Na qofshin për hair Tre Muajt e Bekuar! - Bfi.Mk

2 Hëna e Re 3

Na qofshin për hairTre Muajt e Bekuar!

ED I TOR IAL

Sipas takvimit (kalendarit) për vitin 1443 hixhri, dita e parë e muajit Rexheb përkon me 2 shkurtin e këtijviti. Ky muaj i paraprin muajit Shaban, pas të cilit vjen muaji i të mirave të përgjithshme - Ramazani, muaj këtatë cilët njihen si Tre Muaj dhe janë me vlerë të veçantë. I pari, Rexhebi, konsiderohet muaj i faljes nga Allahu(xh. sh.) ose si muaj i mbjelljes; i dyti, Shabani, është muaji i ndërmjetësimit për falje ose muaj i ujitjes apo ikulitvimit, ndërkaq i treti, Ramazani, është muaj i shtimit të begative dhe mirësive, ose muaj i korrjes, muaj imbledhjes së bereqetit.

Për fat të keq, ky vit është viti i tretë që Tre Muajit e Bekuar i fillojmë dhe po i përjetojmë me shoqërimine pandemisë covid -19. Kjo na bën që të jemi të kujdesshëm gjatë veprimeve tona. Por, kurrsesi kjo sëmundjetë mos na ndalojë që muajt e lartpërmendur të mos i përjetojmë ashtu siç i ka hije një besimtari. Andaj, gjatëkëtyre tre muajve të bekuar, pos ibadeteve të përditshme, duhet shtuar vëllimi i punëve të dobishme dhe të mira,siç është nxënia e dijes, dhënia e sadakasë, e zeqatit, falja e namazit nafile, agjërimi etj.

Vlerën e këtyre muajve gjithsesi emadhështojnë netët e mëdha, apo netët emira që gjenden në këta muaj, siç janë:

- Nata e Regaibit, e cila gjithnjë bienë natën e xhumasë së parë të muajit Re-xheb. Kjo natë, ndërkaq, njihet për ngaajo që thuhet se Emineja, nëna e Muha-medit (a. s.), e ka hetuar veten se ështështatzënë, përkatësisht nata e zanafillësfizike të të dërguarit të Allahut (xh. sh.).

- Nata e Miraxhit, e cila bie nënatën e 27-të të muajit Rexheb, natë kjotë cilën e përmend edhe Kurani fisnik.:“Pa tëmeta është Lartmadhëria eAtijqë robin e Vet e kaloi në një pjesë tënatës prejMesxhidi Haramit (Qabesë)deri në Mesxhidi Aksa (Bejti Mukad-des), rrethinën e së cilës Ne e kemi bekuar; (ia bëmë këtë udhëtim) për t’ia treguar atij disa nga argu-mentet Tona. Vërtet, Ai është dëgjuesi (i fjalëve të Muhamedit), shikuesi (i punëve të Muhamedit).”

- Nata e Beratit, e cila bie në natën e 15-të të muajit Shaban, është nata e cila na paralajmëron ardhjen eshpejtë të muajit Ramazan, të muajit tonë më të dashur, kështu që sa më mirë duhet të përgatitemi shpirtërishtdhe fizikisht për agjërim dhe për ibadetet tjera. Se çfarë nate është dhe çfarë rëndësie ka kjo natë, këtë më sëmiri na e përshkruajnë hadithet e Muhamedit (a. s.): “Në natën e pesëmbëdhjetë të muajit Shaban të gjithaveprat nxirren përpara Zotit të Gjithësisë; për këtë arsye, unë dëshiroj që veprat e mia të nxirren paraTij deri sa unë jam duke agjëruar.”

- Nata e Kadrit bie në dhjetë netët e muajit Ramazan. Ajo është nata më e vlefshme dhe më e bekuar. Nëtë filloi të shpallet Kurani fisnik. Një kaptinë e Kuranit mban emrin e kësaj nate. Vlerën e kësaj nate më së mirina e tregon Kurani: “Ne e shpallëm atë (Kuranin) në Natën e Kadrit; e ç’të bëri ty të dish se çka është Natae Kadrit? Nata e Kadrit është më e vlefshme se një mijë muaj…”

Natyrisht se për vlerën dhe rëndësinë e Tre Muajve, dhe për netët e bekuara që gjenden në ta, mund të shkru-het shumë më shumë, por qëllimi ynë është që me këto pak fjalë tù paraprijmë shkrimeve në vijim kushtuarkëtyre muajve.

Ecuria dhe organizimi i aktiviteteve të jetës fetare në këta tre muaj, si gjithmonë, është nën përkujdesjen in-stitucionale të Bashkësisë Fetarë Islame, respektivisht të organeve dhe të institucioneve edukativo-arsimore tësaj, si dhe të asociacioneve të themeluara nga BFI, e cila, duke pasur parasysh zhvillimet e përgjithshme sho-qërore, përpiqet që të krijojë kushte sa më të mira për shtrirjen e aktivteteve fetare në të gjithë territorin e ven-dit.

Ardhja e Tre Muajve është një rast i mirë për tì përkujtuar lexuesit që të përgatitur t’i presim këta muaj tëbekuara. Redaksia e “Hënës së Re” shfrytëzon rastin që të gjithë lexuesve tùa urojë ardhjen e Tre Muajve. Naqofshin me bereqet!

Q. Osmani

Ecuria dhe organizimi i aktiviteteve të jetës fetarenë këta tre muaj, si gjithmonë, është nënpërkujdesjen institucionale të Bashkësisë FetarëIslame, respektivisht të organeve dhe tëinstitucioneve edukativo-arsimore të saj, si dhe tëasociacioneve të themeluara nga BFI, e cila, dukepasur parasysh zhvillimet e përgjithshmeshoqërore, përpiqet që të krijojë kushte sa më tëmira për shtrirjen e aktivteteve fetare në të gjithëterritorin e vendit.

Janar 2022 | Xhumadel Evvel - Xhumadel Ahir 1443

Nga Irfan Agushi

Nga ndodhitë e shumta të sahabëve,me këtë rast, po veçojmë atë të Abdullahibn Hiramit (radiallahu anhu).

Abdullahu, si çdo medinas tjetër, ishtenga të parët që kishte pranuar Islamin, ba-shkë me familjen. Ishte i varfër, e megji-thatë kujdesej mirë për gruan, për 9 vajzatdhe djalin e vetëm, Xhabirin (radiallahuanhu).

Historia e bukur e Abdullahut fillon nëmomentin kur Muhamedi (alejhi-selam) udetyrua të thirrte myslimanët për të dalëpër të luftuar në Uhud.

Në njërën anë dëshironte të shkontebabai, ndërsa në anën tjetër djali. Sido që tëshkonte puna, njëri prej tyre duhej të qën-dronte, për t’u kujdesur për familjen. Arri-tën deri aty sa duhej të hidhnin short. Shortii ra babait, Abdullah ibn Hiramit. I biri,Xhabiri, nuk pajtohej, derisa babai i i tha:“O biri im, sikur të ishte diçka tjetër, posXhenetit, do të ta kisha lënë ty. Por, Xhe-netin s’ta lë dot.“

Iku bashkë me shumë luftëtarë të tjerë.Pasi përfundoi lufta, shumë të vrarë kishtenga të dyja palët dhe në mesin e të vrarëveishte edhe Abdullah ibn Hirami, babai iXhabirit.

Tregon i biri, Xhabiri: “Shkova tashoh, por myslimanët tjerë nuk më lejuan,pasi jobesimtarët ia kishin gjymtur trupin.”Kur e pa këtë skenë Muhamedi (alejhi-selam), u tha: „Lëreni ta shohë babain.“

Tregon Xhabiri: “Kur e pashë në atëgjendje, fillova të qaj me të madhe, saqë ifshija lotët me mëngë. Pejgamberi (s.a.v.s.)u afrua dhe më tha: ‘E qan ose s’e qan, me-laqet vazhdojnë t'i bëjnë hije me krahët etyre. Gëzohu, o Xhabir!’

"Po përse, o dërguar i Allahut?"- epyeta, tregon Xhabiri.

Ai më tha, vazhdon të tregojë Xhabiri:”Nuk i ka folur kujt Zoti pa ndonjë pen-gesë, kurse babait tënd i ka folur direkt, papengesë dhe i tha: ‘O robi Im, kërko prejMeje ç’të duash’. ‘O Zot – i tha babai yt -kërkoj prej Teje që të më kthesh përsëri nëjetë, të luftoj dhe të vritem përsëri në rru-

gën Tënde.’ Ndërsa Zoti i tha: ‘O biri iAdemit, e kam bërë zakon që të vdekurittë mos kthehen përsëri, prandaj kërkodiçka tjetër.’Atëherë babai yt kërkoi që kë-naqësinë dhe përjetimin e tij ta ndajë edheme myslimanët tjerë, me ç’rast Allahu m’ishpalli dy ajete në suren Ali Imran (170 -171): "Janë të gëzuar me atë që u dha Al-lahu nga të mirat e Tij dhe atyre që kanëmbetur ende pa iu bashkuar radhëve të tyreu marrin myzhde, se për ta nuk ka as frikëdhe as që kanë pse të brengosen. Ata janëtë gëzuar me begati e dhurata që ua dhaAl-lahu, e s’ka dyshim seAllahu nuk ua humbshpërblimin besimtarëve."

Shenjat e degradimit të një shoqëriesipas Ibn Haldunit:

-Zbehja e solidaritetit mes njerëzve.-Rënia e prodhimit.-Rritja e çmimeve dhe e taksave.-Zhdukja e meritokracisë.-Shtimi i padrejtësive dhe i nepotizmit.-Humbja e shpresës dhe sundimi i pe-

simizmit.-Rritja e emigracionit.

(Nga Myftinia Dibër, Shqipëri,4.01.2022)

Degradimi i njëshoqërie

Cilit sahabi i foli Allahu direktdhe pa pengesa

”Princesha ePellagonisë”, Xhamianë fshatin Jakrenovë,

është në fazënpërfundimtare – ka

njoftuar Myftiu iMyftinisë së Prilepit,Shefket ef. Imeri, në

faqen e vet nëFacebook.

(20.01.2022)

BBoottuueess:: RRiijjaasseettii ii BBaasshhkkëëssiissëë FFeettaarree IIssllaammee ttëëRRMMVV

KKrryyeerreeddaakkttoorr:: NNaazziiff ZZeejjnnuullllaahhuu

RReeddaakkssiiaa:: QQuuffllii OOssmmaannii,, ddrr.. QQeennaann IIssmmaaiillii,, pprrooff.. ddrr.. QQaannii NNeessiimmii,, pprrooff.. ddrr.. SShhaabbaann SSuulleejjmmaannii,, IIbbrraahhiimm IIddrriizzii,, pprrooff.. ddrr.. MMuussaa MMuussaaii,, JJuussuuff ZZiimmeerrii,, ddrr.. SSeellvveerr XXhheemmaaiillii,, ddrr.. AAbbddyyllqqeerriimm IIsseennii,, AAggrroonn VVoojjnniikkaa,, mmrr.. RReejjhhaann NNeezziirrii,, UUssaamm HHaalliimmii

RReeddaakkttiimmii ggjjuuhhëëssoorr:: AAllii MMaasshhkkuullllii

RReeddaakkttoorr tteekknniikk::HHaalliill BBeerriisshhaa

TTeelleeffoonnaatt ee RReeddaakkssiissëë:: 0022//3311 1177 441100;; 0022// 3311 1177 441122

AAddrreessaa:: rrrr.. ÇÇaaiirr nnrr.. 5522,, NNMMKK--11000000 SShhkkuupp,, RRee--ppuubblliikkaa ee MMaaqqeeddoonniissëë ssëë VVeerriiuutt

NNuummrrii aammëë//BBFFII..RRMMVV:: 44006699667766;; nnuummrrii ttaattiimmoorr:: 44003300999988334400448800;; xxhhiirroollllooggaarriiaa nnëë ddeennaarrëë::227700004400669966776600448888,, HHaallkkbbaannkk SShhkkuupp;;xxhhiirroollllooggaarriiaa ddeevviizzoorree:: SSWWIIFFTT ccooddee--EEXXPPCCMMKK2222,, HHaallkkbbaannkk AADD SSkkooppjjee,, IIBBAANN ccooddee--MMKK00772277007722220000002277552255;;ppaarraappaaggiimmii ppëërr nnjjëë vviitt:: 774400 ddeennaarrëë ppëërr RRMMVV ((++pptttt)),, ppëërrkkaattëëssiisshhtt 1188 eeuurroo ppëërr EEvvrrooppëë ((++pptttt))..

UUeebb--ffaaqqjjaa::wwwwww..bbffii..mmkkee--mmaaiill:: hheennaaeerreebbffii2200@@ggmmaaiill..ccoomm

rriijjaasseettii..bbffii@@ggmmaaiill..ccoomm

SShhttyypp:: SShhttyyppsshhkkrroonnjjaa AA JJ--GGRRAAFF mmaattbbaaaa,,SShhkkuupp,, rrrr.. AAttaannaass BBaabbaattaa nnrr.. 2266;;HHËËNNAA EE RREE,, ttiirraazzhhii:: 22..000000 ccooppëë ((2277 jjaannaarr 22002222))

DDoorrëësshhkkrriimmeett ddhhee ffoottooggrraaffiittëë nnuukk kktthheehheenn..

5

Shkruan: Musa Biba(Enkas për HeR)

Vëllezër dhe motra! Jemi në mo-mente gëzimi. Tash janë të gëzuar qiellidhe toka dhe gjithë krijesat që gjendenmes tyre, sepse jemi të prag të hyrjes sëTre Muajve të Bekuar. Muaji i parë ështëRexheb, pastaj vjen muaji Sha'ban dhe,pas tyre, i madhi dhe kurora e muajve -Ramazani.

I dashuri ynë, Muhamedi (a. s.), kurvinin këta muaj i drejtohej Allahut melutjen: "O Allahu ynë! Na beko me mi-rësitë Tua në muajin Rexheb dhe Sha'-ban, dhe na mundëso të arrijmë muajinRamazan."

Gjithashtu, Ebu Bekr Belhi (r. a.) përkëta muaj ka thënë: “Rexhebi është muaji mbjelljes, Sha'bani - muaj i ujitjes dheRamazani - muaj i korrjes.”

Andaj, vëllezër, le ta mbjellim tëmirën brenda vetes sonë, brenda famil-jeve tona dhe brenda shoqërisë sonë; leta ujisim atë që të përhapet e mira gji-thkund dhe le të korrim mirësi ne dhegjeneratat e ardhshme. Gjeneratat e ar-dhshme do të jenë ajo që ne do të mbjel-lim sot, prandaj le të jemi tëvëmendshëm:

• Le të mundohemi këta muaj t'i ka-lojmë në përkushtim ndaj Zotit tonë,duke bërë më shumë dhikër, duke lexuarKuran, duke dërguar salavate; por, kushe ka fuqinë, le të agjërojë më shumësipas mundësive (nuk është obligim).

• Ta rikthejmë një vlerë madhështorenë shtëpitë tona, që të përgatitim ushqimdhe atë ta shpërndajmë me dashamirë,me farefis dhe me komshinj; e brenda,në shpërblimin e kësaj vepre, me nijet leta përfshijmë veten, prindërit dhe mbarë

besimtarët dhe le të vizitojmë farefisin.•Duke pasur parasysh obligimet çka

kemi, obligoje veten që të gjesh mundësiqë të paktën në njërin nga namazet di-tore të jesh në xhami, për ta falur nama-zin me xhemat. Le të afrohemi mëshumë me xhamitë dhe mos t’i brakti-sim shtëpitë e Zotit të madhërishëm.

Vëllezër të dashur! Konsiderojeniveten sikur jeni të uritur, sikur disa ditëjeni pa ngrënë. E, papritmas dikush jumerr dhe ju çon në një shtëpi me tridhoma, të mbushura plot e përplot meushqime, me pije, me pasuri dhe me mi-rësi të shumta dhe ju thotë: Këto tridhoma janë dhuratë prej meje për ty! Ado të ishe gëzuar për këtë nderim, apodo të ikje pa ngrënë diçka kur je i uritur?Pa dyshim, do të gëzoheshim dhe do tëfalënderonim në formë të veçantë!

E njëjta është edhe me këta tre muaj.Ne kemi shumë nevojë për mëshirën eZotit, për udhëzimin e Tij, për faljen prejTij dhe për shumë e shumë mirësi tëtjera. E tëra e kësaj, Allahu sikur nathotë: ‘Po t'i hap portat, o robi Im! Këtatre muaj i kam mbushur me mirësi të pa-fund, që ti të gëzohesh, të shpëtosh dhetë gjesh paqen e përhershme!’

Andaj, vëllezër e motra, të përku-shtohemi, të afrohemi me Allahun tonë!

Është mundësi e madhe për ne që tëfitojmë atë për të cilën edhe kemi nevo-jën më të madhe: pëlqimin dhe kënaqë-sinë e Allahut, Zotit të botëve!

Na qoftë për hair dhe dashtë Allahuqë të jemi ashtu sikur i ka hije një be-simtari të vërtetë.

Amin. El-Fatiha!

(Autori është Referent fetar-arsimornë Myftininë e Strugës)

AAKKTTUUAALLIITTEETT

3 Muajt: Po hapen portat emirësive...

Ne kemi shumë nevojë për mëshirën e Zotit, për udhëzimin e Tij, përfaljen prej Tij dhe për shumë e shumë mirësi të tjera. E tëra e kësaj,Allahu sikur na thotë: ‘Po t'i hap portat, o robi Im! Këta tre muaj ikam mbushur me mirësi të pafund, që ti të gëzohesh, të shpëtosh

dhe të gjesh paqen e përhershme!’

Shkruan: Musanif Rufati

Allahu (xh.sh.) për shkak të dashu-risë dhe të mëshirës ndaj robve tëVet, disa ditë, disa net dhe disa

muaj i ka veçuar nga ditët, netët dhe muajttjerë. Këto ditë, këto net dhe këta muaj nëbotën islame dhurojnë një atmosferë tëbukur te besimtarët, me ç’rast njerëzit eshtojnë vëllimin e adhurimeve të tyrendaj Zotit, kërkojnë falje për mëkatet etyre dhe mundohen t’i shtojnë veprat emira.

Ndër këto ditë dhe muaj janë TreMuajt e Bekuar Rexheb, Shaban dhe Ra-mazan, të njohur në kulturën islame simuaj më të dalluar. Këta muaj konsidero-hen të dalluar nga muajt tjerë për faktin sebrenda këtyre muajve gjenden “netët e be-kuara”, ndryshe të njohura si netët emëdha në mesin e njerëzve. Sipas mësi-meve fetare islame, këto net janë: Nata eRegaibit, Nata e Miraxhit, Nata e Beratitdhe Nata e Kadrit.

LUTJE DHE DUA TË SHTUARA NGAMUHAMEDI (A. S.)

Po qe se shikojmë literaturën e Hadi-thit, do të vërejmë se i dërguari i Allahutnë lidhje me këta muaj ka thënë disa ha-dithe, madje ai i ka shtuar lutjet dhe duatë.Njëra ndër lutjet apo duatë të cilat i bëntegjatë kësaj kohe është edhe kjo dua:

“O Zoti im, na i beko muajt Rexhebdhe Shaban dhe na e mundëso ta ar-rijmë Ramazanin.” (Taberani, el-Mu’xhemul-evsat, IV, 189)

Sipas renditjes në kalendar, muaji Re-xheb është muaji i shtatë, por ky muaj ci-lësohet si muaji i mbjelljes, kurse muajiShaban është muaji i tetë, por cilësohet simuaj i ujitjes dhe muaji i Ramazanit ështëmuaji i nëntë, i cili vlerësohet si muaji ikorrjes, apo i mbledhjes së prodhimeve.Pra, secili do të korrë atë çka ka mbjellë,kurse ka për të fituar aq sa ka punuar.

Në fakt, muajt Rexheb dhe Shabanjanë parapërgatitje për muajin e bekuar të

Ramazanit, për të cilin Allahu (xh. sh.)thotë se është më i mirë se një mijëmuaj (Kuran, 97/3). Gjatë këtyre muajvebesimtarët fillojnë të përgatitin veten etyre me agjërim dhe me ibadete të tjera.

Nga ibadetet që më së shumti prakti-koheshin dhe preferoheshin nga i dërguarii Allahut, nga shokët e tij dhe nga dijeta-rët e mëhershëm janë:

Agjërimi vullnetar (nafile). Gjatë kë-tyre muajve zakonisht besimtarët agjë-rojnë. Nga agjërimet e preferuarallogariten agjërimi i ditës së hënë dhe iditës së enjte. Gjithashtu, nga tradita dhemësimet e Muhamedit (a. s.) mësojmë senga agjërimet e preferuara është edhe ag-jërimi i ditëve të bardha, e që janë ditae 13-të, e 14-të dhe e 15-të e çdo muajihënor. Njëkohësisht, në mesin e agjëri-meve të preferuara, apo nafile, është edheagjërimi i njohur si agjërimi i Davudit(a. s.), që nënkupton agjërimin “një ditëpo, një ditë jo”, si Davudi (a. s.).

Dhënia apo shpeshtimi i dhënies së lë-moshës. Gjatë këtyre muajve të bekuarpreferohet edhe dhënia e lëmoshës-sada-kasë, e cila është shkak për shtimin e ri-skut dhe faljen e mëkateve.

Namazet vullnetare (nafile). Përveçnamazeve obligative, gjatë këtyre muajvepreferohet të falen edhe namaze vullne-tare, siç janë: namazi i Duhasë, namazi inatës (tehexhud), namazi i teravisë etj.

Leximi i Kuranit. Është mirë që be-simtari gjatë këtyre ditëve dhe netëve tështojë leximin e Kuranit, me qëllim: thi-thjen më të madhe të të vërtetave kura-nore dhe stolisjen e vetvetes me vlerat që

i ofron Kurani fisnik.Vetëllogaritja (nefsi muhasebe). Puna

e parë dhe më e rëndësishme gjatë këtyremuajve është që njeriu ta marrë veten e tijnë llogari, ta analizojë të kaluarën e vet.Kjo duhet bërë në këtë kohë, kur ana ma-teriale e njeriut anon karshi asaj shpirtë-rores. Të bësh një vetëllogaritje, (kjo) tëmundëson të kuptosh se sot mospajtimetdhe kundërshtimet mes shoqërive ndi-kojnë negativisht në botë, ku në vend qëtë flitet me mendje të shëndoshë, sot flitetnëpërmjet dhunës dhe armëve të ndry-shme. Vetëllogaritja është mjeti më i mirëqë na mbron nga humbja e vlerave mo-rale. Në qoftë se lihet pas dore kjo rrugë,të cilën feja jonë gjithnjë mundohet të nae ngulit në zemër, atëherë anashkalohetpesha e kuptimit të jetës së njeriut në këtëbotë. Në qoftë se një njeri nuk i kushtonrëndësi vetëllogaritjes, atëherë ai do taketë vështirë ta kuptojë se paturpësia,amoraliteti, padrejtësia, injoranca, urrejtjadhe shumë dukuri negative do të domi-nojnë në shoqërinë ku ai jeton.

JO NDJENJAVE DHE IDEVE NEGATIVE

Këta muaj, këto ditë e net, janë njëmundësi e bukur që po na jepen për t’ishfrytëzuar ashtu si është më mirë, duke ibraktisur mëkatet që rëndojnë mbi karak-terin dhe ahlakun e besimtarit. Janë njëmundësi e mirë për t’i zbrazur zemrattona nga ndjenjat dhe idetë negative dhetë krijojmë hapësirë për mbushur zemrattona me ndjenjën e dashurisë, të drejtë-sisë, të sinqeritetit etj.

Të bashkohemi dhe të afrohemi kar-shi armiqësive që na e mbështjellin botënku jetojmë. Le të jenë këto ditë dhe net njëmundësi që ta mbushim jetën tonë mevepra të mira dhe të arrijmë faljen dhemëshirën e Allahut fuqiplotë.

Allahu na i faltë gabimet tona tëfshehta dhe të dukshme dhe na udhëzoftënë rrugën e drejtë.

(Autori është Drejtor i Sektorit përKulturë të BFI të RMV)

Rëndësia e Tre MuajveNë qoftë se një njeri nuk i kushton rëndësi vetëllogaritjes, atëherë ai do ta ketë vështirë ta kuptojë sepaturpësia, amoraliteti, padrejtësia, injoranca, urrejtja dhe shumë dukuri negative do të dominojnë në

shoqërinë ku ai jeton.

6 Janar 2022 | Xhumadel Evvel - Xhumadel Ahir 1443 Hëna e Re 7

Më 31 dhjetor, 2021, delegacioni ilartë i Bashkësisë Fetare Islame të RMVpati një pritje të ngrohtë nga Unioni i Stu-dentëve të Kosovës dhe të Maqedonisë sëVeriut, të cilët janë me studime në uni-versitetet e Rijadit, në krye me Kryetarine këtij unioni z. Selim Behrami dhe nëprezencë të studentëve, thuhet në njofti-min e BFI-së.

Delegacioni falënderoi studentët tanëpër këtë gjest të madh respekti dhe përpritjen madhështore e mjaft domethë-nëse. Me këtë rast u bisedua për rrjedhëne studimeve në universitetet e Rijadit dhepër nevojën e përgatitjes së tyre profesio-nale fetare, për të qenë në të ardhmen nëshërbim të vendlindjes, të kombit dhe tëatdheut.

Përkrahja e Bashkësive Fetare Islamedo të jetë gjithmonë në nivelin e duhur,sepse ato veprojnë për të ardhmen e Isla-mit, bartës të së cilës do të jenë vetë stu-dentët.

Z. Selim Behrami në emër të Unionitshprehu falënderimin e tij për pranimin eftesës për një takim dhe tubim të këtillëdhe i njoftoi mysafirët e BFI të RMV përrrjedhat e studimeve në Rijad dhe mëgjerë.

U këmbyen mendime dhe përvojarreth çështjeve aktuale dhe sfidave tëkohës.

Gjatë qëndrimit në Medinë, përveç ta-

kimeve zyrtare me autoritetet fetare tëkësaj mbretërie, delegacioni u takua edheme studentët e Medinës nga Maqedonia eVeriut, të cilët treguan nivel të lartë mik-pritës ndaj delegacionit të BFI të RMVdhe me kënaqësi u vunë në shërbim tëkomoditetit të këtij delegacioni, thuhet nënjoftimin e BFI-së.

Njëherësh, ata organizuan ndejë nëselinë e unionit të tyre në krye me dr.Kujtim Ahmetin dhe studentët tjerë si: z.Fatonin, Alaudinin, Orhanin e kështu meradhë...

Gjatë këtij takimi delegacioni i BFIdhe Unioni i Studentëve nga Maqedoniae Veriut që studiojnë në Medinë biseduan

mbi rrjedhën e studimeve të tyre, për ku-shtet dhe sfidat eventuale të tyre. Gjatëbisedës u vërejt se studentët janë të lum-tur, të suksesshëm dhe të gatshëm për t'uvënë në shërbim të vlerave fetare e kom-bëtare të vendit konform kushteve dherrethanave.

Nga ana tjetër, Reis’ul-Ulema h. hfz.Shaqir ef. Fetahu, në emër të delegacio-nit, i informoi studentët për rrjedhat ejetës fetare në vend, si dhe për strategjinëe BFI për të ardhmen e Islamit dhe uabëri me dije se ato janë ardhmëria e Isla-mit dhe e vlerave të qëndrueshme nëshoqërinë tonë, thuhet në njoftimin eBFI-së.

Takim me studentët në Rijad dhe në MedinëMë 30 dhjetor, 2021, një delegacion i

lartë i Bashkësisë Fetare Islame të RMV,i udhëhequr nga Reis’ul-Ulema h. hfz.Shaqir ef. Fetahu, nga Aeroporti Rinas nëTiranë u nis në një vizitë zyrtare 10-ditorenë Mbretërinë e Arabisë Saudite, meç’rast 4 ditë do të qëndrojë në kryeqytetinRijad dhe nga 3 ditë përkatësisht në qyte-tet e shenjta Mekë e Medinë, thuhet nënjoftimin e BFI-së.

Delegacioni përbëhet prej 16 anëta-rësh: Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fe-tahu, Myftiu i Shkupit dr. Qenan ef.Ismaili, Myftiu i Kumanovës h. Abedinef. Imeri, Myftiu i Gostivarit h. Sabahu-din ef. Zendeli, Myftiu i Kërçovës mr.Qamil ef. Rushiti, Myftiu i Strugës mr.Salim ef. Sulejmani, Myftiu i Ohrit h.Samet ef. Ajdari, Myftiu i Manastirit h.Amit ef. Rasimi, Myftiu i Prilepit h. Shef-ket ef. Imeri, Myftiu i Prespës h. Xhunejdef. Jashar, Shefi i Kabinetit të Reis’ul-Ulemasë dr. Abdylqerim Iseni, Prodekanii FSHI dr. Muaz ef. Agushi, Drejtori iSektorit për Diasporë i Rijasetit dr. Selveref. Xhemaili dhe Drejtori i Sektorit përMarrëdhënie me Botën Arabe i Rijasetith. Ismet ef. Ademi.

Vizita është përgjigje në ftesën vëlla-

zërore të miqve të BFI-së nga Arabia Sau-dite. Ajo konsiderohet nder dhe fat përBashkësinë Fetare Islame të RMV, përpersonalitetet me përgjegjësi të jetës fe-tare-islame dhe një afrim me institucionete sferave të ndryshme të Arabisë Saudite.Njëherësh, me këtë vizitë thellohet jovetëm miqësia dhe bashkëpunimi vëlla-zëror, por në të njëjtën kohë merren për-voja të llojeve dhe standardeve të nivelevetë ndryshme, si dhe bëhet njoftimi me për-vojat e pjesëtarëve të Islamit këtu në Bal-lkan, e në veçanti në Bashkësinë FetareIslame të RMV.

Anëtarët e delegacioni kanë fatin qëgjatë qëndrimit në Mekë të bëjnë edheUmran dhe të vizitojmë Qabenë e bekuardhe shumë vende të tjera të njohura fetare.Vizita Medinës do t’u mundësojë që tëjenë vizitorë të Xhamisë së Pejgamberit(a. s.) dhe drejtpërdrejt të përcjellin sela-met e përzemërta.

Lusim Allahun fuqiplotë që delega-cionit të BFI t’i dhurojë shëndet dhe kë-naqësi, si dhe mundësinë që kjo të jetë njëvizitë përmbajtjesore dhe me njohuri tëshumta. Allahu e bekoftë këtë vizitë, thu-het në njoftimin e BFI-së.

Delegacioni i lartë i Bashkësisë Fe-tare Islame të Republikës së Maqedonisësë Veriut u nderua me ftesë dhe iu për-gjigj ftesës së Shejh Sa'd Esh Shethri, Kë-shilltar Fetar i Mbretit, Shkëlqesisë së TijSelman bin Abdulaziz es Saudi dhe tra-shëgimtarit të Fronit Muhamed B. Sel-man, në prezencë të personaliteteve tëtjera të mirënjohura, thuhet në njoftimine BFI-së.

Gjatë këtij takimi mjaft të rëndësi-shëm pjesëtarët e delegacionit të BFI ka-luan çaste mbresëlënëse dhe mjaft tëfrytshme. Këshilltari Esh Shethri bisedoi

për forcimin e marrëdhënieve me Ba-shkësinë Fetare Islame të RMV, si dhepër një bashkëpunim të mirëfillte në të ar-dhmen, me qëllim të shpjegimit të Isla-mit në mënyrë të pastër, si e vetmjaveprimtari në kultivimin e vlerave tëngritjes së dinjitetit të njeriut në paqe esolidaritet dhe për të demantuar mendi-met e gabuara ndaj Islamit dhe vendit kujetojmë.

Pritja e ngrohtë, si dhe bisedat që uzhvilluan, treguan qartë se Shejh Sa'd EshShethri është një personalitet i lartë, i urtëdhe me njohuri të gjera mbi rrjedhat fe-

tare në përgjithësi. Kryetari i BFI, Reis’ul-Ulema h. hfz.

Shaqir ef. Fetahu në emrin e delegacionittë BFI e falënderoi atë dhe i shprehu mi-rënjohje për ftesën dhe pritjen e ngrohtëdhe e informoi për organizimin e institu-cionit BFI në përgjithësi dhe organizimine jetës fetare në Republikën e Maqedo-nisë së Veriut.

Në shenjë respekti, për delegacionine BFI dhe për mysafirët tjerë që kishin ar-dhur ta shoqëronin dhe ta respektoninkëtë delegacion u shtrua një darkë so-lemne. (4.01.2022)

Një delegacion i BFI-së viziton Arabinë Saudite

Këshilltari Fetar i Mbretit shtron darkë solemne

Delegacioni i lartë i Bashkësisë Fe-tare Islame të Republikës së Maqedonisësë Veriut pati një takim mbresëlënëse nëArabinë Saudite me dr. Muhammed el-Metrudi, profesor në universitetin "KingSaud" në Rijad. El-Metrudi është edheafarist dhe donator i mirënjohur. Ai dele-gacionit të BFI-së i bëri një pritje ma-dhështore e vëllazërore, thuhet nënjoftimin e BFI-së.

Me dr. Muhammed el-Metrudi Krye-sia e BFI pati mundësinë dhe kënaqësinëqë të bisedojë rreth veprimtarisë së tijshkencore dhe afariste, si dhe rreth ndih-mës që po e jep anembanë botës, gjithan-dej ku ka nevojë.

Me të u bisedua edhe për zhvillimet ejetës fetare në Ballkan, e në veçanti përzhvillimin e jetës fetare në Republikën eMaqedonisë së Veriut, të udhëhequr ngaBashkësia Fetare Islame.

Dr. Muhammed el-Metrudi mbeti ikënaqur nga të dhënat që mori nga dele-gacioni i BFI. Takimi me të zgjati disaorë dhe ishte mjaft mbresëlënës, gjatë tëcilit u bisedua gjerë e gjatë për shumëpërvoja të ndërsjella dhe prej ku u morën

mjaft ide dhe frymëzime për një veprim-tari më efikase në interes të institucionitfetar islam – BFI dhe besimtarëve në për-gjithësi. Zoti e bekoftë nikoqirin e nde-ruar, thuhet në njoftimin e BFI-së.(5.01.2022)

Takim mbresëlënës me dr. Muhammed el-Metrudi

Më 9 janar, 2022, në afërsi dhe meshikim drejt Qabesë, në Mekë, kryem Ta-vafin e fundit dhe lamtumirës. Kaluamçaste të thella shpirtërore. U dhamë njëfreskim shpirtit dhe zemrave tona, të li-dhura fuqishëm me Allahun fuqiplotë, kashkruar Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef.Fetahu në faqen e vet në Facebook.

Bashkërisht, gjatë plot 10 ditëve, for-muam një ambient vëllazëror dhe har-moni të veçantë, duke filluar nga Rijadi,Xheda, Medina dhe, në fund, Qabeja e be-kuar, në Mekë, ku kryem Umran - atë përtë cilën edhe u nisëm në këtë rrugë tëshenjtë.

Falënderimet i takojnë vetëm Allahutfuqiplotë, që na e mundësoi këtë rrugëtim.Mirënjohje myftinjve, drejtorëve, Shefittë Kabinetit dhe Prodekanit të FSHI përvetëdijen e lartë dhe mundin që dhanë përtë formuar ambient shoqëror, duke qenënë shërbim të njëri-tjetrit, në veçanti h.Ismet ef Ademit, Drejtor për Marrëdhënieme Botën Islame në BFI - për mundin qëdha në realizimin e vizitës, si dhe disa ta-kimeve me peshë që u realizuan në Rijaddhe në Xheda.

BFI e RMV do t'i kultivojë vizitat ekëtilla, ku do të përfshihen edhe të tjerët,si dhe për t'u afruar edhe me vende tëtjera.

I bëjmë lutje Allahut fuqiplotë që t'ipranojë lutjet dhe ibadetet tona dhe të nashpërblejë me shpërblimet e Tij të pakufi-shme, ka shkruar Reis’ul-Ulema h. hfz.Shaqir ef. Fetahu.

Ndoshta është takimi i fundit me ty,Qabe e bekuar! Në këto momente emo-cionale, i lutemi Allahut që lutjet tona tëjenë të pranuara – ka shkruar Myftiu iMyftinisë së Shkupit, dr. Qenan ef.Ismaili, në rrjetin e njëjtë social.

Njëherësh, e ndjej për obligim që tëfalënderoj iniciatorin e kësaj freskie shpir-tërore, Reis’ul-Ulema h. hfz. Sha-qir ef. Fetahu, bartësin e këtij projekti - tëpalodhshmin Ismet ef. Ademi dhe - mi-rënjohje e veçantë për donatorin, që imbuloi të gjitha harxhimet tona.

I bëjmë lutje Allahut të madhërishëm

që t’ua mundësojë atyre që nuk kanëqenë, por edhe atyre që kanë qenë, që për-sëri ta vizitojnë këtë vend të bekuar!Amin! Paqja, Mëshira dhe Begatitë e Al-lahut fuqiplotë qofshin mbi ju! - kashkruar Myftiu i Myftinisë së Shkupit.

Çdo fillim e ka edhe mbarimin e vet.Sonte, pas namazit të jacisë, u përshënde-tëm me Qabenë e bekuar. Ndarja me këtëvend të bekuar nuk është e lehtë, sepseështë vendi ku njeriu mbushet me këna-qësi shpirtërore - është shprehur Myftiu iMyftinisë së Strugës, Salim ef. Sulejmani,më 9 janar, 2022.

Ky ishte një udhëtim shumë i kën-dshëm, sepse pas takimeve që bëri dele-gacioni i BFI-së në krye meReis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu nëRijad, patëm mundësi të vizitojmë Medi-nën dhe Xhaminë e Pejgamberit (a. s.)dhe në fund bëmë Umran, ku përjetuamkënaqësinë e të qenit pranë Qabesë së be-kuar.

Një falënderim i veçantë për Reisindhe BFI-në për këtë udhëtim me shumëkujtime të bukura.

Gjithashtu dhe për bartësin e këtij pro-jekti, të palodhshmin, hoxhën e nderuarIsmet ef. Ademi.

Paqja, Mëshira dhe Begatitë e Allahutfuqiplotë qofshin mbi ju!- është shprehurMyftiu i Myftinisë së Strugës.

Myftiu i Myftinisë së Gostivarit, Sa-bahudin ef. Zendeli, të njëjtën ditë ështëdeklaruar: Sonte falëm namazin e jacisëdhe u përshëndetëm me Qabenë e bekuar

- ishallah me Umra dhe lutje të pranuara.Ishte një udhëtim që gjatë kohë do të

ruhet në kujtesën tonë, si: vizitat në krye-qendrën Rijad, qëndrimi në Medinë pranëResulullahut (a. s.), si dhe ajo që të jepndjesi të lartë shpirtërore - takimi me Qa-benë e bekuar.

Falënderoj përzemërsisht Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu për ini-ciativën, Drejtorin h. Ismet ef. Ademi përrealizimin, ndërsa një falënderim dhe mi-rënjohje të veçantë i drejtoj edhe atij që imbuloi të gjitha harxhimet (donatorit). Al-lahu na mundësoftë përsëri të takohemime Qabenë e dashur! – ka deklaruar Myf-tiu i Myftinisë së Gostivarit.

Në delegacion ka qenë edhe h. Abedinef. Imeri, Myfti i Myftinisë së BFI-Ku-manovë. Më 9 janar, 2022, në faqen e vetnë Facebook ai ka shkruar: Disa foto ngavizita jonë në Arabinë Saudite, duke fil-luar nga kryeqyteti i saj Rijad dhe, mëpas, duke vazhduar në dy vendet e shen-jta: Medinetul Munevvere dhe, në fund,iu drejtuam Mekës, respektivisht Qabesësë bekuar, vendit dhe qytetit ku Pejgam-berit (a. s.) filloi t’i shpallet Kurani famë-lartë. Si delegacion i BFI-së kryemUmran, për të cilën edhe ishim drejtuardrejt Arabisë Saudite. I bëjmë lutje Alla-hut të madhërishëm që të na i ketë pranuartë gjitha ibadetet, të gjitha lutjet dhe nëveçanti Umran, të cilën e kishim bërë nijettë gjithë ne, është deklaruar Myftiu i Myf-tinisë së Kumanovës.

Qabeja - një ndjenjë e thellë shpirtërore Delegacioni i lartë i Bashkësisë Fetare

Islame të RMV, pas vizitave në Rijad dhenë Medinë, momentalisht ndodhet nëMekë. Aty ka ardhur me tren nga Medinapër të bërë Umran, thuhet në njoftimin eBFI-së.

Të gjithë anëtarët e delegacionit janëshëndoshë e mirë dhe me emocion tëmadh po e përjetojnë vizitën në Qabenë ebekuar, të veshur me ihrame.

Në një postim në rrjetin social Face-book Kryetari i Bashkësisë Fetare Islame,Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu,ka shkruar: “Më në fund ajo që e kemi pri-tur me shpirt: nisja për në Mekë, për nëQabe. Të veshur me ihram. Gati për kryer-jen e Umras së bekuar. Të gjithë të lumture të gëzuar. Falënderimet të takojnë Ty, oi Madhi Zot. Pranoje nijetin tonë. Ti je i

Vetmi Bamirës dhe Pranues i lutjeve tona.Salavatet tona t'i dërgojmë nga zemra ty,

o i dashuri ynë Muhamed (a. s.)”, thuhetnë njoftimin e BFI-së. (5.01.2022)

Një përjetim i veçantë në pritje tëfaljes së namazit të Xhumasë në Me-sxhidi Haram-Qabe, para momentit tëkryerjes së Umras. Kam përshtypjen seështë përplot me besimtarë. Allahu na ipranoftë lutjet tona – ka shkruar udhë-heqësi i delegacionit të BFI-së në Ara-binë Saudite, Kryetari i BashkësisëIslame të Republikës së Maqedonisë sëVeriut, Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef.Fetahu, më 7 janar, 2021, në Facebook.

Myftiu i Myftinisë së Kërçovës,Qamil ef. Rushiti, pjesë e grupit të um-retarëve nga BFI, ndërkaq, ka shkruar:Qabeja e bekuar, shtëpia e parë përadhurim ndaj Zotit të madhërueshëm,me modestinë e saj ia shkon çdo ngre-hine tjetër mbi sipërfaqen e tokës. Ky

është vendi të cilit të gjithë jetën i jemidrejtuar nga larg, por deshi Allahu i ma-dhërishëm që për disa momente t’i qën-drojmë afër, momente këto të cilatngjallin emocion dhe ndjesi të veçantë,momente të cilat të sjellin në kujtesëtërë një histori të begatë, e cila fillon menjeriun e parë Ademin (a. s.) dhe va-zhdon me Ibrahimin e Ismailin (a. s.)dhe përfundon me Muhamedin (a. s.).Allahu qoftë i kënaqur me ta. I bëjmëlutje Allahut të madhërueshëm që taketë pranuar prej nesh Umran dhe tëjetë i kënaqur me ne, ka shkruar Myftiui Myftinisë së Kërçovës më 8 janar,2022, në rrjetin social.

Të njëjtën ditë, anëtari tjetër i dele-gacionit, dr. Selver Xhemaili, Drejtor

për Diasporë i BFI-së, në Facebook kashkruar: Pas takimeve zyrtare në Riaddhe obligimeve fetare në vendet e shen-jta Medinë dhe Mekë, një përjetim emo-cional në PIKËNISJEN e shpalljes sëKuranit fisnik, bashkë me myftiun eStrugës Salim ef. Sulejmani dhe myf-tiun e Kërçovës Qamil ef. Rushiti.Quhet Kodra e Dritës, në majë të sëcilës filloi Zbulesa Hyjnore me këtoajete: "Lexo në emër të Zotit tënd, i cilii ka krijuar (të gjitha); i cili e krijoi nje-riun nga gjaku i droçkur (embrioni);lexo, se Zoti yt është më bujari; që iamësoi njeriut penën (të shkruajë); qënjeriut ia mësoi atë që nuk e diti"(Kuran: 95/1-5), ka shkruar dr. SelverXhemaili.

Në Qabe, me tren nga Medina

Me Xhuma në Umra


Gjatë vizitës në Arabinë Saudite dheqëndrimit në të realizuam edhe tri takimetë rëndësishme, ka deklaruar udhëheqësi idelegacionit, Kryetari i Bashkësisë FetareIslame të Republikës së Maqedonisë sëVeriut, Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef.Fetahu, në faqen e vet në Facebook.

Takime kemi pasur, ka thënë ai, me dr.Muhamed Salim, Përgjegjës në Drejtorinëpër Zhvillim në Bankën Islame në Xheda(Jeddah); dr. Abdurrezak M. Abdurrazik,Përgjegjës në Fondin për Solidaritet Isla-mik me seli në Xheda; dr. Musa Kulakli-kaja, Përgjegjës në Departamentin ePërgjithshëm për Bashkëpunimin IslamikBotëror me seli në Xheda.

Në tri këto takime u bisedua për rrje-dhën e veprimit të këtyre institucionevedhe mundësinë e bashkëpunimit dhe in-vestimeve të tyre në Maqedoninë e Veriut,konkretisht në projekte të Bashkësisë Fe-tare Islame.

Ishin takime të rëndësishme, ku ne i

njoftuam me synimet e BFI të RMV, sidhe me nevojën e shpjegimit të Islamit nëkohën në të cilën jetojmë. Andaj, në të ar-dhmen duhet biseduar rreth marrëdhë-nieve të këtyre institucioneve me BFI tëRMV dhe duhet vazhduar bashkëpuniminë nivele të ndryshme.

Në takimet e zhvilluara në delegacionmorën pjesë: dr. Qenan Ismaili, Myfti iShkupit; prof. dr. Qani ef. Nesimi, Myfti

i Tetovës; h. Ismet ef. Ademi, Drejtor iSektorit për Marrëdhënie me BotënIslame; dhe Shefi i Kabinetit, dr. Abdyl-qerim Iseni. Falënderuam për takimetkonstruktive dhe uruam suksese në të ar-dhmen. Allahu i bekoftë me të mira, ështëshprehur udhëheqësi i delegacionit tëBFI-së që ka vizituar Arabinë Saudite,Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu.(9.01.2022)

Edhe tri takime të rëndësishme

Hëna e Re 1110 Janar 2022 | Xhumadel Evvel - Xhumadel Ahir 1443

NGA ARABIA SAUDITE NË SARAJEVË (BeH): Më 10 janar, 2022, na respektoi familja Ahmeti, e cila na bëri një pritje vëllazërore nēAeroportin ndërkombëtar të Sarajevës, me rastin e kthimit nga Arabia Saudite. Kaluam çaste të bukura në restorantin e menaxherittë mirënjohur z. Selman Ahmeti nga fshati Forinë (Gostivar), me punë shumëvjeçare në Sarajevë, i cili është një personalitet shumë isuksesshëm në sferën afariste. Me këtë shkrim, në emër të myftinjve dhe anëtarëve të tjerë, përzemërsisht falënderojmë për pritjen

shumë vëllazërore z. Selman Ahmetin dhe lusim Allahun fuqiplotë që t'i japë shëndet, jetë të gjatë dhe suksese të reja, atij dhefamiljes së gjerë, ka shkruar Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu në Facebook. (11.01.2022)

Kryetari i Bashkësisë Fetare Islametë Republikës së Maqedonisë së Veriut,Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu,pas sulmit në Abu Dhabi (Emiratet e Ba-shkuara Arabe) më 18 janar, 2022, kadalë me një deklaratë në të cilën thuhet:

Me keqardhje të madhe pranuam laj-min e aktit të pamëshirshëm terrorist nëAbu Dhabi të Emirateve të Bashkuara

Arabe, ku humbën jetë tre persona dheku pati shumë të lënduar.

Bashkësia Fetare Islame e RMV, sigjithmonë, edhe sot, ashpër dënon aktet ekëtilla makabre dhe, edhe një herë kon-staton se jeta e njeriut është dhuratë eshenjtë dhe terrorizmi është dukuria më eshëmtuar e gjinisë njerëzore, e dëmshmepër të gjithë njerëzit në përgjithësi.

I bëjmë lutje të Madhit Zot që të mosketë akte të këtilla në asnjë vend të botës- thuhet në deklaratën e Kryetarit të Ba-shkësisë Fetare Islame të Republikës sëMaqedonisë së Veriut, Reis’ul-Ulema h.hfz. Shaqir ef. Fetahu, pas sulmit në AbuDhabi. Deklarata është bërë edhe në gju-hën angleze dhe është publikuar në plat-format elektronike të BFI-së.

Keqardhje për sulmin në Abu Dhabi

Shkruan: Senad Maku(Enkas për HeR)

Kurani dhe prejardhja e tij janë çë-shtjet kryesore, për të cilat kun-dërshtarët e tij kanë shprehur më

së shumti dy shime. Disa persona të cak-tuar, me një mendjengushtësi dhe gjykimjo të kthjellët, mundohen që të mbjellinfarën e dyshimit mbi autenticitetin (vër-tetësinë) e tij si Libër Hyj nor.

Shumë libra dhe revista e paraqesinKuranin si një ve për të mendjes njerë-zore, krijuar prej një “mashtruesi“ të pej-gamberisë.

Për ta kuptuar pozici o nin e tyre, ështëe rëndësishme të kemi parasysh se çfarëthotë Kurani për burimin (origjinën) e tij.

Allahu në Kuranin famëlartë thotë:“Se me të vërtetë ai është Kuran i

famshëm.”“Është i zbritur prej Zotit të botëve.”

(El Vakia, 77, 80)“Nuk ka dyshim se ky (Kuran) është

shpallje (zbritje) e Zotit të bo tëve. Atë ezbriti Shpirti besnik (i besueshëm) (Xhe-braili).” (Esh Shuara, 192-193)

Mënyra se si thuhet kjo, të jep për-shtypjen se këto janë fjalë të Krijuesitdrejtuar krijesave të tij. Të gjithë kapitujt,përveç kapitullit të 9-të, fillojnë me for-mulën:

“Me emrin e Allahut, Bamirësit tëpërgjithshëm, Mëshi ruesit të posaçëm.”

Pretendimi se Muhamedi (s.a.v.s.) eka shkruar Kuranin nuk është i sotëm; ai

daton që nga koha e Pejgamberit. Njëpretendim të tillë e kishte shprehur,madje, edhe vetë po pu lli i tij.

Për të hedhur poshtë këto pretendime,Allahu fuqiplotë i kërkoi pejgamberit,Muhamedit (s.a.v.s.), t’i drejtohet po pullitme fjalët:

“E, kur u lexohen shpalljet Tona tëqarta, atëherë ata që nuk shpresojnë sedo të dalin, para Nesh thonë: ‘Na sillndonjë Kuran tjetër ose ndërroje atë!’Thuaj (o Muhamed): ‘Është e pamundurta ndërroj unë atë nga ana ime. Unëshkoj vetëm pas asaj që më është shpal-lur. Unë druaj, nëse e kundërshtoj Zotintim, dënimin e Ditës së Madhe’.

Thuaj: ‘Sikur të kishte dashur Al-lahu, unë nuk do t’jua kisha lexuar dhe

A është Kurani vepër e njeriut?Muhamedi (s.a.v.s.) është një njeri si të tjerët, me dallimin e vetëm se atij i shpa llet, i vjen relevata

(shpallja) nga Zoti (xh. sh.), gjë të cilën e pohon vetë Kurani.


as që do të bënte Ai që ta mësoni ju atë.Unë kam jetuar një kohë (të gjatë) nëmesin tuaj para profetësisë (as nuk kamditur shkrim as nuk kam lexuar), a nukpo mendoni?” (Junus, 15-16)

Dihet se Muhamedi (s.a.v.s.) ishte njënjeri që nuk dinte shkrim e lexim. Ai jetoimes popullit të tij dyzet vjet pa treguar asedhe një herë ndonjë shenjë të madhe tëdijes. Prandaj, si mund të shpjegohet qëai arriti të shkruante Kuranin, madhështiae të cilit është e pakrahasueshme? Be-sojmë se ky është një argument i fuqi-shëm që hedh poshtë pretendimet e atyreqë thonë se Kurani është libër i Muha -medit (s.a.v.s.).

Thomas Carlyle në lidhje me arsimi-min e Muhamedit (s.a.v.s.) ka thënë:“Nuk duhet të harrojmë edhe një rre tha -në: se ai nuk ka vijuar shkollën;atë që ne e quajmë shkollim, aikurrë nuk e ka bërë.” Po ashtu,inxhinieri dhe studiuesi meorigjinë çifute, dr. A. N. Sousa,në lidhje me këtë thotë: “Zoti imadhërishëm mrekullinë e Ku-ranit dhe analfabetizmin e Mu-hamedit i ka bërë argument përvër tetësinë e pejgamberisë së tijdhe për vërtetësinë hyjnore tëKuranit.”

Se pejgamberi, Muhamedi(s.a.v.s.), nuk dinte shkrim elexim, këtë e dëshmon edhe Al-lahu në Kuranin famëlartë:

“Ti (Muhammed) nuk isheqë lexoje ndonjë libër para këtij(Kuranit), e as që e shkruaje atëme dorën tënde të djathtë, për-ndryshe do të dyshonin ata tëprishurit.” (El-Ankebutë, 48.)

Atëherë, si mund të jetë earsyeshme dhe a mund të pra-nojë logjika që një njeri që nukdinte shkrim-lexim të jetë autori një libri kaq madhështor, plotdituri e përkushtim dhe sfidues igjithësisë si Kurani?

Një njeri i paarsimuar, pa parë derëne shkollës, të sjellë e të predikojë një si-stem individual, familjar, shoqë ror-ekonomik dhe juridik, pa të meta, kjo bienë kundë rshtim me aparencën mendore elogjike, sidomos po të jetë ky sistem aq ishkëlqyer, sa të zbatohet për shekuj tëtërë nga një sërë kombesh miq e armiqmidis tyre e të ruajë gjer më sot freskinëe vet!

Si dje, ashtu edhe sot është po ai Per-son i pashkrim e i palexim që vazhdon t’isfidojë të gjitha ç‘janë shkruar e thënënga dijetarët dhe letrarët më të mëdhenjtë të gjitha kohëve. Sot, kur në përgjithësi

pranohet se shkencat kanë arritur njëzhvillim të madh, ai sikur u thotë fizika-nëve, kimistëve, astronomëve, mjekëve,sociologëve, poetëve e shkrimtarëve, tëgjithëve: “Bëhuni bashkë e sillni jo shu -më, por vetëm një pjesë, sa një sure tëKuranit!” Në Kuranin famëlartë Allahu(xh. sh.) i kërkon Muhamedit (s.a.v.s.) qëtu drejtohet atyre që pretendojnë se Ku-rani është vepër e njeriut me fjalët:

Thuaj: “Sikur të tuboheshin të gji-thë njerëzit dhe xhindet për të hartuarnjë Kuran të tillë, ata nuk do të mund tëhartonin një të ngjashme me të, madje,edhe sikur ta ndihmonin njëri - tjetrin”.(El Isra, 88)

“Nëse ata thonë: ‘Ai (Muhamedi) eka trilluar atë (Kuranin)!’ Thuaju (oMuhamed!): “Sillni dhjetë sure të ngja-

shme (në bukuri dhe elokuencë) të tril-luara (siç thoni ju) dhe thirrni nëndihmë kë të mundni, përveç Allahut,nëse thoni të vërtetën!” (Hudë, 13)

“Nëse ju dyshoni në atë që ia kemizbritur robit tonë (Muhamedit a. s.), atë-herë hartoni një sure të ngjashme meatë që ia kemi shpallur atij! Thirrni nëndihmë edhe dëshmitarët tuaj (që iadhuroni) në vend të Allahut, nëse jenitë sinqertë (në thëniet tuaja se Kuraninuk është prej Zotit).” (El Bekare, 23)

“Nëse ata thonë: ‘Ai (Muhamedi) eka trilluar atë (Kuranin)’, thuaju: ‘Atë-herë, sillni një sure të ngjashme me tëdhe thirrni (në ndihmë) kë të mundni,

përveç Allahut, nëse thoni të vërtetën!”(Junus, 38) Që do të thotë, thirrni nëndihmë xhindet, melaqet dhe të gjithëgjenitë e mendimit njerëzor dhe përpilonisë paku një kaptinë të ngjashme. Kjo thir-rje akoma është aktuale. Mirëpo, endeaskush asnjëherë nuk arriti të bëjë asgjë.

Ndryshimi ndërmjet mënyrës sëshprehjes së Kuranit dhe mënyrës sëshprehjes së pejgamberit Muhamed(s.a.v.s.) dallohen mjaft lehtë. Ndërmjetstilit gjuhësor e letrar të Kuranit dhe sti-lit gjuhësor e letrar të haditheve (poro-sive) të Pejgamberit (s.a.v.s.), ka njëndryshim shumë të madh. Gjuha e hadi-theve të Pejgamberit ishte shumë më ekuptu eshme, karshi shprehjeve kuranore,nga të cilat habiteshin dhe mahniteshinedhe vetë arabët. Duke lexuar porositë e

Pe jgamberit (s.a.v.s.), kuptohetqartë se aty përvijohet ima zhi injë njeriu që mendon e bisedon ipërulur nga frika e Allahut (xh.sh.), kurse në zërin e Kuranit ndi-het një guxim i lartë, një viziontronditës e një tingëllimë madhë-shtore. Lo gji kisht, nuk është as emundur dhe as e pranueshme qënë shprehjen e një njeriu të sen-dërtohen aty për aty dy stile aq tëndryshme nga njëri-tjetri. Këtushihet se Muhamedi (s.a.v.s.)është një njeri si të tjerët, me dal-limin e vetëm se atij i shpa llet, ivjen relevata (shpallja) nga Zoti(xh. sh.), gjë të cilën e pohon vetëKurani:

“Thuaj: Unë jam vetëmnjeri, sikurse ju; mua më shpal-let se vetëm një Zot është Zotijuaj, e kush është që e shpresontakimin e Zotit të vet, le të bëjëvepër të mirë, e në adhuriminndaj Zotit të tij të mos përziejëaskë.” (El Kehf, 110)

Dhe, në fund, përse askushdhe asnjëherë nuk e dëgjoi Mu-

hamedin (s.a.v.s.) të pranonte, apo tëtheksonte se ai vetë ishte autor i Kuranit?

(Autori është Imam në Xhaminë eKlleznës, Ulqin)

i Ahmed Deedat, “Kur’ani- mrekullia e mre-kullive”, Podujevë, fq. 13.

ii Ajni Sinani, “Të tjerët për Islamin”, Pri-shtinë, 2005, fq.108.

iii Sure (arab,) – Kapitull i Kuranit. Kapitullipërbëhet prej një numri të caktuar ajetesh(citatesh). Gjithsej në Kuran ka 114 kapi-tuj.

iv Mustafa Mahmud, “Rruga për njohjen eZotit”, Shkup, 2011, fq. 99.

Shkruan: Xhahid Bushati(Enkas për HeR)

Në vend të parathënies1.

MREKULLIMI VETË

“Jules Renard i këshillon të gjithë ataqë merren me shkrime: “Një shkrimtarduhet të shkruajë ashtu siç merr frymë.”Pa dyshim që kjo është këshillë e vështirëpër t’iu përmbajtur. Këtu, nuk ka të bëjëvetëm me tekstin ontologjik të shkrimittë përmendur, por, gjithashtu, në të njëj-tën kohë, nuk duhet harruar të theksohetedhe natyra dhe harmonia që bart shkriminë vete.”[1]

Citimi që bëra në hyrje, mendoj se nëdisa pika i përshtatet madhështisë dhe po-liedricitetit të figurës së Hafiz Ali Kor-çës.

Jam mrekulluar me vështrimet lar-gpamëse teologjike.

Jam mrekulluar me filozofinë e tij,me vizionet.

Jam mrekulluar me shqiptarinë e tij.Jam mrekulluar me dheun e MËMËS

që mbajti në shpirt.Jam mrekulluar me kontributet e tij të

vyera në shumë gjini letrare.Jam mrekulluar me Madhështinë e

TIJ.Jam mrekulluar..!

Vështrimi i parë2.

PËRBALLË MEJE… HAFIZ ALI KORÇA

Kam përballë meje kolanën prej 12vëllimesh, me emrin e nderuar, largpa-mës, shndritës gjithë nur: Hafiz AliKorça. E shqiptoj këtë emër me nderimindhe respektin më të madh dhe kuptoj seHafizi i ditur: u përball me kohën, trium-foi dhe bëri kohën e tij; u përball me epo-kën dhe bëri epokën triumfuese; u përball

me errësirën dhe bëri DRITËN e tij, qërrezaton ndër ne.

Kuvendimi me këtë opus vlerash qëmbajnë shenjtëri brenda çdo germe, çdofjale, çdo fraze, kuvendimi me Hafizinshpresëdhënës e plot urtësi, është i gjatë,dhe do të jetë i gjatë…

Shkrimet dhe krijimet, filozofia dhe

përkthimet, interpretimet e shumë dukuriqë sillnin kohërat në rrjedhën e tyre, nëtë shumtën e rasteve kanë sfiduar vitetdhe realitetet. Hafiz Aliu udhëtonte drejtdritës dhe përparimit. Kështu janë Kolo-sët…, “përkthehen” në modele të rralla,ku çdo Epoke i duhen domosdoshmë-risht.

Hafiz Ali Korça…-Vështrime rreth figurës së tij-


Ato vepra të çmueshme të asaj ‘ko-lane’, edhe pse vështrojnë, ashtu, në më-nyrë të madhërishme, flasin edhe nëheshtje... Brenda faqeve të saj janë fik-suar realitete shpesh të turbullta e të hirta,shpesh dramatike edhe për të… Brendafaqeve të saj janë shpalosur dije shpresee jetëdhënëse për njeriun, për njeriun evërtetë… Janë shpalosur dijet e një Dije-tari të Madh, për të cilin zemra e tij ishtetoka mëmë, ishte Shqipëria, ishte Shqip-taria. Hafizi, në personalitetin e tij, e kamquajtur - aty ku drita kthehet në fisnikëridhe fisnikëria kthehet në dritë.

Emocioni që më fal ‘kolana’ është gji-thashtu i madh dhe i papërsëritshëm.Mendoj që jam përballë një Enciklopedie.Më duket sikur edhe ky krahasim ështëdisi i mangët. Vetiu më vjen në mendje takrahasoj me një Universitet. Po e lëmë kë-shtu. I tillë është! Pra, ngado që të mar-rësh udhën, pra të trokasësh në çdo portëtë këtij libri, e kupton menjëherë se shkondrejt dijes së vërtetë, drejt viteve, drejtvlerave të pazëvendësueshme, drejt njoh-jes e kërkimit të panjohjes, drejt një mag-jie diturake e urtake, të cilat me shumëpërkushtim e sakrifica, sakrifica deri nëdhembje, na i fali mirësia e talenti i Dije-tarit të Madh. I urtë, i pafjalë, i thjeshtë,me plagë e dhimbje në shpirt e në zemër,i vetmuar por i papërkuluar, modest porgjer në madhështi, deri në pavdekësi. Menjë spikatje rrezatuese. Ky autor, në pro-cesin krijues me shkrimet e tyre (të gji-nive të ndryshme) la emrin, shenjat dhegjurmët e tij për t’i njohur brezat e për t’ipërvetësuar, për të kuptuar se cila ishte edjeshmja, cila është e sotmja dhe cilaështë e nesërmja. Ndaj, Hafizi u kthye nëKujtesë. E, kjo nuk është pak. I ngjan njëpërmendoreje, ku Hafizi dhe Historia fla-sin me zërin e së vërtetës. Flet autentikja,pra kombëtarja, flasin mesazhet, flet mba-rësia si në dritën e diellit: larg mashtrimit,heshtjes, fshehjes, injorancës, deformimitdhe përgënjeshtrimit.

Shfletoj me kujdes çdo faqe… Në atëfëshfëritje flete më flet një kronikë, njëndodhi, një ngjarje, një poezi, një për-kthim, një shkrim publicistik, një abetare,një hadith, pjesë kuranore, një personazh,një akt bese, një fjalë e fundit, një ama-net, një histori… Më flasin vizionet, seHafiz Ali Korça ishte vizionar i madh.

Komunikoj me çdo fjalë, me hapësi-rën e saj. Komunikoj me autorin (edhepse pas kaq vitesh), me kumtin e tij që tëfal dhe të përcjell, me nëntekstin, me se-kretet e krijimit, me fjalët kyç që mbartin,me mesazhet që përcjellin... Dhe, nëshpirtin tim hyjnë si pa kuptuar motive tëpafund… U qasem me vëmendje.

Në këtë shumësi vlerash njohëse, kul-turore, të virtytshme e edukative; po bëjpërpjekje për të zbuluar e studiuar sado-pak vertikalitetin e kësaj vepre madhorenë historinë e islamologjisë, filozofisëdhe kulturës shqiptare, siç është vepramadhore e Hafiz Ali Korçës.

Hafiz Ali Korça, Madhështia vetë!

Vështrimi i dytë3.

DRITA DHE PERSONALITETI I HAFIZALI KORÇËS

Njëri nga bashkëpunëtorët engushtë të revistës “Zani i Naltë”, që nëfillesat e saj dhe në disa numra më pas,qe dhe Hafiz Ali Korça. Nderimi për ve-prën e tij është pak të thuash nderim.Mbase duhet kërkuar ndonjë fjalë tjetërmagjike në fjalorë, epistolarë a enciklo-pedi. Burrë i ditur, burrë i mençur. Me njëdiapazon të gjerë kulture dhe rrezatim di-turie. Nga ata burra, ndonëse të pakët tëkësaj natyre tipologjike, që nderojnëKombin. Poliedriciteti i figurës së tij mësjell ndër mend Nolin e Madh.

Hafiz Ali Korça - Atdhetar dhe luftë-tar në Lëvizjen kombëtare, kontribues ipashoq në fushën e arsimit, të gjuhës, tëletërsisë për fëmijë. Gjithashtu, kontri-bues i pashoq në lëmin e historisë, isla-mistikës, kulturës (poet e përkthyes),publicistikës, filozofisë etj. Me një rrugëtë gjatë, të mundimshme, me plot dhem-bje e sakrifica. Si askush. Në këtë rrugë tëgjatë, teksa Hafizi i nderuar shpërndanterrezatimin e diturisë së tij, erudicionindhe poliglotësinë, kurrë nuk e kishtemenduar se do të kishte ditë dhe vite qëAi do të njihej edhe me fjalët e tmer-rshme: harresë, shpërfillje, periferi, jo-protagonist, izolim, burg, drobitje,mjerim, tragjizim, dëshpërim, etj. Po citojkëto dy fragmente, për të përligjur argu-mentet e mësipërme. Fragmenti i parë:“Një plak krenar, me shtat të bëshëm, memjekër të zezë e çallmë mbi kokë, me

xhybe të zezë, përplot fuqi e i pathye-shëm, dukej Ai pas Luftës së Dytë Botë-rore.” Fragmenti i dytë: Kur u internua nëKavajë. “… dukej i molisur, i lodhurshpirtërisht e fizikisht, i izoluar në këtëqytet të vogël. …Vitet e fundit ndjehej ibraktisur.”

Hafiz Aliu ruajti në subtancën e emritdhe mbiemrit të tij, si gur të çmuar fjalëne bukur shqipe: Korça. E përjetësoi. Mësjell ndër mend Lasgushin, poetin mo-dern të letrave shqipe. Poradecin e tij tëdashur e të shtrenjtë edhe ai e gdhendi simbiemër. Hafiz Aliu, i nderuar!.. Foli dheu shpreh shqipërisht në mënyrë të ma-dhërishme. Fund e krye. Me shqipen ezemrës, me shqipen e shpirtit, me shqi-pen-amanet; ndonëse në jetën e tij, në atëtë lindjes kishte një prill, muaj që të kuj-tojnë lulet; ashtu si në pragvdekjen e tijkishte një dhjetor që të kujtojnë: acarin,dëborën e dhimbshme, të ftohtin, erën etërbueme. Hafiz Aliu, i nderuar!..

Në pragvdekjen e tij më kujton Mig-jenin. Se Hafizi qe një figurë tragjike, poashtu dhe Migjeni – figurë tragjike. SeHafizi pati një vatër drite që ndikoi nëformimin e tij dhe quhej: Stamboll. Poashtu edhe Migjeni – vatra e tij e formi-mit quhej Manastir. Trashëgimia që na laHafizi, është botuar si kolanë prej 12 ve-prash nga Shtëpia Botuese Logos A, nëvitin 2006. Nderim për këtë Shtëpi Bo-tuese! Akt fisnik i saj! Nuk ka panteonmë të bukur se sa opusit jetëdhënës e di-turues të Hafiz Ali Korçës që i ka bërë kjoShtëpi Botuese!

Vështrimi i tretë4.

‘SHENJAT’ E HAFIZIT…

Hafiz Ali Korça ishte një figurë po-liedrike. Çdo faqe e këtij poliedri kashkëlqimin e mendimtarit dhe të biblio-tekës së tij. Çdo faqe e këtij poliedri kabekimin e tokës që e lindi, ku çdo copëztë saj e “vaditi” dhe e ushqeu me zemrën

dhe shpirtin e tij që ia përvë-luan, që ia dogjën sa mës’ka. Atdhedashuria e Hafi-zit është një ‘XHYBE’ qës’mund ta vesh kushdo…

Kontributet e Hafizit nëgjinitë e ndryshme që lëvroiishin gjurmëlënëse. Këtu,duke përfshirë edhe koncep-tet e tij filozofike, sociale, ju-ridike (fetva-të) etj., e nëmënyrë të veçantë mbi relig-jonin (religion, religiosity), enë mënyrë më të veçantë mbimyslimanizmin dhe myslima-nët, që gjithë jetën e tij këto dynocione të dritshme i zbër-theu, i interpretoi duke udhënë dritë prej HAFIZI.Mendja e tij prej Dijetari-hu-lumtues qe e ndritshme, gjithë-përfshirëse, sa çdo tekst iHafizit i ngjan diellit të mën-gjesit që ta ka ënda, që sjellngrohtësinë dhe gjelbërimin enjë dite të vlefshme, të dobi-shme e të mbarë; aromën e sajsa hyjnore, aq edhe njerëzore.

Por, vëmendja ime kësajradhe ka “stacionuar” në vëllimin e parëtë kolanës së revistës “Zani i Naltë”, e qëpërfshin vitet 1923, 1924 e 1925; kundihmesa, kontributet dhe ‘shenjat’ mag-jike, poetike, atdhetare e filozofike tëKorçës janë të dukshme, “të prekshme”,interesante dhe të papërsëritshme. Veçorikulture e tharm realiteti. Të gjitha këtoprurje (gjurmëmbara, që vit pas viti do tështohen e do të rriten), të cilat zanafillëne shfaqjes së parë, të jetës prej dijetari tëpapërsëritshëm të Hafizit, e kanë në mi-sionin e kësaj Reviste të çmueshmedhe… ku herët (që në tekstet e para) shfa-qet dhe përcaktohet si individualitet (mecilësi intelektuale, fetare, krijuese dhekulturore). Po kështu i tillë është, po kë-shtu i tillë mbeti edhe në peizazhin letrartë atyre viteve që përkojnë (duke për-

fshirëmaterialet dhe tekstet e tij në revistën“Zani i Naltë” (1).) Paçka se studiuesitdhe kritikët nuk e njohën edhe aq mirë,saqë mbetën anemikë, shpesh dhe lili-putë, para madhështisë dhe dijeve tëHafiz Ali Korçës.

Vështrimi i katërt5.

HAFIZ ALI KORÇA DHE POEZIA“VAJTIMET E ATDHEUT”

Hafiz Aliu (nënkupto Hafiz AliKorça) në revistën “Zani i Naltë”, nr. 11,gusht 1924, botoi poezinë “Vajtimet eAtdheut”. Kjo poezi me natyrë, frymë-marrje dhe theks elegjiak është përfshirënë vëllimin e parë të kolanës “Zani iNaltë”, e cila përfshin vitet 1923 – 1924

– 1925. Poezia autoriale është paraqi-tur dhe shënjohet në faqen 349 të kësajkolane. Më pas kjo poezi vajtimtareështë përmbledhur në kolanën e ve-prave të Korçës e, pikërisht në Veprën2, botuar nga Logos A, Shkup, 2006.Kjo poezi me titullin trishtues, plotdhembje, lot e vajtime “Vajtimet e At-dheut”, që ia kushton Kosovës, ështëdhe jeton brenda hapësirës së vëllimit“Shtat ëndrat e Shqipërisë”.[2]

Po të bëjmë krahasimet e boti-meve, mendojmë që te kolana “Zani iNaltë” l, nga pikëpamja e kompozi-cionit dhe strukturës së poezisë, thek-sohen më qartas veçoritë ekonceptimit të saj. Po në këtë vëllimështë treguar edhe një kujdes nëndërhyrjen ortografike, me qëlliminpër ta bërë sa më të lexueshme poe-zinë e Korçës. Ndërsa në kolanën eveprave të Hafiz Aliut është ruajturautentikja e botimit origjinal të au-torit.

Përse u ndala te kjo poezielegjiake? Gjatë leximit tekstor, no-cioni i kohës ishte i pranishëm. Vetëkoha “shëtiste” në tri plane: në të

djeshmen, në të sotmen dhe në të ar-dhmen. Një marrëdhënie e shumëfishtë,sepse vetë kjo kohësi përkonte në ekzi-stencën e saj. Rrekej drejt lirisë. Rrekejtë jetonte. Kjo, njëra anë. Ana tjetër: përtë pohuar dy dukuri të Hafizit të nderuar,të shtrira në kohë dhe në hapësirë. E para,e gjithë krijimtaria letrare përshkohet eshënjohet nga motivi patriotik e atdheda-shës i tij. E dyta, shpërfaqet shpirti shqip-tar, thellësisht shqiptar, i shqiptarizmëssë Ali Korçës, siç thotë vetë, “i një at-dhetari idealist”.

Poezia - si në substancën e saj,si në titullin që mbart - flet e komunikonpërmes një simbolike tronditëse, e cilagjen plazmim në çdo figurë poetike e nëçdo varg të saj. Kjo është dhe arsyeja qënga pikëpamja e teknikës së vargëzimitështë shkruar në monokolonë. Gjegjë-sisht e përligjur.

Në poezinë e Hafizit, Kosova, edhepse përmes lotëve, jeton e bukur dhe edritshme. Ajo është një mrekulli, e cila‘folenë’ e ka në shpirtin e madhërishëmtë Hafizit. Kuvendimi i tyre në këtë poezishfaq sublimen dhe dashurinë e Dheut.

[1] SU HUSEYIN: Shkrimi dhe Fati,Fleta, Prizren, 2019, shkrimi: “Rrethshkrimit dhe fatit”, fq. 5.

[2] Korça, Hafiz Ali: Shtat ëndrat eShqipërisë, Vepra 2, Vajtimet e Atdheut,fq. 121 – 125; Logos A, Shkup 2006.

KAVAJË, 31 DHJETOR 1956 Më 31 dhjetor 1956, në qytetin e Kavajës, ka ndërruar jetëHafiz Ali Korça, njëri nga dijetarët dhe personalitetet më tëlarta shqiptare gjatë shekullit 20 e më gjerë. Vdekja e njënjeriu të mirë është e dhimbshme për familjen dhe shoqërinë,por vdekja e një dijetari të madh është humbje për të gjithëkombin. Dijetar i tillë ishte dhe Hafiz Ali Korça, i cili gjithëjetën e tij në dynja ia kushtoi diturisë dhe atdhedashurisë.Librat e tij ishin dhe janë ende sot flakadanë diturie për ataqë kërkojnë diturinë, kanë vlerësuar njohësit e veprës së tij.


Me intonimin e himnit kombëtar dheatij shtetëror, në mënyrë solemne ështëshënuar 70-vjetori i themelimit të Me-dresesë së Mesme Alauddin në Prishtinë.

Në këtë manifestim, që u organizuanga Kryesia e Bashkësisë Islame të Ko-sovës dhe Medreseja Alauddin në Pri-shtinë, morën pjesë Kryetari i BashkësisëIslame të Kosovës, Myftiu Naim ef. Tër-nava, Kryeministri i Kosovës z. AlbinKurti, Presidenti i mëparshëm i Republi-kës së Kosovës z. Behgjet Pacolli, Përfa-qësuesi i Presidentes së Kosovës z.Bekim Kupina, Ambasadori i Republikëssë Turqisë Çağrı Sakar, Përfaqësuesi iAmbasadës Amerikane z. Dominik,Kryetari i Prishtinës z. Përparim Rama,përfaqësues të Ministrisë së Arsimit, de-putetë të Parlamentit të Republikës sëKosovës, Drejtori i Institutit Albanolog-jik z. Hysen Matoshi, Drejtori i Institutittë Historisë z. Sabit Syla, Drejtori i Arki-vave të Kosovës z. Bedri Zyberaj, Drej-tori i Shoqatës së ish-të BurgosurvePolitik z. Selatin Novosella, Drejtori iMedresesë Isa Beu prof. Ibrahim Idrizi,përfaqësues të institucioneve qendroredhe lokale të vendit, drejtues të institu-cioneve të Bashkësisë Islame, ish-drej-torë të Medresesë, profesorë, pedagogëdhe personeli i Medresesë.

Mysafirëve iu dëshiroi mirëseardhjeDrejtori i Medresesë z. Fadil Hasani, i cilii falënderoi të gjithë pjesëmarrësit e këtij

manifestimi dhe çmoi kontributin eshkollës, të dëshmuar gjatë viteve, qoftënë rrafshin fetar, qoftë në atë kombëtar.Ai më pas theksoi se Medreseja ishte gji-thmonë në shërbim të fesë dhe të atdheut,duke kultivuar hoxhallarë, ushtarë, policëdhe shumë profesione të ndryshme.

Këtë manifestim e përshëndeti edheMyftiu Naim Tërnava, i cili Medresesë iuroi nga zemra jetë të gjatë, suksese dheveprimtari të begatë, si dhe përmbushjetë plotë të misionit të saj hyjnor, historike kombëtar. Ai më pas tha se MedresejaAlauddin ishte e para në të gjitha trojetshqiptare, e cila funksiononte vetëm nëgjuhën shqipe. Tërnava tha se fati i Me-dresesë është i lidhur ngushtë edhe mefatin e popullit shqiptar, sidomos në luf-tën e fundit në Kosovë. “Nuk është e te-përt të potencohet fakti se fati iMedresesë Alauddin vazhdimisht ishte ilidhur ngushtë me fatin e popullit të Ko-sovës. Ajo gjithmonë mori frymë me po-pullin e kjo mori vlerë sidomos nëperiudhën 1998/99 të shekullit të shkuar,me veprimtarinë e saj të suksesshme at-dhetare. Bashkësia Islame e Kosovësduke qenë e vetëdijshme për problemet,synimet, rrezikun që i kanosej vendit, nëtë shumtën e rasteve ishte më shumë vi-zionare se shumë ata të cilët kishin përobjektiv vizionin”, tha Tërnava. Bashkë-sia Islame tërë infrastrukturën e saj nëtërë vendin e ofroi në shërbim të çështjes

kombëtare, e në veçanti do të jetë medre-seja “Alauddin” ajo e cila qysh me rastine largimit të studentëve nga konviktet etyre më 1989, do të strehojë një numër tëkonsiderueshëm të tyre dhe do të përkuj-deset për ta. Që këtu e tutje, Medresejado të jetë pothuajse adresa e të gjitha ak-tiviteteve politike, shkencore, sindikali-ste, artistike, kulturore e sportive në niveltë Republikës së Kosovës. Në këtë për-vjetor të rëndësishëm, në këtë manifestimçmojmë, nderojmë, njohim e vlerësojmëme një mirënjohje të veçantë të gjithëdrejtuesit, pedagogët, nxënësit dhe të gji-thë ata që me angazhimin, punën, përku-shtimin, sakrificën, dijen dhe kontributine tyre punuan për ngritjen dhe zhvillimine Medresesë, duke e bërë atë një qendërtë rëndësisë së veçantë të edukimit dhe tëarsimit, e cila medrese jetoi e bashkëli-dhur dhe e pandarë me fatin e popullitdhe të vendit tonë.

Kryeministri i Kosovës, z. AlbinKurti, tha se besimi shërben si direktivëpër çdo hap të jetës.

Ne duhet ta mirëmbajmë veten tonësi shembull për harmoni ndërfetare,shembull për demokraci dhe shembull qëbesimi dhe tradita fetare, çfarëdo qofshinato, mund të përjetohen në mënyrë orig-jinale edhe në kohërat moderne. Kryemi-nistri Kurti, cili përmendi fjalët e profetitMuhamed rreth kërkimit të diturisë derinë fund të botës, tha se në besim, në prak-

Me rastin e 100-vjetorit të HimnitKombëtar të Republikës së Tur-qisë, Fakulteti i Studimeve

Islame i Prishtinës më 28 dhjetor, 2021,ka organizuar sesionin shkencor “Kontri-buti dhe vepra e Mehmet Akif Ersoj-Pe-janit”, autor i këtij himni. Fjalën e hapjese ka pasur prof. asoc. dr. Fahrush Re-xhepi, Dekan i FSI-së. Me fjalë rasti ështëparaqitur Myfti Naim ef. Tërnava, Krye-tar i Bashkësisë Islame të Kosovës (BIK),njoftojnë nga BIK.

Sesioni shkencor është organizuar ngaKryesia e Bashkësisë Islame të Kosovës,në bashkëpunim me Fakultetin e Studi-meve Islame në Prishtinë. Në të u veçuankontributet e Mehmet Akif Ersoj - Pejanitsi besimtar, dijetar, akademik, poet, peda-gog, shkrimtar, deputet etj., të cilat epiteteMehmet Akif Ersoj (Ersoy) i posedonte.Ai u konsiderua edhe urë lidhëse mes po-pullit të Kosovës dhe të Turqisë.

Ka pasur disa kumtesa. Kumtesa e stu-diuesit Nuredin Ahmeti ka qenë me titull"Kontributi i Kosovës në luftën kombëtaretë Turqisë dhe Mehmet Akif Ersoji". MusaVila, ndërkaq, është paraqitur me kumte-sën me titull "Mehmet Akif Ersoji-njeriuqë i shërbeu të vërtetës (fetare dhe kom-bëtare)". Ishte një organizim i nivelit tëlartë akademik-shkencor nga FSI, nën pa-tronazhin e Dekanit të FSI, ka shkruarprof. Musa Vila në rrjetet sociale.

Hajrullah Sherifi për Mehmet Akif Er-sojin:

Shqiptari që e shkroi himnin e Tur-

qisë: Lexoni 6 fakte për Mehmet Akif-in.Mehmet Akif Ersoy, babai i të cilit ishtenga fshati Shushicë, dikur pjesë e Pejës,sot komuna e Istogut, ishte autori i Him-nit Kombëtar të Republikës së Turqisë.

Mehmed Akif Ersoj lindi në Stambollmë 20 dhjetor 1873, në një familje be-simtare, intelektuale. Babai i tij ishte Tahirefendiu, një myderriz i njohur në medre-senë e famshme “Fatih” të Stambollit. Ta-hiri kishte lindur në Shushicë të Pejës.

Më poshtë ju sjell 6 fakte që s’i keniditur rreth tij:

1. Mehmed Akif Ersoj është marrëedhe me krijimtari letrare dhe artistike,duke lënë si trashëgim një thesar të tërë, njëpasuri që mund të ndahet në dy kategori:Veprat e shkruara në vargje, ose vepratpoetike dhe veprat e shkruara në prozë.

2. Vitet e fundit të jetës së tij kaloi nëEgjipt. Kur ishte në Egjipt, ai merrej memësimin e turqishtes tek të huajt, sikurseedhe sot Institutet Junus Emre.

3. Veprat e shkruara në vargje janë tëpërmbledhura me një emërtim të përgji-thshëm “Safahat”, ose “Fletët”.

4. Ndonëse i lindur në Stamboll,Turqi, ai ka pohuar me krenari se ështëshqiptar. Mehmed Akif Ersoj në shumëshkrime përmend Shqipërinë, Kosovën,Prizrenin, Pejën, Gjakovën.

5. Kur shëndeti i tij u përkeqësua, aishkoi në Stamboll, ku më 27 dhjetor 1936ndërroi jetë.

6. Historia e Himnit Kombëtar Turk:Në vitin 1921, me kërkesën e ushtara-

këve, Ministria e Kulturës u dha gaze-tave të datës 7 nëntor një njoftim, kubëhej e ditur: ”Shpallet konkurs për Mar-shin e Pavarësisë dhe se për fituesin etekstit dhe të melodisë do të jepej nga njëshpërblim prej 500 lirash”. Në qendrën ekonkursit u paraqitën mbi shtatëqind tek-ste, por, me gjithë këtë, komisioni vlerë-sues nuk pranoi asnjë poezi, sepse asnjëprej tyre nuk i plotësonte kriteret e kër-kuara që të zgjonte ndikimet e dëshi-ruara. Atëherë Hamidullah Suphiu, qëishte ministër i Kulturës, me gjithë ko-misionin vlerësues, iu drejtuan MehmedAkifit që të shkruajë poezinë. MehmedAkif Ersoj iu përgjigj ministrit se poe-zinë do ta bënte, por se ai nuk shkruantepër para, edhe pse në varfëri dhe nuk kapasur edhe një pallto për të veshur. Kurministri me bashkëpuntorët i premtuanse “nuk do t’i jepnin shpërblimin edhenëse do të fitonte”, ai me këtë kusht eshkroi tekstin. Marshi i Pavarësisë (Isti-klal Marshi), i shkruar nga MehmedAkifi, u lexua në Kuvendin e Madh tëKombit (Parlamentin Turk) më 1 mars1921, dhe po më 21 mars 1921 u pranuadhe u votua zyrtarisht.

Revista “Hëna e Re” tekstin e Hajrul-lah Sherifit e ka pranuar nga veprimtari ishquar shqiptar në Turqi Qamil Bytyqi(Kamil Bitiş), Drejtor i Qendrës Kulturoretë Kosovës në Stamboll, mësues i gjuhësshqipe dhe autor i më shumë veprave, nëmesin e të cilave “Shqiptarët e harruar nëTurqi” (2021) etj.

100 vjet nga Himni Turk ishqiptarit nga Peja

Prishtinë: Shënohet 70-vjetori i medresesë “Alauddin”

18 19Hëna e Re

Më 19 janar, 2022, në Shkup, përkatë-sisht në Selinë e Bashkësisë Fetare Islametë RMV, u realizua takimi i shumëpritur idy delegacioneve të nivelit të lartë mesBashkësisë Fetare Islame të RMV dhe Ba-shkësisë Islame të Republikës së Kosovës,udhëhequr nga Reis’ul-Ulema h. hfz. Sha-qir ef. Fetahu dhe Myfti mr. Naim ef. Tër-nava, thuhet në njoftimin e BFI-së.

Në zyrën e tij, Kryetari i BFI të RMV,Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu nëemër të BFI dhe të delegacionit i dëshiroimirëseardhje homologut të tij dhe tërë de-legacionit të Bashkësisë Islame të Koso-vës, duke e falënderuar Myftiun dhe stafine tij për vizitën, si dhe për takimin e reali-zuar, ndërsa Myftiu i Kosovës, mr. Naimef. Tërnava, shprehu mirënjohjet e tij përpritjen e bërë, si dhe uroi homologun e tijh. Shaqir ef. Fetahu dhe gjithë myftinjtëpër kryerjen e Umras dhe u dëshiroi që lut-jet dhe ibadetet e bëra në vendin e shenjtët’u pranohen tek Allahu fuqiplotë.

Dy delegacionet në përbërje të zgje-ruar biseduan gjerë e gjatë për një bashkë-punim të mirëfilltë për një të ardhme më tëmirë. Pas bisedave konstruktive nga të gji-thë pjesëmarrësit u vendos me sa vijon:

- Forcimi i bashkëpunimit të dy ba-shkësive simotra në sfera të ndryshme tëjetës fetare islame;

- Vazhdimi i realizimit të projekteve nësferën e botimit të veprave të ndryshme, sidhe revista e përbashkët nga tri BashkësitëFetare: e Maqedonisë së Veriut, e Shqipë-risë dhe e Kosovës;

- Organizimi i paneleve, simpoziu-meve, konferencave të ndryshme, si dhe igarave të Kuranit famëlartë dhe organi-zime të ndryshme;

- Projekte të bashkëpunimit mes shkol-lave të mesme islame - Medreseve dhe Fa-kulteteve të Shkencave (Studimeve)Islame;

- Vizita të ndërsjella të imamëve nëterritoret e Bashkësive Islame me ligjëruestë njohur;

- Përgatitja e emisioneve dhe e projek-teve për mjetet e informimit;

- Këmbimi i përvojave të ndërsjellarreth organizimit të Haxhit dhe nisja e pro-jekteve për organizimin e prerjes së kur-baneve;

- Kultivimi edhe më i shëndoshë i dok-trinës burimore islame, me qëllim të eviti-mit të synimeve eventuale tëradikalizmave të llojeve të ndryshme;

- Përpjekje maksimale të shpjegimitislam konform rrjedhave të kohës, me qël-lim të një prezantimi të shëndoshë dhe tëpastër të Islamit në trevat tona;

- Vizita të ndërsjella të objekteve fetaretë Bashkësive, të njohura dhe atraktive, nëtë dy vendet;

- Si dhe shumë ide të tjera që i nxjerrinkoha, situata dhe rrjedhat e zhvillimeve fe-tare dhe kombëtare;

- Të formohen ekipe profesionale përrealizimin gradual të synimeve të paraparanga të dy Bashkësitë Islame.

- Në të ardhmen të organizohen takimetrepalëshe të Bashkësive Islame të Shqi-përisë, të Kosovës dhe të Maqedonisë sëVeriut.

Në fund, Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqiref. Fetahu bashkë me Myftiun e Kosovës,mr. Naim ef. Tërnava, përshëndetën taki-min dhe vizitën, duke konstatuar se ba-shkëpunimi është vlera më e lartë ebesimtarëve të trojeve tona dhe në këtë më-

nyrë, u tha, do të jemi në krye të detyrës përtë bartur amanetin e shpjegimit të Islamit,për të qenë në shërbim të Zotit, të Kombit,të Vatanit dhe të qenies njerëzore në përgji-thësi.

Delegacioni i Bashkësisë Islame të Ko-sovës ishte në përbërje të Myfti mr. Naimef. Tërnava; z. Ahmed Sadriu, Sekretar iPërgjithshëm; z. Vedat Sahiti, Kryeimam;z. Sabri Bajgora, Drejtor i Institutit për Hu-lumtime Islame; z. Ramadan Shkodra,Drejtor për Kulture dhe Botime; z. EkremSimnica, Drejtor për Diasporë; z. RexhepLuma, Ndihmëssekretar dhe z. BesimMehmeti, Shef i Kabinetit. Delegacioni iBashkësisë Fetare Islame të RMV përbëhejnga Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fe-tahu, Myftiu i Shkupit dr. Qenan ef. Ismaili,Myftiu i Tetovës prof. dr. Qani ef. Nesimidhe Myftiu i Kumanovës h. Abedin ef.Imeri, Drejtori i Sektorit për Arsim dheShkencë prof. Jusuf ef. Zimeri, Drejtori iAgjencisë për Hallall Standard h. Muhameref. Veseli, Kryetari i Shoqatës së UlemaveRexhep ef. Ziberi, Shefi i Kabinetit dr. Ab-dylqerim ef. Iseni, Drejtori i Sektorit përDiasporë dr. Selver ef. Xhemaili, Drejtori iSektorit për Marrëdhënie me Botën Arabeh. Ismet ef. Ademi, Drejtori i Sektorit përKulturë Musanif ef. Rufati, Udhëheqësi iSektorit për Marrëdhënie me Turqinë prof.Nizam Reshit dhe Udhëheqësi i Sektoritpër Informim publik z. Agron Vojnika, thu-het në njoftimin e BFI-së.

Më parë, gjatë ditës, deklarata e për-bashkët e Kryetarit të BFI të RMV, Rei-s’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu, dhe eKryetarit të BIK, Myfti h. Naim ef. Tër-nava, ishte transmetuar drejtpërdrejt nëplatformat elektronike të BFI-së.

tikë dhe në lutje ka përpjekje për edukimtë njerëzimit. “Unë e di që sot, më shumëse një shekull pas, mes medresantëvekëtu, ka nxënës po kaq të shkëlqyer dheedhe më shumë të përkushtuar për dije.Leximi, në formë urdhërore si fjala qëhap tekstin e Kuranit dhe këshilla e Mu-hamedit (a. s.) për të kërkuar dijen derinë fund të botës, besoj se janë motiv ni-smëtar për medresantët këtu, bashkë mesynimin për emancipim dhe kontribut-dhënie në shoqëri.” Ai tha se tradita e be-simit dhe ajo shqiptare janë në harmonitë ngushtë dhe duhet të mirëmbahen si tëtilla. “Si një popull me shumicë mysli-mane, shqiptarët ditën ta ruajnë Islaminmes tyre edhe gjatë këtyre dy dekadavetë fundit, kur për shkak të luftës globalekundër terrorizmit, të ishe mysliman ishtee vështirë, sikur ta mbaje një gacë nëdorë, saktë siç kishte parashikuar profetii Islamit, Muhamed. Ne duhet ta mirëm-bajmë veten tonë dhe harmoninë ndërfe-tare, shembull për demokracinë dheshembull që besimi dhe tradita fetare çfa-rëdo qofshin ato, mund të përjetohen nëmënyrë origjinale edhe në kohërat mo-derne”, tha Kurti.

Këshilltari i Presidentes Osmani, z.Bekim Kupina, në emrin e PresidentesOsmani përcolli medaljen presidenciale“Për liri dhe pavarësi” për medresenë“Alauddin”, për kontributin e dhënë ndërvite. “Muret e këtij objekti janë dëshmi-tarë të kohës së një pjesë të lavdishme tëhistorisë sonë, ku në këtë vatër diturie,mësimi dhe aktiviteti kombëtar ishin bërënjë. Në këtë përvjetor Medreseja Alaud-din meriton respekt për kontributin që kadhënë në procesin e lirisë dhe të pavarë-sisë së vendit. Historia dhe kontributi iMedresesë është njëjtë me historinë eshtetit tonë; ajo nuk mund të shihet nda-ras. Roli i kësaj shkolle është për t’u ad-miruar në krijimin e klimës së tolerancësndërfetare, e cila është e shquar tek po-pulli ynë dhe ajo thjesht nuk është vetëm

një shkollë, por është një pikë ndalese esecilit prej nesh, monument trashëgimie injë periudhe historike. Kjo medrese ështëhistori në vete ” – tha Kupina.

Kryetari i AKR-së dhe Presidenti imëparshëm i Republikës së Kosovës,Behgjet Pacolli, në një fjalë rasti i kauruar suksese të mëtutjeshme shkollës sëmesme. “Ju, mësimdhënësit, akademikëte këtij tempulli, na keni mësuar si të je-tojmë, si të sillemi me njëri-tjetrin, si taduam njëri-tjetrin”, tha Presidenti i më-parshëm Pacolli.

Medreseja “Alauddin” i nderoi memirënjohje ish-drejtorët dhe disa peda-gogë me rastin e kontributeve të tyregjatë historisë së Medresesë, në ngritjendhe avancimin e saj. Me mirënjohje underua ish-drejtori, tani Myftiu i Koso-vës Naim ef. Tërnava, ish drejtorët dhepedagogët: prof. Ekrem Simnica, Bahrief. Simnica, Jakup ef. Çunaku, SulejmanOsmani, ish-sekretar i Medresesë Alaud-din në Prishtinë.

Po ashtu, mirënjohje ndau edhe Krye-tari i të Burgosurve Politik z. Selatin No-vella, i cili ka zhvilluar aktivitet një kohëtë gjatë në ambientet e Medresesë Alaud-din në Prishtinë. Ai tha se gjithnjë e kamtheksuar se kur të shkruhet historiku i Pri-shtinës, do të jetë i mangët dhe jo i plotëpa përfshirjen e rolit dhe të kontributit të

Medresesë Alauddin dhe kur të shkruhethistoria e UÇK-së, posaçërisht ku shkru-het për logjistikën e UÇK-së, nuk mundtë merret me mend se mund të shkruhetpa praninë, aktivitetin, sakrificën e Me-dresesë Alauddin. Kjo shkollë ishtemagjja e UÇK-së, andaj me kënaqësi, megëzimin më të madh, po e ndaj mirënjoh-jen në emër të Kryesisë së Shoqatës së tëBurgosurve Politik për kontributin qëMedreseja ka dhënë në Këshillin Repu-blikan për Ndihmë Emergjente.

Për këtë, ndiejmë mirënjohje të ve-çantë për krahun e djathtë që e kishte dër-guar Zoti për neve si Këshill, edhe përluftën, që e kishim Drejtorin e atëher-shëm të kësaj shkolle Naim ef. Tërnavën,pa mbështetjen dhe pa kontributin finan-ciar të të cilit nuk kemi mundur të fun-ksionojmë.

Medreseja gjatë kohës së luftës kaqenë spital, ka pranuar studentët me ditëe net të tëra dhe i ka strehuar ata të cilëveu ishin djegur shtëpitë dhe UÇK-ja e kapasur një adresë - nëse mbyllen të gjitharrugët, dhe shpeshherë janë mbyllur, derae Medresesë ka qenë 24 orë e hapur përneve- tha Novosella.

Me ilahinë “Drita e Prishtinës” u pa-raqit lexuesi i Kuranit dhe ish-nxënësi ikësaj shkolle Egzon Ibrahimi.

Po ashtu, në këtë manifestim Kori imedresesë Alauddin dha një program tëpasur kulturo-artistik, me ilahi e kaside,si dhe u shfaq versioni i shkurtuar i filmitdokumentar, i përgatitur para 20 vitesh,që trajton historikun dhe kontributin eMedresesë Alauddin ndër vite, që ngathemelimi.

Krejt në fund, pjesëmarrësit patën ra-stin të shohin ekspozitën me rastin e shë-nimit të 70-vjetorit të MedresesëAlauddin në Prishtinë. (22.12.2021)

Burimi (në bashkëpunim): https://bi-slame.net/shenohet-70-vjetori-i-medre-

sese-alauddin/

URIME NGA MEDRESEJA ISA BEU Më 22 dhjetor, 2021, Medreseja Alauddin në Prishtinë shënoi70-vjetorin e themelimit. Nga SHMI “Medreseja Isa Beu” nëShkup në manifestimin e organizuar me këtë rast ishteDrejtori, prof. Ibrahim Idrizi, i shoqëruar nga Sekretari, prof.Lutfi Nexhipi, thuhet në njoftimin e Medresesë Isa Beu,Shkup. Medreseja Isa Beu i përcolli urimet e Drejtorisë sëMedresesë, të stafit edukativo-arsimor, të BFI-së, me lutje teki Madhi Zot që këtë vatër edukativo-arsimore ta përcjellëdrita e arsimit dhe e dijes, drita e edukatës, drita e punës dhee suksesit, si dhe drita e fesë dhe e atdhedashurisë, thuhet nënjoftimin e Medresesë Isa Beu. (23.12.2021)

Janar 2022 | Xhumadel Evvel - Xhumadel Ahir 1443

BFI dhe BIK bashkërisht në shërbim tëZotit, të Kombit dhe të Vatanit

20 Janar 2022 | Xhumadel Evvel - Xhumadel Ahir 1443 21Hëna e Re

Tetë hafëza të Kuranit janë certifi-kuar me diploma nga Bashkësia Islamee Kosovës pasi kanë kaluar me suksesprovimin para Komisionit vlerësues. Ko-misioni profesional, i përbërë nga Kryei-mami i Bashkësisë Islame të Kosovës,Vedat ef. Sahiti, dhe anëtarët: hafëzSafet ef. Hoxha dhe hafëz Etem ef.Alanka, dëshmuan se hafëzët e rinj ishintë shkëlqyer në testim, thuhet në njofti-

min e Bashkësisë Islame të Kosovës(BIK).

Në këtë ceremoni të ndarjes së diplo-mave mori pjesë edhe kryetari i Bashkë-sisë Islame të Kosovës, Myftiu Naim ef.Tërnava, i cili përgëzoi hafëzat e rinj,duke thënë se Bashkësia Islame është pa-suruar me këta hafëza.

Në fund, edhe zyrtarisht u bë ndarja ecertifikatave për hafëzat e rinj, të cilët di-

plomuan. Në kuadër të Bashkësisë Islame të

Kosovës për memorizimin e Kuranit fun-ksionojnë: Instituti i Hifzit në Gjakovëdhe në Prizren, ndërsa së shpejti priten tëhapen edhe qendra të tjera për memori-zimin e Kuranit në Pejë dhe në Rahovec,për të vazhduar me qendra të tjera nëGjilan, Mitrovicë e Vushtrri, thuhet nënjoftimin e BIK. (29.12.2021)

Diplomojnë 8 hafëza në Kosovë

Drejtori i “Maarifit” qëndron në BFI

Më 20 janar, 2022, në Bashkësinë Fetare Islame të Repu-blikës së Maqedonisë së Veriut ka qëndruar drejtori i fonda-cionit turk "Maarif International Schools" në RMV, z. MehmetBaran, i shoqëruar nga z. Numan Idriz. Në këtë takim të rën-dësishëm ata janë pritur nga Kryetari i BFI, Reis’ul-Ulema h.hfz. Shaqir ef. Fetahu, me bashkëpunëtorë, thuhet në njofti-min e BFI-së.

Me këtë rast, Kryetari i BFI falënderoi mysafirët për vi-zitën dhe i njoftoi thelbësisht me rrjedhat fetare islame, si dheme synimet e BFI të RMV. Po ashtu, pati njoftime për së

afërmi me veprimtarinë e Fondacionit, për synimet dhe qëlli-met e tij, sidomos në sferën e edukimit dhe të arsimimit. Tëdyja palët ranë dakord për të hapur rrugët e bashkëpunimit nëtë ardhmen në sfera të ndryshme.

Gjatë takimit Reis’ul-Ulemaja shoqërohej nga dr. QenanIsmaili, Myfti i Shkupit; dr Abdylqerim Iseni, Shef i Kabine-tit; dr. Selver Xhemaili, Drejtor për Diasporë; dhe prof. NizamReshit, Përgjegjës për Marrëdhënie me Republikën e Turqisë,thuhet në njoftimin e BFI-së.

Myftiu i BFI-Shkup, dr. Qenan ef. Ismaili, ka njoftuar setë njëjtën ditë ka pasur një takim të veçantë me mysafirët ngaTurqia. Sot pata nderin dhe kënaqësinë që të jem nikoqir i z.Mehmet Baran, drejtor i fondacioni turk “Maarif” në Maqe-doni, i shoqëruar nga asistenti z. Numan Idriz, ka shkruar ai.

Në këtë takim, nga z. Mehmet Baran u informova hollë-sisht për angazhimin e fondacionit “Maarif” në vendin tonë,për strukturën, funksionimin, sfidat dhe rezultatet e arrituragjatë veprimtarisë së tyre edukativo-arsimore.

Bashkërisht u dakorduam për një bashkëpunim më kon-kret në të ardhmen, në këmbimin e përvojave në drejtim tëprojekteve të përbashkëta, ku të dy institucionet mund të kon-tribuojnë në ofrimin e arsimimit cilësor.

Në fund të takimit, z. Mehmet Baran i dhurova pllaketë qëmban logon e Myftinisë së Shkupit dhe librin tim “Xhamia,simbol i Shkupit”, ka njoftuar Myftiu i Myftinisë së Shkupit,dr. Qenan ef. Ismaili, më 20 janar, 2022.

SHMI “Medreseja Isa Beu” nëShkup shënoi Ditën Ndërkombëtare tëGjuhës Arabe. Shënimi i kësaj date urealizua nëpërmjet kuizit të organizuarnga Shoqata e nxënësve, në bashkëpu-nim me Drejtorin e Medresesë. Në fil-lim u këndua ashere nga hafëzi VaitIsufi, ndërsa moderator i programitishte Kryetari i Shoqatës, Ismail Ismaili,thuhet në njoftimin e Medresesë IsaBeu.

Pas paraqitjes së programit, me fjalëpërshëndetëse u paraqit Drejtori i Me-dresesë, prof. Ibrahim Idrizi, i cili folirreth rëndësisë së gjuhës arabe, dukepotencuar se gjuha arabe është një ngagjashtë gjuhët zyrtare të Kombeve tëBashkuara. 18 Dhjetori, si Dita Ndër-kombëtare e Arabishtes, festohet që ngaviti 2012 dhe përkon me datën e vitit1973, kur Asambleja e Përgjithshme eKombeve të Bashkuara e pranoi arabi-shten si gjuhë të gjashtë zyrtare të Or-ganizatës. Sot arabishtja flitet nga mëshumë se 422 milionë njerëz dhe ështëgjuha zyrtare në 24 vende të botës.

Në kuiz morën pjesë nxënës nga tëgjitha vitet - gjithsej gjashtëmbëdhjetënxënës, të ndarë në katër grupe. GrupiA: Ahmet Koxhaxhiku, Naim Fazliu,Bekim Havziu dhe Ramazan Aliti.

Grupi B: Muash Dauti, Adem Ka-liqi, Ubejd Ajdari dhe Gentrit Saliu.Grupi C: Admir Jusufi, Hasip Emrullai,Xhelil Havziu dhe Valon Rushiti. GrupiD: Amar Murati, Shuajb Nexhipi, SeferAbduli dhe Ensar Kurtishi.

Materiali nga i cili u përgatitën pyet-jet e Kuizit ishte kryesisht nga planpro-grami i medresesë “Isa Beu”, kishte dhepyetje të tjera, nga aktivitetet e lira, për-fshi këtu edhe pyetjet logjike. Pyetjetishin të ndara në tri grupe.

Juria e cila bëri vlerësimin e për-

gjigjeve dhe në fund shpalli rezultatetishte e përbërë prej dr. Mevlud Aliu, dr.Islam Islami dhe mr. Lutfi Nexhipi.

Kuizi zgjati rreth një orë. Në fundjuria shpalli rezultatet, ku si ekip fituesdoli Grupi A.

Në fund, për të gjithë pjesëmarrësitu ndan mirënjohje dhe për fituesit dhu-rata. Shpërndarjen e tyre e bëri Drejtorii Medresesë, prof. Ibrahim Idrizi. Pro-grami u mbyll me ashere nga hafëzHasip Emrullai dhe në fund duanë e bërihafëz prof. Sheval Azizi. (21.12.2021)

Në Myftininë e BFI-Shkup, Marvina Alili de-klaroi shehadetin dhe u pranua në Islam. Myftiudr. Qenan ef. Ismaili mirëpriti znj. Malvina Alilidhe bashkëshortin e saj, z. Ramazan Alili, më 13janar, 2022, thuhet në njoftimin e Myftinisë sëShkupit.

Pas një bashkëbisede me znj. Malvina Alili,rreth njohurive për Islamin dhe arsyes për këtëvendim të saj për pranimin e Islamit, publikisht,me vetëdije e bindje të plotë, me vetdëshirë dhevullnet të lirë, deklaroi shehadetin, me çka edhe epranoi fenë islame si fe të saj.

Ndryshe, znj. Alili jeton dhe vepron në Berlintë Gjermanisë.

“Lusim Allahun e madhërishëm që t'u falëlumturi, mirëkuptim e harmoni familjare; t'i be-gatojë me mirësitë e panumërta të kësaj bote dhetë Ahiretit”- thuhet në njoftimin e Myftinisë sëBFI-Shkup.

Medreseja Isa Beu shënoi Ditën eGjuhës Arabe

Marvina kalon në Islam


Më 31 dhjetor, 2021, në prezencë tëshumë besimtarëve, u bë hapja solemne eXhamisë së fshatit Vranjovcë, Komuna eVrapçishtit, pas renovimit të saj të tërësi-shëm. Ajo tashmë duket si e re, thuhet nënjoftimin e Myftinisë së BFI-Gostivar.

I pranishëm në këtë ngjarje ishte njëdelegacion nga Myftinia e Gostivarit, epërfaqësuar nga hfz. Jusuf ef. Xheladini -Referent Fetar-Arsimor dhe mr. Eljesa ef.Asani - Referent për Kulturë dhe njëkohë-sisht Drejtor i Institutit të Hifzit dhe të Bu-kurleximit të Kuranit Famëlartë nëGostivar. Kishin ardhur po ashtu edhe për-faqësues të jetës publike dhe shoqërore nëvend, afaristë, intelektualë e shumë tëtjerë. Programi u hap me një ashere nga

mr. Eljesa ef. Asani, ndërsa udhëheqjen eprogramit e bëri hfz. Jusuf ef. Xheladini.Në vazhdim h. Jusuf Islami, Kryetar i Kë-shillit të Xhamisë, në emër të besimtarëvebamirës referoi rreth ecurisë së punëvedhe harxhimeve që janë bërë deri në për-fundimin e renovimit të Xhamisë.

Fjalë mirëseardhjeje shprehu Imami ikësaj xhamie, Bujar ef. Mezini, i cili fa-lënderoi për prezencën e të gjithë mysafi-rëve, duke shprehur falënderim përkontribuesit dhe xhematin e fshatit Vran-jofcë e më gjerë për këtë vepër madhore.

Fjalë përshëndetëse si nikoqir pati për-faqësuesi i Myftiut të Gostivarit, h. Saba-hudin ef. Zendeli, hfz. Jusuf ef. Xheladini,i cili në fillim përshëndeti në emër të Myf-

tiut dhe të Reis’ul-Ulema h. hfz. Sha-qir ef. Fetahu, të cilët ndodhen në Umranë vendet e bekuara. Referenti Fetar-Arsi-mor vlerësoi lart këtë vepër madhore, ecila sot po bëhet realitet, pas një pune dheangazhimi maksimal.

Përfaqësuesit të Myftinisë, Imamit tëXhamisë, Bujar ef. Mezini dhe Këshillit tëXhamisë iu ndanë mirënjohje për anga-zhimin e tyre permanent, deri në finalizi-min e këtij projekti.

Mr. Eljesa ef. Asani këndoi ashere,ndërsa duanë e bëri hfz. Jusuf ef. Xhela-dini, i cili mbajti edhe hytben e Xhumasë.Në namazin e Xhumasë priu Imam mr. El-jesa ef. Asani, thuhet në njoftimin e Myf-tinisë së Gostivarit.

Më 21 dhjetor, 2021,Kryetari i Bashkësisë FetareIslame të Republikës së Ma-qedonisë së Veriut, Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef.Fetahu, priti në takim zyrtar z.Ertan Shaqiri, Kryetar i Sho-qatës së personave me nevojatë veçanta SOS Vita, thuhet nënjoftimin e BFI-së.

Bashkësia Fetare Islame eRMV gjithmonë ka qenë dhevazhdon të jetë në ndihmë dhenë shërbim të atyre që kanënevojë për t'iu qenë afër, siçkemi nevojë të gjithë përndihmë nga të tjerët. Z. ErtanShaqiri është duke bërë një ve-primtari të jashtëzakonshmepër të sensibilizuar të gjithë qëtë jenë humanë e solidarë ndaj

të tjerëve. Angazhimi i tijështë për sigurim të pozicionittë rehatshëm të tyre në sho-qëri. Kjo e bën të lumtur dhekrenar, ndërsa të tjerëve u jepinspirimin dhe optimizmin.Kryetari i BFI pati një bisedëkonstruktive me Kryetarin eSOS Vita dhe u ra dakord qëBashkësia Fetare Islame të jetëgjithmonë afër personave menevoja të veçanta, thuhet nënjoftimin e BFI-së.

“Biseduam të jemi sa mëafër tyre. Zoti e bekoftë me tëmirat e Tij”, ka shkruar Krye-tari i BFI-së në Facebook pastakimit me z. Ertan Shaqiri,Kryetar i Shoqatës së perso-nave me nevoja të veçantaSOS Vita, Shkup.

Xhamia e Vranjovcës, si e re

Më 24 dhjetor, 2021, pas meremeti-mit, xhamia “Hamza” në Dobërdoll(Gostivar) sërish ka hapur dyert përnamaz. Në ceremoninë e organizuar mekëtë rast mori pjesë edhe Kryetari i Ba-shkësisë Fetare Islame të Republikës sëMaqedonisë së Veriut, Reis’ul-Ulema h.hfz. Shaqir ef. Fetahu, me bashkëpunë-torë, thuhet në njoftimin e BFI-së.

Ceremonia madhështore u organizuanga Myftinia e BFI-Gostivar, nën udhë-heqjen e Myftiut h. Sabahudin ef. Zen-deli dhe Këshilli iniciativ i Xhamisë.Ajo filloi me lexim të Kuranit fisnik ngaEnsar ef. Sinani, Imam në Hamburg tëGjermanisë dhe vazhdoi nën moderimine Jusuf ef. Xheladinit.

Reis’ul-Ulemaja u shoqërua ngaMyftiu i Shkupit dr. Qenan ef. Ismaili,Myftiu i Kërçovës mr. Qamil ef. Ru-shiti, Myftiu i Manastirit h. Amit ef. Ra-simi, Myftiu i Shtipit mr. Nasir ef.Rexhepi, Myftiu i Ohrit Samet ef. Aj-dari, Sekretari i Përgjithshëm i BFI-sëh. Irsal ef. Jakupi, Kryetari i Kuvendittë BFI-së h. Fejsal ef. Kadriu, Kryetarii Shoqatës së Ulemave Rexhep ef. Zi-beri, Drejtori i Sektorit për Arsim dheShkencë prof. Jusuf ef. Zimeri, Drejtorii Agjencisë për Hallall Standard Muha-mer ef. Veseli, Drejtori i Sektorit përDiasporë dr. Selver ef. Xhemaili, Drej-tori i Sektorit për Bashkëpunim me Ja-shtë dhe OSBE-në Mustafa ef. Dauti,Drejtori i Sektorit për Kulturë Musanifef. Rufati, Prodekani i FSHI dr. Muaz

ef. Agushi, Shefi i Kabinetit të Reis’ul-Ulemasë dr. Abdylqerim Iseni, profe-sorë të Fakultetit të ShkencaveIslame-Shkup dhe të medresesë “IsaBeu”, hoxhallarë dhe mysafirë ngavendi dhe nga jashtë.

Prezent në këtë ceremoni ishte edheKryetari i Komunës së Vrapçishtit, z.Isen Shabani.

Fillimisht, z. Femi Asllani - arkëtari Këshillit iniciativ - dha një raport tëhollësishëm për kontribuesit e kësajxhamie dhe mënyrën me të cilën kanëecur punimet e renovimit të xhamisë.Më pas të pranishmit i përshëndeti edheImami i Xhamisë, h. Afet ef. Beadini.

Myftiu i Gostivarit, h. Sabahudin ef.Zendeli, i falënderoi të pranishmit përinteresin e treguar që bashkërisht të lë-

shohet në përdorim xhamia e renovuar”Hamza”, një ndër objektet fetare më tëbukura në Myftininë e Gostivarit. Aigjithashtu falënderoi Këshillin inicuesdhe donatorët, të cilët me kontributindhe sakrificën e tyre bënë të mundur qët’i rikthehet shkëlqimi kësaj bukuro-sheje të Gostivarit.

Kryetari i Bashkësisë Fetare Islametë RMV, Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqiref. Fetahu, kishte nderin që të mbajë fja-lën kryesore të kësaj ceremonie. Ai folirreth rëndësisë që ka mirëmbajtja e ob-jekteve fetare në çuarjen përpara tëamanetit të gjyshërve tanë në kultivimine vlerave të mirëfillta fetare dhe kom-bëtare. Tradita dhe Islami burimor janëvlera të cilat mund të përçohen dhe tëecin me kohën vetëm nëse në mesin ebesimtarëve ka iman të paluhatshëmdhe përkushtim të palodhshëm. Këtë gjëe dëshmuan më së miri xhemati i xha-misë “Hamza”, tha mes tjerash Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu.

Për kontribuesit më të spikatur, nëemër të BFI të RMV u ndanë mirënjohjedhe falënderime, pjesë nga Kurani fi-snik lexoi Arben Emini, ndërsa duanë eXhamisë e bëri Myftiu i Kërçovës, mr.Qamil ef. Rushiti. Hytben e Xhumasë embajti Myftiu i Shkupit, dr. Qenan ef.Ismaili. Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef.Fetahu udhëhoqi me namazin e Xhu-masë, thuhet në njoftimin e BFI-së.

Në kohë reale, BFI e RMV në plat-format e saj audio-vizive bëri transme-tim direkt nga hapja e sërishme exhamisë “Hamza” në Dobërdoll, pasmeremetimit të saj.

Sërish hap dyert xhamia “Hamza” në Dobërdoll

SOS Vita në BFI


Më 18 janar, 2022, Kryetari i Ba-shkësisë Fetare Islame të RMV, Rei-s’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu,pati një takim pune me Myftiun e Ma-nastirit, h. Amit ef. Rasimi, në Rijaset,thuhet në njoftimin e BFI-së.

Në takim u bisedua në lidhje mekonsultimin për punët e Myftinisë, nëveçanti për realizimin e projekteve qëjanë në vazhdim e sipër, si dhe për pro-jektin e ri të renovimit të "Koxha-Xha-misë" të periudhës osmane, si dhe përidetë tjera që kanë të bëjnë me të ar-dhmen e myslimanëve në përgjithësi.

Myftinia e Manastirit është mjaftmirë e organizuar dhe ka strategji përnjë rrugëtim bashkëkohor të prezanti-mit të Islamit. Reis’ul-Ulemaja dhe Ri-jaseti i BFI-së sa herë që e do nevoja i

japin përkrahje maksimale në këtëdrejtim.

Myftiu i Manastirit shoqërohej nga

bashkëpunëtorët z. Orhan ef. Demiri,z. Ilmi ef. Osmani dhe z. Vebi ef.Klenja, thuhet në njoftimin e BFI-së.

Ka vazhduar unifikimi i tabelave tëxhamive në Shkup. Myftinia e Shkupit nëplanin e aktiviteteve vjetore planifikonunifikimin e tabelave nëpër të gjitha xha-mitë e Shkupit me identitetin institucio-nal të Myftinisë, thuhet në njoftimin eMyftiut të Shkupit, dr. Qenan ef. Ismaili.

Tabelat e reja përmbajnë logon e BFI-së dhe të Myftinisë së Shkupit, emërtimin

e xhamisë, datën e ndërtimit, datën e rin-dërtimit dhe datën e restaurimit të xha-misë.

Pasi të vihen tabelat nëpër të gjithaxhamitë e zonës së qytetit, ekipi realizuesdo të vazhdojë punën nëpër rajonet tjera tëShkupit: Karadak, Karshiakë dhe Derven,thuhet në njoftimin e Myftiut të Myftinisësë BFI-Shkup. (23.12.2021)

Vazhdon unifikimi itabelave

Takim pune me Myftiun e Manastirit

Kryetari i Bashkësisë Fetare Islametë RMV, Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqiref. Fetahu, më 18 janar, 2022, priti në

Rijaset dr. Kujtim ef. Mirzon, arabologi spikatur dhe i devotshëm nga Dibra eMadhe, thuhet në njoftimin e BFI-së.

Në këtë takim me mysafirin u bise-dua për tema të ndryshme, sidomos përrrjedhat e Islamit në kohë dhe në vend.Nga ana e tij, Reis’ul-Ulemaja falënde-roi mysafirin për vizitën, si dhe përidetë e tij të shëndosha në prezantimin eIslamit në trevat tona. E ardhmja iutakon kuadrove profesionalisht të për-gatitura dhe moralisht të fortë.

Dr. Kujtimi aktualisht me suksesinmë të madh kryen detyrën e ligjëruesitdhe të imamit në një ndër xhamitë mëtë njohura të Dibrës, thuhet në njoftimine BFI-së.

Ishte kënaqësi. Zoti e bekoftē – kashkruar në faqen e vet në FacebookKryetari i BFI të RMV, Reis’ul-Ulemah. hfz. Shaqir ef. Fetahu.

Gostivar, 1 janar (TV Globi) - Tëpaktë janë qytetarët e Gostivarit dhe rre-thinës që nuk e kanë takuar, nuk e njohinapo nuk e mbajnë mend një këshillë dhenjë udhëzim nga hafëz Seferi, hoxha inderuar i cili 58 vjet të plota ka udhëhequrnë mësimbesim, në namaz dhe në cere-monitë tjera fetare që janë zhvilluar nëKoritë dhe në fshatrat përreth.

Baba Hoxhë i Koritës, siç e njohin qy-tetarët e Gostivarit dhe më gjerë, përherëi gatshëm për udhëzim, këshillë, por edhepër të bërë vërejtje në rast nevoje, në mo-shën 84-vjeçare ka falur dje xhumanë efundit si Imam.

Hoxha Sefer Emini nis shërbimin sihoxhë rreth viteve të 60-ta, që asokohenuk ishin shumë, duke shërbyer gjithan-dej Koritës dhe vendbanimeve përreth,posaçërisht në raste të festave, por edheshërbimeve të tjera fetare që kërkoheshin.

“Ne në çdo hap kemi qenë të përcjellë,të kontrolluar dhe të vëzhguar në ligjëratattona, nëse do ndërlidheshin me çështje po-litike të kohës apo edhe më çështjen kom-bëtare, ku gjendja e popullit shqiptar ishtelarg drejtësisë e barazisë”, kujton sot hoxha,i cili ende duket shumë i kthjelltë në rezo-nim, në përkujtim, por edhe në këshilla.

Duke qenë pjesë e shumë zhvillimeve,por edhe nga vetë nevoja për shërbime,kam shkelur pa dyshim secilin lokalitet tëkomunës së Gostivarit e të Tetovës, shpre-het hafëz Seferi, duke përmendur se për-herë ka insistuar në ligjërata që tëdëgjohen dhe të kuptohen mirë, pasi kashumë rëndësi interpretimi dhe mënyrat

si janë transmetuar, ndërkohë që ka kër-kuar që zakonisht të flitet me emër dhe jome përgjithësim në secilën ligjëratë apokëshillim.

Vetëm gjatë kohës që ka shërbyer nëXhaminë e Koritës, hafëz Seferi ka mbaj-tur kurse të mësimbesimit, ku mësimet epara, besimin, kushtet e namazit dheduatë e ndryshme i kanë mësuar shumëfëmijë të fshatit.

Hoxhë Sefer Emini shpreh kënaqësinëqë sot, në krahasim me kohën kur ai nisirrugën për mësues feje, gjeneratat e reja

kanë mundësi që të mësojnë, të edukohen,të arsimohen dhe të përgatiten për punëdhe për jetë, ndonëse përpara besimtarëtishin të lidhur fort mes vete, ndërsa tash jovetëm në besim, por as në familje nukështë situata që ka qenë më herët në fa-miljet shqiptare.

Vlen të theksohet se rrugën e hoxhësSefer Emini sot e ndjekin edhe shumënipër e familjarë të tij.

Burimi (në bashkëpunim):http://globi.mk/xhumaja-e-fundit-si-

imam-i-fshatit-korite

Me mall të madh bashkatdhetarët tanëkanë filluar të vijnë në vatrat e tyre. Ngatë gjitha anët, të gëzuar, kthehen për tëpushuar shpirtin dhe për ta bërë të lum-tur atë, ka shkruar Kryetari i BashkësisëFetare Islame të RMV, Reis’ul-Ulema h.hfz. Shaqir ef. Fetahu, në faqen e vet nëFacebook.

Ne me shpirt i mirëpresim, sepse atakëtë e meritojnë. Kudo që shkojnë, për-sëri kontributi i tyre është i madh dhe ivazhdueshëm në shërbim të kombit, tëIslamit dhe të atdheut.

Zoti ju bekoftë dhe mirë se na vini,bashkatdhetarë të respektuar, ka shkruarReis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu.(23.12.2021)

Xhumaja e fundit si Imami fshatit Koritë

Mirëseardhje bashkatdhetarëveFo

to:T

VG

lobi

,Gos

tiva

r

Kujtim Mirzo takon Kryetarin e BFI-së


Kryetari i Bashkësisë Fetare Islametë Republikës së Maqedonisë së Veriut,Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fetahu,priti në Rijaset, më 21 dhjetor, 2021,teologun dhe alimin e mirënjohur mr.Shemsudin ef. Ismaili nga fshati Sel-larcë i Tetovës, i cili aktualisht është ak-tivist dhe Imam në Zvicër, tashmë afër20 vjet. Më herët ka qenë plot 11 vjet nëXhaminë e Tabhanes në Tetovë, ku ushqua si një vaiz i suksesshëm dhe dyvite ligjëroi në Fakultetin e ShkencaveIslame të Shkupit, duke qenë në të njëj-tën kohë edhe Imam në fshatin Sellarcë,thuhet në njoftimin e BFI-së.

Reis’ul-Ulema h. hfz. Shaqir ef. Fe-tahu dhe mr. Shemsudin ef. Ismaili nji-hen që në ditët e rinisë, kur së bashkukanë mësuar për 5 vite në MedresenëAlauddin në Prishtinë dhe 4 vite në Fa-kultetin Teologjik Islam në Sarajevë.

Për punën e madhe dhe të palo-dhshme në shërbim të fesë, të atdheutdhe të BFI të RMV, Reis’ul-Ulema h.hfz. Shaqir ef. Fetahu i shprehu mirën-johje dhe i ndau një dekoratë, duke i dë-shiruar jetë të gjatë dhe suksese të reja.

Atë e shoqëronte Imami i mirënjo-hur nga Sellarca e Tetovës, h. Xhelal ef.Xhemaili, një personalitet i cili tërëjetën ia kushtoi Islamit. Reis’ul-Ule-

manë, ndërkaq, e shoqëronte z. QufliOsmani, Udhëheqës i Sektorit Admini-strativ të BFI, thuhet në njoftimin eBFI-së.

Më 21 dhjetor, 2021, Kryetarin e Ba-shkësisë Fetare Islame të Republikës sëMaqedonisë së Veriut, Reis’ul-Ulema h.hfz. Shaqir ef. Fetahu, e vizitoi z. BajramHusmani nga Çegrani me të birin, futbol-listin e mirënjohur shqiptar z. Zeni Hu-smani, aktualisht futbollist i NKDomžale, Slloveni, një lojtar i cili medinjitetin më të madh profesional sportivdhe moral ka prezantuar gjithë shqiptarët

dhe Islamin në përgjithësi, thuhet në njof-timin e BFI-së.

Talentin e tij së pari e ka treguar nëKF Shibenik të Kroacisë. Një kohë kaqenë lojtar i Shkëndijës në Tetovë dhe nëTurqi.

Familja Husmani është e njohur përdashurinë ndaj sportit, në veçanti nga gjy-shi i Zeniut, z. Kasami, si dhe vetë babai,z. Bajram Husmani, i cili po ashtu një

kohë ka luajtur mirë futboll në Shibenik.Gjatë kësaj vizite vëllazërore, futbol-

listi i mirënjohur z. Zeni Husmani i dhu-roi Reis’ul-Ulemasë dresin e tij të NKDomžale, ndërsa Kryetari i BFI-së, nëshenjë respekti dhe mirënjohjeje, i ndaudekoratën e BFI të RMV dhe e falënderoipër vizitën e tij, duke i dëshiruar shëndetdhe jetë të gjatë, thuhet në njoftimin eBFI-së.

Dekoratë për Shemsudin ef. Ismailin

Futbollisti Zeni Husmani në BFI

Në xhaminë “Lejletul Kadër” të fsha-tit Kopanicë, më 31 dhjetor, 2021, umbajt solemniteti i duasë së hatmes merastin e diplomimit të 14 nxënëseve nëbazat e mësimbesimit islam, pranë mua-limit Ahmed ef. Çilafi, thuhet në njofti-min e Myftinisë së Shkupit.

Këtë manifestim e nderuan: Referentii Vakëfit të Myftinisë së Shkupit, Fejsall ef.Kadriu; Referenti iArsimit Fetar, hfz. Irfanef. Sulejmani; Referenti Armend Halimi,hoxhallarë, hafëzllarë e familjarë të nxënë-sve, si dhe xhemati i fshatit Kopanicë.

Ceremoninë e hapi Ahmed ef. Çilafi,mualim i nxënëseve, i cili në emër të fa-miljarëve të nxënëseve falënderoi të pra-nishmit që kishin ndarë kohë për tëndjekur këtë ceremoni me rastin e diplo-mimit të gjeneratës së pestë, që ngaushtrimi i detyrës së tij si mualim pranëxhamisë “Lejtetul Kadër”.

Fjala e rastit i takoi Fejsall ef. Ka-driut, i cili përshëndeti të gjithë të prani-shmit në emër të Myftiut të Shkupit, dr.Qenan ef. Ismaili. Në fjalën e tij aishprehu mirënjohje për kontributin dhepërkushtimin e Ahmed efendiut në dety-rën e tij të shenjtë, uroi nxënësit për suk-

sesin e arritur si dhe prindërit për orienti-min e fëmijëve të tyre për të mësuar rre-gullat bazë të fesë islame.

Më pas vijoi programi i përgatitur nganxënësit që kishin përfunduar hatmen eKuranit.

Pas programit, Fejsall efendiu e bëriduanë e hatmes.

Për të gjithë, në emër të Myftinisë sëShkupit, Fejsall efendiu nxënësve u dhu-

roi diploma dhe më pas mbajti hytben exhumasë. Hfz. Irfan ef. Sulejmani, ndër-kaq, udhëhoqi xhematin në faljen e na-mazit të xhumasë.

Allahu ju dhashtë sukses dhe mbarësitë gjithë nxënësve, ndërsa Ahmed efen-diun, për kontributin e tij të pakursyer, eshpërbleftë me mirësitë e panumërta tëdynjasë dhe të ahiretit, thuhet në njofti-min e Myftinisë së Shkupit.

Më 4 janar, 2022, u realizua ceremoniae duasë së hatmes me rastin e diplomimit të46 nxënësve pranë mektebit (mejtepit) tëxhamisë ‘Ikre’ në Saraj, thuhet në njofti-min e Myftinisë së BFI-Shkup.

Programin e hapi Xheuhere HuseiniRamani, mualime e nxënësve, e cila nëemër të familjarëve të nxënësve falënderoitë pranishmit që kishin ndarë kohë për tëndjekur këtë manifestim, duke lutur Alla-

hun e madhërishëm që nxënësit hatme-xhinj t’i shpërblejë për sakrificën dhe an-gazhimin e tyre në mësimin e Fjalës sëAllahut dhe rregullave bazë të Islamit.

Në ceremoninë e mbajtur u paraqitënpjesë të mësimeve që kishin ndjekur, re-cituan pjesë nga Kurani famëlartë dheilahi. Mubera J. Asani, anëtare e Komi-sionit, mbajti fjalën e rastit, me ç’rastshprehu mirënjohje dhe vlerësimet e saj

të larta për punën e pakursyer të muali-mes dhe njëkohësisht uroi nxënësit përsuksesin e arritur.

Pas programit u bë ndarja e diplomave,ndërsa mualimes iu dhurua mirënjohje dhenjë libër në emër të Myftinisë, në shenjëfalënderimi për kontributin e dhënë nëmbarëvajtjen e mësimbesimit islamnë mektebin e Xhamisë, thuhet në njofti-min e Myftinisë së Shkupit.

Hatme në Kopanicë

“Ikre” nxori gjeneratën e tetë


Më 21 dhjetor, 2021, patëm nderin qëMyftininë e Kumanovës dhe Kursin e sajtë Kuranit ta vizitojnë mysafirë shumë tërespektuar nga Republika e Turqisë:Drejtori i Hüdayi Vakfit dr. Alican Tatlı,dy zëvendësdrejtorët e tij: z. MübarekErkul dhe Shuayib Başhan, pastaj z.Rafet Bilaç, përgjegjës i Kurseve të Ku-

ranit në Ballkan dhe dr. Ahmet Lokche,koordinator i Kursit të Kuranit në Shkup,thuhet në njoftimin e Myftinisë së Ku-manovës.

Myftiu h. Abedin Imeri i informoimysafirët për ecurinë e punëve në Myfti-ninë e Kumanovës dhe në Kursin e Ku-ranit, që është në kuadër të Myftinisë. Ai

po ashtu i falënderoi mysafirët, respekti-visht drejtorin dr. Alican Tatlı dhe HüdayiVakfin, për kontributin e dhënë në mi-rëmbajtjen e Kursit të Kuranit, duke luturAllahun e plotfuqishëm që t’i shpërblejëme shpërblimet më të çmueshme që kaMadhëria e Tij, thuhet në njoftimin eMyftinisë së BFI-Kumanovë.

Vakëfi Hüdayi viziton Kumanovën

Myftiu i Myftinisë së BFI-Kërçovë, Qamil ef. Rushiti,më 23 dhjetor, 2021, ka bërë një njoftim në të cilin thuhet:

Myftinisë së Kërçovës i shtohet një magjistër nëshkencat e filologjisë orientale.

Në Universitetin e Tetovës, në kuadër të Fakultetit Fi-lozofik, mbrojti me sukses të lartë temën e magjistraturësSekretari i Myftinisë së Kërçovës, Xhemail ef. Ahmedi.

Përpara komisionit ai prezantoi temën: "Veçoritë gju-hësore të veprës Kurani, me përkthim të Salih Ferhat Ho-xhës", një tematikë e cila do t’i shërbejë xhematit tonë përt'u njohur me përkthimet e Kuranit në gjuhën amtareshqipe.

Xhemailit i dëshirojmë shumë suksese në jetën e tijakademike, thuhet në njoftimin e Qamil ef. Rushitit,Myfti i Myftinisë së Kërçovës.

Është një sëmundje që mund t'i prekulematë dhe ndonjëherë kjo bëhet e pa-shërueshme. Kjo sëmundje është eashtuquajtura Sindroma mesianike(Syndrome messianicae, lat.) dhe vjenatëherë kur fillojmë të besojmë se jemi

të pazëvendësueshëm, apo se i kemi tëgjitha zgjidhjet. Nga kjo sindromë unëe paralajmëroj veten dhe kolegët e mi,imamët dhe myftinjtë që të kemi kuj-des. Ne, në Islam, nuk jemi të shenjtëdhe as mendimet dhe zgjidhjet tona nuk

janë të shenjta.Husein ef. Kavazović, Reis’ul-

Ulema i Bosnjë dhe Hercegovinës(Islampress.ch/në bashkëpunim,

12.01.2022)

Sindroma mesianike...

Myftinisë së Kërçovës i shtohet njëmagjistër

Më 27 dhjetor, 2021, Myftiu i Myfti-nisë së BFI-Tetovë, prof. dr. Qani ef. Ne-simi, në Pallatin e Kulturës bëri hapjen epanairit tradicional të librit "Tetova 2021",të organizuar nga Shoqata e BotuesveShqiptarë në RMV, në të cilin deri më 31dhjetor ishin ekspozuar një numër i madhlibrash prej botuesish të ndryshëm, thuhetnë njoftimin e Myftinisë së Tetovës.

Fjalimin e vet Myftiu i Tetovës e filloime leximin e 5 ajeteve të para të suresAlek,ku Allahu fuqiplotë thotë: “Lexo në emërtë Zotit tënd, i cili ka krijuar (të gjitha), i cilie krijoi njeriun nga gjaku i droçkur (em-brioni); lexo, se Zoti yt është më bujari, qëia mësoi njeriut penën (të shkruajë), që nje-riut ia mësoi atë që nuk e diti.”

Ai në vazhdim tha: Dituria është cilësie vërtetë, edhe besimi fillon me dije dhenjohjen e Zotit. Libri është burimi kryesorqë do të na udhëzojë drejt dijes së të vër-tetës. Emri i përgjithshëm i këtij zbulimiështë leximi; edhe urdhri i parë i Kuranitishte ‘lexo’.

Gjithashtu, Myftiu potencoi se libriështë pasqyrë e realitetit shoqëror, për njëepokë të caktuar. Libri është kulturë, dije,informacion, ndjenjë, emocion dhe fan-

tazi. Libri ka lule dhe plagë, të cilat e tre-gojnë fytyrën e shoqërisë njerëzore. Libriështë i bukur kur me gjuhë të pastër e thotëtë vërtetën. Libri ka vetëm një gjykatës tëndershëm dhe ai është lexuesi.

Pasi e shpalli të hapur Panairin e Li-brit, ai uroi që ky panair të jetë i mbarë, tëketë sa më tepër njerëz që e njohin artin etë shkruarit dhe që e duan librin, thuhet nënjoftimin e Myftinisë së BFI-Tetovë.

Ka qenë një burrë. Allahu i kishte dhënë një djalë. Kur i bëridjali dy vjet, vdiq. U mërzit për të.

Pastaj, bashkëshortja e tij ngeli me barrë dhe i lindi atij dja-lin e dytë. Edhe ky nuk e bëri as edhe një vit dhe vdiq edhe djalii dytë.

Sa u bënë tani? Dy vdiqën dhe i varrosi me duart e veta.

Pastaj Allahu i dha katër vajza, njëra pas tjetrës. Vajzat urritën. E para u martua. Kur u martua, u gëzua dhe ishte i lum-tur me të. Vdiq edhe ajo, gjithashtu. Mosha e saj ishte në tënjëzetat.

E varrosi atë. Pastaj u martua e dyta. Dhe, kur i lindi njëfëmijë, u gëzua me të. Vdiq edhe ajo dhe e varrosi atë.

Sa u bënë tani? Dy vajza dhe dy djem.

Pastaj vajza e tretë. Mosha e saj nuk i arriti të shtatëmbë-dhjetat. U sëmur dhe vdiq.

Tani u bënë tri vajza dhe dy djem.

Pas gjithë kësaj dhimbjeje dhe vuajtjeje, nuk i ngeli atijvetëm se një vajzë. Pastaj Allahu i lartësuar i dha një djalë. Li-dhet me djalin dhe e do me një dashuri të madhe. Djali kur i

bëri një vjet e gjysmë, vdes dhe e varros edhe atë.

Atëherë, sa i varrosi? Gjashtë: tre djem dhe tri vajza.

E dini kush është ky? Ky është Muhamedi (s.a.v.s.).

Andaj, të gjithë atyre që u ka vdekur ndonjë i dashur: A jeniju më të mirë se Muhamedi (a. s.)?

Atij i vdiqën të gjithë ata. Çështja e sprovës nuk është se Al-lahu hakmerret ndaj jush. Jo! Jo! Jo!

Allahu ka urtësi për atë që e merr dhe Allahu ka urtësi përatë që e jep. Kjo të qetëson mendjen

dhe kur e kujton se çfarë i ka ndodhur të dërguarit të Alla-hut (s.a.v.s.)!

Përktheu nga gjuha arabe: Muhamed Sadiku

TREGIM

Bëni durim

Myfti Nesimi hapi panairin e librit“Tetova 2021”

Panair në ReMallNë datat 25-30 dhjetor, 2021, në qendrën tregtare “ReMall” në Tetovë është mbajturpo ashtu një panair libri, me të njëjtin titull: “Tetova 2021”. Dy shtëpitë botuesetetovare “Syth” dhe “Nobel” këtë vit vendosën të sjellin një panair libri pak mëndryshe se herave të tjera në Tetovë. Panairi i librit këtë vit vjen në një lokacion tëri dhe më të frekuentuar nga qytetarët, përkatësisht në qendrën tregtare “ReMall”.Ajo që ra në sy gjatë hapjes së panairit, ishte mungesa e profesorëve, earsimtarëve, e nxënësve dhe e studentëve, ka shkruar Portalb.mk. Panairi ështëhapur nga shkrimtari Salajdin Saliu. Në hapjen e tij ka folur edhe profesoreshauniversitare Vjollcë Berisha.


Shkrimtari Begzat Begzati është figuramë e dashur për shumë xhemate të Myfti-nisë së Gostivarit, në qytet dhe nëpër fsha-tra. Ai në vitin 2008 ka botuar librin metitull “Zëri i shpirtit, mrekulli e Zotit”, i ci-lësuar si “një kontribut i vërtetë në sferënfetare-shkencore të nënqiellit tonë, me çkabegatohet edhe më tepër fondi i literaturësfetare, duke i dhënë hapësirë lexuesit për tëthelluar njohjen e vlerave fetare-islame,përkatësisht vlerat edukative, arsimore, nëpërgjithësi”.

Këtë vepër e përshkon fryma e lirisë setë menduarit për t’u thelluar në fenomenetfetare-islame, me qëllim të shpjegimit tëtyre në frymën e kohës, që ato të jenë sa mëafër bindjes së besimtarit në përgjithësi. Kjofrymë e bën veprën përmbajtjesore, atrak-tive, të freskët dhe tërheqëse për atë që elexon dhe që mundohet të thellohet në kup-timin e saj. Ajo që veprën e dallon nga ve-prat e shumta në gjuhën shqipe, është faktise autori tenton që t’i shpjegojë porositë eKuranit famëlartë në frymën e shkencavetë ndryshme, që në të njëjtën kohë ështëedhe guxim i pashoq për të treguar se Ku-rani famëlartë është i vlefshëm për çdokohë dhe për çdo vend, pa marrë parasyshnivelin e ngritjes shkencore të njerëzimit,vlerësojnë studiuesit e saj.

Begzat Begzati u lind në vitin 1936 në

fshatin Gjonovicë të Gostivarit. Punoi si ar-simtar dhe administrator në arsim. Veprënartistike dokumentare “Sulltana” e botoimë 1993, e cila u ribotua më 1995 dhe2003. Më 1994 botoi monografinë“Xhemë Hasa - ushtarak demokrat”, e cilau ribotua më 1995. Në vitin 1998 botoi ve-prën në vargje “Pa konsensus”, kurse nëvitin 2000 novelën “Zonja e Tugut”. Nëvitin 2004 ribotoi monografinë “Sulltana”,me plotësime dhe ilustrime fotografish, sibotim i veçantë. Kjo monografi ishte inspi-rimi i parë për organizimin e manifestimevepërkujtimore dhe ngritjen e përmendorespër trimëreshën legjendare Sulltane Saliu-Qafa. Monografia “Xhemë Hasa-ushtarakdemokrat” u botua në tërësi edhe në gaze-tën FAKTI në diasporë, në disa vazhdime.Të dyja këto monografi janë komentuar dhevlerësuar në programin historik të TVShqiptar “Bota shqiptare”, si dhe nga mediatë tjera. Vlerësohet se mu këto dy mono-grafi “hasën në shënjestrën e turmave të lu-kunisë mediokre, të cilat u vërsulën nështegun e gatshëm, duke bërë matrapa-zllëqe, mistifikime dhe plagjiatura”. Alea-tët e këtyre hibridëve – thuhet më tej në këtëvlerësim - ishin edhe organet e pushtetit tëkohës, të cilët sekuestruan disa ekzemplarëtë këtyre veprave.

Pjesa e ndritshme dhe meritore për vle-

rësim, megjithatë, ishin insitutcionet dhe in-telektualët e mirëfilltë, si dhe popullata pro-gresive shqiptare. Begzat Begzati në vitin2008, krahas veprës “Zëri i shpirtit, mre-kulli e Zotit”, botoi edhe librin “Një jetë ku-shtuar të vërtetës”, që është vepra e shtatë eautorit.

Begzat Begzati me gazetari merret qënga viti 1969. Ka botuar një sërë artikujshme tematikë të aktualiteteve me interes sho-qëror dhe kombëtar. Është anëtar i Shoqa-tës së Shkrimtarëve Shqiptarë në Maqedonitë Veriut dhe në Shqipëri.

Librat me tematikë historike i kamshkruar me qëllim që vlerat e kësaj pjese tëhistorisë sonë të dalin nga anonimiteti dhetë zënë vendin e merituar në analet histo-rike të popullit shqiptar, deklaron ai për“Hënën e Re”.

Begzat Begzati është autor edhe i mo-nografisë “Gjonovica, kështjellë iliro-shqiptare”. Në vitin 2013 Komuna eGostivarit kishte shënuar 100-vjetorin emasakrës së Gjonovicës, ndriçimin e sëcilës e kishte bërë pikërisht ky shkrimtar.Në këtë përvjetor në Gjonovicë ishte ngri-tur edhe një monument kulturor-historikpër të përkujtuar masakrën e vitit 1913. Ra-portohet se për masakrën e Gjonovicës ki-shte folur edhe shkrimtari Begzat Begzati,banor i fshatit. “Bëhet fjalë për një masakërqyqare, për një masakër shumë të egër. Nëlagjen Bigor kanë vrarë 24 banorë, pleq,djem dhe fëmijë. Qëllimi për Gjonovicënka qenë që rinia më vitale, më e shëndoshëdhe më aktive të arrestohet. Dymbëdhjetëbanorë të fshatit Gjonovicë i kanë arrestuardhe bashkë me 63 banorë të fshatit Simnicëi kanë dërguar në fshatin Cerovë dhe mëpas i kanë masakruar. Skenari i kësaj ma-sakre ka qenë shfarosja e banorëve të Gjo-novicës dhe të Simnicës”, ka thënë me këtërast autori i monografisë “Gjonovica, kë-shtjellë iliro-shqiptare”, Begzat Begzati.

Ky shkrimtar është mjaft popullor nëMyftininë e Gostivarit, shumë i dashur përçdo besimtar islam në qytetin e Gostivaritdhe në rrethinat e tij. Ai po ashtu ka zënënjë vend meritor në panteonin e shkrimta-rëve bashkëkohorë shqiptarë. (+HeR)

Begzat Begzati, autori i“Sulltanës”, i “Xhemë Hasës”...

ME SHKRIMTARËT TANË

Viti 2022 është nisur mbarë në sferën e botimeve: kadalë nga shtypi libri “Shkenca e hadithit, disiplinat dheprocesi i zhvillimit” i autorit prof. dr. Faredin Ebibi.

Falë rrethanave të krijuara dhe donatorëve, u mundë-sua publikimi i kësaj vepre kapitale. Me këtë rast shfry-tëzoj rastin t’i falënderoj përzemërsisht vëllezërit Elezdhe Adem Aliun, me punë në Zvicër, të cilët me mjetet etyre materiale e kanë mbështetur këtë projekt, deklaronautori.

Vepra është nga fusha e Hadithit, është libër profe-sional, që do t’u shërbejë atyre që merren me studimin ekësaj fushe. Në kuadër të burimeve themelore të fesëislame shkenca e Hadithit e pason Kuranin famëlartë, siburim i dytë i tij. Rëndësia shihet që në nismë: është nëfunksion të kultivimit të vlerave fetare dhe të zhvillimittë trashëgimisë kulturore të Muhamedit [sal-lall-llahualejhi vesel-lem].

Myslimanët e parë (sahabët) eksploruan me kohë se-riozitetin e kësaj shkence, prandaj ishin të përkushtuarthellë në ruajtjen dhe transmetimin e haditheve në më-nyrë verbale. Pra, sipas kësaj rezulton se edhe fillet e paratë kësaj shkence paraqiten atëherë kur ka filluar tran-smetimi i haditheve në mënyrë gojore. Në të njëjtën kohë,janë zbatuar metoda dhe mënyra të ndryshme të kultivi-mit, por dhe forma të ndryshme të transmetimit dhe tëverifikimit të haditheve. Më saktësisht, në këtë periudhëkohore ka filluar vënia e bazave të strukturës së përgji-thshme të gjymtyrëve dhe të disiplinave të shkencës sëhadithit, vlerësojnë njohësit e kësaj problematike.(17.01.2022)

Ka dalë nga shtypi libri “Civilizimi islam - rënia dhe ri-përtëritja e tij (Rrënjët kulturore dhe edukative)” i autoritdhe mendimtarit të njohur islam Abdulhamid Ebu Sulejman,ka njoftuar në faqen e vet në Facebook prof. dr. Naser Ra-madani.

Libri trajton tema kulturore dhe pedagogjike. Trajtonshkaqet e rënies së civilizimit islam dhe mënyrat e ripërtë-ritjes, me theks të veçantë edukimin e fëmijëve dhe rolin efamiljes. Kapitulli i parë trajton problemin e hulumtimit dherrënjët e krizës. Vijon me identifikimin e sëmundjes. Kapi-tulli i tretë ka këtë përmbajtje: Fëmija, bazamenti i nisjes.Zgjidhja bazë – formimi i fëmijërisë, është kapitulli vijues.Kapitulli i pestë titullohet “Familja myslimane është burimi ndjenjave”. Libri mbyllet me ‘planin e punës’, me Për-fundimin dhe me literaturën e konsultuar.

Përkthyes është Naser Ramadani, ndërsa libri është bo-tuar nga shtëpia botuese Logos-A, Shkup, 2021.(12.01.2022)

“Shkenca e Hadithit” nga Faredin Ebibi

“Civilizimi islam”në shqip

Nga Hoxhë Nehat Ismaili

Unë nuk kam njohur mendimtardhe imam shqiptar më të guxim-shëm se Hoxhë Jakup Asipin, Al-

lahu e mëshiroftë! Nuk kam njohurkomentues të Kuranit fisnik më të zhdër-vjelltë, më të sinqertë dhe më inteligjentse Mulla Jakupi. Ai ishte një mendimtardhe imam me dituri enciklopedike nëepokën moderne. Ai nuk kishte përvetë-suar ngurtësinë metodologjike në inter-pretimin e fesë, por ishte shumë fleksibilsa i përket materializimit të ideve të tijdhe konvertimit të tyre në programe prak-tike dhe vizione politike. Ishte një inte-lektual me një nivel të lartëprofesionalizmi, e kjo vërehej sidomosgjatë interpretimit të teksteve të Kuranitfisnik, të cilat te njeriu krijojnë ndjesinësikur lundron nëpër oqeane. Idetë dhemendimet e tij ishin cilësore, ndonëse ainuk la shumë libra pas vetes shkaku i na-tyrës së veprimtarisë së tij, por ato që i laishin me bollëk njohurish, me fjalë tëurta, mesazhe, analiza dhe vizione për tëardhmen, të mbështetura mbi forcën e ar-gumenteve dhe të provave, mbi forcën emendimit.

Ishte i larmishëm gjatë ligjërimit.Teksa komentonte Kuranin fisnik, kom-binonte midis qetësisë shpirtërore dhesuksesit, midis teorisë dhe praktikës. Ai idrejtohej rinisë shqiptare bashkëkohoreduke i thënë: « Ju duhet të lexoni libracilësorë, e jo me cilësi të lartë të koperti-nës e as me cilësi të dobët të mendimit.»Ishte si një dritare e re, që jepte shpresëpër një të ardhme më të mirë për rininëshqiptare dhe për shqiptarët e provenien-cës myslimane viteve tetëdhjetë të she-kullit të kaluar, që për të gjithë feja ishtenjë botë e re, deri atëherë shumë pak enjohur, përpos disa njohurive elementaretë Ilmihalit dhe një grupi të kufizuar që

praktinon faljen e namazit.Ai fliste për bukurinë e Kuranit, për

magjinë e Kuranit, për qartësinë e Kura-nit, për ndikimin e Kuranit dhe larminë emetodave të Kuranit, por të gjitha këto iinterpretonte në një gjuhë të bukur, menjë stil unik dhe në një formë të mrekul-lueshme prej një oratori të rrallë dhemendjendritur, Zoti e mëshiroftë. Ai për-fitoi nga filozofi dhe mufesiri i madh Fa-hrudin er- Razi, të cilin e kishte lexuardisa herë me radhë. Dhe, sa herë që epyesja për ndonjë ajet dhe domethëniene tij, me shumë kënaqësi dhe buzëqeshjekarakteristike, duke e tundur kokën, tho-shte: «Kështu e ka komentuar ImamRaziu.» Rahmet i pastë shpirti!

Mulla Jakupi, përpos që ripërtëriumendimin dhe diskursin fetar ndër shqip-tarët, ai nuk ishte vetëm një përsëritës iideve të vjetra, por ato i diskutoi, i futinën thjerrëzën e kritikës shkencore;shumë të tilla i refuzoi dhe disa i pranoi.Nga gjërat më të mira që ai i bëri ishte qëai kërkoi jetën e Kuranit në tekstet e tij,në stilin e tij, dhe ndaloi në çdo tekst dukei bërë analizë gjuhësore dhe përmbajtë-sore. Ai me të drejtë mund të llogaritetnjë mufesir i rrallë ndër shqiptarët, sepseai nuk përdori gjuhën e juristëve mysli-manë, pasi ajo mbart disa kuptime gjuhë-sore e as që përdori gjuhën e filozofëvemodernistë, duke përfshirë vështirësitëdhe misteret që përmban, por më tepër aipërdori gjuhën e shkrimtarit dhe bukurinëe gjuhës së popullit, dhe kjo ishte ajo qëe bëri unik dhe të veçantë.

Kam pasur nderin dhe rastin të bise-doj shpeshherë për tema më komplekse,por sinqerisht ai njeri ishte një gjeni i vër-tetë përplot dituri të thella, teza të ndry-shme dhe të llojlloshme. Ai kishte njëlexim cilësor të librave të besimeve qiel-lore; leximi i tij nuk ishte konfuz dhe si-përfaqësor, por me një qëndrim prej

intelektuali i diskutonte dhe i analizontetekstet e librave të besimeve qiellore,sepse kishte një metodologji të rreptëshkencore.

Vetëm një besimtar si ai mund ta bëjëkëtë krijimtari me argumente të besimit,një njeri i cili dëshironte që rininë shqip-tare ta largojë nga bota e dyshimit nëbotën e bindjes ndaj Zotit dhe dorëzimitndaj Tij. Ai kishte marrë përsipër vendo-smërinë për t’i çliruar shqiptarët nga in-joranca, nga ndikimi i ideologjisëkomuniste dhe ateiste dhe për t’i çliruarnga varësia e mendimit marksist-leninist.Prandaj, oratoria e tij ishte e bukur përnga performanca, stili dhe diskursi i tijishin shumë të fortë për sa i përket kohe-rencës metodologjike.

Ishte rebel ndaj stereotipeve; e refu-zonte traditën e deriatëhershme të inte-pretimit të fesë, e cila në vitet tetëdhjetëishte në rol defensiv; ishte i pasionuar pasripërtëritjes së mendimit dhe diskursitfetar, ithtar i denjë dhe i pasionuar për li-rinë e kombit shqiptar (ishte pjesëtar iUÇK-së në konfliktin e 2001-shit) dhekishte dëshirë të jashtëzakonshme për tëthyer mitologjitë dhe besëtytnitë që ishintë shenjta në emër të traditës.

Ai nuk dorëzohej lehtë dhe nuk i pël-qente të jetë si të tjerët, sepse ishte uniknë ide, në veprimtari dhe në metodologjidhe si i tillë edhe ia dorëzoi shpirtin Zotittë Plotfuqishëm.

Rahmet pastë shpirti Yt, Hoxhë JakupAsipi!

Zvicër, Aarburg, 7.01.2021


Përkitazi me monografinë me ti-tull “Xhamia ‘Ebu Hanife’ në Gren-chen”, të autorit Rexhep Ismaili,teolog nga Kumanova, botuar nga Ba-shkësia Islame Shqiptare “Ebu Ha-nife” – Grenchen (Zvicër) në dhjetortë vitit të kaluar. Recensentë të kësajvepre janë dr. Zija Abdullahu dhe dr.Avni Avdiu.

Monografia është me 260 faqe, edisenjuar në mënyrë përfekte, metekst dhe fotografi që flasin. Ajo le-xuesit i ofron material dhe të dhënanga më të ndryshmet, që kanë të bëjnëme ecurinë e organizimit të jetës fe-tare në mërgim, respektivisht nëGrenchen (Grenhen) të Zvicrës e mëgjerë.

Përmbajtja e kësaj vepre ndahet nëdhjetë kapituj, ose pjesë. Në pjesën eparë, që titullohet “Hyrje”, përfshihetfjala e recensentëve, parathënia dhefalënderimi për rata që e ndihmuanprojektin e ndërtimit të kësaj xhamie. Nëpjesën e dytë, e cila është titulluar “Një

histori e shkurtër për Zvicrën”, ku filli-mish autori jep një letërnjoftim mbi Kon-

federatën Zvicerane. Më pastaj vijojnëmaterialet mbi arsimin fetar-islam nëZvicër, mbi Kantonin e Solothurnit, qy-tetin e Grenhenit, mbi ardhjen e shqip-tarëve në Grenhen, migrimin dhe -Islami në Zvicër. Në pjesën e tretë, tëtitulluar “Misioni i Xhamisë”, flitet përrolin e xhamisë në ndërtimin e qytetë-rimit islam; domethënien e nocioneve“xhami” dhe “mesxhid”; dimensioninsocio-kulturor dhe arsimor të xhamisë;xhaminë si vend i dialogut ndërfetar;xhamitë në diasporë, rolin e tyre nëngritjen e vetëdijes fetare dhe kombë-tare dhe rolin e xhamisë në mbrojtjen eidentiteti të qenies sonë në mërgim.

Nga pjesa e katërt deri në pjesën enëntë flitet për Xhaminë e Grenhenit,për zanafillën e saj, për mënyrën e fun-ksionimit, emërtimin e saj me emrin“Ebu Hanife”, për të vazhduar për ne-vojën e ndërtimit të xhamisë së re, bler-jen e vendndërtimit, sfidat dhe sprovat

në të cilën ka kaluar kjo xhami, lejen endërtimit, ecurinë e ndërtimit, hapësirat exhamisë. Më pastaj përshkruhet hapësirae brendshme e xhamisë, e cila mahnitsyrin e çdokujt që e sheh. Përshkruhetakti i hapjes solemne, jepen të dhëna përstrukturën udhëheqëse të xhamisë, përForumin rinor dhe atë të gjinisë femrore.Në pjesën e nëntë përshkruhet roli dhefunksionimi i tanishëm i Xhamisë, ku poskryerjes së obligimeve fetare, mbajtjes sëmësimbesimit, xhamia rol të rëndësishëmluan edhe në aspektin humanitar dhe ba-mirës, duke ndihmuar njerëzit në nevojë.Po ashtu, përshkruhet edhe biblioteka eXhamisë, e cila ka një fond të konside-rueshëm librash me tematikë të ndry-shme.

Me një fjalë, autori i kësaj monogra-fie me një kujdes të madh i përshkruan tëgjitha detajet që kanë të bëjnë me xha-minë “Ebu Hanife” në Grenhen, duke iilustruar ato edhe me fotografi kolor, që ijapin një estetikë të veçantë kësaj vepre.Kjo vepër është për t`u marrë si shembulledhe nga qendrat tjera islame, respekti-visht xhamitë tjera jo vetëm në Zvicër,por edhe në shtetet tjera perëndimore,sepse fjala e shkruar mbetet argument ipaluhatshëm në histori.

Q. Osmani

Më 16 janar, 2022, në Xhaminë Ebu Ha-nife-Grenchen, Kanton Solothurn, Zvicër, pasnamazit të drekës, në prezencën e shumë my-safirëve, u mbajt promovimi i librit (mono-grafi)“XhamiaEbuHanife-Grenchen”, thuhetnënjoftimineXhamisëEbuHanife-Grenchen.

Të ftuar, si mysafirë, ishin prof. dr. AvniAvdiu nga Kumanova, njëherësh recensent ilibrit, i cili foli para të pranishmëve për institu-cioninexhamisëdhepër librin.Recensenti tje-tër, prof. dr. Zija Abdullahu, për shkaqeobjektive nuk pati mundësi të jetë prezent.

Autori i monografisë, Rexhep Ismaili,shtjelloi përmbajtjen e librit.

Mefjalëpërshëndetëseuparaqitdr.Besim

Nuzi nga Shqipëria, Imam në Langenthal.Moderator ishte mr. Ragmi Destani, Imam ipërkohshëm në këtë xhami.

Programi u hap me disa ajete kuranore, tëkënduara nga hoxhë Baki Mustafa, imam nëLucern (Luzern). Kryetari i Xhamisë, FitimShabani, përshëndeti të pranishmit dhe falën-deroi për prezencën e tyre.

Mbylljaeprogramitubëmedisaajeteku-ranore, të kënduara nga hoxhë Emin Odai,Imam në Biel/Bienne. Krejt në fund, duanë ebëri hoxhë Abdullah Esati, Imam në ZuzwilSG, thuhet në njoftimin e Xhamisë Ebu Ha-nife-Grenchendrejtuar“HënëssëRe”ngaRe-xhep Ismaili.

Promovim në Grenchen

Monografia e parë e një xhamienë diasporë Si e njoha Mulla Jakup Asipin

NË 16-VJETORIN E IKJES NË AMSHIM

Ai me të drejtë mund të llogaritet një mufesir i rrallë ndër shqiptarët,sepse ai nuk përdori gjuhën e juristëve myslimanë, pasi ajo mbart disakuptime gjuhësore e as që përdori gjuhën e filozofëve modernistë,duke përfshirë vështirësitë dhe misteret që përmban, por më tepër aipërdori gjuhën e shkrimtarit dhe bukurinë e gjuhës së popullit, dhe kjoishte ajo që e bëri unik dhe të veçantë.


mit të shkollës fillore vazhdoi t’i ndih-mojë familjes, duke iu bashkëngjitur vël-lezërve në punët bujqësore. U bë njëringa punëtorët më të rëndësishëm të fa-miljes. Në moshën 16-vjeçare filloi tëmësojë hivzin e Kuranit te hoxha i fsha-tit Ejub Jashari. Hivzin e vazhdoi deri nëdevren e tretë, metodë kjo sipas traditëssë mësimit të hivzit në këto anë. Mirëpo,për shkak të rrethanave të asaj kohe nukarriti ta kryente hivzin. Gjatë kësaj periu-dhe ai ruante edhe bagëtitë e shtëpisë,edhe Kuranin e merrte me vete për të më-suar.

Shërbimin ushtarak e kreu në Arma-tën e Jugosllavisë. Shërbeu në qytetinNovi-Sad të Vojvodinës.

Në këtë periudhë është interesuar përgjendjen e Islamit dhe të myslimanëve.Në shtëpi ka pasur Kuranin në gjuhën bo-shnjake, si dhe revistën “Preporod”, qëishte organ i Bashkësisë Islame të Jugo-sllavisë asokohe.

Në moshën 23-vjeçare, në vitin 1974,martohet me Bedrije Selmanin nga fshatiOrizare, të bijën e hoxhë Fejzi Selmanit.Nga kjo martesë i lindën 6 fëmijë - 3 prejtë cilëve i vdiqën në moshë shumë tëvogël, kurse Rejhania, Sadudini dhe Ir-fani jetuan.

Në vitin 1975 shkoi në Damask të Si-risë. Është Damasku qyteti i muhabetevetë familjes së Jakup Asipit, sepse gjyshi itij haxhi Ramadani gjatë udhëtimit të tijpër në haxh në vitin 1938, qyteti që mësë shumti i kishte lënë përshtypje ishteDamasku. Për kët qytet ai kishte biseduarshumë në dhomën e miqve.

Në Damask u regjistrua në medresenëe quajtur El-Furkan. Aty mësoi plot 5vjet. Vitin e gjuhës dhe vitin e parë tëshkollës i kreu për një vit. Qysh në vitete para u njoh si nxënës shumë i dalluar,aktiv dhe i shoqëruar me njerëz.

Tregojnë shokët se në vitin e dytë uorganizua një program për ditëlindjen eMuhamedit (a. s.) dhe drejtori i shkollëse kishte caktuar si moderator të progra-mit. Programi, kuptohet, kishte qenë nëgjuhen arabe.

Gjatë periudhës së mësimit në Me-dresenë e Damaskut, me banim qëndroinë lagjen El-Muhaxhirin, në konviktin equajtur El-Kehf, na thotë Ridvan Neziringa Opaja.

SHUMË AKTIV NË SHPJEGIMIN EKURANIT

Menjëherë pas mbarimit të vitit tëdytë u caktua si ligjërues Ramazani nëfshatin Sllupçan dhe kështu vazhdoi tëjetë vazhdimisht i angazhuar për çdo Ra-

mazan. Në vitin 1979, në një kohë dimri,në xhaminë e fshatit organizoi një tubimme rastin e ditëlindjes së Muhamedit (a.s.). Në xhami qenë tubuar të gjithë ho-xhallarët e rrethit. Ishte një program i sti-lit të veçantë, për shkak se rrjedha e tijbëhej me anë të moderimit. Ai në këtovite ishte shumë aktiv për ta shpjeguar atëqë e mësonte. Jo vetëm në xhami, apo nëvende publik, por edhe në familje. Zako-nisht, pas namazit të jacisë merrte njëlibër në gjuhën arabe dhe dilte para gji-thë anëtarëve të familjes dhe shpjegontepër Islamin. Dilte në mes të dhomës dhepërballë i kishte babën, nënën, vëllezërit,si dhe nipat - 31 veta sa numëronte tërëfamilja e gjerë. Kështu që, ajo bisedë ki-shte tamam kuptimin e një ligjërate.

Kishte edhe aftësi humori të lezet-shëm. Gjatë qëndrimit në shtëpi nga pu-shimet shkollore, një ditë doli nga shtëpiame një çadër grash. Fqinjët kishin dashurta ngacmonin dhe i kishin thënë: “A bënhoxha me çadër grash të dalë?!” Ai ua ki-shte kthyer: “Hoxha po bën grua të ketë,e çadër grash s’po bëka!”, tregojnë ngafamilja.

Thirrjen e kishte pjesë të përditshmë-risë së vet. Jo vetëm në xhami, apo nëmomente zyrtare. Ai thirrte për Islam nëçdo moment, në çdo kohë, në çdo rast.Krahas punës si hoxhë, ai punonte edhenë shërbim të familjes. Jakup Asipindiqte pazaret duke çuar në to prodhimetbujqësore që prodhonte familja e tij. Pa-zaret që i përcillte ishin: Presheva, Buja-noci, Gjilani, Kamenica, Rogoçica,Hogoshti.

Në vitin 1980, pas mbarimit të Me-dresesë, u regjistrua në Universitetin El-Az’harit në Kajro të Egjiptit, Fakultetine Usuluddinit-drejtimi Tefsiri i Kuranit.Në vitin 1985 ky universitet festoi 1000-vjetorin e themelimit, rast ky në të cilinstudentët e të gjitha rajoneve të botës pre-zantonin me nga një përfaqësues. JakupAsipi përfaqësoi studentët e Jugosllavisë.Në atë ngjarje duhej të përfaqësohet çdo-kush në tavolinën e vet përpara me fla-murin e vet. Jakup Asipi thotë se kashkuar në Ambasadën e Shqipërisë në atëkohë dhe ka marrë një flamur shqiptardhe i ka vënë edhe atë jugosllav, por edheatë shqiptar. Si përfaqësues gjithashtudhe diskutoi 10 minuta para të gjithëatyre që ishin të pranishëm, duke për-fshirë edhe korin diplomatik në Kajronga mbarë bota.

Gjatë periudhës së studimeve banoinë lagjen “Heliopolis” të Kajros. Vizitoiedhe pendën e Asuanit, një ndër projektetshumë të rëndësishme të Egjiptit.

Pas mbarimit të fakultetit pati një

ftesë që të shërbejë si imam në një xhamitë Leverkuzenit në Gjermani. Nga da-shuria e madhe dhe dhimbja për Xhaminëe Kudsit, ai xhamisë ku veproi ia dhaemrin “Xhamia Aksa-Leverkuzen”. AtyJakup Asipi shërbeu plot 5 vjet me radhë.Kur shkoi Jakup Asipi në Leverkuzen,gjeti një numër shumë të vogël njerëzishqë shkonin në xhami. Ishte një xhami evogël dhe filloi bisedat për punën në atëxhami me njerëzit që ishin përgjegjës aty.

ISHTE ATY KU ISHIN SHQIPTARËT

Jakup Asipit nuk i kishin pëlqyer për-masat e xhamisë. Kishte thënë se xhamiaështë e vogël. Ata që ishin përgjegjës ithonë: “Çfarë e vogël? Ne s’jemi aqshumë, saqë kjo xhami të jetë e vogël!”Ai i thotë se duhet ta zgjerojnë xhaminë,për shkak se do të shtohet xhemati. Pakkohë pasi filloi punën në xhami, u regji-struan 300 anëtarë - thotë njëri nga për-gjegjësit e xhamisë, Mehdi Osmani. Kythotë se Jakup Asipi terren për punë e ki-shte çdo vend ku rrinin shqiptarët, si nëkafiteri, në klube; gjithkund ku ishinshqiptarët, ai aty ishte për t’u thënë diçkapër fenë islame.

Gjatë kësaj periudhe Jakup Asipi ba-shkëpunoi edhe me klubin e shqiptarëve“Xheladin Zeqiri” në Leverkuzen, klubky i cili e dërgoi si përfaqësues në taki-min e Alternativës Kosovare në vitin1990 në Cankarjev Dom të Lubjanës. Nëkëtë ngjarje pati rastin edhe të marrë fja-lën, ku dha mendimin e tij për të ardhmene Kosovës. Në tubimin e Lubjanës morënpjesë fytyrat kryesore të Kosovës, të asajkohe, si: Rexhep Qosja, Adem Demaçi,Zekerja Cana e shumë veprimtarë të tjerë.Kontribut shumë të çmueshëm dha edhenë krah të rezistencës së shqiptarëve nëdiasporë. Mori pjesë në demonstratat eGjenevës me plis të bardhë në kokë. Ishteedhe organizator i madh i aksioneve hu-manitare për ndihma familjeve të rrezi-kuara në Kosovë, ku dhe bënteshpërndarjen e ndihmave shtëpi mështëpi nëpër Kosovë.

Gjatë qëndrimit në Gjermani kreuedhe kursin e gjuhës gjermane në Këln.

Në vitin 1990, me kërkesë të ba-shkëfshatarëve të tij, u kthye në Sllupçan,për t‘ia filluar një epoke të re veprimtarie.Në Sllupçan nuk u kthye vetëm si njëhoxhë xhamie, por si një frymëzues, silider i rinisë, si motivues i denjë, si një zëi fuqishëm i arsyes dhe i ngritjes së vle-rave morale. /Kryhet në numrin tjetër/

(Autori i këtij teksti është nip, djalëvëllai, i Mulla Jakup Asipit)

Nga Sead Ramadani(Enkas për HeR)

Hoxhë Jakup Asipi lindi në fshatinSllupçan të Kumanovës më 2shkurt 1951. Rrjedh nga një fa-

milje fetare. Babai i tij ishte Asipi, kursenëna Vailja. Vlen të përmendet se edhe gjy-shi nga nëna, Adem Ademi, nga fshati Mi-ratoc i Preshevës, ishin familje fetare. Këtëe dëshmon shkuarja në haxh: edhe babai inënës Ademi, edhe gjyshi Ramadan Asipi,që të dy, kishin qenë në haxh gjatë vitevetridhjetë, para Luftës së Dytë Botërore.

Jakup Asipi ishte fëmija i 6-të i nënësVaile dhe babait Asip. Prindërit e tij i ki-shin 8 fëmijë: 3 vajza dhe 5 djem. Vailjakishte lindur edhe fëmijë tjerë, të cilët ikishin vdekur si foshnjë.

Gjatë ditëve kur u lind Jakup Asipiishte kohë e vështirë: në vendlindjen e tijpo zbatohej vendimi për heqjen e mbule-sës së femrave myslimane. Ky vendim nëfshatin Sllupçan, ku lindi Jakup Asipi, urealizua me armë dhe me njësite ushta-rako-policore. Vetëm 3 ditë pasi që kishtelindur Jakup Asipi, në Sllupçan prezan-tuan një numër shumë i madh i forcaveushtarako-policore për ta zbatuar këtëvendim, në lidhje me mbulesën. Disa nganjerëzit më me ndikim të fshatit i kishinmbyllur në burg; ndër ta edhe gjyshin eJakup Asipit, siç i thonin fshatarët - haxhiDanin. Gjatë këtyre ditëve gjyshi i tij,Haxhi Dani, ishte në burg. Pasi që pre-sionet dita-ditës shtoheshin, ka filluaredhe periudha e shpënguljeve. Gjatë pe-riudhës së shpërnguljes së shqiptarëvepër në Turqi, familja e Jakup Asipit kanëmenduar edhe ata të shpërngulen, por jonë Turqi, por në Sham (Damask). Kyishte mendimi i gjyshit të Jakup Asipit,sepse Damasku i kishte lënë shumë për-shtypje gjatë udhëtimit për në haxh.

NË KUSHTE TË RËNDA EKONOMIKE

Fëmijërinë e hershme Jakup Asipi ebëri në kushte shumë të rënda për ngaaspekti ekonomik. Në atë kohë familja kapërjetuar edhe urinë e skajshme, deri në 3ditë pa ngrënë; jo pse ishin shumë të var-fër, por vetëm 2 ditë pas shitjes së grurit,që e kishin pasur me bollëk, kishin ardhur

nëpunësit e shtetit dhe ia kishin marrë tëtërin, deri në kokrrën e fundit, kështu qëfamilja mbetet pa bukë. Babai i Jakup Asi-pit detyrohet të kërkojë bukë për fëmijëtdhe niset për në malësi. Shkon deri në Lu-bisht të Vitisë dhe atje gjen një breme(barrë) miell të misrit dhe e sjell në shtëpi.

Shkollën fillore e kreu në vendlindje,me sukses të shkëlqyeshëm. Pas mbari-

Biografi e Jakup Asipit(1951-2006)

Thirrjen e kishte pjesë të përditshmërisë së vet. Jo vetëm në xhami, apo nëmomente zyrtare. Ai thirrte për Islam në çdo moment, në çdo kohë, në çdo rast.


Ende nuk dihet nëse operimi do tëketë sukses afatgjatë, mirëpo mje-kët e Qendrës Mjekësore të Uni-

versitetit Marillend kanë thënë më 10janar se procedura ka treguar se zemra enjë kafshe mund të mbijetojë në trupin enjeriut, pa refuzim të menjëhershëm.Operimi është kryer më 7 janar te një pa-cient që nuk ka mundur të kryejë tran-splantim normal dhe ka qenë në prag tëvdekjes.

“Ose do të vdisja, ose do të bëja këtëtransplantim. Dua të jetoj. E di që ështëkërkim në errësirë, mirëpo është mundë-sia ime e vetme”, ka thënë 57-vjeçariDavid Bennett para operimit.

Kompania bioteknologjike “Revivi-cor”, e cila e ka dhënë zemrën e derrit, kaofruar edhe veshkën e një derri në tetor,për të kryer transplantimin e parë të ve-shkës së një kafshe te një njeri, ndonësetruri i pacientit ka qenë i vdekur. Operimiështë kryer në Nju-Jork.

Aktualisht ka kërkesë të madhe për

transplantim të organeve, mirëpo ka paktë tilla në dispozicion, andaj kjo gjë kashtyrë shkencëtarët që të kërkojnë përmënyra alternative.

(REL; 11 janar, 2022, Nju-Jork)

Kirurgu dr. Bartley Griffith, udhëhe-qës i ekipit që e kreu transplantin e zem-rës së derrit te David Bennett, ka dhënënjë intervistë ekskluzive për EuronewsAlbania më 17 janar, 2022.

Shkruan: Jusuf Zimeri

Transplantimi është zëvendësimi injë organi që nuk funksionon nëtrupin e njeriut me një organ tjetër

të ri, i cili funksionon. Nuk ka dilemë sepërparimi i mjekësisë dhe teknologjisëbëri të mundur transplantimin e organeveprej një organizmi në organizmin tjetër.Me problematikën e transplantimit mje-kësia bashkëkohore filloi të merret pasgjysmës së dytë të shekullit XX, dhe si itillë transplantimi paraqitet si çështjeimanente e medicinës, por patjetër të jetëe rregulluar sipas normave juridik .

Në Amerikë një pacient me emrinDavid Bennet ishte në prag të vdekjes,kurse zemra e derrit në trupin e tij jeptenjë fije shprese të fundit për jetën e tij.Operatorët amerikanë në qendrën mjekë-sore të Universitetit të Marilandit morënnjë leje të veçantë nga autoritetet mjekë-sore për të kryer operacionin e transplan-timit të zemrës së derrit në trupin eDavidit. Operacioni është kryer brendashtatë –tetë orëve dhe fillimisht është tre-

guar i suksesshëm, por nuk dihet nëseshanset e pacientit për të mbijetuar mëgjatë ekzistojnë ose jo.

“SUPERHEROI”, NJË PAKISTANEZOperacioni është kryer nga një ekip

mjekësor në krye me mjekun amerikanme origjinë pakistaneze Dr. Muhjudin , icili u cilësua si një superhero dhe si njënga ekspertët kryesorë në botën e tran-splantimit të organeve të kafshëve në tru-pin e njeriut, që quhet ksenotransplantim.Kjo çështje po studiohet prej shumë vi-tesh, kurse derri i përdorur në këtë pro-ces është i modifikuar gjenetikisht për tëprodhuar një gjen që mund të shkaktojënjë përgjigje imune te njerëzit.

Vlen të theksohet për lexuesin se parase të bëhet transplantimi i zemrës së der-rit të modifikuar gjenetikisht në trupin enjeriut, në tetorin e vitit të kaluar opera-torët amerikanë për herë të parë kishintransplantuar një veshkë derri në trupin enjeriut dhe sistemi i imunitetit të njeriutnuk e kishte refuzuar organin e tran-splantuar nga derri. Modifikimi gjenetik

nënkupton ndryshimet gjenetike që i janëbërë zemrës së derrit dhe heqja e një mo-lekule sheqeri nga indet, gjë që çon në re-fuzimin e trupit të njeriut.

Ky rast u njoh si përparim i madh, qëpotencialisht mund të zbusë mungesën erëndë të organeve njerëzore për tran-splantim. Mirëpo, pas transplantimit tëveshkës së një derri në trupin e njeriut meinformacionin që dhanë kirurgët ameri-kanë nga Universiteti i Marilandit, kunjoftuan se tanimë kanë arritur të bëjnëtransplantimin e zemrës së një derri tëmodifikuar gjenetikisht te një njeri i së-murë, ngjallën debate dhe polemika tëmëdha jo vetëm në mesin e dijetarëveislamë dhe institucioneve relevanteislame rreth dispozitës së këtij transplan-timi, por edhe te faktorët tjerë ndërkom-bëtarë. Gazeta britanike “The Guardian”më 12 janar 2022 e përshkroi transplantine parë transgjenik të zemrës së derritbrenda trupit të njeriut si një përparim tëdukshëm në shkencën mjekësore, por de-klaroi se operacioni ngriti edhe shqetë-sime të mëdha sigurie dhe etike.

Shkencëtarët gjatë viteve nëntëdhjetëtë shekullit të kaluar kishin ndaluar për-dorimin e organeve të derrit, kur kishinkonstatuar se në ADN e derrit fshiheshinviruse të cilat mund të infektonin qelizatnjerëzore. Mirëpo, për të tejkaluar këtëproblematikë ata vazhduan me kërkime,duke modifikuar ADN-në e derrit, meqëllim që t’i heqin molekulat që çojnë re-fuzimin imunitar. Shkencëtarët kanë bërëmodifikime delikate, që heqin dhjetëraviruse nga indet e derrit, me shpresë seorganet do të jenë më të sigurta.

Thënë të vërtetën, transplantimi i orga-neve të kafshëve te njeriu ka një historibukur të gjatë. Mjekët amerikanë gjatë vi-teve gjashtëdhjetë të shekullit të kaluar ki-shin transplantuar veshkët nga majmuni ellojit Shimpanza te dymbëdhjetë pacientë,porse me përjashtim të njërit, të gjithë vdi-qën brenda disa javëve. Po ashtu edhe gjatëviteve tetëdhjetë kishin transplantuar zem-rën emajmunit të llojit Babun te një fëmijënë Kaliforni, por ai vdiq pas tri javëve.

QËNDRIMET E DIJETARËVE ISLAMËAshtu siç potencuam edhe më parë,

ky veprim ngjalli edhe reagime të shumta

edhe te dijetarët islamë. Që në fillim tëtheksojmë një të vërtetë madhore, për tëcilën ekziston konsensus mes dijetarëveislamë, se derri është i ndytë (nexhis) nëesencë, prandaj ky element nuk mund tëanashkalohet në asnjë mënyrë.

Në një ndërhyrje në programet sateli-tore prof. Ahmed Karima, ligjërues i fi-khut krahasues në UniversitetinAl-Az’har, shprehu një refuzim të plotëtë lejimit të një operacioni të tillë, bileedhe nëse është çështje vdekjeje ose jete.Sipas tij, shenjtëria e kësaj çështje vërte-tohet me tekst autentik dhe nuk pranonkurrfarë ixhtihadi.

Një qëndrim të kundërt ndaj kësaj çë-shtjeje mban dijetari Halid el-Xhundi,anëtar i Këshillit Suprem për ÇështjeIslame, i cili mendon se për një veprim tëtillë duhet falënderuar Allahun (xh. sh.)për begatinë që na dhuroi dijetarë dheshkencë që të mund të zbulojnë gjëra qëshpëtojnë njerëzinë dhe jetën e tyre.

Duke respektuar mendimet e këtyredijetarëve, mendoj se janë pak qëndrimeekstremiste, të kundërta mes vete, sepsepërveç faktit se ka ndodhur transplanti izemrës së derrit në trupin e njeriut dhe ka

dhënë rezultatet e para, ende nuk dihetprocesi i mëtutjeshëm i mbijetimit apoedhe pasojat që mund të ketë ky lloj tran-splantimi, që të mund të merren edhe ver-dikte përfundimtare mbi çështjen.

Këtë debat e ka interpretuar edheAkademia e Fetvasë së Egjipti, dukethënë: Dihet fakti se kërkimi i mjekimitështë çështje e ligjësuar sipas Islamit, porjo edhe përdorimi i ndonjë gjymtyre tëderrit. Sipas kësaj Akademie, gjymtyra ederrit për mjekim mund të përdoret nësenuk ekziston alternativë tjetër, sepseruajtja e jetës është synim i sheriatit. Qën-drim të përafërt ka edhe Universiteti iAz’harit, kur thonë se mjekimi me njëgjymtyrë të derrit lejohet nëse plotësohenkëto dy kushte, që janë:

- Nëse nuk ka alternativë tjetër, pranëse nuk ekziston ndonjë mjet tjetër qëmund ta kompensojë përdorimin e gjym-tyrës së derrit, dhe

- Që pasojat eventuale nga transplantitë jenë më të pakta sesa pasojat ngamostransplantimi.

Vallahu ealem - Allahu e di më sëmiri.

Transplanti i zemrës së derrit tëmodifikuar gjenetikisht në trupin e njeriut

Pacienti: “Kërkim në errësirë”

(Foto: REL)

38 Hëna e Re 39Janar 2022 | Xhumadel Evvel - Xhumadel Ahir 1443

Shkruan: prof. dr. Jusrije Et-Tavil

Zemra nuk është vetëm një pompëgjaku e thjeshtë, siç pretenduanmjekët më parë. Shkencëtarët sot

me seriozitetin më të madh po flasin përnjë tru që gjendet brenda në zemër e qëpërbëhet prej 40.000 neuroneve, dome-thënë ajo që ne e quajmë “mendje” ështënë qendër të zemrës. Kjo qendër është ajoqë e drejton trurin që ta kryejë funksio-nin e vet. Prandaj Allahu i madhërishëme ka bërë zemrën mjet për të kuptuar dhelogjikuar ne. Allahu (xh. sh.) thotë: “Anuk udhëtuan ata nëpër tokë e të kenëzemra me të cilat do të kuptojnë, dheveshë me të cilët do të dëgjojnë? Pse,në të vërtetë, sytë nuk verbohen, porverbohen zemrat në kraharor.” (SurjaEl-Haxhu: 46)

Në ajetin tjetër thotë: “Ata nuk kanëzemra, që me to nuk kuptojnë.” (ElEaraf: 179)

Nga këto ajete qartë na bëhet me dijese Kurani fisnik e ka përcaktuar qendrëne perceptimit te njeriu, e që është zemra,të cilën po e zbulojnë sot shkencëtarët.Allahu i madhërishëm tha: “Edhe pas(fakteve të qarta), zemrat tuaja u bënëpasandej të forta si guri; e edhe më tëforta.” (El Bekare: 74)

Karakteristikat, në Kuran

Kurani në këtë rast ka përcaktuar ka-rakteristikat e zemrës, që janë ngurtësiadhe butësia. Prandaj, Allahu (xh. sh.) përpabesimtarët ka thënë: “Të mjerë janëata që nga zemërfortësia e tyre nukpërmendin Allahun; të tillët janë nëhumbje të qartë.” (Zumeri: 22) Për-kundër myslimanëve, për të cilët thotë:“(prej leximit dhe dëgjimit të tij) rrëqe-then lëkurat dhe zbuten zemrat etyre”. (Zumer: 23)

Secila nga qelizat e zemrës është njëdepo informacioni dhe ngjarjesh dhe përkëtë arsye filluan të mendojnë dhe të fla-sin për kujtesën e zemrës. Allahu (xh. sh.)

na siguroi se çdo gjë gjendet në zemërdhe se Allahu (xh. sh.) na sprovon dukepërjetuar atë që është në zemrat tona. Al-lahu (xh. sh.) thotë: “Në mënyrë qëAl-lahu të provojë atë që është në zemrattuaja (sinqeritetin, ose hipokrizinë) dheqë të pastrojë atë që është në zemrattuaja. Allahu i di shumë mirë të fsheh-tat në zemra.” (Ali Imran: 154)

Defekti më i madh në sistemin e fun-ksionimit të zemrës çon në humbjen edëgjimit, andaj Allahu (xh. sh.) thotë:“Ne i godasim (i dënojmë) për mëkatete tyre, i mbyllim zemrat e tyre dhe atanuk dëgjojnë (këshillat).” (El Earaf:100)

Zemrës i kushtohet një seriozitetshumë i rëndësishëm në shkencë dhe nëstudime, sepse zemra ndikon në drejti-min e qelizave të trurit. Prandaj Kuranifisnik ka bërë edhe lidhshmërinë meszemrës dhe shkencës (diturisë). Allahu imadhërishëm thotë: ”Perëndia ua kavulosur zemrat atyre, por ata nuk edinë.” (Teuvbe: 93)

Qendra e gënjeshtrës gjendet nëzonën e përparme, në pjesën më të lartë tëtrurit, kurse sa u përket informacioneveqë i ruan zemra, (ato) janë të vërteta dhetë padyshimta. Prandaj, njeriu kur gënjenme gjuhën e tij, ai e thotë të kundërtën easaj që e ruan zemra nga informacionet

Fetvaja e përdorimit të valvulave tëzemrës së derrit, për shërimin e disa së-mundjeve të zemrës te njerëzit, ka shkak-tuar debate të gjera në mesin e dijetarëveislamë në Universitetin e Az’harit nëKajro dhe më gjerë. Dijetarët islamë kanëdebatuar përkitazi me rregullat të cilaveduhet përmbajtur në rast të përdorimit tëdisa pjesëve të derrit për kurimin e nje-riut.

Ish myftiu i Egjiptit, Ali Xhumua,është i mendimit se në raste kur e kërkon

domosdoshmëria e mbrojtjes së shëndetitë njeriut, lejohet përdorimi i valvulave tëzemrës së derrit te njeriu, nëse nuk kamundësi tjetër që valvulat të zëvëndëso-hen në ndonjë mënyrë tjetër të lejuar.

Dr. Muhamed Rewfet Othman, anëtari Akademisë së Gjurmimeve Islame nëEgjipt, fillimisht e konfirmon se në parimndalohet përdorimi i derrit dhe i pjesëvetë tij për ushqim dhe pije, ndërkaq kurështë në pyetje përdorimi i pjesëve të der-rit për shërim, përgjigjja në këtë pyetje

Tru brenda zemrës

MJEKËSI

Ajo që ne e quajmë “mendje” është në qendër të “pompës së gjakut”.

dhe njohuritë. Prandaj, Allahu (xh. sh.)thotë: “Ata flasin me gjuhën e tyre,atë që nuk e kanë në zemrat e tyre.”(El Fet’hu: 11) Në këtë rast, gjuha lëvizme urdhrin që e merr nga pjesa e për-parme e trurit, të cilën Allahu (xh. sh.)në Kuran e quan: “pjesa e përparme ekokës, rrenacak mëkatar”. (Alek: 16)

Besimi gjendet në zemër e jo në tru,e këtë e kanë vërtetuar disa hulumtuesduke studiuar për rëndësinë e zemrës nëbesim dhe në iman. Allahu (xh. sh.)thotë: ”O ti i dërguar! Të mos bren-gos vrapimi në mosbesim i tyre, qëme gojët e tyre thanë: ‘Ne kemi be-suar’, e zemrat e tyre nuk kanë be-suar.” (El-Maide: 41)

Njeriu që ka zemër industriale, nukka frikë, nuk ndikohet dhe nuk i intere-son asgjë për të ardhmen e tij. Këtë eka definuar Kurani, ku thotë: “E, be-simtarë të vërtetë janë vetëm ata, tëtë cilëve kur përmendet Allahu rrë-qethen zemrat e tyre; kur u lexohenajetet e Tij, u shtohet besimi, dhe qëjanë të mbështetur vetëm te Zoti ityre.” (El Enfal: 2)

Po ashtu Allahu (xh. sh.) ka bërë qëzemra të jetë edhe vendi i frikës dhe tri-shtimit, andaj Allahu (xh. sh.) thotë:“dhe në zemrat e tyre hodhi frikën”.(El Hashr: 2) Kjo është ajo që ne sot eshohim, e veçanërisht gjatë operimit tëzemrave artificiale, ku shohim shqetë-sim të të gjitha sistemeve të trupit tënjeriut.

Trajtimi më i mirë i zemrësTë gjithë shkencëtarët konfirmojnë

se shkaku i parë për vdekjen e zemrësështë çrregullimi i sistemit të funksio-nimit të zemrës, kurse rruga më e mirëe shërimit të saj është tentativa në va-zhdimësi për të stabilizuar dhe qetësuarzemrën. Është vërtetuar se disa fre-kuenca të zërit ndikojnë në funksioni-min e zemrës dhe ndihmojnë përstabilizimin e saj. Prandaj, Allahu fuqi-plotë thotë: “Ata që besuan dhe me tëpërmendur Allahun, zemrat e tyreqetësohen; pra, ta dini se me të për-mendur Allahun, zemrat stabilizo-hen.” (Er-Ra’d: 28)

Për në fund, i lutemi Allahut fuqi-plotë që t’i përforcojë zemrat tona nëbesim, me lutjen e përgjithshme për tërëbesimtarët: “Zoti ynë, mos na i lakozemrat tona pasi na i drejtove; nadhuro mëshirën Tënde, pse vetëm Tije dhuruesi i madh.” (Ali Imran: 8)

(Autorja është Profesoreshëe Neurologjisë,

Universiteti Zagazig, Egjipt .Nga arabishtja: Jusuf Zimeri)

Transplanti ivalvulave të zemrëssë derrit te njeriu

Debate të gjera në mesin e dijetarëve islamë nëUniversitetin e Az’harit në Kajro e më gjerë.


Shkruan: Dr. Islam Islami(Enkas për HeR)

Kjo zemër – emrin e së cilës egjejmë pa realitetin e saj; ose kjoanë, që është pjesë e botës së për-

tejme, siç është shpirti, të cilin e njohimnga gjurmët e tij dhe jo nga vetvetja, për-bën realitetin praktik të pranuar të logji-kës së El-Muhasibijut. Ashtu si tesufistët, po ashtu edhe te filozofët mysli-manë zemra konsiderohet si bazë e ndër-lidhjes dhe e takimit midis botësmateriale dhe asaj shpirtërore.

El-Muhasibiju e konsideron zemrënthelbin e vetes njerëzore, që ka pushtetmbi jetën e ndërgjegjshme dhe kuptuese.Nëpërmjet saj ne mund të mësojmë tëvërtetën e botës praktike të jashtme dhetë brendshme, shpirtërore, dhe t’i shpje-gojmë ato. Zemra përfaqëson personali-tetin e njerëzimit, si një personalitetekzistues, domethënë ekzistenca e saj nëlidhje me këtë jetë dhe me jetën në botëntjetër.

Po ashtu, ekzistojnë edhe veprime tëorganeve të trupit që janë nën pushtetin esaj dhe të cilat ka mundësinë që t’i për-ballojë për të mirë apo për të keq. Zemraështë tërësisht një aparat i brendshëm.Ajo karakterizohet nga vepra të bren-dshme, siç është operacioni i njohjes, indjenjave, i dëshirave, si dhe i veprave tëmira dhe të turpshme të zemrës. Ndërsazemra si organ trupor konsiderohet sikreu i trupit organor dhe kur është në rre-gull, është në rregull i tërë trupi. Kjozemër morale është kreu dhe baza e çdogjëje të brendshme dhe kur është e dobi-shme, edhe veprat e saj janë të dobishmedhe kur degjeneron, degjeneron gjithçka.Nga zemra fillon gjithçka: veprat e dobi-shme dhe ato të turpshme. Dhe, natyrisht,në vartësi të pastërtisë apo degjenerimittë saj, njeriu arrin lumturinë apo fatkeqë-sinë. Prandaj, njohja e zemrës dhe e ci-lësive të saj, e mënyrës së punës së saj,janë themeli i fesë dhe i besimit dhe fil-limi i rrugës nëpër të cilën njeriu shkon

drejt Allahut (xh. sh.).El-Muhasibiju dhe Imam El-Gazali i

kanë kushtuar shumë rëndësi zemrës nëstudimet, mendimet dhe orientimet etyre.

FJALA ZEMËR NË KURANIN ESHENJTË

Fjala zemër përmendet në Kuranin fa-mëlartë në 144 raste dhe del se domethë-niet më të shumta sillen rrotull kuptimitsentimental dhe mendor te njeriu 1). Ajoduket si baza e natyrës së pastër e të shën-doshë dhe të ndjenjave të ndryshme - si tëatyre që ngrihen mbi elementet e dashu-risë apo të urrejtjes, ashtu edhe të orien-timit, besimit, dijeve, njohjes, dëshiravedhe përmbajtjes.

Në kuptimin semantik të fjalës, ngaana e natyrës së shëndoshë, i Madhëri-shmi ka thënë: “Vetëm kush i paraqitetZotit me zemër të shëndoshë.” (SurjaEsh-Shu’Araë – 89)

Ndërsa, prova për konsideratën, kup-timin apo orientimin, duket në ajetet qëvijnë: “Në të gjitha këto, për atë që kamendje të shëndoshë dhe që i ka vënëveshin me vëmendje, ka argumente.”(Kaf: 37) Thënia e të Madhërishmit: “Ekush i beson Allahut, Ai ia udhëzonzemrën atij; Allahu është i gjithdijshëmpër çdo send.” (Et-Tegabun–11) Thëniae të Madhërishmit: “O ti, i Dërguar, tëmos të të brengos vrapimi në mosbesimi atyre që me gojët e tyre thanë: ‘Nekemi besuar’; e zemrat e tyre nuk kanëbesuar (mynafikët)...” (El Maide: 41)Thënia e Tij: “...Por, Allahu juve uabëri të dashur besimin dhe ua zbukuroiatë në zemrat tuaja.” (El-Huxhurat: 7)Si dhe thënia e të Madhërishmit: “…për-veç atij që është i detyruar me forcë,ndërkohë që zemra e tij është plotbesim”. (En-Nahl: 106)

Por, zemra jo gjithnjë është në rolin eorientuesit dhe të besimit. Ajo mund tëdrejtojë nga mëkati dhe mosbindja, siç ethotë edhe i Madhërishmi: “Ja, kështuNe e bëjmë mohimin të futet në zemrat egjynahqarëve.” (Surja El-Hixhr: 12), apo: “Mos e fshehni dëshminë, sepse ai që efsheh atë, ai është mëkatar, me zemrën evet; Allahu di për atë që veproni.” (El-Bekare: 283)

Ndërkaq, dëshmia e zemrës në lidhjeme ndjenjat e ndryshme duket në ajetetqë vijojnë: “...në zemrat e pasuesve të tijmbollëm butësi dhe mëshirë...” (El-Hadid: 27) Dhe: “... Allahu ua bëri njëdëshpërim në zemrat e tyre...” (AliImran: 156), si dhe thënia e të Madhëri-shmit: “Ne do të mbjellim frikë në zem-rat e atyre që nuk besuan…” (Ali Imran:151), si dhe thënia e të Madhërishmit:“Edhe pas (fakteve të qarta) zemrattuaja u bënë mbasandej të forta siguri...” (El-Bekare: 74)

Nga e gjithë kjo, neve na duket sekuptimi i zemrës në Kuran është shumëmë i specializuar sesa shpirti, siç thotëedhe dr.Abdulkerim Othman.Ai nuk tre-gon për motive instiktive, apo për ndonjë

dallon sipas nivelit të domosdoshmërisësë përdorimit të tyre. Ai thekson: Në rastse përdorimi i një organi apo pjese të der-rit është zgjidhja e vetme e mbetjes së tësëmurit në jetë, apo e shërimit të sëmun-djeve të caktuara, nga aspekti fetar lejo-het që të bëhet shërimi i të sëmuritpërmes kësaj pjese të derrit. Kjo do tëthotë se nuk është mëkat përdorimi i pje-sëve të derrit për shërim, nëse nuk ka më-nyra të tjera të shërimit përmes gjërave tëlejuara, me kusht që organi në fjalë tëshërohet dhe të ndryshohet natyra e fël-liqtë e pjesës së derrit.

Dr. Amine Nesir, profesoreshë eAkaidit në Universitetin e Az’harit, nuke sheh problematik përdorimin e pjesëvetë derrit për çështje medicinale. Ajo sqa-ron se nuk ka fare dyshim seAllahu i ma-dhërishëm e ka ndaluar ngrënien e mishittë derrit, por përdorimi i disa pjesëve tëderrit për transplant te njeriu, nuk ështëngrënie e mishit të derrit. Për këtë, ajomendon se është e lejuar përdorimi i pje-sëve të derrit për shërimin e njeriut.

Shejh Muhamed AbdulAziz, ish-kryetar i Komisionit për Fetva në Xhize,mendon se fetvaja për trasplantin e val-vulave të derrit te njeriu nuk është diçkae re, ngase më herët shejh Atije Sakër,kryetar i mëparshëm i Komisionit përFetva në Az’har, ka dhënë një fetva përlejimin e përdorimit të pankreasit të der-rit për shërimin e njeriut, nisur nga faktise diçka e tillë është domosdoshmëri-da-rure, e domosdoshmëritë i lejojnë gjërat endaluara. ShejhAtije Sakër mbështetet nëargumentin se trupi i njeriut në brendipërmban gjërat të papastra, si: gjak, urinë,etj. dhe Allahu i pranon adhurimet tona,edhe pse në brendinë e trupit tonë i kemikëto gjëra të papastra. Po ashtu, ai mbë-shtetet edhe në argumentin se njeriut i le-

johet të hajë mish derri nëse nuk ka asgjëtjetër për ushqim. Mirëpo, kusht për këtëështë që, përpos pjesëve të derrit, mos tëketë gjëra të tjera të lejuara, përmes të ci-lave mund të bëhet shërimi i njeriut.Shejh Atije Sakër pohon se në rast se kaalternativa të tjera, të cilat e zënë vendine pjesëve dhe të organeve të derrit, nuklejohet në asnjë mënyrë që të përdorenpër shërim organe të kafshëve të papastra.

Këshilli i Akademisë së Fikhut Islamka marrë vendim se lejohet të merret njëorgan nga një kafshë së cilës i hahetmishi dhe e cila është therur në çdo rast,si dhe nga kafshë të tjera të cilave nuk uhahet mishi dhe nuk janë therur, në rastetë domosdoshme-darure dhe të tran-splantohet në trupin e njeriut, që është idetyruar domosdoshmërisht t’i bëhet njëtransplant i këtillë.

Është pyetur shejh Muhamed ibnSalih el-Uthejmin për këtë çështje dheështë përgjigjur se kjo nuk paraqet pro-blem dhe nuk është e ndaluar, që njeriutë përdor për shërimin e zemrës organe tëkafshëve të tjera, ngase kjo nuk ështëngrënie. Allahu e ka ndaluar ngrënien emishit të derrit, e përdorimi i organevedhe pjesëve të derrit për shërim, nukështë ngrënie e mishit të tij. Kur e kemiparasysh se ai nuk mund të gjejë mënyrëtjetër shërimi përpos të transplantit të or-ganeve të derrit, atëherë kjo merr tretma-nin e domosdoshmërisë-darure. Allahu imadhërishëm ka thënë: ”…eAi (Allahu)ju sqaroi juve se çka është e ndaluar përju, përveç kur jeni të detyruar…”[el-En’am: 119]. (Likau-l-babi-l-meftuh,106, pyetja nr.2)

Dr.Muhamed Sejjid Tantavi, ish-She-jhu-l-Az’har, pohon se kjo çështje u kthe-het mjekëve dhe ekspertëve të fushavepërkatëse. Nëse mjekët kompetentë kon-

statojnë se nuk ka zgjidhje tjetër pos për-dorimit të valvulave të derrit për njeriun,dhe se nuk ka alernativë tjetër pos kësaj,atëherë fetarisht lejohet përdorimi i kë-tyre valvulave. Ai për argument e merrajetin: ”(Allahu) Ua ndaloi juve vetëm tëngrodhtën, gjakun, mishin e derrit dhe atëqë theret (ngritet zëri me te) jo në emërtë Allahut. E, kush shtrëngohet (të hajënga këto), duke mos pasur për qëllim shi-jen dhe duke mos tepruar, për të nukështë mëkat. Vërtet, Allahu fal, është më-shirues.” [el-Bekare: 173]

Shejh Xhemal Kutub, sekretar i Fet-vave nëAz’har, pohon se studiuesit duhetta kenë parasysh se njeriu është kalif iAl-lahut në tokë dhe më i dalluari i gjalle-save të tjera. Për atë, në trupin e tij duhettë depërtojë vetëm ajo që është e pastër.Ekspertët duhet të vazhdojnë me studime,që të gjejnë alternativa të tjera dhe tëbëjnë eksperimente të vazhdueshme megjallesa të tjera nga bota e kafshëve, qëtë gjejnë kafshë tjetër më të mirë se derri.

Dr. Kemal ebu-l-Mexhd, mendimtar imadh islam, pohon se kur është në pyetjederri, është i ndaluar të hahet mishi i tijdhe të përdoret si ushqim, ndërkaq tran-splantimi i një pjese dhe organi të derrit tenjeriu, nuk ka qenë objekt shqyrtimi tejuristët islam më herët. Dr. Ebu-l-Mexhdthotë se ka një rregull tjetër juridik islam,që e plotëson këtë çështje, përkatësishtrregulli juridik islam është: Gjërat e do-mosdoshme i lejojnë gjërat e ndaluara. Sëkëndejmi, nëse një mjek i besueshëmkonstaton se jeta e pacientit varet ngapërdorimi i një organi të këtillë, është esigurt se ajo që është e domosdoshme, elejon atë që është e ndaluar. (14.01.2022)

Përktheu prej arabishtes: BashkimAliu/bashkëpunim me HeR

Zemra dhe roli i saj njohës

LEXIME

Ai që nuk e njeh zemrën e vet, ai është injorant në krahasim me të tjerët.

Kajro


element jetësor, por kufizohet në pjesën endërgjegjshme të saj.

Po kështu, kujtojmë disa modele ku-ranore ku na sqarohet se zemra kryenfunksione të mendjes dhe të shqisave.

Allahu i Madhërishëm thotë:1. “A nuk udhëtuan ata nëpër tokë e

të kenë zemra me të cilat do të kuptojnë,dhe veshë me të cilët do të dëgjojnë?..”(El-Haxh: 46)

2. “A nuk e studiojnë me vëmendjeKuranin? Por jo, ata janë zemra që kanëdrynat e vet!” (Muhamed: 24)

3.. “...Allahu ua ka vulosur atyrezemrat, por ata nuk dinë.” (Et-Teube:93)

4. “...nëse dëshirojmë, Ne i godasim(i dënojmë) për mëkatet e tyre, ua mbyl-lim zemrat e tyre dhe ata nuk dëgjojnë(këshillat).” (El-Araf: 100)

5. “...Në të vërtetë, atyre nuk u janëverbuar sytë (në këto gjëra), por u janëverbuar zemrat e veta në kraharor.” (El-Haxhxh: 46)

Duke medituar në këta shembuj, zbu-lojmë se funksioni i zemrës në radhë tëparë është funksion kuptues dhe njohës.Në shembullin një, zemra mendon 2). Nëkëto ajete, zemrës i kërkohet që të vë-shtrojë fenomenin e gjithësisë, që d.m.thtë kalojë nga e pjesërishmja tek e përgji-thshmja, që në radhë të parë është punëmendore.

Ndërsa në shembullin dy, zemra duhettë përsiat në Kuranin e shenjtë. Në Kuranka tregime për popujt e mëparshëm. Atyka ligjshmëri dhe monoteizëm.

“MBRETËRESHË E NJOHJES”

Nga sa u përmend më sipër, konklu-dojmë se zemra si mbretëreshë e njohjeskryen detyra të mendjes në vështrim, për-siatje, shkencë; gjithashtu kryen edhe de-tyra të shqisave në lidhje me kuptimin 3).

Po ashtu, detyra më e rëndësishmekuptimore e zemrës është fikhu - e drejtaislame ose fikhu i zemrës. Ajetet që ebëjnë të qartë një gjë të tillë janë: Allahui Madhërishëm ka thënë: “...Ata kanëzemra, me të cilat nuk kuptojnë...” (El-A’rafë: 179) dhe “...zemrat e tyre janëmbyllur, andaj ata nuk kuptojnë”. (Et-Taube: 87) dhe ...“Allahu i shmangzemrat e tyre, sepse ata janë njerëz qënuk kuptojnë!” (Et-Teube: 127) dhe “Nekemi vënë perde në zemrat e tyre, që tëmos e kuptojnë atë (Kuranin)”. (El-Kehf: 57) Po ashtu: “..zemrat e tyre uvulosën dhe si pasojë ata nuk kuptojnëmë”. (El-Munafikun: 3)

Fjala fikh në Kuranin e shenjtë për-mendet njëzet herë në forma të ndry-

shme, nga të cilat fjala e të Madhëri-shmit: “Ai është që ju krijoi (filloi) prejnjë njeriu, aty (mbi tokë) jetoni (qën-droni) dhe nën të do të pushoni. Ne isqaruam argumentet një populli që di tëkuptojë.” (El-En’am: 98), si dhe thënia etë Madhërishmit: “O Shuajb, ne nuk poe kuptojmë shumicën nga ajo që thuadhe ne të konsiderojmë ty të dobët nëmesin tonë...” (Hud: 91)

Cilësive të përmendura më sipër tëzemrës u shtohet edhe ajo që ajo është evetmja që ka një funksion të rëndësi-shëm, që është se: asaj i zbret frymëzimihyjnor” 4). I Madhërishmi thotë:“Thuaj: Kush është armik i Xhibrilit(është armik i Allahut), e ai me urdhrina Allahut e zbriti Kuranin në zemrëntënde, që është vërtetuesi i asaj që ishtemë parë dhe udhërrëfyes e përgëzuespër besimtarët.” (El- Bekare: 97)

I Madhërishmi thotë: “Nuk ka dy-shim se ky (Kuran) është Shpallja prejZotit të botëve. Atë e zbriti Shpirti i be-sueshëm (Xhibrili). (E solli) Në zemrëntënde, për të qenë ti prej atyre që tërhe-qin vërejtjen (pejgamber).” (Esh-Shua’raë: 192-194)

Zemra ka edhe nje funksion tjetër,plus atyre që thamë më lart. ”Atë Kuranii shenjtë e konsideron si një etapë më tëlartë nga besimi. Me këtë kam parasyshqë zemra qëndron sipër, thjesht, besimittë zakonshëm, që është gjendja e sigu-risë” 5).

I Madhërishmi thotë: “Kur Ibrahimitha: O Zoti im! Tregomë si i ngjall tëvdekurit!” - Zoti i tha: ”A nuk beson?”- ”Besoj”- iu përgjigj Ibrahimi, ”por dë-shiroj të më qetësohet zemra.” (El-Be-kare: 260)

I Madhërishmi thotë gjithashtu: “Al-lahu e bëri këtë fitore si lajm të mirë qëtë qetësohen zemrat tuaja me të…” (El-Enfal: 10)

Ai thotë: “Ata që besojnë dhe zemrate të cilëve kur përmendet Allahu (xh.sh.) qetësohen. Vërtet zemrat qetësohenme përmendjen e Allahut.” (Er-Rra’d:28)

Nga gjithçka që paraqitëm, mund tëkuptojmë atë që ka thënë Ibn Mendhuri:Zemra është mendja, si dhe thëniet e El-Faraut: Zemra është të kuptuarit dhe për-siatja. Si dhe thënien e Ibn Sejjida:Zemra është mendja.

Ndoshta më e rëndesishmja që vihetre me këtë rast është fakti që zemra vihetnë një vend më të lartë se mendja, sepseajo kryen detyrat e saj njohëse dhe kup-tuese dhe ia kalon mendjes me fikhun (tëkuptuarit) dhe me funksione të tjera qënuk mund të kuptohen 6).

ZEMRA NË ASPEKTINGJUHËSOR

Zemra në gjuhë është pjesa më e pa-stër e çdo gjëje dhe qëndron më lartprej tyre. Autori i ”Fjalorit të përma-save të gjuhës” ka thënë: ”(Shkronjat)Kᾱfun, Lᾱmun dhe Ba’un (Kalbun)janë dy rrënjë integrale, ku njëra prejtyre tregon për pastërtinë dhe nder-shmërinë e një sendi. Tjetra tregonzemrën e njeriut etj. Ajo u quajt kështu,sepse përfaqëson gjënë më të pastër tënjë sendi dhe më të lartë. Pjesa më e pa-stër dhe më e ndershme e çdo sendiështë zemra e tij.” 7).

Zemra ka rëndësi të madhe për nje-riun. “Zemra është ajo që po ta njohë nje-riu, ka njohur vetveten dhe nëse njehvetveten, ka njohur edhe Zotin e tij.Zemra është ajo që po qe se njeriu nuk enjeh, nuk e njeh as vetveten. Dhe, nësenuk e njeh vetveten, nuk e njeh as Zotine tij. Ai që nuk e njeh zemrën e vet, aiështë injorant në krahasim me të tjerët.Shumica e njerëzve jane injorantë në li-dhje me zemrat dhe vetet e tyre” 8).

REFERENCA

Abdulkerim Othman, ”Studime shpir-tërore te myslimanët dhe tek El-Gazali nëveçanti”, faqe 56, botues: Biblioteka”Vehba”, botimi i dytë, viti 1981.

Ibni Mandhur, Lisanu El-Arab, vël-limi 1, faqe 685, që thotë: ”Me zemërmund të shprehet mendja. Në thënien e tëMadhërishmit theksohet: ‘Në to ështëkujtesa për ata që kanë zemër’, që do tëthotë: Zemër.” El-Farrau me një thënie tënjë grupi: Ku është zemra jote? Që do tëthotë: ”Ku është mendja jote?” Të tjerëtthonë: Për atë që ka zemër - që do tëthotë për atë që kupton dhe që përsiat.

Profesori ynë dr. Muhammed Abdul-lah Esh-Sharkauij, Es-Sufije ve El-Aklu,Sufizmi dhe mendja, faqe 73.

I njëjti burim, faqe 77.I njëjti burim, faqe 77.Burimi i mësipërm, faqe 81.Abu El-Husejn Ahmed Bin Feris Bin

Zekerija, ”Muaxhxhemu Makajiisi El-Lugati” (Fjalor i përmasave të gjuhës),vëllimi i pestë, faqe 17; nën kujdesin edr. Abduselam Harun, Dar El-Fikër, viti1399 i hixhrit.

El- Gazali, Ihja’u Ulumi Ed-diini(Ringjallja e shkencave të fesë), vëllimi itretë, faqe 3.

(Autori është Profesor nëMedresenë Isa Beu në Shkup)

Shkruan: Shefije Mamuti

Mendimtarët dhe dijetarët e ndry-shëm nga e kaluara, por edhe tëtanishëm, përmendin shumë

konsekuenca ose pasoja të mosmartesës.Ata nisen nga ideja e nevojave seksualetë njeriut, të cilat nëse realizohen përmesrrugëve të ndaluara, nuk ka dyshim se kamëkat, ndërsa nëse realizohen përmesrrugëve të lejuara, siç është martesa, nukka asnjë dyshim se për to do të ketëshpërblim. Pjesa dërrmuese e dijetarëve

dhe e mendimtarëve myslimanë mbajnëqëndrimin se mosmartesa ka pasoja tëdëmshme psikologjike, sociologjike dheemocionale te njerëzit, duke i larguar atanga zbatimi i parimeve fetare islame.Njeriu si krijesë e krijuar nga ana e Alla-hut (xh. sh.) si synim kryesor dhe për-fundimtar të krijimit e ka adhurimin. Por,gjithçka që e pengon në rrugën e adhuri-mit të Allahut (xh. sh.) është e ndaluardhe gjithçka që i ndihmon në këtë rrugë,është e lejuar. Kontrolli mbi veten dheemocionet nuk mund të realizohet për-

mes konceptit të mosmartesës. Edhepse ka përjashtime, siç ka përjashtime nëçdo rregull. Me përjashtime nuk ndërto-hen hipotezat dhe nuk ngrihen argumen-tet.

Dijetari i madh Ibn Haxheri, Allahu emëshiroftë, në mënyrë të detajuar e kakomentuar urtësinë e ndalimit të tredhjesnë Islam. Në këtë mënyrë ka folur edhepër mosmartesën. Edhe pse ka pasurmendime të ndryshme në lidhje me tre-dhjen, të cilat e lejojnë, por me atë parimnuk punohet, pasi që kjo gjë është zëven-

Dijetarët: Martesa sjellshpërblimin

MOSMARTESA NGA KËNDVËSHTRIMI I SUNNETIT DHE PASOJAT (4)

Pjesa dërrmuese e dijetarëve dhe e mendimtarëve myslimanë mbajnë qëndrimin se mosmartesa ka pasojatë dëmshme psikologjike, sociologjike dhe emocionale te njerëzit, duke i larguar ata nga zbatimi i parimevefetare islame. Njeriu si krijesë e krijuar nga ana e Allahut (xh. sh.) si synim kryesor dhe përfundimtar tëkrijimit e ka adhurimin. Por, gjithçka që e pengon në rrugën e adhurimit të Allahut (xh. sh.) është e ndaluar

dhe gjithçka që i ndihmon në këtë rrugë, është e lejuar.


dësuar me adhurimin e agjërimit. Ibn Ha-xheri (rahimehullah), është kategorik setredhja është e ndaluar në Islam. Në këtëmënyrë, ai na bën me dije se edhe mo-smartesa është një kategori e cila bie nëkundërshtim me Sunnetin e pejgamberitMuhamed (alejhi-s-elam).

TREDHJA, NË KUNDËRSHTIM MEVULLNETIN E KRIJUESIT

Ibn Haxheri (rahimehullah), në ve-prën e tij të famshme Fat`hul al Baari9/119 ka thënë: “Urtësia e ndalimit tëtredhjes qëndron aty se bie në kundër-shtim me vullnetin e Krijuesit, i cili kër-kon vazhdimësinë e riprodhimit, meqëllim që të vazhdohet xhihadi kundër jo-besimtarëve. Përndryshe, nëse tredhja dotë lejohej, atëherë shumë njerëz do ta ki-shin praktikuar dhe riprodhimi do të nda-lohej; në këtë mënyrë numri imyslimanëve do të zvogëlohej, ndërsanumri i mosbesimtarëve do të ishte rritur.Kjo gjë do të binte në kundërshtim me atëme të cilën është dërguar Pejgamberi(sal-lallahu alejhi vese-l-em).

Tredhja, njashtu ka edhe një numër tëmadh pasojash negative, si për shembull:vetëdëmtimin, deformimin deri në shkak-timin e dëmeve që mund të çojnë nëvdekje. Njashtu, përmes tredhjes elimi-nohen cilësitë e burrërisë, të cilënAllahu(xh. sh.) ka krijuar te njeriu, pra ndërhy-het në krijimin e Allahut (xh. sh.) te nje-riu, që është një lloj mosmirënjohjeje përbekimet e shumta. Për më tepër, është njëimitim i grave dhe zgjedhje e asaj qëështë e papërsosur mbi atë që është e për-sosur.i

Shoqëria jonë sheh shumë rrugë tëdevijimit përmes shtyrjes së martesës derinë nivelin e ftohjes prej saj. Ajo nukmund të përballojë vrullin seksual të pa-vendosur në korniza legale.

Ibn Kudameh, Allahu e mëshiroftë,ka komentuar në gjerësi kategoritë e per-sonave në lidhje me martesën. Në të gji-tha variantet thuajse ka përjashtuarkategorinë e mosmartesës, ndërsa ka pre-feruar martesën. Ibn Kudameh, Allahu emëshiroftë, ka thënë: “Ekzistojnë trelloje njerëzish në lidhje me martesën:

- Lloji i parë janë ata që frikësohen sedo të bëjnë gjëra të këqija nëse nuk mar-tohen. Sipas shumicës së dijetarëve tësheriatit, për këtë kategori është vaxhibmartesa dhe janë të obliguar që ta ruajnënderin e tyre, të ruhen nga harami dhe tëmartohen;

- Kategoria e dytë janë ata për të cilëtështë e dëshirueshme që të martohen.Këto janë ata të cilët ndjejnë nevoja fi-

zike, për të cilat mund që të bëjnë haram.Për ta më mirë është që të martohen sesatë bëjnë adhurime vullnetare. Ky ështëmendimi i kompetentëve dhe ata këtë gjëkanë mundur ta konkludojnë përmes fja-lëve dhe veprimeve të sahabëve (radijal-lahu anhum).

Ibn Mesùdi (radijallahu anhu) kathënë: ”Kur nga vdekja do të më ndanindhjetë ditë dhe kur do ta dija në ditët efundit se do të vdes, ndërsa në anën tjetërdo të më afrohej mundësia për tù mar-tuar, do të isha martuar nga frika prej fit-nes.”

Sei`d ibn Xhubejr (radijallahu anhu)ka thënë se IbnAbbasi (radijallahu anhu)e ka pyetur: ”A je martuar?” “Jo”, jampërgjigjur, ndërsa ai më ka thënë: ”Mar-tohu, se më të mirë në këtë ummet janëata që kanë më shumë gra.”

- Kategoria e tretë janë ata që nukkanë nevoja (ndjenja), ose janë impo-

tentë, ose kanë pasur nevoja, por i ka ar-ritur pleqëria, sëmundja ose gjëra të ngja-shme. Në lidhje me ta ekzistojnë dymendime:

E para: Është e pëlqyeshme që tëmartohet për shkak të arsyeve dhe gjë-rave që i përmendëm më lart;

E dyta: Më mirë për ta është vetmia(të mos martohen), përderisa nuk do tëkenë mundësi që ta arrijnë kënaqësinë emartesës, përderisa gratë e tyre mund tìpengojnë me gjëra të tjera që kjo gjë tërealizohet, ndërsa edhe veten do ta vënëpërballë obligimeve dhe detyrimeve tëcilat nuk mund të kryhen dhe, si rezultati kësaj, do të lihet anash shkenca dheadhurimi, ku nuk do të ketë asnjë dobi.”ii

Bekir Topaloglu është një dijetar ba-shkëkohor mysliman turk, i cili ështëmjaft i drejtpërdrejtë në lidhje me këtotema, e sidomos për konsekuencat e mo-smartesës: “Të ikurit nga martesa është

rrugaçëri dhe shkas që energjia me tëcilën posedon njeriu të bëhet shumë e rre-zikshme. Secili njeri ndjen nevojën përkënaqësi seksuale. Kjo po nuk u realizuanë mënyrë legale, do të kalojë në punë jo-legale: onanizëm, homoseksualitet, mar-rëdhënie me fëmijë e me kafshë... Dhe,shkak për të gjitha këto anomali të çoro-ditura është mosmartesa. Kjo dhe mo-splotësimi i nevojave seksuale përorganizimin dhe shpirtin e njeriut, janë jovetëm të dëmshme, por edhe të rrezik-shme. Ikja nga martesa bazohet në shti-min e pronësisë, largimi nga obligimetdhe frika nga krijimi i familjes, e cila sho-qërisë do tì sillte dobi. Po ua ktheu kur-rizin virtyteve shpirtërore duke e trajtuarmaterien si një gjë të shenjtë, do të tepro-hej, e shoqërisë do tì merrej liria e pava-rësia dhe do të bëhej rob i epsheve dheshfrenimeve të tepërta.”iii Në anën tjetërtë medaljes përmenden pasojat shoqërore

dhe fetare të mosmartesës. Pasoja këto tëcilat ia pamundësojnë njeriut që të përfi-tojë prej dobive të shumta fetare që krijonraporti martesor.

NGA MOSMARTESA HUMBENPËRFITIMET E SHUMTA TË

MARTESËS

Një pjesë e konsiderueshme e dijeta-rëve dhe mendimtarëve myslimanë vle-rësojnë se nëse njeriu merr rrugën emosmartesës, kjo gjë nuk nënkupton seai ka dalë prej feje e as se është më pakmysliman se të tjerët. Porse, nuk ka mun-dësi që të përfitojë prej dobive të shumta,të cilat realizohen vetëm me institucionine martesës.

Dijetari i madh islam Xhezeri, i cilika sqaruar detajisht çështjen e mosmar-tesës, në veprën e tij “En Nihaje” thotë:Fjala “Et Tebetul”, d.t.th. dorëheqje në

mënyrë të ndërprerë prej grave, si dhebraktisje të aktit të kurorës. Ndërkaq,gruas që i ka ndërprerë kontaktet me bur-rat dhe nuk ka ndjenja epshore për ta ithuhet ‘murgeshë’. Kështu janë emërtuarMerjemja, nëna e Isait (a. s.) dhe Fatimja,vajza e Muhamedit (sal-lallahu alejhivese-l-em), e cila ishte e ndarë dhe e dal-luar nga gratë e kohës së vet si në aspek-tin e vlerave, të fesë dhe të prejardhjes -aq më tepër, thuhet se ishte e ndarë ngatë gjitha mirësitë e kësaj bote dhe tërë qe-nien e saj ia kishte përkushtuarAllahut tëmadhërishëm.”iv

Imam Neveviu për çështjen e tredhjesthotë: “Sipas mendimit të shokëve tanë,ky refuzim konkretisht ka të bëjë me atatë cilët ndjejnë nevojë për martesë dhedëfrim epshor, që për një gjë tillë kanëpasuri dhe mundësi fizike.”v

Et Tibi në lidhje me hadithin eOthman ibn Mezunit dhe ndalesën e tre-dhjes thotë: “Et Tibi, pohimin e Sa`dB. Vekasit e shpjegon duke thënë se airealisht ka dashur të thotë: ‘SikurOsmanit tìa kishte lejuar (ndërprerjen emartesës), ne të gjithë do ta kishim ndër-prerë martesën’, por ai nga ky realitet kaikur, andaj ka thënë: ‘Ne të gjithë do tëishim tredhur’. Ai me këtë ka dashur tëshprehet se sikur kjo të kishte ndodhur,atëherë tredhja në mes nesh do të mbi-sundonte në mënyrë të tepruar. Megji-thatë, me këtë ai nuk ka dashur të thotëse me të vërtetë ata do të ishin tredhur,për shkak se një veprim i tillë ka qenë indaluar (haram). Megjithatë, ka mendimqë thotë se pohimi i tij nuk ka qenë for-malitet, sepse kjo është thënë para ndali-mit të tredhjes, mendim të cilin epërkrahin rrëfimet që tregojnë se një grupi as`habëve, siç janë Ebu Hurejre, IbniMesùdi, si dhe shumë të tjerë, prej Pej-gamberit (sal-lallahu alejhi vese-l-em)vazhdimisht kanë kërkuar leje për tre-dhje.”vi

Adil Salahi është njëri prej mendim-tarëve bashkëkohorë saudit që ndan këtomendime dhe vlerësime në mënyrë tëpërgjithësuar. Adil Salahi ka komentuardisavantazhet e mosmartesës: “Disa nje-rëz e çojnë jetën e tyre pa u martuarasnjëherë.A janë më pak myslimanë? Si-gurisht që jo. Mirëpo, ata janë në disa-vantazh, pasi që ata nuk e kanë ndihmënqë ofron një grua e mirë. Ata nuk kanëmundësi që përmes martesës të përfi-tojnë më shumë bekim nga Zoti. Përshembull, ju kur kujdeseni mirë për gruandhe për fëmijët tuaj, punoni fuqishëm sit’u siguroni atyre jetë dhe edukim tëmirë; me këtë ju shpërbleheni nga Zoti.Nëse jeni të pamartuar, e humbisni këtë


mundësi. Nëse gruaja ose burri juaj ështëi sëmurë dhe ju kujdeseni për ta deri nëshërim, ju keni shpërblim. Nëse ju kuj-deseni që fëmijët tuaj të bëhen mysli-manë të mirë, duke mbjellë në mendjet etyre vlerat e Islamit, duke u bërë të dobi-shëm për shoqërinë islame, ju jeni duke ekryer detyrën për të cilën Zoti shpër-blen.” vii

Dijetari bashkëkohor egjiptian Jusufel Kardavi është kategorik me mendiminse ndalohet ideja e mosmartesës, me ar-syetimin e përkushtimit ndaj Zotit dheasketizmit. Sipas tij, koncepti i mosmar-tesës është devijim i parimeve islame dherefuzim i Sunnetit të Pejgamberit (alejhi-s-elam). Mendimet për mosmartesë janëkoncepte të krishtera, të mbjella në am-bientin islam, konkludon Kardavi. Kar-davi e ka bërë të qartë se në Islamndalohet asketizmi: “Islami nuk lejon li-dhje gjinore të pakufizuara dhe për këtë endalon kurvërinë dhe çdo gjë që shpie nëtë. Mirëpo, në anën tjetër, e lejon të kun-dërtën, përkatësisht thërret në martesë,ndalon heqjen dorë prej saj, si dhe tre-dhjen. Nuk i lejohet myslimanit të aftëpër martesë ta refuzojë aktin e tillë, mepretekst se i përkushtohet vetëm Zotit,adhurimit të Tij dhe asketizmit e largimitnga kjo botë. Pejgamberi (alejhi-s-elam)e kuptoi që disa nga shokët e tij kishinprirje drejt asketizmit, prandaj ai u tha seky është devijim prej parimeve islamedhe refuzim i Sunnetit të Pejgamberit(sal-lallahu alejhi vese-l-em). Në këtëmënyrë ai i eliminoi mendimet e tilla tëkrishtera prej ambientit islam.”viii

DUVNJAK: “MOSMARTESA ËSHTËMËKAT”

Shkrimtari dhe mendimtari bashkë-kohor boshnjak Muamer Duvnjak për-mend dy arsye se pse njeriut i ndalohetqë të heqë dorë prej martesës, si dhe psendalohet kastrimi ose tredhja. Arsyeja eparë të cilën e përmend Duvnjak ështëkoncepti i dëmit. Është e dëmshme përnjeriun që të heqë dorë nga martesa, edhenga aspekti biologjik dhe sociologjiknëse e trajtojmë këtë temë. Arsyeja e dytëka të bëjë me fenë. Allahu (xh. sh.) njeriutia ka dhënë dëshirën dhe vullnetin përmartesë, për gjininë e kundërt, nëse nje-riu që ka mundësi për tù martuar nuk ebën këtë, është duke bërë mëkat, konklu-don Duvnjak. Duvnjak thotë: “Islami naka ndaluar dhe na ka penguar që të heqimdorë nga martesa. Kjo në Islam quhet te-bettul-celibat, që d.m.th. që njeriu të ven-dos që të mos martohet dhe vajza të mosshkojë nuse. Njeriut i ndalohet që të

kryejë kastrimin ose tredhjen, me qëllimqë të largohet nga martesa. Arsyeja e nda-lesës lidhet me atë se është e dëmshmepër njeriun, ndërsa tjetra se është në kun-dërshtim me fenë tonë. Përderisa Allahu(xh. sh.), që na ka krijuar neve, e di mëmirë për ne dhe dëshirat tona, dhe na kakrijuar ashtu si jemi, pse të ndryshojmë.Pastaj, Allahu (xh. sh.) njeriut ia kadhënë dëshirën dhe vullnetin për martesë,për gjininë e kundërt dhe nëse njeriu kamundësi që të martohet dhe këtë gjë nuke bën, është duke bërë mëkat, ndërsa nësee ndryshon natyrën të cilën veçse e ka sinjeri i shëndoshë përmes kastrimit, ajoështë ende më e rëndë.”ix

Dijetari i madh i shekujve të arta tëIslamit, Ebu Hamid el Gazali, e trajtongjerësisht problematikën e martesës dhetë mosmartesës në Islam. Ai këtë probleme sheh nga të gjitha anët dhe lirisht mundtë konkludojmë se është njëri ndër dije-tarët e paktë myslimanë që këtë temë e katrajtuar aq thellësisht. Kur flet për dobitëe martesës, nënkupton ikjen prej idesë sëmosmartesës.

Ne kemi nënvizuar vetëm dobinë eparë të martesës, ku sipas Gazalit hyjnëpasardhësit. Gazali pasardhësit i përmendsi themelin e idesë dhe të logjikës për tùmartuar. Nuk shtohet njerëzimi e as my-slimanët duke e zbatuar parimin e mo-smartesës. Por, vetëm përmes logjikës sëmartesës dhe institucionalizimit të sajnjeriu ka mundësi që të shtohet dhe të si-gurojë vazhdimësinë e ekzistencës, si dhetë thirrjes në të vërtetën. Ebu Hamid elGazali gjerësisht i ka trajtuar dobitë emartesës, si dhe ka qortuar për mosmar-tesë, duke përmendur burime të ndry-shme dhe arsyetimet e tyre përmosmartesë: “Dobia e parë janë pasar-dhësit dhe ky është themeli. Kjo është ar-syeja pse është themeluar martesa, eqëllimi është vazhdimësia e brezave tërinj, që toka të mos mbetet pa llojin nje-rëzor. Epshi është krijuar për ta siguruarkëtë. Ky epsh, me qëllim që të sigurohenpasardhës, është si kujdestar i atij qënxjerr farën dhe asaj që e pranon, ose sigjuetari i cili përhap drithërat që i pël-qejnë zogut përreth kurthit, për ta zënëatë. Fuqia që nuk ka fillim mund të kri-jojë pa martesë dhe pa shkaktar, por Aika lidhur gjithçka për ndonjë sebep(shkak) për të shfaqur Urtësinë Hyjnore,për të treguar mrekullitë dhe për të reali-zuar arsyet e jetesës.” x

PËRFUNDIM

Gjatë vendosjes së parimeve të këtijhulumtimi e kemi pasur parasysh se të

gjitha gjërat nuk janë thënë në të kalua-rën, por as në këtë punim nuk kemi pasurmundësi që tì themi. Martesa dhe mo-smartesa, si dy binome të ndryshme nganjëra-tjetra, kanë një esencë të përbashkëte që është rehatia. Rehatia është pika kumartesa dhe mosmartesa gjejnë prehjendhe qetësinë. Forma se si ne iu qasëmkëtij punimi, ka të bëjë me segmentimine këtyre problemeve në aspektin e inter-pretimeve shkencore, fetare dhe shoqë-rore. Të gjitha elementet bazë të martesëskanë ndikuar në krijimin e ideve dhemendimeve përmes të cilave ne u jemiqasur këtyre problematikave.

Nga literatura e pasur, e konsultuarpër nevojat e këtij hulumtimi, kemi kup-tuar për rëndësinë që i jep feja konceptittë martesës. Gjenden ajete të shumta nëKuran, si dhe hadithe të panumërta qëflasin për rëndësinë e martesës. Mar-tesa është institucioni i cili kërkohet mengulm për tù zbatuar nga të rinjtë dhetë rejat myslimane. Në të kaluarën, poredhe sot ky institucion është keqpërdo-rur dhe po keqpërdoret nga interpre-time të caktuara që lidhen me doket dhetraditat jashtëfetare.

Sa i përket martesës te të tjerët, jemimunduar që qasjen ta kemi në mënyrëobjektive, duke mos anuar aspak ngasegmente dhe tendenca të cilat flasinpër nxitje për devijime të shumta. Përshembull, e kemi parasysh se murgjë-ria është pjesë e rëndësishme te të kri-shterët, por ne nuk kemi dashur që tëpërfshihemi aspak në atë temë.

Gjatë hulumtimit dhe shtjellimit tëliteraturës së pasur islame kemi kuptuarse dijetarët myslimanë edhe pse kanëmendime të ndryshme rreth konceptittë martesës, ata i bashkon njëzëri men-dimi për mosmartesën. Përjashtimetjanë të logjikshme, duke pasur parasyshnatyrën e fesë islame, që është gjithë-përfshirëse, e cila në vetvete ngërthenedhe tema të tilla sikur tredhja.

Gjatë shtjellimit të këtij punimikemi pasur disa dilema personale në li-dhje me temën e tredhjes, dilema këtotë cilat janë qartësuar nga ana e kon-sultimit tonë me mendimtarë dhe ho-xhallarë të caktuar. Edhe pse ekzistonsi koncept tredhja, ajo në literaturënislame trajtohet si përjashtim, ose sirast i veçantë. Me të nuk ndërtohen pa-rime dhe baza, dhe mbi atë argumentnuk mund të themi se Islami si fe e kaliruar identitetin e mosmartesës për tùfavorizuar në plleshmërinë e shoqërisë.

Është e vërtetë se në të kaluarën kapasur dijetarë dhe mendimtarë mysli-manë të cilët gjatë jetës së tyre nuk

kanë pasur mundësi të martohen. Kyfakt nuk i mohon hadithet e shumta dheargumentet fetare të nxjerra edhe ngaKurani për rëndësinë e martesës. Edhepse, për shembull, Shejhul Islam IbnTejmije asnjëherë nuk ka qenë i mar-tuar, ai gjatë veprimtarisë së tij shken-core ka nxitur të rinjtë dhe të rejat nëmartesë. Ai ka qenë kundër që të rinjtëdhe të rejat të mos martohen me arsye-timin se do tì përkushtohen më mirëZotit dhe duke e marrë shembull atë.

Shembuj të këtillë gjatë historisëislame kemi shumë. Por, shembulli mëi mirë për të gjithë myslimanët e të gji-tha kohërave deri në Ditën e Llogarisëështë i Dashuri i Zotit, Muhamed Mu-stafaja (alejhi-s-elam).

Gjatë ndërtimit të këtij punimi kemiparë dhe nënvizuar mesazhe të Muha-medit (alejhi-s-elam) drejtuar të rinjvedhe të rejave që të martohen. Ata qënuk martohen, nuk e ndjekin rrugën epejgamberit Muhamed (alejh-s-elam).Ata vetë përjashtohen prej një identitetifisnik, i cili mban gjallë shpirtin dhemendjen e myslimanit. Tema e mo-smartesës duhet trajtuar edhe më shumënë studimet e ardhshme, sepse vlerësojse në literaturën islame në gjuhënshqipe është shkruar pak në lidhje mekëtë temë.

LITERATURA E KONSULTUAR:

Ahmeti, Sherif, Kur’ani, përktheu dhekomentoi në gjuhën shqipe, Medine.

Asad, Muhamed, Mesazhi i Kurànit,Logos-A, Shkup, 2016.

Bajiq, Esad, Basarik, Ertan, Bračnizivot, Fondacija “Lijepa riječ“, Kon-jic, 2013.

Buti, Ramadan, Fetva bashkëkohore dhekonsultime, ASR, Tetovë, 2008.

Buchholz, O.,“Fjalor i gjuhës së sotmeshqipe” (Wörterbuch der albanischenGegenwartssprache), Tiranë, 1980.Sprachtypologie und Universalienfor-schung, 34(6), 1981. pp.756-758.

Duvnjak, Muamer, Allahove zabrane,Zenica, 2004.

DaDon,Kotel, Role of the Wife in the Je-wish Marriage in Old TestamentScripture, in Jewish Law, and in Rab-binic Literature, Evangelical Journalof Theology, 12(2), Kairos 2018,pp.129-158.

Ebibi, Faredin, Bislimi, Taxhedin, Zi-meri, Jusuf, Abazi, Irfan, E drejta fa-miljare në Islam, Shkup, 2004.

Ebibi, Faradin, Terminologjia e shkencëssë hadithit, Fakulteti i ShkencaveIslame, Shkup, 2015.

Enciklopedija hadisa 5, Sarajevë, 2012.Fantetti, F., Diritto di famiglia e diritti

dei familiari, 8 ed., Maggioli, Rimini,2011.

Gormez,Mehmet, Metodologjia herme-neutike e hadithit dhe sunnetit,Logos-A, Shkup, 2014.

El Gazali,Muhamed, Komenti tematik iKurànit famëlartë, Logos-A, Shkup,2007.

Imam Zekijud-din, El-Mundhiri, Sahi-hul Muslim vëllimi II version i shkur-tuar, Sira, Prishtinë, 2009.

Imam Neveviu, Rijadus-Salihin, vëllimiI, Libraria Nun, Shkup, 2018.

Imam Gazali, Rregullat e jetës marte-sore, Prishtinë, 2015.

Ibn Kajjim el Xhevzi, Fetvatë e të dër-guarit të Allahut, Dëshmia, Shkup,2006.

Kardavi, Jusuf, Fetva bashkëkohore,vëllimi I, Furkan Ism, Shkup, 2003.

Kardavi, Jusuf, Hallalli dhe Harami nëIslam, Furkan ISM, Shkup, 2002.

E.W.G., Masterman, Jewish Customsof Birth, Marriage, and Death, TheBiblical World, 22(4),1903, pp.248-257.

W., Rordorf, Marriage in the New Te-stament and in the Early Church, TheJournal of Ecclesiastical History,20(2), 1969, pp.193-210.

Sabik, Sejid, Fikhus-sunneh, vëllimi II,Instituti Shqiptar i Mendimit dhe Qy-tetërimit Islam, Tiranë, 2007.

Imam Tirmidhi, Sunneni i Tirmidhiut,vëllimi IV, Alma, Shkup, 2008.

Ibni Maxheh, Sunneni i Ibni Maxheh,përkthim dhe komentim në gjuhënshqipe, vëllimi IV, botim privat,Shkup, 2020.

S. I., Sham, Some Aspects of Marriageand Divorce in Muslim Family Law,2011.

Ibn Kethiri, Tefsiri i Ibn Kethirit, vëllimiVI, Fondacioni i Rinisë Islame, Zu-rich, 2010.

Topaloglu, Bekir, Gruaja në Islam, librimund të shkarkohet në:http://www.qiksh.no/shkarko/

Es-Sibai, Mustafa ,Dar al Warrak, librimund të shkarkohet në:https://www.ilimkapisi.com/urun/es-sunne-ve-mekanetuha-fit-tesriil-islami-1cilt-lsn-wmknth-fy-ltshry-lslmy-1

BURIME NGA INTERNETI:

What happens at a Muslim Wedding:A Muslim Perspective, Aliya Khan(https://oakvillenews.org/opinion/what-happens-at-a-musl im-wedding-a-

muslim-perspective/ , më datë:10.06.2013.)

Martesa, fejesa, paja, miqësia,gruaja, burri, të drejtat dhe detyrimet qërrjedhin nga “Kanuni i Lekë Dukagjinit”(publikuar nëhttps://zanimalsise.com/martesa-fejesa-paja-miqesia-gruaja-burri-te-drejtat-dhe-detyrimet-qe-rrjedhin-nga-kanuni-i-leke-dukagjinit/ , më datë: 16.06.2017)

http://njohligjin.al/familja/bashkeje-tesa/

Staying Single, Adil Salahi (publikuarmë datë: 9.10.2009 në :https://www.arabnews.com/node/328796

The ruling on castration , GeneralSupervisor Shaikh Muhammad Saalih alMunajjid (publikuar më datë:13.02.2015. në :https://islamqa.info/en/answers/126987/the-ruling-on-castration )

, General Supervisor ShaikhMuhammad Saalih al Munajjid (publi-kuar më datë: 1.05.2006 në :https://islamqa.info/amp/ar/answers/82968?fbclid=IwAR3wB2-eb7Pw5_srOi-puUY4nQI3HVRvhNi_TmbfLcTM9BnZfpGRZIWmClxk )

TË TJERA: PËRGJIGJE E DËRGUARNGA DOC. DR. AJNI SINANI, NËFORMË ELEKTRONIKE, MË DATË

20.04.2021.

i The ruling on castration, General Supervi-sor Shaikh Muhammad Saalih al Munajjid(publikuar më datë: 13.02. 2015 në:https://islamqa.info/en/answers/126987/the-ruling-on-castration) .

i General Supervisor Shaikh MuhammadSaalih al Munajjid (publikuar më datë: 1.05. 2006 në:https://islamqa.info/amp/ar/answers/82968?fbclid=IwAR3wB2-eb7Pw5_srOi-puUY4nQI3HVRvhNi_TmbfLcTM9BnZfpGRZIWmClxk).

iii Bekir Topaloglu, Gruaja në Islam, fq.37(libri mund të shkarkohet nëhttp://www.qiksh.no/shkarko/ ).

iv Tirmidhiu, Suneni i Tirmidhiut me përkthimdhe koment në gjuhën shqipe, vëllimi IV,Alma, Shkup, 2008, fq. 23.

v Po aty, fq. 25.vi Tirmidhiu, Suneni i Tirmidhiut me përkthim

dhe koment në gjuhën shqipe, vëllimi IV,Alma, Shkup, 2008, fq. 25-26.

vii Staying Single, Adil Salahi (publikuar mëdatë: 9.10.2009. në : https://www.arab-news.com/node/328796).

viii Jusuf Kardavi, Hallalli dhe Harami nëIslam, Furkan ISM, Shkup, 2002, fq. 153.

ix Duvnjak Muamer, Allahove zabrane, Ze-nica, 2004, fq. 85-86.

x Imam Gazali, Rregullat e jetës martesore,Prishtinë, 2015, fq. 19.


Shkruan: Hasan Xhillo(Enkas për HeR)

Duke zhvilluar këtë mësim për ci-lësitë dhe moduset, për të cilatduhet të sillen argumente të vlef-

shme, Ali ibn Xhubai përcakton katego-rinë “diçka” (gjë/shej’un), si ajo që mbu-lon të gjitha entitetet: për çdo gjë mundtë thuhet se është diçka (Esh’ariu 1929:518). Madje edhe Ebu Hanifeja konside-ron se “Zoti është një gjë/entitet, por jo si

gjërat e tjera”. Prandaj, kategoria “gjë-send“ është koncepti më universal, sepsepër çdo gjë mund të thuhet se është“diçka”, madje edhe për atë që nuk ekzi-ston, dhe në këtë mënyrë, për shembull,zbatohet edhe në entitet që ekziston vet-

vetiu, ka të bëjë edhe me atë që ekzistonpër ndonjë arsye, thuhet edhe për atë qëndodhet në realitetin mendor, përmendetedhe në lidhje me atë që është në realite-tin e jashtëm; me këtë karakterizohetedhe ajo që është e përkohshme, që i për-ket edhe asaj potenciales, të njohurës, tëpanjohurës etj. Gjëja ose entiteti (she-j’un), thjesht, përfaqëson të gjithë atë përtë cilën mund të thuhet se është; ose,qenie dhe gjësend janë një dhe e njëjtagjë, sepse për këtë, thjesht, flet (al-muh-ber anhu), ajo që përshkruhet (mevsuf)dhe për atë asgjë tjetër nuk mund të thu-het vetvetiu (po aty: 161). Nga kjo qartërrjedh konstatimi vijues: Xhubai është imendimit se vetëm “emrat shënjojnë en-titete - ose më saktë thënë - emrat janëato që mund të jenë lëndë propozimi”(po aty). Analiza subtile e disa nocioneveqë ndërmerr Xhubai - e ka të bëjë me ci-lësitë e Zotit - tregon se kjo ka të bëjë menxjerrjen e këtyre emrave në bazë të ve-primeve ose krijesave që i perceptojmënë realitetin e jashtëm dhe nëse ato emrate njëjtë i analizojmë në kontekstin e fja-lëve të cilat, mes tjerash, kanë të bëjnëme esencën e Zotit. Xhubai nuk e pranonteorinë e Muamerit në lidhje me modu-set, ose teorinë e të birit të tij, Ebu Ha-shimit, për gjendjet (ahval), që janëzëvendësim i nocioneve të cilësive.

Xhubai cilësitë e Zotit nuk i quanmoduse, por i klasifikon ato në emra(esma), emra dhe mbiemra - i karakteri-zon ato sipas kategorive të mendimit nje-rëzor (Franku 1982: 261). Duke iupërgjigjur kësaj sfide, Xhubai ripërcak-ton, thotë Franku, pothuajse të gjithë më-simin mbi cilësitë hyjnore të ithtarëve tëtjerë të shkollës mu’tezilite. Kjo nukmund të bëhet nëse së pari nuk fillojmënga përcaktimi i formulimit fillestar“vetvetiu“ (li nefsihi), që ka të bëjë meesencën. Formulimi “vetvetiu“ nënkup-ton kur diçka kuptohet ashtu siç ështëajo, kurse për këtë tregojnë karakteristi-kat e saj, që do të thotë se për të asgjë tje-tër nuk mund të thuhet se është nga ajoqë, në fakt, është. Kur themi “vetvetiu“,kjo nënkupton se mohojmë të gjithë atëqë ka të bëjë me esencën, e me këtë, nëmënyrë adekuate, mohojmë edhe cilësitëose moduset e Zotit; në realitet, cilësitë eZotit ne i sjellim në lidhje me esencën eZotit “në drejtim të esencës së Tij” - thu-het në formulimin i cili te disa mu’tezi-litë vazhdimisht konfirmohet. Pra,formulimi “vetvetiu“ ka kuptim të dyfi-shtë: afirmimin i esencës së gjërave tëpërcaktuara dhe negacionin e çdo gjëjeqë nuk ndodh vetvetiu, dhe i përket vetëasaj gjëje që përcaktohet, e cila shtohet

si cilësi ose si karakteristikë (po aty).

EKZISTENCA E ZOTIT ËSHTËVETVETIU

Xhubai, kur flet për qeniet, ka para-sysh polarizimin vijues: Zoti si Qenie epërjetshme dhe ajo që është kontingjente(qoftë në mendje ose në realitet). Ekzi-stenca e Zotit është vetvetiu, e ajo kon-tingjente është jo-qenie; mund të jetë dhetë mos jetë, të jetë objekt i fuqisë së Zotitdhe, si e tillë, është reale përderisa ështëobjekt i kësaj fuqie (ma’dum makdurunalejhi). Kontingjentiteti e përcjellë atë nëbotën reale, kur është qenie e ndarë, dheajo që nuk mund të lirohet nga kontin-gjentiteti i vet. Kontingjent mund të jetëedhe gjëja reale, e cila ka arsye që tëbëhet reale, pavarësisht se arsye e kësajështë Zoti, ose arsye e kësaj është njeriu(po aty). Megjithatë, duhet të sillet njënocion i cili në mënyrë më të drejtpër-drejtë do të shprehte përsosurinë e Zotit,e kjo bëhet nëse në lidhje me Të zba-tojmë cilësinë “i përjetshëm” (kadim).Xhubai nuk pajtohet me Muamerin se kyemër tregon diçka nga bota e eksperien-cës, por pretendon se me këtë emër nëmënyrë më të përshtatshme shënojmëesencën e Zotit, sepse kur themi përje-tësi, atëherë menjëherë na vjen në men-dje se kjo është diçka që nuk ka as fillimas mbarim, kështu që me asnjë kategoritjetër nuk mund ta karakterizojmë esen-cën e Zotit, siç mund atë ta bëjmë mekëtë kategori, ndërsa asnjë prej emravetjerë të Zotit nuk e ka atë kuptim qëmund t’i përshkruhet Zotit (po aty: 516).Analiza gramatikore dhe gjuhësore ekëtij nocioni tregon se karakteristikat etjera të Zotit, siç janë: jeta, fuqia dhe di-turia, për të cilat më së shumti flitet, nuke kanë atë fuqi për të shprehur përsosu-rinë e Zotit. Kur themi përjetësi (kidem),argumenton Xhubai, sjellim një për-shkrim të vetëm (specifik) të Krijuesit.Ajo që është e përjetshme, thotë Xhubai,nuk u nënshtrohet ndryshimeve ose ka-limit nga një gjendje në tjetrën (po aty:517). Vullneti i Zotit, sipas mendimit tëXhubait dhe të disa teologëve të tjerë, ukrijua, nuk është i përjetshëm në kupti-min që të jetë subsistente e esencës sëZotit, sepse në këtë rast vullneti do tëprezantonte “substratin e gjërave kalim-tare”, të ketë diçka që bën nuk e di. Nësethemi se “esenca e Zotit është dituria“,ose “dituria është esenca e Zotit”, ose se“esenca e Zejdit është dituria“, sipasanalizave gramatikore të Xhubait, atë-herë kjo do të thotë se asgjë nuk tre-

gojmë, sepse përsosuria ose cilësia e ek-zistimit të diturisë, e iniciuar me nocio-nin alim (dijetar), nuk është entitet dhenë këtë mënyrë nuk mund të jetë lëndëparashtrimi, sepse në mënyrë implicitetregon diçka, diturinë dhe atë që di(Franku 1982: 261–261).

Prandaj, ai thotë se struktura grama-tikore konsiderohet e vlefshme me kon-firmimin e nocionit të diturisë, se ajo metë vërtetë tregon esencën e Zotit, dhe dotë themi, për shembull, All-llahu ennehualimun (Zoti është me të vërtetë i dij-shëm), gjë që tregon kuptimin e esencëssë Zotit, duke i shtuar fjalët ennehu (metë vërtetë Ai). Të kesh dituri - në rastinkur bëhet fjalë për Zotin dhe Zejdin -tregon njëkuptimësi dhe në këtë mënyrënuk mund të vëmë vijën e ndarjes dhe di-ferencimit mes këtyre dy entiteteve.Mund të flitet vetëm për gjëra konkrete(eshjaun) dhe esencat e tyre, reale dhe tëmundshme, për “esencat“ në Zot dhe përesencat e trupave ose atomeve të kombi-nuara. Madje, nëse cilësinë e zbatojmëndaj Zejdit, atëherë ajo cilësi nuk ështëvetë Zejdi - pra dituria si esencë - pornënkuptojmë se dituria është akt i ciligjendet te Zejdi dhe kështu arrijmë nëpropozimin (hukm) se dituria është diçkatjetër nga entiteti: kemi edhe diturinë,edhe Zejdin. Për gjykimin e përkryermund të flasim për diçka që është fillikatvetëm. Prandaj, vjen në përfundim Ri-çard Franku, se vetëm gjësendet/entite-tet mund të jenë objekt atribuimi,pavarësisht se bëhet fjalë për ekzistentëtose joekzistentët (e mundshëm), ekzi-stues, të krijuar ose temporalë (po aty).Për këtë arsye, Xhubai nuk flet për ekzi-stimin ose ekzistencën, por për konfir-mimin (thubut) e ekzistimit real tëdiçkaje. Të thuhet ennehu, do të thotë tëkonstatohet kjo ekzistencë. Më vonë fi-lozofët islamë atë enne e substancuan nëennijja (qenie ose qenësi), në fakt, në atë“është”. Të themi edhe këtë: Të konfir-mohet diçka, do të thotë, sipas logjikëssë tij, të tregohet realiteti i tij, po edhenëse bëhet fjalë për analizën e vetë ter-mave ose emrave të Zotit që burojnë ngafaktet e krijesave të Tij në realitetin ob-jektiv. Për asgjë nuk mund të themi seështë e vërtetë nëse nuk e konfirmojmëse është e vërtetë në kuptimin e esencëssë saj. Megjithatë, “të vërtetat në botëne eksperiencës dallojnë nga të vërtetat nëbotën transcendentale”, ose me metodëne “analogjisë flasim për botën e fshehtë-sisë bazuar në botën e dukshmërisë” (bikijas al-gaibi ala ash-shahida), ku fla-sim jo vetëm për Zotin, por edhe për

Zejdi, dituria si esencë

MËSIMET TEOLOGJIKE-FILOZOFIKE TË SHKOLLËS MU’TEZILITE (3)

Po të mos ishte Zoti, nuk do të ishte as njohja për gjendjen. Kuptohet, njohja e gjendjesnjihet së bashku me esencën. Forma e thjeshtuar e këtij argumenti do të ishte si vijon:

kur themi se Zoti është i Dijshëm, në vetë nocionin i Dijshëm vërejmë subjektin ose Zotin,të cilin e dallojmë nga dija; ose po të mos ishte ky subjekt që përshkruhet, ne nuk do të

kishim as përshkrimin ose gjendjen. Këtu dituria është rezultat i përshkrimit tonë të Zotit,për të Cilin në Shpallje thuhet se është i Dijshëm.


botën. Shembulli që e sollëm për Zotindhe Zejdin, sa i përket diturisë, nuk fletpër njëkuptimësi, duke pasur parasysh senjë entitet i përket botës eksperimentale,e tjetri botës mbi-eksperimentale. Meqe-nëse Zejdi është qenie trupore ose ek-sperimentale, dituria është cilësi eZejdit, ajo që i takon atij, ndërsa diturianë Zotin - pasi që Zoti nuk është qenieose entitet trupor - nuk mund të konfir-mohet se i përket Zotit, por ajo nënkup-tohet si esencë e Tij. Në rastin e parë, ibën rezyme Richard Franku, dituriaështë modus, kurse në rastin e dytë, di-turia është vetëm cilësi. Për këtë shkakXhubai i kthehet mendimit të Allafit senjohuria është identike me esencën e

Zotit, nëse sjellim deklaratën, potenconargumentin, se dituria është modus iZotit, atëherë duhet të shtojmë edhe de-klaratën vijuese: dituria është akt i cili ipërket Zotit si diçka e shtuar esencës sëTij, e jo se edhe ajo është esenca e Tij.Numri i pakufizuar i moduseve ose gjen-djeve të shpie në mënyrë të domosdo-shme në regresion ose pafundësi (adinfinitum). Prandaj, cilësitë e Zotit, sipasXhubait, janë ndodhi, nuk kanë ekzi-stencë dhe substrat të përjetshëm, ato sitë tilla, janë esenciale, në Zot. Deklaratase substancat nuk kanë substrat është pi-këpamje e afërt me mendimin e filozo-fëve të cilët flasin për intelektin sisubstancë e cila nuk ka vend ose sub-

strat, siç janë, për shembull, shpirti uni-versal, inteligibiliet e ndara etj.” (She-hrestani 1994: 57)

NJË REALITET PËR ABSOLUTIN

Abu Hashim Xhubai vazhdon edhemë tej të sjellë argumente në funksion tëpërmirësimit të argumentimit të cilin efilloi babai i tij me disa dallime, përkatë-sisht, me analizimin e termave dhe no-cioneve. Duhet të ekzistojë vetëm njërealitet kur është fjala për Zotin. Ajo qëi përshkruhet nga jashtë, nuk mund tëketë unitet thelbësor me atë që përshkru-het. Fuqia e arsyes është e atillë që mund

ta vërejë këtë. Në mbarim të argumenti-mit të tyre, ithtarët e Ebu Hashimit për-fundojnë me mendimin mbi esencën eZotit e cila nuk ka cilësi ose moduse tëbrendshme dhe të jashtme të këtyre cilë-sive, në kundërshtim me mendimin eteologëve të krishterë dhe përfaqësuesvetë cilësive të Zotit ose atributistëve nëIslam. Megjithatë, për të veçuar qëndri-min e tyre nga qëndrimi i teologëve tëkrishterë, atributistët në Islam pretendo-nin se “cilësitë edhe janë diçka ndryshenga Zoti, edhe nuk janë diçka ndryshenga Zoti”. Këtu, megjithatë, bëhet fjalëpër një antonimi të cilën duhet ndriçuardhe në këtë mënyrë duhet zgjidhur enig-mën. Prandaj, për të thelluar mësiminmbi cilësitë e Zotit, Ebu Hashimi nukflet për cilësitë dhe moduset, por përgjendjet (ahval). Cilësinë e substancës ekarakterizon me gjendjen dhe duke ana-lizuar këtë nocion, ai vjen në përfundimse cilësia të cilën e quan gjendje ka sta-tus ontologjik, e nuk është vetëm një çë-shtje e analizës gramatikore siç emendon këtë babai i tij Xhubai; as qëështë kjo esenca e Zotit, siç pretendoninAllafi dhe disa të tjerë. Ky status onto-logjik mund të shihet në definicionin etij se “gjendja në mënyrën në të cilënpërshkruhet objekti është një gjendje ekualifikuar në mënyrë specifike, dhe kë-shtu dikush mund të thotë ala sifatin (nëbazë të cilësisë), duke nënkuptuar atë qësipas së cilës, në fakt, dallohet nga diçkatjetër”. (Shih: Dgheimi 1998: 40–41) Aikonsideron se gjendja nuk është entitetose gjësend. Gjendja realizohet ose efiton aktualitetin e saj, ose statusin onto-logjik, si rezultat ose si shprehje e asajqë është objekt i atij përshkrimi. Në këtërast, në bazë të esencës së Zotit, ne ar-rijmë të njohim gjendjet. Statusi onto-logjik i gjendjeve, që është i realtë,konsiston në supozimin se kjo botë, sipasEbu Hashimit, është përplot me gjendjetë cilat vazhdimisht ndryshojnë, poresencat janë statike, pushojnë në vetvetedhe për këtë shkak janë të panjohura. Nemund të fitojmë njohuri për to vetëm nëbazë të relacionit të tyre me substancën.Vetë relacioni ose komunikimi supozonpandashmërinë e tyre nga substanca,sepse në të kundërtën arrijmë në përfun-dimin se gjendjet ekzistojnë në mënyrëtë pavarur nga objekti i tyre me të cilinjanë të lidhur.

Duke zbatuar për Zotin nocionetesencë dhe gjendje, Ebu Hashimi thotë se“Zoti është i dijshëm sipas esencës së Tijnë kuptimin që Ai posedon gjendje, e kjoështë një cilësi thelbësore e njohur, e cilaekziston krahas qenies së Tij” (Shehre-

stani 1994: 58). Gjendja nuk mund të nji-het në bazë të vetë gjendjes, por në bazë tëesencës. As esenca nuk mund të njihet nëbazë të gjendjes. “Esenca njihet”, thotëEbu Hashimi, “si diçka individuale, egjendja nuk mund të njihet në mënyrë tëpavarur nga esenca“ (Tusi 1985: 11, 252).Intelekti posedon fuqi specifike për të dal-luar atë që është absolute dhe atë që nukështë absolute. Prandaj, kemi njohuri përesencën dhe njohuri për njohësin siesencë. Koncepti për esencën dhe njohjae gjendjes dallojnë. Intelekti percepton nëvetvete se ajo çka merr pjesë ose kombi-nohet është e pabarabartë me atë sipas sëcilës ajo dallon. Nga kjo rrjedh konklu-zioni vijues: po të mos ishte Zoti, nuk dotë ishte as njohja për gjendjen. Kuptohet,njohja e gjendjes njihet së bashku meesencën. Forma e thjeshtuar e këtij argu-menti do të ishte si vijon: kur themi seZoti është i Dijshëm, në vetë nocionin iDijshëm vërejmë subjektin ose Zotin, tëcilin e dallojmë nga dija; ose po të mosishte ky subjekt që përshkruhet, ne nuk dotë kishim as përshkrimin ose gjendjen.Këtu dituria është rezultat i përshkrimittonë të Zotit, për të Cilin në Shpallje thu-het se është i Dijshëm. Është e qartë sebëhet fjalë për dëshminë ontologjike kurlëviz nga Zoti drejt gjësë së krijuar, e joanasjelltas. Këtë qëndrim më vonë e për-krahu edhe Fahrudin Raziu, i cili e shpje-goi dëshminë që e mbështetnin edhe disafilozofë islamë, siç ishte Ibn Sina, se “Zotiështë dëshmitar i çdo gjëje që ekziston“,gjë që paraqet edhe formulën kuranore.

“SKANDAL I PËRJETSHËM NËFILOZOFI”

Për këtë arsye, gjendjet, sipas këtijteologu, nuk hyjnë në sferën e qenësisëdhe të joqenësisë në realitetin e jashtëm(Bagdadi b.d.: 195). Gjendjet nuk janëdiçka e njohur ose e panjohur në realite-tin mendor, e megjithatë, as që janë diçkae përhershme dhe e krijuar, por, Madkurithotë se ato përfaqësojnë diçka e cila,megjithatë, në një farë mënyre, është elidhur me esencën. Bëhet fjalë për ab-straksionet në mendje që janë në lidhjeme esencën dhe në bazë të përshkrimit tëvetë esencës. Njeriu është në gjendje qëato t’i arrijë me mendje dhe për këtëarsye Ebu Hashimi flet për gjendjet (ci-lësitë) që nuk kanë ekzistencë të përja-shtme (jashtë mendjes). Përderisa atonjihen me anë të mendjes, atëherë atojanë terma ose nocione të përgjithshme(universale). Njeriu ka mundësi të men-dojë rreth këtyre universaleve si të tilla.Këtë e përfaqësonin edhe filozofët peri-

patetikë El-Farabiu dhe Ibn Sina, si dheplatonisti i madh në Andaluzi, IbnBaxhe. Këto mësime i përkrahu edheteologu esh’arit Bakilaniu. Në filozofinëevropiane, argumentet e tij i paraqitiedhe Berkli, duke thënë se çdo gjë që neperceptojmë, atë e bëjmë në frymën tonëdhe nuk mund të argumentojmë qenësinëe gjërave në kuptimin ontologjik, të pa-varur nga perceptimet tona. Ky argumentështë një skandal i përjetshëm në filo-zofi, thotë Kanti, dhe askush nuk arriti takundërshtojë atë (Muhiq 1997: 135).Sipas tij, nuk ekzistonte asnjë mënyrëtjetër, sipas së cilës do të mohohej kon-cepti materialist ose natyralist.

Ebu Hashimi nuk flet për unitetin ebrendshëm të gjendjes në Zotin dhe përsimplicitetin e Qenies së Zotit, siç pre-tendonin paraardhësit e tij. Ai kalon nëargumentimin e katër gjendjeve (cilë-sive) që dominojnë në diskursin teolog-jik (dituria, fuqia, jeta dhe ekzistenca), tëcilat shkakun e qenësisë së tyre e kanënë gjendjen e pestë, e me këtë supozohetse ato janë të shkaktuara, se nuk janë tëpërjetshme Ky shkak është ai me çkaZoti dallon nga gjendjet e Tij. Disa këtëgjendje të pestë e quajnë hyjnore (ulu-hijja) (Wolfsoni 1974: 174). Sjellja ekonceptit “gjendja e pestë”, e cila gjene-ron gjendjet e tjera, paraqet risi të cilën esjell Ebu Hashimi në teorinë mbi cilësitëe Zotit. Ai ishte teologu i parë që konsi-deronte se gjendjet (ose cilësitë) nuk janësubsistentë të Zotit (lavazim), as diçkajashtë Zotit të pavarur prej Tij, qoftë sirealitete mendore apo jashtëmendore,por Zoti është parimi i qenësisë së tyre(po aty).

E vërteta, sipas këtij konceptimi, nëanën tjetër të kësaj bote, është e përjet-shme dhe e pandryshueshme, mbi tëcilën themelohet kjo botë, e cila është nëndodhje të shfaqjes dhe të zhdukjes(kevn ve al-fesad).

Prandaj, disa mu’tezilitë flasin përgjendjet dhe moduset e Zotit, imanencatë esencës së Tij, disa i vështrojnë ato sitë nxjerra nga Zoti, jashtë Qenies së Tij,e disa, megjithatë, i konsiderojnë ato siprojeksione të mendjes ose të emrave.Përmes këtyre moduseve, cilësive dhegjendjeve, Zoti e mban botën dhe ndry-shimet në të në mënyrë të tërthortë. Pra,argumentet e të gjitha këtyre qasjevemund të na bindin në këtë. Disa gjëra dot’i kemi më të qarta nëse marrim para-sysh mësimin e disa përfaqësuesve tëkësaj shkolle mbi aktin e krijimit të botësdhe dukurive në të.

(Autori është profesor në Fakulte-tin e Shkencave Islame në Shkup)


Njerëzit e tillë nuk përfaqësojnë pje-sën më të vlefshme të një shoqërie, porështë udhëheqës i shoqërisë për gjykim,ide, estetikë, për jetë kolektive, për besimdhe për një të ardhme më të mirë të sho-qërisë.

A KEMI NE NJË ELITË?!

Nëse bëjmë pyetje “a kemi ne njëelitë”, do më pëlqente përgjigjja pohuese,sepse ashtu ia do njeriut shpirti; por, dukee përtypur këtë them: duhet të kemi,sepse pa një elitë të mirëfilltë, nuk do tëkemi të ardhme të sigurt - as institucio-nale e as shoqërore, pasi që është një prejkushteve kryesore të jetës. Atëherë,duhet të mendojmë se si do ta formojmëatë.Kur mendojmë për formimin e kësaj

kategorie shoqërore, na shkon në mendse ata njerëz nuk i formojmë ne atëherëkur duam, as që e kemi në dorë lindjen etyre, po as që mund t’i krijojmë ne. Atanjerëz lindin me dhuntinë e Zotit, dhe atanjerëz duhet t’i meritojë rrethi (shoqëria),të cilët e shfrytëzojnë dhuntinë e Zotit.Një shoqëri e cila punon drejt, pa dredhi,një që punon drejt dhe i shfrytëzon kohëndhe rrethanat në maksimum për të shër-byer me dinjitet dhe me nder, atëherëmund të shpresojmë seAllahu i gjithëdij-shëm ka mundësi t’ia ofrojë këtë kategorishoqërore.Po në qoftë se e kemi ne si njerëz në

dorë këtë dhuratë të përzgjedhjes së kësajkategorie shoqërore, atëherë na ngelet qëta shfrytëzojmë intelegjencën (për tëmenduar mirë, drejt, sinqerisht dhe mepërgatitje profesionale) dhe karakterintonë, por gjithsesi se intelegjenca duhettë jetë në shërbim të karakterit.Karakteri i njeriut vlerësohet prej rre-

thit ku ai vepron, ngase me sjelljet perso-nale, me aktivitetet fizike e mendore të tije tregon karakterin e tij njerëzor.Për atë lirisht mund të themi: nëse

edukimi i personalitetit dhe i karakteritnuk e plotësojnë njëra-tjetrën, ështëshumë vështirë të përparohet qoftë nëjetën personale, ose në jetën familjare eshoqërore.Sjelljet, apo veprat që i realizon një

njeri kur nuk ekziston rreziku i shikimitnga të tjerët, është një pasqyrë reale e ka-rakterit të tij. Allahu (xh. sh.) në Kuraninfamëlartë thotë: ”S’ka dyshim se Al-lahu është me ata që janë të devotshëm(që ruhen prej të këqijave) dhe me ataqë janë bamirës.” (Nahl: 128) Gjitha-shtu edhe Xhibrili (a. s.) kur e pyeti Pej-gamberin (a. s.) për Islamin -nënshtrimin, Imanin – besimin dhe Ihsa-

nin – mirëbërjen, ai (Muhamedi a. s.) përIhsanin iu përgjigj: Ihsan (bërja e më tëmirës) është adhurimi i Allahut sikur mee paAtë; megjithëse nuk e shehAtë,Ai tësheh ty.” (S. Muslim trans. ang, v.1, fq.1,nr.1)Veprimet që njeriu i bën në mënyrë të

përsëritur dhe gjen prehje tek ato, pasqy-rojnë karakterin e tij. Nëse njeriu nuk arinta edukojë karakterin e tij, nuk ka vlerëas dija e as aftësia e tij, sepse atëherë kjoka edhe një anë më të rrezikshme. Të dishtë drejtën, të mirën dhe të bukurën, ka njëdallim të madh ndërmjet veprimit të sëdrejtës, të mirës dhe të bukurës. E rëndë-sishme, nuk është të dish se çfarë është edrejtë, e mirë dhe e bukur, por të keshprirje dhe vullnet për të vepruar të drej-tën, të mirën dhe të bukurën.Dallimi mes karakterit dhe personali-

tetit është se karakteri është formim i ci-lësive që vijnë prej lindjes, por gjithsesime mundësi edukimi, ndërsa personali-teti është një veshje ku njeriu ia përshtatklimës dhe ambientit ku ai jeton dhe edu-kohet.Për të edukuar karakterin pa dyshim

se duhet të kemi vullnet, dëshirë dhedurim.Për këtë do të potencoj këshillat e au-

torit turk, Ali Fuad Bashgil, në librin e tij“Kokë më kokë me të rinjtë”, i cili i po-tencon tre armiq të rrugës së suksesit dhetë lumturisë: përtacllëkun, shokun e keqdhe shembullin e keq.

Përtacia, varësisht nga njeriu dhekoha në të cilën paraqitet, hyn në të gjithaformat e mundshme. Ajo e fiton karakte-rin varësisht nga karakteri dhe sjelljet enjeriut që gjendet përballë. Sinonimet endryshme të përtacisë i tregojnë qartë for-mat e saj. Një sinonim i përtacisë ështëedhe përtimi. Sinonimet tjera janë: indi-ferenca, mospërfillja, snobizmi, indo-lenca, denbelizmi, qejfkënaqësia, hutia...!Përtacia nuk shfaqet para çdokujt në

të njëjtën formë.Ajo gjithnjë e ndërronrolin si artisti pa punë. Herë merr formëne mikut të sinqertë dhe mirëdashës, herëformën e arsyetimit, si sëmundje, si lo-dhje, si dhembje e herë duket se bënpunë, por në të vërtetë nuk punon asgjë,ndërsa herën tjetër flet ëmbël dhe të ma-shtron. (Ali Fuad Bashgil, Kokë më kokëme të rinjtë, fq. 20)

ZGJEDHJA E SHOKUT TË MIRË ËSHTËEDHE OBLIGIM FETAR

Nuk ka dyshim se jeta pa shoqëriështë sikur të ecësh në errësirë, por tëzgjedhësh shokun e mirë e ke edhe obli-gim fetar. Për këtë në një hadith thuhet:

Armiku i dytë i rrezikshëm në rrugëntënde të suksesit është shoku i keq. Aiështë fatkeqësia më e madhe që mund tagodet të riun. Dhe, si çdo e keqe, edhe kjoështë dinake dhe e maskuar. Maskën e katë venduar me shkathtësi të madhe. Për-dor fjalorin e shokut. Tregohet se të ndih-mon dhe të mbron. Bën çdo gjë që t’iakesh lakminë atij. Përtacia është nëbrendinë tënde dhe të flet me gjuhëntënde, kurse shoku i keq flet me gjuhën evet dhe më shpejt të tërheq kah vetja. Nëtë shumtën e rasteve përtacia paraqitet mepretendimet e shokut të keq dhe kohë paskohe bëhet shprehi dhe vendoset në bren-dinë tonë. Shoku i keq ka një filozofi fla-grante. Në çdo moment - qoftë nëpërmjetfjalëve, qoftë nëpërmjet sjelljeve, ta tër-heq vëmendjen. Vëllaçko, jetoje rininë;kjo rini nuk vjen edhe një herë.Shoku i keq shqetësohet prej punëto-

rëve dhe fshehurazi ua ka zilinë; fillon tëtallet me ta dhe t’i nënçmojë e në këtëmënyrë hakmerret ndaj tyre. Mundohet tëgjejë mënyrë që me çdo kusht të të tër-heqë në greminën në të cilën ka rrëshqi-tur vetë. Me fjalët dhe sjelljet e veta tashkatërron energjinë shpirtërore dhe të lëpërballë me një lodhje shpirtërore.Thënë shkurt, shoku i keq është fatkeqë-sia më e madhe që mund ta godet tëriun. Po qe se bashkohen përtacia dheshoku i keq, atëherë shumë vështirëmund të shpëtohet nga kthetrat e këtyredy armiqve keqbërës.Dëgjo mirë çfarë të them: Kushtet të

cilat do t’i kërkosh te shoku yt duhet tëjenë: puna, sinqeriteti dhe mirësia. Nje-riu i cili i ka këto cilësi, është i stolisuredhe me të gjitha cilësitë tjera të mira.Këtë mos e harro dhe me njerëzit të cilëtnuk i plotësojnë këto kushte mos u sho-qëro kurrë. (Ali Fuad Bashgil, Kokë mëkokë me të rinjtë, fq. 21, 22)Sikurse dy faktorët e lartpërmendur,

në jetën tonë praktike ballafaqohemi edheme faktorin e tretë. Armiku tjetër i suk-sesit është shembulli i keq. Në rrugën esuksesit do të hasësh edhe një armik, e aiështë shembulli i keq. Shembujt e këqijjanë parazitë në formë të njeriut, të cilëtvazhdimisht mundohen t’i pengojnë, t’uambyllin sytë njerëzve që kanë arritur po-zitë, që kanë famë ose pasuri. Në realitet,këto shembuj nuk i kemi vetëm sot; atokanë ekzistuar në të gjitha epokat. Në çdokohë ekzistonin njerëz të cilët duke eshfrytëzuar qëllimmirësinë dhe zemër-gjerësinë e të tjerëve, i kanë mbushurqeset e veta. Por, sot ata disi u shtuantepër. Sytë tu të papërvojë në çdo kënd ishohin vetëm këta njerëz. Fatkeqësisht,jetës tënde të përkryer, të stolisur me

Shkruan: Mr. Beqir Memeti(Enkas për HeR)

Nëhapësirën ku jetojmë ka njerëztë ditur, të aftë e të talentuar, porfatkeqësisht ka edhe nëpërkëm-

bje vlerash. Si duket, vlerat janë bërë an-tivlera, kurse antivlerat janë bërë vlera(në botëkuptimin shoqëror). Kemi ardhurnë atë situatë, saqë e kemi shumë të vë-shtirë të identifikojmë të mirën, vlerën,moralen, nga ajo që është e pamoral-shme, e pavlerë dhe jo e mirë.Të gjithë jemi dëshmitarë se hapësira

ku jetojmë është ngufatur nga antivlerat,

nga parregullsitë dhe kaosi, kurse shoqë-ria kërkon elitën shoqërore brenda këtijkaosi. Edhe ato pak vlera që i kemi tra-shëguar nuk merren në konsideratë, sepsee pavlera quhet aftësi e mjeshtri, kursevlera prapambeturi e dobësi.Me shprehjen elitë kuptojmë njerëz të

dalluar, të zgjedhur, por jo të zgjedhurnga të tjerët, por thënë më mirë, njerëz tëzgjuar, të aftë, të dalluar prej të tjerëveme cilësi më të mira, më të bukura oseme vlera më të dobishme se të tjerët. Per-sonat e tillë kanë influencë në shoqëri, etërheqin vëmendjen e opinionit me sjel-ljen, me moralin dhe me virtytet e larta

që i kanë. Gjithmonë prezenca e tyre re-flekton në mjediset apo rrethin ku ve-projnë dhe jetojnë.Historikisht është vërtetuar se tek ta

gjejmë aspirata, dëshira, kurse ideali dhepritjet e tyre gjithmonë na duken si meqenë tonat. Gjithashtu tek ata i kemi sytëkur kemi nevojë; por, edhe kur s’keminevojë, shpresat janë tek ata, pasi që ataimponohen vetë për të të ndihmuar, atagjithmonë janë pranë shoqërisë me men-djet dhe me shpirtin e tyre, me ndjenjat etyre na prijnë, na qetësojnë, na ngrohin,na tregojnë rrugëdaljen, pa e ditur dhe pae ndjerë ne.

Në kërkimtë një elite shoqërore

SI T’IA BËJMË

Në jetën praktike kemi: prind-fëmijë, mjeshtër-nxënës (usta-çirak), profesor-asistent dhe nëmomentin kur fëmija ia tregon prindit rrugën, nxënësi mjeshtrit, apo asistenti profesorit, atëherë

paraqiten çrregullimet, sepse ndryshojnë pozicionet me pa të drejtë. Fatkeqësisht, ky fenomenështë prezent në mesin e shoqërisë sonë: mjeshtrit e jetës sonë nuk përfillen, zhvlerësohen,

ofendohen, deri në atë shkallë duke ua harruar kontributin, mundin dhe sakrificën që kanë dhënëpër arritjet tona të deritanishme.


punë të përhershme permanente dhe medurim të madh, shijen ia humbin këtaparazitë. Si çdo e keqe, edhe shembujt ekëqij kanë filozofinë e vet, e cila shkak-ton vetëm të liga. Epiqendra e kësaj filo-zofie është “egocentrizmi”, vendosja evetes në qendër të të gjitha gjallesave dhetë menduarit vetëm për veten. Ndërsa pa-rimi i suksesit është (pa marrë parasyshnë çfarë mënyre) të arrihet absolutja. Nëtë vërtetë, këta janë parazitët më të ligëtë botës njerëzore. Dobësitë morale tëcilat i theksova më lart, si p.sh. egocen-trizmi, këta njerëz i konsiderojnë sifryte të intelektit dhe në mënyrë jo tëndershme tallen me to, ndërsa arritjen esuksesit nëpërmjet mashtrimit e konside-rojnë sukses më të madh. Ki kujdes, këtanjerëz kurrën e kurrës mos i merr përudhërrëfyes të jetës. Mos lakmo jetënluksoze e të pavlerë të harllatanllëkut dhetë parazitllëkut e assesi mos dysho në re-zultatin e sigurt të punës së ndershme;mos e shkatërro fuqinë shpirtërore dhemos ua lësho ardhmërinë tënde tekeve tënjë rastësie të errët. Mos lakmo sarajinprej kartuçi të intelektit plot intriga dhedredhi. Gjithsesi, dije që njeriut i cili vër-tet është njeri i ka hije rruga e ndershmë-risë dhe e drejtësisë.Ndershmëria do të thotë që njeriu kur

të gjendet kokë më kokë me ndërgjegjene vet, të mos ketë llogari turpëruese seçka do t’i japë asaj. Të jesh i sigurt se kyështë kushti parësor i të qenit i lumtur dhei qetë. Nëse dëshiron të jetosh si njeri iqetë, atëherë këtë qetësi do ta arrishvetëm me drejtësi.Mos harro se thelbi i suksesit është ar-

ritja në cak në sajë të hapërimit rrugës sëdrejtësisë dhe të ndershmërisë, e assesinuk do të thotë arritje në pasuri, famë osepozitë me çfarëdo mjetesh apo në çfarëdomënyre.

Sikur të mos ishte kështu, atëherë vje-dhësve, vrasësve, shtypësve të cilët nukarrin t’i kapë policia, do të duhej t’u thu-het se janë njerëzit më të suksesshëm.(Ali Fuad Bashgil, Kokë më kokë me tërinjtë, fq. 24)

INTELIGJENCA NUK KA MUNDËSI TAKALOJË EKSPERIENCËN

Me këtë kuptojmë se inteligjenca nukka mundësi ta kalojë eksperiencën. Inte-ligjenca mund të dijë shumë vetëm përato fenomene që gjenden vetëm brendakohës dhe vendit, dhe asnjëherë intelig-jenca nuk mund të dijë realitetin që gjen-det përtej kufijve të kohës dhe të vendit.Për atë në jetën praktike kemi: prind-fë-mijë, mjeshtër-nxënës (usta-çirak), pro-fesor-asistent dhe në momentin kurfëmija ia tregon prindit rrugën, nxënësimjeshtrit, apo asistenti profesorit, atëherëparaqiten çrregullimet, sepse ndryshojnëpozicionet me pa të drejtë. Fatkeqësisht,ky fenomen është prezent në mesin e sho-qërisë sonë: mjeshtrit e jetës sonë nukpërfillen, zhvlerësohen, ofendohen, derinë atë shkallë duke ua harruar kontribu-tin, mundin dhe sakrificën që kanë dhënëpër arritjet tona të deritanishme.Për atë gjithmonë njerëzit elitarë ve-

projnë për të qenë e jo për t’u dukur.Vetëm me këtë besim, me këtë konvek-sim, njeriu vepron me seriozitet - të njohëdetyrën dhe përgjegjësinë e tij. Kështu aie kupton se ka një barrë mbi supet e tij.Dhe, me këtë vlerë të vërtetë njeriu bëhetmodest dhe gjithmonë qëndron larg de-magogjisë.Njerëzit elitarë s’kanë të bëjnë me po-

zitat zyrtare, as që e kërkojnë atë, po edhekur iu ofrohet ndonjë pozitë, e refuzojnë,sepse gjithmonë e kanë parasysh për-gjegjësinë e detyrës, e jo më të kenë disa

pozita në të njëjtën kohë. Ata nuk janë tëdhënë pas anës materiale, e jo më tëshfrytëzojnë çdo gjë që është shoqërorepër interesa personale.Njerëzit elitarë për qëllim të parë e

kanë përmirësimin e vetvetes, fitimin evirtyteve, edukimin e karakterit dhe paji-sjen e tyre me dituri të dobishme. Stu-dimi dhe meditimi i njerëzve elitarëgjithmonë ka qenë çelësi i virtytit dhe injë karakteri të edukuar mirë.Forca e njerëzve elitarë krejt është

morale, me një besim shumë të thellë, qënë opinion reflekton vlera të larta morale.Jo fjalët, por sjelljet, veprat, karakteri eintegriteti i tyre i bën ata superioritet tëpadukshëm.Njerëzit elitarë, veprojnë drejt. Të

veprosh drejt, do të thotë të luash një roltë mirë (të bukur), të interesohesh për nje-rëzit tjerë dhe ndjenjat e tyre, të besoshtek partnerët, të mbash marrëdhënie tëmira, të jesh besnik dhe të jesh i motivuartë ndjekësh rregullat dhe pritjet. Dhëniae besimit, të qenit besnik, në të njëjtënkohë duke treguar respekt dhe mirën-johje, këtë synon.Njerëzit elitarë janë të vetëdijshëm

për ndjenjat e të tjerëve, për marrëveshjetdhe pritjet e përbashkëta që kanë përpa-rësi mbi interesat individuale. Me anë të“rregullit konkret të artë” (atë që nukdoni t’ju bëjë dikush, mos ia bëni askujttjetër ), sjell pikëpamje të ndryshme nëlidhje me njëri-tjetrin, duke e vendosurveten në pozicionin e tjetrit.Dhe si përfundim, jo çdokush që pre-

tendon të jetë elitar është prej tyre, joçdokush që pretendon të jetë i parë, me-riton të jetë i parë dhe mu për këtë jeminë këtë situatë shoqërore.

(Autori është magjistër dhe dokto-rant në shkencat islame)

Shkruan: Taxhudin Hamidi

Padyshim që niveli i naivitetit justi-fikon gjëra që nuk kanë ndodhur.Mosrespektimi i autenticitetit të

fesë shkakton që myslimanët të organi-zohen në aspektin lokal dhe grupor.Organizimi i myslimaneve në forma

tribale dhe fisnore është një kategori eIslamit konservativ.Prandaj, në kontinuitet duhet të ndje-

kim ide dhe prova nga e gjithë bota përtë kuptuar organizimin multidimensionaldhe shumëpopullor.Forma e organizimit në aspektin tri-

bal, fisnor dhe lokal na demonstron njëmodel të organizimit politik që është i ar-ritshëm vetëm te njeriu, apo deri tek in-dividi, dhe jo në institucione. Organizimii qenies njerëzore vetëm nga aspekti in-dividual jo se nuk i ndihmon individit,por në fakt, nuk e largon nga problemetdhe pasojat e akumuluara edhe nga gje-neratat e kaluara.Në këtë mënyrë, organizimi i mysli-

manëve në aspektin e krijimit politikështë pothuajse i pamundur; në të gjithanivelet e menaxhimit.Është një gjedhe që nuk mund të fshi-

het dhe të mos analizohet thellësisht. My-slimanët vaxhdimisht tentojnë të arrijnëte vlerat islame si individë dhe në grupe,dhe assesi si kolektivitet dhe përmes in-

Përtej Islamit konservativ

MIDIS DY NAMAZEVE

Organizimi i mirëfilltë e ruanfenë, trupin, nderin, pasurinë,imazhin e myslimanëve dhereputacionin e Islamit.Organizimi lokal dhe grupor ebën individin që të tjerët,shkaku ynë, Muhamedin(alejhi-selam) ta përshkruajnëme një imazh shumë tështrembëruar dhe deficitar.Organizimi i myslimanëve nukmund të jetë objekt për talljenga vetë përcaktimet tonapolitike.


Shkruan: Zejnulla Sadiku

Allahu i madhërishëm thotë: “Ne uofruam amanetin (përgjegjë-sinë) qiejve, tokës dhemaleve, e

ato nuk deshën ta marrin përsipër atëdhe u frikësuan prej tij, ndërsa njeriuatë e mori mbi vete; dhe ai i bëri pa-drejtësi vetes, dhe ishte i padijshëm.”(Ahzab: 72)

Nga ky ajet kuranor na bëhet e qartë sevetë qenia jonë në këtë botë është një llojpërgjegjësie; çdonjëri që është i moshërri-tur dhe me mendje të shendoshë, është iobliguar dhe duhet të bart përgjegjësi.

Ndërkaq, në Islam përgjegjësia është ekarakterit universal, gjithëpërfshirës.Ndjenja e përgjegjësisë në Islam është epërgjithshme dhe i përfshin të gjithë my-slimanët, sepse të gjithë përfshihen te fjalae Pejgamberit (a. s.), që thotë: ”Çdonjëriprej jush është bari dhe çdonjëri prej jushështë përgjegjës për kopenë e vet. Imami(prijësi) është bari dhe është përgjegjës përkopenë e vet. Burri është bari në familjene vet dhe përgjegjës për kopenë e vet.Gruaja në shtëpinë e bashkëshortit të vetështë bareshë dhe përgjegjëse për kopenëe vet. Shërbëtori është bari në kapitalin ezotërisë së vet dhe është përgjegjës për ko-penë e vet. Ndaj, të gjithë jeni barinj dhetë gjithë jeni përgjegjës për kopetë tuaj.”(Transmetuan Buhariu, Muslimi e të tjerë)

NJË NGA VLERAT MË TËRËNDËSISHME

Një nga vlerat më të rëndësishme qëduhet të ketë njeriu është, pa dyshim, edhebartja e përgjegjësisë, ose të qenët i për-gjegjshëm.

Përgjegjësia do të thotë t’ia japëshhakun asaj për të cilën je i obliguar - qoftënë raport me Zotin, qoftë në raport me kri-jesat. Humbja e ndjenjës së përgjegjësisënë jetën tonë, i sjell dukuritë negative -qoftë në familje, në shkollë, në rrugë, në

punë etj. dhe këto dukuri, fatkeqësisht,janë edhe me pasoja fatale.

Çdokujt që i është besuar një detyrë,një post, një mision dhe nuk e kryen nëmënyrë dinjitoze, ai është treguar i papër-gjegjshëm, andaj si mungesë e kësajndjenje edhe ekzistojnë prijës të papëg-jegjshëm, prindër të papërgjegjshëm, më-sues të papërgjegjshëm, mjekë...etj.

Njerëzit e përgjegjshëm i përmbushindetyrimet në shtëpi, në shkollë, në lagje,në rrugë, në spital - si prijës, por edhe sinjë punëtor i thjeshtë. Ata e pranojnë sejanë përgjegjës për veprimet. Prandaj,edhe kur gabojnë, e pranojnë, kërkojnëfalje dhe përpiqen ta rregullojnë gabimin.

Të jesh i përgjegjshëm për veprimet qëbën, me këtë ndihmon jo vetëm të tjerët,por edhe veten. Kjo është një mënyrë emirë për të shmangur të gjitha tensionetdhe pasojat që mund të vijnë.

Individë të caktuar kanë tendencë tëmarrin përgjegjësi, por i harrojnë përgjëg-jësitë që duhet t’i bartin! Shpesh ndodh qënjeriu të bëjë lajthitjen dhe të largohet ngapërgjegjësitë që i ka. Kjo mund të ndodhpër shkaqe të shumta. Prej atyre shkaqevemund që të jetë: dobësia e personalitetit tëatij personi, paaftësia për të kryer ndonjëobligim të caktuar, injoranca, neglizhimi iobligimeve, të cilat i ka marrë mbi supet eveta ai person e kështu me radhë.

Ndjenja e përgjegjësisë është shumë erëndësishme në jetën e myslimanit, i cilidëshiron që të jetë i suksesshëm në dynjadhe në ahiret, pasi që ndjenja e përgjegjë-sisë është forcë nxitëse, e cila e nxit nje-riun që të punojë dhe të jetë i dobishëm,fillimisht për veten e tij dhe pastaj edhe përtë tjerët.

ME VENDOSMËRIDHE ME IMAN NË JETË

Kur njeriu është i përgjegjshëm, do tëpunojë aq sa ka mundësi për të realizuarobligimin që e ka mbi supe dhe ky person

nuk ik nga përgjegjësia që i është dhënë.Ky person i përgjegjshëm hyn në betejëne jetës me vendosmëri dhe me iman dhenuk gjen arsye për t’u larguar nga obli-gimi. Ky person me ndjenjë përgjegjësie eka kalitur veten e tij që të bart përgjegjësimbi veten e tij dhe është i gatshëm që tëballafaqohet me obligimet pa kurrfarë ha-mendje dhe dyshimi.

Ndjenja e përgjegjësisë e nxit besim-tarin për vepra të mira dhe e çon në garimme vepra të mira, me të cilat arrihet suk-sesi, udhëzimi dhe begatia.

Sa më shumë që njeriu ka besim, ai endjen veten me përgjegjësi para Zotit dhepara njerëzve.

Omer ibnu-l-Hattabi (kënaqësia e Al-lahut qoftë mbi të), i cili tregonte respektdhe gjallëri, e ndjente veten me përgjeg-jësi. Ai ka thënë: “Sikur edhe deveja tëhas në pengesë në Irakun e largët, Omeribnu-l-Hattabi do të ishte përgjegjës përtë.”

Mungesa e frikës ndaj Zotit, njeriun ebën që të jetë i pandërgjegjshëm dhe i pa-përgjegjshëm, sepse ai ka harruar se do tëdalë paraAllahut dhe do të japë llogari përatë që e kishte në përgjegjësi.

Prandaj, lirisht mund të themi sekaosi, situata e rëndë dhe e vështirë, tëcilat po na rëndojnë si shoqëri në këtëvend dhe si myslimanë anekënd botës,është pikërisht si shkak i mungesës sëndjenjës së përgjegjshmërisë.

Allahu na bëftë më të përgjegjshëmdhe më të ndërgjegjshëm!Amin!

(Autori është Imam-Mualim nëXhaminë Uhud të lagjes Dizhon në

Shkup)

stitucioneve demokratike të zgjedhuranga populli. Akoma nuk mund ta kup-tojmë se termi institucion aspak nuk dotë thotë: diktaturë, anarki, majorizim, ba-jraktarllëk, burokraci, diskriminim, mo-bing etj.

DUHEN PROGRAME TË SINQERTA

Institucioni ka për synim të instalojërendin, barazinë, drejtësinë dhe ngritjene ligjeve pozitive për të gjithë njerëzit. In-stitucioni nuk mbron grupin dhe indivi-din, por grupet dhe individet i mbronpërbrenda përfshirjeve kolektive dhe nëshoqëri. Nëse i kërkojmë të drejtat nëmënyrë grupore dhe individuale, kjo tre-gon për dy segmente shumë shqetësuese,që do të thotë: ose institucionet janëshndërruar në byro private, ose shtresa epopullit është zhytur në pakujdesi dhemosnjohje politike të organizimit.

Organizimi i mirëfilltë e ruan fenë,trupin, nderin, pasurinë, imazhin e my-slimanëve dhe reputacionin e Islamit. Or-ganizimi lokal dhe grupor e bënindividin që të tjerët, shkaku ynë, Muha-medin (alejhi-selam) ta përshkruajnë menjë imazh shumë të shtrembëruar dhe de-ficitar.

Organizimi i myslimanëve nuk mundtë jetë objekt për tallje nga vetë përcak-timet tona politike.

Pa programe të sinqerta, të hartuaranga nevojat e popullit tonë dhe të gjene-ratave të reja, ne vihemi në pozicione qëdikush (Olivier Roy) të deklarojë në pa-nele dhe studime islamistike se revolu-cioni i myslimanëve, i shtetit islam, ështëvetëm një mit.

Gabimi i kohës sonë është se shumicamendojnë se të gjithë njerëzit e shkolluarkanë aftësi të udhëheqin me normat e fesëdhe të religjionit. Kohëve të fundit nësepyetemi kush më shumë e ofendon pej-gamberin islam - ata që braktisin librin eZotit, apo ata që nuk e komentojnëdrejt,ata që gabimisht e interpretojnë Li-brin e Zotit, Kuranin, pa dyshim që ata qëe komentojnë dhe e interpretojnë gabi-misht janë promotorë të drejtpërdrejtë tëofendimeve që i bëjnë të tjerët.

Sepse, të tjerët e ofendojnë dhe e pro-zhmojnë (ofendojnë) Muhamedin (a. s.)duke pasur për bazë interpretimin dhesjelljen tonë.

Dakord, ka edhe qarqe të tilla të cilatedhe pa “ndihmën” e myslimanëve tril-lojnë gënjeshtra për Islamin. Mirëpo, ek-ziston një plejadë dhe një lob i fuqishëmnë botë të cilët regjistrojnë çdo gabimtonin që del nga afekti dhe mosdashja eithtarit të Islamit.

Besimi se Muhamedit i ka bërë magjinjë çifut i rëndomtë, a nuk është njëofendim për pejgamberin islam?! Shumëdijetarë të shkolluar, duke mos u thelluarnë kategorinë e imunitetit dhe të sigurisëprofetike, kanë rrëshqitur në kurthet e pa-besimtarëve. Ta përshkruash Muhamedintë magjepsur, nuk kam mundur ta besojedhe në kohën e rinisë sime. Pejgamberiislam të magjepset nga një çifut i tradi-tave lokale të asaj kohe, është vetëm njëtrillim dhe rivajet -transmetim apokrif. Egjithë kjo është bërë dhe vazhdon të bëhetme një qëllim: që të zhvlerësohet dhe tëlëndohet muxhiza-mrekullia e Muhame-dit a. s. (Ebu Beker Razi, AhkamulKu-ran).

Edhe sot, në panele dhe studimeorientale në Perëndim, citohen këto tek-ste të trilluara, me qëllim që të tregojnëse myslimanët janë popull që merren dhebesojnë në besëtytni. E gjithë kjo me in-tensitet konspirativ, të përgatitur mirë ngaqarqe të ndryshme, që ta paraqesin gjen-djen e myslimanëve të keqe dhe të paor-ganizuar në nivele institucionale, tëmbetur në nivelin tribal, grupor e lokal.

“PLANI I HUAJ”

Organizimi i myslimanëve në rrafshingrupor dhe tribal është një plan i huaj. Nefillimisht duhet të bazohemi tek Libri iAllahut - Kurani dhe në konventat e po-pujve, të dala nga përpjekja e madhe hi-storike. Ky është plan hyjnor që kërkohetnga myslimanët dhe njerëzit e paqes!

Në ditët e sotme, mjerisht, mëshumë dëgjojmë lajme për humbjen enjerëzve sesa për etablimin e të drejtavetë tyre në shoqëri. Ajo që shohim dhedëgjojmë në media është një realitet qëshpesh nuk është real. Lajmet që dëg-jojmë zakonisht më së shumti po tri-shtojnë sesa që e rehabilitojnë gjendjennga aspekti informativ. Sot civilizimisikur po merret me numrat sesa me zgji-dhjen e të njëjtave.

Ku është suksesi në metodologjinë eholizmit (se: sistemi është një tërësi dhejo një grumbull elementesh)? Trupi i nje-riut ka katër dimensione: atë të shtatit (tëtrupit), të emocionit, të shpirtit dhe tëmendjes. Të gjitha këto janë të lidhuranjëra me tjetrën dhe funksionojnë në më-nyrë të përsosur. Nuk është e mundur -apo e pamundur është - të ndahet fun-ksioni i tyre.

Njeriu realitetin objektiv e sheh me”tre sy” - dy janë mashtrues dhe një i sin-qertë.

Por, ec e gjeje se cili është ai sy! Syrii parë është syri i dashurisë (pasionit), i

cili të keqen e sheh si të mirë. Syri i dytëështë syri i urrejtjes dhe ai të mirën esheh si të keqe. Syri i tretë është syri idrejtësisë, i cili gjërat i sheh në mënyrëmë objektive. Pra, të mirën e sheh si tëmirë, ndërsa të keqen e sheh ashtu siçështë, si të keqe (Ibn Mukkafa).

Për shembull, shumë analistë dhe stu-diues mundohen ta ndajnë Islamin ngaekonomia, nga historia apo shkenca dhekjo është treguar e pamundur. Dakord,krizat e mëdha ekonomike vranëshumë njerëz, dëbuan shumë nga shtë-pitë e tyre dhe instaluan shumë strukturanë varfëri të pariparuara. Kjo nuk do tëthotë se ne duhet të ikim nga ekonomiadhe standardet industriale të kohës mo-derne. Problemi është evident: kompa-nitë e mëdha ndërkombëtaremonopolizojnë ekonomitë e vogla. Dhe,kjo shkakton që shumë njerëz të vihennën kufirin e varfërisë. Ekonomitë emëdha shfrytëzojnë burimet natyrore qëjanë të përbashkëta për njerëzimin si:ajrin, ujin dhe mineralet e ndryshme. Pe-rëndimi jeton me mbipeshë, ndërsamiliona të tjerë vdesin nga uria.

AHLAK PËR TËRË BOTËN

Në shumë revolucione mund të dëg-joni: “duam bukë dhe ujë!” Aspak nuk ekemi menduar se në shekullin XXI di-kush do të mendojë për bukë dhe do tëfrikësohet nga krizat ekonomike. Të gji-tha revolucionet janë përdorur! Ka mbe-tur pa mos u përdorur deviza erevolucionit të Muhamedit (a. s.), i cilime shumë entuziazëm dhe me shumë sin-qeritet ka deklaruar: “Jam dërguar për tëplotësuar moralin.” Në konferencat ndër-kombëtare shumë pak bisedohet për mo-ralin ndërkombëtar. Sot ekonomia vuannga mungesa etike dhe morale. Këtë tëkeqe nuk mund ta ndalë askush, përveçse influenca sakrale e moralit dhe udhë-zimet etike shkollore me përmasa relig-jioze. Pejgamberi islam - Muhamedi (a.s.) - ishte i dërguar thjesht për moral tëpërsosur-ahlak. Ligji islam ka për synimarritjen e dy objektivave: mëshirën dhedrejtësinë.

Mëshira arrihet përmes virtyteve meaplikacione fetare e shpirtërore, ndërsadrejtësia, pa dyshim, përmes strukturavetë organeve gjyqësore të drejtësisë. Nësenjeriu pa dyshim e karakterizon jetën nëkëtë botë me këta dy komponentë, sigu-risht që suksesi do të jetë evident si nëekonomi, në shëndetësi dhe në siguri.

(Autori është Referent i Vakëfit nëMyftininë e Tetovës)

Përgjegjësitë,për të cilat do të japim llogari

Ndjenja e përgjegjësisë e nxit besimtarin për vepra të mira dhe e çonnë garim me vepra të mira, me të cilat arrihet suksesi, udhëzimi dhe

begatia. Sa më shumë që njeriu ka besim, ai e ndjen veten mepërgjegjësi para Zotit dhe para njerëzve.


Nga gjuha dhe duart e një myslimani të vërtetë myslimanët e tjerë janë të sigurt. Allahu (xh. sh.) në Kuran thotë:

.“Mos iu qas asaj për të cilën nuk

ke njohuri, pse të dëgjuarit, të parit dhe zemra, për të gjitha këto, ka përgjegjësi.” (El-Isra`ë: 36)

Muhamedi (a. s.) në një nga hadithet e tij të shumta të vërteta, e që transmetohet nga Abdullah ibn Amr, ka thënë:

: «

“Mysliman (i mirëfilltë) është ai nga gjuha dhe dora e të cilit janë të qetë myslimanët. Kurse muhaxhir (i mirëfilltë) është ai që i braktis plotësisht ndalimet e Allahut.” (Buhariu dhe Muslimi)

BEKIM NGA ZOTI I BOTËVE Islami është besim që na është dhënë

si bekim nga Zoti i botëve. Ne nuk e

meritonim atë në asnjë mënyrë; paraardhësit tanë të mirë na i përcollën vlerat e besimit dhe ne në çdo frymë tonën duhet të jemi të vetëdijshëm për përgjegjësitë e ndryshme që e përshkojnë jetën e një myslimani të përgjegjshëm. Islami është akoma, pavarësisht nga të gjitha pengesat e shkaktuara nga gabimet e myslimanëve, fuqia më e madhe shtytëse që njerëzimi ka njohur ndonjëherë.

Islami është përkushtim ndaj zemrës, ndaj gjuhës dhe organeve tona të tjera, ndaj parimeve që na kërkon

Allahu i madhërishëm dhe përkushtimi më i mirë është me zemër, që quhet bindje e zemrës, sepse nënkupton të gjitha përkushtimet tjera.

Hadithi i mësipërm është i qartë: ai na paralajmëron se përkatësia jonë e vërtetë ndaj Islamit është e diskutueshme nëse myslimanët tjerë nuk janë të sigurt nga gjuha jonë, nga duart tona - edhe në kuptimin fizik, por edhe në aspektin e arritjes së sundimit mbi të tjerët në mënyrë të paligjshme.

Një person mund të fal namaz (dhe kjo është një dukuri e shpeshtë!), të agjërojë dhe të kryejë adhurime të tjera si shprehi ose si motive hipokrite, por në marrëdhënie me familjen, me fqinjët dhe me mjedisin ku jeton ai e vërteton Islamin e vet, e vërteton përkushtimin e tij ndaj Allahut (xh. sh.).

Në garën e jetës shumë nuk zgjedhin mjetet për të kënaqur interesat e tyre. Për më tepër, ata nuk hezitojnë t’i shkatërrojnë të tjerët nëse kjo është mënyra që ata të kenë sukses. Islami ka një pikëpamje krejtësisht të ndryshme për botën: ai e zhvillon ndërgjegjen kolektive, d.m.th. nëse është mirë për një njeri - atëherë është mirë për tërë shoqërinë në të cilën jetojmë.

Ne jetojmë në një kohë të mbushur me frikë dhe me pasiguri në shkallë globale. Gjithashtu, në nivel lokal ne jemi dëshmitarë të premtimeve, të intrigave dhe të provokimeve të ndryshme, me të cilat jemi mësuar si pjesë përbërëse të fushatës zgjedhore. Është e kuptueshme dhe normale që ne të kemi qëndrimin dhe opinionin tonë për këto fenomene, të cilat duhet të bazohen në fakte dhe njohuri. Sidoqoftë, në një kohë kur është veçanërisht e rëndësishme të ruani forcën shpirtërore dhe psikologjike të njerëzve tanë, të jepni një fjalë të bukur dhe të jeni një mbështetje për ata në nevojë, është e dukshme investimi i asaj që mbjell trazira, intolerancë reciproke dhe grindje midis nesh.

Nderi i njerëzve të tjerë është nën sulm dhe i lehtë për t'u njollosur, ndoshta si asnjëherë më parë. Sigurisht, një nga arsyet për këtë është kudo gjendja jonë në platformat sociale dhe gatishmëria jonë për të shkruar, për të komentuar dhe për të mbështetur shumë gjëra për të cilat nuk jemi të ftuar, as nuk kemi njohuri të mjaftueshme për to.

Si besimtarë ne duhet të jemi të vetëdijshëm për peshën e secilës prej fjalëve tona - të folura dhe të shkruara. Ju kujtoj se çdo fjalë e jona është e regjistruar me kujdes nga engjëjt e shkruesve, që nuk na lënë kurrë, dhe se ne do të pyetemi dhe do të përgjigjemi

për atë që e shprehim, si dhe për pasojat e asaj që shprehim, sepse Pejgamberi (salallahu alejhi ue selem) na mëson se mëkati do të shtohet sipas veprave të njerëzve - aq sa njerëzit do të jenë të udhëhequr pas asaj keqbërjeje, e cila sigurisht që vlen edhe për fjalët e folura ose të shkruara në mënyrë të pandërgjegjshme.

KUSH JANË ATA QË DO TË SHPËTOHEN NGA FRIKA DHE

PIKËLLIMI?

Kurani përmend njëmbëdhjetë grupe (kategori) njerëzish që do të shpëtohen nga frika dhe pikëllimi. A mund ta gjejmë veten tonë në mesin e tyre?

…}38{

1 -“E, kush e pranon udhëzimin Tim, për ata nuk ka as frikë, as që do të brengosen!” (El-Bekare: 38)

...

}62{

2 -“Kush besoi prej tyre (sinqerisht) Allahun dhe botën tjetër, dhe bëri vepra të mira, ata e kanë shpërblimin te Zoti i tyre. Për ta nuk ka frikë, as nuk kanë përse të pikëllohen!” (El-Bekare: 62)

}112{3 -“Nuk është ashtu (si thonë ata),

po ai që i është dorëzuar Allahut dhe është bamirës, ai e ka shpërblimin e vet te Zoti i tij; për ta nuk ka frikë, as nuk kanë pse të mërziten.” (El-Bekare: 112)

}262{4 -“Ata që për hir të Allahut e

japin pasurinë e tyre, e pastaj atë që e dhanë nuk e përcjellin me të përmendur e me mburrje, ata e kanë shpërblimin e vet të Zoti i tyre; për ta nuk ka frikë; ata as që do të brengosen.” (El-Bekare: 262)

.5 -“Ata të cilët pasurinë e tyre e

shpërndajnë (në rrugë të Zotit) natën e ditën, fshehurazi ose haptazi, ata shpërblimin e vet e kanë te Zoti i tyre dhe për ta nuk ka as frikë, as pikëllim.” (El-Bekare: 274)

}277{6 -“S’ka dyshim se ata që besuan

dhe bënë vepra të mira, që falën namaz dhe që dhanë zeqatin i pret shpërblim i madh te Zoti i tyre; ata nuk do të kenë kurrfarë frike as brengosje.” (El-Bekare: 277)

}169{

}170{

7 -“Kurrsesi të mos mendoni se janë të vdekur ata që ranë dëshmorë në rrugën e Allahut. Përkundrazi, ata janë të gjallë, duke u ushqyer te Zoti i tyre. Janë të gëzuar me atë që u dha Allahu nga të mirat e Tij dhe atyre që kanë mbetur ende pa iu bashkuar radhëve të tyre u marrin myzhde se për ta nuk ka as frikë dhe as që kanë pse të brengosen.” (Ali Imran: 169-170)

}48{8 -“Ne të dërguarit nuk i

dërgojmë ndryshe veçse si përgëzues dhe qortues. E, kush besoi dhe u përmirësua, ata nuk kanë as frikë, as brengë.” (El-En'am: 48)

}35{9 -“O bijtë e Ademit, juve ju vijnë

të dërguar nga mesi juaj, ju përkujtojnë faktet e Mia (shkoni pas tyre). E kush ruhet dhe përmirësohet, për ta s’ka as frikë, as s’kanë përse të pikëllohen.” (El-A'raf: 35)

}62{}63{10 -“A nuk janë vërtet Evliatë (të

dashurit) e Allahut pa frikë e brengosje? Ata që besuan dhe që ishin (prej atyre) që frikësohen.” (Junus: 62-63)

}13{11 -“Ata që thanë: ‘Allahu është

Zoti ynë’ dhe qëndruan besnikërisht, për ta nuk ka frikë dhe ata nuk do të pikëllohen!” (El-Ahkaf: 13)

E lusim Allahun e madhërishëm që të na forcojë në dinin e Islamit, ndërsa gjuhët dhe duart tona ta ruajnë nderin e myslimanëve të tjerë.

Islami, fuqia më e madhe shtytëse

PËR BINDJEN E ZEMRËS

Përkatësia jonë e vërtetë ndaj Islamit është e diskutueshme nëse myslimanët tjerë nukjanë të sigurt nga gjuha jonë, nga duart tona - edhe në kuptimin fizik, por edhe në

aspektin e arritjes së sundimit mbi të tjerët në mënyrë të paligjshme.Shkruan: Imer Jusufi(Enkas për HeR)

60 61Hëna e ReJanar 2022 | Xhumadel Evvel - Xhumadel Ahir 1443

Shkruan: prof. dr. Hajredin Hoxha

Falënderimi i takon Zotit të botëve,salavatet dhe selami mbi pejgambe-rin e pejgamberëve dhe të dër-

guarve, mbi pejgamberin tonë,Muhamedin (a. s.), mbi familjen e tij, mbisahabët e tij dhe mbi ata që ecën rrugës sëtyre deri në Ditën e Gjykimit.

Kurani famëlartë është gjëja më e ma-dhëruar që meriton t’i caktohet shumëkohë dhe që t’i kushtohet studim jetësor.Zoti i madhërishëm e nderoi ummetinislam me dërgimin e pejgamberit prejmesit të tyre që ua lexoi ajetet e Tij, i pa-stroi dhe u mësoi Kuranin dhe urtësinë.Zoti i madhërishëm thotë:

“Është e vërtetë se Allahu u dha dhu-ratë të madhe besimtarëve, kur ndër tanga mesi i tyre dërgoi të dërguar që atyret’u lexojë shpalljen e Tij, t’i pastrojë ata,t’ua mësojë Kuranin dhe sheriatin, edhepse më parë ata ishin krejtësisht të hum-bur.” (Ali Imran, 164)

Allahu (xh. sh.) po ashtu ka bërë nje-rëz më të mirë, sepse urdhërojnë në tëmirë dhe ndalojnë nga e keqja:

“Ju jeni populli më i dobishëm, i ar-dhur për të mirën e njerëzve, të urdhëronipër mirë, të ndaloni nga veprat e kë-qija...” (Ali Imran, 110)

Zoti i madhërishëm po ashtu e ka bërëKuranin si udhërrëfyes në atë që është mëe fuqishme:

“Është e vërtetë se ky Kuran udhëzonpër atë rrugë që është më se e vërteta, ebesimtarët që bëjnë vepra të mira i për-gëzon se ata pa dyshim do të kenë shpër-blim të madh.” (El-Isra, 9)

Ai e bëri atë dritë dhe argument përbotët:

“O ju njerëz, juve ju erdhi nga Zotijuaj argument dhe Ne ju zbritëm dritë tëqartë.” (Nisa, 174)

Zoti i madhërishëm u premtoi besim-tarëve fitoren, përkrahjen, fuqinë dhemundësinë, me kusht që ta përcjellin Ku-ranin, t’i ndihmojnë fesë islame, t’i për-

kulen Zotit të madhërishëm, t’i nënshtro-hen Pejgamberit (a. s.), t’i respektojnë ur-dhrat dhe të largohen nga të ndaluarat eTij, të bëjnë aplikim e parimeve, të lejojnëatë qëAi e ka bërë hallall dhe të ndalojnëatë që Ai e ka bërë haram:

“O besimtarë, nëse ju ndihmoni (fenë)Allahun, Ai ju ndihmon juve dhe u forconkëmbët tuaja.” (Muhamed, 7)

“Atyre nga mesi juaj të cilët besuandhe bënë vepra të mira, Allahu u premtoise do t’i bëjë zotërues në atë tokë ashtu sii pati bërë zotërues ata që ishin para tyredhe fenë të cilën Ai e pëlqeu për ta, do taforcojë, e në vend të frikës Ai do t’ju dhu-rojë siguri. Ata më adhurojnë Mua e nukmë shoqërojnë asgjë. E kush edhe paskësaj mohon, të tillët janë ata më të pri-shurit.” (Nur, 55)

Synimi primar i zbritjes së Kuranit fa-mëlartë është udhëzimi i njerëzve dheudhërrëfimi i tyre në rrugën e drejtë e tëvërtetë:

“Udhëzim dhe përgëzim për besimta-rët.” (Neml, 2)

“Ky është libri që nuk ka dyshim në te(sepse është prej Allahut), është udhëzuespër ata që janë të devotshëm.” (Bekare,2)

“Zbritja e Kuranit është pa dyshimnga Zoti i botëve.” (Sexhde, 2)

Synimi i tillë i lartë dhe primar nukkundërshton me Kuranin famëlartë në sfe-rën e tregimeve, përgjërimeve dhe çelë-save të disa shkencave humane e sociale.Në shumë ajete të Kuranit famëlartë thek-sohen të dhëna nga astronomia, kimia, fi-zika, matematika, inxhinieria, gjeologjia,shkencat detare, embriologjia, medicina,ekonomia dhe shkenca e arte të tjera, tëcilat ishin të dobishme për disa dijetarë tëfamshëm e që thoshin se Kurani famëlartëi përmban shkencat e të parëve dhe të më-vonshmëve.

Ndër mënyrat e mbrojtjes së Kuranitfamëlartë nga Zoti i madhërishëm ështëajo e mësimit përmendsh të çdo rreshti,leximi i shpeshtë, komentimi nëpër libra,mbrojtja nëpër librari, shkolla e universi-

tete, si dhe shënimi i të gjitha shkencavedhe arteve me shembuj konkretë. Poashtu, ekzistojnë shumë hulumtime e stu-dime, si p.sh., shkenca e ajeteve mekase emedinase, i përgjithshëm dhe i përveçëm,absolut dhe konkret, shkenca e leximevedhe e shtatë shkronjave, ndarja dhe shem-buj, rrëfimet kuranore, stilistika, mrekul-lia, leximi reprezentatues i Kuranit,abrogimi dhe brogimi, të qartë e të pa-qartë etj. I pastër është nga të metatAi qëe ka mbjellë në zemrat e robërve të Tij tësinqertë dashurinë ndaj Kuranit famëlartë,sepse si libër i fundit, konsiderohet mre-kulli hyjnore për të gjitha gjeneratat nëçdo kohë dhe në çdo vend. Ky libër ështëpo ashtu për të gjitha kohërat dhe për tëgjithë njerëzit deri në Ditën e Gjykimit.

Dijetarët klasikë dhe bashkëkohorëjanë unanimë se shkencat më të respek-tuara janë ato që kanë të bëjnë me librin eZotit të madhërishëm dhe që janë në shër-bim të tij. Ata po ashtu janë unanimë seforma, shkrimi, ajetet, suret, fjalët e fja-litë, si dhe përmbajtja e Kuranit famëlartë,përfshi ligjet, parimet e rregullat, janëmrekulli hyjnore që vlejnë për të gjithakohërat dhe për të gjitha vendet, si dhejanë të paarritura për të gjithë njerëzit e asqë mund të sjellin diçka të tillë. Në bazë tëkësaj që u theksua, dëshiroj të theksoj njëçështje shumë të rëndësishme, përkatë-sisht faktin se çdo shkencë i shërben Ku-ranit famëlartë dhe kjo, në një farëmënyre, gjithashtu konsiderohet mrekulli,sepse ka të bëjë me Librin që është mre-kulli. Format e mrekullisë së shkencës sëtillë dalin në pah kur zbërthehen në suazatë shkencave që kanë të bëjnë me Kura-nin famëlartë dhe gjërat e tilla janë tëshumta në lëndën e shkencës së Kuranit.

Çështjet e tilla janë të ndërlidhura poashtu edhe në ultësirat shkencore që mundtë aplikohen e të realizohen.

Shkurt thënë, përmes këtij studimi ftojnë një metodologji të re për t’u ndërlidhurme shkencat e Kuranit, përkatësisht fun-ksionalizimin pozitiv të shkencave të tillaqë kanë të bëjnë me Kuranin famëlartë në

jetën tonë të përgjithshme dhe private, siindividë, si shoqëri e si ummet, qoftë ngaaspektet edukative, të da’vetit, akademikeose etike.

Ndoshta kjo orvatje personale ështënjë hap i parë që do të pranohet e do tëzhvillohen më pas gjatë studimeve të më-tejshme të Kuranit famëlartë nga hulum-tuesit e studiuesit.

QËLLIMI I PUNIMIT

Në këtë punim shkencor dëshiroj tëarrij në dy çështje, përkatësisht në njërënprej tyre nëse ma mundëson punimi nëfjalë, dhe këto dy çështje kanë të bëjnë meshkencat e bekuara të Kuranit, përkatë-sisht me shkencën e ajeteve mekase dhemedinase, si dhe shkenca e zbritjes suk-cesive të Kuranit, për të kuptuar mënyrëne funksionalizimit të këtyre dy shkencavedhe mënyrën e përfitimit të dobive prejtyre në sferat e sipërpërmendura. Besoj seme këtë metodologji të re në bashkëpu-nim me shkencat e Kuranit (ose meshkencat e tefsirit), madje edhe me shken-cat e sunnetit, ose me rregullat usulisteose juridike dhe funksionalizimi i tyre nërealitetin tonë bashkëkohor, dhe në më-nyrë të drejtpërdrejtë do të dalim nga botae teorive e ideve në botën e rezultatevedhe në aplikimet bashkëkohore të pari-meve dhe rregullave islame. Ky ështëfryti i vërtetë i shkencave dhe i njohurivetë sheriatit ose jo të sheriatit. Po ashtu dotë mbështetemi në marrjen kualitative të

shkencave që janë në shërbim të Kuranitfamëlartë si në të kaluarën, ashtu edhe nëtë tashmen, bile edhe në të ardhmen,ishallah!

ARSYET E STUDIMIT

Një orvatje e tillë e përpunimit tëshkencave të Kuranit, ose të shkencave tëtefsirit është krejt personale dhe ekzi-stojnë dy arsye që patën ndikim të duk-shëm t’i qasem kësaj çështje. Arsyeja eparë ka të bëjë me jetën time, aktivitetindhe direkt me punën time në profesionine da’vetit, imamatit dhe ligjëratave nëvendlindjen time, në Kosovë, e në disashtete perëndimore dhe aziatike, si p. sh.,në Gjermani, Zvicër e Malajzi, pastajpuna ime konkrete në da’vet dhe kontaktiim i drejtpërdrejtë me ftuesit në fe(da’vetçinjtë), me dijetarët arabë dhe joa-rabë - shqiptarë, turq, boshnjakë, malaj-zianë, indonezianë, bruneianë, kinezë,indianë, palestinezë, saudianë, katarianë,irakianë, sirianë, jemenas, egjiptianë, su-danezë, algjerianë, marokenë, mauritanasdhe disa dijetarë nga Afrika.

Arsyeja e dytë ka të bëjë edhe me ek-speriencën time akademike në ligjërimine lëndës së shkencave të Kuranit, të tefsi-rit, të mrekullisë së Kuranit, të drejtimevebashkëkohore në tefsir, hyrjen në Kuran esunnet, metodat e komentuesve dhe tëlëndëve të tjera për studentë e studente nëgjuhën arabe e angleze në baçerol dhe stu-dime të larta, si dhe në mentorim e

mbrojtje të disa disertacioneve shkencorenë magjistratura. E kam ushtruar profe-sionin e arsimit, madje ende e ushtroj tënjëjtën punë afër dy dekada në universi-tete të ndryshme dhe për këtë e falënderojZotin e madhërishëmi

STUDIMET E MËHERSHME DHESTANDARDET E TYRE

Ligji i Zotit ka caktuar që në krijesat eTij çdo çështje shkencore intelektuale tëketë punime, hulumtime e orvatje shken-core paraprake, por në asnjë mënyrë nukdo të thotë se të parët nuk kanë lënë gjëpër më të vonshmit. Çështja nuk ështëashtu siç mendojnë disa njerëz, sepse se-cili e ka mundësinë, sferën dhe aktivitetintë përkufizuar brenda diapazonit njerëzordhe të pamëkatshëm. Sa shumëkanë bërë të parët për pasardhësit e tyre?Kjo gjë vërtet ka ndodhur dhe në bazë tëkësaj të vërtete shkencore, e cila unani-misht është e pranuar, them se çështja ehulumtuesve ose e studiuesve të mëpar-shëm rreth shkencës së ajeteve mekasedhe medinase i takon kësaj kategorie.

Gjatë hulumtimit tim shkencor kamvërejtur dallime relative në potencialin edijetarëve të tillë të nderuar gjatë zbërthi-mit të tematikës mekase dhe medinase,sepse secili prej tyre e shqyrtonte çështjennga aspekti i tij shkencor, edhe atë nëbazë të orvatjes së tij të kufizuar indivi-duale. Nëse i shikojmë me vëmendje stu-dimet e tyre, plotësisht do të kuptojmë se

Libri i Zotit,mrekulli hyjnore

SHQYRTIMI ANALITIK I FUNKSIONALIZIMIT TË SHKENCAVE TË KURANIT NË DA’VET (1)

Studimi i funksionalizimit pozitiv të shkencës së ajeteve mekase dhe medinase, sidhe dobia prej tyre, është me rëndësi të madhe.


vetëm pak prej tyre e kanë shqyrtuar fun-ksionalizimin e shkencës së ajeteve me-kase dhe medinase në da’vet apo nëarsim. Studimet e shumicës së tyre, qof-shin të mëhershëm apo të mëvonshëm,kanë qenë brenda kallëpeve dhe formavetë ndryshme, pa ndonjë dallim rrënjësortematik, ashtu siç do të vërejmë në va-zhdimin kritik. Unë them se studimi imshkencor rreth ngritjes së funksionalizi-mit pozitiv të shkencave të Kuranit nukështë diçka e përsëritur, ose veç e parë,sepse gjatë hulumtimit tim dhe angazhi-mit tim në këtë tematikë (tematika me-kase dhe medinase), mund të vij nëpërfundim se studimet e mëparshme rrethkësaj tematike kanë pasur disa standardetë ndryshme. Studimet e tilla kanë pasur:٭ Standarde statistikore, duke i numë-

ruar ajetet dhe suret mekase dhe medinasedhe duke pasur qëndrime të ndryshme.٭ Standarde përkufizuese-specifike,

duke i theksuar shenjat dhe karakteristi-kat e ajeteve e të sureve mekase dhe me-dinase.٭ Standarde historike, duke i shënuar

arsyet dhe shkaqet e zbritjes së ajeteve etë sureve mekase dhe medinase.٭ Standarde edukative, duke i thek-

suar aspektet dhe mënyrat edukative tëajeteve mekase dhe medinase.Pra, kështu ishte pjesa dërrmuese e

studimeve të mëparshme, madje mund tëthuhet edhe të gjitha studimet në trajtimine ajeteve mekase dhe medinase.Standarde të da’vetit, duke i shqyrtuar

çështjet që kishin të bënin me da’vetin nëdisa ajete e sure mekase dhe medinase.Standarde intenciale, duke shqyrtuar

fshehtësinë e përqendrimit të Kuranit nëintencat e sheriatit të ajeteve dhe surevemekase e medinase.Edhe pse studimet me standarde të

da’vetit e të edukatës janë të paktë, do tëorvatem që të jap kontributin më të mirëtë funksionalizimit të shkencës së ajetevemekase dhe medinase në jetën tonë, dhenëse do të ekzistojnë studime të tilla edhenë të ardhmen, do të quheshin studime mestandarde funksionale.Në hulumtimin tim nuk kam për qël-

lim që t’i shqyrtoj studimet e mëparshmebrenda standardeve të kaluara, dhe përfi-tova shumë nga studimet e Akademisë sëMbretit Fehd për botimin e Kuranit nëMedinë, duke shfletuar veprat që mëndihmuan dhe më begatuan tejmase:“Nuzulul-Kuran”٭ Zbritja e Kuranit, Dahhak ibn Me-

zahim El-Hilalij (104 hixhri).٭ “Nuzulul-Kuran”, Ibn EbiAbdullah

Kureshij Berberij (105 hixhri).٭ “Nuzulul-Kuran”,Hasan ibn Ebi

Hasan Basrij (110 hixhri).٭ “Et-tenzil fill-Kuran”,Ali ibn Hasan

ibn Feddal El-Kufi (224 hixhri).٭ “Tenzilul-Kuran”, Muhamed ibn

Muslim ibn Shihab Zuberij (124 hixhri).٭ “Fedailul-Kuran ve ma unzile

minel-Kuran bi Mekkete ve ma unzile bil-Medineti”, Ebu Abdullah Muhamed ibnEjub ibn Durejn (294 hixhri).٭ “Bejani adedi suveril-Kuran ve aja-

tihi ve kelimatihi ve mekkijje ve mede-nijje”, dhe në këtë kopje është mbështeturkomisioni që ka mbikëqyrur botimin eMus’hafit të Medinës.٭ “Tenzilul-Kuran”, Ebu Zehra Ab-

durrahman ibn Zenxhele el-Mukrimi (403H.).٭ “Et-tenzil ve tertibuhu”, Ebu Kasim

Hasan ibn Muhamed Nisaburi (406 hi-xhri), dorëshkrim që është pjesë e librit tëtij voluminoz: “Et-tenbih alal fadli ulu-mil-Kuran”.٭ “Kitabul-mekkij vel-medenij”,

Mekkij ibn Ebi Talib El-Kajsisj (437 hi-xhri).٭ “El-Mekkij vel-Medinij fil-Kuran

ve ihtilaful-mekkij vel-medenij fi ajetin”,Ebu Abdullah Muhamed ibn Shurejh Er-Re’inij (476 hixhri).٭ “Jetimetud-durer fin-nuzuli ve aja-

tus-suveri”, Ebu Abdullah Muhamed ibnAhmed Hanbeli Mukri’ë (656 hixhri), do-rëshkrim.٭ “Kitabul-Mekkij vel-Medenij fil-

Kuran”, Abdulaziz ibn Ahmed Dejremij(694 hixhri).٭ “El-Erxhuzetu el-mutedaruminetu

ma’rifetil-mekkij vel-medenij min suve-ril-Kuranil-Kerimi”, Bedruddin Muha-med ibn Ejub El-Hanefij (705 hixhri),dorëshkrim.٭ “Tekribul-me’mul fi tertipin-nuzul”,

Burhaneddin Ibrahim ibn Umer XhaberijMukri’ë (732 hixhri), dorëshkrim.٭ “El-Kalem ala emakini minet-teu-

zili”, Ibn Ebi Sherif Burhaneddi EbuIs’hak Ibrahim ibn Muhamed Shafi’ij(923 hixhri), dorëshkrim.٭ “Risaletul0ufij fil-mekkij vel-mede-

nij ven-nasih vel-mensuh ve adedul-ajati”, Muhamed ibn Ahmed Ufi (1050hixhri), dorëshkrim.٭ “Erxhuze fil-Kuranil-mekkij vel-

medenij ve ma fi ta’dudihi minel-hilaf”,Muhamed ibn Ahmed Bazan Huzani(1216 hixhri), dorëshkrim.

STUDIME BASHKËKOHORE QË KANËTË BËJNË ME AJETET MEKASE DHE

MEDINASE1. “Ehemmu hasaisis-suveri vel-ajatil-

mekkijjeti ve mekasiduha”, Dr. AhmedAbbas Bedevi.2. “Hasaisus-suveri vel-ajatil-

mdenejjeti, davabituha ve mekasiduha”,Dr. Adil Ebi El-Ul-la.3. “El-Mekkij vel-Medenij fil-Kura-

nil-Kerim”, studim i thellë kritik i surevedhe ajeteve që nga fillimi i Kuranit derinë fund të sures El-Isra, temë magjistra-ture e hulumtuesit Abdurrezak HuseinAhmed.4. “E-Mekkij vel-Medenij fil-Kuranil-

Kerim”, prof. dr. Muhamed ibnAbdurah-man Esh-Shaji’u.

5. “Mukadime fi hasaisil-kitabil-Kuranij bejnel-ahdejni el-mekkij velme-denij”, dr. Sejjid Abdulmaksud Xha’fer.6. “El-Mekkij vel-Medenij”, hulum-

tuesi Muhamed Shefa’at Rabbanij.“Ilmul-mekkij vel-medenij fi ujunil-

musteshriketi, prof. dr. Zejd UmerAbdul-lah El-Ajs.8. “Mekkujul-Kurani ve medenij-

juhu”, Muhamed Hadi Keridan.9. “Et-tejjarul-ilmani el-hadith ve

meukifuhu min tefsiril-Kuranil-Kerimi”,studim dhe kritikë, Muhamed MuhamedBehijuddin Esh-Shafi’ij.10. “El-Ilmanijjun vel-Kuranil-Kerim

- tarikijjetun-nassij”, dr. Ahmed IdrisTa’an.11. “El-It-tixhahul-ilmanij el-mu’asir

fi ulumil-Kuranil-Kerim”, studim dhe kri-tikë, dr. Ahmed Muhamed Fadil.12. “El-Ajatul-mekkije” - “Studim

nga aspekti edukativ peripatetik”, hulum-tuesja Zuherijat bint Jusuf.13. “Fikhul-Kuranil-Mekkij”, hulum-

tuesi Abdulkadir Hudar.14. “El-Mekkij vel medenij ve ethe-

ruha fid-da’veti”, dr. Ammar MuhamedAmmar.15. “El-Medenij vel-mekkij” - shqyr-

time dhe komente, hulumtuesi FevvazAhmed Tukan.16. “Nadhratun xhedidetun fi mekkij-

jis-suveri ve medenijjiha”, hulumtuesiAbdulah Sa’idi.17. “El-Keulush-shexhxhij fil-mekkij

vel-medenij”, hulumtuesi Husein Tal’atHitab.18. “El-Hitab ed-da’vij fis-suveril-

mekkijjeti”, hulumtuesi Mu’tesimAbdul-kerim Mitrij..19. “El-Mekkij vel-Medenij fil-Kura-

nil-Kerim”, hulumtueseja Rena AhmedKudsij.20. “El-Mekkij vel-Medenij, ed-dava-

bit vel-mitajat”, hulumtuesi Sejjid SelamZejnul-abidin.Si duket, pjesa dërrmuese e studimeve

të theksuara janë përsëritje e asaj që ekanë theksuar të mëparshmit, por me njëdallim të vogël në formë e radhitje, për-pos studimeve të nënvizuara, sepse të til-lat kanë të bëjnë drejtpërdrejt dhepjesërisht me hulumtimin tim.Studimi i funksionalizimit pozitiv të

shkencës së ajeteve mekase dhe medi-nase, si dhe dobia prej tyre, është me rën-dësi të madhe.

(Vazhdon)

i Në disa shtete të Gjirit Arabik dhe në Saudi:Universiteti Tajba në Medinë - Fakulteti i Sociolog-jisë, i Da’vetit dhe Letërsisë; Në Universitetin e Ka-tarit - Fakulteti i Sheriatit dhe i Studimeve Islame, sidhe në disa shtete islame në juglindje të Azisë-Ma-lajzi, Universiteti Ndërkombëtar Islamik - Fakultetii Njohurive të Shpalljes dhe i Shkencave Humanenë degën e studimeve kuranore dhe të hadithit, nëFakultetin e Usluddinit në Universitetin Islamik tëSulltan Sherif Aliut në Sulltanatin e Brunejit.

Prof. dr. Hajredin Hoxha është i lin-dur më 1.10.1968 në Prizren, Kosovë dherrjedh prej një familje me kulturë të la-shtë fetare. Pas përfundimit të shkollësfillore në vendlindje, me inspirimin eprindërve, vazhdoi shkollimin e mesëmgjashtëvjeçar në Damask të Sirisë 1983-1989, ku edhe diplomoi dhe u bë hafëz iKuranit. Më vonë i regjistron studimetuniversitare dhe diplomon në Fakultetine Kuranit dhe Studimeve Islame në Uni-versitetin Islamik të Medinës, 1990-1994.Studimet e magjistraturës në shken-

cën e tefsirit i mbaroi në UniversitetinIslamik Ndërkombëtar, Kuala Lumpur -Malajzi, 1997-2000, ku edhe u bë Dok-tor i Filozofisë (PhD) në Tefsir 2000-2003.Ligjëron shkencat kuranore dhe

islame në të njëjtin universitet katër viteme radhë dhe zhvillon një aktivitet tëgjerë pedagogjik, fetar, social dhe shken-core në Universitetin Ndërkombëtar nëMalajzi, në Universitetin Taibah në Me-dinë, në Kosovë, në Bahrejn, në Kuvajtdhe në Katar. Ka një numër bukur tëmadh të diplomave dhe certifikatave në

sfera të ndryshme pedagogjike, fetare dheshkencore, ku mes tjerash veçohet edheme Diplomën për specializim në leximine Kuranit sipas versionit tëAl-ImamHafsnga Al-Imam Asim, me Senedin – Zin-xhirin e Artë, që simbolizon vargun e le-xuesve të besueshëm dhe profesional, tëhafëzëve dhe kurrave, linja e të cilëveshkon deri te Pejgamberi (a. s.).Ai gjithashtu merr pjesë aktive nëpër

konferenca dhe seminare ndërkombëtareme kumtesa në fusha të ndryshme fetare,historike, kulturore dhe pedagogjike.Po ashtu ka një eksperiencë admini-

strative disavjeçare, ngase është anëtar iKomisionit për interpretimin dhe komen-timin e Kuranit, në webfaqen:http://www.tafsir.org, dhe anëtar i Sho-qatës Shkencore Saudite për interpreti-min e Kuranit dhe të shkencave kuranorehttp://www.alquran.org.sa.Lëndët që i ligjëron janë: Kulturë

islame, Tefsir, Tefsir tematik, Sireh, Tila-vet, Shkencat e Kuranit, Bazat islame,Studime kuranore etj.Ka publikuar një sërë punimesh, për-

kthimesh dhe artikujsh në gjuhën arabe,angleze dhe shqipe në disa revista shken-

core të shtypit të përditshëm e periodiknë Botën Arabe. Del para lexuesve memonografi mbi jetën dhe veprat e dijeta-rëve dhe teologëve më eminentë shqip-tarë bashkëkohorë në fushën einterpretimit dhe komentimit të Kuranit,respektivisht Tefsirit.Përpos specializimit dhe dedikimit të

tij në fushën e Tefsirit dhe të shkencavekuranore, autori njihet edhe për aktivite-tet e tij në fushën e islamizimit të shken-cave humane dhe të historisë shqiptare,asaj antike dhe moderne, rreth çështjevedhe problemeve kulturore, etike dhe mo-rale të rinisë, si dhe në sferën e eliminimitdhe luftimit të mendimeve dhe qëndri-meve ekstreme religjioze e historike.Aktualisht ligjëron në disa universi-

tete në Katar në gjuhën arabe dhe an-gleze.(Tema është paraqitur në Simpoziu-

min Ndërkombëtar për Zhvillimin e Stu-dimeve Kuranore në Rijad, ArabiaSaudite gjatë periudhës 16-20.02.2013.Për “Hënën e Re” e sjell prof. dr. Muha-med Mustafa)

Biografi

Na qofshin për hair Tre Muajt e Bekuar! - Bfi.Mk

Documents

Transcript of Na qofshin për hair Tre Muajt e Bekuar! - Bfi.Mk