รายงานสถานการณ์คุณภาพสิ่งแวดล้อม...

รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม ป พ.ศ. 2563

สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 กรมควบคมมลพษ 1

ส ำนกงำนสงแวดลอมภำคท 10 (ขอนแกน)

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

http://www.reo10.mnre.go.th/

รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม ป พ.ศ. 2563 (กาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด หนองบวล าภ)



คำนำ

รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม ป 2563 ฉบบน สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 จดทำขน เพอรวบรวมและประเมนสถานการณทางดานสงแวดลอมระดบภาคและการบรหารจดการสงแวดลอมในพนทรบผดชอบ 5 จงหวด ไดแก กาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด และหนองบวลำภ ตามบทบาทหนาทและภารกจในกฎกระทรวงแบงสวนราชการสำนกงานปลดกระทรวง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอม โดยมสาระสำคญในการนำเสนอสถานการณดานทรพยากรธรรมชาต คณภาพสงแวดลอม ขยะและของเสยอนตรายชมชน การควบคมมลพษและการรองเรยนดานสงแวดลอม และการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบพนท เพอใหหนวยงานทเก ยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน และ ประชาชน ไดรบทราบสถานการณและแนวโนมของการเปลยนแปลงของคณภาพสงแวดลอมเพอใชประโยชนในการใชเปนขอมลวางแผนการบรหารจดการสงแวดลอมรวมกน

สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ขอขอบคณทกหนวยงานทใหความอนเคราะหขอมลในการจดทำรายงานฉบบนจะสำเรจลลวง ไปดวยด และหวงเปนอยางยงวา รายงานฉบบนจะเปนประโยชนในการบรหารจดการคณภาพสงแวดลอมในพนทตอไป

สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

2564



สารบญ

หนา บทท 1 ขอมลทวไป

1.1 ขอบเขตพนทรบผดชอบ 1.2 ลกษณะทางภมศาสตร 1.3 ลกษณะทางภมอากาศ 1.4 ขอบเขตการปกครองและความหนาแนนของประชากร 1.5 ทรพยากรธรรมชาตและศลปกรรม

4 5 5 6 7

บทท 2 สถานการณคณภาพสงแวดลอม 2.1 สถานการณคณภาพนำ

2.1.1 คณภาพนำแหลงนำผวดน 2.1.2 คณภาพนำประปาสำหรบอปโภคและบรโภค 2.2 สถานการณคณภาพอากาศ

22 22 24 28

บทท 3 สถานการณมลพษสงแวดลอม 3.1 นำเสยชมชน

3.2 ขยะมลฝอยและการจดการขยะอนตรายชมชน 3.2.1 สถานการณขยะมลฝอยทวไป 3.2.2 สถานการณของเสยอนตรายชมชน 3.2.3 ขยะอเลกทรอนกส

31 34 34 41 42

บทท 4 การจดการสงแวดลอมเชงพนท 4.1 การประเมนพนทเสยงดานมลพษทางนำ

4.2 การตดตามผลกระทบสงแวดลอมของโครงการพฒนาในระดบพนท

4.3 การสงเสรมการดำเนนงานเครอขายสงเสรมการจดการสงแวดลอม ป พ.ศ. 2563

46 52 54

บทท 5 การควบคมมลพษและการจดการเรองรองเรยนดานสงแวดลอม 5.1 การตดตามตรวจสอบการระบายนำทงของแหลงกำเนดมลพษ

5.2 การจดการเรองรองเรยนดานสงแวดลอม 57 59

บทท 6 สถานการณประเดนรอนดานสงแวดลอม ป 2563

6.1 ปญหานำพองเนาเสย

61



บทท 1 ขอมลทวไป

1.1 ขอบเขตและลกษณะพนทรบผดชอบ

สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ขอนแกน สงกดกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มพนทรบผดชอบในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5 จงหวด ไดแก จงหวดกาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด และหนองบวลำภ ครอบคลมพนท 35,720 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 22.3 ลานไร มขอบเขตตดตอกบพนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 9 อดรธาน สำนกงานสงแวดลอมภาคท 11 นครราชสมา และสำนกงานสงแวดลอมภาคท 12 อบลราชธาน

ทศเหนอ ตดกบเขตรบผดชอบชอง สำนกงานสงแวดลอมภาคท 9 อดรธาน ทศใต ตดกบเขตรบผดชอบของ สำนกงานสงแวดลอมภาคท 11 นครราชสมา ทศตะวนออก ตดกบเขตรบผดชอบของ สำนกงานสงแวดลอมภาคท 12 อบลราชธาน ทศตะวนตก ตดกบเขตรบผดชอบของ สำนกงานสงแวดลอมภาคท 9 และ 11

ภาพท 1.1 แผนทเขตพนทรบผดชอบสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 (ขอนแกน)



1.2 ลกษณะทางภมประเทศ พนทสวนใหญมลกษณะภมประเทศเปนเทอกเขาลอมรอบมระดบความสงจากระดบนำทะเล เฉลย 130-500 เมตร

ไดแก เทอกเขาทางดานทศเหนอจงหวดหนองบวลำ เทอกเขาเพชรบรณดานทศตะวนตกของจงหวดขอนแกน และเทอกเขาภพานดานทศเหนอของจงหวดกาฬสนธและบางสวนของจงหวดรอยเอด ในสวนตรงกลางของพนทเปนทราบลมแมนำ ไดแก แมนำพอง ลำปาว และแมนำช สวนจงหวดมหาสรคาม พบมพนทเปนลกษณะภมประเทศแบบลกคลนลกระนาดในบรเวณตอนกลางของจงหวด

ภาพท 1.2 แผนทแสดงขอมลลกณะทางภมศาสตร

1.3 ลกษณะทางภมอากาศ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยมภมอากาศเปนแบบรอนชนสลบแหง อณหภมสงสดโดยเฉลยอยท 32.1 องศาเซลเซยส และอณหภมตำสดโดยเฉล ยอย ท 21.2 องศาเซลเซยส ปรมาณนำฝนอย ในระดบปานกลาง มทงหมด 3 ฤดไดแก ฤดรอน ระหวางเดอนกมภาพนธถงพฤษภาคม ฤดฝน ระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม ฤดหนาว ระหวางเดอนตลาคม ถงเดอนกมภาพนธ ของทกป

จงหวดหนองบวลำภ เนอท 3,859.0 km2 หรอ 2.4 ลานไร

สงจากระดบนำทะเลปานกลาง 200 m.

ภมประเทศเปนแองทราบมเทอกเขาภพานลอมรอบ

ลกคลนลอน ทางตอนบนของจงหวดเปนภเขาสง จงหวดกาฬสนธ เนอท 6,946.7 km2 หรอ 4.3 ลานไร สงจากระดบนำทะเลปานกลาง 250-500 m. ภมประเทศเปนภเขาสงบนเทอกเขาภพานและทราบลมนำขง แหลงนำสำคญ ไดแก เขอนลำปาว ลำนำปาว ลำนำยง

จงหวดรอยเอด เนอท 8799.5 km2 หรอ 5.2 ลานไร หาง กทม. 509 km. สงจากระดบนำทะเลปานกลาง 130-160 m. ภมประเทศเปนภเขาเตยทางทศเหนอและทราบลมแมนำ แหลงนำสำคญ ไดแก แมนำช ลำนำเสยว นำมล

จงหวดมหาสารคาม เนอท 5,228.8 km2 หรอ 3.2 ลานไร

หาง กทม. 470 km. สงจากระดบนำทะเลปานกลาง 130-230 m.

ภมประเทศ พนทคอนขางราบเรยบถงลกคลนลอนลาด แหลงนำสำคญไดแก แมนำช และลำนำเสยว

จงหวดขอนแกน เนอท 10,885.9 km2 หรอ 6.8 ลานไร

หาง กทม. 445 km. สงจากระดบนำทะเลปานกลาง 100-200 m.

ภมประเทศเปนภเขาและทราบเชงเขา ทราบลมนำ แหลงนำสำคญ ไดแก เขอนอบลรตน แมนำช ลำนำพอง ลำนำเชญ



1.4 ขอบเขตการปกครองและความหนาแนนของประชากร พนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ขอนแกน จำนวน 5 จงหวด มอำเภอทงหมด 83 อำเภอ 719 ตำบล และ 8,993 หมบาน สำหรบการปกครองในรปแบบองคกรปกครองสวนทองถน มทงหมด 790 แหง ประกอบไปดวย องคการบรหารสวนจงหวด 5 แหง เทศบาลนคร 1 แหง เทศบาลเมอง 11 แหง เทศบาลตำบล 267 แหง และองคการบรหารสวนตำบล 506 แหง

มประชากรรวมทงหมด 5,566,946 คน เปนชาย 2,751,919 คน หญง 2,815,027 คน โดยมจงหวดทมประชากรมากทสด ไดแก จงหวดขอนแกน รอยเอด กาฬสนธ และหนองบวลำภ ตามลำดบ สำหรบจงหวดทมความหนาแนนของประชากรตอพนทมากทสด ไดแก จงหวดมหาสารคาม ขอนแกน รอยเอด กาฬสนธ และหนองบวลำภ ตามลำดบ ตารางท 1.1 ขอบเขตการปกครองและจำนวนประชากร ป พ.ศ.2563

จงหวด อำเภอ ตำบล หมบาน เขต (แหง) 1 ประชากร (คน) 2 ความหนาแนนของปชก. (คน/ตร.กม.)

อบจ. ทน. ทม. ทต. อบต. รวม ป 2563 ชาย หญง

กาฬสนธ 18 135 1,585 1 - 2 77 71 151 984,539 488,189 496,350 141.6 ขอนแกน 26 199 2,331 1 1 6 77 140 225 1,802,771 887,271 915,500 165.6 มหาสารคาม 13 133 1,944 1 - 1 18 123 143 962,435 472,139 490,296 184.1 รอยเอด 20 193 2,446 1 - 1 72 129 203 1,306,135 649,466 656,669 148.3 หนองบวลำภ 6 59 687 1 - 1 23 43 68 511,617 255,565 256,052 132.9

รวม 83 719 8,993 5 1 11 267 506 790 5,567,497 2,752,630 2,814,867 ทมา : 1 สำนกบรหารการปกครองทองถน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ณ เดอนมนาคม 2561 (https:multi.dopa.go.th) 2 ประกาศ เรอง จำนวนราษฎรทวราชอาณาจกรตามหลกฐานการทะเบยราษฎร ณ วนท 31 ธ.ค.2563 3 ไมรวมจำนวนประชากรแฝง

982,000

984,000

986,000

988,000

ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

ชอแกน

แนวโนมจ านวนประชากร จงหวดกาฬสนธ

จ านวนประชากร เชงเสน (จ านวนประชากร)

958,000

960,000

962,000

964,000

966,000

ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

แนวโนมจ านวนประชากร จงหวดมหาสารคาม


คน คน



ภาพท 1.3 แนวโนมสถานการณความหนาแนนของประชากร พ.ศ.2563 (รายจงหวด)

1.5 ทรพยากรธรรมชาตและศลปกรรม 1.5.1 ทรพยากรปาไม ป พ.ศ. 2563 ประเทศไทยมพนท ปาไมอยทงสน 102 ,353,484.76 ไร หรอคดเปนรอยละ 31.64 ของพนทประเทศ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 15,718,049.67 ไร คดเปนรอยละ 14.99 สำหรบพนทรบผดชอบ ของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 (5 จงหวด) มเนอทปาไมทงหมด 1,885,815.69 ไร คดเปนรอยละ 42.28 โดยจงหวดทมพนทปาไมมากทสด คอ จงหวดขอนแกน กาฬสนธ หนองบวลำภ รอยเอด และมหาสารคาม ตามลำดบ ตารางท 1.2 เนอทปาไม ป 2559-2563

จงหวด พนทจงหวด 2559 2560 2561 2562 2563 เนอทปา (ไร) รอยละ เนอทปา (ไร) รอยละ เนอทปา (ไร) รอยละ เนอทปา (ไร) รอยละ เนอทปา (ไร) รอยละ

กาฬสนธ 4,335,183.22 468583.69 10.81 464,705.66 10.72 471,982.99 10.89 474,092.05 10.94 473,669.93 10.93 ขอนแกน 6,662,090.37 737846.01 11.08 742,018.04 11.14 760,769.24 11.42 763,929.46 11.47 763,545.31 11.46 มหาสารคาม 3,504,592.35 136630.98 3.90 133,044.17 3.8 133,663.77 3.81 133,600.95 3.81 133,128.81 3.8 รอยเอด 4,920,631.36 206865.08 4.20 213,728.69 4.34 214,224.58 4.35 215,993.24 4.39 215,453.79 4.38 หนองบวลำภ 2,562,107.95 291294.41 11.37 293,822.34 11.47 297,403.52 11.61 300,180.12 11.72 300,017.85 11.71

รวม 21,984,605.3 1,841,220.17 8.38 1,847,318.90 8.40 1,878,044.10 8.54 1,887,795.82 8.59 1,885,815.69 8.58

ทมา : รายงานโครงการจดทำขอมลสภาพพนทปาป 2563 , สำนกจดการทดนปาไม กรมปาไม

1,302,000

1,304,000

1,306,000

1,308,000

1,310,000

ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

แนวโนมจ านวนประชากร จงหวดมหาสารคาม


1,780,000

1,790,000

1,800,000

1,810,000

ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

แนวโนมจ านวนประชากร จงหวดขอนแกน


506,000

508,000

510,000

512,000

514,000

ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

แนวโนมจ านวนประชากร จงหวดหนองบวล าภ


155

156

156

157

ป 2557 ป 2558 ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

แนวโนมความหนาแนนของประชากร / พนท สสภ.10

ความหนานแนน เชงเสน (ความหนานแนน)

คน คน

คน คน



ภาพท 1.4 แนวโนมพนทปาไมในพนท สสภ.10 พ.ศ.2563

15.2 ทรพยากรนำ

สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ตงอยในเขตพนทลำลมนำสำคญ 3 ลมนำ ไดแก ลมนำช ซงเปนพนทสวนใหญ ลมนำมล และบางสวนอยในเขคลมนำโขง ซงมรายละเอยด ดงน

1) ลมนำช เปนล มนำสำคญของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มแนนำชเปนแมนำสายหลก มพ นท มพ นท ลมนำรวมทงสน 49,131.92 ตารางกโลเมตร หรอ 30,707,453 ไร มพนทอยในเขต 14 จงหวด ไดแก ชยภม ขอนแกน หนองบวลำภ อดรธาน มหาสารคาม นครราชสมา เลย เพชรบรณ กาฬสนธ รอยเอด ยโสธร อบลราชธาน ศรสะเกษ และมกดาหาร

ลมนำชตงอยระหวางเสนรงท 15° 30´ เหนอถงเสนรงท 17° 30´ เหนอ และอยระหวางเสนแวงท 101° 30´ ตะวนออกถงเสนแวงท 104° 30´ ตะวนออก ทศเหนอตดกบลมนำโขง ทศใตตดกบลมนำมล ทศตะวนออกตดกบลมนำโขงและลมนำมล ทศตะวนตกตดกบลมนำปาสก สภาพภมประเทศ ของลมนำช ประกอบไปดวย เทอกเขาสง ทางทศตะวนออกและทศเหนอ คอเทอกเขาภพาน ทศตะวนตก คอ เทอกเขาจงหวดชยภม เปนตนกำเนดของ ลำนำช และแมนำ

0.0

5.0

10.0

กาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด หนองบวล าภ

สถานการณปาไมพนทส านกงานสงแวดลอมภาคท 10 (รายจงหวด)

2559 2560 2561 2562 2563

8.38 8.40

8.54 8.59 8.58

8.00

8.50

9.00

ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

แนวโนมพนทปาไมในพนทส านกงานสงแวดลอมภาคท 10

รอยละของปาตอพนท สสภ.10 เชงเสน (รอยละของปาตอพนท สสภ.10)

แสนไร



สาขาทสำคญหลายสาย สวนพนทตอนกลางเปนทราบถงลกคลนลอนและมเนนเลกนอยทางตอนใตของ ลมนำช มลำนำสาขาทสำคญ คอ

แมนำช เปนแหลงนำสำคญของภาคตะวนออกฉยงเหนอ มความยาว 830 กโลเมตร ซงเปนแมนำทมความยาวมากทสดในประเทศไทย มตนกำเนดจากทราบดานตะวนออกของเทอกเขาเพชรบรณนบตงแตเขาสนปนนำ เขาแปปนนำ เขาเสลยงตาถาด เขาอมนำ เขายอดช เขาครอก จนถงเขาเทวดา ซงเปนแนวภเขาชายเขตแดนดานตะวนตกเฉยงเหนอของจงหวดชยภม แมนำชแบงเปน 5 ชวง ไดแก ลำนำชตอนบน จากตนนำไหลผานจงหวดชยภม และบางสวนจงหวดขอนแกน ลำนำชสวนท 2 บรเวณอำเภอแวงนอย แวงใหญจงหวดขอนแกน ลำนำชสวนท 3 พนทจงหวดขอนแกนและ

มาหาสารคาม ลำนำชสวนท 4 พนทบางสวนของจงหวดขอนแกน มหาสารคาม และรอยเอด และลมนำชตอนลางในเขตพนทรอยเอด ยโสธร และอบลราชธานไหลลงมาบรรจบกบแมนำมลทอำเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน แมนำชลำนำสาขาทสำคญ คอ ลำนำพอง ลำนำปาว ลำนำเชญ ลำนำเสยว และลำนำยง เปนตน

ภาพท 1.5 แผนทแสดงพนทลมนำช

ลำนำพอง มตนกำเนดมาจากนำตกขนพองบนอทยานแหงชาตภกระดงจงหวดเลย ลำนำพองแบงออกเปน 2 ชวง ไดแก ลำนำพอตอนบน ไหลจากตนนำเขาเขตจงหวดขอนแกนบรเวณทวเขาภเปอย อำเภอชมแพ แลวไหลเปนแนวเขตกนเขตจงหวดขอนแกนกบจงหวดหนองบวลำภ และไหลเขาเขอนอบลรตน ลำนำพองตอนลาง ไหลจากเขอนอบลรตนผานอำเภออบลรตน อำเภอนำพอง และอำเภอเมอง จงหวดขอนแกนไปรวมกบแมนำช ทบ านหนองแสง ตำบลโพนงาม อำเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม มความยาวทงสน ประมาณ 125 กโลเมตร



ลำนำปาว มตนกำเนดอยทเทอกเขาภพาน ม 2 ชวง คอ ลำนำปาวตอนบน จากตนนำเขาสอางเกบนำหรอเขอนลำปาวและไหลผานอำเภอเมอง อำเภอยางตลาด อำเภอกมลาไสย แลวไหลลงสแมนำชทอำเภอรองคำ มความยาวทงสน 250 กโลเมตร

ลำนำเชญ มตนมตนนำบนเทอกเขาในเขตอทยานแหงชาตนำหนาว ดานอำเภอหลมเกา จงหวดเพชนบรณ ไหลลงทางทศตะวนออกเฉยงใตผานอำเภอคอนสาร จงหวดชยงภม อำเภอชมแพ รวมกบลำนำพรหมทอำเภอหนองเ รอ จงหวดขอนแกน และไหลลงอางเกบนำอบลรตน มความยาว 180 กโลเมตร

ลำนำยง มตนกำเนดมาจากเทอกเขาภพานทอำเภอเขาวง จงหวดกาฬสนธ ซงเปนสนปนนำของลมนำชกบลมนำสงคราม ไหลผานอำเภอหวยผง อำเภอนามน อำเภอกฉนารายณ จงหวดกาฬสนธ อำเภอโพนทอง อำเภอเมยวด อำเภอเสลภม จงหวดรอยเอด และไหลมามาบรรจบกบแมนำชท บานแจงนอย ตำบลคอเหนอ อำเภอเมองยโสธร จงหวดยโสธร รวมระยะทาง 225 กโลเมตร สำหรบพนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 มพนทรบผดชอบตงอยในเขตลมนำช 5 จงหวด มพนทรวมทงหมด 27,195.54 ตารางกโลเมตร หรอคดเปน 16,997,212.50 หรอรอยละ 55.35 ของพนทลมนำช

ตารางท 1.3 แสดงพนทลมนำชรายจงหวดในพนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

จงหวด พนทจงหวด พนทลมนำ รอยละพนท

รอยละของ

ลำนำสำคญ (ตร.กม.) (ตร.กม.) (ไร) จงหวด

พนทในลมนำช

กาฬสนธ 6,946.70 6,946.70 4,341,688 100 14.14 แมนำชสวนท 4 ลำนำปาวตอนบน ลำปาวตอนลาง หวยลำพนชาด ลำพะยง หวยหลว ลำนำยง หวยสายบาตร

ขอนแกน 10,885.90 9,549.71 5,968,569 87.72 19.44 แมนำชสวนท 2 หวยสามหมอ ลำนำพองตอนบน ลำนำพองตอนลาง ลำนำเชญ ลำนำพรหม หวยสายบาตร หวยสามหมอ

มหาสารคาม 5,228.80 2,997.47 1,873,419 57.32 6.10 แมนำชสวนท 4 ลำปาวตอนลาง หวยคะคาง หวยสายบาตร หวยสายบาตร รอยเอด 8,799.50 4,685.78 2,928,613 53.25 9.54 แมนำชสวนท 4 แมนำชตอนลาง ลำปาวตอนลาง ลำนำยง หนองบวลำภ 3,859.00 3,015.88 1,884,925 78.15 6.14 ลำนำพวย ลำพะเนยง ลำนำมอ ลำนำโมง ลำหวยเดอ ลำหวยโปงแค ลำหวย

ยาง ลำหวยสมปอย ลำหวยดาน ลำหวยโคโล รวม 35,719.90 27,195.54 16,997,212.5 76.1355 55.35

2) ลมนำมล มพนททงหมด 71,060 ตร.กม. หรอประมาณ 44,412,479 ไร ตงอยระหวางเสนรงท 14° 7´ เหนอ ถงเสนรงท 16° 20´ เหนอ และระหวางเสนแวงท 101° 17´ ตะวนออก ถงเสนแวงท 105° 40´ ตะวนออก พนทสวนใหญครอบคลม 10 จงหวด มพนทคาบเกยวเขตรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ทงหมด 3 จงหวด ไดแก จงหวดขอนแกน จงหวดมหาสารคาม และจงหวดรอยเอด มพนทรวม 6,882.57 ตารางกโลเมตร หรอ 4,301,606.25 ไร คดเปนรอยละ 14.01 ของพนทลมนำ

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%AC%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%9C%E0%B8%B6%E0%B9%89%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%99

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%89%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%93%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%82%E0%B8%9E%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B5

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%B5

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%A5%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%94

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%8A%E0%B8%B5

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A2%E0%B9%82%E0%B8%AA%E0%B8%98%E0%B8%A3

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%A0%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A2%E0%B9%82%E0%B8%AA%E0%B8%98%E0%B8%A3

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%A2%E0%B9%82%E0%B8%AA%E0%B8%98%E0%B8%A3



ตารางท 1.4 แสดงพนทลมนำมลรายจงหวดในพนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

จงหวด พนทจงหวด

(ตร.กม.) พนทลมนำ

รอยละพนท

รอยละของพนท ลำนำสำคญ

(ตร.กม.) (ไร) จงหวด ในลมนำช ขอนแกน 10,885.90 1,096.68 685,425 10.0743 2.23 หวยเอก ลำสะแทค ลำพงช มหาสารคาม 5,228.80 2,627.99 1,642,494 50.2599 5.35 ลำพงช ลำพลบพลา ลำเตา รอยเอด 8,799.50 3,157.90 1,973,688 35.8873 6.43 แมนำมลสวนท 2 ลำพลบพลา ลำเตา ลำเสยวนอย ลำเสยวใหญ

รวม 24,914.20 6,882.57 4,301,606.25 27.6251 14.01

3) ลมนำโขง แมนำโขง เปนแมนำนานาชาตทมตนกำเนดมาจากทราบสงธเบต ไหลผานตอนกลางของประเทศจน พมา ไทย ลาว และไหลออกทะเลทประเทศเวยดนาม มความยาว 4,173 กโลเมตร มพนทลมนำทอยในเขตประเทศไทย 178,080 ตารางกโลเมตร และอยในเขตรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 (ขอนแกน) เปนพนทบางสวนของจงหวดกาฬสนธ ขอนแกน รอยเอดและหนองบวลำภ จำนวน 1,099.87 ตารางกโลเมตรหรอ 687,418.75 ไร คดเปนรอยละ 0.03 ของพนทลมนำ ตารางท 1.5 แสดงพนทลมนำโขงรายจงหวดในพนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

จงหวด พนทจงหวด

(ตร.กม.) พนทลมนำ รอยละพนท

จงหวด รอยละของ

พนทในลมนำช ลำนำสำคญ

(ตร.กม.) (ไร) กาฬสนธ 6,946.70 7.88 4,925 0.11344 0.0160 หวยนำอน นำพง หวยบางทราย หวยบงอ ขอนแกน 10,885.90 0.06 38 0.00055 0.0001 หวยหลวง รอยเอด 8,799.50 16.36 10,225 0.18592 0.03 หวยบงอ หนองบวลำภ 3,859.00 1,083.45 677,156 28.0759 2.21 หวยนำปวน นำโมง หวยหลวง

รวม 23,544.40 1,099.87 687,418.75 4.67147 2.24

1.5.3 ทรพยากรธรรมชาตทางธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ ไดรวบรวมแหลงธรรมชาตทางธรณวทยาประเภทธรณสณฐาน ในพนทรบผดชอบของ

สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 มรายละเอยด ดงน จงหวดกาฬสนธ แหลงธรรมชาตทางธรณวทยาประเภทธรณสณฐานในจงหวดกาฬสนธ จำนวน 13 แหลง แบงเปน ธรณสณฐาน

ประเภทนำตก จำนวน 2 แหลง แหลงธรณสณฐาน ประเภทถำ 3 แหลง แหลงธรณสณฐานประเภทภเขา 6 แหลง แหลงซากดกดำบรรพ 2 แหลง



ตารางท 1.6 แหลงธรรมชาตทางธรณวทยา จงหวดกาฬสนธ ลำดบท ชอแหลง ตำบล อำเภอ ประเภท

1 ไดโนเสารภกมขาว โนนบร สหสขนธ ซากดกดำบรรพ 2 ไดโนเสารภแฝก ภแลนชาง นาค ซากดกดำบรรพ 3 นำตกตาดทอง โพนพสย เขาวง นำตก 4 นำตกแกงกะอาม ขมน สมเดจ นำตก 5 วนอทยานภพระ ยางอม ทาคนโท ภเขา 6 ลานหนเพลน ยางอม ทาคนโท ภเขา 7 ผาสวย ยางอม ทาคนโท ภเขา 8 ผาหนแยก ยางอม ทาคนโท ภเขา 9 ลานธรรม ยางอม ทาคนโท ภเขา 10 ผาเสวย ยางอม ทาคนโท ภเขา 11 ถำเสยมสบ ยางอม ทาคนโท ถำ 12 ถำพระรอด ยางอม ทาคนโท ถำ 13 ถำพระ ยางอม ทาคนโท ถำ

จงหวดขอนแกน แหลงธรรมชาตทางธรณวทยา ประเภทธรณสณฐานในจงหวดขอนแกน จำนวน 10 แหลง แบงเปน แหลงธรณ

สณฐานประเภทนำตก จำนวน 4 แหลง แหลงธรณสณฐานประเภทถำ จำนวน 3 แหลง แหลงธรณสณฐานประเภทภมประเทศโดดเดน จำนวน 2 แหลง แหลงซากดกดำบรรพ 1 แหลง

แหลงธรรมชาตท ไดประกาศใหเปนมรดกทางธรรมชาตของทองถ นอนควรอนรกษในปแหงการพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 7 พฤศจกายน 2532 ในพนทจงหวดขอนแกน จำนวน 4 แหลงเปน ธรณสณฐานประเภทแกง จำนวน 1 แหลง ธรณสณฐานประเภทภเขา จำนวน 1 แหลง

ตารางท 1.7 แหลงธรรมชาตธรณวทยา จงหวดขอนแกน

ลำดบท ชอแหลง ตำบล อำเภอ ประเภท 1 ไดโนเสารภเวยง ในเมอง ภเวยง ซากดกดำบรรพ 2 นำตกตาดใหญ วงสวาบ ภผามาน นำตก 3 นำตกตาดฟา วงสวาบ ภผามาน นำตก 4 นำตกผลาญทอง นาหนองทม ภผามาน นำตก 5 นำตกตาดฟา ภเวยง ภเวยง นำตก 6 ถำพญานาคราช นาหนองทม ชมแพ ถำ 7 ถำเกลดแกว นาหนองทม ชมแพ ถำ 8 ถำภตาหลอ วงสวาบ ภผามาน ถำ 9 หนชางส โคกงาม บานฝาง ภมประเทศแปลกตา 10 สะพานหนวดอบลรตน เขอนอบลรตน อบลรตน ภมประเทศแปลกตา



จงหวดมหาสารคาม แหลงธรรมชาตท ไดประกาศใหเปนมรดกทางธรรมชาตของทองถ นอนควรอนรกษในปแหงการพทกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 7 พฤศจกายน 2532 ในพนทจงหวดมหาสารคาม จำนวน 2 แหลง แบงเปนแหลงธรณสณฐาน ประเภทหนองบง จำนวน 1 แหลง ธรณสณฐานประเภทภมประเทศแหลกตา จำนวน 1 แหลง

ตารางท 1.8 แหลงธรรมชาตธรณวทยา จงหวดมหาสารคาม ลำดบท ชอแหลง ตำบล อำเภอ ประเภท

1 หนองบว โคกพระ กนทรวชย หนอง บง 2 รองหน ดอนกลาง โกสมพสย ภมประเทศแปลกตา

จงหวดรอยเอด แหลงธรรมชาตทางธรณวทยาประเภทสณฐานในจงหวดรอยเอด จำนวน 4 แหลง แบงเปน ธรณสณฐาน

ประเภทภเขา 2 แหลง ประเภทบง 2 แหลง แหลงธรรมชาตทไดรบการประกาศใหเปนมรดกทางธรรมชาตาของทองถนอนควรอนรกษในปแหงการพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 7 พฤศจกายน 2532 ในพนท จงหวดรอยเอด 2 แหลง คอ ผานำยอย และบงผลาญชย ตารางท 1.9 แหลงธรรมชาตธรณวทยา จงหวดรอยเอด

ลำดบท ชอแหลง ตำบล อำเภอ ประเภท 1 ผาหมอกมวาย นำยอย หนองพอก ภเขา 2 ผานำยอย นำยอย หนองพอก ภเขา 3 บงเกลอ บงเกลอ เสลภม บง 4 บงผลาญชย ในเมอง เมอง บง

จงหวดหนองบวลำภ แหลงธรรมชาตทางธรณวทยาประเภทธรณสณฐานในจงหวดหนองบวลำภ จำนวน 5 แหลง ธรณสณฐาน

ประเภทภเขา 1 แหลง ธรณสณฐาน ประเภทถำ จำนวน 2 แหลง ธรณสณฐาน ประเภทนำตก จำนวน 1 แหลง และแหลงซากดกดำบรรพ จำนวน 1 แหลง

ตารางท 1.10 แหลงธรรมชาตทางธรณวทยา จงหวดหนองบวลำภ

ลำดบท ชอแหลง ตำบล อำเภอ ประเภท 1 นำตกเฒาโต ในเมอง เมอง นำตก 2 พพธภณฑหอยหน วงสวาบ เมอง ซากดกดำบรรพ 3 ภเกา – ภพานคำ วงสวาบ โนนสง ภเขา 4 ถำสวรรณคหา นาหนองทม สวรรณคหา ภเขา 5 ถำเอราวณ ภเวยง นาวง ถำ



ภาพท 1.6 แผนทแสดงทตงแหลงธรรมชาตทางธรณวทยา ประเภทธรณสณฐานและพนทชมนำ

ภาพท 1.6 แผนทแสดงทตงแหลงธรรมชาตทางธรณวทยาในพนท สสภ.10

1.5.4 พนทชมนำ สำนกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ขนทะเบยนพนทชมนำทวประเทศไทย มพนท

ประมาณ 22,885,100 ไร คดเปนรอยละ 7.5 ของพนทประเทศ สำหรบพนทรบชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 มพนทชมนำทมความสำคญระดบชาต จำนวน 5 แหง ไดแก พนทชมนำดนลำพน พนทชมหนองปลาคณ พนทชมบงเกลอ-บอแก พนทชมแกงละวา และพนทชมหวยเสอเตน รายละเอยดดงตารางท 1.11

ตารางท 1.11 รายละเอยดพนทชมนำ พนทชมนำ ทตง เนอท ประเภท สถานภาพ ประกาศเมอ ดนลำพน บ า น น า เ ช อ ก

ตำบลนาเช อก อำเภอนาเชอก จ ง ห ว ดมหาสารคาม

311 ไร หนองน ำมนำบางฤด

ทางกายภาพ ดนลำพนมสภาพเปนนำซบ และมแหลงนำขนาดใหญตรงกลาง มนำตลอดป พนททวไปคอนขางราบเรยบ มความลาดชนนอย มตนไมอย คอนขางหนาแนน ท ดนท พบบรเวณนเกดจากการทบถมของตะกอนลำนำเกาเปนพนททมความอดมสมบรณ เหมาะแกการทำนา ทางชวภาพ เปนแหลงทอยอาศยเพยงแหงเดยวในโลกของปท ลกระหม อมหร อป แป ง (Thaipotamon chulabhorm)

1 1 พ ฤ ศจ ก า ยน พ.ศ. 2539



ซงเปนปนำจดชนดใหมของประเทศไทย พบนกอยางนอย 81 ชนด นกนำ 3 ชนด และปลาอยางนอย 9 ชนด คณคาและการใชประโยชน ดนลำพนเปนดอนป ตา ซ งมความสมพนธกบวฒนธรรมของชมชน และเปนแหลงอาหาร และแหลงนำของชมชน

หนองปลาคณ ตำบลเมองไพร อำ เภอ เสลภ ม จงหวดรอยเอด

3,220 ไร ห น อ ง น ำ มพชนำและท ร า บ น ำทวมถง

ทางกายภาพ ฤดนำหลากจะเปนแหลงเกบนำขนาดใหญ และในฤดเลยงเปนสถานทเลยงสตวของชาวบาน ทางชวภาพ พนธไมนำ 41 ชนด 26 วงศ พบไมยนตน 15 ชนด 10 วงศ พบนก 38 ชนดจดเปนสตวปาคมครอง 35 ชนด ไมใชสตวปาคมครอง 3 ชนด พบพนธปลา 56 ชนด/ 19 วงศ คณคาและการใชประโยชน พนทเปนแหลงผลผลต (Wetland products) ทชาวบานไดเกบหามาเพอบรโภคในครวเรอนและจำหนายเปนรายได เปนแหลงนำดบสำหรบผลผลตนำประปาหมบานและในทางการเกษตร (Agricultural value) และใชประโยชนพนทสำหรบกจกรรมทองเทยวและนนทนาการ

บงเกลอ บอแก ตำบลบ ง เกลอ อำ เภอเสลภ ม จงหวดรอยเอด

5,968 ไร อางเกบนำ ทางกายภาพ บงเกลอบอแก เปนสวนหนงของลมนำยง เดมเปนสวนหนงของทราบลมนำทวมถง หรอทเรยกวา “ทาม” ของลมนำยง อมากรมชลประทานไดสรางเปนอางเกบนำทมสนฝายและทระบายนำลนจงเปนแหลงกกเกบนำกวางใหญ สภาพพนทโดยรอบคอนขางราบเรยบหรอลกคลนเลกนอย ความลาดชนอยระหวางรอยละ 1-3 วางตวอยแนวเหนอ-ใต มนำขงตลอดทงป ทางชวภาพ พบพนธไมนำจำนวน 43 ชนด นกจำนวน 33 ชนด และปลาอยางนอย 60 ชนด สตวนำอนๆ ทวไปทพบตามหนองบงนำจด ไดแก กงฝอยนำจด กงกามกราม ปนา กบนา เขยด หอยเชอร และ เตานา คณคาและการใชประโยชน บงเกลอบอแก มคณคาตอการดำรงชพของประชาชนทงในระดบครวเรอนและชมชน โดยประโยชนจากพนทชมนำทเหนไดชดเจน คอ เปนแหลงผลผลตทชาวบานไดเกบหาเพ อบรโภคในครวเรอนและจำหนายเปนรายไดแกครวเรอนนำจากบงเกลอ

แกงละวา ตำบลโคกสำราญ อำเภอบานไผ จงหวดขอนแกน

7,000 ใร หนองน ำมนำตลอดป

ทางกายภาพ มรปรางเปนแนวยาววางตวในทศเหนอ - ใต มความยาวประมาณ 10 กโลเมตร ชวงกว างสดของหนองประมาณ 4 กโลเมตร เปนทราบนำทวมถงของลมแมนำช ทางชวภาพ นก40 ชนด จดเปนสตวปาคมครอง 37 ชนด และพบปลา 40 ชนดปลา 57 ชนด/ 18 วงศ พนธไมนำ 58 ชนด 35 วงศ คณคาและการใชประโยชน ชมชนอาศยแกงละวาโดยการจบปลาและทำการเกษตร สวนวฒนธรรมทสมพนธกบพนทและยงคงอยในปจจบน ไดแก ดอนปตา แหลงประกอบพธบญบงไฟ และทประกอบพธแรกนา



หวยเสอเตน

ต ำ บ ลน ำ พอ ง ต ำ บ ล ส ะ อ า ด อ ำ เ ภ อ น ำพ อ ง จ ง ห ว ดขอนแกน

6,500 ไร แม น ำ ลำหวย

ทางกายภาพ เปนลำหวยเกดจากเทอกเขาภพานคำ กอนบรรจบกบลำนำพองทบรเวณบานหวยเสอเตน ตอมาไดรบการพฒนาเปนฝายแลวจงเปนอางเกบนำ สภาพพนท โดยรอบคอนขางราบเรยบ ทางชวภาพ พบนกอยางนอย 35 ชนด ปลาอยางนอย 24 ชนด และพชนำอยางนอย 8 ชนด คณคาและการใชประโยชน เปนพนททมความอดมสมบรณ มการใชนำเพอทำนา ปลกพชไรมการจบสตวนำ และการใชนำทำนำประปา ปจจบนเปนแหลงทองเทยว

ทมา : http://wetland.onep.go.th/

1.5.5 แหลงโบราณสถาน กรมศลปกร ประกาศขนทะเบยนแหลงโบราณสถานในพนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

ไวทงหมด 125 แหง แบงเปนรายจงหวด ดงน จงหวดกาฬสนธ มแหลงโบราณสถาน 14 แหง

ตารางท 1-12 แหลงโบราณสถาน จงหวดกาฬสนธ

ลำดบ ชอ ทตง ประกาศเมอ หม ตำบล อำเภอ จงหวด

1 วดอมประชาราชษฏร นาจารย. เมองกาฬสนธ กาฬสนธ 14 ม.ค. 2541 เลม 115 2 วดเหนอ (ใบเสมาหนาวหารวดเหนอ) หลบ เมองกาฬสนธ กาฬสนธ 27 ก.ย 2479 3 ใบเสมาบานหนองแปน หนองแปน กรมลาไสย กาฬสนธ 27 ก.ย 2479 4 ใบเสมาบานมะกอน ม.3 หนองแปน กรมลาไสย กาฬสนธ 27 ก.ย 2479 5 โนสาวเอหรอโบสถราง หนองแปน กรมลาไสย กาฬสนธ 3 ม.ค. 2480 6 ใบเสมาบานสงยาง ม.3 หนองแปน กรมลาไสย กาฬสนธ 27 ก.ย. 2479 7 พระธาตยาค (ธาตนายใหญ) โนนศลาเลง ฆองชย กาฬสนธ 3 ม.ค. 2480 เลม 119 8 เมองโบราณฟาอดดสงยาง โนนศลาเลง ฆองชย กาฬสนธ 21 ต.ค. 2525 เลม 99 9 วดโพธชย (วดโพธชย บานหนองหาง) ม.2 หนองหาง กฉนารายณ กาฬสนธ 17 ม.ค. 2542 เลม 116 10 หนแปน บวขาว กฉนารายณ กาฬสนธ 27 ก.ย. 2479 11 หลกทอด ม.3 หนองหาง กฉนารายณ กาฬสนธ 27 ก.ย. 2479 12 ถำภคาว โนนบร สหสขนธ กาฬสนธ 27 ก.ค. 2491 เลม 65 13 วดโพธชย ม.4 โพน คำมวง กาฬสนธ 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 14 คเมองเชยงโสม ม.13 หนองบว หนองกงศร กาฬสนธ 27 ก.ย.2479



จงหวดขอนแกน มแหลงโบราณสถาน 31 แหง

ตารางท 1-13 แหลงโบราณสถานจงหวดขอนแกน


1 กแกว (กบานหวบง) ม.6 ดอนชาง เมองขอนแกน ขอนแกน 12 พ.ย. 2500 เลม 74 2 กบานโนนก ม.5, 24 สาวะถ เมองขอนแกน ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 เลม 74 3 สมวดไชยศร (อโบสถ) ม.7, 8 สาวะถ เมองขอนแกน ขอนแกน 21 ธ.ค. 2544 เลม 118 4 วดสวางสทธาราม ม.2 ศลา เมองขอนแกน ขอนแกน 26 ม.ค. 2544 เลม 118 5 ก ม.2 (บานหวา) ม.4 โนนทน หนองเรอ ขอนแกน 22 ต.ค. 2483 6 หอไตรไม วดศรชมชน ม.4 โนนทน หนองเรอ ขอนแกน 7 ม.ค. 2542 เลม 116 7 ธาต (ดอนก) (ก ม.10) ม.12 กดกวาง หนองเรอ ขอนแกน 22 ต.ค. 2483 8 ธาต (วดโพธธาต) ม.10 ชมแพ ชมแพ ขอนแกน 22 ต.ค. 2483 เลม 57 9 ธาต (โรงเรยนบานชมแพ) ม.10 ชมแพ ชมแพ ขอนแกน 22 ต.ค 2483 เลม 57 10 กบาน ม.5 โนนอดม ชมแพ ขอนแกน 10 พ.ค. 2547 เลม 121 11 ก ม.1 (บานแห) ม.1 ชมแพ ชมแพ ขอนแกน 22 ต.ค. 2483 12 วดสระพง ม.5 โนนอดม ชมแพ ขอนแกน 10 พ.ค. 2547 เลม 121 13 สมวดสนวนวารพฒนาราม ม.1 หวหนอง บานไผ ขอนแกน 21 ธ.ค. 2544 เลม 118 14 รอยพระพทธบาทหนลาด ปาโนนหนลาด ม.9 ปาปอ บานไผ ขอนแกน 26 ม.ค. 2544 เลม 118 15 วดมชฌมวทยาราม (วดบานลาน) ม.5 บานลาน บานไผ ขอนแกน 26 ม.ค. 2544 เลม 118 16 กโนนแทน ม.11 บานเหลา บานฝาง ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 เลม 74 17 พระยน ม.1 พระยน พระยน ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 เลม 74 18 ก (บานโตน) ม.1 บานโตน พระยน ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 19 กบานนาคำนอยหรอกประภาชย ม.1, 15 บวใหญ นำพอง ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 เลม 100 20 พระธาตขามแกน (วดเจตยภม) ม.2 บานขาม นำพอง ขอนแกน 18 พ.ย. 2525 ตอน 172 21 สมวดสระบวแกว (อโบสถ) ม.4 หนองเมก หนองสองหอง ขอนแกน 21 ธ.ค. 2544 เลม 118 22 กบานเมย ม.8 หนองสองหอง หนองสองหอง ขอนแกน 26 ม.ค. 2544 เลม 118 23 หนองสระบานโพธไชย ม.6 โพธไชย โคกโพธ ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 24 หนองค ม.6 โพธไชย โคกโพธ ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 25 บานเกาหมกทน ม.6 โพธไชย โคกโพธ ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 26 หนฮาวหนองผอ ม.6 โพธไชย โคกโพธ ขอนแกน 8 ม.ค. 2478 27 ธาต ม.8 (บานโคกสงา) ม.8 บานโคก โคกโพธ ขอนแกน 22 ต.ค. 2483 28 ปราสาทเปอยนอย (กเปอยนอย,ปรางค

บาน หวขวา, กหรออาศรม) ม.1 เปอยนอย เปอยนอย ขอนแกน 8 ม.ค. 2478

29 สมวดสระทอง (อโบสถ) ม.17 กดเคา มญจาคร ขอนแกน 21 ธ.ค. 2 544 เลม 118 30 สมวดบงแกว ม.1, 2,

3 ศรบญเรอง ชนบท ขอนแกน 26 ม.ค. 2544 เลม 118

31 กดธาต (ธาตดกญาค) ม.2 กดธาต หนองนาคำ ขอนแกน 22 ต.ค. 2483 เลม 57



จงหวดมหาสารคาม มแหลงโบราณสถาน 17 แหง

ตารางท 1-14 แหลงโบราณสถาน จงหวดมหาสารคาม ลำดบ ชอ ทตง ประกาศเมอ

หม ตำบล อำเภอ จงหวด 1 กนอย เขวา เมอง มหาสารคาม 26 ม.ค. 2544 เลม 118 2 กบานเขวา เขวา เมอง มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 เลม 118 3 ศลาจารก โคกพระ กนทรวชย มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 4 พระพทธรปสวรรณาวาส โคกพระ กนทรวชย มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 เลม 122 5 พระพทธรป (พระพทธมงคล) ม.2 คนธารราษฎร กนทรวชย มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 6 กคขาด (กแกว) วดปากแกว ม.20 ขามเรยง กนทรวชย มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 เลม 117 7 กทอง ม.1 กทอง เชยงยน มหาสารคาม 27 ก.ย. 2479 8 กบวมาศ ม.5 บวมาศ บรบอ มหาสารคาม 22 ก.ย. 2548 เลม 122 9 วดโพธชย ม.3 ภารแอน พยคฆภมพสย มหาสารคาม 21 ธ.ค. 2544 เลม 118 10 กบานสนามหรอ วดกสนทราราม ม.2 เสอโกก วาปปทม มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 11 กบานแดง ม.12 หนองแสง วาปปทม มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 เลม 100 12 สำนกนางขาว (ศาลานางขาว) ม.2 กสนตรตน นาดน มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 เลม 121 13 กสนตรตน ม.2 กสนตรตน นาดน มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 14 อโบสถวดปาเรไร ม.7 ดงบง นาดน มหาสารคาม 22 ธ.ค. 2536 ตอนท 217 15 วดโพธธาราม ม.5 ดงบง นาดน มหาสารคาม 26 ธ.ค. 2545 เลม 119 16 กนอย ม.1 พระธาต นาดน มหาสารคาม 8 ม.ค. 2478 17 วดบานก (วดชยมงคล) ม.9 บานก ยางสสราช มหาสารคาม 26 ธ.ค. 2545 เลม 119

จงหวดรอยเอด มแหลงโบราณสถาน 48 แหง

ตารางท 1-15 แหลงโบราณสถาน จงหวดรอยเอด


1 หนกองบานในเมอง ในเมอง เมองรอยเอด รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 2 คและกำแพงเมองรอยเอด ในเมอง เมองรอยเอด รอยเอด 10 ม.ค. 2537 เลม 111 3 วดบานขอนแกนเหนอ ม.11 ขอนแกน เมองรอยเอด รอยเอด 17 ธ.ค. 2544 เลม 118 4 กอบมง หนองผอ จตรพกตร พมาน รอยเอด 8 ม.ค. 2478 เลม 99 5 วดไตรภม (วดบานผอฮ) ม.11 ดงแดง จตรพกตร พมาน รอยเอด 12 ก.ย. 2540 เลม 114 6 วดประตชย นเวศน ธวชบร รอยเอด 14 ม.ค. 2541 เลม 115 7 บงจว (กบงกว) ธงธาน ธวชบร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 8 กนอยบานยางก มะอ ธวชบร รอยเอด 18 พ.ย. 2525 เลม 99 9 ปราสาทหนองก หรอ กบาน หนองก มะอ ธวชบร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 เลม 99 10 กโนนมวง นานวล พนมไพร รอยเอด 15 ม.ค. 2526 เลม 100 11 บานขยอม (ปรางคบานพยอม) คาไฮ พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75



12 กบานคำพระ นานวล พนมไพร รอยเอด 18 พ.ย. 2525 เลม 99 13 ชายเนนบานพนมไพร (เสมาบานพนมไพร) พนมไพร พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 14 วดเจรญราษฎร โคกสวาง พนมไพร รอยเอด 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 15 อบมงโนนสรางถอ กดนำใส พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 16 วดกลางบานพนมไพร พนมไพร พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 17 กอบมงเจดยบานชาต กดนำใส พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 18 อบมงวดบานเตยงนาชม แสนสข พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 19 โนนหนองฮางบานตากแดด โพธชย พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 20 ดอนอบมงบานผอ (กอบมง) โพธชย พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 21 วดมาลาภรมย เชยงใหม โพธชย รอยเอด 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 22 คเมองบานทง ทงศรเมอง สวรรณภม รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 23 วดสระเกต ม.1 นำคำ สวรรณภม รอยเอด 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 24 วดธาตนาใหญ นาใหญ สวรรณภม รอยเอด 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 25 กวดธาตพนขน จำปาขน สวรรณภม รอยเอด 18 พ.ย. 2525 เลม 99 26 คอารามบานดงเมอง เมองทง สวรรณภม รอยเอด 8 ม.ค. 2478 27 กพระโกนา (กสแจงหรอกคำกนา) สระค สวรรณภม รอยเอด 8 ม.ค. 2478 เลม 99 28 วดไตรภมคณาจารย ม.2 หวโทน สวรรณภม รอยเอด 12 ก.ย. 2540 เลม 114 29 เจดย(ธาต) วดเบญ ม.10 หวโทน สวรรณภม รอยเอด 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 30 ปราสาทหนกอง ม.1 หนกอง สวรรณภม รอยเอด 8 ม.ค. 2478 เลม 114 31 คเมองสรวงอยในระหวางบาน หนองผอกบ

บานเหลาฮก (กเมองสรวง) หนองผอ เมองสรวง รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75

32 กคฒนาม (กคนธนาม, กบานดาน) ยางคำ โพนทราย รอยเอด 8 ม.ค. 2478 เลม 100 33 หนอยคงหน (หนบานสน) อาจสามารถ อาจสามารถ รอยเอด 8 ม.ค. 2478 34 ดงมเหศกดอยดงบานขล อาจสามารถ อาจสามารถ รอยเอด 8 ม.ค. 2478 35 ดงบานแวง หนองขาม อาจสามารถ รอยเอด 8 ม.ค. 2478 36 วดจกรวาลภมพนจ ม.5, 13 หนองหมนถาน อาจสามารถ รอยเอด 17 ธ.ค. 2544 เลม 118 37 วดบานธาต โพนเมอง อาจสามารถ รอยเอด 8 ม.ค. 2478 38 วดบานชโหลน บานแจง อาจสามารถ รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 39 ปราสาทหนบานหนองคณ (ดอนขมเงน) ม.12 เดนราษฎร หนองฮ รอยเอด 12 ก.ย. 2540 เลม 114 40 ดงบานหนองแซง ดกอง หนองฮ รอยเอด 8 ม.ค. 2478 41 ดงบานหลบโมก ดกอง หนองฮ รอยเอด 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 42 วดศรฐาน ม.8 เทอดไทย ทงเขาหลวง รอยเอด 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 43 บานโนนหมากเบา (ปรางคโนนหมากเบา) นานวล พนมไพร รอยเอด 8 ม.ค. 2478 44 กกาสงห (วดบรพากกา สงหนอย) กกาสงห เกษตรวสย รอยเอด 8 ม.ค. 2478 เลม 116 45 กโพนวท กกาสงห เกษตรวสย รอยเอด 17 ธ.ค. 2544 เลม 118 46 กเมองบว เมองบว เกษตรวสย รอยเอด 12 ก.ย. 2540 เลม 114 47 กโพนระฆง ม.3 กกาสงห เกษตรวสย รอยเอด 18 พ.ย. 2525 เลม 99 48 กกระโดน (วดธาต) (กบาน กระโดน) เกษตรวสย เกษตรวสย รอยเอด 8 ม.ค. 2478 เลม 114



จงหวดหนองบวลำภ มแหลงโบราณสถาน 15 แหง

ตารางท 1-16 แหลงโบราณสถาน จงหวดหนองบวลำภ ลำดบ ชอ ทตง ประกาศเมอ

หม ตำบล อำเภอ จงหวด 1 พระอโบสถ (สม) วดทพยาราม ม.11 หวนา เมอง หนองบวลำภ 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 2 วดศรคณเมอง ม.4 ลำภ เมอง หนองบวลำภ 10 ม.ค. 2537 เลม 111 3 พระเจดย (พระธาต) วดพระ ธาตหาญเทาว ม.2 บานขาม เมอง หนองบวลำภ 17 ธ.ค. 2544 เลม 118 4 วดธาตเมองพณ ม.7 ฝงแดง นากลาง หนองบวลำภ 8 ม.ค. 2478 เลม 99 5 วดปาพระธาตก ม.1 ปางก โนนสง หนองบวลำภ 12 ก.ย. 2540 เลม 114 6 สมไมวดเจรญทรงธรรม (อโบสถ) ม.2 หนองบวใต ศรบญเรอง หนองบวลำภ 14 ม.ค. 2541 เลม 115 7 แหลงภาพเขยนสกอน ประวตศาสตรภผายา ม.11 ดงมะไฟ สวรรณคหา หนองบวลำภ 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 8 พระอโบสถ (สม) วดทพยาราม ม.11 หวนา เมอง หนองบวลำภ 18 พ.ย. 2525 เลม 99 9 วดศรคณเมอง ม.4 ลำภ เมอง หนองบวลำภ 8 ม.ค. 2478 เลม 99 10 พระเจดย (พระธาต) วดพระ ธาตหาญเทาว ม.2 บานขาม เมอง หนองบวลำภ 15 ม.ค. 2526 เลม 100 11 วดธาตเมองพณ ม.7 ฝงแดง นากลาง หนองบวลำภ 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75 12 วดปาพระธาตก ม.1 ปางก โนนสง หนองบวลำภ 18 พ.ย. 2525 เลม 99 13 สมไมวดเจรญทรงธรรม (อโบสถ) ม.2 หนองบวใต ศรบญเรอง หนองบวลำภ 8 ม.ค. 2478 14 แหลงภาพเขยนสกอน ประวตศาสตรภผายา ม.11 ดงมะไฟ สวรรณคหา หนองบวลำภ 28 ธ.ค. 2545 เลม 119 15 พระอโบสถ (สม) วดทพยาราม ม.11 หวนา เมอง หนองบวลำภ 8 ม.ค. 2478 ตอนท 75

1.5.6 ทรพยากรแร กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร ไดรวบรวมขอมลอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร ในพนท

รบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 (ทมา : http://www.dpim.go.th/datacenter) ขอมลใบอนญาตประทานบตร จงหวดขอนแกน มใบอนญาตประทานบตร ชนดแรหนอตสาหกรรมชนดหนปน

เพออตสาหกรรมกอสราง จำนวน 12 แหง จงหวดรอยเอด ชนดแรทรายแกว จำนวน 1 แหง จงหวดหนองบวลำภ ชนดแรหนปนเพออตสาหกรรมกอสราง จำนวน 6 แหง

ขอมลใบอนญาตโรงโมบดและยอยหน จงหวดขอนแกน เปดประกอบกจการ จำนวน 5 แหง รอแจงประกอบกจการ จำนวน 1 แหง จงหวดหนองบวลำภ เปดประกอบกจการ จำนวน 3 แหง

แหลงหน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มจำนวน 46 แหลง พนท 42,783 ไร ปรมาณสำรอง 762.32 ลานเมตรกตน พนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 พบจงหวดขอนแกน จำนวน 8 แหลง พนท 3,713 ไร ปรมาณสำรอง 64.75 ลานเมตรกตน จงหวดหนองบวลำภ จำนวน 11 แหลง พนท 1,811 ไร ปรมาณสำรอง 86.70 ลานเมตรกตน



ภาพท 1.7 แผนทแสดงทตงใบอนญาตโรงงานเกยวกบทรพยากรแร

ภาพท 1.7 แผนทแสดงทตงแหลงแรในพนท สสภ.10



บทท 2 สถานการณคณภาพสงแวดลอม

2.1 สถานการณคณภาพนำ

2.1.1 คณภาพนำแหลงนำผวดน สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ดำเนนการตดตามตรวจสอบและเฝาระวงคณภาพนำ ในพนท 5 จงหวด คอ ขอนแกน รอยเอด มหาสารคาม กาฬสนธ และหนองบวลำภ เพอสนบสนนใหหนวยงาน ประชาชน และองคกรทเกยวของในพนท นำไปใชประโยชนในการดแลรกษาและบรหารจดการดานสงแวดลอม ปองกนผลกระทบทอาจเกดขนกบประชาชน ทรพยากรธรรมชาต และความขดแยงทอาจเกดขนระหวางผใชประโยชนจากแหลงนำในพนท โดยทำตดตามตรวจสอบการเปลยนแปลงคณภาพนำแหลงนำผวดนประจำปรวม 4 ครง/ป คอ ชวงเดอน มกราคม มนาคม มถนายน และสงหาคม รวม 13 แหลงนำ ประกอบดวยแมนำสายหลก 7 สายในพนทลมนำช คอ แมนำช แมนำพอง แมนำลำปาว แมนำลำพะเนยง แมนำเชญ และแมนำยง ลมนำมล ไดแก แมนำเสยว และลำนำสาขา 5 สาย คอ หวยพระคอ หวยเหนอ หวยคะคาง ลำปาวนอย หวยโจด และแหลงนำนง 1 แหง คอ บงโจด รวมจดตรวจสอบทงหมด 49 จด คณภาพนำโดยเฉลยในป 2561 อยในเกณฑพอใชหรอเทยบไดกบมาตรฐานคณภาพนำแหลงนำประเภทท 3 ซงสามารถใชประโยชนเพอการอปโภคบรโภค (โดยตองผานการฆาเชอและปรบปรงคณภาพกอน) และการการเกษตรได แตยงพบวาคณภาพนำในแมนำลำปาวและแมนำเสยวไมอยในเกณฑมาตรฐานประเภทแหลงนำตามประกาศกรมควบคมมลพษ ซงกำหนดใหเปนแหลงนำประเภทท 2 เพอการอนรกษสตวนำ การประมง และ อปโภคบรโภค ตารางท 2.1 คณภาพนำเฉลยเทยบกบประเภทการใชประโยชนคณภาพนำแหลงนำผวดน ป 2563

แมนำ ลมนำ ประเภทแหลงนำตามประกาศ

กรมควบคมมลพษ ผลการตรวจสอบคณภาพนำ

(โดยเฉลย) ป 2563 1. ช* ช ประเภท 3 ประเภท 2 2. พอง* ช ประเภท 3 ประเภท 4 3. ลำปาว** ช ประเภท 2 ประเภท 2 4. เสยว*** มล ประเภท 2 ประเภท 2 5.ลำพะเนยง ช ยงไมมการประกาศ ประเภท 3 6. เชญ ช ยงไมมการประกาศ ประเภท 3 7. ยง ช ยงไมมการประกาศ ประเภท 2

หมายเหต * ประกาศกรมควบคมมลพษ เรอง กำหนดประเภทของแหลงนำในแมนำพอง แมนำช แมนำมล และลำตะคอง ลงวนท 31 มนาคม 2542 ** ประกาศกรมควบคมมลพษ เรอง กำหนดประเภทของแหลงนำในลำปาว ลงวนท 24 ธนวาคม 2551 *** ประกาศกรมควบคมมลพษ เรอง กำหนดประเภทของแหลงนำในลำเสยว ลงวนท 24 ธนวาคม 2551



เปรยบเทยบคณภาพนำเฉลยแตละแหลงนำตามคาคะแนนดชนคณภาพนำ แมนำชนบเปนแหลงนำทมคณภาพนำดทสด ขณะท หวยโจดและหวยพระคอ เปนลำนำสาขาทมคณภาพนำตำสด ดงรปท 2.1

ภาพท 2.1 แสดงคาเฉลยของคาดชนคณภาพนำ (Water Quality Index : WQI) ของลำนำสายหลก ป 256-2563

ภาพท 2.2 แสดงคาเฉลยของคาดชนคณภาพนำ (Water Quality Index : WQI) ของลำนำสาขา ป 256-2563

พนททตรวจพบคณภาพนำเฉลยอยใน เกณฑเสอมโทรม ประกอบดวย แมนำพอง พนทฝายหนองหวาย ตำบลนำพอง เหนอปากบงโจด ตำบลกดนำใส อำเภอนำพอง บานคำบอน ตำบลโคกสง และบานบอนกเขา ตำบลบานดง จงหวดขอนแกน แมนำเชญ ตำบลกดกวาง อำเภอหนองเรอ จงหวดขอนแกน ขณะทลำนำสาขาทง 5 แหง อยในเกณฑเสอมโทรม ประกอบดวย ปากบงโจด กลางบงโจด หวยโจด ตำบลกดนำใส อำเภอนำพอง จงหวดขอนแกน หวยพระคอ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน หวยเหนอ อำเภอเมอง จงหวดรอยเอด และ หวยจก อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน (รปท 2)

แมนำสายหลก

ลำนำสาขา

8375

7975

79 78 77

6762 60

69 6674

64

75

64

7567 66

87

73

แมน าช ล าน าพอง ล าปาว ล าน าเชญ ล าพะเนยง ล าน ายง ล าน าเสยว

คาเฉลย WQI ของล าน าสายหลก ป 2561-2563 2561

2562

2563

50 5158 56 5862

3244

38

5458 5465

5568

58

หวยโจด หวยพระคอ หวยคะคาง หวยเหนอ ล าปาวนอย หวยจก

คาเฉลย WQI ของล าน าสาขา ป 2561-2563 2561

2562

2563



ภาพท 2.3 แผนทแสดงคณภาพนำเฉลยในแมนำสายหลกพนทลมนำช 5 จงหวด ประจำป 2563

ภาพท 2.4 คณภาพนำแหลงนำผวดนประจำป 2563



ปญหาคณภาพนำในป 2563 เมอเทยบกบคามาตรฐาน พบวา รอยละ 49 เกดจากการคาความสกปรกในรปสารอนทรย (BOD) สงเกนกวามาตรฐานคณภาพนำแหลงนำผวดนประเภทท 3 (กำหนดไวไมควรเกนกวา 2.0 มลลกรมตอลตร) รอยละ 12 เกดจากการลดลงของปรมาณออกซเจนละลาย (DO) ตำกวาคามาตรฐานคณภาพนำแหลงนำผวดนฯ (กำหนดไวไมควรตำกวา 4.0 มลลกรมตอลตร) รอยละ 12 เกดจากการเพมขนของปรมาณฟอสฟอรสทงหมด ซงปรกตแหลงนำผวดนทวไป ไมเกน 0.5 มลลกรมตอลตร รอยละ 8 พบมปรมาณไนโตรเจนในรปแอมโมเนย-ไนโตรเจน (NH3-N) เกนมาตรฐาน 0.5 มลลกรมตอลตร และรอยละ 8 พบวาแบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม (FCB) เกนมาตรฐาน 4000 MPN/100 ml นอกจากน ยงพบวาความเสอมโทรมของคณภาพนำในบางพนทไดรบอทธพลจากหลายดาน ไดแก - การชะลางหนาดนในชวงฤดฝนมกสงผลใหคาตะกอนของแขงแขวนลอย (SS) เพมขนสงในพนทตนนำ ไดแก แมนำพอง กอนเขาเขอนอบลรตน อำเภอหนองนาคำ จงหวดขอนแกน วดคาไดในชวง 500-966 มลลกรมตอลตรในเดอนพฤษภาคม - มถนายน 2563 ซงปกตปรมาณของแขงแขวนลอยทไมสงผลตอการดำรงชวตของสตวนำไมควรมคาเกนกวา 80 มก./ล. (ขอมลจากสถาบนประมงนำจดแหงชาต) - พนททมแนวโนมของความเคมในแหลงนำเพมขนจากการแพรกระจายของเกลอจากดนเคมตามธรรมชาต ไดแก แมนำช บรเวณ ตำบลทาพระ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน หวยเสยว บรเวณ อำเภอวาปปทม และ อำเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม - การปนเปอนของนำทงชมชนเขตเมองสงผลใหคลองสาขามปรมาณแบคทเรยกลมโคลฟอรมทง TCB และ FCB มการปนเปอนในปรมาณสงมากและเสยงตอการแพรกระจายของโรคทางเดนอาหาร ในพนทชมชนหนาแนนเขตเมอง ไดแก แมนำช บรเวณสะพานบานคมใต อำเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม ลำปาว บรเวณสะพานบานขมน ตำบลนาด อำเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ ลำพะเนยง บรเวณบานวงหมน ตำบลหนองบว อำเภอเมองหนองบวลำภ จงหวดหนองบวลำภ และฝายหวยเสยว ตำบลบรบอ อำเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม สภาพปญหาและสาเหตในพนท สภาพปญหาของแหลงกำเนดมลพษในพนททมอทธพลตอการเปลยนแปลงดานคณภาพนำประกอบดวย 1) การขยายตวอยางตอเนองของชมชนซงสวนใหญยงไมมการจดการนำเสยอยางเปนระบบ หรอจดการนำเสยจากครวเรอนกอนปลอยลงรางนำสาธารณะ 2) ดานการเกษตรมการเปลยนแปลงลกษณะการใชทดนเพอทำการเกษตรเพมมากขนโดยเฉพาะในพนทตนนำ เชน ออย มนสำปะหลง ยาพารา เปนตน ซงอาจเปนสาเหตสำคญกอใหการชะลางหนาดนในชวงฤดฝนเพมมากขน 3) กจกรรมดานอตสาหกรรมทอาจสงผลกระทบอยางกวางขวางในพนทสวนใหญเปนอตสาหกรรมขนาดใหญ ทเชอมโยงกบกจกรรมดานการเกษตร เชน อตสากรรมนำตาล การผลตแอลกอฮอล การแปรรปมนสำปะหลง การผลตกระดาษ เปนตน เนองจากเปนอตสากรรมทตองใชนำปรมาณมาก มความเกยวเนองกบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน การเจรญเตบโตของเศรษฐกจและชมชน รวมถงพฤตกรรมการใชปยและสารเคมเพมขน เปนตน



2.1.2 คณภาพนำประปาสำหรบอปโภคและบรโภค สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ดำเนนโครงการพฒนาระบบมาตรฐานการตรวจสอบคณภาพนำประปา

หมบาน ปงบประมาณ 2563 มวตถประสงคเพอใหคณภาพนำประปาหมบานมคณภาพตามมาตรฐานกำหนด สรางระบบการตรวจวเคราะหคณภาพนำประปาหมบานสำหรบการอปโภคบรโภคใหเปนไปตาม มาตรฐานสากล เตรยมพรอมของทกภาคสวนในการบรหารจดการนำเพอการอปโภคบรโภคใหมคณภาพตามมาตรฐาน เพอใหการรบรองระบบประปาหมบานทมการบรหารจดการคณภาพนำประปาไดตามมาตรฐาน และสรางฐานขอมลคณภาพนำประปาเพอการอปโภคบรโภค

โดยทำการตรวจสอบสำรวจขอมลระบบประปาหมบานในพนทจงหวดกาฬสนธ 58 แหง และจงหวดขอนแกน 9 แหง รวมจำนวน 67 แหง (ประปาผวดน 38 แหง ประปาบาดาล 29 แหง) ทำการเกบตวอยางคณภาพนำประปาหมบาน จำนวน 34 แหง ผานเกณฑมาตรฐานของกรมอนามย เรอง เกณฑคณภาพนำปประปาดมได พ.ศ.2553 จำนวน 26 แหง ไมผานมาตรฐานฯ จำนวน 8 แหง ตารางท 2.3 รายชอประปาในพนทสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ทผานเกณฑมาตรฐาน พ.ศ. 2563

ลำดบ ชอประปา ทตง ผลประเมน รอบตรวจ/พารามเตอรทไมผานมาตรฐาน 1 บานโนนสามคค หม 5 ต.นามน อ.นามน จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 27 พ.ค. 63 2 บานดงสยาม หม 14 ต.นามน อ.นามน จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 27 พ.ค. 63 pH, ความขน, ฟออไรด, เหลก

10 ส.ค. 63 3 บานคำยงหม หม 14 ต.นามน อ.นามน จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 27 พ.ค. 63 4 บานบงไฮ หม 14 ต.หลกเมอง อ.กมลาไสย จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 26 พ.ค. 63 ความขน 10 ส.ค. 63 5 บานหวหนอง หม 11 ต.หลกเมอง อ.กมลาไสย จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 26 พ.ค. 63 6 บานโพนงาม หม 1 ต.โพนงาม อ.กมลาไสย จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 24 ม.ค. 63 7 บานธนบร หม 5 ต.โพนงาม อ.กมลาไสย จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 24 ม.ค. 63 8 บานดงไทรทอง หม 9 ต.โพนงาม อ.กมลาไสย จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 24 ม.ค. 63 9 บานนาตาล หม 1 ต.ทาคนโท อ.ทาคนโท จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 12 ม.ค. 63 10 บานนาตาล หม 2 ต.นาตาล อ.ทาคนโท จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 12 ม.ค. 63 11 บานนาตาล หม 7 ต.นาตาล อ.ทาคนโท จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 12 ม.ค. 63 12 บานหนองบว หม 8 ต.หนองบว อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 23 ม.ค. 63 13 บานหนองสามขา หม 5 ต.หนองบว อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 23 ม.ค. 63 14 บานศรสวาง หม 1 ต.หนองบว อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 23 ม.ค. 63 TCB, FCB 11 ส.ค. 63 15 บานไชยถาวาร หม 6 ต.หนองบว อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 24 ม.ค. 63 TCB, FCB 11 ส.ค. 63 16 บานคำศร หม 13 ต.หนองบว อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 23 ม.ค. 63

17 บานนาอวน หม 5 ต.หนองสรวง อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 19 ม.ค. 63 TCB 11 ส.ค. 63 18 บานทบปลา หม 7 ต.หนองสรวง อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 19 ม.ค. 63 TCB, FCB 11 ส.ค. 63 19 บานนาบง หม 8 ต.หนองสรวง อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 19 ม.ค. 63 20 บานหนองบวชม หม 9 ต.หนองหน อ.หนองกงศร จ.กาฬสนธ ผานเกณฑ 19 ม.ค. 63 21 บานนาเพยง หม 4 ต.สำราญ อ.เมอง จ.ขอนแกน ผานเกณฑ 13 พ.ค. 63 22 บานหนองนำเกลยง หม 3 ต.สำราญ อ.เมอง จ.ขอนแกน ผานเกณฑ 13 พ.ค. 63



23 บานโคก-นางาม หม 2 ต.สำราญ อ.เมอง จ.ขอนแกน ผานเกณฑ 13 พ.ค. 63 pH, แมงกานต, TCB 14 ส.ค. 63 24 บานหนองบวทอง หม 9 ต.โคกส อ.เมอง จ.ขอนแกน ผานเกณฑ 3 ม.ค. 63 25 บานทาฉาง หม 9 ต.หนองตม อ.เมอง จ.ขอนแกน ผานเกณฑ 3 ม.ค. 63 ฟออไรด 14 ส.ค. 63 26 บานหนองขาม หม 1 ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน ผานเกณฑ 14 พ.ค. 63

หมายเหต ผานมาตรฐาน ไมผานมาตรฐาน สำหรบประปาทไมผานมาตรฐาน จำนวน 8 แหงพบวา มปญหาสวนใหญเกดจากแบคทเรยกลมโฟลฟอรมทงหมด (TCB) และ ฟคอลโคลฟอรมแบคทเรย (FCB) รองลงมา คอ คาความเปนกรดเปนดาง และแมงกานส ทมการตรวจพบไดทวไปในแหลงนำผวดนและนำสำหรบผลตประปา

ภาพท 2.5 พารามเตอรทไมผานมาตรฐาน หมายเหต pH หมายถง ความเปนกรด – ดาง, Turbidity หมายถง ความขน, Hardness หมายถง ความกระดาง, TDS หมายถง ของแขงละลายทงหมด, TCB หมายถง แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด, FCB หมายถง แบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม, Fe หมายถง เหลก, Mn หมายถง แมงกานส, Nitrate หมายถง ไนเตรท, Fluoride หมายถง ฟลออไลด และ Chloride หมายถง คลอไลด

ปญหาและขอเสนอแนะ

1) การบรหารจดการระบบประปาหมบานทดำเนนการโดยคณะกรรมการบรหารกจการประปาหมบาน ยงมขอจำกดเนองจากยงมตนทนในการผลตนำประปาทยงไมสอดคลองกบคานำประปาทจดเกบไดสงผลใหมงบประมาณในการปรบปรงประสทธภาพการผลตนำประปาหมบานไมเพยงพอ

2) ระบบผลตนำประปาหมบานบางแหง เปนระบบเกา ใชงานมาเปนเวลานาน สงผลใหองคประกอบของระบบชำรด สงผลตอประสทธภาพในการผลตนำประปา

4

1 1

2

5 5

2

3

2

1

2

0

1

2

3

4

5

6

pH Turbidity Hardness TDS TCB FCB Fe Mn Nitrate Fluoride Chloride

พารามเตอรทไมผานมาตรฐาน



2.2 สถานการณคณภาพอากาศ ขอมลคณภาพอากาศจงหวดขอนแกน ปงบประมาณ 2563 จากสถานตรวจวดคณภาพอากาศอตโนมต (กรม

ควบคมมลพษ) ตงแตวนท 1 พฤศจกายน 2562 – 8 กนยายน 2563 พบวา มดชนคณภาพอากาศ (Air Quality Index : AQI) ในระดบเรมมผลกระทบ (สสม) ในเดอนธนวาคม-เมษายน จำนวน 45 วน โดยในเดอนมนาคม 2563 มจำนวนวนทมดชนคณภาพอากาศอยในเกณฑเรมมผลกระทบตอสขภาพ (สสม) สงสด 17 วน รองลงมาในเดอนกมภาพนธ 9 วน เดอนธนวาคม และมกราคม 8 วน และเดอนเมษายน 3 วน ตามลำดบ

ภาพท 2.6 ดชนคณภาพอากาศ (AQI) รายเดอน

โดยคา AQI มคาสงสดในวนท 1 เมษายน 2563 เทากบ 167 รองลงมาวนท 17 มกราคม 2563 เทากบ 157 และ

วนท 8 กมภาพนธ 2563 เทากบ 154 ตามลำดบ

ภาพท 2.7 ดชนคณภาพอากาศ (AQI) ในพนทจงหวดขอนแกน ป พ.ศ. 2562-2563

6 2 2 2 414

30 31 31

814

10 84 4

11

1210

11 1316 7

1058 8 9 17

3

05

101520253035

พศจกายน ธนวาคม มกราคม กมภาพนธ มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สงหาคม กนยายน

ดชนคณภาพอากาศ (AQI) รายเดอน

ดมาก ด ปานกลาง เรมมผลกระทบ มผลกระทบ

0

50

100

150

200

ขอมล

…

2562

1108

2562

1117

2562

1126

2562

1205

2562

1214

2562

1223

2563

0101

2563

0110

2563

0119

2563

0128

2563

0206

2563

0215

2563

0224

2563

0304

2563

0313

2563

0322

2563

0331

2563

0409

2563

0418

2563

0427

2563

0506

2563

0515

2563

0524

2563

0602

2563

0611

2563

0620

2563

0629

2563

0708

2563

0717

2563

0726

2563

0804

2563

0813

2563

0822

2563

0831

ดชนคณภาพอากาศ (AQI)ในพนทจงหวดขอนแกน ป พ.ศ. 2562-2563

AQI

2 คาบเวลาของคาเฉลยเคลอนท (AQI)

จำนวนวน

AQI สงสด วนท 1/4/63 เทากบ 167



ปรมาณฝนละอองขนาดเลก PM2.5 ขอมลปรมาณฝนละอองขนาดเลก (PM 2.5) พบวา มคาเกนมาตรฐาน (50 ไมโครกรม/ลกบาศกเมตร) จำนวน

ทงหมด 47 วน สงสดในเดอนมนาคม 2563 จำนวน 18 วน รองลงมาเดอนมกราคม ธนวาคม และกมภาพนธ ตามลำดบ และในเดอนพฤษภาคมและมถนายน ไมพบจำนวนวนทมคา PM 2.5 เกนคามาตรฐาน

ภาพท 2.8 จำนวนวนทมคา PM 2.5 เกนคามาตรฐาน

สำหรบปรมาณฝนละอองขนาดเลก (PM2.5) สงสด ไดแก วนท 1 เมษายน 2563 เทากบ 77 ไมโครกรม/ลบ.เมตร

รองลงมาคอวนท 17 มกราคม 2563 เทากบ 73 ไมโครกรม/ลบ.เมตร และ วนท 8 กมภาพนธ 2563 เทากบ 68 ไมโครกรม/ลบ.เมตร

ภาพท 2.9 คา PM 2.5 รายวน เฉลย 24 ชวโมง เวลา 08.00 น. ป พ.ศ. 2562-2563

3023 22 20

13

27 31

08 9 9

18

30 0 0 0

0

0

10

20

30

พฤศจกายน ธนวาคม มกราคม กมภาพนธ มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สงหาคม กนยายน

จ านวนวนทมคา PM 2.5 เกนคามาตรฐาน

ไมเกนคามาตรฐาน เกนคามาตรฐาน



ขอมลจดความรอน (Hot spot) ในเดอนพฤศจกายน 2562-พฤษภาคม 2563 พบวา จงหวดขอนแกนมจดความรอนเกดขนในพนท สะสม 3,290

จด สงสดในเดอนกมภาพนธ 2563 จำนวน 1,393 จด จำนวนจดความรอนจงหวดขอนแกน (จด)

พ.ย.-62 5 ธ.ค.-62 517 ม.ค.-63 642 ก.พ.-63 1,393 ม.ค.-63 583 เม.ย.-63 145 พ.ค.-63 5

ภาพท 2.10 จำนวนจดความรอน (Hot Spot) ในพนทจงหวดขอนแกน

สรปสาเหตปญหาฝนละอองและสภาพปญหามลพษทางอากาศในพนทสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ขอนแกน

พบมวามปญหาสำคญคอฝนละอองขนาดเลกเกนคามาตรฐาน คอ คา PM 2.5 โดยมชวงเกดเหตในเดอนธนวาคม-

เมษายนของทกป ซงมสาเหตสำคญมาจากกจกรรมของประชาชนทมการเผาในพนทโลง และในพนททางการเกษตร

โดยเฉพาะพนทนาขาวหลงทำการเกบเกยวเพอเตรยมพนทเพาะปลกในฤดการใหม และในสวนของไรออยทมการเผาใน

ฤดการเกบเกยวหรอชวงเปดหบของโรงงานนำตาลในชวงตนเดอนธนวาคม นอกจากนยงมปญหาฝนละอองในเขตเมอง

จากการคมนาคมขนสงโดยเฉพาะตวเมองจงหวดขอนแกนทมจราจรหนาแนน โดยสาเหตเหลานมปจจยเปนตวแปรสำคญ

ททำใหมปญหาเพมขนและสงผลตอสขภาพของประชาชน คอ สภาพภมอากาศ ทศทางลม ความชน โดยเฉพาะความกด

อากาศสงทสงผลตอการกระจายตวฝนละอองและมลพษทางอากาศ

ขอเสนอแนะและแนวทางการแกไขปญหา 1.ควรมการรณรงคและประชาสมพนธใหประชาชนและผเกยวของเพอสรางการรบรและสรางความรความเขาใจ

ถงผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมจากปญหาฝนละอองขนาดเลกและมลพษทางอากาศในพนทของตนเอง 2.กำหนดมาตรการในการจดการสาเหตของฝนละลองขนาดเลกและมลพษทางอากาศโดยเนนการจดการตนทาง

ไดแก การเผาในทโลง การเผาในพนทเกษตร และการคมนาคมขนสง รวมถงการสรางแรงจงใจในการลดการเผาหรอหามเผาในชวงเวลาวกฤตในเดอนธนวาคม-เมษายน

3.กำหนดมาตรการรบมอในชวงเวลาเกดเหต การแจงเตอน การรายงานผลขอมล และการคาดการสถาการณลวงหนา 4.มการบงคบใชกฎหมายอยางเครงคดกบแหลงกำเนดมลพษทระบายมลพษทางการอากาศเกนมาตรฐานท

กำหนดรวมถงการเผาในพนทหามเผา 5.สงเสรมใหมการสรางนวตกรรม และการวจยเชงพนท และใชเทคโนโลยเพอการจดการปญหาฝนละอองขนาดเลก

และใหมการตรวจวดใหครอบคลมพนทเพอสามารถแจงเตอนและรายงานขอมลไดทนทวงท

0

50

100

150

2562

1101

2562

1111

2562

1121

2562

1201

2562

1211

2562

1221

2562

1231

2563

0110

2563

0120

2563

0130

2563

0209

2563

0219

2563

0229

2563

0310

2563

0320

2563

0330

2563

0409

2563

0419

2563

0429

2563

0109

2563

0119

2563

0129

จ านวนจดความรอนในพนทรบผดชอบ สสภ.10ขอนแกน

หนองบวล าภ

กาฬสนธ

มหาสารคาม

รอยเอด



บทท 3 การจดการมลพษสงแวดลอม

3.1 นำเสยชมชน

สถานการณคณภาพนำในแหลงนำทไหลผานชมชนเมองในพนทจงหวดรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 พบวาอยในเกณฑเสอมโทรมถงเสอมโทรมมาก ซงเกดจากการขยายยานทอยอาศยและเขตเศรษฐกจของชมชนเมองซงทำใหเกดความไมสมดลระหวางทศทางของการพฒนาเมองและระบบโครงสรางพนทจะมารองรบปรมาณนำเสยทำใหมการระบายนำเสยชมชนลงแหลงนำสาธารณะ โดยจงหวดกาฬสนธมปรมาณนำเสยเกดขนในเขตเมองกวา 86,297 ลกบาศกเมตรตอวน มระบบบ าบดนำเสยชมชนรวมทเกดภายในจงหวดเพยง 1 แหง รองรบนำเสยไดเพยง 14,000 ลกบาศกเมตรตอวน (16.2%) จงหวดขอนแกนมปรมาณนำเสยเกดขนในเขตเมองกวา 126,594 ลกบาศกเมตรตอวน มระบบบ าบดนำเสยชมชนรวมทเกดภายในจงหวดเพยง 2 แหง ท ไดมการเปดดำเนนการ และอก 2 แหง อยระหวางการกอสราง ซงรองรบนำเสยไดเพยง 85,900 ลกบาศก.เมตรตอวน (67.9%) จงหวดมหาสารคามมปรมาณนำเสยเกดขนในเขตเมองกวา 21,756 ลกบาศกเมตรตอวน มระบบบ าบดนำเสยชมชนรวมทเกดภายในจงหวดเพยง 2 แหง รองรบนำเสยไดเพยง 9,08 ลกบาศกเมตรตอวน (41.7%) สวนจงหวดรอยเอดมปรมาณนำเสยเกดขนในเขตเมองกวา 79,101 ลกบาศกเมตรตอวน และจงหวดหนองบวลำภ ปรมาณนำเสยเกดขนในเขตเมองกวา 31,207 ลกบาศก.เมตรตอวน แตทงสองจงหวดยงไมมระบบบ าบดนำเสยชมชนรวมเกดขน ตารางท 3.1 ปรมาณนำเสยทเกดขนในพนทสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

หมายเหต * ขอมลสถตจำนวนประชากรทะเบยนราษฎรป 2563 อางอง สำนกงานสงเสรมการปกครองสวนทองถน 1. ขอมลประชากรในเขตเมอง ไดแก เทศบาลนคร เทศบาลเมอง และเทศบาลตำบล 2. ค านวณจากอตรา 0.15 ลกบาศก เมตร/คน/วน ของอตราการเกดนำเสย 3. ประสทธภาพการรองรบรวมของระบบบ าบดนำเสยทงหมดทอยในพนทจงหวด (เปดเดนระบบ+อยระหวางดำเนนการกอสราง)



สถานการณระบบบ าบดนำเสยรวมชมชนและระบบบ าบดนำเสยแบบรวมกลมอาคาร ซงไดตดตามประเมนผลประสทธภาพการทำงาน ในพนท 3 จงหวด ไดแก กาฬสนธ ขอนแกน และ มหาสารคาม ประกอบดวย 1) ระบบบ าบดนำเสยรวมชมชน 4 แหง ไดแก เทศบาลเมองกาฬสนธ เทศบาลนครขอนแกน เทศบาลเมองมหาสารคาม และเทศบาลตำบล โกสมพสย 2) ระบบบ าบดนำเสยแบบกลมอาคาร จำนวน 1 แหง ไดแก เทศบาลตำบลเขอนอบลรตน 3) การตดตามความกาวหนาของการดำเนนการกอสรางระบบบ าบดนำเสยรวม 4 แหง ไดแก เทศบาลเมองบานไผ เทศบาลตำบลบรบอ เทศบาลตำบลวาปปทม และเทศบาลเมองชมแพ ตารางท 3.2 ระบบบ าบดนำเสยรวมชมชนและระบบบ าบดนำเสยแบบรวมกลมอาคารในพนท สสภ.10

จงหวด ระบบบำบดนำเสย ประเภท ปทเปดระบบ

วงเงนกอสราง (ลานบาท)

ศกยภาพในการรองรบ (ลบ.ม./ว)

ปรมาณนำเสยทเขาระบบ (ลบ.ม./ว) รอยละ

กาฬสนธ ทม.กาฬสนธ AL 2551 207.50 14,000 7,967 56.9 ขอนแกน ทน.ขอนแกน AL 2545 1,171.70 78,000 57,300 73.5

ทต.เขอนอบลรตน WL 2550 2.89 400 400 100 ทม.บานไผ SP - 106.96 2,500 ทบทวน การศกษา - ทม.ชมแพ SP - 178 5,000 อยระหวางกอสราง -

มหาสารคาม ทม.มหาสารคาม SP 2552 250.75 4,200 4,000 95.2 ทต.โกสมพสย SP 2546 21.396 1,500 400-1,000 26.7-66.7 ทต.บรบอ SP+WL - 19.58 880 อยระหวางกอสราง ทต.วาปทม SP+WL - 32 2,500 อยระหวางกอสราง รอยเอด ไมมระบบ หนองบวลำภ ไมมระบบ

หมายเหต AL หมายถง ระบบอเตมอากาศ (Aerated Lagoon) SP หมายถง ระบบบอปรบเสถยร (Stabilization Pond ) WL หมายถง ระบบบงประดษฐ (Constructed Wetland)

ปญหาอปสรรคในการจดการปญหานำเสยในพนท 1) ระบบรวบรวมนำเสยชมชนยงไมครอบคลมพนทชมชนสวนใหญ ทำใหรวบรวมนำเสยเขาสระบบบ าบดนำเสย

รวมชมชนไดตำกวาความสามารถระบบบ าบดนำเสยทออกแบบไว รวมทงนำเสยทเขาสระบบฯ และพบวามคาบโอดนำเขาระบบคอนขางตำกวาทออกแบบไวคอนขางมาก

2) งบประมาณไมเพยงพอในการด าเนนงานระบบบ าบดนำเสยรวม องคกรปกครองสวนทองถนบางแหงยงไมมการจดเกบคาบรการบ าบดนำเสย และทกแหงทมการจดเกบคาบรการบ าบดนำเสยชมชนไปแลวแตกยงมประสทธภาพในการจดเกบคาบรการบ าบดนำเสยไดตำ

3) ขาดประสทธภาพในการบรหารจดการระบบบ าบดนำเสยรวมชมชน เนองจากผบรหารหรอเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถนยงขาดองคความร จำนวนเจาหนาทในการด าเนนงานระบบฯ ไมเพยงพอขาดการเดนระบบบ าบด



นำเสยรวมชมชน และวางแผนการซอมบ ารงอยางตอเนอง และขาดการจดเกบขอมลการทำงานของระบบบ าบดนำเสยรวมชมชนอยางเปนระบบและตอเนอง รวมทงผบรหารเองยงไมใหความสำคญและนำหนกเทยบเทากบงานบรหารจดการระบบสาธารณปโภคอนๆ

4) ชมชนระดบเทศบาลเมองอนๆ องค.กรปกครองสวนทองถนยงไมเหนความสำคญในการกอสรางระบบบ าบดนำเสย ซงปญหาดงกลาวสงผลใหมการระบายนำเสยลงสแหลงนำโดยไมผานการบ าบดและทำใหแหลงนำเสอมโทรม แมวาจะมการกำหนดพนทเปาหมายการจดการนำเสยชมชน แตกยงยงไมมการด าเนนงานจดการนำเสย เนองจากองค.กรปกครองสวนทองถนขาดความรความเขาใจในการวางแผนการจดการนำเสย รวมทงขาดความพรอมและงบประมาณในการด าเนนงานวางแผน เชน การจดหาและจดซอทดน และการจดทำ FS/DD

ภาพท 3.1 แผนทตงระบบบำบดนำเสยรวมชมชนและแบบรวมกลมอาคารในพนท สสภ.10



3.2 ขยะมลฝอยและการจดการขยะอนตรายชมชน 3.2.1 สถานการณขยะมลฝอยทวไป 1) สถานการณ จากการประเมนปรมาณและสำรวจขอมลขยะมลฝอยในพนท ในรอบป 2559 -2563 โดยพบวา ปรมาณ

ขยะมลฝอยทเกดขนจากแหลงก าเนดขยะมลฝอยตางๆ จาก 1,980,402.08 ตน ในป 2559 เพมขนเปน 1,992,883.82 ในป 2562 ซงเปนการคำนวณใชอตราการเกดขยะของกรมควบคมมลพษ สวนในป 2563 มปรมาณการเกดขนของขยะนอยลงจากเดมเนองจากมนโยบายของประเทศในการรณรงคในการลดปรมาณขยะและการลดคดแยกขยะ

ตารางท 3.3 ปรมาณขยะทเกดขน ในพนท สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 (ป 2559 – ป 2563)

จงหวด ปรมาณขยะทเกดขน(ตน/ป)

ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563 ขอนแกน 665,631.86 710,298.01 674,374 677,305.52 448,530 กาฬสนธ 344,805.23 357,256.78 359,200.15 352,612.21 194,985 มหาสารคาม 329,898.18 332,456.71 330,186.3 328,840.33 211,239 รอยเอด 459,428.83 460,026.72 479,807.10 455,797.43 353,149 หนองบวลำภ 180,637.97 180,323.37 181,266.30 178,328.33 99,047

รวม 1,980,402.08 2,040,361.59 2,024,834 1,992,883.82 1,306,950

ภาพท 3.2 กราฟแสดง ปรมาณขยะทเกดขน (ตน/ป) ป 2559 – 2563

จากมตคณะรฐมนตรวนท 26 สงหาคม 2557 เหนชอบตอ ROADMAP การจดการขยะมลฝอยและของ

เสยอนตรายชมชนของประเทศ ทำให ทกจงหวดมการจดทำและขบเคลอน “แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยระดบจงหวด (พ.ศ. 2558 - 2562)” และกระทรวงมหาดไทยหนงในหนวยงานผรบผดชอบหลก ในการดำเนนการบรหาร

665,6

31.86

344,8

05.23

329,8

98.18 459,4

28.83

180,6

37.97

710,2

98.01

357,2

56.78

332,4

56.71

460,0

26.72

180,3

23.37

674,3

74

359,2

00.15

330,1

86.30 47

9,807

.10

181,2

66.30

677,3

05.52

352,6

12.21

328,8

40.33

455,7

97.43

178,3

28.33

4485

30

1949

85

2112

39 3531

49

9904

7

ขอนแก น ก าฬส น ธ มห าสา รคาม ร อ ย เอ ด หนอ งบ ว ล า ภ

ปรมาณขยะท เ ก ดข น

ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563



จดการขยะมลฝอยชมชน ไดเลงเหนถงความสำคญของปญหาทเกดขนในพนท ในดานตาง ๆ เชน ขยะมลฝอยไมไดรบการคดแยกตงแตตนทาง การบรหารจดการของหนวยงานทดแลรบผดชอบยงขาดประสทธภาพ และขยะมลฝอยชมชนไมไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการ กระทรวงมหาดไทย จงไดจดทำแผนปฏบตการจดการขยะมลฝอยชมชน “จงหวดสะอาด” ตามแนวทางประชารฐ ประจำป พ.ศ. 2561-2563 เพอขบเคลอนและแกไขปญหาขยะมลฝอยชมชนใหเกดความตอเนอง และในป 2562 ไดมแผนปฏบตการ 60 วน “แยกกอนทง” ระหวางวนท 9 มกราคม 2562 ถงวนท 9 มนาคม 2562 เพอใหการขบเคลอนการจดการขยะมลฝอยของจงหวดเกดผลอยางเปนรปธรรม และเปนไปตามแผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. 2559 -2564) จากการรวมผลกดนดงกลาว ทำใหภาพรวมการจดการขยะในพนทจงหวดมประสทธภาพมากขน ดงจะเหนไดจาก ขยะกำจดถกตอง ขยะทนำกลบมาใชประโยชน และขยะตกคางสะสมในสถานทกำจดขยะ ในรอบ 3 ป (พ.ศ. 2559-2563) ดงน

ตารางท 3.4 ปรมาณขยะกำจดถกตองในพนทรบผดชอบสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ป 2559 – ป 2563

จงหวด ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

ตน รอยละ ตน รอยละ ตน รอยละ ตน รอยละ ตน รอยละ ขอนแกน 68,590.80 10.30 221,208.25 31.14 194,610.10 28.86 202,892.55 29.95 203,561 46.07 กาฬสนธ 46,084.90 13.37 107,178.60 30.00 35,689.70 9.94 40,423.75 11.46 191,286 19.94

มหาสารคาม 9,749.15 2.96 49,640.00 21.39 30,816.95 9.33 34,353.80 10.44 211,240 19.46 รอยเอด 0* 0* 98,418.60 21.39 62,415 13.01 49,647.30 10.89 49,618 14.42

หนองบวลำภ 17,169.60 9.50 22,907.77 12.70 31,718.50 17.50 26,831.15 15.04 33,960 34.71 รวม 141,594.45 7.15 499,353.22 24.47 355,718.50 15.73 354,148.55 15.56 366,391 28.03

หมายเหต : * ไมมระบบกำจดขยะทถกตอง

ปรมาณขยะกำจดถกตอง จากป 2559 – ป 2563 มแนวโนมเพมขนอยางเหนไดชด คอ ในป 2559 ปรมาณขยะกำจดถกตอง จำนวน 141,594.45 ตน สวนใน ป 2563 จำนวน 366,391 ตน โดยในจงหวดขอนแกนมปรมาณขยะกำจดถกตองมากกวาจงหวดอนๆ เนองจากมปรมาณขยะจาก อปท. ตางๆ สงเขากำจดในโรงไฟฟาเชอเพลงขยะของเทศบาลนครขอนแกนจำนวนมากขน และมสถานทกำจดขยะทเปนระบบ Sanitary Landfill จำนวน 5 แหง แตในขณะเดยวกนศกยภาพในการรองรบปรมาณขยะใหมของโรงไฟฟาเรมไมเพยงพอ ประกอบกบศนยกำจดขยะมลฝอยชมชนในจงหวดขอนแกนเรมเตมศกยภาพทจะรองรบไดทำใหตองลดปรมาณขยะทจะเขาศนยทำใหปรมาณขยะทกำจดถกตองลดลง ซงเปนไปในทศทางเดยวกนกบจงหวด กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด และหนองบวลำภ



ภาพท 3.3 กราฟปรมาณขยะกำจดถกตอง (ตน/ป) ป 2559 – 2563

ปรมาณขยะทคดแยกนำกลบมาใชประโยชน จากป 2559 – ป 2563 ในภาพรวมมแนวโนมเพมขน โดยในป 2559 ปรมาณขยะทคดแยกนำกลบมาใชประโยชน จำนวน 585,082.43 ตน หรอ รอยละ 29.54 ของปรมาณขยะทงหมดทเกดขน สวนในป 2563 เพมขนเพยง 746,663 ตน หรอ รอยละ 57.13 เนองดวยทศทางราคาของการรบซอวสดรไซเคลลดลงทำใหของเกาทำใหปรมาณขยะทคดแยกนำกลบมาใชประโยชนทลดลงจากป 2560-2562 ในขณะทองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญกยงคงมการขบเคลอนกจกรรมการจดการขยะตนทางอยางตอเนอง

ตารางท 3.5 ปรมาณขยะทคดแยกนำกลบมาใชประโยชนในรบผดชอบสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

จงหวด ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

ตน รอยละ ตน รอยละ ตน รอยละ ตน รอยละ ตน รอยละ

ขอนแกน 204,893.24 30.78 362,830.46 51.08 339,224.32 51.12 416,268.69 61.45 205,232 46.44

กาฬสนธ 134,643.62 39.05 215,693.10 60.37 220,916.47 61.96 253,560.06 71.90 137,554 65.12

มหาสารคาม 104,888.80 31.79 185,785.00 55.88 187,830.56 58.30 250,227.45 76.09 124,064 64.86

รอยเอด 58,783.25 12.79 165807.21 36.04 253,481.55 54.96 301,630.16 66.17 226,815 65.90

หนองบวลำภ 81,873.53 45.32 120,088.65 66.60 117,456.69 66.64 137,022.50 76.83 52,998 54.16

รวม 585,082.43 29.54 1,050,204.42 51.47 1,118,910 58.6 1,358,708.9 70.49 746,663 57.13

6859

0.8

4608

4.9

9749

.15

0

1716

9.6

2212

08.25

1071

78.6

4964

0

9841

8.6

2290

7.77

1946

10.1

3568

9.7

3081

6.95

6241

5

3171

8.5

2028

92.55

4042

3.75

3435

3.8

4964

7.3

2683

1.15

2035

61

1912

86 2112

40

4961

8

0

ขอนแก น ก าฬส น ธ มห าสา รคาม ร อ ย เอ ด หนองบ ว ล า ภ

ปรมาณขยะท ก าจ ดถกตอง

ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563



ภาพท 3.4 กราฟแสดงปรมาณขยะคดแยกนำกลบมาใชประโยชน (ตน/ป) ป 2559 – 2563

2) การจดการขยะ ป 2563 พนทจงหวด ขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด และหนองบวลำภ มองคกรปกครองสวนทองถน รวม 785 แหง ประกอบดวยเทศบาลนคร 1 แหงเทศบาลเมอง 11 แหงเทศบาล 267 แหง และองคการบรหารสวนตำบล 506 แหง มปรมาณขยะทเกดขน 1,306,950 ตน โดยมจำนวน อปท. ทมการใหบรการเกบขนจำนวน 457 แหง หรอรอยละ 59.4 ของจำนวน อปท. ทงหมด ปรมาณขยะทเกบขนนำไปกำจด 706 ,200 ตน หรอรอยละ 54 ของปรมาณขยะทงหมด จำแนกเปน ปรมาณขยะทกำจดถกตอง 368,346 ตน หรอรอยละ 28.2 ของปรมาณขยะทงหมด ดวยวธการฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล 216,659 ตน (รอยละ 16.6) รองลงมาสงกำจดในโรงไฟฟาขยะเทศบาลนครขอนแกน 151,687 ตน (รอยละ 11.6) และปรมาณขยะทเกบขนไปกำจดไมถกตอง 337,854 ตน (รอยละ 25.9) ดวยวธการเทกองกลางแจง เผากลางแจง โดยการเผากลางแจงการขนไปทงตามพนทวางตางๆ โดยรวมปรมาณขยะทมการคดแยกนำกลบมาใชประโยชน 758,716 ตน (รอยละ 58.1) จำแนกเปน ขยะขายได โดยตงแตครวเรอนคดแยกไว ขายกบรถเร หรอนำไปเขากองทนขยะ รถซาเลง และพนกงานเกบขยะของ อปท. คดแยกขยะจากถงขยะไปจำหนาย ตลอดจนคนคยขยะตามสถานทกำจดขยะ ในสวนขยะอนทรยท ยอยสลายได ครวเรอนคดแยกไวใหเปนอาหารสตว ฝงในดน เทกลบในทอ หรอถงหมกใหเปนปย หรอทำนำหมกชวภาพใชในการเกษตร

2048

93.24

1346

43.62

1048

88.8

5878

3.25

8187

3.53

362,8

30.46

215,6

93.10

185,7

85.00

1658

07.21

120,0

88.65

339,2

24.32

220,9

16.47

187,8

30.56

253,4

81.55

117,4

56.69

416,2

68.69

253,5

60.06

250,2

27.45

301,6

30.16

137,0

22.50

2052

32

1375

54

1240

64

2268

15

5299

8

ขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม ร อย เอด หนองบ วล าภ

ปรมาณขยะคดแยกน ากลบมาใชประโยชน

ป 2559 ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563



ตารางท 3.6 ขอมลสถานการณการจดการขยะในพนทจงหวด สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

จงหวด รวม อปท. (แหง)

ปรมาณขยะ ทเกดขน (ตน/ป)

จำนวน อปท.

ทบรการ (แหง)

ปรมาณ ขยะท

เกบขนไปกำจด (ตน/ป)

ปรมาณขยะทกำจด

ไมถกตอง (ตน/ป)

ปรมาณขยะทกำจดถกตอง

(ตน/ป)

Landfill (ฝงกลบ) (ตน/ป)

โรงไฟฟาขยะ (ตน/ป)

ปรมาณขยะทถกนำกลบมาใชประโยชน

(ตน/ป) ขอนแกน 224 448,530 (34.3%) 183 323,092 119,433 203,659 51,972 151,687 205,287 กาฬสนธ 150 194,985 (14.9%) 103 110,891 72,333 38,558 38,558 - 126,798 มหาสารคาม 142 211,239 (16.2%) 60 84,421 43,019 41,402 41,402 - 137,555 รอยเอด 203 353,149 (27.0%) 68 125,279 75,661 49,618 49,618 - 235,936 หนองบวลำภ 67 99,047 (7.6%) 53 62,517 27,408 35,109 35,109 - 53,140

รวม 786 1,306,950 (100%) 467 706,200 337,854 368,346 216,659 151,687 758,716

14.9

34.3

16.2

27

7.6

รอยละของปรมาณขยะทเกดขนในพนท 5 จงหวดพนทรบผดชอบของ สสภ.10


0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000


การจดการขยะพนทรบผดชอบส านกงานสงแวดลอมภาคท 10

ปรมาณขยะทเกดขน ปรมาณขยะทเกบขนไปก าจด ปรมาณขยะทก าจดไมถกตอง ปรมาณขยะทก าจดถกตอง

ภาพท 3.5 ภาพแสดงปรมาณขยะในพนท

สสภ.10



นโยบายการจดการขยะพนท จงหวด ขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด และหนองบวลำภ ในการแกไขปญหาขยะขององคกรปกครองสวนทองถนซงเปนปญหาสำคญและสะสมมายาวนาน รฐบาลถอวาเปนวาระแหงชาตทจะตองแกไข ดงนน ในป 2563 กระทรวงมหาดไทยและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานทจะตองขบเคลอนการบรหารจดการขยะในภาพรวมทงประเทศ โดยเฉพาะเรองของ

การประกวดจงหวดสะอาด การจดกลมพนทการจดการมลฝอย (Clusters) ขององคกรปกครองสวนทองถนและการกำจดขยะอเลกทรอนกส ซงการจดการขยะตนทางเนนหลกการขยะเกดทไหนกำจดทนนและหลกการ 3Rs ในการจดการขยะตนทางเพอลดปรมาณขยะทไปกำจด ในขณะทมนโยบายการจดการขยะปลายทางเนนการขบเคลอนศนยกำจดขยะมลฝอยแบบรวมกลม อปท. ทมพนทตงใกลเคยงกน เพอขบเคล อนการกำจดขยะตามนโยบายแปรรปใหเปนพลงงาน และเนนใหเอกชนมาลงทน โดยในป 2561 กระทรวงมหาดไทยไดกำหนดกลมพนทในการบรหารจดการขยะมลฝอย Clusters ของ อปท. ทงประเทศออกเปน 324 Clusters แตในป 2562 เพอใหการบรหารจดการขยะมลฝอยมประสทธภาพในการบรหารจดการและเหมาะสมกบการลงทนของภาคเอกชนมากขนจงมการปรบลดกลมพนทในการบรหารจดการขยะมลฝอย Clusters ใหเหลอเพยง 262 Clusters โดยในพนจงหวดขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด และหนองบวลำภ จำนวน 18 กลมพนท รวมจำนวนอปท. 593 แหงจาก อปท. ทงหมด 787 แหง ครอบคลมจำนวน อปท. รอยละ 75.3 ดงตารางท 3-2 ซ งยงไมครอบคลม อปท. ท งหมดจงควรมการทบทวนจำนวน อปท. และปรมาณขยะทนำมากำจดของแตละกลมพนทใหสอดคลองกบความเปนไปไดของนโยบายแปรรปใหเปนพลงงาน และครอบคลม จำนวน อปท. ทงหมดในพนท ตารางท 3.7 กลมพนทในการจดการขยะมลฝอยของ อปท. ในพนทสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

จงหวด พนท จำนวน อปท. ทรวมกลม

จำนวน อปท. ทงหมด

คาดการณ ปรมาณขยะ (ตน)

ขอนแกน 5 224 224 605 กาฬสนธ 2 150 150 463.81 มหาสารคาม 5 142 142 802.8 รอยเอด 1 9 203 96.74 หนองบวลำภ 5 68 68 93

รวม 18 593 787 2,061.35 ทมา: สำนกงานสงเสรมการปกครองสวนทองถน ป 2562



ตารงท 3.8 ศนยกำจดขยะรวมถกหลกสขาภบาลและจำนวน อปท. ทนำขยะมารวมกำจด ป 2563

พนท ระบบกำจดขยะ

ทถกหลกสขาภบาล จำนวน อปท.

รวม MOU * (แหง) จำนวน อปท. ทนำขยะมากำา

จด (แหง) รวม อปท. หลก ปรมาณขยะมลฝอย ทกำาจด

ถกตอง (ตน/วน) 1. โรงไฟฟาขยะ ทน.ขอนแกน โรงไฟฟาจากขยะ 33 อปท. 3 อำเภอ 26 อปท. 2 หนวยงาน 415.58

2. ทม.กาฬสนธ ผสมผสาน 63 อปท. 7 อำเภอ 37 อปท. 2 หนวยงาน 102 3. ทม.เมองพล ฝงกลบ 33 อปท. 4 อำเภอ 13 อปท. 6 หนวยงาน 30.8 4. ทม.บานไผ ฝงกลบ 34 อปท. 5 อำเภอ 11 อปท. 41.2

5. ทม.ชมแพ ฝงกลบ 32 อปท. 4 อำเภอ 3 อปท. 33.88

6. ทต.นำพอง ฝงกลบ 19 อปท. 3 อำเภอ 3 อปท. 1 สวนสตว 14.79 7. ทม.กระนวน ฝงกลบ 19 อปท. 3 อำเภอ 16 อปท. 19.4

8. ทม.มหาสารคาม ฝงกลบ 32 อปท. 3 อำเภอ 7 อปท. 4 หนวยงาน 73.5 9. ทต.เชยงยน ผสมผสาน 31 อปท. 3 อำเภอ 9 อปท. 3 หนวยงาน 26.79 10. ทม.หนองบวลำภ ฝงกลบ 19 อปท. 2 อปท. 40

11. ทต.โนนสง ฝงกลบ 11 อปท. 7 อปท. 1 หนวยงาน 15.67 12. ทต.นากลาง ฝงกลบ 16 อปท. 2 อำเภอ 24 อปท. 39.5

13. ทม.รอยเอด RDF 9 อปท. 9 อปท. 103.94

รวมทงสน 351 167 957.05

หมายเหต : * จำนวน อปท. ทรวมลงนาม MOU ตามการแบงกลมพนทกำจดขยะมลฝอยแบบศนยรวม ภายใตแผนบรหารการจดการ

ขยะมลฝอยของแตละจงหวด (พ.ศ. 2558-2562)

ปจจบนในพนทขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด และ หนองบวลำภ มสถานทกำจดขยะ รวม

346 แหง ในพนท อปท. จำนวน 265 แหง โดยเปนระบบกำจดขยะมลฝอยทถกหลกวชาการจำนวน 13 แหง ประกอบดวย โรงงานแปรรปขยะเปนพลงงานไฟฟา จำนวน 1 แหง โรงงานแปรรปขยะเปนเชอเพลง RDF จำนวน 1 แหง และระบบกำจดขยะมลฝอยรวมแบบฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล จำนวน 11 แหง อยระหวางการกอสรางอก 1 แหง คอ ระบบกำจดขยะมลฝอยของเทศบาลตำบลโนนสงเปลอย จงหวดหนองบวลำภ มปรมาณขยะมลฝอยทถกนำไปกำจดถกตองตามหลกวชาการ โดยนำมากำจดทศนยกำจดขยะ 13 แหง 957 ตนตอวน คดเปนรอยละ 26.7 ของปรมาณขยะทเกดขนในพนททงหมด จากองคกรปกครองสวนทองถนทนำขยะมารวมกำจดจำนวน 167 แหง คดเปนรอยละ 21.2 ขององคกรปกครองสวนทองถนทงหมดในพนท นอกจากน ยงมสถานทกำจดขยะแบบยอมรบได จำนวน 6 แหง ในขณะทสถานทกำจดขยะมลฝอยรวมไมถกตองตามหลกวชาการ 327 แหง นอกจากนยงพบวาจำนวนสถานทกำจดขยะทไมถกตองไมมแนวโนมวาจะลดจำนวนลงเนองจากไมมแนวทางและทางเลอกในการให อปท. ปดทำการบอขยะทไมถกตอ งใหมความชดเจนในรปแบบเขารวมกลม Cluster ทำใหในบางจงหวดพบวามจำนวนบอขยะประจำชมชนมจำนวนเพมขน



ตารางท 3.9 สถานทกำจดขยะมลฝอยรวมไมถกตองตามหลกวชาการ ป 2563

จงหวด

จำนวน อปท.ทม สถานท

กำจดขยะ

จำนวน สถานท กำจดขยะ มลฝอย ป 2560




วธการกำจด ความถกตอง

ตามหลก วชาการ

ยอมรบได

ไมถกตองตามหลกวชาการ

ขอนแกน 104 177 172 158 172 6 6 160 กาฬสนธ 48 48 50 49 48 1 0 47 มหาสารคาม 33 45 42 40 40 2 0 38 รอยเอด 55 52 52 51 57 1 0 56 หนองบวลำภ 25 29 31 33 29 3 0 26

รวม 265 351 347 331 346 13 6 327

3.2.2 ของเสยอนตรายชมชน ในป 2563 องคการบรหารสวนจงหวดในพนทรบผดชอบทง 5 จงหวด ไดเลงเหนความสำคญในการคดแยก

ของเสยอนตรายออกจากขยะทวไป เพอนำไปกำจดอยางถกตองตามหลกวชาการ จงไดมแนวทางในการบรหารจดการของเสยอนตรายในองคกรปกครองสวนทองถนภายในจงหวดของตนเอง เพอรวบรวมของเสยอนตรายจากองคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานของรฐ เอกชน เพอขนสงไปกำจดอยางถกวธ ลดปญหาการปนเปอนทางสงแวดลอม และปญหาทางสขภาพทเกดจากผลกระทบจากของเสยอนตราย โดยการรณรงคประชาสมพนธใหประชาชนในพนทจงหวด ใหความรวมมอในการคดแยกของเสยอนตรายออกจากขยะทวไปใหมากขนครอบคลมทกองคกรปกครองสวนทองถนในจงหวด และจดหาภาชนะสำหรบคดแยกของเสยอนตรายออกจากขยะทวไปสำหรบชมชนหรอองคกรปกครองสวนทองถน โดยปรมาณขยะอนตรายทรวบรวมไดในแตละปมดงน

1) จงหวดขอนแกน โดยองคการบรหารสวนจงหวดขอนแกน จดทำ MOU โดยมองคกรปกครองสวนทองถนเขารวม 224 แหง และไดจดกจกรรม คาราวานขนสงขยะอนตราย ประจำป 2563 เมอวนท 29 กรกฎาคม 2563 ณ บรเวณหนาหอประชมศาลาประชาคม จงหวดขอนแกน ปรมาณขยะอนตราย 16.83 ตน ซงจะนำขยะอนตรายไปโรงงานทกำจด คอ บรษท โปรเฟสชนแนล เวสต เทคโนโลย (1999) อำเภอวฒนานคร จงหวดสระแกว ตอไป

2) จงหวดหนองบวลำภ โดยองคการบรหารสวนจงหวดหนองบวลำภ จดกจกรรม"รวบรวม ขนสงของเสยอนตรายชมชนนำไปกำจดอยางถกตองตามหลกวชาการ" ครงท 1 เมอวนท 25 มนาคม 2563 อบจ.หนองบวลำภ โดยรวบรวมของเสยอนตรายชมชน จากองคกรปกครองสวนทองถ นในจงหวด จำนวน 67 แหง ไดท งหมด 8 ตน ประกอบดวย หลอดไฟ 5 ตน กลมแบตเตอร ถานไฟฉาย 1 ตน กลมบรรจภณฑเกษตรและกระปองสเปรย 1 ตน และกลมบรรจภณฑปนเปอน (จากโรงพยาบาล) 1 ตน โดยสงกำจดทบรษท โปรเฟสชนแนล เวสต เทคโนโลย จำกด จ.สระแกว ครงท 2 เมอวนท 3 กนยายน 2563 ไดทงหมด 6 ตน

3) จงหวดรอยเอด โดยองคการบรหารสวนจงหวดรอยเอด ไดจดกจกรรมรวบรวมของเสยอนตรายชมชนในปงบประมาณ 2563 จำนวน 2 ครง โดยครงท 1 จดเมอวนท 13-22 พฤษภาคม 2563 รวบรวมขยะอนตรายชมชนไดทงหมด รวม 14.83 ตน ประกอบดวย หลอดไฟ 8.43 ตน แบตเตอร 5.47 ตน ภาชนะบรรจสารเคม 0.93 ครงท 2 จดเมอ



วนท 5-21 สงหาคม 2563 รวบรวมขยะอนตรายชมชนไดทงหมด รวม 10.5 ตน ประกอบดวย หลอดไฟ 5.65 ตน แบตเตอร 3.42 ตน ภาชนะบรรจสารเคม 1.43 ตน

4) จงหวดมหาสารคาม โดยองคการบรหารสวนจงหวดมหาสารคาม ไดจดกจกรรมรวบรวมของเสยอนตรายชมชน เมอวนท 23 กรกฎาคม 2563 สามารถรวบรวมขยะอนตรายจาก จาก อปท.รวม 123 แหง รวมนำหนก 18.466 ตน ประกอบดวย หลอดไฟ 12.018 ตน แบตเตอร 3.959 ตน จะสงกำจดกบ บรษท เบตเตอรเวลดกรน จำกด และบรรจภณฑสารเคม 2.489 ตน จะสงกำจดกบ บรษท อคคปราการ จำกด

5. จงหวดกาฬสนธ โดยองคการบรหารสวนจงหวดกาฬสนธ วนท 24 ส.ค. 2563 จดพธสงมอบ “ขยะอนตราย จงหวดกาฬสนธ” โดยดำเนนการเกบรวบรวมขยะอนตรายทเกดขนในพนทของ อปท. ประกอบดวย หลอดไฟฟา ถานไฟฉาย แบตเตอรมอถอ จำนวน 15 ตน

3.2.3 ขยะอเลกทรอนกส

สถานการณขยะอเลกทรอนกส ในพนท อำเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ เปนปญหาทสะสมมาหลายป เนองจากมการนำเขาขยะจากพนทตางๆ ในภาคอสานและพนทอนๆ มาคดแยกในพนท และจากขอมลป 2563 พบวามซาก เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส (โทรทศน, คอมพวเตอร, โทรศพทมอถอ, เครองซกผา, พดลม) สายไฟฟา แบตเตอร และเครองยนต นำเขาพนทกวา 1,021.6 ตนตอเดอน

พนทอำเภอฆองชย มพนท 128.3 ตารางกโลเมตร แบงเปน 5 ตำบล 48 หมบาน จำนวนประชากร 26,842 คน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพทำนาและ มอาชพเสรมคอรบซอ-ขายและคดแยกของเกา ตารางท 3.10 ขอมลพนฐานของอำเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ

ทมา: สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 (2563)

ตำบล จำนวนหมบาน จำนวนครวเรอน จำนวนประชากร โคกสะอาด 12 2,070 7,521 ฆองชยพฒนา 11 1,912 6,736 โนนศลาเลง 9 1,287 4,484 เหลากลาง 8 1,109 4,493 ลำช 8 984 3,608

รวม 48 7,362 26,842



ภาพท 3.6 แผนทอำเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ

โดยมพนททมการคดแยกขยะอเลกทรอนกสขนาดใหญ คอ ต าบลโคกสะอาด อ าเภอฆองชย จงหวดกาฬสนธ มทงหมด 12 หมบาน 1,826 หลงคาเรอนและ จ านวนประชากร 8,497 คน ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพท านา และมอาชพเสรม คอการคาของเกา

1) ความเปนมา

ปญหาขยะอเลกทรอนกส พนทอ าเภอฆองชย เรมมการประกอบการในป 2537 มผประกอบการรบซอของเกา บานหนองบว หมท 3 ต าบลโคกสะอาด จ านวน 1 ราย จากนนราคาสนคาแพงขน ประชาชนต าบลโคกสะอาดเรมออกรบซอของเกา เรมจาก รถซาเลง จกรยานยนตพวงลอ รถอแตน ไปรบซอในเขตอ าเภอ เขตจงหวด เมอรายไดดขนกจการดขน กซอรถกระบะ บางรายกใชรถบรรทก 6 ลอ ออกรบซอตางจงหวด ทกภาคของประเทศไทย จงท าใหจ านวนผประกอบการเพมขนเรอย ๆ จนถงปจจบน ขอมลส ารวจเมอป 2563 มผประกอบการรบซอของเกา แบงไดดงน

• จดทะเบยนตามขอบญญต อบต.โคกสะอาด เรอง การควบคมกจการทเปนอนตรายตอสขภาพประเภทกจการสะสมวตถหรอสงของทช ารดใชแลวหรอเหลอใช จ านวน 114 ราย

• ผประกอบการคาของเกา ทขออนญาตกบทท าการอ าเภอฆองชย ตาม “ พระราชบญญตควบคมการขายทอดตลาดและคาของเกา พทธศกราช 2474 ” จ านวน 139 ราย



จากขอมลป 2563 พบวา มซากเครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส (โทรทศน, คอมพวเตอร, โทรศพทมอถอ, เครองซกผา, พดลม) สายไฟฟา แบตเตอร และเครองยนต นำเขาพนท 1,021.6 ตนตอเดอน และเหลอเปนขยะทนำไปทงทบอกำจดขยะ 41 ตนตอเดอน โดยนำไปกำจดบรเวณพนทบอฝงกลบขยะขององคการบรหารสวนตำบลโคกสะอาด บานหนองมะทอ หมท 8 ตำบลโคกสะอาด เนอท 23 ไร

2) ประเดนปญหาจากการประกอบกจการ

มลพษทางอากาศจากการเผา - กลนเหมนจากการเผาพลาสตกและยางในกระบวนการเผาชนสวนเพอแยกเอาของมคา เชนเผาสายไฟขนาด

เลกเพอแยกทองแดง เผายางรถยนตแจกรยานยนตเพอเอาเสนลวด รวมทงการเผาชนสวนตางๆ - ฝนละออง จากการเผาและทบคดแยก - การเผาไหมนำมน จากการตดคอมเพรสเซอรตเยนและแอร เพอเอาทองแดงและเหลก

ปญหาการปนเปอนมลพษในสงแวดลอม - ตรวจพบคาโลหะหนกในเลอด ในกล มเดกแรกเกด - 5 ป ท ครอบครวประกอบอาชพคดแยกขยะ

อเลกทรอนกส จำนวน 122 คน และผประกอบการคดแยกขยะอเลกทรอนกส จำนวน 98 คน รวมทงหมด 220 คน - การปนเปอนโลหะหนกในดนบรเวณบานทมการประกอบกจการคดแยกและปนเปอนในแหลงนำผวดน ปญหาการจดการขยะไมถกตองตามหลกวชาการ การกำจดขยะทไมสามารถนำไปขายได ไดแกเศษโฟมฉนวนตเยน เศษพลาสตก เศษยางและอนๆ ซงเดมยงม

การนำไปลกลอบในทรกรางในพนท และปจจบนไดนำไปทงไวทบอฝงกลบขยะของอบต.โคกสะอาด ซงม ผประกอบการจากตำบลอน นำมาทงดวย

3) การดำเนนการแกไขปญหา

การแกไขปญหามลพษทางอากาศจากการเผา - ใหผประกอบการนำขยะทไมสามารถขายไดใสถงบกแบคไปทงตามจดทจดไวแลวทบอทงขยะสำหรบบรหาร

จดการ เพอลดการปนเปอนสพนทเกษตร - อบต.โคกสะอาด บงคบใชกฎหมายโดยเขมงวดในการควบคมกำกบในเรองการเผา ในพนทตำบลโคกสะอาด

รวมทงบรเวณบอทงขยะ โดยมคำสงอบต.โคกสะอาดหามเผาทงในบอขยะและพนทในตำบลโดยเดดขาด(จำคก 7 ป ปรบไมเกน 14,000 บาท)

การแกไขปญหาการปนเปอนในสงแวดลอม - สสภ.10/กรมควบคมมลพษ ไดตดตามตรวจสอบ การปนเปอนในสงแวดลอมรวมกบหนวยงานทเกยวของ

ของโลหะหนกในพนท สงตอและรวมขบเคลอนอยางตอเนองใหคณะกรรมการสาธารณสขจงหวดกาฬสนธ สงการใหหนวยงานทเกยวของดำเนนการแกไขปญหา



- สสภ.10/กรมควบคมมลพษ ไดตดตามตรวจสอบ การปนเปอนในส งแวดลอม สงตอใหกลมงานโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กลมโรคไมตดตอ สำนกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน ตรวจคาโลหะหนกในเลอดกลมเดกแรกเกด – 5 ป ทครอบครวประกอบอาชพคดแยกขยะอเลกทรอนกส จำนวน 122 คนและผประกอบการคดแยกขยะอเลกทรอนกส จำนวน 98 คน รวมทงหมด 220 คน

- สสภ.10/กรมควบคมมลพษ ไดตดตามตรวจสอบ การปนเปอนในสงแวดลอม สงตอใหศนยอนามยท 7 กรมอนามย ตรวจตดตามการปนเปอนในหวงโซอาหาร

การจดการขยะทไมสามารถนำไปขายได ไดแก เศษโฟมฉนวนตเยน เศษพลาสตก เศษยางและอนๆ - สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ไดประสานผเชยวชาญดานจดการขยะอนตรายจากคณะวศวกรรมศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน ทำการสำรวจและการออกแบบการกอสรางบอฝงกลบขยะของเหลอจากการคดแยก “ขยะอเลกทรอนกส”(ขยะเดม) รวมทงบอใหมใหถกตองตามหลกวชาการ เรยบรอยแลว โดยมวงเงนจำนวน 32 ลานบาท

- อบต.โคกสะอาด ไดปรบพนท เพอกำหนดโซนการคดแยกขยะ รวคอนกรต ถนนคอนกรตเสรมเหลก และประตปด - เปด เพอบรหารและควบคมกำกบบอทงขยะไดมประสทธภาพมากขนตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญดานจดการขยะอนตรายจากคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน ทสสภ10 ไดสนบสนนการแกไขปญหา

- จงหวดกาฬสนธ(ทสจ.กาฬสนธ) ไดดำเนนการนำขยะอเลกทรอนกส ไปกำจดแบบถกหลกวชาการโดยผประกอบการกำจดทไดรบอนญาต ทจงหวดสระแกว จำนวน 300 ตน จากงบประมาณ จงหวดกาฬสนธ เมอวนท 29 มนาคม 2562

4) ขอเสนอเพอแกไขปญหาตอไป

- บงคบใชกฎหมายเพอไมใหมการคดแยกขยะอเลกทรอนกส ขยะอนตรายในระดบชมชน - บงคบใชกฎหมาย ในการปกปองการเกดผลกระทบจากสารเคมและโลหะหนก ตอสขภาพประชาชน - เพอลดการปนเปอนและแพรกระจายของขยะอเลกทรอนกส ขยะอนตราย ทบอทงขยะ และรอเทคโนโลย

เหมาะสมในการนำสนแรกลบมาใชประโยชน - ในระหวางทมการประกอบกจการเสนอใหมการพฒนาผประกอบการตนแบบทดำเนนการคดแยกซากขยะ

อเลกทรอนกส เพอลดผลกระทบตอสขภาพผประกอบการ ประชาชน และสงแวดลอมในพนท - จดหาอาชพเสรมทางเลอกทมรายไดด และแนนอนมาทดแทน



บทท 4 การจดการสงแวดลอมเชงพนท

4.1 การประเมนพนทเสยงดานมลพษทางนำ สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ดำเนนโครงการลดของเสยในแหลงนำวกฤตและจดการคณภาพนำในแหลงนำหลก ปงบประมาณ 2563 และไดทำการประเมนพนทเสยงดานมลพษทางนำในพนทวกฤต คอ ลมนำลำปาว จงหวดกาฬสนธ โดยมรายละเอยดดงน ลำปาวเปนนำสาขาสำคญของลมนำช มความยาวทงสน 250 กโลเมตร มตนกำเนดมาจากเทอกเขาภพาน โดยพนทสวนใหญอยเขตจงหวดกาฬสนธ ไหลผานอำเภอเมอง อำเภอยางตลาด อำเภอกมลาไสย แลวไหลลงสแมนำชทอำเภอรองคำ หรอบานคยคอ ตำบลดนดำ อำเภอจงหาร จงหวดรอยเอด และกรมควบคมมลพษประกาศกำหนดประเภทของแหลงนำลำปาว จงหวดกาฬสนธ เปนแหลงนำประเภทท 2 (ด) แตปจจบนจากการตดตามคณภาพนำของลำนำปาวมแนวโนมเสอมโทรมลงและไมเปนไปตามประกาศฯ โดยสาเหตสำคญมาจากกจกรรมทกอใหเกดนำเสยมจำนวนเพมขนและขาดการตระหนกใหความสำคญในการจดการนำเสยตนทาง โดยเฉพาะนำเสยชมชน และนำเสยสถานประกอบการตาง ๆ

มวตถประสงคในการศกษา ประกอบดวย 1) เพอศกษาสถานการณคณภาพนำและสงแวดลอมบรเวณลมนำลำปาว 2) เพอประเมนพนทเสยงดานมลพษทางนำบรเวณลมนำลำปาว 3) เพอศกษาพฤตกรรมและความรความเขาใจในการการบรหารจดการนำเสยของประชาชนในพนทล มนำลำปาว กำหนดขอบเขตพนทศกษาในเขตลมนำลำปาว จงหวดกาฬสนธ ประกอบดวย พนท 33 ตำบล ครอบคลม 5 อำเภอ (อำเภอเมอง ยางตลาด กมลาไสย รองคำ และฆองชย)

ภาพท 4.1 พนทศกษาดานมลพษทางนำ ลมนำลำปาว จงหวดกาฬสนธ



ผลการศกษา พบวา 1) สถานการณคณภาพนำในพนทลมนำลำปาว

จากการเกบตวอยางนำในพนทลมนำลำปาวเพอกษาสถานการณคณภาพนำและสงแวดลอมพบวา คณภาพนำของลำปาวสายหลก มคาดชนคณภาพนำ (Water Quality Index :WQI) เฉลย เทากบ 77 ดขนเมอเทยบกบป 2562 และจากขอมลรายสถานพบวา มคา WQI อยในชวง 68-87 สงสดทจดเกบสะพานอำเภอรองคำ (87) และตำสดบรเวณสะพานใตเขอนลำปาว (68) สำหรบคาออกซเจนละลายนำ (DO) พบวา มคาเฉลย 6.19 มลลกรมตอลตร สงสดสถาน LP06 สะพานทาคนโท เทากบ 6.76 มลลกรมตอลตร ตำสด สถาน LP03 สะพานบานดอนสนวน 5.75 มลลกรมตอลตร สำหรบคาความสกปรกในรปสารอนทรย (BOD) มคาเฉลย 1.67 มลลกรมตอลตร สงสดบรเวณสถาน LP03 สะพานบานดอนสนวน 3.05 มลลกรมตอลตร ตำสดบรเวณสถาน LP01 สะพานรองคำ 1.66 มลลกรมตอลตร ผลการตรววเคราะหโลหะหนกในตะกอนดน พบวา ในชวงเดอนมถนายน 2563 ในพนทลมนำลำปาวเพอหาการปนเปอนของโลหะหนก จำนวน 4 ตวอยาง ตรวจพบโลหะหนก ไดแก สารหน ทองแดง และตะกว พบมสารหนเกนคามาตรฐานคณภาพดนทใชประโยชนเพอการอยอาศยและเกษตรกรรม (ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ2547) บรเวณสะพานบานดอนยานาง และสะพานอำเภอรองคำ

ภาพท 4.2 แสดงผลการตรวจวดคณภาพนำลำปาวสายหลก

4.68

5.86

3.77

5.68

7.68

4.92

4.64

5.95

6.39

5.75

6.68

5.52

6.76

6.26

3

4

5

6

7

8

9

LP01 LP02 LP03 LP04 LP05 LP06 LP07

ป 2562 ป 2563

คา DO รายสถาน

1.66

2.47

3.052.88

2.55

1.61 2.23

0.79

1.221.73

1.71

1.93

1.98 2.37

0

1

2

3

4

LP01 LP02 LP03 LP04 LP05 LP06 LP07

ป 2562 ป 2563

67 6756

64 68 7361

8776 71

7868

8374

0

25

50

75

100

2562 2563

คา WQI รายสถาน 65 6459

77

ป 2560 ป 2561 ป 2562 ป 2563

WQI ล าน าปาว

Mg/l

คา BOD รายสถาน

Mg/l



ตารางท 4.1 ผลการตรวจวเคราะหตะกอนดนในลมนำปาว จดเกบตวอยาง

กลมโลหะหนก (หนวย mg/Kg) สารหน (As) ทองแดง(Cu) ตะกว(Pb)

1.สะพานทาคนโท-วงสามหมอ ตำบลดงสมบรณ อำเภอทาคนโท จงหวดกาฬสนธ 2.60 1.688 3.050 2.รมฝงบานพกสขใจ ต.ภดน อำเภอเมอง จงหวดกาฬสนธ 2.070 2.646 3.220 3.สะพานบานดอนยานาง ตำบลดอนสมบรณ อำเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ 4.621 2.704 6.547 4.สะพานรองคำ ตำบลเหลาออย อำเภอรองคำ จงหวดกาฬสนธ 4.983 10.649 20.253 คามาตรฐาน 1 10 21.5 36.000 คามาตรฐาน 2 33.000 150.000 130.000 คามาตรฐาน 3 3.900 - 400.000 คามาตรฐาน 4 27.000 - 750.000 หมายเหต คามาตรฐาน 1 คอ เกณฑคณภาพตะกอนดนในแหลงนำผวดนเพอคมครองสตวหนาดน (ประกาศกรมควบคมมลพษ สงหาคม 2561) คามาตรฐาน 2 คอ ระดบทไมปลอดภยตอสตวหนาดน (ประกาศกรมควบคมมลพษ สงหาคม 2561) คามาตรฐาน 3 คอ มาตรฐานคณภาพดนทใชประโยชนเพอการอยอาศยและเกษตรกรรม (ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ2547) คามาตรฐาน 4 คอ มาตรฐานคณภาพดนทใชประโยชน อน ๆ (ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ2547)

ผลการตรวจวเคราะหตวอยางนำและตะกอนดน ในพนทล มนำลำปาว เพอตรวจหาสารกำจดศตรพช (Pesticide) ทงหมด 7 จด ไมพบการปนเปอนสารกำจดศตรพชในลำปาว ตารางท 4.2 ผลการตรวจวเคราะหหาสารกำจดศตรพช (Pesticide) ในนำ และตะกอนดน พนทลมนำลำปาว

จดเกบตวอยาง ประเภทตวอยาง ผลการตรวจหาสารกำจดศตรพช (Pesticide) 1.นำในเขอนลำปาว สะพานพระเทพฯ นำ ตรวจไมพบ 2.นำในเขอนลำปาว บานหวยเตย ต.สหสขนธ นำ ตรวจไมพบ 3.นำในเขอนลำปาว ต.หวหน นำ ตรวจไมพบ 4.นำในเขอนลำปาว บานพกสขใจ ต.ภดน นำ, ตะกอนดน ตรวจไมพบ 5.ใตเขอนลำปาว ต.ลำคลอง นำ ตรวจไมพบ 6.สะพานลำปาว กมลาไสย นำ ตรวจไมพบ 7.สะพานอำเภอรองคำ นำ,ตะกอนดน ตรวจไมพบ

ผลการตรวจวดคณภาพนำทงจากสถานประกอบการ จำนวน 50 แหง ประกอบดวย โรงงานอตสาหกรรม

โรงพยาบาลหางสรรพสนคา ตลาด โรงแรม หอพก และสถานบรการนำมนเชอเพลง พบวา สวนมากมคาความสกปรกในรปสารอนทรย (BOD) อยในชวง 0-20 มลลกรมตอลตร รอยละ 40 รองลงมามคาบโอดมากกวา 100 มลลกรมตอลตร รอยละ 28 ชวง 40-28 มลลกรมตอลตร และชวง 20-40 มลลกรมตอลตร รอยละ 6 ตามลำดบ สวนคาซโอด (COD) พบวาสวนมากมคาซโอดอยในชวง 0-120 มลลกรมตอลตร รอยละ 41 และชวง 121-400 มลลกรมตอลตร รอยละ 40 และอยในชวงทมคามากกวา 400 มลลกรมตอลตร รอยละ 19 รายละเอยดตามภาพท 3



ภาพท 4.3 แสดงผลตรวจวดคณภาพนำจากสถานประกอบการในพนทลมนำลำปาว

2.การประเมนพนทเสยงดานมลพษทางนำ จากการเกบขอมลแหลงกำเนดมลพษ และปรมาณนำเสยทเกดขน และหาปรมาณความสกปรกในรป

สารอนทรย (BOD Loading) โดยการเกบตวอยางนำทงและจากการคำนวณจากคาสมประสทธ พบวา พนทลมนำลำปาว ครอบคลม 33 ตำบล ในเขต 5 อำเภอ มจำนวนประชากร 274,179 คน มแหลงกำเนดมลพษ จำนวน 564 แหง มปรมาณนำเสยรวม 54,093.85 ลกบากศเมตรตอวน และมปรมาณความสกปรกในรปสารอนทรย (BOD Loading) เกดทงหมด 5,716.91 กโลกรม บโอดตอวน โดยตำบลกาฬสนธมคาสงสด เทากบ 754.722 กโลกรมบโอดตอวน และเมอนำมาจดระดบความเสยงดานมลพษโดยกำหนดใหชวงคะแนนรวม (S) 26-58 เปนพนทเสยงนอย คะแนน 59-120 เปนพนทเสยงปานกลาง และคะแนน 121-282 เปนพนทเสยงมาก พบวา พนทตำบลกาฬสนธ ซงเปนพนทของเทศบาลเมองกาฬสนธเปนพนทเสยงมาก สำหรบพนทเสยงปานกลาง ไดแก ตำบลหลบ ตำบลกมลาไสย ตำบลหวยโพธ ตำบลคลองขาม ตำบลบวบาน และตำบลดงลง ตามลำดบ

ตารางท 4.3 แสดงระดบความเสยงดานมลพษทางนำพนทลมนำลำปาว

คะแนนรวม (S)

ระดบความเสยง แถบส

พนทตำบล อ.เมอง อ.ยางตลาด อ.กมลาไสย อ.ฆองชย อ.รองคำ

26-58 พนทเสยงนอย บงวชย ลำคลอง ลำปาว หนองกง เชยงเครอ ลำพาน ไผ

ยางตลาด หวงว เขาพระนอน นาด นาเชอก ดอนสมบรณ

โพนงามเจาทา หนองแปน หลกเมอง ธญญา โคกสมบรณ

โนนศลาเลง โคกสะอาด

สามคค เหลาออย

59-120 พ นท เส ยงปานกลาง

หลบ ห วยโพธ เหนอ โพนทอง

คลองขาม บวบาน อมเมา

กมลาไสย ดงลง

121-282 พนทเสยงมาก กาฬสนธ

20, 40%

3, 6%13, 26%

14, 28%

0-20 mg/l

20-40 mg/l

40-100 mg/l

>100 mg/l

19, 41%

19, 40%

9, 19%

0-120 mg/l

121-400 mg/l

>400 mg/l

BOD COD



ตารางท 4.4 แสดงปรมาณนำเสยและความสกปรกในรปสารอนทรย (BOD) รายตำบลในพนทลมนำลาปาว อำเภอ ตำบล ปรมาณนำเสย(m3/day) BOD loading(Kg. BOD/day) คะแนนรวม (S)

เมอง กาฬสนธ โพนทอง หนองกง หลบ หวยโพธ ลำพาน เหนอ เชยงเครอ ลำปาว บงวชย ไผ ลำคลอง

8,234.30 4,122.85 2,740.65 2,047.85 1,958.68 1,450.98 1,275.55 1,095.58 970.875 950.05 823.525 814.075

754.722 171.3514 387.6894 225.694 226.1504 169.157 155.7884 129.305 113.725 112.162 95.423 96.161

282 66 44 120 96 54 68 50 26 26 28 26

รวม 26,484.95 2,637.3286 - ยางตลาด อมเมา

คลองขาม บวบาน ยางตลาด ดอนสมบรณ นาเชอก หวงว เขาพระนอน นาด

3,319.58 2,309.40 2,065.10 1,398.38 1,243.23 1,181.88 1,154.90

920.1 890.95

288.6284 271.121 241.402 136.4675 145.409 135.587 137.1944 109.211 104.101

66 94 90 58 50 50 50 26 38

รวม 14,483.50 1,569.121 - กมลาไสย กมลาไสย

หนองแปน เจาทา โพนงาม หลกเมอง โคกสมบรณ ดงลง ธญญา

1,995.70 1,323.20 1,251.73 1,212.40

941.5 803.83 603.85 563.23

206.18772 151.2664 147.859 142.696 108.683 95.489

188.6074 62.92

106 50 50 52 32 26 90 28

รวม 9,695.43 1,103.70852 - ฆองชย โคกสะอาด

โนนศลาเลง 1,140.25

688.9 135.8854 81.304

50 26

รวม 1,829.15 217.1894 รองคำ สามคค

เหลาออย 734.425 866.4

102.093 87.4474

26 26

รวม 1,600.83 189.5404 -



ภาพท 4.4 แสดงพนทเสยงดานมลพษทางนำ ลมนำลำปาว จงหวดกาฬสนธ

3) วจารณและสรป ปญหานำเสยจากพนทลมนำลำปาวมสาเหตสำคญมาจากชมชนและสถานประกอบการ ซงจากการเกบ

ขอมลจะพบวา สถานประกอบการยงระบายนำทงทมความสกปรกสง และบางแหงไมมการบำบดนำเสยทไดมาตรฐาน ในสวนของชมชนพบวาไมมระบบบำบดนำเสยจากครวเรอนโดยเฉพาะพนททอยตดลำนำ มเพยงตำบลกาฬสนธ ซงเปนเขตเทศบาลเมองกาฬสนธทมระบบบำบดนำเสยรวมชมชน แตสามารถใหบรการไดเพยงรอยละ 40 ของพนท นนหมายความวา นำเสยทเกดขนสวนใหญถกระบายลงลำปาวโดยตรง ซงสอดคลองกบผลวเคราะหคณภาพนำรายจดเกบตามเสนทางนำของลำปาวทพบวา จดทไดรบนำจากตวเมองหรอชมชนหนาแนนจะมคณภาพนำทมแนวโนมเสอมโทรม ดงเชน บรเวณจดเกบบานดอนสนวน ซงเปนจดทรบนำจากตวเมองกาฬสนธและพนทชมชนหนาแนนโดยรอบ และยงสอดคลองกบการวเคราะหพนทเสยงดานมลพษ แตอยางไรกด สถานการณคณภาพนำของลำปาวมความสมพนธกบปรมาณนำฝนหรอการระบายนำในเขอนลำปาว กลาวคอ ในปทมปรมาณนำนอยความเขมขนของนำเสยจะมมากขนทำใหคณภาพนำเสอมโทรมมากขน ดงจะเหนจากขอมลในป 2562 มลำปาวคณภาพนำอยในเกณฑเสอมโทรม และดขนในป 2563 ซงมปรมาณนำฝนมากกวา ดงนน ตำบลทมเปนพนทเสยงมาก เสยงปานกลาง และโดยเฉพาะทอยตดลำนำควรมการวางแผนแกไขปญหานำเสยเพอมใหสงผลตอลำปาว ตอไปในอนาคต



4) ขอเสนอตอองคกรปกครองสวนทองถน 4.1) องคกรปกครองสวนทองถนในพนทเส ยงและพนทมแนวเขตตดกบลำปาว ควรเพมแผนงานและ

โครงการดานการจดการนำเสยและคณภาพนำ ไดแก ฟนฟและอนรกษแหลงนำ/ลำปาวสายหลก สรางการมสวนรวมของประชาชน สงเสรมใหมการจดการนำเสยตนทาง เชน การประยกตใชแนวทาง 3R (Reduce Reuse และ Recycle) การทำถงดกไขมนอยางงาย และการทำธนาคารนำเสย เปนตน ควรเขมงวดตอการบงคบใชกฎหมายการออกหรอตออายใบอนญาตสถานประกอบการ และการตรวจตดตามบงคบใชกฎหมายตามอำนาจหนาท

4.2) จากการประเมนพนททมความเสยงดานมลพษทง 3 ระดบ พบวา ตำบลกาฬสนธ เปนพนทใหบรการของเทศบาลเมองกาฬสนธ ซงเปนพนทเศรษฐกจมประชาชน สถานประกอบการ และแหลงกำเนดมลพษ รวมถงอาคารตาง ๆ จำนวนมาก ถงแมจะมศกยภาพในการบรหารจดการนำเสยและมการกอสรางระบบบำบดนำเสยรวมชมชน แตขณะนยงไมสามารถรวบรวมนำเสยใหครอบคลมทงพนท ดงนน ควรเรงศกษาแนวทางการขยายแนวเสนทอรวบรวมนำเสย รวมถงเพมประสทธภาพการทำงานของระบบำบดนำเสยเพมขน ซงในระยะยาวสามารถรองรบนำเสยจาก อปท. โดยรอบเพอรวมกนแกไขปญหานำเสยจากพนทชมชนเมองและในสวนของพนททมความเสยงในระดบปานกลาง ไดแก ตำบลหลบ ตำบลหวยโพธ ตำบลกมลาไสย ควรมแผนงานและแนวทางการแกไขปญหานำเสยในพนทรบผดชอบรวมถงมการวางแผนในการศกษาความเปนไปไดของการกอสรางระบบบำบดนำเสยรวมชมชนขนาดเลก หรอ แบบรวมกลมชมชน (Cluster) กบชมชนทมปญหานำเสย

4.3) ขอเสนอตอหนวยงานราชการ - หนวยงานอนญาต และกำกบดแลแหลงกำเนดมลพษ ไดแก โรงงานอตสาหกรรม สถานบรการนำมน การเลยงสกร การเลยงสตวนำ และอาคารประเภทตาง ๆ ควรเขมงวดในการบงคบใชกฎหมาย เชน การขอหรอตออายอนญาต โดยเฉพาะการขออนญาตกอสรางควรใหความสำคญแผนและแนวทางจดการนำเสยของแหลงกำเนดมลพษในเชงปองกนปญหา การตรวจตดตามตามอำนาจหนาท นอกจากนควรมการเสรมสร างความรความเขาใจและสงเสรมใหมการปฏบตตามกฎหมายแกผประกอบการเปนประจำ

- หนวยงานสงแวดลอม ไดแก สรางการรบร ขอมล สถานการณคณภาพนำ และนำเสนอเผยแพรขอมลคณภาพนำในระบบฐานขอมลซงมการตดตงสถานตรวจวดคณภาพนำอตโนมตของลำนำปาว ใหความรดานผลกระทบเชงประจกษของปญหานำเสยและคณภาพนำเสอมโทรม ควรมการตรวจตดตามแหลงกำเนดมลพษตามกฎหมาย พรบ.สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2535 สราง เชอมโยง เครอขายดานการเฝาระวงคณภาพนำ สงเสรมและพฒนาศกยภาพใหเครอขายไดมสวนรวมในการเฝาระวงคณภาพนำ ผลกดนใหเกดการแกไขปญหารวมกนในระดบจงหวดและระดบลมนำ

4.2 การตดตามผลกระทบสงแวดลอมของโครงการพฒนาในระดบพนท

พ นท ล มนำช ตอนบน 5 จงหวด มโครงการพฒนาขนาดใหญท เก ดข นในพ นท จำนวนหลายโครงการ ไดแก โครงการอตสาหกรรมและนคมอตสาหกรรม จำนวน 19 โครงการ โครงการเหมองแร จำนวน 17 โครงการ โครงการพฒนาและสำรวจแหลงปโตรเลยม จำนวน 13 โครงการ เปนตน ซงโครงการพฒนาเหลานลวนแตกอใหเกด



ผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพคอนขางมากและบอยครงทมปญหาเกดเรองรองเรยนในพนทโดยรอบโครงการ เชน ฝนละออง กลนเหมน นำเสย เสยงดง เปนตน จงจำเปนตองเฝาระวงและตดตามผลกระทบสงแวดลอมของโครงการเหลาน ผานรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและรายงานการปฏบตตามมาตรการสงแวดลอม ซงเปนเครองมอสำคญในการจดการผลกระทบทางสงแวดลอม โดยมรายงานการประเมนผลกระทบสงแวดลอมของโครงการพฒนาในพนทลมนำชตอนบนทผานความเหนชอบ ทงหมด 114 โครงการ ตารางท 4.5 จำนวนและประเภทโครงการพฒนาทการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ในพนท สสภ.10

จงหวด

ประเภทโครงการ (จำนวน)

รวม ผลต

กระดาษและเยอกระดาษ

ผลตนำตาล

ผลตพลงงาน (ชวมวล & ถานหน)

ผลตแอลกอฮอล

สนามบน สำรวจผลตปโตรเลยม

เหมองแร เขตนคมอตสาหกรรม

อนๆ

กาฬสนธ - 2 2 1 - 8 - - 10 23 ขอนแกน 2 2 2 1 1 5 11 1 41 66

มหาสารคาม - 1 1 - - - - - 2 4 รอยเอด - 1 1 - 1 - - - 6 9

หนองบวลำภ - 1 1 - - - 6 - 4 12 รวม 2 7 7 2 2 13 17 1 63 114

นอกจากน ทศทางการพฒนาพนท ล มนำชตอนบนตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12

มแนวโนมเพอสรางความเขมแขงของเศรษฐกจในพนทใหเกดความมนคงทางดานการเกษตรรวมไปถงการสงเสรมอตสาหกรรมการแปรรปการเกษตรและอตสาหกรรมใหม ซงจะมการเกดขนของโรงงานอตสาหกรรมแปรรปผลตทางการเกษตรเพมมากขน เชน โรงงานนำตาลมตรผล อำเภอบานไผ จงหวดขอนแกน เปนตน รวมไปถงอตสาหกรรมจากการแปรรปวสดทเหลอจากการผลตนำตาลทจะตามมา เชน โรงงานผลตไฟฟาจากเชอเพลงชวมวล โรงงานผลตเอทานอล นอกจากนยงมดานการคมนาคมทมการพฒนาเพ อเชอมโยงพ นทตามแนวระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) เพอพฒนาเมองสำคญ และพนทเศรษฐกจใหมๆ ทกลาวมาเปนเพยงโครงการบางสวนทคาดวาจะเกดขนในพนทจากทศทางการพฒนาเศรษฐกจ ยงมโครงการทจะตามมาพรอมกบการพฒนาเมองสำคญ และการคมนาคมทสะดวกขน ไดแก โครงการดานบรการชมชนและทพกอาศย โครงการทางดานพลงงาน และอนๆ

ในพนทรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ไดมการเฝาระวงและตดตามผลกระทบสงแวดลอมของโครงการบางประเภท เชน กลมโรงงานผลตนำตาลและพลงงานชวมวล โครงการสำรวจผลตปโตรเลยม เปนตน ผานเวทประชมชแจงของคณะกรรมการไตรภาคซงประกอบดวยภาคสวนทเกยวของภายในจงหวด ซงจะชวยกำกบใหโครงการปฏบตตามมาตรการตดตามตรวจสอบฯ ทระบไวใน รายงาน EIA และจากการปรบปรง เพมเตม พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต (ฉบบท 2) พ.ศ. 2561 ทมการเพมความเขมงวดใหผประกอบการตองมการ



รายงานผลการปฏบตตามมาตรการตดตามตรวจสอบผลกระทบสงแวดลอมอยางสมำเสมอและตอเนอง จงเปนสวนสำคญทชวยกำกบและลดปญหาผลกระทบสงแวดลอมทจะเกดขนจากโครงการพฒนาเหลาน

4.3 การสงเสรมการดำเนนงานเครอขายสงเสรมการจดการสงแวดลอม ป พ.ศ. 2563 4.3.1 เครอขายชมชนปลอดขยะ (Zero Waste) กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม สนบสนนใหมการคดแยกขยะทตนทาง โดยสงเสรมใหมการคดแยกขยะมล

ฝอยออกจากแหลงกำเนด สนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ และภาคเครอขายมสวนรวม มจตสำนกในการลดคดแยก และนำขยะมลฝอยกลบมาใชใหม เพ อเสรมสรางสงคมรไซเคล ลดปรมาณขยะมลฝอยและเพมประสทธภาพการนำขยะมลฝอยกลบมาใชใหมอยางมประสทธภาพเพมขน โดยจดใหมโครงการประกวดชมชนปลอดขยะ (Zero Waste) และโรงเรยนปลอดขยะ (Zero Waste School) ตงแตป 2552 จนถงปจจบน เพอสรางวนยของคนในชาต สรางจตสำน กใหประชาชน เยาวชน นกเรยน เขามามสวนรวมในการจดการขยะมลฝอยแบบครบวงจร ทงการลด คดแยก การนำขยะกลบมาใชประโยชน และการรวบรวมไปกำจดอยางถกวธ

ในป 2563 สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ดำเนนการนรวมกบกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม รบสมครชมชนทสนใจเขารวมโครงการชมชนปลอดขยะ จำนวน 25 ชมชน โดยแบงเปน ชมชนขนาดเลก (S) จำนวน 4 แหง ชมชนขนาดกลาง (M) จำนวน 19 แหง และชมชนขนาดใหญ (L) จำนวน 2 แหง โดยมชมชนผานการพจารณา จำนวน 3 แหง เปนตวแทนระดบภาค เขาประกวดในระดบประเทศ และไดรบรางวลระดบประเทศ จำนวน 1 แหง ดงน

ตารางท 4.รายชอชมชนปลอดขยะ (Zero Waste) ขนาดเลก ชมชนปลอดขยะ (Zero Waste) ขนาดเลก

1. ชมชนบานโนนหนองเบญ หมท 5 องคการบรหารสวนตำบลหนองบว อำเภอนามน จงหวดกาฬสนธ รางวลรองชมเชย ชมชนปลอดขยะ ประจำป 2563 ประเภทชมชนขนาดเลก

2. ชมชนบานโพธศรสำราญ หมท 13 เทศบาลตำบลหวนา อำเภอเมอง จงหวดหนองบวลำภ 3. ชมชนโนนชย 1 เทศบาลนครขอนแกน อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน

4.3.2 เครอขายเมองสงแวดลอมยงยน (Green City)

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ดำเนนภารกจแปลงแนวคด “การพฒนาทยงยน” จากกระแสโลกสการปฏบตจรงอยางเปนรปธรรมภายใต “การพฒนาเมองนาอยอยางยงยน” โดยใหความสำคญกบการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงยนดวยการมสวนรวมของประชาชน และจดใหมการประเมนเมองสงแวดลอมยงยน ตามเกณฑชวดเมองสงแวดลอมยงยน 4 องคประกอบ 34 ตวชวด ทครอบคลมทกมตของการพฒนา ประกอบดวยเมองอยด คนมสข สงแวดลอมยงยน เทศบาลแหงการเรยนรและการบรหารจดการทด เพอใหทองถนใชเปนเครองมอในการกำหนดทศทางการพฒนา ประเมน และวเคราะหสถานการณสงแวดลอมทองถนของตนเอง เพอยกระดบการพฒนาเมองสมาตรฐานเมองสงแวดลอมยงยนในระดบสากล



ในป 2563 สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ดำเนนการขบเคลอนเมองสงแวดลอมยงยนรวมกบสำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด 5 จงหวด ในพนทรบผดชอบ โดยมเทศบาลสงผลงานเขารบการประเมนเมองสงแวดลอมยงยนระดบพนท จำนวน 7 แหง และผานการประเมนรอบเอกสาร ทง 7 แหง ประกอบดวยเทศบาลขนาดกลาง 3 แหง และเทศบาลขนาดเลก 4 แหง ดงน

เทศบาลขนาดกลาง (1) เทศบาลเมองบานไผ จงหวดขอนแกน (2) เทศบาลเมองเมองพล จงหวดขอนแกน (3) เทศบาลเมองรอยเอด จงหวดรอยเอด

เทศบาลขนาดเลก

(1) เทศบาลตำบลทาคนโท จงหวดกาฬสนธ (2) เทศบาลตำบลบานแฮด จงหวดขอนแกน (3) เทศบาลตำบลเมองสรวง จงหวดรอยเอด (4) เทศบาลตำบลหวนา จงหวดหนองบวลำภ

การประเมนเมองสงแวดลอมยงยนในระดบประเทศ สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 รวมกบสำนกงาน

ทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมจงหวด เตรยมความพรอมใหเทศบาลทเขารบการประเมนและไดรบรางวลระดบประเทศ จำนวน 2 แหง ดงน

เทศบาลตำบล (1) เทศบาลตำบลนาเชอก จงหวดมหาสารคาม

รางวลรองชนะเลศ อนดบ 1 เทศบาลนาอยอยางยงยน รางวลรองชนะเลศ อนดบ 2 เทศบาลดานสงแวดลอมยงยน

(2) เทศบาลตำบลชยวาร จงหวดรอยเอด รางวลรองชนะเลศ อนดบ 1 เทศบาลนาอยอยางยงยน

ดำเนนการขบเคลอนเมองสงแวดลอมยงยนรวมกบสำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด 5

จงหวด ในพนทรบผดชอบ โดยมเทศบาลสงผลงานเขารบการประเมนเมองสงแวดลอมยงยน ระดบพนท จำนวน 7 แหง และผานการประเมนรอบเอกสาร ทง 7 แหง ประกอบดวยเทศบาลขนาดกลาง 3 แหง และเทศบาลขนาดเลก 4 แหง ดงน



4.3.3เครอขายการจดการสงแวดลอมในวด กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม รวมกบสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ไดบรณาการการดำเนนงานรวมกบ

สำนกงานพระพทธศาสนาจงหวดขอนแกน คดเลอกวดในโครงการวดประชารฐสรางสข เขารวมโครงการสงเสรมพฒนาการจดการสงแวดลอมในศาสนสถาน ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2563 เพอขบเคลอนใหเกดวดตนแบบการจดการสงแวดลอมในทกมต และเพอสรางความรความเขาใจในปญหาสงแวดลอมแกพระสงฆและคณะกรรมการวดใหสามารถถายทอดความรสชมชน ในป 2563 มวดทสมครเขารวมโครงการ จำนวน 11 แหง โดยไดถวายคำแนะนำดานการจดการสงแวดลอม ตดตามการปรบปรงพฒนา และตรวจประเมนเพอมอบคำรบรอง มวดทผานเกณฑการจดการสงแวดลอมในวด จำนวน 9 แหง ดงน

วดทผานเกณฑการจดการสงแวดลอม ระดบดเยยม จำนวน 8 แหง

1 วดปาพทธญาณรงษ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน 2 วดปาแสงอรณ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน 3 วดนวการาม อำเภอนำพอง จงหวดขอนแกน 4 วดสทธการาม อำเภอบานไผ จงหวดขอนแกน 5 วดเวฬวน อำเภอพล จงหวดขอนแกน 6 วดสระทอง อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน 7 วดศรภเวยง อำเภอภเวยง จงหวดขอนแกน 8 วดสวางภรมย อ.ทาคนโท จ.กาฬสนธ

วดทผานเกณฑการจดการสงแวดลอม ระดบดมาก จำนวน 1 วด

1 วดศรจนทร อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน .



บทท 5 การควบคมมลพษและการจดการเรองรองเรยนดานสงแวดลอม

5.1 การตดตามตรวจสอบการระบายนำทงของแหลงกำเนดมลพษ

สำนกงานส งแวดลอมภาคท 10 ในฐานะเจ าพนกงานควบคมมลพษ ตามท ร ฐมนตร ว าการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดแตงตงตามมาตรา 11 และมอำนาจ หนาทตามมาตรา 82(1) มาตรา 82(2) และมาตรา 82(3) แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไดดำเนนการตดตามตรวจสอบแหลงกำเนดมลพษตามมาตรา 69 ทตองควบคมการปลอยนำเสยหรอของเสยลงสแหลงนำสาธารณะหรอออกสสงแวดลอมนอกเขตทตงแหลงกำเนดมลพษ และตองมคาไมเกนมาตรฐานควบคมมลพษทกำหนดตามมาตรา 55 เพอมใหสงผลกระทบตอแหลงนำและสภาพแวดลอม

ในปงบประมาณ 2563 สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ไดรวบรวมจำนวนแหลงกำเนดมลพษทางนำตามมาตรา 69 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ในพนทรบผดชอบ มจำนวน 1,802 แหง ไดแก 1) จงหวดขอนแกน 876 แหง 2) จงหวดหนองบวลำภ 147 แหง 3) จงหวดมหาสารคาม 230 แหง 4) จงหวดรอยเอด 313 แหง และ 5) จงหวดกาฬสนธ 263 แหง และไดดำเนนกจกรรมทเกยวของ ดงน

(1) จดประชมชแจงโครงการตดตามตรวจสอบแหลงกำเนดมลพษตามแนวคดประชารฐ เพอสงเสรมการปฏบตตามกฎหมายสงแวดลอม ปงบประมาณ พ.ศ.2563 โดยเปนการอบรมใหความร แนะนำศนยชวยเหลอใหปฏบตตามกฎหมายสงแวดลอมแกเจาของหรอผครอบครองแหลงกำเนดมลพษแตละจงหวด จำนวน 5 ครง ไดแก

ครงท 1 วนท 12 กมภาพนธ 2563 ณ โรงแรมธนนทร กรนปารค จงหวดรอยเอด ครงท 2 วนท 13 กมภาพนธ 2563 ณ หองประชมลมภ ชน 3 ศาลากลางจงหวดหนองบวลำภ ครงท 3 วนท 17 กมภาพนธ 2563 ณ หองประชมสำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

มหาสารคาม อำเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม ครงท 4 วนท 18 กมภาพนธ 2563 ณ หองประชมสำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

กาฬสนธ จงหวดกาฬสนธ ครงท 5 วนท 19 กมภาพนธ 2563 ณ หองประชมสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 จงหวดขอนแกน

ภาพท 5.1 การประชมชแจงโครงการตดตามตรวจสอบแหลงกำเนดมลพษตามแนวคดประชารฐ เพอสงเสรมการปฏบต

ตามกฎหมายสงแวดลอม ปงบประมาณ พ.ศ.2563



(2) ประชมเชงปฏบตการ การเพมประสทธภาพการดแลระบบบำบดนำเสยเพอสงเสรมใหแหลงกำเนดมลพษปฏบตตามกฎหมายสงแวดลอมตามแนวคดประชารฐ ประจำปงบประมาณ พ.ศ.2563 เมอวนท 4 สงหาคม 2563 ณ หองหนาเมอง ชน 3 โรงแรมเจรญธานขอนแกน อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน (3) พฒนาความรวมมอกบสถาบนการศกษาในพนทในการใหคำปรกษาแนะนำทางเทคนควชาการ การปฏบตตามกฎหมายสงแวดลอมใหกลมเปาหมาย (4) การตดตามตรวจสอบแหลงกำเนดมลพษ - ตดตามตรวจสอบการปฏบตตามกฎหมายของแหลงกำเนดมลพษทยงอยระหวางดำเนนการตามคำสงทางปกครองในปงบประมาณ พ.ศ.2562 ในพนท สสภ.10 จำนวน 5 แหง ประกอบดวย แหลงกำเนดมลพษประเภทระบบบำบดนำเสยชมชน จำนวน 1 แหง และประเภทอาคารบางประเภทและบางขนาด (โรงพยาบาล) จำนวน 4 แหง

- ตดตามตรวจสอบแหลงกำเนดมลพษ โดยดำเนนการตามแนวคดประชารฐ ประจำปงบประมาณ พ.ศ.2563 รวมทงสน 55 แหง ไดแก 1) จงหวดขอนแกน 16 แหง 2. จงหวดมหาสารคาม 11 แหง 3. จงหวดหนองบวลำภ 6 แหง 4. จงหวดรอยเอด 10 แหง และ 5) จงหวดกาฬสนธ 12 แหง ผลการดำเนนการมดงน

➢ แหลงกำเนดมลพษทไมระบายนำทงออกสสงแวดลอมและมการนำนำทงทผานการบำบดกลบมาใชประโยชน จำนวน 25 แหง

➢ ไมเขาขายเปนแหลงกำเนดมลพษ จำนวน 1 แหง ➢ แหลงกำเนดทมการระบายนำทงออกสสงแวดลอม จำนวน 29 แหง แบงออกเปน เกบตวอยางนำ

ทงไมได 12 แหง เกบตวอยางนำทงมาตรวจวเคราะห จำนวน 17 แหง ผานมาตรฐาน 8 แหง ไมผานมาตรฐาน 7 แหง เกบตวอยางซำอกครงในปงบประมาณ พ.ศ.2564 จำนวน 1 แหง และใชสทธโตแยง (รอเกบตวอยางนำซำ ในปงบประมาณ พ.ศ.2564) 1 แหง



ภาพท 5.2 การตดตามตรวจสอบแหลงกำเนดมลพษและสงเสรมการปฏบตตามกฎหมายสงแวดลอม

5.2 การจดการเรองรองเรยนดานสงแวดลอม สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ไดดำเนนการสนบสนนและการแกไขปญหาเรองรองเรยนดานสงแวดลอม ในพนทรบผดชอบรวมกบหนวยงานทเก ยวของ โดยไดดำเนนการตามข นตอน ไดแก ดำเนนการประสานงาน ตรวจสอบขอเทจจรงรวมกบหนวยงานทดแลรบผดชอบ โดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนทเกยวของ โดยวเคราะหประเดนปญหาเพอใหคำปรกษา ขอเสนอแนะในการบรรเทา ปญหาหรอแกไขปญหาทเกดขน และแจงหรอประสานใหหนวยงานทมอำนาจหนาทในการบงคบใชกฎหมาย ใหดำเนนการขนตอนตอไป หรอแจงตรงใหผกอปญหามลพษใหดำเนนการปกไขตามขอเสนอแนะ แลวแตกรณ พรอมทงแจงผลการดำเนนงานในการตอบสนองตอการแกไขปญหาเรองรองเรยนดานสงแวดลอมใหผรองเรยนรบทราบ ในปงบประมาณ 2563 สำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 ทำการตรวจสอบและแกไขปญหาเรองรองเรยนดานสงแวดลอมในเขตพนทรบผดชอบ 5 จงหวด ไดแก จงหวดขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด และหนองบวลำภ รวมทงสน จำนวน 48 เรอง สำหรบเรองรองเรยนทถกรองเรยนมาก ทสด ไดแก ดานกลนเหมน 22 เรอง รองลงมา ไดแก ดานอากาศ 19 เรอง นำเสย 15 เรอง เสยงดง 12 เรอง ขยะมลฝอย 1 เรอง และดน 1 เรอง



ตารางท 5.1 สรปปญหาเรองรองเรยนดานสงแวดลอมในปงบประมาณ พ.ศ. 2563 จงหวด จำนวนเรอง

รองเรยน ปญหามลพษ (เรอง)

กลนเหมน นำเสย เสยงดง อากาศ ขยะมลฝอย ดน ขอนแกน 34 17 12 9 11 1 1 มหาสารคาม 3 2 2 0 1 - - รอยเอด 1 0 0 0 1 - - กาฬสนธ 4 0 0 3 2 - - หนองบวลำภ 6 3 1 0 4 - -

รวม 48 22 15 12 19 1 1

หมายเหต: บางกรณมการดำเนนการตรวจสอบซำมากกวา 1 ครง และมปญหามลพษมากกวา 1 เรอง จงหวดทพบปญหาเหตรำคาญทถกรองเรยนมากทสด ไดแก จงหวดขอนแกน 34 เรอง รองลงมา ไดแก จงหวดหนองบวลำภ 6 เรอง กาฬสนธ 4 เรอง มหาสารคาม 3 เรอง และจงหวดรอยเอด 1 เรอง

ภาพท 5.3 จำนวนเรองรองเรยนแยกตามพนทจงหวด ในเขตรบผดชอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10

ขอนแกน71%

กาฬสนธ8%

มหาสารคาม6%

รอยเอด2%

หนองบวล าภ13%

ขอนแกน กาฬสนธ มหาสารคาม รอยเอด หนองบวล าภ



บทท 6 สถานการณประเดนรอนดานสงแวดลอม ป 2563

6.1 ปญหานำพองเนาเสย 1) สถานการณ ในชวงปลายเดอน กนยายน 2563 แมนำพองเรมมสดำและกลนเหมนเนา และประชาชนในพนทไดมการนำเสนอผานสอโซเชยล และสอมวลชนในพนท จากการตรวจสอบของสำนกงานสงแวดลอมภาคท10 พบคณภาพนำของแมนำพองมความผดปรกตดงกลาวในวนท 29 กนยายน ตงแตทายเขอนอบลรตน ถง ฝายหนองหวาย มคณภาพนำอยในเกณฑเสอมโทรม-เสอมโทรมมาก ปรมาณออกซเจนมคาเฉลยอยในชวง 0.1 – 2.2 มลลกรมตอลตร โดยเฉพาะบรเวณหนาฝายหนองหวาย อำเภอนำพอง จงหวดขอนแกน สงเกตไดชดเจนวาคณภาพนำบรเวณนนมลกษณะเปนสดำตะกอน มกลนเหมนเนา และปรมาณออกซเจนละลายตำมาก อยในชวง 0-0.13 มลลกรมตอลตร ซงอยในระดบทเปนอนตรายตอการดำรงชวตของสตวนำ ปญหาดงกลาวเกดขนเปนเวลาตดตอกนหลายวน แตอยางไรกด จากการตดตามของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 พบวา ปญหานำพองเนาเสยไดรบผลกระทบเพยงบรเวณพนท อำภอนำพอง เทานน ไมพบรายงานผดปกตหรอสงผลกระทบตอการพนทอนตามเสนทางนำแตอยางไร

ภาพท 6.1 แมนำพอง 2) สาเหตและปจจย จากการรวบรวมขอมลและการตดตามคณภาพนำของสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 พบปจจยทสงผลกระทบตอคณภาพนำของแมนำพองซงเปนสาเหต เนองจากมาจากระยะทผานมา (ป2561-2562) แมนำพองมปรมาณนำนอยเนองจากฝนทงชวง เขอนอบลรตน มการระบายนำจากเขอนอบลรตนในปรมาณนอยเพยง 300,000 ลกบาศกเมตรตอวน ทำใหมลสารจากแหลงกำเนดตางๆ ทงโรงงานอตสาหกรรม ชมชน พนทเกษตรกรรม สะสมในแมนำพองและลำนำสาขา



ไดแก หวยคมมม หวยยาง บงโจด หวยเสอเตน จนกระทงกลางเดอนกนยายน (17 ก.ย.63) เกดมรสมพดผานเขาพนทภาคอสานของประเทศไทยทำใหจงหวดขอนแกนมฝนตกตอเนองหลายวน ทำใหมนำขงในพนทตางๆ และมการไหลชะลางตะกอนและมลสาร ปยเคม สารเคมทางการเกษตร นำเสยชมชน และจากพนทกลมโรงงานผลตกระดาษและเยอ (มการระบายนำทงประมาณ 24,000 ลกบาศกเมตร/วน) ลงแมนำพองเปนจำนวนมากโดยเฉพาะพนทหนาฝายหนองหวายซงกนแมนำพองไวทำใหเกดตะกอนสะสมจำนวนมาก เมอมฝนตกกระแสนำทำใหเกดการฟงกระจายของตะกอน ประกอบกบชวงเวลานนทองฟาปด มเมฆปกคลมตดตอกนหลายวน ไมมแสงแดดซ งเปนปจจยสำคญสำหรบพชและสาหรายใชในการสงเคราะหแสงใหออกซจเจนในนำ จากปจจยดงกลาว จงทำใหเกดปฏกรยาการยอยสลายของตะกอนแบบไมมอากาศหรอแบบไมใชออกซเจน ทำใหนำพองบรเวณนมสดำ เกดกาซไฮโดรเจนซลไฟล (H2S) หรอ กาซไขเนา ซงมกลนเหมนไปทวบรเวณ 3) แนวทางการแกไขปญหา

เมอทราบปญหาทเกดในพนทผวาราชการจงหวดขอนแกนไดลงพนท หารอและสงการหนวยงานทเกยวของดำเนนการแกไขปญหาดงน

3.1) จงหวดขอนแกน ไดมการขอส งการหนวยงานราชการท เก ยวของดำเนนการตดตามตรวจสอบ

สถานการณและแกไขปญหาใหไดโดยเรว

3.2) โรงไฟฟาพลงนำภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (เขอนอบลรตน) เพมปรมาณการระบายนำจาก 300,000

ลกบาศกเมตร/วน เปน 500,000 ลกบาศกเมตร/วน โดยผานการเหนชอบจากคณะกรรมการบรการจดการนำจงหวดขอนแกน

3.3) หนวยงานราชการดำเนนการในสวนทเกยวของกบอำนาจหนาท ไดแก สำนกงานอตสาหกรรมจงหวด

ขอนแกน ดำเนนการควบคมกำกบ ตดตามการระบายนำจากโรงงานอตสาหกรรมลงสแหลงนำสาธารณะ ใหเปนไปตาม

เกณฑมาตรฐานควบคมการระบายนำทงจากโรงงาน การประปาภมภาคขอนแกน ดแลการผลตประปาเพอไมใหสงผล

กระทบตอประชาชน สำนกงานประมงจงหวดขอนแกน ทำการแจงกลมผเลยงปลาในกระชงเพอลดกระทบตอผเลยงปลา

ในกระชงในแมนำพอง

3.4) วนท 15-16 ตลาคม 2563 คณะกรรมาธการปองกนและบรรเทาผลกระทบจากภยธรรมชาตและสาธารณภย สภาผแทนราษฎร ลงพนทตรวจสอบขอเทจจรง และประชมกบหนวยงานราชการในพนท เพอหาแนวทางการแกไขปญหารวมกน



รายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม ป พ.ศ. 2563 (กาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด หนองบวล าภ)

ทปรกษาคณะทำงาน นางศรวรรณ สดาจนทร ผอำนวยการสำนกงานสงแวดลอมภาคท 10 สนบสนนขอมล สวนยทธศาสตรสงแวดลอม สวนสงเสรมการจดการสงแวดลอม สวนควบคมคณภาพสงแวดลอม สวนวเคราะหคณภาพสงแวดลอม คณะผทำ สวนเฝาระวงคณภาพสงแวดลอม

ส ำนกงำนสงแวดลอมภำคท 10 (ขอนแกน) กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

283 ถ.กลางเมอง ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน 4000

http://www.reo10.mnre.go.th/

รายงานสถานการณ์คุณภาพสิ่งแวดล้อม...

Documents

Transcript of รายงานสถานการณ์คุณภาพสิ่งแวดล้อม...