فناوری و گونه شناسی مجموعة دست افزارهای سنگی محوطة...

72-15ص

سنگی جدیدافزارهای سنگی محوطة روباز پارینهشناسی مجموعة دستفناوری و گونه

بلیران، آمل، مازندران ،2رود گرم

شناسی پیش از تاریخ، دانشگاه تهرانارشد باستانکارشناسی ةآموختدانش ،مهکامه ابوالیتحینایب رئیس انجمن ، عضو هیئت مدیرة انجمن کواترنری ایران،شناسی دانشگاه تربیت مدرسدانشیار، گروه باستان، نسبحامد وحدتی

شناسی ایرانعلمی باستان شناسی دانشگاه تهرانگروه باستان ،، استاداضلی نهلیحسن ف

شناسی دانشگاه آزاد اسالمی واحد تهران مرکز، مائول بیش عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، استاد اناان، اصغر عسگری خانقاه شناسی زیاتی مؤساة مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران مطالعات اناان UPR 2147 du CNRSمرکز ملی مطالعات علمی فراناه ،دانشیار، ژیل بریون

شناسی، فناوری، شناسی و جوامع آفریقایی، عضو گروه اناانشناسی دانشگاه ژنو، آزمایشگاه باستان، معاون علمی بیش اناانبنوآ شوریه دانشگاه نانتر، پاریسUMR 7041 CNRS ArScAnفضا و مناط از پلیئوسن تا پلیئاتوسن

11/31/3131تاریخ پذیرش: 88/81/3131افت: تاریخ دری

چکیدهسرزمین ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی مناسب خود، در بین جوامع پیش از تاریخ شتاهراه

ای کلیتدی بته شتمار ارتباطی مهمی بوده است و برای شناخت جوامع انسانی در دورة پلیئستوسن ناحیته انتد، امتا دانتش متا در متورد سنگی بسیاری در ایران شناستایی شتده ارینههای پرود. تاکنون محوطهمی

های منتستب بته ایتن دوران در شود. محوطهسنگی جدید به منطقة زاگرس محدود میهای پارینهمحوطه، در ستال 7رود اند. محوطة گترم های البرز و جنوب دریای مازندران ناشناخته بودهکوهبخش شمالی رشته

کهف شد. اهمیت آن در این استت کته 1فرانسه -شناسی ایرانانسانگروه مهترک دیرینتوسط 1181هتای سنگی جدید در شمال ایران است و خألهای مطالعاتی بین محوطته تنها محوطة روباز در دورة پارینه

ی افزارهتای ستنگ دهد. دستشده در این منطقه را پوشش میسنگی یافتسنگی میانی و فراپارینهپارینهشناسی مطالعة گونه( محور این پژوهش است. 1182الی 1185حاصل از سه فصل کاوش در این محوطه )

دست آمده در کنار های بهها و ریزتیغهوانی تیغهابا توجه به فر این محوطه، سنگی افزارهایدستو فناوری زمان کوتاه، در ن محوطه در مدتنهان داد که ایها به جای مانده بود بقایای استخوانی و آثاری که روی آن

سنگی جدید محوطة شکار و قصابی استیاده شده است.دوران پارینه .7رود شناسی، محوطة گرمگونه-سنگی جدید، فنالبرز مرکزی، اُریناسی زاگرس، پارینهها: واژهکلید

مقدمهبلرداری در بیلش شلمالی های تراشله ه سنتدست آمده و توجه بهسنگی از منطقة زاگرس ببیشتر دانش ما در مورد پارینه

جنوب دریلای شناختی درهای باستانپژوهش اولین های البرز و جنوب دریای مازندران به مراتب کمتر بوده است.کوهرشتههلای کلارلتون فعالیت. (3103 ،ناب)وحدتی انددادهانجام 1و پس از آن کارلتون استنلی کوون 1مورگانمازندران را ژاک د

:01000881 نویاندة مائول [email protected]

3. FIPP

1. Jaques de Morgan

1. Carlton Stanley Coon

1394، بهار 1، شمارة 1پژوهشی(، دورة -فصلنامة کواترنری ایران )علمی

به عنوان

16

افزارهلای سلنگی منتالب بله دوران ای از دسلت وون در جنوب شرق دریای مازنلدران منجلر بله شناسلایی مجموعله کدر پلی جالتجوی اسلتقرارهای 3برنلی پلس از آن، چلارلز ملک (. 3383)کوون، د شسنگی در دو غار هوتو و کمربند میانمجموعله ،گلذاری رادیلوکربن اسلاس تلاریخ وی بر را کلاوش کلرد. 3کلی آرام تپله و سنگی جدیلد، دو غلار عللی پارینهنالب، )وحدتیسنگی میانی منتاب کرد را به دورة پارینه 3آرام سنگی و کیتپه را به دورة میانافزارهای سنگی علیدستغار کمیشلان در نزدیکلی دریلای مازنلدران و شلمال شلرق های انجام شده در این منطقهاز دیگر فعالیت .(1833 ی البرز هاکوهرشته

کاوشحاص از کاوش در کنار سنهلای داده (.نابوحدتیتوس یکی از نگارندگان بود ) 1883در سال

مطل به روش سنجی

AMS و جایز، )وحدتیسنگی کاسپی را قطعی کرده اسلت انتااب این محوطه به میان 3138ناب وحدتی

؛پارینللهتنهلا محوطلة در البرز مرکلزی 1رود وطة گرممحسرانجام (.1833ناب و همکاران، منتاللب بلله دوران

انااندیرینگللروه مشللترک 3100در سللال شللناخته شللد. سللنگی جدیللد بللا سللنت ازریناسللی زاگللرس فراناه آن را

شناسی ایران و .(1883، 1881)نک. بریون و همکلاران، کردندشناسایی و طی سه فص کاوش

دست نقش کلیدیهمچنین ،با توجه به اهمیت محوطه انالان

افزارهلای سلنگی در شناسلایی فرهنلگ و نحلوة زنلدگیشناسی و فناوری دستاین پژوهش به بررسی گونه ،سنگیپارینه

محوطلة افزارهای سنگی حاص از اوللین فصل کلاوش

اختصاص یافته است. 1رود گرم

7رود شناختی محوطة گرمهای زمینموقعیت جغرافیایی و ویژگی 18کیلومتری جنوب شرقی شهر آمل و 38رود در شناسی تشکی شده در درة گرمتراس بلیران که در دوران چهارم زمین

308کیلومتری جنوب ساح دریای و سلاح

متری باالی سطح دریا قرار دارد. ایلن تلراس از جنلوب بله شلمال در 388وبات آبرفتلی پلیئاتوسلن بله پهنلای ها شام رسل رود گاترش یافته است. الیهراست رودخانة گرم

طلول متلر و

.(1881)بریون و همکاران، رود قرار گرفته است کیلومتر در بیش شرقی درة گرم 1

تراس بلیرانموقعیت . 1تصویر

(، سلکانس 8تا 38شناسی به سه سکانس بزرگ آبرفتی )واحد متر ارتفاع دارد و از نظر زمین 38تراس بلیران حدود

(. 1)تصلویر ( 1888)آنتوان و همکاران، شود ( تقایم می3 ای )واحدهای آهکی رودخانه( و سکانس توا1تا 0واحد خاک )و در اوللین سلکانس 0متر در الیة سانتی 18متر و به ارتفاع تقریبی 88/1ای حدود شناختی با گاترهسطح و الیة باستان

بلیلران تلراس ،طلور کللی مدت استقرار اناان در این منطقه است. بله وتاهدهندة فاز ککه نشان)سکانس آبرفتی( قرارگرفته ای است که باعث باال آمدن تدریجی جلگة آبرفتلی در طلول آخلرین مرحللة رودخانهنشات ای طوالنی از تهبیانگر مرحله

پیش سال پیش با دو دورة کوتاه 11888ای حدود . کاهش تدریجی رودخانهییبندان و هولوسن شده است خاک

رویهای

3. Charles McBurney

ارگانیک باتالقی متوقف شد.


مازندران

نشست‌ته

افزارهای سنگی محوطة ...شناسی مجموعة دستفناوری و گونه 12

7رود محوطة گرمکلاوش شلد متر 3×3ترانشه در ابعاد چهارآغاز شد. در این فص 3108یبهشت داولین فص کاوش در این محوطه در ار

مترمربلع و در 0در سلطح 3108( تقایم شدند. کار کاوش در سال A, B, C, Dتر )زیرمربع کوچک چهارکه هر کدام به افزارهلای مترمربع ادامه یافت. طی این سه فص ، آثار زیادی از بقایای اسلتیوان جلانوری، دسلت 1در سطح 3101سال

. آثلار بله (1881)بریون و همکاران، ها به خوبی حفظ شده بودنددست آمد که تمام آنهپوستان بتنان و سیتسنگی، نرمکدام با توجه به جنس و مشیصلات بندی شد. هری میتصات و فاقد میتصات تقایمدارا یدر دو گروه اشیا ،دست آمده

مورد نظر طراحلی ةدیگر در الی یها در کنار اشیاها ثبت و موقعیت قرارگیری آندیگر کدگذاری شد و تمامی اطالعات آنغربلی نشلان -در محور شلرقی شناختی راحاص از کاوش، تمرکز رسوبات باستان یتوزیع پراکندگی اشیا ،شد. در نهایت

سنگی و در محور شرقی غنی از بقایلای جلانوری اسلت افزارهایدستدهد که در محور غربی تراکم با فراوانی باالی میسلال کلالیبره 11010±1188 باسلتانی را ةگذاری رادیوکربن از رسوبات تراس بلیران، قدمت الیل تاریخ ةنتیج (.0)تصویر

.(1880بریون و همکاران، ) دهدق.م نشان می ةشد

7رود افزارهای سنگی گرممجموعه دستقطعله 8011دست آملد. در ایلن پلژوهش هسنگی ب ةیافت 33813، جمعاً 1رود گرم ةدر جریان سه فص کاوش در محوط

ای افزار سنگی اولین فص کاوش این مجموعه داردست 3111. شدافزار سنگی حاص از اولین فص کاوش مطالعه دستافزار سنگی آن فاقد میتصلات بلود دست 8333 .ها در سطح الیه ثبت شدمیتصات است که موقعیت دقی قرارگیری آن

1888بلیران

سطح خاک

1توالی های )توا

آهکی ای(رودخانه

1توالی خاک

3توالی رسوبات ایرودخانه

(FIPP)عکس از شناختی های زمینو توالی سکانس 7رود گرم ة. محوط7صویر ت

کاوش در

18

ایلن گلروه بیشلتر شلام قطعلات دورریلز و دست آمد کله هو به علت کوچک بودن در جریان سرند کردن خاک کاوش ب هاست. چیپ

(7118-7115ران، )بریون و همکا هاه. نمای باال از ترانه1تصویر

)بریون و ( b) طرح عمودی جنوب به شمال ( وa) یابی شده طبق طرح )پالن( افقیمختصات ی. تصویربرداری از اشیا1ریصوت (711همکاران،

افزارهلای سلنگی دارای اول یعنی تملامی دسلت ةافزارهای سنگی این محوطه فق دستمجموعه دست ةدر مطالع

.دششناختی و فناوری میتصات بررسی گونه

7رود افزارهای سنگی گرمخام و ساختار فناوری مجموعه دست ةمادتلرین . مهلم اسلت سلنگی پارینله ةمعیشتی اناان در دور ةترین عوام در برنامو دسترسی به آن یکی از اساسی خام ةماد

هاسلت کله در تشلیی آن گیلری شلک ةکردن منبع و مکان اولیها مشی هدا برای شناسایی و هویت جنس سنگآوری سطحی، حم کلردن از جلای دیگلر و اسلتفاده از خلود استفاده از آن )جمع ةجایی گروه و نحوهمیزان تحرک و جاب

کلار هی بل فنلاور استفاده از مواد اولیه از منابع متفلاوت بلر ،از طرفی .اناان با محی خود نقش دارد ةهمچنین رابط ،منبع(: 1883؛ آدامز و بلیلدز، 18: 3338؛ اینیزان و همکاران، 301: 3330)اندروفاکی، ارها نیز مؤثر است رفته و شک نهایی ابز

.(1: 1881؛ بلیدز، 18، 1رود افزارهلای سلنگی محوطلة گلرم در مجموعة دسلت های انجام شده روی جنس مادة خامیبا توجه به بررس

( )به رنگ سفید و بنفش( با کیفیلت متوسل و %31/31تزها )( و کوار%11/13های آهکی )بیشترین میزان مربوط به سنگای و هلای قهلوه هایی با کیفیت بایار عالی مث سنگ چلرت بله رنلگ خوب، احتماالً به صورت محلی و بعد از آن سنگ


7


و شلود ملی های آهکلی دیلده ای در سنگگیرند که به صورت قلوهتعدادی قرمز و عالی )احتماالً با منبع خارجی( قرارمیافزارهلای سلاخته تقریباً تملامی دسلت نهایی نشان داد که کار رفته است. بررسیهای بای و ریزتیغهبیشتر در تولیدات تیغه

بلا اسلت و هلای سلیلیکاتی سنگ( از سلنگ سنگ و سیلتشده در این محوطه )از جنس آهک، توا، چرت، کوارتز، ماسهافزارهلای سلاخته شلده از جلنس رود قرار گرفته است بیشلتر دسلت گرم ةندر کنار رودخا 1رود گرم ةتوجه به اینکه محوط

های باتر رودخانه و به صورت محلی استفاده شده است.قلوهمادرهلا در مقایاله بلا . تعلداد انلدک سلنگ شلد ها مطالعه مادرها و برداشتهدر بررسی فناوری این مجموعه، سنگ

مادر خار از محوطه یا با توجه به نزدیک بلودن سازی سنگی از مراح آمادهرساند که بیشها، این احتمال را میبرداشتههلا ها بیشترین فراوانی را در میلان برداشلته با توجه به اینکه تراشه به منبع مادة خام اولیه در کنار منبع صورت گرفته است.

مادر جدا شلدند ها در مراح اولیه از سنگتراشه ،ها دیده شدهمیزان کورتکس بر سطح پشتی آن دارند و از طرفی بیشترینهمچنین آثلار ،هاها و ریزتیغهتیغه ةدست آمد. مطالعهبرداری بو هدا اصلی تولید نبود و محصوالت جانبی در فرایند تراشه

ارد چلرا ها به صورت منظم و استاندارد دمادرها نشان از برتری این تولیدات و مراح ساخت آنمانده بر روی سنگبه جایهای استفاده نشده کله طلول مقادیر زیادی چیپ )تراشه ،اند. از طرفیشدهاستفاده که هدا اصلی تولیدات در این محوطه

ملادر و ایجلاد سلازی سلنگ توان ادعا کرد در مراحل آملاده متر است( به دست آمد که میسانتی 1ها کمتر از و عرض آنبلرداری در داخل محوطله کند که فراینلد تراشله ها و دورریزها ثابت میراوانی چیپاند. فرتوش روی ابزارها به وجود آمده

ست.صورت گرفته ا

7رود افزاهای سنگی گرمخام مورد استیاده در ساخت دست ة. ماد1 نمودار

افزارهای سنگیبندی مجموعه دست. ساختار ترکیب7نمودار

71

7 رودافزارهای سنگی در گرمفناوری تولید دستها دست آمد که تمامی آنهآن ب ةمادر و قطعات احیاکنندسنگ %88/1، حدود 1رود افزارهای سنگی گرمدست ةوعمدر مج

مادر ترکیبی بودنلد. در ایلن محوطله بلر اسلاس اینکله اکثلر سنگ ةمادر ریزتیغه و بقیچند جهتی و بیشتر مربوط به سنگ، فراوانلی بلا اسلت رود با کیفیت نله چنلدان مناسلب گرم ةر رودخاندست آمده از جنس سنگ آهک باتهمادرهای بسنگ مادرهای چندوجهی است. سنگ

مالتقیم بلا چکلش ةهلا، دو تکنیلک ضلرب برداشلته ةمادرها و سکوی ضربه و حباب ضرببا توجه به بررسی سنگای در محل ر نقطله سیت و نرم مشی شد. وجود آثاری چون پریدگی و یا شکاتگی در قامت سکوی ضربه، ایجاد اث

ةتماس چکش با سکوی ضربه، ضیامت زیاد سکوی ضربه و برجاتگی حباب ضربه از عوامل اسلتفاده از تکنیلک ضلرب ماتقیم با چکش سیت، همچنین فقدان اثر تماس چکش با سکوی ضربه، کاهش ضیامت سکوی ضلربه، برجالتگی کلم یلا

اسلت )پیلگلران، ای از عوام استفاده از تکنیک فشلاری نازک و تیغهعدم برجاتگی در قامت حباب ضربه و در نهایت تولیدات مالتقیم بلا ةهای صورت گرفته روی سکوی ضربه و حباب ضربه مشی شد کله از تکنیلک ضلرب (. با توجه به بررسی1888

هلا و ی ریزتیغله تملام ماتقیم با چکش نرم در تولیلد ةهای بزرگ و از تکنیک ضربها و تیغهچکش سیت بیشتر در تولید تراشه (%31/8) اینقطله ة( و سلکوی ضلرب %08/11) خطلی ةها در این محوطه استفاده شد. وجود سکوی ضلرب تعدادی از تیغه

دهد.ماتقیم با چکش نرم را نشان می ةهاست که فناوری ضربمیزانی از استانداردسازی در تولید ریزتیغه ةدهندنشان

7رود گرم سنگی ةها در مجموعبندی برداشتهترکیبهلای هلا و تراشله ، شلام چیلپ %08/10دارنلد ) 1رود گلرم ةها بیشترین فراوانی را در مجموعل ها، تراشهدر بین برداشته

کل مجموعله را دورریزهلای %8/01گیلرد. ( قرارملی %38/1( و تیغله ) %30مادر(، بعلد از آن ریزتیغله ) سازی سنگآمادهگونله همچنین هلی ،سازی در ساختگونه فعالیت آمادهها مشی شد که هی تراشه ةدهد. در مطالعشک تشکی میبی

سلازی یلا هلای آملاده هلا فقل تراشله دهد که بایاری از تراشله و نشان می است ها صورت نگرفتهآن ةآثار استفاده در لبسلازی در نوع فرایند آملاده .استها کامالً متفاوت که در مورد ریزتیغه صورتی ها بودند. درمحصوالت جانبی تولید ریزتیغه

شلدگی و رتلوش مند این تولیدات در مجموعه دارد و بیشترین میزان اسلتفاده سکوی ضربه نشان از برداشت منظم و هدا اند.شدهها هدا اصلی تولید بوده و استفاده دهد که ریزتیغهدر این گروه نشان می

دهلد. بیلش انتهلای ها تشلکی ملی ها و ریزتیغهها، تیغهتراشه ةهای خام را قطعات شکاتتعداد زیادی از برداشتهشلود. ها مشی میترین قامت است چون از طری آن روند تولید برداشتهنزدیک که سکوی ضربه در آن قرار دارد مهم

هلا ایلن قطعلات شود. در مورد تراشهمیابزار با کارکرد خاص ایجاد ةبیش میانی در جریان تولید و عمداً توس تولیدکنندهلا هلر سله ها و تیغهاست و در مورد ریزتیغهو میانی که بایار بیشتر از انتهای دور اندانتهای نزدیکبیش بیشتر شکاته

هلا هلای شکالته در ملورد ریزتیغله شوند. برخی از این برداشتهبیش انتهای نزدیک، دور و میانی در یک نابت دیده می . استدگی و ابزار شم رتوش و استفادهیدارای عال

دارابزارها و قطعات رتوشهلای انتهلایی و ریزتیغله ةانحنادار، اسکنه، خراشلند ةریزتیغ تیغه/ عبارت است ازساختار مجموعه ابزارهای سنگی محوطه

دهلد. در ایلن بیلش مهملی از مجموعله را تشلکی ملی %08/1های انحنادار در بین ابزارها با فراوانی دار. ریزتیغهرتوشکله ملانع ملواجهیم ها مادر آنرغم فراوانی این گونه مصنوعات، متأسفانه با فقدان قطعات فنی از جمله سنگمحوطه علی

ای با کیفیت بالیار خلوب شلک ها در توالی تراش است. این محصوالت انحنادار بر مواد اولیهتوصیف دقی تولید آن ةارائهلای غلبله بلا ریزتیغله ،اند. بعلد از آن و به این محوطه منتق شده بودهر گردش گرفته و به احتمال زیاد به همراه گروه د

شلود. از ها دیلده ملی سطح پشتی آن ةمند و منظم، کوتاه و ساده بر یک یا دو لبها به صورت هدادار است. رتوشرتوشدهلد متلر را نشلان ملی میلی 8ون ها پیرامها، عرض آنشناسی ریزتیغههای متریک و رییتبا توجه به تحلی ،سوی دیگر

ها، با هدا خاص بلرای تولیلد دار بایار چشمگیر و حاکی از آن است که رتوشهای رتوشکه این نابت در مورد ریزتیغه اند. هایی در این ابعاد ایجاد شدهریزتیغه



روی وجوه جانبی برداشلته دست آمد که به صورت بایار ساده با یک یا دو ضربه هاسکنه ب سهدر میان ابزارها تنها توان به خراشندة انتهایی اشاره کرد که بایار نادر بود و روی تراشه با رتوش متنلاوب مالتقیم در نهایت، می اند.ایجاد شده

بر لبة انتهایی آن ایجاد شده بود.

7رود مجموعه ابزارهای سنگی گرم .1نمودار

های متریکتحلیلمتلر( و میللی 0/11هاست )دهد که بیشترین میانگین طول مربوط به تیغهنشان می 1ود رگرم ةهای متریک مجموعتحلی

.هلا دارنلد ها و ریزتیغهها فراوانی کمتری نابت به تراشهگیرند. در این مجموعه تیغهها قرارمیها و ریزتیغهبعد از آن تراشهدهنلد و ایلن بیشتری ملی ةقابلیت استفاد ،ترهای کوچکاشتهنابت به برد، هاهای بلندتر لبهدانیم که برداشتهاز طرفی می

شلاید ،بنلابراین .هلا مشلهود اسلت شدگی و رتوش در این مجموعه روی ریزتیغهدر حالی است که بیشترین میزان استفادهو لزوملاً رداها بلرای تولیلد ابزارهلا وجلود نلد برداشته ةبتوان این فرض را مطرح کرد که در این محوطه ارتباطی بین انداز

هلا ها، بیشترین مقدار در گلروه تراشله های بلندتر صورت نگرفته است. در میانگین عرض دادهساخت ابزارها روی برداشتهشلود کله طور فلرض ملی شود. اینها دیده میها و ریزتیغهپس از آن به ترتیب در میان تیغه .گیردمتر( قرارمیمیلی 8/33)

هلا بیشترین میانگین ضیامت در گروه تیغه شوند.مادر برداشت میر در فرایند کاهشی از سنگهای بزرگ خیلی زودتتراشه 1/1ها با میلانگین ) ریزتیغه ،در نهایت .گیرندها قرارمیبایار اندک بعد از آن تراشه ةشود و با فاصلمتر( دیده میمیلی 3/8)

ا در مجموعه دارند. در میان این سه گروه تفاوت چشلمگیری ها کمترین ضیامت رمتر( با توجه به فناوری ساخت آنمیلیهلا ها از نظر فناوری در آنمعیار تولید و استفاده از گروه خاصی از برداشته که رسدشود و به نظر میاز نظر اندازه دیده نمیادر اسلت. مل کاهشلی از سلنگ ةطول و عرض سکوی ضربه بهترین مشیصه برای نشان دادن مرحلل وجود نداشته است.

شلود و کمتلرین ها دیده میهاست و با اختالا کمی در تیغهبیشترین میانگین طول و عرض سکوی ضربه در گروه تراشهها در جریان فرایند کاهشلی مند و دقی آنطور که گفته شد نشان از تولید نظامهمان و ها مشهود استمیانگین در ریزتیغه

: 1880)اندروفالکی، یابلد سکوی ضربه کاهش می ةمادر اندازآخر فرایند کاهش از سنگزیرا در مراح ،مادر دارداز سنگ100).

گیریبحث و نتیجه ،هلا در مجموعله های تولید شده در این محوطه با توجله بله فراوانلی آن گرفته از دیدگاه فناوری، تراشهدر بررسی صورت

اولیه بلرای تولیلد و سلاخت ابزارهلای دیگلر چلون اسلکنه، ةاشتبرد منزلةای به های ریزتیغههمچنین جای زخم برداشته ةهلا کله نشلان از فراینلد مرحلل کار رفته است. در بررسی میزان کورتکس روی برداشتههها بخراشنده و تعدادی از ریزتیغه

صلورت هلای متریلک در بررسلی ،همچنین .ها دیده شدمادر است، بیشترین میزان کورتکس روی تراشهکاهشی در سنگدار بود کله همگلی مؤیلد سکوی ضربه از نوع ساده و کورتکس ةزاعرض و اند ةها دارای بیشترین اندازگرفته تمامی تراشه

ایای و ریزتیغله سازی جهت تولیدات مهم تیغله مادر برای آمادهبرداشت از سنگ ةها در مراح اولیاین امر است که تراشهشلدگی و رتلوش عدم آثار استفاده ،از طرفی است.ها به دقت و نظم بیشتری نیاز تیغهزیرا برای برداشت ریزاست، جدا شده است. نشدهبه همین دلی استفاده نیات.ها گویای آن است که هدا تولید ابزار های تراشهبر لبه

ای دیگلر تأییلد ونله این امر به گ ،کار رفته برای تولید ابزارهاههای بمواد اولیه و تعیین جنس سنگ ةمطالع ةدر زمین

77

که در تولیلد محلی با کیفیت متوس و تا حدی خوب استفاده شده در حالی ةها از مواد اولیشود، چرا که در تولید تراشهمیکار رفته اسلت کله نشلان از هها، مواد اولیه با کیفیت بایار عالی و احتماالً از منابع خارجی بها و برخی تیغهتمامی ریزتیغه ابزار استفاده شده است. منزلةها به چرا که در نهایت از آن ،گونه تولیدات در مجموعه داردت ایناهمیت ساخ

؛: خراشنده3دار؛ ستیغ ةاحیاکننده و ریزتیغ ة: تراش8-6: سنگ مادر ریزتیغه؛ 5-1، 7رود افزارهای سنگی گرم. دست5 تصویر )طرح: ب. شوریه(: اسکنه روی تیغه 11

هاست. بر اساس شواهد ها و ریزتیغهها، تیغهکار رفته در تولید تراشههوجود تفاوت در تکنیک و فن ب ،از موارد دیگرحباب ضربه(، در ساخت تمامی ةسکوی ضربه، آثار خردشدگی و شکاتگی و انداز ةدست آمده بر سکوی ضربه )اندازهب

ها به تفاده شد، در صورتی که تولید تمامی ریزتیغهماتقیم با چکش سیت اس ةها از روش ضربها و برخی از تیغهتراشه ای در این مجموعه دارد.روش فشاری انجام شده است که نشان از اهمیت تولیدات ریزتیغه

ها، در محی رها شد و به دسلت ملا رسلید، آن ه ازاستفاد ةمادرها با توجه به اینکه در آخرین مرحلدر بررسی سنگ ةهلا در دسلت هاسلت و تعلدادی از آن هلا و ریزتیغله هلا مربلوط بله تیغله مانلده روی آن ه جایب ةبیشترین اثر زخم برداشت

ملادر و استفاده از سنگ ةای در آخرین مرحلاند. این امر نشان از برداشت تولیدات ریزتیغهمادرهای ترکیبی قرار گرفتهسنگکمتلری ةافزارهلای مجموعله در انلداز ابت به ک دستمادرها نتعداد سنگ ،ها دارد. از طرفیتولید استاندارد و منظم آن

مادر خار از محوطه صورت گرفته یلا بله سازی از سنگرساند که بیشی از مراح آمادهشود و این احتمال را میدیده می



قلال علت نزدیک بودن منبع خام به محوطه در همانجا انجام شده و بعد برای ساخت ابزار مورد نیاز بله داخل محوطله انت ها و ابزارهلا دست آمده حاکی از آن است که فرایند تولید برداشتهههای بمادرها، دورریزها و چیپیافته است. فراوانی سنگ

در داخ محوطه صورت گرفته است.گیرند. بیشترین فراوانلی در بلین ابزارهلا مربلوط بله متفاوت قرارمی ةدست آمده از محوطه در چند گونهابزارهای ب

مادر این گروه در محوطه یافت نشده اسلت. در بررسلی کللی روی ابزارهلای های انحنادار است که متأسفانه سنگغهریزتیاند که احتماالً از جای دیگلر بله محوطله این مجموعه مشی شد که همگی از موادی با کیفیت بایار عالی ساخته شده

دار کلار رفتله اسلت. تعلداد ابزارهلای رتلوش همشی بل آورده شده و برای ساخت تولیدات مهم با هدا خاص و کاربردهای مورد مقایاه در فراوانی کمتری دیده شد و ایلن احتملال وجلود دارد کله بله ( این محوطه به نابت محوطه13/3%)

ام ها، لزوم انجمدت از آنطوالنی ةخام اولیه و از طرفی عدم استفاد ةعلت نوع کاربری موقت محوطه، نزدیک بودن به مادهاسلت. در بررسلی وجلود رتلوش روی ریزتیغله دارد،دار اهمیلت این کار دیده نشده است. آنچه در مورد ابزارهای رتلوش

دهلد کله هلدا از رتلوش متر است و این نشان میمیلی 8ها در حدود متریک انجام شده مشی شد که عرض ریزتیغهابزارهلای ایلن مجموعله در مقایاله بلا ،ت. به طلور کللی ای در عرض مشی بوده اسبرای رسیدن به تولیدات ریزتیغه

ای با توجه به هدا اسلتفاده از ابزارهلا و نلوع شود که این امر در هر محوطهتری دیده میهای کوچکها در اندازهبرداشتههای سلنگی و افزارشناسی و فناوری دستهای گونهدست آمده از بررسیهبا توجه به نتایج ب کاربری محوطه متفاوت است.

.شددیگر آثار به جای مانده، کارکرد محوطه تحلی هلا دست آمد کله روی آن ههایی بشناختی این محوطه، ابزارها و استیوانمانده در سطح باستاندر بررسی آثار باقی

دنلد و بلا آثار سوختگی مشی شده و نشان از آن دارد که در مدت زمان طوالنی در معرض آتش و حرارت قرار گرفته بواحتمال اینکله آنجلا محل ،مانند و به هم چابیده بودکه به صورت گلوله H ةدست آمده از ترانشهتوجه به تفاوت خاک ب. از (1883)بریلون و همکلاران، رسلاند که حضور و فعالیت اناان در این محوطله را بله اثبلات ملی رداجاق باشد وجود دا

گوزن و یک گلاو وحشلی( و وجلود آثلار سلوختگی، بریلدگی در ةشده )دو گونشدست آمدن آثار حیوانات گزینهب ،طرفیو افزارهلای سلنگی شناسی دستگونهبا توجه به همچنین ،های بلند و اثر برش جهت استفاده از گوشت حیواناتاستیوانای از اسلکان موقلت هگلواهی بلر مرحلل باستانی با ضیامت کلم ةدر الی 88/8با ارزشی برابر ن ابزارهای سنگیتنوع پایی

ةسلنگی جدیلد محوطل عصلر پارینله در یکوتلاه ةکند که تنها در دورو این فرض را ثابت می استاناان در این محوطه است. اناان بودهشکار و قصابی

قب و فرهنگ موستری اسلت ةتر نابت به دورسنگی جدید، به وجود آمدن صنایع متنوعهای پارینهیکی از ویژگیهلای بیشلتر ظهور اناان مدرن، تغییرات محیطی و اقتصادی و استقرار انالان در محوطله ةتوان در نتیجمر را میکه این ا

هلا، دار، انلواع خراشلنده هلای بلنلد رتلوش ای است. تیغههای ریزتیغهساخت ابزارهای این دوره برداشت ةدانات. مشیصدوفلور( و ةارجنه و ریزتیغل دار، پوینتهای رتوشای )ریزتیغهزتیغههای ریها، برداشتهشک ، انواع اسکنههای دوکیخراشنده

.(108: 1880)پی دسروییاو، ابزارهای ترکیبی و استیوانی مشی شده است شود کله بلرای اوللین شناخته می «برادوستی»سنگی جدید، با صنعت ابزارسازی پارینه ةدانیم دورطور که میهمان

کلرد هلای برادوسلت زاگلرس در شلمال علراق مطلرح ( در کلوه C ةدر غار شانیدار )الیل بار رالف سولکی، ضمن کاوش سلتی نظریلات میتلفلی داده شلده اسلت. در مورد منشأ برادو ،. امروزه(1881؛ ازت و همکاران، 3330و دیب ، ازلژوفاکی )

تلرین و قلدیمی انلد کار بردهها بازریناسی زاگرس ر ةبرادوستی، واژ ةبه جای واژ (3330)دیب و ای همچون ازلژوفاکی عدهمعتقدنلد کله (1880) ( مطرح کردند. افراد دیگری همچون ازت و کوزلوفاکیAA-LLفاز ازریناسی زاگرس را در ورواسی )

. شناسندبرادوستی همان ازریناسی است که امروزه همگی آن را ازریناسی زاگرس میبه صنعت برادوستی/ ازریناسلی زاگلرس منتالب 1رود ی گرمافزارهای سنگمجموعه دست یم،با توجه به آنچه گفت

جنلوبی دریلای مازنلدران ةسنگی جدیلد در حاشلی پارینه ةشدشناخته ةتنها محوط 1رود شود. شایان ذکر است که گرممیالزیلان، توان به سفیدآب، دمی شده استزمانی با آن مقایاه که به علت هم 1رود های دیگر شبیه به گرماز محوطه است.

بردیا و یافته اشاره کرد.شرق کوه کرکس و جنوب غرب کوه لطیف در مرکلز ایلران بردیا در چند کیلومتری شمال اریامان، شمال ةمحوط

. با توجه به نتلایج (1883)کنارد و دیگران، کردندشناسایی 3100درسال آلمانی، -ه گروه مشترک ایرانیواقع شده است ک

71

افزارهلای سلنگی هلر دو کند این است که مجموعله دسلت اول نمود پیدا می ةه، آنچه در وهلبررسی این محوطهلر چنلد اطالعلات دقیقلی از میلزان و ای بلوده اسلت. ای و ریزتیغهای شک با تأکید بر تولیدات تیغهمحوطه اساساً تیغه

( و %03/0اسلت. در ملورد ابزارهلا ) ای محلور بلودن آن اشلاره شلده املا بلر تیغله ،ها در گلزارش ذکلر نشلده فراونی آنها بلا توجله بله اما فراوانی آن ،اندرود در مقادیر بیشتری عرضه شده( بردیا هر چند در مقایاه با گرم%0/8مادرهای )سنگ

هلا بله رود اندک است و حجم بیشتری از مجموعه را برداشلته ها در گرممانند توزیع و فراوانی آن (n=1138) ک مجموعه ها بیشتر از دورریزها بوده است. رود در برداشتهاند که این میزان در گرمه دورریزها تشکی دادههمرا

ةبردیلا، اسلکنه و خراشلند ةدر محوطل .خلورد در مورد فراوانی ابزارها در هر دو محوطه آثار متفاوتی به چشلم ملی ةدار در مجموعل هلای رتلوش وجود ریزتیغله ،از طرفی است. رود توزیع شدهانتهایی با فراوانی بایار متفاوت نابت به گرم

عناصلری ماننلد ،همچنلین .شود( دیده می%13/3رود )( با فراوانی چشمگیر در مقایاه با همین نوع در گرم%03/0بردیا )از نقلاط یکلی دیگلر هلا ملواجهیم. رود با فقلدان آن دار در بردیا گزارش شده که در گرمدارها، ابزارهای کولدندانه کنگره/

بردیلا مصلنوعاتی ةدر مجموعل .هاستشناسی آنتوان به آن اشاره کرد، تفاوت در گونهافتراق بین این دو مجموعه که می ة( کله مجموعل 1883کنلارد و دیگلران، گزارش داده شلده اسلت ) (n=1) هاو هاللی شک (n=31) ارجنههمچون پوینت

رددار در هر دو محوطه رتوش بر سطح پشلتی ابزارهلا روا دا ارهای رتوشفاقد این دو عنصر است. در مورد ابز 1رود گرمقاب بحلث دیگلر مقایاله از نظلر فنلاوری ةبرخالا بردیا رتوش معکوس دیده نشده است. نکت 1رود گرم ةاما در محوط

.کار رفتله اسلت هب هاافزارهای سنگی است که در هر دو محوطه روش فشاری در تولید ریزتیغهکار رفته در ساخت دستهبملادر مادرها حاکی از آن است که مراح کاهشی از سنگها با کورتکس و قطعات دورریز و سنگحضور برداشته ،از طرفی

و فرایند ساخت و تولید ابزار در هر دو محوطه در همانجا صورت گرفته است. تفاوت در فراوانی ابزارها و مصلنوعات ارائله ها در مقاطع زملانی میتللف در همچنین مدت استقرار و قرارگرفتن آن ،رتباط با کارکرد متفاوتشده در هر دو محوطه در ا

سلنگی در بردیلا ایلن فراپارینله ةها مربلوط بله دور که وجود عناصری همچون هاللی شک استسنگی جدید پارینه ةدور کند.تفاوت را آشکار می

معرفلی شلد 3101اطلراا کاشلان قلرار دارد در سلال روباز سفیدآب که در نزدیکی شرق کوه کلرکس و ةمحوطهلای مربلوط بله مصنوع سنگی بلا شاخصله 188در بررسی سطحی انجام شده در این محوطه حدود .(1883)شیدرنگ،

مادرها در فراوانلی کمتلری ، ابزارها و سنگ1رود سفیدآب مانند گرم ةدست آمد که در ترکیب مجموعهسنگی جدید بپارینه ةگیرنلد. در مجموعل هلا قرارملی ها و تیغله بعد از آن ریزتیغه .هاستها فراوانی بیشتر با تراشهدر گروه برداشته .اندهارائه شد

از نظلر فنلاوری 0با توجه به نمودار ،بنابراین .رود برتری دارندگرم ة( مانند محوط%1ها )( بر تیغه%33ها )سفیدآب ریزتیغه ،ای مطلرح اسلت ها تفاوت قاب مالحظهابزارها و فراوانی آن ةاما از نظر گون ،شوده میشباهت زیادی بین دو مجموعه دید

( در %08/1دوفلور ) ةتلر از همله ریزتیغل دارهلا و مهلم دندانه ها، کنگره/کن(، سورا %13/38ها )که وجود اسکنه طوریبهاز نظلر (.8 نملودار ت متملایز کلرده اسلت ) هاسل که فاقلد آن 1رود گرم ةسفیدآب آن را به طور کام از مجموع ةمجموع

مادرهلای تیغله و فشاری در هر دو محوطه گزارش شلده و وجلود سلنگ ةتکنیک و فناوری، شواهد استفاده از روش ضربتوان به آن اشاره کرد فراوانی ابزارهلا بلا کلورتکس در از موارد دیگر که می ریزتیغه با فراوانی بیشتر به اثبات رسیده است.

مواد خام اولیه، میزان دسترسی بله ةهای گوناگون تهیکه بررسی آن در شناخت روش است به نابت مشابه همحوط هر دو ها و نوع تحرکات گروهی نقش مهمی دارد.آن

کیلومتری شرق تهران( واقع شده، شام چنلدین 11کیلومتری جنوب شهر سمنان ) 1روباز دالزیان که در ةمحوط (1838و همکلاران ) نالب وحلدتی 3100یگر است که در سلال کوچک مجزا از همد ةتپ( بیشلترین %0/88ها )ها تراشهدست آمد که از میان آنهافزار سنگی بدست 3801بررسی انجام شده در این محوطه حدود در

گیرند که از ایلن نظلر ( قرارمی%8/38ها )و تیغه (%0/10ها )بعد از آن به ترتیب ریزتیغه .ها دارندفراوانی را در بین برداشته .بلود 1رود گلرم ةدالزیان به مراتب بیشلتر از محوطل ة(. تنوع ابزارهای محوط0 نمودارشباهت دارد ) 1رود گرم ةبا محوط

کنلد. نزدیک میبردیا ةدارها در این محوطه آن را به محوطدندانه ها و کنگره/انتهایی و جانبی، اسکنه ةوجود انواع خراشندرود و برخالا بردیا در فراوانی بایار اندکی عرضه شده و وجود رتلوش بلر دار در این محوطه مانند گرماما ابزارهای رتوش

از نظر فناوری، استفاده از روش ماتقیم با چکلش نلرم (.8 نمودارسطح پشتی ابزارهای هر دو محوطه گزارش شده است ) ةنکتل هاست.شود که یکی از نقاط تشابه در جملگی محوطهها دیده میمانند دیگر محوطه های دالزیاندر ساخت ریزتیغه


آن را بررسی و شناسایی کردند.


1رود دالزیلان و گلرم ةمحوطل دوفلور در هلر دو ةارجنه و ریزتیغل توان به آن اشاره کرد فقدان پوینتمهم دیگری که میایلن ةنتیجل مکن استاین تفاوت م .است 1رود یکی دیگر از موارد قاب اشاره، تعداد کم دورریزها در مقایاه با گرم است.

دالزیان صورت گرفته است. ةخام در خار از محوط ةماد ةکنی سنگ مادر و تهیامر باشد که بیشی از مراح پوست

، سییدآب و دالزیان7رود گرم ةدر سه محوط ها بر حسب فناوری. فراوانی برداشته1نمودار

آباد در استان لرستان قرار گرفته است برای اولین بلار در سلال ال غرب شهر خرمکیلومتری شم 31غار یافته که در

شد و زهای پیش افرانک هول و کنت فالنری در جریان بررسی به دست 3101 تاریخ جنوب غرب ایران شناسایی 1831وا، )تاانانجام دادند ش نازت و همکارا 3108در سال را های قبلیمجدد آن در جهت تکمی داده

شیدرنگ، و ؛ بوردز

08-18نگاری صورت گرفته تاریخ این محوطه به . براساس گاه(1881و همکاران، ازت ؛ 1883و اوایل

هلزار سلال پلیش های موجود از مجموعه دستبا توجه به گزارش رسد.سنگی جدید میدوران پارینه

افزارهای سنگی غار یافته، حلدود

یافتله از نظلر فنلاوری شلام تراشله ةتوان گفلت مجموعل می ،افت شد. به طور کلیافزار سنگی یقطعه دست 3388تیغله/

هلا، ها حاکی از آن اسلت کله مراحل کاهشلی از سلنگ هاست و فراوانی آنمادرها، دورریزها و چیپها، سنگریزتیغه

و

ملادر( %01ای )ین محوطه، تولیلدات ریزتیغله فرایند تولید ابزارها در همان محوطه صورت گرفته است. هدا اصلی تولیدات در ا

هلای ها در چند گروه به صورت ریزتیغههای پرتابی برای شکار بوده است. ریزتیغهها به منظور ایجاد سالحو ساخت پوینت دوفلور( ة( و ریزتیغله بلا رتلوش متنلاوب )ریزتیغل %1/33)ارجنله( صاا و ماتقیم با رتلوش دو وجهلی مالتقیم )پوینلت

بردیلا و ةهلای ایلن محوطله را بله دو محوطل ( که از این منظلر یافتله 1881و همکاران، ازت شده است ) (گزارش0/01%)نیز اشاره شده است که وجود ایلن عناصلر (n=11) های انحناداردر این محوطه به ریزتیغه ،از طرفی .سفیدآب نزدیک کرد

دسلت ههلا بل های دیگر مورد بررسی گزارشلی از آن کند که در هی یک از محوطهنزدیک می 1رود گرم ةآن را به محوطانتهایی در دو نلوع بلنلد روی تیغله و در نلوع ةدست آمده از غار یافته، خراشندهاز ابزارهای دیگر ب (.8نیامده است )نمودار بله عنلوان هلا بیشلتر ریزتیغه محور بودن این محوطه، از تراشله با توجه به تیغه/ ست.هاهمچنین اسکنه ،گرد روی تراشه

هلا کلار رفتله در سلاخت ریزتیغله ه(. تکنیلک بل 1831تاانوا، خام اولیه در تولید این دو عنصر استفاده شده است ) ةبرداشتماتقیم با چکش سیت گزارش شده اسلت ةها روش ضربماتقیم با چکش نرم و در ساخت تراشه ةاستفاده از روش ضرب

(.1831تاانوا، شود )ررسی شباهت دیده میهای مورد بکه در این مورد بین تمامی محوطه

، سییدآب، دالزیان، بردیا و یافته7رود های گرم. فراوانی ابزارها در محوطه5نمودار

و کاوش

کاوش

76

سنگی جدید مورد مقایسههای پارینه. موقعیت محوطه6 تصویر

هلای بررسلی ی محوطله گیرتوان مطرح کرد وجود تفاوت در موقعیت شک یکی دیگر از مواردی که می ،در نهایت

سلنگی های پارینله شناسی و جغرافیایی، تمامی محوطهرییتشده در زاگرس و خار از آن است. با توجه به موقعیت زمینهای خار از ایلن اند که از این نظر با محوطهای شک گرفتههای صیرهدست آمده در حوزة زاگرس در غارها و پناهگاههب

یافتله بله صلورت ةهول وفالنلری محوطل ةبه گفت ،شود. از طرفیاند متمایز میباز ایجاد شده منطقه که بیشتر در فضایکه در مدت کوتاه سلایت 1رود گرم ةسنگی جدید قرار گرفته و کامالً از محوطاناان عصر پارینه ةکمپ اصلی مورد استفاد

است.شکار و قصابی بوده متفاوت

سپاسگزاریبه ویژه از آقایان شادروان دکتر مالعود آذرنلوش ،سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایران شناسیباستان ةاز پژوهشکد

بالیار و دکتر حان فاضلی نشلی مدیران متوالی پژوهشکده به جهت صلدور مجوزهلای الزم بلرای کلاوش در محوطله بالیار نیلز فروزی، چالبلی و ایلزدی ویژه شهرستان آم ، از آقایان ماههب ،. از ادارات میراث فرهنگی مازندرانسپاسگزاریم

یافت.های ما در زمین تحق نمیسپاسگزاریم، زیرا بدون حمایت تدارکاتی آنان پژوهش

منابعشناسلی شلمال انداز باسلتان مجموعه مقاالت همایش ملی چشمسنگی در البرز شمالی، های پارینه(. مروری بر پژوهش3103) .ناب، حوحدتی

.30-3آباد، محمد قمری فتیده، انتشارات اول و آخر، ص ه کوشش سید مهدی موسوی کوهپر، حان هاشمی زر ، بکشور در دهة آیندهافزارهای سنگی غلار کمیشلان، مازنلدران )مالحظلاتی بلر صلنعت شناسی مجموعه دستفناوری و گونه(. 3138. )و مژگان .ناب، حوحدتی

.13-88 ،88پیاپی ة، شمار1ة شمار ،18سال باستان شناسی و تاریخ، ةمجل تریالیتی(.Adams, B. and Blades, B.S. (2009). Lithic Material and Paleolithic Societies, Blackwell Publishing Ltd. Andrefsky, W.J. (2008). Lithic Technology: Measures of Production, Use and Curation, Cambridge University Press,

Cambridge. Andrefsky, W.J. (1998). Lithics: Macroascopic Approaches to Analysis, Cambridge Manuals in Archaeology.



Cambridge University Press, Cambridge.

Antoine, P., Bahain, J.J., Berillon, G., Asgari Khaneghah, A. (2006). Tuf calcaire et séquence alluviale en contexte tectonique actif: la formation de Baliran (province du Mazandaran, Iran), Quaternaire, No.17, PP. 321-331.

Berillon, G, Asgari Khaneghah, A., Chevrier, B., August, P., Zeitoun, V., Noshadi, S., Ebadollahi Chanzangh, H., Rozzi, F.R., Bahain, J.J., Antoine, P., and Vercoutere, C. (2009). Late Pleistocene Prehistory in Central Alborz: Preliminary Results of the French and Iranian Paleoanthropology Programme 2006 on the Excavation of Garm Roud 2 (Amol, Mazandaran), In Iran Paleolithic Le Paléolithique d’Iran, ed. Marcel Otte, Fereidoun Biglari and Jacques Jaubert. Bar International Séries.

Berillon, G., Asgari Khaneghah, A., Antoin, P., Bahain, J.J., Chevrier, B., Zeitoun, V., Aminzadeh, N., Beheshti, M., Ebadollahi Chanzangh H. and Noshadi, S. (2007). Discovery of new open-air Paleolithic localities in Central

Alborz, Northern Iran, Journal of Human Evolution, No. 52, pp. 380-387. Berillon, G. and Asgari Khaneghah, A. (2008). Rapport Final: Fouilles du site Paléolithique Garm Roud 2 (Baliran,

Amol, Mazandaran), Mission 2005- 2008. Blades, B.S. (2002). Aurignacian Lithic Economy Ecological perspectives from Southwestern France, Kluwer

Academic Publishers, New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow. Bordes, J.G. and Shidrang, S. (2009). La Séquence Baradostienne de Yafte (Khorramabad, Lorestan, Iran). In Iran

Paleolithic Le Paléolithique d’Iran, ed. Marcel Otte, Fereidoun Biglari and Jacques Jaubert. Bar International Séries.

Conard, N.J., Ghasidian, E. and Heydari, S. (2009). The Open-Air Late Paleolithic Sire of Bardia and the Paleolithic Occupation of the Qaleh Gusheh Sand Dunes, Esfahan Province, Iran. In Iran Paleolithic Le Paléolithique d’Iran, ed. Marcel Otte, Fereidoun Biglari and Jacques Jaubert. Bar International Series.

Coon, C.S. (1952). Excavation in Hotu, Iran, 1951: A Preliminary Report (With Sections on the Artifacts byL.B. Dupree and the Human Skeletal Remains by J.L. Angel), Proceedings of the American PhilosophicalSociety, No. 96, pp. 231-269.

Coon, C.S. (1951). Cave Exploration in Iran 1949, Museum Monographs. The University Museum, University of Pennsylvania: Philadelphia.

Inizan, M.L., Reduron- Ballinger, M., Roche, H. and Tixier, J. (1995). Technologie de la pierre taillée, Publié avec le concours du Centre National de la Recherche Scientifique de l’université de Paris X Nanterre.

Olszewski, D.I. and Dibble, H.L. (1994). The Zagros Aurignacian, Current Anthropology, Vol. 35, No. 1, pp. 68-75. Otte, M. and Kozlowski, J.K. (2004). La Place du Baradostien dans l’origine du Paléolithique supérieure d’Eurasie,

L’Anthropologie (Paris), No. 108, pp. 395-406. Otte, M., Biglari, F., Flas, D., Shidrang, S., Zwyns, N., Mashkour, M., Nadari, R., Mohaseb, A., Hashemi, N.,

Darvish, J., Radu, V. (2007). The Aurignacien in the Zagros region: new research at Yafte Cave, Lorestan, Iran, Antiquity, No. 81, pp. 82-96.

Pelegrin, J. (2000). Les Technique de débitage Laminaire au Tardigalciaire: Critère de diagnose et quelque réflexion, Mémoire de Musée Préhistoire d’-il de France. No. 7, pp. 73-86.

Piel-Desruisseaux, J.L. (2004). Outils Préhistorique du galet taillé au bistouri d’obsidienne, 5ém édition. Dunod, Paris.

Shidrang, S. (2009). A Typo-Technological Study of an Upper PaleolithicCollection from SEFID-AB, Central Iran, In Iran Paleolithic Le Paléolithique d’Iran, ed. Marcel Otte, Fereidoun Biglari and Jacques Jaubert. BarInternational Series.

Tsanova, T. (2013). The beginning of the Upper Paleolithic in the Iranian Zagros. A taphonomic approach and techno-economic comparison of Early Baradostian assemblages from Warwasi and Yafteh (Iran), Journal of

Human Evolution, Vol. 65, pp. 39-64. Vahdati Nasab, H. (2011). Paleolithic archeology of Iran, International Journal of Humanities, Vol. 18(2), pp. 63-87. Vahdati Nasab, H., Roustaei, K. and Rezvani, H. (2010). Delazian (Mirak I): Evidence of Paleolithic Settlement at

the Northern Edge of the Iranian Central Desert, In Proceedings of the 6th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, Rome, 5th-10th of May 2008, Sapienza- Universita di Roma, edited by P. Matthiae, F. Pinnock, L. Nigro, and N. Marchetti. Vol. 2, pp. 733-742.

Vahdati Nasab, H., Jayez, M., Hejebri Noubari, A., Khademi Nadooshan, F., Ilkhani, H., Mahfroozi, A. (2011). Komishan Cave, Mazandaran, Iran: an Epipalaeolithic and later site on the southern Caspian Sea, Antiquity, Vol. 85, Issue 328, Project Gallery.

فناوری و گونه شناسی مجموعة دست افزارهای سنگی محوطة...

Documents

Transcript of فناوری و گونه شناسی مجموعة دست افزارهای سنگی محوطة...