12/15/14

 

 

   KOMFORT  TERMICZNY  I  ZUŻYCIE  ENERGII  DOMU  EKOLOGICZNEGO  –  ANALIZA  

SYMULACYJNA        

Karol Bandurski, Tomasz Mielczyński, Halina Koczyk      STRESZCZENIE:  

Artykuł opisuje koncepcje ekologicznego domu – DomTrzon. Zaprezentowano pomiary przeprowadzone w istniejącym obiekcie. W oparciu o pomiary zweryfikowano założenia dotyczące modelu konstrukcji budynku. Zaproponowano uproszczony model pieca akumulacyjnego na drewno (NunnaUuni). Wewnętrzny komfort termiczny i energie końcową budynku zbadano przy użyciu programu symulacyjnego TRNSYS. W trakcie użytkowania większość pomieszczeń spełniała wymagania komfortu termicznego. Energia końcowa DomTrzon, na cele grzewcze, jest równa 66 kWh/m2/rok.

Słowa kluczowe: budynek drewniany, ekologiczny, piec akumulacyjny, efektywność energetyczna, symulacja.

     

12/15/14

 

 

   

1. WPROWADZENIE  Koncepcja  omawianego  budynku  ekologicznego,  według  autorów,  ma  dwa  

zasadnicze  cele.  Po  pierwsze  budynki  ekologiczne  powinny  być  energooszczędne  i  zapewniać  wysoką  jakość  powietrza  wewnętrznego.  Po  drugie  celem  jest  takie  zaprojektowanie  budynku  aby  ograniczyć  zużycie  energii  pierwotnej  zarówno  w  trakcie  wznoszenia  budynku  jak  i  produkcji  materiałów  użytych  do  konstrukcji.  Innymi  słowy  domy  ekologiczne  charakteryzują  się  zarówno  niskim  zużyciem  energii  do  ogrzania  wnętrza,  przy  jednoczesnym  niskim  poziomie  zużycia  Energii  Pierwotnej.     Dom  Trzon  –  występujący  także  pod  nazwą  Bio_Arki  jest  innowacyjną  koncepcją  architektury  pozwalającą  na  podstawie  jednego  schematu  przestrzennego  wybudować  kilka  typów  budynków.  Projekt  bazuje  na  idei  drewnianego,  masywnego  domu  wspomagającego  zachowania  społeczne,  socjalne  w  ramach  zamieszkującej  rodziny,  oraz  zachowania  komfortu  wnętrza  za  pomocą  prostych  rozwiązań  przestrzennych,  architektonicznych,  które  w  sposób  pasywny  wpływają  na  komfort  wnętrza.  Dom  jest  dedykowany  dla  dla  ludzi,  którzy  preferują  życie  “blisko  natury”    w  zgodzie    z  rocznym  cyklem  klimatycznym.       Głównym    (  i  jedynym  aktywnym)  źródłem  ciepła  w  Domu  jest  piec  akumulacyjny  opalany  drewnem,  pełniący  także  rolę  kuchni.       Pierwszy  egzemplarz  domu  został  wybudowany  na  wsi,  w  północnej  wielkopolsce,  niedaleko  Czarnkowa.     Celem  poniższego  artykułr  jest  analiza  koncepci  Bio_Arki  w  kontekście  komfortu  termicznego  i  zużycia  energii.  Analiza  bazuje  na  pomiarach  przeprowadzonych  w  niezamieszkałym  obiekcie  oraz  na  symulacji  w  programie  TRNSYS.  Pomiary  temperatury  wewnętrznej  wykonane  na  miejscu  służą  do  potwierdzenia  i  ewentualnego  poprawienia  modelu  obliczeniowego  wprowadzonego  do  programu  TRNSYS.    

 

12/15/14

 

 

 Rys  1.  DomTrzon/Bio_Arka  -­‐  szkic  koncepcyjny  

2. Analiza  zrealizowanego  budynku.  Badany  budynek  ma  powierzchnię  użytkową  około  150m2.  Rozkład  funkcjonalny  budynku  pokazano  na  Rys.2.  Przestrzeń  wewnątrz  projektowana  jest  jako  otwarta,  jedyną  stałą  przegrodą  wewnątrz  budynku  jest  Trzon  wykonany  z  palisady  bali  modrzewiowych.  Przestrzeń  dzienna  jest  otwarta  na  górną  kondygnacje,  pomieszczenia  na  poddaszu  są  de-­‐facto  antresolą.    

 

 Rys  2.  DomTrzon/Bio_Arka  -­‐  Rzuty  analizowanego  budynku.  

   Konstrukcja  domu  jest  wykonana  z  masywnego  drewna  –  paneli  ściennych  i  stropowych  z  drewna  klejonego  HBE,  oraz  z  masywnych  bali  modrzewiowych  o  średnicy  20cm.  Termiczne  właściwości  powłoki  zewnętrznej  są  zaprezentowane  w  Tabeli  1.    

12/15/14

 

 

W  analizie  symulacyjnej  założono,  że  budynek  jest  zamieszkały  przez  pięcioosobową  rodzinę  (rodzice  i  trójka  dzieci).  Rodzice  śpią  w  sypialni  na  parterze,  przy  północno-­‐wschodnim  narożniku  domu,  dzieci  śpią  na  antresoli.    Rodzina  wstaje  o  0730  i  kładzie  się  spać  około  2200.  Cztery  osoby  spędzają  większość  czasu  w  jadalni  i  salonie,  jedna  osoba  pracuje  7  godzin  w    gabinecie,  lub  poza  domem.  CZtery  osoby  opuszczają  dom  średnio  na  1:15  około  południa.  W  modelu  budynku  wyróżniono  trzy  wewnętrzne  źródła  ciepła:  mieszkańcy  (zgodnie  z  normą  ISO  7730),  ciepła  woda  do  kąpieli  –  138  W  prez  0,5h  każdego  wieczoru  i  poranka  oraz  wyposażenie  pomieszczenia  technicznego  –  20W  przez  całą  dobę.  Wytwarzanie  wilgoci  skupia  się  w  łazience  –  1,8kg/h,  przez  0,5h  każdego  wieczora  i  poranka  –  oraz  w  części  kuchennej  –  proporcjonalnie  do  intensywności  gotowania,  max.1,8kg/h  przez  2  godziny,  trzy  razy  dziennie.      

T a b l e 1 External envelope construction (capital letters indicates PAVATEX products)

Wall Layers (from inside)

thic

knes

s [m

]

cond

uctiv

ity

[W/(m

K)]

heat

cap

acity

[k

J/(k

gK)]

dens

ity

[kg/

m3 ]

External wall d = 0.41 m U = 0.115 W/(m2K)

wood 0.1 0.13 2.51 550 PAVAFLEX 0.24 0.038 2.1 55

DIFFUTHERM 0.06 0.043 2.1 250 plaster 0.01 0.82 0.84 1850

Roof d = 0.59 m U = 0.086 W/(m2K)

wood fibers (with rafter) 0.45 0.043 2.1 60

ISOLAIR 0.022 0.047 2.1 240 air gap (battens) R = 0.2 m2K/W

aspen chips 0.019 0.14 0.9 530 Windows

U = 0.73-0.84 W/(m2K), g=0.45 – 0.58  Analizowana  wersja  Domu_Trzonu  jest  wyposażona  w  jeden  system  ogrzewania:  akumulacyjna  piecokuchnia  opalana  drewnem  z  piekarnikiem  –  Eva  2  [3].  Piec  jest  użytkowany  przede  wszystkim  jako  kuchnia,  co  najmniej  trzy  razy  w  ciągu  dnia.  Rzadziej  pełni  rolę  kominka.  Poza  tym  piec  jest  umiejscowiony  w  przestrzeni  pomiędzy  kuchnią  a  pokojem  dziennym,  tylna  ściana  pieca  jest  częścią  ściany  łazienki.  Więcej  detali  z  opisu  pieca  zawartych  jest  w  następnej  sekcji  artykułu.  Świeże  powietrze  jest  dostarczane  do  pomieszczeń  za  pomocą  systemu  wentylacji  mechanicznej  z  odzyskiem  ciepła.  Rekuperator  jest  wyposażony  we  wstępną  nagrzewnicę  powietrza  o  mocy  800W.    

3. Weryfikacja  modelu  obliczeniowego    Badany  budynek  został  wymodelowany  w  programie  TRNSYS.  Do  kalkulacji  wprowadzono  trzy  moduły  wewnętrzne  modelu  obliczeniowego:  model  powłoki  budynku  (  wg  typu  56),  model  pieca  akumulacyjnego  (wg  typu  963)  i  model  systemu  wentylacyjnego  (wg  TRNSFLOW).  Zaożenia  odnośnie  dwóch  

12/15/14

 

 

pierwszych  modeli  są  przyjęte  zgodnie  projektem  (powłoka  budynku)    i  danymi  producenta  (piec  akumulacyjny).    

3.1 Model  powłoki  budynku    Dokonano  pomiarów  wewnętrznej  i  zewnętrznej  temperatury  w  okresie  jednego  tygodnia:  od  25  do  31  grudnia  2013.  Dom  w  tym  czasie  nie  był  zamieszkały,  nie  był  uruchamiany  piec  akumulacyjny,  dzięki  czemu  można  było  zaobserwować  proces  wychładzania  budynku  i  nagrzewania  od  promieniowanie  słonecznego.  Tą  samę  sytuację  zasymulowano  używając  modelu  powłoki  budynku  oraz  danych  klimatycznych  pobranych  dla  stacji  metorologicznej  ustyuowanej  około  30km  od  lokalizacji  budynku.  Zewnętrzna  temperatura  na  miejscu  jest  porównywalna  z  temperaturą  zaobserwowaną  na  stacji  meteorologicznej,  co  przedstawia  Rys.  3.  .    

 Rys  3.  Porównanie  zewnętrznej  temperatury  ze  stacji  meteorologicznej  oddalonej  o  30  km  miejsca  badania  i  temperatury  z  badań  na  miejscu.  

 

12/15/14

 

 

 Rys  4.  Porównanie  mierzonych  I  symulowanych  wartości  spadku  stężenia  Co2  strefie  dziennej,  po  opuszczeniu  budynku  przez  mieszkańców.  

 Rys.  5  pokazuje  porównanie  zmierzonych  wartości  i  wartości  zasymulowanych  w  trakcie  symulacji.  Można  zauważyć,  że  wartości  zmierzone  są  wyższe  od  symulowanych  w  punktach  wzrostu  temperatury  spowodowanych  promieniowaniem  słonecznym.  Wytłumaczeniem  tego  może  być  fakt,  że  czujniki  były  umieszczane  w  oświetlanych  miejscach,  a  symulacja  kalkuluje  temperaturę  uśrednioną  dla  całej  kubatury.    Dodatkowo  był  także  przeprowadzany  monitoring  stężenia  CO2.  Te  dane  zostały  użyte  do  sprawdzenia  założeń  dotyczących  szczelności  powietrznej  budynku.  Porównanie  wartości  symulowanych  i  zmierzonych  dowodzi  poprawności  modelu  obliczeniowego  i  zgodności  założeń  obliczeniowych  ze  stanem  faktycznym  budynku  (Rys.4).  

12/15/14

 

 

 Rys  5.  Porównanie  mierzonej  (a)  i  symulowanej  (b)  temperatury  wewnętrznej  badanego  budynku  podczas  procesu  wychładzania  -­‐  budynek  niezamieszkały  przez  tydzień.  

 

3.2.  Model  pieca  akumulacyjnego  Model  pieca  bazuje  na  danych  producenta  [3].  Ponieważ  nie  dysponowano  szczegółowymi  informacjami  dla  danego  typu  pieca  (Eva_2)  wykonano  aproksymację  parametrów  dedukując  z  danych  dotyczących  pieców  o  podobnej  wielkości.    Pracę  pieca  można  podzielić  na  trzy  fazy.  Na  początku  piec  rozgrzewa  się  około  2  godzin,  następuje  spalanie  jednorazowego  wsadu  (porcji  drewna).  Następnie  zakumulowna  energia  jest  wypromieniowana  z  prawie  stałą  (nominalnie)  mocą  przez  około  6-­‐8  godzin.  Moc  grzewcza  spada  podczas  trzeciej  fazy.  Wszystkie  trzy  fazy  pracy  mogą  trwać  łacznie  nawet  48h.  Bazując  na  danych  producenta  założono,  że  spalenie  maksymanlego  wsadu  pieca  (ok.  10kg  drewna),  skutkuje  

12/15/14

 

 

mocą  grzewczą  ok.  2kW  utrzymującą  się  około  7h,  a  pojemność  cieplna  pieca  to  około  1500kJ/K  (Rys.6.)    

 Rys  6.  Moc  i  temperatura  pieca  akumulacyjnego  w  badanym  budynku.  

 

4. Symulacja    Symulacje    przeprowadzono  dla  okresu  od  1-­‐go  listopada  do  31  Marca.  Dane  pogodowe  zostały  wygenerowane  przez  Meteonorm  dla  typowego  roku  meteorologicznego,  na  stacji  meteorologicznej  Poznań-­‐Ławica.    

4.1 System  wentylacji  i  operacja  pieca  akumulacyjnego  Założono  dwa  tryby  pracy  instalacji  wentylacjnej  budynku,  oba  zakładają  użycie  zrównoważonej  wentylacji  mechanicznej  o  wydajności  200m3/h.  Pierwszy  tryb  zakłada  użycie  wymiennika  ciepła  –  rekuperatora  –  o  stałej  sprawności  82%.  Świeże  powietrze  przepływa  najpierw  przez  nagrzewnicę  wstępną,  która  ogrzewa  powietrze  zewnętrzne  jeżeli  jego  temperatura  jest  poniżej    -­‐5C.  Drugi  tryb  włacza  się  w  przypadku  zbyt  wysokich  temperatur  wewnętrznych:  jeżeli  temperatura  powietrza  wywiewanego  jest  wyższa  od  22C  to  powietrze  zewnętrzne  nie  przepływa  przez  wymiennik  ciepła,  ale  przez  by-­‐pass  jest  nawiewana  bezpośrednio  do  pomieszczenia.  Powrót  do  pierwszego  trybu  pracy  następuje  w  momencie  spadku  temp.  wewnętrznej  do  21C.  Założono,  że  piec  będzie  używany  trzykrotnie  w  ciągu  doby:  o  0800,  1300  I  2000  dla  celów  kulinarnychWartość  opałową  drewna  przyjeto  na  poziomie  15,1  kJ/kg.  Masa  załadunku  zależy  od  pory  dnia  i  aktualnej  temperatury  wewnętrznej.  Jeśli  temperatura  powietrza  wywiewanego  spadnie  poniżej  19C,  w  szystkie  wsady  do  pieca  mają  maksymalną  masę  maksymalnym  załadunkiem,  aż  temperatura  w  domu  osiągnie  21C,  wówczas  następuje  powrót  do  standardowego  trybu.  

12/15/14

 

 

 Sprawność  spalania  w  piecu  zależy  od  wielu  czynników,  przede  wszystkim  od  ilości  i  temperatury  powietrza  używanego  do  procesu  spalania.  Powietrze  pobierane  jest  z  pomieszczenia  dziennego.  Z  trudności  z  zamodelowaniem  tej  sytuacji  oraz  małej  ilości  danych  założono,  że  powietrze  do  spalania  pobierane  jest  bezpośrednio  z  zewnątrz,  a  sprawność  jest  stała  i  wynosi  75%.  

4.2 Wyniki  Symulacja  została  przeprowadzona,  aby  przeanalizować  komfort  termiczny  i  zużycie  energii  w  badanym  budynku.  Przyjęto  zakres  komfortu  temperaturowego  zgodnie  ze    wskazówkami  Peeters  i  in.  ,  którzy  oporacowali  je  w  oparciu  o  przegląd  literatury  i  dostepnych  danych,  na  potrzeby  analizy  symulacyjnej  budynków  mieszkalnych    [5].  Zakres  temperatur  są  zdefiniowane  osobno  dla  łazienek,  sypialni  i  pozostałych  pomieszczeń,  dlatego  rezultaty  pokazano  na  trzech  wykresach.  

 

 Rys  7.  Temperatura  operatrywna    w  łazience  i  zakres  komfortu  termicznego  -­‐  wyniki  symulacji  okresu  grzewczego.  

12/15/14

 

 

 Rys  8.  Temperatura  operatrywna  dla  sypialni  i  zakres  komfortu  termicznego  podczas  okresu  symulacji  (listopad-­‐marzec)  

 Rys  9.  Temperatura  operatrywna  i  zakres  komfortu  termicznego  dla  pokoju  dziennego  i  pracowni/gabinetu,  podczas  okresu  grzewcezgo  (listopad-­‐marzec)  

DomTrzon  zużywa  enegię  do  ogrzania  wnętrza  na  trzy  sposoby:  spalanie  drewna  w  piecu  kuchennym,  zużycie  energii  dla  działania  systemu  wentylacyjnego  i  dla  wstępnego  podgrzania  powietrza  zewnętrznego.  Większość  energii  jest  zużywana  przez  piec.Na  rys.10  pokazano  porównanie  zapotrzebowania  na  energię,  zuzycia  energii  końcowej  i  energii  eierwotnej.  Zapotrzebowanie  na  energię  jest  kalkulowane  dla  temperatury  wewnętrznej  stałej  i  wynoszącej  24C  

12/15/14

 

 

w  łazience  i  20C  w  pozostałych  pomieszczeniach,  przy  stalym  strumieniu  powietrza  wentylacyjnego:  200m3/h,  dostarczanego    przez  rekuperator  o  sprawności  odzysku  82%.  Wewnętrzne  zyski  ciepła  są  takie  same  dla  obliczenia  zapotrzebowania  na  Energię  jak  i  zuzycia  energii  końcowej  (opisano  je  w  rozdziale  2).  Kalkulacja  Energii  Pierwotnej  bazuje  na  Metodologii  Obliczania  charatkerystyki  energetycznej  budynków  [4].    

 Rys  10.  Zużycie  Energii  Końcowej,  Zapotrzebowanie  na  Energię  i  Zużycie  Energii  Pierwotnej  (dla  celów  wentylacji  i  ogrzewania)  w  badanym  budynku.  

4.3.  Omówienie  wyników  badań    Można  zauważyć  występowanie  dużych  różnicy  temperatur  pomiędzy  pomieszczeniami  w  budynku.  Najzimniejsze  strefy  są  umiejscowione  na  parterze,  przy  północnej  ścianie  budynku,  z  powodu  braku  promieniowania  słonecznego  i  efektu  wyporu  ciepła  (które  idzie  do  góry  a  nie  w  kierunku  poziomym).  Najwyższe  temperatury  można  zaobserwować  w  centrum  budynku,  w  strefach  przyległych  do  pieca.  W  łazience  temperatura  czasem  znajduje  się  poza  zakresem  komfortu,  ale  dzieje  się  to  w  trakcie  godzin  nocnych  kiedy  ta  strefa  nie  jest  użytkowana.  Podobna  sytuacja  ma  miejsce  w  sypialniach  –  w  nocy  temperatura  jest  komfortowa,  a  w  ciągu  dnia  często  przekracza  zakres  komfortu.  Antresola  może  być  również  używana  jako  sterfa  dzienna  ponieważ  w  ciągu  dnia  spelnia  zakres  komfortu  tego  typu  pomiewszczeń.    Najgorsza  sytuacja  jest  w  gabinecie.  W  niektóre  zimowe  dni  temperatura  operatywan  jest  zuepełnie  poza  zakresem  komfortu.  Z  drugiej  strony  znane  jest  zjawisko  odbierania  temperatury  jako  cieplejszej  w  przypadku  przeggród  drewnianych.  Niemniej  komfort  w  gabinecie  jest  powaznym  problemem,  szczególnie  w  kontkeście  aktywności  ,która  zazwyczaj  jest  podjemowana  w  tego  typu  pomieszczeniach  (bardzo  niska).  Zużycie  Energii  Końcowej  dla  budynku  jest  blisko  dwa  razy  wyższe  niż  wartość  zapotrzebowania  na  Energię  do  ogrzania  wnętrza,  wynika  to  z  faktu,  że  piec  akumulacyjny  jest  głownie  uzytkowany  do  przygotowywania  posiłków,  co  który  

12/15/14

 

 

wymaga  wyższych  temperatur  ,  a  tym  samym    większego  zużycia  paliwa.  Aczkolwiek  należy  zaznaczyć,  że  mierzona  ilość  paliwa  została  używana  przede  wszystkim  do  celów  “kulinarnych”,  trudno  określić  jaka  ilość  spalonego  drewna,  jaki  procent  wytworzonego  ciepła  został  przekazany  do  celów  ogrzania  wnętrza.  Metodologia  obliczeń  dla  celów  charakterystyki  energetycznej  budynku  nie  uwzględnia  takiej  konfiguracji  urządzeń  w  domu.  –  przypis  własny  –  T.Mielczyński.    Należy  zauważyć,  że  z  jednej  strony  nadmiar  ciepła  powoduje  wysokie  temperatury  w  strefach  znajdujących  się  blisko  pieca  akumulacyjnego.  Z  drugiej  strony  są  strefy,  które  pomiomo  nadmiaru  wyprodukowanego  ciepła  pozostają  niedogrzane.  Jedna  z  „zimnych”  stref  jest  sypialnią,  gdzie  wysokie  temperatury  nie  są  konieczne,  a  wręcz  nieporządane.  Jednak  druga  strefa  to  gabinet,  w  którym  w  przypadku  pracy  biurowej  warunki  temiczne  będą  bardzo  niekomfortowe.  Wydaje  się,  że  lepsze  zarządzanie  i  utylizacja  nadamiarami  energii  cieplnej  (np.  modyfikacja  systemu  wentylacji)  mogłyby  poprawić  efektywność  analizowanego  obiektu.  Kwestia  jest  być  może  istotniejsza  latem,  gdyż  nadmiar  ciepła  będzi  wówczas  jeszcze  większy  i  pobyt  w  pokoju  dziennym  może  być  niekomfortowy  (zbyt  ciepło),  szczególnie  w  godzinach  południowych.      Mimo,  że  obliczony  poziom  Energii  Końcowej  jest  wysoki  i  mógłby  ulec  poprawie,  to  poziome  Energii  Pierwotnej  (Rys.10)  jest  niższy  nawet  od  zapotrzebowania  na  Energię  do  ogrzania  wnętrza!,  co  dowodzi,  że  DomTrzon  –  Bio_Arka  jest  rozwiązaniem  z  dużym  potencjałem  z  punktu  widzenia  zrównoważonej  efektywności  energetycznej.    

5. Wnioski  Zapotrzebowanie  na  Energię  do  ogrzania  wnętrza  jest  w  badanym  budynku  wyższe  niż  tzw.domach  pasywnych,  aczkolwiek  wciąż  niskie.  Ponadto  poziom  Energii  Pierwotnej  jest  zdecydowanie  niższy  niż  Energii  Końcowej  (  18  do  67  kWh/m2).  Dlatego  Bio_Arka  może  być  nazwany  domem  ekologicznym.  Należy  także  zauważyć,  komfort  termiczny  we  wnętrzu  Bio_Arka  jest  zapewniony.  Jest  jednak  kilka  kwestii,  które  powinny  być  rozważone,  aby    poprawić  koncepcją  budynku.  Najważniejsze  z  nich  to:  zarządzanie  i  utylizacja  nadmiarem  energią  z  pieca  akumulacyjnego,  i  niska  temperatura  operatywna  w  gabinecie.  Rozważenie  użycia  naturalnej  wentylacji  jako  rozwiązania  redukującego  koszty  inwestycyjne  powinno  również  być  wzięte  pod  uwagę.  Istotne  jest  także  przeanalizowanie  wszelkich  rozwiązań  (stotowanych  i  proponowanych  )  w  okresie  letnim  i  przejściowym.  Zaproponowane  modele  obliczeniowe  dla  symulacji  są  użyteczne,  ale  mogą  być  także  ulepszone.  Szczególnie  proces  spalania  powinien  być  uwzględniony  w  bardziej  szczegółowy  sposób  w  trakcie  obliczeń,  aby  uwzględnić  wpływ  temperatury  powietrza  dostarczonego  do  komory  oraz  efekt  kominowy.  Stąd  potrzeba  dalszego  badania  istniejącego  obiektu.  Warte  uwagi  są  również  bardziej  szczegółowe  obliczenia  wymiany  ciepla  pomiędzy  strefefami  a  piecem  akumulacyjnym.    

12/15/14

 

 

6.Bibliografia    Dane  meteorologiczne  do  badań  zostały  podarowane  przez  Joe  Huang  from  www.whiteboxtechnologies.com.  To  wsparcie  jest  bardzo  cenne.    Literatura    [1] Georges L., Novakovic V., On the integration of wood stoves for the space-heating of passive

houses: assesment using dynamic simulationl, 1st Building Simulation and Optimization Conference, Loughborough UK, 10-11 September 2012, 157-164.

[2] http://domtrzon.buildgreen.pl [3] http://nunnauuni.com.pl [4] Rozporz. Ministra Infrastruktury z dnia 6.11.2008 w sprawie metodologii obliczania

charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej. (Dziennik Ustaw nr 201, poz. 1240 ).

[5] Peeters L., de Dear R., Hensen J., D’haeseleer W., Thermal comfort in residential buildings: Comfort values and scales for building energy simulation, Applied Energy, vol. 86, 2009, 772-780.