CASTRUM MUNITISSIMUM BYTOM

S£AWOMIR MODZIOCH

CASTRUM MUNITISSIMUM BYTOMLOKALNY OŒRODEK W£ADZY

W PAÑSTWIE WCZESNOPIASTOWSKIM

WARSZAWA 2002

CIP — Biblioteka NarodowaCasrtum munitissimum Bytom : lokalny oœrodek

w³adzy w pañstwie wczesnopiastowskim — Warszawa : „DiG”, 2002

Tom wydany w ramach grantu PBZ...pod red Przemys³awa Urbañczyka

Pozycja dofinansowana przez Komitet Badañ Naukowych

© Copyright by S³awomir MoŸdzioch, 2002

ISBN 83–7181–272–8

Sk³ad i ³amanie:

al. Wojska Polskiego 4PL 01–524 Warszawatel./fax (22) 839–0–838

e–mail: biuro@dig.com.pl; http:/www.dig.com.pl

Nak³ad 500 egz.Do druku oddano i druk ukoñczono w 2002 r.

SPIS TREŒCI

I. RES IPSA LOQUITUR? UWAGI WSTÊPNE

I.1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7I.2. Zakres chronologiczny i terytorialny pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 8

I.3. Archeologia a historia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

I.4. Naukowe i pozanaukowe ograniczenia archeologii wczesnoœredniowiecznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

II. PRZED POWSTANIEM BYTOMSKIEGO GRODU — OKRES PLEMIENNY

II.1. Pocz¹tki wczesnego œredniowiecza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 21

II.2. Archeologia a podzia³y plemienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 25

II.3. Miejsca w³adzy okresu plemiennego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . 41

III. TWORZENIE PAÑSTWA

III.1. Civitas Schinesghe i pertynencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 43III.2. Destructio Poloniae. Kryzys pañstwa wczesnopiastowskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

III.3. (Od)budowa organizacji grodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 78

IV. BYTOM — LOKALNY OŒRODEK W£ADZY PAÑSTWA WCZESNOPIASTOWSKIEGO

IV.1. Po³o¿enie grodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79IV.2. Pradzieje regionu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

IV.3. Wyniki prac wykopaliskowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 83IV.4. Umocnienia obronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87

IV.5. Castrum minus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91IV.6. Castrum maius . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97

IV.7. Ceramika jako Ÿród³o do poznania dziejów stanowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126IV.8. Zabytki wydzielone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149IV.9. Chronologia osiedla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

IV.10. Socjotopografia grodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

IV.11. Bytom — dzieje terytorium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 184

V. FUNKCJE ORGANIZACJI GRODOWEJ W PAÑSTWIE PIASTÓW

V.1. Geneza organizacji grodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 189V.2. Grody jako oœrodki w³adzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

V.3. Funkcja gospodarcza grodów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 195V.4. Grody jako oœrodki transmisji idei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 204V.5. Grody jako miejsca obronne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 205

V.6. Zaplecze grodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

V.7. Rola grodów w organizacji wczesnopiastowskiego pañstwa. Próba podsumowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

VI. ZMIANY W ORGANIZACJI PRZESTRZENNEJ OŒRODKÓW W£ADZY WE WCZESNYM ŒREDNIOWIECZU

W ŒWIETLE BADAÑ ARCHEOLOGICZNYCH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . 217

BIBLIOGRAFIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

TABLICE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261

Tablica 1. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki z obiektu 137 (zespó³ wykopów 2). Rys. Dominik Nowakowski,Nicole L enkow

TABLICE

Tablica 2. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 2: a–e — ob. 137; f — warstwa I; g —warstwa II; h, i — warstwa III; j — ob. 177. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

260 Tablice

Tablica 3. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 2: a, b — warstwa IV; c–h — warstwa V.Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 261

Tablica 4. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: e, g, i–l — wykop I, warstwa I; zespó³wykopów nr 2: a, c, d — warstwa V; b — ob. 137; h — warstwa VI; f — warstwa VII. Rys. Dominik Nowakowski,Nicole Lenkow

262 Tablice

Tablica 5. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a, b — wykop I, ob. 11; c–f — wykop I,ob. 12; g–j — wykop I, ob. 14. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 263

Tablica 6. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–h — wykop I, ob. 13. Rys. DominikNowakowski, Nicole Lenkow

264 Tablice

Tablica 7. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–l — wykop I, ob. 15. Rys. DominikNowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 265

Tablica 8. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–c — wykop I, ob. 2; d–g — wykop I,ob. 5; h, i — wykop I, ob. 7; j — wykop I, ob. 8. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

266 Tablice

Tablica 9. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–c — wykop I, ob. 17; d — wykop I,ob. 21; e–g — wykop I, ob. 23; h — wykop I, ob. 24. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 267

Tablica 10. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–i — wykop I, ob. 26; j — wykop I,ob. 27. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

268 Tablice

Tablica 11. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–k — wykop I, warstwa I. Rys. DominikNowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 269

Tablica 12. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a — wykop III, warstwa IIa; b, c, e, f,h, i, j — wykop I, warstwa II; d, g, — wykop I, warstwa I. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

270 Tablice

Tablica 13. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–l — wykop I, warstwa II. Rys. DominikNowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 271

Tablica 14. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–b, d, e, g, j — wykop I, warstwa II;c, f , h, i — wykop I, warstwa IIa; . Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

272 Tablice

Tablica 15. (214) Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a, h — wykop I, warstwa II;b–g , i — wykop I, warstwa IIa; . Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 273

Tablica 16. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a, b, h, l — wykop II, ob. 53; c — wykop II,ob. 31; d — wykop II, ob. 35; e — wykop II, ob. 37; f , k — wykop II, ob. 30; g — wykop II, ob. 34; i — wykop II,ob. 64; j — wykop I, ob. 117. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

274 Tablice

Tablica 17. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: g, l — wykop II, warstwa I; a, c–f, h, j— wykop II, warstwa II; b, i, k — wykop VI, warstwa II; . Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 275

Tablica 18. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–f, h–k — wykop II, warstwa II;g — wykop II, warstwa IIa. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

276 Tablice

Tablica 19. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 2: d, e — wykop IX, warstwa II; f, k —wykop IX, warstwa III; b, g, m — wykop IX, warstwa IV; i, j, l — wykop IX, warstwa V; c — wykop IX, warstwa VI;a, h, n — wykop IX, ob. 137. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 277

Tablica 20. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: l — wykop III, obiekt 1; a, b, d, e, g, h,j, k, m — wykop VI, obiekt 117; Zespó³ wykopów nr 2: i — wykop IX, warstwa VI; c — wykop IX, warstwa VII; f —wykop IX, ob. 137. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

278 Tablice

Tablica 21. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: l — wykop VI, obiekt 86; m,o — wykop VI, obiekt 89; a, d, g, j — wykop VI, obiekt 111; b, f — wykop VI, obiekt 112; e — wykop VI, obiekt 113;c — wykop VI, obiekt 114; h — wykop VI, obiekt 124; k, n — wykop VI, obiekt 125; Zespó³ wykopów nr 3: i — wykop V,obiekt 77. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 279

Tablica 22. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: g — wykop VI, obiekt 84;b, d — wykop VI, obiekt 85; e — wykop VI, obiekt 125; a — wykop VI, obiekt 127; f — wykop VI, obiekt 131;c — wykop VI, obiekt 132. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

280 Tablice

Tablica 23. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: e, l — wykop XI, obiekt 125; a, g, k —wykop XI, obiekt 142; b, i — wykop XI, obiekt 143; d — wykop XI, obiekt 147; c — wykop XI, obiekt 151; j — wykop XI,obiekt 164; h — wykop XI, obiekt 166. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 281

Tablica 24. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: j — wykop XI, obiekt 147; a, b, e–g, i,k — wykop XI, obiekt 167; c — wykop XI, obiekt 175; h — wykop XI, obiekt 248. Zespó³ wykopów nr 2: d — wykop X,obiekt 140. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

282 Tablice

Tablica 25. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: i — wykop XI, warstwa I; a, c, f, m —wykop XI, warstwa II; b — wykop XVIII, warstwa II; e, h — wykop XLIII, warstwa II; d, j–l — wykop XLIV, warstwa II;Zespó³ wykopów nr 2: g — wykop XXVI, warstwa IV. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 283

Tablica 26. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a — wykop I, warstwa IIa; a, c, f, m —wykop XI, warstwa II; b — wykop XVIII, warstwa II; e, h — wykop XLIII, warstwa II; d, j–l — wykop XLIV, warstwa II;Zespó³ wykopów nr 2: g — wykop XXVI, warstwa IV. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

284 Tablice

Tablica 27. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: e, j — wykop XLIII, obiekt 243; g, i —wykop XLIII, obiekt 244; h — wykop XLIII, obiekt 266; c — wykop XLIII, obiekt 269; d, k — wykop XLIII, obiekt 273;b — wykop XLIII, obiekt 280; Zespó³ wykopów nr 4: m — wykop XLII, obiekt 281; l — Wykop XLI, obiekt 243.Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 285

Tablica 28. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a, l, n, o — wykop XLIV, obiekt 256;j, m — wykop XLIV, obiekt 257; c–i, k — wykop XLIV, obiekt 258; b — wykop XLIV, obiekt 260; Rys. DominikNowakowski, Nicole Lenkow

286 Tablice

Tablica 29. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 2: a, c–e, g–j — wykop XXXIX, warstwa III;b, f, k, l — wykop XXXIX, warstwa IV. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 287

Tablica 30. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 4: b, e–m — wykop XXXVII, warstwa II;d — wykop XXXVII, obiekt 232; a, c — wykop XXXVII, obiekt 233. Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

288 Tablice

Tablica 31. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 4: a, b, e, k — wykop XXXVII, warstwa II;h, j, l — wykop XXXVII, warstwa IIa; f, g — wykop XXXVII, warstwa III; i — wykop XXXVII, warstwa IV. Rys. DominikNowakowski, Nicole Lenkow

Tablice 289

Tablica 32. Bytom Odrzañski, stan. 1. Wybór ceramiki. Zespó³ wykopów nr 1: a–k — wykop I, warstwa IIa.Rys. Dominik Nowakowski, Nicole Lenkow

290 Tablice

Tablica 33. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1, 10 — ucho wiadra (26/1985; 12/1986); 2 — skobel (36/1986);3 — przecinak (8/1985); 4 — skobel (84/1986); 5 — drut miedziany (20/1985); 6 — blaszka (149/1986); 7 — sprz¹czka(10/1985); 8, 9 — kab³¹czki skroniowe (25/1985, 50/1986); 11 — blaszka br¹zowa (14/1986). Rys. Teresa Demidziuk

Tablice 291

Tablica 34. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1 — blaszka ¿elazna (16/1986); 2 — rurka ¿elazna (23/1991);3 — ozdoba br¹zowa (90/1985); 4 — podkowa (22/1987); 5 — paciorek br¹zowy (35/1986); 6 — kab³¹czek br¹zowy(83/1985); 7 — ucho wiadra (67/1991); 8, 9 — odwa¿nik ¿elazny w br¹zowej ok³adzinie (4/1996, 95/1996); 10 — grotstrza³y ³uku (130/1996); 11 — podkowiak (101/1996). Rys. Teresa Demidziuk

292 Tablice

Tablica 35. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1 — okucie ¿elazne (147/1991); 2 — nó¿ (179/1986); 3 — ig³a(69/1986); 4, 7, 8 — rurki ¿elazne (33/1986, 28, 29/1986); 5, 6, 10 — przedmioty nieokreœlone ¿elazne (83/1986,21/1984, 143/1986); 9 — krzesiwo (29/1986). Rys. Teresa Demidziuk

Tablice 293

Tablica 36. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1–3, 5,7–9 — podkowiaki (65/1985, 7/1985, 6/1989, 170/1986,63/1985, 4/1986, 145/1986); 4, 6, 10–20 — gwoŸdzie (155/1986, 42/1985, 127/1986, 169/1984, 157/1991, 18/1984,160/1984, 150/1986, 9/1985, 226/1991, 154/1984, 48/1986, 126/1986). Rys. Teresa Demidziuk

294 Tablice

Tablica 37. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1 — przecinak (58/1985); 2 — szyd³o (34/1986); 3, 4, 9, 10, 12, 14— gwoŸdzie (49/1986, 19/1988, 52/1986, 55/1992, 13/1985, 16/1984); 5, 8 — podkowiaki (10/1989, 152/1986); 6, 7,11, 15 — przedmioty nieokreœlone (65/1996, 13/1986, 40/1984, 79/1986); 13 — przebijak (60/1988). Rys. TeresaDemidziuk

Tablice 295

Tablica 38. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1–7 — no¿e (104/1986, 41/1985, 59/1986, 100/1986, 34/1985,176/1986, 2/1985). Rys. Teresa Demidziuk

296 Tablice

Tablica 39. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1–8 — no¿e (55/1985, 82/1986, 45/1986, 46/1986, 15/1986,109/1986, 99/1986, 38/1985). Rys. Teresa Demidziuk

Tablice 297

Tablica 40. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1–13 — no¿e (15/1987, 70/1984, 23/1984, 19/1984, 162/1984,119/1984, 16/1987, 57/1984, 44/1988, 46/1989, 97/1984, 56/1988, 9/1984). Rys. Teresa Demidziuk

298 Tablice

Tablica 41. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1–8 — no¿e (142/1984, 31/1984, 175/1986, 30/1984, 47/1984,127/1984, 128/1984, 118/1984 ). Rys. Teresa Demidziuk

Tablice 299

Tablica 42. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1–7 — no¿e (16/1993, 52/1996, 204/1991, 73/1993, 35/1986,50/1993, 8/1984). Rys. Teresa Demidziuk

300 Tablice

Tablica 43. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1 — gwóŸdŸ (61/1992); 2 — podkowiak (228/1991), 3 — podkowa(91/1993); 4 — fragment œwidra ³y¿kowatego (140/1991); 5 — nó¿ (28/1991); 6 — hak (44/1993). Rys. Teresa Demidziuk

Tablice 301

Tablica 44. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1 — obcêgi? (102/1984); 2,3 — no¿e (4/1996; 67/1996); 4 — fragmentwêdzid³a (129/1996); 5–7 — skoble (71/1996, 64/1992, 127/1996). Rys. Teresa Demidziuk

302 Tablice

Tablica 45. Bytom Odrzañski. Zabytki wydzielone: 1, 3 — sztabki ¿elazne (80/1988, 52/1989); 2 — nó¿ (155/1984);4, 7, 8 — odwa¿niki ¿elazne w ok³adzinie z br¹zu (73/1989; 1/1984; 84/1988); 5 — okucie br¹zowe (89/1993)6 — ¿elazny rdzeñ odwa¿nika (84/1989); 9 — blaszka z metalu kolorowego (123/1984); 10 — sprz¹czka ¿elazna(98/1989); 11 — zwijka o³owiana (28/1987); 12 — punca ¿elazna (122/1984). Rys. Teresa Demidziuk

Tablice 303

Tabl

ica

46.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1,

2,4

—gw

oŸd

zie

(28/

1984

,68

/199

6,53

/199

2);

3—

pod

kow

iak

(188

/199

1);

5—

krze

siw

o(1

21/1

996)

;6

—p

rzed

mio

tn

ieok

reœl

ony

z¿e

laza

im

etal

uko

loro

weg

o(5

0/19

96);

7—

ostr

oga

(51/

1996

).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

Tabl

ica

47.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1,

2—

oku

cia

¿ela

zne

(10/

1993

,20

0/19

91);

3—

hak

¿ela

zny

(219

/199

1);

4—

klu

cz(2

5/19

92);

5—

kab³

¹cze

ksk

ron

iow

y(1

06/1

996)

;6,

7—

prz

edm

ioty

nie

okre

œlon

e(2

03/1

991,

14/1

996)

.Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

304 Tablice

Tabl

ica

48.

Byt

omO

drz

añsk

i.Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–6

—no¿

e(1

14/1

991,

19/1

996,

151/

1984

,53/

1986

,136

/199

1,21

/199

3).R

ys.T

eres

aD

emid

ziuk

Tabl

ica

49.

Byt

omO

drz

añsk

i.Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–5

—no¿

e(1

48/1

986,

2/19

86,

96/1

986,

85/1

986,

138/

1991

),6

—od

³upek

krze

mie

nny

(123

/198

6);

7—

blas

zka

¿ela

zna

(117

/199

1);8

—fr

agm

entw

êdzi

d³a

(44/

1986

);9

—bl

aszk

abr

¹zow

a(3

5/19

85);

10—

krze

siw

o(1

44/1

986)

;11

—nie

okre

œlon

y(fra

gmen

tsp

rz¹c

zki?

—17

4/19

86);

12—

pod

kow

a(1

02/1

986)

.Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tablice 305

Tabl

ica

50.

Byt

omO

drz

añsk

i.Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1,2

—gr

otos

zcze

pu

(22/

1987

);3

—kr

¹¿ek

o³ow

iany

(167

/199

1);4

—pac

iore

kbr

¹zow

y(2

08/1

991)

;5

—ku

lka

o³ow

iana

(102

/199

1);6

,7—

odw

a¿nik

i¿el

azne

wok

³adzi

nie

zbr

¹zu

(163

/199

1,13

3/19

91),

8—

frag

men

tdzw

onec

zka

zbr

¹zu

(214

/199

1);

9—

suro

wie

co³

owia

ny

(198

/199

1);1

0—

blac

ha

¿ela

zna

(24/

1989

).Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

51.

Byt

omO

drz

añsk

i.Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1—

hac

zyk

na

ryby

(53/

1987

);2,

5,9

—fr

agm

ent

wêd

zid³a

(13/

1989

,59

/198

9,53

/198

4);

3,10

—prz

edm

iot

nie

okre

œlon

y(2

4/19

87,

125/

1984

);4

—pod

kow

iak

(99/

1984

);6

—ig

³a¿e

lazn

a(7

/198

6);

7,8

—gw

óŸdŸ

(57/

1987

,14

/984

);11

—ka

b³¹c

zek

skro

nio

wy

zbr

¹zu

(37/

1987

).Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

306 Tablice

Tabl

ica

52.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1–

5—

no¿

e(2

57/1

991,

110/

1996

,54/

1987

,81/

1992

,104

/199

6).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

kTa

blic

a53

.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–8

—n

o¿e

(141

/198

4,49

/198

7,48

/198

7,39

/198

4,30

/198

8,15

3/19

84,6

6/19

89,1

5/19

91).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tablice 307

Tabl

ica

54.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1

—os

trog

a(6

7/19

88);

2—

¿u¿e

lm

etal

uko

loro

weg

o(1

9/19

87).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

55.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–4

—fr

agm

enty

pod

ków

(7/1

987,

4/19

87,4

5/19

89,7

2/19

89);

5—

ostr

ze¿e

lazn

e(1

2/19

87);

6—

frag

men

tsi

erp

a(5

/199

2).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

308 Tablice

Tablica56

.Bytom

Odrzañ

ski.Zab

ytki

wyd

zielon

e:1,

2—

frag

men

tyblac

hy

¿elazn

ej(m

isa?

167/19

84,7

5/19

87);3—

nó¿

(48/19

84);4—

blaszk

abr¹zow

a(54/19

88);

5,7

—gw

oŸdzie

(63/19

84,77

/198

9);6

—sp

rz¹c

zka

¿elazn

a(18/19

89);8,

9—

grotystrza³

³uku

(22/19

92,1

08/198

4).R

ys.T

eresaDem

idziuk

Tablica

57.Bytom

Odrzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

zielon

e:1

—siek

iera

(1/199

3);

2—

ostrze

(75/19

87);3—

no¿

yce(48/19

96);4—

uch

owiadra

(14/19

93);5—

sprz¹c

zka¿elazn

a(95/19

93).Rys.T

eresaDem

idziuk

Tablice 309

Tabl

ica

58.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1

—n

o¿yc

e(2

0/19

93);

2—

obcê

gi(1

1/19

93);

3—

prz

edm

iot

nie

okre

œlon

yz

¿ela

za(6

6/19

93);

4—

pod

kow

iak

(141

/199

1);5

—kr

zesi

wo

(34/

1992

);6

—p

odko

wa

(65/

1992

).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

Tabl

ica

59.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1

—po

dkow

a(4

2/19

92);

2—

wêd

zid³

o(1

80/1

991)

;3

—bl

aszk

ao³

owia

na(6

0/19

96);

4—

pó³

kose

k(5

/199

3);

5—

gwóŸ

dŸ

(25/

1993

);6

—p

odko

wa

(85/

1992

);7

—sp

rz¹c

zka

(215

/199

1).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

310 Tablice

Tabl

ica

60.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1

—g³

adzi

kko

œcia

ny

(47/

1991

);2,

3—

³y¿w

yko

œcia

ne

(9/1

991,

18/1

993)

.Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

61.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1

—g³

adzi

kko

œcia

ny

(56/

1991

);2

—³y

¿wa

(218

/199

1);3

—kl

ocek

rogo

wy

(128

/199

1);4

—fr

agm

ent

opra

wki

koœc

ian

ej(9

1/19

87).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tablice 311

Tabl

ica

62.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1,

4—

szyd

³ako

œcia

ne

(9/1

986)

;2,3

—p

ion

ki(?

)ko

œcia

ne

(134

,140

/198

6);5

,6—

g³ad

ziki

koœc

ian

e(4

5/19

91,5

2/19

91),

7—

pó³

fabr

ykat

rogo

wy

(3/1

986)

.Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

63.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1–

3,5,

6—

prz

ek³u

wac

zeko

œcia

ne

(31/

1987

,33

/198

9,73

/198

8,10

3/19

89,

94/1

987)

,4

—ok

³ad

zin

aro

-go

wa

(107

/198

8).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

312 Tablice

Tabl

ica

64.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1—

kab³

¹cze

ksk

ron

iow

y(1

38/1

984)

;2

—sk

obel

(166

/198

4);

3–9

—p

odko

wia

ki(7

4/19

84,5

1/19

88,

39/1

989,

132/

1996

,25

/198

8,64

/198

4);

10—

pod

kow

a(4

7/19

88).

Rys

.Te

resa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

65.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1

—fr

agm

ent

³y¿w

y(9

0/19

87);

2—

prz

edm

iotk

oœci

any

(91/

1988

);3

—fr

agm

entp

rzed

mio

tuz

koœc

i(1

25/1

986)

.Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tablice 313

Tablica66.Bytom

Odrzañski.Zabytki

wydzielone:1,

2,4–6—

przedmioty

rogowe(37/1988,69/1988,

27/1989,

53/1988,

84/1987),3—

przek³uwacz

rogowy(88/1988).Rys.TeresaDem

idziuk

Tablica67.Bytom

Odrzañski.Zabytki

wydzielone:

1—

g³adzikkoœciany

(100/1996);2

—szyd³okoœciane(93/1987);3—

kostka

rogowa(6/1996);4,5—

pó³fabrykatykoœciane(92/1993;131/1991);6—

wisiorekkoœciany(10/1992).

Rys.TeresaDem

idziuk

314 Tablice

Tabl

ica

68.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–3

—p

ó³fa

bryk

aty

rogo

we

(94/

1996

,20

/198

9,86

/198

8);4

—p

rzek

³uw

acz

rogo

wy

(87/

1987

);5

—kl

ocek

rogo

wy

(38/

1988

);6

—p

rzed

mio

t¿e

lazn

y(3

9/19

87).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

69.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1,3,

4—

szyd

³ako

œcia

ne

(92/

1987

,11

1/19

89,

98/1

988)

;2

—p

rzek

³uw

acz

koœc

ian

y(1

28/1

986)

;5

—kl

ocek

rogo

wy

(61/

1988

);6

—p

ó³fa

bryk

atro

gow

y(4

8/19

88).

Rys

.Te

resa

Dem

idzi

uk

Tablice 315

Tabl

ica

70.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1,

2—

g³ad

ziki

koœc

ian

e(1

59/1

986,

161/

1986

);3

—ro

gow

ygr

otst

rza³

y?(5

1/19

87);

4,5

—fr

agm

enty

prz

edm

iotó

wko

œcia

nyc

h(1

05/1

989,

108/

1986

);6

—p

ion

ek?

koœc

ian

y(7

8/19

88).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

71.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–6,

8—

prz

êœli

kigl

inia

ne

(91/

1996

,85/

1996

,27/

1996

,15/

1996

,66/

1988

,24/

1988

,65/

1988

);7

—p

rzêœ

lik

zró

¿ow

ego

³up

ku(3

7/19

92),

9—

pac

iore

ko³

owia

ny

(59/

1996

).R

ys.

Tere

saD

emid

ziu

k

316 Tablice

Tabl

ica

72.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1,2,

6—

prz

êœli

kize

skor

up

nac

zyñ

glin

ian

ych

(101

/198

6,9/

1993

,1/

1991

);3–

5—

frag

men

typ

rzêœ

likó

wgl

inia

nyc

h(7

4/19

86,9

2/19

86);

7—

pac

iore

ksz

klan

y(7

/199

3);8

—p

rzed

mio

tgl

inia

ny

—n

arzê

dzi

ega

rnca

rski

e?(7

4/19

92);

9—

frag

men

td

yszy

glin

ian

ej(6

2/19

96).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

73.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1–

4,6,

10—

prz

êœli

kigl

inia

ne

(64/

1987

,71

/198

7,99

/198

7,16

5/19

91,

104/

1988

,99

/198

8);

5—

prz

êœli

kz

ró¿o

weg

o³u

pku

(35/

1988

);7

—kr

¹¿ek

glin

ian

y(6

3/19

87);

8,9

—p

rzêœ

liki

zesk

oru

pn

aczy

ñgl

inia

nyc

h(1

/199

1,86

/198

7),

11—

kulk

agl

inia

na

().R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

Tablice 317

Tabl

ica

74.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–3,

5–7

—p

rzêœ

liki

glin

i-an

e(2

/199

3,36

/199

2,72

/199

2,22

/199

3,38

/199

2,6/

1993

);4

—p

rzêœ

lik

zró

¿ow

ego

³up

ku(3

7/19

92).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tabl

ica

75.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1–

9—

prz

êœli

kigl

inia

ne

(144

/198

4,46

/198

8,45

/198

4,49

/198

4,15

8/19

91,5

6/19

87,1

30/1

984,

81/1

987,

185/

1991

).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

318 Tablice

Tabl

ica

76.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1–

10—

prz

êœli

kigl

inia

ne

(11/

1986

,12

/198

5,1/

1985

,86

/198

6,10

8/19

91,

71/1

986,

137/

1986

,53

/198

6,72

/198

6,11

/198

5).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

Tabl

ica

77.

Byt

omO

drz

añsk

i.Z

abyt

kiw

ydzi

elon

e:1,

2—

frag

men

tyos

e³ek

kam

ien

nyc

h(2

39/1

991,

170/

1991

);3

—d

ysza

glin

ian

a(9

1/19

84);

4—

pac

iore

ksz

klan

y(7

6/19

84).

Rys

.Ter

esa

Dem

idzi

uk

Tablice 319

Tabl

ica

78.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–3

—fr

agm

enty

pra

¿nic

ygl

inia

nej

(26/

1988

).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

kTa

blic

a79

.B

ytom

Od

rzañ

ski.

Zab

ytki

wyd

ziel

one:

1–4

–fr

agm

enty

pra

¿nic

glin

ian

ych

(97/

1989

,87/

1989

).R

ys.T

eres

aD

emid

ziu

k

320 Tablice