÞ ôïõ åõèýíç ãéá ôçí áöýóéêç áõôÞ åéêüíá. Ìðïñåß íá ìçí Ý÷åé öôáßîåé Üìåóá ãéá ôçí ôùñéíÞ êáôÜóôáóç ôïõ ðáéäéïý, ùóôüóï åßíáé çèéêüò áõôïõñãüò, åöüóïí ðáñáäÝ÷åôáé üôé ðáñÝâëåøå êáé äåí Ýêáíå ôßðïôá ãéá íá åîáëåéöèïýí Üëëá êáêþò êåßìåíá ôçò êïéíùíßáò. Ôï ðáéäß ðïõ åíÝðíåõóå ôç óõããñáöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé âïõâü ðñüóùðï.

2ï ðïßçìá ÌÜíá: Ç ìçôÝñá ôïõ ðáéäéïý – âéïðáëáéóôÞ åßíáé Ýíá ôñáãéêü ðñü-óùðï. Åìöáíßæåôáé ðåñÞöáíç ðïõ ôï ðáéäß ôçò ìåãÜëùóå êáé äßíåé ôçí åíôýðùóç üôé åßíáé Üíôñáò ðéá, åöüóïí åñãÜæåôáé êáé áøçöÜ ôç óùìáôéêÞ êïýñáóç êáé ôï ÷åéìþíá. Ùóôüóï áãùíéÜ êáé áíçóõ÷åß ãéá ôçí ðñüùñç ùñßìáóç êáé áõôü öáßíåôáé óôç äåýôåñç óôñïöÞ, üðïõ åý÷åôáé êáé ðáñáêáëåß íá ãßíåé Ýíá èáýìá êáé íá ðÜøïõí ðëÝïí ïé

346

Η ΒΙΟΠΑΛΗ óõíèÞêåò ðïõ ùèïýí ôï ðáéäß ôçò óôçí åñãáóßá óå ìéá ôüóï åõáß-óèçôç êáé ôñõöåñÞ çëéêßá. «ÊïéôÜæåé… ÓêïôÜäé:» ç ìÜíá ðñïóðáèåß ìå êÜèå ôñüðï íá âïçèÞóåé ôï ðáéäß ôçò, áëëÜ äåí ôá êáôáöÝñíåé åöüóïí õðÜñ÷åé ðáíôïý óêïôÜäé. Ðáíôïý äçëáäÞ õðÜñ÷ïõí êïé-íùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ åßíáé áíõðÝñâëçôá êáé ðïõ ùèïýí ðïëëÜ áíÞëéêá ðáéäéÜ óôçí åñãáóßá.


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá êáé ôùí äýï ðïéçìÜôùí åßíáé ç äçìïôéêÞ. ÊáíÝíá áðü ôá äýï äåí ðáñïõóéÜæåé ãëùóóéêÝò éäéáéôåñüôçôåò. Ùóôüóï ìðïñïý-óå íá åðéóçìÜíïõìå ìéá äéáöïñÜ ùò ðñïò ôï ëåîéëüãéï. Ôï ðñþ-ôï ðïßçìá ÷ñçóéìïðïéåß ëåîéëüãéï ðåñéóóüôåñï ðëïýóéï, åíþ óôï äåýôåñï ðïßçìá ïé ëÝîåéò ìïéÜæïõí âãáëìÝíåò áðü ôçí êáèçìåñéíÞ ìáò ïìéëßá.

ii) ¾öïòÔï ýöïò êáé óôá äýï ðïéÞìáôá åßíáé ãëáöõñü êáé ëéôü. Ùóôüóï ðåñéóóüôåñç áðëüôçôá ðáñïõóéÜæåé ôï ýöïò ôïõ äåýôåñïõ ðïéÞìá-ôïò, ëüãù ìïñöÞò, åöüóïí áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç. Ç ìïñöÞ ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò ôï êÜíåé ëõñéêü, êÜôé ðïõ äåí éó÷ýåé ãéá ôï äåýôåñï ðïßçìá. Ïé ìéêñÝò ðåñßïäïé êáé ïé åëëåéðôéêÝò ðñïôÜóåéò êáèéóôïýí ôï äåýôåñï ðïßçìá ðéï ãïñãü óå ýöïò óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñþôï.

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç1ï ðïßçìáÁðïôåëåßôáé áðü ðÝíôå ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ï ðñþôïò êáé ï ôÝ-ôáñôïò óôß÷ïò êÜèå óôñïöÞò åßíáé ï÷ôáóýëëáâïé êáé ïé õðüëïéðïé åííéáóýëëáâïé. Ç ïìïéïêáôáëçîßá õðÜñ÷åé êáé åßíáé ðëå÷ôÞ, åíþ ôï ìÝôñï åßíáé éáìâéêü. 2ï ðïßçìáÔï äåýôåñï ðïßçìá äåí õðïâÜëëåôáé óå êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï ìïñ-öéêü ó÷Þìá. ÕðÜñ÷ïõí äýï óôñïöÝò, ìå äéáöïñåôéêü áñéèìü óôß÷ùí ç êáèåìßá êáé áíéóïóýëëáâïé. Äåí õðÜñ÷åé ìÝôñï, ïýôå ïìïéïêá-ôáëçîßá.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò: ÌåôáöïñÝò: «Ýöåîå ç øõ÷Þ», «ÎÜóôåñç óêÝøç», «ÐáñèåíéêÞ óêÝøç», «Üðç÷ôá, ñç÷Ü ìáëëéÜ», «Üãïõñïõ ðáéäéïý», «Ýêëåéóå óÞìåñá ôá Ýîé ôïõ ÷ñüíéá», «Ýãéíå íý÷ôá», «íá öùôßóåé ôïí êüóìï». Ðáñïìïéþóåéò: Ðáñïìïéþóåéò: «óá ìéá óêÝøç», «óá óôüìáôá», «óáí Üíôñáò». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: « ç øõ÷Þ… ðïõ ìïõ ëáëïýóå», «äýï êáëÝóìáôá

347


ΝικηφόροςΒρεττάκος

÷áäéïý», «ðÞñå ç øõ÷Þ íá óõíåäÝóåé», «ðáßæåé ï ÷åéìþíáò».Åéêüíåò: Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ðáéäéïý – âéïðáëáéóôÞ ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò, ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôùí ëïõëïõäéþí, ç åéêüíá ôïõ ðáéäéïý ôïõ äåý-ôåñïõ ðïéÞìáôïò íá óôÝêåôáé óôçí ðëáôåßá, ç åéêüíá ôïõ ÷åéìþíá, ç åéêüíá ôïõ ðáéäéïý ðïõ áíÜâåé Ýíá óðßñôï êáé öùôßæåé ôïí êüóìï.


1. Âñåßôå ôéò ëÝîåéò Þ ôéò öñÜóåéò ðïõ äçëþíïõí ôéò äýóêïëåò óõíèÞêåò æùÞò ôùí äýï ðáéäéþí.

1ï ðïßçìá 2ï ðïßçìá

á. «åß÷å ðïõëÞóåé êéüëáò ôá ôÝóóåñá»

á. «ðáßæåé ï ÷åéìþíáò óôá äÝêá ôïõ äÜ÷ôõëá»

â. «ãëõêÜ ÷ëùìü» â. «¸ãéíå íý÷ôá… ÓêïôÜäé»

ã. «Üðç÷ôá, áñéÜ, ñç÷Ü ìáëëéÜ»

2. Óôï ðñþôï ðïßçìá ðñïâÜëëåôáé ç ðáéäéêÞ áèùüôçôá êáé óôï äåýôåñï ç ðáéäéêÞ ùñéìüôçôá. Åðéâåâáéþíïíôáé ìÝóá óôá ðïéÞ-ìáôá áõôÝò ïé ðáñáôçñÞóåéò;Ç ðáéäéêÞ áèùüôçôá ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò åðéâåâáéþíåôáé áðü ïñéóìÝíåò ëÝîåéò Þ êáé öñÜóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ðñïêåéìÝíïõ íá ôçí áðïäþóåé. Áñ÷éêÜ óôïí ðñþôï óôß÷ï ôïõ ðñþ-ôïõ ðïéÞìáôïò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ëÝîç «ðáéäß», ÷ùñßò üìùò íá áíá-öÝñåôáé óôçí çëéêßá ôïõ. Óôïí 13ï óôß÷ï åðßóçò ç öñÜóç «êåöáëÜêé Üãïõñïõ ðáéäéïý», Ý÷ïõìå ôçí åðáíÜëçøç ôçò ëÝîçò «ðáéäß» ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé ùò Üãïõñï, äçëáäÞ áíþñéìï. Åðßóçò âëÝðïõìå ôçí ðñïôßìçóç ôïõ õðïêïñéóôéêïý ôçò ëÝîçò «êåöÜëé». Åðßóçò ç ðáéäéêÞ áèùüôçôá åêöñÜæåôáé ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï áðü ôçí ðïéçôéêÞ öùíÞ óôçí ðáñïìïßùóç ôùí ðáéäéêþí ìáôéþí ìå óôüìáôá ðïõ ÷á-ìïãåëïýí êáé óå êáëïýí íá ôá ÷áúäÝøåéò.Óôï äåýôåñï ðïßçìá ðñïâÜëëåôáé ìåí ç ðáéäéêÞ ùñéìüôçôá áëëÜ ìå åéñùíéêü ôñüðï. Ç äÞëùóç ôçò ìÜíáò óôïí ðñþôï óôß÷ï «ôï ðáéäß ôçò ìåãÜëùóå», äçëþíåé ìåí ôçí ùñéìüôçôá, áëëÜ õðïíïåß üôé áõôÞ óõíÝâç ðñüùñá êáé ìå áöýóéêï ôñüðï. Ôï ðáéäß óôÝêåôáé óôç ãùíéÜ ôçò ðëáôåßáò óáí Üíôñáò, áëëÜ äåí åßíáé Üíôñáò. Åßíáé ðáéäß ðïõ ïé óõíèÞêåò ôï áíÜãêáóáí íá åñãÜæåôáé, üðùò êÜíåé Ýíáò åíÞëéêïò . Ôï ðáéäß ùñßìáóå, åöüóïí ìðïñåß êáé åßíáé êáëüò åðáããåëìáôßáò êáé áøçöÜ ôéò áíôßîïåò óõíèÞêåò (÷åéìþíáò êáé óùìáôéêÞ êüðùóç), ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóåé ôá ðñïò ôï æçí.

3. Ðïéá åßíáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò ìçôÝñáò óôï ðïßçìá Ôï ðáéäß

348

Η ΒΙΟΠΑΛΗ ìå ôá óðßñôá êáé ðïéá ôïõ áöçãçôÞ óôï Îáíèü ðáéäß.Ç ìÜíá ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò íéþèåé ðåñçöÜíéá ãéá ôï ðáéäß ôçò, ðïõ ìüëéò óôá Ýîé ôïõ ÷ñüíéá ìðïñåß êáé åñãÜæåôáé ôüóï åõóõíåß-äçôá êáé áøçöþíôáò ôéò áíôßîïåò óõíèÞêåò. Áóöáëþò áíçóõ÷åß üôáí ëÝåé «Ðáßæåé ï ÷åéìþíáò óôá äÝêá ôïõ äÜ÷ôõëá» êáé «¸ãéíå íý÷ôá». Ç áãùíßá ôçò åêöñÜæåôáé ìå ðåñéóóüôåñï ãëáöõñü ôñüðï óôïõò ôñåéò ôåëåõôáßïõò óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò, üðïõ åý÷åôáé íá ìðïñïýóáí íá áëëÜîïõí ïé óõíèÞêåò ðïõ áíáãêÜæïõí ôï ðáéäß ôçò íá åñãáóôåß óå ôüóï ìéêñÞ çëéêßá êáé ôï êÜíïõí íá öáßíåôáé óáí Üíôñáò ôüóï ðñüùñá.Ï áöçãçôÞò ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò óõãêéíåßôáé ìðñïóôÜ óôçí åé-êüíá åíüò ðáéäéïý, ðïõ åíþ ç åìöÜíéóÞ ôïõ ìáñôõñÜ áèùüôçôá êáé áãíüôçôá, áíáãêÜæåôáé íá ðñïâÜëëåé áõôÞí ôçí åìöÜíéóç ðñïêåéìÝ-íïõ íá áðïêïìßóåé êÝñäïò. Ç üøç ôïõ ðáéäéïý ôïõ ãåííÜ óõíáéóèÞ-ìáôá ôñõöåñüôçôáò êáé áãÜðçò. Ùóôüóï óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ, ï áöçãçôÞò ìïéÜæåé íá áéóèÜíåôáé õðåýèõíïò êáé óõììÝôï÷ïò óôï êïéíùíéêü ðñüâëçìá ôçò ðáéäéêÞò åñãáóßáò. ÅóôéÜæåé ôçí åõèýíç ôïõ óôçí áäéáöïñßá ìå ôçí ïðïßá áíôéìåôþðéóå Üëëåò áñíçôéêÝò ðôõ÷Ýò ôçò êïéíùíßáò óôï ðáñåëèüí. ÁéóèÜíåôáé üôé áäéáöïñþíôáò, óõíáßíåóå óôçí åîáêïëïýèçóç ôùí ðñïâëçìÜôùí, ìÝñïò ôùí ïðïß-ùí åßíáé êáé ç åéêüíá åíüò ðáéäéïý ðïõ áíáãêÜæåôáé íá åñãáóôåß.

4. Ôï ðñþôï ðïßçìá Ý÷åé ðáñáäïóéáêÞ ìïñöÞ êáé ôï äåýôåñï íåùôåñéêÞ. Óå ðïéá óôïé÷åßá åóôéÜæåôáé ç äéáöïñÜ ôïõò;Ç ïöèáëìïöáíÞò äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï ðïéçìÜôùí áöïñÜ óôç ìïñöÞ ôïõò, ç ïðïßá ôá êáôáôÜóóåé óå äýï äéáöïñåôéêÜ ëïãïôå-÷íéêÜ ñåýìáôá. ÄéáöÝñïõí ùò ðñïò ôï ìÝôñï, ôçí ïìïéïêáôáëçîßá êáé ôç ìïñöÞ ôùí óôñïöþí êáé ôùí óôß÷ùí. ÓõãêåêñéìÝíá: 1ï ðïßçìá: Áðïôåëåßôáé áðü ðÝíôå ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ï ðñþ-ôïò êáé ï ôÝôáñôïò óôß÷ïò êÜèå óôñïöÞò åßíáé ï÷ôáóýëëáâïé êáé ïé õðüëïéðïé åííéáóýëëáâïé. Ç ïìïéïêáôáëçîßá õðÜñ÷åé êáé åßíáé ðëå÷ôÞ, åíþ ôï ìÝôñï åßíáé éáìâéêü. 2ï ðïßçìá: Ôï äåýôåñï ðïßçìá äåí õðïâÜëëåôáé óå êÜðïéï óõãêå-êñéìÝíï ìïñöéêü ó÷Þìá. ÕðÜñ÷ïõí äýï óôñïöÝò, ìå äéáöïñåôéêü áñéèìü óôß÷ùí ç êáèåìßá êáé áíéóïóýëëáâïé. Äåí õðÜñ÷åé ìÝôñï, ïýôå ïìïéïêáôáëçîßá.


1. ÌåôáãñÜøôå ôï ðñþôï ðïßçìá óå ðåæü.2. Áíáëýóôå íïçìáôéêÜ ôéò ðáñïìïéþóåéò ôùí äýï ðïéçìÜôùí.

349

Ο ΒάνκαςΆντον Τσέχωφ


Ï Áíôþíéïò Ðáýëïâéôò ÔóÝ÷ùö ãåííÞèçêå óôï ÔáúãÜíé ôçò Áæïöé-êÞò, üðïõ ï ðáôÝñáò ôïõ åñãáæüôáí óå åëëçíéêü åìðïñéêü ïßêï. Ï ðáððïýò ôïõ Þôáí äïõëïðÜñïéêïò.Ôï ãõìíÜóéï ôï ôåëåßùóå óôçí ðáôñßäá ôïõ êáé óôç Ìüó÷á óðïý-äáóå éáôñéêÞ, ôçí ïðïßá Üóêçóå ðïëý ëßãï, êõñßùò ùò Ýñãï öéëáí-èñùðßáò ðñïò ôïõò äõóôõ÷éóìÝíïõò ÷ùñéêïýò êáé óôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá ôïõ áéþíá óå åðéäçìßá ÷ïëÝñáò.Ï ÔóÝ÷ùö Ýæçóå Ýíôïíá ôç æùÞ ôïõ êáéñïý ôïõ óôç Ñùóßá ìå üëç ôçò ôçí áèëéüôçôá. Ôáîßäåøå óôç Óá÷áëßíç, ãéá íá ãíùñßóåé ôéò óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôùí êáôáäßêùí, êáé Ýöåñå óôç äçìïóéüôçôá ôéò åíôõðþóåéò ôïõ êáôáãñÜöïíôÜò ôçí óå Ýíá âéâëßï.Ôáîßäåøå óôï åîùôåñéêü êáé óôç Ãáëëßá, üðïõ ðáñáêïëïýèçóå ôçí åîÝëéîç ôçò õðüèåóçò ÍôñÝõöïõò.Ôï 1892 åãêáôáóôÜèçêå óôï ÷ùñéü Ìåëß÷ïâï êïíôÜ óôç Ìüó÷á.Ôï 1900 êáôÝöõãå óôç ÃéÜëôá, åëðßæïíôáò ðùò èá èåñáðåõôåß áðü ôç öõìáôßùóç ðïõ ôïí êáôÝôñùãå. ÅðÝóôñåøå óôç Ìüó÷á ôï 1904, ç õãåßá ôïõ üìùò ôïí õðï÷ñÝùóå íá áíáæçôÞóåé êáëýôåñï êëßìá. ÐÞãå óôï ÌðÜíôåí ÂÜéëåñ ôïõ ÌÝëáíá Äñõìïý, óôç Ãåñìáíßá, üðïõ ðÝèáíå ôï 1904. ¸ãñáøå äéçãÞìáôá êáé êùìùäßåò êáé áöïóéþèçêå ôåëéêÜ óôï èÝá-ôñï, ãéá íá ìáò äþóåé Ýñãá áîéþóåùí.ÐáñïõóéÜæåôáé ãéá ðñþôç öïñÜ ôï 1884 ìå ìéá óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ìå ôßôëï Ðáñáìýèéá ôçò ÌåëðïìÝíçò. Ç ëïãïêñéóßá áðáãïñåýåé ôçí êõêëïöïñßá ôùí âéâëßùí Óôç äçìïóéÜ êáé Íá ìéëÞóåéò íá ìç ìéëÞóåéò. Áêïëïõèïýí ïé óõëëïãÝò áðü äéçãÞìáôá Ðïéêßëá äéçãÞ-ìáôá, Óôï óïýñïõðï, êáèþò êáé ç íïõâÝëá Ç óôÝðá.ÂáóéóìÝíïò óôéò öñéêôÝò åìðåéñßåò ôïõ óôï íçóß Óá÷áëßíç ãñÜöåé ôï âéâëßï Ôï íçóß Óá÷áëßíç. Áêïëïõèåß ç íïõâÝëá ÈÜëáìïò 6. Ôï 1896 ãñÜöåé ôï ðñþôï èåáôñéêü Ýñãï ôïõ ÃëÜñïò, åíþ óôç óõíÝ÷åéá ôï Èåßïò ÂÜíéáò. Ôï èåáôñéêü Ýñãï Ìáîßì Ãêüñêé áíåâáßíåé ôï 1901. Ôï 1903 ãñÜöåé ôïí ðåñßöçìï Âõóóéíüêçðï.

350


Óôï áõôïôåëÝò áõôü äéÞãçìá ï Ñþóïò óõããñáöÝáò ðñáãìáôåýåôáé ôï åõáßóèçôï èÝìá ôçò ðáéäéêÞò âéïðÜëçò. Ï ÂÜíêáò åßíáé Ýíá åííé-Ü÷ñïíï áãüñé, ïñöáíü, ðïõ ïé óõíèÞêåò ôçò æùÞò ôïí áíáãêÜæïõí íá óôåñçèåß ôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï ôïõ ðáððïý ôïõ êáé íá âéþóåé ôç óêëçñüôçôá ôùí áíèñþðùí. Ï ìéêñüò æåé êÜôù áðü Üèëéåò óõí-èÞêåò êáé õößóôáôáé êáêïðïßçóç.

Γ. Δομή του κειμένου

Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò…. áðüìåéíåò»: Ï ÂÜíêáò áðïãïçôåõìÝíïò ãñÜöåé ãñÜììá óôïí ðáððïý ôïõ.2ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò… ãéïñôÝò»: Ç áíÜìíçóç ôïõ ðáððïý êáé ôçò æùÞò óôï ÷ùñéü.3ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò … Ýëá»: Ïé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò êïíôÜ óôïí ðáððïý ôïõ.4ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò … ïõñÜ ôïõ»: Ï ÂÜíêáò óôÝëíåé ôï ãñÜììá óôïí ðáððïý ôïõ.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÏ ÂÜíêáò åñãÜæåôáé ùò êÜëöáò óå Ýíá ôóáãêáñÜäéêï ôçò Ìüó÷áò. Ïñöáíüò êáèþò åßíáé, Ý÷åé ìüíï Ýíáí ðáððïý, ðïõ åñãÜæåôáé êé åêåßíïò óå Ýíá õðïóôáôéêü óôï ÷ùñéü. Ï ÂÜíêáò èõìÜôáé ìå íï-óôáëãßá ôéò ìÝñåò ðïõ æïýóå óôçí ýðáéèñï ìáæß ìå ôïí ðáððïý ôïõ. ÁðåëðéóìÝíïò åîáéôßáò ôùí óõíèçêþí äéáâßùóÞò ôïõ (ðåßíá, êáêïðïßçóç) áðïöáóßæåé íá ãñÜøåé Ýíá ãñÜììá óôïí ðáððïý ôïõ, ðáñáêáëþíôáò ôïí íá ôïí ðÜñåé îáíÜ êïíôÜ ôïõ. Ôï ãñÜììá üìùò, ðáñüëï ðïõ ôï ôá÷õäñïìåß, äå èá öôÜóåé ðïôÝ, êáèþò ï ÂÜíêáò îå÷íÜ íá ãñÜøåé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáððïý. ÈåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ç ïñöÜíéá êáé ç öôþ÷åéá ùò ðáñÜãïíôåò ðïõ ùèïýí óôçí ðáéäéêÞ âéïðÜëç. Åðßóçò ôï êåßìåíï êÜíåé ëüãï ãéá ôçí áíÜãêç ôïõ ðáéäéïý ãéá áãÜðç êáé öñïíôßäá.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ï áöçãçôÞò áðü ôçí ðñþôç êéüëáò ãñáììÞ ôçò ðñþôçò åíüôçôáò ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôï ÷ñüíï, ôïí ôüðï êáé ãéá ôï êå-íôñéêü ðñüóùðï ôïõ êåéìÝíïõ, ðïõ åßíáé ï ìéêñüò ÂÜíêáò. Ï ÂÜíêáò åñãÜæåôáé ùò êÜëöáò óå Ýíá ôóáãêáñÜäéêï ôçò Ìüó÷áò. Åðßóçò ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôçí ïñöÜíéá ôïõ êáé ãéá ôï ìïíáäéêü óõããåíéêü ðñüóùðï ðïõ ôïõ Ý÷åé áðïìåßíåé óôïí êüóìï áðü ïéêïãÝíåéá, êáé

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

351

ΆντονΤσέχωφ

áõôü åßíáé ï ðáððïýò ôïõ. Ãé’ áõôü êáé áðïöáóßæåé íá ôïõ óôåßëåé Ýíá ãñÜììá. 2ç åíüôçôá: Óå áõôÞ ôçí åíüôçôá ï ÂÜíêáò êÜíåé ìéá áíáäñïìÞ óôï ðáñåëèüí êáé óôéò åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò ðïõ æïýóå êïíôÜ óôïí ðáððïý ôïõ. Ìå áöåôçñßá ôçò áöÞãçóÞò ôïõ ôï «óêïôåéíü ðáñÜ-èõñï», êáé óå ó÷Þìá êýêëïõ, ç áöÞãçóç îåêéíþíôáò áðü ôï ðáñüí, åðéóôñÝöåé óôï ðáñåëèüí êáé îáíáãõñßæåé óôï ðáñüí, ìÝóá áðü æùíôáíÝò êáé ÷éïõìïñéóôéêÝò åéêüíåò. 3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ Ý÷ïõìå ôç óõíÝ÷åéá ôïõ ãñÜììáôïò ôïõ ÂÜíêá óôïí ðáððïý ôïõ, üðïõ áöçãåßôáé ôá âÜóáíÜ ôïõ. Óõ-ãêåêñéìÝíá áíáöÝñåé ôç óùìáôéêÞ êáêïðïßçóç ðïõ õößóôáôáé áð’ üëïõò ôïõò áíùôÝñïõò ôïõ, ãéá áóÞìáíôåò áöïñìÝò. Åðßóçò êÜíåé ëüãï ãéá ôçí ðåßíá ôïõ, êáèþò ôï öáãçôü ðïõ ôïõ ðñïóöÝñïõí åßíáé ëéãïóôü. Ðáñáêáëåß ôïí ðáððïý ôïõ íá Ýñèåé íá ôïí ðÜñåé ãéáôß áéóèÜíåôáé üôé äå èá áíôÝîåé êáé èá ðåèÜíåé. Åíþ ãñÜöåé ôï ãñÜììá, ôï ìéêñü ðáéäß óõãêéíåßôáé êáé êëáßåé. ÌåôÜ ðáñáèÝôåé ôá áíôáëëÜãìáôá ðïõ õðüó÷åôáé óôïí ðáððïý ôïõ óå ðåñßðôùóç ðïõ ôïõ êÜíåé ôï ÷áôßñé êáé Ýñèåé íá ôïí óþóåé áðü ôá âáóáíéóôÞñéá ôçò æùÞò óôç Ìüó÷á.Áêïëïõèåß ìßá ïëüêëçñç ðáñÜãñáöïò ðïõ êáôáãñÜöåé ôéò Üèëé-åò óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôùí ìéêñþí âéïðáëáéóôþí óôç Ìüó÷á. Ç ãñáöÞ ôïõ ãñÜììáôïò äéáêüðôåôáé êáé ðÜëé ãéá íá îáíáãßíåé ìéá áíáäñïìÞ óôï ðáñåëèüí ôïõ ìéêñïý ÂÜíêá. Ôï áãáðçìÝíï ðñüóù-ðï ôïõ ðáððïý êáé ðÜëé, ôï êõíÞãé ðïõ óôï ïðïßï ðÞãáéíáí ìáæß, ôá ×ñéóôïýãåííá êáé ï óôïëéóìüò ôïõ äÝíôñïõ, ç êõñßá ¼ëãá êáé ôï ìÜèçìá ìáæß ôçò, åßíáé âéþìáôá ðïõ Ý÷ïõí áðïôõðùèåß ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï óôçí ðáéäéêÞ ìíÞìç ôïõ. ÅðáíÝñ÷åôáé ãéá ôñßôç öïñÜ óôï ãñÜììá ôïõ êáé ðñïóôÜæåé ôïí ðáððïý ôïõ íá Ýñèåé êáé ìÜëéóôá ãñÞãïñá ãéáôß áéóèÜíåôáé ôéò äõíÜìåéò êáé ôçí áíôï÷Þ ôïõ íá ôïí åãêáôáëåßðïõí. 4ç åíüôçôá: Ôåëåéþíïíôáò ôï ãñÜììá ï ÂÜíêáò åðáíÝñ÷åôáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá. ÓôÝëíåé, üìùò, ôï ãñÜììá óôïí ðáððïý ôïõ ÷ùñßò äéåýèõíóç. Ôï êåßìåíï ôåëåéþíåé ìå ôá üíåéñá ðïõ êÜíåé ï ÂÜíêáò åíþ êïéìÜôáé. Åäþ ï áöçãçôÞò ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï êáôïñèþíåé íá äþóåé ôçí áíôßèåóç ìåôáîý ôçò óêëçñÞò ðñáãìáôéêüôçôáò ôçò æùÞò êáé ôçò ïíåéñåìÝíçò åõôõ÷ßáò ôïõ ìéêñïý ðáéäéïý.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÂÜíêáò: Åßíáé Ýíá åííéÜ÷ñïíï áãüñé ðïõ ïé óõíèÞêåò ôçò æùÞò ôï áíÜãêáóáí íá áðï÷ùñéóôåß ÷ùñßò íá èÝëåé ôïí ðáððïý ôïõ êáé íá ðÜåé íá åñãáóôåß ùò ôóáãêÜñçò óôçí ðñùôåýïõóá. Åêåß ïé Üíèñùðïé ôïí êáêïìåôá÷åéñßæïíôáé, ðñïâáßíïíôáò óõ÷íÜ êáé óå óùìáôéêÞ âßá. ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé åñãÜæåôáé, ôï öáãçôü ðïõ ôïõ

352

ðñïóöÝñïõí åßíáé ëéãïóôü. Åßíáé áðïãïçôåõìÝíïò, áðåëðéóìÝíïò êáé óõ÷íÜ ôï ðáéäéêü ôïõ ìõáëü ôïí ïäçãåß óå áðüãíùóç êáé óôç óêÝøç üôé èá ðåèÜíåé. Ãé’ áõôü êáé áðåõèýíåôáé óôïí ôåëåõôáßï Üíèñùðï ðïõ ôïõ Ý÷åé áðïìåßíåé áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, ôïí ðáððïý ôïõ, êáé ôïí ðáñáêáëåß íá Ýñèåé íá ôïí óþóåé. Ç áðáíèñùðéÜ ôùí áí-èñþðùí ôçò ðüëçò ôïí Ý÷ïõí êÜíåé íá Ý÷åé ÷Üóåé ôçí åìðéóôïóýíç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò êáé íá ôïõò âëÝðåé üëïõò êá÷ýðïðôá. Ùò ôñüðï Üìõíáò ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ïíåéñïðüëçóç ðïõ ôïí óõãêéíåß ìåí áëëÜ ôïí âïçèïýí íá áíôéðáñÝñ÷åôáé ôéò äýóêïëåò óõíèÞêåò æùÞò óôéò ïðïßåò æåé êáé íá åëðßæåé óå Ýíá êáëýôåñï ìÝëëïí. Êáé ìüíï ôï ãñÜììá ðïõ Ýãñáøå óôïí ðáððïý ôïõ, ôïí Ýêáíå íá êïéìçèåß ãáëÞíéá ôï âñÜäõ êáé íá ïíåéñåõôåß.Ðáððïýò: ÌÝóá áðü ôï ãñÜììá ôïõ ìéêñïý ÂÜíêá êáé ôéò áíáðï-ëÞóåéò ôïõ óôï ðáñåëèüí, óêéáãñáöïýìå ôï ðñüóùðï ôïõ ðáððïý ôïõ. ÐáñïõóéÜæåôáé ùò Ýíáò Üíèñùðïò áíïé÷ôüêáñäïò êáé ðñüó÷á-ñïò, ìå Ýíôïíç ôçí áßóèçóç ôïõ ÷éïýìïñ («Ç üøç ôïõ Þôáí ðÜíôïôå ãåëáóôÞ êáé ôá ìÜôéá ôïõ ìðéñìðßëéæáí»). ¹ôáí öéëüæùïò êáé ôïõ Üñåóå íá áóôåéåýåôáé ìå ôï õðüëïéðï ðñïóùðéêü ôïõ óðéôéïý üðïõ åñãáæüôáí. Áõôü ìáò äåß÷íåé Ýíáí Üíèñùðï ðïõ äåí ôï âÜæåé êÜôù, áëëÜ ðñïóðáèåß íá åêìåôáëëåõôåß êÜèå óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ ìå ôïí êáëýôåñï äõíáôü ôñüðï. Ïé äõóêïëßåò äåí ôïí áðïãïÞôåõáí êáé äåí ôïõ äçìéïõñãïýóáí óêõèñùðÞ äéÜèåóç.


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá ôçò ìåôÜöñáóçò åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéáéôåñü-ôçôåò êáé éäéùìáôéóìïýò.

ii) ÁöÞãçóçÓôï áðüóðáóìá õéïèåôåßôáé ç äéÞãçóç, áëëÜ ìå Ýíá éäéüìïñöï ôÝ÷íáóìá åê ìÝñïõò ôïõ óõããñáöÝá. Ï áíáãíþóôçò ìáèáßíåé ãéá ôç æùÞ ôïõ ÂÜíêá ìÝóá áðü ôï ãñÜììá ðïõ óôÝëíåé óôïí ðáððïý ôïõ, üðïõ êÜíåé ëüãï êáé ãéá ôï ðáñüí êáé ãéá ôï ðáñåëèüí. Ç áöÞãçóç ìå áõôüí ôïí ôñüðï êéíåßôáé óå äýï ÷ñïíéêÜ åðßðåäá: óôï «ôþñá», ðïõ åßíáé ç æùÞ ôïõ ÂÜíêá óôç Ìüó÷á êáé ðåñéãñÜöåôáé óôï ãñÜììá, êáé óôï «ôüôå», ðïõ áíáöÝñåôáé óôç æùÞ óôï ÷ùñéü êáé ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôçò áíáðüëçóçò. ÁõôÞ ç áíáðüëçóç, áí êáé áíáôñÝ÷åé óôï ðáñåëèüí, ãßíåôáé êÜðïôå óå ðáñïíôéêü ÷ñüíï (áõôÞ ôç óôéãìÞ, ÷ùñßò Üëëï ï ðáððïýò èá óôÝêåôáé ìðñïóôÜ óôçí áõëüðïñôá… êáé ôïí Ýôñéøáí ìå ÷éüíé ãéá ôéò ãéïñôÝò), äßíïíôáò èåáôñéêÞ æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç êáé ðñïêáëþíôáò ôçí Üìåóç óõì-ìåôï÷Þ ôïõ áíáãíþóôç.

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

353


iii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé ëéôü êáé ãëáöõñü, ìå êÜðïéåò äüóåéò ìåëïäñáìáôé-óìïý. Ï ðáñïíôéêüò ÷ñüíïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìåñéêÝò öïñÝò óôéò áíáðïëÞóåéò ôïõ ÂÜíêá äßíïõí æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá, óðÜæïíôáò ôç ìïíïôïíßá ôçò áöÞãçóçò.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò: ÌåôáöïñÝò: «ôï åéêüíéóìá ðïõ Þôáí óöçíùìÝíï áíÜìåóá óôá ñÜ-öéá», «ðñïôïý æùãñáößóåé ôï ðñþôï ãñÜììá», «Ýíáí êüìðï ðïõ ôïí Ýðíéãå», «Ï ÂÜíêáò êïßôáîå êáôÜ ôï óêïôåéíü ðáñáèýñé… ôïõ ðáððïý ôïõ», «ç üøç ôïõ Þôáí ãåëáóôÞ», «Ýðéáíå êïõâåíôïëüé», «ðáéãíéäé-Üñéêá âëÝììáôá», «êüâåé äáãêùíéÜ óôï ðüäé», «åß÷áí ëéþóåé ìå ôéò ìðáóôïõíéÝò», «êïõëïõñéÜæåôáé áðü ôï êñýï», «îåêáñäßæåôáé óôá ãÝëéá», «óðáñìÝíïò ìå áóôÝñéá», «áóçìùìÝíá áðü ôçí ðÜ÷íç», «äåí êëåßíù ìÜôé», «óöïýããéóå ôá ìÜôéá ìå ôç ãñïèßôóá», «óôýëùóå îáíÜ ôï âëÝììá ôïõ» ê.Ü. ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ãëõêïêïéôïýóå üëï ôïí êüóìï… êáêßá ÉçóïõÀôç!», «êáðíü ðïõ áíåâáßíåé áðü ôéò êáìéíÜäåò», «ç ÊáóôÜíêá öôáñíßæåôáé… ðáñáðïíåìÝíç». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «Ýôóé ðïõ íïìßæåéò… ãéá ôéò ãéïñôÝò», «üðùò êÜíù êáé ãéá ôç ìÜíá ìïõ, ôçí Ðåëáãßá». Áíôßèåóç: Áíôßèåóç: «óêïôåéíü ðáñáèýñé». ÃåíéêÜ óå üëï ôï áðüóðáóìá õðÜñ-÷åé áíôßèåóç ìåôáîý ôçò æùÞò ôïõ ÂÜíêá óôçí ðüëç êáé ôçò åõôõ-÷éóìÝíçò æùÞò ôïõ óôï ÷ùñéü. Åðßóçò õðÜñ÷åé ç áíôßèåóç áíÜìåóá óôç óêëçñÞ ðñáãìáôéêüôçôá êáé óôçí ïíåéñåìÝíç åõôõ÷ßá. Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ÂÜíêá ðïõ ãñÜöåé ôï ãñÜììá, ïé åéêüíåò ôùí âáóáíéóôçñßùí ôïõ ÂÜíêá, ç åéêüíá ôïõ ðáððïý, ç åéêüíá ôçò æùÞò óôï ÷ùñéü, ç åéêüíá ôçò æùÞò ôùí ìéêñþí âéïðáëáéóôþí óôç Ìüó÷á, ç åéêüíá ôùí óêõëéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðáððïý íá óöõñßæåé, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðáéäéïý íá ôïõñôïõñßæåé, ç åéêüíá ôïõ ÷ñéóôïõ-ãåííéÜôéêïõ äÝíôñïõ, ç åéêüíá ôçò ôñüéêáò ê.Ü.


1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá ôñÝöåé ï ÂÜíêáò ãéá ôïí ðáððïý ôïõ; Âñåß-ôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá ìÝóá óôï êåßìåíï.¼ëá ôá ðáéäéÜ ôñÝöïõí éäéáßôåñá óõíáéóèÞìáôá áãÜðçò ãéá ôïõò ðáððïýäåò ôïõò. ÅéäéêÜ üìùò ï ÂÜíêáò áãáðÜåé ðåñéóóüôåñï ôïí ðáððïý ôïõ, áêñéâþò ãéáôß äåí ôïõ Ý÷åé áðïìåßíåé óôç æùÞ êáíÝíáò Üëëïò êáé âëÝðåé ôïí ðáððïý ôïõ óáí ìéá óáíßäá óùôçñßáò áðü ôçí Üèëéá æùÞ ôçí ïðïßá æåé óôçí ðüëç. Ôçí áãÜðç ôïõ äçëþíåé áñ÷éêÜ ìå ôçí ðñïóöþíçóç ðïõ ôïõ áðåõèýíåé óôï ãñÜììá ôïõ («ÐïëõáãáðçìÝíå ìïõ ðáððïý») êáé ôéò åõ÷Ýò ðïõ ôïõ óôÝëíåé åí

354

üøåé ×ñéóôïõãÝííùí («Ï Èåüò íá óïõ äßíåé üëá ôá êáëÜ»). Åðßóçò ç áãÜðç ôïõ äçëþíåôáé ìÝóá áðü ôçí áíáðüëçóç ôïõ ðáñåëèüíôïò, üðïõ õðÜñ÷ïõí ìüíï åéêüíåò ôçò æùÞò ôïõ ìå ôïí ðáððïý êáé ç áíÜìíçóç ôïõ ðüóï üìïñöá ðåñíïýóå ìáæß ôïõ. Ôïí Ý÷åé ôüóç áíÜ-ãêç êáé èÝëåé ôüóï ðïëý íá åðéóôñÝøåé ðëÜé ôïõ, ðïõ ôïõ õðüó÷åôáé üôé óå ðåñßðôùóç áíõðáêïÞò ôïõ èá ôïõ åðéôñÝøåé íá ôïí äåßñåé. ¼ðïéïò áãáðÜåé, èÝëåé íá ðñïóôáôåýåé ôï áíôéêåßìåíï ôçò áãÜðçò ôïõ. ¸ôóé êÜíåé êáé ï ÂÜíêáò, üðùò öáßíåôáé áðü ôç öñÜóç «Êáé üôáí èá ìåãáëþóù… êáíÝíá íá óïõ êÜíåé êáêü». Ìå ôçí ßäéá áðï-öþíçóç ôåëåéþíåé ôï ãñÜììá ôïõ («ÁãáðçìÝíå ìïõ ðáððïý Ýëá»).

2. Óõãêñßíåôå ôç æùÞ ôïõ ÂÜíêá óôç Ìüó÷á ìå åêåßíç ðïõ æïýóå óôï ÷ùñéü ôïõ. Ðïéåò äéáöïñÝò åíôïðßæåôå;Ç äéÞãçóç êéíåßôáé óå äýï åðßðåäá: óôï «ôþñá», ðïõ åßíáé ç æùÞ ôïõ ÂÜíêá óôç Ìüó÷á êáé ðåñéãñÜöåôáé óôï ãñÜììá, êáé óôï «ôüôå», ðïõ áíáöÝñåôáé óôç æùÞ ôïõ óôï ÷ùñéü êïíôÜ óôï ðáððïý ôïõ, êáé ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôçò áíáðüëçóçò. Ç æùÞ óôç Ìüó÷á åßíáé ãåìÜôç óôåñÞóåéò êáé êáêïðïßçóç ôçò øõ÷Þò êáé ôïõ óþìáôüò ôïõ. Óôçí ðüëç åßíáé ðåéíáóìÝíïò êáé äéáñêþò êïõñáóìÝíïò áðü ôç óõíå÷Þ äïõëåéÜ. Áêüìç êáé ìåôÜ ôç äïõëåéÜ óôï ôóáãêáñÜäéêï, ç åñãáóßá äåí ôåëåéþíåé ãéá ôï ìéêñü âéïðáëáéóôÞ, êáèþò åßíáé áíá-ãêáóìÝíïò íá êÜíåé êáé ïéêéáêÝò åñãáóßåò, üðùò ôï íá öõëÜåé ôï ìùñü ôïõ áöåíôéêïý êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò íý÷ôáò, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí ôïõ åðéôñÝðåôáé íá îåêïõñáóôåß åêåßíïò. Áíôßèåôá ç æùÞ óôï ÷ùñéü Þôáí ãåìÜôç åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò êáé üìïñöåò áíáìíÞóåéò, ðáñüëï ðïõ êé åêåß áíÞêå óå õðçñåôéêü ðñï-óùðéêü, ùò ãéïò ôçò êáìáñéÝñáò ôçò êõñÜò ôïõ óðéôéïý. Óôï ÷ùñéü äåí åñãáæüôáí ï ßäéïò, ÷ùñßò áõôü íá óçìáßíåé üôé Ýìåíå áäñáíÞò. Âïçèïýóå ôïí ðáððïý ôïõ óôéò äéêÝò ôïõ åñãáóßåò. ÁëëÜ ïé åñ-ãáóßåò áõôÝò äåí Þôáí ôüóï êïðéáóôéêÝò êáé åðéðëÝïí Þôáí ðéï åõ÷Üñéóôåò ãéáôß âñéóêüôáí êïíôÜ óôï ìüíï óõããåíéêü ôïõ ðñüóù-ðï, ãåãïíüò ðïõ êÜíåé Ýíá ðáéäß íá áéóèÜíåôáé áóöÜëåéá. Åðßóçò óôï ÷ùñéü üëïé ôïõ óõìðåñéöÝñïíôáí ìå êáëïóýíç êáé êáíåßò äåí ðñïóðáèïýóå íá ôïí åîáðáôÞóåé Þ íá ôïí åêìåôáëëåõôåß. Ç áöå-íôéêßíá ôçò ìçôÝñáò ôïõ ôïí äßäáóêå íá ãñÜöåé, íá äéáâÜæåé êáé íá ÷ïñåýåé. Ç ôñõöåñÞ ðáñïõóßá ôïõ ðáððïý ôïõ êáé ç öñïíôßäá ðïõ ôïõ äåß÷íïõí ôá áöåíôéêÜ ôïõ óðéôéïý, ôïõ ðñïóöÝñïõí ÷áñÜ êáé áóöÜëåéá.

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

355


3. ÓêéáãñáöÞóôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ìéêñïý âéïðáëáéóôÞ, ðáñáðÝ-ìðïíôáò óå óõãêåêñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ. Âë. ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí.

4. Óå ðïéï óçìåßï ôïõ äéçãÞìáôïò ï ÷ñüíïò ôçò áöÞãçóçò åßíáé ðáñïíôéêüò; Ôé èÝëåé íá ðåôý÷åé ï óõããñáöÝáò ìå áõôÞ ôçí åðé-ëïãÞ;Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï ôïõ êåéìÝíïõ, Ý÷ïõìå äéÞãçóç, áëëÜ ìå Ýíá éäéüìïñöï ôÝ÷íáóìá åê ìÝñïõò ôïõ óõããñáöÝá. Ï áíáãíþóôçò ìáèáßíåé ãéá ôç æùÞ ôïõ ÂÜíêá ìÝóá áðü ôï ãñÜììá ðïõ óôÝëíåé óôïí ðáððïý ôïõ, üðïõ êÜíåé ëüãï êáé ãéá ôï ðáñüí êáé ãéá ôï ðáñåëèüí. Ç áöÞãçóç ìå áõôüí ôïí ôñüðï êéíåßôáé óå äýï ÷ñïíéêÜ åðßðåäá: óôï «ôþñá», ðïõ åßíáé ç æùÞ ôïõ ÂÜíêá óôç Ìüó÷á êáé ðåñéãñÜöåôáé óôï ãñÜììá, êáé óôï «ôüôå», ðïõ áíáöÝñåôáé óôç æùÞ óôï ÷ùñéü êáé ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôçò áíáðüëçóçò. ÁõôÞ ç áíáðüëçóç, áí êáé áíáôñÝ÷åé óôï ðáñåëèüí, ãßíåôáé êÜ-ðïôå óå ðáñïíôéêü ÷ñüíï (áõôÞ ôç óôéãìÞ, ÷ùñßò Üëëï ï ðáððïýò èá óôÝêåôáé ìðñïóôÜ óôçí áõëüðïñôá… êáé ôïí Ýôñéøáí ìå ÷éüíé ãéá ôéò ãéïñôÝò), äßíïíôáò èåáôñéêÞ æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá óôçí áöÞãçóç, ðñïêáëþíôáò Ýôóé ôï óðÜóéìï ôçò ìïíïôïíßáò ôçò áöÞãçóçò êáé ôçí Üìåóç óõììåôï÷Þ ôïõ áíáãíþóôç óå áõôÞí.

5. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá óáò ðñïêáëåß ôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞìáôïò;Ôï äéÞãçìá Ý÷åé Ýíá áðñüâëåðôï ôÝëïò ðïõ îáöíéÜæåé áñíçôéêÜ ôïí áíáãíþóôç. Ï ÂÜíêáò óôÝëíåé ìåí ôï ãñÜììá áëëÜ îå÷íÜ íá ãñÜøåé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç ðáððïý ôïõ. ¼ôáí ãßíåôáé öáíåñü üôé ôï ãñÜììá äå èá öôÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ êáé ôåëéêÜ ï ÂÜíêáò äå èá óùèåß áðü ôçí áèëéüôçôá, ï áíáãíþóôçò óõãêéíåßôáé. Ôï ãåãïíüò ôçò áêýñùóçò ôçò ðñïóðÜèåéáò ãéá åðéêïéíùíßá êáé ôçò ìáôáßùóçò ôçò åðéèõìßáò ôïõ ÂÜíêá äçìéïõñãåß ôï áßóèçìá ìéá ôñõöåñÞò èëßøçò ãéá ôçí ôñáãéêüôçôá ôïõ ðñïóþðïõ ôïõ ìéêñïý âéïðáëáéóôÞ.


1. Âñåßôå óôï êåßìåíï ôá ðåñéóôáôéêÜ ðïõ äåß÷íïõí ôç óêëçñüôçôá ôùí åíçëßêùí áðÝíáíôé óôï ìéêñü ÂÜíêá êáé ó÷ïëéÜóôå ôåò.2. Ôï ìåóáßï ôìÞìá ôçò åðéóôïëÞò äå öáíåñþíåé ôçí ßäéá áðåëðéóßá. Ãéáôß;

356

ΛεώνηΜαρία Πυλιώτου


ÃåííÞèçêå ôï 1935 óôï Ëåõêüíïéêï ôçò Ìåóáïñßáò, óÞìåñá êáôå÷ü-ìåíï áðü ôïõò Ôïýñêïõò ÷ùñéü ôçò Êýðñïõ. Åßíáé äáóêÜëá, óõããñá-öÝáò êáé åéêïíïãñÜöïò ðáéäéêþí âéâëßùí. ¸÷åé ôéìçèåß ìå âñáâåßá áðü ôïí Êõðñéáêü Óýíäåóìï Ðáéäéêïý Âéâëßïõ, áðü ôï Õðïõñãåßï Ðáéäåßáò, ôï Èåáôñéêü Ïñãáíéóìü Êýðñïõ, ôïí Êýêëï ôïõ Åëëçíéêïý Ðáéäéêïý Âéâëßïõ, ôç Ãõíáéêåßá Ëïãïôå÷íéêÞ ÓõíôñïöéÜ ê.Ü. Åðßóçò, Ý÷åé âñáâåõôåß áðü ôç UNICEF êáé ôï 1987 êÝñäéóå óå äéåèíÞ äéá-ãùíéóìü ôï ÌåôÜëëéï ôïõ Äéåèíïýò Âñáâåßïõ Janusz Korczak. Äýï âéâëßá ôçò ìåôáöñÜóôçêáí óôá ïõêñáíéêÜ êáé êõêëïöüñçóáí áðü ôéò Eêäüóåéò ÌðåóÝëêá ôïõ ÊéÝâïõ. Ç ðïéçôéêÞ ôçò óýíèåóç Ãéá ×þìáôá ìåôáöñÜóôçêå óôá ñùóéêÜ êáé êõêëïöüñçóå óå áíèïëïãßá óôç Ìüó÷á. Áó÷ïëåßôáé ìå ôç ìåëÝôç êáé ôçí ðáñïõóßáóç ðáéäéêþí âéâëßùí, óõíåñãÜæåôáé ìå åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ, êáèþò êáé ìå ôï ñáäéüöùíï êáé ôçí ôçëåüñáóç. Åßíáé ãñáììáôÝáò ôïõ Êõðñéáêïý ÓõíäÝóìïõ Ðáéäéêïý Âéâëßïõ (åèíéêïý ôìÞìáôïò ôçò ÉÂÂÕ) êáé ìÝëïò ôçò ¸íùóçò Ëïãïôå÷íþí Êýðñïõ. Óôá Ýñãá ôçò ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá åîÞò: Óôá öôåñÜ ôïõ ÷ñõóïý áåôïý, êáèþò êáé ôá ðáéäéêÜ Ç áñâýëá ðïõ Ýãéíå âáñêïýëá, Ëåþíç, Ï óêýëïò ðïõ Ý÷áóå ôçí ïõñÜ ôïõ, ÐåñéðÝôåéá óôï âïôáíüêçðï, Ôá äÝíôñá ðïõ ôñÝ÷ïõí, Ôá ðáéäéÜ ôïõ Þëéïõ, ÔæéáöÝñ Ãéáóßí ÁëÞ, Ôï Üãáëìá ðïõ ðåôïýóå óôï üíåéñü ôïõ, Ôï áóçìÝíéï êáðíéóôÞñé.


Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôçò Ìáñßáò Ðõ-ëéþôïõ, Ëåþíç. Çñùßäá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò åßíáé ìéá Ýöçâç ðïõ ðÜó÷åé áðü óêëÞñõíóç êáôÜ ðëÜêáò êáé åßíáé áíáãêáóìÝíç åðß äýï ÷ñüíéá íá êéíåßôáé ìå áíáðçñéêü êáñïôóÜêé. Ç ðñþôç ðåñßïäïò åßíáé ðïëý äýóêïëç ãé’ áõôÞí. ÓôáäéáêÜ üìùò áíáêôÜ ôï èÜññïò ôçò, áíôéìåôùðßæåé ìå äõíáìéóìü ôçò êáôÜóôáóÞ ôçò, âñßóêåé äïõëåéÜ êáé äéåêäéêåß ôá äéêáéþìáôÜ ôçò. Ç áðåëðéóßá ðáñáìåñßæåôáé ìðñïóôÜ

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

357

ΜαρίαΠυλιώτου

óôï ìïíáäéêü äþñï, ôç æùÞ. Ç Ëåþíç, ëïéðüí, êáé ìïíá÷Ü ìå ôï ìõáëü êáé ôá ÷Ýñéá æùíôáíÜ, èá æåé, èá äçìéïõñãåß, ãéá íá Ý÷åé ôç ÷áñÜ ðïõ ÷ñåéÜæåôáé, ôïõò ößëïõò ðïõ áãáðÜ, áêüìá êáé ôïí Ýñùôá. Ôçí áðïöáóéóôéêüôçôÜ ôçò íá äçìéïõñãÞóåé ìéá íÝá æùÞ ðáñáêï-ëïõèïýìå óôï áðüóðáóìá ðïõ ðáñáôßèåôáé óôï ó÷ïëéêü âéâëßï.


Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «¸÷ïõí ðåñÜóåé êéüëáò… ÷ñüíéá áðü ôüôå»: Ç Ëåþíç êáé ç æùãñáöéêÞ.2ç åíüôçôá: «ÓÞìåñá ç Ëåþíç… óôçí Üëëç ðëåõñÜ ôçò ðüëçò»: Ç ðñþôç Ýîïäïò ôçò Ëåþíçò ìåôÜ ôï íïóïêïìåßï.3ç åíüôçôá: «ÖôÜíåé åðéôÝëïõò ï èåßïò… ðñþôç óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò»: Ï èåßïò Ôüíé êáé ôá ó÷ÝäéÜ ôïõò ãéá ôïí åêäïôéêü ïßêï.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÓôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôç èáññáëÝá ðñïóðÜèåéá ôçò êáèç-ëùìÝíçò óå áíáðçñéêü êáñïôóÜêé Ëåþíçò íá ðÜñåé óôá ÷Ýñéá ôçò ôç æùÞ ôçò êáé íá óõíå÷ßóåé íá æåé ùò êáíïíéêüò Üíèñùðïò. Áñ÷éêÜ áó÷ïëåßôáé åðáããåëìáôéêÜ ìå ôç æùãñáöéêÞ óå ðÞëéíá óêåýç, ìéá äïõëåéÜ ðïõ ôçí êÜíåé åõôõ÷éóìÝíç. Êáôüðéí ðåñéãñÜöåôáé ç áðüöá-óç ôçò Ëåþíçò íá âãåé áðü ôï óðßôé êáé íá åìöáíéóôåß óå Ýíá ðÜñôé ðïõ äéïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò êáé óôï ïðïßï èá ôç óõíïäåýóåé ï èåßïò ôçò, ï Ôüíé. Êáôüðéí ðåñéãñÜöåôáé ç ó÷Ýóç ôçò Ëåþíçò ìå ôï èåßï ôçò, ðïõ åßíáé óõìðáñáóôÜôçò êáé áñùãüò óôçí üëç ôçò ðñïóðÜèåéá. ÌÜëéóôá áõôüò åßíáé ðïõ óôç íÝá ôïõ åðé÷åéñçìáôéêÞ ðñïóðÜèåéá èá ðÜñåé ôç Ëåþíç ùò âïçèü ôïõ. Åêôüò ëïéðüí áðü ôç èåìáôéêÞ åóôßáóç ôïõ êåéìÝíïõ óôá Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò, ãßíåôáé ðáñÜëëçëá ëüãïò êáé ãéá ôá åñãáóéáêÜ ôïõò äéêáéþìáôá, êáèþò êáé ãéá ôï êáôÜ ðüóï ç ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ìðïñåß íá óõì-âÜëåé ôá ìÝãéóôá óôç äéåõêüëõíóç ôçò æùÞò ôïõò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç áõôÞ åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åðáã-ãåëìáôéêÞ ó÷Ýóç ôçò Ëåþíçò ìå ôç æùãñáöéêÞ. ¸÷åé êáôáöÝñåé íá âñåé âéïðïñéóôéêÞ äéÝîïäï, äéáêïóìþíôáò ðéÜôá êáé áíáëáìâÜíï-íôáò åñãáóßá óôï óðßôé. Ìáò äßíåôáé ç ðåñéãñáöÞ ôïõ åñãáóôçñßïõ ôçò, üðïõ ç Ëåþíç áéóèÜíåôáé åõôõ÷éóìÝíç, áó÷ïëïýìåíç ìå áõôü ðïõ ôçò áñÝóåé. ÕðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò åðáããåëìáôéêÝò ðñïôÜóåéò ãé’ áõôÞí. Åðßóçò åßíáé ðïëëïß áõôïß ðïõ Ýñ÷ïíôáé íá ôçí åðéóêåöôïýí, êõñßùò óõììáèçôÝò ôçò áðü ôï ó÷ïëåßï.

358

2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ âëÝðïõìå ôçí áðüöáóç ôçò Ëåþ-íçò íá âãåé ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôï óðßôé ìåôÜ ôçí Ýîïäü ôçò áðü ôï íïóïêïìåßï, êáôüðéí ðßåóçò ðïõ ôçò Üóêçóáí ïé ößëïé ôçò ãé’ áõôü. Õðïíïåßôáé åäþ ç Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñÝèçêå ç Ëåþíç, üôáí ç áóèÝíåéá ôçí êáèÞëùóå óå áíáðçñéêü êáñïôóÜêé. Óôçí áöÞãçóç, üìùò, ïé áñíçôéêÝò óêÝøåéò áíÞêïõí óôï ðáñåëèüí. Ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðñïåôïéìáóßá ôçò áëëÜ êáé ôçí áíõðïìïíçóßá ôçò ãé’ áõôÞí ôçí Ýîïäï («Ç Ëåþíç íéþèåé íá ìçí ðåñíÜ åýêïëá ç þñá. ÊïéôÜåé óõíÝ÷åéá ôï ìéêñü ôçò ñïëüé»). Åðßóçò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôá ìåëëïíôéêÜ ó÷Ýäéá ôçò Ëåþíçò: íá ðÜñåé áõ-ôïêßíçôï ìå áõôüìáôï óýóôçìá ïäÞãçóçò, íá ôáîéäåýåé, íá ðçãáßíåé üðïõ èÝëåé, íá êáôáêôÞóåé ôïí êüóìï. ÂëÝðïõìå åäþ ôçí áéóéüäïîç êáé èáññáëÝá óôÜóç ôçò áðÝíáíôé óôéò äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôùðß-æåé ëüãù ôçò áóèÝíåéáò. Ùóôüóï ôç âëÝðïõìå íá ðáëåýåé ìå üðïéï ôñüðï ìðïñåß, íá ïíåéñåýåôáé êáé íá íéþèåé áðïöáóéóìÝíç íá íé-êÞóåé ôçí êáèÞëùóç êáé íá æÞóåé üðùò üëïé ïé Üíèñùðïé. Ï íïõò ôçò äå ìÝíåé óôéò äõóêïëßåò, áëëÜ êïéôÜ ìðñïóôÜ êáé ðñïóðáèåß íá åêìåôáëëåõôåß üëåò ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ôçò ðáñÝ÷ïíôáé ãéá ìéá öõóéïëïãéêÞ æùÞ. Äåí åóôéÜæåé óôï ôé äåí ìðïñåß íá êÜíåé, áëëÜ óôï ôé ìðïñåß. ¸íáò åðéðëÝïí ëüãïò ãéá íá áéóèÜíåôáé ðåñéóóüôåñï äõíáôÞ åßíáé êáé ç áíÜìíçóç åíüò êïñéôóéïý ðïõ êáèüôáí äßðëá ôçò óôï íïóïêïìåßï êáé ôï ïðïßï ðÝèáíå áðü üãêï óôïí åãêÝöáëï. Ðñïò óôéãìÞí, áõôÞ ç åìðåéñßá ôçí êáôÝâáëå, áëëÜ ìåôÜ ôçí Ýêáíå íá õðïó÷åèåß óôïí åáõôü ôçò üôé ç ßäéá èá æÞóåé êáé èá æÞóåé ãéá íá ôç èõìÜôáé. 3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ãíùñßæïõìå ôï èåßï ôçò Ëåþíçò, ôïí Ôüíé, ï ïðïßïò ìïéÜæåé íá ôçò óõìðáñáóôÝêåôáé ìå üðïéïí ôñüðï ìðïñåß. Áõôüò åßíáé ðïõ èá ôç óõíïäåýóåé óôçí Ýîïäü ôçò. Ìáæß êÜíïõí êáëÞ ðáñÝá, áóôåéåýïíôáé, ðåéñÜæåé ï Ýíáò ôïí Üëëïí. Áíôá-ãùíßæïíôáé ãéá ôï ðïéïò åßíáé ðåñéóóüôåñï åñãáôéêüò. Ç Ëåþíç åßíáé äåêáåöôÜ ÷ñüíùí êáé åßíáé êéüëáò ïéêïíïìéêÜ áíåîÜñôçôç, ãåãïíüò ðïõ äå óõíáíôÜò óõ÷íÜ óå Üôïìá áõôÞò ôçò çëéêßáò, áêüìç êáé ÷ùñßò ôçí áíáðçñßá ôçò Ëåþíçò. Ç êïðÝëá áñíåßôáé íá óõíå÷ßóåé ôéò óðïõäÝò ôçò. Ï áöçãçôÞò óôï óçìåßï áõôü âñßóêåé ôçí åõêáéñßá íá èßîåé ôéò åëëåßøåéò ðïõ õðÜñ÷ïõí óå äçìüóéïõò ÷þñïõò êáé äåí åðéôñÝðïõí ôçí ðñüóâáóç óå áõôïýò áôüìùí ìå áíáðçñßåò. ÔÝëïò, ìÝñïò ôùí ó÷åäßùí ôïõ öéëüäïîïõ èåßïõ ôçò åßíáé êáé ç ßäñõóç åíüò åêäïôéêïý ïßêïõ. Ðáñüëï ðïõ äåí Ý÷åé ïéêïíïìéêÞ áíÜãêç, ïíåéñåýåôáé íá ãßíåé ôï âéâëßï ìÝñïò ôçò êáèçìåñéíüôçôáò ôùí áíèñþðùí, åéóÜãïíôÜò ôï óôéò õðåñáãïñÝò. Ç Ëåþíç ðñïóöÝñåôáé áìÝóùò íá ôïí âïçèÞóåé óôá ó÷ÝäéÜ ôïõ êáé ï Ôüíé õðüó÷åôáé íá ôçí åêðáéäåýóåé óôïõò çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò, ðñïêåéìÝíïõ ç óõíåñãáóßá ôïõò íá åõïäùèåß.

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

359


iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíËåþíç: Ôï êåßìåíï ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áéóéüäïîç áíôéìåôþðé-óç ôùí ðïéêßëùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí óôç æùÞ ôùí áôüìùí ìå áíáðçñßåò. Ç áéóéïäïîßá áõôÞ ðñïóùðïðïéåßôáé óôç Ëåþíç, ç ïðïßá åìöáíßæåôáé ìå áãùíéóôéêü ðíåýìá éäéáéôÝñùò õøçëü êáé ìå çèéêü áêìáéüôáôï. ¹äç, äýï ìüëéò ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí åìöÜíéóç ôçò áíáðçñßáò ôçò, Ý÷åé êáôáöÝñåé íá âñåé âéïðïñéóôéêÞ äéÝîïäï, åíþ ðñïãñáììáôßæåé íá åðåêôåßíåé ôéò äñáóôçñéüôçôÝò ôçò åêìåôáëëåõüìåíç ôéò äéåõêïëýíóåéò ðïõ ôçò ðáñÝ÷åé ç ôå÷íï-ëïãéêÞ åîÝëéîç. Åßíáé öéëüäïîç êáé ïíåéñïðüëá. Ó÷åäéÜæåé íá ôáîé-äÝøåé, íá «êáôáêôÞóåé üëï ôïí êüóìï». ¸÷åé îåðåñÜóåé ôçí Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ìåôÜ ôçí êáèÞëùóÞ ôçò êáé äçëþíåé üôé Ý÷åé áðïäå÷ôåß ôïí åáõôü ôçò êáé Ý÷åé íéêÞóåé ôá óõìðëÝãìáôÜ ôçò, üôáí áðïöáóßæåé áðü ìüíç ôçò íá åìöáíéóôåß óôï ðÜñôé ðïõ äéïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò. Ôüíé: Åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ áãáðÜåé êáé âïçèÜ ôç Ëåþíç êáé ôçò óõìðáñáóôÝêåôáé ìå üðïéïí ôñüðï ìðïñåß, øõ÷ïëïãéêÜ áëëÜ êáé ðñáêôéêÜ, ðñïóöÝñïíôÜò ôçò áêüìç êáé èÝóç åñãáóßáò óôïí åê-äïôéêü ïßêï ðïõ ó÷åäéÜæåé íá éäñýóåé. Äå äåß÷íåé ïßêôï áðÝíáíôé óôç Ëåþíç, áëëÜ ôçò óõìðåñéöÝñåôáé óáí íá ìç óõìâáßíåé ôßðïôá («ÂáñÝèçêá âñå ðáéäß ìïõ íá êÜèïìáé!»). Åßíáé êáé áõôüò ïíåéñï-ðüëïò êáé öéëüäïîïò, êáé ãé’ áõôü ìðïñïýí íá êÜíïõí ôüóï êáëÞ ðáñÝá ïé äýï ôïõò. Ç ßäéá ç Ëåþíç ôïí ÷áñáêôçñßæåé «áèåñÜðåõôï éäåïëüãï – ïíåéñïðüëï».


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ, ìå ëåîéëüãéï ðïõ áíôëåßôáé áðü ôçí êáèçìåñéíÞ ìáò ïìéëßá.

ii) ÁöÞãçóçÙò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï, Ý÷ïõìå ôñéôïðñüóùðç äéÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ ðïõ äå ìåôÝ÷åé ìåí óôá ãåãïíüôá áëëÜ ôá ãíùñßæåé êáëÜ, êáèþò êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí.

iii) ¾öïòÇ áðëÞ, êáèçìåñéíÞ ãëþóóá, áëëÜ êáé ç ðáíôåëÞò áðïõóßá ìåëï-äñáìáôéóìïý êÜíïõí ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ ëéôü. Ç öõóéêüôçôá ôùí äéáëüãùí äßíåé æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç, åíþ ï ôüíïò ôïõ áðïóðÜ-óìáôïò åßíáé óáöþò äéäáêôéêüò: íá åîÜñåé ìÝóá áðü ôï ðáñÜäåéãìá ôçò çñùßäáò ôï áãùíéóôéêü ðíåýìá ðïõ óõíÞèùò äéáêñßíåé ôá Üôïìá ìå áíáðçñßåò êáé íá ôïíþóåé ôï çèéêü åêåßíùí ðïõ âñßóêïíôáé óå áíÜëïãç êáôÜóôáóç.

360

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «Ýíáò ÷þñïò ÷áñÜò êáé åõëïãßáò», «ðåôÜíå ìå áåñï-ðëÜíá», «Üëëáîå óðßôé», «ðÜåé íá ôñåëáèåß ìå ôç æùíôÜíéá», «ìðáßíåé óôçí êïõâÝíôá», «áèåñÜðåõôïò éäåïëüãïò», «îýðíéï ìõáëü». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «ìå ôï ðñüóùðï Öáãéïýì», «ìÜôéá ðïõ ëÜìðïõí», «óáí ôçí Ðáôïõëßäïõ».ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «êÜôé ìÝóá ôçò óõíÝ÷åéá ôç óðñþ÷íåé», «áôÜñá÷á ðüäéá». Áóýíäåôï:Áóýíäåôï: «Ãßíïíôáé æùãñÜöïé, ãßíïíôáé óõíèÝôåò… ìðïñåßò íá öá-íôáóôåßò!», «Äßðëá óôï øùìß, óôï öñïýôï… êáé ôï âéâëßï», «Ôï êÜíåé ãéá íá êéíçèåß... íá ðñïóöÝñåé». Åéêüíåò: Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò Ëåþíçò óôï åñãáóôÞñéü ôçò, ç åéêüíá ôùí ó÷åäßùí ôçò Ëåþíçò ãéá ôï ìÝëëïí, ç åéêüíá ôçò ðñïåôïéìáóßáò ôçò ãéá ôçí Ýîïäï, ç åéêüíá ôïõ èåßïõ Ôüíé ê.Ü.


1. Ðïéá óôÜóç êñÜôçóå ç Ëåþíç áðÝíáíôé óôï ðñüâëçìá ôçò õãåß-áò ôçò êáé ðüóï åðçñåÜóôçêå áðü áõôü ç óõìðåñéöïñÜ ôçò; Ôé åßäïõò ðñïóùðéêüôçôá áðïêáëýðôåé áõôÞ ç óôÜóç;Óôï ðñüóùðï ôçò Ëåþíçò áíôéêáôïðôñßæåôáé ç áéóéüäïîç áíôéìå-ôþðéóç ôùí ðïéêßëùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí óôç æùÞ ôùí áôüìùí ìå áíáðçñßåò. Ç çñùßäá Ý÷åé õøçëü áãùíéóôéêü ðíåýìá êáé áêìáßï çèéêü. ¹äç, äýï ìüëéò ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí åìöÜíéóç ôçò áíáðçñßáò ôçò, Ý÷åé êáôáöÝñåé íá âñåé âéïðïñéóôéêÞ äéÝîïäï, åíþ ðñïãñáììáôßæåé íá åðåêôåßíåé ôéò äñáóôçñéüôçôÝò ôçò åêìå-ôáëëåõüìåíç ôéò äéåõêïëýíóåéò ðïõ ôçò ðáñÝ÷åé ç ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç. Åßíáé öéëüäïîç êáé ïíåéñïðüëá. Ó÷åäéÜæåé, ìÜëéóôá, íá ôá-îéäÝøåé êáé, üðùò áíáöÝñåé, íá «êáôáêôÞóåé üëï ôïí êüóìï». ¸÷åé îåðåñÜóåé ôçí Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ðïõ ðñïêÜëåóå ç êáèÞëùóÞ ôçò êáé äçëþíåé üôé Ý÷åé áðïäå÷ôåß ôïí åáõôü ôçò êáé Ý÷åé íéêÞóåé ôá óõìðëÝãìáôÜ ôçò, üôáí áðïöáóßæåé áðü ìüíç ôçò íá åìöáíéóôåß óôï ðÜñôé ðïõ äéïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò. Ï íïõò ôçò äå ìÝíåé óôéò äõóêïëßåò, áëëÜ êïéôÜæåé óôï ìÝëëïí êáé ðñïóðáèåß íá áîéïðïéÞóåé üëåò ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ôçò ðñïóöÝñïíôáé þóôå íá æÞóåé ìéá öõóéïëïãéêÞ æùÞ. Äåí åóôéÜæåé óôï ôé äåí ìðïñåß íá êÜíåé, áëëÜ óôï ôé ìðïñåß. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÜ öáíåñþíïõí Ýíáí Üíèñùðï ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áãùíéóôéêü ðíåýìá, äéáèÝôåé èÜññïò êáé ãåííáéüôçôá, õðïìïíÞ êáé åðéìïíÞ, êáé ðÜíù áð’ üëá, áãÜðç ãéá ôç æùÞ.

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

361


2. Ãéáôß Ý÷åé ôüóç óçìáóßá ç áðüöáóç ôçò Ëåþíçò íá åìöáíéóôåß óôï ðÜñôé ðïõ ïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò;¸íá áðü ôá êõñéüôåñá ðñïâëÞìáôá ðïõ áíôéìåôùðßæïõí ôá Üôïìá ìå áíáðçñßåò áöïñÜ óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ãßíïíôáé áðïäåêôÜ áðü ôïí êïéíùíéêü ðåñßãõñï. Ïé êïéíùíéêÝò áíôéäñÜóåéò êõìáßíïíôáé áðü ôçí áäéáêñéóßá Ýùò ôïí ïßêôï êáé ôç ëýðçóç. ÐñïêåéìÝíïõ íá ìçí áíôéìåôùðßóïõí áõôÝò ôéò äõóÜñåóôåò ãé’ áõôïýò áíôéäñÜóåéò, ôá Üôïìá ìå áíáðçñßåò, áðïöåýãïõí ôéò êïéíùíéêÝò åðáöÝò ìå Üôïìá «öõóéïëïãéêÜ», åðåéäÞ áêñéâþò áéóèÜíïíôáé äáêôõëïäåéêôïýìåíïé. Ç áðüöáóç ôçò Ëåþíçò íá åìöáíéóôåß óôï ðÜñôé ðïõ ïñãÜíùóáí ïé ößëïé ôçò, Ýóôù êáé êáôüðéí Üóêçóçò ðßåóçò, Ý÷åé éäéáßôåñç óçìáóßá, äéüôé äåß÷íåé üôé ç Ëåþíç Ý÷åé ðëÝïí áðïäå÷ôåß ôïí åáõôü ôçò êáé Ý÷åé íéêÞóåé ôá óõìðëÝãìáôÜ ôçò. Äåí ôç íïéÜæåé ðëÝïí ç áíôßäñáóç ôùí Üëëùí áíèñþðùí, åöüóïí ç ßäéá Ý÷åé åîïéêåéùèåß ìå ôçí áíáðç-ñßá ôçò êáé Ý÷åé áðïöáóßóåé íá ìÜèåé íá æåé ìå áõôÞ.

3. Ç Ëåþíç, ùò Üôïìï ìå êéíçôéêÝò äõóêïëßåò, áíáæÞôçóå êáé âñÞêå åðáããåëìáôéêÝò äéåîüäïõò. ÓõæçôÞóôå ìÝóá óôçí ôÜîç ãéá ôï áãùíéóôéêü ðíåýìá ôçò çñùßäáò, áíáöÝñïíôáò ðáñáäåßãìáôá áíèñþðùí áðü ôï åõñýôåñï Þ óõããåíéêü óáò ðåñéâÜëëïí, ðïõ áíôéìåôùðßæïõí áíÜëïãá ðñïâëÞìáôá êáé Ý÷ïõí ôçí ßäéá áãùíé-óôéêÞ äéÜèåóç.

Êáé óå áõôïýò ôïõò áãþíåò, ìåôáöÝñáìå ôç öùíÞ ôçò øõ÷Þò óå êÜèå ãùíéÜ ôïõ ðëáíÞôç!Ðáñáïëõìðéáêïß Áãþíåò ÁÈÇÍÁ 2004 Åßìáóôå ðåñÞöáíïé ðïõ óõìâÜëëáìå óôçí õðïóôÞñéîç ôçò äéïñãÜíùóçò ôùí ðáñáïëõìðéáêþí áãþíùí ðïõ óôÝöèçêáí ìå ìåãÜëç åðéôõ÷ßá êáé ðñáãìáôéêÜ êÝñäéóáí ôéò êáñäéÝò üëùí ìáò.

Äýï åâäïìÜäåò ìåôÜ ôç ëÞîç ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí, áðü ôéò 17 Ýùò ôéò 28 Óåðôåìâñßïõ, áèëçôÝò êáé áèëÞôñéåò ìå áíáðçñßá áðü üëï ôïí êüóìï óõíáíôÞèçêáí óôçí ÁèÞíá êáé ðñùôáãùíßóôçóáí óôï äåýôåñï ìåãáëýôåñï áèëçôéêü ãåãïíüò, ôïõò Ðáñáïëõìðéá-êïýò Áãþíåò ÁÈÇÍÁ 2004.Óôïõò Ðáñáïëõìðéáêïýò Áãþíåò óõììåôåß÷áí 136 ÷þñåò (íÝïò áñéèìüò ñåêüñ) êáé 135 ¸ëëçíåò áèëçôÝò. Ç ÅëëÜäá êÝñäéóå 20 ìåôÜëëéá (3 ÷ñõóÜ, 13 áñãõñÜ, 4 ÷Üëêéíá), 9 ðåñéóóüôåñá áðü áõôÜ ðïõ åß÷å êåñäßóåé óôïõò Ðáñáïëõìðéáêïýò Áãþíåò óôï Óßäíåú. Ãéá ðñþôç öïñÜ, ïé èåñéíïß Ïëõìðéáêïß êáé ïé Ðáñáïëõìðéáêïß Áãþ-íåò äéïñãáíþèçêáí áðü ôçí ßäéá ÏñãáíùôéêÞ ÅðéôñïðÞ, åíþ, åðßóçò ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí éóôïñßá ôùí Ðáñáïëõìðéáêþí Áãþíùí, ïé áèëçôÝò äåí ðëÞñùóáí ãéá ôç óõììåôï÷Þ ôïõò.

362

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου 1. Ðþò êñßíåôå ôç óôÜóç ôïõ èåßïõ Ôüíé áðÝíáíôé óôç Ëåþíç;2. Ó÷ïëéÜóôå ôá ó÷Ýäéá ôçò Ëåþíçò ãéá ôï ìÝëëïí.3. Öáíôáóôåßôå ðþò èá åîåëé÷èåß ç âñáäéÜ åîüäïõ ôçò Ëåþíçò êáé ðþò èá ôçí õðïäå÷ôïýí ïé ößëïé ôçò.

Η ΒΙΟΠΑΛΗ

Προβλήματα τηςΠροβλήματα τηςσύγχρονης ζωήςσύγχρονης ζωής

364

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΤΗΣ

ΣYΓΧΡΟΝΗΣΖΩHΣ Γραφείον ιδεών

Αντώνης Σαμαράκης


Óçìáíôéêüò ðåæïãñÜöïò ìáò, ôïõ ïðïßïõ ôï Ýñãï ãíùñßæåé éäéáß-ôåñá ìåãÜëç äéÜäïóç ôüóï óôçí ÅëëÜäá üóï êáé óôï åîùôåñéêü. Ï Áíôþíçò ÓáìáñÜêçò ãåííÞèçêå ôï 1919 óôçí ÁèÞíá êáé ðÝèáíå ôï 2003. Óðïýäáóå íïìéêÜ êáé áðü ôï 1935 Ýùò ôï 1963 åñãÜóôçêå óôï Õðïõñãåßï Åñãáóßáò, èÝóç áðü ôçí ïðïßá ðáñáéôÞèçêå ìå ôçí åðéâïëÞ ôçò äéêôáôïñßáò ôïõ ÌåôáîÜ. Ôçí ðåñßïäï ôçò Êáôï÷Þò Ýëáâå ìÝñïò óôçí ÅèíéêÞ Áíôßóôáóç, åíþ áðü ôï 1945 êáé ìåôÜ óõ-íÝ÷éóå íá åñãÜæåôáé óôï õðïõñãåßï, åãêáôáëåßðïíôáò ôç èÝóç áõôÞ ôï 1963. Ôï áíôéóôáóéáêü ôïõ ðáñþí ôï Ýäùóå êáé óôçí ðåñßïäï ôçò äéêôáôïñßáò ôùí Áðñéëéáíþí, åíþ ðïôÝ äåí Ýðáøå íá áó÷ïëåß-ôáé ìå ðïéêßëá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá. Óõììåôåß÷å ùò åêðñüóùðïò ôçò ÷þñáò ìáò óå äéåèíåßò óõíáíôÞóåéò ãéá èÝìáôá åñãáóéáêÜ êáé ìåôáíáóôåõôéêÜ. Ôï 1963 ðáíôñåýôçêå ôçí ÅëÝíç ÊïõñåìðáíÜ. Ôçí ðåñßïäï 1968-1969 çãÞèçêå áðïóôïëÞò åìðåéñïãíùìïóýíçò óôéò ÷þñåò ôçò ÁöñéêÞò Ýðåéôá áðü áíÜèåóç ôçò Äéåèíïýò ÏìÜäáò Åñ-ãáóßáò. Ùò åêðñüóùðïò ôçò UNESCO ôáîßäåøå óôçí Áéèéïðßá êáé äñáóôçñéïðïéÞèçêå äçìïóéåýïíôáò Üñèñá õðÝñ ôçò åðßëõóçò ôùí ðñïâëçìÜôùí ôùí êáôïßêùí ôçò ÷þñáò. Óôç ëïãïôå÷íßá ðñùôïåì-öáíßóôçêå óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1930 ùò ðïéçôÞò áðü ôéò óôÞëåò ôùí ðåñéïäéêþí Ðáéäéêüò êüóìïò êáé ÄéÜðëáóéò ôùí Ðáßäùí. Áêïëïýèçóáí äçìïóéåýóåéò ôïõ óôéò óåëßäåò ôçò ÍÝáò Åóôßáò êáé Üëëùí ðåñéïäéêþí, üðùò ôï Îåêßíçìá, êáé ôá ÍåïåëëçíéêÜ ÃñÜììáôá. ÓõíåñãÜóôçêå åðßóçò ìå ôï ðåñéïäéêü Áêôßíåò ìåôÜ ôïí ðüëåìï ôïõ 1940.Ôï 1954 åêäüèçêå ç ðñþôç ôïõ óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ìå ôßôëï Æçôåß-ôáé åëðßò. Áêïëïýèçóáí ðÝíôå áêüìç âéâëßá ôïõ, ôá ïðïßá ãíþñéóáí ðïëëÝò åðáíåêäüóåéò êáé ìåôáöñÜóåéò. ÔéìÞèçêå ìå ôï êñáôéêü âñáâåßï äéçãÞìáôïò (1962 ãéá ôï Áñíïýìáé), ôï Âñáâåßï ôùí Äþäå-êá - ¸ðáèëï Êþóôá ÏõñÜíç (1966 ãéá ôï ËÜèïò), ôï ÌÝãá Âñáâåßï ÁóôõíïìéêÞò Ëïãïôå÷íßáò óôç Ãáëëßá (1970 ãéá ôï ËÜèïò). ÔéìÞèçêå åðßóçò ãéá ôç óõíïëéêÞ ðñïóöïñÜ ôïõ áðü ôç äéïñãÜíùóç Europalia

365

ΑντώνηςΣαμαράκης

(1982) êáé ìå ôï Óôáõñü ôïõ éððüôç ôùí ÃñáììÜôùí êáé ôùí Ôå÷íþí (1995). ÌåôÜ ôç ìåôáðïëßôåõóç äçìïóßåõóå êåßìåíá êïéíùíéêïý êáé ðïëéôéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ óôïí çìåñÞóéï êáé ðåñéïäéêü Ôýðï. Äéç-ãÞìáôÜ ôïõ Ýãéíáí óåíÜñéá ãéá êéíçìáôïãñáöéêÝò ôáéíßåò. Ôáéíßá Ýãéíå åðßóçò ôï ËÜèïò. Ç ðåæïãñáößá ôïõ Áíôþíç ÓáìáñÜêç ôïðï-èåôåßôáé óôï ÷þñï ôçò êïéíùíéêÞò êáôáããåëßáò. ÌÝóá áðü ôá Ýñãá ôïõ ðñïâÜëëåé Ýíôïíç ç áãùíßá ãéá ôçí ðïñåßá ôïõ óýã÷ñïíïõ êü-óìïõ, ç êïéíùíéêÞ óõíåßäçóç êáé ç áíèñùðéóôéêÞ êïóìïèåùñßá ôïõ óõããñáöÝá. Ç ãëþóóá ôïõ åßíáé áðëÞ, ÷ùñßò åðéôçäåõìÝíï ýöïò êáé îå÷ùñßæåé êõñßùò ãéá ôçí ðõêíüôçôá ôùí íïçìÜôùí. Éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæïõí ç åõñçìáôéêüôçôá óôçí åîÝëéîç êáé ôï ôÝëïò ôçò äñÜóçò êáé ç óõ÷íÞ ïðôéêÞ ÷ñÞóç ôïõ ëüãïõ (êåßìåíá äáêôõëïãñáöçìÝíá, óêßôóá ê.Ü.). Ï ÓáìáñÜêçò êáôÜöåñå ìå ôï ðåæïãñáöéêü ôïõ Ýñãï íá äþóåé Ýíá óôßãìá ôçò óýã÷ñïíçò åðï÷Þò, ìÝóá áðü ìéá áíèñùðïêåíôñéêÞ ìáôéÜ, ç ïðïßá óõãêßíçóå ôåëéêÜ ðïëëïýò áíáãíþóôåò, ôüóï óôçí ÅëëÜäá üóï êáé óôï åîùôåñéêü, üðùò áðïäåéêíýïõí ïé ðïëëÝò ìåôáöñÜóåéò ôùí êåéìÝíùí ôïõ óå åõñùðáúêÝò êáé ìç ãëþóóåò.


Ôï êåßìåíï ðïõ áêïëïõèåß åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ïìüôéôëï äéÞãç-ìá ôçò óõëëïãÞò äéçãçìÜôùí Áñíïýìáé. Óôï âéâëßï áõôü ï óõããñá-öÝáò èßãåé æçôÞìáôá ðïõ áöïñïýí óå óýã÷ñïíá ðñïâëÞìáôá, óôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò êáé óôá êïéíùíéêÜ êáé ðñïóùðéêÜ áäéÝîïäá.Ãéá ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí Áñíïýìáé ôéìÞèçêå ôï 1962 ìå ôï Êñá-ôéêü Âñáâåßï ÄéçãÞìáôïò. Ìå ôï Áñíïýìáé ï ÓáìáñÜêçò ðñïâÜëëåé ôçí ôñáãùäßá ìéáò ïëüêëçñçò åðï÷Þò, ôáñÜæïíôáò ôç óõíåßäçóç ôïõ áíáãíþóôç. Êáôïñèþíåé íá äåé ôá ðñÜãìáôá óôéò áëçèéíÝò ôïõò äéáóôÜóåéò, åíþ êÜèå äéÞãçìÜ ôïõ áðïêáëýðôåé êáé ìéá ðëåõñÜ åíüò êüóìïõ, ôïõ êüóìïõ óôïí ïðïßï æïýìå. Ï ÓáìáñÜêçò áéóèÜíåôáé ôçí áíÜãêç íá áíôéôÜîåé ôï äéêü ôïõ Ï×É. Ôá äéçãÞìáôá ôïõ Ý÷ïõí ìéá áëÞèåéá êáé ìéá æùíôÜíéá ðïõ ìüíï ç þñéìç ôÝ÷íç åíüò ðñïéêé-óìÝíïõ ðåæïãñÜöïõ ìðïñåß íá åðéôý÷åé. Ãëþóóá, ýöïò, äïìÞ ôùí äéçãçìÜôùí, üëá óõìâÜëëïõí äçìéïõñãéêÜ óôçí êáëýôåñç ðñïâïëÞ ôïõ ìçíýìáôïò. Ôï óçìáíôéêü ðÝñáóìÜ ôïõ áðü ôç æùÞ äÝèçêå ìå ôï ôåëåõôáßï Áñíïýìáé ðïõ äÞëùóå ðñéí áðü ôï èÜíáôü ôïõ: áñ-íÞèçêå ôç óõíçèéóìÝíç ôáöÞ ôçò óïñïý ôïõ êáé æÞôçóå íá äïèåß áõôÞ ðñïóöïñÜ óôï áíáôïìåßï ãéá ôçí åêðáßäåõóç ôùí öïéôçôþí ÉáôñéêÞò óôá åëëçíéêÜ ðáíåðéóôÞìéá.Óôï Ãñáöåßïí Éäåþí ï óõããñáöÝáò óôçëéôåýåé ôçí Ýíäåéá éäåþí ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ êáé ïäçãåß óôçí åõêáéñéáêÞ áðáó÷üëçóç êáé ôïí ôõ÷ïäéùêôéóìü.

366


ΣYΓΧΡΟΝΗΣΖΩHΣ


Ôï áðüóðáóìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ç éäÝá ãéá ôï Ãñáöåßïí Éäåþí… ×þñéá ç äüîá»: Ç óõì-ìåôï÷Þ ôïõ ê. Êáââáäßá óôï äéáãùíéóìü ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ç âåâáéüôçôá ôïõ ðñþôïõ âñáâåßïõ.2ç åíüôçôá: «Ôï ìõèéóôüñçìá… íá õðïãñáììßóåé ôï ãåãïíüò»: Ôï áðïôÝëåóìá ôïõ äéáãùíéóìïý êáé ç áíôßäñáóç ôïõ ê. Êáââáäßá.3ç åíüôçôá: «Ëïéðüí, ôçí þñá… äçìéïõñãþíôáò ôï Ãñáöåßïí Éäåþí»: Ôï Ãñáöåßïí Éäåþí.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï êåßìåíï áöçãåßôáé ôçí éóôïñßá åíüò ìåóÞëéêá áíÝñãïõ êõñßïõ, ðïõ áðïãïçôåõìÝíïò áðü ôçí áðïôõ÷ßá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôüò ôïõ íá êåñäßóåé ôï ðñþôï âñáâåßï óå Ýíá öéëïëïãéêü äéáãùíéóìü, Ý÷åé ôçí éäÝá íá éäñýóåé Ýíá «Ãñáöåßïí Éäåþí». Óôü÷ïò ôïõ ãñáöåßïõ áõôïý Þôáí íá äßíåé éäÝåò êáé óõìâïõëÝò ãéá êÜèå åßäïõò æçôÞìá-ôá ðïõ áöïñïýóáí óå äéïñãáíþóåéò, ïìéëßåò, óõããñáöÞ êåéìÝíùí, ðïëéôéêÝò áãïñåýóåéò ê.ëð. ÔåëéêÜ õëïðïéåß ôçí éäÝá ôïõ, ç ïðïßá ìÜëéóôá óõíÜíôçóå êáé åõñåßá ëáúêÞ áðïäï÷Þ. Áóöáëþò ï ôüíïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé åéñùíéêüò êáé áðïóêïðåß óôï íá êáôáããåß-ëåé ôç óýã÷ñïíç Ýíäåéá éäåþí, ôçí åìðïñåõìáôïðïßçóç ôùí éäåþí áõôþí áðü äéÜöïñïõò ôõ÷ïäéþêôåò êáé ôçí áíåñãßá, ðïõ óõíÞèùò ïäçãåß óôïí ôõ÷ïäéùêôéóìü.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ï áöçãçôÞò áíáöÝñåôáé óôïí ê. Êáââáäßá êáé ôï ðþò îåêßíçóå ç éäÝá ôïõ ãéá ôï «Ãñáöåßïí Éäåþí» ðïõ óõíÝóôçóå. Ï ê. Êáââáäßáò åßíáé Ýíáò ìåóÞëéêáò Üíåñãïò ðïõ áðïöáóßæåé íá óõììåôÜó÷åé óå Ýíá öéëïëïãéêü äéáãùíéóìüò, ìå Ýíá ìõèéóôüñçìá ìå ôßôëï ÐåñéðÝôåéåò ìéáò åõáßóèçôçò êáñäéÜò, åëðßæïíôáò óôï ðñþôï âñáâåßï, ðïõ èá ôïõ åîáóöÜëéæå ïéêïíïìéêü üöåëïò. 2ç åíüôçôá: Äõóôõ÷þò üìùò ï Þñùáò äåí ðÞñå ü÷é ôï ðñþôï, áëëÜ êáíÝíá âñáâåßï, ãåãïíüò ðïõ ôïí áðïãïÞôåõóå éäéáßôåñá. Ìç îÝñïíôáò ðþò íá ðíßîåé ôïí ðüíï ôïõ êáôáëÞãåé ðßíïíôáò êáé êáðíßæïíôáò óå Ýíá ìðáñ. Åêåß äéáâÜæåé ôçí êñéôéêÞ ôùí Ýñãùí ðïõ óõììåôåß÷áí óôï äéáãùíéóìü. Ôá ó÷üëéá ôçò êñéôéêÞò Þôáí åéò âÜñïò ôïõ. Ùóôüóï óôçí êñéôéêÞ ðïõ ôïõ Ýêáíáí õðÞñ÷å êáé Ýíá èåôéêü óôïé÷åßï: ôïõ áðÝäéäáí üôé äéÝèåôå ôï èåßï äþñï ôùí éäåþí.3ç åíüôçôá: Ôï êñéôéêü áõôü ó÷üëéï ãÝííçóå óôïí ê. Êáââáäßá ôçí éäÝá ôçò óýóôáóçò åíüò Ãñáöåßïõ Éäåþí. Ôïí âëÝðïõìå ëïéðüí íá

367


êéíåßôáé ôõ÷ïäéùêôéêÜ êáé íá øÜ÷íåé áðåãíùóìÝíá ôñüðï íá åðé-ôý÷åé, ÷ùñßò íá åíäéáöÝñåôáé ãéá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá ôïí ïäçãÞóåé óôçí åðéôõ÷ßá. ¸ôóé ëïéðüí, ÷ùñßò êáíÝíáí åíäïéáóìü, áðïöáóßæåé íá áíïßîåé Ýíá ìáãáæß, üðïõ èá ðïõëÜåé éäÝåò, áõôü ðïõ ï ëáüò ïíïìÜæåé «áåñéôæßäéêç äïõëåéÜ», ìéá äïõëåéÜ åõêáéñéáêÞ êáé ÷ùñßò õðüâáèñï. Ï åéñùíéêüò ôüíïò ôïõ êåéìÝíïõ öôÜíåé óôï ýøéóôï óçìåßï ôïõ, üôáí ï áöçãçôÞò ðáñïõóéÜæåé ôï Ãñáöåßï Éäåþí íá ãíùñßæåé ìåãÜëç åðéôõ÷ßá êáé áíôáðüêñéóç åê ìÝñïõò ôïõ êüóìïõ, ðïõ ôï åðéóêÝðôåôáé ãéá íá «áãïñÜóåé» éäÝåò.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíê. Êáââáäßáò: Åßíáé ï ÷áñáêôçñéóôéêüò ôýðïò ôïõ áíèñþðïõ ðïõ ïíïìÜæïõìå ôõ÷ïäéþêôç, áñéâßóôá Þ êáéñïóêüðï. Ìå ëßãá ëüãéá åßíáé áõôüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êÜèå ôñüðï, èåìéôü Þ áèÝìéôï, ðñïêåéìÝíïõ íá áíáäåé÷èåß Þ íá áðïêïìßóåé üöåëïò. Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôù-óç ï ê. Êáââáäßáò åßíáé Üíåñãïò êáé öôù÷üò. Ðñïóðáèåß íá êåñäß-óåé ÷ñÞìáôá ìå åýêïëï ôñüðï, óõììåôÝ÷ïíôáò óå Ýíá äéáãùíéóìü ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ðåñéìÝíïíôáò íá êåñäßóåé ôï ðñþôï âñáâåßï ðïõ åß÷å ÷ñçìáôéêü Ýðáèëï. Ôïí âëÝðïõìå íá áðïãïçôåýåôáé áðü ôçí áðïôõ÷ßá, ü÷é åðåéäÞ äå âñáâåýôçêå ôï ìõèéóôüñçìÜ ôïõ, åíþ ï ßäéïò ðßóôåõå üôé Üîéæå, áëëÜ ãéáôß ôåëéêÜ Ý÷áóå ôá ÷ñÞìáôá. Ãé’ áõôü êáé óôçí ðñþôç áðïôõ÷ßá ôá ðáñáôÜåé êáé ðñïóðáèåß íá áðïôáèåß áëëïý, ðñïêåéìÝíïõ ôåëéêÜ íá «ðéÜóåé ôçí êáëÞ». Ãé’ áõôü êáé ÷ùñßò óêÝøç Þ ðñïûðçñåóßá Þ êáíåíüò åßäïõò õðüâáèñï, áðï-öáóßæåé íá óôÞóåé ìéá åðé÷åßñçóç ðïõ èá ðïõëÜåé éäÝåò, äçëáäÞ åðé÷åéñåß êÜôé ôï áèÝìéôï: íá åìðïñåõìáôïðïéÞóåé êÜôé ìç ÷åéñïðé-áóôü, üðùò åßíáé ïé éäÝåò.


i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï áðüóðáóìá åßíáé Üëëïôå äç-ìïôéêÞ êáé Üëëïôå êáèáñåýïõóá (ãñáöåßïí, äéáôßèåíôáé éäÝáé, ôïí Üíèñùðïí, åéò ôçí æùÞí ôïõ äéÜ ôçí ïñãÜíùóéí, ê.Ü.).

ii) ¾öïòÇ ãñáöÞ ôïõ Áíôþíç ÓáìáñÜêç óôï äéÞãçìá áõôü åßíáé áðëÞ êáé ëéôÞ, ìå óýíôïìåò êáé áóôüëéóôåò öñÜóåéò. Ôá óõ÷íÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ äßíïõí ãëáöõñüôçôá óôçí áöÞãçóç, åíþ óå ðïëëÜ óçìåßá åßíáé åõäéÜêñéôïò ï åéñùíéêüò ôüíïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò: áðïêáëåß ôïí Þñùá «ê. Êáââáäßá»,ôïíßæåé ôéò ðåñéðÝôåéåò ôçò «åõáßóèçôçò êáñäéÜò ôïõ», ó÷ïëéÜæåé Ýììåóá ôïõò êýêëïõò ôùí áíèñþðùí ôïõ ðíåýìáôïò êáé ôçò ðïëéôéêÞò, ïé ïðïßïé èá ìðïñïýóáí íá áðïôåëÝóïõí ôïõò ðåëÜôåò ôïõ ìáãáæéïý ôïõ ê. Êáââáäßá.

368



iii) ÁöÞãçóç Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ôç äéÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ ìïëïíüôé äå ìå-ôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá, ôá ãíùñßæåé ðïëý êáëÜ, êáèþò êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí. Ç áöÞãçóç åßíáé ñåáëéóôéêÞ êáé áíôéêåéìåíéêÞ êáé ðåñé-ïñßæåôáé óôçí êáôáãñáöÞ ôïõ èÝìáôïò, ÷ùñßò óõíáéóèçìáôéóìïýò êáé áäéêáéïëüãçôïõò êáëëùðéóìïýò.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ôá ïéêïíïìéêÜ ôïõ Þôáíå ðïëý æïñéóìÝíá åêåßíï ôïí êáéñü», «åß÷å ðáôÞóåé ôá 44», «óôåñéþóåé ó’ Ýíá åðÜããåëìá», «åëåýèå-ñïò óêïðåõôÞò ôçò æùÞò», «Ýìåéíå áìáíÜôé», «ðñþôç áíÜìåéîç ìå ôç ëïãïôå÷íßá», «åß÷å ðïëý ìåãÜëç óôåíï÷þñéá», « äåí Ýëåãå üìùò…êáé öïýíôùíå», « ÷åßìáññïõò éäåþí», «íá õðïãñáììßóåé ôï ãåãïíüò», «äõíÜìùíå ï ñõèìüò ôçò ðåëáôåßáò». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ç éäÝá Þñèå óôïí ê. Êáââáäßá», «Üëëåò ðåñé-ðÝôåéåò ôçò êáñäéÜò ôïõ», «äåí Ýëåãå íá öýãåé ìå ôï ôóéãÜñï ç óôåíï÷þñéá». Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ êïõóôïõìéïý, ç åéêüíá ôïõ ê. Êáââáäßá, ç åéêüíá ôïõ ê. Êáââáäßá íá êÜèåôáé óôï ìðáñ, ç åéêüíá ôçò áã-ãåëßáò óôçí åöçìåñßäá, ç åéêüíá ôçò ðåëáôåßáò ðïõ ïëïÝíá êáé áõîáíüôáí.


1. ÓêéáãñáöÞóôå ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ê. Êáââáäßá, áíôëþíôáò ðëçñïöïñßåò áðü ôï áðüóðáóìá.Ï ê. Êáââáäßáò åßíáé ï ÷áñáêôçñéóôéêüò ôýðïò ôïõ áíèñþðïõ ðïõ ïíïìÜæïõìå ôõ÷ïäéþêôç, áñéâßóôá Þ êáéñïóêüðï. Ìå ëßãá ëüãéá åßíáé áõôüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êÜèå ôñüðï, èåìéôü Þ áèÝìéôï, ðñï-êåéìÝíïõ íá áíáäåé÷èåß Þ íá áðïêïìßóåé üöåëïò. Åßíáé Üíåñãïò áëëÜ äåí ìðïñåß íá óôåñéþóåé óå äïõëåéÜ («åß÷å ðáôÞóåé ôá 44 êáé äåí åß÷å áêüìç óôåñéþóåé óå äïõëåéÜ»), ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåé ôï ìç óôáèåñü ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ. Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç ï ê. Êáââáäßáò åßíáé êáé öôù÷üò («ôá ïéêïíïìéêÜ ôïõ Þôáíå ðïëý æïñéóìÝíá åêåßíï ôïí êáéñü»). Ðñïóðáèåß íá êåñäßóåé ÷ñÞìáôá ìå åýêïëï ôñüðï, óõììåôÝ÷ïíôáò óå Ýíá äéáãùíéóìü ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ðåñéìÝíïíôáò íá êåñäßóåé ôï ðñþôï âñáâåßï ðïõ åß÷å ÷ñçìá-ôéêü Ýðáèëï. Åßíáé áöåëÞò êáé èåùñåß ôï ðñþôï âñáâåßï êÜôé ðïõ ìðïñåß åýêïëá íá êåñäßóåé («Êáé äåí åß÷å ôçí ðáñáìéêñÞ áìöéâïëßá ðùò èá ’ðáéñíå ðáìøçöåß ôï ðñþôï âñáâåßï»). Ôïí âëÝðïõìå íá áðïãïçôåýåôáé áðü ôçí áðïôõ÷ßá, ü÷é åðåéäÞ äå âñáâåýôçêå ôï ìõèéóôüñçìÜ ôïõ, åíþ ï ßäéïò ðßóôåõå üôé Üîéæå, áëëÜ åðåéäÞ ôåëéêÜ Ý÷áóå ôá ÷ñÞìáôá. Ãé’ áõôü êáé âëÝðïõìå üôé óôçí ðñþôç áðïôõ÷ßá

369


ôá ðáñáôÜåé êáé ðñïóðáèåß íá áðïôáèåß áëëïý, ðñïêåéìÝíïõ ôåëéêÜ íá «ðéÜóåé ôçí êáëÞ». Ãé’ áõôü êáé ÷ùñßò óêÝøç Þ ðñïûðçñåóßá Þ êáíåíüò åßäïõò õðüâáèñï, áðïöáóßæåé íá äçìéïõñãÞóåé ìéá åðé÷åß-ñçóç ðïõ èá ðïõëÜåé éäÝåò, äçëáäÞ åðé÷åéñåß êÜôé ôï áèÝìéôï: íá åìðïñåõìáôïðïéÞóåé êÜôé ìç ÷åéñïðéáóôü, üðùò åßíáé ïé éäÝåò.

2. Ðïéï ðñüâëçìá Ý÷åé ï Þñùáò ôçò éóôïñßáò êáé ìå ðïéïõò ôñü-ðïõò ðñïóðáèåß á ôï åðéëýóåé;Ï ê. Êáââáäßáò åßíáé Üíåñãïò êáé áäõíáôåß íá óôåñéþóåé óå êÜðïéá äïõëåéÜ, ðáñüëï ðïõ âñßóêåôáé êéüëáò óôçí çëéêßá ôùí 44 ÷ñüíùí. Ç áíåñãßá ôïõ üìùò åßíáé áðïôÝëåóìá ôïõ ôõ÷ïäéùêôéóìïý ôïõ êáé ôçò ðåðïßèçóÞò ôïõ üôé ç åðéôõ÷ßá ìðïñåß íá åðÝëèåé ÷ùñßò éäéáßôå-ñï êüðï êáé ÷ùñßò êÜðïéï õðüâáèñï. Ðñïóðáèåß áðåãíùóìÝíá íá «ðéÜóåé ôçí êáëÞ», åðéäéþêïíôáò ôï åýêïëï êÝñäïò åíüò ÷ñçìáôéêïý âñáâåßïõ. ¼ôáí áðïôõã÷Üíåé ó’ áõôüí ôïõ ôï óôü÷ï, óôñÝöåôáé óå ìéá åðáããåëìáôéêÞ åðéëïãÞ ðïõ áíôéêáôïðôñßæåé ôçí Ýíäåéá éäåþí ôçò åðï÷Þò ìáò. Ôï Ãñáöåßïí Éäåþí åßíáé áõôü ðïõ ï ëáüò ìáò ïíïìÜæåé «áåñéôæßäéêç äïõëåéÜ», äçëáäÞ åõêáéñéáêÞ, ÷ùñßò óïâáñü õðüâáèñï êáé ðñïäéáãñáöÝò.

3. Ðïéá åßíáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá üóï ðåñéìÝíåé ôá áðïôå-ëÝóìáôá ôïõ äéáãùíéóìïý êáé ðïéá ìåôÜ ôçí áíáêïßíùóÞ ôïõò;ÌÝ÷ñé íá âãïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ôïõ äéáãùíéóìïý, ï ê. Êáââáäßáò ðáñïõóéÜæåé áäéêáéïëüãçôç áõôïðåðïßèçóç, áöïý èåùñåß óßãïõñï ôï âñáâåßï («Êáé äåí åß÷å ôçí ðáñáìéêñÞ áìöéâïëßá ðùò èá ’ðáéñíå ðáìøçöåß ôï ðñþôï âñáâåßï»). Ãé’ áõôü Üëëùóôå êáé öñïíôßæåé, ðá-ñüëç ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõ äõó÷Ýñåéá, íá öôéÜîåé êáéíïýñãéï êïõóôïý-ìé, åéäéêÜ ãéá ôç âñáäéÜ ôçò áðïíïìÞò ôùí âñáâåßùí, ðïõ èá áðï-ôåëïýóå öéëïëïãéêü êáé êïóìéêü ãåãïíüò. Óõ÷íÜ, áõôïß ïé Üíèñùðïé ðïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôïí ôõ÷ïäéùêôéóìü ôïõò, åíäéáöÝñïíôáé ðïëý íá ðåßèïõí ìå ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò, áöïý áêñéâþò äåí ìðïñïýí íá ðåßóïõí ìå Üëëï ôñüðï ãéá ôéò éêáíüôçôÝò ôïõò. ¼ôáí åðÝñ÷åôáé üìùò ç ðáôáãþäçò áðïôõ÷ßá óôï äéáãùíéóìü, ï ÞñùÜò ìáò ðñï-óãåéþíåôáé áðüôïìá. Ôï ãåãïíüò üôé áëëéþò ôá åß÷å õðïëïãßóåé êáé áëëéþò åîåëß÷èçêáí ôá ðñÜãìáôá, ôïõ ðñïêáëåß óôåíï÷þñéá, ôçí ïðïßá ðñïóðáèåß íá îåðåñÜóåé ðßíïíôáò êáé êáðíßæïíôáò áêáôÜ-ðáõóôá. Ôá äõóÜñåóôá üìùò áõôÜ óõíáéóèÞìáôá ðåñíïýí áìÝóùò, üôáí óôï ìõáëü ôïõ Ýñ÷åôáé ç íÝá éäÝá ãéá åýêïëï êÝñäïò.

4. ¸íáò áäéüñáôá åéñùíéêüò ôüíïò äéáðåñíÜ ôï êåßìåíï. Âñåßôå ôá óçìåßá åêåßíá ðïõ åðéâåâáéþíïõí áõôÞ ôçí åðéóÞìáíóç.Óå ðïëëÜ óçìåßá åßíáé åõäéÜêñéôïò ï åéñùíéêüò ôüíïò ôïõ áðïóðÜ-óìáôïò: áðïêáëåß ôïí Þñùá «ê. Êáââáäßá», ôïíßæåé ôéò ðåñéðÝôåéåò

370



ôçò «åõáßóèçôçò êáñäéÜò ôïõ» êáé ó÷ïëéÜæåé ìå Ýììåóï ôñüðï ôïõò êýêëïõò ôùí áíèñþðùí ôïõ ðíåýìáôïò êáé ôçò ðïëéôéêÞò, ïé ïðïßïé èá ìðïñïýóáí íá áðïôåëÝóïõí ôïõò ðåëÜôåò ôïõ ãñáöåßïõ ôïõ ê. Êáââáäßá. ÔÝëïò, ç åéñùíåßá ãßíåôáé ôñáãéêÞ, üôáí ç äéÞãçóç ìéëÜ ãéá ôçí ðåëáôåßá ôïõ ãñáöåßïõ ôïõ ê. Êáââáäßá, ç ïðïßá åßíáé ïëïÝíá áõîáíüìåíç, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåé Ýìðñáêôá ôçí Ýíäåéá éäåþí ðïõ ìáóôßæåé ôç óýã÷ñïíç êïéíùíßá.


1. Ðïý ðéóôåýåôå üôé ïöåßëåôáé ç áíôáðüêñéóç ðïõ ãíþñéóå ôï Ãñá-öåßï ôïõ ê. Êáââáäßá;2. Ãéáôß ï ê. Êáââáäßáò óôá 44 ôïõ ÷ñüíéá äåí åß÷å êáôïñèþóåé íá óôåñéþóåé óå êáìéÜ äïõëåéÜ;

371

Το μαύρο κύμαΛουίς Σεπούλβεδα


Ï Luis Sepulveda (Ëïõßò Óåðïýëâåäá) ãåííÞèçêå ôï 1949 óôï Ovalle, óôï ÂïññÜ ôçò ×éëÞò. Óõììåôåß÷å óå öïéôçôéêÝò êáé óõíäéêáëéóôéêÝò êéíçôïðïéÞóåéò åíÜíôéá óôï óôñáôïêñáôéêü êáèåóôþò ôçò ÷þñáò ôïõ, êáôçãïñÞèçêå ãéá ðñïäïóßá êáé êáôáäéêÜóôçêå óå öõëÜêéóç åßêïóé ïêôþ åôþí. ¸ðåéôá áðü äõüìéóé ÷ñüíéá åãêëåéóìïý ôïõ óôç öõëáêÞ, êáé ìå ðáñÝìâáóç ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò, áðïöõëáêßóôç-êå áëëÜ õðï÷ñåþèçêå íá åãêáôáëåßøåé ôïí ôüðï ôïõ. ¸ãñáøå ðïé-Þìáôá, èåáôñéêÜ Ýñãá, äéçãÞìáôá, äçìéïýñãçóå èåáôñéêÝò ïìÜäåò óôï Ðåñïý, ôï Åêïõáäüñ êáé ôçí Êïëïìâßá êáé áó÷ïëÞèçêå ìå ôç äçìïóéïãñáößá. ¸æçóå Ýîé ìÞíåò óôïí Áìáæüíéï ìå ôïõò ÉíäéÜíïõò ÓïõÜñ êáé áðïêüìéóå åìðåéñßåò ðïõ Üëëáîáí ôçí áíôßëçøÞ ôïõ ãéá ôïí êüóìï êáé ôïõ ðñüóöåñáí ôï õëéêü ãéá ôï ðñþôï ôïõ ìõèéóôü-ñçìá, ôï ¸íáò ãÝñïò ðïõ äéÜâáæå éóôïñßåò áãÜðçò. Óôñáôåýôçêå óôï äéåèíÝò ôÜãìá «Óéìüí Ìðïëßâáñ» êáé óõììåôåß÷å óôïí áðåëåõ-èåñùôéêü áãþíá ôçò ÍéêáñÜãïõáò. Ôï 1980 åãêáôáóôÜèçêå óôçí Åõñþðç êáé óõíäÝèçêå ìå ôçí ïéêïëïãéêÞ ïñãÜíùóç Greenpeace. Ôáîßäåøå óå üëïí ôïí êüóìï. Ôïõ áðïíåìÞèçêáí ôá ìåãáëýôåñá ëïãïôå÷íéêÜ âñáâåßá. Óôá åëëçíéêÜ êõêëïöïñïýí ôá âéâëßá ôïõ Ï êüóìïò ôïõ ôÝëïõò ôïõ êüóìïõ, ¼íïìá ôáõñïìÜ÷ïõ, Patagonia express, Ç éóôïñßá ôïõ ãÜôïõ ðïõ Ýìáèå ó’ Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé, Ôï çìåñïëüãéï åíüò åõáßóèçôïõ killer, Hot Line , Áí äåí Ý÷åéò ðïý íá êëÜøåéò, ×ñïíéêÜ ôïõ Ðåñéèùñßïõ.Ðñéí áðü äÝêá êáé ðëÝïí ÷ñüíéá ï Ëïõßò Óåðïýëâåäá Ýæçóå óå Ýíá øáñï÷þñé óôçí ÉåñÜðåôñá. Ôï ðñþôï ðñÜãìá ðïõ Ýêáíå ìüëéò Ýöôáóå óôçí ÊñÞôç Þôáí íá åðéóêåöèåß ôïí ôÜöï ôïõ ÊáæáíôæÜêç üðïõ Ýêëáøå áðü ôç óõãêßíçóç. ¸ôóé äåí åßíáé ôõ÷áßï ðïõ ï Þñù-áò ôïõ ôåëåõôáßïõ ðáñáìõèéïý ôïõ ëÝãåôáé ÆïñìðÜò. Ôßôëïò ôïõ âéâëßïõ ðïõ êõêëïöüñçóå ðÝñõóé óôá éóðáíéêÜ åßíáé Ç éóôïñßá ôïõ ãÜôïõ ðïõ Ýìáèå ó’ Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé êáé ï ÆïñìðÜò äåí åßíáé Üëëïò áðü ôïí ãÜôï «ðïõ Þôáí ìáýñïò êáé ðåëþñéïò êáé ÷ïíôñüò». Äåí åßíáé ôõ÷áßï åðßóçò üôé ï êáëüò áõôüò ãÜôïò, ðïõ áíáëáìâÜíåé

372



ôç öñïíôßäá åíüò íåïãÝííçôïõ ãëÜñïõ, åßíáé Ýíáò ãÜôïò áðü ôï Áìâïýñãï. Êáé ôïí ßäéï ôïí Óåðïýëâåäá ôïí åß÷áí öñïíôßóåé ößëïé ôïõ áðü ôï ÔìÞìá ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ôïõ Áìâïýñãïõ ôï 1977, üôáí Þôáí Ýãêëåéóôïò óôéò öõëáêÝò Ôåìïýêï ôçò ×éëÞò, êáôáäéêá-óìÝíïò óå 28 ÷ñüíéá öõëÜêéóçò ìå ôçí êáôçãïñßá ôçò ðñïäïóßáò. Ç ðáñáìïíÞ «óå áõôÞ ôç ÷þñá ôùí ðÜíôùí êáé ôïõ êáíåíüò» –üðùò áíáöÝñåé óôï âéâëßï ôïõ Patagonia Express– ôåëéêÜ äéÞñêåóå 942 çìÝñåò. Ç ÄéåèíÞò Áìíçóôßá êáôÜöåñå íá ôïí áðïöõëáêßóåé áëëÜ ç åîïñßá Þôáí áíáðüöåõêôç. Ï «ðáñáìõèÜò», üðùò ÷áñáêôçñßæåé ôïí åáõôü ôïõ ï Ëïõßò Óåðïýëâåäá, åðÝóôñåøñ óôçí ðáôñßäá ôïõ ôï 1989, üôáí Ýðåóå ç äéêôáôïñßá ôïõ ÐéíïóÝô. Ç êáëïóýíç õðÜñ-÷åé ãéá ôïí Óåðïýëâåäá ìüíï óôï ðëáßóéï ôçò áìïéâáéüôçôáò. Ôï ßäéï êáé ç êáêßá. Óå üóïõò ôïõ öÝñèçêáí Üó÷çìá áðáíôÜ ìå ôï ßäéï íüìéóìá. Ôéò ÷åéñüôåñåò åìðåéñßåò ôéò Ýæçóå óôç öõëáêÞ ôùí äéêôáôüñùí. ¸ôóé äå äéóôÜæåé íá ðåé üôé èá Þèåëå íá äåé ôïí Ðéíï-óÝô íá ðåèáßíåé ìå öñéêôïýò ðüíïõò áðü êáñêßíï óôïí ðñïóôÜôç. ÃñÜöåé óôï Patagonia Express üôé äå óõã÷ùñåß ôïõò å÷èñïýò ôïõ ðáñåëèüíôïò. ¼ôáí ìáèáßíåé üôé êÜðïéïò áðü ôïõò óôñáôéùôéêïýò ôïõ öáóéóôéêïý êáèåóôþôïò ôçò ×éëÞò äïëïöïíÞèçêå, ôï ãéïñôÜæåé áíïßãïíôáò Ýíá ìðïõêÜëé êñáóß.


Ôï êåßìåíï ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèé-óôüñçìá ôïõ Ëïýéò Óåðïýëâåäá Ç éóôïñßá åíüò ãÜôïõ ðïõ Ýìáèå óå Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé. Ðñéí áðü äÝêá êáé ðëÝïí ÷ñüíéá ï Ëïõßò Óåðïýëâåäá Ýæçóå óå Ýíá øáñï÷þñé ôçò ÉåñÜðåôñáò. Ôï ðñþôï ðñÜãìá ðïõ Ýêáíå ìüëéò Ýöôáóå óôçí ÊñÞôç Þôáí íá åðéóêåöôåß ôïí ôÜöï ôïõ ÊáæáíôæÜêç, üðïõ Ýêëáøå áðü ôç óõãêßíçóç. ¸ôóé äåí åßíáé ôõ÷áßï ðïõ ï Þñùáò ôïõ ôåëåõôáßïõ ðáñáìõèéïý ôïõ ïíïìÜ-æåôáé ÆïñìðÜò. Ôßôëïò ôïõ âéâëßïõ åßíáé Ç éóôïñßá ôïõ ãÜôïõ ðïõ Ýìáèå ó’ Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé êáé ï ÆïñìðÜò äåí åßíáé Üëëïò áðü ôïí ãÜôï «ðïõ Þôáí ìáýñïò êáé ðåëþñéïò êáé ÷ïíôñüò». Äåí åßíáé ôõ÷áßï åðßóçò üôé ï êáëüò áõôüò ãÜôïò, ðïõ áíáëáìâÜíåé ôç öñï-íôßäá åíüò íåïãÝííçôïõ ãëÜñïõ, åßíáé Ýíáò ãÜôïò áðü ôï Áìâïýñãï. Êáé ôïí ßäéï ôï óõããñáöÝá ôïí åß÷áí öñïíôßóåé ößëïé ôïõ áðü ôï ÔìÞìá ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ôïõ Áìâïýñãïõ ôï 1977, üôáí Þôáí Ýãêëåéóôïò óôéò öõëáêÝò Ôåìïýêï ôçò ×éëÞò, êáôáäéêáóìÝíïò óå 28 ÷ñüíéá öõëÜêéóçò ìå ôçí êáôçãïñßá ôçò ðñïäïóßáò. Ôï óõãêåêñéìÝíï Ýñãï åßíáé ôï ðéï ôñõöåñü êé åõáßóèçôï âéâëßï ôïõ Óåðïýëâåäá êáé áðåõèýíåôáé ôüóï óôïõò ìéêñïýò üóï êáé óôïõò ìåãÜëïõò. Ìéá ãëáñïðïýëá ðÝöôåé èýìá ôçò èáëÜóóéáò ñýðáíóçò. Ðñéí îåøõ÷Þóåé, åìðéóôåýåôáé ôï áâãü ôçò óôïí êáëü ãÜôï ÆïñìðÜ

373

êáé ôïõ æçôÜ ôï ëüãï ôïõ üôé èá êëùóÞóåé ôï áõãü, äå èá öÜåé ôï ãëáñüðïõëï êáé èá ôïõ ìÜèåé íá ðåôÜ. Ï ÆïñìðÜò äßíåé ôï ëüãï ôïõ. Ìá åßíáé ðïôÝ äõíáôüí Ýíáò ãÜôïò íá ìÜèåé óå Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé;


Ôï áðüóðáóìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò: 1ç åíüôçôá: «Ç ÊåíãêÜ Üíïéîå ôéò öôåñïýãåò… ôá óáãüíéá êÜðïéïõ êÞôïõò»: Ç ìüëõíóç ôçò ÊåíãêÜ êáé ç âåâáéüôçôá ôïõ èáíÜôïõ ôçò.2ç åíüôçôá: «Ç ìáýñç êçëßäá… ôç äçëçôçñéÜóç ôùí èáëáóóþí: Ç åõèýíç ôïõ áíèñþðïõ ãéá ôç ñýðáíóç ôùí èáëáóóþí.3ç åíüôçôá: «Ç ÊåíãêÜ ðÝñáóå ôéò ðéï âáóáíéóôéêÝò þñåò… ïýôå íá ôéò êïõíÞóåé»: Ï ìýèïò ôïõ ºêáñïõ êáé ïé ýóôáôåò ðñïóðÜèåéåò ôçò ÊåíãêÜ íá áðïöýãåé ôï èÜíáôï.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÊåíôñéêü èÝìá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç ñýðáíóç ôùí èáëáóóþí êáé ç äéáôÜñáîç ðïõ ðñïêáëåß óôçí ïéêïëïãéêÞ éóïññïðßá. Óôï äéêü ìáò áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò ðñïóðÜèåéåò ðïõ êáôáâÜëëåé ìéá ìÜíá- ãëÜñïò íá áðïöýãåé ôï èÜíáôï, åöüóïí Ý÷åé ìïëõíèåß èáíÜóéìá áðü ìéá ðåôñåëáéïêçëßäá. Ç ðá÷ýññåõóôç ïõóßá ôçò ðå-ôñåëáéïêçëßäáò Ý÷åé êáëýøåé üëï ôçò ôï óþìá, ìå áðïôÝëåóìá ôá öôåñÜ ôçò íá Ý÷ïõí êïëëÞóåé óôï óþìá ôçò êáé íá áäõíáôåß íá ðåôÜîåé. Ç ÊåíãêÜ ðñïóðáèåß ìå êÜèå ôñüðï íá âãÜëåé áðü ðÜíù ôçò ôï ðåôñÝëáéï, åßôå îåðïõðïõëéÜæïíôáò ç ßäéá ôïí åáõôü ôçò, åßôå ðñïóðáèþíôáò íá îåðëõèåß. ÁëëÜ üëá åßíáé ìÜôáéá. Ôï ôÝëïò ôçò åßíáé ìïéñáßï. Åêôüò áðü ôï ïéêïëïãéêü ðåñéå÷üìåíï ôïõ áðï-óðÜóìáôïò, èßãåôáé êáé ôï æÞôçìá ôùí ïéêïëïãéêþí ïñãáíþóåùí êáé êéíçìÜôùí, ìÝëïò ôùí ïðïßïò åßíáé êáé ï ßäéïò ï óõããñáöÝáò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ áôõ÷Þ-ìáôïò ôçò ÊåíãêÜ, åíüò èçëõêïý ãëÜñïõ. Ç ÊåíãêÜ ëïéðüí, áäõíá-ôþíôáò íá áðïöýãåé Ýíá êýìá, ëïýæåôáé óôï ìïëõóìÝíï õãñü ìéáò ðåôñåëáéïêçëßäáò, ðïõ ôçí ôõöëþíåé. Áöïý êáôáöÝñíåé íá îåðëõèåß êáé íá ìðïñÝóåé íá äåé, ðñïóðáèåß êáôüðéí íá îåöýãåé áðü ôçí êçëßäá êïëõìðþíôáò. ¼ôáí Ýðåéôá áðü ðïëý êüðï êáôïñèþíåé íá Ýñèåé óå åðáöÞ ìå êáèáñü íåñü, îåðëÝíåé ôá ìÜôéá ôçò êáé êïéôþ-íôáò ãýñù ôçò óõíåéäçôïðïéåß üôé Ý÷åé áðïêïðåß áðü ôï õðüëïéðï óìÞíïò êáé åßíáé ðëÝïí ìüíç. Ï áöçãçôÞò êÜíåé ëüãï ãéá ôïí ôñüðï èáíÜôïõ ôùí ðïõëéþí ðïõ ìïëýíïíôáé áðü ðåôñåëáéïêçëßäá: ìå ôá

ΛουίςΣεπούλβεδα

374



öôåñÜ êïëëçìÝíá óôï óþìá ôïõò, äåí ìðïñïýí íá ðåôÜîïõí êáé Ýôóé ãßíïíôáé âïñÜ ôùí ìåãÜëùí øáñéþí Þ ðåèáßíïõí áðü áóöõîßá, êáèþò ôï ðåôñÝëáéï Ý÷åé öñÜîåé üëïõò ôïõò ðüñïõò ôïõò, Þ ðåèáß-íïõí áðü ðåßíá. Ç ÊåíãêÜ ðñïôéìÜ ôïí ðñþôï ôñüðï èáíÜôïõ.2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ï áöçãçôÞò êÜíåé ëüãï ãéá ôçí áðïêëåéóôéêÞ åõèýíç ôïõ áíèñþðïõ ãé’ áõôÞí ôçí êáôáóôñïöÞ. ¢í-èñùðïé åßíáé áõôïß ðïõ áäåéÜæïõí êáé êáèáñßæïõí ôéò äåîáìåíÝò ôùí ðåôñåëáéïöüñùí ðëïßùí óôç èÜëáóóá. Ùóôüóï ï áöçãçôÞò äåí îå÷íÜ íá áíáöÝñåé ôç óõãêéíçôéêÞ ðñïóðÜèåéá êÜðïéùí Üëëùí áíèñþðùí ðïõ áíÞêïõí óå ïéêïëïãéêÜ êéíÞìáôá êáé ïñãáíþóåéò êáé ðïõ Ý÷ïõí èÝóåé óêïðü ôçò æùÞò ôïõò íá óôáìáôÞóïõí , üóï ôï äõíáôüí, áõôü ôï ïéêïëïãéêü Ýãêëçìá.3ç åíüôçôá: ÌÝóá óå üëåò áõôÝò ôéò óêÝøåéò, ç ÊåíãêÜ óõíåéäçôï-ðïéåß üôé ôï ðåôñÝëáéï äåí Ý÷åé åéó÷ùñÞóåé óôç ñßæá ôùí öôåñþí ôçò êáé Üñá ìðïñåß íá ôá áíïßîåé. ÈõìÜôáé ôï ìýèï ôïõ ºêáñïõ êáé åõåëðéóôåß üôé áí ðåôÜîåé êáé áõôÞ êïíôÜ óôïí Þëéï, ßóùò ôï ðåôñÝëáéï íá ëéþóåé êáé íá êáèáñßóåé ôï óþìá ôçò. Áêïëïõèïýí áðáíùôÝò ðñïóðÜèåéåò íá ðåôÜîåé, ðïõ üìùò åßíáé áðïôõ÷çìÝíåò, êáèþò ôï ðåôñÝëáéï Ý÷åé äéáâñþóåé ôçí ïõñÜ, ðïõ åßíáé ôï ðçäÜëéï ôùí ðïõëéþí. ÁíáãêÜóôçêå Ýôóé íá îåñéæþóåé ôá öôåñÜ ôçò ïõñÜò ôçò êáé êáôüñèùóå íá ðåôÜîåé ôåëéêÜ. ÐÝôáîå ðïëý øçëÜ, êïíôÜ óôïí Þëéï, áëëÜ ç ðñïóðÜèåéÜ ôçò äåí åõïäþèçêå: åßôå ïé áêôßíåò ôïõ Þôáí ðïëý áäýíáìåò, åßôå ôï óôñþìá ðåôñåëáßïõ óôï óþìá ôçò ðïëý ðá÷ý. ÓõíÝ÷éóå íá ðåôÜåé êáé üôáí Ýöôáóå óôï Áìâïýñãï ïé äõíÜìåéò ôçò ôçí åãêáôÝëåéøáí.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÊåíãêÜ: Óôï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åìøý÷ùóç êáé ðñï-óùðïðïßçóç ôçò ÊåíãêÜ, åíüò èçëõêïý ãëÜñïõ, ðïõ ìéëÜ, óêÝöôåôáé, ôñïìïêñáôåßôáé, èõìÜôáé. Áðü ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò, ðïõ ðáñáôßèåíôáé óôï êåßìåíï, íïìéìïðïéïýìáóôå íá åðé÷åéñÞóïõìå ôç óêéáãñÜöçóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôçò.Ç ÊåíãêÜ åßíáé Üôõ÷ç ìåí, áëëÜ áãùíßóôñéá. ÁéóèÜíåôáé ôñüìï ìðñïóôÜ óôï öñéêôü èÜíáôï ðïõ ôçí ðåñéìÝíåé êáé áõôü åßíáé ðïõ ôçí êéíçôïðïéåß íá ðáëÝøåé ðåñéóóüôåñï. Èåùñåß ôï èÜíáôü ôçò ìÜëëïí âÝâáéï, ùóôüóï ðáëåýåé ãéá íá áðïöýãåé ôç öñßêç ôïõ èá-íÜôïõ, üðùò öáíôÜæåôáé ôï åíäå÷üìåíï íá ðåèÜíåé áðü ôçí ðåßíá, áñãÜ êáé âáóáíéóôéêÜ. ¸ôóé ðñïóðáèåß ìå êÜèå ôñüðï íá óùèåß. ¸÷åé èÜññïò êáé ãåííáéüôçôá, åöüóïí öôÜíåé áêüìç êáé óôï óçìåßï íá áöáéñÝóåé öôåñÜ áðü ôçí ïõñÜ ôçò –ãåãïíüò ðïõ ôçò ðñïêáëåß áöüñçôï ðüíï– ãéá íá ìðïñÝóåé íá ðåôÜîåé ìáêñéÜ áðü ôï êáêü ðïõ ôçò óõíÝâç.

375


i) ÃëþóóáÇ ìåôÜöñáóç ôïõ áðïóðÜóìáôïò Ý÷åé ãßíåé óå áðëÞ äçìïôéêÞ ãëþóóá, ÷ùñßò éäéáéôåñüôçôåò, åêôüò áðü ïñéóìÝíïõò éäéùìáôéóìïýò (Ýêñùîå, óïýìðéôç, ðëáíÜñåé).

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé áðëü êáé ëéôü, ìå óôïé÷åßá ãëáöõ-ñüôçôáò ðïõ ïöåßëïíôáé óôéò ìåôáöïñÝò êáé ôéò ðñïóùðïðïéÞóåéò.

iii) ÁöÞãçóçÙò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï ôïõ áðïóðÜóìáôïò, Ý÷ïõìå äéÞ-ãçóç êáé ìÜëéóôá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðáñáìõèßáò, üðùò öáíåñþíåé ï áíéìéóìüò, äçëáäÞ ç ðñïóùðïðïßçóç ôïõ ãëÜñïõ. ¸÷ïõìå áöÞ-ãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, äçëáäÞ Ýíá ðñüóùðï ðïõ äå óõììåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá, üìùò ôá ãíùñßæåé ìå êÜèå ëåðôïìÝñåéá, üðùò ãíùñßæåé áêüìç êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ç êáôÜñá ôùí èáëáóóþí ôçí åß÷å ôõöëþóåé», «ç ìáý-ñç ìÜóôéãá», «ìõò ôçò ðéáóìÝíïõò áðü ôçí ðñïóðÜèåéá», «êé üóï äõíáôÞ êé áí Þôáí ç ëá÷ôÜñá ôçò», «âáóáíéóôéêÝò þñåò ôçò æùÞò ôçò», «÷ôýðçóå ôéò öôåñïýãåò», «äåí ôçí åß÷áí ðÜñåé ôá ÷ñüíéá», «Üóðñç ãñáììÞ ôçò êüóôáò», «öéäùôÞ ãñáììÞ ôïõ ¸ëâá», «÷ñõóá-öÝíéï áíåìïäåßêôç». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «Üóðñç ãñáììÞ ôçò êüóôáò», «öéäùôÞ ãñáììÞ ôïõ ¸ëâá», «÷ñõóáöÝíéï áíåìïäåßêôç», «óáí êïõêêßäåò». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: Óå üëï ôï êåßìåíï Ý÷ïõìå ôçí ðñïóùðïðïßçóç ôçò ÊåíãêÜ («ïé ìýåò ôçò óÞêùíáí åýêïëá ôï æüñé», «êÜôé ìéêñÜ ðëå-ïýìåíá ðïõ áðáéôïýóáí», «ï Þëéïò äåí ôçò Ýêáíå ôï ÷áôßñé»). ÅðáíÜëçøç: ÅðáíÜëçøç: «êáôÜñá ôùí èáëáóóþí», «ìáýñç ìÜóôéãá». Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ áôõ÷Þìáôïò ôçò ÊåíãêÜ, ç åéêüíá ôùí áóçìÝ-íéùí öôåñþí ôçò, ç åéêüíá ôùí áðåãíùóìÝíùí ôçò ðñïóðáèåéþí íá óùèåß, ç åéêüíá ôùí ðåôñåëáéïöüñùí ðïõ áäåéÜæïõí ôéò äåîáìåíÝò ôïõò óôç èÜëáóóá, ç åéêüíá ôùí ðëïéáñßùí ðïõ ðñïóðáèïýí íá áðïôñÝøïõí ôçí êáôáóôñïöÞ, ç åéêüíá ôïõ ºêáñïõ, ç åéêüíá ôïõ èáíÜôïõ ôçò ÊåíãêÜ.


1. Ìå ðïéåò ëÝîåéò êáé åêöñÜóåéò ðáñïõóéÜæåé ï óõããñáöÝáò ôéò ðåôñåëáéïêçëßäåò ðïõ ìïëýíïõí ôéò èÜëáóóåò;Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß êÜðïéåò ìåôáöïñéêÝò ëÝîåéò êáé öñÜ-


376



óåéò ãéá íá ðåñéãñÜøåé ôéò ðåôñåëáéïêçëßäåò ðïõ ðëÞôôïõí ôéò èÜëáóóåò êáé êáôáóôñÝöïõí ôçí ðáíßäá. Ïé ëÝîåéò êáé ïé öñÜóåéò áõôÝò åßíáé: á. «ç êáôÜñá ôùí èáëáóóþí», äçëáäÞ ç óõìöïñÜ êáé ãåíéêüôåñá ôï äõóÜñåóôï öáéíüìåíï ôùí ðåôñåëáéïêçëßäùí ðïõ ðëÞôôåéò ôéò èÜëáóóåò. â. «ìáýñç ìÜóôéãá», äçëáäÞ ç ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí óõìöïñÜ ðïõ ðëÞôôåé ôéò èÜëáóóåò êáé êáô’ åðÝêôáóç ôç èáëÜóóéá æùÞ. ã. «ìáýñï êýìá» – «ìáýñç êçëßäá»: åäþ ôï êýìá ôçò èÜëáóóáò áðï-äßäåôáé ìå ôï ìáýñï ÷ñþìá, êáèþò ôÝôïéï åßíáé ôï ÷ñþìá ôçò ðåôñåëáéïêçëßäáò.

2. Ðþò, óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, ç èáëÜóóéá ðåôñåëáéïêçëßäá ïäçãåß óå áöáíéóìü ôïõò ãëÜñïõò;Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï ç èáëÜóóéá ðåôñåëáéïêçëßäá ëïýæåé ôïõò ãëÜñïõò, åéó÷ùñåß âáèéÜ óôá ðïýðïõëá êáé óôá öôåñÜ ôïõò êáé ôïõò êÜíåé áäýíáìïõò íá ðåôÜîïõí, åöüóïí ôá öôåñÜ ôïõò åßíáé êïëëçìÝíá áðü ôï ðá÷ýññåõóôü áõôü õãñü. Ôï ðåôñÝëáéï öñÜæåé ôïõò ðüñïõò, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí ìðïñïýí íá ðåôÜîïõí êáé íá ðåèáßíïõí ôåëéêÜ åßôå áðü áóöõîßá åßôå áðü ðåßíá, åßôå íá ãßíïíôáé âïñÜ óå êÜðïéï èáëÜóóéï êÞôïò.

3. Óôï êåßìåíï áíáöÝñåôáé ï áñ÷áéïåëëçíéêüò ìýèïò ôïõ ºêáñïõ. Ðïéá ç óçìáóßá ôïõ ôçí þñá ôçò åíáãþíéáò ðñïóðÜèåéáò ôçò ÊåíãêÜ íá áðïöýãåé ôï èÜíáôï;Ï ºêáñïò Þôáí ãéïò ôïõ Äáßäáëïõ êáé ôçò ÍáõóéêñÜôçò, ìéáò áðü ôéò äïýëåò ôïõ Ìßíùá. Ï âáóéëéÜò åß÷å öõëáêßóåé ôï Äáßäáëï. Óôç öõëáêÞ ï Äáßäáëïò Üñ÷éóå íá ìç÷áíåýåôáé ôñüðïõò ãéá ôçí áðüäñáóÞ ôïõò. Ç öõãÞ áðü ôç èÜëáóóá Þôáí áäýíáôç, êáèþò áñ-ìáôùìÝíá ðëïßá ðåñéðïëïýóáí ôá êñçôéêÜ ðáñÜëéá. Ìüíï áðü ôïí áÝñá èá Þôáí äõíáôÞ ç áðüäñáóÞ ôïõò. ÁëëÜ ðþò; Ôï åöåõñåôéêü ìõáëü ôïõ Äáßäáëïõ äåí Üñãçóå íá âñåé ôç ëýóç. Êáôáóêåýáóå ãéãÜíôéá öôåñÜ áðü êëáñéÜ ëõãáñéÜò êáé ðáíß êáé ôá êüëëçóå ìå êåñß. Óõìâïýëåøå ôï ãéï ôïõ ðþò íá ðåôÜåé, óôåñÝùóå ìå êåñß ôá öôåñÜ óôïõò þìïõò êáé ðÝôáîáí ìáæß ðÜíù áðü ôá øçëÜ âïõíÜ ôçò ÊñÞôçò, áíáæçôþíôáò ôçí åëåõèåñßá. Ôï èÝáìá ðïõ áíôßêñéóáí Þôáí ìïíáäéêü êáé ôï ôáîßäé óôïõò áéèÝñåò áíåðáíÜëçðôï. Ãéá ðñþ-ôç öïñÜ ï Üíèñùðïò Ýó÷éæå ôï ãáëÜæéï ïñßæïíôá êáé êáôáêôïýóå ôïõò ïõñÜíéïõò äñüìïõò. ¢öçíáí ðßóù ôïõò ôç óêëáâéÜ êáé ôáîß-äåõáí ãéá ôüðïõò ìáêñéíïýò, áãáðçìÝíïõò êáé ïíåéñåìÝíïõò. Óáí íéüâãáëôï ðïõëß, ðëçììõñéóìÝíï áðü åõôõ÷ßá, ï ºêáñïò ðåôïýóå ðüôå øçëÜ êáëçìåñßæïíôáò ôïí ïëüëáìðñï ¹ëéï, êáé ðüôå ÷áìçëÜ, äñïóßæïíôáò ôéò öôåñïýãåò ôïõ óôá ãáëáíÜ íåñÜ ôçò èÜëáóóáò. ÌÜôáéá ï ðáôÝñáò ôïõ öþíáæå íá ìçí ðëçóéÜæåé ôïí ïëüöùôï äßóêï

377

ôïõ ¹ëéïõ. Ôï êáêü Þñèå ãñÞãïñá. Ïé êáõôÝò á÷ôßäåò ôïõ ¹ëéïõ ìáëÜêùóáí ôï êåñß êáé Ýëéùóáí ôá äåóßìáôá ôùí öôåñþí. Ï Üôõ÷ïò íÝïò Ýðåóå óôá âáèéÜ íåñÜ ôçò èÜëáóóáò êáé ðíßãçêå. Ç ìïßñá óôÜèçêå óêëçñÞ ãéá ôïí Üìõáëï êáé áðåñßóêåðôï íÝï. Áðü ôüôå ç èÜëáóóá ôïõ áíáôïëéêïý Áéãáßïõ ïíïìÜæåôáé ÉêÜñéï ðÝëáãïò, åíþ ôï êïíôéíü íçóÜêé Éêáñßá.Ï ìýèïò ôïõ ºêáñïõ ëåéôïõñãåß ðáñáäåéãìáôéêÜ êáé ùò ôñüðïò ðé-èáíÞò äéÜóùóçò ãéá ôç ÊåíãêÜ. ÓêÝðôåôáé üôé ï ºêáñïò Ýðåóå, åöü-óïí ðÝôáîå ðïëý êïíôÜ óôïí Þëéï, ïé áêôßíåò ôïõ ïðïßïõ Ýëéùóáí ôï êåñß áðü ôï ïðïßï Þôáí êáôáóêåõáóìÝíá. Ç ÊåíãêÜ óêÝöôçêå ëïéðüí üôé ßóùò êáé ôï ðá÷ýññåõóôï õãñü ðïõ Ý÷åé åðéêáëýøåé ôá öôåñÜ ôçò íá Ýëéùíå, áí ìðïñïýóå íá ðåôÜîåé øçëÜ, üóï ôï äõíá-ôüí ðéï êïíôÜ óôïí Þëéï.

4. ÄéáâÜóôå ïëüêëçñï ôï âéâëßï ôïõ Óåðïýëâåäá êáé ðáñïõóéÜóôå ôï óôçí ôÜîç.Óôï ôåëåõôáßï áõôü ðáñáìýèé ôïõ Óåðïýëâåäá, ç éóôïñßá îåêéíÜ ìå Ýíá óìÞíïò ãëÜñùí ðïõ ðåôïýí áðü ôç Âüñåéá èÜëáóóá ðñïò ôïí ïõñáíü ôçò ÂéóêÜéáò. Êéíïýíôáé óáí «ãïñãü áóçìÝíéï óýííåöï» áëëÜ ãñÞãïñá Ýñ÷ïíôáé áíôéìÝôùðïé ìå ôïí áíèñþðéíï êßíäõíï, ðïõ ðáñïìïéÜæåôáé ìå ìéá ìáýñç êçëßäá ðåôñåëáßïõ. Ç ÊåíãêÜ åßíáé ï èçëõêüò ãëÜñïò ðïõ âïõôÜ êáôÜ ëÜèïò óôçí êçëßäá êáé ÷Üíåôáé áðü ôïõò óõíôñüöïõò ôçò. ×ôõðþíôáò ôá öôåñÜ ìÝóá óôï ðåôñÝëáéï, ç ÊåíãêÜ êáôáñéÝôáé ôïõò áíèñþðïõò. ¼÷é üìùò üëïõò: «ÐïëëÝò öïñÝò, áðü øçëÜ, åßäå ðþò êÜôé ìåãÜëá ðåôñåëáéïöüñá åðùöåëïýíôáé ôéò ìÝñåò ðïõ ‘÷å óôåñéáíÞ ïìß÷ëç ãéá íá âãïõí óôç èÜëáóóá êáé íá ðëýíïõí ôéò äåîáìåíÝò ôïõò. Óêüñðéæáí óôç èÜ-ëáóóá ÷éëéÜäåò ëßôñá áðü ìéá ïõóßá ðá÷ýññåõóôç êáé ìïëõóìáôéêÞ, ðïõ åðÝðëåå óôï êýìá. Åßäå üìùò êé Üëëåò öïñÝò ðïõ êÜôé ìéêñÜ ðëåïýìåíá ðëåýñéæáí ôá ðåôñåëáéïöüñá êé áðáéôïýóáí áð’ áõôÜ í’ áäåéÜóïõí ôéò äåîáìåíÝò ôïõò. Äõóôõ÷þò, üìùò, áõôÜ ôá ðëåïýìåíá, üðïõ êõìÜôéæå ç óçìáßá ìå ôá ÷ñþìáôá ôçò ßñéäïò, äåí Ýöôáíáí ðÜíôá åãêáßñùò ãéá í’ áðïôñÝøïõí ôç äçëçôçñßáóç ôùí èáëáóóþí». Ï Óåðïýëâåäá ðñïöáíþò áíáöÝñåôáé óôïõò íÝïõò óõíôñüöïõò ôïõ, ôá ìÝëç ôçò Greenpeace. ¹ñùáò ôïõ ðáñáìõèéïý åßíáé Ýíáò ãÜôïò, ïíüìáôé ÆïñìðÜò. Ï Æïñ-ìðÜò «Þôáí ìáýñïò êáé ðåëþñéïò êáé ÷ïíôñüò». Äåí åßíáé ôõ÷áßï åðßóçò üôé ï êáëüò áõôüò ãÜôïò, ðïõ áíáëáìâÜíåé ôç öñïíôßäá åíüò íåïãÝííçôïõ ãëÜñïõ, åßíáé Ýíáò ãÜôïò áðü ôï Áìâïýñãï. Êáé ôïí ßäéï ôïí Óåðïýëâåäá ôïí åß÷áí öñïíôßóåé ößëïé ôïõ áðü ôï ÔìÞìá ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ôïõ Áìâïýñãïõ ôï 1977, üôáí Þôáí Ýãêëåéóôïò óôéò öõëáêÝò Ôåìïýêï ôçò ×éëÞò, êáôáäéêáóìÝíïò óå 28 ÷ñüíéá öõëÜêéóçò ìå ôçí êáôçãïñßá ôçò ðñïäïóßáò. Ôï ðáñáìýèé


378



ìå ôï ãÜôï êáé ôï ãëÜñï áðïðíÝåé êáëïóýíç. Ï ãÜôïò äßíåé ôçí õðüó÷åóç üôé èá öñïíôßóåé ôï áõãü ôïõ ãëÜñïõ áí åêåßíïò ðåèÜ-íåé áðü ôï ðåôñÝëáéï ðïõ Ý÷åé óôá öôåñÜ ôïõ. ¸ôóé ôï ðáñáìýèé åêôõëßóóåôáé óå ìéá éóôïñßá õéïèåóßáò, ìå ôï «ãëáñüíé» íá áðïêáëåß «ìáìÜ» ôï ìáýñï ãÜôï. Ç áðïäï÷Þ ôïõ äéáöïñåôéêïý, ç ôÞñçóç ôùí õðïó÷Ýóåùí êáé ç áöïóßùóç óå áãáðçìÝíá ðñüóùðá åßíáé ïé èå-ìáôéêïß Üîïíåò ôçò áöÞãçóçò. Ïé «êáêïß» üìùò êáñáäïêïýí. ¸ôóé ï ðßèçêïò ôïõ ðáñáìõèéïý åðé÷åéñåß íá äéáôáñÜîåé ôéò éóïññïðçìÝíåò ïéêïãåíåéáêÝò ó÷Ýóåéò áðïêáëýðôïíôáò óôï ãëáñüðïõëï üôé ôåëéêÜ äåí åßíáé ãÜôïò: «ÁõôÞ ç óõììïñßá, ïé øõëëïóáêïýëåò, ó’ Ýðåéóáí üôé åßóáé ìéá áðü äáýôïõò. Ìá, êïßôá ôï óþìá óïõ: åóý Ý÷åéò äõï ðïäÜñéá, êé ïé ãÜôïé Ý÷ïõí ôÝóóåñá. Åóý Ý÷åéò öôåñÜ, êé ïé ãÜôïé Ý÷ïõí ôñß÷ùìá. Êáé ôçí ïõñÜ; Å; Ðïý ôç âÜæåéò ôçí ïõñÜ; [...] ÈÝëåéò ëïéðüí íá ìÜèåéò ãéáôß óå êáíáêåýïõí ïé ößëïé óïõ; Ãéáôß ðåñéìÝíïõí íá ðá÷ýíåéò ãéá íá óå öÜíå!». Ï ãÜôïò, ùóôüóï, öÝñåôáé êáëÜ óôï ãëÜñï êáé áíôéóôñüöùò. Ï äéÜëïãïò äßíåé ôåëéêÜ ôç ëýóç óå áõôü ôï ðáñáìýèé ãéá ðáéäéÜ êáé åíçëßêïõò. Ïé ãÜôïé, áðïãïçôåõìÝíïé áðü ôéò áôõ÷åßò ðñïóðÜèåéåò íá ìÜèïõí óôï ãëáñüðïõëï íá ðåôÜåé, áðïöáóßæïõí íá áðåõèõí-èïýí óå Ýíáí Üíèñùðï. Ãéáôß ïé ãÜôïé ãíùñßæïõí «ôï íéáïýñéóìá ôçò áíèñþðéíçò ãëþóóáò». ¼ìùò ôï íá ìéëÞóåé Ýíáò ãÜôïò óå Üíèñùðï Þôáí ðáñáêéíäõíåõìÝíï: «Ï ìåãÜëïò êßíäõíïò Þôáí óôï ðþò èá ôï ‘ðáéñíáí ïé Üíèñùðïé. Ôé èá ôïí Ýêáíáí Ýíá ãÜôï ðïõ ìéëïýóå; Ôï äß÷ùò Üëëï, èá ôïí Ýêëåéíáí óå Ýíá êëïõâß ãéá íá ôïí õðïâÜëëïõí ó’ Ýíá óùñü çëßèéåò äïêéìáóßåò, ãéáôß ïé Üíèñùðïé åßíáé ãåíéêÜ áíß-êáíïé íá äå÷ôïýí üôé êÜðïéï ðëÜóìá, äéáöïñåôéêü áð’ áõôïýò åßíáé äõíáôüí íá ôïõò êáôáëáâáßíåé êáé íá ôï êáôáëáâáßíïõí». Ðáñ’ üëá áõôÜ ç áðüöáóç íá îåðåñáóôïýí ïé ðñïêáôáëÞøåéò êáé ç óõíåñ-ãáóßá ìå Ýíáí áðü ôïõò êáëïýò áíèñþðïõò, Ýíáí ðïéçôÞ äçëáäÞ, ïäçãåß óôç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò.

5. Äþóôå Ýíá Üëëï, ðéï áéóéüäïîï, ôÝëïò óôï êåßìåíï. ÄïêéìÜóôå íá ãñÜøåôå êé åóåßò Ýíá áöÞãçìá ìå èÝìá ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò.¸íá Üëëï ðéï áéóéüäïîï ôÝëïò óôï êåßìåíï èá Þôáí áõôü ðïõ ôåëéêÜ èá ðáñïõóßáæå ôçí ÊåíãêÜ íá óþæåôáé. ºóùò ôåëéêÜ íá ìðïñïýóå ðåôþíôáò íá óõíáíôÞóåé óôï äñüìï ôçò êÜðïéï øáñÜäéêï ðëïßï êáé íá ðñïóðáèïýóå íá æçôÞóåé âïÞèåéá áðü ôïõò áíèñþðïõò êáé áõôïß íá ôï Ýêáíáí. ¢ëëï ðéèáíü ôÝëïò åßíáé íá ôçí Ýóùæå Ýíá ðëåïýìåíï ïéêïëïãéêÞò ïñãÜíùóçò. Ïé Üíèñùðïé áõôïß èá ôç öñüíôéæáí Ýùò üôïõ áíáêôÞóåé ôçí õãåßá ôçò êáé ìåôÜ èá ôçí åðÝóôñåöáí óôï öõóéêü ôçò ðåñéâÜëëïí.

379

ÊáëÜèé Þ ðëáóôéêÞ óáêïýëá;¹ôáí ãåíéêÞ ç êáôáêñáõãÞ ôçò óõíôñïöéÜò, üôáí äéáðßóôùóå üôé ç Ýñçìç áììïõäéÜ Þôáí ãåìÜôç ðëáóôéêÝò óáêïýëåò êáé ìðïõêÜ-ëéá ðïõ ôá åß÷å âãÜëåé ç èÜëáóóá, ìéá êáé óå êåßíç ôçí áêôÞ äåí Ýöôáíáí ÍåïÝëëçíåò ôïõñßóôåò. ÐñïóùðéêÜ, åðåéäÞ åß÷á ðñïôåßíåé ôçí ðåñéï÷Þ, âñÝèçêá óå äýóêïëç èÝóç ìÝóá óå êáôáéãéóìü ðáñá-ôçñÞóåùí êáé ó÷ïëßùí.– ÐñÜãìáôé, ðñüêåéôáé ãéá åðßãåéï ðáñÜäåéóï!Öåýãïíôáò ãéá Üëëç èÝóç, êÜíáìå ìéá óôÜóç óå Ýíá ìéêñü ïéêéóìü ìå ëéìÜíé. Åêåß, Ýíáò óõìðáèÝóôáôïò êïíôïýëçò ïãäüíôá åôþí ìå êáôÜìáõñá ìáëëéÜ, ï ÓÝñãéïò, Ýðëåêå êáëÜìéá, êëáñéÜ ó÷ßíïõ êáé ðáñáöõÜäåò åëéÜò. Èåþñçóá öõóéêü íá êáèõóôåñÞóù ëßãï êáé íá æçôÞóù íá ìïõ ðëÝîåé êé åìÝíá Ýíá êáëÜèé. Ïé õðüëïéðïé ôçò ðáñÝáò óõíÝ÷éóáí ôéò äéáìáñôõñßåò ãéá ôéò «óá÷ëáìÜñåò ôïõ ÌÜñãáñç» ðïõ ôïõ êüëëçóå í’ áãïñÜóåé êáëÜèé.– ÌÞðùò óêïðåýåé íá ðçãáßíåé óôá øþíéá ì’ áõôü;»Ôá ðëáóôéêÜ, üðùò Ý÷ù îáíáãñÜøåé, äåí áðïéêïäïìïýíôáé óôç öýóç. Äåí õðÜñ÷ïõí ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ íá ôá äéáóðïýí, ãéáôß åßíáé õëéêÜ ðïõ äåí ðñïûðÞñ÷áí áëëÜ ðñùôïêáôáóêåõÜóôçêáí áðü ôïí Üíèñùðï. ¸ôóé, óõíå÷þò óõóóùñåýïíôáé. Áíôßèåôá, üëá ôá öõóéêÜ ðñïúüíôá –ìÝóá óôç ãåíéêüôåñç íïìïôÝëåéá ðïõ õðÜñ÷åé– «ôñþ-ãïíôáé» áðü Üëëïõò ïñãáíéóìïýò, êõñßùò ìéêñïâéáêïýò, ïé ïðïßïé, áöïý ôá äéáóðïýí, ôá îáíáêÜíïõí äéáèÝóéìá óôá öõôÜ, êáé Ýôóé êëåßíïõí ïé êýêëïé ôïõ Üíèñáêá, ôïõ áæþôïõ êáé ôùí Üëëùí óôïé-÷åßùí óôç öýóç. Ôï ÷áñôß, ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé öõóéêü ðñïúüí –êõôôáñßíç– êáé ïé ìéêñïïñãáíéóìïß ôï ãíùñßæïõí êáé ôï äéáóðïýí. ¢ëëùóôå óõ÷íÜ Ý÷ïõìå äåé êáôóßêåò íá ôñþíå åöçìåñßäåò. Äåí ðñÝðåé íá áðïñåß êáíåßò, ãéáôß ç äéáöïñÜ ôïõ ÷áñôéïý áðü ôï Ü÷õñï åßíáé åëÜ÷éóôç.[Í. ÌÜñãáñçò, Ç Ãêüëöù ðáßæåé ãêïëö, ÊÜêôïò, ÁèÞíá 1985 (äéá-óêåõÞ)].


1. Åêôüò áðü ôïõò ãëÜñïõò, ðïéïé Üëëïé ïñãáíéóìïß ðëÞôôïíôáé áðü ôç èáëÜóóéá ìüëõíóç;2. Ôé ìðïñåß íá êÜíåé êáèÝíáò îå÷ùñéóôÜ áðü åìÜò ðñïêåéìÝíïõ íá áðïôñÝøåé ôçí ðåñáéôÝñù ìüëõíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò;


380




Ï ðïéçôÞò êáé êñéôéêüò Êñßôùí Áèáíáóïýëçò (1915-1979) êáôáãüôáí áðü ôç Ñïýìåëç êáé ãåííÞèçêå óôçí Ôñßðïëç, üðïõ êáé ðÝèáíå. Óðïýäáóå ÍïìéêÜ óôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí êáé Þôáí áíþôåñïò õðÜëëçëïò óôï Óõìâïëáéïãñáöéêü Óýëëïãï Áèçíþí. Óôá ãñÜììáôá ðñùôïåìöáíßóôçêå ôï 1940. Ç ðïßçóÞ ôïõ, ç ïðïßá åßíáé ìïíôÝñíáò ôå÷íïôñïðßáò, åßíáé óõãêéíçôéêÞ, áíèñþðéíç êáé ðëïýóéá óå åõñç-ìáôéêüôçôá. Åêôüò áðü ôçí ðïßçóç, áó÷ïëÞèçêå ìå åðéôõ÷ßá êáé ìå ôï äïêßìéï. Ôï Ýñãï ôïõ êáôÝ÷åé áîéüëïãç èÝóç óôç óýã÷ñïíç ëïãïôå÷íßá. ÔéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ôçò «ÏìÜäáò ôùí 12» êáé ìå ôï Êñáôéêü âñáâåßï Ðïßçóçò.¸ñãá ôïõ: Ù ãëõêý ìïõ Ýáñ, ÊÜéí êáé ¢âåë, Ç ðïëéôåßá ôçò íý÷ôáò, Ôï ôñáãïýäé ôùí ðÝíôå áíÝìùí, É÷þñç, Ìå ôïõò áíèñþðïõò êáé ìå êáíÝ-íá, Îåíïäï÷åßïí ï Êüóìïò, Åðßóêåøç ôïõ ÁããÝëïõ, Áãñéü÷ïéñï ê.Ü.


Ôï ðïßçìá ðáñïõóéÜæåé ìå ñåáëéóìü ôç ìáñôõñéêÞ æùÞ åíüò áäÝóðï-ôïõ óêýëïõ. Ùóôüóï, åßíáé áëëçãïñéêü êáé óå Ýíá äåýôåñï åðßðåäï áíÜãíùóçò ôáõôßæåé ôï óêýëï ìå ôçí åéêüíá ôùí ðåñéèùñéïðïéçìÝ-íùí êáé åãêáôáëåéììÝíùí áíèñþðùí, ðïõ áðïôåëåß öáéíüìåíï ôçò óýã÷ñïíçò åðï÷Þò ìáò. Óõãêñßíåé ôç æùÞ ôùí ìïíá÷éêþí áõôþí áíèñþðùí ìå ôç æùÞ ôùí áäÝóðïôùí óêýëùí.


Ïëüêëçñï ôï ðïßçìá áðïôåëåß ìéá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá ðïõ êÜíåé ëüãï ãéá ôï äõóÜñåóôï öáéíüìåíï ôùí óýã÷ñïíùí êïéíùíéþí: ôçí ðåñéèùñéïðïßçóç. Ùóôüóï èá ìðïñïýóå íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò õðïåíüôçôåò:1ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 1-7: Óêõëßóéá æùÞ.2ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 8-14: Ç áíáæÞôçóç ðñïóôÜôç.3ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 15-22: Ç óêëçñüôçôá ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôï áäÝóðïôï æþï – ðåñéèùñéïðïéçìÝíï Üíèñùðï.

Παράπονο σκύλουΚρίτων Αθανασούλης

381


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï ðïßçìá åßíáé ï óðáñáêôéêüò ìïíüëïãïò åíüò åîáèëéùìÝíïõ êáé ðåñéèùñéïðïéçìÝíïõ áíèñþðïõ. Ôï ðñüóùðï ðïõ åìöáíßæåôáé íá ìïíïëïãåß óôï ðïßçìá ôáõôßæåé ôïí åáõôü ôïõ ìå Ýíáí áäÝóðïôï óêýëï, áöïý ç æùÞ ôïõ Ý÷åé ôéò ßäéåò äõóêïëßåò ìå ôç óêõëßóéá æùÞ: ðåßíá, âßá, óêëçñüôçôá, äõóôõ÷ßá, ìïíáîéÜ. Ï êüóìïò áäéáöïñåß ìðñïóôÜ óôç äõóôõ÷ßá ôïõ («Êüóìïò ðïëýò… áðïìáêñýíåé»), åíþ êÜðïôå, åðéôåßíåôáé áõôÞ ç äõóôõ÷ßá áðü ôç óêëçñüôçôá ôùí áí-èñþðùí («üìùò ìéá ìÝñá… áãêïìá÷þíôáò»). Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ïé Üóôåãïé êáé ïé ðåñéèùñéïðïéçìÝíïé Üíèñùðïé, äçëáäÞ ïé Üíèñùðïé ðïõ ìå åêïýóéï Þ áêïýóéï ôñüðï Ý÷ïõí âñåèåß óôï ðåñéèþñéï ôçò êïéíùíßáò, äçëáäÞ Ý÷ïõí ôåèåß åêôüò êïéíùíß-áò. Ôï ðïßçìá åðåêôåßíåôáé èåìáôéêÜ, èßãïíôáò êáé ôï æÞôçìá ôçò åðáéôåßáò êáé ôçò óõìðåñéöïñÜò ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôïõò æçôéÜíïõò. ÐáñÜëëçëá, ãßíåôáé ëüãïò êáé ãéá ôá áäÝóðïôá æþá êáé ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôß ôïõò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç áõôÞ åíüôçôá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò ìéëÜ ãéá Ýíáí Üíèñùðï, ðïõ Ý÷åé ìåí ôçí üøç áíèñþðïõ áëëÜ áéóèÜíå-ôáé óáí óêýëïò, êáé ìÜëéóôá áäÝóðïôïò. Åßíáé ðåéíáóìÝíïò («ôïõò áíèñþðïõò êïéôÜæù óôá ÷Ýñéá») êáé ï êüóìïò ôïí äéþ÷íåé ìå ôç âßá. Áðü ôï óçìåßï áõôü, ëïéðüí, êáôáíïïýìå üôé ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êÜíåé ëüãï ãéá Ýíá ìïíá÷éêü, ðåñéèùñéáêü Üôïìï, ôç æùÞ ôïõ ïðïßïõ ðáñáëëçëßæåé ìå ôç æùÞ ðïõ æïõí ôá áäÝóðïôá óêõëéÜ. Ìå áõôÞ ôçí áëëçãïñßá äßíåôáé ç ãåìÜôç äõóêïëßåò êáé ìáñôýñéá æùÞ ðïõ ðåñíïýí ôá ðåñéèùñéáêÜ Üôïìá, áëëÜ êáé ç óêëçñÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõ êïéíùíéêïý ðåñßãõñïõ áðÝíáíôß ôïõò. Ç øõ÷éêÞ ôïõ äéÜèåóç ìåôáâÜëëåôáé. 2ç åíüôçôá: ×áñáêôçñéóôéêÞ ó’ áõôÞí ôçí åíüôçôá åßíáé ç ôåôñáðëÞ ðáñïõóßá ôçò ëÝîçò «Êýñéïò», ç ïðïßá Ý÷åé äéðëÞ óçìáóßá: óôçí ðåñßðôùóç ôïõ óêýëïõ óçìáßíåé áöåíôéêü – ðñïóôÜôçò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ áíèñþðïõ Èåüò – ðñïóôÜôçò – óùôÞñáò. Ãé’ áõôü êáé ôï ðñþôï ãñÜììá ôçò ëÝîçò ãñÜöåôáé ìå êåöáëáßï. Ï ðåñéèù-ñéáêüò Üíèñùðïò êëáßåé ãéáôß íéþèåé üôé ôïí Ý÷åé åãêáôáëåßøåé ï Èåüò êáé ðëÝïí êáíåßò äåí ìðïñåß íá ôïí âïçèÞóåé. Ï áäÝóðïôïò óêýëïò êëáßåé åðåéäÞ äåí Ý÷åé áöåíôéêü ðïõ èá ôïõ åîáóöáëßóåé öáãçôü êáé óôÝãç. ÐáñÜ ôïí ìåëáã÷ïëéêü ôüíï ôïõ ðïéÞìáôïò ìÝ÷ñé áõôïý ôïõ óçìåßïõ, óôï ôÝëïò ôçò åíüôçôáò õðÜñ÷åé êáé ìéá áéóéü-äïîç íüôá. Ôï ðïéçôéêü õðïêåßìåíï óõíå÷ßæåé íá åëðßæåé – «ç åëðßäá ðåèáßíåé ðÜíôá ôåëåõôáßá» - óå Ýíá êáëýôåñï áýñéï («¸ôóé êõëÜåé ç æùÞ ìïõ… íá ðåñéìÝíù») êáé åðéóôñáôåýåé üëåò ôéò äõíÜìåéò ôïõ

ΚρίτωνΑθανασούλης

382



ãéá íá áíôÝîåé êáé íá õðïìåßíåé ìå óèÝíïò ôç ìáñôõñéêÞ æùÞ ôïõ ðåñéèùñßïõ («…ôç äýíáìç íá ðåñéìÝíù»). 3ç åíüôçôá: Ç óêëçñüôçôá åðáíÝñ÷åôáé óôïí ðïéçôéêü ôüíï, üôáí ðåñéãñÜöåôáé ç óôÜóç ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôïí áäÝóðïôï óêýëï. ¼ôáí ôá ðáéäéÜ ôçò óõíïéêßáò äéáóêåäÜæïõí äÝíïíôáò óôçí ïõñÜ ôïõ Ýíáí ôåíåêÝ, áõôüò ðñïóðáèåß íá óùèåß êáôáöåýãïíôáò êÜôù áðü Ýíá ôóßãêéíï õðüóôåãï, åíþ ï êáéñüò åßíáé âñï÷åñüò. Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï ðñïóùðïðïéåß ôç âñï÷Þ, ðá-ñáëëçëßæïíôáò ôïí Þ÷ï ðïõ êÜíïõí ïé øé÷Üëåò ðÜíù óôïí ôóßãêï ìå ôá âÞìáôá ôïõ Èåïý - áöåíôéêïý ðïõ Ýñ÷åôáé íá ôïí óþóåé. ¸ôóé ï áäÝóðïôïò óêýëïò – ðåñéèùñéïðïéçìÝíïò Üíèñùðïò óôåíï÷ùñéÝôáé, ü÷é ãéáôß èá ôïí äéþîïõí êáé áðü áõôü ôï õðüóôåãï, áëëÜ êõñßùò ãéáôß èá ôïõ äéáëýóïõí ôç öáíôáóßùóç - åëðßäá üôé ï ðñïóôÜôçò Ýñ÷åôáé ãéá íá ôïí óþóåé.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÁäÝóðïôïò óêýëïò – ðåñéèùñéïðïéçìÝíïò Üíèñùðïò: Ï åîáèëé-ùìÝíïò Üíèñùðïò ôïõ ðåñéèùñßïõ ìïíïëïãåß óðáñáêôéêÜ. Ôáõôßæåé ôïí åáõôü ôïõ ìå Ýíáí áäÝóðïôï óêýëï, ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé áðü-ãíùóç êáé áðåëðéóßá. Åßíáé ðåéíáóìÝíïò («ôïõò áíèñþðïõò êïéôÜæù óôá ÷Ýñéá»), åéóðñÜôôåé áðü ôçí êïéíùíßá ìüíï âßá êáé óêëçñüôçôá («ï êüóìïò ðïëýò, åõëïãçìÝíïò, ìå ôá êáëÜ ôïõ íôõìÝíïò, ì’ áðï-ìáêñýíåé», óôçí ïõñÜ ìïõ ôïí ôåíåêÝ äÝóáí ôïí óêïõðéäéþí», «ðïõ áðü êåé èá ì’ Ýäéù÷íáí ðÜëé»), áéóèÜíåôáé äõóôõ÷éóìÝíïò êáé ìüíïò («Ýôóé ç æùÞ ìïõ êõëÜåé ðåñéìÝíïíôáò áðü ãùíéÜ óå ãùíéÜ»).


i) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ÝñãïõÔï ðïßçìá åßíáé íåùôåñéêü, äçëáäÞ äå äéÝðåôáé áðü ôïõò ìïñöéêïýò êáíüíåò ôùí ðáñáäïóéáêþí ðïéçìÜôùí. ÄçëáäÞ äåí Ý÷åé óôñïöÝò ìå ßóï áñéèìü óôß÷ùí, éóïóõëëáâßá óôïõò óôß÷ïõò Þ ïìïéïêáôáëç-îßá. Áíôßèåôá, ç ìïñöÞ ôïõ åßíáé ðåæïëïãéêÞ êáé Ý÷åé áöçãçìáôéêü ÷áñáêôÞñá.

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé áðëü (äå ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êñáõãá-ëÝåò ðïéçôéêÝò ëÝîåéò, Ý÷åé ðåæïëïãéêÞ ìïñöÞ êáé ëüãï åêöñáóìÝíï óå ìéêñÝò ðåñéüäïõò), åíþ ï áëëçãïñéêüò ôñüðïò ôçò ðïéçôéêÞò Ýêöñáóçò ôï êÜíïõí ãëáöõñü. Ï ôüíïò åßíáé êáôáããåëôéêüò, åöü-óïí êáôáããÝëëåé ôçí áäéáöïñßá êáé ôç óêëçñüôçôá ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé êáé óôá áäÝóðïôá æþá áëëÜ êáé óôïõò áíèñþðïõò ôïõ ðåñéèùñßïõ.

383

iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «êáñäéÜ åíüò óêýëïõ», «ï êáéñüò ìÝóá ìïõ áëëÜæåé», «õãñü ðáñÜðïíï», «ç âñï÷Þ ôïí êåíôïýóå», «âÞìáôá ôçò âñï÷Þò». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò:«ç øõ÷Þ ìïõ íôýíåôáé... õðïöÝñåé», «Ýíá õãñü ðá-ñÜðïíï êáôåâáßíåé», «ç âñï÷Þ ôïí êåíôïýóå», «Üêïõãá ðÜíù ôá âÞìáôÜ ôçò», «ôá âÞìáôá ôçò âñï÷Þò». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «åãêáôáëåëåéììÝíï óêõëß», «óá íá êïéìüìïõí». ÅðáíáëÞøåéò:ÅðáíáëÞøåéò: Êýñéïò, åãêáôáëåëåéììÝíï, óêýëïò – óêõëß – óêõëßóéï, Üíèñùðïò.Åéêüíåò: Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ áíèñþðïõ ðïõ Ý÷åé êáñäéÜ óêýëïõ, ç åéêüíá ôïõ åãêáôáëåëåéììÝíïõ óêõëéïý, ç åéêüíá ôçò øõ÷Þò, ç åéêüíá ôçò áíáìï-íÞò Ýîù áðü ôçí åêêëçóßá, ç åéêüíá ôïõ âáóáíéóôçñßïõ ôùí ðáéäéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò âñï÷Þò ðÜíù óôï ôóßãêéíï õðüóôåãï.


1. Ó÷ïëéÜóôå ôïí ðñþôï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò. Ôé óçìáßíåé ç öñÜóç «êáñäéÜ óêýëïõ»;Áðü ôïí ðñþôï êéüëáò óôß÷ï ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò åíçìåñþíåé ãéá ôïí ðñùôáãùíéóôÞ ôïõ Ýñãïõ, ðïõ åßíáé Ýíáò Üíèñùðïò ðïõ Ý÷åé ìåí üøç áíèñþðïõ áëëÜ êáñäéÜ óêýëïõ. Ôï ðñüóùðï ðïõ ìïíï-ëïãåß ôáõôßæåé ôïí åáõôü ôïõ ìå Ýíá áäÝóðïôï óêýëï, áöïý ç æùÞ ôïõ Ý÷åé ôéò ßäéåò äõóêïëßåò ìå ôç óêõëßóéá æùÞ: ðåßíá, âßá, óêëçñüôçôá, äõóôõ÷ßá, ìïíáîéÜ. ¼ìùò, ðáñÜ ôéò äõóêïëßåò êáé ôá ìáñôýñéá, ç êáñäéÜ ôïõ äåí Ý÷åé ôñá÷ýíåé êáé ï ßäéïò åîáêïëïõèåß íá åßíáé åõáßóèçôïò Üíèñùðïò êáé êáëüêáñäïò, üðùò åßíáé Ýíá óêõëß. Ôá óêõëéÜ åßíáé ðëÜóìáôá ðïõ åßíáé áðïëýôùò óõíäåäåìÝíá ìå ôïí Üíèñùðï. Áðáéôïýí ìüíï Ýíá ðéÜôï öáãçôü êáé óôÝãç, åíþ óå áíôÜëëáãìá ðñïóöÝñïõí áãÜðç êáé êáëïóýíç. ¸ôóé êáé ï ðå-ñéèùñéïðïéçìÝíïò Üíèñùðïò, ðáñüëï ðïõ åéóðñÜôôåé óêëçñüôçôá áðü ôïõò áíèñþðïõò, äåí ôïõò êáêßæåé. ÁíáæçôÜ ôçí áíèñþðéíç óõíôñïöéÜ êáé ÷áñáêôçñßæåé ôïí êüóìï ðïõ ôïí äéþ÷íåé áðü ôçí åêêëçóßá «åõëïãçìÝíï».

2. Óôï ðñüóùðï ôïõ áöçãçôÞ óõã÷Ýïíôáé óêüðéìá ôá ÷áñáêôçñé-óôéêÜ áíèñþðïõ êáé óêýëïõ. Ìðïñåßôå íá ôá åíôïðßóåôå;á. «Ý÷ù ôçí üøç áíèñþðïõ êáé ôçí êáñäéÜ åíüò óêýëïõ»,â. «öáßíåôáé èá’ ìéá åãêáôáëåëåéììÝíï óêõëß»,ã. «ôïõò áíèñþðïõò êïéôÜæù óôá ÷Ýñéá»,ä. «ôï âëÝììá ìïõ åßíáé óêõëßóéï»,å. «…ãéáôß Ýëåéøåí ï Êýñéüò ìïõ»,óô. «óôçí ïõñÜ ìïõ ôïí ôåíåêÝ äÝóáí ôùí óêïõðéäéþí».

ΚρίτωνΑθανασούλης

384



3. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ ðïéÞìáôïò – ðáñÜðïíïõ äéáöáßíåôáé êÜðïéá áéóéüäïîç áãùíéóôéêÞ äéÜèåóç;ÐáñÜ ôï ìåëáã÷ïëéêü ôüíï ôïõ ðïéÞìáôïò ìÝ÷ñé ôï äùäÝêáôï óôß÷ï, óôï ôÝëïò ôçò åíüôçôáò áõôÞò õðÜñ÷åé êáé ìéá áéóéüäïîç íüôá. Ôï ðïéçôéêü õðïêåßìåíï óõíå÷ßæåé íá åëðßæåé –«ç åëðßäá ðåèáßíåé ðÜíôá ôåëåõôáßá»– óå Ýíá êáëýôåñï áýñéï («¸ôóé êõëÜåé ç æùÞ ìïõ… íá ðåñéìÝíù») êáé åðéóôñáôåýåé üëåò ôéò äõíÜìåéò ôïõ ãéá íá áíôÝîåé êáé íá õðïìåßíåé ìå óèÝíïò ôç ìáñôõñéêÞ æùÞ ôïõ ðåñéèùñßïõ («…ôç äýíáìç íá ðåñéìÝíù»).

4. Ôé óçìáßíïõí ïé öñÜóåéò «óêõëßóéá æùÞ» êáé «ðÜù óáí ôï óêõëß óô’ áìðÝëé»; Óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé; Âñåßôå êáé Üëëåò áíÜëïãåò åêöñÜóåéò ìå æþá.«Óêõëßóéá æùÞ»: Ç öñÜóç áõôÞ ðáñïìïéÜæåé ôç æùÞ åíüò áíèñþðïõ ìå ôç æùÞ åíüò áäÝóðïôïõ óêýëïõ, ðïõ åßíáé ãåìÜôç ôáëáéðùñßåò êáé êáêïõ÷ßåò.«ÐÜù óáí ôï óêõëß óô’ áìðÝëé»: Ç ðáñïìïßùóç áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåß-ôáé ùò ëáúêÞ ðáñïéìßá êáé ëÝãåôáé ãéá êÜðïéïí ðïõ êáíåßò äåí ôïí öñüíôéóå ôéò ôåëåõôáßåò óôéãìÝò ôçò æùÞò ôïõ.¢ëëåò áíÜëïãåò öñÜóåéò åßíáé ïé åîÞò: «êáêü óêõëß øüöï äåí Ý÷åé»: Ïé êáêïß Üíèñùðïé äåí ðáèáßíïõí

ôßðïôá, ïé óõìöïñÝò ðëÞôôïõí ìüíï ôïõò êáëïýò áíèñþðïõò. «ôñþãïíôáé óáí ôá óêõëéÜ»: ×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá áíèñþðïõò ðïõ

êáâãáäßæïõí óõíÝ÷åéá.«ñåæßëé ôùí óêõëéþí»: ×ñçóéìïðïéåßôáé üôáí áíáöåñüìáóôå óå ðïëý

ìåãÜëï åîåõôåëéóìü.«ï äñüìïò åßíáé áíïé÷ôüò êáé ôá óêõëéÜ äåìÝíá»: ËÝãåôáé ãéá ðá-

ñáããåëßá Þ äéáôáãÞ ðïõ äåí åðéäÝ÷åôáé áíáâïëÞ Þ áíôßññçóç.


1. ÅîçãÞóôå ôçí åðáíáëçðôéêÞ ÷ñÞóç ôçò ëÝîçò «Êýñéïò». Ãéáôß ãñÜ-öåôáé ìå êåöáëáßï ôï ðñþôï ãñÜììá;2. Ðïéåò åßíáé ïé êáêïõ÷ßåò ôçò óêõëßóéáò æùÞò;

385


ÃåííÞèçêå óôç ÍåÜðïëç Ëáêùíßáò, æåé üìùò áðü äåêáåðôÜ åôþí óôçí ÁèÞíá. Óðïýäáóå Âéâëéïèçêïíïìßá óôçí ÅèíéêÞ ÂéâëéïèÞêç êáé áããëéêÜ óå êïëÝãéï ôïõ Ëïíäßíïõ. Óôá äåêáåííÝá ôçò ÷ñüíéá åêäüèçêå ôï ðñþôï ôçò âéâëßï, ôï ïðïßï ðåñéåß÷å äéçãÞìáôá êáé äéäÜ÷èçêå óôï ðáíåðéóôÞìéï ôïõ ÌïíÜ÷ïõ. ÐáñÜëëçëá Üñ÷éóå íá äçìïóéåýåé êåßìåíÜ ôçò óå áèçíáúêÝò åöçìåñßäåò. Ôï åöçâéêü âéâëßï ôçò ÊÜðïôå ï Êõíçãüò áðÝóðáóå ôïí ¸ðáéíï ôçò ÏÕÍÅÓÊÏ óôïí ðáãêüóìéï äéáãùíéóìü íåáíéêÞò ëïãïôå÷íßáò ìå èÝìá ôçí áíï÷Þ êáé ôçí êáôáíüçóç, åíþ ôéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ôïõ Êýêëïõ ôïõ Åëëçíéêïý Ðáéäéêïý Âéâëßïõ êáé ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï íåáíéêïý âéâëßïõ ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðïëéôéóìïý. Áðü ôá äÝêá óõíïëéêÜ âéâëßá ôçò, ôñßá Ý÷ïõí ãßíåé óßñéáë ãéá ôçí êñáôéêÞ ôçëåüñáóç, åíþ áñêå-ôÜ äéçãÞìáôÜ ôçò ìåôáöñÜóôçêáí óôá ãåñìáíéêÜ, ôá óïõçäéêÜ êáé ôá äáíÝæéêá. ÓõíåñãÜóôçêå ìå ôï ñáäéüöùíï êáé ôçí ôçëåüñáóç óå åêðïìðÝò âéâëßïõ åíþ óå åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ äçìïóéåýåé êáôÜ êáéñïýò äéçãÞìáôá, Üñèñá, ôáîéäéùôéêÜ êáé ðïñôñÝôá óõããñá-öÝùí. Ôï éóôïñéêü ìõèéóôüñçìÜ ôçò Ï êÜâïò ôïõ Áãßïõ ÁããÝëïõ Þôáí õðïøÞöéï ãéá ôï Êñáôéêü Âñáâåßï ÌõèéóôïñÞìáôïò ôï 2000.¸ñãá: Á÷ ïé ößëïé ìïõ, Ï êÞðïò ìå ô’ áãÜëìáôá, Éüëç Þ ôç íý÷ôá ðïõ îå÷åßëéóå ôï ðïôÜìé, Ôá äÝíôñá ðïõ ôá ëÝíå Íôßâé-Íôßâé, ¼ôáí öýãáìå…, Ïé èåáôñßíïé, ÊáñäéÜ áðü ðÝôñá, ÊÜðïôå ï êõíçãüò, Ï ÊÜâïò ôïõ Áãßïõ ÁããÝëïõ.


Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï íåáíéêü ìõèéóôüñçìÜ ôçò ÅëÝ-íçò Óáñáíôßôç, ÊÜðïôå ï Êõíçãüò, Ýñãï ðïõ áðÝóðáóå Ýðáéíï óôïí ðáãêüóìéï äéáãùíéóìü íåáíéêïý ìõèéóôïñÞìáôïò ôçò ÏÕÍÅ-ÓÊÏ (1997), ìå èÝìá ôçí áíï÷Þ êáé ôçí êáôáíüçóç áíÜìåóá óå Üôïìá êáé óå ëáïýò. Ôï ìõèéóôüñçìá ôéìÞèçêå êáé ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï ðáéäéêÞò ëïãïôå÷íßáò. ¼ðùò Ý÷åé äçëþóåé ç ßäéá ç óõã-

Όπως τα βλέπει κανείς...Ελένη Σαραντίτη

386



ãñáöÝáò (ÊáèçìåñéíÞ,7-11-1997), «Ôï Ýñãï áöïñÜ ìéá ïéêïãÝíåéá ÅëëÞíùí ðïëéôéêþí ðñïóöýãùí, ïé ïðïßïé ìå ôçí Ýíáñîç ôïõ Åìöõ-ëßïõ êáôÝöõãáí óôçí ÔáóêÝíäç üðïõ ñßæùóáí êáé Ýæçóáí ìéá êáëÞ æùÞ, áëëÜ ïé áëëáãÝò óôï óýóôçìá óôç äåýôåñç ðáôñßäá ôïõò, êáé ç öïâåñÞ íïóôáëãßá ãéá ôçí ðñþôç, ôïõò þèçóå íá åðéóôñÝøïõí óôçí ÅëëÜäá. Åäþ ï êáèçãçôÞò ðáíåðéóôçìßïõ ðáôÝñáò êáé ç åðß-óçò åêðáéäåõôéêüò ìçôÝñá Ýðéáóáí äïõëåéÜ ùò åñãÜôåò ãçò êáé ôá ôñßá ôïõò ðáéäéÜ âßùóáí êÜèå åßäïõò ôáðåßíùóç óôï ó÷ïëåßï êáé óôá ðáé÷íßäéá». Ç óõããñáöÝáò áíáöÝñåé åðßóçò (Åëåýèåñïò Ôýðïò, 6-11-1997) üôé ï ôßôëïò ôïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ðïßçìá ôïõ ÓåöÝñç, ðïõ Þôáí ðñüóöõãáò êáé ï ßäéïò, «Ôï óðßôé êïíôÜ óôç èÜëáóóá». Ðáñïìïßáóá ôïõò ðñüóöõãåò ìå ôá ôáîéäéÜñéêá ðïõëéÜ ðïõ ôá êõíçãÜåé ï ðëÜóôçò êáé ç öýóç…».


Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ç ìïíáîéÜ äå ìå åß÷å áðáó÷ïëÞóåé ðïôÝ… èá ’÷ïõìå éóôïñßåò»: Ç ó÷Ýóç ôçò Åõñõäßêçò ìå ôï ÓùôÞñç êáé ïé óõíèÞêåò æùÞò êáé åñãáóßáò ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò.2ç åíüôçôá: «Äå ìå Üêïõóå… ôáñáêïõíþíôáò êáé ôá óêõëéÜ»: Ç åðß-óêåøç ôçò Åñáóìßáò êáé ï äéÜëïãïò ìå ôç ãéáãéÜ ÁíÜóôá.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÈÝìá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ïé åðáíáðáôñéæüìåíïé ¸ëëçíåò áðü ôéò ÷þñåò ôçò ðñþçí ÓïâéåôéêÞò ¸íùóçò. Åêåß êáôÝöõãáí ìåôÜ ôïí Åìöýëéï áñêåôïß ¸ëëçíåò, ùò ðïëéôéêïß ðñüóöõãåò, êáé ðñüêïøáí ìÝ÷ñé ôï îÝóðáóìá ôçò ïéêïíïìéêÞò êñßóçò ðïõ, óå óõíäõáóìü ìå ôç íïóôáëãßá ôïõò ãéá ôçí ðáôñßäá, ôïõò Ýöåñå ðßóù. Ùóôüóï ïé ðñïóäïêßåò ôïõò ãéá ìéá üìïñöç æùÞ äå âãÞêáí áëçèéíÝò ðÜíôá, êáèþò áíôéìåôùðßóôçêáí ìå åðéöýëáîç Þ êáé å÷èñüôçôá áðü Ýíá ôìÞìá ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò. ÈåìáôéêÝò åðåêôÜóåéò ôïõ áðï-óðÜóìáôïò åßíáé ïé óõíèÞêåò æùÞò êáé åñãáóßáò ôùí ïéêïíïìéêþí ðñïóöýãùí, ç áêáôÜâëçôç áãùíéóôéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ üôáí äéåêäéêåß ìéá áîéïðñåðÞ êáé äßêáéç æùÞ, ôá óõíôçñçôéêÜ êáôÜëïéðá ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñïïäåõôéêü ðíåýìá ôçò íÝáò ãåíéÜò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ç åíüôçôá îåêéíÜ ìå ôçí çñùßäá ôïõ áðïóðÜóìáôïò, ôçí Åõñõäßêç, íá ìéëÜ ãéá ôç ìçôÝñá ôçò áëëÜ êáé ãéá ôïí åáõôü ôçò. Ç ßäéá äåí åßíáé ìïíá÷éêÞ, üðùò êáé êáíåßò áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ

387

ΕλένηΣαραντίτη

ôçò. Ç ìçôÝñá ôçò ßóùò åßíáé ðåñéóóüôåñï åóùóôñåöÞò êáé äéóôá-êôéêÞ óõãêñéôéêÜ ìå ôá Üëëá ìÝëç ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò. Ùóôüóï áéóèÜíåôáé üôé ç ìïíáîéÜ ôçí êáôÝâáëå áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ãíþñéóå ôï ÓùôÞñç, ãéï ôùí éäéïêôçôþí ôïõ áãñïêôÞìáôïò êáé åñùôåõìÝ-íï ìáæß ôçò. Êáôüðéí, óå Ýíá ìïíüëïãï, ç Åõñõäßêç åêèÝôåé ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò åßíáé åðéöõëáêôéêÞ ãéá ôç ó÷Ýóç ôïõò. ¸÷åé ãßíåé ìïíá÷éêÞ åîáéôßáò ôïý üôé ï êïéíùíéêüò ðåñßãõñïò åßíáé åðéöõëáêôéêüò áðÝíáíôß óå áõôÞí êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò êáé óõ÷íÜ áíôéìåôùðßæïõí ðñïâëÞìáôá êïéíùíéêÞò ðñïóáñìïãÞò êáé áðïäï-÷Þò. Ï êüóìïò ôïýò ó÷ïëéÜæåé, ïé óõììáèçôÝò ôçò ôç ÷ëåõÜæïõí ìüíï êáé ìüíï ãéá ôçí ðñïÝëåõóÞ ôçò, ôïõò åðéññßðôïõí åõèýíåò ãéá ôçí áíåñãßá, ôïõò êáôçãïñïýí üôé äåí åßíáé ¸ëëçíåò. Êáôüðéí ðáñáôßèåôáé ç áðÜíôçóç ôïõ ÓùôÞñç óôá ëüãéá ôçò Åõñõäßêçò. Ï ÓùôÞñçò åßíáé åñùôåõìÝíïò ìáæß ôçò êáé áíôéìåôùðßæåé ôï èÝìá ðéï ðñïïäåõôéêÜ. Óõììåñßæåôáé ôç óôåíï÷þñéá ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ êáé ðñïóðáèåß íá ìåôáðåßóåé ôç ìçôÝñá ôïõ ðïõ èåùñåß üôé ç ïéêïãÝ-íåéá ôçò Åõñõäßêçò åßíáé îåðåóìÝíç. Ç Åõñõäßêç ðåñéãñÜöåé óôç óõíÝ÷åéá Ýíá ðåñéóôáôéêü ðïõ áöïñÜ óôïí ðáôÝñá ôçò. Ôïí óõíÝëáâå íá êëáßåé ìå áíáöéëçôÜ, åíþ ç õðüëïéðç ïéêïãÝíåéá êïéìüôáí. Åäþ âëÝðïõìå ôçí ôñáãéêüôçôá ôïõ ðñïóþðïõ ôïõ ðáôÝñá, ðïõ åßíáé áõôüò ðïõ åßíáé åðéâáñõìÝíïò ìå ôçí åõèýíç ôçò ïéêïãÝíåéáò êáé äåí áíôÝ÷åé Üëëï ôçí øõ÷ïëïãéêÞ ðßåóç ôçò ìç áðïäï÷Þò êáé ôçò áðüññéøçò. Áðåëðßæåôáé óôç óêÝøç üôé åêôüò áðü ôçí õðåñðñïóðÜèåéá ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá óôáèåß ïéêïíïìéêÜ óôá ðüäéá ôïõ, êÜíïíôáò ìéá êáéíïýñãéá áñ÷Þ óå Ýíá íÝï ôüðï, Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé åðéðëÝïí ôçí êïñïúäßá, ôïí åîåõ-ôåëéóìü êáé ôçí Üñíçóç, áêüìç êáé ôçò åèíéêüôçôÜò ôïõ. ¼ëá áõôÜ ôïí êáôáâÜëëïõí êáé îåóðÜ, ÷ùñßò üìùò íá èÝëåé íá ãßíåé áíôéëçðôü áõôü ôïõ ôï îÝóðáóìá, áêñéâþò ãéá íá ìçí åðéâáñýíåé øõ÷ïëïãéêÜ êáé ôçí õðüëïéðç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Áõôüò åßíáé ðïõ ðñÝðåé íá öáíåß ðåñéóóüôåñï äõíáôüò, ùò Üíôñáò êáé ùò ðáôÝñáò-ðñïóôÜôçò, êáé íá óôçñßîåé êáé ôïõò õðüëïéðïõò. Ùóôüóï åßíáé êáé áõôüò Üíèñù-ðïò êáé ïé ôáëáéðùñßåò –óùìáôéêÝò êáé êõñßùò øõ÷ïëïãéêÝò– ôïí êÜíïõí íá ëõãßæåé. ÁëëÜ ôçí êáôÜðôùóç áõôÞ ôçí áíôéìåôùðßæåé ìüíïò êáé ìå áîéïðñÝðåéá. Ç Åõñõäßêç áíçóõ÷åß ãéá ôï êáôÜ ðüóï áõôü ôï êïõñÜãéï ìðïñåß íá êñáôÞóåé ãéá ðÜíôá. Èåùñåß üôé åßíáé êáëýôåñï íá áñáéþóåé ôéò óõíáíôÞóåéò ôçò ìå ôï ÓùôÞñç, ãéáôß ðéóôåýåé üôé êÜôé ôÝôïéï èá åðéâáñýíåé ôçí Þäç äõóìåíÞ êáôÜóôáóç ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò. 2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç áõôÞ åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí Åõ-ñõäßêç íá äéêáéþíåôáé óôéò ðñïâëÝøåéò ôçò êáé ôéò áíçóõ÷ßåò ðïõ åîÝöñáóå óôçí ðñþôç åíüôçôá. Ç áäåñöÞ ôçò åíçìÝñùóå ôç ìçôÝ-ñá ôïõ ÓùôÞñç ãéá ôç ó÷Ýóç ôïõ ãéïõ ôçò ìå ôçí Åõñõäßêç. Åêåßíç

388



ôçí ßäéá ìÝñá êéüëáò áðïöáóßæåé íá åðéóêåöôåß ôï óðßôé ôïõò êáé íá åêöñÜóåé ôá ðáñÜðïíÜ ôçò. Óôï äéÜëïãï ðïõ áêïëïõèåß ìåôáîý ôçò Åñáóìßáò (ìçôÝñáò ôïõ ÓùôÞñç) êáé ôçò ãéáãéÜò ôçò Åõñõäß-êçò, ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åêäßðëùóç äýï åê äéáìÝôñïõ áíôßèåôùí ÷áñáêôÞñùí. Ç ìçôÝñá ôïõ ÓùôÞñç ðáñïõóéÜæåôáé óõíôçñçôéêÞ êáé ïðéóèïäñï-ìéêÞ (ç áíÞèéêç Åõñõäßêç ðáñÝóõñå ôïí åýðéóôï êáé êáôáäåêôéêü ãéï ôçò), áãåíÞò, åðéèåôéêÞ, õðåñïðôéêÞ êáé óõ÷íÜ ðñïóâëçôéêÞ (äåí êáôáäÝ÷åôáé íá ìðåé óôï óðßôé ôçò Åõñõäßêçò êáé íá äå÷ôåß ôï êÝñáóìÜ ôçò ãéáãéÜò: «óôÜèçêå êïíôÜ óôçí ðüñôá ôïõ áõôï-êéíÞôïõ ðïõ ôçí åß÷å êëåßóåé ìå ðÜôáãï», «Áöïý íá óêåöôåßò äåí èÝëåé íá öÜåé… íá ôçñïýìå êáé ôéò áðïóôÜóåéò», «Ôé óôï êáëü, Ýôóé ôá îáìïëÜíå óÞìåñá ôá êïñßôóéá;», «Ôï êïñßôóé ôï äéêü ìïõ äå óõ÷íÜæåé… ôïõ áöåíôéêïý ìáò…»), êáé îåíïöïâéêÞ (áäýíáôïí íá äå÷ôåß ôç ó÷Ýóç ôïõ ãéïõ ôçò ìå ìéá ðñïóöõãïðïýëá åñãÜôñéá áðü ôçí ÔáóêÝíäç). Áíôßèåôá ç ãéáãéÜ ÁíÜóôá åðéäåéêíýåé áîéï-ðñåðÞ êáé åõãåíéêÞ óôÜóç. Äéáôçñþíôáò ôçí øõ÷ñáéìßá ôçò êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ, áðïäåéêíýåé ôç óïößá ôçò êáé ôçí ðåñçöÜíéá ôçò.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÅõñõäßêç: Åßíáé ìßá Ýöçâç, ðïõ üìùò áíôß íá åßíáé áíÝìåëç êáé áéóéüäïîç, ïé óõíèÞêåò ôçò æùÞò ôçò êáé ôï ãåãïíüò üôé åßíáé ðñï-óöõãïðïýëá áðü Ýíá îÝíï ìÝñïò êáé ðñïóðáèåß ìå äõóêïëßá íá åíôá÷èåß óôá óýã÷ñïíá åëëçíéêÜ äåäïìÝíá, ôçí êÜíïõí åðéöõëáêôé-êÞ, äéóôáêôéêÞ êáé ìïíá÷éêÞ. Ôçí Ý÷åé ðéêñÜíåé êáé ôçí Ý÷åé öïâßóåé ç óôÜóç áðüññéøçò åê ìÝñïõò ôïõ êüóìïõ, éäéáéôÝñùò åê ìÝñïõò ôùí óõììáèçôþí ôçò. Áíçóõ÷åß êáé áãùíéÜ ãéá ôï ìÝëëïí ôçò ïé-êïãÝíåéÜò ôçò êáé óôåíï÷ùñéÝôáé ðïõ äåí ìðïñåß íá êÜíåé ôßðïôá ãéá íá ôïõò âïçèÞóåé íá Ý÷ïõí ìéá êáëýôåñç æùÞ, üðùò ôïõò áîßæåé. Åßíáé áëôñïõßóôñéá êáé åðéäåéêíýåé ùñéìüôçôá, åöüóïí ðáñáìåñßæåé ôá äéêÜ ôçò óõíáéóèÞìáôá, áðü áãÜðç êáé åíäéáöÝñïí ãéá ôçí ïé-êïãÝíåéÜ ôçò, êáé öïâÜôáé üôé ç ó÷Ýóç ôçò ìå ôï ÓùôÞñç, ðïõ äåí åßíáé áðïäåêôÞ êïéíùíéêÜ, èá åðéöïñôßóåé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò ìå ìßá áêüìç áöïñìÞ ãéá áñíçôéêÜ ó÷üëéá. ÓùôÞñçò: Ï ÓùôÞñçò åßíáé åñùôåõìÝíïò ìå ôçí Åõñõäßêç êáé áíôéìå-ôùðßæåé ôï èÝìá ðéï ðñïïäåõôéêÜ. Åßíáé åõáßóèçôïò êáé óõììåñßæåôáé ôç óôåíï÷þñéá ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ. ÖôÜíåé ìÜëéóôá óôï óçìåßï íá áíôéðáñáôåèåß óôçí êõñéáñ÷éêÞ ìçôÝñá ôïõ ðñïóðáèþíôáò íá ôçí ðåßóåé üôé ç ïéêïãÝíåéá ôçò Åõñõäßêçò äåí åßíáé îåðåóìÝíç, áëëÜ ðñïóðáèåß ìå áîéïðñåðÞ ôñüðï íá åðéâéþóåé áðü áõôÞ ôç äõóÜñå-óôç ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäï Ýíôáîçò. Óå áíôßèåóç ìå ôç ìçôÝñá ôïõ, åßíáé êáôáäåêôéêüò êáé äåí êÜíåé äéáêñßóåéò ìåôáîý ðëïýóéùí êáé

389

öôù÷þí, áíèñþðùí õøçëÞò Þ ìç êáôáãùãÞò («Áöïý íá óêåöôåßò äåí èÝëåé íá öÜåé… íá ôçñïýìå êáé ôéò áðïóôÜóåéò»). Ôï üôé åßíáé ðëïýóéïò äåí ôïí êÜíåé áëáæüíá, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåôáé áðü ôï üôé êáôáäÝ÷åôáé íá åñùôåõôåß ìéá êïðÝëá ðïõ ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò äïõëåýåé óôï äéêü ôïõ áãñüêôçìá. Åñáóìßá: Ç ìçôÝñá ôïõ ÓùôÞñç ðáñïõóéÜæåôáé óõíôçñçôéêÞ êáé ïðéóèïäñïìéêÞ (ç áíÞèéêç Åõñõäßêç ðáñÝóõñå ôïí åýðéóôï ãéï ôçò), áãåíÞò, åðéèåôéêÞ, õðåñïðôéêÞ êáé óõ÷íÜ ðñïóâëçôéêÞ. Äåí êáôáäÝ-÷åôáé ïýôå êáí íá ìðåé óôï óðßôé ôçò Åõñõäßêçò êáé íá äå÷ôåß ôï êÝñáóìÜ ôçò ãéáãéÜò («óôÜèçêå êïíôÜ óôçí ðüñôá ôïõ áõôïêéíÞôïõ ðïõ ôçí åß÷å êëåßóåé ìå ðÜôáãï», «Áöïý íá óêåöôåßò äåí èÝëåé íá öÜåé… íá ôçñïýìå êáé ôéò áðïóôÜóåéò», «Ôé óôï êáëü, Ýôóé ôá îáìï-ëÜíå óÞìåñá ôá êïñßôóéá;», «Ôï êïñßôóé ôï äéêü ìïõ äå óõ÷íÜæåé… ôïõ áöåíôéêïý ìáò…»). ÔÝëïò, åßíáé îåíïöïâéêÞ êáé äåí ìðïñåß íá äå÷ôåß ôç ó÷Ýóç ôïõ ãéïõ ôçò ìå ìéá ðñïóöõãïðïýëá åñãÜôñéá áðü ôçí ÔáóêÝíäç. ÃéáãéÜ ÁíÜóôá: ìÝóá áðü ôá ëüãéá êáé ôéò óêÝøåéò ôçò Åõñõäßêçò ìáèáßíïõìå ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôç ãéáãéÜ ôçò. Åßíáé ìéá ãõíáß-êá ðïõ äéáêáôÝ÷åôáé áðü Ýíôïíá ðáôñéùôéêÜ óõíáéóèÞìáôá, åöüóïí åßíáé ç ìåãáëýôåñç óå çëéêßá êáé åðïìÝíùò Ý÷åé æÞóåé óôçí ÅëëÜ-äá ãéá ðåñéóóüôåñï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé Ý÷åé âéþóåé ôïí êáçìü ôçò îåíéôéÜò êáé ôïõ áðï÷ùñéóìïý ôçò ðáôñßäáò («Óðáñôáñïýóáìå üëá áõôÜ ôá ÷ñüíéá... ðñïðáíôüò ç ãéáãéÜ»). Åßíáé åñãáôéêÞ åöüóïí âïçèÜ ôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ ãéïõ ôçò êáé öñïíôßæåé ãéá ôéò ïéêéáêÝò åñãáóßåò, ðáñÜ ôçí ðñï÷ùñçìÝíç çëéêßá ôçò («¼ôáí ôçí Üêïõóå ç ãéáãéÜ… êáèçìåñéíÞ ëÜôñá»).Åßíáé ãõíáßêá ðïõ Ý÷åé âéþóåé ðïëëÝò åìðåéñßåò êáé éäßùò óôåíï-÷þñéåò êáé ðßêñåò («Á, Ý÷åé ðåñÜóåé ôïõ êüóìïõ ôá âÜóáíá… ïëü-êëçñïõò ôñéáíôáöõëëüêçðïõò»). ¼ëá áõôÜ ôçí Ý÷ïõí êÜíåé óïöÞ êáé éäéáéôÝñùò ðåñÞöáíç, þóôå íá ìçí ðôïåßôáé áðü ôçí êáêÞ óõ-ìðåñéöïñÜ ôçò ìçôÝñáò ôïõ ÓùôÞñç. Áíôßèåôá, óôçí ðñïóâëçôéêÞ, áãåíÞ êáé åðéèåôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôçò Åñáóìßáò, ç ãéáãéÜ ÁíÜóôá åðéäåéêíýåé áîéïðñåðÞ êáé åõãåíéêÞ óôÜóç. Äéáôçñþíôáò ôçí øõ÷ñáé-ìßá ôçò êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ, åðéäåéêíýåé ôç óïößá ôçò êáé ôçí ðåñçöÜíéá ôçò.


i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéùìáôéóìïýò Þ îåíéêÝò ëÝ-îåéò. ÕðÜñ÷ïõí êÜðïéåò ëÝîåéò áðü ôïí êáèçìåñéíü ðñïöïñéêü ëüãï (íéÜíéáñï, êáëïðáßäéá, óõìðáèÜôå, ëõðçóéÜñçò, ôÜ÷áìïõ, öïõñêß-óôçêá, ÷ïëïóêÜôå).


390



ii) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü êáé ëéôü, êáé äåí ðáñïõóéÜæåé äõóêïëßåò óôçí êáôáíüçóç. Óå ïñéóìÝíá óçìåßá ï ôüíïò ãßíåôáé åéñùíéêüò («Äå ôá ÷ôýðçóå üìùò… óùóôü íá ëÝãåôáé»). Ç ýðáñîç ôïõ äéáëüãïõ ðñïóäßäåé èåáôñéêÞ æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç êáé óðÜåé ôç ìïíïôïíßá ôçò. Ôï ýöïò ÷áñáêôçñßæåôáé ãéá ôïí åîïìïëïãçôéêü êáé áðïêáëõðôéêü ôïõ ôüíï, åöüóïí ìåôáöÝñåé ü÷é ìüíï ôéò ðñï-óùðéêÝò åìðåéñßåò ôçò çñùßäáò, áëëÜ êáé ôï óõëëïãéêü áóõíåßäçôï ìéáò ïìÜäáò áíèñþðùí ðïõ âßùóáí ôçí ðñïóöõãéÜ óôïí îÝíï ôüðï áëëÜ êáé óôï äéêü ôïõò.

iii) ÁöÞãçóçÓôï áðüóðáóìá Ý÷ïõìå Üìåóç áöÞãçóç (ìßìçóç), äçëáäÞ áöçãçôÞò åßíáé Ýíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ, óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôù-óç ç Åõñõäßêç, ç ïðïßá ìéëÜ óå á´ ðñüóùðï. Óå ìåñéêÜ óçìåßá ç áöÞãçóç ãßíåôáé ôñéôïðñüóùðç, éäßùò üôáí ç Åõñõäßêç ðåñéãñÜöåé ÷áñáêôÞñåò, üðùò ï ðáôÝñáò êáé ç ãéáãéÜ ôçò.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ ÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ç ìïíáîéÜ äåí ìå åß÷å áðáó÷ïëÞóåé ðïôÝ», «Íá óå ÷ïñôÜóù», «óôåêüìáóôå åìðüäéï», «óðáñôáñïýóáìå üëá áõôÜ ôá ÷ñüíéá», «åãþ ó’ Ýíéùóá», «ôñáíôáæüôáí», «ì’ áãñßåøå», «êïõêïõëþ-èçêá», «ôá îõðüëçôá ðüäéá ôçò… Ýíáò ïëüêëçñïò ôñéáíôáöõëëüêç-ðïò», «ìïõ ôçí Ýêïøáí», «ëáìðñü ðáëéêÜñé», «äéêü ôïõ êáðÝëï», «ï Èåüò óêÜëåò áíåâÜæåé êáé óêÜëåò êáôåâÜæåé», «óôïõò ïõñáíïýò äåí õðÜñ÷ïõí ôÝôïéïé Üããåëïé». Ðáñïìïéþóåéò: Ðáñïìïéþóåéò: «Ýíá êïõâáñÜêé ðïõ ìáæåýåôáé», «óáí íá óáò ãíùñßæù ÷ñüíéá», «óáí í’ Üêïõóá áíáöéëçôÜ», «óáí êÜôé íá êáôÜëáâå», «óáí íá äéáéóèÜíèçêå êÜôé», «óáí ôçò ìÜóêáò». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «äå ìå åß÷å ðëçóéÜóåé êáé ãé’ áõôü äåí ôç öïâü-ìïõí», «ôá ðïõëéÜ äå óþðáéíáí», «ôá óêõëéÜ… êÜôé æçôïýóáí». ÕðåñâïëÞ:ÕðåñâïëÞ: «Ðéï ¸ëëçíåò äå ãßíåôáé», «Ý÷ïõí ìáôþóåé óôá óýíïñá ôïõ êüóìïõ». Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ðåñéðÜôïõ ôïõ ÓùôÞñç êáé ôçò Åõñõäßêçò, ç åéêüíá ôçò ãéáãéÜò, ç åéêüíá ôçò Åñáóìßáò, ç åéêüíá ôïõ ðáôÝñá, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí áíáöéëçôþí, ç åéêüíá ôïõ ÓùôÞñç ðïõ äåí ìðïñåß íá öÜåé ÷ùñßò ôçí ðáñïõóßá êáé ôïõ õðçñåôéêïý ðñïóùðé-êïý, ç åéêüíá ôùí óêõëéþí, ç åéêüíá ôçò ãéáãéÜò íá óôÝêåôáé óôçí ðüñôá ê.Ü.


1. Ðþò áíôéìåôùðßæïõí ôçí Åõñõäßêç ïé óõììáèçôÝò ôçò êáé óå ðïéïõò ëüãïõò íïìßæåôå üôé ïöåßëåôáé ç óõìðåñéöïñÜ ôïõò; Ðïéá

391

åßíáé ç äéêÞ óáò ãíþìç ãé’ áõôÞí ôç óôÜóç ôïõò;Ç Åõñõäßêç Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé ü÷é ìüíï ôçí áðüññéøç ôùí óõì-ìáèçôþí ôçò ðïõ ôçí êÜíïõí íá áéóèÜíåôáé áðÝñáíôç ìïíáîéÜ, áëëÜ åðéðëÝïí êáé ôïí åîåõôåëéóìü åê ìÝñïõò ôïõò («Êé Ýôóé ðåñíþ êáé ôéò ìÝñåò ìïõ óôï ó÷ïëåßï… ÷ëéìßíôñéæáí»). Óõ÷íÜ ôçí êïñïúäåýïõí êáé ôçí ðåñéãåëïýí. Ç óõìðåñéöïñÜ ôïõò áõôÞ üìùò äåí åßíáé êáôáêñé-ôÝá, åöüóïí ðñïÝñ÷åôáé áðü åöÞâïõò, ðïõ äåí Ý÷ïõí ïé ßäéïé áêüìç êáôáóôáëÜîåé ùò ðñïò ôéò áðüøåéò ôïõò êáé åßíáé öåñÝöùíá ôùí áðüøåùí ôùí ãïíéþí ôïõò êáé ôçò êïéíùíßáò ðïõ ôïõò ðåñéâÜëëåé. Ç ãåíéêÞ êáôáêñáõãÞ åíáíôßïí ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí äåí ôïõò áöÞíåé áíåðçñÝáóôïõò. Åßíáé áäýíáôïí íá áíôéôá÷èïýí óôçí ðëýóç åãêåöÜëïõ ôùí ãïíéþí ôïõò êáé ôçò êïéíùíßáò, ðïõ èåùñåß ôïõò ìåôáíÜóôåò ðáñåßóáêôïõò, áíåðéèýìçôïõò, ìç ¸ëëçíåò êáé ïìÜäá ðïõ æåé ðáñáóéôéêÜ åíáíôßïí ôùí ãçãåíþí. Ôéò áðüøåéò áõ-ôÝò ìåôáöÝñïõí êáé ïé Ýöçâïé óôç óõìðåñéöïñÜ ôïõò. Áðëþò ôçí åêöñÜæïõí ðéï Ýíôïíá êáé áíÜëïãá ìå ôçí çëéêßá ôïõò.

2. ×áñáêôçñßóôå ôçí êõñßá ÁíÜóôá áðü ôç èÝóç ðïõ ðáßñíåé áðÝ-íáíôé óôçí ðñïóâëçôéêÞ êõñßá Åñáóìßá.ÐáñÜ ôçí ðñïóâëçôéêÞ, áãåíÞ êáé åðéèåôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôçò Åñá-óìßáò, ç ãéáãéÜ ÁíÜóôá åðéäåéêíýåé áîéïðñåðÞ êáé åõãåíéêÞ óôÜóç («óôÞèçêå óôçí ðüñôá… ôçò ÷áìïãÝëáóå åõãåíéêÜ»). Äéáôçñåß ôçí øõ÷ñáéìßá ôçò êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ, åðéäåéêíýïíôáò Ýôóé ôç óïößá ðïõ ôç ÷áñáêôçñßæåé («Ôé ëÝôå ôþñá êõñßá Åñáóìßá ìïõ… êáé ôé óåâáóôéêüò!», «Åìåßò åêåß äåí îÝñáìå áðü áðïóôÜóåéò… Êüðéáóå ëéãÜêé») êáé ôçí ðåñçöÜíéá ôçò. Äåí ðÝöôåé óôï åðßðåäï ôçò êõñßáò Åñáóìßáò êáé ìå åõãåíéêü ôñüðï áðïäåéêíýåé ôçí áíù-ôåñüôçôÜ ôçò êáé ôç óïößá ôçò («Íá óáò ðù êõñßá… êáëïðáßäéá ìÜëéóôá»). Óõ÷íÜ åßíáé äéäáêôéêÞ êáé ÷ùñßò íá Ý÷åé áðüôïìï ôñüðï ðñïóðáèåß íá õðïäåßîåé óôçí êõñßá Åñáóìßá ôéò ëáíèáóìÝíåò ôéò áðüøåéò. Óå Ýíá óçìåßï öáßíåôáé íá ìïéñïëáôñåß («Á÷, êõñßá Åñá-óìßá ìïõ, ï Èåüò… íá ’óáé äå ãëéôþíåéò»).

3. Óôï äéÜëïãï áíÜìåóá óôéò äýï ãõíáßêåò óõãêñïýïíôáé äýï äéá-öïñåôéêÝò áíôéëÞøåéò ãéá ôçí áîßá ôùí áíèñþðùí. Óå ðïéá óçìåßá äßíåé Ýìöáóç ç êÜèå ðëåõñÜ êáé ìå ðïéá óõìöùíåßôå åóåßò;Óôï äéÜëïãï ìåôáîý ôçò Åñáóìßáò êáé ôçò ÁíÜóôáò äéáöáßíïíôáé äýï äéáöïñåôéêÝò áíôéëÞøåéò ãéá ôçí áîßá ôùí áíèñþðùí ãåíéêÜ êáé ãéá ôç óôÜóç ðïõ ïöåßëïõìå íá êñáôÜìå áðÝíáíôß ôïõò. Ç Åñáóìßá äéáêñßíåé ôïõò áíèñþðïõò áíÜëïãá ìå ôçí êáôáãùãÞ êáé ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç. Äåí êáôáäÝ÷åôáé ï ãéïò ôçò íá óõíôñþãåé ìå ôï õðçñåôéêü ðñïóùðéêü Þ íá ó÷åôéóôåß ìå ìéá êïðÝ-ëá ðïõ ïé ãïíåßò ôçò åñãÜæïíôáé óôï õðïóôáôéêü ôçò. Äåí ìðïñåß íá äå÷ôåß ôçí éóüôçôá ìåôáîý ôùí áíèñþðùí êáé íá åîïìïéùèåß ìå


392



áíèñþðïõò êáôþôåñçò êïéíùíéêÞò Þ ïéêïíïìéêÞò èÝóçò. Áíôßèåôá ç êõñßá ÁíÜóôá èåùñåß üôé üëïé ïé Üíèñùðïé åßíáé ßóïé êáé ßäéïé, åéäéêÜ ìðñïóôÜ óôéò óõìöïñÝò, áíåîáñôÞôùò ìüñöùóçò, êïéíùíé-êÞò èÝóçò Þ ïéêïíïìéêÞò êáôÜóôáóçò: «Åìåßò åêåß äåí îÝñáìå áðü áðïóôÜóåéò», «Ï Èåüò óêÜëåò… äå ãëéôþíåéò». Ãéá ôçí êõñßá ÁíÜóôá ïé Üíèñùðïé äéáêñßíïíôáé óå êáëïýò êáé êáêïýò. Åöüóïí ëïéðüí ç åããïíÞ ôçò êáé ï ÓùôÞñçò åßíáé êáëÜ ðáéäéÜ êáé ïé äýï, óýìöùíá ìå ôç äéêÞ ôçò êïóìïèåùñßá, äå âñßóêåé ôï ëüãï ãéá ôïí ïðïßï äåí ìðïñïýí íá ó÷åôéóôïýí.

4. «…ðñÝðåé íá ðáëÝøåé ðïëý ðáñáðÜíù áðü ôï ãéüêá óáò…»: åîçãÞóôå ôé åííïåß ç êõñßá – ÁíÜóôá ìå áõôÞí ôç öñÜóç. Ãéáôß ç Åõñõäßêç ðñÝðåé íá ðáëÝøåé ðåñéóóüôåñï;Ç Åõñõäßêç ðñÝðåé íá öáíåß ðåñéóóüôåñï äõíáôÞ óôï ìÝëëïí. ÊÜèå Üíèñùðïò ãéá íá ðåôý÷åé óôç æùÞ ôïõ ðñÝðåé íá áãùíéóôåß êáé íá êïðéÜóåé. Ç Åõñõäßêç üìùò ðñÝðåé íá êáôáâÜëëåé ðåñéóóüôåñï êüðï, åöüóïí Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé ôï ñáôóéóìü êáé ôçí îåíïöï-âßá, äõóêïëßåò ðïõ äåí õößóôáíôáé ãéá ôá Üëëá åëëçíüðïõëá. Óå êÜèå ôçò ðñïóðÜèåéá ðñÝðåé ôáõôü÷ñïíá íá áðïäåéêíýåé üôé äåí åßíáé êáôþôåñç êáé üôé áîßæåé íá Ý÷åé ôéò ßäéåò åõêáéñßåò ìå üëá ôá Üëëá åëëçíüðïõëá, üóïí áöïñÜ óôïí åðáããåëìáôéêü ôïìÝá. Óôçí êïéíùíéêÞ ôçò æùÞ ðñÝðåé íá áãùíéóôåß, ü÷é íá ãßíåé áðïäåêôÞ –áí ãßíåé ðïôÝ– áëëÜ íá ìðïñÝóåé ôïõëÜ÷éóôïí íá åíôá÷èåß êïéíùíéêÜ, ÷ùñßò íá Ý÷åé íá áíôéìåôùðßæåé äéáñêþò ôï ÷ëåõáóìü êáé ôïí åîåõ-ôåëéóìü. Óå ðñïóùðéêü åðßðåäï, ôÝëïò, ðñÝðåé íá åßíáé ïðëéóìÝíç ìå äéðëÜóéï øõ÷éêü óèÝíïò áðü ôá Üëëá ðáéäéÜ, ïýôùò þóôå íá ìðïñÝóåé íá õðïìåßíåé üëç áõôÞ ôçí øõ÷ïöèüñá ðñïóðÜèåéá ôïõ íá ãßíåé êáíåßò áðïäåêôüò.

5. Óõãêñßíåôå ôçí çñùßäá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ìå ôçí çñùßäá áðü ôï êåßìåíï «Ï äñüìïò ãéá ôïí ðáñÜäåéóï åßíáé ìáêñýò» ôçò Ìá-ñïýëáò ÊëéÜöá. Ðïéåò ïìïéüôçôåò âñßóêåôå;Çñùßäá ôïõ Ýñãïõ Ï äñüìïò ãéá ôïí ðáñÜäåéóï åßíáé ìáêñýò, ôçò Ìáñïýëáò ÊëéÜöá, åßíáé ç Âåñüíéêá. Ç Âåñüíéêá êáé ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò, ëüãù ôçò áëâáíéêÞò ôïõò êáôáãùãÞò, âéþíïõí ôçí êá÷õðïøßá êáé ôçí áðüññéøç ôçò ôïðéêÞò êïéíùíßáò óôçí ïðïßá æïõí. ¢ñá ëïéðüí ç Âåñüíéêá êáé ç Åõñõäßêç Ý÷ïõí êïéíÜ óçìåßá ùò ðñïò ôéò äõóêïëßåò Ýíôáîçò êáé êïéíùíéêÞò áðïäï÷Þò ðïõ ïöåßëåôáé óôç äéáöïñåôéêÞ êáôáãùãÞ ãéá ôç Âåñüíéêá êáé óôç äéáöïñåôéêÞ ðñï-Ýëåõóç ãéá ôçí Åõñõäßêç. Ç äéáöïñÜ åßíáé üôé ç Âåñüíéêá åßíáé üíôùò äéáöïñåôéêÞò êáôáãùãÞò, åíþ ç Åõñõäßêç åßíáé Åëëçíßäá ðïõ ïé ðïëéôéêÝò óõíèÞêåò ôçò åðï÷Þò áíÜãêáóáí ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò íá ìåôáíáóôåýóåé óôçí ÔáóêÝíäç. ÄçëáäÞ ç äéáöïñÜ Ýãêåéôáé óôï üôé ç ïéêïãÝíåéá ôçò Âåñüíéêá ìåôáíÜóôåõóå çèåëçìÝíá, åíþ

393

ç ïéêïãÝíåéá ôçò Åõñõäßêçò âßùóå ôçí áíáãêáóôéêÞ ìåôáíÜóôåõóç, êáé ìÜëéóôá äýï öïñÝò. Ç èÝóç ôçò Åõñõäßêçò åßíáé äõó÷åñÝóôåñç áðü áõôÞ ôçò Âåñüíéêá, åöüóïí ç Åõñõäßêç áéóèÜíåôáé îÝíç óôçí ßäéá ôçò ôçí ðáôñßäá. Ùóôüóï ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò áðüññéøçò ðïõ åéóðñÜôôïõí áðü ôïí êïéíùíéêü ôïõò ðåñßãõñï åßíáé êïéíÜ: êáé ïé äýï åßíáé èýìáôá ÷ëåõáóìïý êáé ìç áðïäï÷Þò.


1. «Ðéï ¸ëëçíåò äå ãßíåôáé»: ó÷ïëéÜóôå ôï ÷ùñßï áõôü ôïõ êåéìÝíïõ.2. Âñåßôå ôá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ üðïõ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôïí ðáôÝ-ñá êáé ðñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ.3. ÕðåñçöÜíåéá êáé ðñïêáôÜëçøç: âñåßôå ôç óçìáóßá ôùí äýï áõôþí åííïéþí. Åðéóçìáßíåôå ôçí ýðáñîÞ ôïõò óôï êåßìåíï;


Οι φίλοι μας τα ζώαΟι φίλοι μας τα ζώα

396


Ï ÁíäñÝáò Êáñêáâßôóáò åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ¸ëëçíåò ðåæïãñÜ-öïõò ðïõ èåìåëßùóáí ôï äéÞãçìá, ìáæß ìå ôïí ÐáðáäéáìÜíôç êáé ôïí ÊïíäõëÜêç, åíþ åêðñïóþðçóå ôçí ðåñßïäï ôçò çèïãñáößáò ìå ðëÞèïò Ýñãùí. ÃåííÞèçêå óôá Ëå÷áéíÜ ôçò Çëåßáò ôï 1866. Óðïý-äáóå éáôñéêÞ êáé õðçñÝôçóå ùò óôñáôéùôéêüò ãéáôñüò, áëëÜ êáé óå åìðïñéêÜ ðëïßá. Áó÷ïëÞèçêå åðßóçò ìå ôç äçìïóéïãñáößá, áíáëáì-âÜíïíôáò äéÜöïñåò áðïóôïëÝò êáé ðåñéïäåßåò. Ïé áðïóôïëÝò áõôÝò ôïõ åðÝôñåøáí íá ãíùñßóåé êáëÜ ôçí åëëçíéêÞ ýðáéèñï, ôç æùÞ ôùí ÷ùñéêþí, ôá åðáñ÷éáêÜ Þèç êáé ôïí êüóìï ôçò èÜëáóóáò. Ãíþñéóå äçëáäÞ ôç æùíôáíÞ ÅëëÜäá ôçò åðï÷Þò, êé áõôÞí ìáò áðåéêïíßæåé ðéóôÜ êáé ìå åíÜñãåéá óôçò óåëßäåò ôïõ.Ï Êáñêáâßôóáò ìáò äßíåé óôá âéâëßá ôïõ ìéá ÅëëÜäá ôáðåéíÞ êáé âáóáíéóìÝíç, ìå ôïõò êáçìïýò êáé ôç öôþ÷åéá ôçò, ôéò ÷áñÝò êáé ôéò ðßêñåò ôçò. Ãëáöõñüò, ðáñáóôáôéêüò, íåõñþäçò êáé öùôåéíüò, ãßíåôáé ï áðáñÜìéëëïò æùãñÜöïò ôçò ÅëëÜäáò óå Ýñãá üðùò ôá Ëüãéá ôçò ðëþñçò êáé O ÆçôéÜíïò, ðïõ, óýìöùíá ìå ìéá Üðïøç, óõìâïëßæåé ôçí ßäéá ôçí ÅëëÜäá. Áñ÷éêÜ Ýãñáøå óôçí êáèáñåýïõóá, äåí Üñãçóå üìùò íá óõíåéäçôïðïéÞóåé üôé ç äçìïôéêÞ Ýðñåðå íá åðéêñáôÞóåé –üðùò óôçí ðïßçóç– êáé óôïí ðåæü ëüãï. ÊáôÜêôçóå Ýôóé ìéá åðßæçëç èÝóç óôç ìüëéò äéáìïñöïýìåíç ðåæïãñáößá ìáò, êáé ðÝôõ÷å ìéá èåëêôéêÞ áðåéêüíéóç ôùí çèþí ôçò åëëçíéêÞò æùÞò. ÁëëÜ êáé óôçí øõ÷ïëïãéêÞ áðïôýðùóç ôùí çñþùí ôïõ áðïäåß÷ôçêå åðßóçò äåîéïôÝ÷íçò. ÅîÝäùóå ôá Ýñãá ÄéçãÞìáôá, ÐáëéÝò áãÜðåò, Ëüãéá ôçò Ðëþñçò, O ÆçôéÜíïò, Ç ËõãåñÞ, O Áñ÷áéïëüãïò, ðïõ ãíþ-ñéóáí ðïëëÝò åðáíåêäüóåéò. Ôá ¢ðáíôÜ ôïõ åêäüèçêáí ôï 1966.Ïé êáêïõ÷ßåò ôùí ðïëÝìùí êáé ïé äéÜöïñåò êáôÜ êáéñïýò áññþ-óôéåò, åß÷áí óêÜøåé óéãÜ-óéãÜ ôçí õãåßá ôïõ. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1917 íïóçëåýôçêå ãéá ëßãï êáéñü óôï óáíáôüñéï ôçò ÐåíôÝëçò. Áðü ôï 1918 åß÷å áðïóõñèåß óå êáêÞ êáôÜóôáóç áðü ôç öõìáôßùóç, óôï Ìáñïýóé, üðïõ êáé ðÝèáíå óôéò 24 Ïêôùâñßïõ ôïõ 1922.

Το μνήμα της μάναςΑνδρέας Καρκαβίτσας

ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣΤΑ ΖΩΑ

397

ΑνδρέαςΚαρκαβίτσας

B. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Ôï áõôïôåëÝò áõôü äéÞãçìá ôïõ ÁíäñÝá Êáñêáâßôóá ðñáãìáôåýåôáé ôçí áõôïèõóßá ìéáò ãáúäïõñßôóáò. Ôï ðïõëÜñé ôçò êéíäýíåøå êáé ç ìçôñéêÞ ôçò óôïñãÞ ãßíåôáé áéôßá íá ÷Üóåé ôç æùÞ ôçò. Ï óõããñáöÝ-áò, áîéïðïéþíôáò Ýíá óõìâÜí áðü ôï âáóßëåéï ôùí æþùí, áðïóêïðåß óôçí êáëëéÝñãåéá ôçò åõáéóèçóßáò ôùí áíáãíùóôþí. ÐáñÜëëçëá ôï äéÞãçìá åêôõëßóóåôáé óå Ýíá åîùðñáãìáôéêü óêçíéêü, üðïõ ôá æþá ðñïóùðïðïéçìÝíá ìéëïýí êáé åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò.


Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Åß÷áí èåñßóåé ðéá… ïýôå ô’ á÷íÜñéá ôïõ»: Ïé áíçóõ÷ßåò ôçò ÓìáñÜãäáò ãéá ôïí êßíäõíï ðïõ äéáôñÝ÷åé ç ãáúäïõñßôóá ìå ôï ìïõëÜñé ôçò.2ç åíüôçôá: «Ó’ Ýíá âïõíü ïé äõï ëýêïé… óáí íá êñõöïìéëïýóáí»: Ç áëåðïý õðïäåéêíýåé óôïõò äýï ëýêïõò ôï êáôÜëëçëï ìÝñïò ãéá êõíÞãé.3ç åíüôçôá: «Ç áóôñïöåããéÜ öþôéæå ôç óôÜíç… áíôéëáëïýóáí ãýñù»: Ç åðßèåóç ôùí äýï ëýêùí óôç óôÜíç ôïõ ÔÜóç.4ç åíüôçôá: «Êáèþò Ýôñå÷å ï ëýêïò… íá ôïõ óêßóïõí ôçí êïéëéÜ»: Ç áíáæÞôçóç ôñïöÞò óõíå÷ßæåôáé.5ç åíüôçôá: «ÌÜêñõíå ëïéðüí áðü êåé… Ôï ìíÞìá ôçò ìÜíáò»: Ç åðßèåóç ôïõ ëýêïõ óôç ãáúäïõñßôóá êáé ç áõôïèõóßá ôçò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï ðåñéå÷üìåíï ôïõ äéçãÞìáôïò áöïñÜ óôçí éóôïñßá ìéáò ãáúäïõñß-ôóáò êáé ôïõ ôñáãéêïý ôçò ôÝëïõò. Ç ìÜíá ãáúäïõñßôóá áãùíßæåôáé íá óþóåé ôç æùÞ ôïõ ðïõëáñéïý ôçò ðïõ áðåéëåßôáé áðü ôçí åðßèåóç åíüò ëýêïõ êáé ôåëéêÜ õðïêýðôåé óôá ôñáýìáôÜ ôçò. Óå Ýíá äåýôåñï åðßðåäï ðáñáêïëïõèïýìå ôá ãíùñßóìáôá Üëëùí æþùí ôïõ æùéêïý âáóéëåßïõ êáé åéäéêÜ ôïõ ëýêïõ. Äßíåôáé ç åðéèåôéêüôçôÜ ôïõ ùò ìç åîçìåñùìÝíïõ æþïõ êáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï êéíåßôáé ðñïêåéìÝ-íïõ íá åîáóöáëßóåé ôçí ôñïöÞ ôïõ. ÅðéðëÝïí ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôç ó÷Ýóç êáé ôçí åîÜñôçóç ôùí áíèñþðùí ôçò õðáßèñïõ áðü ôá äéÜöïñá æþá ðïõ åìöáíßæïíôáé óôçí áöÞãçóç. Ôá êáôïéêßäéá æþá åßíáé âïçèïß ôïõ, åíþ ôá Üãñéá æþá áðåéëïýí ôçí åðéâßùóÞ ôïõ. Åðßóçò óôï êåßìåíï åîåôÜæåôáé ôï èÝìá ôçò ìçôñéêÞò áãÜðçò êáé ðþò áõôÞ ìðïñåß íá öôÜóåé áêüìç êáé óôçí áõôïèõóßá ðñïêåéìÝíïõ íá óþóåé ôï ðáéäß ôçò. Óå üëï ôï êåßìåíï åßíáé åìöáíÞò ç ðñüíïéá ôçò öýóçò ãéá üëá ôá ðëÜóìáôÜ ôçò.

398


ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôç óôé÷ïìõèßá áíÜìåóá óå Ýíá áíôñüãõíï ìå èÝìá ôç ãáúäïõñßôóá ôïõò. Ç Óìá-ñÜãäá åêöñÜæåé ôçí áíçóõ÷ßá ôçò üôé ç ãáúäïõñßôóá äåí ðñÝðåé íá áöÞíåôáé åêôåèåéìÝíç åêôüò óôÜâëïõ, ãéáôß êáñáäïêåß ï êßíäõíïò ôçò åðßèåóçò ëýêùí. Ç ÓìáñÜãäá õðåíèõìßæåé óôïí Üíôñá ôçò ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõò äõó÷Ýñåéá, ðïõ äåí ôïõò åðéôñÝðåé íá áíôéêáôáóôÞ-óïõí åýêïëá ôç ãáúäïõñßôóá óå ðåñßðôùóç áðþëåéáò. Ï óýæõãüò ôçò üìùò äåí ðåßèåôáé êáèþò èåùñåß õðåñâïëéêïýò ôïõò öüâïõò ôçò ãõíáßêáò ôïõ. Ôá êñïýóìáôá åðßèåóçò ëýêùí åß÷áí óçìåéùèåß óå ÷ùñéÜ ðïëý ìáêñéíüôåñá áðü ôï äéêü ôïõò. Ùóôüóï ï áöçãçôÞò åìâüëéìá âÜæåé ôï Æáöåßñç íá áãíïåß ôéò õðïäåßîåéò ôçò ãõíáßêáò ôïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá äþóåé þèçóç óôçí åîÝëéîç ôçò ðëïêÞò. 2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ç áöÞãçóç ìåôáöÝñåôáé óôï æùéêü âáóßëåéï, êáé óõãêåêñéìÝíá óå äýï ëýêïõò. Ôá äýï áõôÜ æþá ðáñïõóéÜæïíôáé ðñïóùðïðïéçìÝíá íá æçôïýí ôéò óõìâïõëÝò ôçò áëåðïýò ùò ðñïò ôï êáôáëëçëüôåñï ìÝñïò ãéá íá êõíçãÞóïõí. Ç áëåðïý üíôùò õðïäåéêíýåé ôç óôÜíç ôïõ ÔÜóç. Óôçí åéêüíá ðïõ áêïëïõèåß ðáñáêïëïõèïýìå ôéò óõíÞèåéåò ôïõ ëýêïõ êáé ôïí ôñüðï ðïõ êéíåßôáé üôáí áíáæçôÜ ôñïöÞ: ðñï÷ùñÜ áíáðçäþíôáò êáé óêõì-ìÝíïò ãéá íá ïóìßæåôáé ôï ÷þìá êáé ôïí áÝñá, åíþ ç ïõñÜ ôïõ åßíáé ìéóïóçêùìÝíç ãéá íá ìçí áêïõìðÜ óôá êëáñéÜ êáé êÜíåé èüñõâï. ¼ôáí ðëçóßáóáí óôç óôÜíç, óôÜèçêáí óå Ýíá ýøùìá êáé ìåëÝôçóáí ôï ÷þñï, ðñïêåéìÝíïõ íá ïñãáíþóïõí ôï ó÷Ýäéï äñÜóçò ôïõò. 3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ äßíåôáé ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ÷þñïõ ôçò óôÜíçò êáé ôùí æþùí ðïõ êïéìïýíôáé ìÝóá óå áõôÞí. Ïé ëýêïé, áìöéâÜëëïíôáò ãéá ôçí áîéïðéóôßá ôçò áëåðïýò, äéïñãáíþíïõí ôï ó÷Ýäéï äñÜóçò ôïõò ðïëý ðñïóåêôéêÜ êáé ðñïâëÝðïíôáò êÜèå ðé-èáíÞ áíáðïäéÜ. Áðïöáóßæïõí íá ÷ùñéóôïýí, ïýôùò þóôå ï Ýíáò íá ðáëÝøåé ìå ôá óêõëéÜ ðïõ ìðïñåß íá öõëÜíå ôï ìáíôñß, êáé ï Üëëïò íá áñðÜîåé ôï ðñüâáôï. Êáôüðéí óõìöùíïýí íá óõíáíôçèïýí óôï Ãåñïíôüâñá÷ï. Ðñï÷ùñïýí, ëïéðüí, óôçí åöáñìïãÞ ôïõ ó÷åäßïõ ôïõò, ðñïóåêôéêÜ êáé ìå áèüñõâåò êéíÞóåéò. ÐñÜãìáôé ç ðïíçñÞ áëåðïý ôïýò åß÷å îåãåëÜóåé êáé ôï ìáíôñß öõëÜóóïíôáí áðü äýï óêõëéÜ. Ï ëýêïò öïâÜôáé ôï óêýëï êáé ôï âÜæåé óôá ðüäéá. Ï Üëëïò ëýêïò ðñïëáâáßíåé êáé åðéôßèåôáé óôá ðñüâáôá, ðïõ öïâéóìÝíá óõ-óðåéñþíïíôáé ôï Ýíá äßðëá óôï Üëëï, ðñïóðáèþíôáò íá áìõíèïýí. Ï ëýêïò áñðÜæåé Ýíá êáé öåýãåé óôç ñåìáôéÜ. Ï âïóêüò óôï ìåôáîý Ý÷åé îõðíÞóåé êáé ìå ôïõöåêéÝò åéäïðïéåß üëï ôï ÷ùñéü. 4ç åíüôçôá: Ï ëýêïò, üìùò, äåí åß÷å ðÜñåé åßäçóç üôé Ýíáò áðü ôïõò óêýëïõò ôïí åß÷å áêïëïõèÞóåé. Ï óêýëïò êáôÜöåñå áñêåôÝò äáãêùìáôéÝò óôá ðüäéá ôïõ ëýêïõ, ðïõ ôåëéêÜ êáôüñèùóå íá îåöý-ãåé. ¸öôáóå óôï óõìöùíçìÝíï óçìåßï óõíÜíôçóçò, üðïõ ðáñÝìåéíå

399


ãéá ìåñéêÝò ìÝñåò, þóðïõ íá ãéáôñåõôïýí ïé ðëçãÝò ôïõ. ¼ôáí áíÜññùóå âãÞêå ðÜëé ãéá êõíÞãé. Ç ìõñùäéÜ áðü øïößìé ðïõ ïóìß-óôçêå óôï äñüìï ôïõ, Þôáí ôåëéêÜ ôïõ óõíôñüöïõ ôïõ. ¸ðåéôá áðü áñêåôü äñüìï êáé êõíçãþíôáò ðáñÜëëçëá (ëáãïõäÜêéá, êáôóéêÜêé, ëáãü, Üëïãá, âüäéá), ï äñüìïò ôïí Ýöåñå ôåëéêÜ êáé óôï ÷ùñéü ôïõ Ôóéñßìðáóç. 5ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ âëÝðïõìå ôï ëýêï íá åðéôßèåôáé óôç ãáúäïõñßôóá êáé ôï ðïõëÜñé ôçò. Ïé áíçóõ÷ßåò ôçò ÓìáñÜãäáò áðïäåß÷èçêáí âÜóéìåò. Ç ãáúäïõñßôóá êÜíåé ôá áäýíáôá äõíáôÜ ãéá íá ðñïóôáôÝøåé ôï ðïõëÜñé ôçò, áëëÜ åêåßíï åßíáé ìéêñü êáé äå ôçí âïçèÜ. ÔåëéêÜ êáôïñèþíåé íá ôï óðñþîåé óôçí êïõöÜëá åíüò äÝíôñïõ êáé âÜæïíôáò ôï ìðñïóôéíü ôçò ìÝñïò ùò êÜëõììá ôçò êïõöÜëáò, ìÜ÷åôáé ìå ôá ðßóù ðüäéá ôï ëýêï. ÔåëéêÜ ç ãáúäïõñßôóá êáôïñèþíåé íá ñßîåé êÜôù ôï ëýêï, íá óþóåé ôåëéêÜ ôï ðïõëÜñé áëëÜ íá ìç óþóåé ôïí åáõôü ôçò. Ôïí Ôóéñßìðáóç åéäïðïéåß ï óêýëïò ôïõ, ï ÁñÜðçò, ï ïðïßïò åßíáé êáé áõôüò ðïõ èá óêïôþóåé ôï ëýêï. Ôï ÷ùñéü áíáóôáôþèçêå êáé Ýôñåîáí üëïé íá åëÝãîïõí ôá æùíôáíÜ ôïõò. Ç áõôïèõóßá ôçò ãáúäïõñßôóáò åõáéóèçôïðïéåß üëïõò êáé áðïöáóßæïõí íá ôç èÜøïõí. Ôï ìÝñïò ôáöÞò ôçò ïíüìáóáí «ÌíÞìá ôçò ìÜíáò».

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÅêôüò áðü ôçí áíèñþðéíç ðáñïõóßá ðïõ õðÜñ÷åé óôçí áñ÷Þ êáé óôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞìáôïò, ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ôá æþá, ðïõ åìöáíßæïíôáé ìå áíèñþðéíåò éäéüôçôåò, íá ìéëïýí, íá óêÝ-ðôïíôáé êáé íá óõíáéóèÜíïíôáé. Ãáúäïõñßôóá: Åßíáé ôï óýìâïëï ôçò ìçôñéêÞò áãÜðçò ðïõ öôÜíåé ìÝ÷ñé ôçí áõôïèõóßá ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóôáôÝøåé êáé íá óþóåé ôï ðáéäß ôçò áðü ôïí êßíäõíï. Ëýêïé: Åìöáíßæïíôáé Ýîõðíïé êáé ðñïíïçôéêïß êáé ïñãáíþíïõí ðïëý ðñïóåêôéêÜ ôç äñÜóç ôïõò. Ùò óáñêïâüñá æþá, åßíáé éäéáéôÝñùò åðéèåôéêïß, åíþ ç öýóç ôïýò èÝëåé íá ëåéôïõñãïýí óå áãÝëç. Áëåðïý: Ç áëåðïý åðéâåâáéþíåé ôçí éäéüôçôÜ ôçò ùò ðáìðüíçñçò êáé ðåðåéñáìÝíçò êáé îåãåëÜ ôïõò ëýêïõò, äßíïíôÜò ôïõò áíáêñéâåßò ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ôüðï üðïõ èá âñïõí ôñïöÞ. Ðñüâáôá: Åìöáíßæïíôáé áäýíáìá, ÷ùñßò äéêÞ ôïõò âïýëçóç, óá-óôßæïõí óôçí åðßèåóç ôùí ëýêùí êáé áêïëïõèïýí ôõöëÜ ôï Ýíá ôï Üëëï, ìçí ìðïñþíôáò Ýôóé íá áðïöýãïõí ôç óöáãÞ. ¢ëïãá: Áíôßèåôá ìå ôá ðñüâáôá, ôá Üëïãá Ý÷ïõí áãùíéóôéêÞ äéÜ-èåóç êáé åîõðíÜäá êáé ïñãáíþíïõí ôçí ÜìõíÜ ôïõò åíáíôßïí ôùí ëýêùí. Âüäéá: Åðéâåâáéþíïõí ôç äýíáìç êáé ôçí áíôï÷Þ ôïõò êáé ÷ñçóéìï-ðïéïýí ôá üðëá ôïõò (êÝñáôá) ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôïõò ëýêïõò.

400



i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, þóôå íá ìçí ðáñïõóéÜæïíôáé äõ-óêïëßåò óôçí êáôáíüçóç.

ii) ¾öïòÏ ôüíïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé äéäáêôéêüò, üðùò üëùí ôùí ðáñáìõèéþí Þ ôùí ëáúêþí ìýèùí. Ôï ýöïò åßíáé ëéôü, åíþ ç ôå÷íéêÞ ôïõ áíéìé-óìïý (ðñïóùðïðïßçóç æþùí) êáé ôá áñêåôÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ ðïõ äéáèÝôåé ôï äéÞãçìá, ôï êáèéóôïýí ãëáöõñü. Ïé äéÜëïãïé äéáêüðôïõí ôç ìïíïôïíßá ôçò áöÞãçóçò êáé äßíïõí èåáôñéêÞ æùíôÜíéá.

iii) ÁöÞãçóçÔï äéÞãçìá åìöáíßæåé üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá åíüò ðáñáìõèéïý: ãïñãÞ äñÜóç, ëéôÞ ãëþóóá, äéäá÷Þ óôï ôÝëïò. Ï áöç-ãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé åßíáé ç äéÞãçóç, äçëáäÞ ç áöÞãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «óôïõ ËÜëá Ýêïøå êÜìðïóá ðñüâáôá», «âáèéÜ ãáëáíüò», «ç áóôñïöåããéÜ öþôéæå ôç óôÜíç», «ãõÜëéæáí ïé ìåãÜëåò ðÝôñåò», «ïýôå ëéèÜñé êõëïýóå», «ïýôå îýëï óÜëåõå», «ìáëëéáñïß ßóêéïé», «ôï Ýâáëå óôá ðüäéá», «ìáýñïí ßóêéï íá êáôñáêõëÜ áðü ôï âïõíü», «ôïõ êåíôÞèçêå ç üñåîç», «áôóáëÝíéåò ïðëÝò», «ñÜãéæå ôïõ êáèåíüò ç êáñäéÜ». Ðáñïìïéþóåéò: «óáí íá ôçò Ýëåãáí», «óáí íá ôïõò Ýäåé÷íå», « óá íá ðçäïýóáí», «óáí çìÝñá», «óáí íá êñõöïìéëïýóáí», «óáí áðÝ-ñáíôï áóçìüóôñùôï ðïôÜìé», «óá ìåãÜëç öëïêÜôá», « óáí êáðÝëá óôñáâïâáëìÝíá», « óá óöÞíá óôï óêïôÜäé», « óáí íá èýìùóáí», « óá íá Þôáí üëá äåìÝíá». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: óå üëï ôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðá-ñïõóßá ôùí æþùí ðñïóùðïðïéçìÝíç: «óáí íá ôçò Ýëåãáí ðùò åßíáé îÝíïé», «Ïé ëýêïé êáôÜëáâáí ôé Þèåëå íá ôïõò ðåé», «íá êñõöïìéëïý-óáí», «ðëçóßáóáí ðÜëé ôá êåöÜëéá ôïõò íá óõíåííïçèïýí», «ãéá íá óõëëïãéóôåß êáëýôåñá ôé èá êÜìåé», «åêåßíç óôÜèçêå áðåëðéóìÝíç», «áöïý âåâáéþèçêå ðùò Þôáí íåêñüò», «îåøý÷çóå».Åéêüíåò:Åéêüíåò: Çåéêüíá ôçò âïóêÞò ôùí æþùí óôï áãñüêôçìá, ç åéêüíá ôùí ëýêùí ðïõ ïñìïýí óôá ðñüâáôá, ç åéêüíá ôçò áëåðïýò íá óõíåííï-åßôáé ìå ôïõò ëýêïõò, ç åéêüíá ôçò óôÜóçò ôïõ ÔÜóç, ç åéêüíá ôùí ðñïâÜôùí óôç óôÜíç, ç åéêüíá ôçò åðßèåóçò, ç åéêüíá ôïõ øïöéìéïý, ç åéêüíá ôçò ãáúäïõñßôóáò íá ðñïóôáôåýåé ôï ìïõëÜñé, ç åéêüíá ôçò ãáúäïõñßôóáò íá ÷áúäåýåé ôï ðïõëÜñé, ç åéêüíá ôïõ ÁñÜðç ê.Ü.

401



1. Óôï äéÞãçìá, åêôüò áðü ôïõò ëýêïõò êáé ôç ãáúäïõñßôóá (ðïõ êáôÝ÷ïõí ôïõò êýñéïõò ñüëïõò) åìöáíßæïíôáé äéÜöïñá Üëëá æþá. Ðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá Ý÷åé êÜèå æþï ÷ùñéóôÜ;Ç áëåðïý åßíáé ðáìðüíçñç êáé ðåðåéñáìÝíç, åðéâåâáéþíïíôÜò ôéò éäéüôçôåò ðïõ ôçò áðïäßäïíôáé. Êáôïñèþíåé íá îåãåëÜóåé ôïõò ëý-êïõò, äßíïíôÜò ôïõò áíáêñéâåßò ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ôüðï üðïõ èá âñïõí ôñïöÞ. Ôá ðñüâáôá åßíáé áäýíáìá, äåí Ý÷ïõí äéêÞ ôïõò âïýëçóç êáé óáóôßæïõí üôáí äÝ÷ïíôáé ôçí åðßèåóç ôùí ëýêùí êáé íá áêïëïõèïýí ôõöëÜ ôï Ýíá ôï Üëëï, ìçí ìðïñþíôáò Ýôóé íá áðï-öýãïõí ôç óöáãÞ. Áíôßèåôá ôá Üëïãá Ý÷ïõí áãùíéóôéêÞ äéÜèåóç êáé åîõðíÜäá êáé êáôáöÝñíïõí íá ïñãáíþóïõí ôçí Üìõíá åíáíôßïí ôùí ëýêùí. Ôá âüäéá åðéâåâáéþíïõí ôç äýíáìç êáé ôçí áíôï÷Þ ôïõò êáé ÷ñçóéìïðïéïýí ôá üðëá ôïõò (êÝñáôá) ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôçí åðßèåóç ôùí ëýêùí.

2. ×ùñßóôå ôï êåßìåíï óå åíüôçôåò êáé äþóôå Ýíáí õðüôéôëï óôçí êáèåìßá áðü áõôÝò.Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Åß÷áí èåñßóåé ðéá…ïýôå ôá’ á÷íÜñéá ôïõ»: Ïé áíçóõ÷ßåò ôçò ÓìáñÜãäáò ãéá ôïí êßíäõíï ðïõ äéáôñÝ÷åé ç ãáúäïõñßôóá ìå ôï ìïõëÜñé ôçò.2ç åíüôçôá: «Ó’ Ýíá âïõíü ïé äõï ëýêïé… óáí íá êñõöïìéëïýóáí»: Ç áëåðïý õðïäåéêíýåé óôïõò äýï ëýêïõò ôï êáôÜëëçëï ìÝñïò ãéá êõíÞãé.3ç åíüôçôá: «Ç áóôñïöåããéÜ öþôéæå ôç óôÜíç… áíôéëáëïýóáí ãýñù»: Ç åðßèåóç ôùí äýï ëýêùí óôç óôÜíç ôïõ ÔÜóç.4ç åíüôçôá: «Êáèþò Ýôñå÷å ï ëýêïò… íá ôïõ óêßóïõí ôçí êïéëéÜ»: Ç áíáæÞôçóç ôñïöÞò óõíå÷ßæåôáé.5ç åíüôçôá: «ÌÜêñõíå ëïéðüí áðü êåé… Ôï ìíÞìá ôçò ìÜíáò»: Ç åðßèåóç ôïõ ëýêïõ óôç ãáúäïõñßôóá êáé ç áõôïèõóßá ôçò.

3. ¢íèñùðïé åìöáíßæïíôáé óôçí áñ÷Þ êáé óôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞ-ìáôïò. Âñåßôå ôá ÷ùñßá óôá ïðïßá öáßíåôáé ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôá æþá, ôüóï ôá êáôïéêßäéá, üóï êáé ôá Üãñéá.«Åìåßò íá ìçí áöÞóïõìå Ýîù ôç ãáúäïõñßôóá ìáò», «ÐÝñóé èõìÜóáé… ãéá íá ðÜñïõìå ôç ãáúäïõñßôóá»: Ç ÓìáñÜãäá ÷ñçóéìïðïéåß õðï-êïñéóôéêÞ ëÝîç üôáí áíáöÝñåôáé óôç ãáúäïõñßôóá ôçò. Áíçóõ÷åß ãéá ôçí ôý÷ç ôïõ æþïõ. Ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò áõôÞ õðáãïñåýïõí ôá öéëïæùéêÜ ôçò óõíáéóèÞìáôá, åöüóïí, éäßùò ãéá ôïõò áíèñþðïõò ôçò õðáßèñïõ, ôá åîçìåñùìÝíá æþá åßíáé âïçèïß óôéò åñãáóßåò ôïõò êáé óýíôñïöïé óôçí êáèçìåñéíüôçôÜ ôïõò.«Óôï ìåôáîý îýðíçóå ï âïóêüò, Üñðáîå ô’ üðëï ôïõ êáé Üñ÷éóå íá

402


ðõñïâïëåß»: Ôá Üãñéá æþá, åéäéêÜ ôá óáñêïâüñá, åßíáé áðåéëÞ ãéá ôïõò áíèñþðïõò ôçò õðáßèñïõ, ðïõ æïõí áó÷ïëïýìåíïé ìå ôçí êôç-íïôñïößá. Ç åðÝëáóç áõôþí ôùí æþùí áöÜíéæå ôá êïðÜäéá ôïõò, ðñïêáëþíôáò ôïõò Ýôóé ïéêïíïìéêÞ êáôáóôñïöÞ êáé èÝôïíôáò óå êßíäõíï êáé ôçí åðéâßùóÞ ôïõò.«Ôï óêõëÜêé ðïõ Ýöõãå áðü ôï ëéâÜäé… ôïí Ýñéîå óôï äñüìï ôïõ ÷ùñéïý»: ÂëÝðïõìå ôï óêýëï, áñùãü óôéò ðñïóðÜèåéåò üëïõ ôïõ ÷ùñéïý êáé åéäéêÜ ôïõ áöåíôéêïý ôïõ óôïí áãþíá êáôÜ ôùí ëýêùí ðïõ ñçìÜæïõí ôéò ðåñéïõóßåò ôïõò. Ðéóôüò öýëáêáò êáé ößëïò, ï óêýëïò åßíáé áõôüò ðïõ åéäïðïéåß ôïí Ôóéñßìðáóç ãéá ôçí ðáñïõ-óßá ôïõ ëýêïõ. Åßíáé ðåéóìáôÜñçò, äåí áöÞíåé ôï ëýêï íá äéáöýãåé áôéìþñçôïò êáé ôïí ïäçãåß ðñïò ôï ÷ùñéü, îÝñïíôáò üôé åêåß ôïí ðåñßìåíå ôï áöåíôéêü ôïõ íá ôïí ðõñïâïëÞóåé.«Óå ëßãï ìáæåýôçêáí ãýñù áðü ôï Ýëáôï… ëÝù íá ôç èÜøïìå»: ïé Üíèñùðïé óõãêéíïýíôáé áðü ôçí áõôïèõóßá ôçò ìÜíáò ãáúäïõñßôóáò êáé ðñïôåßíïõí íá ôç èÜøïõí, üðùò èá Ýêáíáí ãéá ìéá êáíïíéêÞ ìÜíá.

4. Ãéáôß êáôÜ ôç ãíþìç óáò ï ÁíäñÝáò Êáñêáâßôóáò Ýäùóå óôï äéÞãçìá Ýíáí ôßôëï ðïõ ðáñáðÝìðåé óå áíèñþðéíåò óõíÞèåéåò; Ðïéåò áíèñþðéíåò åêäçëþóåéò ðáñïõóéÜæïõí ôá æþá ôïõ áöç-ãÞìáôïò;Ï ôßôëïò ôïõ äéçãÞìáôïò ðáñáðÝìðåé óå áíèñþðéíåò óõíÞèåéåò áêñéâþò ãéáôß óå üëï ôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôá æþá íá óõ-ìðåñéöÝñïíôáé óáí Üíèñùðïé. ÓõãêåêñéìÝíá: Ïé äýï ëýêïé óõíáíôïýí ìéá áëåðïý êáé ÷ùñßò ïìéëßá, áðü ôéò êéíÞ-óåéò êáé ìüíï, óõíåííïïýíôáé. Ïé äýï ëýêïé üôáí ðëçóéÜæïõí ôç ëåßá ôïõò, óôÝêïíôáé êáé äéïñãá-íþíïõí ôï ó÷Ýäéï åðßèåóÞò ôïõò êáé ïñßæïõí ìÜëéóôá êáé óçìåßï óõíÜíôçóçò ìåôÜ ôçí åðßèåóç. ÐáñïõóéÜæïíôáé íá óêÝðôïíôáé êáé ðñïíïïýí ãéá ôõ÷üí áðñüâëå-ðôåò êáôáóôÜóåéò. Ç ðïíçñÞ áëåðïý îåãåëÜ ôïõò ëýêïõò äßíïíôÜò ôïõò øåýôéêåò ðëç-ñïöïñßåò. Ôá Üëïãá ôá âëÝðïõìå íá äéáèÝôïõí áíèñþðéíç íïçìïóýíç êáé íá ëåéôïõñãïýí ìå óôñáôçãéêÞ, ïñãáíþíïíôáò ôçí ÜìõíÜ ôïõò áðÝ-íáíôé óôï ëýêï. Êáé ôá Üëïãá êáé ôá âüäéá åêìåôáëëåýïíôáé ìå ôïí êáëýôåñï äõ-íáôü ôñüðï ôá üðëá ðïõ äéáèÝôïõí óôï óþìá ôïõò êáé ðïëåìïýí ôï ëýêï.ÂëÝðïõìå ôï ëýêï íá áðïìáêñýíåôáé áðü ôï êïðÜäé ôùí ìåãáëüóù-ìùí æþùí ãéá íá óõëëïãéóôåß êáëýôåñá ôéò åðüìåíåò êéíÞóåéò ôïõ. ÂëÝðïõìå ôç ãáúäïõñßôóá íá áðåëðßæåôáé óôç èÝá ôïõ ëýêïõ, íá

403


ðáßñíåé èÜññïò êáé íá ñß÷íåôáé óôç ìÜ÷ç åíáíôßïí ôïõ, íá óõíåé-äçôïðïéåß ôçí áäõíáìßá ôïõ ðáéäéïý ôçò êáé íá óêáñößæåôáé Ýôóé ôÝ÷íáóìá ãéá íá ôï ðñïóôáôÝøåé. Ç ãáúäïõñßôóá èõóéÜæåé ôç æùÞ ôçò ãéá íá óþóåé ôï ðáéäß ôçò.

5. ÃñÜøôå Ýíá óýíôïìï äéêü óáò áöÞãçìá ìå Þñùá Ýíá æþï.Ìýèïé ôïõ Áéóþðïõ

ÊÜëëéï ðÝíôå êáé óôï ÷Ýñé ¸íá ëéïíôÜñé åßäå Ýíá ëáãü áðïêïéìéóìÝíï êé åôïéìáæüôáí íá ôïí öÜåé, üôáí áðü ôçí Üëëç åßäå íá ðåñíÜåé ôñÝ÷ïíôáò Ýíá åëÜöé. ÐáñÜôçóå, ëïéðüí, ôï ëáãü êé Ýôñåîå ðßóù áðü ôï åëÜöé. ¸êáíå üìùò ôüóç ðïëëÞ öáóáñßá ðïõ ï ëáãüò îýðíçóå êé üðïõ öýãåé öýãåé! ¸ðåéôá áðü ìåãÜëï êõíçãçôü, ôï ëéïíôÜñé êáôÜëáâå ðùò ðéá äåí åß÷å åëðßäá íá ðñïöôÜóåé ôï åëÜöé. Ãýñéóå ôüôå óôï óçìåßï ðïõ åß÷å äåé ôï ëáãü, ãéá íá äéáðéóôþóåé ðùò êé áõôüò åß÷å ãßíåé Üöáíôïò.«ÊáëÜ íá ðÜèù», åßðå ôï ëéïíôÜñé. «¢öçóá ôï óßãïõñï öáãÜêé ðïõ Þôáí êÜôù áðü ôç ìýôç ìïõ, åëðßæïíôáò ðùò èá Ýðéáíá êÜôé ìåãá-ëýôåñï».Ôï óõìðÝñáóìá ôïõ ìýèïõ åßíáé üôé üðïéïò èÝëåé ôá ðïëëÜ , ÷Üíåé êáé ôá ëßãá.

Óôïí êáôåñãÜñç, êáôåñãÜñçò êáé ìéóüò!Ìéá áëåðïý ìðÞêå êÜðïôå ó’ Ýíá ìáíôñß ìå ôç óêÝøç í’ áñðÜîåé êáíÝíá ìéêñü áñíÜêé. Åêåß ðïõ åß÷å ðéÜóåé Ýíá íåïãÝííçôï êé åôïé-ìáæüôáí íá ôï ðíßîåé, ôçí åßäå ï ôóïðáíüóêõëïò. Ç êõñÜ-Ìáñéþ äåí ôá ‘÷áóå, ìüíï Ýêáíå ðùò ôï íôÜíôåõå.- Ôé êÜíåéò áõôïý êõñÜ-Ìáñéþ; ñþôçóå óïâáñÜ ï ôóïðáíüóêõëïò.- Íá, äå âëÝðåéò êïõìðÜñå; ×áúäåýù ôïýôï ôï ÷áñéôùìÝíï áñíÜêé, ãéáôß ðïëý ìïõ áñÝóåé, ìá ôçí áëÞèåéá!- Ìá ôçí áëÞèåéá, åßðå ï ôóïðáíüóêõëïò, êé åãþ óïõ ëÝù ðùò áí äåí áöÞóåéò Þóõ÷ï ô’ áñíß, èá óïõ äåßîù ðþò åßíáé ôá óêõëßóéá ÷Üäéá!Ç áëåðïý, üôáí êáôÜëáâå ðùò äåí åß÷áí ðÝñáóç ïé ðïíçñéÝò ôçò, Ýâáëå ôçí ïõñÜ êÜôù áðü ôá óêÝëç ôçò êé Ýöõãå…

Ç áëåðïý êáé ç ìáúìïýÌéá áëåðïý êáé ìéá ìáúìïý, ëïãüöåñíáí ãéá ôçí áñ÷ïíôéÜ ôïõò. Ç êáèåìéÜ Þèåëå íá êÜíåé ôçí Üëëç íá ðéóôÝøåé ðùò Þôáí áðü ìåãÜëï óüé. Ç ëïãïìá÷ßá ôñÜâáãå ôïõ ìÜêñïõò, üôáí Ýôõ÷å ïé äõï êõñÜ-äåò íá ðåñíÜíå áðü Ýíá íåêñïôáöåßï. ¢ñ÷éóå ëïéðüí ç êáëÞ óïõ ç ìáúìïý í’ áíáóôåíÜæåé êáé íá äáêñýæåé. - Ôé Ýðáèåò; ôç ñþôçóå ç áëåðïý. Ãéáôß ó’ Ýðéáóáí îáöíéêÜ ôá êëÜìáôá;

404


- Á÷! ðþò íá ìçí êëáßù, Ýêáíå ç ìáúìïý, üôáí âëÝðù ôéò ìáñìáñÝ-íéåò åðéôÜöéåò óôÞëåò ôüóùí Ýíäïîùí ðñïãüíùí ìïõ!Ãõñßæåé ôüôå ç áëåðïý êáé ôçò ëÝåé:- Å, ôé íá óïõ êÜíù, êõñÜ-ìáúìïý; ¼,ôé èÝëåéò ìðïñåßò íá ëåò! Ïé ðåèáìÝíïé ðïõ ‘íáé èáììÝíïé óå ôïýôï ôï íåêñïôáöåßï, äåí ìðïñïýí íá óçêùèïýí êáé íá óôéò âñÝîïõí!Ôï óõìðÝñáóìá ôïõ ìýèïõ åßíáé üôé üôáí äåí õðÜñ÷åé êáíÝíáò ãéá íá íôñïðéÜóåé ôïí øåýôç ãéá ôéò øåõôéÝò ôïõ, áõôüò ìðïñåß íá ëÝåé áíåìðüäéóôïò ü,ôé èÝëåé.


1. Ï ëýêïò, áðü ôç óõìðåñéöïñÜ ðïõ ðáñïõóéÜæåé óôï äéÞãçìá, èåùñåßôå üôé åßíáé êáëü Þ êáêü æþï;2. Ðéóôåýåôå üôé ïé ÷ùñéáíïß ôïõ äéçãÞìáôïò Ýðñáîáí óùóôÜ, üôáí Ýèáøáí ôç ãáúäïõñßôóá; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.

405

Η γάτα του παπάΓρηγόριος Ξενόπουλος


ÐåæïãñÜöïò, èåáôñéêüò óõããñáöÝáò êáé êñéôéêüò, áðü ôïõò èåìå-ëéùôÝò ôçò íåüôåñçò åëëçíéêÞò ëïãïôå÷íßáò. ÃåííÞèçêå óôçí Ðüëç ôï 1867 êáé Þôáí æáêõíèéíÞò êáôáãùãÞò. ÌåãÜëùóå óôç ÆÜêõíèï êáé áñãüôåñá ðÞãå óôçí ÁèÞíá, üðïõ ãñÜöôçêå óôç ÌáèçìáôéêÞ Ó÷ïëÞ, ãéá íá áöïóéùèåß ôåëéêÜ óôç äçìïóéïãñáößá êáé ôç ëïãï-ôå÷íßá. Ðåñß ôá ôÝëç ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá åß÷å ôç äéåýèõíóç ôïõ ðåñéïäéêïý Åóôßá, ôï 1927 ßäñõóå ôï ðåñéïäéêü ÍÝá Åóôßá êáé Ýìåéíå óôç èÝóç ôïõ äéåõèõíôÞ ôïõ Ýùò ôï 1934. Åðß ïëüêëçñåò äåêáåôßåò (áðü ôï 1896 Ýùò ôï 1945) Þôáí äéåõèõíôÞò ôïõ ðáéäéêïý ðåñéïäé-êïý ÄéÜðëáóéò ôùí Ðáßäùí, óå êÜèå ôåý÷ïò ôïõ ïðïßïõ Ýãñáöå óå ìïñöÞ åðéóôïëÞò Ýíá Üñèñï ìå ôï øåõäþíõìï Öáßäùí.Ï Îåíüðïõëïò äåí åß÷å Üëëç åðáããåëìáôéêÞ áó÷ïëßá åêôüò áðü ôï ãñÜøéìï. Äçìïóßåõå ôáêôéêüôáôá ìõèéóôïñÞìáôá óôéò åöçìåñßäåò, êáé ôá êáëýôåñá åîÝäéäå óå ôüìïõò. Æïýóå åðßóçò áðü ôá ðïóïóôÜ ôùí èåáôñéêþí ôïõ Ýñãùí, ðïõ Þôáí ðïëõÜñéèìá. Ùò èåáôñéêüò óõããñáöÝáò êáèéÝñùóå óôïí ôüðï ìáò ôï áóôéêü èÝáôñï, äçëáäÞ óêçíÝò æùÞò, ü÷é ðéá áðü ôçí ýðáéèñï êáé ôçí áãñïôéêÞ ÅëëÜäá, áëëÜ áðü ôéò ðüëåéò, ðïõ åß÷áí áñ÷ßóåé íá áðïêôïýí Ýíáí ðÜãéï áóôéêü ÷áñáêôÞñá. Ôá èÝìáôá ôùí ìõèéóôïñçìÜôùí ôïõ (êáèþò êáé ôùí äéçãçìÜôùí ôïõ) Ý÷ïõí äýï êõñßùò ðçãÝò: ôç ÆÜêõíèï êáé ôçí ÁèÞíá. Ïé ôýðïé ôïõ åßíáé ïéêåßïé, ãíþñéìïé, ïëïêëçñùìÝíïé. Ç áöÞ-ãçóç ôïõ áðëÞ êáé åõ÷Üñéóôç. ÐÝôõ÷å Ýôóé íá äçìéïõñãÞóåé åêôß-ìçóç ðñïò ôçí åã÷þñéá ëïãïôå÷íßá êáé íá óõìöéëéþóåé ôï ìåãÜëï êïéíü ìå ôï áóôéêü åëëçíéêü ìõèéóôüñçìá, ðïõ ùò ôüôå Þôáí ìüíï êáèáñÜ çèïãñáöéêü. Ôá êõñéüôåñá áðü ôá èåáôñéêÜ ôïõ Ýñãá, ðïõ åîáêïëïõèïýí ðÜíôïôå íá ðáßæïíôáé ìå åðéôõ÷ßá, åßíáé: Öéüñï ôïõ ËåâÜíôå, Øõ÷ïðáôÝñáò, ÖùôåéíÞ ÓÜíôñç, ÓôÝëëá ÂéïëÜíôç, Ôo ìõ-óôéêü ôçò ÊïíôÝóóáò ÂáëÝñáéíáò, ÐïðïëÜñïò, Öïéôçôáß, Ðåéñáóìüò. ÁíÜìåóá óôá ðåæÜ ôïõ îå÷ùñßæïõí ôá Ýñãá: ÌçôñéÜ, ÓôñáôéùôéêÜ äéçãÞìáôá, O êáêüò äñüìïò, ÐåôñéÝò óôïí Þëéï, Ìáñãáñßôá ÓôÝ-öá, O Êüêêéíïò âñÜ÷ïò ê.Ü. ÓçìáíôéêÞ óå üãêï êáé ðïéüôçôá åßíáé

406


åðßóçò ç êñéôéêÞ åñãáóßá ôïõ Îåíüðïõëïõ. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé äéÝâëåøå áìÝóùò ôá íÝá ôáëÝíôá êáé öñüíôéóå ìå áãÜðç ãéá ôçí åðéâïëÞ ôïõò (üðùò Ýêáìå ãéá ôïí ÊáâÜöç, ôïí ÃñõðÜñç, ôçí ÁëåîÜíäñá Ðáðáäïðïýëïõ ê.Ü.).Ãéá ôï Ýñãï ôïõ ôéìÞèçêå ìå ôïí Áñãõñïýí Óôáõñü ôïõ ÓùôÞñïò ôï 1912, ìå ôï Åèíéêüí Áñéóôåßïí ÃñáììÜôùí êáé Ôå÷íþí ôï 1922 êáé ìå ôï âñáâåßï ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí ôï 1929. Åðßóçò ôï 1931 Ýãéíå ôáêôéêü ìÝëïò ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí. ÐÝèáíå ôï 1951, ðéêñáìÝíïò áðü èëéâåñÜ ãåãïíüôá ðïõ óçìÜäåøáí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ, êáèþò ôï 1944, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí Äåêåìâñéáíþí ôï óðßôé ôïõ áíáôéíÜ÷ôçêå, ìå áðïôÝëåóìá íá êáôáóôñáöåß ïëïêëç-ñùôéêÜ êáé ç ðëïõóéüôáôç âéâëéïèÞêç ôïõ.


Ç ãÜôá ôïõ ðáðÜ áíÞêåé óôá æáêõíèéíÜ çèïãñáöéêÜ äéçãÞìáôá ôïõ Ãñçãüñéïõ Îåíüðïõëïõ. ¾óôåñá áðü ôçí ðñþôç äçìïóßåõóç óôï Åèíéêüí Çìåñïëüãéïí ôïõ Óêüêïõ, ï óõããñáöÝáò ôï óõìðåñéÝëáâå óôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí Ôï æáêõíèéíü ìáíôßëé êé Üëëá äéçãÞìáôá (ÁèÞíá, 1925). Ôï ÷áñéôùìÝíï áõôü êåßìåíï ãíþñéóå áñêåôÞ äéÜäïóç êáé óõìðåñéëÞöèçêå óôïí 27o ôüìï ôçò ÂáóéêÞò ÂéâëéïèÞêçò (Îåíü-ðïõëïò – Êáìðýóçò – ÌçôóÜêçò, åðéìÝëåéá ¢ëêçò Èñýëïò, ÁèÞíá, 1960). Ç éóôïñßá åêôõëßóóåôáé óôç ÆÜêõíèï, ìå ðñùôáãùíßóôñéá ôç ãÜôá ôïõ ðáðÜ–ÆÞóéìïõ. Ç ãÜôá Ý÷åé äéáðñÜîåé ìéá âÝâçëç ðñÜîç, áëëÜ ï ðáðÜò ôç óõã÷ùñåß åðåéäÞ ôçí õðåñáãáðÜ. ¼÷é üìùò êáé ç óýæõãïò ôïõ ðáðÜ, ðïõ ôçí êõíçãÜ ãéá íá ôçí åîïíôþóåé.


Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «ÐÝñáóå Þóõ÷á ç åâäïìÜäá… ôé ìïõ êÜíåéò!»: Ï ×ñÞóôïò åíçìåñþíåé ôïí ðáðÜ ãéá ôç âÝâçëç ðñÜîç ôçò ãÜôáò.2ç åíüôçôá: «Äåí Þôáí üìùò ôüóï åýêïëï… ÎÝñåéò áãÜðç ðïõ ôóç Ý÷åé;»: Ç ìÜôáéç ðñïóðÜèåéá ôïõ ðáðÜ íá áðïêñýøåé ôï ãåãïíüò áðü ôç ãõíáßêá ôïõ.3ç åíüôçôá: «Ì’ áõôü Þôáí êáèáñÞ óõêïöáíôßá... Äå ìïõ ãëéôþíåé:»: Ç ïñãÞ ôïõ ðáðÜ ìåôáâÜëëåôáé óå óõã÷þñåóç.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï äéÞãçìá åßíáé ìéá äéáóêåäáóôéêÞ êáé ÷áñéôùìÝíç éóôïñßá, ìå ðñùôáãùíßóôñéá ìéá êáôïéêßäéá ãÜôá, ðïõ ï éäéïêôÞôçò ôçò (ðáðÜ-ÆÞóéìïò) õðåñáãáðÜ, óå óçìåßï íá Ýñèåé åîáéôßáò ôçò óå óýãêñïõóç

407

ìå ôç ãõíáßêá ôïõ. ÌÝóá áðü ôçí éóôïñßá ðáñáêïëïõèïýìå ôï ñüëï ðïõ ìðïñïýí íá ðáßîïõí ôá æþá óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôïõ áíèñþ-ðïõ, áëëÜ êáé ôï äÝóéìï ôùí áíèñþðùí ìå ôá êáôïéêßäéá æþá.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ï ðáðÜ-ÆÞóéìïò Ý÷åé ìéá ãÜôá, ðïõ ôçí õðåñáãáðÜ. ¼ôáí áõôÞ äéáðñÜôôåé ãéá äåýôåñç öïñÜ ôç âÝâçëç ðñÜîç íá ëå-ñþóåé ìå áêáèáñóßåò ôï éåñü ôçò åêêëçóßáò, åêåßíïò èõìþíåé ìåí áëëÜ áõôÞ ðïõ ãßíåôáé Ýîáëëç åßíáé ç ãõíáßêá ôïõ. Óôçí áñ÷Þ ï ðáðÜ-ÆÞóéìïò ðñïóðáèåß íá ôçò áðïêñýøåé ôï ãåãïíüò êáé ðñï-óðáèåß åêåßíïò, ìáæß ìå ôïí êùäùíïêñïýóôç ôçò åêêëçóßáò, íá äéïñèþóïõí ôç æçìéÜ. Ùóôüóï ç ãõíáßêá ôïõ ôï êáôáëáâáßíåé êáé êõíçãÜåé íá óêïôþóåé ôç ãÜôá, ðïõ óôï ìåôáîý, óáí íá ãíþñéæå ôï êáêü ðïõ ôçí ðåñßìåíå, åß÷å åîáöáíéóôåß. Ðñïò óôéãìÞí êáé ï ßäéïò óõìöùíåß íá ôéìùñÞóïõí ôç ãÜôá ðïëý áõóôçñÜ, áëëÜ ôåëéêÜ ç ìåãÜëç ôïõ áãÜðç ãéá ôï æþï õðåñéó÷ýåé. Óôçí ðñþôç åíüôçôá åðßóçò ðáñáêïëïõèïýìå ôç ñåáëéóôéêÞ áðåéêüíéóç ôçò æáêõíèéíÞò ìéêñïáóôéêÞò ãåéôïíéÜò, åíþ ìáò äßíåôáé ìéá áñêåôÜ êáèáñÞ åéêüíá ãéá ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí óðéôéþí, ôá ïéêéáêÜ óêåýç, ôéò óõíÞèåéåò ôùí êáôïßêùí, ôá öáãçôÜ, ê.ëð. Ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé ìå áñéóôï-ôå÷íéêü ôñüðï ôçí áðïêëéìÜêùóç ôçò ïñãÞò ôïõ.2ç åíüôçôá: Ç áðïêëéìÜêùóç áõôÞ êáôáëÞãåé ôåëéêÜ óå óõã÷þñåóç. Óôçí áñ÷Þ óõìöùíåß ìå ôç óôÜóç ôçò óõæýãïõ ôïõ êáé èåùñåß üôé ðñÝðåé íá ðáñáìåñßóåé ôç óõìðÜèåéÜ ôïõ. Êáôüðéí üìùò êáé óôáäé-áêÜ ôïí âëÝðïõìå íá âñßóêåé äéêáéïëïãßåò ãéá ôçí ðñÜîç áõôÞ ôïõ æþïõ êáé íá áíáöÝñåé üôé åßíáé Ýñãï ôïõ äéáâüëïõ. Ç óêÝøç ôïõ áõôÞ ôïõ öáíôÜæåé óùóôÞ êáé áðïöáóßæåé íá ìçí ôç äþóåé ôåëéêÜ óôï ×ñÞóôï íá ôçí ðåôÜîåé óôç èÜëáóóá, áëëÜ íá ôç äùñßóåé óå Ýíá ößëï ôïõ ãéá íá ôçí êñáôÞóåé óôï ìáãáæß ôïõ. Áõôü üìùò óÞìáé-íå üôé èá áðï÷ùñéæüôáí ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá êáé ç óêÝøç áõôÞ äåí ôïõ Üñåóå. Ãéá ôï ëüãï áõôü ðñï÷ùñÜ óå ìéá áêüìç çðéüôåñç ëýóç: èá ôçí êñáôïýóå óôï óðßôé ôïõ, áëëÜ èá öñüíôéæå íá êëåßíåé êáëÜ ôéò ðüñôåò åéóüäïõ óôï éåñü. 3ç åíüôçôá: ÊÜðïéá óôéãìÞ ç ìõñùäéÜ ôïõ öáãçôïý Ýêáíå ôç ãÜôá íá åðéóôñÝøåé. Ï ðáðÜ- ÆÞóéìïò êáôïñèþíåé íá åìðïäßóåé ôç ãõíáßêá ôïõ, ëÝãïíôÜò ôçò üôé åêåßíïò èá áíáëÜìâáíå ôï æÞôçìá. Ðñïóðïé-ïýìåíïò üôé ôç ìáëþíåé êáé ôçí áðåéëåß, ôçí ïäçãåß óôç óïößôá êáé ôçí êëåßíåé åêåß. Óôï ãõñéóìü ðñïóðïéåßôáé ôï èõìùìÝíï êáé êÜíåé ëüãï óôç ãõíáßêá ôïõ ãéá ôï ðüóï îýëï Ýäùóå óôç ãÜôá. Ç ãõíáß-êá ôïõ, üìùò, ðïõ ãíþñéæå üôé Þôáí áíßêáíïò íá êÜíåé êÜôé ôÝôïéï äåí ôïí ðßóôåøå. Åêåßíïò Ýìåéíå ðéóôüò óôïõò éó÷õñéóìïýò ôïõ êáé Ýôóé êáèçóý÷áóå ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ìðüñåóå ôåëéêÜ íá óþóåé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá. Ï ðáðÜ-ÆÞóéìïò ðñïóðáèåß íá êáèçóõ÷Üóåé

Γρηγόριος Ξενόπουλος

408


êáé ôïõò áíáóôáôùìÝíïõò åíïñßôåò ôïõ, ðñïôåßíïíôÜò ôïõò íá åßíáé ìåãáëüøõ÷ïé êáé íá óõã÷ùñïýí, ü÷é ìüíï ôá æþá, ðïõ Ýôóé êé áëëéþò äåí Ý÷ïõí óõíáßóèçóç ôïõ ôé ðñÜôôïõí, áëëÜ êáé ôïõò áíèñþðïõò, üôáí áõôïß âåâçëþíïõí ôá èåßá ìå ôéò ðñÜîåéò Þ ôá ëüãéá ôïõò.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÊåíôñéêïß ÷áñáêôÞñåò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ï ðáðÜò, ç óýæõãüò ôïõ êáé ï âïçèüò ôïõ. ÌÝóá áðü ôç óôÜóç ôïõò áðÝíáíôé óôç ãÜôá, äéáãñÜöïíôáé ïé ÷áñáêôÞñåò ôïõò êáé ç ìåôáîý ôïõò ó÷Ýóç. Ðáðá-ÆÞóéìïò: Åßíáé óõíáéóèçìáôéêüò êáé ðéï Þðéïò ÷áñáêôÞñáò óå óýãêñéóç ìå ôç ãõíáßêá ôïõ. Åßíáé éäéáßôåñá åõáßóèçôïò, åöüóïí Üãåôáé êáé öÝñåôáé áðü ôçí áãÜðç ðïõ ôñÝöåé ðñïò ôç ãÜôá. ÖôÜíåé óôï óçìåßï åîáéôßáò ôçò áäõíáìßáò ôïõ ðñïò ôï æþï íá Ýñèåé óå óýãêñïõóç ìå ôç ãõíáßêá ôïõ, íá áíáãêáóôåß íá ðåé øÝìáôá ãéá íá ôç óþóåé, ãåíéêÜ íá Ýñèåé óå óýãêñïõóç ìå ôï ðñüôõðï óõìðåñéöï-ñÜò êáé áñ÷þí åíüò éåñÝá. Åðßóçò íéþèåé ëßãï áäýíáìïò áðÝíáíôé óôç ãõíáßêá ôïõ, ãéáôß áéóèÜíåôáé Ýíï÷ïò ãéá ôéò áôáóèáëßåò ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ ãÜôáò. Ðñïò óôéãìÞí óõìöùíåß íá ôéìùñÞóïõí ðïëý áõóôçñÜ ôç ãÜôá, áëëÜ ôåëéêÜ ç ìåãÜëç ôïõ áãÜðç ãé’ áõôÞí õðåñéó÷ýåé. Åßíáé ôüóï åõáßóèçôïò êáé êáëïêÜãáèïò, ðïõ ïýôå íá ôç ìáëþóåé äåí ìðïñåß. Ãõíáßêá ôïõ ðáðÜ: Áíôßèåôá ìå ôï Üíôñá ôçò, ç ðáðáäéÜ åßíáé ðéï äõíáìéêÞ êáé ðéï áðïöáóéóôéêÞ. ÊáíïíéêÜ ùò ãõíáßêá, èá Ýðñåðå íá åßíáé ðåñéóóüôåñï åõáßóèçôç êáé Þðéá áðü ôïí Üíôñá ôçò. ¼ìùò ç èåïóÝâåéá êáé ïé èñçóêåõôéêÝò ôçò áñ÷Ýò äåí ôçò åðéôñÝðïõí íá äåßîåé êáôáíüçóç êáé íá óõã÷ùñÞóåé ìéá ôüóï âÝâçëç ðñÜîç. Ôç âëÝðïõìå íá ìçí áìöéâÜëëåé óôéãìÞ ãéá ôçí ïñèüôçôá ôçò áðüöá-óÞò ôçò, ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé Üôåãêôç êáé áðüëõôç óõìðåñéöïñÜ. Åßíáé óêëçñÞ, åöüóïí åßíáé ðñüèõìç íá èáíáôþóåé ç ßäéá ôï æþï.×ñÞóôïò: Åßíáé ï êùäùíïêñïýóôçò ôçò åêêëçóßáò, âïçèüò ôïõ ðáðÜ êáé ðéóôüò ôïõ õðçñÝôçò. ÁéóèÜíåôáé óõìðüíïéá êáé óõììåñßæåôáé ôçí áðåëðéóßá ôïõ ðáðÜ êáé äÝ÷åôáé ôéò åíôïëÝò ôïõ ãéá ôç óõãêÜ-ëõøç ôçò ðñÜîçò. ÓõìðñÜôôåé óôçí øåõäïëïãßá ôïõ ðáðÜ êáé åßíáé ðñüèõìïò íá ôïí âïçèÞóåé óå ü,ôé áðïöáóßóåé åêåßíïò.


i) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé áðëü êáé ñåáëéóôéêü, ìå êÜðïéá óôïé÷åßá ãëáöõñüôçôáò. Ôá äéáëïãéêÜ ìÝñç ôçò áöÞãçóçò äßíïõí èåáôñéêÞ æùíôÜíéá êáé óðÜíå ôç ìïíïôïíßá. ÕðÜñ÷åé Ýíôïíá ôï ÷éïõìïñéóôéêü óôïé÷åßï, åéäéêÜ óôá äéáëïãéêÜ ìÝñç, åíþ óôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞìáôïò ï ôüíïò ãßíåôáé äéäáêôéêüò.

409

ii) ÁöÞãçóçÙò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï Ý÷ïõìå äéÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôï-ðñüóùðç áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ ãíùñß-æåé ðïëý êáëÜ ôá ãåãïíüôá êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí, áí êáé äå ìåôÝ÷åé óå üóá äéáäñáìáôßæïíôáé.

iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «æçôþíôáò ôïí ïõñáíü», «îåêïõôéÜóôçêå», «äå ìïõ ðå-ñéóóåýåé üñåîç», «äåí èá ôç óêïôþóù áðü ôï îýëï», «íá êáôáðíßîåé ôç óõìðÜèåéÜ ôïõ», «ìáëáêüôåñç óêÝøç», «ðåôÜ÷ôçêå áìÝóùò». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «óáí íá êáôÜëáâå», «óáí âñåìÝíç», «óáí íá ìçí Ýöôáíå».ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ìå ÷Ýñé âéáóôéêü êáé öïâéóìÝíï», «íá ðÜñåé åß-äçóç ôï óðéôéêü». Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò êõñéáêÜôéêçò ðñïåôïéìáóßáò ôïõ ðáðÜ, ç ç÷ç-ôéêÞ åéêüíá ôïõ ÷ôõðÞìáôïò óôçí ðüñôá, ç åéêüíá ôçò áíôßäñáóçò ôïõ ðáðÜ óôçí åßäçóç, ç åéêüíá ôùí óêåðáóìÜôùí ôçò Áãßáò Ðñü-èåóçò, ç åéêüíá ôçò ðáðáäéÜò, ç åéêüíá ôçò ëåñùìÝíçò Ðñüèåóçò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí ïõñëéá÷ôþí ôçò ðáðáäéÜò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ íéáïõñßóìáôïò, ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôïõ ñáãïý, ç åéêüíá ôïõ ðáðÜ íá áñðÜæåé ôç ãÜôá ê.Ü.


1. Ôé êÜíåé ï ðáðÜò üôáí ìáèáßíåé ôç äåýôåñç «êïõôóïõêÝëá» ôçò ãÜôáò êáé ãéáôß åíåñãåß ì’ áõôüí ôïí ôñüðï;Ç ðñþôç áíôßäñáóç ôïõ ðáðÜ óôï Üêïõóìá ôçò áñíçôéêÞò åßäçóçò åßíáé ç áðåëðéóßá. Ôçí êáôáñéÝôáé, ÷ôõðÜåé ôá ÷Ýñéá ôïõ êáé óôñÝöåé ôï âëÝììá ðñïò ôïí ïõñáíü æçôþíôáò óõã÷þñåóç êáé öþôéóç. Áñ-íåßôáé íá ôï áðïêáëýøåé óôç ãõíáßêá ôïõ, ãéáôß ãíùñßæåé üôé åêåßíç äå èá óõã÷ùñïýóå ãéá äåýôåñç öïñÜ ôç âÝâçëç áõôÞ ðñÜîç ôçò ãÜôáò êáé èá Þèåëå íá ôç óêïôþóåé, üðùò üíôùò ðáñáêïëïõèïýìå óôç ìåôÝðåéôá åîÝëéîç ôçò éóôïñßáò. Ï ðáðÜò ëåéôïõñãåß ìå ãíþ-ìïíá ôá óõíáéóèÞìáôá éäéáßôåñçò áãÜðçò ðïõ ôñÝöåé ãéá ôç ãÜôá êáé äåí áðïêáëýðôåé ôçí áëÞèåéá ðñïêåéìÝíïõ íá ôç óþóåé áðü óßãïõñï èÜíáôï.

2. ÐáñáêïëïõèÞóôå ðþò áðïêëéìáêþíåôáé ç ïñãÞ ôïõ ðáðÜ åíá-íôßïí ôçò ãÜôáò, ýóôåñá áðü ôç äåýôåñç æçìéÜ. Ìå ðïéïí ôñüðï ôç äéêáéïëïãåß êáé ôåëéêÜ ôçò óõã÷ùñåß;Ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï ôçí áðïêëéìÜ-êùóç ôçò ïñãÞò ôïõ ðáðÜ, ðïõ êáôáëÞãåé ôåëéêÜ óå óõã÷þñåóç, óôç äåýôåñç åíüôçôá ôïõ äéçãÞìáôïò. Óôçí áñ÷Þ óõìöùíåß ìå ôç óôÜóç ôçò óõæýãïõ ôïõ êáé èåùñåß üôé ðñÝðåé íá ðáñáìåñßóåé ôç óõìðÜèåéÜ ôïõ ðñïò ôç ãÜôá. Êáôüðéí üìùò ôïí âëÝðïõìå óôáäéáêÜ

Γρηγόριος Ξενόπουλος

410


íá âñßóêåé äéêáéïëïãßåò ãéá ôçí ðñÜîç áõôÞ ôïõ æþïõ êáé íá áíá-öÝñåé üôé åßíáé Ýñãï ôïõ äéáâüëïõ. Ç óêÝøç ôïõ áõôÞ ôïõ öáßíåôáé óùóôÞ êáé áðïöáóßæåé íá ìçí ôç äþóåé ôåëéêÜ óôï ×ñÞóôï íá ôçí ðåôÜîåé óôç èÜëáóóá, áëëÜ íá ôç äùñßóåé óå Ýíá ößëï ôïõ ãéá íá ôçí êñáôÞóåé óôï ìáãáæß ôïõ. Áõôü üìùò óÞìáéíå üôé èá Þôáí áíá-ãêáóìÝíïò íá áðï÷ùñéóôåß ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá êáé ç óêÝøç áõôÞ äåí ôïõ Üñåóå êáèüëïõ. Ôï óêåðôéêü ôïõ ëïéðüí ðñï÷ùñÜ óå çðéüôåñç áêüìç ëýóç: èá ôçí êñáôïýóå óôï óðßôé ôïõ, áëëÜ èá öñüíôéæå íá êëåßíåé êáëÜ ôéò ðüñôåò åéóüäïõ óôï éåñü. ÔåëéêÜ ç ãÜôá ðáñÝìåéíå óôï óðßôé ôïõ ðáðÜ, êëåéóìÝíç óôç óïößôá, åíþ ç ãõíáßêá ôïõ áãíïïýóå ôçí ýðáñîÞ ôçò.

3. ×áñáêôçñßóôå, ìå âÜóç ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõò, ôá ôñßá ðñüóùðá ôïõ äéçãÞìáôïò: ôïí ðáðÜ -ÆÞóéìï, ôçí ðáðáäéÜ êáé ôï ×ñÞóôï.Âë. ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí.


1. Ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ðáðÜ óôçí éóôïñßá ôïõ äéçãÞìáôïò óõ-íÜäåé ìå ôçí åðáããåëìáôéêÞ ôïõ éäéüôçôá; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.2. Ãéáôß ç ðáðáäéÜ áíôéäñÜ êáô’ áõôüí ôïí ôñüðï;

411


Ï Çëßáò ÂåíÝæçò ãåííÞèçêå óôï Áúâáëß (Êõäùíßåò) ôçò ÌéêñÜò Áóß-áò ôï 1904. Ôï ðñáãìáôéêü ôïõ üíïìá Þôáí Çëßáò ÌÝëëïò. ÊáôÜ ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ ôïõ 1922 áé÷ìáëùôßóôçêå áðü ôïõò Ôïýñêïõò (ôïõò 14 ìÞíåò ôçò áé÷ìáëùóßáò ôïõ æùíôáíåýåé óôï âéâëßï ôïõ Ôï Íïýìåñï 31328 ) êáé óôç óõíÝ÷åéá êáôÝöõãå óôç ÌõôéëÞíç, üðïõ äéïñßóôçêå óôçí ÅèíéêÞ ÔñÜðåæá. Ôï 1930 Þñèå óôçí ÁèÞíá êáé Üñ÷éóå íá åñãÜæåôáé óôçí ÔñÜðåæá ôçò ÅëëÜäáò, üðïõ õðçñÝôçóå Ýùò ôï 1957. ÄéáôÝëåóå äéåõèõíôÞò ôïõ Åèíéêïý ÈåÜôñïõ êáé Ýãéíå ìÝëïò ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñü-íéá ôçò æùÞò ôïõ ôá ðÝñáóå óôçí Åöôáëïý ôçò ËÝóâïõ, üðïõ êáé áíáðáýôçêå ôï 1973. Ôçí ðñþôç ôïõ åìöÜíéóç óôç ëïãïôå÷íßá ôçí Ýêáíå óôá 1928, ìå ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí Ìávþëçò ËÝêáò. ¾óôåñá áêïëïýèçóáí ôá Ýñãá Ôï Íïýìåñï 31328, ÃáëÞvç êáé ÁéïëéêÞ ãç, ôá ïðïßá áðïôåëïýí õðïâëçôéêÜ áöçãÞìáôá, ðïõ ôá ðëçììõñßæåé ç ëõñéêÞ äéÜèåóç. Ôá ðáñáðÜíù ôñßá ðñþôá ìõèéóôïñÞìáôá ôïõ Çëßá ÂåíÝæç åîéóôïñïýí ôá ðåñéóôáôéêÜ ìéáò æùÞò, ôçò æùÞò ôïõ óõããñáöÝá, óå ôñåéò óçìáíôéêïýò óôáèìïýò ôçò: ôï èÜìâïò êáé ôç ìáãåßá ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò (ÁéïëéêÞ ãç), ôç óêëçñÞ äïêéìáóßá óôçí åöçâåßá (Ôï Íïýìåñï 31328), ôïí îåñéæùìü áðü ôçí ðáôñßäá, ìáæß ìå ôçí ðñïóðÜèåéá ðñïóáñìïãÞò óôá íÝá ÷þìáôá (ÃáëÞíç). Ôá äýï ôåëåõôáßá ìõèéóôïñÞìáôÜ ôïõ, ç ¸îïäïò, åßíáé ÷ñïíéêü ôçò Êáôï-÷Þò (1941 -1945), êáé ï Ùêåávüò áíÞêåé óôï ëïãïôå÷íéêü åßäïò ðïõ âñßóêåôáé áíÜìåóá óôï çìåñïëüãéï êáé ôçí ôáîéäéùôéêÞ åíôýðùóç. Óôá Ýñãá ôïõ áíÞêïõí åðßóçò ôá éóôïñéêÜ Áñ÷éåðßóêïðïò Äáìáóêç-íüò, ×ñïíéêüí ôçò ÔñáðÝæçò ôçò ÅëëÜäïò, ÅììáíïõÞë Ôóïõäåñüò, êáèþò êáé ôá ôáîéäéùôéêÜ Öèéíüðùñï óôçí Éôáëßá, ÁìåñéêáíéêÞ Ãç, Áñãïíáýôåò, Åöôáëïý, ÐåñéçãÞóåéò, Óôéò åëëçíéêÝò èÜëáóóåò, Ìéêñáóßá, ÷áßñå.«Óå üëá ôá Ýñãá ôïõ ÂåíÝæç», ãñÜöåé ï Ìé÷. ÐåñÜíèçò, «ïé Üíèñù-ðïß ôïõ áðïðíÝïõí êáëïóýíç êáé áãáèüôçôá, óêýâïíôáò êáñôåñéêÜ óôçí åéìáñìÝíç ôïõò, ÷áìïãåëþíôáò óôïí üðïéïí ðüíï ôïõò. ÁíÜ-

Η ΔάφνηΗλίας Βενέζης

412


ìåóÜ ôïõò êéíåßôáé ôï ðáéäß ðïõ Þôáí ï óõããñáöÝáò, êïõâáëþíôáò óôá ìÜôéá ôïõ ôï üíåéñï êáé ôçí Ýêðëçîç, ôçí Ýêóôáóç êáé ôï èáýìá, ôçí ðñþôç ãåýóç ôçò æùÞò êáé ôçí ðïßçóç. Ïé êáôáóôÜóåéò öéëôñÜñïíôáé óôçí åõáéóèçóßá ôïõ ãéá íá óôáëÜîïõí ôï èÝëãçôñï ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò, åãêáôáëåéììÝíï óôç ãïçôåßá ìéáò áìåôÜêëçôá ÷áìÝíçò ÁíáôïëÞò». Ï Áð. Óá÷ßíçò áíáöÝñåé åðßóçò: «ÐñáãìáôéêÜ óôá âéâëßá ôïõ äåí õðÜñ÷åé ç ðñáãìáôéêÞ æùÞ, üðùò èá ìáò ôçí ðáñïõóßáæå Ýíáò ñåáëéóôÞò ðåæïãñÜöïò, áëëÜ ìéá áíôßëçøç êáé ìéá óõíáéóèçìáôéêÞ óýëëçøç ôçò æùÞò, ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìÝóá óôçí øõ÷Þ ôïõ óõããñáöÝá. Ç ôÜóç ôïõ ÂåíÝæç, óôçí áöÞãçóç êáé ôç äéáãñáöÞ ôùí ÷áñáêôÞñùí, åßíáé ðñïò ôç ãåíßêåõóç, ü÷é ðñïò ôçí åîáôïìßêåõóç. Ï ÂåíÝæçò åßíáé ï ðåæïãñÜöïò ôçò “øõ÷Þò”, ü÷é ôçò æùÞò, êáé ôá ðñüóùðÜ ôïõ, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, ðÜíå íá ãßíïõí óýìâïëá, ðïõ åêöñÜæïõí ôçí çèéêÞ áíôßëçøç êáé ôç âéùìÝíç öéëïóïößá ôïõ ãéá ôç æùÞ».ÃåíéêÜ ç ðåæïãñáöéêÞ ôÝ÷íç ôïõ ÂåíÝæç, åßíáé ç ôÝ÷íç ôçò õðï-âïëÞò ìå ôç ìïñöÞ êáé ôï ó÷Þìá ôïõ ðáñáìõèéïý. Ìå ôï äéÜ-ëïãï, ôï åðéöþíçìá, ìå ôéò õðïíïÞóåéò êáé áðïóéùðÞóåéò ãïç-ôåýåé êáé óõãêéíåß ôïí áíáãíþóôç êáé ôïí áíáãêÜæåé íá ìçí áöÞóåé ôï âéâëßï, áí äåí öôÜóåé óôçí ôåëåõôáßá ôïõ óåëßäá.


¸÷ïíôáò æÞóåé äýï ðïëÝìïõò (ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ, Åëëçíïúôá-ëéêüò / Åëëçíïãåñìáíéêüò ðüëåìïò) êáé ôçí åìðåéñßá ôçò Êáôï÷Þò, ï Çëßáò ÂåíÝæçò áöÞíåé íá öáíåß óôï äéÞãçìá áõôü ç ôñõöåñüôçôÜ ôïõ ãéá ôïí êüóìï ôùí æþùí êáé ç áìöéâïëßá ôïõ ãéá ôç ëïãéêÞ ðïõ äéÝðåé ôïí êüóìï ôùí áíèñþðùí. Ç íüôá áéóéïäïîßáò, ùóôüóï, áíá-äýåôáé ìÝóá áðü ôçí ðåñßðôùóç ôçò êáëïóõíÜôçò êáé ïíåéñïðüëáò ÄÜöíçò. Ôï äéÞãçìá ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôï ó÷ïëéêü âéâëßï, åßíáé ìÝñïò ôçò óõëëïãÞ ¢íåìïé, ðïõ åêäüèçêå ôï 1944. Ðáñáôßèåôáé ç éóôïñßá åíüò ìéêñïý áúôïý, ðïõ êáôáëÞãåé íá óõíõðÜñ÷åé óôï ßäéï êëïõâß ìå ìßá ðÝñäéêá. Ç õðüèåóç åêôõëßóóåôáé óôï ëüöï ôïõ ÓôñÝöç, ôá ÷ñüíéá ðïõ ðñïçãÞèçêáí ôïõ Â´ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ. Ôï äéÞãçìá áõôü åßíáé áöéåñùìÝíï óôï Ãéþñãï ÈåïôïêÜ.

Γ.Δομή του έργου

Ôï äéÞãçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå Ýîé èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Ç ðåñéï÷Þ ðïõ åßíáé óôç âïñéíÞ ðëåõñÜ... ¸ôóé Þñèáí»: Ï ëüöïò ôïõ ÓôñÝöç êáé ç ôáâÝñíá ôçò ïäïý ÆáÀìç.2ç åíüôçôá: «Ó’ Ýíá áðü ôá ëßãá óðßôéá... í’ áêïýåé ôç öýóç ôùí ðñáãìÜôùí»: Ç ÄÜöíç.

413

ΗλίαςΒενέζης

3ç åíüôçôá: «Ëïéðüí ç ÄÜöíç... ìçí ðåéò ü÷é»: Ôï áúôüðïõëï êáé ç äéÜóùóÞ ôïõ.4ç åíüôçôá: «Êáé ôïõ åßðå ôçí éäÝá ôçò... èá öôÜíáìå ßóáìå êåé»: Ôï áúôüðïõëï êáé ç ðÝñäéêá óôï ßäéï êëïõâß.5ç åíüôçôá: «Ôï ìÜèáí ïé áñáéïß ðåëÜôåò... Ìç öïâÜóáé»: Ôï äßëçììá ôïõ ÈùìÜ.6ç åíüôçôá: «Óôï ìåôáîý ïé Üíèñùðïé... óá íá ôçí åõëïãïýóå»: Ç áðïãïÞôåõóç ôïõ êüóìïõ êáé ç ôý÷ç ôïõ áúôïý.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï ðåñéå÷üìåíï ôïõ äéçãÞìáôïò êéíåßôáé âáóéêÜ ãýñù áðü ôï èÝìá ôçò æùïöéëßáò êáé åîåôÜæåôáé óå áíôéðáñáâïëÞ ìå ôç óêëçñüôçôá ïñéóìÝíùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôá æþá. Êáôüðéí êÜíåé ëüãï ãéá ôçí áôáßñéáóôç, åê ðñþôçò üøåùò, óõíýðáñîç äýï äéáöïñåôéêþí åéäþí ðôçíþí ìÝóá óôï ßäéï êëïõâß, åíüò áúôïý êáé ìéáò ðÝñäéêáò. Èßãåôáé ôï æÞôçìá ôçò æùÞò ôùí æþùí óå êëïõâéÜ. Åðßóçò, óå Ýíá äåýôåñï åðßðåäï äßíåôáé êáé ç äéáöïñåôéêÞ åéêüíá ôçò ÁèÞíáò óå óýãêñéóç ìå ôç óçìåñéíÞ áóôéêïðïéçìÝíç ìïñöÞ ôçò.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Ôï äéÞãçìá îåêéíÜ äßíïíôáò ôçí åéêüíá ôçò ðåñéï÷Þò ãýñù áðü ôï ëüöï ôïõ ÓôñÝöç, ç ïðïßá ôçí åðï÷Þ åêåßíç äåí Þôáí êáèüëïõ ðõêíïêáôïéêçìÝíç, åß÷å ðëïýóéá ÷ëùñßäá êáé ðáíßäá êáé Þôáí Þóõ÷ç. Óôçí ðåñéï÷Þ áõôÞ, óôçí ïäü ÆáÀìç, âñéóêüôáí ç ôáâÝñ-íá ôïõ ÈùìÜ, ðïõ áðïôåëïýóå óõíÞèùò óôÝêé öïéôçôþí Þ åñùôåõ-ìÝíùí æåõãáñéþí. Ç ðåëáôåßá áõôÞ üìùò äåí Þôáí êáé ôüóï åðéêåñ-äÞò, åêôüò áðü ôá ôÝëç ôïõ öèéíïðþñïõ Þ ôéò áñ÷Ýò êáëïêáéñéïý, üôáí ïé öïéôçôÝò ãéüñôáæáí ôçí áíá÷þñçóç Þ ôçí åðÜíïäü ôïõò, êáé Ýôñùãáí Þ Ýðéíáí êÜôé ðáñáðÜíù. Ï ÈùìÜò ðñïâëçìáôéæüôáí ãéá ôï ðþò èá áõîÞóåé ôçí ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò ôïõ, ðáñüëï ðïõ ïé ãéáôñïß ôïý åß÷áí óõóôÞóåé íá ìç óôåíï÷ùñéÝôáé, åðåéäÞ Ýðáó÷å áðü ôçí êáñäéÜ ôïõ. Ìç ìðïñþíôáò íá óêåöôåß ôßðïôá, Üöçíå ôá ðñÜãìáôá óôçí ôý÷ç ôïõò êáé Þëðéæå. 2ç åíüôçôá: Ç äåýôåñç åíüôçôá âÜæåé óôï óêçíéêü ôçò éóôïñßáò ôç ÄÜöíç, ìéá íÝá êïðÝëá, ïñöáíÞ, ìïíá÷éêÞ êáé ïíåéñïðüëá. ÄñáðÝ-ôåõå áðü ôç äýóêïëç ãé’ áõôÞí ðñáãìáôéêüôçôá, êÜíïíôáò ôáîßäéá ìå ôç öáíôáóßá ôçò êáé ðåñéðÜôïõò óôï ëüöï ôïõ ÓôñÝöç. ÁãáðÜåé ôç öýóç êáé äå ÷Üíåé åõêáéñßá íá âñåèåß êïíôÜ ôçò êáé íá áðïëáý-óåé ôéò åéêüíåò êáé ôïõò Þ÷ïõò ôçò. 3ç åíüôçôá: Óå ìßá áðü ôéò ðåñéðëáíÞóåéò ôçò Ýãéíå áõôÞêïïò ìÜñ-ôõñáò ìéáò óõíïìéëßáò ìåôáîý êÜðïéùí íåáñþí áðü ôç ÍåÜðïëç,

414


ðïõ åß÷áí öÝñåé ìéá öùëéÜ ìå Ýíá áúôüðïõëï áðü ôï ëüöï ôïõ Ëõêáâçôôïý, ãéá íá äïõí áí ç ìçôÝñá ôïõ èá ìðïñÝóåé íá ôï åíôï-ðßóåé. Ç ÄÜöíç, ðáñáêéíçìÝíç áðü Ýíá Üó÷çìï üíåéñï ðïõ åßäå êáé öïâïýìåíç ãéá ôç æùÞ ôïõ áúôüðïõëïõ, ôï ðáßñíåé êáé ôï ðÜåé óôï ÈùìÜ. Ç ÄÜöíç ãíþñéæå åê ôùí ðñïôÝñùí üôé ï ÈùìÜò áãáðïýóå ôá ðïõëéÜ –åß÷å Þäç ôüóá– êáé üôé äå èá ôïõ âáóôïýóå ç êáñäéÜ íá ìçí ôï êñáôÞóåé. Ï ÈùìÜò, ãéá íá ìç ÷áëÜóåé ôï ÷áôßñé ôçò áãáðç-ìÝíçò ôïõ ÄÜöíçò, ôï ðáßñíåé êáé ôï âÜæåé óå êëïõâß. Ôï áúôüðïõëï üìùò äåí Ýëåãå íá öÜåé. Ï ÈùìÜò êáé ç ÄÜöíç, áðü öüâï ìÞðùò øïöÞóåé ôï ðïõëß, äïêéìÜæïõí íá ôïõ âñïõí ìÜíá. 4ç åíüôçôá: Ç ìÜíá ðïõ áðïöÜóéóáí íá äþóïõí óôï áúôüðïõëï äåí Þôáí Üëëç áðü ìéá ðÝñäéêá. Ï ÈùìÜò åîÝöñáóå áñ÷éêÜ ôçí áíôßñ-ñçóÞ ôïõ ðñïóðáèþíôáò íá åîçãÞóåé óôç ÄÜöíç üôé Ýíá Þìåñï êáé Ýíá Üãñéï ðïõëß äåí ìðïñïýí íá óõíõðÜñîïõí óå Ýíá êëïõâß. Õðï÷þñçóå üìùò ìðñïóôÜ óôçí åðéìïíÞ ôçò êïðÝëáò. Óôçí áñ÷Þ ôá äýï ðïõëéÜ åßíáé äéóôáêôéêÜ êáé ïýôå êáí óáëåýáí. Ôüôå ç ÄÜöíç áðïöáóßæåé íá âÜëåé ôï ÷Ýñé ôçò óôï êëïõâß êáé íá ðñïóðáèÞóåé íá ìåôáêéíÞóåé ôçí ðÝñäéêá âÜæïíôÜò ôçí êïíôÜ óôï áúôüðïõëï, áëëÜ ìÜôáéá. Ç ÄÜöíç üìùò Þôáí âÝâáéç üôé ôåëéêÜ ôá äýï ðïõëéÜ èá áãáðçèïýí, âåâáéüôçôá ðïõ ôåëéêÜ ìåôáäüèçêå êáé óôï ÈùìÜ, ðïõ êáèçóý÷áæå ôéò õðïøßåò ôùí áíèñþðùí ðïõ ôï èåùñïýóáí áðßèá-íï. ÔåëéêÜ ç ðñáãìáôéêüôçôá äéÝøåõóå ôïí êüóìï êáé åðéâåâáßùóå ôï ÈùìÜ êáé ôç ÄÜöíç,. Ôá äýï ðïõëéÜ áãáðÞèçêáí êáé ç ðÝñäéêá Ýãéíå ç ìÜíá ôïõ áúôüðïõëïõ. 5ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ðáñáêïëïõèïýìå ôéò èåôéêÝò óõ-íÝðåéåò ðïõ åß÷å ç áðñüâëåðôç áõôÞ åîÝëéîç ãéá ôçí ôáâÝñíá ôïõ ÈùìÜ: ç ðåëáôåßá áõîÞèçêå, åöüóïí üëïé Ýóðåõäáí íá äéáðéóôþ-óïõí ïé ßäéïé ôçí áóõíÞèéóôç áõôÞ óõíýðáñîç ôùí äýï ðïõëéþí. Ï êüóìïò åîÝöñáæå ôçí áíçóõ÷ßá ôïõ êáé ïé ðåñéóóüôåñïé ðßóôåõáí üôé ôåëéêÜ ôï áúôüðïõëï ìåãáëþíïíôáò äå èá ìðïñïýóå íá áíôé-óôáèåß óôç öýóç ôïõ áñðáêôéêïý ðïõëéïý êáé èá êáôáóðÜñáæå ôåëéêÜ ôçí ðÝñäéêá. ÌÝñá ìå ôç ìÝñá üëïé ðåñßìåíáí –ðåñéóóüôåñï óáí íá ôï åðéèõìïýóáí– íá îåóðÜóåé ôï êáêü. Äåí ìðïñïýóáí íá äéáíïçèïýí ðþò èá ìðïñïýóå Ýíá æþï íá åîáéñåèåß êáé íá ðÜåé åíÜíôéá óôç öýóç ôïõ, åöüóïí êÜôé áíÜëïãï äåí ìðïñåß íá ôï ðåôý÷åé ïýôå ï Üíèñùðïò. Ï êüóìïò åðçñÝáóå êáé ôï ÈùìÜ ðïõ Üñ÷éóå íá áìöéâÜëëåé ãéá ôçí áóöÜëåéá ôçò ðÝñäéêáò. Ï ÈùìÜò áíôéìåôþðéæå ôï äßëçììá: íá áöÞóåé ôï áúôüðïõëï íá öýãåé êáé íá óþóåé, ÷Üíïíôáò üìùò ôçí ðåëáôåßá ôïõ, Þ íá áöÞóåé ôï áúôüðïõëï êáé ôçí ðåëáôåßá êáé íá ÷Üóåé ôçí ðÝñäéêá. Ç ÄÜöíç êáôáíïïýóå ôçí áíçóõ÷ßá ôïõ, áëëÜ ôï Ýíóôéêôü ôçò ôçò Ýëåãå üôé äåí óõíÝ-ôñå÷å ëüãïò áíçóõ÷ßáò.

415


6ç åíüôçôá: Ï êüóìïò, ðïõ äéøïýóå ãéá áßìá, åß÷å ðëÝïí áðïãïç-ôåõôåß ðïõ ôá äýï ðïõëéÜ äåí êáôáóðáñÜæïíôáí êáé ðÞãáéíå ëéãü-ôåñï óõ÷íÜ óôçí ôáâÝñíá. ¿óðïõ êÜðïéá óôéãìÞ, Ýíáò ìåèõóìÝíïò ðåëÜôçò ôçò ôáâÝñíáò, áãáíáêôéóìÝíïò ðïõ ï áúôüò äåí áðïêñé-íüôáí óôéò ðñïóäïêßåò ôïõ, Üñðáîå ôïí áúôü êáé ôïí ôáñáêïýíçóå. Ï ÈùìÜò, íïìßæïíôáò üôé ï ðåëÜôçò èá ðíßîåé ôïí áúôü, Ýóðåõóå íá óþóåé ôï ðïõëß, âéáéïðñáãþíôáò óôïí ðåëÜôç ôïõ. ÌåôÜ ôï ðåñéóôáôéêü áõôü ï êüóìïò, ðïõ äåí Ýâñéóêå ðëÝïí êáíÝíá åíäéá-öÝñïí óôçí éóôïñßá ôùí ðïõëéþí, Ýðáøå íá ðñïôéìÜ ôçí ôáâÝñíá ôïõ ÈùìÜ. Ôüôå ç ÄÜöíç êáé ï ÈùìÜò áðïöÜóéóáí ðùò Þñèå ç þñá íá åëåõèåñþóïõí ôï ðïõëß, åöüóïí Ýðáøå íá áðïôåëåß ðüëï Ýëîçò ãéá ôïõò ðåëÜôåò.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÈùìÜò: Ï ÈùìÜò åßíáé Ýíáò åõáßóèçôïò êáé óõíáéóèçìáôéêüò Üí-èñùðïò, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåôáé áðü ôç öéëïæùßá ôïõ êáé áðü ôç ó÷Ýóç ðïõ Ý÷åé ìå Ýíá ìéêñü êïñßôóé üðùò åßíáé ç ÄÜöíç. Ôçí áãáðÜåé êáé äåí èÝëåé íá ôçò ÷áëÜåé ÷áôßñé, ãé’ áõôü Üëëùóôå êáé äÝ÷åôáé ü÷é ìüíï íá õéïèåôÞóåé ôï áúôüðïõëï áëëÜ êáé íá ôï âÜëåé óôï ßäéï êëïõâß ìå ôçí ðÝñäéêá, äéáêéíäõíåýïíôáò ôç æùÞ ôçò, ìüíï êáé ìüíï ãéá íá óþóåé ôï áúôüðïõëï. Ïé áíáäïõëåéÝò ôçò ôáâÝñíáò ôïí Ý÷ïõí óôåíï÷ùñÞóåé êáé ôïí Ý÷ïõí ðñïâëçìáôßóåé. Íéþèåé áðï-ãïçôåõìÝíïò ðïõ äåí ìðïñåß íá êÜíåé ôßðïôá ãéá íá áõîÞóåé ôçí ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò ôïõ êáé áöÞíåé ôá ðñÜãìáôá óôçí ôý÷ç. Ôï ãåãïíüò üôé äÝ÷ôçêå ôåëéêÜ õðü ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ôï áúôüðïõëï êáé äéáêéíäýíåõóå ôç æùÞ ôçò ðÝñäéêáò ãéá ÷Üñç ôïõ, äåß÷íïõí ìå-ãáëïøõ÷ßá êáé ãåííáéïäùñßá. Åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé äéáðíÝåôáé áðü áñ÷Ýò, üðùò ìáñôõñÜ ç áíôßäñáóÞ ôïõ óôç âéáéïðñáãßá åíáíôßïí ôïõ áúôïý, Ýóôù êé áí áõôü áðÝâç åéò âÜñïò ôïõ êáé åß÷å áðïôÝëå-óìá íá ÷Üóåé ôçí ðåëáôåßá ôïõ. ÄÜöíç: Åßíáé Ýíá íÝï ïñöáíü êïñßôóé. Ç ïñöÜíéá ôÞò Ýäåéîå ôï Üó÷çìï ðñüóùðï ôçò æùÞò êáé ôçí Ýêáíå ìïíá÷éêÞ, åóùóôñåöÞ, ïíåéñïðüëá êáé ñïìáíôéêÞ. ÁñÝóêåôáé óôçí åðáöÞ ìå ôç öýóç êáé äå ÷Üíåé åõêáéñßá íá âñåèåß êïíôÜ ôçò, áðïëáìâÜíïíôáò ôá èåÜ-ìáôá êáé ôïõò Þ÷ïõò ôçò. Åßíáé åõáßóèçôç êáé öéëüæùç, ãé’ áõôü êáé áíáëáìâÜíåé íá óþóåé ôï áúôüðïõëï áðü ôéò Üãñéåò äéáèÝóåéò ôùí íåáñþí ôçò ÍåÜðïëçò. ¸÷åé éäéáßôåñç ó÷Ýóç ìå ôá æþá êáé åßíáé éäéáéôÝñùò áéóéüäïîç, åöüóïí åßíáé ç ìüíç ðïõ äåí ðéóôåýåé üôé ï áúôüò èá óôñÝöïíôáí ðïôÝ åíáíôßïí ôçò ðÝñäéêáò ìÜíáò ôïõ. Äåß-÷íåé êáôáíüçóç óôïõò öüâïõò êáé ôá äéëÞììáôá ôïõ ÈùìÜ êáé Ý÷åé ôá÷èåß íá ôïí âïçèÞóåé ìå êÜèå ôñüðï. ¢ëëùóôå ó’ áõôÞí ïöåßëåôáé ôåëéêÜ ç áýîçóç ôçò ðåëáôåßáò ôçò ôáâÝñíáò ôïõ.

416



i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ êáé äåí ðáñïõóéÜæåé éäéáéôåñüôçôåò.

ii) ¾öïòÁîßæåé íá åðéóçìáíèåß ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ ãñáöÞ ôïõ ÂåíÝæç, ðïõ äéá-êñßíåôáé áðü Ýíáí ôüíï ãëõêýôçôáò, íïóôáëãßáò êáé ôñõöåñüôçôáò. ÊáôÜ ôá Üëëá ôï ýöïò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ëéôü êáé ãëáöõñü, åíþ ôá äéáëïãéêÜ ìÝñç ðñïóèÝôïõí æùíôÜíéá êáé èåáôñéêüôçôá.

iii) ÁöÞãçóçÙò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï, Ý÷ïõìå äéÞãçóç, äçëáäÞ áöÞãç-óç óå ôñßôï ðñüóùðï. Ï «ðáíôïãíþóôçò» áöçãçôÞò ãíùñßæåé ðïëý êáëÜ ôá ãåãïíüôá, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé äå óõììåôÝ÷åé óå áõôÜ.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ôùí íåñþí ðïõ ôñáâïýóáí íá âñïõí ôç ìïßñá ôïõò óôç èÜëáóóá», «ôá ðñÜìáôá æùÞñåõáí», «áóôñáöôåñÜ ìÜôéá», «üë’ áõôÜ ðëÝáíå ìÝóá óôï ÷þñï ôïõ äùìáôßïõ», «÷ñõóü Üëïãï», «êüê-êéíï øÜñé», «ôçí ðÞñå ï ýðíïò», «÷ôõðïýóå ôá óýííåöá óðáñáêôé-êÜ», «ôá Ýâáöå êé áõôÜ êüêêéíá», «ôá ìÜôéá ôçò ðÝóáí êÜðïõ», «ç âåâáéüôçôá ôïõ êïñéôóéïý åß÷å óéãÜ óéãÜ ìåôáããéóôåß ìÝóá ôïõ», «ç áíõðïìïíçóßá ôùí áíèñþðùí ãéíüôáí ðéï æùçñÞ», «ôï óôñáðÜôóï ôçò áñìïíßáò», «ðÜëåõå áíÜìåóá óôá äýï ñÝìáôá», «ç áðïãïÞôåõóÞ ôïõò Þôáí ïëïöÜíåñç», « ôï áßìá áíÝâçêå óôï êåöÜëé ôïõ». áñïìïéþóåéòáñïìïéþóåéò: «óáí ôçí ÁèÞíá», «ãéá ôï ãïçôåõôéêü ôáîßäé ðïõ Ý÷åé

ìáýñá ìáëëéÜ... öôçíü ôóßôé», «óá ÷ñÝïò ôïõ», «óá íá ôïõ Ýëåãå», «óá íá ôçí åõëïãïýóå». ÐñïóùðïðïéÞóåéò: ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ôï ðïôÜìé ðïõ êáôÝâáéíå», «ðáñáêïëïõèïýóå ôçí éóôïñßá ôùí íåñþí», «ìåèõóìÝíç êáé ãåííáéüäùñç ôçí ðåëáôåßá ôïõ», «îáíÜóìéãáí ìå ôçí áãÜðç ôïõò», «ôá ÷ñþìáôá íá ôáîéäåýïõí óôç èÜëáóóá», «ôïõò ôáîéäéþôåò ôïõ ëüöïõ óïõ», «ðáñÜîåíç öùíÞ ôçò ãçò», «ôï øéèýñéóìá ôùí âñÜ÷ùí», «üëá ìéëïýóáí áðüøå óôï âñÜ÷ï», «ôï áúôüðïõëï óõëëïãéæüôáí ôá âïõíÜ... æåóôÝò ðÝôñåò», «Üñ÷éóå ðÜëé íá ìðáßíåé ç áìöéâïëßá», «íá öåýãåé ç ðßóôç». Åéêüíåò: Åéêüíåò: Ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðïôáìïý, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðï-ôáìïý ðïõ ìïõñìïõñßæåé, ç åéêüíá ôïõ ëüöïõ ôïõ ÓôñÝöç, ç åéêüíá ôïõ ÈùìÜ, ç åéêüíá ôçò ÄÜöíçò, ç åéêüíá ôïõ äùìáôßïõ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí åñùôåõìÝíùí íÝùí ðïõ áíáóôåíÜæïõí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò âïõÞò ôçò ðïëéôåßáò, ç åéêüíá ôçò öýóçò ôïõ ëüöïõ, ç åéêüíá ôçò öùëéÜò ðïõ âñÞêå ç ÄÜöíç ê.Ü.

417



1. ×áñáêôçñßóôå ôç ÄÜöíç êáé ôïí ìðÜñìðá-ÈùìÜ áðü ôéò åíÝñ-ãåéÝò ôïõò, áëëÜ êáé áðü ôïí ôñüðï ðïõ óêÝöôïíôáé, êÜíïíôáò áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ.Ï ÈùìÜò åßíáé åõáßóèçôïò êáé óõíáéóèçìáôéêüò, ãåãïíüò ðïõ áðï-äåéêíýåôáé áðü ôçí áãÜðç ôïõ ãéá ôá æþá ôïõ êáé áðü ôç ó÷Ýóç ðïõ Ý÷åé ìå Ýíá ìéêñü êïñßôóé üðùò åßíáé ç ÄÜöíç («ïé ãéáôñïß ôïõ åß÷áí ðåé íá ìç óôåíá÷ùñéÝôáé ðïëý», «¹îåñå ðùò åêåßíïò… ìÝóá óôá êëïõâéÜ», «¼ìùò ãéá ÷áôßñé óïõ èá ôï êñáôÞóù», «üðùò ôçò åß÷å ìåãÜëç áäõíáìßá», «êé ýóôåñá ößëçóå ôç ÄÜöíç óôá ìáýñá ìáëëéÜ, óá íá ôçí åõëïãïýóå»). Ç áãÜðç ôïõ ãé’ áõôÞí êáé ôï ãåãïíüò üôé äå èÝëåé íá ôçò ÷áëÜóåé ÷áôßñé, ôïí êÜíåé íá äå÷ôåß ü÷é ìüíï íá õéïèåôÞóåé ôï áúôüðïõëï áëëÜ êáé íá ôï âÜëåé óôï ßäéï êëïõâß ìå ôçí ðÝñäéêá, äéáêéíäõíåýïíôáò Ýôóé ôç æùÞ ôçò, ìüíï êáé ìüíï ãéá íá óþóåé ôï áúôüðïõëï. Ïé áíáäïõëåéÝò ôçò ôáâÝñíáò ôïí Ý÷ïõí óôåíá÷ùñÞóåé êáé ðñïâëçìáôßóåé. Íéþèåé áðïãïçôåõìÝíïò ðïõ äåí ìðïñåß íá êÜíåé ôßðïôá ãéá íá áõîÞóåé ôçí ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò ôïõ êáé áöÞíåé ôá ðñÜãìáôá óôçí ôý÷ç («Ëïéðüí ìå ôç óõëëïãÞ äå ãßíåôáé ôßðïôá»). Ôï ãåãïíüò üôé áíÝëáâå õðü ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ôï áúôüðïõëï êáé äéáêéíäýíåõóå ôç æùÞ ôçò ðÝñäéêáò ãéá ÷Üñç ôïõ, öáíåñþíåé ôç ìåãáëïøõ÷ßá êáé ôç ãåííáéïäùñßá ôïõ. ÊÜðïéá óôéãìÞ ç áäçìïíßá ôïõ êüóìïõ êáé ç óéãïõñéÜ ôïõ üôé ôåëéêÜ ôï áúôüðïõëï èá êáôá-óðáñÜîåé ôçí ðÝñäéêá, åìöýóçóáí áìöéâïëßá óôçí Ýôóé êé áëëéþò áäýíáìç øõ÷Þ ôïõ («¹ôáí ôüóç ç âåâáéüôçôÜ ôïõò… åß÷å ìåôáããßóåé ç ÄÜöíç») êáé áñ÷ßæåé íá ôßèåôáé ôï äßëçììá ãéá ôï áí èá óþóåé ôï ðïõëß Þ ôçí ðåëáôåßá ôïõ. ÂëÝðïõìå üôé åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé äéáðíÝåôáé áðü áñ÷Ýò, êáèþò áíôéäñÜ óôç âéáéïðñáãßá åíáíôßïí ôïõ áúôïý («óá ÷ñÝïò ôïõ íá õðåñáóðéóôåß ôá ðïõëéÜ ìðñïóôÜ óôéò õðïøßåò ôùí áíèñþðùí», «èÜññåøå ðùò... óôï êåöÜëé ôïõ»), Ýóôù êé áí áõôü áðÝâç åéò âÜñïò ôïõ êáé åß÷å áðïôÝëåóìá íá ÷Üóåé ôçí ðåëáôåßá ôïõ. Ç ÄÜöíç åßíáé Ýíá íÝï ïñöáíü êïñßôóé. Ç ïñöÜíéá ôçò ôçí Ý÷åé êÜíåé ìïíá÷éêÞ, åóùóôñåöÞ, ïíåéñïðüëá êáé ñïìáíôéêÞ («Ýíá íÝï êïñßôóé ìå ðñÜóéíá ìÜôéá, ðïëý ðáñÜîåíï», «Ýìáèå áðü ìéêñÞ íá êÜèåôáé ìïíÜ÷ç êáé íá ïíåéñåýåôáé», «ðåñéðëáíéüôáí óôéò êïõöÜëåò êáé óôïõò âñÜ÷ïõò êáé öáíôáæüôáí ðùò ðåñíïýóå øçëÝò êïñöÝò êáé Ýñçìåò êïéëÜäåò»). ÁãáðÜ ôçí åðáöÞ ìå ôç öýóç êáé äå ÷Üíåé åõêáéñßá íá âñåèåß êïíôÜ ôçò («ôçí ðáñÜîåíç öùíÞ ôçò ãçò…ôï öëïßóâéóìá ôïõ èõìáñéïý», «ãéáôß Þîåñå ðùò ìïíÜ÷á áõôÞ åß÷å ôï ðñïíüìéï í’ áêïýåé ôç öùíÞ ôùí ðñáãìÜôùí», «áðïëáìâÜíïíôáò ôá èåÜìáôá êáé ôïõò Þ÷ïõò ôçò»). Åßíáé åõáßóèçôç êáé öéëüæùç («Êåßíç

418

ôç íý÷ôá äåí êïéìÞèçêå… ôï ðïõëß», «ÐñÝðåé íá ôï óþóù», «¹ôáí ðïëý ëõðçìÝíç åðåéäÞ Ýâëåðå ðùò ôï áúôüðïõëï Þôáí êáôáäéêá-óìÝíï»), ãé’ áõôü êáé áíáëáìâÜíåé íá äéáóþóåé ôï áúôüðïõëï áðü ôéò Üãñéåò äéáèÝóåéò ôùí íåáñþí. ¸÷åé éäéáßôåñç ó÷Ýóç ìå ôá æþá êáé åßíáé áéóéüäïîç, åöüóïí åßíáé ç ìüíç ðïõ äåí ðéóôåýåé üôé ï áúôüò èá ìðïñïýóå íá óôñáöåß åíáíôßïí ôçò ðÝñäéêáò ìÜíáò ôïõ («…åßðå ôï êïñßôóé áðïöáóéóôéêÜ», «Èá äåéò ðïõ äåí èá ôçí ðåéñÜîåé», «¼ìùò îÝñù ðùò èá ãßíåéò ìÜíá ôïõ»). Äåß÷íåé êáôáíüçóç óôïõò öüâïõò êáé ôá äéëÞììáôá ôïõ ÈùìÜ («åß÷å âáèý Ýíóôéêôï êáé êáôáëÜâáéíå ôïõò áíèñþðïõò») êáé Ý÷åé ôá÷èåß íá ôïí âïçèÞóåé ìå êÜèå ôñüðï. ¢ëëùóôå ó’ áõôÞí ïöåßëåôáé ôåëéêÜ ç áýîçóç ôçò ðåëáôåßáò ôçò ôáâÝñíáò ôïõ.

2. «Ôïõò åß÷å áíáóôáôþóåé ôï óôñáðÜôóï ôçò áñìïíßáò ðïõ õðÜñ-÷åé óôïí êüóìï: ïé äõíáôïß íá óðáñÜæïõí ôïí áäýíáôï. Ôïõò åñ÷üôáí ïëùóäéüëïõ Üâïëï íá ìç ãßíåé ìå ôá ðïõëéÜ áõôü ðïõ ãßíåôáé ìå ôïõò áíèñþðïõò». ÓõæçôÞóôå ôç óôÜóç ôùí ðåëáôþí ôçò ôáâÝñíáò. Ðïéá íïìßæåôå üôé åßíáé ç èÝóç ðïõ ðáßñíåé ï áöç-ãçôÞò áðÝíáíôé ó’ áõôÞí ôçí óôÜóç;Ïé ðåëÜôåò ôçò ôáâÝñíáò áðïôåëïýí ïìÜäá, ãé’ áõôü êáé óõìðåñé-öÝñïíôáé óýìöùíá ìå ôçí øõ÷ïëïãßá ôçò ìÜæáò. Ïé ìÜæåò äéøïýí ãéá èÝáìá êáé áßìá. ÅðéðëÝïí, äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå üôé ç ðåëáôåßá ôïõ ìáãáæéïý Ýñ÷åôáé áðü ðåñéÝñãåéá, ãéá íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôçí åîÝëéîç ôçò ó÷Ýóçò ìåôáîý ôùí äýï ðïõëéþí. Äåí åßíáé, ëïéðüí, óõíáéóèçìáôéêÜ äåìÝíïé ìå áõôÜ, üðùò ï ÈùìÜò êáé ç ÄÜöíç. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ åßíáé êáé ç ðßóôç óôç íïìïôÝëåéá ôçò öýóçò ðïõ èÝëåé ôïí áäýíáìï íá ðÝöôåé ðÜíôá èýìá ôïõ äõíáôïý. Óå áõôüí ôï íüìï õðïêýðôåé êáé ï Üíèñùðïò. Ç ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò äÝ÷åôáé áñ÷éêÜ ôçí êáôáðÜôçóç áõôïý ôïõ íüìïõ, åöüóïí ôï áúôüðïõëï óõìâéþíåé áñìïíéêÜ ìå ôçí ðÝñäé-êá. ÁðïäÝ÷ïíôáé óå Ýíá ðñþôï åðßðåäï áõôÞ ôç óõíÜíôçóç, åöüóïí ôï áúôüðïõëï åßíáé ìéêñü óå çëéêßá êáé äåí Ý÷åé åêöñÜóåé áêüìç ôá åðéèåôéêÜ êáé áñðáêôéêÜ ôïõ Ýíóôéêôá. ¼ôáí üìùò ç áãáóôÞ óõíýðáñîç ôùí äýï ðôçíþí óõíå÷ßæåôáé, áõôü óôñÝöåôáé åíáíôßïí ôùí ðåðïéèÞóåùí ôïõò êáé êÜôé ôÝôïéï ôïõò ðñïêáëåß èõìü, åêôüò ôïõ üôé Ý÷ïõí Þäç ÷Üóåé ôçí ðåñéÝñãåéÜ ôïõò. Óå áõôü ôï ÷ùñßï ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé åõäéÜêñéôïò ï åéñùíéêüò ôüíïò ôçò áöÞãçóçò êáé åðïìÝíùò ôïõ óõããñáöÝá. ÊáôáäéêÜæåé ôç ìïíïìÝñåéá ôçò óêÝøçò ôùí áíèñþðùí ðïõ äåí ìðïñïýí íá äå÷ôïýí üôé åíäå÷ïìÝíùò äýï ðïõëéÜ ìðïñåß íá åêöñÜæïíôáé óõíáéóèçìáôéêÜ êáé íá óõíõðÜñ÷ïõí áñìïíéêÜ, ìïëïíüôé ôï Ýíá åßíáé äõíáôü êáé ôï Üëëï áäýíáìï.


419

3. Ðïéïí ôßôëï èá ðñïôåßíáôå åóåßò ãéá ôï äéÞãçìá êáé ãéáôß;Åíáëëáêôéêïß ôßôëïé ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ôåèïýí óôï äéÞãçìá åßíáé: á. «Ó÷Ýóåéò óôïñãÞò»: åöüóïí ðáñáêïëïõèïýìå ôçí áíÜðôõîç ìéáò ôÝôïéïõ åßäïõò ó÷Ýóçò ìåôáîý ôïõ áúôüðïõëïõ êáé ôçò ðÝñäéêáò. Ç ðÝñäéêá, ìïëïíüôé äéáöïñåôéêïý åßäïõò, áíáëáìâÜíåé íá öåñèåß ìçôñéêÜ óôï áúôüðïõëï êáé íá ôï ðñïóôáôÝøåé.â. ÊáôÜ ôçí ßäéá Ýííïéá, Üëëïò ôßôëïò èá ìðïñïýóå íá åßíáé: «¼ôáí ç ðÝñäéêá Ýãéíå ìÜíá ôïõ áúôïý».ã. «Ï áäýíáìïò äåí êáôáóðáñÜóóåôáé ðÜíôá áðü ôï äõíáôü»: óôï äéÞãçìá Ý÷ïõìå ôçí Ýìðñáêôç áðüäåéîç áõôïý ôïõ ñçôïý, ðïõ áíá-ôñÝðåé ôá ìÝ÷ñé ôþñá ðéóôåýù ìáò ãéá ôç öõóéêÞ íïìïôÝëåéá.

4. ÄïêéìÜóôå íá äþóåôå äéáöïñåôéêÞ åîÝëéîç óôç óõìâßùóç ôùí äýï ðïõëéþí êáé åîçãÞóôå ãéáôß åðéëÝîáôå áõôÞí ôçí åêäï÷Þ.Õðïôáóóüìåíïé êé åìåßò óôç íïìïôÝëåéá ôçò öýóçò êáé óôïí êáíüíá ðïõ èÝëåé ôïí áäýíáìï íá êáôáóðáñÜóóåôáé áðü ôï äõíáôü, èá ìðïñïýóáìå íá äþóïõìå ìéá äéáöïñåôéêÞ åêäï÷Þ ãéá ôçí åîÝëéîç ôçò óõìâßùóçò ìåôáîý ôùí äýï ðïõëéþí. Ôï áúôüðïõëï èá ìåãÜëùíå êáé èá êáôáóðÜñáóóå ôçí ðÝñäéêá, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé áõôÞ ðÞñå ôç èÝóç ôçò ìÜíáò ôïõ ãéá üóï êáéñü Þôáí óôï êëïõâß. Ç áñðáêôéêÞ ôïõ öýóç ôï èÝëåé óáñêïâüñï êáé äåí ìðïñåß íá îåöýãåé áðü áõôÞ ôïõ ôçí éäéüôçôá. Áò ìçí îå÷íÜìå üôé ôá ðïõëéÜ êáé ãåíéêÜ ôá æþá óôåñïýíôáé óõíåßäçóçò êáé ðñÜôôïõí üðùò ïñßæïõí ôá ÝíóôéêôÜ ôïõò.


1. Óõãêñßíåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ÈùìÜ êáé ôçò ÄÜöíçò. Ðïéåò ïìïé-üôçôåò Þ äéáöïñÝò åðéóçìáßíåôå;2. Ðïéïé ëüãïé êÜíïõí ôçí ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò ôïõ ÈùìÜ íá áäç-ìïíåß ãéá ôç óôéãìÞ ðïõ ï áúôüò èá êáôáóðÜñáóóå ôçí ðÝñäéêá;3. Ðïéá ç ãíþìç óáò ó÷åôéêÜ ìå ôç äéáâßùóç ôùí æþùí óå êëïõâéÜ;


420



Ç ËéëÞ ÆùãñÜöïõ ãåííÞèçêå óôï ÇñÜêëåéï ôçò ÊñÞôçò, üðïõ ðÝ-ñáóå ôá ðáéäéêÜ ôçò ÷ñüíéá. Ï ðáôÝñáò ôçò Þôáí åêäüôçò åöçìåñß-äáò ìå éäéáßôåñá öéëåëåýèåñåò éäÝåò ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõ êáé ðÜèïò ãéá ôç äçìïóéïãñáößá. Ç ÆùãñÜöïõ öïßôçóå óôï Ëýêåéï ÊïñáÞò êáé óôï êáèïëéêü ãõìíÜóéï ôùí Ïõñóïõëßíùí óôç ÍÜîï. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ãåñìáíéêÞò êáôï÷Þò, êé åíþ åíþ Þôáí Ýãêõïò, öõëáêß-óôçêå ãéá áíôéóôáóéáêÞ äñÜóç êáé ãÝííçóå óôç öõëáêÞ. ÌåôÜ ôçí áðåëåõèÝñùóç åñãÜóôçêå ùò äçìïóéïãñÜöïò. Ôç äéåôßá 1953-1954 Ýæçóå óôï Ðáñßóé. Áðü ôç èÝóç ôçò äçìïóéïãñÜöïõ áíôéôÜ÷èçêå óôç äéêôáôïñßá ôïõ Ðáðáäüðïõëïõ. Ç ËéëÞ ÆùãñÜöïõ ðñùôïåìöáíßóôçêå óôç ëïãïôå÷íßá ôï 1950 ìå ôç óõëëïãÞ áðü íïõâÝëåò ÁãÜðç, ãíùóôÞ Ýãéíå üìùò åííéÜ ÷ñüíéá áñãüôåñá ìå ôçí Ýêäïóç ôïõ âéâëßïõ ôçò Íßêïò ÊáæáíôæÜêçò - Ýíáò ôñáãéêüò, ìéá áðïìõèïðïéçôéêÞ êáé øõ÷áíáëõôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ óõããñáöÝá. ÓõæçôÞóåéò ðñïêÜëåóå êáé ôï äïêßìéü ôçò Áíôßãíùóç - Ôá äåêáíßêéá ôïõ êáðéôáëéóìïý óôï ïðïßï õðïóôÞñéîå ôç èåùñßá ôçò üôé ï ÷ñéóôéáíéóìüò õðÞñîå èåìåëéáêüò üñïò ãéá ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ êáðéôáëéóìïý áíÜ ôïí êüóìï. Ôï ðéï ãíùóôü Ýñãï ôçò åßíáé ôï ìõèéóôüñçìá Ç Óõâáñßôéóóá, ôï ïðïßï Ý÷åé Ýíôïíá áõôïâéïãñáöéêü ÷ñþìá êáé åìöáíåßò åðéññïÝò áðü ôç íéôóåúêÞ öéëïóïößá. Ôï èåáôñéêü Ýñãï ôçò ÔéìÞ åõêáéñßáò ãéá ôïí ðáñÜäåéóï ðáñáóôÜèçêå ôï 1976 áðü ôç Â´ óêçíÞ ôïõ Åèíéêïý ÈåÜôñïõ.


Ôï äéÞãçìá Ý÷åé ðåñéå÷üìåíï áõôïâéïãñáöéêü. ×ñïíïëïãéêÜ ôïðï-èåôåßôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áõôïåîïñßáò ôçò óõããñáöÝùò óôï Ðáñßóé, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéêôáôïñßáò (1967-1974). Ôï äéÞãçìá äçìïóéåýôçêå ôï 1994 óôçí åöçìåñßäá Åëåõèåñïôõðßá.

Στρίγκλα και καλλονήΛιλή Ζωγράφου

421

ΛιλήΖωγράφου


Ôï äéÞãçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:1ç åíüôçôá: « Ìéá óôñßãêëá, óïõ ëÝù… êáé ôüóç åñçìéÜ»: Ï èÜíáôïò ôçò Íßíá.2ç åíüôçôá: «Åêåßíç ìåãÜëùíå ó’ Ýíá êïößíé… ðÞñá ôï ìåôñü ãéá ôï óðßôé»: Ç áðüêôçóç ôçò Íßíá.3ç åíüôçôá: «Áõôü Þôáí… èá Ý÷ù ìåôáìïñöùèåß»: Ï ÷áñáêôÞñáò ôçò Íßíá êáé ç æùÞ ìáæß ôçò.4ç åíüôçôá: «ËÝíå ïé õðïêñéôÝò... ºóùò ëÝù!»: ÁãÜðç áíõóôåñüâïõëç.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñá Ôï Ýñãï áíáöÝñåôáé óôá öéëïæùéêÜ áéóèÞìáôá ôçò ËéëÞò ÆùãñÜöïõ êáé êõñßùò óôá óõíáéóèÞìáôá åíï÷Þò êáé ðüíïõ ôçò áöçãÞôñéáò ãéá ôçí áðþëåéá ôçò óêõëßôóáò ôçò, ôçò Íßíáò. Ôï äéÞãçìá åðåêôåßíåôáé èåìáôéêÜ êáé êÜíåé ëüãï ãéá ôéò éäéáßôåñåò áíÜãêåò ôùí (êáôïéêßäé-ùí) æþùí, ôéò ïðïßåò ï Üíèñùðïò ðñÝðåé íá óÝâåôáé ðñïêåéìÝíïõ íá óõìâéþíåé áñìïíéêÜ ìáæß ôïõò. ÅðéðëÝïí ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò ÷áñÝò êáé êõñßùò ôçí áíéäéïôåëÞ áãÜðç ðïõ ðñïóöÝñåé ç óõíýðáñîç êáé ç öñïíôßäá åíüò æþïõ. ÔÝëïò èßãåôáé ôï æÞôçìá ôïõ êáèÞêïíôïò ôïõ áíèñþðïõ íá ìåñéìíÜ ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôçò æùÞò üëùí ôùí æùíôáíþí ïñãáíéóìþí.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôáÓôçí ðñþôç åíüôçôá äßíïíôáé ôá óõíáéóèÞìáôá Ýíôïíïõ ðüíïõ êáé åíï÷Þò ôçò áöçãÞôñéáò ðïõ ðñïêëÞèçêáí áðü ôçí åßäçóç ôïõ èáíÜôïõ ôçò óêõëßôóáò ôçò, ôçò Íßíáò. Ç áöçãÞôñéá áéóèÜíåôáé Ýíï÷ç ãéáôß èåùñåß üôé ç Íßíá áõôïêôüíçóå. Ôï Ýêáíå áõôü ãéá íá åêäéêçèåß ôçí áöåíôéêßíá ôçò, åðåéäÞ Þôáí ç ðñþôç öïñÜ ðïõ ôçí Üöçóå êé Ýöõãå ãéá ðÝíôå ìÝñåò. Áðü áõôü êáôáëáâáßíïõìå ôçí éäéáßôåñç ó÷Ýóç ðïõ åß÷å áíáðôõ÷èåß ìåôáîý ôçò áöçãÞôñéáò êáé ôïõ óêõëéïý êáé ôçí éäéáßôåñç áãÜðç ðïõ Ýôñåöå ç ìßá ãéá ôçí Üëëç. Äåí åßíáé êáèüëïõ óðÜíéï ôï öáéíüìåíï óêõëéÜ íá ðåèáßíïõí áðü êáôÜèëéøç ìåôÜ ôçí áðþëåéá ôïõ áöåíôéêïý ôïõò. Êáôüðéí êÜíåé ëüãï ãéá ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò üôáí Ýìáèå ôçí áðþëåéá ôçò óêõëßôóáò («¸ôóé óáí Ýíá ìåãÜëï ìá÷áßñé…Ýíá ôüóï äá æùÜêé»). Ìå Ýîï÷åò ìåôáöïñéêÝò åéêüíåò ç áöçãÞôñéá ìåôáöÝñåé ôçí áðåëðéóßá êáé ôï óðáñáãìü ôçò. Ç èëßøç êáé ç åíï÷Þ ðïõ íéþèåé, ôçí ïäçãïýí óå óôï÷áóôéêÝò ðáñåêâÜóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôçí áãÜðç ôïõ áíèñþðïõ ðñïò ôá êáôïéêßäéá æþá («Ìçí ðáñáîåíåýåóáé! ¸íá óêõëß áðïäÝ÷åôáé

422


ü,ôé áãÜðç äéáèÝôåéò... ôñõðþíïõí ìÝóá óïõ êáé óå ÷áúäåýïõí óáí üëá ôá ÷Ýñéá ðïõ ó’ åãêáôáëåßøáíå»). 2ç åíüôçôá: Óå áõôÞí ôçí åíüôçôá ç áöçãÞôñéá ðáñáèÝôåé ôï ÷ñïíé-êü ôçò áðüêôçóçò ôçò Íßíáò: ç áöçãÞôñéá áãïñÜæåé ôï ìéêñü æùÜêé, üôáí âñßóêåôáé áõôïåîüñéóôç óôï Ðáñßóé, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéêôáôïñßáò óôçí ÅëëÜäá. Ç áöçãÞôñéá ðáñïõóéÜæåé ôçí øõ÷ïëïãßá ôçò îåíéôåìÝíçò ãõíáßêáò: ç ìïíáîéÜ ðïõ íéþèåé êáèþò ðëçóéÜæïõí ôá ×ñéóôïýãåííá (óêçíïèåôçìÝíï ðáñáìýèé) êáé ç áíÜãêç åðéêïé-íùíßáò êáé åðáöÞò ìå êÜðïéïí, ðïõ ôçí ïäçãïýí íá áãïñÜóåé Ýíá êáôïéêßäéï æþï. ÐáñÜëëçëá ïé óõíáéóèçìáôéêÝò äéáêõìÜíóåéò áðü ôéò ïðïßåò ðåñíÜåé ç çñùßäá, þóðïõ íá áðïêôÞóåé ôç óêõëßôóá ðïõ ôüóï åðéèõìåß (óôåíï÷þñéá ðïõ äå äéáèÝôåé ôá áðáéôïýìåíá ÷ñÞìáôá ãéá ôçí áãïñÜóåé, áãùíßá êáé Üã÷ïò ìÞðùò ðñïëÜâåé íá ôçí áãïñÜóåé êÜðïéïò Üëëïò, ðáñïäéêÞ áíáêïýöéóç, åê íÝïõ áãùíßá êáé Üã÷ïò êáé ôåëéêÜ ÷áñÜ). 3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç åíüôçôá ðáñáôßèåíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá êáé ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Íßíáò. ¹ôáí ìéêñüóùìç, ëåõêÞ êáé ðáíÝìïñöç, áëëÜ éäéüôñïðç, äßíïíôáò ôçí åíôýðùóç ôçò óôñß-ãêëáò ãõíáßêáò. Ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Þôáí áñéóôïêñáôéêÞ, åöüóïí ðñïôéìïýóå íá êÜèåôáé óå ðïýðïõëá êáé áñíéüôáí íá ðåñðáôÞóåé óôïõò êáêïôñÜ÷áëïõò äñüìïõò ôïõ ÷ùñéïý. ¹ôáí áðüìáêñç, åöü-óïí åðÝôñåðå ìüíï óôçí áöçãÞôñéá íá ôçí ðëçóéÜæåé, åíþ üëïõò ôïõò Üëëïõò ôïõò äÜãêùíå üôáí åðé÷åéñïýóáí íá ôçí áããßîïõí. ¹ôáí êáêïìáèçìÝíç êáé áñíéüôáí íá ðåñðáôÞóåé ãéá ðïëëÞ þñá. Ðñïôéìïýóå ôçí áãêáëéÜ ôçò áöåíôéêßíáò ôçò. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöïò ôçò åíüôçôáò áõôÞò, üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ôï âëÝììá, ü÷é ìüíï ôçò Íßíáò, áëëÜ êáé üëùí ôùí óêõëéþí, üôáí öåýãåéò êáé ôá áöÞíåéò ìüíá ôïõò. Ôï óêõëß åßíáé êáôåîï÷Þí óõíôñï-öéêü æþï êáé áðüëõôá åîáñôçìÝíï êáé óõíäåäåìÝíï ìå ôï áöåíôéêü ôïõ. ×ñçóéìïðïéåß ôá ìÜôéá ôïõ ãéá íá åêöñÜóåé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ, åöüóïí äå äéáèÝôåé ìéëéÜ, ïýôå ìðïñåß íá ÷åéñïíïìÞóåé. Ôï ìåëáã÷ïëéêü ôïõò âëÝììá ùò áíôßäñáóç óôç öõãÞ ôïõ áöåíôéêïý, åßíáé áðáñÜìéëëï êáé äýóêïëá Ýíáò åõáßóèçôïò Üíèñùðïò ìðïñåß íá ôïõ áíôéóôáèåß. 4ç åíüôçôá: Óôéò äýï ðáñáãñÜöïõò ôçò åíüôçôáò áõôÞò äßíïíôáé ïé êñßóåéò ôçò áöçãÞôñéáò ãéá ôçí áíõóôåñüâïõëç áãÜðç ôùí æþùí áðÝíáíôé óôïí Üíèñùðï, êáèþò êáé ç áðÜíôçóÞ ôçò ó’ åêåßíïõò ðïõ êáôçãïñïýí ôç óõãêáôïßêçóç ìå Ýíá æþï êáé ôç öñïíôßäá ôïõ, èåùñþíôáò üôé èá Þôáí ðñïôéìüôåñï, áí óôç èÝóç ôïõ æþïõ âñéóêü-ôáí Ýíá ðåéíáóìÝíï ðáéäß. Èåùñåß üôé ç åëåçìïóýíç åßíáé äåßãìá åãùéóìïý, åöüóïí êáíåßò äåí ðñïâáßíåé ó’ áõôÞí ÷ùñßò íá ðåñéìÝíåé êÜðïéï áíôÜëëáãìá, ðïõ óõíÞèùò Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôçí áíáãíþñéóç

423


åê ìÝñïõò ôñßôùí áíèñþðùí. Áíôßèåôá ç öñïíôßäá êáé ç ðñïóôáóßá åíüò æþïõ åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé ãßíåôáé ÷ùñßò áíôÜëëáãìá.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÇñùßäá ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ç ßäéá ç óõããñáöÝáò, åöüóïí ôï äéÞãçìá åßíáé áõôïâéïãñáöéêü. Ç õðüèåóç ôïõ Ýñãïõ åêôõëßóóåôáé óå ìéá åðï÷Þ ðïõ ç çñùßäá âñßóêåôáé áõôïåîüñéóôç óôï Ðáñß-óé, ëüãù ôçò äéêôáôïñßáò óôçí ÅëëÜäá (1967-1974). Ç áöçãÞôñéá ðáñïõóéÜæåé ôçí øõ÷ïëïãßá ôçò îåíéôåìÝíçò ãõíáßêáò: ç ìïíáîéÜ ðïõ íéþèåé êáèþò ðëçóéÜæïõí ôá ×ñéóôïýãåííá (óêçíïèåôçìÝíï ðáñáìýèé) êáé ç áíÜãêç åðéêïéíùíßáò êáé åðáöÞò ìå êÜðïéïí, ôçí ïäçãïýí íá áãïñÜóåé Ýíá êáôïéêßäéï æþï. ÐáñÜëëçëá ïé óõíáé-óèçìáôéêÝò äéáêõìÜíóåéò áðü ôéò ïðïßåò ðåñíÜåé ç çñùßäá, þóðïõ íá áðïêôÞóåé ôç óêõëßôóá ðïõ ôüóï åðéèõìåß (óôåíï÷þñéá ðïõ äå äéáèÝôåé ôá áðáéôïýìåíá ÷ñÞìáôá ãéá íá ôçí áãïñÜóåé, áãùíßá êáé Üã÷ïò ìÞðùò ðñïëÜâåé íá ôçí áãïñÜóåé êÜðïéïò Üëëïò, ðáñïäéêÞ áíáêïýöéóç, åê íÝïõ áãùíßá êáé Üã÷ïò êáé ôåëéêÜ ÷áñÜ). Ðáñïõóé-Üæåôáé áíáìöéóâÞôçôá åõáßóèçôç êáé óõíáéóèçìáôéêÞ, åöüóïí åßíáé öéëüæùç êáé ìðïñåß íá óõíõðÜñ÷åé ìå Ýíá æþï, íá áöïõãêñÜæåôáé ôéò áíÜãêåò ôïõ, íá óÝâåôáé ôéò éäéáéôåñüôçôÝò ôïõ êáé åðéðëÝïí íá åðéêïéíùíåß ìå áõôü. ÔÝëïò âëÝðïõìå üôé áéóèÜíåôáé åíï÷Þ êáé óðáñáãìü øõ÷Þò, üôáí ÷Üíåé ôç óêõëßôóá ôçò.


i) ¾öïòÔï ýöïò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ëéôü, åíþ ç ýðáñîç ðïëëþí åêöñá-óôéêþí ìÝóùí ðñïóèÝôåé ãëáöõñüôçôá. Óõ÷íÜ ï ôüíïò åßíáé ìå-ëáã÷ïëéêüò.

ii) ÁöÞãçóçÔï äéÞãçìá åìöáíßæåé ìéá éäéáßôåñç áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ. Áñ÷ßæåé ìå ôï ôÝëïò ôçò éóôïñßáò, ìå ôï èÜíáôï äçëáäÞ ôïõ ìéêñïý óêõëéïý, êáé ìÝóá áðü ìéá áíáäñïìéêÞ áöÞãçóç, ç óõããñáöÝáò åîéóôïñåß ðþò ôçí áðÝêôçóå êáé ðþò óõìâßùóå ìáæß ôçò. Ùò ðñïò ôïí áöç-ãçìáôéêü ôñüðï, Ý÷ïõìå ìßìçóç (Üìåóç áöÞãçóç), äçëáäÞ áöÞãçóç óå á´ åíéêü ðñüóùðï, åíþ ï áöçãçôÞò åßíáé Ýíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ.

iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝòÌåôáöïñÝò: «óïõ êïâüôáí ç áíÜóá», «ï êüóìïò óêïôåßíéáóå», «íá ìïõ áíôáðïäþóåé ôï óðáñáãìü ôçò», «Ýíá ãïããçôü âãÞêå áðü ôçí êáñäéÜ ìïõ... áðü äÜêñõá», «ïõñáíüò ãåìÜôïò äþñá… äïõëéêü æùÜ-êé;», « êáé íá ìéá ôþñá êáñöùìÝíç», «üëç ôçí áãÜðç ðïõ ïé Üíèñùðïé

424


ãýñù óïõ ðñïóðåñíïýí», «áðåëðéóìÝíï ðñüóùðü ìïõ», «óêçíïèå-ôçìÝíï ðáñáìýèé», «óôñïããõëÜ ìðáëÜêéá êïõñíéáóìÝíá», «êáñöþ-èçêáí óôá äéêÜ ìïõ», «ìåãÜëåò êïõâáñßóôñåò ìáëëß», «ïé ôéìÝò ôïõò ðÝöôïõí êáôáêüñõöá», «ìç ÷áëÜóåé ôï üíåéñï», «ìáò ÷þñéæáí äýï ìåñéÝò», «êüëëçóá ôï ìïýôñï ìïõ», «áãéÜôñåõôá ðáñÜöïñç», «ðÝ-ôñùíå êáôáìåóÞò ôïõ ìïíïðáôéïý», «ìÜôéá ãåìÜôá áðüãíùóç», «ôá ìÜôéá ôïõ óêýëïõ… óå ôõñáííïýí», «õðïêýøù óôï âëÝììá ôçò», «óôå-ñçèÞêáìå ôçí ðéï ôÝëåéá ìïñöÞ áãÜðçò» ê.Ü. Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «óáí Ýíá ìåãÜëï ìá÷áßñé», «óáí üëá ôá ÷Ýñéá», «óáí ìáñìáñùìÝíç», «óáí óõííåöÜêéá», «üðùò ôá áíèñþðéíá âñÝöç», «óáí ëéãùìÝíç». ÐñïóùðïðïéÞóåéò: ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «êé áñíÞèçêå íá öÜåé», «áõôïêôüíçóå», «ôá ìÜôéá ôïõ ôñõðþíïõí ìÝóá óïõ êáé óå ÷áúäåýïõí», « ôçò ðáôñßäáò ôçò», «ìáò äéáëÝãïõí êáé ôá æþá» ê.Ü. ÕðåñâïëÞ:ÕðåñâïëÞ: «ôüóï üìïñöç ðïõ óïõ êïâüôáí ç áíÜóá», «ðÝèáíå ãéá íá ìå ôéìùñÞóåé», «÷Üíåéò ôï íüçìá ôçò æùÞò», «üëá ôá ÷Ýñéá ðïõ ó’ åãêáôáëåßøáíå», «êáôáññÜêôåò ÷áñÜò», «ï êüóìïò óêïôåßíéáóå óôéò åííéÜ ôï ðñùß», «áìÝôñçôá îåñüêëáäá», «óå ôõñáííïýí ðéï ðïëý êé áðü åíüò ðáéäéïý», «ðïõ ïñöáíÝøáìå» ê.Ü. Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ èáíÜôïõ ôçò Íßíáò, ç åéêüíá ôçò Üíïéîçò, ç åéêüíá ôïõ ÷ñéóôïõãåííéÜôéêïõ Ðáñéóéïý, ç åéêüíá ôïõ ðáé÷íéäéïý ôùí ðéèÞêùí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ôóéñßãìáôïò, ç åéêüíá ôùí äýï êïõôáâéþí, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò Íßíáò, ç åéêüíá ôçò Íßíáò íá ìçí ìðïñåß íá ðåñðáôÞóåé ê.Ü.


1. Ç áöçãÞôñéá áéóèÜíåôáé Ýíï÷ç. Âñåßôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá êáé åîçãÞóôå ãéáôß íéþèåé Ýôóé.Ç áöçãÞôñéá áéóèÜíåôáé Ýíï÷ç ãéáôß èåùñåß üôé ç Íßíá áõôïêôüíç-óå. Ôï Ýêáíå áõôü ãéá íá åêäéêçèåß ôçí áöåíôéêßíá ôçò, åðåéäÞ Þôáí ç ðñþôç öïñÜ ðïõ ôçí Üöçíå êáé Ýöåõãå ãéá ðÝíôå ìÝñåò («Ðüóåò öïñÝò äåí Ýêëåéóá ôçí ðüñôá… ìå ôç èëßøç ôùí ìáôéþí ôçò», «Ìéá öïñÜ üëç êé üëç… Áõôïêôüíçóå», «Êáé íá ìéá ôþñá êáé ôüóç åñç-ìéÜ»). ÁéóèÜíåôáé üôé ç óêõëßôóá ìå áõôüí ôïí ôñüðï ôçí ôéìþñçóå ðïõ äåí õðÝêõøå ãéá Üëëç ìéá öïñÜ óôï óðáñáêôéêü âëÝììá ôïõ áðï÷ùñéóìïý êáé äåí åðÝóôñåøå. Åßíáé ðåðåéóìÝíç üôé ôï óêõëß, åöüóïí äåí åß÷áí áðï÷ùñéóôåß îáíÜ ãéá ôüóï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áõôïêôüíçóå, åðåéäÞ íüìéóå üôé ç áöåíôéêßíá ôçò ôçí åãêáôÝëåéøå êáé äå èá îáíáãõñíïýóå. Óõ÷íÜ Ý÷ïõìå áêïýóåé ãéá óêõëéÜ ðïõ ðåèáßíïõí áðü êáçìü åðåéäÞ Ý÷áóáí Þ áðï÷ùñßóôçêáí ôï áöåíôéêü ôïõò. ÁéóèÜíåôáé åíï÷Þ ãéáôß äåí éêáíïðïßçóå ôç ìïíáäéêÞ áðáßôçóç ôçò óêõëßôóáò áðü åêåßíç: ôçí ðáñïõóßá ôçò.

425


2. Ãéáôß ç áöçãÞôñéá áðïêáëåß ôç óêõëßôóá «óôñßãêëá»;Óôçí ôñßôç åíüôçôá ôïõ äéçãÞìáôïò ðáñáôßèåíôáé ôá ÷áñáêôçñé-óôéêÜ ãíùñßóìáôá êáé ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Íßíáò. ¹ôáí ìéêñüóùìç, ëåõêÞ êáé ðáíÝìïñöç, áëëÜ éäéüôñïðç, äßíïíôáò ôçí åíôýðùóç ôçò óôñßãêëáò ãõíáßêáò. Ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Þôáí áñéóôïêñáôéêÞ, ðñïôé-ìïýóå íá êÜèåôáé óå ðïýðïõëá êáé äåí Þèåëå íá ðåñðáôÞóåé óôïõò êáêïôñÜ÷áëïõò äñüìïõò ôïõ ÷ùñéïý. ¹ôáí áðüìáêñç êáé åðÝôñåðå ìüíï óôçí áöçãÞôñéá íá ôçí ðëçóéÜæåé, åíþ üëïõò ôïõò Üëëïõò ôïõò äÜãêùíå üôáí åðé÷åéñïýóáí íá ôçí áããßîïõí. ¹ôáí êáêïìá-èçìÝíç êáé äå äå÷üôáí íá ðåñðáôÞóåé åðß ðïëëÞ þñá. Ðñïôéìïýóå ôçí áãêáëéÜ ôçò áöåíôéêßíáò ôçò. Åýóôï÷ç åßíáé ç ðáñïìïßùóç åê ìÝñïõò ôçò óõããñáöÝùò üôé ç óêõëßôóá Ýìïéáæå ìå ôçí Ìðñéæßô Ìðáñíôü.

3. Óôéò äýï ôåëåõôáßåò ðáñáãñÜöïõò ç áöçãÞôñéá äéáôõðþíåé ôéò áðüøåéò ôçò ó÷åôéêÜ ìå ôçí áãÜðç ôùí áíèñþðùí ðñïò ôá óêõëéÜ. ÓõæçôÞóôå ôåò.Óôéò äýï ðáñáãñÜöïõò ôçò ôÝôáñôçò åíüôçôáò äßíïíôáé ïé áðüøåéò ôçò áöçãÞôñéáò ãéá ôçí áíõóôåñüâïõëç áãÜðç ôùí æþùí áðÝíáíôé óôïí Üíèñùðï, êáèþò êáé ç áðÜíôçóÞ ôçò ó’ åêåßíïõò ðïõ êáôçãï-ñïýí ôç öñïíôßäá åíüò æþïõ. ×áñáêôçñßæåé õðïêñéôÝò êáé öáýëïõò áõôïýò ðïõ éó÷õñßæïíôáé üôé èá Þôáí ðñïôéìüôåñï, áí óôç èÝóç ôïõ êáôïéêßäéïõ æþïõ âñéóêüôáí Ýíá ðåéíáóìÝíï ðáéäß. Èåùñåß üôé ç åëåçìïóýíç åßíáé äåßãìá åãùéóìïý, åöüóïí êáíåßò äåí ðñïâáßíåé ó’ áõôÞí ÷ùñßò íá ðåñéìÝíåé êÜðïéï áíôÜëëáãìá, ðïõ óõíÞèùò óõí-äÝåôáé ìå ôçí áíáãíþñéóç åê ìÝñïõò ôñßôùí áíèñþðùí. Áíôßèåôá ç öñïíôßäá êáé ç ðñïóôáóßá åíüò æþïõ åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé ãßíåôáé ÷ùñßò áíôÜëëáãìá.

4. ÄéáâÜóôå ôéò åðüìåíåò óôñïöÝò áðü ôï ðïßçìá (áðüóðáóìá) ôçò Ìõñôéþôéóóáò êáé óõãêñßíåôå ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò ìå ôï äéÞãçìá ôçò Ë. ÆùãñÜöïõ.Ôá äýï áõôÜ Ýñãá (äéÞãçìá êáé ðïßçìá) ðáñïõóéÜæïõí ðåñéóóüôå-ñåò ïìïéüôçôåò ðáñÜ äéáöïñÝò ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò. Êáé ôá äýï áðåõèýíïíôáé óå Ýíá êáôïéêßäéï æþï, ìå ôç äéáöïñÜ üôé ôï äéÞãçìá êÜíåé ëüãï ãéá ìéá óêõëßôóá, åíþ ôï ðïßçìá ãéá Ýíá ãÜôï. «ÈëéâåñÞ êáé ðáãùìÝíç» Þôáí êáé ç ìÝñá ðïõ ç Ë. ÆùãñÜöïõ áíôß-êñéóå ãéá ðñþôç öïñÜ ôï óêõëÜêé ðïõ áñãüôåñá ðéá áðïôåëïýóå ôï óýíôñïöï ôçò æùÞò ôçò. Ç äéáöïñÜ üìùò Ýãêåéôáé óôï üôé ç Ë. ÆùãñÜöïõ áãüñáóå ôç Íßíá, åíþ ôï ãáôÜêé ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé áäÝóðïôï êáé ç ðïéÞôñéá ôï ìáæåýåé ãéá íá ôï óþóåé. Ôüóï ç áöç-ãÞôñéá üóï êáé ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åßíáé ãõíáßêåò ðïõ ðåñéöÝñïíôáé ìüíåò óôïõò äñüìïõò. Êáé ïé äýï åßíáé åõáßóèçôåò êáé óõãêéíïýíôáé

426


áðü ôá ôñõöåñÜ óõíáéóèÞìáôá ðïõ ôïõò åìðíÝåé ôï êÜèå æþï. ÔÝ-ëïò êáé ïé äýï áðïäåéêíýïíôáé öéëüæùåò êáé áíáðôýóóïõí éäéáßôåñç ó÷Ýóç óõíôñïöéêüôçôáò ìå ôá êáôïéêßäéá æþá ôïõò.

5. Óõãêñßíåôå ôïí ôñüðï áöÞãçóçò ôçò éóôïñßáò ìå åêåßíïí ôïõ äéçãÞìáôïò ôïõ Ã. Óêáìðáñäþíç «Ç Âáããåëéþ–äåí–åßóáé–åíôÜîåé».Ôï äéÞãçìá ôçò ÆùãñÜöïõ åìöáíßæåé ôçí åîÞò áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ: Ôï äéÞãçìá áñ÷ßæåé ìå ôï ôÝëïò ôçò éóôïñßáò, ìå ôï èÜíáôï äçëá-äÞ ôïõ ìéêñïý óêõëéïý, êáé ìÝóá áðü ìéá áíáäñïìéêÞ áöÞãçóç, ç óõããñáöÝáò åîéóôïñåß ðþò ôçí áðÝêôçóå êáé ðþò óõìâßùóå ìáæß ôçò. Ç ßäéá áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ, ðïõ èõìßæåé áíôßóôïé÷åò êéíçìá-ôïãñáöéêÝò (öëáò ìðáê), óõíáíôÜôáé êáé óôï äéÞãçìá ôïõ Ã. Óêá-ìðáñäþíç.


1. ÐáñáêïëïõèÞóôå ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò áöçãÞôñéáò Ýùò üôïõ áãï-ñÜóåé ôåëéêÜ ôç óêõëßôóá. Ðïéá óôÜäéá áêïëïõèåß;2. ¸íá óêõëß áðïäÝ÷åôáé ü,ôé áãÜðç äéáèÝôåéò»: ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç ôïõ êåéìÝíïõ.

427

Η Βαγγελιώ-δεν-είσαι-εντάξειΓιώργος Σκαμπαρδώνης


ÃåííÞèçêå óôç Èåóóáëïíßêç ôï 1953 êáé óðïýäáóå ÃáëëéêÞ Öéëï-ëïãßá óôï ÁñéóôïôÝëåéï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Èåóóáëïíßêçò. ÅñãÜ-óôçêå óå åöçìåñßäåò, óôï ñáäéüöùíï êáé ôçí ôçëåüñáóç, Ýãñáøå óåíÜñéá ãéá ôçëåïðôéêÜ íôïêéìáíôÝñ êáé ôï óåíÜñéï ãéá ôçí ôáéíßá ôïõ ÐáíôåëÞ Âïýëãáñç ¼ëá åßíáé äñüìïò óå óõíåñãáóßá ìå ôï óêçíïèÝôç. Äéçýèõíå ôçí åöçìåñßäá Èåóóáëïíßêç êáé ôá ðåñéïäéêÜ È-97 (Âñáâåßï Éðåêôóß) ÔÜìáñéî êáé ×ßëéá ÄÝíôñá. Ï Ãéþñãïò Óêáìðáñäþíçò óÞìåñá åßíáé äéåõèõíôÞò ôïõ êáëëéôå-÷íéêïý ðåñéïäéêïý ÐáíóÝëçíïò ôçò åöçìåñßäáò ÊõñéáêÜôéêç Má-êåäoíßá ðïõ ôéìÞèçêå ìå ôï åõñùðáúêü âñáâåßï European Award News Paperdesign 2000.Ç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ôïõ Ç Óôåíùðüò ôùí ÕöáóìÜôùí ôéìÞèçêå ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï ÄéçãÞìáôïò ôï 1993. Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáì-âÜíïíôáé åðßóçò ôá åîÞò: ÌÜôé öþóöïñï, êïõìÜíôï ãåñü, Ç øß÷á ôçò ìåôáëáâéÜò, ÐÜëé êåíôÜåé ï óôñáôçãüò, ÃåñíÜù åðéôõ÷þò.


Ôï äéÞãçìá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ôïõ Óêáìðáñ-äþíç Ç Óôåíùðüò ôùí ÕöáóìÜôùí (1992). Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü ôùí äéçãçìÜôùí ôïõ åßíáé ç èáõìáóôÞ ïéêïíïìßá ôïõ ëüãïõ, ç åý-óôï÷ç ðåñéãñáöÞ ðñïóþðùí êáé êáôáóôÜóåùí êáé ôï îÜöíéáóìá ìå ôï ïðïßï êëåßíåé ôï êáèÝíá ôïõò – ðïõ ïñßæåé ìáæß êáé ôçí ïõóßá ôçò éóôïñßáò. Ï óõããñáöÝáò ìå áðÝñéôôï ýöïò êáé ïéêïíïìßá óôá ó÷Þìáôá ëüãïõ Þ ôéò ðïéçôéêÝò åîÜñóåéò, åíáëëÜóóåé óôç äéÞãçóç ôïõ äõíáìéêÝò åéêüíåò, áðïöåýãïíôáò ôéò óôáôéêÝò ðáñáóôÜóåéò. Ç ðåñéãñáöÞ åðéêåíôñþíåôáé êõñßùò óå áíèñþðïõò êáé êáôáóôÜóåéò, åíþ ôá ãåãïíüôá áíáäéáôÜóóïíôáé ÷ñïíéêÜ, óõ÷íÜ áíáóêåõÜæïíôáé Þ áëëÜæåé ç ïðôéêÞ ãùíßá, þóôå ç ãñáììÞ ôçò áíéóôüñçóçò íá ðñï-êáëåß ôçí Ýêðëçîç.

428



Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò: 1ç åíüôçôá: «ÊÜèïìáé óôçí çìéêõêëéêÞ âåñÜíôá... ôçí ôåëåõôáßá öïñÜ»: Ç áöïñìÞ ôçò áíÜìíçóçò.2ç åíüôçôá: « Óïõñïýðùíå êáé êáèüìáóôáí… áðñüâëåðôç óõìðåñé-öïñÜ ôçò»: Ôï ñéøïêßíäõíï ðáé÷íßäé ôçò ãÜôáò.3ç åíüôçôá: «Óêåöôüìïõí äéÜöïñåò ëïãéêÝò… êáé ôï ’÷áìå ðéá îå-÷Üóåé»: Ôï ðáé÷íßäé áðïâáßíåé ìïéñáßï.4ç åíüôçôá: «Ñïõöþ ìéá ãïõëéÜ… ìå ôçí üðéóèåí»: Ç óõíÝ÷åéá ôçò áíáðüëçóçò.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÈÝìá ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ôï ðáé÷íßäé ôçò ãÜôáò, ìå ôï áóõíÞèé-óôï üíïìá «Âáããåëéþ äåí åßóáé åíôÜîåé», ðïõ åßíáé ñéøïêßíäõíï êáé êÜðïéá óôéãìÞ áðïâáßíåé ìïéñáßï. ¸íá ìðñåëüê åßíáé ç áöïñìÞ ãéá ôçí ïðïßá ï Þñùáò åðéëÝãåé íá èõìÜôáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá. Ôï äéÞãçìá èåìáôéêÜ åðåêôåßíåôå óôéò éäéáßôåñåò áíÜãêåò ðïõ ìðï-ñåß íá ãåííéïýíôáé óå Ýíá êáôïéêßäéï æþï, áëëÜ êáé óôç óçìáóßá ôùí êáôïéêßäéùí æþùí óôç æùÞ ìáò. Åðßóçò ôï äéÞãçìá êÜíåé ëüãï ãéá ôçí éáôñéêÞ öñïíôßäá ôùí æþùí, êáèþò êáé ãéá ôïõò êéíäýíïõò ðïõ áðåéëïýí ôç æùÞ êáé ôçí áêåñáéüôçôá ôùí æþùí óôá áóôéêÜ êÝíôñá.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ êåéìÝíïõ, ðïõ áðïôåëåß êáé ôçí åéóáãùãÞ óôçí éóôïñßá, âëÝðïõìå ôïí Þñùá – áöçãçôÞ íá ñåìâÜæåé óôï ìðáëêüíé ôïõ óðéôéïý ôïõ êáé íá øçëáöåß Ýíá êáñöß ðïõ Ý÷åé êñåìáóìÝíï óôçí êëåéäïèÞêç ôïõ êáé ç ïðïßá ôïõ ðñïêáëåß ôçí áíÜìíçóç ôçò éóôïñßáò ðïõ èá åêôõëé÷èåß óôç óõíÝ÷åéá. Ç áíÜìíç-óç áöïñÜ ôçí áãáðçìÝíç êáôïéêßäéá ãÜôá ôïõ Þñùá. 2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ôï óêçíéêü ôçò ðëïêÞò áëëÜæåé êáé ôï ðñüóùðï ôçò áöÞãçóçò áðü á´ åíéêü ìåôáôñÝðåôáé óå á´ ðëç-èõíôéêü. Åðßóçò ìåôáöåñüìáóôå óôï ðáñåëèüí, äçëáäÞ ç áöÞãçóç ãßíåôáé áíáäñïìéêÞ. Ï Þñùáò èõìÜôáé ôï ñéøïêßíäõíï ðáé÷íßäé ôçò ãÜôáò ôïõ: ç ãÜôá óÝñíåôáé áèüñõâá Ýîù áðü ôï óðßôé, äéáó÷ßæåé ôïí êÞðï ôïõ óðéôéïý, ðçäÜåé ôï öñÜ÷ôç êáé êõíçãÜåé éðôÜìåíá Ýíôïìá ðïõ åíôïðßæåé óôï öùò ôùí ðñïâïëÝùí ôùí áõôïêéíÞôùí ðïõ äéáó÷ßæïõí ôï äñüìï Ýîù áðü ôï óðßôé. Áõôü óçìáßíåé üôé èÝ-ôåé ôç æùÞ ôçò óå êßíäõíï åöüóïí ðåôÜãåôáé óôï äñüìï ôçí þñá ðïõ ðåñíïýí áõôïêßíçôá. Ï áöçãçôÞò óêÝöôåôáé äéÜöïñåò åêäï÷Ýò åîÞãçóçò áõôÞò ôçò åðéêßíäõíçò óõìðåñéöïñÜò ôçò ãÜôáò. Åßíáé

429

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

óßãïõñïò üôé áõôÞ äåí ïöåßëåôáé óå ðåßíá. ÕðïèÝôåé üôé ìå áõôüí ôïí ôñüðï ç ãÜôá éêáíïðïéåß ôï êõíçãåôéêü ôçò Ýíóôéêôï Þ ôá öï-íéêÜ êáé áéìïâüñá Ýíóôéêôá ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí ôï åßäïò ôçò êáé ðïõ Ý÷ïõí åðéâéþóåé ìÝóá ôçò. ºóùò ðÜëé ç åðéèåôéêÞ ôçò óõìðåñéöïñÜ íá ïöåßëåôáé óå äéêÞ ôçò ðñïóùðéêÞ ðñïôßìçóç Þ ìáíßá. 3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðåñéãñáöÞ ãéá Üëëç ìéá öïñÜ ôïõ ñéøïêßíäõíïõ ðáé÷íéäéïý ôçò Âáããåëéþò äåí åßóáé åíôÜîåé, ðïõ üìùò áõôÞ ôç öïñÜ áðÝâç ìïéñáßï ãéá ôç æùÞ ôçò. Ðçäþíôáò ãéá íá ðéÜóåé ôï èÞñáìÜ ôçò, Ýðåóå óôéò ñüäåò åíüò áõôïêéíÞôïõ ðïõ ôç óêüôùóå. Ï áöçãçôÞò ðëçóéÜæåé ôï ðôþìá ôçò êáé äéáêñßíåé ôï ÷ñõóü êáñöß ðïõ åß÷å åìöõôåýóåé ï êôçíßáôñïò óôï äåîß ôçò ðüäé. Ç áíÜäñïìç áöÞãçóç åäþ ðÜåé áêüìç ðéï ðßóù ÷ñïíéêÜ, üôáí ï Þñùáò ðåñéìÜæåøå ôç ãÜôá ðïõ åß÷å ðÝóåé áðü ðïëõêáôïéêßá êáé åß÷å óðÜóåé ôï äåîß ôçò ðüäé. Óå áõôü ôï óçìåßï, ëïéðüí, ï áöçãçôÞò ìÜò åîçãåß ôé Þôáí áõôü ôï ÷ñõóü êáñöß, óôçí áöÞ ôïõ ïðïßïõ,ï Þñùáò èõìÜôáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá. Ï áíá-ãíþóôçò áéóèÜíåôáé Ýêðëçîç êáé óõãêßíçóç. 4ç åíüôçôá: Óôçí ôÝôáñôç åíüôçôá ç áöÞãçóç åðáíÝñ÷åôáé óôïí ôüðï êáé óôï ÷ñüíï áð’ üðïõ îåêßíçóå êáé óõíå÷ßæåé ôçí áöÞãçóç ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ çëéïâáóéëÝìáôïò. Óôï óêçíéêü ðñïóôßèåôáé êáé ç åéêüíá åíüò áõôïêéíÞôïõ ðïõ ðåñíÜ áðü ôï äñüìï.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí¹ñùáò – áöçãçôÞò: Ï áöçãçôÞò åêöñÜæåôáé ìå åõáéóèçóßá êáé ôñõöåñüôçôá óôá ÷ùñßá üðïõ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá: «ôçí ôáÀæáìå üëïé áñêåôÜ… ãéá íá îáíáöÜåé», «Ôçí ðáñáêïëïõ-èïýóá êáèçëùìÝíïò, áäýíáìïò íá ôç ìáëþóù ãéá íá îáíáãõñßóåé óðßôé». Ôïí âëÝðïõìå íá ðáñáêïëïõèåß ìå èáõìáóìü ôïí ôñüðï êõíçãéïý ôçò ãÜôáò, ôïí ïðïßï ìÜëéóôá ðñïóðáèåß íá åñìçíåýóåé. Áõôü äåß÷íåé üôé ï Þñùáò óÝâåôáé ôéò éäéáéôåñüôçôåò êáé ôéò åðéèõ-ìßåò ôïõ êáôïéêßäéïõ æþïõ êáé ìÜëéóôá öôÜíåé óôï óçìåßï íá ëÝåé «ç ôåëåõôáßá ôçò áðüðåéñá Þèåëá íá ’íáé ðåôõ÷çìÝíç åíôåëþò», Ýóôù êé áí áõôÝò ïé éäéáéôåñüôçôåò ïäÞãçóáí óôï èÜíáôï ôï æþï êáé ðñïêÜëåóáí ó’ áõôüí ôüóï ðüíï. Ç éäéáßôåñç áãÜðç ðïõ ôñÝöåé ãé’ áõôÞí áðïäåéêíýåôáé êáé áðü ôï ãåãïíüò üôé ôç èõìÜôáé óõ÷íÜ êáé áêüìç, Ýðåéôá áðü ôüóï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ìåóïëÜâçóå, åöüóïí Ý÷åé êñáôÞóåé ùò åíèýìéï ôï ÷ñõóü êáñöß ðïõ Ýóùóå ôï ôóáêéóìÝíï ôçò ðüäé.


i) Ãëþóóá Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ìå ëåîéëïãéêü ðëïýôï êáé ðïëëÜ êïóìçôéêÜ åðßèåôá.

430


ii) ¾öïòÔï ýöïò åßíáé áðëü êáé ñåáëéóôéêü, åíþ ôá ðëïýóéá åêöñáóôéêÜ ìÝóá ôï êáèéóôïýí ãëáöõñü. Ç áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ äßíåé ôüíï áãùíßáò êáé êåíôñßæåé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç, åíþ ç áöÞ-ãçóç äå ãßíåôáé ðïôÝ ìïíüôïíç. Ç ðåñéãñáöéêÞ éêáíüôçôá ôïõ óõã-ãñáöÝá äßíåé óôá ãåãïíüôá ìéá Ýíôïíç ðáñáóôáôéêüôçôá.

iii) ÁöÞãçóçÇ áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ åßíáé éäéüìïñöç êáé êéíçìáôïãñáöéêïý ôý-ðïõ. ÌÝóù ôïõ öëáò ìðáê ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü ôï êïßôáãìá ôïõ ÷ñõóïý êáñöéïý, ôï ïðïßï âñéóêüôáí óôï ðüäé ôçò íåêñÞò ãÜôáò êáé ôï åß÷å êñåìÜóåé ï áöçãçôÞò óôçí êëåéäïèÞêç ôïõ ãéá íá ôç èõìÜôáé, ìáèáßíïõìå ôçí éóôïñßá ôçò Âáããåëéþò äåí åßóáé åíôÜîåé. Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé ìßìçóç (Üìåóç áöÞãçóç), óå á´ ðñü-óùðï, üðïõ áöçãçôÞò åßíáé Ýíáò áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ðïõ áóôñÜöôåé êïêêéíßæïíôáò… çëéïâáóéëÝìáôïò», «åõ-ëýãéóôçò ðáíïõñãßáò», «êõìÜôéæå äéåñåõíçôéêÜ», «ðáôþíôáò åõëáâéêÜ óôï ÷ïñôÜñé», «óôçí êüøç ôïõ êñÜóðåäïõ», «ôéíáæüôáí êåñáõíï-âüëá», «óôñïâßëïõò áÝñá êáé óêüíçò», «êÜñöùíáí ïé ðñïâïëåßò», «áðáéôçôéêü ðáñÜðïíï», «Íá âãáßíåé êñõöÜ ôç íý÷ôá… ãéá íá åðáëç-èåõôåß», «ôõöëÝò ìáíßåò», «íá ãåñáêþóåé êÜôé áíýðáñêôï», «äñïóåñÞ óõíïéêéáêÞ óéùðÞ», «öñåíÜñéóìá ðáíéêïý», «êáèþò ðñïóãåéùíüôáí», «îåìýôéæå ôï ÷ñõóü êáñöß» ê.Ü. Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «óáí íáñêïóõëëÝêôçò», «óáí ðÝôñá», «óáí íá ôçí åß÷å ìÝóá ôçò ñïõöÞîåé», «óáí êéôñéíïêüêêéíç ðáôóáâïýñá», «ìïõ öáßíåôáé üôé êéíåßôáé ìå ôçí üðéóèåí». Áóýíäåôï:Áóýíäåôï: «ðåñíïýóå áéëïõñïåéäþò… êáñáäïêþíôáò õðïìïíåôéêÜ», «Ìüëéò ôï åíôüðéæå…áÝñá êáé óêüíçò», «Êé ýóôåñá óôåêüôáí… áíôß-èåôç êáôåýèõíóç», «Íá âãáßíåé êñõöÜ ôç íý÷ôá… ãéá íá åðáëçèåõ-ôåß». Åéêüíåò:Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ êáñöéïý, ç åéêüíá ôçò ãÜôáò ðïõ öåñìÜñåé, ç åéêüíá ôçò ãÜôáò íá ãëéóôñÜåé óôï ÷ïñôÜñé, ç åéêüíá ôïõ áôõ÷Þ-ìáôïò, ç åéêüíá ôçò íåêñÞò ãÜôáò ê.Ü.


1. Ãéáôß ç ãÜôá ðáßæåé áõôü ôï èáíÜóéìï ðáé÷íßäé; Ðïéåò áðüøåéò äéáôõðþíåé ï áöçãçôÞò; Åíôïðßóôå ôåò êáé óõæçôÞóôå ôåò.«éêáíïðïéþíôáò ôï êõíçãåôéêü ôçò Ýíóôéêôï…»«äéêáéþíïíôáò ôïí ðñïáéþíéï öüíï ìÝóá ôçò…»«íá îáíáãßíåé ôï âáóéëéêü áéëïõñïåéäÝò…»«íá õðÜêïõóå óå Üëëåò äéêÝò ôçò, ôõöëÝò ìáíßåò…»

431

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

Ï áöçãçôÞò óêÝöôåôáé äéÜöïñåò åêäï÷Ýò ðïõ ìðïñåß íá åîçãïýí ôçí åðéêßíäõíç óõìðåñéöïñÜ ôçò ãÜôáò. Åßíáé óßãïõñïò üôé áõôÞ äåí ïöåßëåôáé óå ðåßíá. ÕðïèÝôåé üôé ìå áõôüí ôïí ôñüðï ç ãÜôá éêáíï-ðïéåß ôï êõíçãåôéêü ôçò Ýíóôéêôï Þ ôá öïíéêÜ êáé áéìïâüñá Ýíóôéêôá ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí ôï åßäïò ôçò êáé ðïõ Ý÷ïõí åðéâéþóåé ìÝóá ôçò. ×ñÞóéìç åßíáé ç ðëçñïöïñßá üôé ç ãÜôá ðñùôïåîçìåñþèçêå áðü ôïõò Áéãõðôßïõò, ðïõ ôç èåùñïýóáí éåñü æþï êáé ðñïóôÜôåõå ôá âáóéëéêÜ ôïõò áíÜêôïñá. ºóùò ðÜëé ç åðéèåôéêÞ ôçò óõìðåñéöïñÜ íá ïöåßëåôáé óå äéêÞ ôçò ðñïóùðéêÞ ðñïôßìçóç Þ ìáíßá.

2. Óõãêñßíåôå ôïí ôñüðï áöÞãçóçò ôçò éóôïñßáò ìå ôïí áíôßóôïé-÷ï ôñüðï óôï äéÞãçìá ôçò Ë. ÆùãñÜöïõ «Óôñßãêëá êáé êáëëïíÞ». Ôé ðáñáôçñåßôå;Êáé óôá äýï äéçãÞìáôá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ßäéá éäéáßôåñç áöçãçìá-ôéêÞ ôå÷íéêÞ ôçò áíÜäñïìçò áöÞãçóçò. Ç áöÞãçóç îåêéíÜ áðü ôï ôÝëïò, ðïõ åßíáé êáé ôï ðáñüí, êáé ìÝóá áðü Ýíá öëáò ìðáê ðïõ èõìßæåé êéíçìáôïãñáöéêÞ ôáéíßá, ðáñáôßèåôáé êáé ç õðüëïéðç éóôïñßá ôïõ êÜèå æþïõ.

3. ÄïêéìÜóôå íá ãñÜøåôå ôçí éóôïñßá ôçò Âáããåëéþò äåí åßóáé åíôÜîåé ìå ôç ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ ôùí ãåãïíüôùí. Ðïéá óåéñÜ áöÞãçóçò ôçò éóôïñßáò óÜò áñÝóåé ðåñéóóüôåñï êáé ãéáôß;Ç ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ ôùí ãåãïíüôùí åßíáé ç åîÞò: Ï áöçãçôÞò âñßóêåé ìéá ãÜôá ðïõ åß÷å ðÝóåé áðü ìéá ðïëõêáôïéêßá êáé Ý÷åé óðÜóåé ôï äåîß ôçò ðüäé. Ôçí ðÜåé óôïí êôçíßáôñï, ï ïðïßïò ãéáôñåýåé ôï ðüäé ôçò, ôïðïèåôþíôáò ôçò ãéá åìöýôåõìá Ýíá ÷ñõóü êáñöß. Ï Þñùáò öñïíôßæåé ôç ãÜôá êáé ôçí ðáßñíåé ãéá êáôïéêßäéï.Áêïëïõèåß ç ðåñéãñáöÞ áðü ôïí áöçãçôÞ ôïõ ñéøïêßíäõíïõ ðáé-÷íéäéïý ôçò ãÜôáò, åíþ åêåßíïò ôçí ðáñáêïëïõèåß ìå èáõìáóìü êáé ðñïóðáèåß íá åñìçíåýóåé ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ëåéôïõñãåß ìå ôïí ôñüðï áõôü. Áêïëïõèåß ôï ðåñéóôáôéêü ôïõ áôõ÷Þìáôïò, üôáí ôï ñéøïêßíäõíï ðáé÷íßäé ôçò Âáããåëéþò äåí åßóáé åíôÜîåé áðïäåéêíýåôáé ôåëéêÜ èá-íÜóéìï. Ç éóôïñßá ôåëåéþíåé ìå ôç ìåôáöïñÜ ôçò áöÞãçóçò óôï ðáñüí, ðïõ âñßóêåé ôïí áöçãçôÞ – Þñùá êáèéóìÝíï óôç âåñÜíôá ôïõ óðéôéïý ôïõ, íá èõìÜôáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá, øçëáöþíôáò ôï ÷ñõóü êáñöß ôçò êëåéäïèÞêçò ôïõ.Áðü ôïõò äýï áöçãçìáôéêïýò ôñüðïõò (áöÞãçóç ìå ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ, áíÜäñïìç áöÞãçóç) ðñïôéìçôÝïò åßíáé áõôüò ðïõ ÷ñçóéìï-ðïéåß ï Ã. Óêáìðáñäþíçò, êáèüôé äéáôçñåß áìåßùôï ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç êáé óôï ôÝëïò ôïí åêðëÞóóåé. ÕðÜñ÷åé áãùíßá íá ìÜèïõìå ôåëéêÜ ôé åßíáé áõôü ôï ÷ñõóü êáñöß êáé üôáí ìáò áðïêá-ëýðôåôáé, óõììåôÝ÷ïõìå óôç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç ôïõ áöçãç-

432


ôÞ. Äåí õðÜñ÷åé ìïíïôïíßá, áëëÜ ãïñãüôçôá êáé æùçñüôçôá óôçí áöÞãçóç.


1. Ðþò êñßíåôå ôçí áðüöáóç ôïõ áöçãçôÞ – Þñùá íá öñïíôßóåé ôç ÷ôõðçìÝíç ãÜôá êáé ôé óõìðåñÜóìáôá âãÜæåôå áðü áõôü ãéá ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ;2. Ðïéá åêäï÷Þ åñìçíåßáò ôïõ ñéøïêßíäõíïõ ðáé÷íéäéïý ôçò ãÜôáò óÜò ìïéÜæåé ðåñéóóüôåñï ëïãéêÞ. Ìðïñåßôå íá óêåöôåßôå êÜðïéïí Üëëï ëüãï ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò áõôÞ;3. ×ñõóü êáñöß: á. ðïéïò ï ñüëïò ôïõ óôçí åîÝëéîç ôçò ðëïêÞò, êáé â. ôé óçìáßíåé ãéá ôïí áöçãçôÞ;

433

Ο αδάμαστοςΤζακ Λόντον


Ï Ôæáê Ëüíôïí ãåííÞèçêå ôï 1876 óôï Óáí Öñáíôóßóêï. ¹ôáí ôï ìïíáäéêü ðáéäß ôçò Öëüñáò ÃïõÝëìáí, ìéáò äáóêÜëáò ìïõóéêÞò êáé ôïõ Ãïõßëéáì ×Ýíñé, åíüò ðëáíüäéïõ áóôñïëüãïõ. Ç ìçôÝñá ôïõ îá-íáðáíôñåýôçêå Ýíá ÷Þñï êáé âåôåñÜíï ôïõ åìöýëéïõ ðïëÝìïõ, ôïí Ôæïí Ëüíôïí, ðïõ åß÷å äõï êüñåò, ôçí Åëßæá êáé ôçí ºíôá. ÐÞñå ôï üíïìá ôïõ ðáôñéïý ôïõ êé ïíïìÜóôçêå Ôæïí Ãêñßöéè Ëüíôïí. ÐÝñáóå ôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá óôï Óáí Öñáíôóßóêï êé Ýêáíå ðïëëÝò äïõ-ëåéÝò ãéá íá êåñäßóåé ëßãá äïëÜñéá. Ôï 1893 ìðÜñêáñå óôç óêïýíá «Óïößá ÓÜäåñëáíô» êé áõôÞ ç åìðåéñßá ôïõ ôïí âïÞèçóå íá ãñÜøåé êáé íá åêäþóåé ôçí ðñþôç ôïõ éóôïñßá, åíþ Ýãéíå ôï õëéêü ãéá ôï êáëýôåñü ôïõ ìõèéóôüñçìá. Áðü ôüôå Ýãñáöå óõíÝ÷åéá êáé ôï 1906 åêäüèçêå ï Áóðñïäüíôçò, ç éóôïñßá åíüò Üãñéïõ óêýëïõ, ðïõ åîç-ìåñþèçêå áðü ôïí ðïëéôéóìü. Ôá ôåëåõôáßá åðôÜ ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ ç õãåßá ôïõ êëïíßóôçêå óïâáñÜ, åîáéôßáò ôçò ðïëõôÜñá÷çò æùÞò ôïõ. Ôï 1916 ðáñáéôÞèçêå áðü ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá êáé ëßãï áñãüôåñá ðÞñå õðåñâïëéêÞ äüóç áðü ÷Üðéá ãéá ôï óõêþôé ôïõ. Ôï åß÷å êÜíåé êé Üëëåò öïñÝò, ìá áõôÞ ôç öïñÜ ç áóèåíéêÞ êñÜóç ôïõ äåí Üíôåîå. ¸ðåóå óå êþìá êáé ðÝèáíå óôéò 22 Íïåìâñßïõ 1916 óå çëéêßá 40 åôþí. ¸ãñáøå ðÜíù áðü ðåíÞíôá âéâëßá óå åßêïóé ÷ñüíéá êáé Þôáí óáí íá Ýæçóå åííéÜ æùÝò. ÕðÞñîå ôï ðñùôüôõðï ôïõ Áìå-ñéêÜíïõ Þñùá, ðïõ ðñïóðÜèçóå íá æÞóåé üóá Ýãñáøå. ÁðïëÜìâáíå ôç æùÞ êÜèå óôéãìÞ, ëåò êáé èá æïýóå ãéá ðÜíôá. ¹ôáí ìýèïò ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõ, áëëÜ êáé ãéá ôç äéêÞ ìáò.


Ï Áóðñïäüíôçò åßíáé ç éóôïñßá ôïõ åãêëéìáôéóìïý åíüò Üãñéïõ óêýëïõ óôïí êüóìï ôùí áíèñþðùí êáé èåùñåßôáé ç óõíÝ÷åéá ôïõ áñéóôïõñãÞìáôïò ôïõ Ôæáê Ëüíôïí Ôï ÊÜëåóìá ôçò ¢ãñéáò Öýóçò. Ï Áóðñïäüíôçò, ôï ìéêñü ëõêÜêé, ãåííÞèçêå êé Ýæçóå ôïõò ðñþôïõò ìÞíåò ôçò æùÞò ôïõ óôçí ¢ãñéá Öýóç, êïíôÜ óôç ìçôÝñá ôïõ, ôçí

434


Êéôò. Ç áé÷ìáëùóßá ôïõ áðü ôïõò ÉíäéÜíïõò ôïý ìáèáßíåé íá æåé êï-íôÜ óôïõò áíèñþðïõò êáé ç æùÞ ôïõ êïíôÜ óôïí Ùñáßï Óìéè, ðïõ ôïõ öÝñåôáé áðÜíèñùðá êáé óêëçñÜ, ôïí êÜíåé Üãñéï, áäõóþðçôï êáé åêäéêçôéêü, ðÜíôá Ýôïéìï êáé óå åðéöõëáêÞ ãéá íá åðéâéþóåé êáé íá áãùíéóôåß ãéá ôç æùÞ ôïõ. ¼ìùò, ç áãÜðç åíüò áíèñþðïõ ôïí Ýìáèå ôçí áãÜðç, ôçí åêôßìçóç êáé ôï óåâáóìü. ÁõôÞ ç áãÜðç ôïí Ýêáíå íá âÜëåé óå êßíäõíï áêüìá êáé ôçí ßäéá ôïõ ôç æùÞ ãéá íá ôïí ðñïóôáôÝøåé êáé ðÜíù áð’ üëá íá ãßíåé ï ðéï ðéóôüò êáé ðïëýôéìïò ößëïò ôïõ.


Ôï áðüóðáóìá áðïôåëåß ìéá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá, ðïõ ðåñéãñÜ-öåé ôéò ðñþôåò ðñïóðÜèåéåò ôùí äýï óõíôñüöùí íá åîçìåñþóïõí Ýíá ëõêüðïõëï. Ùóôüóï èá ìðïñïýóå êáíåßò íá ôï ÷ùñßóåé óå ôñåéò åðéìÝñïõò õðïåíüôçôåò:1ç åíüôçôá: «Åßíáé ìÜôáéï… êé åßíáé ðéï Üãñéïò ðáñÜ ðïôÝ»: Ïé ðñþ-ôåò ðñïóðÜèåéåò åîçìÝñùóçò ôïõ Áóðñïäüíôç.2ç åíüôçôá: «Äùó’ ôïõ ìéá åõêáéñßá… ¸ëá!»: Ç äåýôåñç åõêáéñßá ðïõ äßíåôáé óôïí Áóðñïäüíôç. ÓêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ôïõ æþïõ.3ç åíüôçôá: «Ìá ôï èåü… ãéá íá ôï óêïôþóïõìå»: Ç ôåëåõôáßá ðñï-óðÜèåéá ðñïóÝããéóçò ôïõ Áóðñïäüíôç êáé ôá óõìðåñÜóìáôá ðïõ âãÜæïõí ïé äýï ößëïé.


i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñáÔï áðüóðáóìá ðñáãìáôåýåôáé ôçí åðßìïíç ðñïóðÜèåéá äýï áíôñþí, ôïõ Ìáô êáé ôïõ Ãïõßíôïí Óêïô, íá äáìÜóïõí Ýíá áãñéåìÝíï ëõêü-ðïõëï. Ç õðïìïíÞ êáé ç êáôáíüçóç ôùí äýï áíôñþí áðÝíáíôé óôïí Áóðñïäüíôç áðïôåëåß ôçí áðáñ÷Þ ôçò åîçìÝñùóÞò ôïõ. Ï Áóðñï-äüíôçò åßíáé ðïëý Üãñéïò, áêñéâþò åðåéäÞ Ý÷åé ÷Üóåé ôçí åìðéóôï-óýíç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò, ðïõ ìÝ÷ñé ôþñá ôïí ÷ñçóéìïðïéïýóáí âÜæïíôÜò ôïí íá óõììåôÝ÷åé óå êõíïìá÷ßåò. ¸íá áðü ôá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé, ëïéðüí, ï ðñïâëçìáôéóìüò ãéá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ï Üíèñùðïò óõìðåñéöÝñåôáé áðÝíáíôé óôá æþá. Åðßóçò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí åîçìÝñùóç ôùí æþùí ÷Üñç óôçí õðïìïíÞ ôïõ áíèñþðïõ. Ï Áóðñïäüíôçò åðßóçò äéáêñßíåôáé ãéá ôç íïçìïóýíç ôïõ êáé ôçí éêáíüôçôÜ ôïõ íá äéáêñßíåé ôéò äéáèÝóåéò ôùí áíèñþðùí.

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò ðñþôåò ðñï-óðÜèåéåò ôùí äýï óõíôñüöùí íá åîçìåñþóïõí ôïí Áóðñïäüíôç.

435

ΤζακΛόντον

Åêåßíïò üìùò åßíáé åîáéñåôéêÜ Üãñéïò êáé åðéèåôéêüò êáé ç ðáñïõóßá ôïõ áðåéëåß üëïõò ôïõò ðáñåõñéóêïìÝíïõò. Ï Óêïô åßíáé áðïãïç-ôåõìÝíïò êáé èåùñåß üôé ìáôáéïðïíïýí óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íá ôïí äáìÜóïõí. Ï Ìáô áíôßèåôá äéáôçñåß ôéò åëðßäåò ôïõ êáé ìÜëé-óôá áðü ôá óçìÜäéá áðü Ýëêçèñï ðïõ äéáêñßíåé óôï ôñé÷ùôü ôïõ Áóðñïäüíôç óõìðåñáßíåé üôé ï ëýêïò åßíáé Þäç åîçìåñùìÝíïò êáé üôé åßíáé æÞôçìá ÷ñüíïõ ç åîçìÝñùóÞ ôïõ. 2ç åíüôçôá: Ï Ìáô ðñïôåßíåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ìðáóôïýíé êáé íá áöåèåß åëåýèåñïò, èåùñþíôáò üôé Ýôóé èá Ý÷ïõí êáëýôåñá áðï-ôåëÝóìáôá. Ôïõ êÜêïõ üìùò. Áðü ôï ìßóïò ìå ôï ïðïßï êïéôÜåé ôï ìðáóôïýíé ï Áóðñïäüíôçò, ï Ìáô êáôáëáâáßíåé üôé åßíáé Ýîõðíïò. Óôçí åíüôçôá áõôÞ åðßóçò åðé÷åéñåßôáé ï Áóðñïäüíôçò íá áöåèåß ãéá ðñþôç öïñÜ åëåýèåñïò. Óôï óçìåßï áõôü âëÝðïõìå ôïí ßäéï ôïí Áóðñïäüíôç ðñïóùðïðïéçìÝíï íá ðáñáèÝôåé ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõ-íáéóèÞìáôÜ ôïõ. ÐåñéãñÜöåé ôçí êáêïìåôá÷åßñéóç ðïõ åß÷å ãíùñßóåé ìÝ÷ñé ôþñá áðü ôïõò áíèñþðïõò êáé ôç óôÝñçóç ôçò åëåõèåñßáò ôïõ. Óôá ìÜôéá ôïõ ïé Üíèñùðïé åßíáé èåïß ðïõ ðÜíôïôå èÝëïõí íá ôïõ êÜíïõí êáêü. Äõóðéóôåß áðÝíáíôé óôçí êßíçóç ôïõ Óêïô êáé ôïõ Ìáô íá ôïí áöÞóïõí åëåýèåñï, ãé’ áõôü êáé ïðéóèï÷ùñåß ìáêñéÜ ôïõò, ôïõò ðáñáôçñåß ðåñéìÝíïíôáò ôç íÝá ôïõ äïêéìáóßá êáé åßíáé ðÜíôïôå Ýôïéìïò íá åðéôåèåß. ¼ëç áõôÞ ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Áóðñï-äüíôç äåß÷íåé Ýíá âáèéÜ ðëçãùìÝíï æþï, ðïõ Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí êáêïìåôá÷åßñéóç êáé ôçí áðáíèñùðéÜ. Ôï ìüíï ðïõ Ý÷åé ìÜèåé ìÝ÷ñé ôþñá íá êÜíåé –êáé ôïõ ôï Ýìáèáí ïé Üíèñùðïé– åßíáé íá åðéôßèåôáé êáé íá óêïôþíåé Üëëá óêõëéÜ. ¼óï ðéï Üãñéïò åßíáé ôüóï ìåãáëýôåñç åðéâñÜâåõóç åéóðñÜôôåé áðü ôïõò áíèñþðïõò. Ðþò ëïéðüí íá ìçí åßíáé ôüóï Üãñéïò êáé áäõóþðçôïò, åöüóïí äåí îÝñåé ôßðïôá Üëëï ùò ðñïò ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý áíèñþðùí êáé óêýëùí. ÂëÝðïõìå üìùò ôïõò äýï ößëïõò íá åðé÷åéñïýí íá äáìÜóïõí ôïí Áóðñïäüíôç êáé íá óõíáíôïýí áíõðÝñâëçôåò äõóêïëßåò. ÄïêéìÜæïõí íá ôïí êáëïðéÜóïõí ìå Ýíá êïììÜôé êñÝáò, áëëÜ ìüëéò åìöáíßóôç-êå Ýíáò Üëëï óêýëïò ðïõ åðé÷åßñçóå íá ôïõ áñðÜîåé ôï êñÝáò, ï Áóðñïäüíôçò ôïí êáôáóðÜñáîå. Óå áõôÞ ôç óêçíÞ âëÝðïõìå ôïí ìÝ÷ñé ôþñá õðïìïíåôéêü êáé áíåêôéêü Ìáô íá èõìþíåé êáé íá ðçãáßíåé íá êëùôóÞóåé ôïí Áóðñïäüíôç, ï ïðïßïò ôïí äáãêþíåé. Ï Óêïô ôüôå ÷Üíåé üëåò ôéò åëðßäåò ôïõ êáé ðáßñíåé ôï ðåñßóôñïöï, ðñïêåéìÝíïõ íá èáíáôþóåé ôï áíÞìåñï æþï. Ôüôå âëÝðïõìå ôï Ìáô ãéá Üëëç ìéá öïñÜ íá ðñïóðáèåß íá ìåôáðåßóåé ôïí Óêïô, õðåíèõìßæïíôÜò ôïõ ôéò êáêïõ÷ßåò ðïõ åß÷å ðåñÜóåé ìÝ÷ñé ôþñá ï ëýêïò êáé ôïí êáëåß íá ôïõ äþóïõí ÷ñïíéêÜ ðåñéèþñéá ãéá íá ðñïóáñìïóôåß. Ï Ìáô ìÜëéóôá õðüó÷åôáé üôé, áí ï Áóðñïäüíôçò äåí áíôáðïêñéèåß óôéò ðñïóäïêßåò ôïõ, áõôüò èá åßíáé ðïõ èá ôïí óêïôþóåé ðñþôïò.

436


3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ âëÝðïõìå ôï Óêïô íá áíáëáìâÜíåé ôçí ðñïóðÜèåéá åîçìÝñùóçò. Ðñïóðáèåß íá ðñïóåããßóåé ôï ëõôü Áóðñïäüíôç ìå ãëõêüëïãá, ãéá íá êåñäßóåé ôçí åìðéóôïóýíç ôïõ. Ï Áóðñïäüíôçò üìùò åßíáé êá÷ýðïðôïò êáé ðåñéìÝíåé ôçí ôéìùñßá ãéá ôéò ìÝ÷ñé ôþñá ðñÜîåéò ôïõ. Åßíáé áðïöáóéóìÝíïò íá ìçí õðï÷ù-ñÞóåé êáé åßíáé óå åðéöõëáêÞ, Ýôïéìïò íá åðéôåèåß. ¼ôáí áíôéêñßæåé ôï ÷Ýñé ôïõ Óêïô ðïõ ðñïóðáèåß íá ôïí ÷áúäÝøåé, ôïí äáãêþíåé åðåéäÞ óôï íïõ ôïõ Ýñ÷ïíôáé ïé êáêÝò áíáìíÞóåéò áðü ôç äñÜóç ôùí áíèñþðéíùí ÷åñéþí ðïõ óõíÜíôçóå óôç ìÝ÷ñé ôþñá æùÞ ôïõ. Åêåßíç ôç óôéãìÞ ï Ìáô åßíáé áðïöáóéóìÝíïò íá ðõñïâïëÞóåé ôïí Áóðñïäüíôç, áëëÜ áõôüò ðïõ ôïí óôáìáôÜåé áõôÞ ôç öïñÜ åßíáé ï Óêïô, ðïõ èåùñåß äéêáéïëïãçìÝíç ôçí áíôßäñáóç ôïõ Áóðñïäüíôç. ÌÜëéóôá áðü ôéò Üãñéåò äéáèÝóåéò ôïõ êÜèå öïñÜ ðïõ áíôßêñéæå üðëï, êáôáëáâáßíïõí üôé ôï óêõëß äéáèÝôåé íïçìïóýíç, ôçí ïðïßá áîßæåé íá åêôéìÞóïõí êáé íá ðñïóðáèÞóïõí íá ôçí åêìåôáëëåõôïýí. Áõôü ðïõ ÷ñåéÜæïíôáí ìüíï åßíáé õðïìïíÞ, åðéìïíÞ êáé áãÜðç.

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùíÓêïô: Åßíáé ôï êáéíïýñãéï áöåíôéêü ôïõ Áóðñïäüíôç êáé Ýíáò áðü ôïõò äýï óõíôñüöïõò ðïõ áíáëáìâÜíïõí ôçí åîçìÝñùóÞ ôïõ. Åßíáé ðéï óêëçñüò áðü ôï Ìáô êáé áõôüò ðïõ áðáéóéüäïîá óêåðôüìåíïò èåùñåß üôé åßíáé ìÜôáéç ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íá åîçìåñþóïõí Ýíá ëýêï. Åßíáé âéáóôéêüò êáé áíõðüìïíïò, åöüóïí èåùñåß üôé ç åîçìÝ-ñùóç ôïõ Áóðñïäüíôç ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß áðü ôç ìéá óôéãìÞ óôçí Üëëç. Óå êÜèå áðïôõ÷çìÝíç ðñïóðÜèåéá ðñïóÝããéóçò ôïõ æþïõ, óôáäéáêÜ áðïèáññýíåôáé êáé ç áðïãïÞôåõóÞ ôïõ öôÜíåé óôï óç-ìåßï íá åßíáé Ýôïéìïò íá ðõñïâïëÞóåé ôï æþï. Ùóôüóï ðáñáäÝ÷åôáé üôé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åðéèõìßá ôïõ äåí åßíáé íá ôïí óêïôþóåé, áëëÜ èåùñåß üôé ìáôáéïðïíïýí. Óôçí ðïñåßá, üìùò, ðåßèåôáé áðü ôéò ðáñáéíÝóåéò ôïõ óõíôñüöïõ ôïõ, ðëçóéÜæåé ôï æþï êáé ðáñáôçñåß ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ, êáôáíïåß ôéò éäéáéôåñüôçôåò ôïõ êáé åêôéìÜ ôç íïçìïóýíç ôïõ. Ìáô: Ðéï õðïìïíåôéêüò êáé ðéï öéëåýóðëá÷íïò áðïäåéêíýåôáé ï Ýôåñïò óýíôñïöïò. Åßíáé ðåñéóóüôåñï áéóéüäïîïò ãéá ôçí Ýêâáóç ôïõò åã÷åéñÞìáôüò ôçò åîçìÝñùóçò êáé óôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò, åßíáé áõôüò ðïõ ðñïóðáèåß íá ðåßóåé ôï Óêïô íá äþóåé ÷ñïíéêÜ ðåñéèþñéá êáé Üëëåò åõêáéñßåò óôïí Áóðñïäüíôç. Ãíùñßæåé áðü óêõëéÜ êáé åßíáé áõôüò ðïõ äåß÷íåé ôç ìåãáëýôåñç êáôáíüçóç óôéò âßáéåò áíôéäñÜóåéò ôïõ ëýêïõ. Åßíáé óõìðïíåôé-êüò áðÝíáíôé óôá æþá, åöüóïí ç áðþëåéá ôïõ ÌÝéôæïñ åßíáé áõôÞ ðïõ ôïí èõìþíåé ôåëéêÜ êáé ôïí êÜíåé íá èÝëåé íá êëùôóÞóåé ôïí Áóðñïäüíôç. Áóðñïäüíôçò: Åßíáé Üãñéïò, åðéèåôéêüò, óõ÷íÜ áäõóþðçôïò êáé

437


ðÜíôïôå óå åðéöõëáêÞ ãéá íá áìõíèåß. Ç ðñüôåñç óõìâßùóÞ ôïõ ìå ôïõò áíèñþðïõò ôïí Ý÷åé êÜíåé êá÷ýðïðôï êáé åðéöõëáêôéêü áðÝíáíôß ôïõò. ¼ëç áõôÞ ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Áóðñïäüíôç äåß÷íåé Ýíá âáèéÜ ðëçãùìÝíï æþï, ðïõ Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí êáêïìåôá-÷åßñéóç êáé ôçí áðáíèñùðéÜ. Ôï ìüíï ðïõ Ý÷åé ìÜèåé ìÝ÷ñé ôþñá íá êÜíåé –êáé ôïõ ôï Ýìáèáí ïé Üíèñùðïé– åßíáé íá åðéôßèåôáé êáé íá óêïôþíåé Üëëá óêõëéÜ. ¼óï ðéï Üãñéïò åßíáé ôüóï ìåãáëýôåñç åðéâñÜâåõóç åéóðñÜôôåé áðü ôïõò áíèñþðïõò. Ðþò ëïéðüí íá ìçí åßíáé Üãñéïò êáé áäõóþðçôïò. ¼ôáí åéóðñÜôôåéò áãñéüôçôá, ôüôå áãñéüôçôá èá ðñïóöÝñåéò.


i) ÃëþóóáÇ ãëþóóá ôçò ìåôÜöñáóçò åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéáéôåñü-ôçôåò Þ éäéùìáôéóìïýò.

ii) ¾öïòÔï ýöïò ôçò ìåôÜöñáóçò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò åßíáé áðëü êáé ëéôü. ÕðÜñ÷ïõí áñêåôÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ, ðïõ ÷áñßæïõí ãëáöõñüôçôá. Ùóôüóï ç ýðáñîç ðïëëþí äéáëüãùí êáèéóôÜ ôï ýöïò ôïõ áðï-óðÜóìáôïò ãïñãü êáé ðñïóäßäåé æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç.

iii) ÁöÞãçóçÏ áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ õéïèåôåß ï óõããñáöÝáò åßíáé ç äéÞ-ãçóç (Ýììåóç áöÞãçóç) óå ã´ ðñüóùðï, áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ ãíùñßæåé ôéò ðñÜîåéò, ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìá-ôá ôùí çñþùí, ìïëïíüôé ï ßäéïò äå óõììåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá.

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõÌåôáöïñÝò:ÌåôáöïñÝò: «ìçí ôóéãêïõíåýåóáé áõôÜ ðïõ îÝñåéò», «Üëëï ÷Ýñé ðïõ êñåìüôáí áðåéëçôéêÜ áðü ðÜíù ôïõ», «áöïý Ýðåóå óôá ÷Ýñéá ôïõ ¼ìïñöïõ Óìéè», «ìïõñìïýñéóå óõìðïíåôéêÜ», « áðüäåéîç ôçò áí-èñþðéíçò êáëïóýíçò», «ðåñéåñãÜóôçêå êá÷ýðïðôá», «ôï áßìá ðïõ áíÜâëõæå áðü ôï ëáéìü», «Ýâáöå ôï ÷éüíé êüêêéíï», «ìáôùìÝíï ëåêÝ», «ôá ìÜôéá ôïõ Ýðáéîáí æùçñÜ», «ìõñéæüôáí êßíäõíï», «áêüñåóôç äßøá ãéá æùÞ», «âëáóôÞìçóå ÷ïíôñÜ». Ðáñïìïéþóåéò:Ðáñïìïéþóåéò: «üðùò êïéôÜæåé ôï ëéïíôÜñé óôï êëïõâß», «óáí áããå-ëïýäé». ÐñïóùðïðïéÞóåéò:ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ï Áóðñïäüíôçò äõóêïëåýôçêå íá ðéóôÝøåé… êïéôþíôáò ôïõò åðßìïíá», «üôáí ôï áíèñþðéíï ÷Ýñé ðëçóßáóå óôï ëáéìü ôïõ», «Ï Áóðñïäüíôçò Ýãéíå êá÷ýðïðôïò…áêüñåóôç äßøá ãéá ôç æùÞ», «ðñÝðåé íá äþóïõìå ìéá åõêáéñßá ó’ áõôü ôï ìõáëü». Åéêüíåò: Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ áãñéåìÝíïõ Áóðñïäüíôç, ç åéêüíá ôïõ Ìáô

438


íá ðëçóéÜæåé ìå ìðáóôïýíé ôï æþï, ç åéêüíá ôçò óõìðëïêÞò ôùí äýï óêýëùí, ç åéêüíá ôïõ ðëçãùìÝíïõ óêõëéïý, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ãñõëßóìáôïò ôïõ óêýëïõ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðíé÷ôïý åðéöù-íÞìáôïò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ Óêïô íá øéèõñßæåé ãëõêÜ ëüãéá óôïí Áóðñïäüíôç ê.Ü.


1. Ó÷ïëéÜóôå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ï Áóðñïäüíôçò áíôéëáìâÜ-íåôáé ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí äýï áíèñþðùí. Ðïéá øõ÷éêÞ êáôÜóôáóç áðïêáëýðôåé;Ïé äýï óýíôñïöïé, óôçí áðïôõ÷çìÝíç ôïõò ðñïóðÜèåéá íá åîçìå-ñþóïõí ôïí Áóðñïäüíôç, êáé åñ÷üìåíïé áíôéìÝôùðïé ìå ôçí åðéèå-ôéêüôçôÜ ôïõ, áíôéäñïýí ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò. ¸íáò áðü áõôïýò ôïõò ôñüðïõò åßíáé íá åðé÷åéñÞóïõí íá ôïí äáìÜóïõí ÷ñçóéìï-ðïéþíôáò ìðáóôïýíé Þ êáé ôá ÷Ýñéá ôïõò ãéá íá ôïí ÷áúäÝøïõí. Ï Áóðñïäüíôçò ðïõ óôï ðáñåëèüí Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí áðáíèñù-ðéÜ, ôç âÜíáõóç óõìðåñéöïñÜ êáé ôçí êáêïðïßçóç åê ìÝñïõò ôùí áíèñþðùí, áíôéäñÜ Üãñéá êáé ðñïóðáèåß íá áìõíèåß åðéôéèÝìåíïò. ¸÷åé ãíùñßóåé ôï óêëçñü ðñüóùðï ôçò äïõëåßáò êáé áðùèåß êÜèå ðñïóðÜèåéá ðïõ óôá ìÜôéá ôïõ öáíôÜæåé ðñïóðÜèåéá õðïäïýëùóçò. ¸íáò Üëëïò ôñüðïò áíôßäñáóçò ôùí äýï óõíôñüöùí åßíáé íá ôïí áöÞóïõí åëåýèåñï. Ï Áóðñïäüíôçò äåí ìðïñåß íá äéáíïçèåß üôé ïé Üíèñùðïé ìðïñåß íá Ý÷ïõí áãáèÝò ðñïóèÝóåéò êáé ôïõò áíôéìåôù-ðßæïõí êá÷ýðïðôá. Ðßóôåøå üôé ðßóù áð’ áõôÞí ôçí êßíçóç êñõâüôáí êÜðïéá äüëéá óêïðéìüôçôá êáé ãé’ áõôü Ýèåóå ôïí åáõôü ôïõ óå åðéöõëáêÞ ãéá åðßèåóç. ¼ëåò áõôÝò ïé óêÝøåéò äåß÷íïõí Ýíá âáèéÜ ðëçãùìÝíï æþï, ðïõ Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí êáêïìåôá÷åßñéóç êáé ôçí áðáíèñùðéÜ. Ôï ìüíï ðïõ Ý÷åé ìÜèåé ìÝ÷ñé ôþñá íá êÜíåé åßíáé íá åðéôßèåôáé êáé íá óêïôþíåé Üëëá óêõëéÜ. ¼óï ðéï Üãñéïò åßíáé, ôüóï ìåãáëýôåñç åðéâñÜâåõóç åéóðñÜôôåé áðü ôïõò áíèñþðïõò. Ç áãñéüôçôÜ ôïõ åßíáé ëïéðüí öõóéïëïãéêÞ áíôßäñáóç óôçí áãñéüôçôá ðïõ Ý÷åé Þäç åéóðñÜîåé.

2. Ðþò êñßíåôå ôçí üëç óõìðåñéöïñÜ ôùí äýï áíôñþí áðÝíáíôé óôï åîáãñéùìÝíï æþï;Óôçí áñ÷Þ ïé äýï óýíôñïöïé åßíáé âéáóôéêïß êáé áíõðïìïíïýí ãéá ôçí åîçìÝñùóç ôïõ Áóðñïäüíôç, ðïõ èåùñïýí üôé ìðïñåß íá óõìâåß áðü ôç ìßá óôéãìÞ óôçí Üëëç. ¼ôáí üìùò ìðáßíïõí óôç äéáäéêá-óßá íá äåßîïõí õðïìïíÞ êáé åðéìïíÞ, íá áíáëïãéóôïýí ôçí Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé Þäç ï ëýêïò êáé íá áöïõãêñáóôïýí ôéò åðéèõìßåò ôïõ, ôüôå áñ÷ßæïõí ïõóéáóôéêÜ íá ôïí åîçìåñþíïõí. ¼ôáí ìðáßíïõí óôç äéáäéêáóßá íá áîéïðïéÞóïõí ôá

439


êáëÜ óôïé÷åßá ôïõ æþïõ, üðùò åßíáé ç íïçìïóýíç ôïõ, ôüôå ç åðéôõ-÷ßá ôïõò åßíáé óßãïõñç. Óå êáíÝíá óçìåßï ôïõ êåéìÝíïõ äå äåß÷íïõí âÜíáõóç Þ óêëçñÞ óõìðåñéöïñÜ áðÝíáíôé óôïí Áóðñïäüíôç.

3. Mðïñåßôå íá äþóåôå êÜðïéï Üëëï üíïìá óôï Üãñéï óêõëß;Ôï óêõëß èá ìðïñïýóå åðßóçò íá ïíïìÜæåôáé «Áôßèáóïò» Þ «ÁäÜ-ìáóôïò».

4. ÐñïóðáèÞóôå íá öáíôáóôåßôå ôç óõíÝ÷åéá ôçò éóôïñßáò, ðåñé-ãñÜöïíôáò ôéò ó÷Ýóåéò ôïõ æþïõ ìå ôï Óêïô êáé ôï Ìáô, ýóôåñá áð’ üóá óõíÝâçóáí ìÝ÷ñé ôþñá.ÐáñáêÜôù ðáñáôßèåôáé ç ðñáãìáôéêÞ åîÝëéîç ôçò éóôïñßáò:ÓéãÜ óéãÜ ï Áóðñïäüíôçò õðåñíßêçóå ôçí å÷èñüôçôá êáé ôçí êá-÷õðïøßá ôïõ êé Üñ÷éóå íá áðïëáìâÜíåé ôéò öñïíôßäåò ôïõ Ìáô êáé ôïõ Óêïô. Ìå ôï ðÝñáóìá ôïõ ÷ñüíïõ ïé ðëçãÝò ôïõ ðáñåëèüíôïò Üñ÷éóáí íá óâÞíïõí êáé äÝ÷ôçêå ôåëéêÜ áðëü÷åñá ôï ìüíï ðñÜãìá ðïõ äßíåé íüçìá óôçí ýðáñîç: ôçí áãÜðç, áðü Ýíá èåü ðïõ áðïäåß-÷ôçêå áëëéþôéêïò áðü ôïõò Üëëïõò. ÅðåéäÞ äåí áíÞêå îåêÜèáñá ïýôå óôï ãÝíïò ôùí ëýêùí ïýôå ó’ åêåßíï ôùí óêýëùí, ï Áóðñïäüíôçò Ýíá ðñÜãìá äåí ìðüñåóå íá îå-ðåñÜóåé ðïôÝ: ôï ãñýëéóìá. Ôï ãñýëéóìá Üñ÷éæå ìáæß ìå ôá ÷Üäéá êáé óõíå÷éæüôáí þóðïõ íá ôåëåéþóïõí. Ùóôüóï, åß÷å áëëÜîåé ôüíï. ¸íáò îÝíïò äå èá ìðïñïýóå íá êáôáëÜâåé ôç äéáöïñÜ· ãé’ áõôüí ôï ãñýëéóìá ôïõ Áóðñïäüíôç Þôáí åðßäåéîç ðñùôüãïíçò áãñéüôçôáò ðïõ ôïõ ôÝíôùíå ôá íåýñá êáé ôïõ ðÜãùíå ôï áßìá. Åß÷å óêëçñýíåé ôï ëáñýããé ôïõ Áóðñïäüíôç ôüóá ÷ñüíéá ìå ô’ Üãñéá ïõñëéá÷ôÜ, áöüôïõ, êïõôÜâé óôç öùëéÜ, Ýâãáëå ôçí ðñþôç ôïõ èõìùìÝíç êñáõ-ãÞ, êáé ôþñá ðéá äåí ìðïñïýóáí ïé Þ÷ïé ðïõ Ýâãáéíáí áðü ìÝóá ôïõ íá ìáëáêþóïõí ãéá íá åêöñÜóïõí ôçí ôñõöåñüôçôá ðïõ Ýíéùèå. Ìá ï Ãïõßíôïí Óêïô, ìå ôçí áãÜðç êáé ôï åõáßóèçôï áõôß ôïõ, áíôéëáì-âáíüôáí ôçí êáéíïýñãéá íüôá, ðïõ ôçí Ýðíéãå ç áãñéÜäá – ôç íüôá ðïõ Þôáí ìéá íýîç, Ýíá áíåðáßóèçôï ìïõñìïýñéóìá åõ÷áñßóôçóçò ðïõ äå ãéíüôáí áíôéëçðôü áðü êáíÝíáí Üëëï Üíèñùðï.


1. Èåùñåßôå áäéêáéïëüãçôç ôç óôÜóç ôïõ Áóðñïäüíôç áðÝíáíôé óôïõò äýï óõíôñüöïõò. ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.2. Ðïéï ôñüðï ðñïóÝããéóçò èá åðéëÝãáôå åóåßò êáé ãéáôß;

neoellinika-keimena-a-part-two.pdf - e-εφημερίδα μαθητών ...

Documents

Transcript of neoellinika-keimena-a-part-two.pdf - e-εφημερίδα μαθητών ...