Droga państw nordyckich z peryferii do centrum gospodarki światowej

Dr Tomasz Pawłuszko

WARSZTAT

CELE

• POZNANIE GENEZY ROZWOJU NOWOCZESNYCH PAŃSTW

• INTEGROWANIE WYNIKÓW BADAŃ NAUK SPOŁECZNYCH

• ROZWÓJ PERSPEKTYWY REGIONALISTYCZNEJ W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

TEORIA

• MIĘDZYNARODOWA EKONOMIA POLITYCZNA

• TEORIA CENTRA-PERYFERIE

• POLITYKA JAKO RELACJE ZALEŻNOŚCI

CENTRA I PERYFERIE

CENTRA

• REGIONY WIODĄCE W RÓŻNYCH DZIEDZINACH GOSPODARKI ŚWIATOWEJ

• NAJWYŻSZA JAKOŚĆ ŻYCIA

• KAPITAŁY KULTUROWE (GOSPODARCZY, SYMBOLICZNY, TECHNOLOGICZNY, SPOŁECZNY)

PERYFERIE

• Z GREC. – PRZESTRZEŃ ZEWNĘTRZNA, POWIERZCHNIA ZEWNĘTRZNA.

• SŁOWO „PERIPHERAL” ZAREJESTROWANO W JĘZYKU ANGIELSKIM OK. 1808 ROKU.

• BRAK CECH CENTRUM, ZAPLECZE CENTRUM, BRAK KAPITAŁÓW KULTUROWYCH

POR. DANSON, DE SOUZA, 2012

Peryferie – definicja negatywna

Peryferyjność definiowana w odniesieniu do centrum:

• jako coś przeciwne obiektowi przyciągającemu uwagę

• jako coś podporządkowanego temu czemuś

• jako niemożność wpływania na procesy i struktury władzy

• peryferyjność to coś „innego” od standardu (other), pozostałość (remainder), coś odległego (remoteness)

• TEORIA 4D FERRAU/LOPEZ (2004):

• DISTANCE, DEPENDENCE, DIFFERENCE, DISCOURSE

CZYM OBECNIE CHARAKTERYZUJE SIĘ ROZWÓJ?

Harmonijność relacji państwa i

rynku

Stan finansów publicznych

Egalitaryzm i minimalizacja

ryzyka w społeczeństwie

Społeczny dobrobyt

Zrównoważona gospodarka

energetyczno-surowcowa

Otwartość społeczno-

gospodarcza

Potencjał instytucjonalny

Stabilność społeczno-polityczna

Relacje (partnerstwo) rządu i biznesu

Kapitał ludzki

Stabilność makroekonomiczna w dłuższym okresie

Skuteczność rządu w okresie

transformacji

Struktura bazy przemysłowej

ZOB. FOSU, 2013; HILSON 2008;DERRY 2012

KRAJE NORDYCKIE W XIX i XX WIEKU

XIX WIEK

• UBÓSTWO, ROLNICTWO, EKSPORT SUROWCÓW, BRAK UPRZEMYSŁOWIENIA, EMIGRACJA

XX WIEK

• ODKRYCIE TANICH ŹRÓDEŁ ENERGII, BUDOWA KAPITAŁU SPOŁECZNEGO, POKÓJ SPOŁECZNY, SPECJALIZACJA GOSPODARCZA, DOBRE PRAKTYKI INTEGRACJI POLITYCZNO-GOSPODARCZEJ

ZOB. HILSON 2008;DERRY 2012

PERYFERIE SZWEDZKIE

ROZWÓJ SZKOLNICTWA

WYŻSZEGO, ZWŁASZCZA

TECHNICZNEGO

LOKOWANIE INWESTYCJI,

BENCHMARKING, POWSTANIE KORPORACJI

SPECJALIZACJA: STAL, PAPIER,

DREWNO, WYROBY

OGROMNE ŚRODKI NA BADANIA I

ROZWÓJ

ZOB. KOKKO, 2013

PERYFERIE FIŃSKIE

PERYFERIE SZWECJI, A POTEM ROSJI/ZSRR, REPARACJE PO WOJNIE

GOSPODARKA ROLNICZO-SUROWCOWA, UPRZEMYSŁOWIENIE

PAŃSTWO A SPECJALIZACJA EKSPORTOWA (INWESTYCJE I UŁATWIENIA KREDYTOWE OD PAŃSTWA DLA FIRM)

ROZWÓJ HIGH-TECH, USŁUGI

ZOB. JANTTI, VARTIAINEN, 2013; HILSON 2008, CASTELLS, HIMANEN 2002

PERYFERIE NORWESKIE

ROZWÓJ ENERGETYKI

ODNAWIALNEJ (WODNEJ) W

POŁOWIE XX WIEKU

SZYBKA ODBUDOWA

POWOJENNA, RYBOŁÓWSTWO,

HANDEL

BOOM NAFTOWY, BENCHMARKING, NOWE SEKTORY

PRZEMYSŁU I USŁUG

DOBRE PRAKTYKI, EDUKACJA,

BADANIA I ROZWÓJ

CAPPELEN, MJOSET, 2013

ZMIANY W GOSPODARCE PAŃSTW NORDYCKICH

KLUCZOWY OKRES:

1950-1975

ODBUDOWA POWOJENNA

SPECJALIZACJA EKSPORTOWA

NOWE TECHNOLOGIE PRZEMYSŁOWE

EDUKACJA, WYSOKA

WYDAJNOŚĆ, BIZ

STRATEGIE BUDOWY

SPOŁECZEŃSTWA DOBROBYTU

STABILNOŚĆ POLITYCZNA

Z PERYFERII DO CENTRUM GOSPODARKI ŚWIATA

Kluczowa rola państwa w zarządzaniu rozwojem

Późna industrializacja

Stabilność polityczna i brak konfliktów zbrojnych

Wydatkowanie dużych środków na edukację

Strategia możliwie najmniejszego bezrobocia

Utrzymywanie niskiego poziomu inflacji

Koncentracja na kluczowych sektorach eksportowych

Tworzenie markowych produktów wysokiej jakości (także towary low-tech)

UWAGI O DALSZYCH STUDIACH –PERYFERIE DAWNYCH PERYFERII• 80% regionów nordyckich wytwarza PKB per capita powyżej średniej

dla UE, choć tylko 60% powyżej średniej jeśli chodzi o wydajność

• Większość produkcji koncentruje się w stolicach.

• Specjalne programy rozwojowe dla regionów słabo zaludnionych w Finlandii, Szwecji i Norwegii, po 2000 roku reformy samorządowe jako wynik przeglądów strukturalnych gospodarek nordyckich

ZOB. SZERZEJ: R.D. FITJAR 2010, DANSON, DE SOUZA 2012, BUKVE, SOUZA, HALKIER 2008

Dziękuję za uwagęDr TOMASZ PAWŁUSZKO

TOMASZPAWLUSZKO@UJK.EDU.PL