№ S00051 31.03.2022 ж Ағашты механикалық өңдеуге арналған ...

«ORLEU-TV.KZ» ХАЛЫҚАРАЛЫҚ PDF ЖУРНАЛ. Куәлік № KZ37VPY00015077

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1

№ S00051 31.03.2022 ж

Ағашты механикалық өңдеуге арналған құрал-жабдықтар

АХМЕТОВ НУРЛАН ТУРДЫБЕКУЛЫ

ШҚО. Тарбағатай ауданы Байтоғас ауылы

"Ғ.Мүсірепов атындағы орта мектеп" КММ

Көркем еңбек пәні мұғалімі

Көркем еңбек Мектеп:

Күні: Оқытушының аты-жөні:

Сынып: Қатысушылар саны: Қатыспағандар:

Бөлім: Дизайн және технология

Сабақтың

тақырыбы:

Ағашты механикалық өңдеуге арналған құрал-

жабдықтар

Сабақта

меңгерілетін оқу

мақсаттары

7.2.2.1-Заманауи технологиялық машиналардың

құрылысына және жұмыс барысына сипаттама бере

отырып, конструкциялық, табиғи және жасанды

материалдарды өңдеу операцияларын орындайды

Сабақтың

мақсаты:

Оқулықта берілген тапсырмаларды орындайды.

Тақырыпты меңгереді.

Тақырыптың маңызы туралы дәлелдеп айтып бере алады.

Білімді сыныптастарына түсіндіріп оқулықтан тыс

ресурстар қоса алады.

Сабақтың барысы

Сабақты

ң

кезеңі/уа

қыт

Педагогтың

әрекеті

Оқушылард

ың әрекеті

Бағалау

Ресурстар

Басталу

ы

Ұйымдастыру

кезеңі 1. Сыныппен

амандасу.

Сыныптағы

оқушыларды

түгендеу.

2. Сыныпта

психологиялық

ахуал

қалыптастыру,

Оқушылар

амандасып

,бір-біріне

сәттілік

тілейді.

Қалыптастыр

ушы бағалау: Бірін –бірі

бағалау.

Презентаци

ялау, оқу

жоспары


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2

яғни сабаққа

оқушыларды

бейімдеп бағдар

беріледі.

Сыныпты

сабаққа

дайындау.

3. Cабақ

тақырыбымен,

мақсатымен

және

критерийлерм

ен танысады.

4. Бағалау;

5. Талдау;

6. Рефлесия.

Ортасы

Жаңа сабақты

цифрлық

ресурстар

арқылы

түсіндіру/сұхбат-

пікір талқылау

Жаңа

материалды

зерттеу.

Видеосабақ

көрсетіледі

Оқушылар

оқулықтағы негізгі

тақырыппен

танысады.

Оқушылар

оқулықтағы

негізгі

тақырыппен

танысады. Ағашты

механикалық

өңдеуге арналған

құрал-жабдықтар

Оқулық

және

қосымша

ақпараттар

.

.

(Көршілер

қимыл –

қозғалыста

р арқылы

жаттығуды

жасайды)

Оқулық,

суреттер,

әртүрлі

заттар,

тапсырмала

р, кері

байланыс,

стикер.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

3

Постер жасату.

Жалпыға

арналған

тапсырма: Оқушылар жаңа

білімге сай

оқулықты қолдана

отырып өз

түсінгендерін

постерге түсіреді.

Аяқталу

ы

Кері байланыс

3*3*1 әдісі

арқылы

3-жаңалық(нені

білдің?)

3-сұрақ(нені білгің

келеді?)

1-ұсыныс (немен

бөліскің келеді)

Оқушылар

бүгінгі

сабақты

қандай

деңгейде

түсініп,білген

дерін 3*3*1

әдісі арқылы

біле аламыз

.

Ақпараттық

ресурстар

Қосымша ақпарат


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары

дұрыс қойылған ба? Оқушылардың

барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен? Сабақта саралау

дұрыс жүргізілді ме? Сабақтың

уақыттық кезеңдері сақталды ма? Сабақ

жоспарынан қандай ауытқулар болды,

неліктен?

Қорытынды бағалау

Ең жақсы өткен екі тапсырманы атап көрсетіңіз (оқытуға және үйренуге

қатысты)

1:

2:

Қандай екі нәрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне

ықпалын тигізер еді (оқытуға және үйренуге қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында барлық сынып немесе жекелеген оқушылар

туралы менің келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай ақпаратты

білдім?

1:

2:


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5

№ S00052 31.03.2022 ж

«Қош келдің, Наурыз!» Міржақып Дулатұлы

МЕНДАЛИЕВА ЖАНСАЯ ТУРСЫНАЛИЕВНА

Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы

№1 жалпы білім беретін мектеп бастауыш сынып мұғалімі,

Есенов университеті ПМНО-21 1-курс магистранты

Жетекші: Педагогика ғылымдарының магистрі, аға оқытушы

Таджибаева Жібек Алдабергеновна

Білім беру ұйымының

атауы

Пәні: Әдебиеттік оқу

Педагогтің аты-жөні:

Күні:

Сынып: 4 Қатысушылар

саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы: «Қош келдің, Наурыз!» .Міржақып Дулатұлы.

Оқу бағдарламасына

сәйкес оқыту мақсаты:

4.1.1.1. Шығарманың мазмұнын толық түсіну,

кейбір тұстарын нақтылау, оқиғаның себеп-

салдарын анықтау үшін сұрақтар қою және жауап

беру

Сабақтың мақсаты 1.Шығармашылық жұмыс дағдыланады.

2.Өз ойын білдіреді.

Сабақтың барысы

Сабақты

ң кезеңі//

уақыты

Педагогтің әрекеті Оқушының

әрекеті

Бағалау Ресурстар

Ұйымдас

тыру

-Сәлеметсіздер ме,

оқушылар!

-Көңіл-күйлерін қалай?

Психологиялық ахуал

туғызу.

“Сиқырлы қапшық”

әдісі арқылы оқушылар

бір-біріне жақсы тілек

айту арқылы жағымды

ахуал қалыптастырады.

-

Сәлеметсізд

ер ме!

-Өте жақсы,

керемет!

Оқушылар

Қапшық

ішіндегі

ҚБ.

1-10

бағалау

ҚБ.

Әдебиеттік

оқу

оқулығы


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6

Өткен

білімді

еске

түсіру

Жаңа

білім

Мақсаты: Оқушылар

бойында идея немесе

тілек білдіру, тыңдау

дағдыларын дамытуға

бағыттау, сондай-ақ

барлық оқушыларды

қатыстыру арқылы оқыту

жағдайларын теңестіру.

Тиімділігі: Оқушыны

бір-біріне тілек айту

арқылы

жақындастырады, көңіл -

күйін көтереді,

бауырмалдығын оятады.

Топқа бөлу: Оқушылар

«Ұшақ билеттері» әдісі

арқылы топқа бөлінеді.

І топ «Бауырсақ»

ІІ топ « Бешбармақ»

Үй тапсырмасын сұрау:

«Қалташадағы

сұрақтар» әдісі Әрқайсысы қағаз

қиындысына өзі білгісі

келген немесе өзі жауап

бергісі келген

сұрақтарды жазып,

қалташаға салады.

Араластырылған

сұрақтар еркін түрде

қатысушыларға

таратылып беріледі.

Әркім өзіне түскен

сұрақтарға жауап береді.

Дескрипторлар:

Өткен тақырыпты

еске түсіреді.

Өз ойларын толық

жеткізеді .

сөздер

арқылы

мақсатында

тілек

айтады.

Оқушылар

топқа

бөлінеді.

Оқушылар

үйге

берілген

тапсырманы

сұрақтар

арқылы

жауап

береді.

Оқушылар

видео

арқылы

тақырыпты

ашады.

1-10

бағалау

ҚБ.

1-10

бағалау

ҚБ.

1-10

бағалау

ҚБ.

1-10

бағалау

Дәптер,оқу

лығы

Айтылым

дағдысы


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

7

Бір –бірін

толықтырып

отырады .

Тақырыпты ашу:

Оқушыларға

интербелсенді тақтадан

видео көрсетіледі, сол

арқылы тақырыпты

ашып мақсаты

жарияланады .«Наурыз

туралы аңыз»

мульфильмін көрсету.

Мульт-

фильмде

«Наурыз

туралы

аңыз» айтылады. Наурыз

қарияның сөздерін

мұқият тыңда.

Сабақтың мақсатын

және тақырыбын айту.

«Ой қозғау» айдары

«Тыңдалым» дағдысы

«Наурыз- думан» әнін

тыңдап, өз ойыңмен

бөліс, тыңдаған ән

сөзінде наурыз мерекесі

қалай сипатталған?

Дескриптор:

Оқушылар өз

ойларың толық

жеткізе алады.

Айтылым дағдысы

бойынша

« Қаламгер айдары »

тапсырмасын айтады.

1-тапсырма:

Автор танысу

мақсатында ең алдымен

«Жасырын бейне» әдісі

арқылы ақын суретін

Оқушылар

тақырып

пен

мақсатпен

танысады.

Ән арқылы

тақырып

туралы

мағлұматтар

ды

толықтырад

ы.

Оқушылар

шығарманы

тыңдау

арқылы

айтылым

мен

тыңдалым

дағдысын

қалыптастыр

ады.

ҚБ.

1-10

бағалау

ҚБ.

1-10

бағалау

ҚБ.

1-10

бағалау

қалыптасад

ы.

Оқулық

Қосымша

тапсырма


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8

Сабақтың

ортасы

пазл беріліп, оны

құрастырады.

( М. Дулатұлының өмірі

мен шығармашылығы

жайлы мағлұматтар

жинақтау)

Аты-жөні Міржақып

Дулатұлы

Туған

жылы

1885 –

1935ж.ж

Туып-

өскен

жері

Қостанай

облысы

Жангелдин

ауданы

Қызбел

ауылы

Шығарма

лары

«Азамат»,

«Терме»,

«Оян,

қазақ»

Ақпарат ақын

Мақсаты:Авторға

қатысты мәлімет алады;

Тиімділігі: Барлық

автордың

шығармашылығымен

толық танысады.


Оқушылар кестені

талдау арқылы

автормен

танысады;

Оқылым дағдысы

«Түсініп оқы» айдары

«Наурыз» өлеңі

а)іштей оқу

Берілген

тапсырма

бойынша

мәтінді

оқиды.

Өзіндік

ойын

тұжырым

дайды.

Оқып,

танысқан

кеңестерді

басшылыққа

алып,

сұрақтарға

жауап

береді.

Оқушылар


орындайды.

ҚБ.

1-10

бағалау

ҚБ.

1-10

бағалау

ҚБ.

1-10

бағалау

Оқушыла

р бір-

Қағаз

парақтары


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

9

Бекіту

ә) тізбектей мәнерлеп

оқыту

Наурыз мерекесін біздің

қазақ халқымыз ерекше

тойлайтынын білеміз.

Толығырақ білу үшін

Міржақып Дулатұлының

«Наурыз» туралы

мәліметімен танысамыз.

Өлеңнен түсінгені

туралы «Қызғалдақ»

әдісі арқылы жеткізеді.

Сұрақтарға жауап береді

Дескритор:

Оқушылар

сұрақтарға жауап

береді;

Оқушылар

шығарма ойымен

толық танысады.

«Жаңа сөздер сандығы»

айдары

Қостанып – қос тігу

(жұмыс басындағы

баспана)

«Құра» айдары бойынша «жыл құстары»

түсіндермесінің тіркесін

жазып, ойларын

білдіреді.


Оқушылар «жыл

құстарын» ажырата

үйренеді;

Сергіту сәті. «Қара

жорға» биі

«Айтылым» дағдысы

. Кәсіби

сөздермен

танысып, өз

дәптерлеріне


орындайды.

Сергіту

сәтін

жасайды.

Оқушылар

жұптық,

топтық

тапсырмалар

ы

орындалады.

бірінің

сабаққа

қатысу

белсенділ

ігіне

қарай

бағалайд

ы.

ҚБ.

1-10

бағалау

Оқушыла

р бір-

бірінің

сабаққа

қатысу

белсенділ

ігіне

қарай

бағалайд

ы.

Кестелер

Сабақты

қорытынды

лау


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10

Кері

байланыс

«Білгенге маржан»

айдары

Наурыз туралы берілген

мәтінді оқып

«Көршінмен бөліс» әдісі

бойынша қасында

отырған көршісімен бар

білгенімен бөліседі.

Дескритор:

Жұптық жұмыс

арқылы

ұйымшылдықпен

шығарман мұқият

түсінеді.

Мақсаты: Жұптық

жұмыс арқылы

мазмұнын ашады;

Тиімділігі: Айтылым

дағдысы қалыптасады.

«Ойлан» айдарына

Берілген кестеден

сөздерді тауып боя.

Л С О Р И Н К

Б Ү П С Ү Т М

И Р Б У Г Ұ Р

Д Е Ұ Н З Т

А Т Р Ы П П А

Й Д Ш А Қ С О

Сүрі ет, бидай, тары, су,

сүт, тұз, бұршақ.

Бұл нелердің атауы?

Бір сөзбен қалай атауы-

мызға болады?

Неше түрлі тағам беріл-

ген?

7 түрлі тағам дегенде,

біздің есімізге қандай

ұлттық тағам түседі?

Наурыз көже қандай ме-

рекеде дайындалады?

Кестемен

жұмыспен

орындалады

Сұрақтарға

жауап

береді.

Жазылым

дағдысымен

жұмыстанад

ы.

Оқушылар

кері

байланыс

береді.

ҚБ.

1-10

бағалау


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11

«Жазылым» дағдысы

«Орында» айдары бойынша берілген

тапсырманы орындап

жазады.

1.Қою әріппен берілген

сөйлемнің мағынасын

сызба немесе сурет

арқылы бейнелеңдер.

2.Оқушының жазғанына

қара. Көп нүктенің

орнына тиісті сөзді

қойып оқы.

Мақсаты: Сөздің

мағынасын толық

түсініп, оны жеткізе

біледі;

Тиімділігі: Жазылым

дағдысы қалыптасады.


Көп нүктенің

орнына тиісті сөзді

қояды;

«Киіз үйлер»

рефлексиясы

Оқушылар сабақтан

алған әсірлерімен

бөліседі.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12

№ S00053 01.04.2022 ж

АМАНТАЕВА ЖАНСАЯ ЕСЕТҚЫЗЫ

Жамбыл облысы, Жамбыл ауданы

Жамбыл мектебінің ағылшын тілі пәнінің мұғалімі

Lesson plan

Planned

timings

Teacher's actions Children`s

actions

Assessm

ent

Re-

sources

10

minutes ORGANISATION MOMENT:

Teacher greets students and asks

some questions.

“Grouping” -I want to check home task by

the method “Grouping”. As you

know we are at the second mod-

ule “Light and dark”. Look at

the blackboard. What do you

Pupils greet

and answer

teacher`s

questions!

Pupils write

new words

Descriptor:

1. learn

new

words;

2. divide

English

plus 5.

Pupil’s

book

Unit: World of work

Teacher name: Zhansaya Amantayeva

Date: 08.12.2021

Grade: 5 Number present: 10 Number absent: 10

Theme of the les-

son:

Object pronouns, the present simple tense spelling rules and

revision

Learning objec-

tives(s) that this

lesson is contrib-

uting to

5.R4 read with some support a limited range of short fiction

and non-fiction texts

5.UE9 use present simple to describe routines, habits and

states on a limited range of familiar general and curricular top-

ics

5.S6 communicate meaning clearly at sentence level during,

pair, group and whole class exchanges

Lesson objectives All learners will be able to: use present simple and object

pronouns remember new words, make sentences and write

correctly

Most learners will be able to: describe past experiences, un-

derstand teacher`s instructions and follow them

Some learners will be able to: respond to questions, can

demonstrate the obtained knowledge in practice


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

13

see? Yes, Sun and Moon. The

words are school rules. Now

let’s divide into two groups:

good rules and not good rules.

Good rules write at the Sun, not

good rules at the moon. So new

words: rule, uniform, chew gum,

shout, drop litter, be quiet, make

noisy, listen to the teacher, do

homework, be kind to other, eat

in class

Your home task is to learn by

heart new words «Clean the

blackboard»

on the black-

board

Possible an-

swer: good

rules- uni-

form, be

quiet, listen

to the

teacher, do

homework,

be kind to

other; not

good rules-

chew gum,

shout, drop

litter, make

noisy, eat in

class

into good

and not

good rules;

25

minutes

8 min

5 min

8 min

MAIN PART

Our today’s new theme is

“Object pronouns, the present

simple tense spelling rules and

revision” We know pronouns.

Activity 1. “Choose the correct

object pronoun” Ex.2. P.71.

Read and choose. We do this ex-

ercise on the interactive board

Activity 2. “Complete the sen-

tences” Ex.3. P.71. Lionel

Messi is a good footballer. I like

him? Read, find and say. You

must read the sentences, with

your ideas and finish with object

pronoun.

Students

choose and

underline the

correct vari-

ant. Then

write down

the sentences

on copy book

Possible an-

swer: 1-

them; 2-him;

3- it; 4-

them; 5-her

6-us;7- me;

Pupils read

and complete

the sen-

tences, trans-

late them and

say where

they were

Descriptor:

1. Learners

can find

object pro-

nouns and

make sen-

tences.

Descriptor:

Learners

will write

the miss-

ing words

in the sen-

tences.

Descriptor:

Use the

verbs in

correct

form

English

plus 5.

Pupil’s

book

English

plus 5.

Pupil’s

book

English

plus 5.

Pupil’s


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

14

5 min

4 min

Activity 3. “Wrire in the third

person form of the verbs”

Ex.4. P.71. Read the spelling

rules. Then write the third form

of the verbs.

Activity 4. EX 5 p 71 “USE

correct form of the present

simple”. Pair work. Teacher

gives task and explains how to

do the task

Activity 5. . “Make up sen-

tences” Ex.4. P.43. Workbook Look at the pictures and write in

the present simple tense.

Possible an-

swer: Own

answers

The first pu-

pil read the

rule “What is

the rule?”

The second

pupil finds

and answers.

Possible an-

swer: He

plays, fin-

ishes, copies,

watches,

likes, carries.

Students

choose and

continue the

sentences

Possible an-

swer: 1-at lis-

ten; 2-like; 3-

finishes; 4-

think

Learners use

the verbs in

Descriptor:

write the

right vari-

ant;

Descriptor:

Learners

write the

third per-

son form

of the

verbs

Descriptor:

1. write

the right

variant;

2. add s or

es;

3. translate

the sen-

tence

book


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15

the box.

Possible an-

swer: 1-he

eats grapes;

2-finishes

homework;

3-goes to the

classes 4-lis-

tens to music

5-he uses the

dictionary; 6-

watches the

TV

5

minutes

END

Activity 6. “Inside and out-

side” Teacher gives words for

present simple in the third form

Home work: Ex3 p 43 Work-

book

Feedback. Teacher counts the

pictures and determines the point

of each pupil

-Our lesson is over. Good bye!

Pupils write

the the

words inside

and outside.

Learners

write home-

work in a di-

ary

Pupils are

aware of

their points

Pupils say

“Good bye!”

Descriptor:

1. find the

words;

2. use the

rules;

English

plus5. Pu-

pil’s

workbook


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16

№ S00054 02.04.2022 ж

Шамалар арасындағы тәуелділік

ХАРИЯХМЕТ МҮЛГІСІН

Алматы облысы Райымбек ауданы Нарынқол ауылы

Б. Соқпақбаев атындағы орта мектептің бастауыш сынып мұғалімі

Мұғалімнің аты-жөні

Пән/Сынып: Математика / 3-сынып

Қай аптаның нешінші

сабағы

Тарау немесе бөлім

атауы:

Көбейту және бөлу

Сабақтың тақырыбы: Шамалар арасындағы тәуелділік

Оқу мақсаты: 3.2.3.4. 2 – 3 амалдан тұратын есептерді

шығару

Бағалау критерийі: Білемін «+», білмеймін «-» белгісін қою.

Саралап оқыту тапсырмалары

Ұжымдық жұмыс

Жаңа тақырыптың

түсіндірілуі

Бірлескен жұмыс (1,2

тапсырма)

Тапсырманы ұсыну және

дұрыс жауапты ұсыну арқылы

үйрету

Жеке жұмыс

Тапсырманы

ұсыну, оқушылар

өз бетімен

орындауы

Уа

қ

ы

т

ы

Кез

еңі

Тапсырма Тапсы

рма

ның

мақса

ты

Бағалау Ресур

с-тар

2

ми

ну

т

Ұйы

мда

с

тыр

у

Тақырып, мақсаттармен таныстыру

Не

меңгер

етінін

білу

үшін

Презе

нтаци

я №

1бет

13

ми

ну

т

Жаң

а

саба

қ

Жаңа сабақты цифрлық ресурстар

арқылы түсіндіру

Кестені ауызша толтыру.

Жаңа

тақыр

ыпты

меңгер

у

Тапсырма

ны орында

ған

оқушыны

ауызша

мадақтау

Презе

нтаци

я №

1-2

бет


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

17

Заттың

құнын

білу үшін заттың бағасын оның

санына көбейту керек.

Қ = б · с

Сатып алынған заттың санын білу

үшін заттың құнын заттың бағасына

бөлу керек.

с = Қ : б

Заттың бағасын білу үшін заттың

құнын оның санына бөлу керек.

б = Қ : с

Бағасы Саны Құны

9 теңге 3

дана

27

теңге

5 теңге 6

дана

30

теңге

4 теңге 6

дана

24

теңге

15

ми

ну

т

Тәж

іриб

е

1-тапсырма

«Дүкен» ойыны

Сен дүкенге келдің. Әрбір сатып

алынған заттың құнын анықта. Кесте

бойынша есеп құрастырыңдар.

Жаңа

тақыр

ып ты

тәжіри

бе

Бағалау

критерийл

ерін ұсыну

Презе

нтаци

я №

3бет


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

18

Жолдастарыңнан оны шығаруды

сұра. Бос орындарды толтыр және

тексер.

9 теңгеден 5 дәптер 45 тг

8 теңгеден 3 хатқалта 24 тг

7 теңгеден 4 дәптерқап 28 тг

8 теңгеден 4 бетбелгі 32 тг

8 теңгеден 2 ашықхат 16 тг

10 теңгеден 5 өшіргіш 50 тг

2- тапсырма

Есепті құрастырып, шартын жазып,

Шешуін жазып, сұраққа жауабын жазу.

Болды Сатып

алынды

Қалды

80 теңге

9

теңгеден

? теңге

Шарты:

Болды- 80 тг

Сатып алды- 9 тг-ден 2 (д)

Қалды-? тг

Шешуі: 80 тг – 9 тг х 2 = 62 тг

Жауабы: қалды 62 теңге

теңге


алынды

Қалды

70 теңге

3

теңгеден

? теңге

Шарты Болды- 70 тг

Сатып алды- 3 тг-ден 2 (қ)

Қалды-? тг

Шешуі: 70 тг – 3 тг х 4 = 58 тг

теңге

арқыл

ы

меңгер

у

Дүкен

ойынында

заттың

құнын

таба білдім.

+

Кестеге

байланыс

ты есеп

құрастыр

дым

+

Кері есеп

құрастыра

алдым.

+

Презе

нтаци

я №

4бет


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

19

Жауабы: қалды 58 теңге

Кері есеп құрастырп көрейік!

Кері есеп


алынды

Қалды

? теңге

3

теңгеден

58 теңге

Болды- ? тг

Сатып алды- 3 тг-ден 2 (қ)

Қалды-58 тг

Шешуі: 3 тг х 4 + 58 тг = 70 тг

Жауабы: болды 70 теңге


Есептеудің ауызша және жазбаша

тәсілдерін пайдалана отырып, қосу

және азайту амалдарын орындау

біліктері, безендіру, түсініктеме беру,

дәлелдеу, оқу тапсырмаларын шешуде

болжамдар айту

теңге

5

ми

ну

т

Қос

ым

ша

тапс

ырм

а

1. Көбейтудің мәнін қосу амалы

арқылы тап.

2 * 2 3 * 2

2 + 2 3 + 3

2 * 20 30 * 2

20 + 20 30 + 30

2. Өрнектің мәнін тап.

(85 – 85 ) * 18

(100 – 99) * 32

(25 + 49 ) * 0

(80 – 79) * 100

3. Есепті шығар.

Бүгінгі

тақыр

ыпты

қанша

лықты

деңгей

де

меңгер

гендері

н

тексер

у

10

баллдық

жүйемен

бағалау

Күнделік

кз


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

20

Әрқайсысы 3 килограмнан 6 банка

қияр тұздалды. Барлығы неше

килограмм қияр тұздалды?


Берілген қосымша тапсырмаларды

өз бетінше орындайды

3

ми

ну

т

Бекі

ту

Жеке тапсырма ұсыну

500 теңгеге не сатып ала

аласың?

1)Торт, йогурт және шоколад. Иә Жоқ

2) Торт, «Чупа Чупс» және батон

кәмпит.

Иә Жоқ

3) Торт, пирожное, «Чупа Чупс»

және батон кәмпит. Иә Жоқ

4) Йогурт, батон кәмпит және

шырын. Иә Жоқ

5) Йогурт, шоколад, шырын және

торт. Иә Жоқ

6) Йогурт, батон кәмпит, шырын

және «Чупа Чупс» Иә Жоқ

Тақыр

ып ты

меңгер

ген ін

анықта

у

Бағалау

критерий

лерін

ұсыну

500 теңгеге

сатып ала

алатын

нұсқаны

дұрыс

белгіледім.

+

Презе

нтаци

я № 5

бет

2

ми

ну

т

Кері

бай

лан

ыс

"Ауа райы" әдісі

Сабаққ

а кері

орнату


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21

№ S00055 02.04.2022 ж

Біз дәрігерде қонақта болдық. Киім дүкені

МАЯСАРОВА НУРИЛА МАХСУДОВНА

Жамбыл облысы Шу қаласы Шу ауданы

"Балдәурен бөбекжай-бақшасы" Тәрбиеші

Білім беру саласы: Қатынас. Әлеумет,Таным

Бөлімі: Сөйлеуді дамыту. 3+ ,2+

Мақсаты: Мамандықтың түрлерімен таныстыру, олардың маңызын түсіндіру,

Байланыстырып сөйлеулерін қалыптастыру. Балалардың ауызша сөйлеулерін

дамыту. Сте сақтау, ойлау қабілетін дамыту. Дүниетанымын кеңейту .

Міндеттері: а) Балаларды киім түрлерімен таныстыру, дәрігердің адамға пайдасын

ұғындыру.

ә) Бір-екі сөздермен сөйлем құратып, ауызекі сөйлеу тілдерін дамыту.

б) Ұқыптылыққа, адамгершілікке

Күтілетін нәтиже:

Біледі : сөздерде кездесетін дыбыстарды анық және оларды бірнеше рет

қайталап айтуға арналған тапсырманы;

Түсінеді: дәрігердің. дүкеншінің қызметі туралы берілген мәліметтерді;

Қолданады: медбикенің құралдарын қалай пайдалануын біледі. Дүкеннен

қалаған нәрсені сатып ала алады.

Көрнекіліктер: Демонстарциялық материал (дәрігер мен медициналық құрал-

жабдықтардың суреттері), дәріхана құрал-жабдықтары.

Алдын ала жүргізілетін жұмыс: мед.бикенің бөлмесіне саяхат.Дүкенші

сюжетті ойынын ойнау.

Әдіс-тәсіл: ТРИЗ технологиясы; дамытушы орталықтарға саяхаттау,

әңгімелеу,көрнекілік әдіспен түсіндіру, дид/ойындар, сұрақ-жауап.

Қостілдік құрам: дәрігер-врач, мақта-вата, дәке-бинт. Дүкен-магазин, көйлек-

платье, киімдер-одежды

ҰОҚ Барысы

Кіріпе бөлім

Шаттық шеңберіңде тұрып, бір-біріне жылы лебіздерін білдіреді.

Армысың ару күн

Армысың жер-ана

Армысың жан досым

Міне менің қолым бос

Жүрегіме жылу қос


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

22

-балалар сендер ертегі тыңдағанды жақсы көресіңдер ме?

Ал ендеш жақсыса жайғасып тырыңдар мен сендерге « Қуыршақ Әйгерім»

туралы ертегі айтып беремін. Тақырыпқа мотивация беру

Миға шабуыл

-Әйгерімге жарақатын емдеу үшін не істеу керек?

Әйгерімге жаңа көйлек сатып алу үшін қайда барамыз? Оны анықтау үшін

1 тапсыманы орындауымыз керек дайынсыңдар ма?д/ойын: Кім не істейді?»

Шарты: суреттен кай маман екенін табу.

Негізгі бөлім Дүкенші мен Дәрігер не істейді? Көрсету түсіндіру.

2- тапсырма: д/ойын:«кім тапқыр?»

Шарты: қысырғыш әдісімен дәрігер мен дүкеншінің құралдарын ажыратып

салу.

3- тапсырма дамытушы орталықтармен жұмыс

Ал енді Әйгерімге жарақатын емдеу үшін, жаңа киім сатып алу үшін қайда

барамыз? екі топқа бөлініп орталықтарға бару.

Сергіту жаттығуы: «Паравоз»

Тізбек тұрып орталыққа бару

Қане кімнің бойы ұзын

паравозы поездың

катар қатар тұрайық

саяхатқа шығайық

дәрігерге емделіп.

Дүкеннен көйлк алайық.

1-орт. «Дәрігерде қонақта» 3+

Қостілдік құрам:

Дәрігер-врач

Бинт-дәке

2-орт. «Киім дүкенінде» 2+ лэбукпен жұмыс

Қостілдік құрам:

Дүкен-магазин Көйлек -платье

Орталықтан оралу

4- тапсырма д/ойын: « көмекшілер » үлестірмелі материалмен жұмыс

3+ жарақатты таңуға керекті құралдарды қоршайды

2+дүкенен қуыршаққа киім таңдап алдарындағы қуыршақ макетіне

қыстырғыш арқылы жапсыру

Рефлексия

-Балалар біздің денсаулығымызға кім қамқор болады?

-Біз бүгін қайда бардық?

Ал киім сатып алу үшін қайда барамыз?

Дәрігер мен дүкеншінің «жақсы, жаман» қасиеттерін айту.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

23

№ S00056 02.04.2022 ж

«Сезім патшалығына саяхат» тренинг ойын жаттығуы

АЛДИЯР АЙСАНА ҚАЛДЫБАЙҚЫЗЫ

Шымкент қаласы, Еңбекші ауданы

№38 "Қуаныш" бөбекжай- бақшасы. Педагог-психолог

Мақсаты: баланың эмоция және сезім аймағын дамыту, балалардың көңіл

күйлерін көтеру.

Қажетті құрал-жабдықтар: саяхат картасы, А4 ақ қағаздар, адамның эмоциялық

күйі бейнеленген қиылған суреттер, бояулар, құм, түрлі түсті моншақтар,

қобдиша.

Сабақтың барысы:

І. Шаттық шеңбері.

Арайлап таң атты

Алтын сәуле таратты

Жарқырайды күніміз

Жарқырайды даламыз

Қайырлы таң балалар

Қайырлы таң қонақтар

Күн шуағын жинаймын

Достарыма сыйлаймын

Психолог: Сәлеметсіңдер ме балалар? Бүгін маған пошта тасушы хат әкеліп

берді. Қане бәріміз бірге көрейікші онда не бар екенін. Қараңдаршы ол біздің

балабақшадағы сендердің топтарыңа арналған. Бұл хат Сезім патшалығының

патшасы мен патшайымынан екен. Конвертте әдемі ашық хат, қане не жазылғанын

оқиықшы балалар.

«Қымбатты балалар!

Сендерді сезім паталығына қонаққа шақырамын. Сендерге арналған тосын сыйым

бар.

Ізгі ниетпен: Сезім патшалығы»

Психолог: балалар Сезім патшалығының шақыруын қабыл аламыз ба? Балалар

біз сапарға аттану үшін өзімізбен бірге ең керектілерді алуымыз керек.

Айтыңдаршы бізге не керек болады деп ойлайсыңдар? Балалар біз Сезім

патшалығына бара жатырмызғой сондықтанда өзімізбен заттарды алмаймыз тек

эмоция мен сезімдерді жинайық, біз сапарға шығу үшін бізге ең қажетті нәрсе ол

батылдық, менің сөзіммен келісесіңдер ме? Балалар тағыда не қажет болады бізге

сапар барысында?


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

24

Ойын: «Жол сөмкені жинау» «Жол сөмке»(мазасыздық сезімі жоғары бала) таңдалады, оған басқа қажетті лер

(қалған балалар)салынады.

Психолог: Ал балалар, біз сапарға дайынбыз ба?

Біз күлетін, таң қалатын, ашуланатын,

Көңіл-күй еліне аттанбақпыз

Бұл ғажайып елдің кейіпкерлерімен

Әр сабақ сайын кездесетін боламыз

Бізді алда жаңа досымыздың

Талай қызықты ойындары мен тапсырмалары күтіп тұр

Дайынбыз ба? Ендеше жолға шығамыз

Психолог: Ал балалар біз енді сендермен бірге Сезім патшалығындамыз, енді қалай қарай

жүретінімізді карта көрсетеді. (Картада үйшікке қарай белгі тұрады).

Психолог үйшіктің жанына барып, балалар қараңдаршы мен не тауып алғанымды,

бізге арналған хат бар екен.

Психолог хатты ашып оқып, оның Сезім ханшайымынан екенін, ханшайымның

қызықты тапсырмалары бар екенін айтады..

Ойын: «Эмоцияларды құрастыр» Ойын барысы: эмоцияларды білдіретін қиылған суреттер жатады, оны балалар

алып құрастырады.

Психолог: Жарайсыңдар балалар

Ойын: «Құмды елдегі бұршақтар» Хат: Балалар көздерін жұмып отырып, әуенмен ұнтақтың ішінен моншақтарды

теріп ыдысқа салуы керек және қандай түсті моншақ алғандарын айту керек

екендігі жазылған

Бұл тапсырманы да жақсы орындағанымыз қандай жақсы болды балалар. Міне,

бізде тағы бір патшалыққа жол көрсететін бағыт пайда болды. Ары қарай жүреміз.

Психолог: Балалар хатты алып оқиық бізге тағы қандай тапсырмалар бар екен.

Хатта былай жазылыпты «Балалар сезім паталығында қонақтар бар екен соларға

сыйлық дайындаңыздар»

Сыйлықты балалар өз қолдарыңмен жасаңдар, қолдан жасалған сыйлықтан

бағалы сыйлық жоқ. Гүлдің суреттерін қайшшымен қию керек.

Сергіту сәті: әуенмен орындау Психолог: Ал балалар демалып болсақ, ары қарай жол жүруіміз керек. Ендігі

біздің жолымыз қалай болады екен?

Балалардың алдынан ханшайымның бейнесі пайда болады.

Ханшайым: Сәлеметсіздер ме, балалар? Мен сендерді көргеніме қуаныштымын.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

25

Психолог: Сәлеметсің бе, ханшайым?

Біз саған бос келген жоқпыз саған біздің әкелген сыйлығымыз бар. Балалар

ханшайымға өздерінің сыйлықтарын бере бастайды.

Психолог: Міне балалар біздің сапарымыз өзінің соңына жетті.

Ханшайым: Менің сендерге арнап жазған жарлығым бар, орындауға дайынсыңдар

ма?

Жарлық: «Барлық уақытта ешқандай еркеліксіз, ешбір артық қылықсыз

қайырымды болыңдар балалар».

«Ғажайып қобдиша»

Кәмпиттер бар, бірақ олар жәй кәмпиттер емес. Сендер оны жегенде сиқыршыларға

айналасыңдар және барлық адамдарға жақсы тілек білдіре аласыңдар.

Балалар дәм татады. Балалардың тілектері.

Психолог: Бәрімізге қайта өзіміздің балабақшамызға оралу керек, бізге тек

қоштасу қалды.

Балалар бірінші ханшайыммен қоштасады, кейін шеңберге тұрып бір-бірінің

қолдарын ұстап қоштасып, бүгінгі сапар үшін бір-біріне рақмет айтады.

* * * * *


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

26

30.03.2022 ж № S00049

Қазақ сәндік қолданбалы өнер түрлері және оның даму тарихы

МУХАНБЕТРАХИМ АҚЕРКЕ БАУЫРЖАНҚЫЗЫ

Батыс Қазақстан облысы, Бөрлі ауданы, Успен ауылы

«Успен мектеп-бөбекжай-балабақша кешені» КММ

Көркем еңбек пәнінің мұғалімі

Қазақтың қазақ болуы өз елінің , өз жұртының салт-дәстүрі мен әдет-

ғұрпын жетік білуінен басталады. Енді ғана тарихымызды тірілтіп, баяғы ұмыт

қалғанымызды жаңғыртып, оны өз дәрежесінде зерттеуге зейін қойған

сыңайымыз бар, тарихымызбен сабақтас қазақтың қолөнеріне, ою-өрнектеріне

кезінде жете мән берілмеді десек артық айтқандық болмас. Қазақ елінің тыныс-

тіршілігінде, тұрмысында кеңінен пайдаланып келе жатқан ата кәсібінің

тереңдігін, мол мәдениетін танытатын, алайда әлі күнге дейін жан-жақты

зерттелмей келе жатқан өнер саласы.

Қазақ халқы мұқтаждықты жою үшін, баршылықты молайта беру үшін, үй

жиһаздарын тиімді, қолайлы, сәнді де ұнамды етіп жасады. Соның нәтижесінде

біздің бабаларымыз бен аналарымыз кейінгі ұрпақтар үшін көптеген өнер

мұраларын қалдырды.

Халқымыз от пен судың тар жол тайғақ кешулерінен өтіп, өрнектерінің

мұрасын қалдырды. Ол қолөнер туындыларын қазіргі музейлерден көруге

болады.

Қолөнер шеберлері байлыққа қосып, молшылық жасаумен қатар, сол

баршылықты байыпты етуге тұрмыстық жиһаз-мүліктерімізді сәндендіре түсуге

үлкен үлесін қосты. Қолөнердің әсем туындылары рухани азық болатын

эстетикалық талғамын қанағаттандыратын сұлу да әдемі, тиімді де ұнамды

ұлттық киімдер мен жасау- жабдықтар жасады.

Қазақтың қолөнерін зерттеу мәселесі ерте кезден көптеген саяхатшылар мен

коллекционерлердің ғана емес, ғалым - этнографтар, археологтар мен

суретшілердің де көңілін аударып келген. Қазақ қолөнерінің өткендегісі мен

бүгінгі жағдайын, оның өзіне тән методологиясын зерттеу, қазірдің өзінде де

мәселелердің бірі болып табылады.

Халықтың қолөнері өзінің тарихы мен кейбір ұйымдастыру мәселелерінің

жеткілікті зерттелмегеніне қарамастан, күнделікті тұрмысқа қажетті қоршаған

затты, көпшілік тұтынатын бұйымды әсемдеуге бейім өнер ретінде, жалпы

мәдени дәрежені жоғары көрсетуге тән дамып келе жатыр.

Көне заманнан келе жатқан қолөнері өзінің өсу жолында өз халқының дәстүрлі

көркемдік мұрасын сақтап қалды. Қоғамдық дамудың қай сатысында болсын


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

27

қоғаммен бірге дамыған қолөнері әр дәуірде өзінің өшпес ізін қалдырып,

әлеуметтік-көркемдік жағынан дәуір тынысын қалт жібермей әсерін тигізіп

отырды. Қолөнерінің қазіргі дәуірдегі дамуы күрделі де аса бай. Еліміз

егемендік алып, өз салт-дәстүрін қайта жаңғыртып, тарихын зерттеп , дінін,

тілін қайта жаңғыртып жатыр. Онымен бірге ол күнделікті тұрмысымызды,

гүлденген өмірімізді жан-жақты бейнелеуде, халықты эстетикалық жағынан

тәрбиелеуге қызмет етеді.

Ерте кездегі авторлардың (Геродот, Ктесий, Страбон) айтуы бойынша

Қазақстан топырағын мекендеп, тіршілік еткен сактар мен массағаттапрдың

барлық заттары әшекейленген, киімдерінің өзіне тән үлгілері болған. Мысалы,

киізден жасалған төбесі шошақ бас киімі, ұзын шапаны мен көннен жасалған

жұмсақ аяқ киімдеріәшекейленген.

Геродот: «Олардың барлық заты алтын мен мыстан жасалған. Жайдың

металдан істелген бөлшектері, оғы, айбалталары мыстан жасалған. Бас киім

мен белдік әшекейлері түгелдей алтыннан жасалған. Сондай- ақ ат

омырауындағы өмілдіріктерн де мыстан соғылып, жүген-сулығыв, ауыздығы, т.

б. бөліктері түгелдей алтынмен әшекейлендіріліп, безендірілген » - деп жазады.

Қолөнерінің Қазақстан территориясында ертеден кең дамығаны мол

деректерге сүйене сөз болады. Оның өркен жаюы, біріншіден, қазақ халқының

күнделікті тұрмысына пайдалану қажеттігінен туса, екіншіден, халықтың

өнерді құрмет тұтып, жоғары бағалауынан туған жағдай екендігі нақты

мысалдармен баяндалады. Сондай-ақ өнердің әрбір саласына байланысты

кейбір аталған жергілікті жерлердегі түрлерінің өзіндік ою-өрнектері, тоқылу,

жасалу, орындалу технологиясы мен тәсілдері олардың бір-бірінен

өзгешеліктері де айтылады.

Қазақ халқы қаншалықты тарихи дәуірлерді басынан өткізсе де, өзінің киіз

жасау өнері мен киіз басып, алаша, кілем тоқу, алтын, күміс, асыл тастардан

ұқсатып неше түрлі әшекейлі ою-өрнек, әсемдік заттар жасайтын қарапайым

құралдарын мұра етіп сақтап қалды.

Қазақстандағы қолөнері бұйымдарының түрлерін, қосымша түрлі суреттер

мен саяхатшылардың, елшілердің жазбалары мен археологиялық қазбалар,

ғылыми-зерттеу жұмыстарының қорытындылары арқылы шамалауға болады.

Қазақ халқын құраған этникалық топтардың қолөнер кәсібі жайлы тарихи

мәліметтер бізді өте ерте заманға жетелейді.

Негізінен , қазақ қолөнершілерінің қатары 19 ғасырда көбейді. Бұл туралы

революцияға дейінгі зерттеушілердің еңбегінде де айтылған.Ол кезде қолөнер

бұйымдарын алушылар өте аз болды. Сондықтанда қолөнершінің еңбегі құнсыз

болып, кейде істелген еңбек, төгілген терді ақтамайтын да болды. Сол себепті

қолөнершілер бір жағынан егін, мал шаруашылығынан қол үзбеді.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

28

М. А. Леванский: «Қазақтың қандай кәсіпке болмасын табиғатынан

қабілеттілігіне тек сүйсінесің, қарапайым құралдармен тамаша ер қапталдарын

жасап, алтын, күмістен әсем бұйымдар шығаратындығына таңданбасқа

болмайды. Қазақтардың тіккен аяқ киімдері өте берік, киюге ыңғайлы » деп

жазды.

Қазақ халқы күнделікті тіршілігіне керек заттарды өз қолдарымен жасаған.

Жасаған заттарын әдемілеп, әшекейлеп отырған. Бұл өнер түрін қолөнер дейміз.

« Өнер көзі – халықта » демекші, халық қолөнері жылдан-жылға, ғасырдан-

ғасырға дамып, жетіліп отырған. Әрине, жоғарыда аталған қолөнерлердің

бірқатары өте көп еңбек етуді керек етті. Бертін келе, адамзат қоғамы дамыған

сайын қолөнердің біразы жаңа әдіс тауып, жаңа түрге ие болды. Халықтың

мәдени дәрежесі өскен сайын тұтыну бұйымдары мен жабдықтардың сапасына

қатты талап қойып, олардың әрі үнемді, әрі сәнді болуын қалады. Еңбек

үстіндегі твочестволық ізденудің нәтижесінде тұрмысқа керекті заттардың жаңа

алуан түрлері жасалып отырды. Сонымен қатар жиһаздардың ою-өрнектері де

талғамға қарай жаңа мәнер, жақсы әшекейлермен безендірілу және жиһаз-

мүліктердің жаңа түрлерін шығару талабы да арта түсті.

Қазақтың өрнекті әшекеймен істелетін қолөнерінің түрлері де, атаулары да өте

көп. Солардың ішінде халық арасына көбірек тарағаны –ою өрнек өнері. Ою-

өрнек ісі тым ерте заманнан бастап-ақ қолөнерінің барлық түріне бірдей ортақ

әсемдеп әшекейлеудің негізі болып келеді.

Қазақ халқы үшін ою-өрнек өнері байырғы ұлттық өнерлердің ішіндегі ең

көнесі, әрі ең кең тараған саласы болып саналады. Бұл ұлтымыздың мәдени

дамуының шежіресі, адам жанына ләззат сыйлайтын эмоциялық әсері күшті,

эстетикалық мәні зор өнер саласы.

Ою деген сөзбен өрнек деген сөздің мағынасы бір. Бұл сөздің ұғымында бір

нәрсені ойып, кесіп алып жасау немесе екі затты оя кесіп қиюластырып жасау,

бір нәрсенің бетіне ойып бедер түсіру деген мағына жатады .Өрнек дегеніміз әр

түрлі ою, бедер, бейненің, күйдіріп, жалатып, бояп, батырып, қалыптап істеген

көркемдік түрлердің, әшекейлердің ортақ атауы іспеттес.

Халық қолөнерінің тағы бір түрі жүннен жасалатын бұйымдар. Төрт түлік

малдың жүні қазақ халқының өмір тіршілігінде үлкен роль атқарған және оны

ұқсатуды ел бұдан мыңдаған жылдар бұрын білген. Жүннен бау-шу, арқан-жіп,

киім кешек, қазақ үйдің киізін, әр түрлі төсеніштер мен қап, шекпен сияқты ең

қажетті мүліктер жасалған.

Өрмек - халық қолөнерінің тоқу ісінде қолданатын өте қарапайым әдісі, яғни

мұны тоқу станогы десе де болады. Күрделі техникасыз, кез келген жағдайда

қолданылып, керекті жабдықтары оңай табылатын өрмектің екі түрі бар. оның

біріншісін аспалы немесе термелі өрмек дейді. Ондай өрмекте кілем сияқты

тұтас, енді заттар тоқылады, екіншісін жай өрмек дейді.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

29

Жай өрмек шекпен, алаша, қап, қоржын, белбеу, терме бау, басқұр сияқты енсіз

нәрселерді тоқуға арналады.

Мал терілерін өңдеуде халық тұрмысында қарапайым жолмен ұқсату көптен

бері келе жатқан тәсілдердің бірі. Сондықтан бұған байланысты түрлі-түрлі

ұғымдар туды. Мысалы, ірі қара малдың иленбеген терісін шылғи тері немесе

шылғм қайыс, ал тері иленіп ұқсатылғаннан кейін оны қайыс деп атайды. Мал

терісінен жабағы тон, іштік тон, тері шалбарлардың түрлері, ішіктер, тымақ,

бөрік жасалады. Қайыстан өріп қамшы, қарғы бау, ноқта, тізгін, жүген, белдік,

торсық жасаған.Былғарыны өңдеп етік, абдыра амиян, белдік, ер-тұрман,

домбыра қап, дорба, кебіс жасаған.

Ежелгі халықтардың қай-қайсысы болмаса да негізгі күн көріс кәсібін аңшылық

пен мал өсіруден бастаған. Малдың сүйектерінен, мүйіздерінен түрлі қолөнер

туындылары жасалды.

«Шеберлік өнер шығармаларының тағы бір елеулі тобы – сүйектен, мүйізден

істелетін бұйымдар. Бұлар әдетте ойып түсірідген өрнекпен әшекейленеді,

мұның негізіне алынған өрнек тер тура сызықты, бұраң сызықты, дөңгелек

сызықты болып келеді. Мұнда үлкен шеберлікке жеткен нәрсе кейбір

хайуанаттардың, мысалы, жыртқыш аңның, аттың және тағы сондайлардың

бастарын бейнелейтін бедерлер. Бұлардың са тамаша үлгілері сүйек таналар

мен қамшы саптарына салынған. Сүйектен жасалған бұйымдар орындалу

техникасы жағынан металдан жасалатын әшекей бұйымдарына өте жақын

келеді». Сүйектен алқа, айна қойғыш, адалбақан, бесік, білезік, ине, кесте біз,

қамшы сап, ожау, ойыншықтар, түйреуіш, шанышқы, түрлі ыдыстар, ысқыш

жасалады.

Қазақтың ұлттық қолөнерінде ағаштан көптеген заттар жасалады. Балташылар,

ағаш ұсталары, ершілер қайыңды, үйеңкіні, үйшілер, ағаш ойып, шыбық өріп

тоқушылар талды пайдаланады. Балташылар үй борайды, еден төсеп, арба,

шана, жақтау, қақпа, тіреу сияқты ірі заттарды істейді. Ағаш ұстасы стол, шкаф,

сөре, орындық, кебеже, асадал, рамалар жасайды. Ағаш оюшылар оны жонып

күйдіреді де бояулап өрнкетейді. Шыбық өрушілер, тоқушылар қамыстан,

шиден қорап, шыпта, орындық, шарбақ сияқты заттарды өреді.

Ағаш шеберлері балта, пышқы, үстірік (сүргі), бұрғы, ағаш түрпісі, тез, қысқы,

үскі, қашау сияқты аспаптарды пайдаланады. Ағаштан бұйым жасайтын

шеберлер: емен, қайың, самырсын, үйеңкі, қызыл қарағай, шынар, қара ағаш,

ырғай, шырғай, тасжарған, мойыл, қайыңның түбі (безі), жөке, тал, арша,

жаңғақ ағашы, май қарағай сияқтыларды пайдаланады.

Қазақ қолөнерінің бір түріне зергерлік өнері жатады, ол өте ерте заманнан келе

жатқан өнер.

Оларға: шолпы, шашбау, білезік, сақина, жүзік, сырғаларды асыл тастармен

әшекейлеудің асқан шебері болған халық. Оны барлық халықтар жоғары

бағалап, ең қалаулы өнер етті.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

30

Тарихи этнографиялық музейлердегі, археологиялық сәнді бұйымдар мен

қарулар, ыдыс-аяқ, теңге –моншақтар алтын мен күмістен және асыл тастардан

жасалған қымбат заттар әлгі шеберлер қалдырған халықтық мұра болып

табылады.Бұл өнерді жасаумен бірге батырлық пен саятшылыққа қажетті садақ

пен жебе, айбалта мен шоқпар, сойыл мен бас мойыл, құстың тоғыры мен

томағасын дайындап кәсіпшілікке айналдырған. Мал шаруашылығына қажетті

ноқта, шылбыр жүген, құрық, бұғалық, тұсамыс, шідер, кісен, қада, ертұрманды

да дана халық ойлап тауып халық қажетіне айналдырған. Қазақ арасында

жалпы темір соғатын ұсталарды да, зергерлерді де «ұста » деп атаған. Ұста сөзі

шебер, өнегелі, ісмер деген ұғымда ағаш ұстасы, темір ұстасы, күміс ұстасы,

сөз ұстасы, ақыл айтуға ұста деген сияқты тізбектерде айтыла береді. Бірақ

алтын- күміс әшекейлі бұйымдарды жасаумен әуесәуестенушілер өздерін темір

ұстасынан бөлек санаған. Осыған қарай оларды зергер деп атау бүкіл Орта Азия

халықтарында ерте кезден-ақ қалыптасқан. Бұл туралы академик саяхатшы П.

С. Паллас өзінің 1776 жылғы «Путешествие по разным провинциям Российской

империи » деген кітабында : «қазақтарда ұсталар да зергерлер де бар»,- деп

жазады.

Кесте және көркемдеп тігу ою-өрнекті әшекейлеудің ертеден келе жатқан

элементтерінің басты түрі. Кестені бізбен және жай инемен әшекейлеп тігу

барлық халықтарға да ортақ өнер. Қазақ халқының дәстүрінде киім-кешек пен

төсек-орын жабдықтары, қалыңдық пен күйеудің, батырлар мен салдардың бас

киімі, белбеуі, киімнің жең-жағалары мен балақтары әр түрлі жамылғыштар

мен кежімдер және басқа да осы сияқты жол-*жорық, үй-іші мүліктері кесте

өрнегімен жиі безендірілетін.

Тасқа паналау, тас қалау, тасты құрал-жабдық ретінде пайдалану және өрнектеу,

таспен басқа затты өрнектеу, тастан мүсін жасау өнерлерінің ертеден пайда

болғаны мәлім. 6-12 ғасырларда тасты оюлау күшті дамыды. Ескі деректерге

қарағанда бұл кездерде бәдізші (скульптор) сымбатшы (художник) деп атлған

қас қашаушы арнаулы шеберлер болған. Бұған сурет өнерінің ескерткіштері мен

түрлі тас сымбаттар (бәдіз)және эпиграфиялық ескерткіштердің (бенгуташ)

түрлі қалдықтары дәлел бола алады.

Халық бұрын ғылым мен білімге қолы жетпесе де, сұлулық пен әсемдікті

таңдай да, талғай да білген. Өз тұрмысы мен мәдениетінде қолөнерін мұрат

тұтып жетілдіре берген. Шеберліктің небір сан саласын асқан ұқыптылықпен

көкірегінде қастерлей сақтап, меңгеріп, біздің дәуірімізге ұштастырған.

Халқымыздың сонау арғы кезеңдердегі мәдени өміріне ой жүгіртіп көрсек, ерте

заманда да он саусағынан өнері тамған ісмер ,зергерлердің, архитекторлардың,

қолөнер шеберлерінің мыс, қола, алтын, күміс сияқты металдардан қорытып

әсем бұйымдар мен елін қорғаған батырлар үшін қаружарақ, сауыт сайман, ер-

тұрман соққаны таңғажайып шежіре болып шертіледі.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

31

Олардың көбінің аттары аталмай қалғанмен, қолтаңбалары түскен өштес

мәдени мұралары кейінгі ұрпақтар өміріне өнегелі үлгі, әсемдікке баулитын

өнер салтанатына айналуда. Біздің ата-бабаларымыз өздерінің қандай мол

рухани қазынаға мұрагер екенін де жете танымаған. Сол бір ойсыраған

олқылықтың өтеуі – халық қолөнерін зерттеу, қалың қауымның игілігіне

айналдыру қазіргі егемендік заманында ғана жүзеге асырылып келеді.

Қазақтың халық шеберлері жасаған үлкен талғаммен өрнектеліп істелген

бұйымдарды зерттеудің, олардың нұсқаларын жариялап отырудың ғылыми

маңызызор. Өйткені, бұл қазақ халқының этногенезінің аса маңызды, тың

мәселелерін шешуге, оның ұлттық дәстүрлері мен өзгешеліктері сол сияқты

басқа халықтармен байланысты байқауға көмектеседі. Совет өкіметі

жылдарында Қазақстанда жиырма төрт музей ашлды, бұлар негізінде, тарихи

өлкетану және өнер зерттеу музейлері. Осы музейлердің бәрінде қазақ

халқының тарихы, этнографиясы, ою-өрнек жөнінде бағалы зерттеулер бар.

Халықтың мол өнерін иеленіп, іске асырғанымыз, жолын кеңітіп, оны тұрмыс

мәдениетін көркейтуге пайдаланғанымыз жөн. Ел арасында сиреп бара жатқан

қолөнер шеберлеріне қозғау салып, неше түрлі өрнекті ою сияқты көне

мұраларды тауып, түрлендіре, жаңғыртып, жасарта беруді жастардың үлесі ету

зор міндетіміз.

Бұған қолөнер саласындағы кілем, алаша, бау-басқұр тоқу, сырмақ сыру,

текемет басу, тұс киіз жасау дәстүрінің ертеден келе жатқан үлгілері мысал бола

алады. Қолөнер дәстүрін ұрпақтан- ұрпаққа жалғастыруда әйелдердің ролі зор.

Ұлан- байтақ Республикамыздың түкпір-түкпірінде кілемнің, алашаның, тұс

киіз, сырмақ текеметтің ою, түр салу өрнектерінде, бояу тәсілінде аймақтық

өзгешеліктер мен өзіндік ерекшеліктері барлығы табиғи құбылыс. Бірақ, бәріне

ортақ бір жәйт – осы дүниелердің әрі сәнді, әрі сапалы болып, көздің жауын

алатындығы.

Қазіргі уақытта революцияға дейінгі қазақ халқының қолөнер табиғатын жан-

жақты, этнографиялық тұрғыдан зерттеудің ғылым үшін де, өмірлік тәжірибе

үшін де маңызы зор, өйткені қазақтың қолөнері – жалпы халық мәдениетінің

ішіндегі негізгі салаларының бірі. Үлкенді-кішілі қай халық болсын ,

дүниежүзілік мәдениет қорына өз үлесін қосады. Олай болса, қазақ халқының

да ұлттық мәдениеті, оның ішінде қолөнер шеберлерінің дәстүрлі өнері – жан-

жақты зерттеуді қажет ететін бағалы, ққұнды мұра.

«Кен асылы жерде, сөз асылы елде » дегендей, өнер түрлі елде мол, халықпен

бірге жасап келеді және жасай береді. Осыған орай бұл шағын еңбегімізде –

қолөнерін онан әрі дамытып, жетілдірудің шаралары және кадрларды

тәрбиелеудің жайы азды-көпті сөз болды.

Қазақ қолөнерінің кең тараған бір түрі ши тоқу. Кең байтақ даланың берер

байлығын бабаларымыз қолдана білген. Далада өсіп тұрған шиден тұрмысқа

қажетті заттарды жасаған.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

32

Халқымыздың өрнекті өнерінің бірі шиді жүнмен орап, және оны өрнектеп тоқу

ісі. Қолөнерінің барлық түрлері сияқты, ши тоқу, оны түрлі өрнектермен

безендіру әдісі өте ерте заманнан бері келе жатқан өнер мұрасы.

Сан алуан әдемі өрнектер орап тоқыған шым шилер киіз үйдің керегесі мен

туырлығының арасына ыдыс-аяқ тұрған жаққа тұтуға, сондай-ақ үлкен үйлердің

ішін бөлмелеп бөлуге де ыңғайлы.

Қазақстанның сәндік қолөнері – біздің түрі ұлттық, мазмұны қазақ

мәдениетіміздің құрамды бөлігі. Оны дамыта отырып, жер-дерде халық

шеберлерінің өнегелі істерін жас ұрпақтарға насихаттау, қолөнері

бұйымдарының сапасын арттыра беру аса құрметті және игілікті іс болмақ.

1. Арғынбаев Х. Қазақ халқының қолөнері. – Алматы: «Өнер», 1987.-128 бет;10-

55бет.

2. Әбдуәлиев Ш. Халық қолөнері. - Алматы: «Рауан», 1992. – 150 бет,

3. Әмірғазин Қ. Қазақ қолөнері. – Алматы: ТОО «Дайк – Пресс», 1996.-160 бет;

69-105,153бет

4. Құралұлы А. Қазақ дәстүрлі мәдениетінің анықтамалығы. Алматы. Сөздік - сло-

варь. 1998.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

33

30.03.2022 ж № S00050

Қолданбалы қолөнер арқылы ұлттық тәлім-тәрбие беру

БАТЫРШАЕВА ГУЛЖАН НУСИПЖАНОВНА

Талдықорған қаласы №14 орта мектеп гимназиясы

Көркем еңбек пәні мұғалімі

Қазақ халқының қолөнері деп халық тұрмысында жиі қолданатын өру, тігу,

тоқу, мүсіндеу, құрастыру, бейнелеу сияқты шығармашылық жиынтығын

айтады. Шын мәнінде қолөнер түрлерінің әр қайсысының талай ғасырлық

тарихы бар.

Қазақ халқының ұлттық өнерін жалғастырушы, төл мәдениеттің белсенді

жасаушысы-бүгінгі жас буын.Балалардың мәдени өрісін көтеру, сұлулықты

қабылдау, қабілетін қалыптастыру жолында қолданбалы- әшекейлік өнермен

шұғылданудың рөлі зор.

Жас буын әдебиет, математика, ән-күй сияқты пәндерді ғана меңгеріп

қоймай, оған қосымша ою-өрнек қиып үйренсе, одан хабардар болса, келешекте

қандай мамандық иесі болса да, олардың рухани өрісі жоғары болып, кемел

азамат болып шығуына жол ашылатыны анық..Баланы мектеп жасынан бастап

қолөнерге баулу қашан да басты міндеттердің бірінен саналады.Қолөнер –

адамның өз ортасын түсінуіне, әдемілік пен әсемдікті, жақсы мен жаманды

ажырата білуге бастайтын саты.Қолөнермен шұғылдану дегеніміз- өнерді сүю,

табиғатты, қоршаған ортаны аялау. «Жастық шаққа өнер тән, өнерлінің ісі сән»

деп халық нақылында айтылғандай, өнер адамның ақыл-ойын, парасатын

өсіреді, дүниетанымын кеңейтіп, ізгілікке үйретеді, өмірдегі келеңсіз

құбылыстармен күресуге тәрбиелеп, елі мен жеріне, салт дәстүріне деген

құрметке баулиды.Сондай- ақ ұлттық құрал жабдықтардың шығу тарихының

өзінің келешек ұрпаққа берер тәлім-тәрбиесі мол.Мысалы киіз үйдің сүйегі,

ағаш кереует, кебеже, сандық жасап, сырмақ кілем, түрлі бау, арқан жіп ескен,

көннен және илеулі теріден қайыс таспа тіліп, өрім-өріп, қолдан әр алуан ыдыс

аяқ , адалбақан, бесік және тағы басқа көптеген заттарды халық шеберлері

өнерпаздар өз қалауымен жасап түрлі нақышына келтіре әшекейлеп ұрпақтан

ұрпаққа мұра етіп, тәрбиелеп жеткізген.Ал осы заттардың бәріне дерлік ою-

өрнекті қолданамыз.Ою-өрнектің шығып, тарауы қолөнер тұрмыстық заттардың

ішінен басты орын ала біледі.Олардың даму процестеріне халықтық әлеуметтік

сана-сезіміне,болмыс тіршілігінің жанданып,мәдениетің өсіп, тұрмыс

жағдайларының жақсаруының да әсері болды.Ұлттық қолөнеріміз бүгінгі

тіршілікке бірден келмеген.Ою-өрнек, қолөнер адам баласының ақыл-

ойларының толып, толқуымен, жүрегінің лүпілімен, өзін айнала қоршаған

ортадан туған образдар.Гүлдің, жапырақтың, жан-жануардың бейнелері нақты


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

34

сол шын қалпында көшірілмей образдар арқылы ою-өрнекке айналып

келген.Сонымен ою-өрнек жас ұрпаққа қоршаған табиғат аясын,өскен

ұясын,туған жерінің қасиетті топырағы мен тоғай тауларының құлпырған рең

түрлерін сүюде маңызды рөл атқарады.Ал мектеп оқушыларына өткізілетін

сабақтар, көрмелер баланың арнайы білім іскерлік дағдысын қалыптастыруға

көмектесіп, еңбекке ынталандырады, оқушылардың ұлттық салт-дәстүр,

қолданбалы өнер, қол еңбегі , көркемдік кәсіп жайлы түсінігі кеңейеді. Өз

елінің, халқының мәдениеті мен көркем дәстүрлеріне деген сезімдік-

эстетикалық қарым-қатынасы пайда болады.Қолөнер туындыларын үйрену

барысында шығармашылық ізденістерге ынталанып, тұлғалық қасиеттері

дамиды.Сонымен қатар қолөнер жұмыстары оқушыларды шығармашылыққа,өз

бетінше еңбек жасауға, эстетикалық талғамдарының жоғарлауына,

шыдамдылыққа, ізденімпаздыққа, аадамгершілік қарым-қатынаста болуға,

ынтымақтастықта жұмыс жасауға және ұлттық дәстүрді құрметтеуге,елінің

тарихы мен дамуын іс барысында сезінуге тәрбиелейді.

Орта мектептегі оқытудың негізгі міндеттері- білім беріп қана қою емес,

білім мазмұны арқылы баланың өмірге, еңбекке, адамдарға, айналадағы ортаға,

дұрыс қарым- қатынасын қалыптастыру.Оқыту мен тәрбие бір-бірімен

байланысты процесс, бір нәрсенің екі жағы сияқты.Тәрбиелік сабақтың

мазмұнын анықтай отырып, сабақ барысында оқу және тәрбие міндеттерін

шешеді.

Көркем еңбек сабағында ұлттық тәрбие берудің міндеті жан-жақты

дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру болғандықтан, жаңа технология бойынша

әдістемелік жүйенің басты бөлігі ұлттық қолданбалы қолөнерді технология

сабағында қолдана білу болып табылады.

Халықтық қолданбалы қолөнер ұлттық тәрбие көзі.Ұлттық қолданбалы

қолөнерді тәрбие құралы ретінде пайдалана білу барысында, халқымыздың үлгі

өнегесі, салт-дәстүрін ұрпақ санасына сіңіруде үлгі боларлықтай педагогикалық

іскерлік, шеберлік шығармашылықпен еңбек ету керек.Ұлттық тәрбие үнемі

білім берушілік негізінде жүріп отыруы тиіс.Сондықтан мектептегі технология

бағдарламасы мынадай міндетерді шешуі керек:

- халықтың қолданбалы қолөнері туралы түсінікті қалыптастыру.

- халықтың қолданбалы қолөнерінде ұлттық мәдениетіне оқушылардың

сүйіспеншілігін ояту.

- ұлттық қолданбалы қолөнер шеберлерінің еңбегімен таныстыру күнелікті

тұрмыста қолданылатын қарапайым ұлттық нақышта орындалған бұйымдары

жасауды үйрету, тағы сол сияқты.

Қорыта келе халықтың қолөнері адамдардың көркемдік талғамының

қалыптасуына ерекше әсер етеді, жас ұрпаққа эстетикалық тәрбие беруге

қызмет етіп, олардың халқымыздың материалдық рухани мұраларын терең

түсініп, оны бағалай білуге тәрбиелейді.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

35

№ S00057 02.04.2022 ж

Жаңғыру жолындағы жас маман

ҚОРЖЫНБАЙ ГҮЛЖАЙНА ӨМІРХАНҚЫЗЫ Нұр-Сұлтан қаласы, Бейімбет Майлин атындағы

№ 52 мектеп-гимназия, Ағылшын тілі пәні мұғалімі

Ұстаз – ұлағатты әрі қасиетті ұғым. Мен ойлаймын, кез келген адам

ұстаз бола алмайды. Шын ұстаз ол туа біткен қасиет, тағылымы тереңде жатқан

өнер. Адам баласына қанмен берілетін асыл қасиет. Нағыз ұстаздың

қалыптасуына табиғи дарын, ізденіс пен еңбекқорлық, әдептілік, табандылық

сияқты қасиеттер қажет болады. Ақ параққа ұқсаған жас балаға болашақа

бағдар беріп, бар білімімен бөлісетін ата-анадан кейінгі адам ол - ұстаз.

Ұстазға жүктелген міндет оңай емес. Білім мен қоса тәрбиені

ұштастыра отырып, бала жүрегіне жол табу жеңіл емес екенін сезініп те, түсініп

те келеміз. Оқыту мен тәрбиелеу үздіксіз қиын процесс. Қазіргі замандағы

оқытудың мақсаты жан-жақты дамыған, өнерге бейім, шығармашыл, бәсекеге

қабылетті, ойын анық жеткізе алатын шәкірт тәрбиелеу. Осыған орай мұғалім өз

пәнінің айналасында шектелмей, педагогика-психологиялық сауатты, саяси

экономикадан хабары бар, тарихи танымы мол, жаңашыл-креативті болуы шарт.

Жаңашыл мұғалімнің ең басты қасиеті инновациялық әдіс-тәсілдерді

меңгерумен қатар, оны орынды өз пәніне байланыстыра пайлануында. Алайда,

әр нәрсенің бастамасы болады. Сол сияқты бүгінгі білікті, жоғары санатты

ұстаз - ол кешегі жас маман. Мектептегі алғашқы жұмыс жылы жас маман үшін

есте қалар тәтті естеліктердің бірі болатыны сөзсіз. Алғаш алған әсердің

жағымдылығы кейінгі жұмыс жылдарының сәтті кепілі.

Жас маман жаңа бастамаларға толы қобдиша іспеттес. Уақытпен

жарыса дамып жатқан заман жаңашылдықты талап етеді, ал меніңше

жаңашылдық ол жас маманмен бірге келеді. Әр жас маманға жетекші

тағайындалады. Жетекші толықтай жас маманға атқаратын қызметі бойынша

түсінік беріп, қолдау көрсетіп отырады.

Жас маманға қолдау көрсетіп отыратын тағы бір ұйым ол – кәсіподақ.

Жас маманның еңбек жолында кездесетін қиындықтарды жеңілдетуге, еңбек

заңдылықтарының сақталып, орындалып жатқанын бақылауда, жұмыскерге

материалдық-моральдық қамқорлық көрсетуде кәсіподақтың атқарар міндеті

орасан зор. Жылдан жылға еңбек адамының кәсіподаққа деген сенімі артуда.

Мекеме мүшелерінің мүддесін қорғаушы, оларды еңбекпен қамтамасыз етіп,

келісім шарттың орындалуын қадағалап, мекемеде еңбек қатынастарының

заңдылықтарының сақталуын жүзеге асыратын ұйым болып табылады.

Елімізде өткен эпедемия әсерінен, оқушыларымыз мектептен бір


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

36

жарым жылға жырақтады. Сол уақыт аралығында оқушыларымыздың назары

толықтай гаджеттерге ауысып, оқуға деген ынтаның азайғаны байқалады.

Оқушылардың қызығушылығын арттыруға ұялы телефонға көшіріп алуға

болатын көптеген платформалар бар. Олардың көбісі ойын түрінде кездеседі.

Нағыз баланың қазіргі таңдағы сұранысқа ие қызығушылығы. Біз мұғалімдер,

осыдан өзімізге пайдалы тұсын тауып, толықтай сабағымызға пайдаланып,

сапалы нәтиже алуымызға болады. Мысалы, сіздерге осындай платформалар

жөнінде баяндап берейін. Менің пәнім: бастауыш сыныптардағы ағылшын тілі

пәні. Тілді жаттықтыру үшін оқушылар көп мәтін оқиды. Осы тұста мәтін оқуға

арналған көптегген платформалар бар. Тегін ұялы телефонға тартылады.

Ағылшын тіліндегі мәтінді оқу барысында, әр сөздің үстінен бассаңыз, дұрыс

оқылуы мен аудармасы жазылып тұрады. Оқушы үшін өте ыңғайлы, мәтінді тек

оқып қоймай, оның аудармасын түсініп, әрі сөздерді есте сақтап қалуға

мүмкіндігі бар.

Келесі «Kiddopia» ойыны, бұл ойында балалар, берілген түске сай

суретті бояп, түстерді жаттап, фигуралар арқылы сурет құрастырып,

фигураларды есте сақтап, суреттер арқылы алфавит әріптерін жаттап сөз

құрастыруға болады.

«MarcoPolo World School» басытауыштың 1-2 сынып оқушыларына

өте ыңғайлы, оқуды және жазуды үйренуге болады, есептер шығарып, басқа да

оқушының қабілеттерін дамытуға көмектеседі, әлем жайлы көптеген видеолар

қарауға болады, 500 ге жуық видео сабақтар бар, 3000ға жуып жаттығулар бар.

Осыған ұқсас «Endless Learning Academy», «Hungry Caterpillar Play

School», «Play Kids», «Homer» тағы басқа көптеген түрлері бар. Бұл

платформалардың көбісі ойын түрінде болғандықтан, деңгейлерден тұрады. Әр

деңгейді өткен сайын балалар ұпай алып отырады, ұпайлары тиын түрінде

беріледі және ол ойындардың вертуалды дүкендері бар, оқушылар жинаған

тиындарынан сол дүкендерде берілген заттарды сатып алуына болады. Бұл өте

қызық. Оқушы тек ойын ойнап қоймай, сөздерді қайталау арқылы есте

сақтайды, логикалық ойлау қабіледі дами түседі.

Қорытындылай келе, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Болашақта еңбек

етіп, өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай

тәрбиелесе, Қазақстан сол деңгейде болады. Сондықтан ұстазға жүктелетін

міндет ауыр» – демекші, өзімізге артылған жүкті әр ұстаз сезініп, қызметіне

адал болса, еліміздің білім беру жүйесін халықаралық деңгейге көтеру

қолымыздан келеді деп сенемін.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

37

№ S00059 02.04.2022 ж

Communication and technology

РАХЫМЖАН АРАЙ МҰРАТБЕКҚЫЗЫ

Нур- Сұлтан қаласы №52 Бейiмбет Майлин атындағы

мектеп гимназиясының ағылшын тілі пәні мұғалімі

School:

Date: Teacher name:

Grade:7 Number present: absent:

The theme Communication and technology

Learning objectives(s) that this lesson is contributing to

7.C3 respect different points of view

7.L3 understand more complex supported questions on a

growing range of general and curricular topics 7.L6 deduce meaning from context in supported extended talk on a range of general and curricular topics 7.S5 keep interaction going in longer exchanges on a range of general and curricular topics 7.S7 use appropriate subject-specific vocabulary and syntax to talk about a limited range of general topics, and some curricular topics

Lesson objectives All students will be able to - use new topical vocabulary - match at least 2 communication types to the speaker

Most students will be able to - match 2-3 communication types to the speaker

Some students will be able to

- predict possible answers during listening activity

- give their opinion with the help of prompts

Assessment criteria

Students will be considered successful if they are able to match the types of communication in listening section with 2-3 correct answers

Value instilled at the lesson (including Global citizenship key elements (GC)

GC Knowledge and understanding: The importance of respect and protection of human rights.

GC Skills: Understand personal strengths and weaknesses.

GC Values and attitudes: appreciate own individuality and individuality of other people.

Cross curricular links

Kazakh and Russian languages

ICT skills Interactive board


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

38

Previous learning Hobbies and leisure

Plan

Planned

timings

Planned activities (replace the notes below with your

planned activities)

Resources

Beginning 10 min

2 min

Warming up: Divide the class into two groups of equal size.One group should stand in a circle,looking out.The other group should stand in a larger circle around them,looking in.So the two circles of students will be facing each other , with a partner for each student. What is the Kazakh for bag? watch,laptop,ID card ,keys,mobile phone, money, mp3 player,ticket Techer asks students come to teacher’s table and choose one piece of the puzzle then find the other parts of the puzzle which have other students by this way you will collect three pictures and compound three groups W Teacher asks: Look at your pictures, what are they? T elicits from Ss the theme of the lesson and

introduces the LO

PPT 1

PPT 2

Middle

5 min

20 min

13 min

Lead – in: T asks Ss to brainstorm their ideas about

What about our today’s theme? Watch the video

Ss –about ICT

Pre – teaching: T uses flascard technique to present

new vocabulary.

This order is repeated for each word .

New words: navigator-

memory stick

printer;

camera;

refrigerator.

Touching the flashcards

Write the names of the most popular gargets.

1_____________2______________3_____________

PPT 3-10

PPT 11


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

39

10 min

10 min

7 min

6______________ 7_____________

Think pair share Activity 1: Ss work in pairs.

Comlate the dialogue with 4 of the words.

• Ann:Hi Jason,. I have a question for you.

Jason: OK, what's up?

• Ann:I've been having a problem with my com-

puter. I know you're an engineer so I thought you

might be able to help me.

Jason I see. What's the problem?

Ann I have a file that I can't open for some rea-

son.

Jason: What type of file is it?

Ann: It's a Word document I've been working on.

I need to finish it by tomorrow.

Jason: Do you think your computer might have a

virus?

Ann: No, I checked and there weren't any.

Jason: OK. I'm not sure what's wrong. If it's pos-

sible, email the file to me and I'll see if I can get it

to open.

• Ann: OK, I'll do that when I get home. Are you

going to be around tonight?

Jason: Yeah, I'll be home after 8PM. Send it to

me when you get a chance and I'll call you later.

Pre – listening: T gives each S a copy with the task and

give them the time to study it.

Then (T explains the meaning of “keep in touch”) and

asks the question: How do you keep in touch with your

friends?

T elicits from Ss what kind of information should they

write in a missed spaces.

Ss share their ideas.

PPT 12

Listening

worksheet

audio


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

40

Listening: T plays the record twice and Ss match the

speakers to the type of communication. T shows right

answers on the PPT and Ss peer check.

Answers: 1 text messages, 2 Skype, 3 a blog, 4 social

networking sites

Students listen again and note down the benefits and

negative points the speakers mention.

Post-listening; Students discuss the advantages and

disadvantages of technology.

Prompts:

I get really annoyed when you’re talking to some-

one, but they’re texting to

someone else.

Generally, I think technology is ….

The only problem with my smartphone is that I

keep (gerund) when I should …

End

3 min Plenary

White-spots strategy

Learners evaluate their achievement according LOs of the lesson. Learners write questions what was unclear and still needs some explanation.

Homework: Learn new words. Make up sentences their own sentences. Weak Ss just make up sentences, stronger Ss have to make up a story with sentences with new vocabulary

PPT 13

PPT 14

Additional information

Differentiation –

how do you plan

to give more

support? How do

you plan to

challenge the

more able

learners?

Assessment – how are you planning to check

learners’ learning?

Formative peer assessment for thelistening task:

2-3 correct answers – Achieved

1 correct answer – Working Towards

Health and

safety

check

ICT links

Differentiation can be by task, by

Differentiation: 1) While introducing new

Safety rules


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

41

outcome, by individual support, by selection of teaching materials and resources taking into account individual abilities of learners (Theory of Multiple Intelligences by Gardner).

Differentiation can be used at any stage of the lesson keeping time management in mind

vocabulary strong Ss can make up their own sentences with new words. 2) In pre – listening activity strong Ss can easily predict possible words. 3) As a hometask weak Ss just make up sentences, stronger Ss have to make up a story with sentences with new vocabulary

Reflection Were the lesson objectives/learning objectives realistic? Did all learners achieve the LO? If not, why? Did my planned differentiation work well? Did I stick to timings? What changes did I make from my plan and why? Summary evaluation What two things went really well (consider both teaching and learning)? What two things would have improved the lesson (consider both teaching and learning)? What have I learned from this lesson about the class orachievements/difficulties of individuals that will inform my next lesson?


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

42

№ S00060 02.04.2022 ж

The best cities in Kazakhstan

ЕРЖАН МӨЛДІР ЕРЛАНҚЫЗЫ

Нұр-Сұлтан қаласы Бейімбет Майлин атындағы

№52 мектеп гимназиясының ағылшын тілі пәні мұғалімі

Unit of a long term plan

Holidays and Travel.

School:

Date: Teacher name:

CLASS: 7 Number present: absent:

Lesson title: The best cities in Kazakhstan

Learning

objectives(s) that

this lesson is

contributing to

(link to the Subject

programme)

7C.3 Respect differing points of view.

7S.7 Use appropriate subject-specific vocabulary and syntax to talk

about a range of general topics, and some curricular topics.

7 R.2 Understand specific information and details in texts on a

range of familiar general and curricular topics.

7UE.17 Use if\unless in first conditional clauses, use defining

relative clauses with which who that where on a wide range of

familiar general and curricular topics.

Level of thinking

skills

Knowledge, understanding, application.

Lesson objectives All learners will able to:

-speak about the best cities of Kazakhstan;

Most learners will able to:

-speak on a topic using new expressions;

. use first conditional in speaking activities ;

Some learners will able to:

-Speak about sightseeing of Kazakhstan and it’s nature;

Assessment

criteria

-Can relate vocabulary and use first conditional;

Values links -Teach the students to be patriot;

-Teach pupils to love and know about our country;

-Protect and respect the nature and motherland;

Cross-curricular

links

History, Geography, Kazakh, Russian.

Previous learning The best places in Kazakhstan


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

43

Planne

d

timings

Planned activities (replace the notes below with your

planned activities)

Resources

Start

Teacher’s activities Students’ activities Resources

8 min Greeting

Psychological spirit:

Training: “I wish you

…”

Let’s stand in a circle and

wishes to each other

Check Hometask.

Let’s stand in a circle

Method “Spider”

Repeat last lesson.

Let’s repeat the

dictionaries that we

learned and hold the tip

and throw to another

pupil.

Greeting.

Duty’s report.

- I wish you luck!

-I wish you Success!

-I wish you health!

-I wish you happiness!

-Be pretty!

-Be boldness!

PPT Slide

Pictures.

5 min

Pre-learning.

Watching video.

I.Brainstorming.

Pupils now we are

watching video. Be

attentive please!

-What can you say about

this video?

-What is the best places

do you know in

Kazakhstan?

- Why do you think so?

-How do you think our

today’s new theme is?

T: ok ,very good.

As you guessed, today

-Learners answer to the

questions.

https://www.youtube.co

m/watch?v=dHz_PvyEo

oA

The Teacher assesses

students with smiles.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

44

Middle

3 min

7 min

we’ll talk about our

country and the best

places to visit in

Kazakhstan.

II. T :There are a lot of

wonderful places to visit

in Kazakhstan. Today we

have unusual lesson.

You will admire places of

interest, and I’m sure you

will show your

knowledge and we’ll talk

about our country. Let’s

begin our travelling from

the visiting the capital of

our country.

Work with translation.

Be Attentive!

III. After reading the text

you should answer the

questions. choose a

reporter for another

subgroup.

Work with translation.

I’ll check you, how did

you understand the

text?

Method “Reporter”.

Sightseeing-көрнекі

жерлер

Mountain-тау

forest-тау

Entertainment-ойын-

сауық

Mausoleum-кесене

Attractive-қызықты

tower-мұнара

aquarium-аквариум

desert-шөл

steppe-дала

fabulous-ертегі

domes-күмбез

exciting-қызықты

nature- табиғат

Buildings-ғимараттар

Task for more able

students.

Reporter 1:

Reporter 2:

Astana (NURSULTAN )

AkOrda is the residence of

our president. He works

and lives in AkOrda.

Duman is the biggest

oceanarium in the Central

Asia. There are many

different kinds of fish

there.

Baiterek is an observation

tower in Astana. It is 97

Pictures

PPT ,Pictures of the

best places.

Activeboard


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

45

5 min

IV. Make true and false

statements on the text.

meters tall. On the top

level there is a handprint of

the right hand of

NursultanNazarbayev, the

first President of the

Independent republic of

Kazakhstan.

“Almaty”

Almaty was the capital of

Kazakhstan from 1929 to

1997. Now it is big

commercial and cultural

center of country. There are

a lot of sightseeing in

Almaty.

Medeu is located in

mountain. It is the highest

skating rink in the world.

Kok-Tobe mountain. It has

a variety of a musement

park. There is also 372

metres tall TV Tower.

There is also a ski resort in

Almaty- Shymbulak. It is

elevated 2200 metres

above sea level.

1) Astana the heart of

Kazakhstan is an an-

cient city (T)

2) Astana The most of the

buildings found here

are old-fashioned (F)

3) Almaty is a number of

one city in Kazakhstan

( F )

4) Kok-tobe is a nature

park and mountain (T)

5) Baiterek is 115 metres

The teacher assesses

each pupils by “Star”.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

46

tall ( F)

6) Ak Orda is not just a

work place of president

but his home too

( T )

2 min

5 min

V . Extension activity.

Energizer.

There are some pictures.

I’ll give your instructions

and you should do it.

F.ex: .

1)We Go to the musical

school and play the

dombra.

2) We go to the horror

film and we are in a

terrible state.

3) We go to the nature

park and we have rest

4) We go to school and

Hands up!

Hands down!

Stand up!

Sit down!

5)Applause

Clap-clap your hands!

Thank you very much!

VI. Work in pairs. Let’s

revise our grammar:

Present Simple

Use Present

Simple by method “Add

details”

Teacher gives “Wait

time” Read an translate.

-Pupils do the Total

Physical Response activity

to get energized.

Task for the more able

learners :

-match and write on your

copybook the sentences

using Present Simple

Task for the less able

learners.

1.I …. to school every day

(go)

2.We often …. basketball

(Play)

3.We ….. to the Almaty

every week

(Go)

4. She…… how to cook

(Do, not,Want )

5. We … for a picnic to

mountain every month.

(Go)

6)… you … in Astana ?

(do,live)

7) He …… the car. (do not,

drive)

8) She … Spanish and

English (Speak)

9) I … hairs every day

(wash up)

10) They ……to the

cinema every day (go)


each pupils by Stickers


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

47

Descriptor:

-applies correct form of

the Present simple;

-makes up the sentences;

-reads and translates

the sentences;

End

5 min.

VII. W:Open the “Magic

box” and take one of the

stickers.

If you answer the

question, you’ll have the

ticket to the cities.

Astana,

Almaty,

Kokshetau,

Turkestan,

Shymkent,

New York,

London, Japan,

Washington,

Holywood

Feedback

Today’s lesson

Hometask: Write a topic

about the beautiful place

and the sight there which

you have visited or like

best

Pupils go to the box and

choose stickers.


learners with tickets:

Pupils stick Stars

Additional information

Differentiation – how do you plan

to give more support? How do you

plan to challenge the more able

learners?

Assessment – how are

you planning to check

learners’ learning?

Health and safety check

Task for more able

learners:

-Take a role of

by questioning ,by feedback activities

through observation pupils' pair work

Feedback by method 3:2:1

Be careful while you

work in pairs.

to be accurate while


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

48

reporter and giving

hometask.

-make the sentences

in first conditional;

Task for less able

students:

-answer the

questions

-match the sentences

3- facts known from the lesson

2- interesting things learned from the

lesson

1 -question for the lesson

working with

scissors,pen.

Classroom rules.

Be a good Listener.

Follow directions.

Raise your hand to speak.

Be kind to others.

Do your best and work

hard.

Reflection

Were the lesson objectives/learning objectives realistic?

Did all the learners achieve the lesson objectives/ learning

objectives? If not, why?

Did my planned differentiation work well?

Did I stick to timings?

What changes did I make from my plan and why?

Use the space below to

reflect on your lesson.

Answer the most relevant

questions from the box

on the left about your

lesson.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

49

№ S00061 02.04.2022 ж

Мен – жаңа ғасыр педагогімін

САДВАКАСОВА ГУЛЬНУР ТУРАРБЕКОВНА

Нұр- Сұлтан қаласы Бейімбет Майлин атындағы

№52 мектеп- гимназиясының бастауыш сынып мұғалімі

«Жай мұғалім хабарлайды,

Жақсы мұғалім түсіндіреді.

Керемет мұғалім көрсетеді,

Ұлы мұғалім шабыттандырады»

«Ел есінде бір жыл қалғың келсе – ас бер, он жыл қалғың келсе – ағаш

отырғыз, ал мәңгі қалғың келсе – бала тәрбиеле» дейді халық даналығы.

Мен үшін қастерлі де, қасиетті мамандық ол – ұстаздық жол.

Мамандықты таңдау – әр адам үшін ең маңызды шешім. Мен үнемі

Ж.Аймауытовтың «Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ мұның кез келгеніне

икемділік қажет, бұл – жай күнелту, тамақ асыраудың ғана жолы емес, үлкен

өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нәрсе» деген сөзін өзіме жол сілтер

Темірқазық қып алдым. Сөйттім де «Ұстаздық» деп аталатын қиын да қызық

соқпаққа алып барар мамандықты таңдауға бел будым.

Өйткені мектеп өмірі мен үшін ыстық, тым жақын. Бала күнімнен санама

сіңген қоңырау үні, 45 минуттық білімнің тылсым құдіреті өзіне шықыратын да

тұратын. Осы арман желкені салиқалы да салмақты ұстаздарымның жолын

жалғастыруға себеп болды.

Ұстаздық еткен жалықпас,

Үйретуден балаға, – деп, ұлы Абай атамыз айтқандай, мектеп ұжымындағы

әрбір ұстаздың бойында болатын төзімділік, сыпайылық, адамгершілік,

еңбексүйгіштік сияқты жақсы қасиеттерді бойыма сіңірдім. Тәжірбиелі

ұстаздардан шәкірттермен жұмыс жасау әдістерін, оларды жақсы көруді, көңілін

таба білуді үйрендім Қиыны мен жеңілі, қызығы мен қуанышы мол болған еңбек

жолымдағы педагогикалық ұстанымым – үнемі жаңалыққа ұмтылып, ақпарат

ағымында заманауи алдыңғы қатардан көріну және әр оқушының бойынан

жақсылық тауып, бұлақтың көзін ашу арқылы биік мақсаттарға жетелеу.

Б.Момышұлы «Ұстаз – ұлық емес, ұлы қызмет»дейді. Ал ұстаздық – мен

үшін биік шың іспетті. Өзіңнің аңсаған шыңыңа шығу үшін талай еңбектенесің.

Ал сол шыңға жету жолындағы талай бұрмалаң да шатқал, қиын да

қалтарыстарына төзе білетініме сенімім мол.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

50

Жебеп тұрар, демеп тұрар арқада,

Болу керек құдіретті төрт ана.

Туған жері – түп қазығы, айбыны,

Туған тілі – сатылмайтын байлығы,

Туған дәстүр, салт-санасы – тірегі,

Қадамыңа шуақ шашар үнемі, – деп М.Шаханов ағамыз жырлағандай, адам

баласының өміріндегі төрт ананның бірі болып табылатын – қазақ тілі мен қазақ

әдебиетінің мұғалімі болу – аса жауапкершілікті іс деп білемін. Осындай

жаһандану заманына тұспа-тұс келген біздің шәкірттеріміздің бойына ұлттық

рухымызды сіңіріп, тілі мен дінін, ділін берік ұстанған ұрпақ оқыту, тәрбиелеу

барысында қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімінің мойынына жүктелетін

міндет зор. Сондай-ақ қазіргі білім беру саласының алдында тұрған басты

мәселе – жаңа форматты ұстаз қалыптастыру. Бүгінде ұстаздар қауымы үстелдің

бір шетінде «мен ұстазбын» деп тұрып алмай, бақылаушы, жазалаушы,

тексеруші қызметін әрі ысырып тастап, ізденуші, зерттеуші, шығармашылықпен

жұмыс жасайтын жаңашыл болса деп ойлаймын.

Иә, мен қазіргі заман педагогімін. Осы жолда өз алдыма шәкірттерге терең

білу барысында мақсаттар қойдым. Менің ойымша, қазіргі педагогикалық

тәжірибеде тиімділікке қол жеткізу үшін Кембридж бағдарламасын жеті

модульді сабақта тиімді пайдалану, яғни оқушыға өзіне дұрыс шешім табу және

алға қойылған міндеттерді шешу үшін шығармашылықпен және сын тұрғысынан

ойлауға мүмкіндік беру керек. Мен өзімнің шәкірттеріме бағыт-бағдар беремін,

ал алдымдағы шәкірт оны жүзеге асырады. Жан-жақты өз пікірлерін айтып,

ойларымен бөліседі. Өз сабақтарымда қолданатын әдістер мен тәсілдер заман

талаптарына сәйкес келеді және оқушыларыма ұнайды. Жаңа ғасыр педагогі,

бұл – рефлексивті педагог. Әрбір мұғалім үнемі өзін-өзі жетілдіріп және

де рефлексия тәжірибесінде ғана бұл өсуге ықпал етеді.

Мен жұмыс жасап жүрген шағын жинақты мектепте әр түрлі оқушылар бар

және әр оқушының ойлауы мен қабылдауы да әр түрлі деңгейде. Кей кезде

жаңартылған білім беру жүйесінде топқа, жұпқа бөліп жұмыстану кездерінде

қиындықтар да кездесіп жатады. Осындай кездерде шетел ғалымы Генри

Фордтың « Бұған дейін жасағандардың бәрін одан да жақсырақ етіп жасауға

болады» деген сөзін есіме аламын да, өзімнің тәжірибемде жинақтаған әдіс-

тәсілдерге сүйенемін.

Менің шәкірттерім менен әр күн сайын жаңалықтар күтеді және олардың

сенімін ақтамауға болмайды. Менің мамандығым менен тұрақты жұмылдыруды

талап етеді. Мен бәсекеге қабілетті жастарды дамыту және тәрбиелеу үшін

барлық жаңалықтарды білуге міндеттімін. Мен мұғаліммін, «Өз болашағымды»

оқытамын, болашақ дәрігерлер, мұғалімдер, инженерлер, әскери және барлық

болашақ мамандарын даярлаймын.


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

51

МАЗМҰНЫ

АХМЕТОВ НУРЛАН ТУРДЫБЕКУЛЫ

МЕНДАЛИЕВА ЖАНСАЯ ТУРСЫНАЛИЕВНА

ТАДЖИБАЕВА ЖІБЕК АЛДАБЕРГЕНОВНА

АМАНТАЕВА ЖАНСАЯ ЕСЕТҚЫЗЫ

ХАРИЯХМЕТ МҮЛГІСІН

МАЯСАРОВА НУРИЛА МАХСУДОВНА

АЛДИЯР АЙСАНА ҚАЛДЫБАЙҚЫЗЫ

МУХАНБЕТРАХИМ АҚЕРКЕ БАУЫРЖАНҚЫЗЫ

БАТЫРШАЕВА ГУЛЖАН НУСИПЖАНОВНА

ҚОРЖЫНБАЙ ГҮЛЖАЙНА ӨМІРХАНҚЫЗЫ

РАХЫМЖАН АРАЙ МҰРАТБЕКҚЫЗЫ

ЕРЖАН МӨЛДІР ЕРЛАНҚЫЗЫ

САДВАКАСОВА ГУЛЬНУР ТУРАРБЕКОВНА

№ S00051 31.03.2022 ж Ағашты механикалық өңдеуге арналған ...

Documents

Transcript of № S00051 31.03.2022 ж Ағашты механикалық өңдеуге арналған ...