20/11/57

1

สรปหวขอการอภปรายกลม: ทฤษฎทางเลอกสาธารณะ

กบการวเคราะหนโยบายเศรษฐกจ

PA488/482: Seminar in Public Policy in Thailand

สมมนานโยบายสาธารณะในประเทศไทย ปการศกษา 1/2557

โดย อ.จรดา ณ สวรรณ

Last Week Debate เปนพนกงานประจ ารฐวสาหกจในจนทประสบปญหาเงนเฟอ...

ยงดกวา...ไปท างานในบรษทของยโรปแตเจอภาวะเงนฝด

1. บรรยายปญหาทเจอจากภาวะระดบราคาสนคาและบรการทเปลยนแปลงไปในชวงเวลาหนงๆ วากระทบตอคาครองชพ ระดบรายได/จาย และคณภาพชวตของทมอยางไรบาง โดยวเคราะหจากการเปนผมสวนไดสวนเสยในการทเปนสวนหนงของระบบเศรษฐกจของประเทศนนๆ (ผผลต/ผบรโภค ฯลฯ)

2. ตนตอของปญหาภาวะเงนเฟอ/เงนฝด คออะไร ปจจยดานตางๆ มอะไรบาง รวมทงลกษณะนโยบายทรฐแตละรฐใชในการควบคมราคา หรอบรรเทาผลกระทบทเกดขน เพอใชเปนขอมลในการตดสนใจเลอกด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ จปส.หลกของทมคอระดบคณภาพชวตทดและมปจจยเสยงนอยสด

3. อธบายถงประโยชน-ขอดทจะไดจากการด ารงชพในบรบททเลอก วเคราะหกลไกในระบบเศรษฐกจ แนวโนมของตวชวด/ตวแปลทางเศรษฐกจทส าคญ เพอท านายผลในระยะยาว

20/11/57

2

การใช T-Chart ในการฟงดเบท • แปลญตตวาเกยวของกบปญหา

สาธารณะอยางไร นยามค าศพท

• ใหบรบทของปญหา อาการ สาเหต และตนตอของปญหา

โนมนาวใหผฟงเหนถงความจ าเปน เรงดวนในการทจะตองจดการกบปญหานน

เสนอแนวทางทจะใชแกปญหา เชนนโยบายดานตางๆ

• อธบายถงประโยชนทจะไดรบจากการด าเนนนโยบายนนๆ

3

• ยอมรบ หรอปฏเสธการใหค านยามและการแปลญตตวาถกตอง ยตธรรมหรอไม

• วจารณฝายเสนอวาใหบรบทปญหาและวเคราะหตนตอปญหาไดถกตองหรอไม

แสดงใหผฟงเหนวาไมมความจ าเปนตองจดการปญหา สถานการณปจจบนดอยแลว

หรอหากตองจดการกบปญหา กไมควรท าตามนโยบายของฝายเสนอ

• อธบายถงผลกระทบตางๆ (ขอเสย) ทจะเกดจากนโยบายทฝายเสนอแถลง

...เปนพนกงานประจ ารฐวสาหกจในจนทประสบปญหาเงนเฟอยงดกวา ไปท างานในบรษทของยโรปแตเจอภาวะเงนฝด...

• การเปนรฐวสาหกจในจน = กจกรรมหลกมาจากรายรบจากภาครฐในการลงทนโครงการใหญๆ เชน โครงสรางพนฐานตางๆ [ตองน ำเขำปจจยกำรผลต ท ำใหรฐขำดดล แตจนมเงนทนส ำรองมำก แบกรบภำระได]

• การมภาวะเงนเฟอ แสดงถงการเตบโตทางเศรษฐกจและการแขงขนกนของภาคเอกชน [ท ำใหผผลตมแรงจงใจในกำรผลต & ขำยในรำคำสงขน = ประโยชนเฉพำะในระยะสนเทำนน]

• หากมความรอนแรงในระบบเศรษฐกจมากเกนไป จนกมอ านาจในการควบคมระดบราคาสนคาในประเทศได [โดยกำรสรำงวนยทำงกำรเงน ไมเพมปรมำณเงนในเศรษฐกจ, ลดกำรน ำเขำเพอรกษำดลกำรคำ, เพมอตรำดอกเบย ฯลฯ] ชวยสรางบรรยากาศการลงทนทเออตอภาคธรกจ

• ไมวางงาน เพราะรฐบาลเปนผ ใหเงนอดหนนรฐวสำหกจ

• เปาหมายหลกของประเทศคอความเทาเทยม ซงระบอบการปกครองในแบบของจนจะชวยแกปญหาในเรองนไดดทสด โดยเฉพาะในระยะยาว

• การไปท างานกบบรษทในยโรป ? [ระบบทนนยมเออตอกำรท ำธรกจอยำงเสร กจกรรมสรำงสรรคตำงๆ]

• ภาวะเงนเฟอไมด เพราะราคาสนคาแพงขนทกวน มลคาของเงนลดลง = อ านาจในการซอของผบรโภคลดลง

• ระบบการปกครองแบบจนไมดตอประเทศโดยรวม เพราะการเขาไปแทรกแซงกลไกของตลาด เกดความไมมประสทธภาพ ไมเหมอนในกรณของยโรปทรฐปลอยเสร ท าใหประสทธภาพสงสด ผลพวงอนๆของระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม คอการคอรรปชนและระบบเสนสายทยงท าลายประสทธภาพเพมขน

• คณภาพชวตในยโรปดกวาในจนมากในหลายมต ถงจะมขอเสยเปรยบในประเดนเรองภาษซงเกบในอตราทสง แตกสามารถผลกดนการปฏรปโครงสรางภาษใหเกดบรรยากาศทดตอนกลงทน

• ในกรณทเปนนกสงออก ภาวะเงนฝด ราคาสนคาถกในตลาดโลก ขายของไดมากขน ตนทนการผลตต า = บรษทจะเพมอตราการจางงาน

ผลเสยจากการเปนพนกงานประจ าอกอยางคอรายไดทแทจรงลดลง

20/11/57

3

Last Week Debate: นโยบายเศรษฐกจ-ASEAN โลจสตกสไทยยงตองพฒนาอกไกลกวาจะเปนผน าของ ASEAN ในมตน

โลจสตกสไทยยงตองพฒนาอกไกลกวาจะเปนผน าของ ASEAN ในมตน • ควรขยายนยามโลจสตกสใหครอบคลมถงบรการ/โครงสราง

พนฐานอนๆทจ าเปนตอการเคลอนยายปจจยการผลต ขอมล ฯลฯ ใหถงมอผบรโภค เชน ระบบบญช ระบบ IT(?)

• ทตงของประเทศ=เปนจดยทธศาสตรศนยกลางอาเซยนตดกบประเทศตางๆ การคมนาคมตองผานไทย ปญหาการเมองมเสถยรภาพแลวและมการเพมความเชอมนผลงทน

Ex: มระบบเชอมตอทางอากาศ ทงในกทม.และสนามบนในภมภาคตางๆของประเทศ ระบบรางกก าลงจะไดรบการพฒนาตอๆไปทงระบบรางค ฯลฯ

Ex: ระบบถนนมการเชอมตอไปยงพมา-กมพชา ทางทะเลทาเรอแหลมฉบง การเดนเรอจากจนเพอสงออกสนคาทางทะเล เลยงเวยดนามทมขอพพาทกนอย (ความสมพนธไทยกบอาเซยน?) • มนโยบายเศรษฐกจ ซงเนนการพฒนาระบบโลจสตกส ท าให

มการขยายตวทดมากขน เนนใหเหนการลงทนกบพมาในการสรางทาเรอทวาย มการดงเอกชนและตางชาตมารวมทน แสดงใหเหนวาผน าประเทศใหความส าคญ พฒนาในอนาคตอนใกล (ถกโตวาใครไดประโยชน)

• เรองความปลอดภยและศกยภาพบคลากรกตองมการพฒนากนไป ตองใชระยะเวลา

• นยาม ระบบโลจสตกส=การคมนาคมขนสงในประเทศไทย โดยชแจงวายงมความเหลอมล า (ลาหลง?) ประเทศอาเซยนอนๆอกมาก Ex: มาเลเซย ลาว ทพฒนาล าหนา มความพรอมทาเรอ ขนสงบก-ทะเล ถนน/ราง โดยเฉพาะดานการศกษา

• ไทยยงไมพรอมทจะเปนผน ายทธศาสตร 4 ดานของ ASEAN คอ 1.ฐานการผลต/แรงงาน ยงไมมศกยภาพ ยง 2.ไมมการแขงขนดานโลจสตกสในภาคเอกชน หรอโครงสรางพนฐานทแทจรง ภาครฐเขาไปด าเนนการสวนใหญ 3.นโยบายเพอพฒนา SMEs ไมเตมทและขาดการบรณาการ/ยทธศาสตรและเปาหมาย ไมมความตอเนองในการด าเนนนโยบายเศรษฐกจ

• ความวนวายทางการเมอง ปญหาทจรตคอรรปชน และตนทนคาใชจายทสง เปนอปสรรคตอการพฒนาระบบโลจสตกส (ถนน+น ามน) ปญหามาตรฐานการด าเนนงาน/ความปลอดภยในระบบ และโครงสรางพนฐานทยงไมเพยงพอ (ระบบราง) ขาดหนวยงานสนบสนนทชดเจน

• ไทยขาดเทคโนโลยทใชพฒนาองคความร ไมมการพฒนาทกษะแรงงานต า ไมมความเปนมออาชพ ทศนคตผบรหารเปนอปสรรค ตองน าเขาเทคโนโลยจากตางประเทศ ตนทนสง

20/11/57

4

สรปหวขอการอภปราย: ทฤษฎทางเลอกสาธารณะกบนโยบายทางดานเศรษฐกจ

1. ทฤษฎทางเลอกสาธารณะกบการวเคราะหกระบวนการนโยบายดานเศรษฐกจ

2. องคความรพนฐานทางเศรษฐศาสตร เพอการวเคราะหกระบวนการนโยบายดานเศรษฐกจ

3. ปจจยทสงผลตอกระบวนการก าหนดและด าเนนนโยบายดานเศรษฐกจ

4. นโยบายเศรษฐกจในปจจบนและกรณศกษาเรองภาวะเงนฝดและนโยบายกระตนเศรษฐกจ

เอกสารสรปการอภปราย 10% (due Fri 28 Nov: chirada.cmu@gmail.com)

1. ทฤษฎทางเลอกสาธารณะ • การศกษาเพอหาค าอธบายเกยวกบพฤตกรรมของหนวยงานในการใหบรการ

สาธารณะและผลกระทบทมตอพฤตกรรมของบคคล ด. มเอลเลอร (1979) : ในความหมายอยางกวางและกะทดรดทสด “ทางเลอกสาธารณะกคอ วชาทน าเอาหลกเศรษฐศาสตรมาใชในการวนจฉยสงการในสวนของภาครฐ” โรเบรต บสห : “วชานเปนวชาทมงเอาความรเกยวกบพฤตกรรมของตลาด มาอธบายถงการตดสนใจทเกดขนในสวนของภาครฐบาล ตลอดจนมงทจะน าเอากลไกลของตลาดมาปรบปรง เพอใหการตดสนใจในสวนของภาครฐเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน” เนนความสนใจไปทพฤตกรรมของผบรโภคและประสทธผลของการใหบรการของรฐ วเคราะหปจจย => ประชากรผบรโภคแสดงความไมพอใจตอการใหบรการของรฐ ท าใหนกบรหารปรบตว และหาวธการหรอปรบเปลยนกลยทธในการใหบรการในรปแบบ

ใหม เพอทจะสนองตอบตอความตองการของประชาชนใหมากยงขน • การวเคราะหโดยใชทางเลอกสาธารณะ จะชวยใหเขาใจหรอเหนถงความรบผดชอบ

ของฝายบรหาร หนวยงานทองถน และระบบการสงมอบบรการสาธารณะ ความสามารถ-ความมงมนในการเรยกรองใหมการก าหนดขนาดของระบบการใหบรการสาธารณะทเหมาะสม และเอออ านวยตอการกระจายอ านาจใหมากขน

20/11/57

5

2. องคความรพนฐานทางเศรษฐศาสตร เพอการวเคราะหกระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจ

• หลกการของอปสงคและอปทาน (Demand-Supply) สงทเปนตวก าหนดราคาสนคาและบรการในทางเศรษฐกจในระบบเศรษฐกจแบบทนนยมและแบบผสม กลไกราคาจะเปนเครองมอในการแกปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ วาจะผลตอะไร และผลตอยางไร - อปสงค (Demand) หมายถง ปรมาณสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทมผ ตองการซอ ณ ระดบราคาตางๆ ของสนคาชนดนนภายในระยะเวลาใดเวลาหนง *ตองมทงความตองการและอ านาจซอ **ปจจยทก าหนดอปสงค = รายไดของผบรโภค ระดบราคาสนคาชนดอน รสนยมของผบรโภค การคาดคะเนเหตการณในอนาคต ขนาดและโครงสรางของประชากร อปนสยในการใชจาย ลกษณะการจดเกบภาษของรฐ อตราดอกเบย ฯลฯ - อปทาน (Supply) หมายถง ปรมาณสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทผผลตเตมใจน าออกเสนอขายในตลาดภายในระยะเวลาหนง ณ ระดบราคาตางๆ กนของสนคาและบรการนน *ความเตมใจทจะเสนอขายหรอใหบรการ (willingness) และความสามารถในการจดหามาเสนอขายหรอใหบรการ (ability to sell) **ปจจยทก าหนดอปทาน = ตนทนการผลต ราคาของสนคาชนดอนทเกยวของ สภาพดนฟาอากาศ เทคโนโลย นโยบายรฐบาล

2. องคความรพนฐานทางเศรษฐศาสตร เพอการวเคราะหกระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจ

ศกษาบทบาทของรฐบาล เขาไปแทรกแซงตลาดโดยใชนโยบายการควบคมราคา ซงมผลกระทบตอดลยภาพของตลาด

• การควบคมราคาขนสงรฐบาลจะก าหนดราคาขายสงสดของสนคานนไว และหามผ ใดขายสนคาเกนกวาราคาทรฐบาลก าหนด เชน LPG ภาคขนสง

• การควบคมราคาขนต าเปนมาตรการทรฐบาลควบคมราคาเพอใหความชวยเหลอผผลต ไมใหไดรบความเดอดรอนจากการทราคาตลาดทต าเกนไป ไมคมทนทลงไป เชน ควบคมราคาสนคาเกษตร (ประกนราคาขาว)

20/11/57

6

กระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจของไทย

2. องคความรพนฐานทางเศรษฐศาสตร เพอการวเคราะหกระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจ

• นโยบายเศรษฐกจเปนสนคามราคา (Non-Free Good) - ราคาอปสงค (Demand Price) และ ราคาอปทาน (Supply Price) มตนทนทตองเสย ซงผผลตนโยบายเศรษฐกจจะมวธการหาเงนมาใชจายในการด าเนนนโยบายเศรษฐกจ และผบรโภคตองแสดงเจตจ านง ภาระสวนบคคล ในการไดมาซงนโยบายเศรษฐกจทตองการผานการออกความคดเหน หรอการลงคะแนนเสยง - ลกษณะนโยบายเศรษฐกจ (Policy Design) ก าหนดภาระรายจายและปรมาณของรายจายในการด าเนนนโยบาย โดยผผลตจะอาศยรายไดจากการเกบภาษอากร = ประชาชนผ เสยภาษอากรเปนผแบกรบภาระรายจายในการด าเนนนโยบายเศรษฐกจ - ลกษณะการอ าพรางตวของราคา เกดการไรสมมาตรของสารสนเทศ (asymmetry of information) ในตลาดนโยบายเศรษฐกจ ประชาชนมสารสนเทศไมสมบรณ ขาดจตส านกในการเรยกรองนโยบาย ประชาชนมสารสนเทศสมบรณ กระตอรอรนผลกดนใหรฐบาลด าเนนนโยบายทให

ประโยชนแกตน

20/11/57

7

2. องคความรพนฐานทางเศรษฐศาสตร เพอการวเคราะหกระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจ

• Consumption Good - Capital Good นโยบายเศรษฐกจเปนไดทงสนคาอปโภคบรโภคและสนคาทน

สามารถสงผลกระทบตอการด ารงชพและสวสดการของสงคม

สรางผลกระทบตอกระบวนการการสะสมทนและประสทธภาพการผลต

• Public Good นโยบายเศรษฐกจเปนสนคาสาธารณะ คอ การบรโภคนโยบายโดยประชาชนคนใดคนหนง ไมท าใหนโยบายนนลดลง และไมอาจกดกนผ อนไมใหมสวนรวมในการบรโภคได

มการบรโภครวม (Joint consumption)

มการบรโภคทถกบงคบ (Forced consumption)

• Utility Model นโยบายเศรษฐกจมหลายอรรถประโยชน ทงเชงบวกแกบางกลม แตใหอรรถประโยชนเชงลบแกประชาชนกลมอนๆ

ความเขมขนในการคดคาน => ขนาดของการสญเสยผลประโยชนและตนทนการปฏบตการ (Transaction Cost) ในการรวมตวของฝายคาน

3. ปจจยทสงผลตอกระบวนการก าหนด และด าเนนนโยบายเศรษฐกจ

ระบบทนนยมโลก: สรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมในตลาดนโยบายเศรษฐกจ วางระเบยบเศรษฐกจระหวางประเทศ ความสมพนธกบประเทศมหาอ านาจ ความรวมมอในระดบภมภาค องคกรระหวางประเทศ บรรษทขามชาต

โครงสรางสวนบนของระบบเศรษฐกจ: ประกอบดวยระบอบการเมองการปกครอง จารตธรรมเนยมและวฒนธรรมทางการเมอง อ านาจตอรองสมพทธระหวางพลงดานอปสงคและอปทาน = ตวบงชการมสวนรวมของประชาชนในกระบวนการก าหนดนโยบายเศรษฐกจ รวมทงก าหนดระบบความสมพนธทางอ านาจในสงคมภายใตระบบอปถมภ การแบงปนประโยชนทางการเมอง

อปทานของนโยบาย: ตวละคร (Actors) ทน าเสนอและบงคบใชนโยบาย กลมขนนางนกวชาการ (technocrats) ชนชนน าทางอ านาจ (power elites) พรรคการเมอง และรฐสภา

อปสงคของนโยบาย : ตวละคร (Actors) ทเรยกรองและผลกดนนโยบาย ประชาชน กลมผลประโยชนทางเศรษฐกจ สอมวลชน และนกเศรษฐศาสตร

20/11/57

8

4. นโยบายเศรษฐกจในปจจบนและกรณศกษา

แหลงขอมลนโยบายสาธารณะตงแตป 2554