Kuraklik Risk Yonetimi YALOVA

Prof. Dr. Mikdat KadıoğluProf. Dr. Mikdat KadıoğluİTÜ Afet Yönetim Merkezi İTÜ Afet Yönetim Merkezi

İTÜ Meteoroloji Müh.İTÜ Meteoroloji Müh. Böl. Öğretim ÜyesiBöl. Öğretim Ü[email protected]

Su Kıtlığının Su Kıtlığının NedenleriNedenleri

• AridityAridity– Kuru iklim

• KuraklıkKuraklık– Kuru periyotların sıklığı

• ÇölleşmeÇölleşme– Ormansızlaşma ve aşırı otlama

• Su StresiSu Stresi– Yüksek nüfus/Aşırı talep

• Çevre tahribatıÇevre tahribatı– Su havzalarının amaç dışı kullanımı– Su kaynaklarının kirletilmesi– Küresel iklim değişimi

Kuraklık Nedir?Kuraklık Nedir? Küresel İklim DeğişikliğiKüresel İklim Değişikliği Kuraklıkta Zarar AzaltmaKuraklıkta Zarar Azaltma Kuraklığa HazırlıkKuraklığa Hazırlık Kuraklık Tahmin ve Erken Kuraklık Tahmin ve Erken UyarısıUyarısı

ÖzetÖzet

Kapsam ...Kapsam ...

Kuraklık nedir?Kuraklık nedir?

1. Atmosferik bir 1. Atmosferik bir olaydırolaydır

2. Su kıtlığıdır2. Su kıtlığıdır3. Afettir3. Afettir

……

ARZARZ

TALEPTALEP

KURAKLIKKURAKLIK

Bryant, E.A., 1993: Natural Hazards, Cambridge Univ. Press.

TürkiyeTürkiye•DepremDeprem•YangınYangın•Su baskınıSu baskını•Yer kaymasıYer kayması•Kaya düşmesiKaya düşmesi•Çığ Çığ •ve benzeri afetler...(1959, 7269/1)


•AridityAridity–Kuru iklim

Yüksek B.M.

Blokaj

Alçak B.M.

YY

A

A

TürkiyTürkiyee

CepheleCephelerr

Jet Jet akımlarıakımları

TürkiyeTürkiye Orta Enlemlerde Orta Enlemlerde Sel Sel ve ve KuraklıkKuraklık

Tehlikesine Açık bir Tehlikesine Açık bir ÜlkedirÜlkedir

YazYaz KıKışş

Türkiye bir kuraklık ülkesidir:Türkiye bir kuraklık ülkesidir: Engelleyici Yüksek Basınç Merkezleri

.

Y

A

A

A

Riely and Spolton, (1981)

Sel Sel (?)(?)

KuraklıkKuraklık (?)(?)

“Normal”(1961-1990)

““Normal havaNormal hava”” diye bir şey yoktur! diye bir şey yoktur!Yağış, zamanda içinde büyük değişiklikler gösterirYağış, zamanda içinde büyük değişiklikler gösterir..

Türkiye bir kuraklık ülkesidir:Türkiye bir kuraklık ülkesidir: Topografik engelleme ve Yağmur gölgeleri vardır...


•KuraklıkKuraklık–Kuru periyotların sıklığı

Konya Yıllık Toplam YağışlarıKonya Yıllık Toplam Yağışları

““Normal havaNormal hava”” diye bir şey yoktur! diye bir şey yoktur!Yağış, zamanda içinde büyük değişiklikler gösterirYağış, zamanda içinde büyük değişiklikler gösterir..

La Nina yılları geçmişte sulak mı yoksa kurak mı geçti?

KURAKKURAK

SULAKSULAK


•ÇölleşmeÇölleşme–Ormansızlaşma ve aşırı otlama

Kuraklaşma ve çölleşme tehdidindeki Kuraklaşma ve çölleşme tehdidindeki bölgelerbölgeler


•Su StresiSu Stresi–Yüksek nüfus/ Aşırı talep

Yağışın yersel değişimi düzensizdir.Yağışın yersel değişimi düzensizdir.Türkiye'de suyun ve ihtiyacın dağılımı

farklıdır.

Ortalama yıllık toplam yağış miktarı (mm)


•Çevre tahribatıÇevre tahribatı–Su havzalarının amaç dışı kullanımı–Su kaynaklarının kirletilmesi–Küresel iklim değişimi

Doğal iklim değişiminin nedenleriDoğal iklim değişiminin nedenleri

bu bu güngün

O-1

8

Son 750 bin yılSon 750 bin yıl

“İnsanlar yeryüzünden silinmedikçe bir daha Buz Çağı olmayacak”

James E. Hansen

Future Simulation (A2 Future Simulation (A2 [2071-2100] [2071-2100] minus RFminus RF [1961-1990] [1961-1990]): ): TemperatureTemperature

Arş.Gör. Arş.Gör. Barış ÖNOLBarış ÖNOL, 2007. İTÜ Meteoroloji , 2007. İTÜ Meteoroloji Müh. BölümüMüh. Bölümü

UgandaUganda’’da Kahve Üretimida Kahve Üretimi

Kar yağışlarının yerini yağmur alacak

Bergeron-Findeisen-Wegner Yağış Oluşum Teorisi

Kuru iklimlerde yağış düşerken kuru havada buharlaşarak havada virga (yağış izleri)

oluşur.

•Yağışın miktarı•Kar örtüsü•Yağışın mevsimsel dağılımı•Akışların maksimum olduğu zamanda değişim•...

30 C üzerinde sıcak olan tropikal günlerin yıllık sayısı

Future Simulation (A2 minus RF): PrecipitationFuture Simulation (A2 minus RF): Precipitation

Arş.Gör. Arş.Gör. Barış ÖNOLBarış ÖNOL, 2007. İTÜ Meteoroloji , 2007. İTÜ Meteoroloji Müh. BölümüMüh. Bölümü

Küresel İklim Değişiminin EtkileriKüresel İklim Değişiminin Etkileri

(Ref: Frederic and others,

1997) Water

availability

Küresel Küresel

İklim İklim

Değişimi Değişimi

veve

SuSu

Oluşumsıklığı(yıl)

İklimsel parametrelerinin değerleri (X)X

Şu anki iklimyüksek ekstremlerin

oluşma ihtimali

Xcc

Değişmiş iklim

Başa çıkmaaralığı

Değişen iklim ile beraber ekstrem (sel, kuraklık, vb)

hava olayları artıyor

Meteorolojik Meteorolojik afetlerden dolayı afetlerden dolayı ekonomik kayıplar ekonomik kayıplar

artıyor! artıyor!

TürkiyeTürkiye’’de artması beklenen de artması beklenen afetler:afetler:

1.1. Kuraklık Kuraklık (kıtlık,orman (kıtlık,orman yangını, sıcak hava yangını, sıcak hava dalgaları, tarımsal dalgaları, tarımsal haşareler, …)haşareler, …)

2.2. Ani Seller Ani Seller (şiddetli (şiddetli yağmur ve yıldırımlar)yağmur ve yıldırımlar)

3.3. Deniz Su Seviye Deniz Su Seviye Yükselmeleri...Yükselmeleri...

Tek başına uygulanan kriz yönetimi:•Tepkiseldir,•Eşgüdüm yoktur,•Hedef kitle yanlıştır,•Etkisizdir,•Zamansızdır,•Güven vermez ve•Afetin felakete dönüşmesine yardımcı olur...

Kriz Yönetimine Kriz Yönetimine Hayır!Hayır!

Kriz Kriz yönetiyönetimimi

Tek başına Kriz Yönetiminin panik

ve vurdum duymazlık gibi iki aşaması vardır:

Modern Afet Yönetim Modern Afet Yönetim SistemiSistemi

12

34Müdahale

Hazırlık

İyileştirme

Zarar Azaltma

Risk yönetimi

Kriz yönetimi

Düzeltme

Koruma

Tahmin ve Erken Uyarı

Yeniden yapılanma

Etki

Analizi

Afet

İklim Değişikliğine Uyum + Afet Risk Yönetimi = İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ RİSK

YÖNETİMİIPCC (2012) SREX olan İklim

“Değişikliğine Uyumu Geliştirmek için Aşırı Olayların Riskini ve Afetleri Yönetmek”

• SG azaltma• Temiz enerji

kaynakları• Enerji

verimliği• Su

verimliliği• Ağaçlandırma• Tarım

alanlarının korunması

• Çevrenin korunması

• Su havzalarının korunması

• Geri dönüşüm• Yeniden

kullanma• Doğru tüketim• Su

Yapılarının düşük akıma göre planlanması

• …

• Kıtlık• Tarım• Göçler• Su

Kaynakları

• Enerji• Orman• Erozyon• Çölleşme• Sağlık• Turizm• Yapan

Hayatı• İş

Sürekliliği

• ..

• Gözlem, veri tabanı

• Tehlike ve Risk Analizleri

• İzleme • Tahmin

(kuraklık endeksleri)

• Erken uyarı

• Arazi ve su kullanımı

• Şehir ve sanayi yer secimi

• ...

• Mevzuat ve standartlar• Bütünleşik müdahale

planı ve su bütçeleri• Bütünleşik su ve entegre

havza yönetimi• Gıda güvencesi

politikaları• Müdahale kapasitesi• Çölleşmeyle mücadele• Erozyonla mücadele• Buharlaşmanın

azaltılması• Alt yapıdaki su

kaçaklarının azaltılması• Haşereyle mücadele• Verimli sulama

yöntemleri• Kuraklığa dayanıklı

bitki türü secimi• Yoksullukla mücadele• Eğitim ve bilinçlendirme• Sigorta, Hava Türevleri• Tatbikatlar• Bilimsel araştırmalar• …

Kuraklık Risk Yönetimi

Kuraklıkta Kuraklıkta Zarar AzaltmaZarar Azaltma

Plansız ve çarpık kentleşmeye izin

vermeyelim

Şehir planlamasını bilimsel yapalım

Yaşanabilir Şehir İçin

% 75% 71

% 45% 48

% 72

3035404550556065707580

2002 2003 2004 2005 2006

FİİLİ KAYIP - KAÇAK ORANLARI

%Şehir şebeklerindeki su sızıntılarınınŞehir şebeklerindeki su sızıntılarının

Önlenmesi şartÖnlenmesi şart

1.Az Tüket 1.Az Tüket 2.Yeniden Kullan 2.Yeniden Kullan 3.Geri Dönüştür!3.Geri Dönüştür!

Tüketim alışkanlıklarımızı Tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmeliyiz:değiştirmeliyiz:

Damla sulamaDamla sulama

Kaynak: (TEMA, 2005)

Mikro sulamaMikro sulama

Yağmurlama Yağmurlama sulamasulama

Tava sulamaTava sulama

%92%92 %7%7

%1%1

Sulama Suyuna Dikkat!Sulama Suyuna Dikkat!•Büyük Sprinkler kullanmayın. (Suyun %65’i buharlaşma ve rüzgar ile boşa harcanıyor.)

•Mikro Sulama Sistemleri Kullanın

Bulaşık makinasına bulaşıkları koymadan önce musluk altında tutarak

yıkamayın…

Enerji ve Su Tasarrufu İçin

Sanal su – 1 kg için…

1,300 litre

3,400 litre

15,500 litre

Kuraklığa HazırlıkKuraklığa Hazırlık

““PlansızlığıPlansızlığıplanlayanlar, planlayanlar, başarısızlığa başarısızlığa planlanmıştırplanlanmıştır

””

Kuraklık planı ile %25 Kuraklık planı ile %25 tasarufu mümküntasarufu mümkün

Kuraklık Tahmin ve Erken UyarısıKuraklık Tahmin ve Erken Uyarısı

•Tepkisel•Eşgüdüm yok•Hedef kitle yanlış•Etkisiz.

•Zamansız•Güven vermez•Afetin felakete dönüşmesine yardımcı olur.

Hydrolojik DöngüHydrolojik Döngü Hydro-illojik Hydro-illojik DöngüDöngü

Kuraklığın tanımı ve çeşitleriKuraklığın tanımı ve çeşitleri?? Meteorolojik Kuraklık:Meteorolojik Kuraklık: Belli bir dönemin ortalamasına göre yağış miktarının az olması. Hidrolojik Kuraklık:Hidrolojik Kuraklık: Nehir, göl ve yeraltı su kaynaklarında azalan su miktarı. Tarımsal Kuraklık:Tarımsal Kuraklık: Ürün için gerektiği zaman toprak neminin yetersiz olması. Sosyo-ekonomik Kuraklık:Sosyo-ekonomik Kuraklık: Toplumun üretim ve tüketim faaliyetlerini etkileyen su eksikliği.

Kuraklık Kuraklık

Olduğunu Olduğunu

Nasıl Nasıl Anlarız?Anlarız?

• YağışYağış• Dere ve Nehirlerdeki Dere ve Nehirlerdeki AkışAkış

• Yer altı Su SeviyesiYer altı Su Seviyesi• Kuraklık İndeksleriKuraklık İndeksleri• Rezervuar seviyeleriRezervuar seviyeleri

Hidrolojik Döngü

280

240

200

160

120

80

40

0 J J A S O N D J F M A M

D ro ug h t W a rn in g

D ro ug h t

N o rm al

Stor

age (b

illion

gall

ons)

Trigger: O peration C urves for C annonsville,P epacton, and N eversink R eservoirsRezervuar Su SeviyesiRezervuar Su Seviyesi

AylarAylar

KurakKurak

KuraklıkKuraklıkİzlemeİzleme

NormalNormal

Depolanmış Su Miktarı (milyar galon)

Kuraklığın İzlenmesi (ABD Kuraklığın İzlenmesi (ABD örneği)örneği)

Palmer Endeksi

USGS Akım

NDVI Bitki Endeksi

30-günlük yağ. USDA Toprak

C.

CPC Toprak Nemi

Basit Bir Uygulama:Kuraklık SeviyeleriKuraklık Seviyeleri

İzleme Uyarı Acil Durum

Yağış Eksikliği(12 aylık kuraklık

süresince)

Normal yağıştan %15

(eksik)


(eksik)


(eksik)

Akımlar

30-günlük ortalama akım bu zamanın

%75’i boyunca düşük oldu


%90’ı boyunca düşük oldu


%95’i boyunca düşük oldu

Yeraltı Su Seviyesi

30-günlük ortalama seviye bu

zamanın %75’i boyunca düşük

oldu



oldu



olduToprak Nemi-

Palmer Kuraklık Şiddet Endeksi

Değer –2.00 ila –

2.99

Değer –3.00 ila –

3.99Değer –4 veya

daha az

Kuraklık Önlemlerine Kuraklık Önlemlerine ÖrnekÖrnek

İzlemeİzleme/Watch% 5 ila %10 arasında gönüllü su tasarrufu

UyarıUyarı/Warning% 10 ila %15 arasında gönüllü su tasarrufu

AcilAcil/EmergencyGereksiz Su Kullanımında Zorunlu Kısıtlama

Basit Bir Uygulama:Basit Bir Uygulama:Kuraklık Trendini İzlemeKuraklık Trendini İzleme

YağışYağış

AkışAkış

Yer altı (Kuyu) Yer altı (Kuyu) SeviyeleriSeviyeleri

AylarAylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11

12

YılYıl 2001

Normal veya üstündeNormalin altı

ÖZETÖZETin in Özeti:• SU YILISU YILInın başı 1 EKİM’de

yürürlüğe girmek üzere bir

• SU BÜTÇESİSU BÜTÇESİ, tüm yıl boyunca

• SU KAYNAKLARININ TAKİBİ SU KAYNAKLARININ TAKİBİ ve

• gerektiğinde ÖNLEMLERİN ALINMASI ÖNLEMLERİN ALINMASI için bir KURAKLIK PLANIKURAKLIK PLANI hazırlanıp uygulanmalı.

• Tüm çalışmalar İKLİM RİSK YÖNETİMİ kapsamında yapılmalı.

Kuraklik Risk Yonetimi YALOVA

Documents

Transcript of Kuraklik Risk Yonetimi YALOVA