Arvo Pärt Lamentate Onutė Gražinytė Lithuanian ... - IDAGIO

19
Arvo Pärt Lamentate Onutė Gražinytė Lithuanian National Symphony Orchestra Modestas Pitrėnas A

Transcript of Arvo Pärt Lamentate Onutė Gražinytė Lithuanian ... - IDAGIO

A r v o P ä r t

L a m e n t a t e

O n u t ė G r a ž i n y t ė

L i t h u a n i a n N a t i o n a l S y m p h o n y O r c h e s t r a

M o d e s t a s P i t r ė n a s

A

5

1 1 F ü r A n n a M a r i a – N a c h d e n k l i c h 1 : 1 1 ( 2 0 0 6 )

1 2 F ü r A l i n a 2 : 4 1 ( 1 9 7 6 )

O n u t ė G r a ž i n y t ė p i a n o

1 3 F r a t r e s 1 2 : 3 0 ( 1 9 8 9 )

O n u t ė G r a ž i n y t ė p i a n o

E d w a r d K i n g c e l l o

1 4 P a r i i n t e r v a l l o 5 : 1 5 ( 1 9 7 6 )

1 5 V a r i a t i o n e n z u r G e s u n d u n g v o n A r i n u s c h k a 4 : 2 4 ( 1 9 7 7 )

1 6 F ü r A n n a M a r i a – F r ö h l i c h 0 : 5 9 ( 2 0 0 6 )

1 7 V a t e r u n s e r 3 : 2 2 ( 2 0 0 5 )

O n u t ė G r a ž i n y t ė p i a n o , s o p r a n o

4 5

A r v o P ä r t( * 1 9 3 5 )

L a m e n t a t e

H o m a g e t o A n i s h K a p o o r a n d h i s s c u l p t u r e M a r s y a s f o r p i a n o a n d o r c h e s t r a ( 2 0 0 2 )

1 I M i n a c c i a n d o 3 : 0 0 2 I I S p i e t a t o 3 : 1 5 3 I I I F r a g i l e 1 : 0 0 4 I V P r e g a n d o 6 : 3 2 5 V S o l i t u d i n e – s t a t o d ’ a n i m o 6 : 3 7 6 V I C o n s o l a n t e 1 : 1 8 7 V I I S t r i d e n d o 1 : 3 3 8 V I I I L a m e n t a b i l e 6 : 2 7 9 I X R i s o l u t a m e n t e 3 : 0 0 1 0 X F r a g i l e e c o n c i l i a n t e 7 : 0 7

O n u t ė G r a ž i n y t ė p i a n o

L i t h u a n i a n N a t i o n a l S y m p h o n y O r c h e s t r a

M o d e s t a s P i t r ė n a s c o n d u c t o r

7

v o n W e r k e n f ü r o d e r m i t K l a v i e r , w e l c h e O n u t ė G r a ž i n y t ė a u f i h r e r e r s t e n C D i n t e r p r e t i e r t . F ü r A l i n a i s t d e r l i t a u i s c h e n P i a n i s t i n g a n z b e s o n d e r s w i c h t i g . P ä r t w i d m e t e e s 1 9 7 6 e i n e r j u n g e n F r a u , d i e s i c h e n t s c h l o s s e n h a t t e , d i e S o w j e t u n i o n i n R i c h t u n g E n g l a n d z u v e r l a s s e n . „ I c h k e n n e d i e M u t t e r v o n A l i n a p e r s ö n l i c h u n d k a n n i h r e n u n b e s c h r e i b l i c h e n S c h m e r z n a c h e m p f i n d e n “ , s a g t O n u t ė G r a ž i n y t ė . D i e V a r i a t i o n e n z u r G e s u n d u n g v o n A r i n u s c h k a d e d i z i e r t e P ä r t 1 9 7 7 s e i n e r T o c h t e r A r i i n a , d i e g e r a d e e i n e B l i n d ­d a r m o p e r a t i o n a u s k u r i e r t e . P a r i i n t e r v a l l o w u r d e i n s p i r i e r t v o n d e n F r e u n d e n d e s e s t n i s c h e n A l t e - M u s i k - E n s e m b l e s H o r t u s M u s i c u s , w e l c h e s d a s S t ü c k 1 9 7 6 u r a u f ­f ü h r t e – e b e n s o d a s i m d a r a u f f o l g e n d e n J a h r k o m p o n i e r t e F r a t r e s . D e s s e n e r s t e k o n k r e t e I n s t r u m e n t i e r u n g m i t V i o l i n e u n d K l a v i e r e r g a b s i c h d u r c h e i n e n A u f t r a g d e s G e i g e r s G i d o n K r e m e r f ü r d i e S a l z b u r g e r F e s t s p i e l e 1 9 8 0 .D a s a n r ü h r e n d e V a t e r u n s e r f ü r K n a b e n ­s o p r a n u n d K l a v i e r , v e r t o n t b i s z u r Z e i l e „ E r l ö s e u n s v o n d e m B ö s e n “ , w o d a s G e b e t i m o r t h o d o x e n G e b r a u c h e n d e t , w u r d e i m J u l i 2 0 0 5 i m ö s t e r r e i c h i s c h e n O s s i a c h m i t P ä r t a m K l a v i e r u r a u f g e f ü h r t . E s i s t d e m

H e i l i g e n V a t e r , P a p s t B e n e d i k t X V I , g e ­w i d m e t . F ü r A n n a M a r i a s c h r i e b P ä r t „ i m A u f t r a g “ d e r s i e b e n j ä h r i g e n T o c h t e r e i n e s F a m i l i e n f r e u n d e s u n d s c h e n k t e e s d e m M ä d c h e n i m J a h r 2 0 0 6 z u m z e h n t e n G e ­b u r t s t a g – v e r b u n d e n m i t d e m A n g e b o t a n A n n a M a r i a w i e a l l e I n t e r p r e t e n , e s e i n m a l „ f r ö h l i c h “ , e i n a n d e r m a l „ n a c h d e n k l i c h “ i m A u s d r u c k v o r z u t r a g e n . „ D e n I m p u l s z u P a r i i n t e r v a l l o g a b d e r T o d s e i n e s S t i e f ­v a t e r s “ , e r i n n e r t s i c h O n u t ė G r a ž i n y t ė .A r v o P ä r t i s t m i t n i c h t e n e i n s i c h a l l e i n a m A u ß e n o r i e n t i e r e n d e r M e n s c h . D e r T i t e l M e i n W e g h a t G i p f e l u n d W e l l e n t ä l e r , d e n e r e i n e m 1 9 8 9 g e s c h r i e b e n e n O r g e l w e r k l i e h , p a s s t a u f P ä r t s e i g e n e n , i n n e r e n W e g . D e r f ü h r t e z u e i n e m s i n g u l ä r e n S t i l , z u e i n e r s t r e n g e n , d a b e i v e r s t ä n d l i c h e n S p r a c h e . E i n e r S p r a c h e , d e r e n S p r e c h e r , s o G i d o n K r e m e r , „ s i c h n i c h t w i c h t i g ­m a c h t “ . Z u d i e s e r Ä u ß e r u n g p a s s t P ä r t s z u r ü c k g e z o g e n e s W e s e n u n d d i e T a t ­s a c h e , d a s s e r n i c h t u n t e r r i c h t e t .M i t d e m K l a v i e r „ f i n g a l l e s a n “ , e r z ä h l t A r v o P ä r t i m G e s p r ä c h m i t E n z o R e s t a g n o . A l s e r n o c h K i n d w a r , z o g e n s e i n e M u t t e r u n d e r a u s s e i n e r G e b u r t s s t a d t P a i d e n a c h R a k v e r e ö s t l i c h v o n T a l l i n n . I n i h r e r d o r t i g e n W o h n u n g s t a n d e i n F l ü g e l u n d i n

6 7

D a s w e i ß e L i c h t d e r w e n i g e n N o t e n

S e i n E i n d r u c k s e i „ g e w a l t i g “ g e w e s e n , e r i n n e r t s i c h A r v o P ä r t a n d e n M o m e n t , a l s e r i n d e r L o n d o n e r T a t e M o d e r n z u m e r s t e n M a l v o r A n i s h K a p o o r s M a r s y a s s t a n d . D a s w a r i m O k t o b e r 2 0 0 2 . E i n ­h u n d e r t f ü n f z i g M e t e r l a n g u n d z e h n S t o c k ­w e r k e h o c h , l i e ß s i c h K a p o o r s S k u l p t u r v o n k e i n e m O r t d e r T u r b i n e n h a l l e a l s G a n ­z e s e r f a s s e n . I h r e F o r m – d r e i S t a h l r i n g e a n d e n E n d e n , u m s p a n n t v o n e i n e r M e m b r a n , d i e d i e s e R i n g e d u r c h s i c h v e r j ü n g e n d e R ö h r e n m i t e i n a n d e r v e r b a n d – l i e ß a n S c h a l l t r i c h t e r v o n B l a s i n s t r u m e n t e n d e n k e n . D i e b l u t r o t e F ä r b u n g i h r e r P V C - M e m b r a n g a b d e r S k u l p t u r e t w a s F l e i s c h i g e s – K a p o o r s p r a c h v o n e i n e r „ e n t h ä u t e t e n H a u t “ . M a r s y a s i s t i n d e r g r i e c h i s c h e n M y t h o l o g i e e i n S a t y r , e i n M i s c h w e s e n , d a s e i n e n m u s i k a l i s c h e n W e t t s t r e i t g e g e n A p o l l o n v e r l o r u n d d a r a u f h i n v o n d e m G o t t l e b e n d i g g e ­s c h u n d e n w u r d e .„ P l ö t z l i c h s a h i c h m i c h i n e i n e P o s i t i o n v e r s e t z t , a u s d e r m e i n L e b e n i n e i n e m a n ­

d e r e n L i c h t e r s c h i e n . I n d i e s e m M o m e n t h a t t e i c h d a s s t a r k e E m p f i n d e n , n o c h n i c h t r e i f z u s e i n f ü r d a s S t e r b e n “ , s o d e r d a m a l s 6 7 - j ä h r i g e A r v o P ä r t . „ T o d u n d L e i d e n s i n d d i e F r a g e n , d i e j e d e n M e n s c h e n b e s c h ä f ­t i g e n , d e r i n d i e W e l t g e b o r e n w i r d . [ … ] S o h a b e i c h e i n K l a g e l i e d g e s c h r i e b e n , e i n L a m e n t o , n i c h t f ü r T o t e , s o n d e r n f ü r u n s L e b e n d e , d i e e s n i c h t l e i c h t h a b e n , m i t d e m L e i d d e r W e l t u m z u g e h e n “ , s a g t P ä r t i m B o o k l e t d e r E r s t e i n s p i e l u n g v o n L a m e n t a t e ( E C M R e c o r d s , 2 0 0 5 ) . N i c h t n u r r ä u m l i c h e D i m e n s i o n e n f a n d d e r K o m ­p o n i s t h i e r g e s p r e n g t . K a p o o r s M a r s y a s b e s a ß f ü r i h n z u d e m e t w a s Z e i t l o s e s , a l s o G e g e n w ä r t i g e s .D a m i t i s t d e r s c h ö p f e r i s c h e I m p u l s f ü r L a m e n t a t e u m r i s s e n . A u s d e m L a t e i n i ­s c h e n ü b e r s e t z t l a u t e t i h r T i t e l „ K l a g e t “ ; e r l ä s s t s i c h a b e r a u c h a l s W o r t s p i e l m i t O r t s b e z u g l e s e n : L a m e n T a t e . D a s W e r k f ü r K l a v i e r u n d O r c h e s t e r , e i n e H o m m a g e a n K a p o o r u n d d e s s e n P l a s t i k , w u r d e a m 7 . F e b r u a r 2 0 0 3 i n d e r T u r b i n e n h a l l e a n u n d u n t e r d e r S k u l p t u r u r a u f g e f ü h r t .A r v o P ä r t , d e r a m 1 1 . S e p t e m b e r 2 0 2 0 s e i n e n 8 5 . G e b u r t s t a g f e i e r t , s c h e i n e n ä u ß e r e G e g e b e n h e i t e n o f t z u m S c h r e i b e n v e r a n l a s s t z u h a b e n . D a s z e i g t d i e A u s w a h l

9

n i s c h e n „ t i n t i n n a b u l u m “ ( S c h e l l e o d e r g e ­s t i m m t e s G l ö c k c h e n ) . D i e G e n e s e d i e s e r k u r z e n K o m p o s i t i o n b e s c h r e i b t i h r A u t o r s o : „ I h r e M e l o d i e h a b e i c h z u f ä l l i g a u s m e i n e n Ü b u n g s h e f t e n e n t n o m m e n , a l s s e i e s e i n e t o t e M e l o d i e , d i e m i r n i c h t s b e ­d e u t e t e . I c h h a b e s i e d a n n a u f e i n e s e h r p r i m i t i v e W e i s e r h y t h m i s c h o r g a n i s i e r t : I c h h a b e e i n k l e i n e s G e b ä u d e , e i n k l e i n e s a r c h i t e k t o n i s c h e s W e r k k o n s t r u i e r t . D i e s e r M e l o d i e h a b e i c h d a n n e i n e z w e i t e z u g e ­o r d n e t , w o b e i i c h d e n s e h r e i n f a c h e n R e g e l n d e s T i n t i n n a b u l i - S t i l s g e f o l g t b i n , s o d a s s d i e d r e i N o t e n e i n e r f e s t e n T o n ­a r t – h - M o l l – d i e u n t e r e L i n i e b i l d e n . “ H i e r s i n d w e s e n t l i c h e M e r k m a l e d e s T i n t i n n a ­b u l i - S t i l s b e n a n n t : D i e M u s i k b l e i b t a u f t o n a l e G r u n d e l e m e n t e T o n l e i t e r u n d D r e i ­k l a n g b e s c h r ä n k t . D e r e n k l a r e Z u o r d n u n g z u M e l o d i e - u n d T i n t i n n a b u l i - S t i m m e n f ü h r t z u e i n e m n e u e n m u s i k a l i s c h e n S a t z . N o c h f ü r e i n w e i t e r e s S t i l m e r k m a l i s t d a s U r - S t ü c k F ü r A l i n a c h a r a k t e r i s t i s c h : d a s l a n g s a m e T e m p o , d a s j e d e N o t e i n d e n F o k u s r ü c k t .E i n e Z e i t l a n g e r s c h i e n P ä r t d i e s e g r u n d ­l e g e n d n e u e M e h r s t i m m i g k e i t z u s i m p e l . G e h t d a s , n a c h d e r a r t e r e i g n i s r e i c h e r G e s c h i c h t e u n d d e n p h i l o s o p h i s c h e n

M a t e r i a l s c h l a c h t e n d e s Z w a n z i g s t e n J a h r h u n d e r t s ? B a l d v e r f l o g e n d i e Z w e i f e l u n d d i e M ö g l i c h k e i t e n w u r d e n k l a r e r , a u s d i e s e r E i n f a c h h e i t e t w a s U m f a s s e n d e s e n t s t e h e n z u l a s s e n : „ I c h k ö n n t e m e i n e M u s i k m i t w e i ß e m L i c h t v e r g l e i c h e n , i n d e m a l l e F a r b e n e n t h a l t e n s i n d . N u r e i n P r i s m a k a n n d i e s e F a r b e n v o n e i n a n d e r t r e n n e n u n d s i c h t b a r m a c h e n ; d i e s e s P r i s m a k ö n n t e d e r G e i s t d e s Z u h ö r e r s s e i n . “W i e P a r i i n t e r v a l l o e r f u h r F r a t r e s e r s t s p ä t e r i n s t r u m e n t a l e K o n k r e t i s i e r u n g e n . „ F ü r m i c h l i e g t d e r h ö c h s t e W e r t d e r M u s i k j e n s e i t s i h r e r K l a n g f a r b e . E i n b e ­s o n d e r e s T i m b r e d e r I n s t r u m e n t e i s t e i n T e i l d e r M u s i k , a b e r n i c h t d e r W i c h t i g s t e . [ … ] D a s G e h e i m n i s m u s s d a s e i n , u n a b ­h ä n g i g v o n d e m I n s t r u m e n t . “ S o e x i s t i e r e n b e i e i n e r R e i h e v o n W e r k e n m e h r e r e g l e i c h b e r e c h t i g t e F a s s u n g e n . F r a t r e s h a t d e r C e l l i s t D i e t m a r S c h w a l k e f ü r s e i n S t r e i c h i n s t r u m e n t e i n g e r i c h t e t u n d i m J u l i 1 9 8 9 i n H i t z a c k e r m i t u r a u f g e f ü h r t .D i e s c h o n i m B a r o c k p r a k t i z i e r t e F l e x i ­b i l i t ä t i s t b e i L a m e n t a t e , d a i n d e r e i n z i g ­a r t i g e n T a t e M o d e r n e r s t m a l s e r k l u n g e n , r ä u m l i c h s o g a r n o t w e n d i g . „ V i e l e m e i n e r E n t s c h e i d u n g e n b e i d e r E n t s t e h u n g

8 9

d e r S t a d t e r ö f f n e t e n a c h E n d e d e s Z w e i ­t e n W e l t k r i e g e s d i e e r s t e M u s i k s c h u l e . S o f ü g t e n s i c h d i e e r s t e n m u s i k a l i s c h e n S c h r i t t e f ü r A r v o – l a n g e , b e v o r s e i n e L a u f b a h n s i c h t b a r v o r i h m l a g . M a n c h m a l , w e n n e r a m K l a v i e r b e s o n d e r s g e d u l d i g g e ü b t h a t t e , b e l o h n t e i h n d i e M u t t e r m i t e i n e r N u s s . A n S ü ß i g k e i t e n w a r i n d e n N a c h k r i e g s j a h r e n n i c h t z u d e n k e n . L i e g t v i e l l e i c h t h i e r i n e i n K e i m f ü r P ä r t s a s k e ­t i s c h e n S t i l ?V o n s e i n e n L e h r e r n p r ä g t e i h n v o r a l l e m H e i n e r E l l e r . „ E s i s t v i e l s c h w i e r i g e r , e i n e p a s s e n d e N o t e z u f i n d e n , a l s e i n e M e n g e z u P a p i e r z u b r i n g e n . “ E r s t s p ä t e r f a n d P ä r t d i e s e A u s s a g e E l l e r s . E s s e i i h m „ o f f e n b a r d e n n o c h g e l u n g e n , e i n e ä h n l i c h q u a l v o l l e S u c h e n a c h d e r ‚ e i n z i g p a s s e n ­d e n N o t e ‘ i n m e i n e S e e l e z u s e n k e n “ . E t w a z w a n z i g J a h r e d e s K o m p o n i e r e n s w ä h r t e d i e s e S u c h e . W ä h r e n d A r v o P ä r t a b 1 9 5 8 f ü r e i n J a h r z e h n t a l s T o n i n g e n i e u r b e i m E s t n i s c h e n R u n d f u n k a r b e i t e t e , e r p r o b t e e r s i c h a u f d e m F e l d d e r A v a n t ­g a r d e . E r e x p e r i m e n t i e r t e z w ö l f t ö n i g , s e r i e l l , i n C o l l a g e n t e c h n i k . D i e s e P h a s e e n d e t e m i t C r e d o 1 9 6 8 a b r u p t . P ä r t z o g s i c h z u r ü c k , z u m a l s e i n e r z e i t „ d i e W e l t d e r N e u e n M u s i k d e n K e i m e i n e s K o n f l i k t s

i n s i c h t r u g “ . D i e s e r K o n f l i k t v e r l o r b e i i h m a n K r a f t . P ä r t w a n d t e s i c h d e r o r t h o d o x e n K i r c h e z u . „ D a s b e d e u t e t n i c h t , d a s s i c h d e r W e l t g e g e n ü b e r g l e i c h g ü l t i g b i n , a b e r w e n n j e m a n d d i e W e l t v e r ä n d e r n o d e r v e r b e s s e r n m ö c h t e , d a n n m u s s e r e r s t m a l b e i s i c h s e l b s t a n f a n g e n . [ … ] U n d s o b e ­g e b e i c h m i c h a u f d i e S u c h e n a c h a n d e r e n K l ä n g e n . “S o f i a G u b a i d u l i n a e r i n n e r t s i c h i m D o k u ­m e n t a r f i l m T h e L o s t P a r a d i s e , e r s c h i e n e n v o r A r v o P ä r t s 8 0 . G e b u r t s t a g ( A c c e n t u s M u s i c , 2 0 1 5 ) , a n e i n e B e g e g n u n g m i t i h r e m K o l l e g e n : „ I c h w e r d e d e n M o m e n t n i e v e r ­g e s s e n , d a s w a r A n f a n g d e r S e c h z i g e r ­j a h r e , a l s w i r d i e S t r a ß e e n t l a n g g i n g e n u n d e r z u m i r s a g t e : ‚ W e i ß t D u , m a n m u s s g e n a u h e r a u s f i n d e n , w a s d i e A u f g a b e d e r m o d e r n e n M u s i k i s t . ‘ A u s d i e s e r F r a g e g e h t k l a r h e r v o r , w i e s e h r d a s , w a s m i t d e m T o n s e l b s t , m i t d e r k l i n g e n d e n M a t e r i e g e ­s c h i e h t , d e n K o m p o n i s t e n b e w e g t . G l e i c h d a n a c h h a t t e e r d i e P e r i o d e d e r S t i l l e . A c h t J a h r e S c h w e i g e n . I m G r u n d e g e n o m ­m e n h a t j e d e r v o n u n s d a s P r o b l e m v e r ­s t a n d e n . “D i e s e s S c h w e i g e n e n d e t e 1 9 7 6 . F ü r A l i n a i s t d i e e r s t e A r b e i t i n d e m S t i l , d e n P ä r t „ T i n t i n n a b u l i “ n e n n t , a b g e l e i t e t v o m a l t l a t e i ­

1 1

i n L a m e n t a t e , w o s i c h ü b e r z e h n S ä t z e h i n w e g e i n e S p a n n u n g a u s z w e i p o l a r e n S t i m m u n g e n h ä l t . P ä r t n e n n t s i e „ b r u t a l - ü b e r w ä l t i g e n d “ u n d „ i n t i m - z e r b r e c h l i c h “ . E i n e Z e r r i s s e n h e i t , d i e w o h l s c h o n i m B e t r a c h t e n d e r S k u l p t u r e n t s t a n d .S e i t J a h r e n g i b t A r v o P ä r t k e i n e I n t e r v i e w s m e h r . E r w ü n s c h t R u h e , m ö c h t e w e i t e r s c h r e i b e n a n e i n e r M u s i k , d i e , w i e s i c h a n L a m e n t a t e z e i g t , s e l b s t i n g r ö ß e r e r B e s e t ­z u n g a u f W e s e n t l i c h e s r e d u z i e r t b l e i b t . D i e w e d e r i n i h r e r F o r m n o c h S t r u k t u r k o r r e s p o n d i e r e n m a g m i t e i n e r i m m e r k o m p l e x e r , v e r l e t z b a r e r w e r d e n d e n W i r k ­l i c h k e i t . U n d d i e g e r a d e a u s d e r A s k e s e i h r e E n e r g i e b e z i e h t u n d s e h r v i e l e M e n ­s c h e n e r r e i c h t , o d e r b e s s e r : s i e e r g r e i f t . „ E s w a r e n r e i n e T ö n e . E s w a r e n T ö n e , d i e i n u n s e r e r Z e i t , d e r Z e i t d e s L ä r m s , a n d e r s k l a n g e n u n d e i n e V e r k l ä r u n g i n s i c h t r u ­g e n “ , s a g t G i d o n K r e m e r ü b e r T i n t i n n a b u l i . D i e s m a g e i n G r u n d s e i n , w a r u m P ä r t d e r M u s i k w i s s e n s c h a f t l a n g e e i n R ä t s e l b l i e b o d e r k a u m b e a c h t e t w u r d e , u n d w a r u m i n d e n F e u i l l e t o n s n i c h t n u r V e r e h r e r z u W o r t k o m m e n . W i r k t V e r k l ä r e n d e s n i c h t z u g l e i c h p o l a r i s i e r e n d ?H e r m a n n C o n e n z i t i e r t e d e n a m e r i k a ­n i s c h e n M u s i k j o u r n a l i s t e n A l e x R o s s m i t

e i n e r A u s s a g e ü b e r A r v o P ä r t a u s d e m J a h r 2 0 0 2 , d i e K r e m e r s W o r t e b e s t ä t i g t u n d b i s h e u t e a k t u e l l g e b l i e b e n i s t : „ E r i s t e i n K o m p o n i s t , d e r i n s e h n s u c h t s v o l l k l a r e n , v e r s t ä n d l i c h e n T ö n e n s p r i c h t , o h n e d i e M u s i k d e r V e r g a n g e n h e i t n o c h e i n m a l z u k o m p o n i e r e n . E r h a t s e i n e n F i n g e r a u f e t w a s g e l e g t , d a s i n W o r t e z u f a s s e n f a s t u n m ö g l i c h i s t – a u f e t w a s , d a s z u t u n h a t m i t d e r K r a f t d e r M u s i k , d i e r i g i d e n S t r u k t u r e n v o n R a u m u n d Z e i t a u f z u l ö s e n . S e i n e A k k o r d e b r i n g e n e i n e r n a c h d e m a n d e r e n d e n L ä r m d e s S e l b s t z u m S c h w e i g e n , i n d e m s i e d e n G e i s t a n e i n e w i g G e g e n w ä r t i g e s a n b i n d e n . “O n u t ė G r a ž i n y t ė w a r v e r b l ü f f t v o m e i n ­f a c h e n N o t e n b i l d . „ Z u e r s t f r a g s t D u D i c h : W a s i s t d a s ? “ D a s S p i e l d e r P i a n i s t i n v e r ­r ä t : S i e h a t v e r s t a n d e n . „ A r v o P ä r t i s t z u m K e r n v o r g e d r u n g e n . N i c h t u m s o n s t h a t e r v i e l e K l a v i e r s t ü c k e K i n d e r n g e w i d m e t u n d l ä s s t e r d a s ‚ V a t e r u n s e r ‘ e i n e n K n a b e n s i n g e n . E s i s t d a s I d e a l e , d a s R e i n e , w o m i t K i n d e r g e b o r e n w e r d e n u n d w o h i n d e r K o m p o n i s t z u r ü c k g e f u n d e n h a t . “

K a r s t e n B l ü t h g e n

1 0 1 1

d e r K o m p o s i t i o n w a r e n b e d i n g t v o n d e r b e s o n d e r e n R a u m s i t u a t i o n u n d v o n d e m g a n z e n K o n z e p t “ , s o P ä r t . „ D i e T u r b i n e n ­h a l l e i s t k e i n K o n z e r t s a a l m i t g e s i c h e r t e r A k u s t i k . U n s e r w a r t e t e i n a b s o l u t u n e r ­f o r s c h t e s K l a n g - L a n d . [ … ] W i e w i r d d e r R a u m u n s a n t w o r t e n ? W i e w i r d d i e S k u l p ­t u r d i e A k u s t i k v e r ä n d e r n ? “ D i e g r o ß e O r c h e s t e r b e s e t z u n g m i t u m f a n g r e i c h e m S c h l a g w e r k , d a s v i e r S p i e l e r b e n ö t i g t , l e g t e f ü r P ä r t e i n e z u s ä t z l i c h e o r d n e n d e I n s t a n z n a h e , d i e d a z u d e n p r o g r a m m a ­t i s c h e n B e z u g v e r s t ä r k t : S c h m e r z , T r a u e r , K l a g e , H i n w e n d u n g z u G o t t . P ä r t g r u n d i e r t e s e i n e K o m p o s i t i o n m i t T r o p a r i e n ( k u r z e n L i e d h y m n e n i n a l t s l a w i s c h e r S p r a c h e ) u n d d e r „ D i e s i r a e “ - S e q u e n z u n d o r i e n t i e r t e s i c h a n S i l b e n z a h l , W o r t b e t o n u n g u n d I n t e r p u n k t i o n d e s T e x t e s . D i e s e r w u r d e i n d i e P a r t i t u r m i t a u f g e n o m m e n , u m d e n A u s f ü h r e n d e n d i e P h r a s i e r u n g s l o g i k s i c h t b a r z u m a c h e n .S e l b s t o h n e K e n n t n i s d i e s e s s t u m m m i t ­l a u f e n d e n T e x t e s e r s c h e i n t L a m e n t a t e d e m H ö r e r a l s e i n e f l i e ß e n d e M u s i k , d i e i n v i e l e n N u a n c e n s p r i c h t , d i e a u f s c h r e i t u n d b e r u h i g t . D i e z u d e m r e i c h a n B i n n e n ­b e z ü g e n u n d R e m i n i s z e n z e n a n d a s e i g e n e S c h a f f e n i s t . S o z e i g t s i c h b e i d e r l e i s e n

P e n d e l b e w e g u n g , d i e s i c h i m v i e r t e n S a t z ( P r e g a n d o ) f ü r e i n p a a r T a k t e e i n s t e l l t u n d w o r a n O b o e , K l a r i n e t t e n , F a g o t t , P a u k e u n d V i b r a p h o n b e t e i l i g t s i n d , e i n e f r a p p i e ­r e n d e Ä h n l i c h k e i t m i t M o r t o n F e l d m a n , m i t d e s s e n K l a n g s p r a c h e d e s V e r h a r r e n s . A n d e r e P a s s a g e n w i r k e n a s s o z i a t i v a l l e i n d u r c h d i e s e m a n t i s c h e B e d e u t u n g d e r I n s t r u m e n t e , b e i s p i e l s w e i s e d i e P o s a u n e n i m e r s t e n S a t z , d i e z u m „ D i e s i r a e “ - S a t z h i n f ü h r e n , w o P ä r t d i e m i t t e l a l t e r l i c h e S e q u e n z d a n n t a t s ä c h l i c h z i t i e r t – e i n e L o c k e r u n g d e r s t r e n g e n T i n t i n n a b u l i - S c h r e i b w e i s e , d i e w e d e r Z i t a t n o c h S t i l ­k o p i e v o r s i e h t . E i n e w e i t e r e A u s n a h m e s c h e i n t d i e s e R e g e l z u b e s t ä t i g e n : A m E n d e g r ü ß t P ä r t i m T o p o s d e r K l a v i e r ­s t i m m e s e i n e n S e e l e n v e r w a n d t e n F r a n z S c h u b e r t .I m F i l m T h e L o s t P a r a d i s e ö f f n e t e s i c h d e r m e d i e n s c h e u g e w o r d e n e P ä r t s e l b s t n o c h e i n m a l , s a g t : „ J e d e r M e n s c h h a t s e i n e i g e n e s S c h i c k s a l u n d s e i n e e i g e n e B e ­z i e h u n g z u m S c h ö p f e r a u s s e i n e n e i g e n e n E r f a h r u n g e n h e r a u s . D i e s e n S c h m e r z k a n n m a n a u s d e n W e r k e n g r o ß e r K ü n s t l e r h e r a u s l e s e n . O b w o h l e s n i c h t i m m e r S c h m e r z s e i n m u s s . E s k a n n a u c h L i c h t s e i n . “ S c h m e r z u n d L i c h t w e r d e n f ü h l b a r

1 3

T h e w h i t e l i g h t o f a f e w n o t e s

H i s i m p r e s s i o n w a s “ p o w e r f u l ” : A r v o P ä r t r e c a l l s t h e m o m e n t w h e n h e s t o o d i n f r o n t o f A n i s h K a p o o r ’ s M a r s y a s f o r t h e f i r s t t i m e i n L o n d o n ’ s T a t e M o d e r n . T h a t w a s b a c k i n O c t o b e r 2 0 0 2 . O n e h u n d r e d f i f t y m e t e r s l o n g a n d t e n s t o r i e s h i g h , K a p o o r ’ s s c u l p t u r e c o u l d n o t b e g r a s p e d i n i t s e n t i r e t y a n y w h e r e i n t h e T u r b i n e H a l l . I t s f o r m – t h r e e s t e e l r i n g s a t t h e e n d s , s u r ­r o u n d e d b y a m e m b r a n e t h a t c o n n e c t e d t h e s e r i n g s w i t h t u b e s t h a t t a p e r e d o f f – m a d e o n e t h i n k o f t h e b e l l s o f b r a s s i n s t r u m e n t s . T h e b l o o d - r e d c o l o r o f i t s P V C m e m b r a n e l e n t t h e s c u l p t u r e a f l e s h y q u a l i t y – K a p o o r s p o k e o f a “ f l a y e d s k i n . ” I n G r e e k m y t h o l o g y , M a r s y a s i s a s a t y r , a h y b r i d c r e a t u r e w h o l o s t a m u s i c a l c o n ­t e s t w i t h A p o l l o a n d w a s t h e n c r u e l l y f l a y e d a l i v e b y t h e g o d .“ S u d d e n l y , I f o u n d m y s e l f p u t i n t o a p o s i ­t i o n i n w h i c h m y l i f e a p p e a r e d i n a d i f f e r ­e n t l i g h t . A t t h a t m o m e n t , I h a d a s t r o n g f e e l i n g t h a t I w a s n o t y e t r e a d y t o d i e , ” s a y s A r v o P ä r t , w h o w a s 6 7 y e a r s o l d a t

t h e t i m e . “ D e a t h a n d s u f f e r i n g a r e q u e s ­t i o n s t h a t p r e o c c u p y e v e r y p e r s o n b o r n i n t o t h e w o r l d . [ … ] A c c o r d i n g l y , I h a v e w r i t t e n a L a m e n t o , n o t f o r t h e d e a d , b u t f o r t h e l i v i n g w h o h a v e a h a r d t i m e d e a l i n g w i t h t h e s u f f e r i n g i n t h e w o r l d , ” s a y s P ä r t i n t h e b o o k l e t o f t h e f i r s t r e c o r d i n g o f L a m e n t a t e ( E C M R e c o r d s , 2 0 0 5 ) . N o t o n l y d i d t h e c o m p o s e r f i n d s p a t i a l d i m e n s i o n s b r o k e n u p h e r e ; K a p o o r ’ s M a r s y a s a l s o p o s s e s s e d s o m e t h i n g t i m e l e s s f o r h i m , s o m e t h i n g c o n t e m p o r a r y .W i t h t h i s , t h e c r e a t i v e i m p u l s e f o r L a m e n t a t e i s d e f i n e d . T r a n s l a t e d f r o m L a t i n , i t s t i t l e i s “ l a m e n t , ” b u t i t c a n a l s o b e r e a d a s a p u n w i t h r e f e r e n c e t o t h e p l a c e : L a m e n T a t e . T h e w o r k f o r p i a n o a n d o r c h e s t r a , a h o m a g e t o K a p o o r a n d h i s s c u l p t u r e , w a s p r e m i e r e d o n F e b r u a r y 7 , 2 0 0 3 , i n t h e T u r b i n e H a l l u p o n a n d b e ­n e a t h t h e s c u l p t u r e .A r v o P ä r t , w h o c e l e b r a t e s h i s 8 5 t h b i r t h ­d a y o n S e p t e m b e r 1 1 , 2 0 2 0 , s e e m s t o h a v e o f t e n b e e n i n s p i r e d t o c o m p o s e a s a r e s u l t o f e x t e r n a l c i r c u m s t a n c e s . T h i s i s s h o w n b y t h e s e l e c t i o n o f w o r k s f o r o r w i t h p i a n o , w h i c h O n u t ė G r a ž i n y t ė i n t e r ­p r e t s o n h e r f i r s t C D . F ü r A l i n a i s p a r t i c u ­l a r l y i m p o r t a n t t o t h e L i t h u a n i a n p i a n i s t .

1 2 1 3

1 5

q u e s t i o n i n t h e p o s t - w a r y e a r s . C o u l d t h i s b e t h e s e e d o f P ä r t ’ s a s c e t i c s t y l e ?O f h i s t e a c h e r s , H e i n e r E l l e r w a s t h e m o s t i n f l u e n t i a l . “ I t i s m o r e d i f f i c u l t t o f i n d a s i n g l e r i g h t n o t e t h a n t o p u t a w h o l e m a s s o f t h e m d o w n o n p a p e r . ” I t w a s n ’ t u n t i l l a t e r t h a t P ä r t f o u n d t h i s s t a t e m e n t b y E l l e r . H e h a d “ a p p a r e n t l y n e v e r t h e l e s s s u c c e e d e d i n d e s c e n d i n g i n t o m y s o u l a s i m i l a r l y t o r ­t u r o u s s e a r c h f o r t h e ‘ o n l y s u i t a b l e n o t e . ’ ” T h i s s e a r c h t o o k a b o u t t w e n t y y e a r s o f c o m p o s i n g . W h i l e A r v o P ä r t w a s w o r k i n g a s a s o u n d e n g i n e e r f o r E s t o n i a n R a d i o f o r a d e c a d e s t a r t i n g i n 1 9 5 8 , h e t r i e d h i s h a n d a t a v a n t - g a r d e m u s i c . H e e x p e r i m e n t ­e d w i t h t w e l v e - t o n e , s e r i a l , a n d c o l l a g e t e c h n i q u e s . T h i s p h a s e e n d e d a b r u p t l y i n 1 9 6 8 w i t h C r e d o . P ä r t w i t h d r e w , n o t l e a s t b e c a u s e a t t h e t i m e , “ t h e w o r l d o f N e w M u s i c c a r r i e d t h e s e e d s o f c o n f l i c t w i t h i n i t . ” T h i s c o n f l i c t l o s t i t s r e l e v a n c e w i t h h i m . P ä r t t u r n e d t o t h e O r t h o d o x C h u r c h . “ T h i s d o e s n o t m e a n t h a t I a m i n d i f f e r e n t , b u t i f s o m e o n e w a n t s t o c h a n g e t h e w o r l d t h e n h e m u s t b e g i n w i t h h i m s e l f . [ … ] A n d s o I s e t o u t i n s e a r c h o f o t h e r s o u n d s . ”I n t h e d o c u m e n t a r y T h e L o s t P a r a d i s e , r e ­l e a s e d b e f o r e A r v o P ä r t ’ s 8 0 t h b i r t h d a y ( A c c e n t u s M u s i c , 2 0 1 5 ) , S o f i a G u b a i d u l i n a

r e c a l l s a n e n c o u n t e r w i t h h e r c o l l e a g u e : “ I w i l l n e v e r f o r g e t t h a t m o m e n t , i t w a s i n t h e e a r l y 1 9 6 0 s w h e n w e w e r e w a l k i n g a l o n g t h e s t r e e t , a n d h e s a i d t o m e : ‘ Y o u k n o w , y o u h a v e t o f i n d o u t e x a c t l y w h a t t h e t a s k o f m o d e r n m u s i c i s . ’ T h i s q u e s t i o n c l e a r l y s h o w s h o w m u c h t h e c o m p o s e r i s a f f e c t e d b y w h a t h a p p e n s w i t h t h e s o u n d i t s e l f , w i t h t h e m u s i c a l s u b s t a n c e . R i g h t a f t e r t h a t , h e e x p e r i e n c e d a p e r i o d o f s i l e n c e . E i g h t y e a r s o f s i l e n c e . B a s i c a l l y , e a c h o f u s u n d e r s t o o d t h e p r o b l e m . ”T h i s s i l e n c e e n d e d i n 1 9 7 6 . F ü r A l i n a i s t h e f i r s t w o r k i n a s t y l e t h a t P ä r t c a l l s “ T i n t i n n a b u l i , ” d e r i v e d f r o m t h e O l d L a t i n “ t i n t i n n a b u l u m ” ( b e l l o r t u n e d b e l l ) . T h e g e n e s i s o f t h i s s h o r t c o m p o s i t i o n i s d e ­s c r i b e d b y i t s a u t h o r a s f o l l o w s : “ I t o o k h e r m e l o d y b y a c c i d e n t f r o m m y e x e r c i s e b o o k s a s i f i t w e r e a l i f e l e s s m e l o d y t h a t m e a n t n o t h i n g t o m e . I t h e n o r g a n i z e d i t r h y t h m i c a l l y i n a v e r y p r i m i t i v e m a n n e r : I c o n s t r u c t e d a s m a l l s t r u c t u r e , a s m a l l a r c h i t e c t u r a l w o r k . I t h e n a s s i g n e d a s e c o n d o n e t o t h i s m e l o d y , f o l l o w i n g t h e s t r a i g h t f o r w a r d r u l e s o f t h e T i n t i n n a b u l i s t y l e , s o t h a t t h e t h r e e n o t e s o f a f i x e d k e y – B m i n o r – f o r m t h e l o w e r l i n e . ” T h e s e a r e t h e e s s e n t i a l c h a r a c t e r i s t i c s o f t h e

1 4 1 5

P ä r t d e d i c a t e d i t i n 1 9 7 6 t o a y o u n g w o m a n w h o h a d d e c i d e d t o l e a v e t h e S o v i e t U n i o n f o r E n g l a n d . “ I k n o w A l i n a ’ s m o t h e r p e r s o n ­a l l y a n d c a n s y m p a t h i z e w i t h h e r i n d e s c r i b ­a b l e p a i n , ” s a y s O n u t ė G r a ž i n y t ė . I n 1 9 7 7 , P ä r t d e d i c a t e d t h e V a r i a t i o n s f o r t h e H e a l -i n g o f A r i n u s h k a t o h i s d a u g h t e r A r i i n a , w h o w a s j u s t r e c o v e r i n g f r o m a n a p p e n ­d e c t o m y . “ P a r i i n t e r v a l l o ” w a s i n s p i r e d b y f r i e n d s o f t h e E s t o n i a n e a r l y m u s i c e n ­s e m b l e H o r t u s M u s i c u s , w h i c h p r e m i e r e d t h e w o r k i n 1 9 7 6 – a s w e l l a s F r a t r e s , c o m ­p o s e d t h e f o l l o w i n g y e a r . I t s f i r s t a c t u a l i n s t r u m e n t a t i o n w i t h v i o l i n a n d p i a n o w a s c o m m i s s i o n e d b y t h e v i o l i n i s t G i d o n K r e m e r f o r t h e S a l z b u r g F e s t i v a l i n 1 9 8 0 .T h e s t i r r i n g V a t e r u n s e r ( O u r F a t h e r ) f o r b o y s o p r a n o a n d p i a n o , w h i c h i s s e t t o m u s i c u p t o t h e l i n e “ d e l i v e r u s f r o m e v i l , ” w h e r e t h e p r a y e r i n t h e o r t h o d o x t r a d i t i o n e n d s , w a s f i r s t p e r f o r m e d i n J u l y 2 0 0 5 i n O s s i a c h , A u s t r i a , w i t h P ä r t a t t h e p i a n o . I t i s d e d i c a t e d t o t h e H o l y F a t h e r , P o p e B e n e d i c t X V I . F ü r A n n a M a r i a w a s w r i t t e n b y P ä r t “ o n c o m m i s s i o n ” o f t h e s e v e n - y e a r -o l d d a u g h t e r o f a f a m i l y f r i e n d . I n 2 0 0 6 , h e g a v e i t t o t h e g i r l f o r h e r t e n t h b i r t h d a y – t o g e t h e r w i t h t h e c h o i c e f o r A n n a M a r i a , l i k e f o r a l l p e r f o r m e r s , t o i n t e r p r e t i t c h e e r ­

f u l l y ( f r ö h l i c h ) o r c o n t e m p l a t i v e l y ( n a c h ­d e n k l i c h ) . “ T h e i m p u l s e f o r P a r i i n t e r v a l l o c a m e f r o m t h e d e a t h o f h i s s t e p f a t h e r , ” r e c a l l s O n u t ė G r a ž i n y t ė .A r v o P ä r t i s b y n o m e a n s a p e r s o n w h o i s s o l e l y i n t e r e s t e d i n t h e o u t s i d e w o r l d . T h e t i t l e “ M y p a t h h a s p e a k s a n d s e a - t r o u g h s , ” w h i c h h e l e n t t o a n o r g a n w o r k w r i t t e n i n 1 9 8 9 , c o r r e s p o n d s t o P ä r t ’ s o w n i n n e r p a t h . I t l e d t o a s i n g u l a r s t y l e , t o a s t r i c t , y e t u n d e r s t a n d a b l e l a n g u a g e . I t i s a l a n ­g u a g e w h o s e n a r r a t o r , a c c o r d i n g t o G i d o n K r e m e r , “ d o e s n o t a t t a c h i m p o r t a n c e ” t o h i m s e l f . P ä r t ’ s w i t h d r a w n n a t u r e a n d t h e f a c t t h a t h e d o e s n o t t e a c h f i t s i n w i t h t h i s r e m a r k .“ I t a l l b e g a n w i t h t h e p i a n o , ” A r v o P ä r t t e l l s E n z o R e s t a g n o i n c o n v e r s a t i o n . W h e n h e w a s s t i l l a c h i l d , h e a n d h i s m o t h e r m o v e d f r o m h i s h o m e t o w n o f P a i d e t o R a k v e r e , e a s t o f T a l l i n n . I n h e r a p a r t m e n t , t h e r e w a s a g r a n d p i a n o , a n d t h e f i r s t m u s i c s c h o o l o p e n e d i n t h e c i t y a f t e r t h e e n d o f t h e S e c o n d W o r l d W a r . T h u s t h e f i r s t m u s i c a l s t e p s f o r A r v o c a m e a b o u t – l o n g b e f o r e h i s c a r e e r w a s v i s i b l y a h e a d o f h i m . S o m e ­t i m e s , w h e n h e h a d p r a c t i c e d o n t h e p i a n o w i t h g r e a t p a t i e n c e , h i s m o t h e r r e w a r d e d h i m w i t h a n u t . S w e e t s w e r e o u t o f t h e

1 7

E v e n w i t h o u t k n o w l e d g e o f t h i s s i l e n t a c ­c o m p a n y i n g t e x t , L a m e n t a t e a p p e a r s t o t h e l i s t e n e r a s f l o w i n g m u s i c t h a t c o n v e y s m a n y n u a n c e s , t h a t c r i e s o u t a n d s o o t h e s . I t i s a l s o r i c h i n p e r s o n a l r e f e r e n c e s a n d r e c o l l e c t i o n s o f t h e c o m p o s e r ’ s o w n w o r k s . T h u s , t h e q u i e t o s c i l l a t i o n , w h i c h s e t s i n f o r a f e w b a r s i n t h e f o u r t h m o v e ­m e n t ( P r e g a n d o ) a n d i n w h i c h o b o e , c l a r i ­n e t s , b a s s o o n , t i m p a n i , a n d v i b r a p h o n e a r e i n v o l v e d , s h o w s a s t r i k i n g s i m i l a r i t y w i t h M o r t o n F e l d m a n ’ s t o n a l l a n g u a g e o f p e r s i s t e n c e . O t h e r p a s s a g e s h a v e a n a s ­s o c i a t i v e e f f e c t s i m p l y t h r o u g h t h e s e m a n ­t i c m e a n i n g o f t h e i n s t r u m e n t s . T h i s c a n b e f o u n d f o r e x a m p l e i n t h e t r o m b o n e s i n t h e f i r s t m o v e m e n t , w h i c h l e a d t o t h e “ D i e s i r a e ” m o v e m e n t w h e r e P ä r t i n f a c t q u o t e s t h e m e d i e v a l s e q u e n c e . I t i s a r e l a x a t i o n o f t h e s t r i c t T i n t i n n a b u l i n o t a t i o n t h a t n e i t h e r a l l o w s f o r q u o t a t i o n o r s t y l i s t i c c o p y . A n o t h e r e x c e p t i o n s e e m s t o c o n f i r m t h i s r u l e : I n t h e e n d , i n t h e t o p o s o f t h e p i a n o p a r t , P ä r t p a y s t r i b u t e t o h i s s o u l m a t e F r a n z S c h u b e r t .I n t h e f i l m T h e L o s t P a r a d i s e , P ä r t , w h o b e c a m e s h y o f t h e m e d i a , o p e n e d h i m s e l f a g a i n : “ E v e r y o n e o f u s h a s h i s o w n d e s t i n y a n d h i s o w n r e l a t i o n s h i p w i t h h i s c r e a t o r

b a s e d o n h i s o w n e x p e r i e n c e s . T h i s p a i n c a n b e f o u n d i n t h e w o r k o f a l l g r e a t a r t ­i s t s . A l t h o u g h i t d o e s n ’ t a l w a y s h a v e t o b e p a i n . I t c a n a l s o b e l i g h t . ” P a i n a n d l i g h t c a n b e f e l t i n L a m e n t a t e , w h e r e a p o l a r i s e d t e n s i o n o f t w o m o o d s i s m a i n t a i n e d o v e r t e n m o v e m e n t s . P ä r t c a l l s t h e m “ b r u t a l - o v e r w h e l m i n g ” a n d “ i n t i m a t e - f r a g i l e . ” I t i s a t o r n f e e l i n g t h a t p r o b a b l y a r o s e w h i l e l o o k i n g a t t h e s c u l p t u r e .A r v o P ä r t h a s n o t g i v e n i n t e r v i e w s f o r y e a r s . H e d e s i r e s s i l e n c e a n d w a n t s t o c o n t i n u e w r i t i n g m u s i c , w h i c h , a s i s e v i d e n t i n L a m e n t a t e , r e m a i n s r e d u c e d t o t h e e s s e n t i a l s , e v e n w i t h m o r e e x t e n s i v e i n ­s t r u m e n t a t i o n . I t i s m u s i c w h i c h , i n n e i t h e r f o r m n o r s t r u c t u r e , m a y c o r r e s p o n d t o a n i n c r e a s i n g l y c o m p l e x a n d v u l n e r a b l e r e a l i t y . A n d w h i c h d r a w s i t s e n e r g y s p e c i f i c a l l y f r o m a s c e t i c i s m a n d r e a c h e s , o r b e t t e r , s e i z e s m a n y p e o p l e . “ T h e y w e r e p u r e t o n e s . T h e y w e r e t o n e s t h a t s o u n d e d d i f ­f e r e n t i n o u r t i m e , t h e t i m e o f n o i s e , a n d b r o u g h t a b o u t a t r a n s f i g u r a t i o n , ” s a y s G i d o n K r e m e r a b o u t T i n t i n n a b u l i . T h i s m a y b e o n e r e a s o n w h y P ä r t r e m a i n e d a m y s ­t e r y t o m u s i c o l o g i s t s f o r a l o n g t i m e o r w a s b a r e l y n o t i c e d , a n d i t m a y e x p l a i n w h y n o t j u s t a d m i r e r s h a v e t h e i r s a y i n t h e a r t s

1 6 1 7

T i n t i n n a b u l i s t y l e : t h e m u s i c i s l i m i t e d t o t h e b a s i c t o n a l e l e m e n t s o f a s c a l e a n d t r i a d . T h e i r c l e a r a t t r i b u t i o n t o m e l o d y a n d T i n t i n n a b u l i p a r t s g i v e s r i s e t o a n e w m u ­s i c a l s e t t i n g . T h e o r i g i n a l p i e c e F ü r A l i n a i s a l s o c h a r a c t e r i s t i c o f a n o t h e r s t y l i s t i c f e a t u r e : t h e s l o w t e m p o t h a t b r i n g s e a c h n o t e i n t o f o c u s .F o r s o m e t i m e , P ä r t f o u n d t h i s f u n d a m e n ­t a l l y n e w p o l y p h o n y t o o s i m p l e . A f t e r s u c h a n e v e n t f u l h i s t o r y a n d t h e p h i l o s o p h i c a l m a t e r i a l b a t t l e s o f t h e 2 0 t h c e n t u r y , i s t h a t p o s s i b l e ? H i s d o u b t s s o o n v a n i s h e d , a n d t h e p o s s i b i l i t i e s o f c r e a t i n g s o m e t h i n g c o m p r e h e n s i v e o u t o f t h i s s i m p l i c i t y b e ­c a m e m o r e e v i d e n t t o h i m : “ I c o u l d c o m ­p a r e m y m u s i c t o a w h i t e l i g h t w h i c h c o n ­t a i n s a l l c o l o r s . O n l y a p r i s m c a n d i v i d e t h e s e c o l o r s a n d m a k e t h e m v i s i b l e ; t h i s p r i s m c o u l d b e t h e s p i r i t o f t h e l i s t e n e r ” .L i k e “ P a r i i n t e r v a l l o ” , “ F r a t r e s ” o n l y e x p e r i ­e n c e d m o r e c o n c r e t e f o r m s o f i n s t r u m e n ­t a l e x p r e s s i o n l a t e r o n . “ T h e h i g h e s t v i r t u e o f m u s i c , f o r m e , l i e s o u t s i d e o f i t s m e r e s o u n d . T h e p a r t i c u l a r t i m b r e o f a n i n s t r u ­m e n t i s p a r t o f t h e m u s i c , b u t i t i s n o t t h e m o s t i m p o r t a n t e l e m e n t . [ … ] T h e e s s e n c e m u s t b e t h e r e , i n d e p e n d e n t o f t h e i n s t r u ­m e n t s . ” T h u s , i n a n u m b e r o f w o r k s , t h e r e

a r e s e v e r a l e q u a l l y v a l i d v e r s i o n s . F r a t r e s w a s a r r a n g e d f o r h i s s t r i n g i n s t r u m e n t b y t h e c e l l i s t D i e t m a r S c h w a l k e a n d w a s p r e m i e r e d i n H i t z a c k e r i n J u l y 1 9 8 9 .F l e x i b i l i t y , a l r e a d y p r a c t i c e d i n t h e b a r o q u e e r a , i s n e c e s s a r y i n L a m e n t a t e , g i v e n t h a t i t w a s f i r s t h e a r d i n t h e u n i q u e T a t e M o d e r n , e s p e c i a l l y i n t e r m s o f s p a c e . “ M a n y o f m y d e c i s i o n s i n t h e c o m p o s i t i o n ’ s c r e a t i o n w e r e d e t e r m i n e d b y t h e s p e c i a l s p a t i a l s i t u a t i o n a n d t h e o v e r a l l c o n c e p t , ” s a y s P ä r t . “ T h e T u r b i n e H a l l i s n o t a c o n c e r t h a l l w i t h r e l i a b l e a c o u s t i c s . A n a b s o l u t e l y u n e x p l o r e d s o u n d s c a p e a w a i t s u s . [ … ] H o w w i l l t h e s p a c e r e s p o n d t o u s ? H o w w i l l t h e s c u l p t u r e a l t e r t h e a c o u s t i c s ? ” F o r P ä r t , t h e l a r g e o r c h e s t r a a n d i t s l a r g e p e r c u s s i o n s e c t i o n , w h i c h r e q u i r e s f o u r p l a y e r s , s u g g e s t e d a n a d d i t i o n a l o r g a n i ­z a t i o n a l e l e m e n t t h a t r e i n f o r c e s t h e p r o g r a m m a t i c r e f e r e n c e : p a i n , m o u r n i n g , l a m e n t a t i o n , t u r n i n g t o G o d . P ä r t b a s e d h i s c o m p o s i t i o n o n t r o p a r i a ( s h o r t h y m n s i n O l d S l a v i c l a n g u a g e ) a n d t h e “ D i e s i r a e ” s e q u e n c e a n d o r i e n t e d h i m s e l f t o t h e n u m b e r o f s y l l a b l e s , w o r d s t r e s s , a n d p u n c t u a t i o n o f t h e t e x t . T h e l a t t e r w a s i n ­c l u d e d i n t h e s c o r e t o m a k e t h e l o g i c o f p h r a s i n g v i s i b l e t o t h e p e r f o r m e r s .

1 91 8 1 9

p a g e s . I s n ’ t t r a n s f i g u r a t i o n a t t h e s a m e t i m e p o l a r i z i n g ?H e r m a n n C o n e n q u o t e d t h e A m e r i c a n m u ­s i c j o u r n a l i s t A l e x R o s s w i t h a s t a t e m e n t a b o u t A r v o P ä r t f r o m 2 0 0 2 , w h i c h a f f i r m s K r e m e r ’ s w o r d s a n d h a s r e m a i n e d t r u e t o t h i s d a y : “ H e i s a c o m p o s e r w h o s p e a k s i n h a u n t i n g l y c l e a r , f a m i l i a r t o n e s , y e t h e d o e s n o t d u p l i c a t e t h e m u s i c o f t h e p a s t . H e h a s p u t h i s f i n g e r o n s o m e t h i n g t h a t i s a l m o s t i m p o s s i b l e t o p u t i n t o w o r d s – s o m e t h i n g t o d o w i t h t h e p o w e r o f m u s i c t o o b l i t e r a t e t h e r i g i d i t i e s o f s p a c e a n d t i m e . O n e a f t e r t h e o t h e r , h i s c h o r d s s i l e n c e t h e n o i s e o f t h e s e l f , b i n d i n g t h e m i n d t o a n e t e r n a l p r e s e n t . ”O n u t ė G r a ž i n y t ė w a s a s t o u n d e d b y t h e s i m p l e n o t a t i o n . “ F i r s t , y o u a s k y o u r s e l f : W h a t i s t h i s ? ” H e r p l a y i n g r e v e a l s t h a t s h e h a s u n d e r s t o o d . “ A r v o P ä r t h a s s t r u c k a t t h e c o r e . I t ’ s n o c o i n c i d e n c e t h a t h e d e d i ­c a t e d m a n y p i a n o p i e c e s t o c h i l d r e n a n d l e t a b o y s i n g t h e ‘ O u r F a t h e r . ’ I t ’ s a p u r e i d e a l t h a t c h i l d r e n a r e b o r n w i t h , a n d t o w h i c h t h e c o m p o s e r h a s r e t u r n e d . ”

K a r s t e n B l ü t h g e nT r a n s l a t i o n : E r i k D o r s e t

2 12 0 2 1

2 3

L a b l a n c h e l u m i è r e d e q u e l q u e s n o t e s

A r v o P ä r t s e s o u v i e n t d u m o m e n t o ù , p o u r l a p r e m i è r e f o i s , i l s ’ é t a i t t r o u v é d e v a n t M a r s y a s d ’ A n i s h K a p o o r à l a T a t e M o d e r n d e L o n d r e s e t a v a i t é t é é n o r m é m e n t i m p r e s ­s i o n n é . C ’ é t a i t e n o c t o b r e 2 0 0 2 . L a s c u l p ­t u r e d e K a p o o r , a v e c u n e l o n g u e u r d e c e n t c i n q u a n t e m è t r e s e t u n e h a u t e u r d e d i x é t a g e s , n e p o u v a i t ê t r e a p p r é h e n d é e d a n s s o n e n s e m b l e d ’ a u c u n e n d r o i t d e l a s a l l e d e s t u r b i n e s . A v e c t r o i s a n n e a u x d ’ a c i e r à s e s e x t r é m i t é s , e n t o u r é s d ’ u n e m e m b r a n e q u i l e s r e l i a i t p a r d e s t u b e s s ’ a m e n u i s a n t p r o g r e s s i v e m e n t , s a f o r m e é v o q u a i t l e s p a v i l l o n s d e s i n s t r u m e n t s à v e n t . L a c o l o ­r a t i o n r o u g e - s a n g d e s a m e m b r a n e e n P V C d o n n a i t à c e t t e s c u l p t u r e u n a s p e c t c h a r ­n e l : K a p o o r p a r l a i t d e « p e a u é c o r c h é e » .D a n s l a m y t h o l o g i e g r e c q u e , M a r s y a s e s t u n s i l è n e , c r é a t u r e h y b r i d e , q u i p e r d i t u n c o n c o u r s m u s i c a l c o n t r e A p o l l o n e t q u i , e n s u i t e , f u t s u p p l i c i é p a r c e d i e u .« S o u d a i n , j ’ a i é t é p l a c é d a n s u n e p o s i t i o n d a n s l a q u e l l e m a v i e a p p a r a i s s a i t s o u s u n a u t r e j o u r . A c e m o m e n t - l à , j ’ a i e u l e s e n t i ­

m e n t p r o f o n d q u e j e n ’ é t a i s p a s e n c o r e p r ê t à m o u r i r » , d é c l a r a A r v o P ä r t , a l o r s â g é d e 6 7 a n s . « L a m o r t e t l a s o u f f r a n c e s o n t d e s q u e s t i o n s q u i p r é o c c u p e n t c h a q u e p e r s o n n e q u i v i e n t a u m o n d e . [ … ] J ’ a i d o n c c o m p o s é u n e c o m p l a i n t e , u n e l a m e n t a t i o n , n o n p a s p o u r l e s m o r t s , m a i s p o u r n o u s , l e s v i v a n t s , q u i a v o n s b i e n d u m a l à f a i r e f a c e a u x s o u f f r a n c e s d u m o n d e » , d i t P ä r t d a n s l e l i v r e t d u p r e m i e r e n r e g i s t r e m e n t d e L a m e n t a t e ( E C M R e c o r d s , 2 0 0 5 ) . I c i , l e c o m p o s i t e u r n ’ a p a s s e u l e m e n t p e r ç u l ’ é c l a t e m e n t d e s d i m e n s i o n s s p a t i a l e s , m a i s p o u r l u i , l e M a r s y a s d e K a p o o r p o s ­s é d a i t a u s s i q u e l q u e c h o s e d ’ i n t e m p o r e l , q u e l q u e c h o s e d e p r é s e n t .C e l a d é f i n i t b i e n l ’ i m p u l s i o n c r é a t r i c e d e L a m e n t a t e . T r a d u i t d u l a t i n , s o n t i t r e s i g n i f i e « L a m e n t e z - v o u s » ; m a i s i l p e u t ê t r e l u a u s s i c o m m e u n j e u d e m o t s a v e c u n e r é f é r e n c e a u l i e u : L a m e n T a t e . C e t t e œ u v r e p o u r p i a n o e t o r c h e s t r e , h o m m a g e à K a p o o r e t à s a s c u l p t u r e , a é t é c r é é e l e 7 f é v r i e r 2 0 0 3 d a n s l a s a l l e d e s t u r b i n e s , s o u s l a s c u l p t u r e .S o u v e n t , A r v o P ä r t , q u i c é l è b r e s o n 8 5 e a n n i v e r s a i r e l e 1 1 s e p t e m b r e 2 0 2 0 , s e m b l e a v o i r é t é i n c i t é à c o m p o s e r p a r d e s c i r ­c o n s t a n c e s e x t é r i e u r e s . C e q u e m o n t r e

2 2 2 3

2 5

«T o u t a c o m m e n c é » p a r l e p i a n o , d i t A r v o P ä r t d a n s u n e c o n v e r s a t i o n a v e c E n z o R e s t a g n o . L o r s q u ’ i l é t a i t e n c o r e e n f a n t , s a m è r e e t l u i o n t q u i t t é s a v i l l e n a t a l e d e P a i d e p o u r s ’ i n s t a l l e r à R a k v e r e , à l ’ e s t d e T a l l i n n . D a n s l e u r a p p a r t e m e n t , i l y a v a i t u n p i a n o à q u e u e e t l a p r e m i è r e é c o l e d e m u s i q u e d e l a v i l l e a o u v e r t s e s p o r t e s a p r è s l a f i n d e l a S e c o n d e G u e r r e m o n d i a l e . E t c ’ e s t a i n s i q u ’ A r v o f i t s e s p r e ­m i e r s p a s d a n s l e m o n d e d e l a m u s i q u e – b i e n a v a n t q u ’ i l n ’ a i t p r i s c o n s c i e n c e d e l a c a r r i è r e q u i s ’ o f f r a i t à l u i . P a r f o i s , l o r s q u ’ i l s ’ é t a i t e n t r a î n é a u p i a n o a v e c u n e p a t i e n c e p a r t i c u l i è r e , s a m è r e l e r é c o m p e n s a i t d ’ u n e n o i x . I m p o s s i b l e d ’ a v o i r d e s s u c r e r i e s d a n s l e s a n n é e s a p r è s - g u e r r e . P e u t - ê t r e e s t - c e l à q u ’ i l f a u t c h e r c h e r u n e d e s r a i s o n s d u s t y l e d é p o u i l l é d e P ä r t ?P a r m i s e s p r o f e s s e u r s , c ’ é t a i t s u r t o u t H e i n e r E l l e r q u i l ’ a v a i t m a r q u é . « I l e s t b i e n p l u s d i f f i c i l e d e t r o u v e r u n e n o t e a p p r o ­p r i é e q u e d ’ e n c o u c h e r d e s q u a n t i t é s s u r l e p a p i e r » . C e n ’ e s t q u e p l u s t a r d q u e P ä r t p r i t c o n n a i s s a n c e d e c e t t e a f f i r m a t i o n d ’ E l l e r . «A p p a r e m m e n t , i l a v a i t t o u t d e m ê m e r é u s s i à a n c r e r d a n s m o n â m e c e t t e m ê m e q u ê t e a r d u e d e « l ’ u n i q u e n o t e a p p r o p r i é e » » . C e t t e q u ê t e d e v a i t p r e n d r e

u n e v i n g t a i n e d ’ a n n é e s d ’ é c r i t u r e m u s i c a l e . A r v o P ä r t s ’ e s t e s s a y é d a n s l e d o m a i n e d e l ’ a v a n t - g a r d e p e n d a n t q u ’ i l t r a v a i l l a i t à p a r ­t i r d e 1 9 5 8 , e t c e p e n d a n t u n e d é c e n n i e , c o m m e i n g é n i e u r d u s o n à l a R a d i o e s t o ­n i e n n e . I l a e x p é r i m e n t é l a t e c h n i q u e d o d é c a p h o n i q u e , s é r i e l l e e t d e c o l l a g e . E n 1 9 6 8 , c e t t e p h a s e s e t e r m i n a b r u s q u e ­m e n t a v e c C r e d o . P ä r t s e r e t i r a , d ’ a u t a n t p l u s q u ’ à c e t t e é p o q u e « l e m o n d e d e l a N o u v e l l e M u s i q u e p o r t a i t e n l u i l e s g e r m e s d ’ u n c o n f l i t» . Q u a n t à l u i , c e c o n f l i t i n t é r i e u r s ’ a t t é n u a i t . P ä r t s e t o u r n a v e r s l ’ É g l i s e o r t h o d o x e . « C e l a n e v e u t p a s d i r e q u e j e s u i s i n d i f f é r e n t a u m o n d e , m a i s s i q u e l q u ’ u n v e u t l e c h a n g e r o u l ’ a m é l i o r e r , i l d o i t t o u t d ’ a b o r d c o m m e n c e r p a r c h a n g e r l u i - m ê m e . [ … ] E t c ’ e s t a i n s i q u e j e m e m e t s à l a r e ­c h e r c h e d ’ a u t r e s s o n s » .D a n s l e d o c u m e n t a i r e T h e L o s t P a r a d i s e , s o r t i a v a n t l e 8 0 e a n n i v e r s a i r e d ’ A r v o P ä r t ( A c c e n t u s M u s i c , 2 0 1 5 ) , S o f i a G u b a i d u l i n a s e s o u v i e n t d ’ u n e r e n c o n t r e a v e c s o n c o l ­l è g u e : «J a m a i s j e n ’ o u b l i e r a i c e m o m e n t a u d é b u t d e s a n n é e s s o i x a n t e , l o r s q u e n o u s m a r c h i o n s d a n s l a r u e e t q u ’ i l m ’ a d i t : «T u s a i s , o n d o i t d é c o u v r i r e n q u o i c o n ­s i s t e n t p r é c i s é m e n t l e s i m p é r a t i f s d e l a m u s i q u e m o d e r n e . » C e q u e s t i o n n e m e n t

2 4 2 5

p r é c i s é m e n t l a s é l e c t i o n d ’ œ u v r e s p o u r o u a v e c p i a n o i n t e r p r é t é e s p a r O n u t ė G r a ž i n y t ė p o u r s o n p r e m i e r C D . L a p i a ­n i s t e l i t u a n i e n n e a t t a c h e u n e i m p o r t a n c e p a r t i c u l i è r e à F ü r A l i n a ( P o u r A l i n e ) . P ä r t l ’ a v a i t d é d i é e n 1 9 7 6 à u n e j e u n e f e m m e q u i a v a i t d é c i d é d e q u i t t e r l ’ U n i o n s o v i é ­t i q u e p o u r l ’ A n g l e t e r r e . «J e c o n n a i s p e r s o n ­n e l l e m e n t l a m è r e d ’ A l i n a e t p e u x c o m p a t i r à s o n i n d i c i b l e d o u l e u r » , d é c l a r e O n u t ė G r a ž i n y t ė . E n 1 9 7 7 , P ä r t d é d i a l e s V a r i a -t i o n e n z u r G e s u n d u n g v o n A r i n u s c h k a ( V a r i a t i o n s p o u r l a g u é r i s i o n d ’ A r i n u s c h k a ) à s a f i l l e A r i i n a , q u i s e r e m e t t a i t d ’ u n e o p é r a t i o n d e l ’ a p p e n d i c i t e . P a r i i n t e r v a l l o a é t é i n s p i r é p a r l e s a m i s d e H o r t u s M u s i c u s , e n s e m b l e e s t o n i e n d e m u s i q u e a n c i e n n e , q u i a c r é é l a p i è c e e n 1 9 7 6 – t o u t c o m m e F r a t r e s , c o m p o s é l ’ a n n é e s u i v a n t e . L a p r e m i è r e v e r s i o n d e c e t t e œ u v r e r é a l i s é e p o u r d e s i n s t r u m e n t s p r é c i s ( a v e c v i o l o n e t p i a n o ) a v a i t é t é c o m ­m a n d é e p a r l e v i o l o n i s t e G i d o n K r e m e r p o u r l e F e s t i v a l d e S a l z b o u r g d e 1 9 8 0 .L e t o u c h a n t V a t e r u n s e r ( N o t r e P è r e ) p o u r s o p r a n o - e n f a n t e t p i a n o , m i s e n m u s i q u e j u s q u ’ a u p a s s a g e « D é l i v r e - n o u s d u m a l » , o ù l a p r i è r e s ’ a c h è v e s e l o n l ’ u s a g e o r t h o ­d o x e , a é t é c r é é e n j u i l l e t 2 0 0 5 à O s s i a c h ,

e n A u t r i c h e , a v e c P ä r t a u p i a n o . I l e s t d é d i é a u S a i n t - P è r e , l e P a p e B e n o î t X V I . E n c e q u i c o n c e r n e F ü r A n n a M a r i a , P ä r t l ’ a c o m p o s é « à l a d e m a n d e » d e l a f i l l e d ’ u n a m i d e l a f a m i l l e , â g é e d e s e p t a n s . I l l ’ o f f r i t à c e t t e j e u n e f i l l e e n 2 0 0 6 , à l ’ o c c a s i o n d e s o n d i x i è m e a n n i v e r s a i r e , e n p r o p o s a n t à A n n a M a r i a , t o u t c o m m e a u x d i f f é r e n t s i n t e r p r è t e s , d ’ i n t e r p r é t e r c e l i e d t a n t ô t « j o y e u s e m e n t » , t a n t ô t d e f a ç o n « m é d i t a t i v e » q u a n t à l ’ e x p r e s s i o n . C o m m e s e s o u v i e n t O n u t ė G r a ž i n y t ė , c e f u t l e d é ­c è s d e s o n b e a u - p è r e q u i l u i a v a i t i n s p i r é P a r i i n t e r v a l l o .A r v o P ä r t n ’ e s t p a s d u t o u t u n e p e r s o n n e a x é e u n i q u e m e n t s u r l e s a p p a r e n c e s . L e t i t r e M e i n W e g h a t G i p f e l u n d W e l l e n t ä l e r ( M o n c h e m i n a d e s s o m m e t s e t d e s v a l ­l é e s d e v a g u e s ) , q u ’ i l a a t t r i b u é à u n e p i è c e p o u r o r g u e é c r i t e e n 1 9 8 9 , c o r r e s p o n d a u c h e m i n e m e n t i n t é r i e u r d e P ä r t l u i - m ê m e . C e c h e m i n e m e n t l ’ a c o n d u i t à u n s t y l e s i n g u l i e r , u n l a n g a g e é p u r é m a i s c o m p r é ­h e n s i b l e . A u n l a n g a g e d o n t l e l o c u t e u r , s e l o n G i d o n K r e m e r , « n e s e p r e n d p a s a u s é r i e u x » . L e t e m p é r a m e n t r e n f e r m é d e P ä r t a i n s i q u e l e f a i t q u ’ i l n e s o i t p a s e n s e i g n a n t v o n t d a n s l e s e n s d e c e t t e a f f i r m a t i o n .

2 7

s i o n s c o e x i s t e n t . F r a t r e s a é t é a r r a n g é p a r l e v i o l o n c e l l i s t e D i e t m a r S c h w a l k e p o u r s o n i n s t r u m e n t à c o r d e s e t c r é é a v e c l u i à H i t z a c k e r e n j u i l l e t 1 9 8 9 .C o m m e L a m e n t a t e a é t é e n t e n d u p o u r l a p r e m i è r e f o i s à l a T a t e M o d e r n , s a l l e u n i q u e e n s o n g e n r e , l ’ i n t e r p r é t a t i o n d e c e t t e œ u v r e n e p e u t s e p a s s e r d e l a s o u p l e s s e d é j à p r a t i q u é e à l ’ é p o q u e b a r o q u e . « L o r s d e s a c o m p o s i t i o n , b o n n o m b r e d e m e s d é c i s i o n s o n t é t é c o n d i t i o n n é e s p a r l a s i ­t u a t i o n s p a t i a l e p a r t i c u l i è r e e t l e c o n c e p t d ’ e n s e m b l e » , d i t P ä r t . « L a s a l l e d e s t u r ­b i n e s n ’ e s t p a s u n e s a l l e d e c o n c e r t à l ’ a c o u s t i q u e a s s u r é e . C ’ e s t u n e s p a c e s o n o r e a b s o l u m e n t i n e x p l o r é q u i n o u s y a t t e n d . [ … ] C o m m e n t c e t e s p a c e n o u s r é p o n d r a - t - i l ? C o m m e n t l a s c u l p t u r e v a - t -e l l e e n m o d i f i e r l ’ a c o u s t i q u e ? » P o u r P ä r t , l e g r a n d o r c h e s t r e a v e c p l u s i e u r s p e r ­c u s s i o n s , n é c e s s i t a n t q u a t r e m u s i c i e n s , s u g g é r a i t u n e i n s t a n c e d e r é g u l a t i o n s u p p l é m e n t a i r e , q u i , e n p l u s , r e n f o r c e l a r é f é r e n c e p r o g r a m m a t i q u e : d o u l e u r , d e u i l , l a m e n t a t i o n , q u ê t e d e D i e u . P ä r t i n t é g r a d a n s s a c o m p o s i t i o n d e s t r o p a i r e s ( b r e f s h y m n e s c h a n t é s e n l a n g u e p a l é o s l a v e ) e t l a s é q u e n c e d u « D i e s i r a e » , g a r d a n t c o m m e r e p è r e s l e n o m b r e d e s y l l a b e s ,

l ’ a c c e n t u a t i o n d e s m o t s e t l a p o n c t u a t i o n d u t e x t e . C e l u i - c i a é t é i n c l u s d a n s l a p a r ­t i t i o n p o u r r e n d r e l a l o g i q u e d u p h r a s é v i s i b l e a u x i n t e r p r è t e s .M ê m e s a n s l a c o n n a i s s a n c e d e c e t e x t e q u i p a r t i c i p e d e f a ç o n s i l e n c i e u s e , L a m e n -t a t e a p p a r a î t à l ’ a u d i t e u r c o m m e u n e m u ­s i q u e f l u i d e q u i p a r l e a v e c d e m u l t i p l e s n u a n c e s , p o u s s e t a n t ô t d e s c r i s o u , à d ’ a u t r e s m o m e n t s , a p a i s e . E n p l u s , c e t t e m u s i q u e e s t r i c h e e n r é f é r e n c e s i n t e r n e s e t e n r é m i n i s c e n c e s d e l ’ œ u v r e d u c o m p o ­s i t e u r . A i n s i , l e m o u v e m e n t p e n d u l a i r e à p e i n e a u d i b l e q u i s ’ i n s t a l l e p o u r q u e l q u e s m e s u r e s d a n s l e q u a t r i è m e m o u v e m e n t ( P r e g a n d o ) e t d a n s l e q u e l i n t e r v i e n n e n t h a u t b o i s , c l a r i n e t t e s , b a s s o n , t i m b a l e e t v i b r a p h o n e , p r é s e n t e u n e s i m i l i t u d e f r a p p a n t e a v e c M o r t o n F e l d m a n e t s o n l a n g a g e t o n a l d e l a p e r s i s t a n c e . D ’ a u t r e s p a s s a g e s e n t r a î n e n t d e s a s s o c i a t i o n s p a r l a s i m p l e s i g n i f i c a t i o n s é m a n t i q u e d e s i n s t r u m e n t s ; p a r e x e m p l e , l e s t r o m b o n e s d u p r e m i e r m o u v e m e n t q u i c o n d u i s e n t a u « D i e s i r a e » o ù P ä r t c i t e e f f e c t i v e m e n t l a s é q u e n c e m é d i é v a l e , c e q u i r e p r é s e n t e u n a s s o u p l i s s e m e n t d e l a s t r i c t e n o t a t i o n d u t i n t i n n a b u l i s m e q u i n e p r é v o i t n i c i t a t i o n n i c o p i e d ’ u n s t y l e d o n n é . U n e a u t r e e x c e p ­

2 6 2 7

m o n t r e c l a i r e m e n t à q u e l p o i n t l e c o m ­p o s i t e u r e s t m u p a r c e q u i a r r i v e a u s o n l u i - m ê m e , a u m a t é r i a u s o n o r e . J u s t e a p r è s , i l a c o n n u u n e p é r i o d e d ’ i n t e r r u p t i o n : h u i t a n s d e s i l e n c e . A u f o n d , c h a c u n d ’ e n t r e n o u s a v a i t c o m p r i s l e p r o b l è m e . »C e s i l e n c e a p r i s f i n e n 1 9 7 6 . F ü r A l i n a e s t l a p r e m i è r e œ u v r e d a n s l e s t y l e q u e P ä r t a p p e l l e « t i n t i n n a b u l i » , d é r i v é d u v i e u x l a t i n « t i n t i n n a b u l u m » ( c l o c h e t t e o u p e t i t e c l o c h e a c c o r d é e ) . S o n a u t e u r d é c r i t l a g e n è s e d e c e t t e c o u r t e c o m p o s i t i o n c o m m e s u i t : «J ’ a i p r i s s a m é l o d i e p a r h a s a r d d a n s m e s c a h i e r s d ’ e x e r c i c e s , c o m m e s i c ’ é t a i t u n e m é l o d i e m o r t e q u i n e s i g n i f i a i t r i e n p o u r m o i . Q u a n t a u r y t h m e , j e l ’ a i e n s u i t e o r g a ­n i s é d e f a ç o n t r è s b a s i q u e : j ’ a i a g e n c é u n e p e t i t e s t r u c t u r e , u n e p e t i t e œ u v r e a r ­c h i t e c t u r a l e . P u i s , j ’ a i a j o u t é u n e d e u x i è m e m é l o d i e à c e t t e p r e m i è r e , t o u t e n s u i v a n t l e s r è g l e s t r è s s i m p l e s d u s t y l e t i n t i n n a b u l i , d e s o r t e q u e l e s t r o i s n o t e s d ’ u n e t o n a l i t é f i x e – s i m i n e u r – e n c o n s t i t u e n t l a l i g n e d e f o n d » . P ä r t é v o q u e i c i l e s c a r a c t é r i s t i q u e s e s s e n t i e l l e s d u s t y l e t i n t i n n a b u l i : l a m u ­s i q u e s e l i m i t e a u x é l é m e n t s d e b a s e d e l a t o n a l i t é , g a m m e e t t r i a d e . L e u r a s s i g n a t i o n e x p l i c i t e à l a l i g n e m é l o d i q u e e t à l a t i n t i n ­n a b u l a t i o n c o n d u i t à u n e p h r a s e m u s i c a l e

i n é d i t e . F ü r A l i n a , l a p i è c e o r i g i n e l l e , e s t c a r a c t é r i s t i q u e d ’ u n a u t r e t r a i t s t y l i s t i q u e : l e t e m p o r a l e n t i q u i m e t c h a q u e n o t e e n é v i d e n c e .P e n d a n t u n c e r t a i n t e m p s , P ä r t a t r o u v é t r o p s i m p l e c e t t e p o l y p h o n i e t o t a l e m e n t n o u v e l l e . E t a i t - c e v r a i m e n t e n v i s a g e a b l e , a p r è s u n X X e s i è c l e q u i a v a i t c o n n u u n e h i s t o i r e a u s s i m o u v e m e n t é e e t d e s a f f r o n ­t e m e n t s p h i l o s o p h i q u e s a u s s i v i o l e n t s ? S e s d o u t e s f u r e n t v i t e d i s s i p é s , i l v o y a i t p l u s c l a i r e m e n t q u ’ i l é t a i t p o s s i b l e d e c r é e r à p a r t i r d e c e t t e s i m p l i c i t é q u e l q u e c h o s e d e p l u s v a s t e : «J e p o u r r a i s c o m p a r e r m a m u s i q u e à u n e l u m i è r e b l a n c h e q u i c o n t i e n t t o u t e s l e s c o u l e u r s . S e u l u n p r i s m e p e u t s é p a r e r c e s c o u l e u r s l e s u n e s d e s a u t r e s e t l e s r e n d r e v i s i b l e s ; c e p o u r r a i t ê t r e l ’ e s p r i t d e l ’ a u d i t e u r q u i s e r a i t c e p r i s m e » .T o u t c o m m e p o u r P a r i i n t e r v a l l o , c e n ’ e s t q u e p l u s t a r d q u e F r a t r e s a c o n n u d e s c o n c r é t i s a t i o n s i n s t r u m e n t a l e s . « P o u r m o i , l a v a l e u r s u p r ê m e d e l a m u s i q u e s e s i t u e a u - d e l à d e s o n t i m b r e . L e t i m b r e p a r t i c u l i e r d e c h a q u e i n s t r u m e n t f a i t p a r t i e d e l a m u ­s i q u e , m a i s c e n ’ e s t p a s l e p l u s i m p o r t a n t . [ … ] L e m y s t è r e d o i t ê t r e p r é s e n t , q u e l q u e s o i t l ’ i n s t r u m e n t » . C ’ e s t p o u r q u o i , p o u r u n c e r t a i n n o m b r e d ’ œ u v r e s , p l u s i e u r s v e r ­

2 9

b r u i t d u m o i , r e l i a n t l ’ e s p r i t à u n e p r é ­s e n c e é t e r n e l l e . »O n u t ė G r a ž i n y t ė a é t é s t u p é f a i t e p a r l e g r a p h i s m e s i m p l e d e l a p a r t i t i o n . «T o u t d ’ a b o r d , o n s e d e m a n d e : Q u ’ e s t - c e d o n c c e l a ? » L e j e u d e l a p i a n i s t e n o u s p r o u v e q u ’ e l l e l ’ a c o m p r i s . «A r v o P ä r t e s t p a r v e n u à l ’ e s s e n t i e l . C e n ’ e s t p a s p o u r r i e n q u ’ i l a d é d i é d e n o m b r e u x m o r c e a u x d e p i a n o à d e s e n f a n t s e t q u ’ i l l a i s s e u n g a r ç o n c h a n t e r l e ‹ N o t r e P è r e › . C ’ e s t c e t t e p e r f e c ­t i o n e t c e t t e p u r e t é p r o p r e s a u x e n f a n t s à l e u r n a i s s a n c e d o n t l e c o m p o s i t e u r a r e t r o u v é l e c h e m i n . »

K a r s t e n B l ü t h g e nT r a d u c t i o n : M a r i a S m a c z n y - G o n n o t

2 8 2 9

t i o n s e m b l e c o n f i r m e r c e t t e r è g l e : à l a f i n , d a n s l e t o p i q u e d e l a p a r t i e p i a n o , P ä r t s a l u e F r a n z S c h u b e r t , s o n â m e - s œ u r .D a n s l e f i l m T h e L o s t P a r a d i s e , P ä r t , d e v e n u r é s e r v é à l ’ é g a r d d e s m é d i a s , s e c o n f i e e n d i s a n t : « C h a q u e p e r s o n n e a s o n p r o p r e d e s t i n e t s a p r o p r e r e l a t i o n a v e c l e C r é a t e u r à p a r t i r d e s e s p r o p r e s e x p é r i e n c e s . C e t t e d o u l e u r s e l i t d a n s l e s œ u v r e s d e s g r a n d s a r t i s t e s . B i e n q u ’ i l n e s ’ a g i s s e p a s t o u j o u r s f o r c é m e n t d e d o u l e u r , i l p e u t a u s s i s ’ a g i r d e l u m i è r e » . D o u l e u r e t l u m i è r e s o n t p e r c e p t i b l e s d a n s L a m e n t a t e o ù s e m a i n t i e n t u n e t e n s i o n e n t r e d e u x a t m o s p h è r e s c o n t r a i r e s s u r d i x m o u v e ­m e n t s . P o u r q u a l i f i e r c e s a m b i a n c e s , P ä r t p a r l e d ’ u n e « v i o l e n c e q u i a c c a b l e » e t d ’ u n e « i n t i m e f r a g i l i t é » . U n d é c h i r e m e n t q u i s ’ e s t f a i t p r o b a b l e m e n t d é j à r e s s e n t i r a u m o m e n t o ù i l a c o n t e m p l é l a s c u l p t u r e .D e p u i s d e s a n n é e s , A r v o P ä r t n e d o n n e p l u s d ’ i n t e r v i e w s . I l p r é f è r e ê t r e t r a n q u i l l e e t v e u t c o n t i n u e r à é c r i r e d e l a m u s i q u e q u i , c o m m e o n l e c o n s t a t e d a n s L a m e n t a t e , r e s t e r é d u i t e à l ’ e s s e n t i e l , m ê m e a v e c u n e n s e m b l e p l u s g r a n d . U n e m u s i q u e q u i , n i d a n s s a f o r m e n i d a n s s a s t r u c t u r e , n e t i e n t à c o r r e s p o n d r e à u n e r é a l i t é d e p l u s e n p l u s c o m p l e x e e t v u l n é r a b l e . E t q u i

p u i s e s o n é n e r g i e j u s t e m e n t d a n s l ’ a s c è s e , u n e m u s i q u e q u i a t t e i n t , o u m i e u x , s a i s i t b e a u c o u p d e g e n s . « C ’ é t a i e n t d e s s o n s à l ’ é t a t p u r . D e s s o n s q u i s o n n a i e n t d i f f é r e m ­m e n t à n o t r e é p o q u e , c e l l e d u v a c a r m e , e t q u i p o r t a i e n t e n e u x u n e t r a n s f i g u r a t i o n » , d i t G i d o n K r e m e r à p r o p o s d u s t y l e t i n t i n ­n a b u l i . C ’ e s t p e u t - ê t r e l ’ u n e d e s r a i s o n s p o u r l e s q u e l l e s P ä r t e s t r e s t é l o n g t e m p s u n m y s t è r e p o u r l e s m u s i c o l o g u e s o u n ’ a g u è r e é t é r e m a r q u é , e t c ’ e s t l a r a i s o n p o u r l a q u e l l e n e s ’ e x p r i m e n t p a s q u e d e s a d m i r a t e u r s d a n s l e s r u b r i q u e s m u s i c a l e s d e l a p r e s s e . C e q u i t r a n s f i g u r e n ’ e s t - c e p a s e n m ê m e t e m p s q u e l q u e c h o s e q u i f a v o r i s e l a p o l a r i s a t i o n ?H e r m a n n C o n e n a c i t é l e j o u r n a l i s t e m u s i ­c a l a m é r i c a i n A l e x R o s s a v e c u n e r e m a r q u e s u r A r v o P ä r t d a t a n t d e 2 0 0 2 , q u i c o n f i r m e l e s p r o p o s d e K r e m e r e t r e s t e d ’ a c t u a l i t é : « C ’ e s t u n c o m p o s i t e u r q u i s ’ e x p r i m e p a r u n e m u s i q u e i n t e l l i g i b l e d ’ u n e c l a r t é n o s t a l g i q u e , s a n s p o u r a u t a n t r e c o m p o s e r l a m u s i q u e d u p a s s é . I l p o i n t e q u e l q u e c h o s e q u i e s t p r e s q u e i m p o s s i b l e à m e t t r e e n m o t s , q u e l q u e c h o s e e n r a p p o r t a v e c l e p o u v o i r d e l a m u s i q u e d e d i s s o u d r e l e s s t r u c t u r e s r i g i d e s d e l ’ e s p a c e e t d u t e m p s . L’ u n a p r è s l ’ a u t r e , s e s a c c o r d s f o n t t a i r e l e

3 13 0 3 1

3 3

M u s i k 2 1 N i e d e r s a c h s e n c o n t e m p o r a r y m u s i c e n s e m b l e a t t h e C o l o g n e P h i l h a r ­m o n i c H a l l w h e r e s h e p l a y e d t h e h a r p s i ­c h o r d . S h e h a s g i v e n r e c i t a l s i n L i t h u a n i a , S w i t z e r l a n d , I t a l y , A u s t r i a , G e r m a n y , E s t o n i a , t h e N e t h e r l a n d s , P o l a n d , F r a n c e , a n d D e n m a r k . I n 2 0 1 5 , t h e P r e s i d e n t o f t h e R e p u b l i c o f L i t h u a n i a a c k n o w l e d g e d O n u t ė G r a ž i n y t ė f o r h e r m u s i c a l a c h i e v e ­m e n t s i n n a t i o n a l a n d i n t e r n a t i o n a l c o m ­p e t i t i o n s .I n 2 0 1 8 , t h e y o u n g p i a n i s t p e r f o r m e d i n r e n o w n e d c o n c e r t h a l l s s u c h a s W a r s a w P h i l h a r m o n i c H a l l a s w e l l a s t h e K o n z e r t ­h a u s B e r l i n . I n t h e s a m e y e a r , O n u t e w o n t h e “ H a i o u Z h a n g P i a n o A w a r d ” .

L i t h u a n i a n N a t i o n a l S y m p h o n y O r c h e s t r a

T h e L N S O h a s b e e n a c t i v e f o r a l m o s t e i g h t d e c a d e s . T h e o r c h e s t r a p r e p a r e s a n d p e r ­f o r m s s y m p h o n i c m u s i c p r o g r a m m e s n o t o n l y a t t h e N a t i o n a l P h i l h a r m o n i c , b u t a l s o t h r o u g h o u t L i t h u a n i a , p l a y i n g a r o u n d f i f t y c o n c e r t s a y e a r . I t h a s l o n g r e p r e s e n t e d L i t h u a n i a n c u l t u r e a b r o a d , a p p e a r i n g a t v a r i o u s f e s t i v a l s a n d c o n c e r t h a l l s , i n c l u d ­i n g t h e S c h l e s w i g - H o l s t e i n F e s t i v a l , t h e V i e n n a M u s i k v e r e i n , t h e B a r b i c a n C e n t r e i n L o n d o n , A m s t e r d a m ’ s C o n c e r t g e b o u w , t h e C o l o g n e P h i l h a r m o n i e , t h e G r e a t H a l l o f t h e M o s c o w C o n s e r v a t o r y , a n d t h e S u n t o r y H a l l i n T o k y o . I n 2 0 1 0 L N S O t o u r e d i n J a p a n ( 2 1 c o n c e r t s ) a n d i n 2 0 1 3 L N S O f o r t h e f i r s t t i m e t o u r e d i n A r g e n t i n a , B r a z i l , P e r u a n d E c u a d o r .L N S O p e r f o r m e d i n t h e c e r e m o n i a l o p e n ­i n g a n d c l o s i n g o f t h e L i t h u a n i a n P r e s i ­d e n c y o f t h e E u r o p e a n C o u n c i l a t K l a r a F e s t i v a l ( B r u s s e l s ) a n d a t B i a l y s t o k P h i l h a r ­m o n i c i n P o l a n d . I n 2 0 1 8 , c e l e b r a t i n g t h e 1 0 0 t h a n n i v e r s a r y o f t h e R e s t o r a t i o n o f t h e

3 2 3 3

O n u t ė G r a ž i n y t ė

B o r n i n t o a f a m i l y o f m u s i c i a n s i n 1 9 9 6 i n V i l n i u s , L i t h u a n i a , O n u t ė G r a ž i n y t ė s t a r t e d s t u d y i n g p i a n o a t t h e a g e o f f i v e u n d e r h e r m o t h e r . A t t h e a g e o f s i x , s h e e n t e r e d t h e N a t i o n a l M . K . Č i u r l i o n i s S c h o o l o f A r t a n d w a s a n a c t i v e p a r t i c i p a n t o f c u l t u r a l l i f e t h e r e . I n 2 0 1 5 , s h e w a s t h e m u s i c c o m p o s e r a n d s t a g e d i r e c t o r o f t h e N e w Y e a r ’ s E v e o p e r a a t t h e s c h o o l – a l o n g ­s t a n d i n g t r a d i t i o n c a r r i e d o n b y t h e t o - b e g r a d u a t e s .S i n c e 2 0 1 5 , s h e h a s s t u d i e d p i a n o u n d e r t h e t u t e l a g e o f R o l a n d K r ü g e r a t t h e H a n ­n o v e r U n i v e r s i t y o f M u s i c , D r a m a a n d M e d i a . S h e i s a s c h o l a r s h i p s t u d e n t o f t h e Y e h u d i M e n u h i n F o u n d a t i o n “ L i v e M u s i c N o w ” i n H a n n o v e r .S h e t o o k p a r t i n m a s t e r c l a s s e s l e d b y M a t t i R a e k a l l i o , E w a K u p i e c , A n d r e i G a v r i l o v , S t e p h e n K o v a c e v i c h , R o n a l d B r a u t i g a m , M ū z a R u b a c k y t ė , N i n a S e r i o g i n a , M a u r i z i o M o r e t t i a n d o t h e r s .O n u t ė G r a ž i n y t ė i s a l a u r e a t e o f t e n n a t i o n a l a n d i n t e r n a t i o n a l c o m p e t i t i o n s .

S h e w a s a w a r d e d a d i p l o m a a n d a s p e c i a l p r i z e f o r t h e b e s t p e r f o r m a n c e o f a 2 0 t h c e n t u r y w o r k a t t h e f o u r t h I n t e r n a t i o n a l Y o u n g P e r f o r m e r s C o m p e t i t i o n i n G ł u b ­c z y c e ( P o l a n d , 2 0 0 7 ) , a p r i z e a t t h e L e o n a s P o v i l a i t i s Y o u n g P e r f o r m e r s C o m p e t i t i o n ( 2 0 0 8 ) , a p r i z e a t t h e J . S . B a c h N a t i o n a l C o m p e t i t i o n i n V i l n i u s ( 2 0 0 9 ) , a l a u r e a t e d i p l o m a a n d a s p e c i a l p r i z e f o r t h e b e s t p e r f o r m a n c e o f B . D v a r i o n a s ’ w o r k a t t h e 1 7 t h B a l y s D v a r i o n a s P i a n o a n d S t r i n g I n s t r u m e n t C o m p e t i t i o n i n V i l n i u s ( 2 0 1 2 ) , t h e f i r s t p r i z e a t t h e f o r t h R o s a r i o M a r c i a n o I n t e r n a t i o n a l P i a n o C o m p e t i t i o n i n V i e n n a ( 2 0 1 2 ) , t h e f i r s t p r i z e a n d a s p e c i a l p r i z e f r o m j u r y m e m b e r M a r i a n S o b u l a i n t h e E M C Y P e t e r T o p e r c z e r I n t e r n a t i o n a l P i a n o C o m p e t i t i o n i n S l o v a k i a , a n d m o r e .A s a s o l o i s t , O n u t ė G r a ž i n y t ė h a s a p p e a r e d w i t h t h e L i t h u a n i a n S t a t e S y m p h o n y O r c h e s t r a , t h e N a t i o n a l M . K . Č i u r l i o n i s S c h o o l o f A r t O r c h e s t r a , K l a i p ė d a C h a m b e r O r c h e s t r a , K a u n a s S y m p h o n y O r c h e s t r a , A l i c a n t e U n i v e r s i t y P h i l h a r m o n i c O r c h e s t r a , S a l z b u r g M o z a r t e u m O r c h e s t r a a n d N a t i o n a l O r c h e s t r a o f L y o n .S h e i s a l s o a n a r d e n t c h a m b e r m u s i c l o v e r a n d e n j o y s p l a y i n g d u o s w i t h v i o l i n o r c e l l o . I n 2 0 1 7 , s h e c o l l a b o r a t e d w i t h t h e

3 5

t h e M a e s t r o w i t h t h e B a l t i c A s s e m b l y P r i z e f o r t h e A r t s . S i n c e A u g u s t 2 0 1 8 , h e e n j o y s a n i n v i t a t i o n t o s e r v e a s t h e p r i n ­c i p a l c o n d u c t o r a t t h e T h e a t e r S t . G a l l e n i n S w i t z e r l a n d .

E d w a r d K i n g

T h e N e w Z e a l a n d e r i s o n e o f t h e f o r e m o s t p e r f o r m e r s a n d p e d a g o g u e s t o e m e r g e f r o m A u s t r a l a s i a . H e c o m p l e t e d h i s s t u d i e s u n d e r J a m e s T e n a n t , J u l i u s B e r g e r a n d W o l f g a n g E m m a n u e l S c h m i d t , a n d i s a l a u r e a t e o f t h e W i t o l d L u t o s ł a w s k i I n t e r ­n a t i o n a l C e l l o C o m p e t i t i o n a n d t h e I n t e r n a t i o n a l C e l l o C o m p e t i t i o n i n M a r k ­n e u k i r c h e n .A v e r s a t i l e m u s i c i a n , E d w a r d c o m m a n d s a n e x t e n s i v e r e p e r t o i r e a n d i n a d d i t i o n t o h i s t e a c h i n g w o r k , c o l l a b o r a t e s w i t h a d i v e r s e a r r a y o f e n s e m b l e s a r o u n d E u r o p e a n d f u r t h e r a f i e l d .E d w a r d p l a y s o n a m o d e r n G e r m a n i n s t r u ­m e n t , m a d e b y R o b e r t K ö n i g .

3 4 3 5

I n d e p e n d e n c e o f L i t h u a n i a , t h e L N S O p e r f o r m e d i n W a r s a w P h i l h a r m o n i c H a l l a n d B e r l i n K o n z e r t h a u s u n d e r t h e b a t o n o f M i r g a G r a ž i n y t ė – T y l a a n d a t t h e B a l t i c S e a F e s t i v a l i n S t o c k h o l m w i t h S w e d i s h R a d i o C h o i r – t h i s a m b i t i o u s c o n t e m p o ­r a r y p r o g r a m w a s c o n d u c t e d b y G i e d r ė Š l e k y t ė .T h e L N S O h a s a c c u m u l a t e d a n e x t e n s i v e a n d s i g n i f i c a n t r e p e r t o i r e , e m b r a c i n g c h o r a l a n d s y m p h o n i c w o r k s , a s w e l l a s m o d e r n c o n t e m p o r a r y m u s i c w i t h w o r k s b y L i t h u a n i a n c o m p o s e r s o c c u p y i n g a n i m p o r t a n t p l a c e . A s i g n i f i c a n t p a r t o f L i t h u a n i a n s y m p h o n i c m u s i c c a n b e h e a r d n o t o n l y a t L N S O c o n c e r t s b u t a l s o o n t h e i r m a n y r e c o r d i n g s .

M o d e s t a s P i t r ė n a s

H e i s o n e o f t h e l e a d i n g L i t h u a n i a n c o n ­d u c t o r s a n d h a s t a k e n t h e d u t i e s o f t h e p r i n c i p a l c o n d u c t o r a n d a r t i s t i c d i r e c t o r o f t h e L i t h u a n i a n N a t i o n a l S y m p h o n y O r c h e s t r a i n a u t u m n o f 2 0 1 5 . I n 2 0 0 3 , P i t r ė n a s w o n t h e f i r s t p r i z e a n d g o l d m e d a l a t t h e 7 t h G r z e g o r z F i t e l b e r g C o n d u c t i n g C o m p e t i t i o n i n K a t o w i c e ( P o l a n d ) a n d w a s a w a r d e d a s p e c i a l p r i z e o f t h e S i l e s i a n P h i l h a r m o n i c O r c h e s t r a . F o l l o w i n g t h a t h e w a s i n v i t e d t o c o l l a b o r a t e w i t h P o l a n d ’ s l e a d i n g s y m p h o n y o r c h e s t r a s . I n 2 0 0 9 – 1 4 , h e s e r v e d a s t h e p r i n c i p a l c o n d u c t o r o f t h e L a t v i a n N a t i o n a l O p e r a ( L N O ) a n d t h e c o n d u c t o r o f t h e L i t h u a n i a n N a t i o n a l O p e r a a n d B a l l e t T h e a t r e ( L N O B T ) . I n 2 0 0 6 – 1 1 , h e w a s t h e p r i n c i p a l c o n d u c t o r o f t h e K a u n a s C i t y S y m p h o n y O r c h e s t r a . F o r h i s c o n t r i b u t i o n t o L a t v i a n m u s i c c u l ­t u r e P i t r ė n a s w a s d e c o r a t e d w i t h L a t v i a n a w a r d s i n c l u d i n g t h e C r o s s o f R e c o g n i t i o n . I n 2 0 1 2 , h e w a s h o n o u r e d w i t h t h e L i t h u a ­n i a n N a t i o n a l C u l t u r e a n d A r t P r i z e . I n 2 0 1 5 , t h e B a l t i c A s s e m b l y j u r y a w a r d e d

3 7

R e c o r d e d a t L i t h u a n i a n N a t i o n a l C u l t u r e C e n t r e R e c o r d i n g S t u d i o , A p r i l 2 0 1 9 ( L a m e n t a t e ) , a n d L i t h u a n i a n N a t i o n a l P h i l h a r m o n i c H a l l , M a y 2 0 2 0

R e c o r d i n g P r o d u c e r s :A l e k s a n d r a K e r i e n ė , V i l i u s K e r a sR e c o r d i n g E n g i n e e r s :E v e l i n a S t a n i u l y t ė , V i l i u s K e r a sR e c o r d i n g M a s t e r i n g :V i l i u s K e r a s

P r o d u c e d b y P a u l S m a c z n yL a b e l M a n a g e r : C h r i s t i n L i n ß e

C o v e r I m a g e :“ U n t i t l e d ” ( 2 0 1 0 ) b y D i e t e r L a d e w i g , o i l o n p a p e r ( 6 5 × 5 0 c m )

P h o t o s b y T a d a s K a z a k e v i č i u sD e s i g n : H e i d i F a l k

℗ © 2 0 2 0 A c c e n t u s M u s i cw w w . a c c e n t u s . c o m

3 6 3 7

A l l w o r k s b y A r v o P ä r t© U n i v e r s a l E d i t i o n A . G . W i e n

Aa

3