TRAKYA ÜNİVERSİTESİ İLAHİYATFAKÜLTESİ

11. SINIFT. C. İNKILÂP TARİHİ

ve ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ

NOTLARI

HAZIRLAYAN:BÜLENT KAÇIN

TRAKYA İLAHİYAT FAKÜLTESİ

FAKÜLTE SEKRETERİ

II. MEŞRUTİYET’İN İLANI ( 23 TEMMUZ 1908 )

* II. Abdülhamit İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin baskısı sonucunda ilan edilmiştir.* Bu dönemde Türkçülük fikir akımı ön plana çıktı.

Kanun-i Esasi’de Yapılan Değişikler* Hükümet meclise karşı sorumludur.* Padişahın meclisi açma kapama, kişileri sürgüne gönderme yetkisi kısıtlandırılmıştır.* Siyasi partiler kuruldu. İttihat ve Terakki, Ahrar ve Hürriyet ve İtilaf Fırkası kuruldu.

31 Mart Olayı ( 13 Nisan 1909 )* İstanbul’da Avcı taburlarının başlattığı meşrutiyet karşıtı ayaklanmadır.* Selanik’ten gelen Hareket Ordusu isyanı bastırdı.Ordu komutanı Mahmut Şevket, kurmay başkanı ise Mustafa Kemal Paşa’dır.* II. Abdülhamit tahttan indirilerek V. Mehmet Reşat tahtta çıkarılmıştır.

Not: Bu dönemde ortaya çıkan karışıklıkta Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti. Bosna Hersek, Avusturya - Macaristan’a, Girit ise Yunanistan’a katıldı.

TRABLUSGARP SAVAŞI 1911 -1912 Nedenleri:* İtalya’nın gelişen sanayilerine pazar ve hammadde kaynağıarayışı

* Osmanlı Devleti’nin zayıf durumda olması

Gelişmeler:* M. Kemal’in de yer aldığı savaşta İtalyanlar Derne ve Tobruk’ta durduruldu.

* İtalya 12 adayı işgal etti.*Balkan Savaşı’nın çıkması üzerine Osmanlı barış istemek zorunda kaldı.

Uşi Antlaşması 1912:* Trablusgarp İtalya’yabırakıldı.* 12 Ada, geçici olarakİtalya’ya bırakıldı.Önemi:* Osmanlı’nı K. Afrika’daki varlığı sona ermiştir.

BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)I. BALKAN SAVAŞI (1912 -1913)

Osmanlı Devleti – Balkan Devletleri

* Yunanistan, Sırbistan,Bulgaristan ve Karadağ

Osmanlı’ya karşı savaşmışlardır.

II. BALKAN SAVAŞI (1913)Bulgaristan – Balkan Devletleri

* Yunanistan, Sırbistan, Karadağ ve Romanya Bulgaristan’a karşı savaşmışlardır.

I. BALKAN SAVAŞINedenleri:* Balkan devletlerinin Osmanlı’nın Balkan topraklarını ele geçirmek istemeleri* Milliyetçilik akımının etkisi * Rusya’nın kışkırtmaları* Reval Görüşmesinde İngiltere’nin Balkanlarda Rusya’yı serbest bırakması

Sonuçları:* Osmanlı Devleti yenildi.* 1913 Londra Konferansı’nda Midye Enez hattı sınırı olarak kabul etti. * Bab-ı Ali Baskını ile İttihat ve Terakki cemiyeti yönetime el koydu.

II. BALKAN SAVAŞINedeni:* Bulgaristan’ın I. Balkan Savaşı’nda fazla toprak alması ve Ege Denizi’ne ulaşması üzerine Balkan Devletleri Bulgaristan’a savaş açtılar.

* I. Balkan Savaşı’na katılmayan Romanya bu savaşta yer almıştır.* Osmanlı, Bulgaristan’ın zor durumundan faydalanarak Edirne ve Kırklareli’ni geri almıştır.

Sonuçları* Balkan devletleri kendi aralarında Bükreş Antlaşmasını imzalamışlardır. * Osmanlı, Bulgaristan ve Sırbistan ile İstanbul, Yunanistan ile Atina antlaşmasını imzalamıştır. Bu antlaşmaların ortak noktası Türklerinhaklarının korunmasıdır.

BALKAN SAVAŞLARI’NIN SONUÇLARI* Osmanlı’nın Avrupa’daki varlığı Doğu Trakya ile sınırlı kalmıştır.* Balkanlarda Türk azınlığı sorunu başlamıştır. * Türkçülük akımı güçlenmiştir.* Balkanlardan, Osmanlı sınırları içene yoğun Türk göçleri yaşanmıştır.* Orduda modernleşme gereksinimi doğmuştur. Buda Osmanlı Almanya yakınlaşması başlatmıştır.

I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDEKİ BLOKLAŞMAÜçlü İttifak 1881 Üçlü İtilaf 1907

Kurucuları

* Avusturya - Macaristan * Almanya * İtalya

* İngiltere * Fransa * Rusya

Daha Sonra Katılanlar

* Osmanlı * Bulgaristan

* Sırbistan * ABD * Belçika* İtalya * Romanya * Japonya * Brezilya * Portekiz * Yunanistan

I. DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİGenel Nedenleri * Sanayi inkılâbının ortaya çıkardığı hammadde ve pazar arayışı ( sömürge edinme yarışı)* Fransız ihtilali’nin ortaya çıkardığı milliyetçilik hareketleri ve özgürlük hareketleri

Özel Nedenler* İngiltere ve Almanya arasındaki siyasi rekabet* Rusya’nın sıcak denizlere inme isteği

* Fransa’nın Almanya’ya kaptırdığı Alsas Loren bölgesini almak istemesi* İtalya’nın Akdeniz’de egemen olma isteği* Avusturya ve Rusya’nın Balkanlardaegemenlik mücadelesi

Not: 28 Haziran 1914’de Avusturya Macaristan veliaht prensinin bir Sırp milliyetçi tarafından öldürülmesi savaşın görünen nedeni olmuştur.

Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girme Nedenleri* Diplomatik yalnızlıktan kurtulma isteği* Kaybettiği toprakları geri alma isteği* Almanya’nın savaşı kazanacağının düşünülmesi

Almanya’nın Osmanlı ile İttifak Yapma Nedenleri* Halife’nin dini gücünden yararlanma isteği* Yeni cepheler açarak savaş yükünü hafifletme isteği* Osmanlı’nın hammadde kaynaklarından yararlanmak

Not: Almanya’dan alınan Goben(Yavuz) ve Breslaw (Midilli) denizaltılarının Rus limanlarını bombalaması üzerine Osmanlı savaşa katılmış oldu. Osmanlı 11 Kasım 1914’te Cihat ilan etmiştir.

Osmanlı Devleti’nin Savaştığı CephelerNedenleri Sonuçları

Kafkas

* Bakü petrollerine ulaşma isteği

* Orta Asya Türkleri ile bağlantı kurmak

* Sarıkamış Harekâtı başarısızlıkla sonuçlanmıştır. * Ermeniler için Tehcir Kanunu çıkarıldı.* Mustafa Kemal Ruslardan Bitlis ve Muş’u geri aldı.* Brest – Litowsk Antlaşması ile Ruslar savaştan çekilmişlerdir.* Kars, Ardahan ve Batum Ruslardan geri alındı.

Kanal(Süveyş)

* İngilizlerin Hindistan bağlantısını kesmek* Osmanlı’nın Mısır’ı ele geçirme isteği

* Osmanlı’nın yeterli donanımının olmaması* Almanya’nın yeterli yardımı yapmaması* Cemal Paşa komutasında yapılan taarruz başarısızlıkla neticelendi.

IrakMusul

* İngilizlerin Hindistan yolunun güvenliğini sağlamaisteği* Ruslara karadan yardım etmek

* Kut’ul Amare Savaşı’nda İngilizleri yendik. ( 1916 )* Mondros’tan sonra bu cephe kapanmıştır.

Çanakkale

* İstanbul’u alarak Osmanlı’nın savaştan çekilmesini sağlamak* Rusya’ya yardım ulaştırmak* Balkan devletlerini kenditaraflarına çekmek

* I. Dünya Savaşı’nın uzamasına neden oldu.* Yardım alamayan Rusya’da Bolşevik İhtilali çıktı ve Rusya savaştan çekildi.* Bulgaristan Osmanlı’nın yanında savaşa girdi.* Osmanlı’nın kazandığı tek cephedir.* Mustafa Kemal’in Milli mücadele lideri olmasına zemin hazırlamıştır.

SuriyeFilistin

* Kanal’da başarı sağlayan İngilizlerin taarruza geçmeleri

* Osmanlı Ordusu tutunamayıp Suriye’yekadar çekildi.* Mustafa Kemal Yıldırım Orduları GrupKomutanı olarak görev yapmıştır.

HicazYemen

* İngilizlerce kışkırtılan Araplar ile yapılan mücadele bölgesi

* Fahrettin Paşa’nın Medine savunmasını yapmıştır.* Cephede kalıcı başarı elde edilemedive kaybedildi.

GaliçyaMakedonyaRomanya

* Müttefikleri yardım için açılmıştır.

* Sınırlarımız dışındaki cephelerdir.* Müttefiklerimiz savaştan çekilince kapanmıştır.

OSMANLI DEVLETİ’Nİ PAYLAŞIM TASARILARIBoğazlar Antlaşması 1915* İstanbul ve boğazlar Rusya’ya bırakıldı

Londra Antlaşması 1915* Kendileri yanında savaşa girmesi karşılığında Antalya ve On iki Ada İtalya’ya verildi.

Sykes Picot Antlaşması 1916* Fransa’ya Suriye, Adana ve Lübnanverildi. * İngiltere’ye Musul hariç Irak verildi.

Petrograt Sözleşmesi 1916* Rusya’ya Trabzon’a kadar olan Doğu Karadeniz kıyıları ve Doğu Anadolu verildi.

Mc. Mahon Antlaşması 1916 * Ortadoğu’da bir Arap devletinin kurulması kararlaştırıldı.

Saint Jean De Maurienne Antlaşması 1917* İtalya’ya Konya, Aydın ve İzmir verildi.

Not: Gizli Antlaşmalar Rusya’nın savaştan çekilmesiyle dünya kamuoyuna duyurulmuştur.

Rusya’nın Savaştan Çekilmesi* 1918 Brest–Litowsk Antlaşması ile

Maddeleri* Yenenler devletler yenilenlerden

Ruslar savaştan çekilmişlerdir. (Kars, Ardahan ve Batum alındı. )* Rusya’nın savaştan çekilmesi ve Yunanistan’ın savaşa girmesi ile gizli antlaşmalarda değişim oldu.

ABD’nin Savaşa Girmesi 6 Nisan 1917* ABD’nin İtilaf Devletleri’ne silahsatması üzerine Almanya’nın ABDticaret ve yolcu gemilerinibatırınca ABD Almanya’ya savaş ilanetti.

Wilson İlkeleri 8 Ocak 1918* ABD Başkanı Wilson; savaşı bitirmek ve savaş sonrasında yapılacak barışın şartlarını belirlemek için bir bildiri yayınlamıştır.

tazminat ve toprak alınmayacak* Her ulus kendi geleceğine kararverecektir.* Dünya barışını sağlamak için birörgüt kurulacaktır. MilletlerCemiyeti ( Cemiyet-i Akvam )* Boğazlar tüm ticaret gemilerineaçık olacaktır.* Osmanlı’da Türk bölgeleri Türklerinyönetimine bırakılacaktır.* Osmanlı’da yaşayan azınlıklarakendi geleceklerine karar verme hakkıverilecek.

Not: İtilaf devletleri işgallerigizlemek için manda ve himaye fikriniortaya atmıştır.

I. Dünya Savaşı Sonunda İmzalanan Ateşkes AntlaşmalarıBulgaristan Osmanlı Avusturya -

MacaristanAlmanya

Selanik Ateşkesi Mondros Ateşkesi Villa Guisti Ateşkesi

Rethondes Ateşkesi

Paris Barış Konferansı 18 Ocak 1918Toplanma Nedenleri Sonuçları

* I. Dünya Savaşı sonunda yenenlerleyenilenler arasındaki barışın şartlarını görüşmek için toplandı.* Dünyada barışın yeniden tesis etmek

Not: İzmir’in Yunanistan’a verilmesiİtilaf devletleri arasındaki ilk görüş ayrılığıdır. İtalya küstürüldü.

* Osmanlı dışındaki devletler ile yapılacak olan barış antlaşmalarınınesasları belirlenmiştir.* Sömürgeciliğin yerine manda ve himaye rejimi aldı.* Milletle cemiyeti’nin kurulma kararı alındı* İzmir ve çevresi İtalya’dan alınarak Yunanistan’a verildi.

I. Dünya Savaşı Sonunda İmzalanan Ateşkes AntlaşmalarıAlmanya Avusturya Macaristan Bulgaristan Osmanlı / TBMMVersay Sen Jermen Triyanon Nöyyi Sevr /

Lozan

I. Dünya Savaşı’nın Sonuçları* Çok uluslu imparatorlulardan bazıları parçalandı.

* Rusya’da Komünizm, Almanya’da Nazizm ve İtalya’da Faşizm rejimleriortaya çıktı.

* Yeni devletler kuruldu. (Yugoslavya, Çekoslovakya ve Polonya)* Dünya barışı için Milletler Cemiyeti kuruldu.* İlk kez kimyasal silah, denizaltı ve tank bu savaşta kullanıldı. * Sivil Savunma Teşkilatı kuruldu.

* Yenilen devletlere ağır antlaşmalar imzalatılması II. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olmuştur.

Not: Dünya barışını korumak için Küçük Antant, Locarno Barışı ve Kellog Paktı gibi antlaşmalar yapılmıştır.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI 30 EKİM 1918* İtilaf devletleri adına İngiliz Amiral Calthorpe ile Osmanlı adına Rauf Paşa arasında, Limni adasının Mondros limanında imzalanmıştır.

Maddeleri* Boğazlar İtilaf devletlerinin denetiminde tüm devletlere açık olacaktır.* Osmanlının iç güvenliği için gerekli olandan fazla olan askerleriterhis edilecektir.* Donanma ve tersaneler İşgal güçlerine bırakılacaktı.* Haberleşme ve ulaşım hatları ile yer altı kaynakları işgal güçlerine bırakılacaktır.* Osmanlının elindeki tüm savaş esirleri serbest bırakılacak.

* 7. madde İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum karşısında o bölgeyi işgal edebilecek

* 24. madde Vilayet-i Sitte’de (Erzurum. Van, Sivas, Diyarbakır, Elazığ ve Bitlis) karışıklık çıkarsaİtilaf devletleri buraları işgal edebilecekti.

Mondros’un Önemi ve Sonuçları* Mondros ile Osmanlı devleti fiilensona ermiştir.* 7. madde Anadolu’nun işgaline zemin hazırlamıştır.* 24. madde Ermeni devletinin kurulmasına zemin hazırlamıştır.* Mondros’a karşı halkın ilk tepkisidireniş cemiyetleri kurmak olmuştur.

Anadolu’nun İşgal Edilmesi ( Mondros’un Uygulanması )İngiltere Fransa İtalya YunanistanMusul(İlk işgal),Batum, Kars, Samsun, Merzifon Antep, Urfa, Maraş,

Adana, Mersin, Hatay Dörtyol, Antep, Urfa, Maraş

Antalya, Konya, Kuşadası, Fethiye, Bodrum, Marmaris

İzmir ve çevresiUzunköprü

İzmir’in İşgal Edilmesi 15 Mayıs 1919* Yunanistan, Batı Anadolu’da Rum nüfusun çoğunlukta olduğunu ve buradaki Rumlara baskı ve şiddet uygulandığı öne sürerek işgalleri haklı göstermek istemiştir.* Batı cephesinde ilk kurşun Hasan

İşgalin Sonuçları* Ülke çapında protesto mitingleri yapıldı.* Anadolu’da Kuvayi Milliye Hareketinin başlamasına neden olmuştur.* İstanbul Hükümeti bölgedeki katliamlar ile ilgili bir komisyon

Tahsin tarafından Yunanlılara atılmıştır.* İki günde 5000’e yakın Türk öldürülmüştür.

kurulmasını istedi.* Amiral Bristol Raporu ile İzmir’inişgalinin haksızlığı ispatlandı.

I. Dünya Savaşı Sonrasında ABD’nin Askeri RaporlarıAmiral Bristol Raporu

* Yunan iddiaları yalanlandı. İzmir’de Türklerin çoğunlukta olduğu belirtildi. * Milli mücadelenin haklılığını ortaya koyan ilk uluslar arası belgedir.

General Harbord Raporu

* Ermeni iddiaları yalanlandı. Bölgede Türklerin çoğunlukta olduğu belirtildi.

Milne Raporu * Ege’de Yunanistan ile Türkiye arasına hat çekilmiştir. (Aleyhimizedir.)

Sandler Raporu 1930

* Hatay yöresinde Türklerin çoğunlukta olduğu belirtilmiştir.

Mondros Ateşkes Antlaşmasından Sonra Kurulan CemiyetlerAzınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler

Milli Varlığa Düşman Cemiyetler

Milli ( Yararlı ) Cemiyetler

* İtilaf Devletlerin desteğini aldılar.* Osmanlıyı parçalamak istediler.* Wilson İlkelerine güvendiler.* Bağımsız devlet kurmakistediler.* Azınlık okulları ve Ermeni, Rum din adamlarınca desteklenmişlerdir.

* Milli mücadelenin karşısında yer almışlardır.* İtilaf devletleri tarafından desteklenmişlerdir.

* Bölgesel ve milliyetçidirler.* İşgallere karşı kurulmuşlardır.* Direniş bilincini uyandırmışlardır.* Sivas Kongresinde birleştirildiler.* Azınlık çalışmalarını engellemeyi amaçlamışlardır.

* Mavri Mira ( Rum )* Etnik-i Eterya ( Rum )* Pontus Rum ( Rum )* Hınçak ve Taşnak ( Ermeni )* Alyans İsrailit ve Makabi (Yahudi)

* Sulh ve Selameti Osmaniye* Teali İslam* Kürt Teali * İngiliz Muhipler* Wilson Prensipler* Hürriyet ve İtilaf Fırkası

* Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk* İzmir Müdafaa-i Hukuk* Reddi İlhak* Trabzon Muhafaza-i Hukuk* Kilikyalılar Cemiyeti* Doğu Anadolu Müdafaa-iHukuk* Milli Kongre

Mustafa Kemal’in İstanbul’a Gelişi * Suriye cephesinde YıldırımOrduları Grup Komutanı olan MustafaKemal, ateşkesten sonra İstanbul’a

* Mustafa Kemal çareyi Anadolu’ya geçmekte bulmuş:

Bölgedeki Rum – Türk çatışmasını

çağrılmıştır.* İtilaf Devletleri donanması 13Kasım 1918’de İstanbul’a gelmesikarşısında Mustafa Kemal“Geldikleri gibi giderler.” sözünüsöylemiştir.

önlemekHalkın elindeki silahları toplamakBölgedeki güvenliği sağlamak için 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun’a gönderilmiştir

MUSTAFA KEMAL’İNHAYATI* 1881’de Selanik’te doğmuştur. * Annesi Zübeyde Hanım, babası Ali Rıza Bey’dir.Not: Fatma, Ahmet, Ömer, Makbule veNaciye isimli kardeşleri vardı.

Öğrenim Hayatı* Mahalle Mektebi* Şemsi Efendi Okulu* Selanik Mülkiye Rüştiyesi * Selanik Askeri Rüştiyesi(Matematik Öğretmeni Kemal adı)

* Manastır Askeri İdadisi* Harp Okulu* Harp Akademisi

Askerlik Hayatı* İlk görev yeri Şam’daki V. Ordu’dur. ( 1905 )* İlk katıldığı savaş Trablusgarp Savaşı’dır.* Sofya Askeri Ataşeliği * Çanakkale Cephesi* Kafkas Cephesi* Suriye Cephesi * Veliaht Vahdettin ile Almanya gezisine çıktı. 1917* Sakarya Savaşı – Mareşal- Gazi Unvanı

Fikir Hayatı* Tarih eserleri okumayı çok severdi.* Tevfik Fikret, Namık Kemal ve Ziya Gökalp’tan etkilenmiştir. * Onun düşünce sistemine “Atatürkçü Düşünce Sistemi” denir.

Siyasi Hayatı* Suriye’de Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurmuştur.* Selanik’te İttihat ve Terakki Cemiyetine üye oldu.* 1920 – 1923 yılları arasında MeclisBaşkanlığı yaptı.* 1923 – 1938 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı yaptı.

Eserleri* En büyük eseri Türkiye Cumhuriyeti’dir.* Nutuk (1919-1927 arası olaylar anlatılmıştır.) 1927 yılında Cumhuriyet Halk Fırkasını II. Kurultayı’nda 36saatte 31 dakikada okumuştur.* Askerlik ve Savaş sanatına dair eserler* Vatandaş İçin Medeni Bilgiler .* Geometri Kitabı

Kuvayı Milliye Hareketi* İşgal bölgelerinde halkın ve milli cemiyetlerin desteği ile oluşturulan

silahlı direniş güçleridir.Oluşma Nedenleri Özellikleri Kaldırılma Nedenleri* Osmanlı ordusununterhis edilmesi* İstanbul

* Yurdun değil yaşadıkları bölgelerin kurtuluşunu amaçlamışlardır.

* Halktan zorla para vemal almaları* Halkı kendi doğruları

Hükümetinin işgaller karşısındaduyarsız olması* Halkın can ve malgüvenliğinin sağlanamaması

* TBMM’ye karşı çıkan isyanları bastırdılar.* Düşman ilerleyişini yavaşlattılar.* İhtiyaçlarını halktan karşıladılar.* Düzenli Ordunun temelini oluşturdular.

ile yargılamaları* Otorite altına girmekistememeleri* İşgalci güçleri durduramamaları

Batı Cephesi* İzmir’in işgalinden sonra Kuvayı milliye birlikleri kurulmuştur.* Batı Cephesi, Balıkesir ve Alaşehir kongreleri sonrasında kurulmuştur.* Sivas Kongresi’nden sonra Ali FuatPaşa Batı Cephesi komutanlığına atandı.

* Gediz Muharebesinin kaybedilince Ali Fuat Paşa görevden alındı.* Düzenli ordunun kurulmasından sonra İsmet Paşa Batı cephesi komutanlığına getirildi.

Not: Milli mücadele’nin ilk kurşunu Hatay Dörtyol’da Fransızlara karşı atılmıştır.

ULUSAL İRADENİN YÖNLENDİRİLMESİDış Mesele

Bağımsızlık Mücadelesi

İtilaf Devletleri’ne Karşı

Lozan Antlaşması ile Sonuçlandı

İç Mesele

Egemenlik Mücadelesi

Saltanata Karşı Cumhuriyet ile Sonuçlandı

KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİMustafa Kemal’in Samsun’a Çıkması* 16 Mayıs’ta Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan hareket eden Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919’da Samsun’a gelmiştir.

* Mustafa Kemal İngiliz ve Amerikan mandası ve bölgesel kurtuluş çarelerini reddederek bağımsız bir Türk devletini kurmayı amaçlamıştır.

Havza Genelgesi 28 – 29 Mayıs 1919Yayınlanış Amacı Maddeleri Sonuçları * İzmir’in işgalini tüm yurdaduyurarak milli mücadele uyandırmak

* İşgallere protesto ve mitingler ile tepki gösterilmelidir.* Azınlıklara kötü davranılmamalıdır.* İtilaf devletleri ve İstanbul hükümetine kınama telgrafları çekilmelidir.

* Milli mücadelenin ilk genelgesidir.* Mustafa Kemal’in İstanbul’a geri çağrılmasına neden olmuştur.

Amasya Genelgesi 20 – 22 Haziran 1919

Maddeleri Sonuçları* Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.* İstanbul hükümeti sorumluğunu yerine getirmemektedir.* Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.* Milletin sesini duyurmak için milli bir kurul oluşturulmalıdır.* Sivas’ta milli bir kongre toplanmalıdır.* Sivil ve askeri teşkilatlar dağıtılmayacaktır.

* Kurtuluş Savaşı’nın amacı, gerekçesi ve yöntemi belirtilmiştir.* Milli egemenlikten ilk kez bahsedilmiştir.* Ulusal mücadelenin programı oluşturulmuştur.* Mustafa Kemal 7 – 8 Temmuz 1919askerlik görevinden alınmıştır.Not: M. Kemal genelgeyi Kazım Karabekir ve Cemal Paşa’ya onaylatmıştır.

Erzurum Kongresi 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919* Doğu Anadolu’da kurulması düşünülen Ermeni Devleti’nin kurulmasına engelolmak amacıyla Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından düzenlenmiştir.Maddeleri Sonuçları* Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, bölünemez.* İstanbul hükümeti görevini yapmazsayerine Anadolu’da geçici bir hükümet kurulacaktır.* Kuvayı Milliye’yi etkili ve milli iradeyi hakim kılmak esastır.* Manda ve himaye kabul olunamaz.* Hıristiyanlara egemenliğimizi ve sosyal dengemizi bozacak haklar verilemez.* Mebusan Meclisi açılmalı, hükümet denetlenmelidir.

* Toplanma amacı bakımından bölgeselbir kongre olmasına rağmen aldığı kararlar itibari ile millidir.* Ulusal egemenliğe dayalı bir devlet kurulacağı açılandı.* İlk kez manda ve himaye reddedilmiştir.* İlk kez milli sınırlardan söz edilmiştir.* İlk kez azınlıklara ayrıcalık verilmeyeceği bildirildi* Sivas Kongresi ve Misak-ı Milli kararlarına zemin hazırlamıştır.* Bölgesel de olsa ilk kez Temsil Heyeti oluşturuldu.

Balıkesir ( 26 – 30 Temmuz 1919) ve Alaşehir ( 16 – 25 Ağustos 1919 )Kongresi

* Ege Bölgesi’nde Yunan işgaline karşı alınacak önlemleri görüşmek üzere toplanmıştır.* Bölgesel amaçlı kongrelerdir. * Bu kongreleri Reddi İlhak Cemiyeti düzenlemiştir.

* Ege Bölgesi’nde örgütlenmeyi kolaylaştırmış ve Batı Cephesinin kurulmasını sağlamıştır.* Padişaha bağlı olunduğu bildirilmiştir.Not: Ulusal egemenlik fikri gündeme gelmemiştir.

Sivas Kongresi 4 -11 Eylül 1919* Toplanmasına Amasya Genelgesi’ndekarar verilmiştir.* Yurdun çeşitli yerlerinden gelen 38 delegenin katılımı ile toplanmıştır.

* İstanbul Hükümeti kongreye katılanları tutuklama kararı çıkardı.* İstanbul hükümeti kongreyi engellemek için Elazığ valisi Ali Galip’i görevlendirmiştir.

Maddeleri Sonuçları* Erzurum kongresi kararları aynen kabul edildi.* Yurttaki tüm cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirildi.* Temsil Heyetinin yetkileri tüm yurdu ilgilendirir hale getirildi.* Manda ve himaye kesin olarak reddedildi.* Mebusan meclisinin hemen toplanması istendi.* Dış ülkelerden bağımsızlığımızı zedelememek şart ile yardım alınabilir.

* Toplanma amacı ve kararları itibariile milli bir kongredir.* Milli mücadele tek merkezden yönetilmeye başladı.* Temsil heyeti ilk yürütme yetkisiniAli Fuat Paşa batı cephesi komutanlığına atayarak gerçekleştirmiştir.* Milli mücadelenin resmi yayın organı olarak İrade-i milliye gazetesi çıkarılmaya başlanmıştır.* Damat Ferit Paşa hükümeti istifa etmiş, yerine Ali Rıza Paşa hükümeti kurulmuştur.

Amasya Görüşmeleri ( Protokolü – Mülakatı ) 20 – 22 Ekim 1919* Anadolu’daki otoritesini yenidentesis etmek isteyen İstanbulHükümeti, Temsil Kurulu ilegörüşmeler yapmak için girişimdebulunmuştur.

* Ali Rıza Paşa hükümeti adına Salih Paşa ile Temsil heyeti adına Mustafa Kemal Paşa Amasya’da bir araya gelmişlerdir.

Maddeleri Sonuçları* Sivas kongresi kararları İstanbulhükümetince kabul edilecektir.* İstanbul Hükümeti Temsil Heyeti’nden habersiz antlaşma yapmayacaktır.* Mebusan Meclisi İstanbul dışındantoplanacaktır.* Hükümet ile Temsil Heyeti arasında anlaşma sağlanmıştır.

* İstanbul Hükümeti, Anadolu hareketini resmen kabul etmiştir.* Mebusan meclisinin açılması kararlaştırıldı.* Ulusal mücadeleye karşı olanların görevden alınması kararlaştırıldı.* Salih Paşa meclisin açılması dışındaki maddeleri hükümete kabul ettirememiştir.

Temsil Heyeti’nin Ankara’ya Gelmesi 27 Aralık 1919* Mustafa Kemal kurtuluş mücadelesini yönetmek ve yakından izlemek için Ankara’ya gelmiştir.

* Mustafa Kemal’in milletvekilleri ile İstanbul’a gitmeden önce görüşmekistemesiNot: İrade-i Milliye Gazetesi’nin adıHâkimiyet-i Milliye olarak değiştirilmiştir.

Ankara Gelinmesinin Nedenleri* Ankara’nın Batı cephesin yakın olması* Ulaşım ve haberleşme ağının iyi olması* Kolordunun bulunması ve milli mücadele teşkilatının güçlülüğü

Mustafa Kemal’in Milletvekillerinden İstekleri* Mecliste Müdafaa-i Hukuk Grubunun kurulması* Kongre kararlarının mecliste kabul edilmesi* Kendisinin meclis başkanı seçilmesi

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin Toplanması 12 0cak 1920* Meclise seçilen 142 mebustan 72’ si katılmıştır.* Mustafa Kemal Erzurum mebusu seçilmiştir. * Meclis Başkan Reşat Hikmet Bey seçilmiştir.

* Müdafaa-i Hukuk grubu yerine Felah-ı Vatan grubu kuruldu.* Misak-ı Milli Kararları alınmıştır.

Misak-ı Milli Kararları 28 Ocak 1920 ( Milli Yemin )Maddeleri Önemi* Milli sınırlar içinde vatan bütündür, parçalanamaz.(Mondros imzalandığında işgale uğramamış yerler)* Mondros öncesi işgal edilmiş Arap topraklarının geleceği bölge halkının yapacağı seçimle belirlenmelidir* Kars, Ardahan, Batum (Evliye-i Selâse) gerekirse yeniden halk oylaması yapılabilir.*Batı Trakya’da hukuki durumu belirlemek için halk oylaması yapılmalıdır.* Azınlıkların hakları çevre ülkelerdeMüslümanlara tanınan haklar oranında olacaktır.* Siyasi, mali ve adli gelişmemizi engelleyen kapitülasyonlar kabul edilemez.

* Türk milletinin kabul edeceği antlaşmanın esasları ortaya konmuştur.* Kurtuluş Savaşı’nın amacı ve hedefleri ortaya konmuştur.* Kapitülasyonlara ilk kez karşı çıkılmıştır.* Kurtuluş Savaşı’na yasal destek sağlanmıştır.

Sonuçları* İşgal güçleri İstanbul’u işgal edip, meclisi dağıtmışlardır.* Milli mücadele yanlılarına manevi destek sağlamıştır.

İstanbul’un Resmen İşgal Edilmesi 16Mart 1920* Misak-ı Milli kararları İtilaf devletlerin İstanbul’u resmen işgal etmelerine neden olmuştur.* Meclis kapatılarak milletvekillerive aydınları Malta’ya sürülmüştür.* Mustafa Kemal Milli mücadeleyi

* TBMM’nin açılmasına zemin hazırlamıştır.

İşgale Karşı Temsil Heyeti’nin Aldığı Önlemler* Geyve Boğazı kapatılmıştır.* Anadolu’daki İtilaf devleti subayları tutuklanmıştır.

padişah adına yürüttüğünü söyleme fırsatı buldu.* Salih Paşa istifa etti. Yerine Damat Ferit Paşa hükümeti kuruldu.

* İstanbul hükümeti ile tüm bağlantılar kesilmiştir.* Ankara’da toplanacak yeni meclisinseçimlerin yapılmasına karar verilmiştir.*Azınlıklara dokunulmayacaktır.

I. TBMM DÖNEMİ 1920 -1923TBMM’nin Açılması 23 Nisan 1920* Yeni seçilen milletvekilleri ve Meclis-i Mebusan’dan kalan üyeler ile TBMM açılmıştır.* Meclis Hacı Bayram Camiinde kılınan Cuma namazından sonra açılmıştır.* Mustafa Kemal Meclis Başkanlığına seçilmiştir.* Mustafa Kemal Ankara milletvekili seçilmiştir.

TBMM’nin Aldığı İlk Kararlar* Hükümet kurmak zorunludur.* Geçici olarak bir hükümet başkanı veya padişah vekili atamak değildir.* TBMM’nin üstünde bir güç yoktur.* Yasama ve yürütme yetkileri TBMM’eaittir.* Padişah ve halifenin durumu ileride meclisin vereceği karara bırakılacaktır.

I. TBMM’nin Özellikleri* I. TBMM’de farklı görüş ve düşünceden insanlar olmasına rağmen bütün üyeler vatanın kurtulması amacı etrafında birleşmişlerdir.* TBMM’nin açılması ile Temsil Heyeti’nin yetkileri sona ermiştir.

I. TBMM’nin Yaptığı Önemli Çalışmalar* Kurtuluş Savaşı’nı kazanmıştır.* 1921 Anayasası’nı kabul etmiştir.* İstiklal Marşı’nı kabul etmiştir.* Saltanatı kaldırılmıştır.* İstiklal Mahkemelerini kurmuştur.

Yeni Türk Devleti’nin İlk Anayasası ( Teşkilat-ı Esasiye ) 20 Ocak 1921Maddeleri Önemi* Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.* Yasama, yargı ve yürütme yetkisi TBMM’ye aittir.* Meclis başkanı hükümetinde başkanıdır.* Türkiye Devleti, TBMM tarafından yönetilir.* Dini hükümlerin uygulaması meclise aittir.

* Yeni Türk Devleti’nin kuruluş belgesidir.* Güçler birliği ilkesini benimsenmiştir.* İlk anayasa laik değildir.* Türk tarihinde ilk kez egemenlik millete verilmiştir.

TBMM’YE KARŞI İSYANLARNedenleri* İtilaf devletleri ve İstanbul Hükümetinin propagandaları * Kuvayı Milliye liderlerinin düzenli ordunun kurulmasına karşı

* Bazı kişi ve aşiretlerin mevcut durumlarını korumak istemeleri* Azınlıkların bağımsız devlet kurmaisteği* Bazı kişilerin manda ve himaye

çıkmaları fikrini benimsemesi

İstanbulHükümeti’ninÇıkardığıİsyanlar

İstanbul Hükümeti veİtilaf DevletlerininÇıkardığı İsyanlar

AzınlıklarınÇıkardığı İsyanlar

Kuvayı MilliyeYanlısı Olup Sonradan

İsyan Edenler

*Aznavur

*Halifelik Ordusu(Kuva-yı İnzibatiye)

* Bolu, Düzce, Hendek ve Adapazarı* Yozgat (Çapanoğlu)* Afyon (Çopur Musa)* Konya* Milli Aşireti (Urfa)* Şeyh Eşref (Bayburt) * Koçgiri (Erzincan) * Cemil Çeto ( Garzan) * Ali Batı (Mardin)

* Ermeni İsyanı (Doğu Anadolu ve Kilikya)

* Pontus Rum İsyanı ( Karadeniz)

* Demirci Mehmet Efe

* Çerkez Ethem

İsyanların Sonuçları TBMM’nin İsyanlara Karşı AldığıÖnlemler

* Kurtuluş Savaşı gecikti ve işgaller ilerledi.* TBMM gücünü işgalciler yerine isyanlara sevk etti.

* Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.(29Nisan 1920)* İstiklal Mahkemeleri kuruldu.* Şeyhülislam’ın verdiği fetvaya karşı Ankara Müftülüsü Rıfat Börekçi’den fetva alınmıştır.* Anadolu Ajansı kurulmuştur.

Sevr Barış Antlaşması 10 Ağustos 1920* İtilaf Devletleri İtalya’dadüzenledikleri San RemoKonferansı’nda Osmanlı ile yapılacakSevr Barış antlaşmasının son şekliniverdiler.* Antlaşma Paris’in Sevreskasabasında imzalanmıştır

* Yunanlıların Batı Anadolu ve Doğu Trakya’da işgal faaliyetleri karşısında Osmanlı yetkilileri Sevr antlaşmanı kabul etmek zorunda kaldı.* Hadi Bey, Rıza Tevfik ve Reşat Halis Paris’e gitmiş.

Maddeleri* Osmanlı Devleti İstanbul ve Anadolu’nun küçük bir bölgesi ile sınırlandırılmıştır.* Boğazlar tüm gemilere açık olacak ve yönetimi uluslar arası bir heyetebırakılacak.* Doğu Anadolu’da Ermeni ve Kürt Devletleri kurulacak. *Azınlıklara geniş haklar verilecek.

* Kapitülasyonlar tüm İtilaf Devletleri üyelerini kapsayacak şekilde genişletilmiştir. * Asker sayısı 50,7000 ile sınırlandırılmıştır.* Yunanlılara: İzmir dâhil Ege bölgesi ve Trakya* İtalyanlara: Muğla, Antalya ve Konya* Fransızlara: Antep, Urfa, Maraş veSuriye’ye ek olarak Adana, Malatya ve Sivas çevresi

* İngilizlere: Arabistan ve Irak toprakları verildi.

Sevr Antlaşması’nın Sonuçları* Osmanlı küçük bir devlet haline getirilmiştir.* Meclis ve padişah onayladığı için hukuki bakımdan yürürlülüğe girmemiştir.

* TBMM anlaşmayı imzalayanları vatanhaini saydı.* TBMM Sevr’i tanımadığını ilanetti.* Milli mücadeleye katılım hızlandı.

KURTULUŞ SAVAŞI ( CEPHELER )Düzenli Ordunun Kurulması* Mondros’tan yalnızca 15 Kolordu Komutanı Kazım Karabekir birliklerini dağıtmamıştı.* İşgallere karşı Kuvayı Milliye birlikleri kuruldu.* Kuvayı Milliye birlikleri Yunanordusunun ilerleyişini yavaşlatmışve TBMM karşı çıkan isyanlarınbastırılmasında etkili olmuştur.

Kuvayı Milliye Kaldırılma Nedenleri* Halktan zorla para ve mal almaları

* Halkı kendi doğruları ile yargılamaları* Otorite altına girmek istememeleri* İşgalci güçleri durduramamaları

Ordunun silah ve malzeme ihtiyacı için;* Ankara’da subay mektebi kuruldu. * Eski ve kaçan subaylar orduya alındı. * Rus yardımı sağlandı.* Silah kaçırıldı ve küçük imalathaneler kuruldu. * Asker kaçakları İstiklal Mahkemelerinde yargılandı.

KURTULUŞ SAVAŞIBatı Cephesi Güney Cephesi Doğu Cephesi

* Yunanlılar ile savaşıldı.* Düzenli ordu savaştı.* Mudanya Ateşkes Antlaşması ile sona erdi.

* Fransızlar ve Ermeniler ile savaşıldı.* Kuvayı Milli birlikleri savaştı.* Ankara Antlaşması ilesona erdi.

* Ermenilere karşı savaşıldı.* Düzenli ordu savaştı.* Kars Antlaşması ile kesin olarak sona erdi.

Not: İngiltere ve İtalya ile sıcak temas olmadı. İşgal altında olmasına rağmen Trakya’da cephe açılmadı.

DOĞU CEPHESİ ( ERMENİ SORUNU )* XIX. yy sonuna kadar Ermeniler Millet-i Sadıka olarak adlandırılmıştır.

* Kafkaslarda yaşanan otorite boşluğunda Gürcü, Ermeni ve Azerilerdevletlerini kurdular.

* Berlin Antlaşması ile Ermeni sorunu ortaya çıktı.* 14 Mayıs 1915’te Tehcir Kanunu çıkarılarak Ermeniler Suriye ve Lübnan’a göç ettirildi* Ruslar, Bolşevik İhtilali nedeniyle Brest Litowsk Antlaşmasıyla I. Dünya Savaşı’ndan çekildi. * General Harbord’un raporu Türk tezini destekledi.

* Mondros’un 24. maddesi ve sonraki gelişmeler ile D. Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulmak istendi.* Batıda Yunanlılar, Doğuda Ermeniler saldırıya geçtiler. K. Karabekir Sarıkamış, Kars’ı alınca Ermeniler barış istemek zorunda kaldılar.

Gümrü Antlaşması 3 Aralık 1920 (TBMM -Ermenistan)* Kars ve çevresi alındı.* Ermenistan TBMM’nin varlığını tanıyacak.* Ermeniler Sevr’i tanımayacaklar.* Sınır Aras nehri ve Çıldır Gölü olacak.* Göç etmiş Ermeniler altı ay içerisinde Türkiye’ye geri dönebilecek.

Önemi* TBMM’nin ilk askeri ve diplomatik zaferidir.* TBMM ve Misak-ı Milli’yi ilk tanınmıştır.* Doğu’daki birlikler Batı’ya kaydırılmıştır.* Gürcüler ile Batum antlaşması imzalanarak Artvin, Ardahan ve Batumalınmıştır.Not: Doğu Cephesi Moskova ve Kars Antlaşması ile kapanmıştır.

GÜNEY CEPHESİ* Urfa, Maraş, Antep ve Adana Fransızlara bırakıldı. * Fransızlar bölgeyi Ermeniler ile birlikte işgal ettiler. * Kuvay-i Milliye birlikleri işgale direnmiştir.* Fransızlar; Maraş’ı, 11 Şubat 1920, Antep’i 19 Nisan 1920, Urfa’yı25 Ekim 1921’de boşaltmıştır.

* Fransızlar Sakarya Savaşı’ndan sonra barış istediler.* Ankara Antlaşması, Fransa ile olan savaş hali sona erdirmiş ve Suriye sınırımız çizilmiştir.Not: TBMM 1921’de Antep’e Gazi, 1973’te Maraş’a Kahraman, 1984’te Urfa’ya Şanlı unvanları verildi.

BATI CEPHESİ* Batı Anadolu’da Kuvayı milliye birlikleri İzmir’in işgalinden sonrakurulmuştur.* * Sivas Kongresi’nden sonra Ali Fuat Paşa Batı Cephesi komutanlığınaatandı.

* Düzenli ordunun kurulmasından sonra İsmet Paşa Batı cephesi komutanlığına getirildi.* Düzenli Ordu’nun kurulmasından sonra I. İnönü Savaşı öncesinde Çerkez Ethem isyan etmiştir.

I. İNÖNÜ SAVAŞI 6 -10 OCAK 1920Nedenleri* Megalo İdea fikrini gerçekleştirmek istemeleri* Ankara’yı ele geçirip Milli mücadeleye son vermek istemeleri* İngiltere’ye Yunan gücünü göstermek istemeleri

Sonuçları* Eskişehir’in İnönü mevkiinde Yunanlılar ile yapılan savaşı Türk ordusu kazanmıştır.* Düzenli ordunun ilk savaşı ve zaferidir.* TBMM’ye olan güven artmıştır.* Düzenli ordunun gerekliliği ispatlandı.

I. İnönü Savaşı Sonrasında Yaşanan İç Gelişmeler

I. İnönü Savaşı Sonrasında Yaşanan Dış Gelişmeler

* İsmet İnönü generalliğe terfi ettirilmiştir.* Teşkilat-ı Esasi Kanunu kabul edildi. (20 Ocak 1921)* İstiklal Marşı kabul edildi. ( 12 Mart 1921)

* TBMM Londra Konferansı’na davet edildi.* Türk Afgan Dostluk Antlaşması imzalandı.(1 Mart 1921)* Moskova Antlaşması imzalandı. (16 Mart 1921)

Londra Konferansı 23 Şubat – 12 Mart1921Toplanma Nedenleri* Sevr’in yumuşatılarak kabul ettirilmek istenmesi* Yunanlılara toparlanma fırsatı sağlamak* İstanbul ve Ankara hükümeti beraber çağırarak fikir ayrılığındanyararlanmak istenmesi

* TBMM; barış taraftarı olduğunu göstermek için konferansa katılmıştır.

* Sevr gündeme geldiği için antlaşmasağlanmadı.Önemi* İtilaf Devletleri TBMM’nin hukuki varlığını tanıdı. * Misak-ı Milli dünyaya tanıtıldı.* Yunanlılara toparlanma fırsatı sağlandı.

Not: Bekir Sami Bey’in İngiltere ve İtalya ile yaptığı antlaşma eşitlik ilkesini gözetmediği gerekçesi ile TBMM tarafından reddedildi.

Türk Afgan Dostluk Antlaşması 1 Mart1921* Rusya’da TBMM ile Afgan heyeti arasında imzalanmıştır.* Taraflar birbirlerini tanımışlardır.

* Eğitim ve kültür alanında karşılıklı iletişim kurulması kararlaştırıldı. * TBMM’yi tanıyan ilk Müslüman ülke Afganistan olmuştur.

Moskova Antlaşması 16 Mart 1921 ( Rusya – TBMM)Anlaşmanın Nedenleri

* Rusya, Misak-ı Milli’yi tanımıştır.* Rusya kapitülasyonların

* Düşmanlarının ortak olması, * Ermenilerden desteğini çekmesi etkili oldu.* TBMM’nin askeri başarıları* TBMM’nin askeri ve mali desteğe ihtiyaç duyması

Maddeleri* Taraflardan birinin tanımadığı antlaşmayı diğeri de tanımayacak.* Osmanlı ve Çarlık Rusya’sı arasında imzalanan antlaşmalar geçersiz sayılacaktır.

kaldırıldığını kabul etti.* Rusya, Batum’un Gürcistan’a bırakılması şartı ile TBMM’nin Ermeni ve Gürcüler ile yaptığı antlaşmaları tanıyacaktır.

Moskova Antlaşması’nın Önemi* TBMM ilk kez büyük bir devlet tarafından tanındı.* Batum, Misak-ı Milli’den verilen ilk taviz oldu.* Rusya kapitülasyonların kaldırıldığını kabul eden ilk devletidir.* Rusya Milli mücadele’ye destek vermeyi kabul etti.

II. İNÖNÜ SAVAŞI 23 Mart – 1 NİSAN 1921

Nedenleri * Londra konferansı kararlarını kabul ettirmek * Türk ordusunun güçlenmesine fırsatvermemek* I. İnönü savaşının intikamını almak* Ankara’yı alıp TBMM’yi dağıtmak

Sonuçları * Türk ordusu yeni bir zafer kazanmıştır.* Mustafa Kemal, İsmet Paşa’ya “ Sizorda sadece düşmanı değil, milletin makûs talihini de yendiniz.”telgrafını çekmiştir.* TBMM ve düzenli orduya olan güven artmıştır.* İtalyanlar Anadolu’dan çekilmeye başlamışlardır.

KÜTAYHA ESKİŞEHİR SAVAŞLARI 10 – 24 TEMMUZ 1921

Nedenleri* Yunanlıların İnönü Savaşlarının intikamını almak istemeleri* Yunanlıların İtilaf Devletleri’nindesteğini yeniden kazanmak istemesi

Sonuçları* Yunanlılar Kurtuluş Savaşı’nda ilkzaferini kazandı.* Ordu Sakarya Irmağı’nın doğusuna çekildi.* TBMM’nin Kayseri’ye taşınması gündeme gelmiştir.* Mustafa Kemal’e üç aylığına Başkomutanlık yetkisi verilmiştir.* Tekalif’i Milliye Emirleri yayınlanmıştır.

Tekâlif’i Milliye Emirleri 7- 8 Ağustos 1921* Türk ordusunun taarruz gücüne

* Ordunun ihtiyaçlarını karşılamak için çıkarılmıştır.* Uygulama için İstiklal

ulaşması hedeflendi. Mahkemeleri kurulmuştur.

SAKARYA SAVAŞI 23 AĞUSTOS–12 EYLÜL 1921Nedenleri* Yunanlıların Ankara’yı ele geçirerek Milli mücadeleye son vermek istememişlerdir.

Sonuçları* Mustafa Kemal’in“Hattı Müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır.” Emri ile stratejisini belirlediği savaşı Türk ordusu kazanmıştır.* İtilaf devletleri TBMM’ye barış teklifinde bulundu.

* Türk ordusunun 1683 II. Viyana Kuşatmasından beri devam eden geri çekilmesi son buldu.* Kurtuluş Savaşı’nın son savunma savaşı olmuştur.* İtilaf devletleri arasında görüş ayrılığı yaşandı.* Mustafa Kemal’e Gazilik ve Mareşallik unvanı verildi.* Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antlaşması* Fransızlar ile Ankara Antlaşması imzalanmıştır. * İngilizler ile esir değişimi antlaşması imzalanmıştır. * Ukrayna ile dostluk antlaşması imzalanmıştır.

Kars Antlaşması 13 Ekim 1921 ( TBMM, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan )

* Doğu (Kafkas) sınırımız bugünkü şeklini almıştır.* Batum’un Gürcistan’a ait olduğu kabul edilmiştir.

Ankara Antlaşması 20 Ekim 1921 ( Fransa – TBMM )* Taraflar arasındaki savaş sona erecek.* Fransa Anadolu’da işgal ettiği yerlerden çekilecek.* Hatay’da özerk bir yönetim kurulacaktı.

Önemi: * Güney cephesi kapanmıştır.* TBMM’yi tanıyan ilk İtilaf devletiFransa olmuştur.* Türkiye – Suriye sınırı çizildi. (Hatay hariç)* Suriye’deki Caber Kalesi Türk toprağı sayıldı.

BÜYÜK TAARRUZ VE BAŞKOMUTANLIKMEYDAN SAVAŞI 26 AĞUSTOS - 9 EYLÜL

1922Taarruz İçin Yapılan Hazırlıklar* Doğudaki ordu kuvvetleri batıya kaydırıldı* İstanbul’daki cephaneler Anadolu’ya kaçırıldı. * Rusya ve Müslüman ülkelerden yardım aldık. * Dışişleri bakanı destek aramak için Avrupa’ya gitti.

* M. Kemal savaşı Kocatepe’den yönetti.* 30 Ağustos’ta Aslıhanlar ve Dumlupınar’da yapılan Başkomutanlık Meydan Savaşı ile Yunan ordusu kesinolarak yenilmiştir.* Mustafa Kemal’in “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri” emri ile hareket eden Türk ordusu 9 Eylül’de İzmir,18 Eylül’de Batı Anadolu’yu Yunan işgalinden kurtarıldı.

Savaşın Gelişimi ve Sonuçları* Taarruz 26 Ağustos’ta Afyon’da başladı.

* Bu savaş ile birlikte Kurtuluş Savaşı’nın askeri safhası sona ermiştir.

Mudanya Ateşkes Antlaşması 11 EKİM 1922* İngilizlerin müttefiklerinden destek alamaması* Rusya’nın Türkiye’nin yanında olacağını duyurması* İngiltere, Fransa, İtalya ve Türkiye katılmıştır. Mütarekeye katılmayan Yunanistan, kararları sonra onayladı.

Maddeleri* Türk–Yunan Savaşı sona erecek, (14/15 Ekim gecesi)* Doğu Trakya 15 gün içerisinde boşaltılacaktır.* Doğu Trakya’nın güvenliğini sağlamak için 80.000 kişilik jandarma birliği görevlendirilmiştir.* Türk ordusu barış imzalanıncaya kadar Çanakkale ve Kocaeli Yarımadası’nda belirlenen yerde duracak.

* Boğazlar ve İstanbul TBMM Hükümeti’nin yönetimine bırakılacaktı. İtilaf devletleri barış yapılana kadar İstanbul’da kalacaktı.

Önemi* Doğu Trakya, Boğazlar ve İstanbul savaşsız olarak alınmıştır.* Kurtuluş Savaşı’nın diplomatik safha başlamıştır.* İngiltere’de Lloyd George hükümetiistifa etmiştir.* İsmet Paşa’nın Mudanya’daki başarısı Lozan’da da görev almasını sağlamıştır.* İtilaf devletleri Osmanlı’nın hukuken sona erdiğini kabul etmiştir.(İstanbul’un yönetimi TBMM bırakıldı.)

Saltanatın Kaldırılması 1 Kasım 1922Nedenleri * Lozan’a TBMM’nin ve İstanbul Hükümetinin birlikte çağrılarak birbirine düşürülmek istenmesi* Saltanatın ulusal egemenlik ilkesine ters olması

*** 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılmıştır.

*** TBMM Abdülmecit Efendi halife ilan edilmiştirSonuçları* Osmanlı Devleti sona ermiş ve sonpadişah Vahdettin ülkeyi terketmiştir.* Milli egemenlik yolunda önemli bir adım atılmıştır.* Laik devlet düzenine geçişte ilk aşamadır.* Lozan’da ortaya çıkabilecek ikilik ortadan kaldırıldı.

LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI 24 TEMMUZ 1923* Türkiye konferansın İzmir’de * Türkiye, İngiltere, Fransa,

yapılmasını istedi.* İsviçre’nin Lozan şehrinde toplanmıştır.* İsmet İnönü başkanlığındaki bir heyet temsil etti.* Ermeni meselesi, kapitülasyonlar ve Musul konularında taviz verilmemesi istenmiştir.

Yunanistan, Japonya, Romanya ve Yugoslavya katıldı. Boğazlar ile ilgili konulara Sovyet Rusya ile Bulgaristan katıldı. ABD gözlemci olarak katılmıştır.* Konferans iki aşamada gerçekleşmiştir.

Maddeleri* Suriye sınırı Fransızlar ile yapılan Ankara Antlaşmasına göre belirlenmiştir.* Irak sınırı İngilizler ile Türkiyearasında yapılacak görüşmelere bırakıldı.* Yunanistan ile sınırımız Meriç nehri kabul edildi.* Karaağaç savaş tazminatı olarak Türkiye’ye verildi.* Gökçeada ve Bozcaada dışındaki EgeAdaları Yunanistan’a bırakıldı.* On iki Ada İtalya’ya bırakıldı.* Doğu sınırımız Moskova ve Kars Antlaşması ile çizilmiştir.* Bütün azınlıklar Türk vatandaşı sayılmıştır.

* Türkiye’deki Rumların(İstanbulhariç) ve Yunanistan’dakiTürklerin(Batı Trakya hariç) yerdeğiştirilmesine karar verildi.* Kapitülasyonlar tamamenkaldırılmıştır.* Osmanlı borçlarından Türkiyeüzerine düşen payı ödemeyi kabuletmiştir.* Boğazların yönetimi uluslar arasıbir komisyona bırakılmıştır.* Boğazların her iki yakası askerdenarındırıldı.(20 km)* Patrikhane İstanbul’da varlığınısürdürecek, siyasi ayrıcalıkları sonaermiştir.* Yabancı okullar Türkiye’nin iç sorunukabul edildi.

Lozan Antlaşması’nın Önemi*Yeni Türk Devleti’nin bağımsızlığı resmen kabul edilmiştir.* Lozan geçerliliğini uzun süre koruyan bir antlaşma olmuştur.* Sömürge altındaki uluslara bağımsızlıklarını kazanma yolunda örnek olmuştur.

* Adalar, Boğazlar, Hatay, Batı Trakya ve Musul sorunu isteklerimiz doğrultusunda çözülmemiştir.* Boğazlar ve patrikhane ile ilgili hükümler egemen-liğimizi ve bağımsızlığımızı zedeleyici niteliktedir.

Not: Lozan Antlaşması II. TBMM tarafından 23 Ağustos 1923’te onaylanmıştır.

II. TBMM DÖNEMİ I. TBMM 23 Nisan 1920 – 1 Nisan

1923 II. TBMM 11Ağustos 1923 – 23

Ekim 1927

* Kurtuluş Savaşı’nınkazanılmasından sonra meclistesiyasi anlaşmazlıklar çıktı. Buyüzden seçim kararı alındı.* II. TBMM inkılâpçı bir meclistir. Birçok inkılâp bu meclis döneminde

* I. Meclis Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasını sağlamıştır. Yaptığı en önemli inkılâp saltanatın kaldırılmasıdır.

gerçekleşmiştir.

Not: 13 Ekim 1923’te Ankara başkent yapılmıştır.

ATATÜRK İNKILÂPLARI* İnkılâp kelime anlamı yenileşmeve değişimdir.* İnkılâplarda hazırlık, aksiyon veuygulama aşamaları vardır.Atatürk İnkılâplarının Amaçları* Türkiye’yi çağdaş medeniyetseviyesine çıkarmak* Türk milletinin refah seviyesiniyükseltmek* Türkiye’nin demokratikleşmesinisağlamak* Milli egemenlik ilkesiniyerleştirmek* Modern toplumlara ait değerleriTürkiye’de yerleştirmek

Türk İnkılâbının Özellikleri* Ulusal bağımsızlık ve ulusalegemenlik birliktegerçekleştirilmiştir.* Demokratik bir halk hareketidir.* Evrensel özellik gösterir. ÇünküBağımsızlık mücadelesi veren uluslaraörnek olmuştur.* Bağımsız, laik, çağdaş, milliyetçive demokratik bir devlet ortayaçıkarmıştır.* Çağdaştır. Batı uygarlığı örnekalınmıştır.

SİYASİ ALANDA YAPILAN İNKILÂPLARCumhuriyetin İlanı 29 Ekim 1923* Kurtuluş Savaşı ulusalbağımsızlık ve egemenliğedayandırılmıştır. Ancak ortam hazırolmadığı için cumhuriyetten sözedilmemiştir.

Cumhuriyet’in İlanının Nedenleri* Saltanatın kaldırılması iledevlet başkanlığı sorunun ortayaçıkması* Hükümet krizi yaşandı. (Hükümetkurulamadı.)

* 28 Ekim akşamı M. Kemalcumhuriyeti ilan etme kararı aldı.29 Ekim 1923’te cumhuriyet ilanedildi.

Cumhuriyetin İlanı İle Çözüme KavuşanKonular* Devletin yönetim şekli belirlendi. * Meclis hükümeti sisteminden, kabinesistemine geçildi.* Devlet başkanlığı sorunu çözüldü.* Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlıkkurumları oluştu.

* Mustafa Kemal : Cumhurbaşkanı İsmet İnönü : Başbakan Fethi Okyar : MeclisBaşkanı, seçilmiştir.

* Cumhuriyetçilik ilkesi uygulanmayabaşlanmıştır.

Halifeliğin Kaldırılması 3 Mart 1924Kaldırılma Nedenleri

* İnkılâpların önü açıldı. * Ulusal egemenlik anlayışı

* Önemini yitirmiş olması* Halifenin kendini devlet başkanıgibi görmesi* Rejim karşıtlarının halifeetrafında toplanması

Halifeliğin Kaldırılmasının Önemi* Laikliğin önündeki en önemli engel kaldırıldı.

güçlendi.

Aynı Gün Yapılan Diğer Değişiklikler* Tevhidi Tedrisat Kanunu çıkarıldı.* Erkan-ı Harbiye Umumi Vekâletikaldırıldı.* Şeriyye Evkaf vekâleti kaldırıldı.* Osmanlı hanedanının ülke dışına çıkarılması kabul edildi.

1924 ANAYASASI 20 Nisan 1924* 1921 Anayasası savaş döneminde hazırlandığı için ihtiyaca cevap veremiyordu. * Şartlar değiştiğinden yeni bir anayasaya ihtiyaç duyuldu.Maddeleri* Devletin yönetim biçimi cumhuriyettir. * Devletin dini İslam, dili Türkçe ve başkenti Ankara’dır.* Cumhurbaşkanı dört yılda birseçilir.

* Ulusal egemenlik, kuvvetlerbirliği ve TBMM’nin üstünlüğü 21 ve24 Anayasalarında ortaktır.* En uzun yürürlükte kalan anayasadır. (1924 -1961)

1924 Anayasasında YapılanDeğişiklikler* 1928’de “Devletin dini İslam’dır.”ibaresinin anayasadan çıkarılmıştır.* Kadınlara seçme ve seçilme hakkıtanınmıştır.* 1937’de Atatürk ilkeleri anayasadayer almıştır.* 1934’te seçmen yaşı 18’den 22’ye çıkarılmıştır.

ÇOK PARTİLİ SİYASİ HAYATA GEÇİŞDENEMELERİ

CUMHURİYETHALK

FIRKASI 9 Eylül1923

* Anadolu ve Rumeli Müdafaa-iHukuk Cemiyeti’nin devamıolarak kurulmuştur.* Başkanı ve kurucusu MustafaKemal’dir.* Ekonomide devletçilik ilkesini benimsemiştir.* Halkçılık ilkesini ilkeedinmiştir.

* İnkılâplarıgerçekleştirmiştir.*1923–1950 arasında iktidarpartisi olmuştur.* Cumhuriyet döneminin ilksiyasi partisidir.

Not: 19 Aralık 1924‘teaskerlerin görevleri devamederken milletvekiliolamayacaklarına dair kanunkabul edildi.

* Kurucuları Kazım Karabekir,Rauf Orbay, Refet Bele, Adnan

* TBMM isyanı bastırmakamacıyla Takrir-i

Terakkiperver

CumhuriyetFırkası17 Kasım1924

5 Haziran1925

Adıvar ve Ali FuatCebesoy’dur.* İlk muhalefet partisidir.* Pati programında dini inanç ve düşünceler saygılıdır ibaresi yer almıştır.* Ekonomik modeliliberalizmdir.* Partinin, Şeyh Saitisyanında rol oynadığıgerekçesi ile kapatılması,çok partili hayata geçişinilk denemesi başarısızlıklasonuçlanmasını sağlamıştır.

Şeyh Sait İsyanı (1925):* Laik cumhuriyet yönetiminekarşı yapılan ilk isyandır. * İstiklal Mahkemeleriyeniden kuruldu.

Sükun Kanunu’nu çıkardı.* Terakkiperver CumhuriyetFırkası kapatıldı.* Musul kaybedildi.

* Fethi Okyar hükümeti isyanıbastıramayınca istifa etmiş,yerine İsmet İnönü hükümetikurulmuştur.* Musul sorununun görüşüldüğüsıralarda çıkan isyanı İngilteredesteklemiştir.

İzmir Suikastı (1926):* Terakkiperver CumhuriyetFırkası kapatılmasından sonrapartinin alt kadrolarında yeralanlar tarafından Mustafa KemalPaşa’ya düzenlenen suikastgirişimidir.

SERBESTCUMHURİYETFIRKASI

12 Ağustos1930

18 Aralık1930

Kuruluş Nedenleri* İç ve dış sorunlara çözümbulmak* Farklı fikirlerin meclistetemsil edilmesi ve hükümetindenetlenmesini sağlamak* Mustafa Kemal’in isteği AliFethi Okyar tarafındankurulmuştur.

* Ekonomi’de liberalizmiilkesini benimsemiştir. * Rejim karşıtlarının partiyesızması sonucunda FethiOkyar, Kasım 1930’da partiyikapattı.

* İkinci demokrasi denemsi debaşarısızlıkla sonuçlandı.

Menemen Olayı (1930):* Menemen’de Derviş Mehmetöncülüğünde çıkan ayaklanmanınamacı laik devlet düzeniniyıkmaktı.

* Türkiye’nin henüz çok partilidemokrasiye hazır olmadığıanlaşıldı.

DemokratParti 1945

* Adnan Menderes, Celal Bayar, Fuat Köprülü CHP’den ayrılarak DP’yi kurmuşlardır.* 1946 seçimlerini CHP kazanmıştır. Seçimde açık oy,gizli sayım yapılmıştır.

* 1950’de gizli oy, açık sayım uygulamasına gidilmiştir. Seçimleri DP kazanmıştır.* 1950’ de başlayan DP iktidarı 1960 askeri darbesine kadar devam etmiştir.

HUKUK ALANINDA YAPILAN INKILAPLAR* Osmanlı devleti kurulduğu gündenitibaren şer’i ve örfi hukukukullanıyordu. * Son dönemde ise hukukun temeliniAhmet Cevdet Paşa tarafındanhazırlanan Mecelle oluşturmaktaydı.

Hukuk Alanında Yapılan YeniliklerinNedenleri* Hukuk birliğinin olmaması* Hayatın ihtiyaçlarına cevap verememesi* Devlete laik bir kimlikkazandırma isteği

Medeni Kanunun Kabulü 17 Şubat 1926* Mecelle ihtiyaca cevap vermeyinceİsviçre Medeni Kanun Türkçeyetercüme edilmiştir. * Vatandaşların birbirleri ileyaptığı tüm işler medeni kanunkonusudur.

Medeni Kanunun Getirdiği Yenikler;* Tek kadınla evlilik şartıgetirildi.* Mirasta ve mahkemelerde kadınerkek eşitliği sağlandı.* Resmi nikâh zorunluluğugetirildi.

* Kadınlara meslek seçme hürriyetigetirildi. * Patrikhanenin dini işlerden başkaişler ile ilgilenmesi yasaklandı.

Not: Medeni Kanun’da kadınlara seçmeve seçilme hakkı verilmemiştir.

Hukuk alanında yapılan diğer yenilikler;* İtalya’dan ceza kanunu alındı.* İsviçre’den borçlar, icra ve iflas kanunu alındı.* Almanya’dan ticaret kanunu alındı.

Laikliğin Aşamaları* Saltanat kaldırıldı. 1922* Halifelik kaldırıldı. 1924* Şerriye ve Evkaf vekâletikaldırıldı.1924* Tevhidi Tedrisat Kanunuçıkarıldı.1924* Tekke ve Zaviyelerin kapatıldı.1925* Medeni Kanun kabul edildi. 1926* Anayasadan ”Devletin diniİslam’dır.” maddesi kaldırılmıştır.1928* 1937’de Atatürk İlkeleri Anayasayagirmiştir.

EĞİTİM ve KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAREğitim Alanında Yapılan YeniliklerinNedenleri* Eğitim kurumlarının birlikten yoksun olması* Farklı eğitim sistemleri dolayısı ile toplumda kültür çatışmalarının yaşanması* Kadınların eğitimde ihmale uğraması

Türk Tarih Kurumunun Kurulması 15Nisan 1931* Türk uygarlığının kökenleriniaraştırmak* Türklerin Dünya kültürüneetkilerini araştırmak * Avrupalıların Türkler hakkındaki olumsuz düşüncelerini düzeltmek*Osmanlı öncesi Türk Tarihi ve

Tevhid-i Tedrisat Kanunu 3 Mart 1924* Bütün eğitim-öğretim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanarakeğitimde birlik sağlandı.* Medreseler kapatıldı. .

Latin Harflerinin Kabulü 1 Kasım 1928* Okuma yazmayı kolaylaştırmak, okur-yazar oranını arttırmak ve batıile olan ilişkileri kolaylaştırmak içinLatin harfleri kabul edildi.

Anadolu Tarihi’nin araştırılmasısağlandı.(Etibank, Sümerbank ve PO)

Türk Dil Kurumunun Kurulması 12Temmuz 1932* Türk dilini yabancı dillerinetkisinden kurtarmak,* Türk dilinin kökenini araştırmak,* Türkçeyi zenginleştirmek * Türkçeyi bilim dili halinegetirmek amaçlanmıştır.

Not: Türk Tarih ve Dil Kurumlarının kurulması milliyetçilik ilkesi ile ilgili çalışmalardır.

* Maarif Teşkilatı Hakkında Kanunçıkarıldı. 1926* İstanbul Üniversitesi Kuruldu. 1933

* Her yaştan kişiye okuma yazma öğretmek amacı ile Millet Mekteplerinin Açılmıştır. 1928

TOPLUMSAL ALANINDA YAPILAN İNKILAPLARŞapka ve Kılık Kıyafet Kanunu 25 Kasım 1925* Şapka giymek zorunlu halegetirildi. Mustafa Kemal Kastamonugezisinde örnek olmak için şapkagiymiştir. * Dini kıyafetleri dini liderlerdışındakilerin giymesi yasaklandı.Not: Türk kadının kıyafetine müdahale edilmemiştir.

Tekke ve Türbelerin Kapatılması 30Kasım 1925* Şeyh, derviş, mürit ve dede gibiunvanların kullanımı yasaklandı.* Tekke, zaviye ve türbelerkapatıldı.

Miladi Takvimin Kabulü 26 Aralık1925* Batı ile ilişkilerimizi daha iyidüzenleyebilmek için miladi takvimkullanımına geçilmiştir.

Ölçü ve Tartıların Değiştirilmesi 1

Soyadı Kanunun Kabulü 21 Haziran1934* Her aileye bir soyadı verildi.Ayrıcalıklar kaldırıldı. * M. Kemal’e meclis Atatürk soyadınıverdi. (1934 )

Kadınlara Seçme ve Seçilme HakkınınVerilmesi* Belediye seçimlerine katılma hakkısağlandı. 1930 * Muhtarlık seçilme hakkıverildi.1933 * Milletvekili seçme ve seçilmehakkı tanındı. 1934

Not: Kadınlara seçme ve seçilmehakkı ilk kez Yeni Zelanda’daverilmiştir.

Hafta Tatili Ayarlaması 1935Hafta tatili cumadan pazaraalınmıştır.

Nisan 1931* Arşın ve endaze yerine metre, okkayerine kilogram kullanılmaya başlandı.

Not: Miladi takvimin kabulü, hafta tatilinin, ölçü ve tartıların değiştirilmesi batı ile ticari ve ekonomik alanda uyum sağlanması içinyapılmıştır.

EKONOMİK ALANINDA YAPILAN İNKILÂPLAR* Savaş sonrasında ülke ekonomikaçıdan kötü durumdaydı. Ülke sermayebirikiminden mahrumdu.

İzmir İktisat Kongresi 18 Şubat 1923* Ekonomik kalkınma için ortakamaçlar belirlemek amacıylatoplanmıştır. * Kongre’de Milli ekonomi ilkesi(Misak-ı İktisadi) kabul edilmiştir.

Kararlar;* Hammaddesi yurt içinde olan sanayidalları kurulmalıdır.* Küçük işletmelerden büyük işletmeleregeçiş sağlanmalıdır.* Sanayi özendirilmeli ve milli bankalarkurulmalıdır.* Yabancıların kurduğu tekellerdenkaçınılmalıdır.* Özel sektöre kredi sağlanmalıdır.(Liberal Ekonomi)* Özel sektörün yapamadığı yatırımlar devlet tarafından yapılmalıdır.Not: Kongrede Türk tarihinde ilk kezplanlı ekonomiye geçişhedeflenmiştir.

TARIM* 17 Şubat 1925’te ürün üzerindenpeşin olarak alınan Aşar vergisikaldırılmıştır. * Ziraat Bankasının imkânlarıartırılmıştır. * Tarım ve Kredi Kooperatiflerikurulmuştur.* 1926 yılında Toprak Reformuyapılmış, ancak beklenilen başarısağlanamamıştır.

* Yabancı işletmeler satın alınarak millileştirildi.* 1930’da Merkez Bankası kuruldu.* Kabotaj kanunu çıkarıldı.(1926)Türk denizlerinde işletme ve ticarethakkı Türklere verildi.

SANAYİ ve MADENCİLİK* Teşvik-i Sanayi Kanunuçıkarılmıştır.(1927) Yerli sermayeyeterli olmadığı için başarısağlanamamıştır. * Yüksek gümrük uygulamasıgetirilmiştir. (1929)

Not: Özel sektörün başarısız olması ve1929 Dünya ekonomik bulanımı etkisi iledevletçilik ilkesi uygulanmaya başlandı

* I. Beş yıllık kalkınma planıuygulandı. (1934-39) * II. Beş yıllık kalkınma planı II.Dünya Savaşı nedeniyle başarıyaulaşmamıştır.* Maden Teknik Arama Enstitüsükuruldu. (1935)* Karabük demir – çelik işletmesiaçıldı. (1939)

BAYINDIRLIK1924’te çıkarılan kanun ile demiryoluyapımına başlandı.* Karayolu yapımı hızlandı. * 1937’de Denizbank kurularak Denizcilikgeliştirilmeye çalışıldı.

SAĞLIK

* Ziraat ile ilgili okullaraçılmıştır.

TİCARET* İş Bankası kuruldu.( 26 Ağustos 1924)

* 1923’te sağlık hizmeti ülke genelineyayılmaya çalışıldı. * 1924’te Numune Hastaneleri kuruldu. * 1930’da Umumi Hıfzıssıhha Kanunuçıkarıldı.Not: Savaş dolayısıyla öksüz çocuklariçin Himaye- i Etfal Kurumları açıldı.

ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASIDış politikanın temel ilkeleri;* Bağımsızlığını ve uluslar arasıbarışı korumak* Uluslar arası eşitlik prensibineuymak* Yurtta ve dünyada barışı korumakolmuştur.

Not: Bu dönemde Lozan’dan kalan sorunlarınçözümü ile uğraşılmıştır.

MUSUL SORUNU * Musul, Lozan Antlaşması’ndaçözümlenemedi. * İngiltere Musul’un Irak’abırakılmasını * Türkiye halk oylaması yapılmasını istiyordu. * Milletler cemiyeti bölgenin Irak yönetimine bırakılmasını istedi. Türkiye bunu kabul etmedi. * Şeyh Said İsyanı çıkınca Türkiye, İngiltere ile anlaşmak zorunda kaldı.

ANKARA ANTLAŞMASI 5 HAZİRAN 1926* Musul, İngiliz mandasındaki Irak’abırakıldı.* Musul petrollerinin % 10’unu 25 yılsüre ile Türkiye’ye verilecektir.

Not: Ankara Antlaşması ile Türkiye-Irak sınırı çizilmiş oldu. Misak-ıMilli’den taviz verilmiştir.

YABANCI OKULLAR SORUNU

Not: Sorunun çözülmesi sonrasında ikiülke başbakanının karşılıklı ziyaretleriiyi ilişkiler kurulmasını sağlamıştır.Bu yakınlaşma Balkan Antantı’nınimzalanmasına zemin hazırlamıştır. * İlişkiler 1954’te başlayan Kıbrıssorunu ile bozulmuştur.

TÜRKİYE’NİN MİLLETLER CEMİYETİNE ÜYEOLMASI 1932

* Milletler Cemiyeti 10 Ocak 1920’deCenevre’de kuruldu.* Cemiyetin kurucuları I. Dünya Savaşı’nın galip devletleridir.* 1932’de Türkiye Cemiyete davet edildi. Cemiyetin amaçlarından saptığını bildiğimiz halde, uluslar arası toplumdan kopmamak için teklifi kabul ettik.

BALKAN ANTANTI 9 ŞUBAT 1934* Almanya ve İtalya Balkan topraklarına saldırma ihtimali üzerine kuruldu.* Antanta, Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya katılmıştır.* Bulgaristan, Ege denizine inmek veRomanya’dan Dobruca’yı almak istediği için* Arnavutluk ise İtalya’nın etkisinde kaldığı için antantta yer almamıştır.* Türkiye’nin batı sınırı güvence altına alınmıştır.

* Yabancıların kurduğu okullarınamacı kendi kültürlerini yaymaktı.

Maarif Teşkilatı Kanunu ile YabancıOkullar:* Okullar Milli Eğitim Bakanlığı’nabağlı olacak ve Türk müfettişlertarafından denetlenmesi* Din derslerine aynı dine mensupöğrenciler girmesi* Türkçe, Tarih ve Coğrafya derslerine Türk öğretmenler girmesi kararlaştırıldı.

Not: Türkiye Yabancı Okulların kendiiç sorunu olduğunu ileri sürmüş vedış müdahaleyi reddetmiştir.

NÜFUS MÜBADELESİ (DEĞİŞİMİ) 10 Haziran1930 * Lozan’a göre İstanbul’da yaşayanRumlar ve Batı Trakya’da yaşayanTürklerin mübadele dışındabırakılmıştır. * Yunanistan’ın İstanbul’da daha çokRum bırakmak istemesi sorunuçözümsüz hale getirdi. * Sorun Milletler cemiyetinetaşındı. Ancak çözümekavuşturulamadı.* 10 Haziran 1930’da yapılan AnkaraAntlaşması ile sorun çözümlenmiştir.B. Trakya ve İstanbul’dayaşayanların tamamı etabli( sürekliikametli ) sayıldı.

MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ 1936* Lozan’da Boğazların yönetimi uluslar arası bir heyetin yönetiminebırakılmıştır.* Dünya barışının tehlikeye girmesi nedeni ile Türkiye boğazların yönetiminin kendisine verilmesini istedi.* İsviçre’nin Montrö kentinde 20 Temmuz 1936 Montrö Boğazlar sözleşmesi imzalanmıştır.

Maddeler, Boğazlar komisyonu kaldırıldı.Boğazlardaki askersiz bölge uygulaması kaldırıldı.Ticaret gemilerinin geçiş serbest oldu.Savaş gemilerinin geçişine bazı kısıtlamalar yetirildi.Savaş zamanı gemi geçişi istediğimizgibi olacak

Not: * Boğazlarda tam hâkimiyet sağladık.* Doğu Akdeniz’de etkinliğimizartmıştır.* Sovyet ilişkileri zayıfladı,İngiltere ile yakınlaştık.

SADABAT PAKTI 8 Temmuz 1937* Almanya ve İtalya’nın saldırgantutumu Ortadoğu’yu tehdit etmesiüzerine kurulmuştur.* Pakt Türkiye, İran, Irak veAfganistan arasında imzalanmıştır.* Suriye katılmadı çünkü Irak veTürkiye ile sınır problemleri vardı.* Türkiye’nin doğu sınırı güvencealtına alınmıştır.

HATAY’IN ANAVATAN’A KATILMASI* 1921 Ankara Anlaşması ile Hatay,Fransız himayesinde özel biryönetime kavuştu. * 1936’da Suriye’nin bağımsızlığınıkazanması ile Hatay sorunu tekrarortaya çıktı.* Yapılan Halk oylaması sonucundaHatay Bağımsız Cumhuriyeti kuruldu.1938

* Hatay Meclisi 30 Haziran 1939’daTürkiye’ye katılma kararı aldı.

Not: II. Dünya Savaşı’nın çıkma ihtimali Hatay’ın Türkiye’ye bırakılmasına zemin hazırlamıştır.

ATATÜRKÇÜLÜKAtatürk’ün düşünce, ekonomik hayat ve devlet kurumlarını ilgilendiren

görüş ve ilkeler bütünüdür.

Atatürkçülüğün Ortak Özellikleri Atatürkçülüğün Nitelikleri* Tam bağımsızlık* Toplum refahını sağlama* Millet egemenliğini sağlama* Akıl ve bilimi rehber kılma* Türk milletini çağdaş uygarlıkseviyesinin üstüne çıkarma

* Milletin ihtiyaçlarındankaynaklanmış olması* Hayalci olmaması* Bir bütün olarak Atatürk ilkelerinedayanması* Düşünce ve vicdan hürriyetinesaygılı olması* Milli birlik ve bütünlüğe önemvermesi* Barışçı olması

ATATÜRK İLKELERİAtatürk’ün inkılâpları gerçekleştirirken uyguladığı yöntemler ve dayandığı

esaslar bütünüdür.

Atatürk İlkelerinin OrtakÖzellikleri

Atatürk İlkelerinin DayandığıEsaslar

* Sorunları akıl ve biliminrehberliğinde çözmeyi öngörür.* Kişi hak ve özgürlüklerini korur.* Demokratik kurallara uymayı esasalır.* Toplumun ihtiyaçlarındandoğmuştur.* Dogmatik değil, değişime vegelişime açıktır.

* Vatan ve millet sevgisi* Milli egemenlik* Bağımsız ve özgür düşünce* Milli birlik* Ülkenin bölünmezliği* Türk toplumuna inanma ve güvenme

CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ

İLKE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER

* Yönetimde millet egemenliğini esas alan ilkedir.* Yöneticilerin belirlenmesinde seçim esas alınmıştır.* Millet temsilcilerini seçimleryolu ile değiştirebilir.* Millet egemenliğini esas aldığından Milliyetçilik ilkesi ileilgilidir.* Bütün vatandaşların yönetime katılmasını savunduğu için Halkçılık ilkesi ile ilgilidir.

ANAHTAR KELİME* Ulusal egemenlik * Seçim* Yönetim* Seçme ve seçilme hakkı

İLKESİ İLE İLGİLİ UYGULAMALAR* TBMM’nin açılması* Saltanatın kaldırılması* Cumhuriyetin ilanı* Çok partili rejim denemeleri* Kadınlara seçme ve seçilmehaklarının verilmesi* 1921 ve 1924 Anayasalarının ilanı

MİLLİYETÇİLİK ( ULUSÇULUK ) İLKESİ

İLKE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER

* Türk toplumunu oluşturan bireylerin her türlü durumda birlikte yaşama ve ülkesini kalkındırma arzusunu ifade eder.* Irk esasına dayanmaz* Dil, tarih, kültür ve idealbirliği esastır.* Milli birlik ve beraberlik ilkesimilliyetçiliği bütünler.* Cumhuriyetçilik ilkesi ileilgilidir.

ANAHTAR KELİME* Milli * Bağımsızlık* Milli birlik ve beraberlik * Ülkebütünlüğü

İLKESİ İLE İLGİLİ UYGULAMALAR* TBMM’nin açılması* İstiklal Marşı’nın kabulü* Tevhidi-i Tedrisat Kanunu* Kabotaj Kanunu* Kapitülasyonların kaldırılması* Yabancı işletmelerin satın alınması* Türk Tarih Kurumu’nun açılması* Türk Dil Kurumu’nun açılması

HALKÇILIK İLKESİİLKE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER

* Halk bir milletin içinde bulunan toplumsal grupların tamamıdır.* Toplumu oluşturan bireyler arasındaki ayrıcalıkların ortadan kaldırılması ve herkesin kanun önünde eşit olmasıdır.* Sınıf ayrımını reddeder.* Milliyetçilik ve

ANAHTAR KELİME* Eşitlik * Dayanışma * Ayrıcalıkların kaldırılması

İLKESİ İLE İLGİLİ UYGULAMALAR* TBMM’nin açılması* Aşar vergisinin kaldırılması* Kıyafet Devrimi* Tekke ve zaviyelerin kapatılması

Cumhuriyetçiliğin doğal sonucudur. * Kadınlara seçme ve seçilme hakkınınverilmesi* Millet mekteplerin açılması* Harf inkılâbı* Kılık kıyafet kanunu* Türk Medeni Kanunu’nun kabulü* Soyadı Kanunu

LAİKLİK İLKESİİLKE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER

* Din ile devlet işlerininbirbirinden ayrılmasıdır. * Dini inançlar kullanılarak halkınsömürülmesini önler.* Devlet düzeninin ve hukuk kurallarının dine değil akla ve bilime dayandırılmasıdır.* Kişilerin din ve vicdan özgürlüklerini korur.

ANAHTAR KELİME* Din * Akılcılık ve bilimsellik * Din ve vicdan özgürlüğü

İLKESİ İLE İLGİLİ UYGULAMALAR* Saltanatın kaldırılması* Halifeliğin kaldırılması* Tevhid-i Tedrisat Kanunu* Şeriye ve Evkaf Vekaleti’nin kaldırılması* Tekke ve zaviyelerin kapatılması* Medeni Kanun* Anayasadan devletin dini İslam’dır maddesinin çıkarılması 1928* Laiklik İlkesi’nin anayasada yer alması 1937

DEVLETÇİLİK İLKESİİLKE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER

* Küçük sermayenin yetersiz kaldığıalanlarda devlet eliyle yatırımyapmak bu ilkenin gereğidir.* *Devletin ekonomide öncü, yönlendirici ve müdahaleci olmasıdır.*Türkiye’de zorunluluk sonucu kabuledilmiştir.*Özel sektörü dışlamayan, karma ekonomi modelidir.* Devletçilik, yabancı işletmelerinsatın alınması ile milliyetçilik,

ANAHTAR KELİME* Ekonomi * Para * Yatırım* Ekonomik bağımsızlık

İLKESİ İLE İLGİLİ UYGULAMALAR* Tarım alanındaki destekleyici çalışmalar* Aşar vergisinin kaldırılması* Kapitülasyonların kaldırılması* Kabotaj Kanunu’nun kabulü * İş Bankası, Sümerbank, gibi bankaların kurulması* Teşvik-i Sanayi Kanunu

halk yararına olması ile halkçılık,ilkesiyle yakından ilgilidir.

* 1.Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın hazırlanması* KİT’lerin kurulması* Kamulaştırma çalışmaları

İNKILÂPÇILIK ( DEVRİMÇİLİK )İLKE İLE İLGİLİ ÖZELLİKLER * Toplumu çağa taşıyacak kurum ve kuralların getirilmesi amaçlar.* Yeniliği esas alır.* Eskiyen kurum ve kuralların yenilenmesini esas alır.*Atatürkçülüğü dinamik kılan bu ilkedir.

ANAHTAR KELİME* Yenilik * Çağdaşlaşma * Değişim

İLKESİ İLE İLGİLİ UYGULAMALAR

* İnkılâpların tamamı

BÜTÜNLEYİCİİKLELER

ÖZELLİKLERİ HANGİ TEMEL İLKEİLE İLGİLİ OLDUĞU

UlusalEgemenlik

* Egemenliğin kişilere ya da elli bir zümre ve sınıfadeğil, doğrudan ulusun kendisine ait olmasıdır. Cumhuriyetçilik

Ulusal Birlikve

Beraberlik,Ülke Bütünlüğü

* Türk ulusunun ülkesiyle birlikte bölünmez bir bütünolması anlamındadır

* Türk ulusunu oluşturan insanların etnik kökenlerineveya dini inançlarına bakılmaksızın hepsinin aynıyurttaşlık haklarına sahip olmasıdır.

Milliyetçilik

Özgürlükve

Bağımsızlık

Özgürlük; Türk ulusunu oluşturan yurttaşların, çağdaşhukukun tanıdığı bütün hakları kullanmakta serbestolmasıdır.

Bağımsızlık; Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasal,ekonomik, askeri yani her bakımdan bağımsızolmasıdır.

Milliyetçilik

Barışçılık

Yurtta barış; yurttaşların birbirleriyleilişkilerinde uygarca birlikteliği ve sorunlarınkişisel şiddete başvurmadan çözülmesini içerir.

Dünya’da barış; Devletler arası ilişkilerde zora,kuvvete, silaha başvurmadan sorunları barışçıyöntemlerle çözme amacını içerir.

Halkçılık -Milliyetçilik

Akılcılıkve

Bilimsellik

* Akılcı – bilimsel düşünceyi Türk toplumunun bütünalanları ve sorunları için geçerli kılmaya özengösterilmesidir. Laiklik

Çağdaşlaşma ve

Batılılaşma

* Toplumumuzu çağdaş uygarlık düzeyinin üzerine çıkarmak hedeflenmiştir. İnkılâpçılık -

Laiklik

İnsanve

İnsan Sevgisi

* Atatürk Türk ulusçuluğunu devletin temel bir özelliği olarak belirlerken, hiçbir zaman ırksal üstünlük anlamında düşünülmemiştir.

* Sürekli barışın tüm insan kitlelerinin durumlarını iyileştirmekle mümkün olacağı savunmuştur.

Bütün İlkeler