,Cüz' : 1-2-3

1' ,

r,. . . \ ' "" ,.

llazirlayan llaluk KAYICI

• EDIRNE'DE ALTI AY Musavver Edirne Tarih-i Mahsôriyyeti

Cüz': 1-2-3 Cild: 1

Hazırlayan:

Haluk Kayıcı

_jCEREN ~Y~YINCILIK

~

~ CEREN AYINCILIK

HALUK KA YTCI

EDİRNE'DE ALTTA Y

Musavver Edirne Tarih-i Mahsfıriyyeti

T.C Kültür Bakanlığı Sertifika No: 16420

Genel Koordinatör: Oktay BÜYÜKBECEREN

Editör: Süleyman BİÇER

Kapak: Erkan Galiba

Edirne: Ceren Yayıncılık

Birinci Basım

Şubat© 2014

Baskı ve Cilt

Eser Ofset

Çilingirler Cad. Veyis İşhanı No. 4

EDİRNE

Sertifika No : 19950

ISBN-978-605-5553-51 -7

CEREN YA YfNCILIK & KİTABEVİ

Saraçlar Caddesi Esatpaşa Sok No : 9 EDİRNE

Telefon-Belgegeçer: (0284) 225 63 65

e-posta: info@cerenkitabevi.com

©Tüm yayın hakkı sakJıdır.

Tanıtım dışında yayıncının ve yazarının izni olmadan

Hiç bir yolla çoğaltılamaz.

ikdar

Sabt

Balkan

o lEN

llmadan

İkdam Gazetesinin Edirne Harb Muhabiri Kenan,

Sabah Gazetesinin Edirne Harb Muhabiri Nazmi,

ve

Balkan Harbi esnasında Edirne ' de mahsfır kalanlar ile

şehidlerimizin anısına . . .

TAKDİM

Meriç nehrinin taşkın olduğu bir günde (1361) Osmanlı Devleti tarafından fethedilen Edirne, bu vakadan sonra dört defa

işgal felaketine uğramıştır .

1829'da ilk Rus işgalinden sonra, 1878 'te ikinci Rus

işgalini yaşayan şehir, Balkan Harbi sonrasında ise 1913 ' te Bul­

garların eline geçerken, son defa Yunanlılar tarafından 1920-

1922 döneminde işgal edilmiştir. Bu eski pay-ı taht, Türklüğün

canından bir parça olduğu için her şeye rağmen müdafaa edil­

miş, düşman elinden kopartılıp alınmıştır. Edirne, bugün evlatla­rını düşünmeyen bir babadan kalan miras gibi koskoca Rume­li ' den bir hatıradır.

Yaşanılan Bulgar işgali öncesinde, 8 Ekim 1912' de, Balkanların en küçük devleti olan Karadağ, Osmanlı Devleti ' ne

harb ilan ederken, iki hafta içinde Bulgaristan, Sırbistan ve Yu­

nanistan' ın harb ilanları da onu takip etmiştir. Bulgar ve Sırp

ordusu tarafından muhasara altına alınan Edirne için zor günler

başlarken, 21 Kasım 1912' de ilk defa öğleden sonra şehir bom­balanmıştır.

3 Aralık 1912' de sağlanan ateşkes sonrasında,

Londra' da sulh müzakerelerir1e başlanmış olsa da, anlaşma sağ­

lanamadığından 21 Ocak 1913 ' te mütareke sona ermiş ve aynı akşam Edirne şehri Bulgar topçuları tarafından yeniden bomba­lanmaya başlanmıştır.

4

26 : tabakası ile

cephanelikl~i sında alevler

ediyor. Edim

Yaş

ise hususi bi

. matem günle

ile Edirne ' m:

Elin muhabiri Na

beyefendiler• şatma günle: eserde ilk ol kında bilgi ·

edilinceye k

yaşamları, E önlemler, ya

tayyareleri k

ve Edirne n

beyanname it bu harb gün

yöneticileri .

durumu ile

gayrimüslim

~ (1361) Osmanlı

n sonra dört defa

78 ' te ikinci Rus

ise 1913 ' te Bul­

tarafından 1920-ı taht, Türklüğün ~n müdafaa edil­e, bugün evlatla-koskoca Rume-

Ekim 1912' de, manlı Dev le ti ' ne Sırbistan ve Yu­

Bulgar ve Sırp

; için zor günler ;oma şehir bom-

~es sonrasında,

:la, anlaşma sağ­La ermış ve aynı

yeniden bomba-

26 Mart 1913 Çarşamba sabahı, Edirne kesif bir sis tabakası ile örtülü, düşmana teslim etmemek için ateşleneri

cephanelikler yanıyor, her tarafta infilak sesleri , dumanlar ara­sında alevler yükseliyor. Bu manzara ve sesler bütün gün devam

ediyor. Edirne düşüyor. ..

Yaşanılan bu işgal İslam alemi için umumi, Türkler için

ise hususi bir yüzkaralığı olmuştur. Yaklaşık dört ay sfüen bu

. matem günleri sonrasında 23 Temmuz 1913 ' te Allah' ın yardımı

ile Edirne 'mize tekrar kavuştuk.

Elinizdeki bu eser dönemin Sabah gazetesi Edirne harb

muhabiri Nazmi ile İkdam gazetesi Edirne harb muhabiri Kenan beyefendilere aittir. I. Balkan Harbinde Edirne' nin yaşadığı ku­

şatma günlerinin canlı şahitleri olan bu iki harb muhabiri; bu eserde ilk olarak Edirne ' nin tarihi ile önemli anıt eserleri hak­

kında bilgi vermiştir. Muhasara başlangıcından mütareke ilan edilinceye kadar olan dönemde; mahsur kalan halkın gündelik

yaşamları , Edirne mevki-i müstahkem kumandanlığınca alınan önlemler, yapılan hazırlıklar ile techlzatın durumu, Bulgarların

tayyareleri kullanarak propaganda amacı ile attığı beyannameler

ve Edirne mevki-i müstahkem kumandanı Şükrü Paşa' nın bu beyannamelere karşılık verdiği ilanların içeriklerinin anlatıldığı

bu harb günlüğünde bunların yanı sıra Osmanlı askeri ve sivil

yöneticileri arasında yaşanan anlaşmazlıklar, yaralı ve esirlerin

durumu ile ilk saldırılarda hayatlarını kaybeden Müslüman ve

gayrimüslimlerin isimleri dahi belirtilmiştir.

5

ül

Naznıi ve Kenan Bey' in belirttiğine göre hazırladıkları kitap herbiri onar formadan üç cild teşkil edecektir. Birinci cild harbin başlangıcından başlayarak mütarekeye kadar olan dönemi anlatırken, ikinci cildi mütareke dönemini ve üçüncü cildi de

son harb ile Edime'nin işgali ve bunun sebeplerini tasvir ede­cektir. Ancak tarafımızdan eserin sadece birinci cildinin ilk üç

cüz' ünü teşkil eden kısımlarına ulaşılabilmiş, maalesef neşredi­leceği haber verilen kısımlarına dair katalog taramalarında her­

hangi bir ize tesadüf edilemediği gibi eserin akıbetine ve

tamamının neşredilip neşredilmediğine dair de herhangi bir malümat elde edilememiştir. Dolayısıyla eserin eski yazıdan

(Osmanlı Türkçesi) , yeni yazıya çevrilmesiyle oluşan bu kitap, Seyfettin Özege koleksiyonundan temin ettiğimiz birinci cildin

1., 2. ve 3. cüzlerinden ibarettir. Eseri yayına hazırlarken, yeni yazı metin ile birlikte eski yazı orijinal metni de tıpkıbasım ola­rak koymanın uygun olacağına karar verdiğimiz için kitabın ilk

yarısı çeviri metin, diğer yansı da eserin tıpkıbasımından oluş­maktadır.

Özel olarak Edime, genel olarak da Balkan Harbi açı­sından ehemmiyet taşıyan bu Balkan Harbi günlüğünün yayına

hazırlanması sırasında, yardımlarını gördüğüm Erkan Galiba ile

Trakya Üniversitesi Tarih Bölümü Araştırma Görevlileri Dr. Mehmet Kaan Çalen, Emin Ünsal ve Şeyma Dereci'ye teşekkür ederim.

Haluk Kayıcı

Aralık 2013-Edirne

6

Cüz':

Sa Edirne Ha

O sır . aylık hayat-ı r

babda ki müşa! etmek arzusun cek nice hfin-!ı ruz.

.öre hazırladıkları

ektir. Birinci cild adar olan dönemi üçüncü cildi de

ılerini tasvir ede­ci cildinin ilk üç

maalesef neşredi­ıramalannda her­rın akıbetine ve de herhangi bir nn eski yazıdan

oluşan bu kitap, tiz birinci cildin

hazırlarken, yeni e tıpkıbasım ola­

ız için kitabın ilk basımından oluş-

~alkan Harbi açı­

nlüğünün yayına

Erkan Galiba ile

Görevlileri Dr. ~reci ' ye teşekkür

-Ialuk Kayıcı

Jıık 2013-Edirne

1

1

EDİRNE'DE ALTI AY

Musavver Edirne Tarih-i Mahsfıriyyeti

Cüz': l Cild: 1

Sabah Gazetesi Edirne Harb Muhabiri Nazmi

İkdam Gazetesi Edirne Harb Muhabiri Kenan

Osmanlılann kalbinde derin bir ceriha-i elem açan Edirne ' nin altı aylık hayiit-ı mahsüriyyeti safahat-ı muhtelifesinin şiihid-i z'i-hayiitıyız. Bu biibda ki müşiihediit ve mütiilaiitımızı bir hiss-i bi-tarafi ile enziir-ı kiiri'ne arz etmek arzusundayız. Fikr-i ati için biz Osmanlılara ders-i intibah teşkil ede­cek nice hun-in vakayi ' i tasvir ve bu süretle vazife-i vataniyyemizi ifü ediyo-ruz.

İstanbul , 1328-1329

7

hll

Edirne' de Altı Ay

Musavver

Edirne Tarih-i Mahsfıriyyeti

Muharrirleri:

İkdam Gazetesinin Sabah Gazetesinin

Edirne Harb Muhabiri Edirne Harb Muhabiri

Kenan Nazmi

Kitabın tekrar tab'ı ve hukuk-i kanfıniyyesi müelliflerine füddir.

Resimlerin iktibası müelliflerin müsaade-i mahsusasına

mütevakkıfdır.

İstanbul

1328-1329

Matbaa-i Hayriyye ve Şürekası

8

\

Bil 1

Muharebesi! hadisata, hf1i

bütün teferrı

rek slıret-i n tasvir ve ter

pek çok ha1

açacak, din fecayi' ile rn

Şur

vakayi ' hiçl:

tarafi ile ta te'min etme

vatandaşlan

atide mevcfı

Heı

kayd esasisi

göreceğiniz

hayal olmay

süın ettirir.

Kit

edecekdir. I

ne, ikincisi kal ' anın sfır

bir, gelecek

neşr olunac:

ıbah Gazetesinin

ıe Harb Muhabiri

Nazmi

ielliflerine füddir.

-ı mahsüsasına

Muhterem Kari '

Bizim ıçın felaketle neticelenen Balkan Muhfüebesi ' nde mühimm bir mevki ' işgal eden Edirne pek çok

hadisata, hün-alüd Vakayi ' e sahne oldu. Altı aylık mahsüriyyeti

bütün teferruatıyla, vesfükiyle, birçok fedakarlıklar ihtiyar ede­

rek süret-i mahsüsada aldırdığımız yüzü mütecaviz fotoğraf ile

tasvir ve tersim ettiğimiz bu tarihçe öyle zannediyoruz ki size

pek çok hakayık gösterecek, cümlemize atı için vad1-i intibah

açacak, din karındaşlarımızın ma' rüz kaldığı cinayeti bütün

fecayi ' ile nazarlarınızda tecessüm ettirecektir.

Şurasını tem!nen arz ederiz ki muttali ' olacağınız

vakayi ' hiçbir emel ve maksadı ihtiva etmeksizin bir hiss-i bi­

tarafı ile tasvir edilmiştir. Esasen maksadımız beş on guruş te'min etmek değil, bugünkü felaketimizin derecesini, esbabını

vatandaşlarımızın enzfü-ı intibahına arz etmek ve bu süretle atide mevcüdumuzu muhafaza hissini tezy!d eylemektir.

Her türlü şfübe-i garazdan, mübfüagadan ari olmak

kayd esasisi ile forma, forma neşrine başladığımız bu kitabda

göreceğiniz resimler, ba ' zı kitablarda görüldüğü gibi mahsfıl-i hayal olmayıp gözlerimizin önünde cereyan eden vakayi ' i teces­

süm ettirir.

Kitabımız beheri onar formadan üç cild teşkil

edecekdir. Birinci cildi i ' lan-ı harbden beda' ile mütareke akdi­

ne, ikincisi hayat-ı mütarekeye, üçüncüsü de son harb ile

kal ' anın süret ve esbab sukütunu tasvir edecek şimdilik haftada bir, gelecek haftadan i 'tibaren - pazartesi, perşembe - iki forma

neşr olunacaktır.

9

Resimlerüniz birçok fedakarlık ihtiyar edilerek munta­. zam klişeler ile tab ' olunacağı gibi ve kağıdıyla nefaset

tab ' ınada son derece i ' tina edilecektir.

Nazmi Kenan

10

Bid

tutan ve suk

Osmanlılara

Sul

tarihçenin v

evvel İmpaı miladide Ro

tezyin edild

olunmuştur.

Huı

müsadif olaı

nan bu beld

detlerinde i1

Eni

ile muhteşe·

şehzade ve<

Şel

şerifi ki me:

ibtidar ve 9 metin, san' ba ' ü'l-şekl 1