การเขยนรายงานทางวชาการ

“การวเคราะหนโยบายสาธารณะ”

Policy Research and Policy Analysis

PA488/482: Seminar in Public Policy in Thailand สมมนานโยบายสาธารณะในประเทศไทย

29 กนยายน และ 2 ตลาคม 2557

คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม Faculty of Political Science and Public Administration

Chiang Mai University

1

Agenda: 29 Sep & 2 Oct. 14

• เปาหมายของการเขยนรายงานทางวชาการในหวขอเกยวกบการวเคราะหนโยบายสาธารณะ o วดความเขาใจในการวเคราะหปญหานโยบายสาธารณะ และกระบวนการตางๆทเกยวของ

o ชใหเหนถงประเดนปญหา การวเคราะหสาเหต และจดประสงคหลกในการแกปญหา

o ประเมนการก าหนดปญหา และการจดวาระนโยบาย ประเมนการน านโยบายไปปฏบต

o เสนอค าแนะน าและเปนแนวทางในการตดสนใจแกรฐบาลในการปรบปรง เปลยนแปลงนโยบาย

• ขนตอนการเขยนรายงาน การวเคราะหนโยบายสาธารณะ 1. ชแจงประเดนปญหา ใหบรบท ผเกยวของ

2. วเคราะหสาเหตของปญหา ปจจยหลก/รอง อทธพลภายนอก/ภายในทมากระทบ

3. ตงเปาหมายในการแกปญหา

4. เลอกนโยบายทมการน ามาบงคบใชในการแกไขปญหานนๆมาวเคราะหและวพากษ

5. ประเมนกระบวนการการน านโยบายมาบงคบใช วาชอบธรรมและโปรงใสหรอไม

6. ประเมนผลการปฏบตนโยบาย รวมถงผลกระทบตางๆ โดยดจากขอมลและตวชวด

2

ประเดนปญหาจากกรณศกษามอะไรบาง

1. รฐ กบ การก าหนดและน านโยบายไปปฏบต o นโยบายมความจ าเปนหรอไม (Policy Rationale): งบประมาณและการจดล าดบ

ความส าคญ

o ถาจ าเปน ใครควรเปนผด าเนนการหรอเจาของเรองนโยบายนน (Whose responsibility)

2. บทบาทของผเกยวของหลกในกระบวนการนโยบายสาธารณะ o ผเกยวของ/Actor มบทบาทอยางไรในกระบวนการ ในบรบทของกรณศกษานนๆ

(Stakeholders Analysis)

o ลกษณะของกจกรรมหรอการแผอทธพลเปนอยางไร (How?)

o ลกษณะของแรงจงใจเปนอยางไร (Why?)

3. ผลกระทบตอสาธารณะมอะไรบาง o ขอด ขอเสยของแตละการกระท า/กจกรรม/แนวปฏบตของนโยบายนนๆ (Impact Analysis)

3

Assignment Dates: รางรายงานส าหรบขอค าแนะน า 6 ตลาคม • หวขอเรองและประเดนปญหาทจะศกษา • รายงานการศกษาวรรณกรรมทเกยวของ • วตถประสงค ขอบเขตและวธการศกษา (สง Concept Note ทกลองรบงานหนาหองพกอจ. ชน 2 ตรงขามหองอจ.รววรรณ) รายงานความกาวหนา การเขยนรายงานการวเคราะหนโยบาย (รายงานหนาชน และรบฟงค าแนะน าจากเพอน) 13,16 ตลาคม • หวขอเรองและประเดนปญหาทจะศกษา • รายงานการศกษาวรรณกรรมทเกยวของ • วตถประสงค ขอบเขตการศกษา และวธการศกษา 4

ขนตอนการเขยนรายงาน การวเคราะหนโยบายสาธารณะ

1. ชแจงประเดนปญหา ใหบรบท ผเกยวของ

• ลกษณะประเดนสาธารณะทศกษา o ลกษณะของปญหาเปนอยางไร มสงผดปกตอะไรบาง ท าไมจงเปนประเดนสาธารณะ

o ใครไดรบผลกระทบดานใด และอยางไร

• ลกษณะปญหาในกระบวนการนโยบายสาธารณะ o มประเดนในการก าหนดนโยบาย การจดวาระนโยบาย มความขดแยงและปญหาในลกษณะใด

o มการบงคบใชกฎหมายอยางไมมประสทธภาพ? การน านโยบายไปปฏบต ไมสมฤทธผลหรอลมเหลว อยางไร?

o มปญหาในการประเมนผลการปฏบต เชน...

o มความทาทายในการทบทวนแกไขนโยบาย เชน...

5

ลกษณะประเดนสาธารณะ

6

มขอมล สถต และหลกฐานยนยนลกษณะปญหาทชดเจน เชอถอได

7

ลกษณะปญหาในกระบวนการนโยบายสาธารณะ

8

9

10

2. วเคราะหสาเหตของปญหา ปจจยหลก/รอง อทธพล

ภายนอก/ภายในทมากระทบ

• วเคราะหถงสาเหตและตนเหตของปญหา

• วเคราะหถงผลกระทบของปญหา

11

12

ตนทนทางการเงนซงต ากวาความเสยงท กลมPIIGS ไดรบมานานกวา 1 ทศวรรษ และจากความเสยงของประเทศทถกมองขามไป ซงเปนสวนหนงท าใหภาคเอกชนมตนทนทางการเงนต าลงจงเปนแรงจงใจใหรฐบาลใชจายเกนตว และน าไปสการ สะสมหนสาธารณะ เกดภาวะฟองสบ หนภาคเอกชนเรงตวขน เปนสาเหตใหกลม PIIGS สะสมความเปราะบางทางเศรษฐกจจนทนทานตอ Shock ไดไมมากนก

13

14

3. ต งเปาหมายในการแกปญหา

15

16

17

4. เลอกนโยบายทมการน ามาบงคบใชในการแกไขปญหานนๆ

• http://www.nesdb.go.th/

• http://www.nsc.go.th

• http://www.senate.go.th/

• http://www.ocsc.go.th

18

19

• http://dl.parliament.go.th/

20

5. ประเมนกระบวนการการน านโยบายมาบงคบใช

21

22

23

24

6. ประเมนผลการปฏบตนโยบาย และผลกระทบตางๆ

โดยใชขอมลและตวชวดมาวเคราะห • ความหมายของการประเมนนโยบาย: การประเมนนโยบาย คอ ขนตอนหนง

ในกระบวนการนโยบาย ซงจะใหขอมลขาวสารเกยวกบการด าเนนการตามนโยบาย หรอ ผลการด าเนนการตามนโยบาย วาตอบสนองความตองการ หรอ มคณคาหรอไมเพยงใด

• Andersons กลาววา การประเมนผลนโยบาย หมายถง กจกรรมทเกยวของกบการประมาณการณ การเปรยบเทยบผลของการน านโยบายไปปฏบตกบสงทคาดวาจะเกดขน กจกรรมเหลานเปนกจกรรมทกระท าอยางตอเนองตลอดเวลา

• Dye กลาววา การประเมนนโยบาย หมายถง การเรยนรเกยวกบผลทเกดขนเนองจากนโยบายสาธารณะ

25

ประเภทของการประเมนผลนโยบาย

• Michael Howlett และ M. Ramesh ไดแบงประเภทการประเมนผลนโยบายเปน 3 ประเภท

1. การประเมนดานการบรหาร 2. การประเมนโดยฝายตลาการ

3. การประเมนโดยประชาชนและระบบยอยทางการเมอง

1. การประเมนดานการบรหาร เนนการประเมนดานการบรหารงานตามแผนงาน/โครงการ เปนการประเมนเชงระบบ ซงมกจะประกอบดวยการประเมนปจจยน าเขา ผลผลต ความพอเพยงของผลงานหรอประสทธผล การประเมนประสทธภาพ และ การประเมนกระบวนการด าเนนการ

2. การประเมนโดยฝายตลาการ เปนการประเมนทเนนเรองความถกตองของขอกฎหมายทมความสมพนธกบนโยบายสาธารณะทเกดขน เชน การแปรรปรฐวสาหกจ ทมการก าหนดกฎหมายก ากบ ตองดวานโยบายการแปรรปฯดงกลาวชอบดวยกฎหมายหรอไม มกฎกระทรวงรองรบนโยบายหรอไม ขดตอรฐธรรมนญหรอไม (เชน นโยบายการปราบผมอทธพล อาจจะขดกบสทธข นพนฐานของบคคลทรฐธรรมนญรองรบกได)

3. การประเมนโดยประชาชนและระบบยอยทางการเมอง เนนการประเมนทศนคตของประชาชนทไดรบผลกระทบจากการใชนโยบายของรฐ ตวอยางเชน การประเมนความพงพอใจของประชาชนตอการน านโยบายไปปฏบต เชน Poll แสดงความคดเหนเรองนโยบายรบจ าน าขาว เปนตน

เกณฑทนยมใชในการประเมนนโยบาย

เกณฑการประเมนทน าเสนอโดย OECD/Development Assistant Committee ของธนาคารโลก

• ประสทธภาพ (Efficiency) • ประสทธผล (Effectiveness) • ความเกยวของระหวางโครงการ แผนงานและนโยบาย (Relevence) • ผลกระทบ (Impact) • ความยงยน (Sustainability)

เกณฑทนยมใชในการประเมนนโยบาย

เกณฑทน าเสนอโดย Harvard Business School

Balance Scored Card หรอ BSC ซงม 4 มตทตองประเมน เมอน านโยบายไปปฏบตเปนแผนงานและโครงการ ปจจบนหนวยราชการไทยจะใชกรอบนเปนแนวทางในการก าหนดตวชวดในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงาน

มตทประเมนใน Balance Scorecard

- มตทางดานการเงน (Finance) - มตดานการบรหารงานภายใน (Business Processes) - มตดานความพงพอใจของลกคา (Customer) - มตดานการสงเสรมการเรยนรภายในองคกรและการสรางนวตกรรมใหม (Learning

and Growth)

30

ขอควรพจารณาในการประเมนผลนโยบาย

• เงอนไขทจะท าใหการประเมนผลนโยบาย ประสบความส าเรจ o ตองมเปาหมายทชดเจน

o ตองด าเนนกจกรรมตามแผนงาน

o มการก าหนดเกณฑการวดทชดเจน (KPI) o มการเกบขอมลเพอใชในการประเมนครบถวน ถกตอง

• แผนงาน มาตรการและโครงการสอดรบกบวสยทศน พนธกจ และ ยทธศาสตรทก าหนดไวหรอไม

• ตรวจสอบวาสงทองคกรท า เกดผลทตองการหรอไม

• สงทด าเนนการบรรลเปาประสงคทก าหนดไว (ผลลพธ) หรอไม

• ประมวลบทเรยนทเกดขนกบการด าเนนการตามนโยบาย

• น าจดบกพรองกลบมาแกไขในขณะทด าเนนนโยบายไดทนทวงทหรอไม

• พฒนานโยบายใหมใหครอบคลมผมสวนไดเสย (Stakeholders)ทมากขนหรอไม

32

ตวอยางค าถามทใชในการประเมนผลการปฏบตนโยบาย

• http://www.bot.or.th

• http://www.fpo.go.th/FPO/index2.php

• http://data.worldbank.org/indicator/SE.SEC.ENRR

33

34

1. บรบทประเดนสาธารณะและ 2. การวเคราะหสาเหต

3. ตงเปาหมาย 4. เลอกลกษณะตวนโยบายทน ามาใชแกปญหา ผเกยวของและกระบวนการ

5. ประเมนกระบวนการและ 6. ประเมนผลการปฏบตนโยบาย

และผลกระทบตางๆ โดยใชขอมลและตวชวดมาวเคราะห 7. บทสรป อางองและบรรณานกรม