IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

267

Strulik Stefanie, “ Deconstructing Proxy Women in a decade of Women’s

Empowerment through Local Government in India”, workshop report October 20-

21.2003, New Delhi Institute Of social Science

Strategjia Kombëtare për Barazinë Gjinore dhe kundër Dhunës në Familje 2007-2010,

Tiranë (2008)

Raporti Kombëtar Shqiptar për Gruan (1999)

Barazia Gjinore, Kusht për integrimin Evropian, (2005), botim i Qendrës “Aleanca

Gjinore Për Zhvillim”, Tiranë

Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë (1998), Tiranë

Ligji Nr.9970, dt. 24.07.2008 “Për barazinë gjinore në shoqëri”

Pakti Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike

Miratuar dhe hapur për nënshkrim, për ratifikim dhe për aderim nga Asambleja e

Përgjithshme me Rezolutën e saj 2200 A (XXI) të datës 16 dhjetor 1966 dhe ka hyrë në

fuqi më 23 mars 1976

Konventa mbi të Drejtat Politike të Grave (Hyrë në fuqi në vitin 1954)

Konventa mbi Eliminimin e të gjitha Formave të Diskriminimit ndaj Grave (Miratuar më

1980, hyrë në fuqi në 1981)

KONVENTA EUROPIANE PËR TË DREJTAT E NJERIUT DHE KUSHTETUTA

SHQIPTARE

Edlira Osmani

LL.M. South East European Law and European Integration, Karl Franzens University,( Austria )

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

268

Abstrakt Ishte Kiri i Madh i Persisë ai që hartoi të famshmin “Cilindrin e Kirit” ku u përmendën për të parën herë të drejtat e njerut për tu ndjekur më pas nga “Magna Carta”, në Angli, në vitin 1212 si një kartë e madhe e lirive, me hartimin e së cilës, u sanksionuan në mënyrë të shkruar disa nga të drejtat dhe liritë e njeriut. Këto dokumenta antike do tu lënë vendin zhvillimeve moderne me Deklaratën Universale të Drejtave të Njeriut (1948) si dhe me Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut. Në ndryshim nga Deklarata, Konventa nuk kufizohet në shpalljen e të drejtave të njeriut dhe parashikon një sistem të veçantë për garantimin e tyre. Në këtë shkrim do të fokusohem në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut duke qenë se përbën një etapë të re si në të drejtën ndërkombëtare ashtu edhe në legjislacionin e brendshëm të shteteve anëtare të Këshillit të Europës që kanë aderuar në të. Duke qenë se Konventa zë një vënd të rëndësisë së veçantë si në të drejtën ndërkombëtare ashtu edhe në legjislacionin e brendshëm të shteteve do të shkruaj mbi përqasjen që ka ajo me legjislacionin e vendit tonë kryesisht me Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë. Konventa Europiane përbën një burim të së drejtës për legjislacionin tonë dhe një dimension të ri të së drejtës ndërkombëtare. Meqë Konventa Europiane përbën një burim të rëndësishëm ligjor për praktikën gjyqësore europiane në vazhdim të punimit do të gjeni të trajtuar edhe raste të zbatimit në praktikën gjyqësore të dispozitave të Konventës. Duke pasur parasysh se Konventa ka një karakter detyrues, në fund të punimit do të njihemi me rëndësinë e saj dhe ndikimin që ka në legjislacionet e shteteve që e kanë bërë pjesë të kushtetutave të tyre. Fjalë kyçe: Të drejtat e njeriut, Konventë, Deklaratë, Gjykata Europiane e të Drejtave të

Njeriut, Protokoll.

1. Hyrja

Si pjesë e një trupi, mbi dhe njerëzit janë,

se brumn’ e krijimit të njëjtë e kanë...

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

269

(Saadi)

Janë po njerëzit që Shekspiri i ka emërtuar “kurora të qenieve të gjalla” ata që sapo

filluan të kuptonin se Zoti i kishte krijuar me arsye, filluan të kërkonin dhe të

luftonin për të drejtat e tyre. Sado primitive që ishin shoqëritë në rrjedhën e shekujve

përsëri njerëzit nuk rreshtën së kërkuari të drejtat e tyre që qëndronin në themel të

jetës së përbashkët. Filloi kështu organizimi i shoqërisë njerëzore dhe lindja e

rregullave të para primitive që me kohën do të përsoseshin derisa të arrinin në

format e konventave që janë sot.

Ishte Kiri i Madh i Persisë ai që hartoi të famshmin “Cilindrin e Kirit” ku u

përmendën për të parën herë të drejtat e njerut për tu ndjekur më pas nga “Magna

Carta”, në Angli, në vitin 1212 si një kartë e madhe e lirive, me hartimin e së cilës, u

sanksionuan në mënyrë të shkruar disa nga të drejtat dhe liritë e njeriut. Popujt

kishin qenë në luftë dhe do të vazhdonin të ishin edhe për shekujt në vazhdim, por

me hartimin e kartës treguan se njerëzit ishin me të vërtetë të prirur për të kërkuar të

drejtat e tyre.

Në rrjedhën e luftërave dhe të revolucioneve që u zhvilluan përgjatë historisë së

përgjakshme njerëzore lindi edhe Deklarata e Parë e të Drejtave të Njeriut si një ndër

çështjet kryesore të dala nga vorbulla e Revolucionit Francez. Deklarata ishte forma

më e përsosur në të cilën ishin përmendur ndonjëherë të drejtat e njeriut deri në atë

kohë. Revolucioni nuk solli progres vetëm në sistemet qeverisëse por edhe në atë që

njerëzit e kanë më të shtrenjtë, lirinë dhe të drejtat e tyre.

Ashtu siç përfundojnë shpesh shumë gjëra në botën tonë të çuditshme edhe

entuziazmi i të drtejtave themelore të ardhura me deklaratat e revolucionit duket se

u zvenit shpejt dhe vëndin për një kohë të gjatë ia zunë luftërat dhe shkeljet në masë

të të drejtave të njeriut. Pa dashur të përmend periudhën e errët të mesjetës ku të

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

270

flasësh për të drejtat e njeriut nuk do të ishte me vend sepse eklipsoheshin nga

mbretërit “diell” dhe autoriteti i një personi të vetëm nuk lejonte lulëzimin e të

drejtave të të tjerëve.

Një frymë shprese për mbarë botën dhe për Europën në veçanti, lindi në periudhën e

Rilndjes. Ishte kjo peridhë ku idetë e Platonit të Aristotelit dhe të klasikëve të tjerë të

mëdhenj u çpluhurosën nga velloja e harresës dhe filluan të lëvronin gjërësisht

mendjet më të ndritura të kohës. Filluan që në Europë të lindnin ide utilitariste dhe

të mendohej më tepër për komunitetin dhe të drejtat në përgjithësi. Filozofët e së

drejtës nuk hartuan vetëm teori por ndikuan edhe në forcimin e shtetit të së drejtës.

Ishin shtetet më të zhvilluara të Evropës dhe Shtetet e Bashkuara përtej Atlantikut që

ndërmorën të parët iniciativën për hartimin e dekleratave për të drejtat dhe liritë

themelore të njeriut. Por njerëzit të quajtur me të drejtë qenie egoiste i anashkaluan

shpesh rregullat e vendosura, aq sa shkuan edhe në luftëra të tjera të përgjakshme

ku nuk respektuan aspak dinjitetin e njeriut.

Kështu filluan dy luftërat më të përgjakshme të historisë së njerëzimit, Lufta e Parë

dhe e Dytë Botërore. Cënimi i të drejtave të njeriut në këto dy luftëra është i

papërshkrueshëm aq sa në luftën e dytë nuk mund të ketë fjalë përcaktuese për

masakrat apo kampet e përqëndrimit, ku qëniet njerëzore e kishin humbur

‘emërtimin’ e tyre. Por në atë mjedis aspak human filluan të merrnin jetë sa e sa ide

për realizimin e organizmave ndërkombëtare dhe hartimin e sanksionimin e të

drejtave të njeriut nëpër deklarata, pakte e konventa.

Lindi kështu “Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut” (1948). Kjo deklaratë ishte

guri themeltar mbi të cilin u vendos dhe u ngrit struktura e të drejtave të njeriut. Të

dy instrumentat, Deklarata dhe Konvanta bëjnë me dijeni se dinjiteti i individit

konceptohet dhe realizohet nëpërmjet respektimit të të drejtave të tij dhe lirive

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

271

themelore. Në ndryshim nga Deklarata, Konventa nuk kufizohet në shpalljen e të

drejtave të njeriut dhe parashikon një sistem të veçantë për garantimin e tyre.

Në këtë shkrim do të fokusohem në Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut

duke qenë se përbën një etapë të re si në të drejtën ndërkombëtare ashtu edhe në

legjislacionin e brendshëm të shteteve anëtare të Këshillit të Europës që kanë aderuar

në të. Duke qenë se Konventa zë një vënd të rëndësisë së veçantë si në të drejtën

ndërkombëtare ashtu edhe në legjislacionin e brendshëm të shteteve do të shkruaj

mbi përqasjen që ka ajo me legjislacionin e vendit tonë kryesisht me Kushtetutën e

Republikës së Shqipërisë. Konventa Europiane përbën një burim të së drejtës për

legjislacionin tonë dhe një dimension të ri të së drejtës ndërkombëtare.

Duke qenë se e mendoj të rëndësishëm edhe trajtimin e historikut të shkurtër të

lindjes së Konventës dhe të përmbajtjes së saj do të trajtoj në vijim të punimit arsyet

dhe hapat që çuan në realizimin e Konventës që përbën një ndër instrumentët më të

rëndësishëm të së drejtës Europiane. Meqë Konventa Europiane përbën një burim të

rëndësishëm ligjor për praktikën gjyqësore europiane, në vazhdim të punimit do të

gjeni të trajtuar edhe raste të zbatimit në praktikën gjyqësore të dispozitave të

Konventës.

Duke pasur parasysh se Konventa ka një karakter detyrues, në fund të punimit do të

njihemi me rëndësinë e saj dhe ndikimin që ka në legjislacionet e shteteve që e kanë

bërë pjesë të kushtetutave të tyre.

2. Historiku dhe struktura e Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

272

Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut u nënshkrua më 4 Nëntor 1950 dhe hyri

në fuqi më 3 Shtator 1953. Konventa përbëhet nga disa seksione që janë amenduar

më së fundi në njëmbëdhjetë protokolle. 306

Në seksionin e parë të Konventës, në preambul thirret dhe Deklarata Universale e të

Drejtave të Njeriut si hapi i parë i krjimit të një instrumenti ndërkombëtar për të

drejtat e njeriut. Menjëherë pas preambulës vjen Artikulli 1, që paraqet standarte të

larta për implementimin e Konventës si të tërë.

Duke vazhduar me Seksionin e parë themi se në të përmblidhen të drejtat dhe liritë

themelore që duhet të garantohen nga shtetet. Seksioni i dytë përmban vetëm

Artikullin 19 dhe bën fjalë për Komisionin Europian dhe Gjykatën e të Drejtave të

Njeriut. Seksioni III me Artikujt 20-37 dhe Seksioni IV me Artikujt 38-56 përshkruan

detyrat e Komisionit dhe të Gjykatës.

Duke shqyrtuar Konventën na krijohet përshtypja se ajo mund të jetë embrioni i një

Kushtetute Europiane që ka ardhur duke u përsosur vazhdimiht dhe duke zënë një

vend të rëndësishëm edhe në të drejtën e brendshme të shteteve që e kanë bërë pjesë

të legjislacioneve të tyre. Konventa është hapa përpara Deklaratës Universale të te

Drejtave të Njeriut, por gjithësesi janë dy dokumenta që kanë rëndësi të

pazëvëndësueshme përsa i përket garantimit të të drejtave të njeriut që janë

thelbësore për sigurimin e një jetse sa më të mirë dhe në harmoni. Mendoj se e mira e

Konventës qëndron në faktin se ajo është një instrument që përsoset vazhdimisht

dhe kjo ka bërë që Konventa të ndikojë në ndryshimin e sferës së të drejtës

ndërkombëtare. Sot të drejtat e njeriut nuk janë më vetëm një çështje e së drejtës së

brendshme të një shteti por kur parashtrohen parregullsi bëhen pjesë e së drejtës

306 Donna Gomiem, David Harris, Leo Zwaak, Law and Practice of the European Convention on Human Rights and the European Social Charte (Strasbourg: Council of Europe, 1996) 17.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

273

ndërkombëtare. Kjo përveç së tjerash tregon se Konventa nuk ka një karakter

thjeshtë deklerativ por ka forcë të ‘ndërhyjë’ në çështjet e brendshme të shteteve kur

vërehen shkelje të të drejtave të njeriut. Për sigurimin e të drejtave të njeriut kanë

egzistuar për një kohë të gjatë dy organizma mbrojtës, Komisioni Europian i të

Drejtave të Njeriut dhe Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut. Të dy organet

shqyrtonin zgjedhjen e konflikteve e ankesave në dy raste: ato që paraqiteshin nga

një shtet kundrejt një shteti tjetër dhe ato që paraqiteshin nga indvidi kundrejt shtetit

të vet, për shkelje të normave të Konventës. Sot roli i Këshillit ka rënë dhe Gjykata

luan rolin kryesor në zgjidhjen e konflikteve për shkeljen e Konventës. Pra Gjykata e

Strazburgut del si instancë mbi shtetet, duke i dhënë një trajtë konkrete Konventës

Europiane si një dimension i ri i së drejtës ndërkombëtare.307

Konventa është shoqëruar nga një numër protokollesh, të cilët zbërthejnë më tej dhe

pasurojnë disa nga dispozitat kryesore. Mendoj se disa Protokolle kanë një rëndësi

më të veçantë për vetë faktin se kanë sjellë ndryshime thelbësore në legjislacionin

ndërkombëtar dhe atë të brendshëm. Protokolli nr.1 u miratua në Paris më 1952,

ende para hyrjes në fuqi të vetë Konventës. Ai përmban garancitë: të drejtën për

arsim, respektimin e pasurisë, detyrimin e shtetit të së drejtës për t’u siguruar

mundësi prindërve t’u japin fëmijëve mësim dhe edukim në përputhje me bindjet e

tyre fetare dhe filozofike. Protokolli nr. 4, në të cilin bëjnë pjesë ndalimi i privimit

nga liria, për shkak të mospërmbushjes së një detyrimi kontraktual, e drejta e

zgjedhjes së lirë të vendbanimit, ndalimi i dëbimit të qytetarëve dhe dëbimit masiv

të të huajve. Ky protokoll hyri në fuqi më 1968

308

307 Arben Puto, Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut në përqasje me Kushtetutën Shqiptare (Tiranë: Albin, 2002)

. Me një rëndësi të veçantë mendoj

se është, Protokolli Nr. 6 mbi dënimin me vdekje. Sot një numër i konsiderueshëm

shtetesh e kanë nënshkruar këtë protokoll.

307 Marek Antoni, Rreth Konventës Europiane (Tiranë: Botimet Morava, 2003) 21. 308 ibid 22.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

274

Në bazë të Protokollit nr.7 shtetet garantojnë një minimum të garancive juridike, që

u përkasin të huajve gjatë procesit të dëbimit të tyre. Sigurohet e drejta e ankimimit

në çështjet panale, të drejtën e dëmshpërblimit në rast të dëbimit të padrejtë, ndalimi

i dënimit dy herë për të njëjtën vepër penale, si dhe parashikon barazinë e të drejtave

juridiko-civile në marrdhëniet që lindin nga martesa. Protokolli nr. 12 përforcon

mbrojtjen nga diskriminimi. Një hap përpara Protokollit nr. 6 është Protokolli nr. 13 i

datës 3 maj 2002 që e i referohet heqjes së dënimit me vdekje në të gjitha rrethanat.309

Një pjesë e të drejtave dhe detyrimeve mund të kufizohen. Absolut është vetëm

ndalimi i torturës, i trajtmit çnjerëzor, ndalimi i dëbimit masiv të të huajve apo i

dënimit dy herë për të njëjtën vepër penale. Kufizimi mund të ndodhë në raste të

jashtzakonshme dhe vetëm në kufijtë e caktuar nga Konventa. Duke kthyer

vështrimin në të shkuarën dhe duke parë se të drejtat e njeriut kanë bërë një rrugë të

vështirë për të ardhur deri në stadin e sotëm bindemi se rëndësia e Konventës është

thelbësore ashtu siç janë thelbësore edhe vetë të drejtat e njeriut!

3.Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut dhe Kushtetuta Shqiptare

Libri i A. Puto, “Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut në përqasje me

Kushtetutën e Shqipërisë”, na shpalos qartazi se si qëndrojnë këto dy mekanizma në

legjislacoinin tonë.

Duke shqyrtuar Nenin 116 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, vëmë re një

hierarki në ndarjen e ndikimeve. Ky nen sanksionon se Konventa dhe jo vetëm, por

të gjitha Marrveshjet Ndërkombëtare të ratufikuara nga shteti shqiptar qëndrojnë

mbi Kushtetutën, mbi ligjin e brendshëm. Pra ne nuk mund t’u shmangemi

detyrimeve që rrjedhin nga Konventa duke sjellë si argument të drejtën tonë të

brendshme.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

275

Po t’i referohemi nenit 122 të Kushtetutës sonë përsëri do të kuptonim rëndësinë që

u jepet marrveshjeve ndërkombëtare të ratifikuara. Paragrafi i parë i këtij neni thotë:

“Çdo marrveshje ndërkombëtare e ratifikuar përbën pjesë të sistemit të brendshëm juridik

pasi botohet në Fletoren Zyrtare të Republikës së Shqipërisë. Ajo zbatohet në mënyrë të

drejtpërdrejtë, përveç rasteve kur nuk është e vetzbatueshme dhe zbatimi i saj kërkon

nxjerrjen e një ligji...”. Ndërsa paragrafi 2 thotë: “ Një marrveshje ndërkombëtare e

ratifikuar me ligj ka epërsi mbi ligjet e vendit që nuk pajtohen me të.”

Pra po të gjykojmë rastin e Konventës që nga viti 1995 kur u ratifikua, themi se ka

pasur përparësi mbi ligjet tona që kanë rënë në kundërshtim me të dhe ka zënë një

vend të dorës së parë në legjislacionin shqiptar.

Sidoqoftë egzistojnë disa veçori që përbëjnë dallimin e Konventës Europiane me të

drejtën e brendshme. Konventa është e lidhur me disa probleme të veçanta. Sipas A.

Putos themi se, së pari Konventa ka për qëllim të mbrojë individin nga veprime të

padrejta të autoriteteve të shtetit të vet.310

310 Arben Puto, Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut në përqasje me Kushtetutwn Shqiptare (Tiranë: Albin, 2002)11.

Së dyti, Konventa ndërhyn në rendin e

brendshëm ligjor, duke kërkuar, për shembull, adoptimin e një ligji të domsodoshëm

në një shoqëri demokratike për plotësimin e një të drejte që garantohet nga

Konventa. Së treti ka krijuar organet e saj, veçanërisht Gjykatën, për të mbikqyrur

plotësimin e dispozitave të saj nga autoritetet kombëtare. Ajo parashikon po ashtu

peticionet individuale drejtuar gjykatës, duke rrëzuar kështu barrierën e zakonshme

që ekziston midis një personi të veçantë dhe së drejtës ndërkombëtare. Vendimet që

merren në bazë të Konventës nga organet e saj shpesh u kërkojnë shteteve palë të

bëjnë ndryshime përkatëse në të drejtën e tyre të brendshme, në mënyrë që ato të

përputhen me dispozitat e Konventës.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

276

Në shumë raste krijohet një paqartësi nëse e drejta e brendshme është në përputhje

me Konventën. Nëse Gjykata Ndërkombëtare arrin në një përfundim të tillë do ta

quante shtetin përkatës, shkelës të parimeve të Konventës. Megjithatë Gjykata nuk

mund ta deklarojë ligjin e shtetit përkatës si të pavlefshëm ose të pazbatueshëm. Në

parim, një Gjykatë Ndërkombëtare nuk mund ta bëjë një gjë të tillë, por e detyron

shtetin përkatës që ta ndryshojë ligjin. Në rast se mungon një dispozitë ligjore në një

shtet dhe kjo çon në shkelje të Konventës atëherë në bazë të neneve 8 deri 11, këto

kufizime duhet të përcaktohen me ligj. Për këtë rast në Kushtetutën tonë ka një nën

të veçantë. Neni 17, duke iu referuar edhe Konventës thotë se: “ këto kufizime nuk

mund të cënojnë thelbin e lirive dhe të drejtve dhe në asnjë rast nuk mund të tejkalojnë

kufizimet e parashikuara në konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut.”

Midis Konventës dhe të drejtës së brendshme ka një lidhje të veçantë e cila shprehet:

në drejtim të zbatimit të normave, në drejtim të shterrimit të mjeteve të brendshme,

të interpretimit të normave, të efekteve të zbatimit të Konventës në të drejtën e

brendshme, të mënyrave të zbatimit të vendimeve të Gjykatës Evropiane në të drjtën

e brendshme. Konventa përbën një rend të ri juridik, epror në fushën e të drejtave të

njeriut, përderisa shtetet i nënshtrohen juridiksionit të Gjykatës Europiane në këtë

sferë.311

Duke dashur të shqyrtoj disa nga nenet e Konvetës në lidhje me Kushtetutën po e

filloj nga Neni 2 i Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut që ka këtë

përmbajtje:

E drejta e çdo njeriu për jetën mbrohet me ligj. Vdekja nuk mund t’i shkaktohet me qëllim

askujt me përjashtim të rastit të zbatimit të një vendimi kapital të dhënë nga një gjykatë kur

krimi ndëshkohet nga ligji me këtë dënim.

311 ibid 18.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

277

Vdekja nuk quhet e shkaktuar në kundërshtim me këtë nen në rast kur ajo është pasojë e

përdorimit të forcës kur një gjë e tillë bëhet absolutisht e domosdoshme:

a) për të siguruar mbrojtjen e çdo personi kundër dhunës së paligjshme;

b) për të kryer një arrestim të rregullt ose për të penguar arratisjen e një personi të

burgosur;

c) për të kundërshtuar, në përputhje me ligjin, një rebelim ose kryengritje.

Në Kushtetutën e Shqipërisë e drejta e jetës trajtohet me një fjali të vetme në Nenin

21, “Jeta e personit mbrohet me ligj”.

Kushtetuta jonë është konçize përsa i përket formulimit të këtij neni mbase duke u

nisur edhe nga fakti se në lidhje me nenin e Konventës në kohën kur u miratua

Kushtetuta jonë kishte dalë Protokolli Nr. 6 për ndalimin e dënimit me vdekje. Vetë

kuptimi i nenit të Kushtetutës është se vrasja është e paligjshme, pra e ndalon

dënimin me vdekje duke u bërë pjesë e Konventës dhe e Protokollit nr.6 të saj.

Tashmë neni 2 i Konventës nuk mund të merret më vete. Ka një numër Protokollesh

që i bashkangjiten, siç është edhe Protokolli nr. 6, mbi heqien e dënimit me vdekje

rreth të cilit ka pasur mjaft diskutime derisa u pranua. Protokolli nr. 6 në nenin 1 të

tij është kategorik dhe bën me dijeni se: “ Dënimi me vdekje hiqet. Askush nuk mund të

ndëshkohet me një dënim të tillë, as të ekzekutohet.” Bëhet një përjashtim në kohë lufte

me nenin 2 ku citohet se: “Një shtet mund të parashikojë në legjislacionin e tij dënimin me

vdekje për veprime të kryera në kohë lufte ose rreziku shumë të afërt të luftës”.

Duke pranuar konventën gjykata Kushtetuese e Shqipërisë më 10 dhjetor 1999 e

shpalli dënimin me vdekje në kundërshtim me frymën e Kushtetutës, edhe pse në

tekstin e saj nuk ka ndonjë dispozitë që të shprehet drejtpërdrejt për këtë çështje.312

312 ibid 25.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

278

Menjëherë pas kësaj Kuvendi e ratifikoi Protokollin nr. 6 dhe bëri ndrtshimet

përkatëse në Kodin Penal.

Po të vazhdojmë me nenin 3 të konventës do të lexonim se: “ Askush nuk mund t’i

nënshtrohet torturës as dënimeve ose trajtimeve çnjerëzore ose poshtëruese.”

Ndërsa po të lexojmë nenin 25 të Kushtetutës sonë do të ndeshim pothuajse të

njëjtin formulim: “Askush nuk mund t’i nënshtrohet torturës, dënimit apo trajtimit mizor,

çnjerëzor ose poshtërues.”

Pa dashur të kaloj në problemet që hasen në Shqipëri për zbatimin e nenit 3 them se

rëndësi ka tabloja e përgjithshme që paraqitet me parametra pozitivë. Konventa e

mbështetur edhe nga legjislacioni i brendshëm mendoj së është një gartanci për për

zbatimin sa më të plotë të dispozitave përkatëse.

Në vazhdim vjen neni 5 i Konventës: e Drejta për liri dhe Siguri, “ Çdo person ka të

drejtë për liri dhe siguri...” në Kushtetutën e shqipërisë ky nen pothuajse ripërsëritet në

nenin 27 që vijon: “ Askujt nuk mund t’i hiqet liria, përveç se në rastet e parashikuara me

ligj…”

Duke e lidhur nenin 5 të Konventës me nenin 6 të saj që thotë se: “ Çdo person ka të

drejtë që çështja e tij të dëgjohet drejtësisht, publikisht dhe brenda një afati të arsyeshëm nga

një gjykatë e pavarur dhe e paanshme e krijuar ligjërisht…” vëmë re se neni 27 i

Kushtetutës do të lidhej me nenin 28. Në bazë të këtyre neneve Gjykata është bazuar

për zgjidhjen e shumë çështjeve që kanë pasur të bëjnë me të drejtën për një process

të rregullt ligjor.

Në Konventën Europiane zë një vend të rëndësishëm edhe neni 9, “Liria e mendimit,

ndërgjegjes dhe fesë” që i përgjigjet neni 24 i Kushtetutës sonë.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

279

Në Kushtetutën e Shqipërisë vihen re dy ndryshime në lidhje me përmbajtjen e

nenit.313

Themi se nuk përmendet “liria e mendimit” sikurse është përmendur në Konventë.

Mund të supozohet se është e njëjtë me lirinë e ndërgjegjes por nuk është krejt e

njëjta gjë.

Ndryshimi i dytë është edhe paragrafi 3 i nenit të Kushtetutës së Shqipërisë ku

shprehet se : “ të drejtën për të marrë pjesë në një bashkësi fetare ose në praktikat e saj”.

Mbase kjo vjen për faktin se Shqipëria nuk është një vend homogjen përsa i përket

fesë dhe është quajtur me vend të shtohet paragrafi 3. Në Kushtetutën tonë në nenin

10 kemi këtë përmbajtje: “Në Republikën e Shqipërisë nuk ka fe zyrtare…”

Një nen i rëndësishm është neni 1 i protokollit nr.1, E Drejta e Pronës.

Në paragrafin 1 të të cilit cilësohet se: “ Çdo person fizik ose juridik ka të drejtë për

respektimin e pasurisë së tij. Askush nuk mund të privohet nga prona e tij, veçse për arsye të

dobisë publike dhe në kushtet e parshikuara nga ligji dhe nga parimet e përgjithshme të së

drejtës ndërkombëtare.” Ky është edhe neni i vetëm që përmban një të drejtë

ekonimike, të drejtën e pronës dhe që në Kushtetutën e Shqipërisë sanksionohet në

nenin 41, i cili i referohet në këtë rast Kodit Civil.

E Drejta për arsimim dhe të drejtat prindërore, të sanksionuara në nenin 2 të

Protokollit nr. 1 që i bashkangjitet Konventës Europiane gjejnë vend në nenin 57 të

Kushtetutës sonë. “ Askujt nuk mund t’i mohohet e drejta për arsim. Shteti, në ushtrimin e

funksioneve që merr përsipër në fushën e edukimit dhe arsimit, respekton të drejtën e

perindërve për të siguruar këtë edukim dhe arsimim në përputhje me bindjet e tyre fetare dhe

filologjike.” ( Neni 2, Protokolli nr. 1)

313 ibid 56.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

280

Përsa i përket të Drejtave Zgjedhore them se janë pjesë e Konventës dhe

sanksionohen në Protokollin nr. 1. Në Kushtetutën e Shqipërisë kjo çështje ka gjetur

vend në Kreun III mbi të drejtat dhe liritë politike.

Mendoj se një çështje e rëndëshishme për tu përmrndur në rastin e shqyrtimit të

Konventës është “diskriminimi”. Kjo çështje trajtuar në nein 14 të Konventës ku

shprehet: “ Gëzimi i të drejtave dhe lirive të njohura në këtë Konventë duhet të sigurohet pa

asnjë dallim të bazuar në arsye të tilla si gjinia, raca, ngjyra, feja, opinionet politike ose çdo

opinion tjetër, origina kombëtare ose shoqërore, përkatësia, përkatësia ndaj një minoriteti

kombëtar, pasuria, lindja ose çdo rrethanë tjetër.”

Këtij neni i përgjigjet neni 18 i Kushtetutës së Shqipërisë si vijon: “ Të gjithë njerëzit

janë të barabartë përpara ligjit...”

Përsa i përket çështjes së minoriteteve them se në Konventë nuk egziston një

përkufizim i nocionit minoritet por në nenin 3 merret përkufizimi klasik dhe thuhet:

“ Çdo person që i përket një minoriteti kombëtar do të ketë të drejtë të zgjedhë lirisht

në se dëshiron që të trajtohet si i tillë ose jo, dhe nuk do të ketë asnjë disavantazh nga

kjo zgjidhje apo nga ushtrimi i të drejtave që lidhen me këtë zgjedhje.”.... Në

Kushtetutën e Shqipërisë nenet e Konventës mbi minoritetet (neni 3, 4) dhe neni 73

mbi genocidin gjejnë zbatim përkatësisht në nenin 18 të Kushtetutës dhe në nenet

përkatëse të Kodit Penal. Sidoqoftë çështjet e minoriteteve përbëjnë një problem që

shtron nevojë për zgjidhje dhe kjo nuk ndodh vetëm në Shqipëri e Ballkan por edhe

më gjerë.

Konventa ka një rëndësi të madhe në të drejtën e brendshmë për faktin se siguron

një garanci për mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Një ndër hartuesit kryesorë të

Konventës, P. H. Teitgen ka thënë se të gjithë njerëzit pavarësisht nga origjina dhe

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

281

natyra, kanë disa të drejta individuale të paprekshme, vlera që nuk i nënshtrohen

Pushtetit, por ngrihen mbi të. Shteti modern ngrihet mbi të drejtën dhe jo mbi

dhunën.314

4. Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut dhe praktika gjyqësore

Konventa Europiane në ndryshim nga të gjithë mekanizmat e tjerë nuk ka të bëjë

vetëm me elementin deklarativ por ka edhe mekanizma që kontrollijnë zbatimin e

saj. Një ndër mekanizmat më të rëndësishëm është Gjykata Europiane e të Drejtave

të Njeriut. Për një kohë të gjatë Gjykata ka bashkëjetuar me Komisionin e të Drejatve

të Njeriut. Vetë Gjykata është krijuar 8 vjet pas Komisionit. Në bazë të Protokollit nr.

11 që nga viti 1998, Gjykata Europiane për të Drejtat e Njeriut ka zënë një vend të

rëndësishëm në ruajtjen e zbatimit të Konventës. Juridiksioni i Gjykatës përbëhet nga

disa nene. Ai shtrihet mbi të gjitha çësshtjet që kanë të bëjnë me Konventën

Europiane, si çështjet shtet me shtet edhe ankimet individuale. Në nenin 35 të

Konventës në paragrafin 1 të tij lexojmë: “Gjykata nuk mund të vihet në lëvizje përveçse

kur janë shterruar mjetet e brendshme ligjore, ashtu siç kuptohen sipas parimeve të së drejtës

ndërkombëtare përgjithësisht të pranuara dhe brenda një afati prej gjashtë muajsh nga data e

vendimit të brendshëm përfundimtar”.

Mbështetur në librin “Jurisprudenca e Gjykatës së Strasburgut”, me autor Ledi Bianku,

po shpalos disa nga çështjet e gjykuara nga kjo gjykatë që kanë të bëjnë me shtetin

shqiptar.315

314 ibid 9.

315 Ledi Bianku, Jurisprudenca e Gjykatës së Strazburgut.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

282

Vendimi i parë i marrë nga Gjykata ndaj Shqipërisë ka të bëjë me çështjen Qufaj Co.

sh.p.k. kundër Shqipërisë (kërkesa nr. 54268/00) e datës 2 tetor 2003 dhe 18 nëntor

2004.

Kjo shoqëri kërkuese është krijuar me vendim të Gjykatës së Rrethit Tiranë të 20

korrikut 1992, me objekt investimin në aktivitetin e ndërtimit.

Kundrejt kësaj shoqërie bashkia Tiranë, me anë të vendimit nr. 165 të 9 qershorit

1992 i shiti shoqërisë kërkuese një truall prej 15,788 m2 në një zonë të banuar të

Tiranës. Me vendim nr. 174 të 15 qershorit 1992 Bashkia i dha shoqërisë kërkuese një

leje projektimi për ndërtimin e 500 apartamenteve. Përpara se të fillonte projekti

duhej dhënë gjithashtu një leje ndërtimi por Bashkia nuk arriti ta miratonte për një

kohë të gjatë, duke penguar fillimin e punimeve të ndërtimit. Pasi Bashkia refuzoi të

jepte leje ndërtimi, shoqëria kërkuese nisi procesin gjyqësor në Gjykatën e Rrethit

Tiranë duke kërkuar një kompensim prej 60,000,000 lek për humbjet që kishte

pësuar. Pretendimi i saj u hodh poshtë me vendimin nr. 4064 të 23 qershorit 1995.

Gjykata e Apelit Tiranë e prishi vendimin e shkallës së parë dhe e urdhëroi Bashkinë

t’i paguante shoqërisë shumën e kërkuar( vendimi nr. 1197 i 23 shkurtit 1996). Në

mungesë të një ankimi në Gjykatën e Lartë nga ana e Bashkisë, vendimi i Gjykatës së

Apelit u bë përfundimtar dhe i ekzekutueshëm. Më 16 korrik 1996 Kryetar i Gjykatës

së Lartë në një dokument që i dërgonte Bashkisë, sqaronte se me hyrjen në fuqi të

Kodit të Procedurës Civile ai nuk kishte më të drejtë të vinte në rishikim vendimet e

Gjykatave më të ulëta.

Më 16 korrik 1997 shoqëria në fjalë i kërkoi Gjykatës së Rrethit Tiranë që të nxirrte

një urdhër për egzekutimin e shumës së akorduar si kompensim. Më 25 qershor 1998

Gjykata e Rrethit Tiranë e refuzoi kërkesën e Bashkisë për rishikimin e vendimit nr.

5492 të 20 dhjetorit 1994 duke e gjetur si të pabazuar në ligj dhe në fakte. Më 23

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

283

korrik 1997, në një dokument nr. 704/gj të 23 korrikut 1997, Zyra e Përmbarimit

njoftoi Bashkinë se ajo duhet të ekzekutonte vendimin e Gjykatës së Apelit duke i

paguar shoqërisë kërkuese 60,000,000 lek. Bashkia në mënyrë të përsëritur refuzoi të

paguante shumën e caktuar. Në këto kushte Zyra e përmbarimit i kërkoi

Departamentit të Buxhetit dhe Tatimeve në Ministrinë e Financave që të respektonte

vendimin duke parashikuar fondet përkatëse (neni 589, paragrafi 2, i kodit të

Procedurës Civile.)

Me aktet nr. 2018/3 të 19 shtatorit 1997, 2018/5 të 7 nëntorit 1997 dhe 4670 të 22

shtatorit 1999, Ministria e financave i hodhi poshtë kërkesat e Zyrës së Përmabrimit

duke pretenduar se Neni 589 i Kodit të Procedurës civile nuk gjente zbatim dhe se

nuk kishte mundësi të gjendeshin fonde në bazë të ligjit për buxhetin e shtetit. Ajo

shtoi se Bashkia duhet të kontaktonte me “Degën e thesarit të rethit Tiranë”, për të

specifikuar fondin nga i cili duhet të paguhet borxhi si dhe duhet të shkojë ky fond.

Duke qenë se vendimi nuk u ekzekutua shoqëria e çoi çështjen në Gjykatën

Kushtetuese. Gjykata Kushtetuese e refuzoi çështjen duke thënë se ishte jasht

juridiksionit të saj.

Në Strazburg shoqëria kërkuese u ankua për shkelje të të drejtave të parashikuara

nga nenet 6 § 1dhe 13 dhe 14 të Konventës, shkelje që vinte si pasojë e refuzimit të

autoriteteve për të ekzekutuar vendimin e Gjykatës së Apelit Tiranë të datës 23

Shkurt 1996.

Vendimet e Gjykatës ( 2 tetor 2003 dhe 18 nëntor 2004)

1. Në lidhje me pretendimet paraprake përsa i përket nenit 6 § 1 të Konventës,

qeveria ngre dy pretendime në lidhje me kritere të nenit 35 § 1:

-për mos shterim të mjeteve të brendshme

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

284

Me këtë do të kuptojmë se shoqëria në fjalë nuk e ka çuar çështjen në të gjitha

instancat e brendshme si te Institucioni i Avokatit të Popullit. Shoqëria ka vënë në

dyshim efektivitetin e dy rrugëve ligjore të ofruara nga qeveria. Nga ana tjetër

shoqëria bëri të ditur se institucioni i Avokatit të Popullit nuk mund të sigurojë një

mjet ligjor efektiv sipas kuptimit të konventës.

Në lidhje me mospasjen e cilësisë të të dëmtuarit nga shoqëria kërkuese:

Shoqëria kërkuese “Qufaj Co. sh.p.k.” është regjistruar si shoqëri tregatareme datën

2 Korrik 1992 në bazë të një vendimi të Gjykatës së Faktit Tiranë. Në zbatim të Ligjit

të Shoqërive tregtare nr. 7638 të vitit 1992 dhe Regjistrit Tregtar dhe Ligjit të

Regjistrimit të Shoqërive nr. 7667 të vitit 1993, shoqëritë tregtare duhet që të ri-

regjistrohen brenda 6 muajve duke nisur nga data 1 Janar 1993 ose në të kundërt

regjistrimi do të jetë i pavlefshëm.

Në këtë rast sipas dokumentave të Zyrës së Regjistrimit shoqëria Qufaj Co. sh.p.k.

nuk është regjistruar. Rrjedhimisht përderisa shoqëria e vjetër pushoi së ekzistuari

në 1993, atëherë Shoqëria nuk mund të quhet “e dëmtuar” sipas nenit 34 § 3 të

Konventës.

Kërkuesi e kundërshtoi këtë argument duke shtuar se Gjykata er Apelit Tiranë e ka

kundrështuar këtë pretendim. Për më tepër, legjislacioni që i referohen autoritetet

qeveritare është i zbatueshëm për ato shoqëri që nuk kanë mundur të plotësojnë

formalitetet e regjistrimit dhe shoqërisë kërkuese. Si pasojë regjistrimi i saj nuk ka

skaduar ashtu siç pretendojnë autoritetet. Për më tepëër, procesi i regjistrimit ishte

pasojë e ri-organizimit të kompanisë që ka ardhur si pasojë e një ndryshimi me

karakter financiar.

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

285

Ndërsa Gjykata arrin në përfundimin se kërkuesui ishte i “dëmtuar” sipas nenit 34 të

Konventës për arsyen se faktet materiale kanë ndodhur para hyrjes në fuqi të ligjit

për ri-organizimin e shoqërive.

2. në lidhje me nenin 6 § 1

Autoritetet theksuan se vendimi nuk ishte zbatuar për faktin se kishte pasur

mungesë të fondeve dhe buxheti i shtetit ishte i pamjaftueshëm.

3. Në lidhje me Nenin 1

Gjykata konsideroi se neni 6 § 1 i Konventës merr përparësi si “lex specialis” për

çështjet e mos-zbatimit të vendimeve, pra ishte i panevojshëm ekzaminimi i çështjes

sipas nenit 13.

4. Në lidhje me Nenin 14 të Konventës të interpretuar së bashku me Nenin 6 § 1

Së fundi shoqëria theksoi se autoritetet shqiptare kanë shkelur nenin 14, dhe nenin 6

§ 1

Të Konventës, dhe shkoi aq larg sa mendoi se pamundësia për të zbatuar vendimin e

Gjykatës së Apelit Bazohet në opinionet politike të antarëve të saj.

5. Në lidhje me Nenin 41 të Konventës

Gjykata i akordoi shoqërisë kërkuese 60 000 000 lekë (shumën e vendosur nga

Gjykata e Apelit Tiranë) 70 000 euro shpërblim për dëmin material dhe jomaterial të

pësuar si dhe 2000 Euro për shpenzimet gjyqësore.

Gjykata ishte unanime në konstatimin e shkeljeve nga Republika e Shqipërisë në këtë

çështje. Edhe në këtë rast Gjykata ka zbatuar parimin e të drejtës ndërkombëtare ex

in iure jus non oritur, duke e vënë gjithmonë në një pozitë të vështirë shtetin përballë

organeve ndërkombëtare kur duhet të mos njohë qëndrime të mbajtura prej

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

286

organeve të vetë atij shteti. Sipas vendimit të Gjykatës së Strasburgut, Gjykata

Kushtetuese por edhe organet e tjera gjyqësore në Shqipëri duhet të mbajnë parasysh

obiter dicita-n themelore të Gjykatës së Strazburgut në pargrafin 38 të këtij vendimi

sipas të cilit “ekzekutimi i një vendimi gjyqësor të dhënë nga cilado gjykatë duhet

konsideruar si pjesë përbërëse e ‘procesit të drejtë’ për qëllimt e nenit 6. Autoriteteve

shtetërore nuk iu lejohet që të justifikohen me mungesën e fondeve për

mosrespektimin e një detyrimi që rrjedh nga një vendim gjyqësor. Sidoqoftë, në

rrethana të veçanta mund të justifikohet ndonjë vonesë në ekzekutimin e një

vendimi.Por kjo vonesë nuk mund të jetë e tillë sa të cënojë vetë thelbin e së drejtës

të mbrojtur nga neni 6 § 1.316

Një tjetër rast i marrë në shqyrtim në librin e Ledi Biankut, Jurisprudenca e Gjykatës

së Strasburgut, është edhe rasti Balliu kundër Shqipërisë (kërkesa nr. 74727/01), 16

qershor 2005.

Çështja në fjalë ka të bëjë me kërkuesin Taulant Balliu, i lindur në vitin 1971 dhe

aktualisht po vuan dënimin me burgim në Burgun e Peqinit në Shqipëri. Ai ishte

akuzuar si pjestar dhe një nga drejtuesut e Bandës së Kateshit gjatë trazirave të vitit

1997. Më 1999 kërkuesi u akuzua përpara Gjykatës së rrethit Durrës me pesë akuza

për vrasje, me dy akuza për vrasje të mbetura në tentaivë, për armëmbajtje të

paligjshme dhe për pjesmarrje në bandë të armatosur.

Në procesin ndaj tij ai u përfaqësua nga avokat Leli në fillim dhe pas 10 dhjetorit

1999 nuk kishte avokat. Kërkuesi pretendoi se i kishte kërkuar Gjykatës t’i caktonte

një avokat por kjo kërkesë nuk ishte marrë parasysh.

Nga ana tjetër Qeveria Shqiptare pretendonte se i kishte caktuar një avokate por që

nuk ishte pranuar nga kërkuesi për faktin se nuk ishte zgjedhur prej tij. Gjithashtu 316 Ledi Bianku, Jurisprudenca e Gjykatws së Strazburgut ( 364)

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

287

qeveria pretendonte se Gjykata e rrethit Durrës i kishte dërguar një letër Ministrisë

në lidhje me sjelljen e një avokati të kërkuar por që ndaj tij nuk u mor asnjë masë.

Më 15 shkurt Gjykata e rrethit Durrës e shpalli kërkuesin fajtor dhe e dënoi me

burgim të përjetshëm.

Kërkuesei e dërgoi çështjen për rishqyrtim në Gjykatën e Apelit, për një process të

parregullt gjyqësor që nuk i ishte siguruar mbrojtja me një avokat. Në Apel kërkuesi

u mbrojt nga i njëjti avokat që kishte pasur në seancat e para i zgjedhur prej tij.

Në vendimin e 19 prillit 2000 Gjykata e Apelit e Durrësit rishikoi disa nga fajësimet e

kërkuesit por kjo nuk e ndryshoi dënimin e tij me burgim të përjetshëm.

Më 19 maj 2000 kërkuesi po me anë të të njëjtit avokat iu drejtua Gjykatës së Lartë,

para të cilës pretendoi shkelje të të drejtave të tij kushtetuese nga dy gjykatat më të

ulta, pikërisht për shkak të mos përfaqësimit me avokat. Edhe Gjykata e Lartë la po

të njëjtin vendim në fuqi.

Balliu iu drejtua Gjykatës kushtetuese në bazë të nenit 131 (f) të Kushtetutës së

Republikës së Shqipërisë. Kërkesa u hodh poshtë de plano nga ana e Gjykatës duke e

konsideruar kërkesën jasht juridiksionit të saj.

Kërkuesi u ankua përpara Gjykatë së Strazburgut me pretendimin se nga gjykata

shqiptare atij i ishin shkelur të drejtat e parashikuara nga neni 6 § 1 dhe 3 (c) dhe (d)

të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Kurse qeveria pretendonte se

kërkuesi kishte pasur mundësi të mbrohej me avokat në përputhje me kërkesat e

nenit 6.

Në lidhje me pretendimet, qeveria Shqiptare përdori argumentin se Gjykata

Kushtetuese shqiptare nuk përbën mjet efektiv që duhet shteruar për qëllimet e nenit

35 të Konventës dhe se kërkesa ishte bërë më shumë se 6 muaj pas vendimit të

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

288

Gjykatës së Lartë. Duke hedhur poshtë këtë vendim, më 30 shtator 2004, Gjykata e

konsideroi të pranueshme kërkesën.

-Në lidhje me nenin 6 § 1 dhe 3 (c)

Kërkuesi pretendon se avokati i zgjedhur prej tij nuk kishte pasur mundësi që ta

mbronte atë para gjykatës së rrethit Durrës. Ndërsa qeveria pretendonte se kishte

shtyrë disa herë seancat që ti krijonte mundësi avokatit të paraqitej, dhe fakt ishte

edhe përfaqësimi i kërkuesit në Gjykatën e Apelit dhe të Lartë nga i njëjti avokat.

Gjykata e Strazburgut u fokusua në faktin për të shqyrtuar nëse qeveria Shqiptare

mund të konsiderohet përgjegjëse për mangësitë në mbrojtjen ligjore të kërkuesit

dhe për për pasojë edhe për shkeljen e të drejtave të tij në bazë të Konventës.

Gjykata konstatoi se kërkuesi nuk kishte pranuar as të mbrohej vetë e as ndonjë

avokat tjetër të caktuar apo qoftë të zgjedhur prej tij. Gjithashtu u bë e ditur se

kërkuesi nuk e kishte njoftuar Gjykatën e rrethit Durrës për mospasjen e avokatit

megjithëse kjo e fundit kishte shtyrë disa herë seancat për këtë problem.

Në prani të këtyre konstatimeve gjykata arriti në përfundimin se detyrimi për të

siguruar mbrojtjen me avokat të kërkuesit ishte respektusr nga autoritetet shtetërore

dhe në kushtet kur duhej të respektohej edhe detyrimi ligjor për një process “brenda

një afati të arsyeshëm” sipas nenit 6 § 3 (c) të Konventës.

-Në lidhje me nenin 6 § 3 (d), kërkuesi pretendonte se nuk kishte pasur mundësi të

merrte në pyetje dëshmitarët, qoftë ata të akuzës qoftë ata në favor të tij. Sipas

kërkuesit pamundësia e tij për t’u mbrojtur me avokat në shkallë të parë kishte

kompromentuar ushtrimin e kësaj të drejte edhe në Apel.

Gjykata vlerësoi se si kërkuesi ashtu edhe avokati i tij kishin pasur mundësi që të

merrnin në pyetje dëshmitarët, qoftë ata të akuzës qoftë ata të në favor të tij, por

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

289

kishin preferuar të mos e bënin një gjë të tillë- i pari duke qëndruar në heshtje,

ndërsa i dyti duke mos u paraqitur në mënyrë të përsëritur. Gjykata arriti në

përfundimin se nuk ka pasur shkelje të nenit 6 § 3 (d).

Sipas L. Biankut komenti në lidhje me thelbin e çështjes mund të përqëndrohet

kryesisht në një aspekt. Parimi i përgjithshëm i së drejtës Ndërkombëtare por edhe i

common laë. Parim ky që në të drjtën ndërkombëtare njihet me termin ex injuria jus

non oritur kurse në të drejtën angleze me termin, estoppel, nënkupton që një subjekt-

në rastin tonë një individ-nuk mund të pretendojë që t’i lindin të drejta nga

qëndrimet e tij të paligjshme ose nga mos ushtrimi i këtyre të drejtave në instanca të

mëparshme. Në këto kushte, përderisa kërkuesi në këtë çështje nuk kishte bërë

përpjekje që të kishte një process të rregullt përpara juridiksioneve shqiptare, qoftë

për mangësi të tij, qoftë të avokatit, nuk mund të pretendonte se i lindnin të drejta në

dëm të shtetit shqiptar.

Përfundimi

Që nga koha e Kirit të Madh, arritëm në instrumentin më të rëndësishëm të të

drejtave të njeriut sot, Konventës Europianë për të Drejtat e Njeriut. I veshëm

Konventës një rëndësi të veçantë duke e konsideruar si mekanizëm rregullator të

drejtësisë në Botë. Një mekanizëm që u arrit të hartohej pas Luftës së Dytë Botërore

dhe vazhdon të përsoset vazhdimisht. Konventa sot përbën një vlerë të përbashkët të

demokracive Europiane. Por këtyre vlerave të përbashkëta që janë në thelbin e çdo

demokracie duhet t’u përshtaten sistemet politike, shtetet dhe të zbatohen një sërë

rregullash e kriteresh të vendosura nga Konventa. Vetëm duke e zbatuar me

përpikmëri atë, mund të themi se kemi të bëjmë me shtete të së drejtës dhe shtete

demokratike. Në këtë mënyrë me të drejtë mund t’i veshim Konventës statusin e një

sipërmarrje origjinale që qëndron mbi shtetet për të siguruar mbrojtjen e të drejtave

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

290

dhe lirive të njeriut që janë të qenësishme për egzistencën e të gjithëve ne. Për të

realizuar një egzistencë në paqe, harmoni ashtu siç e meriton raca njerëzore.

Mendoj se që nga viti 1953 duhet të jemi ndjerë qenie më fatlume dhe më të sigurtë

për ruajtjen e vlerave tona më thelbësore. Me hyrjen në fuqi të Konventës u garantua

mbrojtja e së Drejtës së Jetës, heqia e dënimit me vdekje, ndalimi i torturës,

diskriminimit, skllavërisë, punës së detyruar e shumë e shumë të drejta të tjera të

rëndësishme dhe thelbësore që në të shkuarën as që mendohej se do t’i gëzonin

ndonjëherë qëniet njerëzore. Garantimi i këtyre të drejtave tashmë bëhet nga Gjykata

Europiane e të Drejtave të Njeriut. Kjo Gjykatë mbështet efikasitetin e Konventës dhe

siguron individët për mundësi ankimi kur vënë re parregullsi dhe shkelje të të

drejtave të tyre nga shtetet përkatës.

Sot Konventa është bërë pjesë e Kushtetutave të vendeve europiane ashtu siç është

bërë pjesë e Kushtetutës së vendit tonë. Mendoj se një fakt i tillë është i rëndësishëm,

sepse jo vetëm tregon se shteti pranon të quhet shtet demokratik dhe i së drejtës, por

u siguron shtetasve me të vërtetë mundësinë për të qenë pjesë e një shteti që pranon

të drejtat dhe liritë e njeriut si gjënë më të rëndësishme të egzistencës së tij. Duke u

bërë pjesë e Kushtetutës apo shpesh edhe duke qëndruar mbi legjislacionin e shtetit,

Konventës mbase në njëfarë mënyre i krijohet mundësia për t’u cilësuar si

“Kushtetutë” e përbashkët e Europës. Si Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut

ashtu edhe Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut kanë treguar se ne jemi

qenie që e duam organizimin, dhe se në natyën tonë egziston rregulli dhe dëshira

për të ecur përpara.

“All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endoved with

reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood”.

Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut ( art. 1)

IYRCL 2012

First International Young Researchers Conference on Law: “Human Rights in 21st Century”

18-19 May 2012, Bedër University, Tirana, Albania

Page

291

Bibliografia

Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut

Konventa Europiane për të Drejtat e Njeriut

Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë