TARİH DERGİSİ SAYI 20 - DergiPark

9
VAH!D MAHTUM! VE MORA FETiH-SAMESI tarih ese rler i hiç Ie tih -n ümelerin mil- him bir yeri Fet ih-nam el er ge ne lo larak iki müt a - laa edilebilirl er: a - Belli bir zaferi ya hut bir kalenin tas vir eden zafer -name ma biy et ind eki fetih-nameler ki bunl ara ga r a-n a me de diyoruz, b- Fetihten sonra zaferi e traf ad uyurmak için ta- nde rilen mektup lar da fetih-name iza h g ibi bir zaferin tesbiti olarak ele al- fetih-name veya zafer-nameler muhareb enia bir tar ihçes i vaziyetinde tarih nok ta -i ehe rnmiye tler i pek büyüktür i. Bunl ar muharebeyi se bep ler ve netice - leri resmi Tü rk akse ttirmel er i ve tarihinin d evr eleri iç i" hirinci derecede e hem miyetli bir kaynak teliikki ed ileb ilirler '. Hadisenin mahiyetini bize hususu nda bu g- ibi eserle- rin bir daha ki, o da mazbut bir da tesbit ve kon tro l bu- Fet lh -name ler ln h adise leri çok defa sa natkarane bir tarz- da tasvir etm eleri ve fethi bize n ak l ed ebilmeleri husu- sun da zikr etti kleri ma lüma ok önem lidir '. Fetih-name y azma devletinde 1 G. L. Lewls. Uti lJtg of OttO;Tl QII Ft!fhniim e• . H is/ or/a u of E(ut. Edited by Bu natel Lewis e ed P. M. Helt, London 1962. to 19:2 , , Halil Sultan Mura-J. Dil (It F.:2lC u/t ui e. VIl. 2 (A n1 uv a 19J9), • . 49 1. ! Adnan Er ai , rk iy r notlar VI!' c. X LV, tayl : 53. Ankara Li. 612-613.

Transcript of TARİH DERGİSİ SAYI 20 - DergiPark

\00 OKTA Y AKŞI T

ç iler i bilg isix bı rakmamak (ne scie nt ia . . . .. scri p toribus deesset) seama cı ile kal eme a lınm ıştı. Bund an dola y ı Caesar'ın bi r tarih­ç i ı; i b i hareket e tmed iği , daha doğrusu buna pek faz la önemvermem iş ol duğu dü ş ünül e bili r . Bunun için Caesar 'm hata l arın!

ara rken bu hususun da g öz önünd e bul undurulması yer inde olur,kanaa t i rıdey i z.

61 ucoıı. r ı Bellum Gollicum, VIII, Ön . ö% {Hlrfius }. Kr, . Sueto o i u:ı,

( Di.u' }u liu, ), ı.Vi.

VAH!D MAHTUM! VE MORA FETiH-SAMESI

Sevım Ol/güıı

Çeş itli ta rih ese rleri a rasında hiç şüphesiz Ie tih -n ümelerin mil­him bir yer i vardır. Fet ih-nam eler ge nelola ra k ik i kısımd a müt a­laa ed ilebilirler:

a - Belli bir za feri yahut bir kalenin a l ınmas ı cı tas vir ede nzafer-name ma biy etindeki fetih- na me ler k i bun lara gar a-n ame ded iyoruz,

b - Fe tihten so nra za fer i etrafa d uyurmak için padişahla r ta­ra fın da n yaban cı hiıkümdarla ra gönderilen mektupla r da fetih-na meadım taş ımak tadı r l ar.

Yukarıda izah ettiğimi z g ibi bi r za feri n tes biti olarak ele a l­d ığımız fe tih-name veya za fer -na meler muharebenia b ir tarihçes ivaziye tind e oldukların dan ta rih nokta-i nazarırıd an ehe rnmiye tler ipek büyük tür i. Bunlar muharebey i hazırlıyan sebepler ve netice­leri hususu .ıda resmi Tü rk görüşü nü aksett irmeleri bak ı mınd an veOsmanlı ta rihinin layık iy le aydınla tılmamış devreleri iç i" hirincider eced e ehem miyetl i bir kaynak te liikki ed ilebilirl er '.

Had isenin mahiyetini bize t anı tm ak hususu nda bu g- ibi es erle­ri n b ir ü s tü n lüğü daha vardır ki, o d a şek l i nin maz but bir t a ı z·da tesbi t edilebilmiş olmas ı ve dol ayısıy l a kontro l imkanının bu­lunmas ıd ı r. Fet lh-nameler ln hadiseleri ço k d efa sanatkarane bir ta rz­d a tas vir etmeleri ve fethi bize liiyıkıyla nakl edebilme leri husu­sun da zikr etti kleri ma lüma t çok önemlidir ' .

Fet ih-name yazma ge leneğin i ya lnı z Osmanlı d evle tind e d eğ i l

1 G. L. Lewls. Th~ Uti lJtg of OttO;TlQII Ft!fhniim e• . H is/or/a u of th~ .\fiJ:l/~

E(ut. Edited by Bu natel Lewis e ed P. M. Helt , London 1962. t o 19:2 ,, Halil İna le ı k , Gf7%Qw/'ı Sultan Mura-J. Dil (It TRrih~ t;ol,a!y:ı F.:2lCu/tui

D~ rgi ti. e. VIl. sayı : 2 (A n1uva 19J9), • . 49 1.! Adnan Erai , Türkiy r Kütüphd rı eluin il'! n notlar VI!' tJ ~ sikala,.. B 111et~1l .

c. XLV, tayl : 53. Ankara 1 9:i ~ . Li. 612-613.

102 SSViM ONGON VAH! D MAH r ÜMI VE MORA FE rlH'NA~1ES I 103

bütün is lam ve Türk de vletler ind e bulma k t a y ız , Ga znciilerde ka­zam l a rı he r hangi bir zafer m ünase betlyle L üıü n impara torluk da ­hilir.d e ki yarı rnüs ta ki l h ükürnda r lara Ie t ih-na melcr g önderild iki g!.bi, A b basi halifel eri ne ve sa ir civar devletler e d e Ietih-nameler ya­zı lırdı '. Za fer in re smi bir ra poru hüviyelinde oları bu nev i Fet ih­narn eler e muahharan Buyük Selçukllerd e. ı l hanllerde ve onları la ­kip eden süi r bü tü .ı Türk d ev letleri nd e d e bu us üle riayet ed ildi­~in i görüyoruz $.

Osmanlı d evlet i is lami an 'anelerin lesiri a ltında i üyük zafer leri,bilhassa düşmanlarına karş ı kazaııılan mu vaffa k iyetleri isl a m hü ­kümdarlarına fe tih-ndm clerle le bli k eyli yo rd u. Düşmenla ra karş ı za­fer kazanan hükümdar, kötü şayia l ara meydan verm emek, ge re kd ah ild e ve ge re kse ha riçte kend is ine Iıüeüm içi n fırsal bekliyerı­

leri n ümidini kırmak iç in mu la nl an fetih· nam eler le zaferini her ta­ra fa b ildirmek meebüriyetind e idi ". Ekseriya , sefaret heye tler i vası­

tas ı yl a , iktinam edilmiş hediy e ve es ir ler ie birlik le gönd erilen bu[et ih-na meler düşman d evle tler ine karşı bi r tehdil, dost hüküm da r­lar iç in d e bir t ebş i r mahiyetind e idi ' .

Tetkik konumu zu teş kil ed en fetih-na me, böyle bir katogori için­de mül ahaza edilmelidi r. ııı. A hmed d evrind e Sadrı a zam Şeh id Al iPa ş a ıa ralından yapıla rı Mora sefe rini hikaye etm ektedi r. Şeh id Al iPa ş a ' nın Mora'y ı Venedi k'd en geri alması , Osmanlı ed ip ve yazar·l arı a rasında bu zaler hakkında edebi ve fetih-name ad ı altı nda

la ri hi eser ler yazı lm asına sebeb olmuştu r. Ed ebi eserle r konum uzhar icind e o ld ug-u için burada " Mora Fet ih-n ôrneleri " üzeri nd e du­rul acaktı r .

a . F etlh-name-I cez!re ·i Mora

Vak'a -nü vis Kazasker Ra şid Mehmed t arafından kaleme a lı nmış

olan b u fc tih-ndm e, ii i. S ulta n A hmed zamanmd a S ad n üza m S ila h­dar Şeh i d Al i Pa ş a 'nı n h. 1127 - m. 1715 tarihin de Mora'yı fe lh inia n l a tı r. Ilad es ind en anladı ğ ım ıza göre Lu d a pad işah larafından

.. fuad Köprü!ü. A na io lu S~~aJclu tnrihin ı n S f! rli l ag llaklQrl, 8ell~/~rı . An'kara ı 9 t5. e, VII. ..yı : 27 . •. 40-1· 40,1 ; M. Zeki Pekalnı. Ta"ih J~yimlu; tJ~ te­r imi ırt .ö%ıütü . I.lanbul 1946. e. It" 6 14.

5 C. L. Lew ia, agnı makale, i . 191.S Fuad K Öj:H Ülü . Bi:.ans mÜ~u~."1~7inin O.".on lı mü~• • ~_~I~';ne t~_i'İ hak·

krn/aMzı r:ıüldn2=:ılar. Tü ,.k hukuk (Le Ikti_at tarihi mu. (l.tanbul l93I), c. I, s.2727 Fuad KÖ j:trÜlü , ogn ı makale, i . 278.

gönd eri lm i ş olan bi r ferm an sürel i ya ni fetih-na med ir. 9 varakl ı k eser,Sü leyma .ı i ye kIp. s i Es at Er. ks. 3655 '4 nurn a rada bu l unma ktad ı r.

Ve içind e bu lundu ğu mecmuan ın 43 . yapr3.~!.,dan ba ş la r, Kena r­l arı meş i n ve üs tü k ağıd ei ldli ol an es er , 205x122·146x64 mm.e badındad ır. Vara k l arı ince bey az k aZ ı ddan olup , beher vara k 21s .ı lırı iht iva ed er. Nes ih ha rfle ri. yaz ılrn ı ş ol an Ietio-name :

tS~ u~ j~ ~. ~, ~~;), i s •..;f ..:!t~·J •• o ... ..;-G }~~ _ ~ . ~ r+ .'~~D

• ....s lı .--C ::L.. .;ı~; .: J jt-~..... J 1....1 J 1' ;J ı,;'1: 1J ' :.Lıt ,t:J"" J'- ~..t.:-~_'" • ..r • • _ _ _ v J'ı. i,.,; , •

diye baş layı p :

,) L~ ' .... -\~. ......:. .:,.A~ ",-:-~1 ~....u..:. -;--/.., ~f ~ , 1 jJl~ ı,,...f"ı... ııı

. «~. J ~ J .:".....~ J ~ ~ • .l• .tI ı~.; .k- I, ı J C~~· . ...~~ifad esiyle sona erme kt ed. r . I s linsa !ı ta rihi 20 muharrem 1170olup, rnüs tensihi Hac ı Musta fa S ıd k ı is mind e b ir zatdı r.

b. Fet lh-n üme -I Mora

III, A hmed zamanında h. 1127· m. 1715 d e Ali Paşa tara f ı n­

d an Mora 'mn fet bini hikaye eden bir eserd ir. Müellif hakkında

hiç bir bilgimiz yokt ur, Yalnı z Ietlh-na menin 24 a varakında "B"fak ir-I hak ir ya'ni Na di r-i pür la ks ir " ibares iyl e yazarının Nad irisminde biri old uk unu öğreniyoruz . 24 va rakl ı k eser Is ta nb ul Ü.ı i ·

versite k tp . si T . Y . 2530 nurnarada kayı tlı dı r. Sırlı meşin, kakllci ld li ve m üellif nü shası olan es er 2ıOx130-1 62x72 mm . ebadındad ı r.

Vara k l arı ince sa rı kiik ıtlan olup beher vara k 19 satın iht ivaeder . Tiilik ha rfle rle yaıı lmış olan tet ihn üme :

« .. . J ,:, '1) ı <!LLL. C l:; ':'~!" v i.;- ..ı. j::;. J v l,; ..ı, .a- (:-) i .:r) i • 1,or-: 'd iye başlay ı p :

';""';J.}1 ..... , cr rU ':- ~ j l

mısra ı ile sona ermek redi ı ,

C, M:>ra S efe ri

ııı . Sullan A hmed ' in silü hş ör ü ve ayni zamanda d evrinin ünlüb ir şiii r i ol an Vahid Mahtürnt 'n in h. 1127 · m. 1715 senesindeki MoraS cferind en bahseden fetih-nüm esi iki nüshaSlyla ınaıümumuzdur. Ç3'Iışmamızda esas mü d lif nüsh as ı olarak el e aldıkımı z ilki, Üniver·s it e Kü tüph anes i T . Y. 340 numara d a k ayı tlıd ır . Mezkür es er ,,2

104 SEVIM ONGON VAHiD MAH r OM I VE MORA FErjH-NA~tES I 105

va rak olup, beher varak 11 satırı ihtiva etmekted ir, 235x1l5 - xl 25x

65 mm. ebadında olup. kag-ı t ci ltl id ir . c •••..f ı .rJ' '.) J i .~J i O),)'di ye başlayıp :

rL:- b ~~'.. .J~ j J':"

. )(...lı ) ,' .~ ~ ;.J $' •• - . i •

beyti ile son bulmaktadır, Yaz ı çeşidi di vani talik tir.Di ğ er nüsha da Topkapı Saray ı Müzesi Hazin e k itaph ğ: 1651

nurnarada ol up. ka hve rengi d eri cilt bi r rnecmuanın için dedi r.Fetih-name 114' - 126' ye ka da r devam ed er, 305x 155.240dOOmm. ebadında, ser-Ievh alar müzehhep ve cetveller yald ı zlıd ır.

c .. . -:ı>J ' J,:.- .:~ «i s- :)'_~ ~.;\'. ~ :...... ~~ -cGı:: l.'- ,d iye baş layı p :

tL:- p~ ~:JI" :J~ j t:'

. x,n, ',_ ~ ;.J s;i '"' i \ •

mısra l a rı ile son bu lma k tad ı r. Fe tih-namemizin yazarı ha k k ında

e limizdeki bilgi ler aşa ğ ıda kaydedi lmiş t ir.

Vah id !\lah tüm! ve es eri : XV iii . ası r şa i rl erinden olup. kasideve bilhassa gazelde güzel örnekler ve re n Va htd Mahtümi hakkındatezk ire ve rrıecmualarda pek az nı a lürnat bu lundu ğ u ndan eldeedebi ldi ğimiz malz emenin verd i ği im kan nis be linde şairin hayatı

ve eserleri belirtilm eg-e çalışı lacaktı r .

Ası l ad ı Mehmed olan Vab'd Mah t üml'nin ne zaman, ner ededo ğdu ğ unu ve babasının ismini b ilmiyoru z. Ancak. kayn aklardaİs tanbul l u old ug-u zikr ed iliyorsa da', bu pek kar't d eg-ildir.

Va hid Mah tümi'nin do ğ um ta rihi bilinmemekle bera bcr " xvıı .

as rın sonla rında d ünyaya geıd i~ini tahmin ed iyoruz, Zira . m. Ah ­med devrinin hilarn ına ka d ar 13 yı l sürgünd e kalan'? şa ; ri n, d ah aönce ha zine ag-a lığı ve bunda n dı yü ks ek mak amlara geçmes i i ç i :ı

XVII . asrın sonla rında doğmuş ol ması muhakkak tı r.

Şair önce. End erün mektebinde okumu ş ve bi lahi re gene or a ­d a vazi le a larak, ııı . Ahmed 'in himayesinde ilibar sahibi. nülüz luve d iray etli bir şahsiyet o lmuş t ur, Bunu müt ea kip. Enderündahazin c ag-alı~ı d a yapmış ve /II. Ahm ed'in a k ıl hoca l ı ğı va zilesini

B Rimiz. Tukiu, ünive rsi te ktp T. Y. Nr, 9 1. vr k , 2-19., Ri.miz, a7nr U~', \'ılc.2 49 ; Mebmed Sür@yyi . Sicill-I o•.n dnl, ı .hobu l

ısn . e. IV. c. 352.10 M~hrrı l! d Sürcyyi., ayn ı ' ." 1' , c. IV, a , 832.

d ahi ila etm i şt i r . Faka t, Va htd Mahtümi'nin padişah hi mayes ind e­ki ikbal d evri uzu n s ürmemi ş t i r. Mes lek daşlannın kıskan ç h ğma

u ğramış, kend is ine iftira e tm iş ler ve Padişah'a d a şai r aleyhindesözler söylemek süreliy le onun Ist anbuld an uzaklaştırı lmasına se ­beb olmuşlardı r u.

Şair , Sullan ı. Mahmud' un cul üsuna kadar 13 y ıl Edi rne, Se­lanik, Ş am ve H icaı 'da sürgü n hayatı yaşamış tı r n. An cak. i. Mah­mud tahta geç tik len sonra bu es üre t den kurtula ra k. memleketineve dostl arına kavuşmuş tur. Faka t, artık hiç bir him üyeye ma zha rolmamış ve 1145 (1732) yılı nd a vela t e t mi şti r. Vefa t ı hakkın­

da devrinin vak'a-nüvis leri hiç bi r kelime kaydetmemişle rd i r.

Zamanı nı n ş i ir ve inşüda mahir nük tedan b ir şair i olan Va hldMahıümt, d ig-er şairler arasında kendisine nazire yazılamıyacak

derec ed e temayüz etm iş. üstün bir şahsiyet t i .

Ilk önce, la rsçay ı ö ğrenen Va hid Maht ümt, bir tara ltan Iranşa irl e rin i n eserlerini ok uy er . d ig-er ta ralt an d a di van ş ii riyle güze lörn ek ler veriyord u, Onun bilha ssa 13 y ı l sürgü nde ike n yazmış

oldu ğu ş a rk ı g üll el erin in kon usu gurbet ve ş ikayetleri havi ço kateş li yazı l a rd ı . Buna ra ğ men Mahtümi hiç b ir vakit as i ol mıyan

bir ka lb taşımıştır ıs .Maht ümt, kaside ve gazelle ri kada r tü rkül eri nde d e muva ffak

olmuş b ir şüird i. Aruz ile yazdı ğ ı türküler. onun ha lk ve d ivaned ebiya tıa rı na vukülunun her iki cebhesini de aksetti re n g üzel nü­müneler o lm u ş t ur . Feti h-na rneden başka müretl eb d i vanı va rdır ii .

Ayrı ca 1127 (17 15) d e 111. Ahmed ' in Mora 'y ı Ve ned iklil erden i s tird üdı

için yapı lan ha rpteki menzill er i bild iren ıB,yan -, maruisi l-i Despot »adlı b ir risa les ini d e zikr edeb iliriz I'. .

Uzun za man T ürkl er ile Ve ned ikliler arasında g ayt:l çet insa vaş lara sahne ol an Mor a yanmadas ın ın is t i rdad ına, Avrup a'davuk ü'a gelen karışıklık l ardan layd al anıl arak 1714 se nes i sonund al(ir iş ilmişti r . Bu sele rle ilg ili gaza ve selerleri hika ye ede n eser-

il Rimi ı.. aynı eser, vrk, 2S').2 3 1.12 Mebmed Sü re yy a. ogn ı ~U'. c. IV. LO3.32.13 Ali C.nip y önhm. H~.71 a if.J'OfI h~m }I/ı/k ıairi VdJır i Mant :imi. Tiirk a LL;

'U.. Ef~bigdt' Dug/. i . c. III. u y.: 1·2 d ttaabul 19 '9). l o 2;0.if Ahm:d Ö nder. VaJat i Malaıümr. m ~%ua i yet t eai, Türkiyat En•. Nr. 208.LO Topkapı S aray. MÜU8i. Emaeet Haz ine k i ta phA' ı 17:')2 Dumarada bu ri.ile­

oia bi r niithau mevecddur-

106 sı::vhı Ol"GON VAH lo A1AHrO.ıli VE MORA FET1 H-NAMESI 107

ler arasında savaşları büt ün ayrı~tılarıyıa anlatara k k ah ramanl ı k­

l arı heyeca nla tasv ir e den sadec e üç fetihna me bizi gerek i g ibiayd ınla tm aktadır .

Va hid Maht ümt 'n in . Mora S ef eri» ismini taşıyan Iet ih-na mes i,nes ir şeklinde yazılm ı ş o lan va k 'a nüvis kaza s ker Raş id Mehmedve Nadir'i n fe tihna mel erind en fark lı ol ara k s eferi bize d aha te­ferrua ı lı anla tmış ve a rada sırada bazı mü him kale ve şehi rlere a ilkend i ırörüşlerin i de belirterek manzum bir ifa de k u llanm ış tı r.

üstelik . bizzat III. A hmed ile de S erez ve Kava la'ya kadar seyaha tederek Padi şah ' ırı ber a berinde bul un an şa i r. bu seya ha t! günügü~üne ka leme alm ı ş tır. Va htd Maht üm!' nin ma nzum ve mensurşek li nde olan bu fetih -na mes i meç hul ka lmış baz ı hususların ay ·dın l a tılm ası bak ım ından pek ö neml i ve d ikka t çek ic id ir. Fc tihna ­mes inde kull and i ğ. g ayet samim i ifa d e okuyucu s ü rük lemiş veböy le lik le d e fet ih-nam e a kıcı bir üs lüba sah ib ol muştur.

Gere k NAd ir ve g erekse Ra ş id';n fetih 'namelerin de İ stendi l ,

I~ne. S uda . Ç uka adalarının fe thi ve Korfu seferi üzerinde d ah açok durulmuş bil ha ssa d eniz savaş l a rı he r ik i fetih· na mede d e ha ­d i sA t ın mihverin i t e ş k il e tm işti r I • . Hal buki. bi zim üze rin d e d urdu­~umu7. fe tih-na me, savaş l a rdan ziyad e hareka ıda kronol o jik bi r sıra

lakip et mekle b üy ük I:ir til izlik göstermiş ve sıras iyle Iet ih-na rneme tni nde g örüleceki veçhil e Şehid Ali Paşa 'nın G ôrd ös, Anabo li,Modo n, Koron. Anavari rı kalele rinin zahtı , t efe rru a t lı ca an l atı l mış'

t ı r. Aynı za manda , Ie t i h-narrıem i zde belirt il m iş olan tarihler devri­nin kaynaklarına" ve d ik er ik i fetih-na medek ile re uyrnak ta d ı r .

Böyleee Mora sefe r le ri ile ilg ili devr inin mü him kayna k ları aras ın ­

d a bi zim [e t ihnamem i z i .ı d e yer i p ek b üy ükt ür,

Maht ümt'n in Mora [etib - ruimesi' tıu ı ik i nüshasına dayanı larak

te 's is ed ilen tenk idli neş r i a ş a ğ ı d a veril ec ekt ir.

UI Bk. R 'i ş id , Fr.t ih·oi me.i e eei re -I Mora, vrk.55 vd ; Nidi r. Fetih'nime-i\fora. vek, 6. ı 1 vd .

11 Bk. Sili hdar Mehm~d Ata. Nu. rel-name. M.oi.. Genel kt p. Çaınigir k.ın.

TürkiySt Eo. titÜJıüıtıde1ci fotokopi. vrk. 257 vd.: Ri , id. Tarih, c. LV, LO110-112.

MO R A SEFB !

Li muharriri h i el -Ia k lr rabbihü' l ganiy i'l-hami d Mehmed el-me d ­

' u finnükül bi ' J-VahldVe ii gay rihi b i' I. Mah tümi'i müdde'a'am ile~, ül1ah; te'a Ja bi'r-

rü ş d- i (1 ·) ve'J -h üd a ı.

Bir ş ebangeh sipah - ı si ya h-carne-! şam- ı tarik ceztre- i Mo ra-igüna ı rnüstevl i o lup l e ş ke r- i hün-aşam - ı Vened ik gi bi ka bza-t ta­s arrufa a lrnış d i ve zulm et-l b id ad ve cevr-i ' adad an mord üm-I çeşrn­

-i muvahh id·ş i'ar ki nu r- ı d tdc-i u l u ' l - ebsdrdır , Ieyz-i nezüred enmahr um ka lmı ş t ı . T tre -n ihadan- ı ' a lem şe bpere -va r eve-i ' izze ldeh ü mü l ı k dan s d em ur makd a ve nur- a şirıay- s a' adel olan şahhiiz. ~

'anka .ş i k ar aş iyane' i me zelle rde o turm a kda (2') sükkanun nAle· ,

a teş · te's; r i Ie lek- i lir 'e çıkup

Sitem Ü ceorine mu(tdd ki 4erl~r o biz izPerveriş -gaf le· i ddd ki derler o bizizGam./ ağgar ile als ak: n 'ola kügind e mukimSakin -i kişver-i bidtid k i derler o biz iz

mısda kmca ' a le 'd ·d e va m feryii d u ligan e tm eg-e mu ' la d 0\'muş iken y ine d er ün - ı sa dakat·meşhünl arına mün der ic o la n nü r - ı

iman ta rtk-i tes liyye lde p ervin ü sühA ' var bedrak alı k ey ley üp ,

Ş,b'i f irkal geçüp erdi seher inşdllab

Ideriz küy·ı murtida gü zer in~allah

Lutfüna munia zı rl z biz o Gan f Mevlcinın

H azret-i H ak k' a reoimıs geçer in şdllch

d ey u ıı igeran ', cani b-I maş rı k - ı tevfik iken gö rd ü le r. ki ufk.~da r ü'n- nasr Ed irn e 'd en b ir aftab- ı ta ba n peyda " C bır şerus - ı

cihan . ta b. ı dırahş d n ! h üv eyda o ld u k im zerre'; rı ü r -ı s~r:ıru ki şver: i

d ild en l e ş ker- i zulmet -l gam· mev[üru ~ad .ı:ıerha le d ur .eyle r , .b~rmihr- i s ipi h r-i saltanat ki [ürü g" hadeng-i şu'a'ınd an çcşm - ı ls fend ıya r

h h- d O (O' lt Ktb . TV 310) : - H (Hazi• • Kt b.i Li mubarr iri i . .. LI. D ı ver.l f:

165 1).i Gün. O : . H.a Humal ı kdan O : . H.• eyleyüp O : + I.t imac•• i.ir-ı sef er eyledlkçe H.S Ouahıiin O :. H.

ı os SEVıM ONGONVAHlo MAHTOMI VE MORA FETJH-NAMESI 109

hire ve bir hurş id -i s üsman-ı devle t k i blrn-i li g-i s a'ika-i le 'sirindenmenzil-i Rü s lem mugarı ti re olmuş tur. Bir asma nda ik i rna h ol ma zki eve-i sa ltanatda nazlr in g öre le r ve 'a yya r-' (3") endişe barga h-,f üadırıa y ol bulmaz k i rnertebe- i ' a k l u daniş ine erele r

Mat bah·, etidutıda Kegkıhüs bir k emter [feda 7

A1ezra' -, lıJtf- 1 [irdudnında ra'i Keyku b6dSafder·i rez m u veg a şdhenş eh-i kiş ver' güşli

Hazret -i M n Atımed- i sdlis hidio-i plik -zlidZa/'I pdki ola y li R ab ol şeh-i sa'd-ahterin .B ô' Is-t emn ıi em ôn-ı (alem-i k eon ü [e sdd

eünd-i b t-paya m nucum-ı ıa band an fir avan ve genc- i g evherve hazine-i s im ü zeri d a hme-i Efni s iya b ile ( 3b ) te v 'e rna n ikenzamarı - ı de vletinde mema lik - i is la mda küffa r-, hflksa ra ka­ra r ve eyyarn-ı salt a nalında rikab-ı ümmet- i Muham med zencir- isi tem-i k üffar ile rna ğl ü l - i a zar 8 olma ğı re va g örme yüp

.:-.o.) .1) .1. ('- .ı ;b LJ) ~) JL:.,) ~

":'-)J ' j J; ~r':',) ıJ--" i ,u ..;) 1.) ':"-JJ

ih tiya tm mer' i t ulup bahus üs ş i k es t - i ' a hd ü arnana da' jr h<.ta r of i'l-i n i -şayes le- i p ey- der-pey zuhür ve sud ür et melrin

T a rih

'A z m-; gazô. et se n'o la ' ie zet ü nusretle melikBuslcdı ceyş · i V, nedik etmeğe liyiııeeilik

S eng-i hilal u nak z erüp JO s ındı z ücdc- ı errn ü "abd 11

Sagdr -i peymün ( 4 ") kmlıp cdm-ı "ef li kaldı " g. dikS öyledi tôrih ini tevb ih ederek ta b'-ı VahidAyiııe -i "abd i şikes ! egledi cilnd- i Venedik

leran esine seragaz kıiınup ccnab-ı vez tr-i rnükerrem ve A sa l·,

6 Hurş id : • H.1 Gedi O : gulim H.• A. i . O : - H,9 Hu a... O : biraz H.

10 Erüp O: .lup H.11 D i~er mıuilarda dör t ti fle Ala/feci/ün ol .n ve:ı:in bu m ısnida ~Uüite(;lün

AIs/ii.(i/ün ,ıtüft~(ılün M~/a(;{ü f't. ka lı bı na u ymıık ta dı .... Müe llifi n küllü r 't: v i yeı i

bakımıodan dikkat i çekmekted ir." K. ld ı O : o ıdu H.

rnuh te re rn, damad- ı şehr iy a r- ; C e rn-hô şem 'A li Pa şa y esserallahumliyeşli hazr e t leri n i rayet - i rnefhar-ı ı. aina t ' a leyhü 13 efdal ü's-se­lüvat ve ek mel e ' t-t eh iyya t ilc ' a lem-ef ra z-, imt iyaz ey leyü p l eş kcr-i

sa f-şiken-i is lama se rda r nas b edü p irs a l ett ikden s onra kendülerdalı i saiadet ile ' iizim-i şehrah-ı gaza ve Venedik kasdı na canib-iDes potdan seyr ü lemaşa ede re k Serdar-i a' za m hazre llerine (4 b )ikt iz ü ede rse mü liik i ol mak m üdde'a ny la yol a g irdikde ev ve laDarün-nas r Edirn e 'den devlet ü ikt iil ile t u ğ - ş evke t- Iurüg- ı ic ­bi lin tezay- ı peh nay- ı T i mur l a ş ' a i! 1!'.de eyleme k rnünas ib gö rül ­d ükd e d u' a-g uyan-, d ergah - ı devlet ve senii-hanan- ı barga/ı- ,

. s a ltana l if deha n- ı mi d ha l mcnkabelde bu n azrn -ı s ükke rl ni a ıay iş-i

ze ban ey ledi le r k im ı .

Na zım

Eyledik çe ' ursa-i hegelide eegşin le savaş

Küşte-i ıi ğ-i demtir olsun (eduV'l·· i bed-ma(a ş.

Cün d-i hi-pa!Jan lıı a hdlc-i zem in olmaz ha.mü!Yer göt ürm ez leş kerin ola me ğer Timur/aş

N es ir ı O l r üz- ı flmz ki sah ray - ı Timurtaş 'dan ' a zime! -i huma­yün ( 5") o ld u. Miih· , ı8 ce mazlye 'l -ahm n y irmi beş inc i yevrn-i hamisidi k im 17 l eş ker- i zafer - r ehber-i muva hh id in-i hazret- i Padişah-ı

güzin ile SUVar o lup niz e güzera rı - ı meydan-ı heyca ve lüfeng en -- d aza n-' 'arsa -; vega k a fay - ı şehryar -k iş ve r-g üşada iilay ilemürür ey ley üp

Naz ım

Cenlib·ı Pddişehin makdem-i llUmliyüııu

Mılşerref egledi ÇÜ Il ka hsar ıı hü"'üııu

Mılzeyg<ıı elli zamdn-ı bahar- ı "adlindeVez ir bagçesini bargah-ı gü/günıı

teranesiy le ' a ndeliba n-, riyaz-ı d evle l g üy a o la rak nü zUl ve ma h- i

rnezb ürun yi rmi a lt ıncı curn' a smda o l g ülis ta n - ı firdevs-nişandan

13 Efd. tij 'l!Iu ıaval O : + ve ' . Ii i l i bi ve uh. bihi H.u Saltaoat O : mıırd el et H.16 Ki m O : -H." Mi h O : -H,i ? Id i kim O : id i ki H.

110 SEv IM ONGON VAHfD MAH rOMi VE MORA F'ETJH-NAMESl ılı

Nazım

Reh-i gazd ki ola rahı-ı "az m inin rdlu( Sb ) 'inan-ı himmeti e/den bırakma bil/ahi

S emend-i devlet ü ik bülin in bu süriat ileK emal ç aytrl o/sa mehel çaagah,

Nesir : velkı nea gü!gün'l saba-ref ta r - ı edhem-gi rda t la rm Ke mal Ça­yırında rnerb ü t- ı pay-bend-i iiram ey leyü p m üh- ı rnezbü run yir miyedinci g ünü kim, y evm-i se bt id i, menzil-i a liyeden berid -ilezell ü! ve il tika r b u rnazrnün ile da'vet-narne gel ürd i ,. kim

Misa/·i pir-i f ani rahm el ey ah-ı ciluin-drıi

Bükülmüştür beli bar-ı [irıilcın çekm ede n güyaÜmid-ipay -büsun /a akıdup (6 Q

) göz/erinden yaş

R eh-i 'aşkında pamaı o/du cisr-i Mu stafa Paşa

Nes ir: da ver -i merhamet-gird ü r uı man z ü r- ı çeşm-i ci han-binle r iol dukda iilı- , cari g ibi ol ca nibe meyl eyleyüp Musl afa Paşa Köp­rüsünd en ' ubür ve ol vadileri ezha r- ı hıya rn ren gAreng ile g ülis­t an- ı d il-i erbab- ı sur ür g ib i p ür zib-i mevlür bu yurup yirmi se­k izinci y evm-i ahadd a dilikan-ı Hirmanl ı ' n ın kiş tzü r- ı iimiiııerinde

mezrü' o la n tohm-ı hir rna i 'eyz-i kudüm-ı sultan-ı zemin ü za ma nile ser-sehz-i sa' iidet-i cavida n ol up padişah- ı ra' iyyel-per vernasıye-i ahv üllerind en v

( 6') Ae!makda gerç i za tım-ı s inemi k em Evlmcdım

L ôkin ühım giii ya/m y üz/ii hemdem bu/mudım

EMi'" Iıep kendim gibi bir dan eye mu/.lcie " imiş

Meua'·ı diil/y ada hirm enli bir ddem bulmc dım

rakamın rn erküm g örüp menzil -i merkü rn da o l gü .ı karar ve yir­mi dokuzuncu ye vm-i isneynde b ir sahray-ı bl -pAyiina ve b ir fe­zay- ı bt -kera ne kadern-ni hade oldu la r ki ' a rsa -i e mel gibi bi -hadd ü

18 Getül"di kim O : z c tü rüp H .19 Ahvillerinden O: .hvi llerinde H20 Ehli O : i h H2l Muh tae i mi ~ O: muhtacdır H .

b i-ga ye n a rn-ı nam is i Uz unca ova o l ma ğ rn kemal-i vüs'alindenzarrıan - ı eıe ı gi b i bt-nihaye verasından " Gü~üm l ü na m bir ka r­ye -i lalif ıs ci vii rı na 2' nüz ül kı l mup sükkamnda n bu kı t' a- ı d il-pezi rg üş -zed- I fak ir olmuşdu r .

Nazım

Vddi-i malıabbetde gez erse m n 'ola gaml,H ierin beni ey af ei-i can el di elenıli

Halin hevesi kı/dı beni Leyli· i hüsnümMecniin -sıfut sakin-i sahray·ı Güğümli

Nes ir : Ve '" cemaaiye' f-ühm n otuzuncu ye vm-i seliisiid a es b-i lagarmlyan-ı Ierbilı-nihadm Sern üzce na m mevk i'd e 2fl ı stabl-i tenper­ver ile cilveger ey lcy üp,

Naz ım

J,,/üşdbihdir o pirtiben o sineSdde f le dürr-i berrak u sem ineYüzüm s ürs eqdim ol simin lenin cihS emüzce sine-i pdkiz tı ine

Nes ir: (7') h ülyasin 'aşk-baza n- ı rüzg a rd a n is t ima" buyurup mah - ı re ­cebi n i btid ü s ı y evrn-i s eıa.ada " Kayalı na m makamda sengin ­di l arı - ı zamanın ültAde-j cevr-i bidiid ı o la n düşkünl er

Dest gir 0/ ki biin-i çcih-ı mezelletde gönülLa ğziş-i hııfre-i tebrid ile kaldı dayaltYok dur iif iüdeni piimti l -i eefci ey lemedikSeh» ile bidmet- i "aş kında ayağı k"ya/ı

m ak a lesi y le na le vü fe ryadıarın g,iş -i h ü ş -ı şeherış ah - ı cihana isa lil e nAil-i ka rn - ı me rA m o ldu la r . Şehr-i recebirı ik inci yevm-i erba' A­sında " Papaslı na m karye-i kilisa (7b ) k i rda rı n civarına ' ule mAy-1fa zil et -asar, fukah üy- ı takva-şi-ar ile ' ibadetgAh·1 gü rü h-ı ebrar

12 Verasında r. O : ve raSlOda H..., Lilil O - l i t if. H.i. Ci va rına O :durında H ." v. O : - H·:6 Mev kicd ! O : me vzicde H.27 S elitada O : erba(ada H .es Er ba( ii . ı n da O : hami. d e H .

112 SEvhı ONGONVAHiD MAH ruıı l VE MORA FETllı :o;AMEs! 11 3

21 Hi li. O : hi . H.80 Hüakard. O: + s ure- I H.3 1 Mib. kk·i O : + ..~b.ı H.32 imtihan. O : ~ H.sı Uruluh O : bueulub H.8' Cum(aııod. O : eu(ma g ÜlIıü odo H.ii CumC• O : . H.38 Be, ind O : alt ı eeı H.87 Seşeebihde O :dü, enbib H.LO 8 i" ib O ı - H,3'f RGz O : . H.

Na z ım

Tef ois edüp umürına Feyyaz-ı mutlakaMeyl et me leos- i dehre sı ğın hesret-i Ha k'aPisuin - ı maelerinde tılıi go rse gör niceDer 1,/1', n ô-reside gönül ist emem kaka

lenbihin lay·, meyl e aıüde·damen ola n müdm inIere ı sga etd irüpbeşinci " rü z- ı seşenbih'de " sahray- Fili be, menall-i bargah·ı ··

Ie lek-rnedar oldu. R üz- so çeha rşenbih ve peneşen b i h aram ukarar olunup ruz" cum'ada

eyleyüp nukra-ı halis" rni'yar-ı nazrn- fusahad an Va atd-i sena ­karın bu k ı t'a- rengin-i zer-niga r: dar bhan e-i d irem-medar-ı huzur',hazret-i Hünkard a " mihekk-i sı . imti hana " urulup " sikke-i kabül-işeh r iyar! ile re vac-ı i' t ibar bulmuştur,

Olsa da mak b ôld ür mir'ıit-ı s imin pdslı

Mıfleber almaz nuhds olma ğıla el", asitOlalı zencirlü altunun gönül diıdnes i

Deçr-i edlernde görünm ez 'aynına papdslı

Ş ehr- i merkümun üçüncü yevm-i eum'asında " Iezay- ı (8')lstlnmoka'y a nüzuı kı hrıup cum' a-erte si v o turak "e r ü z-ı pazarda

( 8" )

Nazım

l'ar" / erzaneye hin bey dak· , e<İ rı ey le hiheTek halel verme bu şahane alan terttbeKiş ed üp alm asun ol gülruh u nerrıid-ı f elekM,i/ olursun sakın açmaz koma sür şu [ili be

medlülünee nt'o s ürüp 'b im oldukda ol hizehr " miş e- i " saltana ­l ın ın ug ür- hurnayünuna Kurd-korusu ge l rne ğ in mevz ii- i mezküruşira,ı e ş i kar eyley ip şü ban -ı nefir-zen-I rerne-i güs fend agnam­sah rü y - ı haserıe a ga z" nasihat " u pend edü p gurk . i t t z-dendan- ı

agyar-' derended en da rnan-ı ' is metlerine bir gezend ermemek içinkoç baş larına bu kıta'i- i d i l -pese rıd ile sevgend (9' ) verdü~ü " guş·,

huş ile 'sga buyurdu lar.

Nazım

Ştr-i m dderden elez gelse n'ola sa na sozumGöremez calemi sensiz ben im ey malı gö zlimS en rak ibin uyup ardına k oyundan çıkma

Sü rüden Kurd K orosu'nda u sakın ayrılma kuzum

Nesir: sayd u ş i k ü r meram- tamam" d am', husü l u itrnarna d ü ş ­

dükd en sonra o l mişezarı:ı civa rında leb-i c üyba rda n üzül-i ma·hazar" ihznr ve et ' Ime-i neliseler ;t'a:n olundek dan sonra,

Nazım

'A znı ·i rah ey ledi c i/ber dili nıilıin ederekPeyrev aldu ana dil çük-ı giriean edereleOldu Meenüna relı -i genıda ayakdaş gönül

(9" ) LJüşdü sa hr ôlora Ley /i deyü e]gan ederek

Nesir: terônesi yle k ôs ve k erren ôy ların dems öz eyley üp KMireena m menzil e a}'in·i is lam -ı sa'adet ·enea m üzere niizül buyurd ukla ­rınd a rahiban-, deyr-i maha bbel şahid -i bah t - ı bed-hilka tlcrin buma zrnün ile ta' rif eylediler kim'·

Nazıllı

Cümle etodrt o seng iıı · dil cıva nın cti$ı ka

Hatı - ı t ersti gibi moCkus olluğu ztihircedirSöyleşür y ok k im..ler bilmez lisôn- ndeın ı

Ol biiı - i deyr·i ce/arıın lcaoli hep kalireedir

•• Aı O : ·H.u Hi eebr O : ıit i o · H.lt Mi, . O : . H ,eş Na. ihllt O : Du..b U.u Ko ru ıu od. O : koru.uc. Hu Mi .hau t O : . H...tl Kim 0 : - H .

n Dokuzuneu O: Q O bi rind H.fS C Um(• .ert~.i O : ,en bih H.n Şikiyd O: , ik. yet He H.6) Birinei O : ildn ei H.61 Olmamııd. kim O : oJmamı ıd llc:i H .lil İkinci O ; ü~üQeü H." F.tb O : • H.

Nes ir: OLr ü z- ı liniz , ma h-: rnez bü rua d ok uzuncu to r ü z -ı c urrı'a­

e rtesi " id i, çin seher ki nakkaş· ı ma nt-pesend ( 10 ' J ku d re t-inigarhane-i ' a lem-i süreld e ceyhün-ı p ür-rn ev c-i ufukdan ni lüfer-ihurştd-I rahşa n resmin alup gül'miiı k ün bed-i a.ma n· ' lac ive rd lüze re nakş etti. O tag-·! renga miz- i su l tan-ı d in ve t Üğ" şevket­

lürüg" pad i şah ·. r ü y- ı ze rni.ı Alacalar na m me.ıail- i Ierah -Iezüyaye ll i. Padişah·. 'a li·cah ve sultan - ı din-pen üh bah r-i bida r ve dev,let- i agah ilc gelüp mekin oldukd a er jeug -] hame· i suver-pira veBi h züd -ta b-ı Vahtd -i r ck1a bu kıt'a- l rengin ü ra' rıanm resm-inev- p eyd asrn ol hidi v-i mü lk- daraya enva' · , ( 10 ' ) rn idad- ı ş i kayet'·

ta hrir ü ihda kıld ı ,

Na z ım

Bü' I·'aceb bukalem ün naleş-ı ceftidlr o püserÖrneğin almada hayran olur erbdb-ı nazarGiyünür eg nine tdt.'üs-reş ol gü l-ruhs6 rGtih zer befı-i ' A eem gtih lat t] Alacalar

Nes ir: Mah· , receb-i ş-rtf ln on birinci '" pazar g ünü henüz zcrrtn­giyiilı" zemin haver- I rn ezrai- ı ufukd an ser-zed e olmarnış dı kim bl

O tlu ca niim ç eraga:ıd a haym e v ü harga h·ı sultan -ı p ür -intibahgiyiih·, l ıod-rüs tevar peyda v ü aşi ka r oldu.

Naz ım

Eş k -t çeşmiyle su vdrırsa n'ola dide-i l er(I I ') Kişı-edr- ı dile lı er gtih ede r ol mtih na za r

Tahm- ı elrôıı -ı emel elc di ze rnin-i dile yarAf~:r{l'"ı Otlucu 'nın luisılı bilmem ne biter

Nesir : Malı · , receb i .ı on ikinci " pazartesi g ünü b ümd üd k i ser ­l e ş ket-i ikllm-i have r kal'a -i Ielek devviirı top - ı ge rdü n- kü b- ı mihrile açup slp ü h- ı zu l met- şi'a r -ı şiim elinden alm 'şdı. Meg-er serda r- ı

a'zam eeniib·, vezir-i mükerrem pq gam' l let:, · ; si G 5rdö , ile

115VAHl o MAH r ÜMI VE MORA FErIH' NAMESI

Kezbek ç i- baş ı Süleyman A ğa'yı canib-i Sultan-ı zt-şana sa lmışdı,

( i I ') Sern er-a lan ı nam mev ki' de pad işü h-ı dln-pen üh " hem en " e l­van-ı ni'am- ı lü tf-i Barid en tena'um e t rne ğe agaıdan " rnukad­dem Kozbekçi ' Ömer Elendi nam kulla rı ki fenn-I belagatd a sant-iisneya- i S elman belki d ag - gayretze rı- i dil- i Hassa n id i, feth-i mez­küru taf s il üzere i' lam ve i cı an eyled ikde i s li'dad ı rnikdar ı mazhar- ı

ihsiin olup ! ' ba' dehü Kozbek çi -baş ı rikiib ı sa 'adet- ik t isübı şeref- i

la kbil ile imtiyaz bul d ukda gıday'! ev ve ltn -i sultan p eyg üm- fe th- IMenı il ·i Otluca'dan kalkup Ba takl ık nam maka ma mürtir esnasında

G5rdös o lma ğın ma t bah-ı ' amfre-i c üd-ı Mev lanın sük ker- i şekkerin

aı ayiş.j zeban- ı Iıamd ü se na eylediler. Fe th-i me zk üra şu'aray"

Enderüa nice larih-i ber-ces te vü me vzün söyledi ler lakin

ı Bey it)

Nes ir : melhümunea faki r-; naça rziide' ; ta b'-ı bt -m ikdanm oldu ğ u

iç in bu tiirih·i kem-Sayan iht iya r ey ledim.

Tarih Bı

H az ret -i H tin A hmed-i Cem-etih u İskender-feri

( 12' ) Eyledi mesrUr u handtin bir mıibeşşir çdkeriDed! ya'ni ,isaf·ı 'ti/i' rı ijtidı Kirdg ür,Fetlı- i G örd ös-i [elek-girddrın e'di mazlıa rı

Gerçi hayli hile biibın etd i küfftir B' ü sWvtirPayidar olmadı am ma göricek zıir-tiveri

El -am tin d ey üp o şehri v er./iler çiin bildıler

EM.i sir kin nıo ıbcd-i isldmda y okdur y eriFeth-i Is/end il m uk addem sonra Göriös ile HakEy ledi çün kim mu za f f er leşku-i bah r ıi beri

M Penih O: + . imit H.M Hemrn O :- H.&o Ağbdan O : aği:z. k ıld ıkd. H." O lup O : old . H... $'. O : I ...ı:;' H.bl ':">. ) - j l O : _H.6) T. rih O :+ GÖrdö. H.e ı KüJfar O : ikaz H.

SE:Vl~1 ONGON114

116

( 12')

SEviM 01-ıc; 0[';

Oldu dil nih-ber -nih-l ' tilemele ştidi vü sururHak le5tild dti'imô mesriir ide ol dıioer i

OL m übe ş şir bende oe'l- lıdsı ! Valıidti şevk ile "Kalbimiz Lebriz -i hande kıldr çün verd-i lar;Dedi kim bir merlebe ceng oldu k im Mirrttı ile, Isrntinda birbir ine girdi Cevzti Mül/eriS er v irüp cün l -i guztil ol dem dedi "' t ôrth iniMüjde k'" ldr ka f a-i Gördös'ü ısıtim aske ri

sene 1127

SULTA NiYE - KARAPl ı\-AR 'A DAIR

S em aot Ey/ce

Nesir : O L g ün ki Batak lı k nam menzile nüzül olund u, eday- ı me­rasim-i sur u sü rür iç in oir gü" mek s-i hurnüy ün olup ol g iee r ü y-ı

zemin kesre t-i meş a'il ü kaniid iiden mahs ü d-ı iisman-' p ür- n ü­c üm olup ve ha ll-i beşeriyye t de pa-der-g it-i ademiyet olan hak it ıyne tlere k i gü r ü h-ı insand an ' ibiiretd ir agaz-ı pend ü nasiha ley leyüp

Nazım

( 13') Cihti,..r hti kiy e mey l ey lem ek uşaklıkdır

Vıicü J ile "ademin beyni bir konaldıkdır

He-r.:ciy - ı s-us lat ile ren reuıin-ı bender- I (. t şk

Tartle- i ma(sige~e gitmes ün botaklıtcdı r

Rcceb-i ş er i fi n in 0 :1 d5rdii . ıeü " paz artesi '" g ünü id i kim "

Nazım

Gönül saygad· , ç eşm - i g are kim hti!tr-nişaıı olduO uddilerde mürg -i etin·' hüma' veş ltim ekan olduTemtişa eıtik ' anka gib i kiı},- , Kiif- ı D espotuDoğaner y ay lti' r ş ehbdz-ı dine aşiyan old u

( Devam ı var)

es Şevk ile O: şevkle H.tl ~ Dedi O : dedi m H.6-t 0 0 dördüne-ü O :c a brfi ııe- i H.es Paı:ar tu i O: ı;ı:hAr~e nb i h H.ea ld i kim O : id i ki H.67 Mü,.g . i can O : di j·i müri' H.

Ista nbul, Ba şba kanlı k Arş i v i 'nd e bir defterd en tesb it olund u­ğuna göre. Konya dol ayla rı nda .. Karapına r d iye anılan korkulu,tenha ve muhafaza s ı la zım bir der bend köyü üzerinde " SullanII. S elim ( 1566 - 1574), Sullaniye adıada bir ş ehir k urmuşlu .

Ku ruluşu, nüfusu, ma hallel er i ve buradak i iskdn şartla rı , Pr ol.Ö. Lütfi Barkan 'ın bir makales inde elraflı suretle incelenen Sul­taniye ı. bu g ün yine es ki ad ı o la n Ka rapı nar ismi ile bir ilçemerke zi ol a rak meveull ur ' ve Konya- Ereğli yo lu üzerinde bu­lunma kta , ha tta bu iki şehri bat layan yol kasaba nı n ta m o r tas in­dan geç mekted ir. Bu küçük özelli k de. Karapın ar'ın bir menallyeri o larak doğdu ğunun ve gel iş t i ğ inin ba riz bir iş aret i d i r.

Son yıll a rda Karapınar hak kında gazete lerde bazı yaz ı l ar

ç ıkmı ş, bunla rdan bu lar ihi O rta A nadolu kas a bas ının ç ö lleşme

tehlikesi ile karşı k arş ıya b ulund uğu bel i r tilm iş tir . Karapın a r 'ın

e rozyo n sebebi ile b irg ün ta mam en kum ile ôrtül mesi tehlikes i. k arş ısında oul unması , bii z ı c idd i end işelere yol açmı ş ve ilgililer-ce bu hususda çeş itli d ü ş ü ncel e r or laya a tılmışt ır '. Bu tehlikeyi

1 Ö. Lütfi Barkan, VaktJ artn bir i_kon 'CJe koloni%tfsgon metodu ola ra kkullanılması nda dil.,. 1t'/.;iJ/u. V.o kı f l. r OUi iıı i , II (1942) ,Ci55 vd . leJl, St.2 vd .

i A. (C(lmal). K onga (Vil i yrt lerimiz .e r i ııi ) , ı.hnbul 193 2. 67, 90 da bu­ra,ı S ultea iye ad ı i le ıöıtni lmi~ tir; ay nca bk, E. Ya l ç ınkıı.ya . COITal y aio , tarttı­

J~ 'C'e 6ugU nkü K onGa, 1934 , 78, 152. H er fte Ge nel Müd. nün , 1: SOO 000 li k ha­ritala rı n da ( 1953, buk ı l!U ) kuaban ı n kueeyiedeki düZı ô.k S ult..o i y~ ovas ı . d ı il4!lıröe terilm i ıti r . Ka rapınar Ko nya'ya 63 . Ere~ II')· t 55 km. meeef ede buleueıektedu-,

3 S . Er inç. KaT(Jpıruır rolü, Cumhurl!ll'l . 17, VU. l Sd l: bk. S . Erioç. Iç Ana­Cıo ,'u'da Kdrnprr- tı,. r~~r~.i rı d~ki ku m uli~/i hokkmdo, ı. O. Cokraf ya Eo. t. Dt'rg i. i.V II• ••y ı 13 (1932 ) 113-129, re si ml i, Istanbul Onıven i tClli Edebiya t fakült eaiCo~r nfya Enııtitü ı üıı d e mevcut hava den çekilmit fototraf lar hsabad ıa kaq ıtBJhtı

teh likeyi müeess em bir şek i ld e g-öthrir.