جعفر قًام ديست

معايوت تًسعه فىايری ي مطالعات سیىمایی

1397 اسفىد

: مطالعه تأثیر تغییرات اجتماعی بر سیىمای ایران

با تاکید بر دي سطح مسائل ي اوحرافات اجتماعی در یک دهه اخیر

معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی

مطالعه تأثیر تغییرات اجتماعی رب سینمای اریان

پژوهشگر

دوستجعفر قوام

مشاور علمی طرح

رامتین شهبازی

7931زمستان

بسم اهلل الرحمن الرحیم

أ

چکیده پژوهش

گذاری فرهنگی نیاز به شناخت وضع موجود از ابعاد مختلف فنی، هنری و متولیان سینمایی کشور در راستای سیاست

و د. دستیابی به این شناخت جز با انجام ارزیابینمحتوایی سینما و تاثیرات متقابل آثار سینمایی و جامعه مخاطبان دار

یر تأث»موضوعهای سازمان سینمایی کشور، از بین اولویتحاضر مطالعه رو، حاصل نخواهد شد. از اینپژوهش دقیق

ران، ینمای ایسبازتابی در آثار مضامین و روشنی از تصویر علمی با ارائه تا مورد توجه قرار داد« تغییرات اجتماعی بر سینما

های بررسی سوالاز طریق ،سازد. مسیر دستیابی به این هدف گذاری آتی هموارریزی و سیاستزمینه را برای برنامه

:تدقیق و تحدید شدپژوهشی زیر

یران در ا سینمای شده تولید در آثار ـ مضامین بازتابی یک دهه اخیر در سینمای ایران چیست؟ در واقع چه مضامینی1

یک دهه اخیر بازتاب یافته است؟

ران های ملی درباره وضعیت اجتماعی ایشده سینمای ایران با نتایج پیمایش ـ چگونه مضامین بازتابی در آثار تولید2

یابد؟مطابقت می

های یک دهه اخیر سینمای ایران چیست؟های صریح و ضمنی فیلمـ تحلیل پیام3

ژوهشی های پ، پیشینه: ابتدا در فرایند مطالعات اسنادیبه منظور پاسخ دادن به سواالت پژوهشی به این روش عمل شد

11فیلم پرمخاطب 111های مطالعاتی، برای تعیین نمونهو سپس مربوطه مورد بررسی قرار گرفتمالحظات نظری و

با توجه به تهیه شد. سپس ای از تمامی آثار انتخابیسخهن مورد شناسایی و (1331تا 1331های )بین سالسال اخیر

قق را دست محگردید که هات مشاهده فیلمفرمی جهتقرایی، اقدام به طراحی روش تحلیل محتوای کیفی با منطق اس

های متعددی برای بررسی محتوای آثار در نظر گرفته شد . در این فرم، آیتمگذاردز میها باصیف و تحلیل فیلمبرای تو

ام ضمنی ی، پیام صریح و پیکه عبارت است از: خالصه داستان، موضوع، مضامین اصلی، مضامین فرعی، طبقه عمده بازتاب

فیلم منتخب 111عدد از 12های مورد مطالعه تکمیل گردید. البته الزم به یادآوری است که فیلم که در مورد همه نمونه

به دلیل نامرتبط بودن با موضوع پژوهش، از چرخه تحلیل کنار گذاشته شدند.

تحلیل قرار گرفت. در بخش نخست، اگانه مورد تجزیه وهای استخراج شده در چهار بخش جدپس از این مرحله، داده

ه و به تجزی ،. سپس در بخش دومبه طور جداگانه ارائه شدها توصیف و تحلیل هر یک از فیلمجداول تکمیل شده از

پژوهش ی این هابه مقایسه یافته ،اما در بخش سومشد. ها پرداختهمضامین فیلمها جهت ترسیم توزیع فراوانی تحلیل داده

همت صورت گرفته، 1331که موج سوم آن در سال « های ایرانیانها و نگرشپیمایش ارزش»های گزارش ملیبا داده

دگذاری کها مورد های صریح و ضمنی فیلمتر، متن پیامیابی به نتایج عمیقبرای دستگماردیم. در بخش چهارم نیز،

ارائه شد. دلی تحلیلیضمن تشریح در قالب مهای آن قرار گرفت و یافته

مقوالتی که دارای بیشترین فراوانی در بازتاب موضوعات مربوطه بودند به در پاسخ به سوال نخست پژوهش باید گفت،

اجتماعی جرایم، واقعیات عاطفی، انواع و خانوادگی اجتماعی، مسائل هایارزش و اخالقی ترتیب عبارتند از: مسائل

ب

مضامین ،ادتحلیل این نتایج نشان د بودند که سیاسی مسائل و گفتمانی هایروانی، تقابل و روحی پروبلماتیک، مسائل

به سمت بازتاب 33تا 31های در بین سال« خانوادگی و عاطفی»های سینمای ایران در یک دهه اخیر از طرح مسائلفیلم

. بازتاب مضامین منفی این دو استگرایش داشته 31تا 31های در بین سال« های اجتماعیاخالقی و ارزش»مسائل

نیز از دیگر نکات قابل توجه این بخش بود.در طبقه متوسط جامعه ها مقوله و همچنین انعکاس آن

نشان «های ایرانیانها و نگرشارزش»با نتایج پیمایش ملیبدست آمده های تطبیق دادهدر پاسخ به سوال دوم پژوهش،

مسائل اخالقید، انواع جرایم، طبقه اجتماعی و طالق، اعتیا از جمله برخی از مضامینکه سینمای ایران در بازتاب داد

سنجی ، اما در اولویترا انعکاس دهداجتماعی ، توانسته مسائل و مخاطراتکاریدروغ و پنهانگرایی، تجملمانند

. است ملتوجه و تأ قابلمردم فاصله دارد که هنوز با نگرش ،های جامعهموضوعات و دغدغه

دست ب سطح دوم)پیام ضمنی(ول)پیام صریح( و ا های سطحتحلیلمتن کدگذاری در دل فرایند پاسخ سوال سوم نیز از

اعی و مسأله اجتم»مقوالت مقوله و سپس، شش مقوله مفهومی، استنتاج و مدل تحلیلی آن ترسیم شد. 12آمد که ابتدا

استحاله ارزشی و تغییرات سبک»داد مقولهتری از تغییرات اجتماعی بودند که نشان میکلی ، معرفِ«بحران اجتماعی

از سنخ بحران اجتماعی« های سیاسیانحرافات اجتماعی و روایت»هایاز جنس مسأله اجتماعی و همچنین مقوله« زندگی

تغییرات ازتابب ها است تا فرایندفیلمباشند. در مدلی تحلیلی بدست آمده، جهت فلش هر شش مقوله به سمت مضمون می

ترسیم گردد. ،یک دهه اخیر سینمای ایران های پرمخاطبِاجتماعیِ جامعه ایرانی در مضامین فیلم

های رشراستا با تغییرات اجتماعی در مقام آئینۀ جامعه، بتوان گفت که سینما نیز همبر پایه نتایج بدست آمده می نهایت، در

همگی مؤید دیدگاه پژوهشگران اجتماعی درباره روند تغییرات ،هاتحوالت را منعکس نموده است. این برش مهمی از این

بخش از جمله خانواده، دین و سیاست و در نتیجه، وضعیت اجتماعی در ایران به سمت زوال کارکرد نهادهای انسجام

تماعی است به ضرر جامعه که در سینمای یک دهههایی که حاکی از تحول و تغییری اجنشانه گسیختگی اجتماعی است.

اخیر ایران بازنمود پیدا کرده است.

ی کیفی، رویکرد استقراییتحلیل محتوا غییرات اجتماعی، مضامین بازتابی، سینمای ایران،واژگان کلیدی: ت

ت

تشکر و قدردانی

اند که جا دارد در اینجا؛راهنمایی و کمک کردهدر اجرای این پژوهش افراد بسیاری مجری طرح را صمیمانه هدایت،

به روزارش پیشکه قطعاً بدون این امر، گت ایشان از اجرای این طرح پژوهشی برای حمای، اربابیاز جناب آقای دکتر

رسید؛سرانجام نمی

کمک شایانی در این خصوص داشتند؛که برای مدیریت امور پژوهشی، ، از جناب آقای دکتر غالمپور

اجرای طرح؛ز سرکار خانم گودرزی بابت هماهنگی امور مربوطه در پیشبرد ا

ام؛های ارزشمند ایشان بهره فراوان بردهها و راهنماییمشاور علمی طرح که از توصیه، از آقای رامتین شهبازی

سرکار عبارتند از: ،بودندجری طرح همراه از تمام پژوهشگرانی که از ابتدا در مراحل مختلف اجرای پژوهش حاضر با م

؛باغشاهیعلی قلی و جناب آقایبخش، آرزو نیکینیا، سیمین مشکاتی، وحیده توحیدلو، مریم حسینی ها:خانم

روه تردید، بدون یاری این گو تمامی عزیزانی که مرا در انجام این پژوهش یاری کردند، کمال تشکر و قدردانی را دارم. بی

پذیر نبود. نانجام این پژوهش امکا

با سپاس

دوستجعفر قوام

1337 ماهدی

ث

مطالبفهرست

صفحه عنوان

چکیده

تشکر و قدردانی

فهرست مطالب

فهرست جداول

2... ............................................................................................................................... فصل اول: کلیات پژوهش

2............................................. .........................................................................................مقدمه 1ـ 1

3..................................... .......................................................................................... لهبیان مسأ 2ـ1

1.................................................... ................................................... اهمیت و ضرورت موضوع 3ـ1

1..... ...........................................................................اهداف پژوهش ........................................ 1ـ1

1..... ......................................های پژوهش .......................................................................سوال 1ـ1

1........................................ ........................................................... یف مفاهیم و اصطالحاتتعر 1ـ1

3 .......................................مروری بر مطالعات و تحقیقات انجام شده پیشین ........................... 7ـ1

3 .......................................................................................................... مطالعات داخلی 1ـ7ـ1

11 ....................................................................................................... مطالعات خارجی 2ـ7ـ1

21 ................................................................................................. نظری پژوهشفصل دوم: ادبیات و مالحظات

21............... .................................. ای(سنخ اول مفاهیم نظری)تعامل جامعه و اثرهنری/رسانه 1ـ2

22 ........................................................................................................ نظریات ارتباطی 1ـ1ـ2

23 ..................................................................................................... شناسی هنرجامعه 2ـ1ـ2

21 .................................................................................................. شناسی سینماجامعه 3ـ1ـ2

27..... ...........................................................سنخ دوم مفاهیم نظری)مضامین میانجی تحقیق( 2ـ2

27 ..................................................................................................... تغییرات اجتماعی 1ـ2ـ2

31 ........................................................................................ نگاهی به جامعه ایراننیم 1ـ2ـ2

ج

31 ....مالحظاتی در باب واقعیت اجتماعی و سینما ..................................................................... 3ـ2

32 ............................................................................................... بازتاب یا بازنمایی؟ 1ـ3ـ2

33. .................................................................................... تحلیل کارکردهای سینما 2ـ3ـ2

31.......... ................................................... گذاری فرهنگی و هنریارزیابی سیاست 3ـ3ـ2

31..... ........................................................................................................................ فصل سوم: روش پژوهش

31.... ................................................................................................................. روش پژوهش 1ـ3

37... ............................................................... روش تحلیل محتوای کیفیِ استقرایی 1ـ1ـ3

33.. ...................................................................................................... روش اسنادی 2ـ1ـ3

11. ......................................................................................های مطالعاتی .....................نمونه 2ـ3

11 .................................................................................... گیری و حجم نمونهنمونه 1ـ2ـ3

11 .............................................................................................. تعریف واحد تحلیل 2ـ2ـ3

11 ....................................................................................... تعریف مضمون و مقوله 3ـ2ـ3

12. ............................................................................................. هاتجزیه و تحلیل داده روش 3ـ3

13................... ............................................................................... هاکدگذاری داده 1ـ3ـ3

13 ............................................................................................ هااعتباربخشی یافته 1ـ3ـ3

11 ................................................................ها ........فیلمتعریف محورهای توصیف و تحلیل 1ـ3

31 ........................................................................................................... هافصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده

17 .................................................................................. هاتوصیف و تحلیل فیلمبخش یکم: 1ـ1

112.. ....................................................................... توزیع مضامین سینمای ایرانبخش دوم: 2ـ1

112 .................................................................................................... مقوالت محوری 1ـ2ـ1

113 ....................................................................................... تجزیه و تحلیل مضامین 2ـ2ـ1

112 ...................................ها با نگرش مردم .........................بخش سوم: تطبیق مضامین فیلم 3ـ1

113 ... ................................................... هاهای صریح و ضمنی فیلمتحلیل پیامبخش چهارم: 1ـ1

113 .................................................................................................. های کدگذارییافته 1ـ3ـ1

112 ........................................................................... هابازتعریف مقوالت مفهومی فیلم 2ـ3ـ1

117 ............................................................................................................. مدل تحلیلی 3ـ3ـ1

ح

171............................................................................................................... بندیفصل پنجم: بحث و جمع

171 .......................................................................................... های پژوهشیافتهبحث درباره 1ـ1

171 ........................................................... های مربوط به سوال نخست پژوهشیافته 1ـ1ـ1

173 ................................................................ های مربوط به سوال دوم پژوهشیافته 2ـ1ـ1

171 ............................................................... های مربوط به سوال سوم پژوهشیافته 3ـ1ـ1

177... .......................................................................................................... بندی پژوهشجمع 2ـ1

131... ......................................................................................................و مآخذ فهرست منابع

ضمائم

131 ....................................................... 1331 تا 1331 هایسال بین پرمخاطب هایفیلم اسامی جدول

خ

فهرست جداول

صفحه عنوان

13 ـ111......................................................هاجداول تکمیل شده توصیف و تحلیل هر یک از فیلم :33تا 1جدول

113..................................................................های مورد مطالعه بر حسب سالتوزیع فراوانی تعداد فیلم :33جدول

113................................................های زمانیهای مورد مطالعه بر حسب دورهنی تعداد فیلمتوزیع فراوا :31جدول

111.......................................................ها بر حسب مقوالت محوریتوزیع فراوانی موضوع بازتابی فیلم: 31جدول

111.................................................................حسب مقوالت محوری ها برتوزیع فراوانی مضامین فیلم :32جدول

111............................................................................ها بر حسب طبقه بازتابیتوزیع فراوانی تعداد فیلم: 33 جدول

117...................................................................ها بر حسب نوع پایانتعداد فیلم : توزیع دوبعدی فراوانی31جدول

113.........................................ئل خانوادگی و عاطفی بر حسب طبقه: توزیع دوبعدی فراوانی مقوله مسا31 جدول

113.........................................ئم بر حسب طبقه.........................جرا: توزیع دوبعدی فراوانی مقوله انواع 31جدول

111.............حسب طبقه........... عی برهای اجتماتوزیع دوبعدی فراونی مقوله مسائل اخالقی و ارزش: 37جدول

111.........................................انیهای زمها بر حسب دوره: توزیع دوبعدی فراوانی مضامین اصلی فیلم33جدول

113....................................های مردم در گزارش ملی: مقایسه اولویت مضامین سینما با اولویت دغدغه33جدول

111....................................................................ترین مشکل جامعه از نظر سینما و مردممقایسه مهم: 111جدول

111...........................ردم با موضوعات بازتابی در سینماترین مخاطرات زندگی از نگاه م: مقایسه مهم111جدول

117.........................نگرش مردم به ساخت طبقاتی جامعه : تطبیق بازنمود طبقه اجتماعی در سینما با112جدول

113.......................های اخالقی رایج در جامعه از نظر مردمارزش ها بای در فیلمین اخالقضاممقایسه م :113جدول

111..............................................................هاهای صریح و ضمنی فیلممقوالت استنتاج شده از پیام: 111جدول

صل اولف کلیات ژپوهش

عناوین این فصل:

مقدمه

بیان مسأله

ضرورت و اهمیت موضوع

اهداف پژوهش

های پژوهشسوال

تعریف مفاهیم و اصطالحات

مروری بر مطالعات و تحقیقات انجام شده پیشین

2

یکم: کلیات پژوهش فصل

مقدمه 1ـ1

فیلم است. سینما به دلیل اینکه هم رسانه است و هم هنر، در های ارتباط جمعی، سینما و محصول آن رسانهیکی از

ری از بودن با عده کثی ها و هنرها دارد. سینما به اعتبار رسانهتری در مقایسه با سایر رسانهرابطه با مخاطبان نقش مهم

قیم نیز اری مستقیم، غیرمستکند و به اعتبار هنر بودن، عالوه بر تأثیرگذمخاطبان در مدت زمان کوتاهی ارتباط برقرار می

تری کنندهگذارد. اثرات غیرمستقیم هنر و سینما از آنجا که بیشتر با ناخودآگاه افراد سروکار دارد، نقش تعیینها اثر میبر آن

ها درباره مسائل گوناگون دارد. همچنین، فیلم و سینما احساسات گوناگون و متفاوتی را در در تثبیت یا تغییر ذهنیت آن

(.065: 7931کند)راودراد، های مطرح شده را دوچندان میانگیزد که تأثیرپذیری از موضوعمخاطب بر می

ند و کما را چگونه به خودمان معرفی می ،شناسی مهم است که بدانیم سینمای ایران، برای ما در جایگاه جامعهرواز این

اهد ای خواین شیوه معرفی، تأثیرش را بر مخاطب گسترده دانیم کهدهد؛ زیرا میهایی را به ما نسبت میچه ویژگی

(. 067کشد)همان:های ایرانی به تصویر میگذاشت تا مای ایرانی را طوری درونی کند که فیلم

دهی به فرهنگ، هویت و زندگی است، میانجی همچنین سینما در عصر حاضر، سوای اینکه یکی از ابزارهای اصلی شکل

دن ها و اَشکال زندگی، نقشی اساسی در به تصویر کشینها نیز هست. این هنر با بازنمود ستیز گفتماپدیدهتأمل در این

ات ها، ایماژهایی تأثیرگذار از حیهای بازنمایی و جز اینو به مدد فرم، تکنیک، روایت، فرایندهای بیانی، شیوه جهان دارد

ه اجتماعی اش با زمینبافتهکل هنری به سبب رابطه ارگانیک و در همآفریند. این شفرهنگی و هستی اجتماعی انسان می

یالکتیکی تعامل د ،بنابراین های تحوالت در حیات اجتماعی باشد.تواند میانجی فهم ظرایف، دقایق، ژرفاها و پیچیدگیمی

(.88: 7931حمدی، سازد)مهای فهم جهان اجتماعی مبدل میترین میانجیسینما با جامعه، آن را به یکی از قوی

ذاریگمطالعه حاضر به بررسی رابطه تغییرات اجتماعی و سینما نیز از دو منظر فوق که یکی به لحاظ تأثیر نگاهبنابراین،

. مباحثی که اساسِاست، مورد توجه قرار گرفتجهان اجتماعی بازتاب گری دراطب و دیگری به لحاظ میانجیبر مخ

رود این پژوهش به وکه سعی شدالبته سازد.پایه تأثیر متقابل جامعه و سینما بر یکدیگر میر شناسی سینما را به بجامعه

دریافتی المقدورحتیتا باشدقیم به متن آثار تداوری نظری و با مواجه مسمطالعات اجتماعی سینما، بدون هرگونه پیش

. بدست آید یافته در سینمامضامین انعکاسکر از ناب و بِ

3

لهمسأ بیان 2ـ1

اریبسی به آنها. دارند اقتصادی و اجتماعی فرهنگی، هاینظام گیریشکل در مهمی نقش امروز دنیای در در هارسانه

قیتل پذیریجامعه برای مهم ابزارهای از یکی هارسانه امروزه. گیرندمی نادیده را مسائل برخی و زنندمی دامن باورها از

لحاظ به همواره نیز ایران سینمای. دارند بسزایی سهم جامعه واقعیات بازنمایی در و( 761: 7930)محمدزاده، شوندمی

هایفیلم تا دهش سبب ،جامعه و سینما متقابل تأثیرگذاری .است بوده برخوردار زیادی قابلیت از اجتماعی وضعیت انعکاس

هاییبحران و وقایع از. باشند جامعه فرهنگی و سیاسی اجتماعی، تغییرات و شرایطبرخی دهندهبازتابنیز ایران سینمای

جتماعی در ا اتتغییر .نمود مشاهده ایران سینمای تولیدات در توانمی را روزمره زندگی تغییرات تا... و زلزله جنگ، مانند

امعهج تغییرات از یک کدام اینکه اماشود. میرا شامل تا بحران اجتماعی نگاه محقق، از سطوح مختلف مسأله اجتماعی

و مطالعه هب نیاز بوده، متأثر تغییرات این از حد چه تا سینما واقع در و کرده پیدا بازنمود ایران سینمای در میزان چه به و

.دارد بیشتر بررسی

مدهآ بوجود ایرانی جامعه در زیادی فرهنگی و اقتصادی سیاسی، اجتماعی، تغییرات اخیر، دهه یک طول دربدون شک

اند. انوشیروان محسنی بندپی، رئیس سازمان بهزیستی کشور عان داشتهی که متولیان مربوطه نیز به آن اذموضوع. است

اجتماعی هایناهنجاری آمدن وجود به سبب هازمینه تمامی در تحوالت گرفتن شتابدهد که هشدار می 31در سال

به روز اجتماعی هایناهنجاری دیگر و اعتیاد سرپناه،بی زنان طالق، آمارهای. کنیم کتمان را هاواقعیت نبایدشده است و

درصد 0 تنها هازن 80 سال در. است یافته افزایش بسیار خانواده سرپرست زنان تعداد اکنون و است افزایش حال در روز

80 سال در همچنین دهند،می تشکیل هازن را معتادان جامعه درصد 75 اکنون ولی دادندمی تشکیل را معتادان جامعه

(.7931خرداد 19)ایسنا، هستند صنعتی مخدر مواد درصد 16 اکنون ولی بود صنعتی مخدر مواد درصد 1 تنها

به صدا درآمده و جامعه که هاست سال ،های اجتماعیکه زنگ خطر مسائل و آسیبدهد نشان مینیز تجربه زیسته ما

یش رانی شدن پا سطح بحت و در برخی موارد اجتماعی مسائل و انحرافات انواع افزایش با سالیان گذشته طول درایران

قطعاً به لحاظ تعامل دیالکتیکی سینما و جامعه که پیش از این درباره آن گفته شد، وضعیت اجتماعی کشور . رفته است

بر الوهعنیز سیاسی مسائل عرصه در. است داشته ایران سینمای بر زیادی تاثیرگذاری ظرفیتهای متمادی، در سال

جامعه رب غیرمستقیم و مستقیم هایگذاریسیاست پیامدهای و هادولت تغییر باتاکنون مقطعی، سیاسی هایبحران

4

مندسازیهدف قبیل ازدر یک دهه گذشته اقتصادی شرایط تغییر همچنین. ایمبوده مواجه شده تولیده آثار و سینمایی

.است شده اخیر هایسال طی در ایرانی جامعه در زیادی اجتماعی تحوالت موجب همگی... و هاتحریم تورم، ها،یارانه

نیست، غییراتت این به صرف پرداختن حاضر پژوهش قصد و باشدمی فوق موارد از بلندتر بسیار اجتماعی تغییرات فهرست

ه وقوع پیوسته، سینمای ایران چ به فارغ از تغییرات اجتماعی ؛مسأله پژوهش حاضر در وهله نخست این است که بلکه

تطبیق این مضامین بازتابی با نگرش عمومی ک دهه اخیر بازتاب داده است. در مرحله دوم؛های یمضامینی را در فیلم

س از پ ؛سوم نما با تغییرات اجتماعی بدست دهد و در سطحتری از فاصله سیتواند شناخت کاملجامعه است که می

ران چه یهای مردم، به این مهم دست پیدا کنیم که آثار سینمای اها با نگرشنها و تطبیق آاستخراج مضامین فیلم

نمای تغییرات اجتماعی در سی از این رهگذر به چه مفاهیمی از بازتاب کند وبه طور صریح و ضمنی بیان می راهایی پیام

کرد.واهد خبین تغییرات اجتماعی و سینما ترسیم برای ارتباط را تحلیلی مدل چه این مفاهیم،یران دست خواهیم یافت. ا

فیلم)نماییسی شده تولید آثار مضامین که است این حاضر پژوهش آغازینبا توجه به مسائل فوق، سوال اصلی و رو از این

له هر سه سطح مسأ که ؟دهدمی انعکاس را ایرانی جامعه اجتماعی تغییرات از کدامیک اخیر، دهه یک در( داستانی بلند

گیرد.پژوهش حاضر را در برمی

ضرورت و اهمیت موضوع 3ـ1

از یاست که برخ ادیز یدر جامعه امروز به قدر ریتصو تیاهم»برخوردار است. ایژهیو تیاز اهم ریتصو ،امروز یایدر دن

کند،یم دایپ یترشیب تیاهم یزبان در علوم اجتماع نای. اندبرابر دانسته سوادییرا با ب یندانستن زبان تصور سندگانینو

از طرفی (.11: 7983)راودراد، «دآینمی بر هااز نوشته یاریکند که از عهده بس انیب را هاییقادر است ناگفته ریتصو رایز

هد، اما خود را نشان دک جامعه های مختلف یتواند تمام واقعیتتصویری، به تنهایی نمی اگرچه فیلم به عنوان یک رسانه

ای باشد و از آنجایی که رسانه در پی تولید معناست، جامعه نیز به عنوان های هر جامعهتواند انعکاسی از برخی واقعیتمی

کی از ینما و فیلم به عنوان یس ،تواند دارای اهمیت فراوانی باشد و در این میانموضوعی برای بازنمایی و تولید معنا می

ها و افکارهای مردمان یک جامعه ای در نشان دادن برخی رخدادها، عقیدهنقش کلیدی ،ولیدکنندگانترین تمهم

دارند)همان(.

5

رو مطالعه تاثیرات متقابل جامعه و سینما همواره مطمح نظر عالمان علوم اجتماعی، مطالعات فرهنگی و هنر و از این

با توجه به اینکه متولیان سینمایی کشور در راستای اندرکاران متولی در حوزه هنر به خصوص سینما بوده است. دست

گذاری فرهنگی نیاز به شناخت وضع موجود از ابعاد مختلف فنی، هنری و محتوایی سینما و تاثیرات متقابل آثار سیاست

این شناخت جز با انجام ارزیابی و پژوهش دقیق حاصل نخواهد سینمایی و جامعه مخاطبان دارند، بدون شک دستیابی به

های پژوهشی مورد نیاز خود را رو معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی جهت نیل به این هدف، اولویتشد. از این

، 7936. در سال دهدمند به حوزه سینما قرار میتعریف و از طریق فراخوان عمومی در اختیار پژوهشگران و محققان عالقه

ریزان ن و برنامهاندرکاراها، موضوع مطالعه تأثیر تغییرات اجتماعی بر سینما بود که نتایج آن برای دستیکی از این اولویت

تصویر ه ک با مطالعه حاضر به این مهم دست یابیم رو بر آن شدیم کهاز اینحوزه سینما از اهمیت باالیی برخوردار است.

.شده در سینمای ایران ترسیم نماییم حتوا و مضامین منعکساز مروشنی علمی

شناخت بهتری از وضعیت سینمای کشور را حاصل نماید که مبنای کار تواندها مینتایج این دست از پژوهشدر مجموع

از یرتجدید نتایج که اخیر زمانی هایبازه درهایی انجام پژوهش بویژهگذاران عرصه فرهنگ و هنر قرار بگیرد. سیاست

آتی هایسیاست و هابرنامه نگریآینده جهت تریاطالعات کامل تواندمی داد، خواهد بدست ایران سینمای فعلی وضعیت

ران در ثیر تغییرات اجتماعی بر سینمای ایها، مطالعه و بررسی تأبنابراین با توجه به این ضرورت .دهد بدست سینما حوزه

لوب، در دستور کار محققان این طرح پژوهشی قرار گرفته است. نیل به وضع مطراستای شناخت وضع موجود جهت

اهداف پژوهش 4ـ1

هدف اصلی:

ـ شناخت تأثیر تغییرات اجتماعی بر سینمای ایران

اهداف فرعی:

سینمای ایران در یک دهه اخیر های پرمخاطببازتابی فیلم مضامین ـ رصد و شناسایی

ملی درباره وضعیت اجتماعی ایران هایلیده شده سینمای ایران با نتایج پیمایشتو تطابق مضامین آثارـ بررسی

در یک دهه گذشته آثار سینمای ایران های صریح و ضمنیپیامو شناخت تحلیل ـ

6

پژوهش هایسوال 5ـ1

که؛کلی و آغازین این پژوهش عبارت است از این سؤال

است؟ داشته در یک دهه اخیر کشور سینمایی آثار بر ثیراتیتأ چه ایرانی جامعه در اجتماعی تغییرات

رفت:های زیر مورد بررسی قرار گبرای یافتن پاسخ این سوال، باید به ابعاد مختلف این موضوع پرداخت که در قالب سوال

یران در ا سینمای شده تولید در آثار مضامین بازتابی یک دهه اخیر در سینمای ایران چیست؟ در واقع چه مضامینیـ 7

یک دهه اخیر بازتاب یافته است؟

ران های ملی درباره وضعیت اجتماعی ایشده سینمای ایران با نتایج پیمایشآثار تولید بازتابی در چگونه مضامین ـ 1

یابد؟مطابقت می

های یک دهه اخیر سینمای ایران چیست؟های صریح و ضمنی فیلمـ تحلیل پیام9ـ 9

درباره فرضیه:

شهودی و کشف جنبه تا شودمی خودداری شدهتعیینپیش از فرضیات طرح از معموالً کیفی و توصیفی تحقیقات در

های برخی مضامین فیلم چه اگر کهرسد به نظر می کلی طور به اما. نگیرد قرار مطروحه فرضیات تأثیر تحت پژوهش

یراتتغی به پرداختن از خود رسالت درسینمای ایران اما است تغییرات اجتماعیِ جامعه ایران دهندهسینمایی، بازتاب

در درون جامعه سینمایی و هم در نسبت با نگرش االذهانیبین توافقی به هنوز جامعه، روز مسائل بازتاب و اجتماعی

. است نیافته دستآحاد مردم جامعه عمومیِ

تعریف مفاهیم و اصطالحات 6ـ1

در که محقق درباره برخی از مفاهیمیتر شدن منظور در این قسمت از فصل نخست گزارش پژوهش حاضر، برای روش

ها پردازیم که مبین مقصود پژوهشگر از بکارگیری آن، به تعریف اصطالحاتی میبیان مسئله و اهداف پژوهش مطرح شد

بان نداریم و بیشتر جهت تعیین ز آکادمیک و علمی صرف قصد تعریفدر اجرا و گزارش پژوهش است. بنابراین در اینجا

7

تری کنیم. شرح کاملها میآنمختصر به ایمشترک از کاربرد مفاهیم و اصطالحات اساسی در این پژوهش است که اشاره

شده است. از این مفاهیم در فصول دوم و سوم گزارش بیان

است که ییوهاالگ ها، معانی وابی عبارت است از تکرار ویژگیمضامین بازت: در این پژوهش، منظور از بازتابی مضامینـ

انعکاس یافته است. ی به نمایش درآمده،هاهر یک از فیلمدر متن داستان

در یک دهه اخیر که بیشترین مخاطب تولید شده)فیلم بلند داستانی( اثر 755مجموع در این پژوهش، : سینمای ایرانـ

ایم.در این دوره در نظر گرفتهسینمای ایران به مثابه ،اندبه خود اختصاص دادهدر اکران عمومی را

های پژوهشی است که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی و وزارت کشور به صورت گزارشمنظور : های ملیپیمایشـ

در فرهنگی جامعه ایران است که و اجتماعی از وضعیتها و افکار مردم ایران ها، ارزشای جهت سنجش نگرشدوره

شده است.مقیاس کشوری انجام

شده تغییر وضعیت اجتماعیاست که سبب یک دهه اخیر در اجتماعی مسائل تداومدر اینجا، منظور، : تغییرات اجتماعیـ

است.

تعداد نظر به که است وضعیتی از عبارت (،Social Issue( یا )Social Problem)اجتماعی له اجتماعی: مسئلهمسأـ

امکان هرچند ؛شود تلقی سختی مایه نیستند، مسأله مبتال به که دیگر افراد یا اند،مسأله درگیر که آنان چه جامعه؛ افراد

را جامعه هک است، اجتماعی وضعیت از ذهنی تفسیر هم و عینی موقعیت شامل هم اجتماعی، مسئله. باشد داشته بهبود

(.111: 7981دهد)گولد،می قرار بحرانی حالت در

شرایط کنونی جامعه ایرانی به لحاظ مسائل اجتماعی و فرهنگی، وضعیت اجتماعی وضعیت اجتماعی: در این پژوهش، به ـ

شود. موجود گفته می

حدو سطدر که ها استفیلم )پنهان(و مکنون )آشکار(مشهود مضامین در این پژوهش،: مضامین صریح و ضمنیـ

گیرند. اول)صریح( و دوم)ضمنی( مورد تحلیل و بررسی قرار می

، به نقل از 7388)کول، تاس ویریتص و وتیص فاهی،ش ی،متن ارتباطی هایپیام تحلیل برای روشی: تحلیل محتواـ

،یشناسهجامع نگاری،روزنامه ات،ارتباط در علومبه صورت کمی و کیفی محتوا تحلیلامروزه .(783: 7931راد،مومنی

و هنر کاربرد دارد. یشناسروان

8

لعات و تحقیقات انجام شده پیشین:مروری بر مطا 7ـ1

یپژوهشگران اجتماع ،دهه گذشته کیدهد که در یصورت گرفته در داخل کشور نشان م یتجربهای پژوهش یبررس

ا وارد حوزه ر نیمربوط به ا اتیدست کم ادباند اند و تا حدودی توانستههنر داشته یشناسبه مقوله جامعه یتوجه خاص

ما به طور کلی ا شود.اشاره میآثار از این دست که برای نمونه به تعدادی ندیکشور نما استگذارییو س یگفتمان دانشگاه

ون بازتاب هایی چشامل موضوع ،هایی که در مطالعات اجتماعی فیلم در ایران مورد توجه قرار گرفته استبیشترین موضوع

ها درباره سینمای ایران در این دو حوزه نوشته شده ها و تحقیقو بازنمایی زن و خانواده در سینما بوده است. بیشتر مقاله

ها هم بیشتر بر موضوع خانواده است که یکی از عناصر اصلی آن زنان و یکی از دالیلش این است که تمرکز خود فیلم

های های قومی، گروهاند از: اقلیتها توجه شده عبارتهای دیگری که در مطالعات سینمایی ایران به آنوعموضهستند.

ت، قهرمان، مرگ، جنگ و مانند آن)راودراد، های مذهبی و مفاهیمی چون هویای، موضوعهای حرفهاجتماعی، گروه

7931 :97.)

عبارت ،مرور خواهیم کرد در دو بخش مطالعات داخلی و خارجیر این گزارش به طور خالصه های که دعناوین پژوهش

:7است از

تحوالت اجتماعی و سینمای ایران (:7911زاد)ـ مجید حسینی7

یرانهای سینمایی در اپسند ایرانی: بازتاب دگرگونی جامعه در فیلمهای عامهشناسی فیلمجامعه (:7911ـ پرویز اجاللی)1

های اجتماعی وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش (:7918پور)ـ فرامرز رفیع9

رئالیزم اجتماعی در سینمای ایران و نقش آن در افکار عمومی (:7918زاده)ـ علی رجب1

گیری سینمای زن و تغییرات : شکل7916سینما و تغییرات فرهنگی در ایران بعد از خرداد (:7981ـ مسعود زندی)0

مضامین آنها

(7980تا 7911بررسی کارکردهای سینما در ایران ) :(7986امیر)ـ آرمین 6

(7988تا 7985تحلیل سینمای پرمخاطب ده سال اخیر ایران ) (:7988ـ وحید شالچی)1

: بازنمایی سبک زندگی در سینمای دهه هشتاد(7937ـ مهدی کاوه)8

های زندگی در سینمای بعد از انقالبها و سبکها، هویتتحلیل روایی دگرگونی ارزش :(7931محمدی)جمال ـ 3

فته شده است.( برگر8679های مطالعاتی در این گزارش از کار آرمین امیر)پیشنه 0تا 7های . شماره 7

9

انقالب از بعد سینمایی آثار در دینی زندگی سبک بازنمایی تحول (:7931ـ امیرحسین کرباسچی)75

سینما و جامعه: فیلم و تغییرات اجتماعی در پاکستان(: 1576)علی نوبیل احمدـ علی خان و 77

سینما و تغییرات اجتماعی در آلمان و اتریش(: 1571)گابریل مولر و جمیز اسکیدمورـ 71

فیلم و تغییرات اجتماعی در آمریکای التین(: 7386)جولیان بورتن و همکارانـ 79

یلم و تغییرات اجتماعی: سینمای چین در دوره اصالحات(: ف1555)هوآ و چن ـ71

سینمای تایوان: استقبال بین المللی و تغییرات اجتماعی( 1571)و همکاران کوی ف چیوـ 70

طالعات داخلیم 1ـ7ـ1

تحوالت اجتماعی در سینمای »شناسی دانشگاه تهران تحت عنواندر رساله دکتری جامعه (7911)زادحسینیمجید ـ

ها انرها و موجگیری ژتغییرات اجتماعی و شکلبه بررسی شناسی سینمای هواکوبا استفاده از مدل تحلیلی جامعه« ایران

جه ها با توپردازد. روش مطالعه او، ترکیب تحلیل محتوا و مطالعه اسنادی فیلممی 7915در تاریخ سینمای ایران از آغاز تا

د که کامالً امنزاد، موج اول سینمای ایران را سینمای باستانی میحسینیباشد. به تحوالت اجتماعی و سینمایی ایران می

ان است. های آلماجتماعی زمان رضاخان و مطرح کردن ناسیونالیسم ایرانی رضاخانی با تأثیر از نازیدر ارتباط با شرایط

ی لیل»و « دختر لر»های این سبکهایی از فیلم( ادامه یافت که نمونه7976این سبک از ابتدای دوره پهلوی تا دوره فترت)

باشند. این سبک عمدتاً از نظر شکل، به اکسپرسیونیسم شوروی پس از انقالب و از نظر ساخته سپنتا می« و مجنون

وی معتقد (.77: 7986، به نقل از امیر، 798: 7911زاد، ماهیت به اکسپرسیونیسم آلمان دوره وایمار نزدیک است)حسینی

ها و و اشغال ایران و به دنبال آن سرخوردگی 7915های پس از است که شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی سال

ه در نامد. سینمایی کتحثیرهای نای از جنگ، ژانری از سینما را پدید آورد که وی آن را سینمای خیالبند و رؤیاپرداز می

پس از شود و خصیصه آن تکیه بر آرزوهای سرکوفته مخاطب است.ده میخورده و واژگونه جلوه داآن، حقیقت رنگ

ها و به دنبال آن ورود محصوالت سینمای هالیوود به ایران، ژانری از سینما رد ییو حضور فراگیر آمریکا 7991کودتای

ی که هیچ ینماینامند، یعنی سمی« فیلمفارسی»هوشنگ کاووسیزاد آن را به تأسی از ایران شکل گرفت که حسینی

د، های داستانی هنها، کلیشهفارسی را اغراق در پرداخت صحنهمهای فیلسنخیتی با واقعیت اجتماعی ندارد. او مؤلفه

پس از نویسنده معتقد است سینمای ایرانشمارد. های فیزیولوژیکی و جنسی بر میهای جنسی و تأکید بر سائقجذابیت

های این دوره، تجاری عنصری جنسی در سینما جا افتاد. فیلم، زن به عنوان 7918ال هویتی برای خود یافت و تا س 7998

01

لید شد و برداری، موقعیت زن تقهای اروپایی و هندی بود. به تبع، ورود سینمای غرب در صحنه کپیو اکثراً تقلید از فیلم

ها تماماً نسبتاً پرمایه در این دوره، بقیه فیلمهای به غیر از معدود فیلمتر گشت. به موقعیت زن در سینمای غرب نزدیک

7986به نقل از امیر، 786شود)همان:ارت و فروش به کار گرفته میها بر اساس قواعد تجتجاری هستند و زن نیز در آن

که دسازی به وجود آمکند که پس از انقالب و بعد از جنگ، سه گرایش در فیلمنویسنده در جای دیگری اشاره می(. 77:

گرا انگرا که قهرمانی آرمهر سه تبعات طبیعی تحوالت درونی اجتماع هستند. این سه پرایش عبارتند از: سینمای آرمان

گردازد و کند؛ سینمای واقعگرای شبیه به سینمای نئورئالیستی ایتالیا که به نقد جامعه میدر عصر سازندگی را دنبال می

ساز پس از انقالب در این حیطه باشد و حضور قدرتمند زنان فیلممی «عروسی خوبان»و « هاآبادانی»های بارز آننمونه

است. ان فیلمفارسی قبل از انقالباست که هم« عروس»است، و سینمای تجارتی به شکل عربی که نمونه بارز آن فیلم

نوعی ژانربندی ن برای اولین بار؛ یکی این است که نویسنده ضمن بررسی گسترده تاریخ سینمای ایرانقاط قوت این رساله

ی که این رساله، پژوهشی است پویا و تحلیلی ـ توصیفکه ایندهد. دیگر ها بر اساس سبک را ارایه میبندی فیلمو تقسیم

کند.تغییرات ساختاری در ایجاد ژانر را بررسی می

عنوان تحت ،(تحقیقات و علوم واحد)اسالمی آزاد دانشگاه شناسیجامعه دکتری رساله در (7911)اجاللی پرویزـ

به ،«(7901 تا 7953)ایران در سینمایی هایفیلم در جامعه دگرگونی بازتاب: ایرانی پسندعامه هایفیلم شناسیجامعه»

تحاری و دپسنعامه مضامین با درآمده نمایش به هایفیلم محتوای تحلیل و ایران در سازیفیلم نهاد توصیف و تشریح

هافیلم توایمح تغییرات از استفاده با مدرنیزاسیون فرایندهای فرایندهای ارزیابی و مشاهده نویسنده، هدف است. پرداخته

با البته هک روزگارشان، یجامعه فرهنگی و اجتماعی اقتصادی، واقعیات با هافیلم محتوای رابطه مشاهده یعنی. است بوده

در ایرانی پسندعامه هایفیلم که گیردمی نتیجه پایان در نویسنده .است شده انجام گلدمن ساختگرایی نظریه از استفاده

ثالًم. اندکرده منعکس را خصایل ایرانیان برخی خودآگاه یا ناخودآگاه ابتذالشان، و بودن سطحی وجود با ها،سال آن

بر عالوه. شودمی مشاهده هافیلم در خانواده و قانون حکومت، زنان، مورد در جامعه در موجود سنتی فرهنگی تصورات

هادوره رخیب در البته. شودمی دیده هافیلم در نیز مدرنیزاسیون به نسبت مردم هاینگرش شدن دگرگون از هاینمونه این

مدرنیزاسیون فرایند ،7995 دهه مثل است، بوده کمتر اجتماعی هایبحران و مشکالت و ترمالیم اقتصادی رشد آهنگ که

سینمای ی،سیاس صراحت عدم وجود با که است این نتایج از دیگر یکی .پیونددمی وقوع به بیشتری شتاب با فرهنگ

فاعد موجود سیاسی و فرهنگی طبقاتی، نظام از که بود کارمحافظه نگرشی دارای غالباً 15 دهه اواخر تا ایران پسندعامه

00

موج پیدایش با ،15 دهه اواخر فارسی هایفیلم کارانهمحافظه نگرش. بود آن استمرا و حفظ خدمت در تلویحاً و کردمی

عترضم نگرشی ناخودآگاه پسند،عامه هایفیلم از گروهی و شد دگرگون فردی عصیانگرانه انتقام مضمون و( 7918)قیصر

ایفرهنگی و سیاسی اخالقی، هایبحران بیانگر عمدتاً هافیلم بعد؛ به 7905 دهه از .کردند پیدا جامعه به نسبت رادیکال و

حساسیتی عدم وجود با 7905 دهه طول در باالخره. بودند روبرو هاآن با پایین طبقات گاه و شهری متوسط طبقات که بود

ضعیف طور به توانمی داشت، وجود جامعه سیاسی و فکری تحوالت به نسبت عام طور به ایرانی هایفیلم در که

از سالهر این .کرد مشاهده هافیلم برخی در شد انقالب ساززمینه که را ایسیاسی و فرهنگی هایگرایش از هایینشانه

. است متمایز و شاخص زده، دست ایران سینمای در جامع تاریخی مطالعه به که لحاظ این

ترین به بررسی پرفروش« های اجتماعیوسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش»عنوان در تحقیقی با (7918)پورفرامرز رفیعـ

ها، بایکوت، عروس و برزخیپرداخته است که به ترتیب عبارتند از 7911و 7915، 7960، 7965های های سالفیلم

گرایی، های مدهبی مصرفهای اجتماعی)ارزشهنرپیشه. محقق با کاربست روش تحلیل محتوای کمی، ارزش

ها گیرد که یک فرایند تغییر ارزشگذاری کرده است. وی نتیجه میپیری و نمرهرا اندازه گرایی، برابری اجتماعی(مادی

های گرایی به عنوان ارزشهای مادی، ثروت، نابرابری، سودجویی و مصرفاتفاق افتاده است و جامعه به سمت ارزش

ها( دور )برزخی7965ترین فیلم سال ی، مذهبی و انقالبی موجود در پرفروشهای ملمثبت گرایش داشته است و از ارزش

شده است.

ی رئالیزم اجتماع»تحت عنوان )دانشکده هنر و معماری(،نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاددر پایان( 7918)زادهعلی رجبـ

های به بررسی زمینه انجام شده است، 7918که در سال «(7910تا 7960در سینمای ایران و نقش آن در افکار عمومی)

در ایران پرداخته است. نویسنده با استفاده از تحلیل 85و اواسط دهه 15گرایی در سینمای دهه گیری واقعاجتماعی شکل

توجه به شهای این دوره، معتقد است نوعی رئالیسم اجتماعی در سینمای ایران اتفاق افتاده است که هدفمحتوای فیلم

ند، به ها و عناصر مستگیری از مؤلفهنویسنده معتقد است که بعد از جنگ، سینما با بهرهاوضاع جامعه معاصر خود است.

ساختاری واقعی دست یافته است. این ساختار واقعی، شباهت زیادی بین سینمای نئورئالیستی ایتالیای بعد از جنگ جهانی

وجود آورده است. وی یکی از دالیل درخشش سینمای ایران در محافل جهانی و ن بهدوم یا سینمای بعد از جنگ ایرا

نقطه داند.گرایی میالمللی را همین گرایش سینمای ایران به کشف و جستجوی وقایع اجتماعی و واقعدریافت جوایز بین

02

های نویسنده ها، برای استداللپذیری این تحقیق در نبود مبنای تجربی، مثل تحلیل محتوای کمی و کیفی فیلمآسیب

است.

غییراتت و سینما»عنوان تحت تهران دانشگاه ارتباطات علوم رشته ارشد کارشناسی نامهپایان در (7981)زندی مسعودـ

ناسیشجامعه نظریه از استفاده با «آن مضامین تغییرات و زن سینمای گیریشکل: 7916 خرداد از بعد ایران در فرهنگی

ابتدا او. پردازدمی ایران سینمای در زن بازتمایی بر آن اثر و 16 خرداد از بعد فرهنگی تغییرات بررسی به هواکر سینمای

روش اب سپس و هواکو، نظر از فیلم موج یک پیدایش برای الزم ساختاری عوامل جستجوی به اسنادی مطالعه روش با

پژوهش نخست قسمت درباره نویسنده .پردازدمی 16 خرداد از بعد و قبل سینمای در زن بازنمایی مقایسه به محتوا تحلیل

عوامل از کادری ـ هواکو نظر مورد چهارگانه ساختاری عوامل ،16 خرداد از بعد که رسدمی بندیجمع این به خود

ایدئولوژی به روزب اجازه و فیلم، صنایع تشکیالت در تغییر فیلم، تولید برای الزم صنعتی ابزار از ایمجموعه فیلمسازی،

گرفته کلش زن سینمای عنوان تحت سینمایی بنابراین و یافته وجود ایران در زن سینمای مورد در ـ فیلم در شده مطرح

،پژوهش در بررسی مورد دوره دو در زن بازنمایی مسئله درباره که کندمی بیان خود رساله دوم قسمت در زندی .است

هایمهارت ،اجتماعی طبقه پوشش، نوع مشاغل، کیفیت چون هاییویژگی و مضامین در چشمگیری تحوالت و تغییر شاهد

سیمتق با وی. هستیم دیگر موارد و فیلم در حضور زمان اعتقادات، تحصیالت، میزان ها،دیالوگ مضامین زنان، فردی

دارای ،16 از قبل دوره در هافیلم اصلی نقش زنان: که کندمی بندیجمع مدرن، زن و سنتی زن گروه دو به زنان

التتحصی فرهنگی، محصوالت از کمتر گیریبهره غیره، و خیاطی و گلدوزی مثل سنتی هایمهارت چون هایویژگی

غیره و سنتی و خرافی اعتقادات و باورها مردانه، هایکنش مقابل در پذیرتسلیم ها،فیلم در کمتر حضور زمان پایین،

شاهد 16 سال از بعد سینمای در دیگر، طرف در. سنتی زن بازنمایی بر است منطبق سینمایی گونهاین که باشندمی

نوازندگی رانندگی، مثل مدرن هایمهارت داشتن چون هاییویژگی دارای که زنی. هستیم زن از متفاوتی بازنمایی

تحصیالت نداشت فیلم، در بیشتر حضور زمان فرهنگی، محصوالت از زیاد گیریبهره غیره، و کامپیوتر با کار موسیقی،

ونیقان معیارهای به مراجعه ها،دیالوگ در علمی مضامین از استفاده شیک، و مدرن پوشش فکری، مشاغل و دانشگاهی

.مدرن زن بازنمایی بر است منطبق سینمایی گونه این که باشدمی غیره و مشکالت و موانع با برخورد هنگام

های البه ارزیابی سینمای س« تغییرات اجتماعی و سینما»نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان در پایان( 7986)آرمین امیرـ

در این مطالعه، روابط سینمای ایران با جامعه محقق ها پرداخته است. بر اساس توزیع کارکردی فیلم 7980تا 7911

03

ش، مسأله محوری این پژوهاجتماعی به پرسش گذارده است. مبدآش را با محوریت میزان همگام بودن سینما با تغییرات

ارزیابی توان سینمای ایران در به نمایش کشیدن تکثر واقعیت اجتماعی است. برای توصیف این نزدیکی به واقعیت، از

ز خاتمی، ا. در حوزه کارکردهای سینما، بازه مذکور به سه دوره قبل است های سینمایی بهره گرفتهفیلم توزیع کارکردی

پذیری، نشان دادن های هر دوره ذیل چهار کارکردِ گریزخواهی، جامعهدوره اول خاتمی و دوره دوم خاتمی تقسیم و فیلم

که دوره اول و دوم توزیع کارکردی این سه دوره نشان داد اند. بررسیبندی شدههای جدید مقولهواقعیت و ایجاد نگرش

های پریزخواه تمایل داشته است. تبیین این پدیده با مفهومسوم بیشتر به سمت فیلم کارکردی مناسبی دارند، اما دوره

های پژوهش نشان داداست. یافتهو روی آوردن جامعه به رؤیاپردازی صورت گرفته کاهش امید به تغییر در دوره سوم

باشد که به تغییرات جامعه مبدأش می که سینمای ایران در این دوازده ساله، متأثر از تغییرات اجتماعی، سینمایی حساس

که که با رویکرد آید. در این مطالعه به خوبی برای مطالعات فرهنگی و اجتماعی در خصوص آن جامعه به کار می

شناسی هنر تنظیم شده، از رویکرد نظری بازتاب و مفهوم کارکردهای سینما به منزله چهارچوب مفهومی استفاده جامعه

رای ب حتواتحلیل ماز اسنادی برای توصیف فضای اجتماعی دوره مورد مطالعه و هایروشمحقق از همچنین شده است.

فیلم، ده فیلم پر 715های تحقیق بر اساس تحلیل یافته استفاده کرده است.های سینمایی کرد فیلمدرک ساختار و کار

بندی شده است.فروش هر سال، صورت

ب به میزان اند این است که مطابق با رویکرد بازتانقطه قوت این تحقیق نسبت به سایر تحقیقاتی که تاکنون گزارش شده

ز یا میزان با ،اخصی را برای آن در نظر گرفته است. این شاخصشاز بازنمایی واقعیت هم اشاره کرده و انحراف سینما

یق نشان داد که هرچه فضای سیاسی بازتر باشد، امکان بازنمایی بسته بودن فضای سیاسی کلی در جامعه است. تحق

(. 991: 7937به نقل از راودراد، ر از جامعه در سینما بیشتر است)تمناسب

تحلیل سینمای پرمخاطب ده سال »با عنواندانشگاه تهران شناسی جامعهنامه دکتری ر پایاند( 7988)وحید شالچیـ

پرداخته است. 7988تا 7985های دوره فیلم شناختیمضمونی و نشانههای ها و فقدانیها، هماننداخیر ایران، به ویژگی

حائز کند،می تولید سینما این که ایمعانی مطالعه رو این از است، کشور فرهنگی تولیدات ترینمهم از ایران سینمای

شناختیِ روش و نظری رویکرد بادر دوره مذکور را ایران پرمخاطب سینمای ،شالچی در پژوهش خود. است اهمیت

هایدوگانگی دامک سینما این که است وی این پرسش. کندمی بررسی انتقادی شناسینشانه و سینما خالل از شناسیجامعه

جهت بهکند نویسنده بیان می. نمایدمی حل را هاآن همنشینی سطح در چگونه و دهدمی قرار توجه مورد را متضاد

04

تماشاگران بالاق بیشترین ،ژانر این در که فیلمی سال هر در فرهنگی، و اجتماعی زمینه با ملودرام ژانر بیشتر آمیختگی

و عشق و نان کشی،سگ: از در این پژوهش عبارت بودند بررسی مورد اثر 3. شد برگزیدهبرای تحلیل بود، برانگیخته را

از جداپژوهشگر . 1 ها اخراجی و زنگی دایره ،7 ها اخراجی بس، آتش مارمولک، مکس، توقف، بدون توکیو هزار، موتور

تشخیص داده که بدین شرح است: متفاوت آثار این دری را هایهمانندی ،متون این از کدام هر بررسی از حاصل هاییافته

در نخست یهسو غلبه و همنشینی سطح در گیرانه سخت فرهنگی رویکرد با گرا تساهل فرهنگی رویکرد میان تقابل .

روایی سیر

تظاهر و اجتماعی اعتماد زن، و مرد روابط: نمودن پروبلماتیک .

فرودست طبقه تمجید برعکس و جامعه باالیی طبقات از منفی پنداشت .

مقابل اب برخیزد، پایین طبقه از که قهرمانی جذابیت» منش« در ها هزینه تحمیل رغم به و کند چالش باال طبقات .

.کند افشاءشان و ایستاده ایشان

فارسیفیلم... و کنشی کاراکتری، های کلیشه از گسترده مندیبهره .

.است بدان دادن برتری پی در مرجح خوانش که هنگامی حتا گرایان سنت و سنت از موهن تصویری ارائه .

یمتونمختلف( درجات با)همگی که جهت بدان روایی منطق با محتوا در روادارانه های ارزش ترجیح میان ناسازگاری .

.آورندمیو مخاطب فراهم « دیگری» برای را محدودی امکانات و هستند بسته و خواندنی گو، تک

نسبت هارائ فقدان نوین، فهمی ارائه و اجتماعی امر به پرداختن در خالقیت فقدان برانگیزی، تامل هایظرفیت فقدان .

. ... و پیشینی هایهمسازه بازتولید کالن، رخدادهای و فردی تجربه میان

نامهفصل در که «هشتاد دهه سینمای در زندگی سبک بازنمایی»مقاله در( 7937)کاوه مهدی و رستگارخالد امیرـ

استفاده اب دوم وهله در و هنر شناسیجامعه در بازنمایی نظریه از گیریبهره با رسیده، چاپ به ادبیات و هنر شناسیجامعه

فوق هدف به یلن برای. اندپرداخته هشتاد دهه سینمای در شده بازنمایی زندگی سبک بررسی به بوردیو تبیینی الگوی از

و مقوالت تعریف از پس و محتوا تحلیل روش از استفاده با 85 دهه در شده تولید هایفیلم بین از گیرینمونه از بعد

. است شده آوریجمع نظر مورد هایفیلم مشاهده طریق از هاداده و شده تهیه معکوس پرسشنامه ها،شاخص

در ماییبازن میزان بیشترین فرهنگی مصرف زندگی، سبک ابعاد میان از داد نشاناز اجرای این پژوهش حاصل نتایج

وقاتا ها، نگرش: از عبارتند ترتیب به دیگر ابعاد بعد، این از بعد. است داده اختصاص خود به را هشتاد دهه سینمای

05

این هاییافته امر، نهایت در. غذا مصرف الگوی و ایهزینه هایعادت اخالقی، هایارزش اولویت بدن، مدیریت فراغت،

.است شده مقایسه پیشین تحقیقات هاییافته با پژوهش

یروای تحلیل »عنوان با ایران فرهنگی تحقیقات نامهفصل در که ایمقاله در (7931)بیچرانلو عبداهلل و محمدی جمالـ

مفهومی چهارچوب که کنندمی بیان رسیده، چاپ به «انقالب از بعد سینمای در زندگی هایسبک و هاهویت ها،ارزش

عنیی تحقیق، میانجی مضامین سپس و کندمی تببین را جامعه و هنری اثر تعامل درباره را آن موضع نخست پژوهش،

قیقتح شناسیروش از گیریبهره با نویسندگان .کندمی پردازیمفهوم را زندگی هایسبک و هاهویت ها،ارزش تحول

تحلیل، این لد از سپس و اندداده قرار تحلیل و بررسی مورد شناختینشانه روایت تحلیل روش بارا هافیلم ابتدا کیفی،

این در .اندشده تحلیل شناختی،جامعه منظری از تماتیک، تحلیل راهبرد طریق از و شده استخراج هاآن اجتماعی مقوالت

.اندگرفته قرار بررسی مورد و انتخاب فیلم چند دهه هر از هدفمند گیرینمونه روش با راستا

اجتماعی جامانس برداشتن ترک هاینشانه نخستین نمایانگر شصت، دهه اواخر سینمای که داده نشان تحقیق این نتایج

هاییروایت هفتاد دهه اجتماعی هایملودرام. است بوده دهه آن مدارارزش گفتمان یافتن عینیت نمود خود که است

فتمانگ سیطره اجتماعی شرایط در نسلی شکاف و خانوادگی هایتالطم هویتی، هایچندپارگی ها،ارزش تضاد از هستند

و معنا از تهی روح،بی و سرد اضطرابزا، ریخته،بهم روزمره زندگی از شکلی تصویرگر هشتاد دهه سینمای گرایی،توسعه

انسان کلش تغییر روایت فضاها، این تحول از سینما روایت که دارندمی اظهار مقاله نویسندگان. است آوریأس و خودآیینی

اندیشنسبیت و حالمیانه انسان به سپس و هفتاد دهه خودآیین و طلبفردیت انسان به شصت دهه ارزشگرا و خواهآرمان

.است هشتاد دهه

با تهران دانشگاه ارتباطات علوم رشته در خود ارشد کارشناسی نامهپایان در نیز (7931)کرباسچی امیرحسینـ

روش با و انتخاب را فیلم 3 دهه، سه بازه در «انقالب از بعد سینمایی آثار در دینی زندگی سبک بازنمایی تحول»عنوان

روابط بررسی اهمیت از ناشی صرفاً موردی، مطالعه این اهمیت. است کرده بررسی را هاآن از یک هر 7تماتیک تحلیل

نشان فرهنگی و سیاسی اجتماعی، تحوالت با پیوست در روند یک براساس را تغییرات سیر و نیست زندگی سبک با دین

بندیدسته عبادی و اجتماع اخالقی، مادی، خانواده، عنوان پنج تحت پژوهش این در زندگی سبک هایبندیمقوله. دهدمی

.است شده

7 . Tematic analysis

06

البانق اجتماعی ـ فرهنگی جریان سه برخورد از متأثر ایران در زندگی سبک که دهدمی نشان همچنین تحقیق این

هایجریان برخورد عرصه ایگونه به 85 دهه در و ،15 دهه در سازندگی و اقتصادی توسعه ،65 دهه در جنگ و اسالمی

زا یک هر و است متوسط طبقه هایدغدغه بودن توجه کانون کل، در و روشنفکری ارزشی، چون هایینام با متفاوت

.باشد داشته داللت هاجریان این بر تواندمی شده بازنمایی هایشاخص

مطالعات خارجی 2ـ7ـ1

Cinema and Society: Film and Social Change in Pakistan

سینما و جامعه: فیلم و تغییرات اجتماعی در پاکستان ( 1576)علی خان و علی نوبیل احمد

خاطرات است که تصویر کاملی از فرهنگ سینمایی و و شناختیمقاالت انتقادی، آثار قومای غنی از این کتاب مجموعه

که تنوع و اولین بار است کرده ترها، مجموعه را جذابکند. کثرت گفتارها و دیدگاهتغییر تاریخی پاکستان را منعکس می

در ارتباط اسیتأثیرات سیاز سوی دیگر، این اثر زیباشناختی، شود.طریق ارائه میاین های سینمایی در پاکستان به سنت

مانند کژیوهای نوستالآیتم ،در این کتاب. کشدی، قومیت، جنسیت و اخالق را به تصویر مگراییگرایی، اسالمبا ملی

شود.دیده می هایشانپوستر ها وهای فیلم، صحنههاتصاویری از تیراندازی استودیویی و همچنین بازیگران فیلم

Cinema and Social Change in Germany and Austria (Film and Media Studies)

سینما و تغییرات اجتماعی در آلمان و اتریش( 1571)گابریل مولر و جمیز اسکیدمور

نمای سی" روبرو شده است. یجدیدهای اجتماعی و اقتصادی ی معاصر آلمان و اتریش با واقعیتدر دهه گذشته، سینما

راه را برای یک فرهنگ سینمایی رود،بکار می 7335برای توصیف فیلمسازی تجارتی در دهه ی کهاصطالح "اجماع

سواالت گویپاسخ ،7315ثیرات هنری از دهه أکید بر تأان آورده است. سینمای معاصر با تناهمگن و انتقادی به ارمغ

های ررسی این روند با بررسی استراتژیباین کتاب به .استماعی و اقتصادی به فرد شدن و تأثیرات تغییرات اجتجهانی

نوان یک ین سینمای جدید به عا پردازد.جایگزینی تولید و توزیع فیلم می هایشناسی و روشمختلف موضوعی و زیبایی

گذارد.مهم سیاسی و اجتماعی تأثیر می هایکند و بر بحثسازی عمل مینده فرآیندهای جهانیمحصول و به عنوان نمای

، "نمای ملیسی"هایی درباره مفاهیمسینما در گفتمانمداخله خود ازا را از طریق تجزیه و تحلیل این فراینده ،ننویسندگا

هایی را درباره بینش، این کتاب کنند.روشن می "فرهنگ جهانی"عی و ظهور شدن بر تحرک اجتمااثرات جهانی

های فیلمسازان آلمانی و اتریشی در جهت قرار دادن خود در بین فشار تجاری صنعت فیلم و تمایل به میانجیگری استراتژی

07

گران در به پژوهشاز این کتاب ای است کهبهرهدهد. این اری بر تغییرات اجتماعی ارائه مییا حتی تالش برای تأثیرگذ

.رسیدواهد هنگی و مطالعات اروپایی خمطالعات فیلم، مطالعات فر

Cinema and social change in Latin America: conversations with filmmakers /

edited by Julianne Burton.

زاسدانشگاه تگ، مصاحبه با فیلم سازان ،غییرات اجتماعی در آمریکای التینفیلم و ت( 7386)جولیان بورتن و همکاران

ای را در آمریکای شمالی و اروپا به دست آوردند. جولین التین، مخاطبان گستردههای آمریکای ، فیلم7365از اواخر دهه

التین را های کلیدی سینمای آمریکایکای التین، بیست مصاحبه با شخصیتبرتون، در سینما و تغییر اجتماعی در آمری

دهد.انجام می ،ز آرژانتین تا مکزیکا ،به مدت سه دهه

Film and Social Change: The Chinese Cinema in the Reform Era

مجله فیلم و سینما ، فیلم و تغییرات اجتماعی: سینمای چین در دوره اصالحات( 1555)هوآ و چن

7318ال حات چشمگیر از سبا توجه به تغییرات اجتماعی که در نتیجه اصال تغییرات صنعت فیلم در چین ،در این مقاله

یرات ها است؛ زیرا تغیی بررسی رابطه بین جامعه و رسانهچین یک مورد جالب و مهم برا .شودافتد، بررسی میاتفاق می

در .نهادین ایجاد کرده است یتغییراته تنها در مقیاس چشمگیر، بلکه اجتماعی به ارمغان آورده شده در مورد اصالحات، ن

ست کارگری از اقدام سابق خود ، حزب کمونی7318( در سال CPC)کمونیست چیننشست معروف کمیته مرکزی حزب

قتصادی قرار ا برای مبارزه طبقاتی به عنوان سیاست عالی خود کنارگیری کرد و تصمیم گرفت تا تمرکز خود را بر توسعه

، قدم بعدی به سوی اقتصاد بازار برداشته شد.7381. سپس در سال دهد

Taiwan Cinema: International Reception and Social Change (Media, Culture

and Social Change in Asia)

دانشگاه تایوان ،المللی و تغییرات اجتماعیسینمای تایوان: استقبال بین( 1571)کوی ف چیو

ین ا پردازد.اصر تایوان، وی تیشنگ میساز مع، با تمرکز ویژه بر فیلمسی تحوالت اخیر در سینمای تایواناین کتاب به برر

ای، از جمله: تغییرات جاری اجتماعی در تایوان، تغییر فرهنگ جوانان و نحوه نمایش مردم بومی در کلیدیکتاب مسائل

کند. این کتاب همچنین به بررسی دالیل اینکه چرا سینمای تایوان در حال حاضر در روایت تاریخی تایوان را روایت می

.پردازد، میکردهیافت پاسخی بسیار مؤثرتر در سطح جهانی در ،مقایسه گذشته

08

بندی ادبیات تجربی پژوهشجمع

ینما س شناسی به سینما، بررسی رابطه تغییرات اجتماعی وهایی با رویکرد جامعهیکی از مباحث مهم و مطرح در پژوهش

ای به مسأله گذر زمان و انعکاس آن در سینما پرداخته ها اشاره شد، هر کدام از زاویهجا به آناست. تحقیقاتی که تا بدین

ات تواند طیف متنوعی را در بر گیرد: از پرسش از نحوه تغییر سینما با تغییرمی ،که دیدیممضمون تحقیقی، چنانبودند. این

های سینمایی به مثابه نشانگر تغییرات اجتماعی. در در فیلم دادهداده در جامعه تا جستن تغییرات رویکالن و خرد روی

آن روشی درخور برای بررسی رابطه ای مناسب، و به تبعِکند، نبود نظریهاین میان آنچه بیش از همه خودنمایی می

دیگر ز طرفما معدود هستند و انشناسی سیهای جامعهتغییرات اجتماعی و سینما در جامعه ایران است. از طرفی تئوری

م ترین شاهد این مثال، عدها به سختی با شرایط سینمای ایران همخوانی دارند، مگر به صورت کلی، مهمهمین تئوری

(. 78: 7931سازد)امیر، ها را مشکل میبندی فیلمهگیری ژانرها در سینمای ایران است که بررسی و دستشکل

شناسی سینما از آن استفاده کرد، کار بسیار مشکلی است و حقیقات جامعهرو یافتن چهارچوب نظری که بتوان در تاز این

ها است. به عنوان مثال، در تحقیق آورد و آن هم انتخاب روش بررسی فیلموجود میای دیگری را بههمین مشکل، مسأله

ها صرفاً و تمام نظریات و روشخورد شناسی سینما باشد به چشم نمیجامعه ای که در زمینهای به نظریه، اشارهپوررفیع

و دمالحظات نظری مربوطه، به و ادبیاتبه شود با نگاهی اجمالیر این پژوهش سعی مید د)همان(.شناختی هستنجامعه

هنری( و مفاهیم میانجی تحقیق)تغییرات اجتماعی ایران( اشاره شود. سنخ مفاهیم نظری)تعامل جامعه و اثر

09

صل دومف

ادبیات و مالحظات نظری

عناوین این فصل:

ای(سنخ اول مفاهیم نظری)تعامل جامعه و اثر هنری/رسانه

)سنخ دوم مفاهیم نظری)مضامین میانجی تحقیق

مالحظاتی در باب واقعیت اجتماعی و سینما

21

پژوهش نظری مالحظاتادبیات و صل دوم: ف

بدون طور مستقیم وهب ت تحقیق که در فصل نخست آمد،سواال یافتن پاسخپژوهش حاضر از آنجا که سعی دارد برای

تخراجهای مورد بررسی، اسمضامین بازتابی را از دل تحلیل فیلم و رو گرددآثار سینمایی روبهگیری نظری با متن جهت

گری نظری در آن، نقش روشنکه رویکردهای خواهد بوداز نوع استقرایی پژوهششناختی این بینش روش ،رواز این، نماید

ی که آن به طور ،در انتهای کارهای پژوهش تبیین یافته مثابه چارچوبی براید داشت، متنها نه به نو پرتوافکنی خواه

پیدا و زوایای جهت تعمیق شناخت و بینش محقق نسبت به رد محک و آزمون قرار بگیرد، بلکه صرفاًچارچوب نظری مو

تر شدن این . برای روشنشده است هتولید و انباشت ،پیش از این اش،نظری و تجربی دبیاتکه ا پنهان موضوع تحقیقی

خوبی بهرا در فرایند پژوهش ها نظریه جایگاهشود که ، بحثی با عنوان تعامل نظریه و تحقیق آورده میموضوع، در ادامه

کند.بیان می

تعامل نظریه و پژوهش

ط ارائه تبیین مناسب متضمن دو فرایند مرتبکند که بیان می« ر تحقیقات اجتماعیپیمایش د»در کتاب 7دی ای دواس

های خوب این دو فرایند طرق مختلف رسیدن به نظریه(. 15: 7981)دواس،آزماییپردازی و نظریهبه هم است: نظریه

اهدات)یعنی که با یک رشته مشپردازی فرایندی است نیست، بل مبین دو مرحله است که نقطه شروع متفاوتی دارند. نظریه

م پردازی، نظریه زمینی هشود. به این نظریههایی درباره این مشاهدات منتهی میتوصیف( آغاز شده، به ساختن نظریه

(Merton,1968)گویند، چرا که مبتنی بر مشاهده است، نه صرفاً بر تأمل در برج عاج. دیگران آن را نظریه بعد از واقعهمی

مایی بر عکس از نظریه آزاما نظریه (.17آید نه قبل از آن)همان:خوانند، چه نظریه بعد از مشاهده میینی مییا نظریه پس

شود.آغاز می

های مختلفی از ، رابطه میان نظریه و پژوهش را در استراتژی«طراحی پژوهش اجتماعی»نیز در کتاب 1نورمن بلیکی

هایی است کند. در استراتژی پژوهش استقرایی، نظریه شامل تعمیمجمله رویکرد استقرایی و قیاسی به پژوهش بیان می

ود که از شمیای مربوط آیند. بنابراین پژوهش به ساختن و پرداختن نظریهها به دست میکه به وسیله استقرا از داده

1. D.A. De Vaws 2 . Norman W.H. Blaikie

20

رسد)بلیکی، ها، به پایان میها، یعنی تعمیمها آغاز و با توصیف انتزاعی از الگوهای موجود در دادهآوری دادهجمع

7937:197.)

اما منطق استراتژی پژوهش قیاسی عکس استراتژی استقرایی است. به جای آنکه نظریه نتیجه نهایی پژوهش باشد، باید

ها را ولید شود، چه با اقتباس چه با ابداع. وظیفه پژوهش در استراتژی قیاسی این است که نظریهدر همان آغاز پژوهش ت

های موجود انطباق دارد یا نه. برای این کار الزم است کند با دادهبه آزمون بکشد، معلوم کند که آیا آنچه نظریه بیان می

د. عدم آوری شونها جمعب و مربوط به این فرضیه یا فرضیههای مناسیک یا چند فرضیه از این نظریه استنتاج، و داده

ها به این معناست که نظریه، در بهترین حالت، نامناسب و یا احتماالً نادرست است. از طرف ها و فرضیهانطباق بین داده

ا تببین و ظریه، تنهتواند قطعاً ثابت کند که این نشود، اما هرگز نمیدیگر وجود انطباق تا حدی موجب تقویت نظریه می

(. 199و191یا حتی تبیین درستی برای نظم مذکور است)همان:

و ارچوبی نظریهبا توجه به مباحث فوق، پژوهش حاضر قصد توصیف مشاهدات با منطق استقرایی را دارد، نه ارائه چ

آزمون آن.

د مفاهیمی هستن ،مفاهیم است. سنخ اول ظری در این پژوهش دارای دو سنخِن توان گفت که مالحظاتبه طور کلی می

غییرات )تاند که مضامین میانجی پژوهشاهیمیمف ،کنند و سنخ دومرا تبیین می وسویه جامعه و اثر هنریکه رابطه د

و اقعیت نمارابطه سیبحث درباره ، مالحظاتیپژوهش از برآیند ادبیات تجربی و نظریکنند. سپس تشریح میرا اجتماعی(

ف و توصیف تواند تعریشود تا نشان دهد که مطالعه بازتاب تغییرات اجتماعی در سینما بر چه اساسی میبیان میاجتماعی

شود. می

ای(سنخ اول مفاهیم نظری)تعامل جامعه و اثر هنری/رسانه 1ـ2

ز دیدگاه ارتباطی، دوم از دیدگاه نظریات ا نخستتوان از سه منظر مورد بررسی قرار داد. سنخ اول مفاهیم را می

این منظرهای مفهومی و در ادامه به هر کدام از . شناسی سینماشناسی هنر و در نهایت از منظر رویکردهای جامعهجامعه

شود.اشاره می ،نظری

22

نظریات ارتباطی 1ـ1ـ2

از نظریات، مربوط به تاثیر اند. بخشیها و جامعه متفاوتهای مربوط به تحلیل روابط میان رسانهدر حال حاضر نظریه

و برخی مبتنی بر تاثیر رسانه بر جوامع هستند. در ارتباط با این موضوع آنچه اهمیت دارد، تغییرات مربوط جامعه بر رسانه

رسانه، اند. قدرتو جامعه است. برای تحلیل این فرایند نظریات مختلف از رویکردهای متفاوتی به آن پرداخته به رسانه

ترین متغیرهای ها، از مهمهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، پیامدها و نحوه متقابل و تاثیر آنخاطب، زمینهقدرت م

(. 759: 7983آبادی، بکبه نقل از بی 90: 7980کوئل، اند)مکهای مربوط به این حوزه مطرح شدههستند که در نظریه

و محتوا( کننده)از نظر تکنولوژیل ارتباط جمعی را نیرویی دگرگونوسای ،محوررویکردهای مبتنی بر قدرت رسانه یا رسانه

از این .ویژه پول و سیاست تأکید داردنیروهای جامعه بهمحور بر وابستگی رسانه به سایر داند و در رویکرد جامعهمی

و رشد لشدن، استقال یتاسی، صنعهای تاریخی از قبیل آزادی سیخود تحت تأثیر دگرگونی ،های جمعیدیدگاه، رسانه

، به نقل از 796:کوئلشود)مکر مکتب تورنتو مشاهده میمحور در کا... هستند. رویکرد رسانهاقتصادی، آموزش فراگیر و

(.751 همان:

اریخی در های تها را تحت تأثیر دگرگونییابد که رسانهمحور قرابت میرویکرد نظری پژوهش حاضر نیز با رویکرد جامعه

ای به انحای گوناگون از هنر استفاده هر رسانه. از طرف دیگر، داندای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی میهحوزه

ای خود، تبدیل به هنر شود فقط در مورد سینما اتفاق افتاد. سینما در حال حاضر نه تنها کند، اما این امر که رسانهمی

ای هنری است. این چیزی است که آن را هم از هنرهای دیگر، که نهنوعی رسانه ارتباط جمعی، بلکه در عین حال رسا

هنر نیستند، متمایز ،ی خودکدام به خودهای دیگر، که هیچارتباط جمعی نیستند و هم از رسانه یک خود رسانههیچ

ارتباطات و هم شناسی های جامعهیکی از شاخههم توانشناسی سینما را میجامعه بنابراین (.3: 7937کند)راودراد،می

شناسی سینماالبته رویکرد پژوهش حاضر در حوزه جامعه(. 91: 7937شناسی هنر قلمداد کرد)راودراد،ای از جامعهشاخه

ای نظری است که شناسی هنر، حوزهجامعهگنجد، زیرا می شودشناسی هنر تعریف میهای جامعهکه خود یکی از شاخه

ی شناس، جامعهگذارد. به عبارت دیگرنظر از نوع هنر، به بحث میهای مطرح درباره هنرها را، صرفیم کلی و نظریهمفاه

یقی، شناسی نقاشی، موسشناسی است. بنابراین جامعههای خاص هنر از منظر جامعههنر، بستر نظری مطالعه تمامی شاخه

در ادامه بیشتر به تشریح (.0: 7937شناسی هنر هستند)راودراد، هایی از جامعهتئاتر، ادبیات، سینما، و سایر انواع هنر، شاخه

پردازیم.شناسی هنر میجامعه

23

شناسی هنرجامعه 2ـ1ـ2

تصویر مناسبی از رابطه میان هنر و جامعه است. در این رابطه، عوامل اجتماعی که بر هنر شناسی هنر، ارائهجامعههدف

این ترتیب، شوند. بهبررسی میکنند، ها را تعیین میو هنرمندان و همچنین تغییرات هنر در طول زمان تأثیر گذاشتند و آن

، از طرف دیگر به آثار شناسی هنر استجامعه جستجوی ردپای عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر هنر یکی از اهداف مهم

هنری نیز به عنوان محصوالت فرهنگی که در کار تأثیرگذاری بر جامعه و تعیین تحوالت آتی آن هستند، توجه

(. 3: 7937)راودراد،شودمی

و روابط رایو را هنرمند و نیست قایل استعالیی ذاتی ،هنر برای فقط نه ،هنر شناسیجامعهه مهم دیگر این است که نکت

اشَکال رد هنری آفرینش فرایند کل که است این کوشش تمام بلکه نگرد،نمی تاریخی شرایط و اجتماعی مناسباتِ

وجود اعاجتم متن در عینی طور به که را موضوعاتی و مسایل ،هنر شناسیجامعه عالوه،به .سازد مندزمینه را آن گوناگون

یشپیدا در اجتماعی فرایندهای و نهادها نقش: ندکمی بررسی ،اندمدخلذی هنری آثار محتوای و فرم تعیین در و دارند

ازتولیدب و بازنمایی در هنری آثار نقش گفتمانی؛ مناسبات متن در هنری آثار خالقان هنریِ عملکرد هنری؛ آثار زوال یا

و شان؛اجتماعی جایگاه برحسب مخاطبان توسط هنری آثار مصرف هایشیوه جتماعی؛ مراتب سلسله و ساختارها

یانجیم نیز آثار این جامعه، از هنری آثار تأثیرپذیری سوای. داوری معیارهای و ذوقی هایقضاوت گیریشکل هایریشه

رد که کارهایی از ییک. باشند جامعه شناخت برای هاییواسطه توانندمی و اندتاریخی و اجتماعی شرایط بازتاب

مدی، )محکنندمی استفاده جامعه شناخت میانجی مثابهبه هنری آثار از که است همین شودمی انجام هنر شناسیجامعه

7939 :90.)

با اآنه تعامل و هنری آثار بودن مندزمینه بر دکیتأ ،هنر شناسیجامعه حوزۀ در عمده پژوهشیِ هایبرنامه اشتراک وجه

بارزترین از کیی عنوان به سینمایی، هایفیلم و سینما. است سلطه مناسبات و روابط و ایدئولوژی گفتمان، تاریخ، جامعه،

همین زا تولیدشان تاریخیِ/اجتماعی های زمینه با شانتعامل چگونگی و نوع در مدرن، عصر در هنری آفرینش هایجلوه

نقشی روزمره، زندگی و اجتماعی جهان نکرد روایت و تصویرکشیدن به عین در سینمایی هایفیلم. نندکمی تبعیت منطق

که معنا این به هم نیست؛ جدا زندگی عینی واقعیت از سینمایی واقعیت. دارند زندگی همین تحول و بسط در اساسی

تشناخ میانجی مثابهبه کارکردش بر عالوه سینما واقع در. سازدمی بر را آن که معنا این در هم و است آن گرروایت

24

بازنمایی نیز را روزمره زندگی تجربیات و هاانسان زندگی تحول و تاریخی هایدوره بر حاکم نگرش اجتماعی، جهان

(.همان).کندمی

و « 7رویکرد بازتاب»توان گفت در بررسی رابطه هنر و جامعه، دو رویکرد اصلی وجود دارد که عبارتند از به طور کلی می

(. در 3: 7937که اولی به تأثیرات جامعه بر هنر، و دومی به تأثیرات هنر بر جامعه نظر دارد)راودراد،« 1دهیرویکرد شکل»

شناسی سینما تشریح خواهد شد. ادامه، رویکرد بازتاب، ذیل جامعه

مطالعات اجتماعی فیلم /شناسی سینماجامعه 3ـ1ـ2

کنند و به ل بنیادین اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را بازنمایی میها تصورات ما درباره مسائشناختی، فیلماز دیدگاه جامعه

، 7986، بنت 7981زاده ، مهدی7961، ولف 7913دهند)دووینو اندیشیم، شکل میهایی که ما درباره این مسائل میشیوه

عرصه شناختی وسیعی است که ،مطالعات اجتماعی سینمارو از این (.7930به نقل از سلطانی گردفرامرزی، ،7987گیبینز

ا فرستنده، پیام و گیرنده بدانیم، در حوزه سینمترین جریان ارتباطی را شامل سه جزء خود ابعاد گوناگونی دارد. اگر ساده

گیرد.شود. مطالعه اجتماعی سینما همه این محورها را در برمیاین سه مؤلفه به هنرمند، فیلم و مخاطب ترجمه می

ا اجتماعی مخاطبان سینم مطالعات اجتماعی فیلم و مطالعاتمطالعات اجتماعی هنرمندان سینما، توان از بنابراین، می

(.71: 7931)راودراد،سخن گفت

ند که کتالش می ،دهدها را موضوع مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار میآن بخش از مطالعات اجتماعی سینما که خود فیلم

ر دجامعه و ابعاد گوناگون آن است که ممکن است جنبه بازتاب یا بازنمایی داشته باشد. دهنده ها نمایشنشان دهد فیلم

دهیم. ادامه هر کدام از این دو رویکرد را توضیح می

رویکرد بازتاب

شوند ها و تحوالت اجتماعی در آثار هنری معاصرشان بازتاب داده میشناسان معتقدند که شرایط، ویژگیبسیاری از جامعه

توان به شناخت مناسبی از جامعه معاصر آثار هنری رسید. در این رویکرد معتقدند که هنر حاوی شناختی میبا نقد جامعهو

های قومی در جامعه باشیم با تماشای مند به مطالعات وضعیت اقلیتاطالعاتی درباره جامعه است. برای مثال اگر عالقه

های های دورهوقتی ویژگی (.75: 7937های اقلیتی اطالع خواهیم یافت)راودراد،های تلویزیونی از نحوه بازتاب گروهفیلم

1. Reflection Approach 2. Shaping Approach

25

ال، ها سخن گفت. برای مثها در فیلمتوان از بازتاب آن ویژگیشود، میها منعکس میزمانی مختلف خواه، ناخواه در فیلم

شویم؛ ن جامعه فیلم با جامعه امروز میهای اساسی بیهای ده سال قبل را نگاه کنیم، متوجه تفاوتهمین امروز اگر فیلم

گرفته تا سبک زندگی، وسایل خانه، پوشش مردم و روابط اجتماعی همه به مرور زمان ها در خیاباناز نوع و مدل ماشین

(. 73: 7931کند)راودراد، ها این تغییرها را در خود حفط میکند و فیلمتغییر می

گوید. وی معتقد است که به طور مفصل درباره این رویکرد سخن می« شناسی هنرهاجامعه»در کتاب 7ویکتوریا الکساندر

شناسی تاب در جامعهگوید. رویکرد بازرویکرد بازتاب بر این ایده استوار است که هنر همواره چیزی درباره جامعه به ما می»

باور است که هنر آینه جامعه ها این ای است که فصل مشترک تمامی آنهای متنوع و گستردههنر شامل تحقیق

جانبه جامعه هستندساز و هم تماشاگر محصول تأثیرات همهم فیلم(. از این دیدگاه، ه00و01: 7935الکساندر،«)است

شناسی هنر و بویژه رویکرد بازتاب به طور عمده در سنت مارکسیستی شکل گرفت و رشد جامعه (.73: 7931)راودراد،

(، 7910)1های دیگری را نیز منعکس کرد. آرنولد هاوزرهای بعد، دیدگاهمحدود نشد و در دوره کرد، اگر چه به این سنت

شناسی گذاران حوزه جامعه(، از بنیان7985، 7916، 7917)1( و لوسین گلدمن7988، 7981، 7987، 7913)9گئورگ لوکاچ

ابی میان جامعه و هنر بود، اگرچه در جزئیات ها، رابطه بازتهنر، همگی دیدگاهی بازتابی داشتند. نقطه مشترک بحث آن

.(75: 7931هایی داشتند)روادراد،بحث با هم تفاوت

کرد رویدهی نام برد. البته توان از رویکرد شکلالزم به توضیح است که در مقابل ایده محوری رویکرد بازتاب، می

ثیر أکند، اما جهت تقیم ساده بیان مییک خط مستعنوان دهی، مثل رویکرد بازتاب، رابطه بین هنر و جامعه را بهشکل

عنوان عامل تأثیرگذار بر جامعه در نظر گرفته طوری که هنر بهکند، بهبین موضوعات هنری و جامعه را برعکس می

(.71شود و نه برعکس)همان: می

تاریخ اجتماعی کتاب درهاورز آرنولدنام برد. رویکرد بازتاب توان در حوزه می پردازان بسیاریدر مجموع از نظریه

(، آی.سی. جاروی در مقاله ارتباط کلی سینما با 7913(، پیتر سورلن در کتاب سینمای کشورهای اروپایی)7910هنر)

را به ، همگی به نوعی، هنر)سینما((7911( و زیگفرید کراکائر در کتاب از کالیگاری تا هیتلر)7913ها)شناسی رسانهجامعه

معه، بیشتر ای تخت نیست. رابطه هنر و جااند، البته باید توجه کرد که این آینه، آینهدر برابر جامعه تلقی کرده ایهمثابه آین

. Victoria, D Alexander1

2. Arnold Hauser 3. George Lukace 4. Lucien Goldmann

26

ای پیچیده است و میزانی از انحراف از واقعیت همیشه برداری ساده هنر از جامعه است. رابطه هنر و جامعه، رابطهاز عکس

ای اجتماعی به ای خاص از پدیدهکند، شناختی است که از جنبها ارزشمند میوجود دارد. اما آنچه که رویکرد بازتاب ر

کند؛ شناختی که بدون قرار گرفتن پدیده در قالب هنر ممکن بود دشوار پذیر و تفکرپذیر میدهد و آن را بررسیدست می

توان ز باید مدنظر داشت که نمیشناختی را نیروشدر عین حال، همواره این حساسیت به دست بیاید و انتقال پیدا کند.

دهد، عینأ به جای واقعیت اجتماعی دریافت کرد؛ بلکه بازتاب سینما از واقعیت به میانجی قواعد آنچه سینما نمایش می

تر واقعیت بازتاب داده شده در سینما نیاز به رمزگشاییگیرد که برای درک بهتر و عمیقشناختی صورت میزیبایی

شود.آورده میراستا با رویکرد بازتاب، یر سورلن، همرح مختصری از دیدگاه پی(. در ادامه ش19و11: 7931دارد)راودراد،

ینه جامعه یر سورلن: سینما به مثابه آدیدگاه پی

دهد. او بر این باور است که ای است که شرایط جامعه را در زمان تولید اثر نشان میسینما مانند آینه ،7از نظر پیر سورلن

ود را تواند خفیلم، واقعیت نیست؛ اما در عین حال نمی رود.برای شرایط اجتماعی جامعه به شمار میفیلم، سند مهمی

رو دارد، با اینکه ممکن است تحریف و محدود کند و در شکامالً از شر شرایط حقیقی رها کند، مثل آینه که آنچه پی

دهد که در آن ساخته هایی از جامعه را نشان میکند. فیلم نیز جنبهچارچوبی قرار دهد، سرانجام در خودش منعکس می

(.15: 7931به نقل از راودراد، 16: 7913شده است)سورلن،

توان به کند نشان دهد چگونه با مطالعه سینما میتالش می (7913«)سینمای کشورهای اروپایی»سورلن در کتاب

های فانتزی و های تحلیلی، بخشهای معین پی برد. در واقع اگر در رویکردرههای جامعه در دوخصوصیات و ویژگی

لبه یزان غهای واقعی جامعه. حال بسته به مماند نشانی است از ویژگیپردازانه فیلم را از آن جدا کنیم، آنچه میخیال

های واقعی کمتر یا بیشترند. به عقیده سورلن این نوع تعبیر از فیلم به طور کامل پذیرفتنی فانتزی در فیلم، این ویژگی

یعنی همخوانی و هماهنگی همین ویژگیها بر دهد که آثار مکتوب زیادی وجود دارند که در آناست. وی توضیح می

دهد که شدت و تأثیر مشکالتها تأکید شده است. همچنین وی توضیح میخی آنهای تاریها با زمینهبعضی از فیلم

رد وجود آمده است در موها نمایان ساخت. آثار ارزشمندی بهتوان به آسانی در فیلمای، و شرایط ویژه را میمحلی و منطقه

، 71: 7913تولید کرده است)سورلن، هایی شناخت که آن جامعهشود تاریخ جوامع را از راه تماشای فیلماینکه چطور می

(.88و81: 7937راودراد،

1 . Pierre Sorlin

27

نظریه آینه در سینما نسخه مشابهی از نظریه بازتاب در هنر به طور کلی است. در اینجا نیز عقیده بر این است که اگر چه

شود، این بازتاب، ساده و عین واقعیت نیست، بلکه از واقعیت متأثر خواهد بود. فهم نسبت جامعه در آینه سینما بازتاب می

یر از مطالعه هایی غاز راهشود که تحقیقات تکمیلی درباره شناخت واقعیت ی میسر میمیان این بازتاب و خود واقعیت زمان

فیلم به درک میزان نزدیکی با دوری فیلم از واقعیت یاری رساند. بازتاب جامعه در هنر از یک بازتاب ساده تا تفسیر

فاصله یک آید، نباید بالینما سخن به میان میگیرد. بنابراین وقتی از بازتاب جامعه در سواقعیت در قالب هنر را در بر می

ها ن پیچیدگیو تببین ای بازتاب ساده و سرراست متصور شود. این بازتاب شاید بسیار پیچیده باشد و محقق موظف به درک

(.83: 7937هم هست)راودراد،

میانجی تحقیق( نظری)مضامین سنخ دوم مفاهیم 2ـ2

اجتماعیتغییرات 1ـ2ـ2

کنند. شناسان کار خود را با بحث و بررسی درباره مسائل اجتماعی آغاز میتوان گفت اساساً جامعهدر یک برداشت کلی می

هایی متحول و در حال دگرگونی بدانیم، روشن است که بررسی مسائل اجتماعی، نوعی های اجتماعی را پدیدهاگر واقعیت

ماعی در گذر یابنده از مسایل اجتشونده و تداخلای فزاینده، ترکیببا گستره ما توان گفتپویایی مداوم است. بدینسان می

شود کار مطالعه درباره مسائل به فعالیتی پیچیده تبدیل شود. این پیچیدگی، حاصل زمان روبروییم، امری که موجب می

دهند و با عوامل تغییر وضعیت مییابند، گیرند، تداوم میاین واقعیت است که مسائل اجتماعی به نحوی تاریخی شکل می

تأکید مطالعه حاضر بر ویژگی تغییرپذیری (.67: 7935شوند)افشارکهن،جتماعی دیگر وارد تعامل میاجتماعی و مسائل ا

مسائل اجتماعی است که در ادامه به تعریف آن خواهیم پرداخت.

1راجرز ،(7919)7واگو هایکتاب در توانمی را آنها از زیادی تعداد که گرفته صورت اجتماعی تغییر از زیادی بسیار تعاریف

روشه گی و واگو تعاریف، برای این پژوهشمحقق کرد. مشاهده( 7915)0روشه و( 7368)1ایزنشتات ،(7916)9شومیکو و

1. Stephan Vago 2 . E. M. Rogres 3 . F.F. Shoemaker 4 . Eisenstadt 5 . Guy Rocher

28

ری را خواهد بیشتتر باشد، احتمال پوشش و دربرگیرندگی مفاهیم تر و جامعداند، زیرا هر چه تعاریف کاملتر میرا مناسب

مشاهدات استقرایی بدست خواهد آمد. داشت که از نتیجه

یا و برنامه اب است ممکن که اجتماعی هایپدیده کیفی و کمی جایگزینی از است فرایندی اجتماعی تغییر ،واگو زعم هب

همان: تغییر هویتـ 7 :(1و9: 7985یگانه،به نقل از جوادی 79: 7919)واگو،است وجه چهار بر مشتمل و باشد برنامهبی

نظام و دتولی ظرفیت اقتدار، ساختار متقابل، کنش الگوهای مانند ،گیردمی قرار تغییر مورد که است اجتماعی پدیده

تواندمی ندیبتقسیم نوع یک ند،کمی مشخص بندیتقسیم روش اساس بر را تغییر هدف نوع: تغییر سطحـ 1 .قشربندی

مختلف هایزمان از است عبارت: زمانی دورهـ 9 .باشد جامعه و نهادی سازمانی، گروهی، فردی، سطح به سطوح تقسیم

مشخص را تغییر حرکت الگوی و مسیر: تغییر جهتـ 1 .تغییر پایداری و شدن پذیرفته زمان تا شروع از تغییر، فرایند

یا خطی الگوهای نظیر حرکت متفاوت الگوهای اساس بر یا و باشد گراواپس یا رونده،پیش است ممکن تغییر کند،می

ـ نسبت با معیار: تغییر ممکن است 6ای، جامع و یا انقالبی باشد. تواند حاشیهـ اندازه تغییر: تغییر می0 .شود انجام چرخشی

نظم باشد.بر اساس یک مقیاس قراردادی، تدریجی یا سرعتی، مداوم یا مقطعی و منظم یا غیرم

های قابل رؤیت و قابل بررسی در مدت زمانی کوتاه به صورتی ، تغییر اجتماعی عبارت است از پدیدهنیز روشه از نگاه گی

تواند یک تغییر را شخصاً تعقیبکه هر شخص معمولی نیز در طول زندگی خود یا در طول دوره کوتاهی از زندگیش می

یا نتیجه موقتی آن را دریابد. عالوه بر این تغییر اجتماعی در محدوده یک محیط اش را ببیند و نماید، نتیجه قطعی

توان در پذیرد و در این مورد تفاوتش با تحول اجتماعی در این است که آن را میجغرافیایی و اجتماعی معینی صورت می

ر . البته تغییرد مطالعه قرار دادحدودتری موچهارچوب یک محدوده جغرافیایی و یا در کادر اجتماعی ـ فرهنگی خیلی م

جمعی هایهای نظری متفاوت است، اما از نظر گی روشه با توجه به خصوصیتاجتماعی دارای تعاریف مختلفی از دیدگاه

مندی و تداوم، تغییر اجتماعی عبارت است از تغییری قابل رؤیت در طول زمان به صورتی که موقتی و ساختی بودن، زمان

نباشد، بر روی ساخت یا وظایف سازمان اجتماعی یک جامعه اثر گذارد و جریان تاریخ آن را دگرگون دوامو یا کم

(. 95و 16: 7913نماید)روشه،

اجتماعی تغییرات بندیطبقه

که است انیزم مدت ،تغییر زمانی دوره ،تعریف مطابق. باشد تغییر زمانی دوره تواندمی تغییر انواع بندیدسته وجه یک

منظر از تربیش بلندمدت اجتماعی تغییرات. ماندمی باقی خود کارکرد دادن دست از بدون و شدن پذیرفته از بعد تغییر

29

ین، انقالب عصر کارگران ماهر، عصر ماش نشینی،بیاباناعصاری؛ نظیر عصر شبانی، توانندمی و شوندمی نگریسته تاریخی

زمانی دوره هک هستند تغییراتی ،گذر زود اجتماعی تغییرات اما .دنگیربر در را تجاری، انقالب علمی و عصر خیز اقتصادی

(:3: 7985یگانه، )جوادیباشد زیر انواع از یکی تواندمی و است سال پنجاه زیر عموماً آنها

محاک اشخاص زندگی بر دیگران توجه جلب برای فقط که هستند هاییارزش اجتماعی هایهوس: اجتماعی هایهوسـ

لیلد خود ،زمانی دوره طی از پس و یابدمی کاهش نیز آنها نقش ،یابد گسترش حکومتشان دامنه بر چه هر و شوندمی

در اجتماعی هوس. اجتماعی هویت آوردن بدست برای است راهی ،اجتماعی هوس. دهدمی دست از را خویش وجودی

.رودمی بکار اجتماعی های بحران گیریاندازه برای شاخصی عنوان به و یابدمی گسترش اجتماعی هایبحران زمان

توانند هنری، علمی یا اقتصادی باشند.اند که میترین انواع تغییرات اجتماعیهای اجتماعی، سریعهوس

تنسب خود خاص های عالمت با دارد سعی جامعه باالی طبقات است، زیاد آنها طبقات میان فاصله که جوامعی در: مدـ

خود عالئم این شناخت با کنندمی سعی ترندپایین طبقات در که افرادی که است طبیعی. یابد تشخص پایین طبقات به

کل در هاتعالم این تا یابدمی ادامه طبقه به طبقه ،فرایند این. دهند نشان باالتر را خود پایگاه و ساخته سازگار آن با را

رایب ایتازه مد و عالئم جوی و جست در باید که یابندمی در جامعه باالی طبقات ،هنگام این در .یابد گسترش جامعه

و توانند در لباسمی ،. مدهاآفرینندمی را ایتازه مد و زنندمی جدیدی انتخاب به دست آنها که اینجاست در باشند، خود

های علمی و اهداف مادی نمود یابند. زینت، تئوری

واقع در زندگی سبک .آنهاست اجتماعی منزلت دهنده نشان افراد زندگی سبک که گویدمی وبر ماکس: زندگی سبکـ

.شدبا داشته متفاوتی زمانی هایدوره آن مختلف عناصر است ممکن که است فرد یک زندگی اصلی عالیق مجموعه

تواند شامل الگوهای کار و استفاده از اوقات فراغت، میزان و نحوه مصرف کاالهای فرهنگی و ورزش سبک زندگی می

یا هنر مورد عالقه و نقطه نظرهای یک فرد در مورد سازمان اجتماعی و سیاسی باشد.

یاجتماع حرکت یااجتماعی رفتار یک اجتماعی هایجنبش و جمعی هایآیین: اجتماعی هایجنبش و جمعی هایآیینـ

و اعضا بر استرسمی غیر ،های اجتماعی، رهبریدر جنبش ند.تغییر مقابل در مقاومت ایجاد یا و ترویج برای بادوام نسبتا

جنبش مانیز دوره .باشند اصالحی گرا و یاواپس انقالبی، تواندمی اجتماعی جنبششوند. ط شخصی انتخاب میبااساس رو

31

)شامل مراحل انشعاب و از بین رفتن کاهش پذیرش)یا مرحله نهادی شدن( و پیدایش، :است مرحله سه شامل ،اجتماعی

(.77: 7985یگانه،به نقل از جوادی ،7310، 7جنبش اجتماعی()موس

ایرانبه جامعه گاهی ننیم 2ـ2ـ2

اخیر و به طور خاص بعد از انقالب اسالمی، افزایش جمعیت، تحرک اجتماعی، رشد شهرنشینی همراه با هایدر دهه

تغییرات اساسی دیگر، نظام اجتماعی ایران را دگرگون ساخت، به طوری که شکل و مناسبات طبقاتی در جامعه کنونی

به 0: 7988تغییر یافته است)فوزی و رمضانی، ایران با چند دهه قبل به لحاظ صوری، تقسیمات داخلی و مناسبات جاری

توان مدعی شد که در فضای اجتماعی جامعه ایرانی به موازات بسط می ،(. بر همین اساس778: 7939پور، نقل از حسن

شهرنشینی، مناسبات حول شهر و روابط شهری شکل گرفته و همگای تحوالت نوظهور در متن جامعه ایرانی، مناسبات

منازعات طبقاتی نیز شکل و محتوای دیگری به خود گرفته است)همان(.و همچنین

شناسان و پژوهشگران علوم اجتماعی نیز مؤید بروز تغییرات اجتماعی در جامعه ایرانی است. های جامعهنظریات و تحلیل

و هاداده براساس «اجتماعی همبستگی زوال» عنوان با را گزارشی، 7936در سال اجتماعی، پژوهشگر گودرزی، محسن

کندمی سست را نهادها و هاگروه افراد، رابطه که فرآیندهایی گزارش، این در. است کرده تهیه پیمایشی و آماری شواهد

عینی واملع سطح در. اندشده بررسی سازگسیخته فرآیندهای منزله به انجامند،می تضادها تشدید و جدایی انفصال، به و

شهری نشینیحاشیه و فساد شغلی، ثباتیبی و بیکاری ها،نابرابری تشدید ایران، اقتصاد کیک شدنکوچک به سازگسیخته

زوال حساسا» فراگیرشدن و اصلی نهادهای دگرگونی نگرشی، تغییرات روند نگرشی؛ عوامل سطح در. است شده پرداخته

رزشیا مراتب سلسله نظام در مادی هایارزش غلبه و فردگرایی رشد گزارش، نویسنده دید از. اندشده بررسی «اجتماعی

هامحدودیت از فارغ را خود فردی منافع و هالذت که است انجامیده ایسوژه گیریشکل به هنجاری نظام ضعف با همراه

رکردهایکا نتوانند سیاست و دین خانواده، اصلی نهاد سه شده موجب روند این. کندمی وجوجست اجتماعی هایکنترل و

مردم. است یافته غلبه جمعی ذهن بر «اجتماعی زوال احساس» دیگر، طرف از. کنند ایفا درستیبه را خود بخشانسجام

هاینیانب نشده، توزیع عادالنه آن هایفرصت که ایجامعه. است گرفته قرار سراشیبی در که یابندمی ایجامعه در را خود

. بیندینم خود روی پیش روشن ایآینده و است پایین آن در اجتماعی اعتماد دهد،می دست از پیش از بیش را خود اخالقی

7 . Mauss

30

جامعه است معتقد گودرزی. است شده پناهیبی و استیصال احساس جامعه، با بیگانگی احساس رشد موجب عوامل این

کنندمی تهدید را آن کلی حیات ساز،گسیخته هایپدیده و روندها سو، یک از. دارد قرار متفاوت سرنوشت دو برابر در ایران

گسترش درحال جامعه گوناگون هایالیه و مختلف اقشار میان در جدید هایهمبستگی از اشکالی دیگر، سوی از و

، گفتگو با روزنامه شهروند(.7936)گودرزی، است

چارد فرهنگیـ اجتماعی نظر از اخیر دهۀ دو طی ایرانمعتقد است ،نیز اجتماعی پژوهشگر حیدری، دیگر آرش دکتر

ایهرابط هانابرابری و اقتصادی مسائل با قطعاً ،فرهنگیـ اجتماعی ظهورهای و بروز این. است شده اساسی معضالت

ظاهرت این اما دارد، روانشناختی تظاهری اگرچه ،کودکان علیه خشونت قبیل از هاییجنایت بروز. دارند ناشدنی انکار

روانشناختی منظری از اظهارنظرها غالب ،جامعه واکنش و هاپدیده این بروز از بعد. دارد اجتماعی هایعلت ،روانشناختی

چنین اجتماعی پیامدهای اینکه بدون ،شد مطرح نیز جامعه روانیِ غربالگریِ مثل هاییطرح حتی ،پرداختندمی پدیده به

آمار فتنر باال و جرایم این بروز. شود بررسی خشن جرایم بروز اجتماعیِ هایزمینه یا و شود گرفته نظر در اظهارنظرهایی

رشد و عظیم اقتصادی هایدگرگونی محصول ،تحوالت این. جامعه ضرر به است اجتماعی تغییری و تحول از نشان آنها

خبرگزاری شفقنا(.، گفتگو با 7936، )حیدریاست سو دیگر از فرهنگی نظام هایدگرگونی و سو یک از هانابرابری

واقعیت اجتماعی و سینما مالحظاتی در باب 3ـ2

بیانگر اهیم،مفدوم سنخ و یهنراثر رابطه جامعه و بیانگر ، دو سنخ از مفاهیم نظری بیان شد. سنخ اول مفاهیم، جاتا بدین

تجربی از برآیند ادبیات مورد بررسی قرار گرفت. اما در این قسمت، ،تغییرات اجتماعی به عنوان مضامین میانجی پژوهش

گشای مباحث نظری راهکه شودمیواقعیت اجتماعی و سینما مطرح بررسی رابطه مالحظاتی درباره و نظری پژوهش،

در (.093جلد یکم: ، 7913شناس، باشد)حقمی مسلم و واقع امر حقیقت، واقعیت، معنیبه لغت در Fact واژه خواهد بود.

ع،وض هر شامل اجتماعی امر یک. شودمی شمرده قطعی و مسلم که است چیزی آن هر ،اجتماعی امر یا واقعیت اصطالح

اجتماعی امور. سازدمی متجلی را اجتماعی حیات از ایجنبه صورت هربه که بود خواهد واقعیتی هر یا رویداد رابطه،

بحث از رابطه واقعیت اجتماعی و سینما، سابقه زیادی در مطالعات سینمایی (.906: 7961هستند)بیرو، واقعی هایپدیده

صرفاً جهت بدست آوردن مدخل اما این حوزه را نداریم،دارد که در این جا قصد پرداختن به تاریخچه و نظریات مطرح در

ل کارکردیتحلیبازتاب یا بازنمایی، مطالعاتی)سه محور به ،سینما اجتماعی درچند برای مطالعه بازتاب واقعیت و منظری

به طور مختصر اشاره خواهیم کرد. (گذاری فرهنگیسیاستارزیابی سینما و

32

بازتاب یا بازنمایی؟ 1ـ3ـ2

این هایی با هم دارند. بنابرمشابهت و تفاوت ،در این قسمت از بحث باید بر این نکته تاکید کرد که این دو مفهوم

دو را یکسان دانست یا حتی با قبول یکی، دیگری را نفی کرد. در واقع یکی را جایگزین دیگری کرد. یا هرتوان نمی

افتد، یعنی تولید یا خلق اثر هنری یکی است. اما در توضیح این اتفاق دو نظریه متفاوت استفاده آنچه در واقعیت اتفاق می

د سته است. در واقع درحالیکه نظریه بازتاب متکی بر اعتقاد به وجوشود که از مبانی فلسفی و شناختی متفاوتی برخوامی

جهان عینی خارج از ذهن فاعل شناخت یعنی انسان است، نظریه بازنمایی متکی بر ایده برساخته شدن واقعیت به وسیله

هایی نری جنبهآثار ه زبان و بنابراین نفی امکان دسترسی به واقعیت عینی است. در نظریه بازتاب اعتقاد بر این است که

سازد یهای واقعیت را مگذارند، ولی در نظریه بازنمایی اعتقاد دارند که آثار هنری جنبهاز واقعیت اجتماعی را به نمایش می

در های آینه)اثر هنری(ها محدود به شرایط تولید اثر هنری و محدودیتگذارد. در بازتاب، این جنبهو سپس به نمایش می

ها شود اثر هنری با واقعیت فاصله داشته باشد. در حالی که در بازنمایی، این جنبهنی واقعیت است که سبب میبازتاب عی

(.17: 7937های گروه اجتماعی مسلط است)راودراد،شود که متناسب با ارزشمحدود به گزینش ابعادی از واقعیت می

کاس تغییرات اجتماعی در انعدر مطالعه مختص به خود را منظریتواند انتخاب هر یک از این دو رویکرد نظری فوق می

تواند ا میباشد و یکم و کاست میرسالت سینما صرفاً بازتاب تغییرات اجتماعی بی اما سوای اینکهبدست دهد. سینما

قیقات تحباشد که مجموعه مطالعات و آنچه که مسلم است این می از تغییرات اجتماعی بازنمایی کند،برساخته خود را

ه ای است که آن را بدهنده نقش سینما در شناساندن خصوصیات جامعهنشان ،شناسی سینماانجام شده در حوزه جامعه

العه های سینمایی با این دیدگاه مطهای متنوعی دارد که هر چه فیلمکشد، اگرچه این نقش چنان ابعاد و جنبهتصویر می

ای را تصویر کم است. مهم این است که تحقیقات مذکور وجود چنین رابطهو تحلیل شوند، باز هم برای کامل کردن

های های بسیار زیادی از سینمای ایران در مورد جامعه ایران مطرح کرد و با تحلیلتوان پرسشکنند. بنابراین میتأیید می

ت و تحلیل، یک قدم به شناخها نزدیک شد و در هر تحقیق های متعدد تحلیل به پاسخ آنشناختی و روشمختلف جامعه

(.999تر شد)همان: تر جامعه با واسطه سینما نزدیککامل

33

تحلیل کارکردهای سینما 2ـ3ـ2

ای، از گیرد و عالوه بر کارکردهای عام رسانههمه حواس انسان را به کار می ،ای سمعی و بصریسینما به منزله رسانه

های دیگری است که برخی از آ نها ویژه و خاص سینمایند. الوری ای کارکردرسانی، سرگرمی و آموزش، دارجمله اطالع

های جدیدی برای کودکان به ارمغان می آورد؛ فیلم، ایده"گیرد: ( نتیجه می7313ـ 7399های سینمایی)با بررسی فیلم

قی متفاوت از بزرگساالن به های اخالکند، معیاردهد، احساساتشان را تحریک میها را تحت تأثیر قرار میهای آننگرش

به 6: 7987)رایف، "گذاردشان تأثیر میبینی و اعمال روزمرهکند و بر جهانکند، خواب آنان را مختل میها عرضه میآن

بنابراین، سینما دارای کارکردهای عام و خاصی است که در مجموع، شش کارکرد برای آن (.751: 7988نقل از امیر،

و ایجاد اقعیتپنداری، نشان دادن وپذیری، تبلیغ و اقناع، همذاتعبارتند از گریزخواهی، جامعهاین کارکردها اند؛هبرشمرد

نگرش جدید.

سبت قابل رود به ناز منظر کارکردهای سینمایی، سینما وقتی موفق است که بتواند همه کارکردهایی را که از او انتظار می

ی شده است یا اتوجهتوزیع کارکردی آن متناسب نباشد یا به لحاظ سینمایی دچار کمقبولی برآورده کند. سینمایی که

(.751: 7988ای دارد که قادر نیست نیازهای گوناگون اعضایش را به رسمیت بشناسد و برآورده کند)امیر، نشان از جامعه

به این مهم دست یافت که ،یراندر بررسی توزیع کارکردی سینمای ا 7986ال، پژوهش آرمین امیر در سال برای مث

ما در برد. مقایسه توزیع کارکردی سینسینمای ایران به لحاظ ایفای نقش کارکردی خود در وضعیت مناسبی به سر می

نشان داد که مخاطب سینمای ایران بر حسب نیازهای خود که متأثر از 7980تا 7911مقاطع زمانی مختلف از سال

های گریزخواه رود. بنابراین تمایل مخاطب به فیلمهایی با کارکردهای متفاوت میتقبال فیلمشرایط اجتماعی است، به اس

، نه نشان از ابتذال سلیقه مخاطب ایرانی، بلکه نشان از کم شدن امید به تغییر شرایط دارد)امیر، 81تا 85های در بین سال

7988 :713 .)

ند معیار دیگری برای سنجش بازتاب تغییرات اجتماعی در سینما باشد تا توامینیز رو، بررسی کارکردهای سینمااز این

مورد تعریف قرار گیرد. ،وضع مطلوب در نسبت با تحقق یا عدم تحقق کارکردهای سینما

34

گذاری فرهنگی و هنریارزیابی سیاست 3ـ3ـ2

معیارهای تعریف وضع مطلوب در ترین و اثرگذارترینهای فرهنگی و هنری در حوزه سینما از مهمبررسی سیاست

های فرهنگی سینما، مانند پژوهش بازتاب تغییرات اجتماعی است. تحقیقات انجام شده در حوزه سیاستگذاری

و همچنین پژوهش "7985و 7915های بایدها و نبایدهای سیاستگذاری سینمای ایران در دهه "( با عنوان7983اسدزاه)

، نشان داده شده"منازعات قدرت و تکوین تاریخی میدان تولید سینمای ایران"با عنوان (7935زادگان)عبدللهیان و تقی

تواند بر روی تولیدات سینمای ایران از یک طرف و نیز نوع رابطه مردم و های فرهنگی چگونه میاست که سیاستگذاری

صدر عهها با سزمان که سیاستگذاریمخاطب بر این تولیدات اثر بگذارد و سرنوشت سینما را تعیین کند. در واقع هر

وجه به ت ،هاتری از جامعه موفق شده است و برعکس. این یافتهبیشتری همراه بوده است، سینما نیز به بازتاب واقعی

گذاران های سیاستکند. چنانچه تنها سیاستخواست مخاطب را در کنار خواست و اهداف سیاستگذاران فرهنگی، روشن می

های بیشتری را متحمل خواهد شد و تولیدات آن از ریزی برای سینمای ایران باشد، سینمای ایران محدودیتمعیار برنامه

جمعیِتباطار شود. از آنجا که یکی از کارکردهای سینما، همچون هر رسانهِگرایانه و بازنمایی متناسب دورتر میبازتاب واقع

داشت توان انتظاربخشی به دور از واقعیت باشد، میاگر این آگاهی بخشی و ایجاد انسجام اجتماعی است،دیگری، آگاهی

گذاران( از جامعه مخدوش شده و این شناخت مخدوش، تأثیر خود را در بروز که شناخت مخاطب)شامل خود سیاست

.(179: 7937رفتارهای نامناسب اجتماعی نشان دهد)روادراد،

ن جامعه های فرهنگی آگذاریرابطه مسائل اجتماعی و سینما، بحث سیاستبنابراین، یکی از متغیرهای مؤثر در بررسی

ای در میزان و نحوه بازتاب و بازنمایی واقعیات اجتماعی در آثار سینمایی دارد.کنندهاست که نقش تعیین

35

صل سومف

روش ژپوهش

عناوین این فصل:

روش پژوهش

های مطالعاتینمونه

هادادهروش تجزیه و تحلیل

هاتعریف محورهای توصیف و تحلیل فیلم

36

صل سوم: روش پژوهشف

روش پژوهش 1ـ3

نظر در محتوا تحلیل کاربردهای بندیتقسیم در را زیر معیارهای صریحاً و تلویحاً نظران،صاحب کلی طور به

: (19: 7931دل مهربان، ابه نقل از ع 739تا 719: 1558)الل داس و همکاران، اندداشته

استنباطی. 1 توصیفی. 7: تحلیل سطح لحاظ به ـ الف

چند یا دو و رسانه چند یا دو)تطبیقی .1( یارتباط فرآورده یک یا رسانه یک)موردپژوهی .7: منابع تعداد لحاظ به ـ ب

(ارتباطی فرآورده

روندپژوهی. 9( تطبیقی)زمانی مقطع دو. 1 مقطعی. 7: زمانی دوره لحاظ بهـ ج

محدود وشر این کاربردهای از یکی به فقط محتوا تحلیل تحقیق طرح هر آید،می بر فوق بندیتقسیم از که همانگونه

ر واقع این دقاعده مستنثنی نیست. این رو نیز از که پژوهش پیش گیردمی بر در را کاربردها از ترکیبی بلکه ،شودنمی

تعداد منابع، اگرچه رسانه سینما را مورد مطالعه قرار . به لحاظاستمطالعه، به لحاظ سطح تحلیل، پژوهشی توصیفی

ز، گیرد. به لحاظ دوره زمانی نیهای ملی مورد مقایسه قرار میهای گزارشدهد ولی نتایج آن به صورت تطبیقی با دادهمی

دربارههای مطالعاتی نهشود. در بخش نمومقطع ده ساله اخیر را مدنظر دارد که خود به چند مقطع زمانی تقسیم می

بندی مقاطع زمانی توضیح داده خواهد شد.تقسیم

هدف و مقصود پژوهش، از نوع کاربردی، بر حسب بر مبنای حاضر نوع پژوهش توان گفت،طور کلی میبههمچنین

رد.گیپژوهش، از منطق استقرایی بهره میو رویکرد از نوع کیفی و به لحاظ استراتژی ،هاماهیت داده

در شده مطرح سواالت به گوییپاسخ و پژوهش آن اهداف به نیل برای است راهی پژوهش، هر برای نظر مورد روشاما

نگر در دو سطح وجود دارد. نقد درون 1نگرو نقد برون 7گربرای مطالعه آثار سینمایی، دو شیوه نقد درونبه طور کلی . آن

ما د شده در اثر هنری. اشناختی، و دوم نقد محتوایی برای دریافت معناهای تولیشود: اول نقد هنری و زیباییانجام می

قد ب، از نبه این ترتیکند. اثر و اجتماع اطراف را ایجاد می مایه، پیوند بین درونشناختینگر با رهیافتی جامعهنقد برون

1 . Internal Criticism 2. External Criticism

37

نگر برای قرار دادن این ساختارشود و از نقد بروننگر برای درک معانی درونی اثر در سطوح گوناگون استفاده میدرون

(.11تا 10: 7931معنادار در میان ساختار فراگیر اجتماعی و بررسی پیوند آن با واقعیت بیرونی)راودراد،

سه ط واقعی اجتماعی مقایتحلیل کرده و سپس نتایج آن را با شرای ،نیها را از منظر دروابتدا فیلم در این پژوهش نیز

ق و برای این منظور، با توجه به سواالت تحقیشود. تر مینگر نزدیکشناختی و نگاه برونکنیم که به تحلیل جامعهمی

برای ستقراییا ی کیفیِز روش تحلیل محتوامتعاقباً رویکرد استقرایی پژوهش که در ابتدای فصل دوم توضیح داده شد، ا

روحه در آثار بهره گرفته شد تا های مطمواجه مستقیم و بدون واسطه با متن، جهت استخراج مضامین، مقوالت و پیام

.رداختپ ایران سینمای در اجتماعی تغییرات بازتاب به بتوان شد اتخاذ به مدد روشی که نظر، مورد اهداف به نیل برای

در ادامه به طور مختصر به روش تحلیل محتوای کیفی با منطق استقرایی خواهیم پرداخت.

استقرایی روش تحلیل محتوای کیفیِـ 1ـ1ـ3

مطالعات رد امروزه و گرفته قرار استفاده مورد دور نسبتاً ایگذشته از که است تحقیقی هایروش از یکی «محتوا تحلیل»

شیدنک بیرون به شکل، ترینساده در روش این .است یافته فراوانی کاربرد آن، از خارج و اجتماعی علوم ایِرشتهمیان

ریزی، )تبیابندمی سامان منظم، مقوالتی قالب در که مفاهیمی پردازد؛می مطالعه مورد متن از پژوهش نیاز مورد مفاهیم

و استنباط کردن خصوصیاتی خاص از متن بندی که برای تحلیل، تلخیص، طبقهای در واقع به هر رویه (.756: 7939

دهد، شود، و در مواردی معناهای پنهان واقع در آن هویدا شده و کاهی امکان مقایسه چنیدین متن را به ما میمنجر می

(.737: 7931راد، توان تحلیل محتوا اطالق کرد)مؤمنیمی

رب کیفی، تحقیق هایروش تمام .شودمی اطالق هاروش از متنوعی و گسترده مجموعه به نیز «کیفی تحقیق» واژه

را اناطرافش جهان هاانسان که ایشیوه فهم بر درون، از نگاه با هاروش دست این و شده بنا مشترکی فکری هایبنیان

هارهنگف کنشگران، نگاه از تجارب، و رفتارها احساسات، اجتماعی، واقعیت فهم دنبال به و اندشده متمرکز کنندمی درک

کیفی، و کمی هایروش .(777: 7939به نقل از تبریزی، Hollowey & Wheeler, 1996:2)هستند هاگروه و

ه تفاوت در ها نیست، بلکآوری و تحلیل دادهگیری، جمعهای نمونهشیوه بین انتخاب یعنی شناختی،روش تمایز یک صرفاً

و هانج درباره که هاییایده هاست که مرزهایی را میان این دو شیوه ترسیم کرده است.های فکری و فلسفی آنبنیان

38

دانسته همسو 1تفسیری و 7پوزیتیویستی مسلط پارادایم دو با عمدتاً ،است موجود کیفی و کمی تحقیق دو در علم خصلت

به قائل رایی وگشناسی اثباتیشتر زیر چتر معرفتبه طور کلی تحلیل محتوای کمی ب (.771: 7939)تبریزی، است شده

گیرد و تحلیل محتوای کیفی از مفروضات تفسیرگرایی برخوردار است. با این حال، استفاده از عینیت در پژوهش قرار می

(.736: 7931راد، های خاص خود را دارند)مؤمنییفی جایگاهکمی و کهر دو شیوه تحلیل محتوای

د، از روش تحلیل محتوای قیاسیصحت نظریه، مدل یا فرضیاتی را دارزمانی که محقق قصد آزمون یا بررسی همچنین

ای ای جدید به فهمی تازه دست یافته و مدل یا نظریهکند. از سوی دیگر زمانی که پژوهشگر سعی دارد در حوزهاستفاده می

کمک ،«استقرایی پژوهش»از هدف جااین درگیرد)همان(. در آن زمینه تدوین کند، از تحلیل محتوای استقرایی بهره می

به نقل Thomas, 2006:2)هاستداده در متداول و مسلط مضامین به توجه طریق از تحقیق هاییافته مدنآ پدید به

خالصه را آنها تدریج به مطالعه، مورد هایداده به رجوع با محقق که معناست بدان امر این(. 719: 7939تبریزی، از

محتوای لیلتح واقع، در. کند پیدا دست تحقیق موضوع با مرتبط مضامین و مفاهیم تریناصلی به نهایت در تا کندمی

:(همان)کندمی دنبال را زیر اهداف به دستیابی استقرایی، رویکرد با کیفی

.آن در موجود مضامین ترین اصلی استخراج و چکیده، و خالصه مطالب به گسترده متنی اطالعات تبدیلـ

.آمده دست به هاییافته و تحقیقی هایپرسش میان روشن و دقیق ارتباط ایجادـ

.است مستتر متن در که فرایندهایی کشف یا و مطالعه مورد متن ساختار پیرامون نظریه یا مدل یک ایجادـ

به آن، در تترمس مفاهیم کشیدن بیرون با و کندمی حرکت پراکنده متنی هایداده از کیفی، محتوای تحلیل منظر، این از

تکرارشونده الگوهای و نهفته هاینظم که نظری مدل یک به دستیابی .یابدمی دست متن از تریانتزاعی سطوح به تدریج

(.719: 7939)تبریزی، باشد تحقیق بخشپایان تواند می دهد، نشان را متن در

کارگیری طبقات از قبل تعیین شده اجتناب در روش تحلیل محتوای استقرایی، پژوهشگر از به ،رو به طور کلیاز این

ها بیرون آیند. در این روش، به جای اینکه شروع دهد که طبقات و نامشان از درون دادهورزد و در عوض اجازه میمی

، نقطه شروع آن بر اساس سوال و هدف پژوهش بیرون آمده ها با اتکا به فرضیاتی که از دل یک نظریهگردآوری داده

شود. ها و یافتن یک درک کلی آغاز میور شدن در آنها با خواندن مکرر متن برای غوطهبنابراین پژوهشگر در دادهاست.

گذاری شود تا کدها استخراج شوند. این فرایند به طور پیوسته از استخراج کدها تا نامسپس متون کلمه به کلمه خوانده می

1 . positivism 2 . interprativism

39

ایان شوند و در پبندی میداخل طبقات دسته هایشان بهها یا شباهتس تفاوتسایابد. پس از آن کدها بر اها تدوام میآن

(.151 و 156 :7931به نقل از مومنی راد، 1550شود)شانون، به ازای هر مفهوم، شواهدی از متن نقل قول می

ادامه به طور مختصر بهره گرفته شده است که در ،زااسنادی نیز جهت تکمیل اطالعات مورد نی در این پژوهش از روش

شود.به آن اشاره می

روش اسنادی 2ـ1ـ3

ه های اسنادی بمند و منظم از دادهکند تا با استفاده نظام، روشی کیفی است که پژوهشگر تالش می7روش اسنادی

های یویژگبندی و ارزیابی مطالب مرتبط با موضوع پژوهش خود اقدام نماید. روش اسنادی دارای کشف، استخراج، طبقه

:(15و63: 7931منش،)عرفانزیر است

کند؛ـ روشی غیرمزاحمتی است و پژوهشگر را درگیر میدان نمی

آوری داده مستقیماً به میدان وارد شده و به مصاحبه یا مشاهده پرداخت، روش اسنادی توان در جمعـ هنگامی که نمی

دهد؛ های پیشین را در اختیار ما قرارتواند بخشی از دادهمی

شود؛ها تلقی میها و بسیاری از پژوهشـ به عنوان تکنیک مکمل برای برخی از روش

تواند تماماً بر اساس مراحل اجرای روش اسنادی طراحی شود و یا صرفاً در بخشی از تحقیق ـ یک پژوهش می

به نقل 171، 1550هالووی، مورد استفاده قرار گیرد)دایمون و« چهارچوب نظری»و « های پیشینمرور پژوهش»ویژهبه

(.15: 7931منش،عرفاناز

ت، کاربرد های اجتماعی اسشناختی که پژوهشگر به دنبال یافتن خط سیر یا فرایند تکوینی پدیدههای جامعهـ در پژوهش

دارد؛

ت.یز مورد توجه اسهای آماری( نـ صرفاً با مفاهیم سر و کار نداشته و تفسیر آمارها به لحاظ نظری)نه به لحاظ شاخصه

در این روش. همچنین، مقتضی بردادی بهره از روش اسن ،در بخش ادبیات تجربی و نظری تحقیقنیز ژوهش حاضر پ

مطمح نظر بوده است.« های ایرانیاننگرش ها وارزش»های پیمایش ملیاستخراج و تحلیل داده

وان از اسناد تگرایانه است، زیرا اوالً، در روش اسنادی میبه جای روش اسنادی، کامالً تقلیل« ایروش کتابخانه». گفتنی است که استفاده از اصطالح 7

تن قابل دسترس من چند مندتر از صرف خواندشوند که بسیار روشهای متعددی در روش اسنادی به کار گرفته میای بهره برد و ثانیاً، تکنیکغیرکتابخانه (.63: 7931منش، در کتابخانه است)عرفان

41

مطالعاتیهای نمونه 2ـ3

نمونهگیری و حجم نمونه 1ـ2ـ3

بر یاجتماع تغیرات ثیرتأ بررسی جهت جامعی آنجا که تحقیق زا دریافت توانمی پیشین هایپژوهش بر مروری با

زمانی دوره این گرفتن نظر در رواین از نگرفته، صورت( 7930 تا 7986 زمانی بازه) گذشته دهه یک در ایران سینمای

مقایسه بهتر همچنین برایکند. ایجاد و تولیدات اخیر سینمای ایران تحقیق موضوع به نسبت بیشتری شناخت تواندمی

تا 35)(، 83تا 86سینمای ایران، بازه یک دهه اخیر به سه دوره زمانی )در اجتماعی ها جهت تحلیل بازتاب مسائلداده

بندی خود نمایانگر سه مقطع زمانی از جامعه ایران است که دستخوش تحوالتی این دوره ( تقسیم شد.30تا 39( و )31

زیادی ا حدتتواند میهای زمانی، های این دورهباشد. به ویژه اینکه نتایج تحلیل فیلمهای اجتماعی و سیاسی میدر عرصه

در 7988سوم( و همچنین تاثیر وقایع سال های حاکم)دوره اول و های فرهنگی دولتنمایانگر چگونگی تفاوت سیاست

دوره دوم باشد.

که ند کنمی ها است. برخی از پژوهشگران، استداللبودن فیلم ر پرمخاطبها در این پژوهش، معیامعیار گزینش فیلم

ت بهنسب، دارای تأثیرگذاری بیشتری دهنده عالئق مردمی و به همین دلیلهر دوره زمانی، نشان های پرمخاطبفیلم

هر چند بدیهی است که منظور از تأثیرگذاری، اثر (.17: 7930ها در آن دوره هستند)سلطانی گردفرامرزی، دیگر فیلم

، زیرا هدف این پژوهش نیز این نیستها نیست، ها، میزان اثرگذاری آنمستقیم نیست، اما استدالل ما در انتخاب فیلم

فرض ما تر به تأثیرپذیری سینما از تغییرات اجتماعی بپردازد. بنابراین، پیشبیشبرعکس، بلکه مطالعه حاضر قصد دارد

از هب با فضای اجتماعی آن دوره زمانی را کمتناساند کارکردهای ، توانستهی که بیشتر دیده شدندهایفیلماین است که

ایی قابل اگرچه به تنهم استقبال نشود، ها هم اگر توسط عموم مرداثرگذارترین فیلمبرآورده کنند. رود،سینما انتظار می

تواند در نسبت تأثیرات متقابل جامعه و سینما مورد تبیین قرار گیرد، حداقل در پژوهش نمیتحلیل و ارزشمند هستند، ولی

بازتاب تغییرات اجتماعی در سینما، رو، آثار پرمخاطب ده سال گذشته برای بررسیایناز حاضر جای نخواهد داشت.

تحقیق وضوعم هایویژگی باید بررسی مورد هاینمونهتوان گفت با توجه به اینکه بنابراین میرسند. به نظر می مناسب

.شد استفاده هدفمند گیرینمونه روش ازدر این پژوهش لذا باشند، دارا را

انچهچن اما ،رسدمی پایانبه نظری اشباع با بررسی مورد هاینمونه حجم کیفی، تحقیقات در معموالً همچنین اگرچه

کنیم، فرض دوره آن اجتماعی فضای با متناسب ،کارکردی لحاظ به را نظر مورد زمانی بازه در مخاطبپر هایفیلم تولید

40

در اکران عمومی را مخاطب بیشترین که فیلمی 75 سال هر درفیلم پرمخاطب یک دهه اخیر بدین صورت که 755

فیلم از این تعداد که با موضوع پژوهش همخوانی نداشت، در مجموع 71مورد بررسی اولیه قرار گرفت و با حذف اند، داشته

تر و نمایاتر بود، انتخاب و هر کدام به صورت جداگانه مورد تحلیل ، معرفکه به لحاظ بازتاب مسائل اجتماعیفیلمی 88

آمده است. ،تفکیک سالها به اسامی این فیلم ،به پیوستقرار گرفت. محتوا

واحد تحلیلتعریف 2ـ2ـ3

نامند. می 7گیرد و در تحلیل محتوا معموالً آن را واحد ثبتواحد تحلیل، شخص یا چیزی است که مورد مطالعه قرار می

ت( ـ کاراکتر)شخصی9ـ مضمون)تم( 1ـ کلمه یا نماد 7برد: ( از پنج نوع واحد عمده تجزیه و تحلیل نام می7919هولستی)

(151راد: باشد)مومنی، مضمون میمعموالً واحد تحلیل ،ـ مورد)آیتم( یا عنوان. در تحلیل محتوای کیفی0ـ پاراگراف 1

در ها، واحد تحلیل، مضمونجهت استخراج مضامین بازتابی فیلم ،ت تحقیقبا توجه به سواال نیزحاضر پژوهش که در

نظر گرفته شد.

تعریف مضمون و مقوله 3ـ2ـ3

ها و سواالت تحقیق است و تا حدی، معنی و مفهوم الگوی ، مبین اطالعات مهمی درباره داده1مضمون یا تممضمون:

(. به طور 703: 7935زاده،به نقل از شیخ، Braun&Clarke,2006دهد)ها را نشان میای از دادهموجود در مجموعه

دهنده درک و تجربه خاصی در رابطه تکرای و متمایزی در متن است که به نظر پژوهشگر، نشان 9کلی، مضمون، ویژگی

، به نقل از همان(.King&Horrocks,2010: 150ت)با سواالت تحقیق اس

شناخت درباره مشخصی کامالً قاعده که این رغم به ،(713 : 1575)هاروکس و کینگ و( 1556)کالرک و براون نظر طبق

هاآن از برخی که کرد استفاده مناسبی راهنمای اصول از آن شناخت و تعریف جهت توانمی اما ندارد وجود مضمون

(:767: 7935زاده،)به نقل از شیخاز اندعبارت

1 . Recording unit 2 . Theme 3 . Feature

42

ژوهشگرپ که است آن مستلزم بلکه نیست، ها داده در جالبی نکته یافتن صرفاً معنی به هرگز مضمون شناخت اوالً،

تفسیر و تحلیل را ها داده باید چگونه و فنظر صر باید چیزهایی چه از باشد؟ چیزی چه دنبال باید ها داده در کند مشخص

کند؟

ها ادهد متنِ در یکبار صرفاً که را های مسئلاست؛ لذا « تکرار» مبین حدی، تا و ضمنی طور به« مضمون»ثانیاً واژه

به. (باشد داشته ها داده نهایی تحلیل در مهمی و برجسته نقش آنکه مگر)مضمون به حساب آورد توان نمی شود ظاهر

.است متن در مورد چند یا دو در شدن ظاهر و مشاهده معنی به تکرار معمول، طور

اما است اپذیرناجتناب حدودی تا مضامین میان در همپوشانی اینکه وجود با. باشد متمایز یکدیگر از باید هامضمون ثالثاً،

و هایلتحل از درستی درک تواننمی ،باشد نداشته وجود مختلف مضامین میان ایشده تعریف و مشخص کامالً مرز اگر

.کرد عرضه تفسیرها

ایجاد مقوله، ویژگی اصلی تحلیل محتوای کیفی است. یک مقوله، گروهی از مضامین است که در یک وجه مقوله:

تواند بیانگر محتوای آشکار متن باشد. یک مقوله اغلب دربردارنده اشتراک دارند و به یک سطح توصیفی اشاره دارد و می

توانند در یک مقوله جای گیرند، یا یک ها میزیر مقوله هاست که سطوح متفاوتی از ایجاز را دارند.شماری از زیرمقوله

اشند. این ها باید جامع و مانع بکند که مقولهتاکید می "کریپندورف"ها تقسیم شود. همچنین تواند به زیر مقولهمقوله می

رد شود؛ از یک مقوله وا تواند از مقوله ها بیرون نگاه داشته یا در دو یا بیشمرتبطی نمی بدین منظور است که هیچ داده

بندی جامع و مانع ایجاد شود. باید دانست کههر چند به دلیل پیچیدگی واقعیت تجربه انسانی، امکان ندارد یک مقوله

(.10: 7930به نقل از گلشنی، Krippendorff,1980دهد)یک مقوله به چه پرسشی پاسخ می

هادادهتحلیل تجزیه وروش 3ـ3

رایند و از طریق ف صورت گرفت توصیفیدر سطح ها،تحلیل محتوای فیلمبا توجه به اهداف مورد نظر، در این پژوهش،

های فتهیا سپس. مبادرت ورزیده شدها ها، به تجزیه و تحلیل مضامین استنتاجی از فیلمداده بندیکدگذاری و مقوله

ها پرداخته سپس به توزیع مضامین فیلم و تنظیم ،هاابتدا جداول توصیف و تحلیل فیلم ارائه گردید.پژوهش در چهار بخش

ی صریح هابه تحلیل پیاماقدام و در نهایت، ، مقایسه گردیدهای ملیهای گزارششد، بعد از آن، نتایج بدست آمده با داده

43

.گردید غییرات اجتماعی بر سینمای ایران ترسیمشد که از برآیند آن، مدلی تحلیلی جهت نمایش تأثیر تها و ضمنی فیلم

پاسخ داده شد. سواالت پژوهش، به هابندی یافتهن بحث و جمعضم ،در فصل پنجم نیز

هاداده کدگذاری 1ـ3ـ3

اسی یا تواند به صورت قییا اهداف پژوهش می مسألهبسته به ،به طور کلی فرایند کدگذاری در تحلیل محتوای کیفی

ه به های آن نظریه را ککنیم و استلزاماستقرایی صورت پذیرد. در رویکرد قیاسی با توجه به نظریه خاصی شروع می

شود، در نظر داریم، در حالی که در رویکرد استقرایی پژوهشگر بدون سوگیری و توجه به نظریه صورت فرضیه مطرح می

ظریه تواند منجر به نیکند، که در بهترین حالت)گراندد تئوری( مروع به خواندن متن و سپس تحلیل آن میخاصی ش

باید دائماً بین کدهای یک طبقه و طبقات با یکدیگر در رفت و در این مرحله، پژوهشگر (.156 :7931، رادشود)مومنی

ح و تعدیل شود. هر پژوهشگری با با پیشینه مشخصی شود تحلیل و تفسیرهای وی جرآمدی دائمی باشد، که باعث می

کند، خالی از ( اشاره می7381شود و حتی در تحلیل محتوای استقرایی همانطور که اشتراوس)وارد عرصه تحقیق می

به 7935ترجمه افشار،، 7335)اشترواس و کوربین، 7تحلیلیی بنابراین ضروری است که شخص فاصله ذهنیت نیست.

ها صحبت کنند. به این خود دادهها حفظ کرده و تا جایی که ممکن است اجازه دهد با داده ار ( خود171: نقل از همان

ای نبیند که تأییدکننده پیشینه ذهنی خود وی است، بلکه با رعایت اصول کدگذاری و ها را به گونهمعنی که داده

(.171: 7931راد، مومنیکند) ها استخراججدید را از دادههای سازی، معناها و داللتمقوله

هایافته اعتباربخشی 2ـ3ـ3

ر خصوص ارزیابی د .کرد استفاده نیز تحلیل محتوا ارزیابی برای توانمی کیفی تحقیقات ارزیابی معیارهای از کلی، طور به

ند. در کاین کار از اصول و معیارهای متفاوت استفاده می یباید متذکر شد که تحقیق کیفی برا ها و نتایجاعتبار یافته

« یرییا اعتمادپذ قابلیت اعتماد»اند، اصطالح هایی چون اعتبار و روایی که در تحقیقات کمی رایجاینجا به جای مالک

ه نقل از ب 7935شود)محمدپور،کاربرد دارد. این معیار ارزیابی معموالً در صورت محقق شدن چهار شرط برآورده می

(.31: 7931محمدی،

کننده و قابل باور باشند.های منطقی و قوی و نتایج متقاعدها همساز و همبسته، استدالل: داده1بارورپذیریـ

1 . Analytical distance 2 . credibility

44

ها.: توانایی تشخیص مکان اخذ داده7پذیریاطمینانـ

هستند.ها : توانایی اثبات اینکه نتایج بدست آمده واقعاً مبتنی بر داده1تأییدپذیریـ

: نتایج تحقیق بایستی حداقل کاربرد را داشته باشند.9پذیریانتقالـ

مشاهده ها همچون مصاحبه وطیف متنوعی از تکنیک ،هایشانی یافتهپذیریابی به اعتمادنگر برای دستمحققان کیفی

د هبر، راهار برای تحلیل دادهدر پژوهش حاضگیرند. از آنجا که شان بکار میو تحلیل تصاویر و اسناد را در پژوهش

ابق همگونی یا تط»وان با استفاده از راهبرد تبکار رفته است، ارزیابی اعتبار نتایج پژوهش را می« تحلیل محتوای کیفی»

بندی یعنی اتفاق نظر در خصوص یک نتیجه یا یک یافتۀ خاص سنجید و آزمون کرد. زاویه« 1سوسازییا سه بندیزاویه

تطابق»در واقع مفهوم (.همانبه نقل از 7315:955، 0ها)دنزینها و دادهها، نظریهبندی انواع روشترکیب با توسل به

ای خاص گیری از منابع مختلف، جهت مطالعه پدیدهها با بهرهآوری دادههای مختلف جمعاز روش، استفاده «همگونی

.(735: 7937زاده،به نقل از شیخ King&Horrocks,2010:164است)

یج امکان ارزیابی نتاها، تطابق نظری و تطابق در روش استخراج داده به لحاظروش تطابق همگونی ،نیز این پژوهشدر

ستخراج ا ها، عالوه برهنگام توصیف و تحلیل فیلم ،این منظورتحقق برای سازد.های متفاوت را فراهم میتحقیق از منظر

راحی و ها طدر فرم مشاهده فیلم محورهایی نیز برای استخراج مضامین صریح و ضمنی، هافیلم مضامین اصلی و فرعی

ا های تحقیق را مهیشرایط اعتمادپذیری یافته های مستخرج از این محورها،تطابق همگونی داده مطمح نظر قرار گرفت.

ی نتایج بدست آمده نیز گویا بین مالحظات نظری درباره تغییرات اجتماعی در ایران با ساخته است. همچنین تطابق

باشد. قابلیت اعتماد پژوهش می

ه ب تواندمی که است هاییروش از دیگر یکی داده، تحلیل و آوریجمع فرایند طی در نیز 6محقق خودبازبینیاز سویی،

( که در پژوهش حاضر نیز از این روش 11: 7937، هزادعباسبه نقل از Andreas,2003افزایش قابلیت اعتبار بیانجامد)

و هر بدینسان که پژوهشگر تمام فرایند اجرای پژوهش را مورد رصد و نظارت مستمر قرار دادهبهره فراوان برده شد.

ها سامان یافته است. مرحله از کار پس از اطمینان از دقت و صحت خروجی

1 . dependability 2 . conformability 3 . transferability 4 . triangulation 5 . Denzin, N.K 6 . Self - Monitoring

45

هاف و تحلیل فیلمتعریف محورهای توصی 4ـ3

فرم مشاهده فیلم

گذرد، در حد چند خط.های اصلی فیلم میکه بیشتر حول محور سوژه ه از داستانای ساده و کوتاخالصه خالصه داستان

موضوعتوان شود، در کل فیلم جریان دارد و تمام مضامین فیلم را میبیشترین مضمونی که در فیلم تکرار می

تحت این عنوان پوشش داد.

مضامین اصلیضامینی رو مگردد. از اینفرعی به جایگاه و سلسه مراتب اهمیت مضامین در فیلم بر می مضمون اصلی و

ند.چرخد، مضامین اصلی هستها میکه بیشترین تکرار را در متن فیلم دارند و خط اصلی داستان حول آن

شود.یتکرار نم شود، یا اصالًمضامینی که در حاشیه داستان مطرح و کمتر تکرار می مضامین فرعی

طبقه بازتابی، طبقه است. شامل طبقه پایین لم بازتاب داشتهمنظور طبقه اجتماعی ـ اقتصادی که به صورت عمده در فی

متوسط، طبقه متوسط رو به باال و رو به پایین، طبقه باال و یا طبقه خاصی بازتاب نیافتاده است.

نوع پایان

بازنیمه/ بسته/ باز و خنثی/ تلخ/ خوش شامل:

شود، اعم از احساس خوش یا تلخ را نوع پایان در مخاطب ایجاد می جا، احساسی که در پایان فیلمدر این

ضاد یک از دو احساس متها هیچکنیم. گاهی اوقات برخی از فیلمفیلم بر حسب ایجاد احساس تعریف می

شود. نوع پایان فیلم، خنثی تلقی می دهد که در این صورتخوش یا تلخ بودن را بدست نمی

ها و معمای داستان فیلم در صورت حل شدن یا نشدن، پایان فیلم را به صورت باز یا بسته همچنین گره

ها بدون حلشود و سایر گرهها حل میهای داستان یا شخصیتزند. اما گاهی نیز بخشی از گرهرقم می

باز دانست. توان نیمهدی فیلم را میبنماند که در این صورت پایانباقی می

.کرد فرض است نجیبی حیوان اسب فیلم توانمی را بازنیمه و خنثی مثال

تحلیل

سطح اول

جا این است که پیام صریح)مستقیم، آشکار، مشهود، طبیعی و عامه فهم( منظور از تحلیل سطح اول در این

شود را از منظر فهم عامه مردم بیان آنچه را که به طور واضح دیده و فهمیده می ،فیلم چیست؟ در واقع

کنیم، یعنی اگر از مردم عادی بپرسیم پیام این فیلم چه بود، پاسخ احتمالی او همانی است که به طور می

نظریم.جا با مردم همآشکار در فیلم بیان شده و ما نیز در این

تحلیل

سطح دوم

جا این است که پیام ضمنی)پنهان، مکنون، بیرونی و مبتنی بر معناهای تحلیل سطح دوم در اینمنظور از

پیام ضمنی به تحلیل آنچه دیده شده و نسبت آن با فرامتن در واقع، اجتماعی ـ فرهنگی( فیلم چیست؟

وند و به پیشناختی و تر از نگاه عامه است و به تحلیل جامعهپردازد. پیام ضمنی یک سطح عمیقمی

گردد.تحلیل فیلم در کانتکس بزرگتر جامعه برمی

46

فصل چهارم تجزهی و تحلیل داده اه

عناوین این فصل:

هافیلم بخش یکم: توصیف و تحلیل

بخش دوم: توزیع مضامین سینمای ایران

های مردمها با نگرشبخش سوم: تطبیق مضامین فیلم

:هاهای صریح و ضمنی فیلمتحلیل پیامبخش چهارم

47

های پژوهشفصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده

قرار گرفت. تجزیه و تحلیلمورد ،از اجرای پژوهش حاضر در چهار بخش جداگانه های حاصلدر این فصل، داده

طراحی ،هامشاهده فیلمای که جهت ها در قالب جداول جداگانهدر بخش نخست به توصیف و تحلیل هر یک از فیلم

خواهیم پرداخت. ،شده بود

های بدست آمده از استخراج انی دادهجهت ترسیم توزیع فراون فصل، به تجزیه و تحلیل مضامین در بخش دوم از ای

کند.های الزم را جهت پاسخ به سوال نخست پژوهش، فراهم مینتایج این بخش، یافته پردازیم.ها میفیلم مضامین

ه ک« نیانهای ایراها و نگرشپیمایش ارزش»های گزارش ملیین پژوهش با دادها هایبه مقایسه یافتهش سوم، خدر ب

نتایج این بخش نیز، اطالعات مورد نظر گماریم.صورت گرفته، همت میدر سطح کشور 7931موج سوم آن در سال

سازد.برای پاسخ به سوال دوم پژوهش، مهیا می

ته ها پرداخفیلم سطح دومو های سطح اول تحلیل های صریح و ضمنی مندرج دربه کدگذاری پیام در بخش چهارم نیز،

ه به پژوهش ترسیم گردد. با توج هاییافتهآید، مدل تحلیلی ند بدست میشود تا با مقوالت مفهومی که از این فرایمی

توان به سوال سوم پژوهش پاسخ داد. نتایج این بخش هم می

ها در این بخش در سطح توصیفی ـ تحلیلی بوده و در اینجا درصدد اثبات آوری است که تجزیه و تحلیل دادهبه یادالزم

ای ، سواالتی برای اجرهای کیفیشناسی پژوهشو روش لهمسأای خاص نیستیم، چرا که بنابر ماهیت و یا رد فرضیه

شد.ی شدند که در فصل پنجم به هر یک از آنها پاسخ داده پژوهش طراح

هافیلم بخش یکم: توصیف و تحلیل 1ـ4

صه ، ابتدا خالشود. در این جداولمیها طراحی شده بود، به طور جداگانه ارائه فیلممشاهده جداولی که برای در این بخش،

نوع وعمده بازتابی طبقهعی هر فیلم، استخراج و درج گردید. سپس داستان هر فیلم و سپس مضامین اصلی و فر

حلیل تو (های صریحپیامتحلیل سطح اول)به ،هامشاهده فیلمول ااست. در انتهای جدثبت شده م لهر فیبندی نپایا

شود.اشاره می هر فیلم (ضمنیهای سطح دوم)پیام

84

داستان خالصهد منا است که از همسر خود جدا شده اما از آنجا که هنوز به هم عالقهزندگی یک سوپراستار سینمداستان درباره

کند.در نهایت باز با همسر خود آشتی می هایی در جریان داستان،هستند، طی کشمکش

طالق موضوع

مضامین اصلی

طالق

روابط زنان و مرداناختالل در

زندگی یک سوپر استارسبک

به زنان و مردان زدن جشن طالق، مهریه، تعریف نقش زن در خانه، برچسب فرعیمضامین

باالطبقه طبقه بازتابی

بسته: باز/ نیمهباز / بسته خوش :/ خنثیخوش/ تلخ نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

ها و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی آن بهالیهپیام صریح فیلم درباره پیامدهای طالق در زندگی است که البته به طور عمیق نپرداخته است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ضد ارد. روابطی که اگر برروابط سالم بین زنان و مردان در خانواده و جامعه اشاره داختالل در ضمنی فیلم به تحلیلود. شمیآدمها اشد، موجب تنهایی و جدایی بای و ... های کلیشهبرچسب زدنبر مبنای یکدیگر، غیرمحترمانه،

تواند در زندگی و روابط هر شخصی مسئله میاین تواند مرهمی بر آن باشد. هایی که جشن طالق هم نمیجدایی اتقاق بیفتد، حتی اگر سوپراستار سینما باشد.

ـ مشاهده فیلم1جدول شماره

باطبایی سید کمال ط کننده:کارگردان: محمد حسین لطیفی تهیه نویسنده: پیمان عباسی نام فیلم: توفیق اجباری

6831سال اکران:

84

فیلم ـ مشاهده2شماره جدول

کننده: غالمرضا موسویتهیه کارگردان: فریدون جیرانی نویسنده: فریدون جیرانی وینام فیلم: پارک

6831سال اکران:

خالصه داستان

ها در یک رکند. ش زندگی میروانشناس نامادری جوان و الخمر دائم یپدر با متمول ایها دختری جوان از خانوادهر

کوهیار بهبعد از مدت کوتاهی شود.خوش قیافه و ثروتمند آشنا می، تیپجوان خوش کافی شاپ با کوهیار

ها اندک راندککنند. پس از ازدواج ها، این دو با هم ازدواج میرغم مخالفت نامادری رها آمده و علیخواستگاری ر

پریش کوهیار و مادرش، ارهای رواندر نهایت به دلیل رفت شود تاهای روانی کوهیار و مادرش مشکوک میبه رفتار

شود. رها نیز به بیماری روانی مبتال می

اختالل روانی موضوع

روابط دوستی پیش از ازدواج، اعتیاد به الکل، عشق خاص و جنون آسا، انتقاماختالل روانی، مضامین اصلی

خیانت، طالق، روابط پیچیده مضامین فرعی

باال طبقه بازتابی

بسته تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: خوش/ تلخ/ خنثی: پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

آن به بتالم بیماران و روانی های جیرانی به مسائلنیز به تبعیت از بخش قابل توجهی از فیلم« پارک وی»فیلم

ریشهای روان پهای روانی و آدمموقعیتترین فرم پرداختن به پرداخته است که شاید بتوان این فیلم را صریح

دانست. )مادر روانی، پسر روانی و در نهایت عروس روانی(

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

کند. از طرف دیگرو نتایج ناگوار آن را مطرح و نقد می عمومی اماکن در پسر و دختر آشنایی مسئله ،ویپارک

وانان اشاره ج ی، به نظارت بیشتر بر روابط انسانی خصوصاًتشناخهای روانوی با اتکا به دیدگاهتوان گفت پارکمی

دارد و خواهان مراقبت بیشتر جامعه از این قشر در معرض آسیب است.

05

داستان خالصه

شود کند، در حین تعقیب نامزدش با دختری آشنا میپسر جوانی که نامزدش بخاطر نداشتن شرایط ازدواج ترکش میدوی اینها با یکدیگر آشنا شدن و این دو سعی در بر هم که او نیز مورد ترک نامزدش قرار گرفته، از قضا نامزد هر

شوند.مند میزدن رابطه آنها دارند که خودشان به هم عالقه

وفایی در عشقبی موضوع

وفایی در عشق بخاطر مسائل مادیبی مضامین اصلی

مشکالت جوانان برای ازدواج مضامین فرعی

طبقه باال و طبقه متوسط طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( پیام صریح فیلم درباره در نظر گرفتن معیارهای ثروت و شهرت بجای عشق و دوست داشتن در ازدواج است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ها و معیارهای انتخاب همسر در این فیلم با به تصویر کشیدن سبک زندگی تجملی و مرفه قابل بیان تغییر ارزشهای تواند نشانه از هم گسیخته شدن روابط افراد و دوباره وصل شدن دانهاست. همچنین پاره شدن تسبیح در فیلم می

ر افراد داشته باشد. روابطی که نه بر مبنای مادیات، که بیشتتواند نشان از وصال و انسجام روابط تسبیح در فیلم می گیرد. مندی شکل میبر عالقه

ـ مشاهده فیلم3جدول شماره

خش کننده: عبداهلل علیخانی، حسین فرحبحسینی تهیهنام فیلم: کالغ پر نویسنده: حسن انصاریان کارگردان: شهرام شاه

6831سال اکران:

05

داستان خالصهشود، پس از آن به نیت دستیابی به پول، به دختر مردی در حین دزدی از یک خانه، متوجه خودکشی دختر آن خانه می

کند تا به عشقش برسد.جوان کمک می

عدم خودباروی موضوع

مضامین اصلی

دزدی

اخاذی

خودباوری جوانانعدم

بیکاری جوانان مضامین فرعی

طبقه باال و طبقه پایین طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( باشی.پیام صریح فیلم این نکته است که برای رسیدن به عشق، ابتدا باید خودت را باور داشته

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

تواند اشاره به عدم خودباوری جوانان امروزی و اعتماد به نفس پایین آنها جهت رسیدن به تحلیل ضمنی فیلم می هایشان داشته باشد.خواسته

ـ مشاهده فیلم4جدول شماره

زیری وکننده: سید محسن نام فیلم: کالهی برای باران نویسنده: فریدون فرهودی کارگردان: مسعود نوابی تهیه

6831سال اکران:

05

داستان خالصههایشان بطور دانند تا اینکه بچهداستان درباره مردی است که دو زن و دو بچه دارد ولی هیچکدام از زنان این را نمی

کنند تا به کمک پدر این موضوع را به مادرانشان بگویند.اتفاقی در مدرسه این موضوع را می فهمند و تالش می

کاریپنهان موضوع

مضامین اصلی

کاریپنهان

دروغگویی

زن دوم

فضولی، همدلی مضامین فرعی

متوسط طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( کاری و دروغ در روابط زناشویی است.پیام صریح فیلم در رابطه با پنهان

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

بر مال کاری یک روزیگردد که همیشه ماه پشت ابر نمیمونه و هر پینهانالمثل برمیمعنای ضمنی فیلم به این ضرب شود. می

ـ مشاهده فیلم5جدول شماره

رتیپی کننده: علی سعبدالهی کارگردان: وحید نیکخواه آزاد تهیهنام فیلم: نصف مال من، نصف مال تو نویسنده: اصغر

6831سال اکران:

05

داستان خالصهشود پسری که شرایط عروسی گرفتن برای رضایت مادرزنش را ندارد، به طور اتفاقی با دختری که از خارج آمده آشنا می

گیرند.عروسی میو در انتها به همراه این دختر که نامزد ایرانی دارد، جشن

شرایط ازدواج موضوع

مضامین اصلی مشکالت جوانان برای ازدواج

نگرش مردان ایرانی نسبت به همسرانشان

نشان دادن مردهای ایرانی، ها، غیرتها از ایرانیترس خارجی مضامین فرعی

طبقه باال و طبقه پایین طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

پیام صریح فیلم از یک سو درباره مشکالت جوانان برای ازدواج و از سویی دیگر درباره بازنمایی تصویر ایرانیان در باشد.ها میذهن غربی

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

در انتهای فیلم، طبقه دارا به زوج طبقه پایین جامعه جهت برگزاری مراسم عروسی کمک میکنند تا جبران حمایت از از جمله تواننامزد خارجی فرد دارای فیلم باشد. البته نشان دادن غیرت و مردانگی و اعتقادات طبقه پایین را نیز می

مادی در تعامل سینما و مخاطبان شکل گرفته است. ضمن اینکه های متهای سینمایی دانست که در طول سالکلیشهداده نیز مضموم شمرده نشد و در انتهای فیلم، او نیز به همراه های مختلفی را فریب میدار که زنکاری مرد هتلفریب

کند. دو زوج دیگر، مجدد ازدواج می

ـ مشاهده فیلم6جدول شماره

ش عبداهلل علیخانی، حسین فرحبخ کننده:نام فیلم: مهمان نویسنده: حسن انصاریان کارگردان: سعید اسدی تهیه

6831سال اکران:

08

فیلم ـ مشاهده7شماره جدول

کننده: مسعود کیمیاییتهیه کارگردان: مسعود کیمیایی نویسنده: مسعود کیمیایی رییس نام فیلم:

6831سال اکران:

خالصه داستان

یقیرف گذشته از وی. شودمی ایران وارد است تباهی معرض در و سیاهی قعر در که پسرش سیامک خاطر به رضا

و است گریخته ایران از سالها قتل اتهام دلیل به رضا. است سیامک است که او هم دنبال پلیس سرهنگ که دارد

تالش امکسی نجات و یافتن برای دو هر و شودمی ثابت رضا بیگناهی جریانی طی. هست نیز او دنبال به سرهنگ

به کسیام که این از او .است تبهکاری و قدرتمند مرد( مخدر مواد) کننده پخش( ارجمند داریوش) رئیس. کنندمی

نیز مهمی اسناداینکه خصوص به ،است خشمگین بسیار اندرفته بیرون او دایره از( طال) دلخواهش دختر همراه

داده خود اندب اعضای به را آنها دستگیری دستور رئیس. است مانده سیامک نزد ،باند اعضای و مشتریان به مربوط

سیامک و است داده ترتیب بزرگی مهمانی رئیس. شوندمی برده رییس نزد و افتندمی دام به طال و سیامک. است

سیامک کمک به دو هر سرهنگ و رضا پایان در اندازد.می وحشی هایسگ قفس درون را مصدوم و خورده کتک

یدهد. مهماناست، می رضا قدیم دوستان از که فرخ نام به باند اعضای از یکی را محل نشانی روند کهمی طال و

.شودمی کشته خود باند اعضای از یکی توسط او و میخورد هم به رئیس

مافیای مواد مخدر و فساد سیستمی موضوع

مضامین اصلیمعاصر، زمان شرایط در فاسدسازی روند و اجتماعی مختلف طبقات در مواد مخدر، فروشندگان مواد مخدر، فساد

بندیگردان، شرطعشق، رفاقت، قرص روان

نوستالژی، تقابل مظلوم و ظالم مضامین فرعی

باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

های ممایۀ فیلگری که معموال درونلوطی و رفاقت پرستی، ناموس شعارهای جز به« رییس»معنای صریح فیلم

در این همچنین .است جوانان میان در فساد اشاعه و مخدر مواد فروشندگان کیمیایی است، مسئلۀ اعتیاد، مافیای

کند.بیان می پول و عشق، انسان ،فیلم نیز کیمیایی به سیاق معمول دیدگاهش را در خصوص زندگی

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

های مافیایی در حال رشد و قدرتیکی از معانی ضمنی فیلم به این نکته اشاره دارد که در جامعه امروز، سیستم

های امروزی را به خطر انداخته است. گرفتن هستند که زندگی نسل

ا ب پنداری مخاطبهای کیمیایی همذاته طور معمول در فیلمتوان اشاره کرد که باز طرفی به این نکته هم می

نسبت مترح های منفی فیلم وشخصیت این رفتارهای افتد و مخاطب جذبهای ناسالم به خوبی اتفاق میگرایش

نیز صادق است. « رئیس»شود که این مقوله در خصوص فیلم می آنها به

00

فیلم ـ مشاهده8شماره جدول

احمدرضا معتمدی کننده:تهیه کارگردان: احمدرضا معتمدی نویسنده: احمدرضا معتمدی نام فیلم: قاعده بازی

6831سال اکران:

خالصه داستان

«داراها» ارودستهد به فرشته تعلق و «ندارها» دارودسته به نارگیل تعلق اما. شودمی آشنا فرشته با جریان یک در نارگیل

سرافیلا خود پدربزرگ آنجا در شود،می وارد داراها جشن به خواستگاری برای نارگیل وقتی. شودمی دو آن پیوند از مانع

یمارستانب به ندارها دارودسته نارگیل، اطالع با. کندمی بیمارستان روانه را اسرافیل رویارویی، این و بیندمی را خان

هولابوال میان این در. شوندمی روبرو داراها ممانعت با آنجا در که کنندمی اقدام پدربزرگشان بردن برای و ریزندمی

با و ردبگی ماهی آلود گل آب از گیردمی تصمیم بیند،می اوج در را گروه دو درگیری وقتی خان اسرافیل بزرگ پسر

آوردن اب تا کندمی پیشنهاد داراها به رو این از. کند سرکیسه را همه آمده، پیش شلوغی در خان اسرافیل ثروت چپاول

روتث برای را آنها شده تحریک حرص فرشته، و نارگیل ازدواج طریق از آنها سبیل کردن چرب و پدری خانه به ندارها

وضعیت باشرم افشاگری و کندمی باز ماجرا به کارآگاه بیمارستان پای در پدربزرگ ناگهانی شدن گم. بنشانند فرو پدری

رفتص را آنجا و ریزندمی داراها ملک به زودتر ندارها اما دهند،می تن ابوالهول پیشنهاد به آنها و کندمی دشوار را داراها

نفع به رگپدربز ارث ظاهری تقسیم با و کندمی خانه روانه را بدلی اسرافیل اژدر، با دوستی طریق از ابوالهول. کنندمی

کندمی پیدا هرا پدربزرگ گاه مخفی به بدلی اسرافیل با مباشر، فریب طریق از و بخشدمی موقت تسکین را آنها ندارها،

سرافیلا امالک و اسناد گاه، مخفی در ابوالهول. ریزدمی بیرون داراها ملک از را ندارها بدلی، اسرافیل دادن لو با سپس و

هنگام هولابوال ندارها، رسیدن سر با و افتدمی ندارها دست به بدلی اسرافیل کارآگاه، حماقت با اما کند،می خود نام به را

ارگیلن وصال به حکم خان اسرافیل و شودمی دستگیر کرده، پنهان آن در را خان اسرافیل که چمدانی با خانه از فرار

.رودمی جدید زندگی یک سوی به ندارها با و کندمی فرشته و

طبقه دارا طلبیثروت و خواهیزیاده بر ندار هایآدم روابط در موجود صفای و فقر و قناعت برتری موضوع

تعامل و کشمکش داراها و ندارها مضامین اصلی

- مضامین فرعی

و پایینباال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

ار به شمهای داستان، ارجاع بیمنظر موضوع، شخصیتهای موجود در این فیلم چه از با نادیده گرفتن تمام سردگمی

یران حشر و ای که هم با فققصۀ مرد دوزنه»و با اتکا به داستان اصلی مبنی ی که ربطی به قصۀ اصلی ندارندهایفیلم

زیاده رب ندار آدمهای روابط در موجود صفای و فقر و قناعت صریح فیلم را برتری پیامتوان می« نشر دارد و هم با فقرا

طلبی افراد غنی دانست. ثروت و خواهی

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

های فرودست و پایین جامعه با طبقه فرادست تلقی کرد که بر سر توان تقابل گروهیکی از معانی ضمنی فیلم را می

حق خود از میراث مادی و معنوی جامعه در تالش و درگیری با یکدیگر هستند.

05

فیلم مشاهده ـ9شماره جدول

اداتیانس کننده: سیدجمالتهیه آور کارگردان: پریسا بخت نویسنده: اصغر فرهادی دایره زنگی نام فیلم:

6831سال اکران:

خالصه داستان

ین کند. همان شب با ماشتصادف میدزد و ماشینی با پالک دولتی را از مقابل کیوسک روزنامه فروشی می ،شیرین

و د ید بعد از صافکاری به خانه بروگوید که ماشین پدرش است و باشود و به او میکند و با محمد آشنا میتصادف می

های ماهواره اش برای نصب دیشدهد و به جای داییهزینۀ صافکاری را هم ندارد. محمد قول کمک به شیرین را می

دارد. پی در را اتفاقاتی آپارتمان به آنها رود. ورودآپارتمانی در شمال شهر می همراه با شیرین به

همزیستی اجتماعی موضوع

مدرن در خانواده های ایرانی دنیای کنترل غیرقابل عوامل و خود مذهبیـ سنتی هایارزش عدم ایجاد تعادل مابین مضامین اصلی

مضامین فرعی

مخدر، دموا به اعتیاد نشینی،اجتماعی، فرهنگ آپارتمان های فرهنگی ـوالدین، تفاوتفکری فرزندان و هایتناقض

قربانی اجتماعی، کنترل نیروهای و پلیس به اعتمادی بی و انحراف، مردساالری، ترس آن تبع به و روسپیگری، فقر

.مجرمین جای به گناهبی افراد شدن

باال طبقه بازتابی

تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح( روشنفکری ایران. شبه و سنتی هایخانواده در بغرنجی عامل عنوان به"ماهـواره" مطرح شدن موضوع

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

تالش هر یکی از سکنۀ ساختمان برای ،شود. شاهد مثال این مدعاعدالت اجتماعی در دایره زنگی به چالش کشیده می

به خواست و منفعت خود توجه به خواست همسایه خود. به عبارتی هر یک از افراد صرفاًبی ،رفع مشکل خود است

لف است. ه اقشار مختتوان به فضایی اشاره کرد که در پی آن پیگیری تغییر در جامعه مورد توجهمچنین می دارند. توجه

بینی و جنبشی اجتماعی هستند.ای از مردم هر لحظه منتظر وقوع اتفاقی غیر قابل پیشهعد رسدبه نظر می

05

فیلم ـ مشاهده11شماره جدول

سعید سهیلیکننده: تهیه سهیلی کارگردان: سعید سهیلی سعید نویسنده: نام فیلم: چارچنگولی

6831اکران: سال

خالصه داستان

سببم یک هر زندگی ادامه طی در و برخوردارند متضاد افکاری از اندچسبیده هم به کتف ناحیه از که برادر دو

مراجعه اذقح پزشکی به وابستگان و بزرگان و محل روحانی هایتوصیه با سرانجام تا شوندمی مشکالتی بروز

.شوندمی جدیدی زندگی آغازگر آزاد و مستقل کدام هر آمیزموفقیت جراحی با و کنندمی

دین و دنیا و تعامل تقابل موضوع

ی و غیردینی دینتعامل و تقابل نگاه و سبک زندگی مضامین اصلی

های مختلطگردان، مهمانیهای روانریا، تظاهر، قرص مضامین فرعی

متوسط طبقه بازتابی

باز/ بسته/ نیمه باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

ه است. دین و دنیا پرداختو تعامل به موضوع تقابل کننده قصد داردفیلم چارچنگولی با بیانی ساده و سرگرم

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

در بعدیو نگاه تک توان نقدی به سبک زندگیهای افراط و تفریطی که در فیلم به نمایش درآمده را میدیدگاه

ی فیلم جهت نیز با پیشنهاد روحان آمیز اعتقادات دینی و زندگی غیردینیتضمن اینکه پیوند مسالم دانست. جامعه

های فیلم است.رفتن به مشهد از مسیر شمال نیز از دیگر پیام

04

فیلم ـ مشاهده11شماره جدول

اکبریعلی کننده: محسننویسنده: نغمه ثمینی، رضا مقصودی کارگردان: کمال تبریزی تهیهاست میان در زن یک پای نام فیلم: همیشه

6831سال اکران:

خالصه داستان خصمانه طالق به کارشان ،عاشقانه ازدواج یک رغم به که است جوان شوهری و زن این فیلم روایتگر

.شودمی باز ماجرا به زیادی افراد پای میان این در و رسیده

زناشویی روابط در اختالفات موضوع

مرد و زن زنان، تقابل پنهان قدرت مضامین اصلی

مضامین فرعیاحترام به همسایه، دوگانگی در ظاهر، روسپیگری، اشاره به جایگاه پایین زن در جامعه، نگاه رایج به زنان

های همسریابیبیوه، دخالت دولتمردان در امور نامرتبط، مدیران فاسد، سایت

متوسط طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایاننوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

با نگاهی کمدی محوریت مشکالت زندگی زناشویی، مسائل « همیشه پای یک زن در میان است»فیلم

ند. از کپیشنهاد برای ازدواج موقت را بیان میمختلفی همچون نگاه منفی به زنان مطلقه، مدیران فاسد و

پردازند. دهد که زنان در برخی مواقع با ابزارهایی به آزار مردان میطرفی در دیدگاهی مقابل نشان می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ه ب های جنسیتی در مورد جامعه در این فیلمدوگانگی در رفتار، نگاهی ابزاری به زنان و همچنین ارائۀ حکم

خوبی قابل مشاهده است.

04

فیلم ـ مشاهده12شماره جدول

یرهادی تهیه کننده: محمد پ کیاکیا کارگردان: ابراهیم حاتمیابراهیم حاتمی نویسنده: چیستا یثربی ـ دعوت نام فیلم:

6831سال اکران:

خالصه داستانهای مختلف اجتماعی در خصوص باردار بودن آنان است اطالع زنان در جایگاهدرباره داستان فیلم دعوت

شود.هایی اپیزودیک با حلقۀ اتصال مسئلۀ سقط جنین روایت میداستان ،که در پی این اطالع

سقط جنین موضوع

مضامین اصلی سقط جنین

باروری ناخواسته

پولی ای، بینازایی، نقص ژنتیکی، رحم اجارهخیانت، نگاه منفی به سقط جنین، مضامین فرعی

طبقه باال، متوسط، پایین طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

نباید شده عوتد دنیا این به که جنینی» که است این فیلم پیام و است جنین سقط مسئله پیرامون ،فیلم

هک بازیگر زن یک ،(ایصیغه) شوهر بی زن یک ساله، شصت زن یک آینده مادر اگر حتی «شود سقط

.اشدب شوهر از بریده زنی یا بازکن چاه شوهر یک با شهر در آواره زنی دارد، دوست فرزند از بیش را کارش

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

زن در .توان این مهم را دیداستناد به اپیزودهای مختلف می تعریف نهایی زن در قالب مادر؛ به عبارتی با

نهایت با نقش مادری و با اتکا به قدرت باروری ارزیابی جامعۀ ایران در هر نقش و جایگاه اجتماعی در

های صورت گرفته از سوی جامعه برای شود. از طرفی این نقش برای زنان مبنای بسیاری از داوریمی

توان این مهم را دریافت که حتی مقولۀ فرزند نیز از عرف جامعه با اتکا به اپیزود سوم می آنهاست. از طرفی

کند. به عبارتی پذیرش باروری برای زنان میانسال فاقد فرزند، مقبول و برای همین دسته از زنان تبعیت می

دآوری فت حتی مقولۀ فرزنگتوان به عبارتی می برخوردار از فرزند، با اتکا به عرف مایۀ سرافکندگی است.

شده در های بیانهمچنین عدم تسلط زنان بر بدن خود یکی دیگر از داللت تابع فرهنگ و ایدئولوژی است.

این فیلم است.

55

فیلم ـ مشاهده13شماره جدول

بخشفرح حسین ،علیخانی کننده: عبداهللتهیه حسینیشاه زاده کارگردان: شهرامرفیع نویسنده: احمد اند نام فیلم: زن ها فرشته

6831سال اکران:

خالصه داستان

انجام که ـ مسافرت یک در کرده، شوهرش نام به را اشخانه و نمایشگاه و است شوهرش عاشق که پولدار زنی

کرده هاستفاد زنان به همسرش عالقه از دوستانش از یکی همدستی با و بردمی پی همسرش خیانت بهـ شودنمی

.کند تبدیل قبلی پاس و آس مرد همان به را شوهرش و برگرداند را خود ثروت تا کشدمی اینقشه و

خیانت موضوع

یابی به حق و حقوق زنان با مکر، جداییخیانت، تنوع طلبی در رابطه، ارجحیت پول در زندگی، دست مضامین اصلی

مادر تنها، حق سفر زنان زندگی مستقل زنان، مضامین فرعی

باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

وان به دیدگاه تخیانت مردان به همسرانشان به دلیل تنوع طلبی است. در کنار این مضمون می ،نخستین پیام فیلم

نیز اشاره کرد.مادی مرد برای ادامه زندگی

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

شود. این در حالییکی از عوامل اصلی در ایجاد بحران خانواده در دوران امروز از خیانت در روابط زناشویی متنج می

انند میابی به حقوق خود باز میدیده در بسیاری از موارد از دستاست که به دلیل عدم حمایت قانون از زنان آسیب

گیرد. همچنین در بسیاری از موارد نادیده گرفتن خطای مرد و تنبیهی برای فرد خاطی در نظر نمی ،قانون و عمالً

شود که خود پیامدهای بسیاری را برای زن و مرد افتد که به از هم پاشیده شدن خانواده منجر میبخشش اتفاق نمی

و بعضا کودکان به همراه دارد.

55

داستان خالصه

دزد که قبال دزدان دیگری آن را از موزه فرش دزدیده بودند و همین میدزدی جوانی به طور اتفاقی فرش گرانبهایی را شود تا اینکه در انتهای فیلم، فرش توسط خانمی که عاشق میراث موضوع سبب کشمکش برای تصاحب آن فرش می

شود.فرهنگی است به موزه باز گردانده می

دزدی موضوع

سرقت میراث فرهنگی مضامین اصلی

های دزدقاچاقچیان، مال خرها، الت مضامین فرعی

پایین طبقه بازتابی

بسته: باز نیمه/ بسته/ باز خوش: خنثی/ تلخ/ خوش نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( پیام صریح فیلم درباره دزدی، حرص و طمع است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

های دانست که برخی افراد جامعه، بخاطر پول، در زیر پا گذاشتن ارزشتوان در توصیف وضعیتی پیام ضمنی فیلم را می کنند.اخالقی و فرهنگی با یکدیگر رقابت می

مشاهده فیلمـ 14جدول شماره

کننده: همایون اسعدیان علیرضا محمودی کارگردان: همایون اسعدیان تهیه نام فیلم: ده رقمی نویسنده:

6831سال اکران:

55

داستان این فیلم، روایت مقاطعی از زندگی افراد مختلف است که هر کدام به نوعی درگیر رابطه های عاشقانه هستند. داستان خالصه

عشق موضوع

مضامین اصلی عشق فقر

کودکان کار، طالق، مزاحمت برای زنان، زن دوم، دروغ مضامین فرعی

طبقه باال و طبقه پایین طبقه بازتابی

باز: نیمه باز خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

زندگی ، بر تاثیرگذاری عشق در مسیرعشق در زندگی افراد مختلف هایی مقطعی از داستانروایتپیام صریح فیلم با کند.ها تاکید میآدم

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

در پرتو طبقات مختلفجامعه از اقشار و ضمنی فیلم، به تصویر کشیدن زندگی و مسائل و مشکالت افراد تحلیلای ه، نقدی بر عشقبا طرح اسطوره روز عشق قصد دارد فیلم رسدبه نظر می همچنینهای عاشقانه است. روایت

.مدرن نیز داشته باشد

ـ مشاهده فیلم15جدول شماره

دوست، حمیدرضا آذرنگ( نام فیلم: مجنون لیلی نویسنده: فرهاد طب نوری، مسعود صحت، مشاور فیلمنامه)هادی مقدم

6831کننده: قاسم جعفری سال اکران: قاسم جعفری تهیهکارگردان:

55

فیلم ـ مشاهده16شماره جدول

میریکننده: سعید حاجیتهیه کارگردان: رضا کریمی نویسنده: محمد هادی کریمی نام فیلم: انعکاس

6831سال اکران:

.گیرندقرار میداستان زوج جوانی است که در معرض آزمون وفاداری به یکدیگر ،انعکاس خالصه داستان

اخالق موضوع

های خانوادگی و عاطفی، وفاداری به همسربحران مضامین اصلی

دوستی دختر و پسر، پنهانکاری، استفاده ابزاری از زنان، روابط پشت پرده کاری، مضامین فرعی

باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته نوع/ پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

ولی شودکند. با آنکه برای هر دو امکان خیانت به همسر فراهم میداستان فیلم از وفاداری زوج جوان حکایت می

گیرد. هایی نیز شکل میاگرچه در این بین سوتفاهم ،مانندهر دو به زندگی خود پایبند می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

های یتبا این تفاوت که شخص ،کندحکایت می« خیانت»های این دهه از مضمون این فیلم نیز به تبعیت از فیلم

ر عین برخورداری دبیانگر مرد تیپیکال ایرانی است که نیز زنند. شخصیت شهروز خجسته اصلی از این کار سرباز می

از ظاهر مدرن، تفکراتی سنتی دارد.

58

فیلم ـ مشاهده17شماره جدول

تهشایس کننده: مصطفیتهیه حقیقی مانی حقیقی کارگردان: مانی کنعان نویسنده: اصغر فرهادی، نام فیلم:

6831سال اکران:

خالصه داستان

سال زندگی 61کند که حاال بعد از را روایت می های قبلاستاد و شاگرد سال ،زندگی مرتضی و مینا ،فیلمداستان

قطال ماجرای شنیدن مشترک، مینا تصمیم به جدایی و ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارد. مادر مرتضی با

با ادرشم تا برود شمال به مینا همراه به گیردمی تصمیم مرتضی خاطر همین به رفته، وخامت به رو حالش پسرش

و یمرتض زندگی نابهنجار وضعیت این در. ندارد واقعیت آنها جدایی ماجرای که کند خیال هم، کنار در دو آن دیدن

ندگی بحران ز ها به ایران باز گشته،که بعد از سال آذر ـ خواهر مینا ـ ورود با. است نامناسبی اتفاق آذر حضور ،مینا

کند. طسق را بچه دارد قصد او و شود مواجه مشکل با طالق روند شودمی باعث مینا شدن حامله. شودمی بیشتر آنها

شاید که کسی تنها عنوان به خواهدمی علی دوست مشترک خود و مینا ببرد از بین از را بحران اینکه برای مرتضی

.ندنک ماجرا این وارد را خود کند می سعی اما علی. ببرد بین از را بحران و شود ماجرا وارد دهد گوش حرفش به مینا

بحران در خانواده موضوع

، اعتیادبرابری زن و مرد، عدم گذار از سنت به مدرنیتهبحران در زندگی مشترک، مضامین اصلی

پذیری مدیران، تفاوت طبقاتی، سوگواری در مرگ عزیز، زندگی مدرن در تهران، عدم مسئولیت مضامین فرعی

(طبقه مرفه و تحصیلکرده جامعهباال ) طبقه بازتابی

خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بستهخوش/ تلخ/ خنثی: نوع/ پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

مینا و آذر به عنوان خواهر، خانوادۀ مضمون اصلی فیلم حاکی از بحران در خانواده است. این بحران در روابط بین

آذر و سپس در رابطۀ مینا و مرتضی قابل مشاهده است. اگرچه تمرکز اصلی فیلم بر رابطۀ مینا و مرتضی استوار است

های مختلف همچون گرفتن چاه آشپزخانه و تالش برای باز کردن، پاره های مختلف فیلم با المانکه در قسمت

ه مینا به خانۀ علی و ... بیان شده است.شدن مانتوی مینا، پنا

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

را در سطوح مختلف اعم از روابط بین فرزندان، زوجین « زوال خانواده»توان با اتکا به مضامین بیان شده در فیلم می

نها در ، زوال تنو والدین و کودکان را فهم کرد. نکتۀ حائز اهمیت در خصوص این مهم آنست که با اتکا به فیلم ای

انویه فیلم مضمون ث شایدهای قبل جستجو کرد. توان در سالحاضر اتفاق نیفتاده است و زمینۀ این تغییر را می زمان

دانست. تقابل سنت و مدرنیتهنقد دیدگاه رایج در در توان را می

50

داستان خالصههای آشنا، برای رسیدن به این دختر با هم رقابت جوانگردد و تمامی دختری از خارج برای ازدواج به ایران بر می

آید.کنند، اما دختر به مرور زمان از شخصیت دیگری که تمایل به ازدواج با او ندارد خوشش میمی

ازدواج موضوع

خواهند به زندگی بهتر در خارج از کشور برسند.وسیله شدن ازدواج برای جوانانی که می مضامین اصلی

ـ فرعیمضامین

طبقه باال طبقه بازتابی

بسته: باز نیمه/ بسته/ باز خوش: خنثی/ تلخ/ خوش نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( های بهتر حتی از طریق وسیله شدن امر ازدواج است.پیام صریح فیلم به حرص و طمع افراد برای کسب موقعیت

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

های انسانی در ارتباطات بین افراد به خصوص در موضوع ازدواج است. به کمرنگ شدن ارزشپیام ضمنی فیلم ها در فیلم برای ازدواج با دختر از خارج برگشته، نشان از تغییر نگرش و سبک زندگی آنان دارد که تالش جوان

هایشان برسند. این ازدواج، یک شبه به همه خواسته اهند باخومی

ـ مشاهده فیلم18جدول شماره

قدرت ا... صلح میرزایی، علیرضا محمودی، بازنویسی)پیمان عباسی( کارگردان: قدرت ا... صلح میرزایی نام فیلم: دلداده نویسنده:

6831کننده: سید کمال طباطبایی سال اکران: تهیه

55

فیلم مشاهده ـ19شماره جدول

کننده: سید محمود رضویتهیه کارگردان: اصغر فرهادی نویسنده: اصغر فرهادی نام فیلم: درباه الی

6833سال اکران:

خالصه داستان

اند. گر زندگی چند خانواده است که برای گذراندن تعطیالت به شمال کشور سفر کردهداستان فیلم درباره الی، روایتها زندگی در آلمان به ایران بازگشته، در تالش هستند تا همسری را برای او بیابند که دوستان احمد که پس از سال

شود.می ناپدید دریا ساحلکاندیدای ازدواج در « الی»در این بین

اخالق موضوع

مضامین اصلی

های مهد به سفر رفته است/ سپیده با علم به نامزد داشتن الی او را گوید که با معلمدروغگویی: الی به مادرش میند/ کاطالعی میکند و از طرفی در آخر فیلم به خاطر جمع از موضوع نامزد داشتن الی اظهار بیبه احمد معرفی می

جواب مانده است.گویند که تلفن آنها بیو منوچهر بعد از تماس با مادر الی به بقیه جمع می احمد

کاری: امیر خطاب به سپیده: چرا نگفتی بهم؟ اگه گفته بودم که االن شمال نبودیم/ سپیده خطاب به جمع پنهان گوید: به من گفته بود که نامزد داره، من به شما نگفتم.می

و خانوادمون پاشدیم اومدیم اینجا بعد یه کنه؟/ آقای عزیز ما با زن و بچهرباره الی چه فکری میقضاوت: االن د دختری را برداریم با خودمون بیاریم که نامزد داره، زندگی داره که با این آقا آشنا بشه؟

وای زوجین، اعتماد به قانون، آموزش دروغگویی به کودکان، روابط صمیمانۀ دوستان، دع مضامین فرعی

متوسط طبقه بازتابی

بازباز: نیمهی: تلخ باز/ بسته/ نیمهخوش/ تلخ/ خنث پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

ح فیلم های صریترین پیامکاری الی و سپیده در زمرۀ مهمبهم ریختگی زندگی، روابط طبقه متوسط امروزی، پنهان است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ی که، اهای دوران دانشجویی پیوند خورده، به گونهزندگی نوین جوانان ایرانی که با نفوذ گسترده دوستی سبکمون ترین مضمسئله ازدواج و پیدا کردن همسری مناسب از خانواده به جمع دوستان انتقال پیدا کرده است. اما مهم

روغ در مسائل زندگی روزمره اشاره دارد. اینکه چگونه های زوال اخالقی از جمله ددرباره الی به بحث اخالق و جنبه آورد.هایی را به ارمغان میشود و بحرانساز مسائل مختلفی میدروغ، زمینه

55

ند. کشود و به عنوان برادر دوقولو با او ازدواج میجوان کالهبرداری که طی آشنایی با یک خانم، عاشق خواهر وی می داستان خالصه

ازدواج موضوع

مضامین اصلی

ازدواج کالهبرداری

فریب

طالق، تعصب و غیرت، ارزش کار هنرمندان، زن دوم، تفاوت های زنان و مردان مضامین فرعی

باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

ها، اعم از پول و عشق، از امکان توان برای رسیدن به خواستهمی در سطح اول تحلیل، با این پیام مواجه هستیم که فریب و کالهبرداری سود جست.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

کاری وجود ندارد، به طوری که مخاطب را با فرد کالهبردار همراه در این فیلم هیچ قبحی برای کالهبرداری و فریبآمیز و با غیرت مردان نیز بدون دلیل مورد مذمت قرار رفتارهای تعصباش برسد. همچنین کند تا او به خواستهمی گیرد.می

ـ مشاهده فیلم21جدول شماره

کننده: ابراهیم و اصغر بانک محمد)اصغر(بانک تهیهروش کارگردان: نام فیلم: دو خواهر نویسنده: حسین مثقالی، شعله نیک

6833سال اکران:

54

خواهد پسرش ازدواج کند.مرد پولداری که بخاطر داشتن وارث از فرزند ذکور می داستان خالصه

ازدواج موضوع

مضامین اصلی انتخاب همسر

ای سنتی مانند مهم بودن وارث ذکورعقاید کلیشه

مسائل ازدواج، وضعیت جوانان امروزی مضامین فرعی

طبقه باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( توان درباره دغدغه یک پدر پولدار برای ازدواج پسرش جهت داشتن وارث دانست.یام صریح فیلم را میپ

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ازدواج امعه امروزی و هم به کارکرد ها و معیارهای انتخاب همسر در جپیام ضمنی فیلم هم به کمرنگ شدن روش گردد.میبرای طبقه پولدار سنتی اشاره دارد که سبب تداوم نسل در این طبقه

ـ مشاهده فیلم21جدول شماره

گفتار کارگردان: کاظم راست گفتار نام فیلم: پسر تهرونی نویسنده: حمیدرضا محسنی، کاظم راست

6833کننده: خسرو امیرصادقی سال اکران: تهیه

54

فیلم ـ مشاهده22جدول شماره

تهیه کننده: علی سرتیپی نویسنده: سروش صحت کارگردان: حمیدرضا صالحمندنام فیلم: نیش و زنبور

6833سال اکران:

خالصه داستان

اسد و رضا که دوستانی از دو طبقه اجتماعی و اقتصادی متفاوتی هستند با کاله گذاشتن بر سر زنان مسن

رغم قولش برای رهایی رضا، به او نارو افتد و اسد علیضا به زندان میگذراندند تا اینکه رثروتمند روزگار می

نی و گیرد اما همواره با احساس بدبیشان از نو شکل میکنند و رابطهزند. این دو بار دیگر یکدیگر را پیدا میمی

شخص نهایت مشوند که در روند تا اینکه برای تصاحب ثروت افسانه با هم دوباره متحد میسوتفاهم پیش می

شود خود افسانه کالهبردار بوده است. می

دزدی و کالهبرداری موضوع

دزدی و کالهبرداری با اغفال زنان پولدار مضامین اصلی

های خیریه، سبک زندگی طبقۀ متوسط، سبک زندگی طبقۀ باال فعالیت مضامین فرعی

متوسط و طبقه باال طبقه بازتابی

خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بستهخوش/ تلخ/ نوع/ پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

پردازد که در نهایت با کالهبرداری دوبا دید کمدی به مقولۀ کالهبرداری از زنان پولدار می« زنبورنیش»فیلم

شاهده م در مضمون فیلم قابل« دست باالی دست بسیار است»المثل این ضرب ،زن از شخصیت اصلی داستان

است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی( لم است.های فیترین پیامهای غیر قانونی و توجه به منافع خود از مهمتالش برای کسب سرمایۀ اقتصادی از راه

55

فیلمـ مشاهده 23شماره جدول

ی کننده: سید مسعود اطیابتهیه کارگردان: سید مسعود اطیابی نویسنده: قربان محمدپور نام فیلم: خروس جنگی

6833سال اکران:

خالصه داستان

یم تصم ازدواجشان سالگرد روز در سبب این به ،نیستند راضی هم از که است شوهری و زن قصه ،جنگی خروس

عدم توانایی در پرداخت طلبکار هم مواجهگیرند که تا مدتی جایشان را با هم عوض کنند. در این بین با مشکل می

شند.کای که بر عهده دارند، زحمت میرسند که هر دو برای درستی وظیفهشوند و در نهایت به این نتیجه میمی

مرد و زن عدم برابری موضوع

دوئل من بهترم، مرد و زن عدم برابری مضامین اصلی

، خیانت هاروحیه انعطاف پذیری خانم مضامین فرعی

متوسط رو به باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته نوع/ پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

تهداش اشاره المثلضرب این به خواهدمی« مرد و زن عدم برابری»ساده و با تائید داستان یک خروس جنگی با

.«ساختند کاری بهر را کسی هر» که باشد

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

پیام ضمنی فیلم اشاره به برابرطلبی زنان در نتیجه فرایند مدرنیزاسیون جامعه است، موضوعی که با ساختارهای

فرهنگ سنتی جامعه در تضاد است.

55

فیلم ـ مشاهده24جدول شماره

کننده: محسن علی اکبریتهیه کارگردان: مازیار میری نویسنده: محمد رحمانیان نام فیلم: کتاب قانون

6833سال اکران:

خالصه داستان اسالم یند اصول با ایرانی مسلمانان رفتاری تناقض شاهداست که مسلمان تازه زن یک درباره فیلم این موضوع

.است

دوگانگی نظر و عمل موضوع

مضامین اصلی

وجهی تو اجتماعی و میزان انطباق آن با اصول اسالم: پذیرش اعتقاد مذموم بودن غیبت ولی بیارزیابی رفتار فردی

فروشی مرد میوه فروشبه این اعتقاد توسط زنان در مجلس سفره/ کم

های مذهبی مطابق با عرفرانی ارزشحکم

مضامین فرعیجبهه، عدم پذیرش رفتار و منش مخالف عرف توسط هایی همچون حضور در برخورداری از اعتبار با تکیه بر المان

های جامعههای مذهبی، مقایسۀ جامعۀ ایران با لبنان، اشاره به ضد ارزشگیریجامعه، سخت

متوسط به باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: نیمه باز پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

یلفگیری در امور مختپذیری و سختتوان در فیلم مشاهده کرد. عدم انعطافهای سنتی ایرانی را میخانوادهبازنمود

آل برای پسران همچون هایی مرتبط با عروس ایدهاز جمله ازدواج، مهمانی و ... قابل مشاهده است. همچنین دیدگاه

شود.بیان میزیبایی، توانایی در فرزندآوری و ... نیز مکرر در فیلم

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

تر و در سطح جامعه نیز نه تنها در سطح خانواده که در محیط کالن در این فیلم، دوگانگی نظر و عملتناقض

، به شودکه از فیلم برداشت میجریان دارد. همچنین تاکید بر دینداری ظاهری ـ توجه بیشتر به صورت تا معنا ـ

.یابدمطابقت میگفتمان حاکم نیز رسد با عملکردنظر می

55

فیلم ـ مشاهده25جدول شماره

بینکننده: محمد نیکتهیه کارگردان: تهمینه میالنی نویسنده: تهمینه میالنی نام فیلم: سوپراستار

6833سال اکران:

خالصه داستان

در غرق و گذرانخوش و مغرور آدمی به را او شهرت، و موفقیت که است سینما جوان سوپراستار یک زند کوروش

او به را خودش کندمی سعی نوجوانی دختر هایشفیلم از یکی فیلمبرداری صحنه سر. است کرده تبدیل فساد

کندمی ادعا رها. بردمی اشخانه به کند،می معرفی عظیمی رها را خودش که را دخترک کوروش، و کند نزدیک

. بود هشد آشنا مهناز با سالگی شانزده در او که زمانی است؛ ـ مهناز ـ او زندگی زن نخستین از کوروش دختر که

یدگومی هم رها. اندکرده سقط را شانناخواسته بچه سالها همان در مهناز و او گویدمی و کندمی انکار کوروش اما

را اشبچه واقع در اما کردهرا مطرح جنین سقط ادعای کوروش خاطر کردن آسوده و رضایت برای مادرش که

وا است، سنتی اخالق مبادی زنی که هم مادرش و دارد درگیری دوروبرش زنان با مدام کوروش. است داشته نگه

پول برایش که او از ترمسن و پولدار زنی است؛ زنان این از یکی شهال. کندمی مالمت زندگی نوع این بابت را

گذاردمی اجرا به را او بدهی هایچک از یکی شود،می روبرو کوروش خیانت و اعتناییبی با وقتی اما کندمی خرج

را او اشزندگی شیوه بابت که است درگیر هم رها با او همزمان،. کند فرار اشخانه از کوروش شودمی باعث و

به ددار که هایینشانی با کوروش. کندمی ترک را او رها کوروش، تند برخورد اثر بر سرانجام. کندمی سرزنش

رود.می رها جستجوی

اخالق موضوع

مضامین اصلی اخالق،

های زندگی یک بازیگر معروفپشت پرده

رنگ شدن اعتقاداتبارگی، اعتیاد به الکل، کمروابط نامتعارف، رفتارهای متکبرانه، فساد، زن مضامین فرعی

باال و نوکیسه طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: نیمه باز پایاننوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

ای هفساد و آزادیبند و بار، گذاری بر تصور پیرامون زندگی بازیگران که از نظر عرف جامعه با روابط بیصحه

این فیلم انجام شده است.حد و حصر همراه است، به خوبی در بی

تحلیل سطح

دوم

)ضمنی(

تن از مشهود است که این مهم ناشی از فاصله گرفتغییر یافته با اتکا به فرهنگ غربی در این فیلم سبک زندگی

فرهنگ و ناکارآمدی نهاد خانواده است. همچنین رفتار شخصیت اصلی داستان در این فیلم با زنان پیرامون خود

انه است. ط نگاه مردساالرحاکی از تسل

55

فیلمـ مشاهده 26شماره جدول

شایسته کننده: مصطفیتهیه اهلل کارگردان: حمید نعمت هادی مقدم دوست ،اهللنویسنده: حمید نعمت نام فیلم: بی پولی

6833سال اکران:

خالصه داستان راندیگ و همسرش خواهدنمی ولی شودمی بیکار ازدواج از بعد که است لباس طراح یک پولیبی ،فیلم داستان

.کندمی ترپیچیده را قضایا موضوع این و دهد نشان پولدار همه به را خودش همیشه کندمی سعی و بفهمند

، تظاهر به پولداریتناقض موضوع

مضامین اصلی

خوبی قرار ندارد اما حفظ ظواهر زندگی برایش اهمیت رغم اینکه از لحاظ اقتصادی در وضعیت تظاهر: ایرج علی

زیادی دارد )دست به هیچ کدوم از چیزهای تزئینی نمیزنی(.

ه در رفت ککرد تا همسرش از موضوع بیکاری او آگاه نشود به دفتری میبیکاری: ایرج در روزهایی که تالش می

شدند.آن تعدادی بیکار جمع می

پولی(فقر)بی

ج و گیرند(. گفتگوی ایرفهمند بیکار شدی، طالق میها تا میوجین بر اثر فقر: دیالوگ ایرج )زنتغییر روابط ز

رج )ایانددهد که مامورین برق برای قطع کنتور آمدهسالن پذیرایی وقتی همسرش به ایرج خبر میدر همسرش

بمیری من از دستت راحت بشم(.

مضامین فرعیتوجهی مردان به همسران خود، جایگزینی رابطه به جای ضابطه در محیط کار، بیدروغگویی مردان به همسرشان،

پولی و بدبختیرقابت در فضای خانوادگی، ترس از بی

متوسط طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

وان تناقض تمایه اصلی فیلم را میدرون تلفی را دستمایه خود قرار داده ومسائل مخ اجتماعیاین فیلم در ژانر کمدی

بیانگر ،شخصیت پرویز همچنین های گوناگون بیان شده است.های مختلف و با الماندر بخشو تظاهر دانست که

ف دست به عمل های مختلبازار آشفتۀ اقتصادی کشور است که هر فردی صرف نظر از تخصص و مهارت در حوزه

زنند.می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ولی پتوان تاثیر بیکاری بر رویۀ زندگی فرد دانست. اینکه چگونه بیکاری و به موازات آن بینخستین پیام فیلم را می

در ذارد. گگذاری عالوه بر سطح و کیفیت زندگی، بر روابط همسران نیز تاثیر میگذارد. این تاثیربر زندگی تاثیر می

کرد. نیز اشاره ایران جامعه در تظاهری زندگی سبک نوعی به یا کردن تظاهرتوان به های مطرح شده میکنار مقوله

58

داستان خالصهداستان فیلم درباره فرد خواننده و بازیگری است که پدر نامزدش عقاید مذهبی دارد و موافق ازدواجشان نیست، اما در

کند. انتهای فیلم نظرش تغییر می

ازدواج موضوع

خوانندگی و بازیگریهای مدرن مانند تغییر نگرش و عقاید سنتی به پدیدهازدواج، تغییر اصلیمضامین

ـ مضامین فرعی

متوسط رو باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( در رابطه با ازدواج جوانان امروزی است.عقاید سنتی گیری سخت پیام صریح فیلم درباره

تحلیل سطح دوم

)ضمنی( ت.زندگی و ازدواج دانسنگاه سنتی و مدرن در سبک و تغییر تقابل کننده بهفیلم با بیانی ساده و سرگرماین

ـ مشاهده فیلم27جدول شماره

ر شعبانی کننده: ناصتهیه نام فیلم: زندگی شیرین نویسنده: قدرت اهلل صلح میرزایی کارگردان: قدرت اهلل صلح میرزایی

6833سال اکران:

50

شود،می ریبست بیمارستان در بیماری خاطر به که السادات،احترام اشخاله. است برگشته خارج از تازگی به پوپک

سپارد.می است خشکه مقدس فردی که ماشااهلل مش مباشرش، به را وی خالصه داستان

تقابل سنت و مدرنیته:

ما دگر اندیش ها در مضیقه ایم

توالت فرنگی و توالت ایرانی

واز خواندن زیر پنجره/ ایمیل ساختنآ

چای نبات/ عرق

سفر زیارتی/ از خارج برگشته

موضوع

ازدواج در سن باال، ناکامی های مکرر)من معتقدم زن باید از سبد خانواده ما حذف بشه( ازدواج:

.خوارزنان: زن که از گوشت مهم تر نیست، این همه آدم گیاهاعتقادات افراطی درباره

کرد بزنم توی گوشش(ام حکم میروی پوپک)وظیفهت: دست بلند کردن اعتقادا در تعصب

مضامین اصلی

شماره گرفتن راوبط زن و مرد: محرم و نامحرم، دوست پسر،

غیرت، تعصب= مردانگی

تکثیر سی دی و دی وی دی غیر مجاز

رباره بقیه قضاوت کنی، دوست داریدم خودخواهی هستی چون به خودت اجازه میدی دقضاوت درباره دیگران: آ

ی میکنی، بقیه هم زندگی کنند.هرطوری تو زندگ

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه متوسط رو به پایین

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

شرایط زندگی را برای نسل جدید سخت کرده است اشارهیح بر اعتقادات افراطی مذهبی که این فیلم به طور صر

است. مقدس خشکه مذهبیِ تیپِ از اینماینده عنوان به ماشاءاهلل دارد. مش

تحلیل سطح اول

)صریح(

دهه اواخر زندگی به کهاین عین در این فیلم .دارد مشکل شرع احکام به تقید نه و تحجر با ،فیلم در واقع داستان

و ماشاهللشم بین مختلف صور به مدرنیته و سنت تقابلپردازد. می مدرنیته و سنت تقابل به ، هشتاد اشاره دارد

ستا موضوعی شود. اینسامی دیده می گاه و پوپک خود یا و محسن و ماشاهلل تا ،است عالقمند او به که خانمی

.استمستتر کار در نمادین صورت به که

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم28جدول شماره

مش ماشااهلل نویسنده: سروش صحت کارگردان: فرزاد موتمن نام فیلم: پوپک و

6831کننده: منیژه حکمت سال اکران: تهیه

55

در. دازندپرمی رقابت به شده، داده دو آن به کالهبرداری با که کاری دفتر تصاحب سر بر جوان وکیل دو مینا، و فرهود ورد وارد رقابتشان و پذیرندمی را دو این وکالت مینا و فرهود. شوند جدا هم از خواهندمی محبوبه و ناصر بین این .شودمی ایتازه

خالصه داستان

موضوع رقابت

بر سر حضانت فرزند بین زن و مرد سر مکان بین زن و مرد، شغل بین زن و مرد، بررقابت:

سر مکان و .. ر باال و پایین نصب کردن تابلوها، بر سر اولین مراجعه کننده به دفتر،لجبازی: س مضامین اصلی

س پات را هم ر مبنی بر اینکه گذشت کن، پول عمهپد ، گذشت: پیشنهادمهاجرت به خارج، غرور، کالهبرداری، عشقنقد قانون: این چه قانونی که به مرد اجازه میده یه طفل را با یه وثیقه چند میلیونی از مادرش ، حریم خصوصی ،بده!

ورای دات اعضای شبه دلیل برخی ایرا حضانت: رد مصوبه حضانت فرزندان ذکور، مراحل رد تا تصویب قانون جدا کنه؟، و اعتراض: صحبت با نمایندگان زن مقاومت با شرع شناخته شد.تصویب طرح از طرف شورای نگهبان مغایر نگهبان،

ر پای بهشت زی مادران ـ فرزندان پیوندتان مبارک، ، اعتراضات خیابانی)شعرا: مادران تنها! وهای طالقمصاحبه با بچهک و اعتیاد، زن به مرد: مساله تریاتهمت ت: تهمت مرد به زن: بیماری روانی،تهم، استراق سمع، مادران است ...(

نان در خیابان زمزاحمت برای خانم: دخالت پلیس و حمایت از ، دزدیدن شناسنامه دزدی: دزدیدن پاسپورت،

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه باال

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

وعی ن در واقع .که جدال های پی در پی آنها را به وجود می آورداست مساله اصلی فیلم قابت شغلی میان زن و مرد رهیچ وها تقریباً از نیروی برابری برخوردارند در این باال و پایین رفتنهست که موقعیت االکلنگی در رابطه زوج فیلم

ا اجتماعی است، ولی ها در ظاهر نوعی رقابت شغلی، جنسیتی و یها و جدللج و لجبازی ند.کدام بر دیگری برتری ندار

.دهدمورد نظر را در تقابل هم قرار میدر باطن عدم توانایی برای ابراز عالقه است که زوج

تحلیل سطح اول

)صریح(

جامعه هب تندی هایکنایه و نیش ،بگوید را کمدی عاشقانه قصه یک خواهدمی که ظاهرش و ادعا خالف بر البته فیلم به همحبوب رود،می نظام مصلحت تشخیص مجمع به نگهبان شورای از بچه حضانت قانون بحث وقتی مثالً. زندمی

از فرهود مقابل، در و آوردمی فشار زنان حضانت حق موضوع بر نشریات سایر همکاری با مجله یک سردبیر عنوان ایمدهع بخش دهندهانعکاس ،درست این! کند استفاده آقایان حق از دفاع برای دوستش نشریه از که خواهدمی ناصر

نشریه ایهگزارش و دالیل شاید)حقایق تا است کارکنان منافع خدمت در بیشتر که است کشور مطبوعات وضعیت از منافع تامین هک طلبی،حقیقت نه موقع آن در دالیل این شدن نوشته انگیزه اما باشد صحیح زنان، حق بر مبنی محبوبه فشار از گذارانانونق تاثیرپذیری البته و(. کندمی تشدید را طلبی منفعت این مردان مثل به مقابله البته و است شخصی

.کند فراهم را بیشتری هایبحث زمینه تواندمی خود نیز، مطبوعات

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم29جدول شماره

میریکننده: سعید حاجینام فیلم: پسر آدم، دختر هوا نویسنده: محمدرضا احمدی پیشکوهی کارگردان: رامبد جوان تهیه

6831سال اکران:

55

زندان هر کدام از آنها کنند و پس از آزادی از داستان چند مرد زندانی است که ارتباطاتی با هم در زندان پیدا می و نگهوش فری، تقی، با زندان در. افتدمی زندان به قتل جرم به ناصر. شونددرگیر اتفاقات جالب و خاصی می

.کند فرار زندان از کندمی سعی هوشنگ. شودمی آشنا حشمت

داستان خالصه

موضوع بعد از زندان

،بریجیب

رغم اولیای دم را برای رها شدن رفیقشان از زندان بگیرند، همچنین علیت کنند تا رضایمرام رفاقت: تالش می کنند. یافتن کار برای همدیگر کمک میکنند و در اینکه هرکدام مشکل خود را دارند اما پشت همدیگر را خالی نمی

مادر)غیرت پسر نسبت به خواهر(، ازدواج مجدد رازدواج: مخافت با ازدواج دو جوان دلداده)غیرت و تعصب براد زن دیگری اختیار کردن(، نسبت به مادر(، شوهر مناسب برای دختر پیدا کردن، ازدواج دوم)بدون اجازه همسر اول،

مضامین اصلی

: زدایی، قداستتظاهر ،خوردن مال مردم، کالهبرداری و سرقت مسلحانه: سرقت از طالفروشی ،قتل، عفو عمومی مطربی و خواندن در مجالس، پیدا کردن کار بعد از رهایی از زندان ،فرار از زندان، طلبه در زندان

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه پایین

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

رد.یک کار شرافتمندانه اشاره دا این فیلم به طور صریح بر مشکالت زندانیان بعد از رها شدن از زندان و یافتن تحلیل سطح اول

)صریح(

ا مرام ها باشاره دارد که هرکسی در زندان است حتماً ادم بدی نیست و آدماین مساله فیلم به طور ضمنی به این کنند و میتوانند بسیاری از مشکالت را حل کنند. ارزش پیدا میاست که به همدیگر اجتماعی و کمک

سطح دومتحلیل

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم31جدول شماره

کننده: داریوش بابائیان ها نویسنده: سیروس رنجبر کارگردان: جهانگیر جهانگیری تهیهنام فیلم: افراطی

6831سال اکران:

54

دو هر .شوندمی خبر با است، روسیه تزار میراث که سر دو عقاب کلید با گنجی وجود از پا خرده خالفکار دو .شوندمی رو روبه اتفاقاتی با گنج آوردن دست به برای تالش در

خالصه داستان

موضوع یافتن گنج

مضامین اصلی بازیحقه

مستند یافتن گنج مخفی خاندان رومانف

پوشرابطه دوز و کلک بار و زنان مجلل با مردان شیک

فریب زنان: شما عالوه بر صدای زیبا چهره زیبایی هم دارید، دکتر جراح پالستیک از بارسلونا، لیفتینگ نیکول ساله، تماشای تئاتر 71کیدمن

میلیون چک دارم دستش مجبورم باهاش ازدواج کنم. 811ازدواج اجباری:

مضامین فرعی

طبقه بازتابی باال

نوع پایان باز/ بسته/ نیمه باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش

رابطه دوز و کلک بار و زنان مجلل و همچنین داستان این فیلم کمدی پرحادثه در مورد رفاقت، بلوف، عشق مثالً اساس .استهای موجود در جامعه و میان افراد بر کشمکشفیلم اشراف ست. ا با مردان شیک پوش

نتی، منجر شهری و سبر با یک خالفکار پایینتقابل میان یک خالفکار به اصطالح سوسول باالشهری گوشهای مثلثی شان دارد. کل صحنهشود که ریشه در خاستگاه طبقاتی و تفاوت نگرشای میهای بامزهبه موقعیت

.مایشگر این موقعیت استنمیان این دو و خواهر کریم

سطح اولتحلیل

)صریح(

زار ای به روابط ایران و روسیه به بهانه گنج تاین فیلم اگرچه در قالب طنز اما به طور ضمنی نگاه مستند گونه دارد. نیز

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم31جدول شماره

کننده: حمید اعتباریان خانی کارگردان: بهروز افخمی تهیهنام فیلم: سن پترزبورگ نویسنده: پیمان و مهراب قاسم

6831سال اکران:

54

پس و شوندمی آزاد هاآن. کنند اجرایش شدن آزاد از پس که کشندمی اینقشه زندان در خشن، زندانی زن چهار انند،کشمی خانه همان به فاحشه یک صورت به دادن قیافه تغییر وسیله به خیابان از را مردان ای،خانه اجاره از

.برندمی سرقت به را پولشان و دهند می قرار شتم و ضرب مورد بندند، می صندلی یک به را هاآن

خالصه داستان

موضوع تادیب الرجالانتقام ـ

. ، اعتیادهای خانگی، سقط جنینازدواج زود هنگام، تجاوز، خشونت های اجتماعی متوجه زنان:آسیبحاج آقا: دهد،سبزی میمرد اصفهانی: زن من مادر فوالدزره است، بوی قرمه های مردانه(:خیانت مردان)هوسبازی

ه نمرند: سنهی از منکر زنان، تازه داماد: اون زن ویزای من برای کانادا است با کلی بدبختی تورش کردم، مرد هکلی عکس زن ،ک تره، الف روشنفکری و فلسفی زدنسال از خودش کوچ 81باز ادواج کرده ، زن سومش

خوشگل در کیف و... ساالریزنان قربانی مرد

مان را، نه از مادر یم، نه زن بودنست که ما داریم، نه بچه بودنمان را فهمیدای ازن بودن: زن بودن تنها اسلحه بودنمان را.

ضامین اصلیم

قط پناهی: ما ف، بیفقر و بی پولی، بدبینی به همسر، های خیابانی، مزاحمتضعف زنانه، های زنانهگریعشوهمردان گیری و خفت کردنگروگان تونیم بکنیم.کنیم، این تنها کاریه که میهمدیگه را داریم. ما کار بدی نمی

من همه چی تم اومدم بیرون، اشگذ ، خونه آقام روزادیخاطر یه ذره آافتادن زنان: من به دالیل به زندان . هوسباز، حاملگی ازدواج مجدد مادر و تجاوز ناپدری، رامش، ...زود شوهر دادن، دعوای سر سیگار و..داشتم به خاطر یه ذره آ

اعتیاد مادر، روختن بچه به خاطر اش، فاندازه گردن شوهر اعدامیخواسته : از دوست پسرش حامله میشه، مینا تش زدن بچه آ

مضامین فرعی

طبقه بازتابی ایین: طبقه فرودست/ طبقه فرادستطبقات باال و پ

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

یالوگی که د پیام صریح فیلم را می توان درواکنش زنانه در برابر اجتماع مردساالری است. این فیلم به طور صریح د، به کنیزنید، به دومی نگاه میها با یه مرد حرف می، یافت: شما زندر آن زنان به سه دسته تقسیم می شوند

د.کننها فکر نمیبه مرد ای هم هستند که اصالًاما دسته دیگه کنید.سومی فکر می

تحلیل سطح اول

)صریح(

دساالر را به مر های اخالقی جامعهبند و باریجنسیتی سعی دارد تا بیهای زدایی از کلیشهاین فیلم با نگاه قدرتو این زنان استاین فیلم معتقد است جامعه سازنده افراد ا از زنان قربانی بردارد. در واقعر گناه رتصویر بکشد و با

شیتکت که ره به مرد آالبته همه مردان بد نیستند اگرچه اکثر آنها بد هستند: اشارتقصیرند. در سرنوشت خود بی دهد.دعوت زنان را به خوشگذرانی اجابت نمی

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

بین کننده: محمد نیککارگردان: تهمینه میالنی تهیه نام فیلم: تسویه حساب نویسنده: تهمینه میالنی

6831سال اکران:

ـ مشاهده فیلم32جدول شماره

45

و شده مرتکب اشتباهاتی زندگی در که دارد عراق و ایران جنگ فرمانده یک زندگی سرگذشت از روایتیاین فیلم .دهندمی رخ موقعیت طنز قالب در اتفاقات این. دارد خطاهایش جبران در سعی برزخ عالم در

خالصه داستان

موضوع رستاخیز

مضامین اصلی فرصت دوباره )برای جبران خطاها و اشتباهات در زندگی دنیوی(

از سرداران جنگ)اجازه نشین بودن، استفاده نکردن از هیچ گونه رانت، تعهد و وجدان کاری و شرعی، سازیاسطورهبه دیگران: مکک سادگی، شوخ طبعی، دنبال گرفتن مدرک و دکتری نبود، پشت میز نشین نبود، دنبال منفعت نبود،

(توجه به دوست و آشنا در دادن رانترسیه، خوش خلق، با معرفت، بیکمک به بچه یتیم، کمک به چند دانشجوی بوبیرون رفتن و به همسر کمک نکردن، به بهانه کار از خانهاسطوره شکنی سردار جنگ)ترس، تردید، فرار از خدمت،

(الم شنگه به خاطر موسیقی، به زور چادر سر دختر بچه کردن، امر به معروف ریاکارانه، حق الناس هواپیمای سپاه(سقوط )انفجار ماشین سردار، ترور

سازم که با سلیقه کنم فیلمی بفکر نمی سازی)معطلی برای گرفتن پروانه نمایش فیلم،سازی در مقابل مستقلسفارشی شما جور در بیاد(

سبک شدن بارگناهان با اعمال نیک جبران گذشته

اهمیت رضایت پدر و مادر برای جنگیدن و شهید شدن

مضامین فرعی

بازتابیطبقه طبقه مقدس

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

یره خیر هذر مثقال یعمل دارد. پیام فیلم در آیه فمن ره به رستاخیر و دیدن جزای اعمالاین فیلم به طور صریح اشایره خالصه شده است. شهادت از دیگر مفاهیمی است که به طور صریح به آن پرداخته شره ذره مثقال یعمل من و

شده است.

تحلیل سطح اول

)صریح(

شاره جمله ارگان بنیاد شهید ا های مهم ازستفاده از رانت توسط برخی از مسولین ارگاناین فیلم به طور ضمنی به ا کند.می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم33جدول شماره

کننده: محمد علی زم نام فیلم: دموکراسی تو روز روشن نویسنده: علی عطشانی کارگردان: علی عطشانی تهیه

6831سال اکران:

45

خترشد دیدن برای گیردمی تصمیم هاسال از پس شده، خارج ایران از انقالب اوائل که سیاسی گروه اعضای از یکی «شفق» عنوان به «هوشنگ» نام به امنیتی مأمورین از یکی. بازگردد ایران به مخفیانه است داریجنگل دانشکده دانشجوی که «ارغوان»

میان نای در. اندازد دام به را شفق ارغوان، کنترل با تا کندمی استفاده امنیتی مدرن امکانات از و شودمی دانشکده وارد دانشجو آید.می بوجود عاطفی ایرابطه ارغوان و او بین

داستان خالصه

موضوع عشق و وظیفه جدال بین غرایز و آرمان ها

جدال شک و ایمان جدال عشق و وظیفه انتخاب)انتخاب انسان(

مضامین اصلی

بیعت: ط تدریس کالس درس در د سیستم های امنیتی در دانشگاها، ورو، اعتراضات دانشجویی در حمایت از جنگل ، استراق سمع، شناسند: همه دخترها صدای باباشون را میو پدر رابطه دختر ها(،بط دختر و پسر)جدا کردن مکانروادانه باشید، دانه در خاک،

ا یک ، فکر میکنی بثل یه ماهی آزادهختر: اتاق خلوت هم داشتی؟ نه! اون مقتل)دفن جنازه( نجابت و پاکی د گیری عاشقانه،باج شنای ساده میتونی به دستش بیاری اما بعد میبینی که داری غرق میشی و اون داره بهت می خنده

ف احترام به اقلیت: من از اختال، گروه های معاند: منافقین اعتماد: من اسرارم را به تو گفتم، لعنت به من که به تو اعتماد کردم! ات دانشجو باشید نه یک رب دانشجوی واقعی: شما باید یک وشحالم! من برای همین اقلیت هم احترام قائلم.عقیه بین شما خ

ی که براش دانشجوی اور کنید،شما نیومدید اینجا تا هرچی را می بینید ب اینجا درس بخونم نه کارسیاسی کنم،من اومدم متحرک! .های شما با کار سیاسی یه جور پوشش هستنکنه جاده از جنگل میگذره یا نه اینجا چه کار میکنه؟ مخالفت کردن فرق

هره حذف م، خودی/ غیر خودی نقش دانشگاه در مناطق دور افتاده: از وقتی دانشگاه راه افتاده کار و کاسبی مردم هم بهتر شده.سعه صدر: معذرت خواهی ، جدال عشقی، العاتی که پدرت داره به کسی نرسهخوان اطاونا میخوان بکشنش چون می سوخته:

برای ختم قائله

مضامین فرعی

طبقه بازتابی متوسط

نوع پایان بازباز/ بسته/ نیمه باز: نیمه خوش/ تلخ/ خنثی: خوش

قی که در بستر ، عشعاشقانه است. این فیلم صراحتا یک بزنگاه پیروزی عشق بر مناسبات سیاسی استداللت صریح فیلم بر وند شها در شرایط عاطفی مجبور میکند و این که آدممیان عشق و وظیفه را مطرح میفیلم جدال م ت شود.سیاست بیان می

.وظایف اجتماعی را فراموش کنند

تحلیل سطح اول

)صریح(

یستمی گیرد، فرد در برابر سینجا فرد در برابر دشمن قرار نمیفرد و سیستم است. در ا روایت تقابل به طور ضمنی به رنگ ارغوانبار هم که شده ی اولینخواهد برابرابر سیستم می ایستد چرا که می یستد که توسط همین سیستم پرورش یافته است. فرد درامی

ه این فیلم همچنین بایستد و آرمان می بازد. بر آرمان مییزه در براطبیعی و انسانی خود پاسخ دهد. غر های درونی،به خواستهل و جنگ حضور .دهد. نسل پدران انقالب و نسل جوان بعد از انقالبدو نسل مهم امروز را در مقابل هم قرار میطور ضمنی

.یمبینه را میه به سوژنی فیلم هم به طور ضمنی تبدیل ابژ. در سکانس پایاتخریب آن نمادی از جامعه است

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم34جدول شماره

یان کننده: سید جمال ساداتکیا تهیهابراهیم حاتمی کیا کارگردان:ارغوان نویسنده: ابراهیم حاتمینام فیلم: به رنگ

6831سال اکران:

45

هک رسدمی خبر او به روزی. کندمی زندگی دخترش و ـنگار ـ همسرش با او. دارد قرار سالگی چهل آستانه در فرهادماجرای ،تان اقتباسی از داستان اول مثنوی)داس.گرددبرمی ایران به داشته، را نگار با ازدواج قصد زمانی که کیان کورش

پادشاه است(کنیزک و

خالصه داستان

موضوع سالیبحران میان

آزمون عشق

سال چهل طول در که عواطفی و احساسات تمام کم کم. است میانسالی بحرانی آغاز سالگی، سالی: چهلبحران میان .کنندمی قیام شخص برعلیه و گیرندمی انرژی هم با همه بودند، شده سرکوب گذشته

خداوندی، خواست تقدیر، مشیت

آوری خاطرات و روابط گذشتهیاد

مضامین اصلی

انه از های عاشقتست کند، می رفتار خود سن از بزرگتر کمی که است فرهاد و نگار دختر ،رابطه فرزند و والدین: بهارکند، اغلب در حال مشاعره با پدرش است و از این قبیل. ه اولین عشق مادر و پدرش سوال میگیرد، درباروالدینش می

صدا زدن پدر و مادر به اسم کوچک. ،شودمی از سوی دیگر بچگی او هم با قصه خواندن موقع خواب شبانه نشان داده ه یش آمدکند تا از پس بحران پیمانه خود کمک مؤثری به مادرش میبا حضور شیرین و صمرابطه دختر و مادر: او

ادر هایی بلندتر برای نزدیکی به مشود دختر قدمتا مادرش، اما این اتفاق باعث میتر است آید. او با پدرش صمیمیبر . هایش باشد و در روحیه دادن به او نقشی مؤثر ایفا کندو حتی گاه خواهرانه، شنوای دغدغهبردارد

،ی چشم که از پدر به او رسیده استارثی نزدیک بینهای پدر در بورس، بیماری بطه پدر و دختر: همراه ماجراجوییار کند.داند و پدر را پسرم خطاب میرازهای پدر، خودش را مادر پدر میهمدم

ا حضور طبیب در داستان اول مثنویمعادل بحضور پیر، مراد و راهنما: برای رفتن به پاریس جدیه، رهبر مادرم جدا بشم، تصمیم من نه دوست دارم از پدر و سفر به خارج: نه میتونم بیام،

ارکستر از خارج برگشته استراق سمع)شنود مکالمات(

ای که لباس قضاوت از تن به در کرده: توی دلم ایمان ایمان ، مرگ، در ذکر خاطره قاضی کلمه ، عشق،سه ایمان: .داشتم اما توی دستم مدرکی نبود که ثابت کنه شوهر زن خیانتکار است

ت که ش آن چیزی نیسااه کند. می بیند هیچ کجای زندگی گار بعد از سالها یادش می افتد به خودش نگنروزمرگی: داند تا شب چه اتفاقاتی خواهد شود میازش راضی باشد. همه چیز تکراری است. هر روز صبح که از خواب بیدار می

سی و پنج سال دوباره این سوال به ذهنش بعد از اش خوشحال نیست، گار از کارش راضی نیست، از زندگیافتاد. نپوشد، نقشی که به عنوان مادر و همسر بازی هایی که میجدای از تمام چیزهایی که دارد، لباس"کند که خطور می

کند، شغلی که دارد، خود خودش کیست؟می

از دست مامور اررس با نامحرم، حمل آالت موسیقی، فروابط دختر و پسر، تما جرم:

فرعی مضامین

طبقه بازتابی طبقه باالدست

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز/ بسته/ نیمه باز: باز

ـ مشاهده فیلم35جدول شماره

کننده: علیرضا رئیسیاننام فیلم: چهل سالگی نویسنده: مصطفی رستگاری کارگردان: علیرضا رئیسیان تهیه

6831سال اکران:

45

اش با همسرش به موازات خصوص میزان استحکام رابطه عاطفی سال دراضطراب مردی میان به طور صریحدر فیلم

فیلم مانند داستان اول مثنوی )داستان این در .حضور عشق دوران جوانی او و سپس مراتب عرفانی آن نمایانده شود ارزهم مدنت نگار و پادشاه ارزهم بورس، فعلی کارگزار و اسبق قاضی فرهاد،. داریم عشقی مثلث کنیزک و پاشاه( یک

است قدیمی قضات از که دارد پیری استاد فرهاد،. است شده تصویر زرگر ارزهم پرآوازه آهنگساز کیان، و خانم شاهزاده از دارد. فرهاد قرار سالی میان بحران آستانه در و است ساله چهل فرهاد. کندمی عمل طبیب ارزهم قصه این در و

آوردنمی رد فعلیت به را ناخرسندی این همسرش به اعتماد واسطه به اما نیست، خرسند چندان ارکستر رهبر بازگشت به صورت میل به شنود مکالمات نمود او، حسی تلنگرهای تنها. بخشدمی نفس به اعتماد همسرش به برعکس، و

و ها و ازدواجگردد: تعطیلی دانشگاهمی های عرفی برزن از مرد محبوبش به برخی موقعیتعلت بازماندن .یابدمیمراودات ک ورشود و پای دستگیری زوج جوان به علت حضور در پاتر میاما در فیلم این موقعیت استیلیزه ،داری و...بچه

.شودکاتالیزور آن جدایی زوج معرفی میآید و از آن فراتر، خود فرهاد هم یکی از عوامل غیرشرعی به میان می

تحلیل سطح اول

)صریح(

باید که وندشمی دردناکی تصمیمات اتخاذ به مجبور محیطی نامساعدشخصیت اصلی زنان در اثر تبعیضات و شرایط داده نت موجود توضعی به سوم حالت در یا شودمی حذف او وسیله به خودش که این یا نمایند حذف را همجنس رقیب

آمیز یا این که مجبور است تنهایی و فشار و نگاه سنگین و تحقیر و کندمی زندگی رقیب با دائمی و زجرآور کشاکشی با و باشد.ته رو داشانتخاب سختی پیشستان مجبور نیست شخصیت اصلی دا زن ن فیلمای در اما. نماید تحملاجتماع را

مش و عشق قدی یابدمی باز نیز را اشعالقه موردساز از دست رفته و ،یابدش از گذشته شوهر و دخترش را درمیاو بی

به وعموض این تغییرات و هادیتومحد همان علت به فیلم در البته که کندمی مشاهدهرا به صورت دوستی ارزشمند

و بوده شده سرکوب هاسال که است نگار خود روح از ایجنبه کوروش، .شودمی کشیده تصویر به باز پایان صورت ظیم،ع عشقی فرهاد، و شد خواهد متعالی وجودش بعد ،آن کردن زندگی و کردن توجه با تنها نگار دارد، نیاز آن به نگار

آن در و کند حسش و ببیندش نگار است کافی فقط و بود نگار کنار در هاسال این همه که است پایدار و حقیقی .شود ورغوطه

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

48

جوانی به نام بهروز نیک بخت با مادرش زندگی می کند. او دلبسته دختر خاله اش ستاره است اما پدر ستاره در پدرش می رود تا با او درد دل کند. نظر دارد دخترش را به عقد پسر برادر خودش احسان دربیاورد. بهروز سر مزار

در این میان نیروهای پلیس یک قاتل حرفه ای را در بهشت زهرا دستگیر می کنند اما تلفن همراه قاتل تصادفاً به دست بهروز می افتد. تلفن همراه زنگ می خورد و مردی از بهروز می خواهد تا فردی را بکشد و پولش را بگیرد.

شخص را به بهروز می دهد و بهروز متوجه می شود زنی به نام رؤیا جواهریان قرار است صدای پشت تلفن نشانی به شکل یک وکیل مدافع کشته شود. فردای آن روز بهروز برای آنکه از ماجرای قتل این زن مطلع شود خود را

کند.و به او کمک میدرمی آورد

خالصه داستان

موضوع جوانمردی

مضامین اصلی ها، قضاوت عادالنهجوانمردی، عشق، سوءظن به آدمقتل، معرفت و

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبق باال و پایین

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

تحلیل سطح اول آید مندرج است که از سوءظن پرهیز شود. ای که در ابتدای فیلم به نمایش درمیپیام صریح فیلم در آیه

)صریح(

تحلیل سطح دوم به یکدیگر در جامعه اشاره دارد. وحیه جوانمردی و رواج سوءظنرشدن تحلیل ضمنی فیلم نیز به کمرنگ

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم36جدول شماره

نام فیلم: چراغ قرمز نویسنده: علی غفاری و میالد کزازی کارگردان: علی غفاری

6831کیا سال اکران: شرفی کننده: علی غفاری و سعیدتهیه

40

به شهر برگشتند و هر کس در پی کسب و کاری است، یک رزمانها و دیگر همشده، اخراجیجنگ تمام برنامه زنده تلویزیونی در تالش است تا تعدادی از رزمندگان را برای حضور در یک برنامه دعوت کند، شرایط

ان سطح شهر دیر به بیمارستدر کند، اما بر اثر حوادثیاو را راهی بیمارستان می ،رزماننامساعد حال یکی از همه شود کور همرزمان سابق در بیمارستان میای برای حضرود و این بهانهرسد و تا پای شهادت پیش میمی

خط داستانی دارد که دو قسمت آن به جنگ ایران و ،ها سهخراجیا. شخصیتی جدید دارندشان حاال هر یکیک نگاه منتقدانه به مناسبات سیاسی و « 8هااخراجی»گردد. عراق و یک قسمت آن به مسائل روز برمی

.شوداجتماعی بعد از جنگ دارد که با زبان طنز بیان می

خالصه داستان

موضوع فریب اذهان عمومی

،تبلیغات انتخاباتیسازی، استفاده از ترانه های انتخاباتی، جعل خاطرات و سندعمومی)عوام فریبی(: از طریق شعار فریب اذهان

ها خوابیدند(آرومه به طور کنایی)همه چی آرومه، غصههمه چی تشکر و قدردانی از برادران نیروی، محکومیت حرکات مطربانه/ همدردی با خانواده های دستگیر شدگان مثال:

خاطر سرعت عمل و گرفتن مفسدین/ محکومیت برادران نیروی انتظامی برای ورود به محافل انتظامی به سیاسی و ستاد انتخاباتی

بگیرید جانم را سازی،سازی و سندبا رزمندگان قدیم، استفاده ار فتوشاپ، خاطره مقدس نمایی: عکس گرفتن هاستفاده از چفی اما ریشم را هرگز! نماز خواندن در مسجد محل،

مندانبیژن مرتضوی، دیدار با هنر، تشکر بابت فیلم مخملباف)توبه نصوح(، نمایی: انگیسی حرف زدنمدرن های جوان پسندشارکت جوانان: پخش موسیقی و شادیجذب م

های غیر اخالقی: نشان دادن عکس عمل جراحی بینی همسر نامزد رقیب، افشاگری های سفر به مالزیمخفی کردن اسناد: عکس

آفرین! ، بلند بگوونگ ایران زمین، جومه باز کن، چاه باز کن، دکتر صالح، حاج صالحزنی: گرینف، رابرچسب youtube وface book خارج از کشور، استفاده از خالت بیگانگان: تبلیغ توسط بازیگرد

سازی: نوار آبی به دست بستنبرند ، آره!سازی: ما هم آرهتوده

!ladies firstاستفاده زیاد از تعبیر سازی نقش همسر نامزد انتخاباتی،همشارکت زنان: برجست

زاده و دوست دخترش با تهدید پلیس از باز داشتگاه ها: رها کردن آقاآقازاده دواج سیاسی: وصلت بین دو جوان به خاطر مصالح سیاسی و اهداف تبلیغی حزبی از

مضامین اصلی

ه جانباز قدیمی در برنامآید که از رزمندگان با اخالص است، دو نفر به میدان میسازی عمومی: نامزد سوم اگاهروارید مهره جای ممواظب باشید خر گوید.باز جنگی حقیقت را برای دخترش میزنند، جانتلویزیونی حرف می

بهتون نندازند! ی! سیدنه قرمز! نه آب قالبی،، آبی، آبی،آبی، مهندس ات کو؟نمیدون می ،، دروغگواند: دروغگومردم آگاه

.گیرندسواری میساالری دارند از مردمانقالبی! به اسم مردم خواهرم اون شراره های اتش را بکن تو! حجاب:

همسر دوم: زن جوان در کنار مرد پیر نامزد انتخابات ها در ستاد انتخاباتی حضور نفوذی

دهند(یت )به ازای هر بچه یک میلیون میخانواده پر جمع سانسور

مضامین فرعی

ـ مشاهده فیلم37جدول شماره

ی نمککننده: مسعود دهنمکی تهیهنمکی کارگردان: مسعود دهنویسنده: مسعود ده 8های نام فیلم: اخراجی

6811سال اکران:

45

استفاده شخصی از رسانه ملی( رسانه ملی)پیشنهاد رشوه به مجری، طرفیبی رابطه با منافقین سایر: رابط دختر و پسر، آزادی بیان،

طبقه بازتابی تمام طبقات

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

مام رغم تسیاسی و افشا شدن حقیقت پیام اصلی این فیلم است. چنانچه علیرسوا کردن دروغگوهای شود و مردم حقیقت رو میهای پشت پردهها همه دستها با روشن ماندن میکروفونها و فریبکاریظاهرسازی

طور چ ،که"کندوجیه میهدف وسیله را ت"ن به قدرت جمله معروف ماکیاولیاینکه برای رسید فهمند،را می رد.یگان مورد استفاده ابزاری قرار میتوسط سیاستمدار

تحلیل سطح اول

)صریح(

پردازد، به طور سطحی، فضای آن زمان های پس از آن میو نارآمی 33ابات سال مساله انتخاین فیلم که به و های سیاسیه یزدی(، شعارها)لهجکند. انتخاب رنگ)رنگ قرمز/ رنگ آبی(؛ لهجهمی سازیرا مشابهت

یادآور وقایع همه به اصطالح، ،دو کاندید اصلی یها؛ وعده"اون ممه را لولو برد"جمالت برخی از نامزدها مثال های کشور در آن دوران هستند.انتخابات نهم و ناآرامی

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

45

می به وقتی دبیر شیمدیر یک دبیرستان دخترانه خصوصی با ورود آقایان به مدرسه خود شدیداً مخالف است. اما شود تا یک دبیر جایگزین به دبیرستان بیاورد؛ ولی تالش وی گیرد، مجبور میعلت زایمان شش ماه مرخصی می

فایده است و وی مجبور است یک مرد را به عنوان تنها گزینه برای یافتن دبیر زن در میانه سال تحصیلی بیورود آقای جبلی بچه های شیمی دست به دست هم داده اند تا یر مدرسه خانم دارابی مجرد است و با دم.بپذیرد

.خانم دارابی و آقای جبلی عاشق هم شوند و در این بین ماجراهای جالبی رخ میدهد

خالصه داستان

موضوع ازدواج

ازدواج تفاوت در تواناییهای زنان و مردان باورهای فمنیستی:

ازدواج/ درس خواندن و پیشرفت -المپیاد/ قرمه سبزی -دوگانه سازی: هوا و هوس/ ازدواج -6

اگه ما زن ها به هم اعتماد –چیه ضعیف گیر اورید؟ فکر کردی چون زنم می تونی بهم زور بگی؟ -2ماه کهنه عوض 1حیف نیست یک نیروی کاری و کیفی -نداشته باشیم از آقایان چه انتظاری هست

لمپیاد میخوان برای چی؟ اول و اخر همه شون باید شوهر کنن ا -کنه؟

مضامین اصلی

المپیاد شیمی ثبات شغلی

ازدواج بعد از مرگ همسر)این بار با نگاه = و پیشنهاد از سمت دختر به پدر( دختر ترشیده اهمیت ظاهر:

اهمیت فاکتور قد برای جذابیت مردان برای زنان زیبایی و آرایش در جذابیت زنان برای مردان

مضامین فرعی

بازتابیطبقه متوسط

نوع پایان بسته: باز نیمه/ بسته/ باز خوش: خنثی/ تلخ/ خوش

ه ب ورود آقایان ممنوع تعمدا محدوده روابط مرد و زن را نادیده می انگارد. با این حساب این فیلم در گام نخستمرزبندی و حدود تفکیک جنسیتی را به چالش می کشد و سعی می کند تا جایی که امکان دارد، طور صریح

تماشاگر را ترغیب به مرزشکنی نماید، ضمن اینکه تفکیک جنسیتی را گزاره ای برای یک بحران اجتماعی جدی

.قلمداد می کند

تحلیل سطح اول

)صریح(

لت ی سینما ما را به دالتر رایج بین مردم روی پردههای خصوصیها مانند نشان دادن شوخیبعضی از تابوشکنییکی از مسائلی که همواره بخاطر آن فمینیست ها را به تمسخر می گیرند، های ضمنی این فیلم نزدیک میکند.

بحث زیبایی ظاهری آنهاست!. گفته می شود که فمینیست ها اغلب زنانی هستند که از لحاظ ظاهری جذابیت ندارند و به دلیل اینکه نمی توانند جلب توجه کنند، به فمینیست بودن روی می آورند تا به این ترتیب از چندانی

هم نگاهی مشابه به شخصیت فمینیست فیلم شده است؛ زنی با « ورود آقایان ممنوع » مردان انتقام بگیرند!. در ت تا امی است تا مدیر مدرسه. البته این شخصیقد بلند و البته چهره ایی نه چندان جذاب که بیشتر شبیه یک نظ

فیلم .شود یم مقابلش به انتهای فیلم ثبات رفتاری ندارد و ناگاه مالک ازدواجش با مرد ایده آل ، بلند قد بودن طرفالعکس ب گاهیآرام و توام با طنز دارد و قصدش حمله به فیمینیسم نیست و چند پهلو دارد، گاهی نگاهی نگاهی

است. انتقاد ، تمسخر و یا هجوعلیه فیمینیسم

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم38جدول شماره

کننده: علی سرتیپی، منیژه حکمت خانی کارگردان: رامبد جوان تهیهنام فیلم: ورود آقایان ممنوع نویسنده: پیمان قاسم

6811سال اکران:

44

نادر اما. کرده فراهم را کار این مقدمات همه و برود ایران از ترمه دخترش نادرو همسرش همراهبه خواهدمی سیمین اهدادگ از سیمین شودمی باعث اختالفات این. کند رها تنها بَرَدمی رنج آلزایمر بیماری از که را پدرش خواهدنمی

پدرش خانه به شودمی مجبور و کندمی رد فرزندش حضانت مورد در را درخواستش دادگاه اما کند، طالق درخواست از تواندنمی ادرن. برگردد هاآن پیش سیمین مادرش اینکه امید به بماند نادر پدرش پیش گیردمی تصمیم ترمه. برگردد

هک جوان زن این. کندمی استخدام راضیه نام به مستخدم یک کار این برای پس بربیاید؛ پدرش از مراقبت ٔ عهده در را پدرش و گرددبرمی خانه به نادر روز یک. استکرده قبول حجت همسرش اطالع بدون را کار این است باردار به اضیهر وقتی. بیندمی رهاشده تنها و افتاده زمین به تخت روی از و شده بسته تخت به روسری با دستش که حالی صویرت بلکه کند،می رو و زیر را نادر زندگی تنهانه آن تراژیک عواقب که گیرددرمی شدیدی دعوای گرددبرمی خانه

دلیل مسرشه و او. شودمی منتقل بیمارستان به جنینش مرگ دلیلبه راضیه. سازدمی تغییر دستخوش را او از دخترش کنند.می شکایت نادر از و دانندمی نادر توسط شدن داده هل را جنین مرگ

داستان خالصه

موضوع جدایی)طالق(

دروغ /حقیقت:یکی دیگر از ویژگی هایی که تقریباً برای تمام شخصیتهای فیلم می توان بر شمرد دروغ گو بودن آن ها است. نادر در دادگاه و هم در پیش دخترش ترمه بارها می گوید که نمی دانسته است که راضیه باردار بوده اما در اواخر فیلم ترمه به

هماند که دروغ می گوید. شخصیت دروغگوی بعدی خود ترمه است که از پدرش دروغ گفتن را یاد می پدرش می فشخصیت دروغگو بعدی راضیه است. او حقیقت را نمی گوید و نمی گوید .گیرد و در دادگاه شهادت دروغ می دهد

تصادفی هم برایش اتفاق افتاده و اثر تصادف یک روز بعد در او ظاهر شده است.جت دروغگو دیگری است که در ظاهر برای حفظ شأن و جایگاه خانوادگی خود و برای اعاده حیثیت جمله ای می ح

گوید اما آخر کار متوجه می شویم که همه این ها دروغ بوده است و روی پول خون بچه خود حساب باز کرده است.می دهد بعد در مدرسه دست بر روی قرآن قسم می دروغگو بعدی معلم ترمه است. اویک بار به دادگاه آمده و شهادت

خورد. بعد به علت تهدیدی که می شود می ترسد و دوباره به دادگاه می رود و اظهار ندامت و پشیمانی می کند که به دلیل نبود امنیت در جامعه آمدم شهادت ام را پس بگیرم.

جدایی غرور: اومده بود بمونه ، سک و چمدونش هم توی ماشینش بود....، یه کلمه نگفت نرو، نکن، من طالقت نمیدم!

مضامین اصلی

رابطه پدر و فرزند: پدر بزرگ و پسر)نگهداری از پدر بیمار(، پدر و دختر)رابطه عاطفی شدید بین پدر و دختر که در طول ر پدر سعی دارد با صدا زدن دخترشو درخواست از راضیه برای قسم خوردن در مقابل فیلم دارای نوساناتی است و در آخ

چشمان دختر قدرت از دست رفته پدری راستگو را دوباره احیا کند( کار کردن زن بدون اذن همسر همحرم و نامحرم: پرسش تلفنی شرعیات: برای عوض کردن لباس پیرمرد که جای خود را خیس کرد -حالل و حرام

است،برای گرفتن پول دیه درباره بچه ای که شک دارد چطور سقط شده است، کار کردن در خانه مرد مجرد و... تربیت فرزند: در پپ بنزین: انعام مال وقتیه که خودش برات بنزین زده باشه، یقیه پول را پس بگیر!-6کلمه گارانتی را، ضمانت یا تضمین معنی می در فیلمی صحنه ای وجود دارد که در آن نادر به دخترش که معنی -2

کند، می گوید: کلمه تضمین یا ضمانت، عربی است و بجایش از کلمه فارسی پشتوانه استفاده کن. دختر می گوید :

چیزی که غلطه غلطه!.نولی اینجوری نمره ام کم می شود، که نادر در جوابش می گوید : بزار کم کن تهمت: تهمت دزدی به راضیه

مضامین فرعی

ـ مشاهده فیلم39جدول شماره

کننده: اصغر فرهادی نام فیلم: جدایی نادر از سیمین نویسنده: اصغر فرهادی کارگردان: اصغر فرهادی تهیه

6811سال اکران:

44

ماهه راضیه 4سقط جنین: سقط جنین بچه –قتل سفر به خارج از کشور بیکاری و بدهکار بودن: حجت کفاشی است که بیکار شده و نمی تواند از حق اش دفاع کند و در عین حال بدهکار

است. یشب هم ، بچه دشک و تردید: مطمئن نیستم کبودی هاش مال افتادن از تخت باشهف مطمئن نیستم )درباره پیرمد(

تکون نمیخورد، درد داشتم)درباره بچه سقط شده(در واقع و علت خروج سیمین از کشور و به همراه بردن دخترش در ابتدای فیلم به دلیل نبود امنیت استنبود امنیت:

جرت اصرار دارد. طالق و مها خاطر نبود آینده ای روش در جامعه و نبود امکانات و فراهم نبودن زمینه های رشد به به مشکالت نگهداری از فرد دچار بیماری آلزایمر بی طرف بودن و سخت گیر بودن قانون: نگه داشتن باج ندادن: پول ناحق نمیدم! مصالحه و توافق بین طرفین

طبقه بازتابی طبقه متوسط

پایان نوع خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: باز

د!کننکنند و دائما رنگ عوض میاموش میایی که در مواجه با مشکالت، اخالق را فرهپیام اصلی فیلم در نمایش انسانن از که یک شخصیت مدر ود. نادرشنسبی بودن اخالق چیزی است که در این فیلم به طور صریح به آن پرداخته می

که یک فرد سنتی مذهبی و از طبقه ضعیف اقتصادی است، هر دو علی رغم تفاوت راضیهطبقه متوسط شهری است و هایی موجه هستند که در چند جای فیلم مانند تعلق خاطر نادر به طبقاتی، منزلتی و فرهنگی، به شدت اخالقی و چهره

کند و نیز متشرع بودنبه آنها تاکید میترمه پدرش که آلزایمر دارد و معیارهای اخالقی که در گفتگو با دخترش تا حد سئوال از دفتر مرجع یا مراجع تقلید برای فهم درستی و نادرستی کارها و عمل به آنها بر اساس راهنمایی « راضیه»

شود. اما با این تفاوت که مرجع رفتار اخالقی راضیه، شریعت و مرجع اخالقی نادر، کند، نشان داده میکه کسب می

.باشدشه در خود بنیادی بشر و نوعی اخالق کانتی دارد، میاخالقیالت مدرن که ری

تحلیل سطح اول

)صریح(

دیگر این فیلم است. زنانی که بیش از هر چیز نگران فرزندان خود هستند محورهای از ایرانی اجتماع در زن به نگاه دار خاطر آینده فرزندش قسم شکبه خاطر آینده فرزندش از ایران برود و زن دیگر حاضر نیست به یکی می خواهد

می ما جامعه به یکی از مشکالت خانواده های از سنت جدا شده و در راه رسیدن به مدرنیسمهمچنین فیلم بخورد. گیرند یم تصمیم دارند که غروری خاطر به صرفاً کوچکی خیلی دالیل صرفاً و دلیلی هیچ بدون شوهر و زن که پردازد

.نیست ام از آنها حاضر به کوتاه آمدن از خواسته هایش در برابر دیگریهم جدا شوند و هیچکد از

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

45

آزاد هنگام دورفیق این. شد شان نفع به دو آن افتادن زندان به تجربه که رفیق دو مورد در است داستانی فیلم ایناست نفر 8 دست که است یاقوت 8 مورد در گنج نقشه. کردند دریافت را گنجی نقشه پیرمرد یک از زندان از شدن

می کند. پیدا ارزش هم کنار در که این مجموعه تاج یک و

داستان خالصه

موضوع دزدی

دزدی پیدا کردن گنج کالهبرداری

مضامین اصلی

تفریح های شبانه: پارتی، روابط دختر و پسر، مشروبات الکلی گشت ارشاد

مخ دختر زدن: محض خواستگاری مزاحم شدم، دوماد مبله نمی خواهید؟ فرزند گم شده ازدواج های مکرر ناکام)پیرزن( ازدواج پیرزن ثروتمند و مرد جوان یه القبا فاگیری

غیرت)غیرتی شدن نسبت به خواهر(جعل سند حرفه ای : استاد اوستام بود همومنی که سند کاخ دادگستری را جعل کرد، سند سازی و بدهکار کردن

دیگری ضعف مردانه در مقابل زیبایی زنانه: گول زدن دکتر بافوری با منشی زیبا

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه فرودست/ فرادست

نوع پایان بسته/ نیمه باز: بستهخوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/

شان دادن ن پیام صریح این فیلم برمجازات عمل خود می رسد. بسته این فیلم نشان می دهد هر کسی به پایان فالگیری و مشکالت اخالقی است. هبرداری و دزدی گرفته تا جعل سند،از کال انواع مفاسد اجتماعی

تحلیل سطح اول

)صریح(

را در بسیاری از سکانس های این فیلم می توان مشاهده "دست باالی دست بسیار است "المثلرد پای ضرب کرد. همچنین مضامین مربوط به آیین عیاری در صحنه های این فیلم به طور ضمنی بارها تکرار می شود مثال

. "مردی و زرنگی فرق دارهدر مرام ما نا"، یا در جایی دیگر"ما از باالدستی می زنیم، از شیر مادر حالل تره"ت یر چهره از دیگر ترفندهای عیاری اسو تغمثال لباس پلیس پوشیدن ، همچینین بدل پوشی)عوض کردن لباس

که در این فیلم از آنها به وفور استفاده شده است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم41جدول شماره

نویسنده: محمدرضا گلزار، پیمان قاسم خانی کارگردان: بهمن گودرزی نام فیلم: شیش و بش

6811کننده: مرتضی شایسته سال اکران: تهیه

45

داده روزی فرشته ای وظیفه دارد که آدم ها را به دنیایی دیگر بفرستد، اما با اینکه همیشه کارش رو بدرستی انجام می

موریتی به . این دو نفر برای ما و دو نفر را که به آن دنیا فرستاده اشتباهی به این دنیا باز می گردانددچار اشتباه می شود این دنیا یازگشته اند.

داستان خالصه

موضوع مرگ

مضامین اصلی مرگ، بازگشت از مرگ، مکافات عمل، فرصت دوباره، عمل نیک، حق الناس

در دعوای زن و شوهر بدون شنیدن صحبت های مرد جانب زن را گرفت و بعد متوجه شد که زود -6 قضاوت زود هنگام: قضاوت کرده است و تقاضای زن خواسته غییر متعارف از همسر کارمندش برای سفرخارج بوده است.

ماشین جلوی در که نیست فکر میکنند دزد برده درحالیکه ماشین را کوچه پشتی پارک کرده اند -2درباره سایه خانم)دختر بدکار(: درسته که حالش خرابه ولی حتما توی زندگی یه کارهایی کرده که امید به بخشیدنش -8

هست. روابط زن و مرد: مکالمه زن جوان و راننده تاکسی

کم فروشی، دزدی، بی آبرو کردن مردم جلوی دیگران: بشارت از حج اقا می خواهد از پارچه فروشی که کم فروشی می کرد و حج آقا جلوی مردم او را مثال زده و ابرویش را برده بود عذرخواهی کند، در یاد آوری این واقعه می پرسد کدام

ا دزد برده بود. روز/ پاسخ میگیرد: همان روزی که فالنی کفش هاش رصله ارحام)در مکالمه بشارت و حج اقا: چون کروات می زند و تیپ اش با تو فرق می کنه باید رابطه ات را با برادرت

قطه کنی؟ ،خوشرو بودن )بشارت در هنگام مرگ از حج اقا میخواهد لبخند بزنند(حاللیت طلبیدن،

امد و گذران زندگیتن فروشی و دزدی )زنان از مردان (: برای کسب در کار خیر) کمک به دیگران(: کمک به پیرزن زمینگیر همسایه

خودکشی: نشان از نامیدی از بخشش خداوند مکالمه بشارت و حج آقا درباره عیب کم فروشی پارچه فروش را جلوی مردم عنوان کردن -6عیب پوشی:

پزشک بیماری سرطان سایه را از او مخفی میکند -2 گ سایه در روز خواستگاری: من اگه بخوام زن کسی بشم زن کسی میشم که از گذشته ام بی خبر باشه دیالو -2 توبه و طلب بخشش: میدونی خدا به کدوم بنده هاش می نازه؟ به اونایی که توبه می کنند تولد کودک: امید به زندگی سجده کردن فرشته به پای انسان -6انسان اشرف مخلوقات: آرزوی فرشته مبنی بر انسان شدن و دستیابی به کمال -2 جسمانیت یافتن فرشته در نوزاد انسان)شاباهت صوری فرشته و نوزاد تازه متولد شده( -8

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه قشر متوسط به پایین و ضعیف جامعه

نوع پایان دوباره()تولد نوزاد نشان امید به زندگی و مژده زندگی پایان بسته، خوش

این فیلم به طور صریح زندگی را به عنوان فرصتی قبل از مرگ می نگرد،دنیا را محل گذر میداند و معتقد است زندگی فرصتی است که به انسان داده شده تا کار نیک کند. بازگشت از مرگ بهانه نشان دادن این موضوع است که چگونه

را از بین می برند . این اندیشه بنابر باورهای مذهبی اسالمی در این فیلم به خوبی کارهای نیک می توانند کارهای بد تصویر شده است. همچنین به توبه به عنوان فرصتی از جانب خداوند بزرگ نگاه میشود که انسان اگر این فرصت را

دریابد می تواند از فرش به عرش برسد .

تحلیل سطح اول

)صریح(

ر ضمنی به اشرف مخلوقات بودن انسان و اینکه در مسیر زندگی میتواند به کمال برسد اشاره دارد. مسایلی این فیلم به طو از قبیل ازدواج ، حق الناس ، صله رحم و ...از از محسنات اخلتاقی اسالمی است که در این فیلم به ان اشاره شده است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم41جدول شماره

کننده: سید امیر پروین حسینی کارگردان: مسعود اطیابی تهیه نام فیلم: اخالقتو خوب کن نویسنده: رضا مقصودی

6811سال اکران:

45

را خاطراتی و بگیرد جشنی او برای گیردمی تصمیم شده، تردیدهایی دچار محسن با مشترک زندگی در که یاسی به رایطش که این از غافل کند،می بینیپیش قبل از را چیز همه مهمانی کردن برگزار بهتر برای او. کند یادآوریدوستان دعوت شده به مهمانی هریک به نوعی گریبان مشکالت زناشویی خود هستند . رودنمی پیش او یخواسته

و تنش هایی دارند.

داستانخالصه

موضوع دروغ

هب زنان جنین سقط موضوع کردن پنهان برای حتی گویند، می دروغ هم به دارند فیلم این در افراد دروغ همه .گویند می دروغ یکدیگر همدستی

مشکالت زندگی زناشویی: زوج اول: مرد تاجر که درباره غرق شدن بارهایش در قاچاق دروغ می گوید و با باال کشیدن پول شریک اش سعی

در فریب او دارد .زن بی خبر از همه جا برای او مهمانی گرفته است.زوج دوم: مرد تتحصلیکرده و استاد دانشگاه از سقط جنین همسرش برای یک سفر کاری بی اطالع است و با

سماجت و بدبینی سعی در کشف حقسقت دارد.زوج سوم: زن کارخانه دار قصد دارد از همسر فعلی اسش که او را بی عرضه می داند جدا شود و به پسران بازمانده

از زنگی اولش در لندن بپیوندد. تردید

های ما، غرق شدن ، جنس های قالبی را میکنند الی جنس های وقفی را میکنند توی پاچه ملتقاچاق: زمین بار قاچاق در آب

سفر به خارج زن، بچه دارشدن حقوق زنان: کارکردن زنان، سقط جنین: تامادگی مادر شدن نداشتم

شک و بدبینی: دکتر با شک به راستگویی همسر ماجرای دکتر عبدوس را پیگیری می کند تا به سقط جنین برسد.

مضامین اصلی

خیانت= شیطنت مزدانه خیانت زنانهروغ=

افسردگی: مصرف قرص ضد اضطراب زاناکس

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه باال

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: باز باز/ بسته/ نیمه باز: خنثی

یدر روابط خانوادگی خود دچار مشکالت این فیلم به صورت برشی مقطعی از زندگی قشر مرفه را نشان می دهد کههستند. داللت صریح این فیلم بر دروغ است، دروغی کوچک که سلسله ای از دروغ ها را به دنبال دارد و به وخیم

تر شدن روابط منجر میشود.

تحلیل سطح اول

)صریح(

است شرب ذات به متعلق حقوق برخی تعارض دادن قرار لحاظ مستلزم و پیچیده امری جنین، سقط مقوله به توجهفیلم سعادت آباد با دستمایه قرار دادن رابطه دکتر و همسرش به آن پرداخته شده است. اینکه آیا زن میتواند که در

شد همسرش را محدود به ها و رهد یا اینکه آیا مرد اجازه دارد آزادیبرای رشد و پیشرفت حرفه ای بچه نخوا باد به طور ضمنی به آن پرداخته شده است.های اجتماعی کند یا خیر مساله ای است که در فیلم سعادت آعرف

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

فیلمـ مشاهده 42جدول شماره

کننده: همایون اسعدیان نام فیلم: سعادت آباد نویسنده: امیر عربی کارگردان: مازیار میری تهیه

6811سال اکران:

45

کند مبلغ هنگفتی قرض کرده و او را برای اسکی و تفریح به همسر مهندس جوانی به نام سعید وی را مجبور میعید پس میرد. سهای آلپ بفرستد. در آلپ هنگام اسکی، زن در یک یخچال طبیعی سقوط کرده و میفرانسه و کوه

کند، اما بالفاصله بعد از ازدواج آمدن از بهت و حیرت ناشی از مرگ همسرش با دختر دیگری ازدواج میاز بیرون

. گرددشود و در اثر اتفاقی زنده شده و به ایران برمیجسد یخ زده همسر قبلی در کوه آلپ پیدا می

خالصه داستان

موضوع ازدواج مجدد

انگیزه اش برای کار کردن باال میره ، همون مرد وقتی دو تا زن میگیره چند همسری: یه مرد وقتی یه زن میگیره انگیزه اش چند برابر میشه.

دلبری زنانه برای شوهر: پوشیدن لباس زیبا، تمیز -تبعیت زن از شوهر: هرچی آقا سعید بگه من میگم چشم! کردن خانه، غذا پختن بچه آوردن،

مضامین اصلی

ارایش غلظ، لب ها سیلیکون، چشم ها لنز، ابروا بوتکس، سفرهای متنوع خارجی ، محاسبه ناهنجاری های مد زنانه:لباس های مارک(، خانم ها ورزش کنید و ویتامین بخورید برای اینکه یه خانم باشید و مدیر -کالری غذاها)رژیم(

باشید برای اینکه شوهرتون را نگه دارید. پزیی کردن، شستن ظرف ها زن ذلیلی: گوش به زنگ خانم بودن، آش

فرهنگ سازی: حمل بار با آسانسور ممنوع،همزیستی دو ،دخالت والدین در زنگی فرزندان ،مهریه سنگین ،همسر دوم ،نجات معجزه آسا، نزول کردن پول

برقراری عدالت بین همسران ،هوو گاه کردن به زن مطلقه: نمیدونید در این جامعه کوفتی مردم چطور به زن مطلقه نگاه میکنند. نبد تنوع طلبی مردانه:

سعید هر دو همسرش را دوست دارد. -6

به مرجان همسرش میگوید الزم نیست هرشب خودت را شبیه یک نفر کنی، هویت خودت را داشته -2 باش.

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه متوسط رو به باال

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

می ردم دنبال به مصرانه دیگری کرده، ازدواج یکی چند باردارند: در فیلم تقریباً همه شخصیت های زن مشکل شکل پیچیده تری به خود مردان در این فیلم زنه بودن 2... بحث و کند نمی دریغ کاری هیچ از راه این در و گردد

گرفته؛ اینکه زن قبلی مرده است و آقا دوباره ازدواج کرده و زمانی که می فهمد زن اولش زنده است او را هم پیش در این فیلم زنه، سوژه اصلی اینگونه فیلمها بود اما 2در سالهای قبل مخفی کاری مردان . زن دومش می آورد

. و وظیفراضی نگه داشتن همسر بر میشمارد و وظایف زنان را در زن داشتن اشکالی ندارد 2که می شود عنوان مرد را تنها رعایت عدالت بین دو همسر بر میشمرد.

تحلیل سطح اول

)صریح(

چندهمسری در تقبیحو البته توجیهی به طور ضمنی سکانس پایانی فیلم و استیصال سعید از داشتن دو همسر نه در تبلیغ آن.است،

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم43جدول شماره

گفتار روشن کارگردان: کاظم راستنام فیلم: مردان مریخی، زنان ونوسی نویسنده: حسین مثقالی، شعله نیک

6811سال اکران: کننده: محمدرضا مفیدی تهیه

48

رایب فرزندانشان و همسر همراه خانه این دختر چهار. شکندمی هم در مهمانانی ورود با سرسبز و قدیمی باغ خانه سکوت بزودی که است سنتی ایی خانواده از جوان دختری پسندیده ا. شتافتند مادر یاری به پسندیده کوچکترشان خواهر عروسی

دش خواهد انجام شکل این به ازدواج این. دارد اقامت کشور از خارج در حاضر حال در که درآید پسری عقد به تا است قرار در. شد خواهد کشور از خارج عازم و بسته را ها چمدان سپس و آمد خواهد در داماد آقا عقد به دور راه از خانم عروس که

یکدیگر دور ، مراسم در شرکت جهت شوهرهایشان همراه به او خواهرهای2 ، پسندیده عقد مقدمات شدن فراهم جریان برای ولی باشد دردسر شاید هاباجناغ و خواهران برای اقامت شوین می اتفاقاتی وقوع سبب اجتماع این و شوند می جمع که خان دایی با پریدن یک حبه قند در گلویش فوت میشود و مراسم بر هم میخورد. این تا است بزرگ آرزوی یک هابچه

خالصه داستان

موضوع ازدواج

جشن ازدواج مراسم مرگ

مضامین اصلی

خانواده سنتیمهاجرت: عروس به بهانه ازدواج قرار است مهاجرت کن، پسر نوجوان مدارک اش را برای دانشگاهی که اپالی کرده است

به دست عروس می سپارد عروسی رعیت و ارباب یه برای خودش، کلی رفیق دکتر و مهندس پیدا کردم. زندان: زندان دانشگاه مرگ، خواب ، سرطان رفتن برق: هر روز همین ساعت برق می رود حیا: دختر بچه دست شویی نمیرود چون در سوراخ است، مادر مراقب است موقع بازی قایم باشک دختر بچه و پسر بچه

یک جا قایم نشوند قیومیت: خان دایی کمک کرده تا خواهرش بچه های یتیم را بزرگ کند و آنها را به خانه بخت بفرستد. اهمیت پسرزایی: اینا همه شون دخترزان، وقتی ام پسر میزان اژدهای دو سر میزان خیر خواهی متوفی: هر وقت از شکار بر میگشت یه شمس آباد را سیر می کرد

مضامین فرعی

بقه بازتابیط متوسط

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

مساله ای است که فیلم قصد داللت کنار هم گذاشتن شور زندگی در کنار غم مرگفیلم سراسر بازسازی زندگی است.

یه حبه قند با صدای شکستن قند شروع .کندشود و با مرگ ادامه پیدا می. داستانی که با جشن آغاز میصریح بر آن را دارد شود که هر آن در کمین آدمیزاد نشسته است. شود که بعدها در فیلم به نشانه مرگی بدل میمی

دهد، نشانه تهدیدی دیگر: میل به به آن گوش می دختر جوانصدای بعدی، صدای نوار آموزش زبان انگلیسی است که

.دکننترک وطن، دو خطری هستند که زندگی را، نوعی از زندگی را، تهدید به فنا میرفتن و مهاجرت. سایه مرگ و میل به

تحلیل سطح

اول

)صریح(

یه حبه قند ت.اس فرهنگ عمومی ایرانیان ،به طور ضمنی به آن پرداخته شده« یه حبه قند » ی که در فیلمکی از نکاتیاز معدود فیلمهای ایرانی است که جامعه سُنتی ایران را در مواجه با جامعه مدرن، درمانده و عقب افتاده نشان نمی دهد. در

جامعه سُنتی ایران به دور از مدرنیته، زندگی خوب و خوشی در کنار یکدیگر دارند و اصالً هم سُنتی بودنشان، کار این فیلم،

.دستشان نمی دهداه نه زن جوان آگارائه میدهد، تصویر زیبا و آرمانی از زن نجیب به معنای زن محجوب این فیلم همچنین به طور ضمنی

بیند. نگاه یه حبه قند به زندگیاش را در عروس شدنش میهایش، بلکه زنی که به هر رو خوشبختیامروزی با همه چالش در برخورد با مهاجرت هم منفعل عمل میکند. سعیکارانه و هوادار وضعیت موجود است. سنتی یک نگاه اساساً محافظه

کند.می سازیباز آرمانی ایشیوه به را ایرانی اصیل زندگیاست یا خوب است بلکه بد تمهاجر بگوید بیننده به کندنمی

تحلیل سطح

دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم44جدول شماره

کننده: رضا میرکریمی نام فیلم: یه حپه قند نویسنده: محمدرضا گوهری کارگردان: رضا میرکریمی تهیه

6811سال اکران:

40

کوشد به زعم ساعت از زندان مرخصی گرفته و در این مدت می 24زندانی است که به مدت یک این فیلم درباره

های هپلیس سعی دارد از مردم به بهان او در پوشش .خود، اسباب سوء استفاده از گروهی از مردم را فراهم آورد

هستند. قانون خالف کاری انجام مشغول هر کدام به شکلی ، مردم امامختلف اخاذی کند

خالصه داستان

موضوع جرم و قانون و اخاذی

مضامین اصلی پولی و فقربی

، مشروبات الکلی، رشوه، روابط غیر متعارف زن و مرد، قمار، کرایه خانه، قاچاق، مصرف تفریحات شبانه، پارتی،تیاد)زن تگی پدر و قتل مادر( به دلیل فقر، اعخشونت خانوادگی)برشکس آرایش مو، خالکوبی، فقر و بی پولی،سبک .مال دیگری را خوردن کشد(،که کراک میمطلقه

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه ضعیف

نوع پایان بازباز: نیمهخوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز/ بسته/ نیمه

،اندهکرد یاد اجتماعی امنیت علیه تهدیدی عنوانبه آن از شناسانجرم و کارشناسان همواره که جرایمی از یکیف جامعه ی که قشر ضعیار گرفته تا سایر مسایل و مشکالتدر این فیلم مساله اخاذی دستمایه قر .است اخاذی جرم

کنند را به تصویر بکشد. با آن دست و پنجه نرم می

تحلیل سطح اول

)صریح(

ت ای که نه تنها حاکمیت در قالب نیروی انتظامی به حل مشکالاین فیلم عالوه بر به تصویر کشیدن وضعیت جامعه خواهد منفعت خود را تأمین کند. ازکند، بلکه از البالی مشکالت آنها نیز میقدرت جامعه کمکی نمیطبقه بی

گری ا حیلهکه پولی را از پولدار گرفته ولو بنیز اشاره دارد. این توان گفت این فیلم به نوعی به سنت عیاریطرفی میهای عیاری همچون بدلپوشی)پوشیدن لباس گمرک برای ازمند رساندن. در این فیلم ازسنتو تردستی و ان را به نی

نه بین ، شادی عادالنمردیانقش نیروی انتظامی گرفتن( استفاده شده است تا از این طریق با برقراری آیین جو قانونی تقسیم شود. مردم ولو غیر

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم45جدول شماره

محمد کننده: سلیمان علینام فیلم: اسب حیوان نجیبی است نویسنده: عبدالرضا کاهانی کارگردان: عبدالرضا کاهانی تهیه

6811سال اکران:

45

خود رویاهای به دستیابی آرزوی در که یلدا و احسان فرزندش، دو و مادر از متشکل ست ایخانواده داستان فیلم رضا دورو. اوست آینده تامین مادر دغدغه تمام و است معلول یلدا. کشندمی انتظار را تحولی امیدوارانه و هستند کند.)اقتباس از باغ وحش شیشه ای تنسی ویلیامز(می تغییراتی دستخوش را آنان زندگی بازی با احسان دوست

خالصه داستان

موضوع رویا

مرز بین واقعیت و رویا تعدیل نیروی کارگرهای کارخانه

عشق افراطی مادریعشق به سینما : جمع اوری مجله های سینمایی، دست به قلم بودن ، برای گریز از مشکالت دایم به سینما می

رود، می نویسد و دست به قلم است. عشق بین دو جوان : هم کفو بودن: نه اینکه بگم ادم خوبی نیست ولی ما به هم نمیخوریم ، ادم باید خیلی شانس

دا زندگی کنهبیاره تا با دختری مثل یل

مضامین اصلی

بیماری گریز از ادم ها: از دیدن ادم ها اضطراب میگیرم، حبس کردن خود در خانه، کالس گل چینی را نرفتن و ماندن در خانه ، به خاطر صدای عصا از خونه بیرون نمیری؟

رف چاق انسان(، باالخره اون طمهاجرت: امید به بهبود وضعیت بعد از رفتن به مکانی دیگر، مهاجرت غیر قانونی)قا چند تا ایرانی پیدا میشه که بخواد این نوشته ها بخره

اشکاالت فیزیکی: لنگ بودن دختر خانواده، االن پسرای سالم دخترای سالم را نمیگیرن چه برسه به این که شل هم هست(

خودکشی دسته جمعی: پیشنهاد خودکشی با گاز برای رهایی از بدبختی ابی لوازم ارایش بازرای جای همکار اضافه کاری ایستادن و انگشت زدن

قرضظاهرسازی خانه برای خواستگار) کاناپه توی چشم ه، یکی بیاد تو این خونه با دیدن این کاناپه فکر میکنه اینجا

بازار کهنه فروش هاست (دختر مجرد: می خوای تا اخر عمرت قنبرک بزنی توی خانه،بشی دختر عزب که سرکوفت زن برادر و شوهر خواهر

را بخوری!( ف مادر توی این کارخونه شما یه پسر خوب سالم پیدا نمیشه بیاریش خونه با خواهرت اشنا بشه.ذاره ندگی کوفتی شما ، مشکالت شما نمیگاحساس قربانی شدن: من می خوام بنویسم ، میدونی که میتونم اما ز

من از جام تکون بخورم(ترس از اعتیاد)سرنوشت پسر چون پدر(: میخوام بره شیره کش خونه معتاد شم، بعد برم یه مسلسل بردارم....، مادر

درباره سیگاری بودن خواسگار سوال می کند، یواشکی سیگار کشیدن پسر را به او گوشزد می کند. عدیل نیرو در کارخانه، اخراج پسر از نگهبانی انبارشغل: ت

رفاقت: پرداخت قبض برق رفیق

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه پایین

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

فیلم به طور صریح بر مشکالتی که یک خانواده کارگر با آن دست به گریبان است اشاره دارد، از مشکالت اقتصادی هاینههزی تأمین برای که کوشسخت مادری ل و ارزو های بلند برای فرزندان.و بیماری گرفته تا اماو معیشتی

فراری این و است فراری هاآدم از دختر خانواده() یلدا ایستد.می کاریاضافه شَلَش دختر خوشیدل بعضاً و زندگی سر خانوادهپ. کندمی جبران نوعیبه اشایشیشه حیوانات یعنی جدید دنیایی ساخت با را اشگیریگوشه و بودن

تحلیل سطح اول

)صریح(

ـ مشاهده فیلم46جدول شماره

کننده: سعید سعدی نویسنده: بهرام توکلی کارگردان: بهرام توکلی تهیهنام فیلم: اینجا بدون من

6811سال اکران:

45

واقعدر و دارد سینمایی یدغدغه بیند،می فیلم سراید،می نویسد،می که پسری. سینماست عاشقه که( احسان) ایهشخصیت و سینمایی هایفیلم با را خود زندگی احسان. اوست زندگی هایچوله چاله و هازخم مرهم سینما

هاجرت خواهد با ممی و زندگی این از است شده او خسته. شودمی یکنواختی و پوچی یک دچار و کندمی مقایسه آن . هامحدودیت از کند فرار

به طور ضمنی بر نهلیست شدن اگزیستانسیالیستی داللت دارد. سوال کردن مادر از احسان درمورد این فیلم است. نمایانگر همین نهلیست اگزیستانسیالیستیگاز و درخواست مادر برای سیگار خودکُشی با باز گذاشتن شیر

ر، چنین شخصیتی در نگا های مختلف از نظر روانی بررسی می شوند. نمونه دیگرها مدام در سکانسشخصیت همبه حالش بودن هاآدم جمع توی از که متفاوت شخصیتی. ها را دارد نمایان استآدم از فرار دختری که بیماری

داللت .است دهدا قرار فیلم یقصه وسطه راآن تیزهوشی با نویسنده که زیرکانه نهلیست یک یعنی این و خوردمیوایت خودکشی دسته جمعی است، انهدام یک خانواده. رین فیلم دگی در رویا . ام بر رویا است، زنضمنی دیگر فیل

خانواده ای که مرگ رویایی را، بهتر از زندگی جهنمی می دانند. خانواده ای که زندگی کردن برایشان گران تمام به است مرگهمان خواب رویا و .می شود، به خواسته ها و آرزوهایشان نمی رسند و مجبورند در رویا فرو روند

نی دیگر ضمفهوم م ی.ای تلخ و مشکالت زندگه شکل نمادین و خودکشی با رفتن و به رویا برای فرار از واقعیتهمه منتظرند معجزه ای رخ دهد و نجات دهنده ای است. نجات دهنده نجات و آمدن یک انتظار مفهوم این فیلم، برند و به دنبال راه نجات اند. مادر راه نجاتش را بازنشستگیش و میجا بدون من از تنهایی رنج های اینبیاید. آدم

ازدواج یلدا می داند. احسان تنها راه نجات از دست کار و خانواده و تمام مشکالت را سینما می داند، جایی که پناه می شه ایآرامش پیدا می کند و در بدترین مواقع به آنجا پناه می برد. یلدا از تمام مشکالت به باغ وحش شی

برد و رها می شود. رضا به دنبال راه نجات است، جدایی از نامزدش را رهایی می داند. همه و همه در انتظارند.

. انتظاری که پایان خوشی باشد برای سختی هایشان

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

44

خالفانم دیگر و ضدانقالب و اسرائیل و انگلیس و آمریکا اطالعاتی هایدستگاه گردآمدگان ریزیبرنامه با ماجرا

زایشاف باعث شخص هر ترور دنیا ٔ تاریخچه در که این به توجه با .شودمی آغاز انتخابات کردن شلوغ برای نظام در لبانطاصالح احتمالی نامزد که خاتمی محمد سید که شودمی این بر تصمیم بود،شده قطارانشهم محبوبیت و شود محبوب ایشان جریان ترور این با و کنند ترور را بود خواهد ایران جمهوری ریاست دوره دهمین انتخابات یک در سجاسو هنگام این در. شودمی اعالم نتیجه و شده برگزار انتخابات.بکشانند آشوب به پله پله را مملکت

یک و خلق مجاهدین سازمان عضو زن دو همسرش، با ثروتمند طلبیسلطنت جاآن در که است تیمی خانه

پخش اینترنت ٔ شبکه در و گیردمی خارج از را پیام هستند، وب و ایرایانه کارهای متخصص گرایجنسهم

.گیردمی شدت جااین از ماجرا.استشده تقلب انتخابات در «بزرگ تقلب» رمز با که کندمی

خالصه داستان

موضوع جاسوسی

جاسوسی: تو سفید سفیدی، میتونی مثل یه جنتلمن وارد تهران شیدخالت بیگانگانگان در مسایل داخلی کشور: ما همه مون قالده داریم ، سر این قالده ها سازمانه ، پخش بخش

هایی از سخنان رهبری درباره دست های دشمن، خودی/ غیر خودی در یک سازمان، 33دخالت سازمان منافقین، سلطنت طلب ها در انتخابات ، 33انتخابات سال

، بی طرف بودن وزارت اطالعات در انتخابات ، facebook, , tweeterسورهای -ریاماهواره ثنفوذی ها، شهید سازی: اگه این طوری کشته بشن میشن شهدای جنبش .، تقلب در انتخابات

مشارکت سیاسی مردم ،خشونت و اغتشاش ،اشغال پایگاه های بسیج

مضامین اصلی

ن به فردی که ترور شده) مثال های تاریخی خبری از ترور گاندی، ترور به عنوان حربه سیاسی: رای اوردن وابستگا بوتو ، رفیق حریری(، تحریک مردم به خونخواهی سید مظلوم و ایجاد اشوب

بمب گذاری: بمب گذاری در هواپیمای حامل محمد خاتمی رای شهرستان ها

شبکه های تلویزیونی معاند: هماهنگی کامل شبکه های فارسی زبان در پوشش خبری سانحه توده سازی و اقناع افکار عمومی

بیرون کردن انگلیسی ها: بچه های اینها در دانشگاه های ما درس میخنند ،برای همین پدر مادرهاشون جرات است، اشغال سفارت انگلیس درپایان فیلم. برخورد با ما را ندارند. آینده این کشور در دست م

خیانت: اخوند خائن داشتیم، اطالعاتی خائن هم داریم.

مضامین فرعی

طبقه بازتابی -

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

33یک مساله تاریخی درباره اتفاقات رخ داده در سال طور به و فیلم در ژانر فیلم های جاسوسی قرار می گیرد.فیلم به طور صریح دخالت بیگانگان را عامل این ردازد؛ قرار است اطالعات زیادی را به مخاطبان ارائه کند می پ

اغتشاشات معرفی میکند و

تحلیل سطح اول

)صریح(

ه ب ا چند سال قبل جزء خط قرمز های سینمابه محیط سازمان اطالعات و مطرح کردن برخی مسایلی که تنفوذ از داللت های ضمنی این فیلم است. آمد حساب می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم47جدول شماره

کننده: محمد خزائی تهیههای طال نویسنده: ابوالقاسم طالبی کارگردان: ابوالقاسم طالبی نام فیلم: قالده

6816سال اکران:

44

ری ها دچار مشکل است، با دخترضا، معلمی ساده و درستکار که به سن میانسالی رسیده و در برقراری ارتباط با زنارهایی کشود. دختر، برای پیوند کلیه خواهرش با مشکل روبروست و رضا را ترغیب به پاستیل فروش آشنا می

. کند که باب میلش نیستمی

خالصه داستان

موضوع ازدواج

بی فکری و بی وزنی در خواب ،، هم نیستیخواب چیز عجیبیه، انگار هم هستی خواب:مشکالت شغل معلمی: ارتباط با بچه های بی تربیت، دوست نداشتن شغل، تسلط بچه های امروزی که والدین

ثروتمند دارند بر مدرسه و بی ارج شدن معلمان(بیکاری : تعویض شغل های دایم و کار پیدا نکردن، کالس های خصوصی، شغل های کاذب)پدر به پسر سرکوفت

ر نیستم ، سیگار می فروشم ، گردو می فروشم(می زند که پس چرا من بیکا سن باال در ازدواج ازدواج: ، سن باال و ماندن در خانه پدر و مادر ی گروگانگیری(، فروختن النگوهای همسر برا ن پول عمل کلیه خواهر)فروش کلیه، دزدی،فقر: بی پولی برای تامی

خرج زندگی عشق: باالخره یکی پیدا شد که طلبکار ادم نباشه

مضامین اصلی

.دانش آموز محوری:پدر شگرد ی که باعث اخراج معلم از مدرسه شد از اولیا یگردن کلفت مدرسه استرانت: یه خانم از 7همسر دوم: باورم نمیشه پدر مانی به زنش خیانت کنه ، ادم محترمیه ... هر سه شنبه راس ساعت

طبقه هفتم میاد طبقه همکف....(ناتوانی در برقراری ارتباط با جنس مخالف: توصیه دکتر به تماشای فیلم های عاشقانه خصوصا کالسیک های

گرفتن دست نامحرم مات،شقانه و یادداشت برداری از کلعا فم اما یه کپسول برات نوشتم که زبونت باز شه ...الدکتر: با اینکه با زندگی مشترک مخ

سولی لوگ: ترس از خواب باعث میشه آدم س کردن شلوار حتی در بزرگسالی، اضطراب و شب ادراری)خیترس: زن بگیره، آدم دنبال جفت میگرده چون از تنها خوابیدن می ترسه

تغیر سبک زندگی: تغییر در فرم لباس پوشیدن زنان)توصیف ملیح: این بار جای ابروهش عوض شده بود و انگار گونه هم گذاشته بود(

ا کسی به کسی کاری نداره، با دین تفاوت قیمت در مقایسه با دیگری: اون ور دنیا همچین فکری نمیکنن، اونج ، معلوم نیست کجای دنیا داری حال میکنید)ای خداداه با فوتبالیست هارستوران)مگه ما با اونا فرق داریم(، مقایس

که از حال ما خبر نداری، فیلم ویکتوریا ، فیلم گل های داوودی،بینند: پدر در حال تماشای فیلم روند تغییر سبک فیلم هایی که مردم می

های کالسیک ، فیلم های هندی گیری، خیانت به همسرگروگانمضامین اخالقی: دزدی، خفت کردن،

تقابل خواب و مرگ: در صحنه پایانی فیلم

مضامین فرعی

طبقه فرو دست/ طبقه فرادست)مشاهده تفاوت قیمت ها در رستوران: چرا ما با آنها فرق داریم، مگه اونا بیشتر کار میکنند(

طبقه بازتابی

پایاننوع خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز/ بسته/ نیمه باز: باز

ر برقراری ارتباط با جنس مخالف اشاره دارد. زدواج در سن باال و ناتوان بودن داین فیلم به طور مستقیم به مساله ا ،دزدی،بی پولی و فقر برای پیوند کلیه و موقعیت های کمدی ایجاد شده برای پرداختن به این موضوع)فروش کلیه

از مواردی است که در کنار مساله ازدواج به طور صریح می توان از این فیلم دریافت کرد. گروگانگیری(

تحلیل سطح اول

)صریح(

. من اگه دزدی میکنم مثل رایی دست شون توی جیب همدیگه استهمه مردم یه جو: مفاهیم اخالقینسبی بودن .قل دلیل موجهی برای این کارم دارمااونا نیستم، من ال

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم48جدول شماره

کننده: محمدرضا تخت کشیان زاده کارگردان: رضا عطاران تهیهنام فیلم: خوابم میاد نویسنده: احمد رفیع

6816سال اکران:

555

از کیی دختر برای که حوادثی میان این در. است فروپاشی حال در که است مرفه خانواده دو زندگی درباره فیلم ینا.شودمی قصه هایآدم زندگی رازهای از بسیاری شدن برمال سبب آید،می پدید دارد سال نوزده که هاخانواده

او از قامانت سبب به و میگیرد قرار تجاوز مورد سعید نام به خانوادگی دوست توسط دارد نام آوا که ساله 61 دختر بودن املهح به اعتراف آوا نهایتا اما. میگیرد عهده به را قتل آوا مادر ناهید حین همین در. میزند سعید قتل به دست

کند. زن سعید قبال با پدر آوا در ارتباط بوده که این ارتباط منجر به ناباروروری می سعید قتل همچنین و سعید از دلیل انتقام از پدر آوا ،تقاضای قصاص آوا را می کند.او شده است. زن سعید به

خالصه داستان

موضوع تجاوز

اخالقی باری و بند بی، تجاوز

شخصی: انتقام سیین از نادر، انتقام وکیل همکار از نادر انتقام

دارد و در عشق: عشق بین اوا و پدرام)علی رغم مشکای که برای آوا پیش امده است پدرام همچنان آوا را دوست گیزند تو مثل نمیخوام من: میگوید مادرش به اوا: عشق بدون صحنه اخر نادر او را دامادم خطاب میکند(، زندگی

.کنم

اعث اعتماد به افراد دیگر میشود.طالق: اختالفات والدین بر سرنوشت فرزندان اثر سو دارد و ب

، مستی اوا در شب حادثهالکلی: دایم الخمر بودن نادر، مستی سعید ، مشروبات)همه عقده های زندگی ات را میخوای سرمن خالی کنی؟ این که بچه درا نمیشی؟ ، ناباروری: داغ ننگ زنانهحاملگی

سعید دوستت نداشت ()سالهاست دارم تحقیر میشم، به خاطر ترس از بی آبرویی تو!( قتل نفس، دفاع از شرافت

مضامین اصلی

تا خوابم ببره اما تا خوابم میره می یاد به خوابم...ه روان پزشک: دو تا زناکس خوردم مراجعه ب، افسردگی و بیخوابی زنان از خارج برگشته: باید حرف سعید را گوش می کردم، نباید پل های پشت سرم را خراب میکردم

سخت گیری های قانون و اجتماع: گرفتن دختر و پسر جوان در کالنتری د خانوادگی: ممنانعت از رابطه دختر و پسرجوان به بهانه اختالف طبقاتی.سخت گیری های زیا

سردی روابط بین پدر و مادر و فرزند: با اسم کوچک خطاب کردن پدر و مادر، درد و دل کردن با دوست خانوداگی و او را عمو خطاب کردن

قا پدرام گرفتندشونموسیقی زیرزمینی: موقع تمرین کردن موسیقی در ساختمان کنار خوابگاه ا: سقط جنین سیمین که زندگی امروز را از او گرفته است، سقط جنین اوا که امید به زندگی ، سقط جنینخودکشی

فردا و رضایت دادن سیمین را از او میگیرد. خیانت در شغل : همکار وکیل نادر هم از شاکی پول گرفته و هم از متهم .، قانون، قصاص

)ناهید(جرم فرزند )اوا(را گردن می گیرد، از فرزند خود گذشتن برای زندگی،مادر بودن: مادر

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه باال

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

یدگی این که از همم پاش این فیلم به طور صریح بر بی بند و باری اخالقی و از هم پاشیدگی خانواده ها اشاره دارد.ها سرنوشت و زندگی فرزندان را تحت تاثیر قار می دهد از دیگر موضعاتی است در این فیلم به طور صریح خانواده

.آن پرداخته شده استبه

تحلیل سطح اول

)صریح(

رده نقش می بندد پ بر رویبه نقل از اناکارنینای تولستوی شاید بتوان پیام ضمنی فیلم را در نخستین جمله ای کهتیره بختی های خاص اما خانواده های بدبخت هر کدام خانواده های خوشبخت همه شبیه هم اند هم دریافت کرد:

خود را دارند.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم49جدول شماره

نام فیلم: من مادر هستم نویسنده: لیال الریجانی، رحمان سیفی آزاد کارگردان: فریدون جیرانی

6816کننده: سید غالمرضا موسوی سال اکران: تهیه

555

و پول آوردن بدست ایبر که است عباس و حسن و عطا هاینام با شهری پایین جوان سه ماجرای فیلم این شتگ نام با جوان پسرهای و جوان دخترهای به دادن گیر با آنها. زنندمی خالف کارهای به دست زندگی گذراندن

.گذرانندمی را خود زندگی راه این از و گیرندمی را آنها پول ارشاد

داستان خالصه

موضوع اخاذی

به معروف و نهی از منکرف صحنه منکراتی در فیلم، شما مورد امر به معروف و نهی از منکر: مجوز ضابطین امر منکراتی دارید

اخاذی آبرو داری: انسان باید نسبت به ابروی مومنین و مومنات احترام ویژه ای داشته باشد ، این لقمه از هر لقمه ای

آبروئه ، ابروی ممون احترامش از خانه خدا واجب تره حالل تره نون

مضامین اصلی

حرام و حالل: یه صدایی توی گوشم میگه این ها را نخوردی حرومه! ، ازدواج

!با ازدواج، داماد اسکل هم نعمتیهکاسبی ت ماهی دو سکه بابت مهریه عروس، : پرداخمهریه هزار تومنیه که تو باید ماهی سه تاش را بزنی 211گرانی دارو: حروم آمپول های نزول خوری: پدر و مادر بازنشسته اموزش و پرورش که اگر پولی را که نزول مرده اند پس ندهند اثا شان توی

کوچه است.اعتیاد : اعتیاد پدر حسن ، تست اعتیاد )حبس کردن در دستشویی(، رفیق ناباب)یک دود ف دو دود ف خوردیم به

تعطیالت نوروز شد دودودری دووو( عرض به خواهر حسنتجاوز: مساله ت خودکشی: خودکشی خواهر حسن بعد از اینکه برای تهیه مواد پدر بهش تعرض شده بود. روابط دختر و پسر: طرح زنانه مردانه کردن دانشگاه ،زید بازی در پارک گرداندن سگ ها در پارک: سگ نژاد دار ه؟آزادی بیان: کجای کتاب خدا نوشته حرف زدن جرم -حقوق شهروندی حق الناس: این حق الناس بود. من با تو حساب ندارم، خرده حساب دارم. -سو استفاده )از دختر شهرستانی(: حاملگی پریسا ، دختر شهرستانی و خانواده سنتی و حرف مردم!

به "الف روشنفکری: گذاشتن سبیل نیچه ای و نقل قول های فیلسوفانه برای زدن مخ دخترها ، جمله نیچه: "سراغ زنان اگر می آیی تازیانه فراموشت نشود پارتی و شرب خمر: جرم شرب خمر شالقه

چشم چرانی : با دوربین خانه همسایه را دید زدن اعاده حیثیت تفاوت طبقاتی: حروم آینه بغل ماشینی که اگه بهش بخوری پولش دیه خون سه تای ماست ، ما به ادم هایی گیر

اشون یک میلیونه میدهیم که تنبون پ مرگ بازگشت به زندگی آشنای گردن کلفت داشتن: سرهنگ عثنی عشر فامیلمونه، چند وقت دیگه هم حکم سرداری اش میاد.. کرامت انسانی: مگه میشه مومن باشی و به کرامت انسانها احترام نگذاری حضور زن ها در استادیوم فوتبال: پرت شدن حواس فوتبالیست ها، مشکل فحش و فحشکاری در استادیوم ها موسیقی زیرمزینی: ساختن موسیقی زیر زمینی چون اجازه فعالیت قانونی بهشون داده نمیشه

مضامین فرعی

ـ مشاهده فیلم51جدول شماره

نام فیلم: گشت ارشاد نویسنده: مهدی محمدنژادیان، سعید سهیلی کارگردان: سعید سهیلی

6816کننده: سعید سهیلی سال اکران: تهیه

555

ه چیزی می فهمهپیرمرد تنها: سناتور سابق شاه که بچه هاش رفتند خارج ، االن نه میتونه حرف بزنه ن دزدی: دزدیدن مدارک خالف دیگران از گاو صندوق

طبقه بازتابی طبقه پایین

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

سعی دارد به ایی مردم، و نزدیک شدن به خطوط قرمز رسانههای آشنا، الاقل برای تودهترسیم تیپاین فیلم با موضوع صریح این نقد اجتماعی مساله امر به معروف و نهی دست به یک نقد اجتماعی همه جانبه بزند طور صریح

ته شده است. سه فرد از سه نسل متفاوت، گروهی را تشکیل با نگاهی انتقادی طنز به ان پرداخاز منکر است که با اشکال مامور قالبی از مردم اخاذی می کنند . این سه فرد که داده اند که به سراغ قشر مرفه جامعه می روند و

هر کدام به نوعی مشکالت عدیده ای در جامعه دارند، حق خود می دانندکه به همه چیز و همه کس معترض باشند تا وضعیت خود را بهبود بخشند. البته همین سه خرابکار در انتهای فیلم در نقش قهرمان نیز ظاهر می شوند

پریسا که در چنگال مرد ظالمی به نام فراتی گیر افتاده را نجات دهد. تا

که های عطا و حسن و عباس از دختر پسرهای جوان است تا ایندزدیدو سوم ابتدایی داستان فقط مربوط به دَلهها دانه درشتکند تا از این به بعد سراغِ به یکباره عباس که عاشق یک دختر شهرستانی شده گروه را وادار می

.بروند

تحلیل سطح اول

)صریح(

. وضعیت بی هویتی در مورد لحن فیلم، درباره شخصیت های فیلم نیز صادق داللت ضمنی فیلم بر بی هویتی استاست. سه شخصیت کله خرابی که نه قهرمان بازی های آنها را می توان جدی گرفت که می خواهند مجری

، خود عامل ناعدالتی و بی قانونی در جامعه می شوند.خصیت های منفی می باشندوقعی که شعدالت باشند و نه م ،و گه گاهی حرف از قیمه امام حسیناز یک طرف قرار است آدم های لوطی منش و با غیرتی نشان داده شوند

د. ستنمسجد و عالمت نیز می زنند و از طرف دیگر بی غیرت به کار و تالش در پی مفت خوری و حرام خوری هاند در عرض مدتی کوتاه متحول شده و سه دله دزد که با تغییر ظاهر خود قبالً در حال اخاذی کردن از مردم بوده

در این تغییر و ی حیثیت از دختری شهرستانی را دارند.شوند که قصد اعادههای خیّر و خیرخواهی معرفی میآدم ضمنی به آن اشاره می شود. چیزی است که به طوروشی و سنت عیاری ، بدل پتحول

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

555

شوند مدتی نقش نامزدهای دو جوان )محمدرضا گلزار و الناز شاکردوست( به خاطر حفظ شغل مجبور میشوند و پس از مدتی واقعاً به یکدیگر یکدیگر را بازی کنند. اما در این میان درگیر ماجراهای مختلفی می

.شوندمند میعالقه

داستان خالصه

موضوع عشق

مدیریت زنان ازدواج

مضامین اصلی

نان: نان غنی شده، به حداقل رساندن دور ریز نان، اشتغال زایی، سوداوری مجموعه رعایت فاصله بین دستیار و مدیر ازدواج مجدد: ازدواج های مجدد مادر، ازدواج مجدد مهشید بعد از فوت همسر رابطه دو برادر: رقابت عشقی، عقب نشینی مسالمت امیز اختالس: ثابت کردن و جمع اوری مدارک برای اختالس یکی از همکاران دزدی صوری تحصیالت خارج از کشور زن ذلیل)خاک بر سر بله قربان گفتنت!(

فرزند معلول زن موفق: مدیر موفق، نویسنده موفق، زیبا، جوان

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه باال

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

قصادق بودن در عش ت. در این مسیر دخالت خانواده ها وصریح این فیلم بر موضوع عشق و ازدواج اس پیام میشود. از مواردی است که با آن پرداخته

تحلیل سطح اول

)صریح(

نی ی اجتماعی و کارشکدساالر به زنان در سمت های باالطور ضمنی توجه دارد به نگاه جامعه مر این فیلم به ی که در این مسیر ایجاد می کنند.های

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم51جدول شماره

کننده: اصغر بانکی تهیه نام فیلم: تو و من نویسنده: رضا بانکی کارگردان: محمد بانکی

6816سال اکران:

558

حیطم پاکیزگی با دارد تالش که است مطبوعات ایحرفه عکاس یک غریب و عجیب تحول داستان فیلم این ایحرفه عکاس آبان حامد. یابد دست روح پاکیزگی به نهایت در و بپردازد خود روان و روح تطهیر به اطراف،

قرار زاییغالآش با مبارزه و زیست محیط پاالیش تأثیر تحت چنان شوییفنگ مورد در کتابی خواندن با مطبوعات، پوشنارنجی» عنوان با و پیونددمی شهرداری به کرده، تن بر را رفتگران مخصوص نارنجی لباس که گیردمی

و فراز از سیلی با را او خانوادگی و خصوصی زندگی حامد، محبوبیت و اعتبار اما. رسدمی شهرت به «لیسانسه .بردمی دیگر سویی و سمت به ناگهانی و تند عاطفی هاینشیب

داستان خالصه

موضوع پاکیزگی و حفاظت از محیط زیست

حفاظت از محیط زیست : کم تولید کردن زباله، بازیافت ، دور ریختنی ها : تمیز کردن منزل، جاری کردن انرژی در خانه ، بوق ماشین ها گوش من را کر کرده ، زباله ها مخ من را پر کرده آشغال زدایی از ذهن

مضامین اصلی

فنگ شویی نمایش سختی کار رفتگران شهرداری

طالق سفر به خارج و در خارج از کشور مهیاست.موفقیت زنان : زن موفق و برنده جایزه رایاضیات که فضای درخشش ا

حضانت فرزند: دعوای بین زن وشوهر بر سر حضانت فرزند بعد از طالق دزدیدن فرزند خود آموزش مشارکت های مدنی)از جمله حفاظت از محیط زیست( از کودکی بی تفاوت نبودن نسبت به عمل نادرس دیگراتن: به خانواده ای که آشغال روی زمین ریخته است تذکر میدهد

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه متوسط به باال

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته

اگر افراد هک این ،. است فیلم است صریح های پیام از جمعی های فرهنگی بی به نسبت فردی نبودن تفاوت بی به میدیا توان می کند کار زمین نجات و شهر پاکیزگی برای بیشتر و خود سهم به هرکسی و کنند شروع خود از

برخی از پیام های صریح فیلم نیز به صورت مکتوب و تایپ شده در بعضی از فریم های اولیه داشت. بهتر زندگی ،دجهان بیرون تان را پاک می سازی هنگامی که"نقل از کتاب فنگ شوی امده است از جمله این پیام که:فیلم به

"در درون تان نیز دگرگونی هایی پدید می اید.

تحلیل سطح اول

)صریح(

قدرت میان دو چهره و دوقهرمان است . مرد که قبال جوایز عکاسیی متعددی داللت ضمنی این فیلم بر سر جنگ برده است اکنون با پوشیدن لباس رفتگر ها وجهه مردمی پیدا کرده و قهرمان فرهنگ عامه است. زن از سوی را

ی چهر قهرمان خواص )تحصیلکرده (هاست. تالش و موفقیت جهانی در حل مساله ریاظ دیگر با چهره آکادمیکمرد نشانگر حمایت مردساالرانه برای گرفتن حضانت فرزند جنگ قدرت میان زن و مرد و به طور ضمنی پیروزی

قانون از این نزاع برابر است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم52جدول شماره

کننده: داریوش مهرجویی فر تهیهنام فیلم: نارنجی پوش نویسنده: داریوش مهرجویی کارگردان: وحیده محمدی

6816سال اکران:

550

قرار ،با مردی که کارش ساخت ویدیوهای آموزشی با رقص و آواز برای کودکان است ای مذهبیزنی از خانوادهای است که عروسی باید در آن برگزار شود. اسباب خانه بینیم خانهای که میاست شب با هم عروسی کنند. خانه

چینند، چون تکلیف اسباب و اثاث ساکنان قبلی خانه که دوست و همکار مرد ها را نمیجوان است، اما آنمال زوج اند، امّا ها را بار خاوری که جلوی خانه پارک شده کردهخانه آن جوان و زن او است، هنوز روشن نیست. اسباب

شان داده نشده است. عروسی را هم ند هنوز تحویلاها خریدهای که آنمعلوم نیست خاور کجا باید برود، چون خانه

یکی که است زوج دو مشکل داستان فیلم این .توان به عقب انداخت، چون ظاهرا عروس خانم باردار استنمی .شوند زوج دو این دیگراز یکی عروسی مراسم آماده تا کند جاجابه را خود خانه وسایل باید

داستان خالصه

موضوع مستاجری

مشکالت زوج های جوان برای تشکیل خانواده مشکل مسکن تقابل سنت و مدرنیته: در گفتگوی مخسن و فرهاد: اگه به من بود میگفتم همه وسایل اینجا پهن باشه مهمونها

هم بیان یه غذایی بخورن ، خیلی هم مدرنه.

مضامین اصلی

خانه شان است . هیل تخلکمک به دوستش فرهاد خود در حا یکمک به دوست : محسن برا سخت گیری های مذهبی شدید:

ماهواره: گفتگوی الهه و فرهاد مینی بر مخالفت خانواده الهه با ماهواره،. گفتگوی اهلل با مدارش: مینی بر بد دانستن ساز و آواز و مختلط بودن عروسی، رقصدن

د.همکاران خانودگی بیایند و عروسی دختر را ببیننآبرو داری: در گفتگوی الهه با مادرش مینی بر اینکه دوستان و پارتی بازی: در گفتگوی فرهاد و محسن درباره مادرزن فرهاد:چند وقت دیگه مدیر میه دست ما را هم به یه جایی

بند می کنده تربیت فرزند غیرت مردانه

نگفته است، فهاد هم همه دروغ گفتن به خانواده)محسن همه پول خرید خانه را پرداخت نکرده و به همسرش حقیقت را به الهه نگفته است(

اولویت دادن دیگران بر خانوده خود انداختن بچه یا شوهر نکردن

تفاوت های زنان و مردان در برخورد با مشکالت اختالف والدین و فرزندان)میخواستم خودت ببینی که نمیتونی(

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه متوسط

نوع پایان خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته خوش/ تلخ/

این فیلم به طور صریح به مشکالت زوج های جوان برای تشکیل خانواده اعم از مشکالت اقتصادی نظیر تهیه ی و نگرشی یا والدین اشاره دارد.مسکن گرفته تا مشکالت فرهنگی از جمله تفاوت های ارزش

تحلیل سطح اول

)صریح(

قابل فرهنگی تزندگی توسط جوانان اشاره دارد. این فیلم به طور ضمنی یه کم تجربه بودن و سطحی نگریستن به بین قشر های مختلف جامعه از دیگر پیام هایی است که در الیه های پنهانی فیلم قابل درک است. همچنین

دیگری بر خود تعبیر میشود( عامل نوعی فرهنگ فتوت و کمک به دوست) که در باور عمومی به ترجیح دادن ضمنی شکل گرفتن حوادث داستانی این فیلم است که در البه الی زندگی مدرن امروزی به شکل وصله ای

ناهمگون سرباز کرده است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم53جدول شماره

ی رضا کاهانلکننده: عبداکاهانی کارگردان: عبدالرضا کاهانی تهیهنام فیلم: بی خود و بی جهت نویسنده: عبدالرضا

6816سال اکران:

555

ساله 71 حدود مردی قصه که است عراق و ایران جنگ دوران اوج و 11 دهه اواسط به مربوط فیلم این داستان تفاقا یک اثر در و بوده ویدئویی هایفیلم و آنجلسی لس نوارهای قاچاق مشغول که کندمی روایت را تهران در

.رودب جنگ به گیردمی تصمیم و ماند؛ نخواهد زنده بیشتر دیگر ماه دو تا و دارد سر در توموری که یابددرمی

خالصه داستان

موضوع شهادت

ریا کاری: برای فرار در صف نماز ایستادن، راهی جبهه شدن برای فرار از مجازات ، االن میخوام انتقام دوستام را بگیرم .ستم یه پولی به زن و بچه ام برسهدگرگونی در نیت : می خوا مرگ و تقدیر: تا خدا نخواهد مرگ کسی جلو نمی افتد

مضامین اصلی

برای خانواده و ایجاد افتخارآبروسازی: ارزش اسم شهید آبروداری)خطاب به فرمانده(: وقتی که من بمیرم دیگه کسی نیست که رازت را فاش کنه و ابروت را ببره جرم های اجتماعی: تکثیر سی دی و نوار غیر مجاز

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه فرودست

نوع پایان بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز:

ور متو اثر این فیلم به طور صریح به شهادت و ارزش شهادت اشاره می کند، طوری کسی که تا چند ماه دیگر برمغزی و به طور طبیعی ممکن است بمیرد ترجیح میدهد به جنگ برود و شهید شود تا نام اش به عنوان شهید

باعث ابروی خانواده شود.

تحلیل سطح اول

)صریح(

این فیلم به طور ضمنی به این مساله می پردازد که لزوما همه افرادی که به جنگ میروند نیت خالصانه ای ندارند و برای خاطر خدا و خدمت به میهن وارد جبهه های جنگ نمیشوند اما به هر جهت فضای معنوی جبه مقدمات

دگرگونی و تغییر مسیر ایشان را فراهم می اورد.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم54جدول شماره

کننده: رضا رخشان نام فیلم: ضد گلوله نویسنده: مصطفی کیایی کارگردان: مصطفی کیایی تهیه

6816سال اکران:

555

سعید به جرم قتل عمد تا دو سه روز دیگر قصاص خواهد شد. اطرافیان او برای جلوگیری از اجرای این حکم و دختری که به همراه ،نیلوفر .کوتاه صد میلیون تومان تهیه کنندجلب رضایت اولیای دم، مجبورند در همین مدت

عید را از اعدام نجات دهد، آنها قصد فراهم زند تا تنها برادرش سطی سه روز به آب و آتش می، نامزدش بهرامکه در اصطبلی وسی،اند، از طرفی ممیلیون آن را تهیه کرده 81میلیون پول نقد را دارند در حالی که فقط 611کردن

خواهد مبلغی را برای کمک به نیلوفر تهیه کند و دوستش سعید را نجات مشغول کار و مسابقات زیرزمینیست می .شودتالش شکل دیگری به خودش گرفته و منتهی به انتهای خیابان هشتم می دهد، اما این

خالصه داستان

موضوع دیه

فقر و بی پولی دفاع از ناموس خواهر( -قتل)قصاص دیه : جور کردن پول برای جلوگیری از اعدام برارد

مضامین اصلی

فروختن -از حاال افسانه ای، این لباسو تنت کن! -نیلوفر -تن فروشی: اسمت چیه؟ فروخن خود)فروش کلیه، بچه: هیشکی بچه اش را با یه اسب تاخت نمیزنه (

فحشا: حضور خانم ها در پمپ بنزین برای رفتن به لواسان و... پوکر( -اسب دوانی -قمار )بازی بوکس ازاد بد سرپرستی خیریه کمک به رفیق بدعهدی)بدعهدی هنگام فورش ماشین، بدعهدی موسسه خیریه در پرداخت پول( برای اینکه عذاب بکشه. -طالق: برای چی طالقش نمیدی؟

مضامین فرعی

طبقه بازتابی طبقه پایین

نوع پایان خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: باز

و مشکالت ناشی از جمع اوری پول دیه قبل از انجام قصاص می پردازد. این فیلم به طور صریح به مساله قتل ن هستیم. ادم هایی کهشاهد آاز مواردی است که در طی این تالش و سو استفاده از بدبختی دیگران بدبختی

میخواهند به دوست شان کمک کنند ولی سرنوشت قوی تر از خواست آنهاست.

تحلیل سطح اول

)صریح(

ن ه خاطر آمهم است که ب زندگی و جان هست. زندگی ای که آنقدر ضمنی این فیلم پرداختن به ارزشمساله توان از پاره ای از تن خود، یا حتی همه تن خود گذشت. می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ـ مشاهده فیلم55جدول شماره

محمد باغبانی کارگردان: علیرضا امینی نام فیلم: انتهای خیابان هشتم نویسنده: علیرضا امینی،

6816کننده: سید جمال ساداتیان سال اکران: تهیه

554

فیلم ـ مشاهده56شماره جدول

نمکی کننده: مسعود دهتهیه نمکی کارگردان: مسعود ده نمکی نویسنده: مسعود ده نام فیلم: رسوایی

6812سال اکران:

خالصه داستان

. کند یم زندگی فقرنشین ایمحله در اش خانواده با همراه که است شهری جنوب دختری افسانه درباره فیلم این

در. دارد ارقر نیز طلبکاران فشار تحت پدرش از مانده باقی مالی هایبدهی علت به و بوده بدنام بسیار محله در او

حاجی، زا پدرش هایسفته دزدیدن از پس افسانه. دارد را او از سوءاستفاده قصد ریاکار، بازاری حاجی یک میان این

.گرددیم مشکالتی دچار خود افسانه، به کمک مسیر در روحانی این اما شودمی آشنا زاهدی روحانی با فرار حین در

مذهب موضوع

امر به معروف و نهی از منکر، توسل به ائمه، فقر، ظاهر بینی، بازگشت به خدا مضامین اصلی

کودکان کار، سقوط اخالقی مضامین فرعی

متوسط طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایان نوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

پردازد. اگرچه پرداخت مذهبی در این فیلم در رسوایی فیلمی در ژانر دینی به مسائل اجتماعی همچون فقر می

م یا شود که اساسا با محتوای فیلای از قرآن شروع میفیلم با آیه ترین سطح انجام شده است. به عنوان مثالنازل

فاده ظاهرا است رسد کهای دیگر به پایان میپایان نیز فیلم با آیه در .هیچ ارتباطی ندارد کندایدئولوژی که مطرح می

ی شنیداری ادر تیتراژ ابتدایی فیلم از اذان به عنوان نشانه همچنین کند.از این آیه پایان خوش فیلم را تکمیل می

استفاده شده است.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

یلم به خوبی قابل مشاهده است.استفاده ابزاری از زنان برای جلب نظر مخاطب در ف

اساسا راهبرد اقتصادی فیلم رسوایی، بر مبنای استفاده از المانهای جنسی برای جذب مخاطب بیشتر سازماندهی

ای ایران نیز در سطحی بسیار کمتر از فیلم شده است. گرچه این راهبرد در سینمای هالیوود و حتی سینمای گیشه

ات و نمکی با توجه به پیشینه، ارتباطتفاده از این ابزار توسط شخصیتی همچون دهشود، اما اسرسوایی دنبال می

شود. ذهنی او را شکل میدهد، سوال برانگیزتر می ۀایدئولوژی که پس زمین

554

ـ مشاهده فیلم57جدول شماره

ان درخشنده کننده: پورمیترا بهرامی کارگردان: پوران درخشنده تهیه –زنند نویسنده: پوران درخشنده نام فیلم: هیس! دخترها فریاد نمی

6812سال اکران:

خالصه داستان

گیرد و این راز را با فردی در میان شیرین در هشت سالگی مورد آزار جنسی مردی از نزدیکان قرار می

-در شب ازدواج خود شاهد آزار دختربچه گذارد. تا اینکه در بزرگسالی و پس از دوبار نامزدی ناموفق،نمی

رساند و در نهایت به دلیل عدم دهد و مرد متجاوز را به قتل میای است. شیرین دختر را فراری می

شود.حضور ولی دم اعدام می

آزار و اذیت جنسی و تعرض به کودکان موضوع

تجاوز به کودکان، اختالالت جنسی، اختالل روانی، عدم شکایت از متجاوز مضامین اصلی

ترس از آبرو، حفظ آبرو، اعتیاد مضامین فرعی

باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته نوع/ پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( اذیت جنسی و تعرض به کودکان اشاره دارد.داستان فیلم به طور خاص به مقولۀ آزار و

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

های ایرانی در خصوص مقولۀ تجاوز و آزار جنسی به علت ترس از کاری خانوادهکاری و پنهانمحافظه

دست رفتن جایگاه خود در اجتماع. همچنین عدم وجود قانون برای حمایت از افراد آسیب دیده نیز یکی

شود. دریافت می« زنندهیس! دخترها فریاد نمی»از فیلم دیگر مواردی که

555

داستان خالصه

ادر اینکه از مشکالت زندگی با این پدر م بخاطر نده ولی با فرزندی سالم است که فرزندشانماداستان درباره یک زوج عقبچار آنها د باخواهد به مانند سایر کودکان زندگی کند، غذاهای متنوع بخورد، شهربازی برود و ... به ستوه آمده و دلش می

شود. تنش و قهر می

همدلی، احساس منزلت اجتماعیعشق و موضوع

مضامین اصلی

همدلیعشق و رضایت از زندگی

احساس منزلت اجتماعی تالش برای زندگی

فقر، سردی روابط، تحریم، کاهش تولید و اخراج کارگران، گفتگو کردن مضامین فرعی

متوسططبقه پایین و طبقه طبقه بازتابی

بازخوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

عیت رغم اینکه فرزندشان از وضو علی ای است که از پدر و مادری با نقص ذهنی تشکیل شدهفیلم درباره مشکالت خانوادهشق و کنند با عکند، اما پدر و مادرش سعی میاحساس منزلت نمیزندگیشان رضایت ندارد و از داشتن چنین پدر و مادری

همدلی به زندگی ادامه دهند.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

تمام مشکالت اجتماعی و اقتصادی که جامعه امروز با آن مواجه هست مانند رای نقص ذهنی، با وجود در این فیلم، زوج دامدلی کنند با عشق و هکند، اما تالش میسیب را به زندگی این دو وارد میبیشترین آاز قضا تحریم و اخراج کارگران که

شوند.با یکدیگر زندگی کنند تا زمانی که از آمدن فرزندشان که قهر کرده، ناامید می

ـ مشاهده فیلم58جدول شماره

کننده: منوچهر محمدی نام فیلم: حوض نقاشی نویسنده: حامد محمدی کارگردان: مازیار میری تهیه

6812سال اکران:

555

داستان خالصه

هر محورِ. شود شروع است قرار دیگری و رسدمی پایان به رابطه یک. است «گذشته» در اتفاقاتی محور با رابطه چند داستان لیع) احمد. است( بژو برنیس) مارین نام به زنی شود، آغاز است قرار که جدیدی رابطه و رسدمی پایان به که ایرابطه دو

فرانسه به ماری دعوت به سال چهار از پس و بازگشته ایران به او با اختالف خاطربه است، مارین دوم شوهر که ،(مصفا یک اب احمد و ماری پس است؛شده آشنا( رحیم طاهر) سَمیر نام به تازه مردی با نیز همسرش بیندمی که شودمی فراخوانده

همسر زا ماری بزرگ دختر) لوسی مشکل اما. شوندمی جدا هم از - خود از مشترک ایبچه نداشتن به باتوجه – توافقی طالق راحتیهب که کرده ایجاد را ایگذشته است،افتاده - سمیر اول همسر - سِلین برای که اتفاقی و مادرش جدید ازدواج با( اولش .کرد عبور آن از تواننمی

دروغ موضوع

کاری، خیانت، قضاوت، اختالل روابط زناشوییدروغ، پنهان مضامین اصلی

منش ایرانی مضامین فرعی

طبقه پایین و طبقه متوسط طبقه بازتابی

بازخوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز/ بسته/ نیمه باز: نیمه نوع پایان

سطح اولتحلیل

)صریح(

باره تاثیر اشتباهات و تصمیمات نادرست افراد در گذشته شان است که برای سرپوش گذاشتن بر آن متوسل پیام صریح فیلم در شوند. به زنجیره ای از دروغ گفتن می

تحلیل سطح

دوم

)ضمنی(

جهان شخصیت های اصلی فیلم روبه رو هستیم، در واقع هیچ تفاهم معنایی درباره زیست گسیختگیدر این فیلم با از هممسائل اخالقی وجود ندارد، همین امر باعث شده که رفتار و تصمیمات افراد در گذشته بر زندگی فعلی شان تاثیر بگذارد. این

ایی مچنین تصویر دیگری از پاریس، شهر رویجهان افراد جامعه نیز هست. در این فیلم هوضعیت، بازتابی از چندگانگی زیستدر دهد حکایت از زوال اخالقشود که با آنچه که گفته و شنیده می شود تفاوت دارد. تصویری که فیلم بدست میدیده می

جامعه کنونی دارد.

ـ مشاهده فیلم59جدول شماره

الکساندر مالگی کننده:نام فیلم: گذشته نویسنده: اصغر فرهادی کارگردان: اصغر فرهادی تهیه

6812سال اکران:

555

داستان خالصهافرادی که در گذشته شان بوده، سر دوراهی زوج جوانی که برای پیشرفت و زندگی بهتر قصد مهاجرت دارند ولی با حضور

گیرند.و شک قرار می

های جواناندو راهی موضوع

مضامین اصلی

مهاجرت انتخابات های جواناندو راهی

سرداری که کار اقتصادی میکنه، بازداشت معترضان انتخابات، نا امیدی به تغییر در سیستم مضامین فرعی

باالمتوسط رو به طبقه بازتابی

باز/ بسته/ نیمه باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

های خود برای تامین امنیت زندگی شان ناامید شده اند و به دنبال راه حل پیام صریح فیلم درباره جوانانی است که از تالش های جایگزین مانند مهاجرت هستند.

تحلیل سطح

دوم

)ضمنی(

ک شان فروکش کرده و یهای سیاسیغدغهکه دیگر داست هه پنجاه و شصت جوانان د یلم به طور ضمنی روایتگراین فهدف بیشتر ندارند و آن هم تامین امینت زندگی شان، چه در بعد اقتصادی و چه در بعد اجتماعی است اما وضعیت جامعه

گیرد.این امکان را از آنها می

ـ مشاهده فیلم61جدول شماره

پور پور، خسرو نقیبی کارگردان: مهدی کرمکرمنام فیلم: پل چوبی نویسنده: مهدی

6812کننده: علی سرتیپی، مهدی داوری سال اکران: تهیه

555

داستان خالصهو هم شود. ااست که از سوی پدر خواستگار دخترش با یک رزمنده زمان جنگ اشتباه گرفته میداستان درباره مردی

شود.دهد تا اینکه در پایان فیلم همه چیز مشخص میبرای کمک به دخترش خود را لو نمی

سوءاستفاده از سابقه جبهه و جنگ موضوع

مضامین اصلی سوءاستفاده از سابقه جنگ رفتن و نام شهدا

رانتخواری

اصولگرایی، شوخی با جناح سیاسی مضامین فرعی

طبقه باال و طبقه پایین طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بسته نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

شده صادیاقت کارهای وارد داشتند حضور مقدس دفاع سال هشت در که کسانی از رخیپیام صریح فیلم این است که ب .اند شده فاسد و کرده استفاده دولتی رانتهای از دارند که ارتباطاتی واسطه به و اند

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

رانتی که با سوءاستفاده از سابقه جنگ بدست آمده و بویژه این فیلم به رواج پدیده رانتخواری در جامعه اشاره دارد، ر پایان دنکته قابل توجه این است که زندگی افرادی که از هیچ رانتی استفاده نکرده اند.با زندگی رانتخواران مقایسه

رسد.به سزای کار خود نمی نیزنما)مهران رجبی( مقدسفیلم فرد رانتخوار

ـ مشاهده فیلم61شماره جدول

یا نکننده: حسن توکلنیا تهیهنام فیلم: جابجا نویسنده: بابک ربیعی کارگردان: علی توکل

6812سال اکران:

558

کند. دهد اما همچنان با خیال او زندگی میدرباره دختری است که نامزدش را طی تصادف از دست می داستان خالصه

وانی جوانانروضعیت روحی و موضوع

ناباوری مرگ عزیزانعوامل و پیامدهای افسردگی، مضامین اصلی

مضامین فرعیتوجهی به گردان، خودآزاری، فروش کلیه بخاطر فقر، داللی اعضای بدن، بیهای روانای، مصرف قرصزن صیغه

بازی، تفاوت موسیقی مبتذل و فاخر دوستی، رفیقرزمندگان جنگ، وطن

باالمتوسط رو به طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

ای های پدرش تا مصرف قرصاز زن صیغه د،پردازمی فیلم دختر جوان عوامل افسردگیطور صریح به فیلم به گردان و مرگ نامزدش. روان

تحلیل سطح دوم

)ضمنی( پردازد.و پیامدهای روحی و روانی آنان می امروز های جوانانطور ضمنی به ناکامیبه فیلم

ـ مشاهده فیلم62جدول شماره

کننده: داریوش بابائیان تهیه نام فیلم: بوی گندم نویسنده: مهرنوش عبدی منفرد کارگردان: محمدرضا خاکی

6812سال اکران:

550

ـ مشاهده فیلم63جدول شماره

کننده: امیر سمواتیتهیه نام فیلم: دربند نویسنده: پرویز شهبازی کارگردان: پرویز شهبازی

6812اکران: سال

خالصه داستانود. شگردد و با دختری به نام سرحر همخانه مینازنین دانشجوی شهرستانی ترم در تهران به دنبال خانه می

زند.کند و مسائل مربوط به سحر، اتفاقاتی را برای نازنین رقم میسحر در فروشگاهی کار می

مسائل جوانان موضوع

مسائل جوانان، مشکالت دانشجویان شهرستانی در تهران، روابط نامتعارف، اعتیاد مضامین اصلی

های دوستانه، سقط جنین، شکاف نسلیمهمانی مضامین فرعی

متوسط طبقه بازتابی

نیمه بازباز/ بسته/ نیمه باز: خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی نوع/ پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

خورد که در این بین کارگردان با تکیه بر مشکالت دانشجویان حول مسائل جوانان رقم میمضمون اصلی فیلم

کند.شهرستانی خصوصا دختران، موارد مختلفی را بازگو می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

در مدرنیته نویتری و نماد عنوان به تهران کالنشهر بازنمایی بوسیله ایران در مدرنیته تجربه بازتاب فیلم این

یستز مدرن،ـ سنتی شهرستان، ـکالنشهر نظیر دوتایی های تقابل سازیبرجسته با« دربند» .است ایران

جربهت بطورکلی. است کرده تاکید نسلی و اجتماعی هایو شکاف تمایزات وجود بر خانوادگی، زیستـ مجردی

نظام از شدن کنده با جوان نسل خواهانه تغییر روابط: چون زایی آسیب هایجلوه با تهران کالنشهر در مدرنیته

ماعی،اجت مناسبات ناپایداری نسلی، شکاف خانوادگی، زندگی جای به مجردی زندگی گذشته، نسل ارزشی

یکارکرد و شدن غیرشخصی شدن، پولی اجتماعی، روابط انگاری شی اجتماعی، تعهد و اعتماد شدن مخدوش

پوچی و و ریشگی بی مدرن احساسات اهداف، بر وسایل تسلط احساس، دادن دست از اجتماعی، روابط شدن

.است شده بازنمایی دیگران از و خود از بیگانگی

555

الس کند. امیرعلی که حاال کششیوا پس از به زندان افتادن شوهرش از امیرعلی پسرشان به سختی مراقبت میبرد پدرش در زندان محبوس است. وی احساس اول دبستان است با تصمیم مادرش و مددکار اجتماعی، پی می

بانی فردی را به قتل رسانده و در آستانهیابد. پدر امیرعلی معلمی است که در یک درگیری خیاپدرانه او را در میهراسد و دوست دارد برای فرزندش پدری کند. اما اولیای دم، به قصاص نفس قرار گرفته است. از مرگ می

…اند خصوص خواهر دوقلوی مقتول هنوز قاتل را نبخشیده

خالصه داستان

موضوع قصاص

قصاص

گذشت گرفتن رضایت از اولیای دم حقیقت به فرزندگفتن معذرت خواهی

مضامین اصلی

روابط گرم زندان بان ها با زندانی در مقابل سردی محیط زندان و سرنوشت مبهم زندانی

حمایت های سازمانی زندان از خانواده زندانیان در برابر مشکالت متعدد مادر حمایت بی دریغ مادر از کودکش در کنار نبود پدر در به پسر در برابر مرگ نزدیکوابستگی روزافزون پ پشیمانی مجرم در برابر مسئولیت گناه او

حق قصاص در برابر لطف بخشش و گذشت تدریس الفبا با قصه گویی

دیر امدن مادر دنبال فرزند از مدرسه

خیال پردازی های پسرونه

وجیبی فرزند گرفتن مادر پول تبی پولی: مقایسه ماشین نداشتن با همکالسی که باباش ماشین سقف باز دارد،قرض را

نقش پذیر کردن فرزندان: زن همسایه: تو بزرگ شدی ،تو باید با دخترا یازی کنی شقلیق هم با پسرا،مفهوم قرض گرفتن)قرض گرفتن مادر از فرزند(

مالقات زندانی

مواججه پسر یا حقیقت و سکوت خروش و شادی بچگی:

تماشای خاطرات جشن تولد

الی دفتر مشقعکس پدر

بچه من تازه فهمیده پدر داره

نامه درخواست طالق از زندان برای رهایی از بالتکلیفی

تقاضای بخشش و گرفتن رضایت از اولیای دم

نومیدی و خودکشی/ امید: چند بار تا حاال گفته میخواد خودش را خالص کنه

ه حوقوق باال رفتن، زن لیسانسه گرفتن/ در درس دادن خصوصی در زندان برای کنکور و گرفتن مدرک: پایه عوض دریافت تیغ

کلیشه های ذهنی: اون توی زندان چه کار میکنه؟ ادم بده؟

مضامین فرعی

ـ مشاهده فیلم64جدول شماره

کننده: سید محمود رضوی بهروز شعیبی کارگردان: بهروز شعیبی تهیهنام فیلم: دهلیز نویسنده: علی اصغری،

6812سال اکران:

555

دروغگویی/ گفتن حقیقت: بابام پلیسه،خاطره سازی از پدر، مگه بهت نگفتم قسم نخور، مگه نگفتم تلویزیون نباید ،چرا دروغ گفتی؟الکی روشن یاشه، چرا گفتی نیست؟ چرا گفتی رفته

خشونت: دعوای خیابانی که منجر به قتل می شود

قصاص: قصاص حق ماست،خدا این حق رابه ما داده

نقش مدد کار اجتماعی

رابطه پدر و پسر: مسابقه فوتبال با پسر، حرف زدن بچه ها از پدرهاشون

جمع کردن پول دیه

م را ینوشتم، چرا دروغ گقتی؟ ترسیدم. فردا میریم دم دروغ:زدی شیشه خونه من را شکستی.من داشتم مشق ها خونه همسایه ازشون معذرت میخواهیم.

واکنش غیر اخالقی همسایه: پولت را بگذار جیبت، اگه سر بچه را شکسته بود چی؟

توانمند سازی زنان سرپرست خانوار

زیر عهد زدن: برای چی یکهو نظرشون عوض شد؟

گفتم بابا، مجبور بودمف من کار بدی کردم که به خاطرش االن زندانم، قبال زمعلم مکافات عمل: من یهت دروغ بودم االن مثل همه ادم بدام

معذرت خواهی: من به خاطر بابام اومدم اینجا تا زا شما معذرت خواهی کنم(بابای من معلمه خیلی مرد خوبیه ، پشمونه

طبقه بازتابی متوسط

نوع پایان خنثی: خوش باز/ بسته/ نیمه باز: بستهخوش/ تلخ/

و گذشت است. قصاص مساله ای اجتماعی است که حتی درعالم سیاست نیز داللت اصلی فیلم بر مساله قصاص بازتاب های تاریخی ای داشته است. تبلیغات منفی متعددی درباره قصاص با ژست هایی انسان دوستانه انجام می

ا اهداف سیاسی نیز وجود دارند. از سوی دیگر قصاص به عنوان یک باور مذهبی و اعتقادی و شود و حتی گاهمساله ای فقهی عامل ثبات و حفظ جامعه معرفی شده است. با این همه قصاص تلخی دارد و همین تلخی است

چالش هایی که این موضوع دربردارد مساله ای است که به طور صریح .که قضاوت را درباره آن دشوار می سازد در فیلم دهلیز به ان پرداخته میشود.

تحلیل سطح اول

)صریح(

فیلم به طور ضمنی به زنانی متفاوت و قوی اشاره می شود. خبری از کلیشه های رایج سینمای ایران در ایندرباره زنان نیست. شیوا در این فیلم ، زنی مقتدر و سرسخت هست که یک مدتهاست یک تنه در حال اداره کردن

.زندگی و همچنین تالش برای آزادی همسرش است

ی به ان اشاره می شود ارتباط پسر و پدر است. نزدیکی گام به گام پسر به پدر، موضوع دیگری که به طور ضمن سپس ترکیب این ارتباط با احتمال مرگ پدر و بعد ورود به موضوع قصاص.

کار . پدر به کودک فیلم)امیرعلی( اموزش میدهد اگر مای بعدی ایجاد فرهنگ عذرخواهی استموضوع ضمنر واهی ما رو نپذیرفت و دخاهی کنیم نه این که دروغ بگوییم حتی اگر هم فرد عذراشتباهی کردیم باید عذر خو

خوانواده مقتول عذر خواهی میکند. آخر فیلم با بهره گیری از این موضوع کودک از

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

554

داستان خالصه

دفن هطبق دو قبر یک در را او همسرش، مرگ از بعد است که (کمالی قایمتعصب و غیرتی )آ مردی درباره فیلم داستان رآغازس این و اند داده قرار همسرش قبر روی بر را دیگری فرد جسد اشتباهاً که شود می متوجه مدتی از پس اما. کندمی

.است اتفاقات فیلم

های تعصب و غیرت مردانهکلیشه موضوع

مضامین اصلی تعصب و غیرت

تظاهر و ریا

پاچه خواری، اهمیت به حرف مردم مضامین فرعی

طبقه متوسط رو به باال طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

در این فیلم به طور صریح به رفتار ها متعصبانه مرد فیلم اشاره دارد که موضوع اصلی فیلم را به خود اختصاص داده. افراطی است که حتی آقای کمالی اجازه نمیدهد دامادش جنازه همسرش را در قبر بگذارد و او غیرت و تعصب به حدی

و همواره در کل صحنه "غیرت جزء اصول دین است "را نا محرم خطاب میکند و در جای دیگری عنوان میکند که اغدار بودن نیز در صحنه های زیادیهای فیلم نشانی از این تعصب به چشم میخورد. البته از طرفی تظاهر به ناراحت و د

به چشم میخورد مانند شوخی ها و خنده های شدیدی که آقای کمالی با دوستان خود در روز خاکسپاری و روز ختم همسرش میکند تا جایی که مجبور میشود از شدت خنده، میز ناهار را ترک کند . تظاهر به گریه کند. همچنین رفتن به

دکی بعد از فو همسرش که خیلی هم برای وی سرگرم کننده بود.سفر چین به فاصله ان

تحلیل سطح

دوم

)ضمنی(

داشته هب نسبت. است ما رفتار از جزیی و شده ما اعتقادات وارد که است غلط فرهنگ یکنقد فیلم این اصلی مایه جان .ویمش می آن فقدان متوجه تازه دهیم می دست از را هایمان داشته وقتی و ایم انگیزه بی و تفاوت بی ناشکر، هایمان

آقای کمالی نیز در طول زندگی با همسرش حواسش به او نبوده و او را با خود به سفر نمیبرد و همسرش همیشه در حال انجام امور خانه داری بود تا جایی که حتی در رویاهای آقای کمالی در بهشت نیز همسرش را با دستکش ظرفشویی

فوت همسرش جای خالی وی سبب شد آرامشش را از دست بدهد و حتی نتواند هیچ غذایی را به راحتی میدید. ولی با از بخورد.

ـ مشاهده فیلم65جدول شماره

کننده: جواد نوروز بیگیکارگردان: کمال تبریزی تهیهنام فیلم: طبقه حساس نویسنده: پیمان قاسم خانی

6818سال اکران:

554

گذارند. داستان درباره زوج جوانی است که اختالفات خود را با دکتر مشاور خانواده در میان می داستان خالصه

اختالفات زناشویی موضوع

، لجبازی، اختالفات زناشوییسبک زندگی طبقه متوسط مضامین اصلی

مضامین فرعی

تفاهم، طالق، جشن طالق، فال قهوه، ارزش دختر بودن، تربیت فرزند، شکل خانواده امروزی، نیازهای مادی و ، شک ردر اسباب بازی، دوست دختر و دوست پس، تفکیک جنسیتی روانی، تفاوت های تربیتی قدیم و امروز

کردن، ازدواج قدیم و جدید

متوسط رو به باال طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( گردد.های روانشناختی دارد، بر میپیام صریح فیلم به بروز اختالفات زناشویی بین زنان و مردان که علت

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

کردهای و کاروظایف اندهایی است که نتوانستههای متفاوت در خانوادهو تربیت مشکالت زوجین ناشی از رشدهای ها و اتفاقمسولیت تصمیماز طرفی خود افراد نیز باید به خوبی انجام دهد. در رشد و تربیت افراد خود را

ر آمده مایش دنیز به نهمچنین در این فیلم سبک زندگی طبقه متوسط رو به باال شان را بر عهده بگیرند. یزندگ توانند از عهده روابط زندگی خود برآیند و نیاز به مشاور دارند.و نقدی هم به جوانان مدرن امروزی دارد که نمی

ـ مشاهده فیلم66جدول شماره

بین کننده: محمد نیکنویسنده: تهمینه میالنی کارگردان: تهمینه میالنی تهیه 2نام فیلم: آتش بس

6818سال اکران:

555

ـ مشاهده فیلم67جدول شماره

ابوذر پور محمدی کننده: محمدحسین قاسمی،تهیه نویسنده: نرگس آبیار کارگردان: نرگس آبیار 648نام فیلم: شیار

6818سال اکران:

خالصه داستان

گذراند و منتظر است او روزی از پسر جوانی به جبهه رفته است و الفت مادرش در نبود او روزهای سختی را می

ۀ یونس با جناز داند پسرش اسیر شده یا در جنگ کشته شده است. در نهایتجبهه باز گردد در حالیکه الفت نمی

شود.خواب یکی از افراد گروه تفحص پیدا می

دفاع مقدس موضوع

انتظاری مادران شهیدهای رزمندگان جنگ تحمیلی در خصوص سرنوشت عزیزانشان، چشمسردرگمی خانواده مضامین اصلی

تفحص شهدا، آزادی اسرا مضامین فرعی

متوسط رو به پایین طبقه بازتابی

خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته پایاننوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

ها حکایت دارد. مضمون اصلی فیلم از دوران دفاع مقدس و تاثیر جنگ بر زندگی افراد پشت جبهه

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

پروری خاص این دسته قهرمانهای دفاع مقدس و به دور از فرآیند این فیلم به دور از شعارهای مرسوم در فیلم

ها، نگاهی ساده و صادقانه به مقولۀ دفاع مقدس و مادران شهدا دارد. همچنین حضور تمامی اقشار جامعه از فیلم

ها برای دفاع از وطن نیز یکی دیگر از مفاهیم نهفته در فیلم است.در جبهه

555

داستان خالصه

سینمایی لمفی ساخت جهت به او به فیلمنامه یک ارائه و اسپیلبرگ استیون با مالقات منظور به سینما عاشق یک با آنجا در تواندب تا کند سفر شود می برگزار فرانسه کشور در که کن فیلم جشنواره به گیرد می تصمیم آن، براساس

.دارد همراه به او برای دردسرهایی سفر این اما باشد داشته دیدار وی

ملی()تصویر و ایرانی بازنمایی ایران موضوع

مضامین اصلی

بازنمایی فرهنگ ایرانی، عدم قانونمندی ایرانیان،

دوستی ایرانیان،نوع هاتصویر ایران برای غربی

ـ مضامین فرعی

ـ طبقه بازتابی

باز: نیمه بازباز / بسته/ نیمه خنثیخوش/ تلخ/ خنثی: نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( اشاره دارد. هویت ایرانیایران و بازنمایی تصویر فیلم بهپیام صریح

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ی مثال های خاص فرهنگی براباری از تناقضتواند تمثیلی از انسان ایرانی مهاجر نیز باشد که با کولهردکارپت می خود را ثابت کند. تر، توانمندیهای دوستی اما عدم قانونمندی، قصد دارد با مهاجرت به دنیای پیشرفتهنوع

ـ مشاهده فیلم68جدول شماره

کننده: احمد احمدی نویسنده: رضا عطاران کارگردان: رضا عطاران تهیهنام فیلم: رد کارپت

6818سال اکران:

555

داستان خالصههای سیستم بانکی بگیرند ولی با داستان فیلم درباره چند جوانی است که میخواهند سهم خود را از رانتخواری

دخالت پلیس دستگیر میشوند.

خواریرانت موضوع

گی، وضعیت مشکالت جوانانرانتخواری، پدیده آقازاده مضامین اصلی

مضامین فرعیاتی، وفایی در عشق، فاصله طبقبازنشسته، جوانان تحصیلکرده، تن فروشی، بیمشکالت مردم از جمله کارمند

دزدی

طبقه متوسط رو به پایین)جوانها( و طبقه باال)آقازاده( طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

ر دهند. دهای کالن انجام میها است که اختالسرانتخواری افرادی خاصی مانند آقازاده پیام صریح فیلم دربارهمیلیونی برای پرداخت بدهیشان تا تهیه 7حالیکه جوانان دیگر جامعه در گیر مشکالت زندگی از تهیه یک وام

ملزومات تشکیل خانواده هستند.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ای با شدت زیاد فاصله طبقاتی و بهره مندی قشر خاصی از شیدن وضعیت جامعهپیام ضمنی فیلم، به تصویر کافراد از مواهب و ثروتهای موجود به واسطه ایجاد رانت. وضعیتی که جوانان طبقات پایین تر فکر میکنند حق مردم

یت ر پول و امنکم بضاعت را بچه پولدارها خورده اند و سعی دارند یک شبه حق خود را پس بگیرند و حتی بخاطبیشتر از مملکت بروند. جوانانی که تحصیل کرده اند تا زندگی راحتی داشته باشند، اما در این جامعه نمی توانند و

از این وضعیت خسته شده اند.

ـ مشاهده فیلم69جدول شماره

کننده: منصور لشکری قوچانی نام فیلم: خط ویژه نویسنده: مصطفی کیایی کارگردان: مصطفی کیایی تهیه

6818سال اکران:

555

داستان خالصهبا فرار از خدمت برای تهیه پول عمل خواهرش، طی درگیری شوهر خواهرش کشته درباره سرباز جوانی است که

شود.باز جوان در انتهای فیلم کشته میمی شود. با تعقیب خانواده مقتول سر

فقر موضوع

فقر، قتل، دزدی مضامین اصلی

قصاص، زن بی سرپرست، تجاوز، اسیدپاشیقتل، قاچاق، دزدی، کودکان کار، اسیدپاشی، اعتیاد، نزول خواری، مضامین فرعی

پایین طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

پیام صریح فیلم این است که فقرا بخاطر مشکالتشان ناچار میشوند دست به کارهایی بزنند که خودشان هم نمی پسندند، از جمله ازدواج اجباری، قتل، دزدی و کودکان کار

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

شوند که از سوی جامعه دیده فیلم این است که افراد فقیر به عنوان طردشدگان جامعه محسوب میپیام ضمنی رو ین اهایی که با آنها درگیر هستند نیست. از شوند. به همین دلیل هیچکس به فکر مشکالت آنها و آسیبنمی

یومده و دنیا اومدیم، دنیا به ما نخودشان برای حل مشکالتشان درگیر مسائل مختلفی هستند. این دیالوگ که ما به حتی دیدن جامعه با تلسکوپ از باالی برج میالد نیز موید همین موضوع نادیده انگاشته شدن افراد فقیر در جامعه

های نادیده شده از سوی جامعه برای حل خودسرانه مشکالتشان نیز به بی قانونی دامن از طرفی اقدام شخصی است. ر این فیلم به طور ضمنی با آن مواجه هستیم.زند، موضوعی که دمی

ـ مشاهده فیلم71جدول شماره

نام فیلم: کالشینکف نویسنده: مهدی محمدنژادیان، سعید سهیلی کارگردان: سعید سهیلی

6818کننده: سعید سهیلی سال اکران: تهیه

558

داستان خالصه

داستان درباره خانم پزشکی است که عقاید ضد مردان دارد، در فرایند آشنایی با خواستگارهایش، عقاید ضد مردانه اش کم رنگ می شود. سپس با رو شدن دست خواستگار پزشکش، با همسایه قدیمی شان که مکانیک

است ازدواج میکند.

کمرنگ شدن ارزش های انسانی موضوع

مضامین اصلی

د مردان)فمینیسم افراطی(نگاه ض کمرنگ شدن ارزشهای انسانی:

ثروت و پرستیژ جای مهربانی و اخالق را گرفته

ـ مضامین فرعی

متوسط و باال طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

ر ثروت و ب صرفاًاخالق تاکید کرد نه توصیه اشاره دارد که در انتخاب همسر باید بر پیام صریح فیلم به این افراد پرستیژ

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ارهای امروزی اشاره دارد که معی در جامعهو سبک زندگی ها پیام ضمنی فیلم به افول باورهای سنتی، تغییر ارزش را در تشخیص افراد گرفته است. های اخالقیمادی و ظاهری جای صداقت و مالک

ـ مشاهده فیلم71جدول شماره

کننده: سید محسن جاهد نام فیلم: مجرد چهل ساله نویسنده: قربان محمدپور کارگردان: شاهین باباپور تهیه

6818سال اکران:

550

داستان خالصه

زندگی پسری به نام ارژنگ است که از دوران کودکی به دختری به نام رویا عالقه مند میشود درباره فیلم داستانولی با وجود روابط دوستانه ای که بین آنها وجود دارد، رویا هر بار به بهانه های مختلف از ازدواج با او سر باز میزند

گیرد.در این میان شکل میهایی و داستان

وفاییبی موضوع

مضامین اصلی طلبی جاه

خیانت

ریاکاری، سودجویی مضامین فرعی

طبقه متوسط طبقه بازتابی

بسته باز: باز / بسته/ نیمه خوش/ تلخ/ خنثی: خوش نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

طلبانه زن فیلم)رویا( اشاره دارد که این رفتار ها منجر به جاه طلبانه و منفعت در این فیلم به طور صریح به رفتارهایشود که او را از کودکی دوست داشته و همیشه حامی وی بوده است. رویا یک زندگی بی وفایی او نسبت به مردی می

قش دهد. حتی بعد از طالمرفه در یک کشور پیشرفته را به زندگی بارژنگ که او را صمیمانه دوست دارد، ترجیح میهایی که نیازمند حمایت بود از ارژنگ سراغ میگرفت. کند و فقط زماننیز مجدد با یک دندانپزشک ثروتمند ازدواج می

رسد در این فیلم به خیانت نیز به وضوح اشاره شده است)خیانت مادر ارژنگ به پدرش، خیانت همچنین به نظر میتغییر رفتار ارژنگ با همسرش بعد از بازگشت رویا به ایران که منجر به طالق آنها شد همسر رویا به وی و همچنین

شود. نیز یک خیانت محسوب می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

نقد رفتارهای سودجویانه و منفعت طلبانه است که سرانجام خوشی ندارد و اشاره به اینکه: فیلم این اصلی مایه جان داشت پناهر نهایت انسان پس از گذر از تالطم زندگی مرفه به آغوش محبت بدون چشممحبت ماندگار است و د

برد.می

ـ مشاهده فیلم72جدول شماره

کننده: سامان مقدم نام فیلم: نهنگ عنبر نویسنده: مانی باقبانی، مونا زاهد کارگردان: سامان مقدم تهیه

6814اکران: سال

555

داستان خالصه .کنندمی ابترق یکدیگر با روستا یک در شوراها انتخابات سر بر که است خان اهللفتح و خان امراهلل داستان ،فیلم این

های انتخاباتیرقابت موضوع

مضامین اصلیهای کاندیداها برای اقشار توده مردم و قشرهای سازی بین وعدهقدرت، مشابهترقابتهای انتخاباتی، تالش برای کسب

روشنفکر

شام انتخاباتی، انگ جاسوسی، جامعه باز، آزادی زنان، تقلب، اغتشاش و درگیری بین طرفداران کاندیداها مضامین فرعی

باال و پایین طبقه بازتابی

باز: بستهباز / بسته/ نیمه خوش خوش/ تلخ/ خنثی: نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

هایی اباتسازی فضای انتخاباتی در یک روستا با انتخمشابهت ،گرددهای انتخاباتی بر میرقابتنقد فیلم به پیام صریح ...های کاندیداها، درگیری بین طرفداران و شود، اعم از وعدهکه در سطح کالن کشور انجام می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی( پیام ضمنی فیلم اشاره به این دارد که هیچ راهی جز وحدت و پیوند دو جریان مطرح سیاسی کشور وجود ندارد.

ـ مشاهده فیلم73جدول شماره

نام فیلم: ایران برگر نویسنده: مسعود جعفری جوزانی، محمد هادی کریمی کارگردان: مسعود جعفری جوزانی

6814سال اکران: اهلل جعفری جوزانی کننده: فتحتهیه

555

داستان خالصهشود می ناپدیداین حادثه اش است دراید فرهاد اصالنی که از زن صیغهداستان درباره سقوط هواپیمایی است که فرزن

شود. می شدن این موضوعموجب بر مال و

کاری پنهان موضوع

مضامین اصلی کاریپنهان

شکاف نسلی

قضاوت ، خیانت،های غیررسمیرفتارها و مناسک مذهبی، رابطه مضامین فرعی

رو به پایینمتوسط طبقه بازتابی

باز: نیمه باز خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

کاری در زندگی بویژه در روابط بین افراد است که سبب بروز مشکالت و پیام ضمنی فیلم درباره پیامدهای پنهان شود.ای برای خود افراد و اطرافیانشان میهای پیچیدههگر

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ی و پردازد، نسلی که به اعتقادات دینهای نسل امروز با پدر و مادرهایشان میبین دیدگاه پیام ضمنی فیلم به شکافشود که های پنهانی و غیرشرعی شده است اما در پایان فیلم متوجه میسنتی گذشته بی توجه است و درگیر رابطه

می در جامعه های غیررس. همچنین این فیلم به شیوع رابطهپدرش نیز سابقه یک رابطه پنهانی ولی شرعی داشته است امروزی نیز اشاره دارد.

ـ مشاهده فیلم74جدول شماره

کننده: منصور لشکری قوچانی نام نویسنده: هاتف علیمردانی کارگردان: هاتف علیمردانی تهیهنام فیلم: کوچه بی

6814سال اکران:

554

داستان خالصهداستان درباره دغدغه یک جوان در رابطه با راهکارهای برآورده کردن نیاز جنسی جوانانی که شرایط ازدواج را ندارند،

است.

موانع ارتباط جنسی سالم جوانان موضوع

مضامین اصلی

موانع ارتباط جنسی سالم جوانان شانهای جنسیان به ارتباط سالم جهت رفع دغدغهنیاز جوان موقتازدواج

مضامین فرعیجداسازی دختران و پسران، فضولی و سرک کشیدن در زندگی دیگران، سانسور در تلویزیون و عدم مجوز کتاب، جوانان

عالف در قلیان خانه، برخورد سیستم امنیتی با جوانان

متوسط طبقه بازتابی

باز: نیمه باز خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( پیام صریح فیلم در رابطه با ازدواج موقت جهت تامین نیازهای جنسی جوانان است.

تحلیل سطح

دوم

)ضمنی(

ضمنی فیلم درباره بی توجهی به نیازهای ارتباطی جوانان است که از سوی سیستم است. این بی توجهی از دانشگاه پیامو رسانه ها نیز سبب تشدید مساله جوانان و تبدیل شدن به بحران شده است. در فیلم، همایشی که در دانشگاه برگزار

ی می پردازد که از سوی جوان فیلم مورد اعتراض قرار میگیرد. می شود، صرفا به مباحث قلمبه و سلمبه و روشنفکرنمایاین بی توجهی در فیلم گفته می شود که از سوی رسانه ها از جمله تلویزیون و همچنین دستگاه های فرهنگی به

ت المانند وزارت ارشاد نیز اشاره می شود. از سوی دیگر بجای پرداختن به نیازهای اولیه جوانان که سبب بروز مشکدیگری در جامعه می شود، گفتمان حاکم موضوعاتی چون انرژی هسته ای و باشگاه های فوتبال را در افکار عمومی

برجسته می کند.

ـ مشاهده فیلم75جدول شماره

میرزایی کارگردان: وحید امیرخانی نام فیلم: در مدت معلوم نویسنده: مهدی علی

6814کننده: سید محسن مجاهد، رویا شریف سال اکران: تهیه

554

داستان خالصه

گیرند یم تصمیم کنند، می کار شترمرغ مزرعه یک در که( اسکندری حسین و تنابنده محسن عطاران، رضا) برادر سه ختلفیم اتفاقات ادامه در که کنند ثبت گینس رکوردهای کتاب در را ها شترمرغ از یکی نام و داده انجام بزرگی کار تا

.دارد همراه به آنها برای

دار شدن پولبرای یک شبه تالش موضوع

چشمی، دروغبندی، چشم و هم، شرطدرآوردن از طریق شهرت پولسودجویی، مضامین اصلی

ـ مضامین فرعی

طبقه پایین و طبقه باال طبقه بازتابی

بستهباز: باز / بسته/ نیمه خنثی خوش/ تلخ/ خنثی: نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

های فیلم برای بدست آوردن پول دست به کارهای غیرمعمول مانند ثبت تحلیل سطح اول فیلم این است که شخصیت خواند یک شبه به پول برسند.زنند. در واقع میرکورد در پینس می

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

روزهام شکبی باشد،می آنها هایدغدغه و روابط نوع و کارگری یطبقه دادن قرار دستمایه بحث پیام ضمنی فیلم اعیاجتم و خانوادگی روابط نوع یاضافهبه است مالی هایدغدغه بحث ایران کارگری یجامعه یمسئله تریناصلی

صاحب و عطاران یرابطه در که باال یطبقه فشارهای به دادن تن مانند شودمی آن به اشاراتی گینس در که آنها هایگیرتصمیم در پول نقش اهمیت یا و آنها با خانهصاحب یرابطه نوع یا و دید توانمی شترمرغ پرورش یمزرعه

تری از میقتحلیل ع توانستهفیلم ن اما ،دانست جامعه دستپایین یطبقه به نگاهی حدی تا توانمی را مسائل این که ارائه کند. مذکور یطبقه

ـ مشاهده فیلم76جدول شماره

کننده: سعید ملکاننام فیلم: گینس نویسنده: محسن طنابنده، احمد رفیع زاده کارگردان: محسن طنابنده تهیه

6814سال اکران:

555

داستان خالصه

قرار کدیگری با آنها شود می سبب آشنایی اینمی شوند و با یکدیگر آشنا فضای مجازی داستان چند جوان است که در

که ودش می اتفاقی بروز به منجر نابخردانه های تصمیم و ها شوخی این اما. دهند انجام مختلفی های شوخی و بگذارند

در نهایت پایان خوشی ندارد.

در نهایت پایان تلخی دارد که شود می اتفاقی بروز به منجرچند جوان بیکار که نابخردانه های تصمیم موضوع

مضامین اصلی چند جوان بیکار نابخردانه های تصمیم

رواج ارتباط جوانان در فضای مجازی و دروغ

بی بند و باری، تجاوز، تضاد طبقاتیاعتیاد، دزدی، باجگیری، مضامین فرعی

هر سه طبقه پایین، متوسط و باال در این فیلم به نمایش گذاشته شده بود طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: تلخ باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

در فضای مجازی اشاره دارد که این فضا منجر به ایجاد دوستی با افرادی در این فیلم به طور صریح به ارتباطات جوانان میشود که هیچ شناخت و اطمینان قبلی بین افراد وجود ندارد. همین مسئله سبب میشود که افراد به راحتی به یکدیگر

دروغ بگویند و کل داستان بر اساس دروغ های ساختگی و منفعت طلبانه آنها ساخته میشود.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

این فیلم به طور ضمنی بازتاب خانواده های از هم گسیخته ای است که این گسست خانواده سبب شده جوانان این ها در فضای مجازی به دنبال همدردان خود باشند و روابط خود را با دوستانی که عضو گروههای مجازی به نام خانواده

ا، مادر رفته ها و... هستند شکل دهند. تک تک جوانان این فیلم معضالتی دارند که به های بی پدر و مادرها، پدرمرده ه عدم انسجام خانواده برمیگردد. از مشکالت مالی، عاطفی گرفته تا اعتیاد و تجاوز و...

ـ مشاهده فیلم77جدول شماره

کننده: بیتا منصوری نام فیلم: رخ دیوانه نویسنده: محمدرضا گوهری کارگردان: ابوالحسن داوودی تهیه

6814سال اکران:

555

داستان خالصهشود همسر های خیانت و استیفای حقوق زنان است که متوجه میدرگیر پروندهداستان فیلم درباره زن وکیلی)بیتا( است که

خود او نیز به وی خیانت کرده است...

خیانت در روابط زناشویی موضوع

مضامین اصلی

الع طهای وکالت بیتا مربوط به عقد موقت زن دوم بدون اخیانت حمید)همسر بیتا( به او، سه مورد از موضوعات پرونده خیانت:ـ

دیدم چون خودمم خیانت کردم(.زن اول است، همچنین دیالوگ حمید به زن دومش)دنیا همینه، باید خیانت میـ جدایی: چهار مورد جدایی به علت ترنس بودن مرد مراجعه کننده، دست بزن بودن همسر زن مراجعه کننده، تمام شدن مدت

دوم.صیغه زن مراجعه کننده و پیشمانی حمید از ازدواج تو بردن، اگه امام ها میگن: چشم در مقابل چشم و بعضی دیگه میگنبعضیپوشی از خطا: دیالوگ پدر بیتا)ـ بخشش و چشم

اباتم بده ببرن، اگه نظر منو میخوای ببخش( همچنین سکانس بخشش دزد ماشین بیتا و دیالوگ پدر بیتا مبنی بر اینکه با این ای، و در نهایت سکانس آخر فیلم که با بسته شدن چشمان بیتا است که فیلم به پایان بخشش، روح جوان دزد را نجات داده

پوشی دارد.رسه، حاکی از بخشش و چشممی

مضامین فرعی

ها های طالق، مشکالت ترنسهای مختلف، دروغگویی مردان به همسرانشان، حقوق بچهگری در سکانسبازی و داللیبورست، ای، فقر، دزدی برای کسب منزلهای صیغهسرپرست، نگاه جامعه به زناعتمادی به قانون، زنان بیبیهایشان، و سالمت بچه

های ناامن تهران، بحث ارزش خانوادهاختالف طبقاتی، محله

متوسط رو به باال طبقه بازتابی

خوش/ تلخ: خوش باز / بسته: بسته نوع پایان

سطح اولتحلیل

)صریح(

نخستین پیام فیلم بحث زیاد شدن خیانت مردان به همسرانشان هر کدام با توجیه خود)عقیم بودن همسر، بیماری و عدم تمکین ی از پوشتوجهی همسر( است. اما به دنبال این بحث، پیام دوم فیلم عبارت است از ارزش بخشش و چشمهمسر، مشغله و بی

سکانس بخشش دزد ماشین و تحسین پدر بیتا از این بخشش و همچنین سکانس آخر فیلم که بسته خطاست. دیالوگ پدر بیتا، شدن چشمان بیتا است، نشان از چشمپوشی و بخشش خطای حمید جهت حفظ و تداوم خانواده دارد.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ها حاکی از بحران در نخستین نهاد اجتماعی است دهبحران خانواده امروزی، افزایش مشکالت ناشی از خیانت و جدایی در خانواهای اجتماعی بزرگتری خواهد شد. مسولیت خطاهای افراد ابتدا با خود فرد و سپس با قوانینی که پیامدهای آن منجر به بحران

ا نیز دریافت یام ضمنی رتوان این پفیلم می در مجموع از مضامین اصلی و پیام آشکار است که باید از بروز خطا جلوگیری کنند.دهد که با توجیهات خود دست به خیانت بزنند، در دورانی که همه چیز کرد که در دورانی که قانون به مردها این اجازه را می

توان خوبی را از بدی تشخیص داد، در دنیایی که جدایی قابل معامله و خرید و فروش با پول است، در دنیای پر آشوبی که نمیها را بر روی برخی از خطاهای قابل گذشت انسان بست و انتقام از یکدیگر جای وصل و همدلی را گرفته است، باید چشم هاآدم

تا به بحران خانواده امروزی دامن زده نشود.

ـ مشاهده فیلم78جدول شماره

کارگردان: علیرضا رئیسیان نام فیلم: دوران عاشقی نویسنده: رویا محقق

6814کننده: علیرضا رئیسیان سال اکران: تهیه

555

داستان خالصهدرباره زن متاهلی است که به همسر خود خیانت میکند و با شک همسر و تعقیب موضوع، درگیر ماجرای جوانان دیگری

با رو کردن دست زنش، تصادف می کند و دچار فراموشی می شود. می شود، اما در نهایت همسر

اختالل روابط سالم در خانواده موضوع

مضامین اصلی

روابط نامشروع خیانت اعتیاد

مضامین فرعیها، پارتی، مواد توهم زا، زندگی مجازی، بیکاری جوانان، خالف کردن بخاطر فقر، تاثیرات مخرب ماهواره، رشوه، آقازاده

عدم اعتماد به قانون

طبقه متوسط رو باال و طبقه متوسط رو پایین طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( روابط نامشروع بین افراد و خیانت زوجین به یکدیگر باعث فروپاشی خانواده می شود.

سطح دومتحلیل

)ضمنی(

وضعیت جوانانی را به تصویر میکشدکه چه متاهل هستند و چه مجرد، چه طبقه باال و چه طبقه پایین، دیگر به هیچ معیار و اساسی پایبند نیستند و صرفا دنبال خواسته خود حال چه تنوع و لذت بیشتر در زندگی برای طبقات باالتر و چه کسب

ت پایین تر. در این وضعیت هیچ معیار شرعی، عرفی و قانونی دیگر برای این جوانان پول برای رفع مشکالت در طبقااهمیت ندارد. آنها راه خالف را توجیه پذیر می دانند چون از طرفی معتقدن که آدمهای کله گنده ای با پول مردم به همه

ه های خود. عکس مرلی مورنو بازیگر جا رسیدن و از طرفی چاره ای دیگر بجز خالف نمی بینند برای رسیدن به خواستآمریکایی روی پیراهن یکی از جوانان نیز نشان دهنده عدم پایبندی به اخالق و عرف در جامعه است. در این وضعیت جامعه نیز دچار تالطمی می شود که دیگر قابل کنترل نیست. تصویر شهری که در حال تکان خوردن است در آخر فیلم نیز موید

است. این مطلب

ـ مشاهده فیلم79جدول شماره

ی کننده: منصور لشکری قوچانتهیه نام فیلم: عصر یخبندان نویسنده: مصطفی کیایی کارگردان: مصطفی کیایی

6814سال اکران:

555

داستان خالصه

ارد فروش قبلی بوده، وکشی به خانه جدید، فردی که مشتری مستاجر تنداستان درباره زوجی است که پس از اسبابخانه میشود و قصد تجاوز به زن جوان داستان را دارد، اما با فرار و سپس شناسایی متجاوز، مرد داستان که قصد انتقام

گذرد.میدارد، با دیدن خانواده متجاوز از خیر آن

تجاوز موضوع

مضامین اصلی

یابد( شود و ادامه میتجاوز )داستان اصلی فیلم با رخ دادن یک تجاوز شروع می اش(خیانت) خیانت مرد متجاوز به همسر و خانواده

انتقام حریم خصوصی

آبرو و فشار اجتماعی

و تئاتر سانسور کتاب مضامین فرعی

طبقه متوسط رو پایینطبقه متوسط، طبقه بازتابی

باز پایان خنثی و نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

نخستین پیام صریح فیلم درباره اختالل روابط سالم بین زوجین است که در غالب تجاوز و خیانت به نمایش گذاشته شده تخواب شده)مانند: سکانس اول فیلم که یک تخهای اختالل این روابط نیز در چند جای فیلم به نمایش گذاشته است. نشانه

هد و ددهد، سکانسی که ترک بزرگ روی دیوار اتاق خواب خانه سابق زوج جوان را نمایش میدونفره آشفته را نشان میای که نقش یک تن فروش را در نمایش تئاتر فروش در کل داستان فیلم و همچنین زن مطلقهنمایش حضور یک تن

دهد.(در جریان فیلم و نمایش تئاتر سرو کار این تن فروشان با مردان متاهل را نشان می کند کهبازی میدومین پیام صریح فیلم درباره پیامدهای تجاوز به حریم خصوصی افراد است. از تاثیرات روحی و روانی گرفته تا از بین

امه با نمایش پشت صحنه زندگی متجاوز، این رفتن آبرو و تحت فشار اجتماعی قرار گرفتن برای انتقام. همچنین در اد کند.دهد که مرد متجاوز از بین مردم عادی جامعه و دارای خانواده است و مثل همه مردم زندگی میپیام را می

تحلیل سطح

دوم

)ضمنی(

فراد به اپیام ضمنی فیلم درباره تزلزل و فروپاشی اخالقی در یک جامعه است که با موضوع تجاوز به حریم خصوصی ای هسازی و آموزش دارد. نماد حضور گربه در سکانسای که نیاز به بازسازی، فرهنگشود. جامعهتصویر کشیده می

وفایی و خیانت است و از سوی دیگر اشاره به کشور ایران دارد. کشوری که مختلف این فیلم از یک رو نشانه وجود بیختار درحال فروپاشی نیازمند به بازسازی یاد شده) مانند: نمایش فرو ریختن در چند جای این فیلم از آن به عنوان یک سا

برداری و تخریب خانه مجاور داد که در حال خاکو تخریب خانه اول زوج جوان، سکانسی که بولدوزری را نمایش میدر انداخت شد یه لومی چیکار دارن میکنن با این شهر؟ دلم میخواست"بود و همچنین دیالوگ مرد فیلم مبنی بر اینکه

زیر این شهر، همه رو خراب کرد و از نو ساخت(. همچنین این فروپاشی اخالقی در سنین مختلف در این فیلم به نمایش گذاشته شده )در نوجوانی که تلفن همراه به مدرسه آورده و در آن تصاویر مستعجل وجود دارد، صاحبخانه میان سال زوج

د( که کنهای پایانی عمر خود را سپری میدر ارتباط است و متجاوز که پیرمردی است که سالجوان که با زن تن فروش رد کای که سوار تاکسی بود احساس مینشان از فراگیری آن در جامعه دارد. این فراگیری به حدی است که زن غریبه

نشیند قصد تعرض و تجاوز به حریم او را دارد.هر مردی که کنارش می

ـ مشاهده فیلم81جدول شماره

نام فیلم: فروشنده نویسنده: اصغر فرهادی کارگردان: اصغر فرهادی

6817سال اکران: فرهادی اصغر، گیماله الکساندرکننده: تهیه

558

داستان خالصه به فردی اب را ناصر برزیلی دختر یک آنجا در اما کنند می سفر برزیل کشور به هفته یک مدت به همسرش و ناصر

.گیرد می اشتباه سالوادور نام

کار خیرخواهانه موضوع

و سبک زندگی غربی، فریب، دروغ، صداقت های فرهنگی، تقابل اعتقادات اسالمیکار خیرخواهانه، تفاوت مضامین اصلی

ـ مضامین فرعی

ـ طبقه بازتابی

بسته باز:باز / بسته/ نیمه خوشخوش/ تلخ/ خنثی: نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( امانتداری و نیکوکاری اشاره دارد.تایید فضایل اخالقی مانند پیام سطح اول فیلم به

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

های اخالقی مانند امانتداری و نیکوکاری و به طور کل کار خیر اشاره دارد به جهانی بودن فضیلت ،پیام سطح دوم فارغ از نژاد، ملیت و دین شود. ،آدمها تواند منجر به نزدیکیکه می

ـ مشاهده فیلم81جدول شماره

کارگردان: منوچهر هادی نام فیلم: من سالوادوره نیستم نویسنده: رضا مقصودی

6817سال اکران: پورسهراب منصور، حسینیپروین امیر سیدکننده: تهیه

550

داستان خالصه

وارد خالفکار داماد دستگیری برای ماموران عروسی های میانه در. شود می آغاز مرجان عروسی مجلس از اگهانین آشنایی باعث داوود پیراهن روی آلبالو آب ریختن میان این در. کنند می فرار هم میهمانان و شوند می .افتد می ها آن برای ای ناخواسته اتفاقات و شود می آیدا و او

ازدواج موضوع

معیارهای انتخاب همسر، نگاه مادی مضامین اصلی

اغفال دختران، طلب حمایت زنان از مردان مضامین فرعی

ط، طبقه متوس طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( پردازد.پیام صریح فیلم به تأیید صداقت و عشق در انتخاب شریک زندگی می

دوم تحلیل سطح

)ضمنی( توان به بازنمایی سبک زندگی طبقه متوسط و نحوه روابط بین افراد دانست.تحلیل سطح دوم فیلم را می

ـ مشاهده فیلم82جدول شماره

محمد شایسته ومصطفی کننده: تهیهنام فیلم: پنجاه کیلو آلبالو نویسنده: فرهاد توحیدی، مانی حقیقی کارگردان: مانی حقیقی

6817سال اکران:

555

داستان خالصهکند که دخترشان قرار است بخاطر فقر به عقد یک داستان این فیلم مسائل و مشکالت خانواده فقیری را روایت می

کند. ر میپسر افغانی دربیاید، اما در انتهای فیلم از این تصمیم صرف نظ

فقر موضوع

مضامین اصلی

فقر اعتیاد

ازدواج اجباری

خشونت، ارزش بودن الت بازی، دروغ، منفعت شخصی، خودفروشی و دیگر فروشی، دوست داشتن، محبت مضامین فرعی

طبقه پایین طبقه بازتابی

باز باز: نیمهخوش/ تلخ/ خنثی: خنثی باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

فته از ازدواج اجباری دختر خانواده گر پردازد،های مختلفی از جمله اعتیاد میو آسیبقر ف پیام صریح فیلم، به پیامدهای دستگیری برادر معتاد بخاطر اعتیاد و فروش موادمخدر.تا

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

قر، ای که با مشکالت زیادی از جمله فپیام ضمنی فیلم را باید در اصرار بر گفتگو بین افراد خانواده دانست، خانوادهتانه کنند که همگی نشان از آساعتیاد پرفته تا تصمیم به ازدواج ناخواسته و شغل خواهر خانواده دست و پنجه نرم می

گو شکل تواند گفتای میکنند. اینکه آیا در چنین خانوادهم با هم گفتگو میفروپاشی خانواده دارد، اما در عین حال دائ گنجد. کند را باید بیشتر مورد بررسی قرار داد که در این مجال نمیبگیرد یا اینکه فیلمساز بر آن تاکید می

ـ مشاهده فیلم83جدول شماره

ان کننده: سعید ملکنام فیلم: ابد و یک روز نویسنده: سعید روستایی کارگردان: سعید روستایی تهیه

6817سال اکران:

555

شوند.کشند و در نهایت موفق میگران نقشه میچند جوان برای گرفتن حقشان از اختالس داستان خالصه

تالش جوانان امروزی برای گرفتن حقشان موضوع

مضامین اصلی

کالهبرداری، اختالس

قاچاق مواد مخدر گریداللی

گرایی، فروشی، اعتیاد، همجنسبندی، تیغ زدن دخترها و پسرها، اخاذی کردن، تنشرط مضامین فرعی

طبقه باال و طبقه پایین طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح( ها را از جوانان گرفته است.تحلیل سطح اول فیلم انتقاد از فساد اقتصادی است که فرصت

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

که دداری در جامعه ایرانی داررمایهنظام سبه که نقدی اجتماعی ـ سیاسی در عین توان فیلم را می تحلیل سطح دومان دهد که جوانمی ی فیلم نیز، اما این پیام را در انتهاشده بازی و قاچاقمنجر به فاصله طبقاتی، اختالس، دالل

گیرند.دار میسرمایه طبقهباالخره حقشان را از

ـ مشاهده فیلم84جدول شماره

یایی کننده: مصطفی کمصطفی کیایی، مهیار شاهرخی کارگردان: مصطفی کیایی تهیهنام فیلم: بارکد نویسنده:

6817سال اکران:

554

ـ مشاهده فیلم85جدول شماره

کننده: احسان محمد حسنیتهیه کیاکیا کارگردان: ابراهیم حاتمینویسنده: ابراهیم حاتمینام فیلم: بادیگارد

6817سال اکران:

خالصه داستان

های سیاسی خسته شده است و خود را به حوزۀ های فضای محافظتحیدر ذبیحی محافظی است که از حساسیت

کند و در اوج کش و قوس رابطه یادگار همرزم شهیدش است، منتقل میای که محافظت از یک دانشمند هسته

شود. اما در های مهم نظام از کارش اخراج میانگاری در حفاظت از یکی از شخصیتبا دانشمند، به اتهام سهل

کند.ادامه با فدا کردن خود در راه حفظ جان دانشمند ، اتهام را از خود سلب می

سیفضای ملتهب سیا موضوع

مضامین اصلیرانده شدن قهرمانان جنگ، عملیات انتحاری، ترسیم شرایط های انقالب و جنگ، به حاشیهتوجهی به آرمانبی

ای، شخصیت مقدس و نامقدس سیاسیزندگی دانشمندان هسته

د و فداکار، ضد قهرمان، نزن توانم مضامین فرعی

متوسط طبقه بازتابی

تلخ باز/ بسته/ نیمه باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: پایاننوع

تحلیل سطح اول

)صریح(

رات ایجاد رغم تغییداستان فیلم درمورد محافظ بازمانده از جنگی است که در فضای ملتهب سیاسی کشور، علی

های نظام در تالش است تا همچنان بر عقاید خود پای برجا باشد.شده در کشور و شخصیت

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

به خوبی در این فیلم قابل مشاهده است. تغییراتی که کارگردان تالش داشته در طی سالهای « تغییرات ارزشی»

وان تیکی دیگر از مواردی است که می« شکاف نسلی»بین جنگ و دوران کنونی به تصویر بکشد. همچنین

به موضوعاتی این چنینی از قبیل انرژی بدان اشاره کرد. از طرفی نباید از این نکته غافل شد که پرداختن

کیا به عنوان هنرمند دولتیای، محافظین و ... برای تمامی کارگردانان و هنرمندان فراهم نیست و حاتمیهسته

های حساس نظام، برای هنر خود خصلت روشنگری قائل از این قابلیت برخوردار است تا ضمن پرداختن به سوژه

ا در سر بپروراند.شود و هدف اصالح جامعه ر

554

داستان خالصه

ه بدر نهایت منجر آشنا میشه و با جوانی از یک باند خالفکار یی است کهماجراجو نگارروزنامه داستان درباره دختر شود. پس از آن دختر قصد قصاصدر عشق به صورت دختر ماجراجو می به دلیل پاسخ منفی اسیدپاشی جوان خالفکار

دارد.

اسیدپاشی موضوع

بخشش، خشونت، قصاص، باجگیری، فحشا، دزدی، زورگیری، اسیدپاشی مضامین اصلی

مضامین فرعی

ازدواج اجباری دختران نوجوان، اجبار به تن فروشی، طالق، اعتیاد، انگ جاسوس زدن به افرادی که وضعیت جامعه را در ودن، برسانه های خارجی منتشر میکنند. اخراج از دانشگاه، بیکار شده به دلیل تحریم ها از کارخانه، داللی ارز، بچه پایین

ی بچه پولدارها، نگاه عقده آمیز به بچه پولدارها، آقازاده ها و اختالس گرها، بزه کاری نوجوانان، قتل، رتفاصله طبقاتی، پا آسیب های خانمها، بی عقلی دخترها در اعتماد،

طبقه متوسط، طبقه متوسط رو پایین طبقه بازتابی

نیمه بازباز/ بسته/ نیمه باز: خنثیخوش/ تلخ/ خنثی: نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

کاسب شجو،دان شناس، جامعه روانشناس، جمله از ،جامعه مختلف اقشار زبان از شناسانهآسیب تحلیلیپیام صریح فیلم ... است. و

روایت داستان از زبان یک وکیل، یک روشنفکر، یک فرد معتقد از بین توده مردم، از یک فعال اجتماعی، از یک پزشک مجری قصاص و ...

تقابل دیدگاه فرد توده ای با فرد روشنفکر کروات زده، د،فردی که معتقد به قصاص نبوده و دنبال رضایت گرفتن برای دیگران بوده، خودش قصد قصاص دار

س، که پلیس،روایت های اعضای باند را تکذیب می کند، 2روایت داستان از زبان اعضای باند و از زبان پلی پسندد،تعربف الت از زبان روشنفکر که میگه گردن کلفت های سیاسی هستند ولی فرد توده ای نمی

تصاویر خانه ها و برج های پولدارها و پارتیهاشون، ا همشون مشکل زن دارند،آقازاده ها و اختالسگره

احساس نابرابری و تبعیض در جامعه نسبت به بچه پولدارها، احساس دیده نشدن در جامعه،

پودارها حق بقیه را خوردند، از راه سالم نمیشه پولدار شد، ای سعی در پاک کردن مساله افراد بزهکار دارد،فرد معتقد توده

مریم، ظرف شستن سریع باران پس از افشای نامزد آسیب زنها بیشتره،

پلیس همه روایت ها رو تکذیب میکنه، فرد توده ای دلواپس است،

جوان می گوید هر چی میخواین باشین فقط ما رو ببینید و حمایت کنید.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

نشگران شود، بلکه این کنمیای جرایم اجتماعی دیده در این فیلم، هیج امیدی به قوانین و مقررات و سایر عوامل بازدارندهبینند برای کنترل و کاهش جرایم اجتماعی و خشونت در جامعه تالش هایی که میرغم آسیبمدنی هستند که علی

کنند.می

ـ مشاهده فیلم86جدول شماره

کننده: رضا درمیشیان نام فیلم: النتوری نویسنده: رضا درمیشیان کارگردان: رضا درمیشیان تهیه

6817سال اکران:

585

داستان خالصه

با ،سعید به دلیل آسب دیدن پایش نمیتواند دیگر فوتبال بازی کند و همین دلیل پدر زنش که مربی او هم بودهازدواج سعید و دخترش مخالفت میکند. در ادامه سعید تالش میکند تا توانایی خود را برای تشیکل خانواده به پدر

نجام اکاری که خود پدرزن از بپری، در چشمهگوید که باید فیلم می ری که پدربزرگاز جمله کازنش اثبات کند، ن سرباز زده بود. آ

خودباوری موضوع

خودباوری، تالش در زندگی، اثبات خود، به بلوغ شخصیتی رسیدن، شجاعت مضامین اصلی

رسیدندویدن و ن، نامردی روزگار، سوء استفاده از موقعیت برای استخدام، فساد در فوتبال، ترس، تشکیل خانواده مضامین فرعی

متوسط رو به پایین طبقه بازتابی

باز/ بسته/ نیمه باز: بسته خوشخوش/ تلخ/ خنثی: نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

رست رسی، باید مسیر رو دپیام صریح فیلم به این نکته تاکید دارد که در این روزگار نامرد که هرچه بدوی، نمی انتخاب کنی و با شجاعت برای رسیدن به هدفت تالش کنی.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

ن انگیزه، تریضرورت انگیزه داشتن برای تالش و شجاعت در زندگی اشاره دارد که مهمپیام ضمنی فیلم نیز به تواند عشق باشد.می

ـ مشاهده فیلم87جدول شماره

نی سید امیر پروین حسیکننده: نژاد تهیهنژاد کارگردان: برزو نیکنام فیلم: زاپاس نویسنده: برزو نیک

6817سال اکران:

585

داستان خالصه

افراد جسد تاروس این اهالی دلیل همین به ندارد را جدیدی جسد دفن ظرفیت دیگر که است روستایی درباره فیلم داستان کردنخاک اجازه هم باالدست روستای که شودمی حادتر وقتی مشکل، کنندمی دفن مجاور روستای در را شده فوت

مندثروت شیرمرد، کند دفن خود زمین در را مردگان تواندمی که کسی تنها .دهدنمی را دستپایین روستای مردگان .ببرد ترباال را زمینش قیمت خواهدمی هاکلک اقسام و انواع با بیند،می پول درآوردن مساعد را فضا وقتی که روستاست

مرگپس از مساله موضوع

اصلیمضامین ، حاللیت گرفتن، و پس از مرگ مساله مرگ

سازی قبرستان خصوصی: کنایه به فرایند خصوصی

خط فقر برای فقرا، عشق مضامین فرعی

باال و متوسط طبقه بازتابی

باز: بسته خوش/ تلخ/ خنثی: خوش باز / بسته/ نیمه نوع پایان

تحلیل سطح اول

)صریح(

به این نکته اشاره دارد که باید به فکر آخر و عاقبت خود بود تا به وقت رسیدن مرگ، با آرامش و راحتی پیام صریح فیلم از این دنیا رفت.

تحلیل سطح دوم

)ضمنی(

نان حاضر هیچ اطمی برای دفن و کفن خود دارد، شرایط پیام ضمنی فیلم به عدم احساس امنیت افراد حتی پس از مرگرود، احساس داری پیش میسرمایه را در دورانی که همه چیز با منطقکند، زیافراد ایجاد نمی خاطری حتی برای مردن

خواهند از مرگ افراد هم سود کنند، قطعاً داران مییابد. وضعیتی که حتی سرمایهعدم امنیت افراد در زندگی کاهش میی تواند احساس امن زندگهم بودن است که می در این وضعیت شاید عشق و با شود.مردن هم به کار دشواری تبدیل می

را تا حدودی به افراد برگرداند.

ـ مشاهده فیلم88جدول شماره

پور کننده: علی سهرابپور تهیهپور کارگردان: فریدون حسننام فیلم: ناردون نویسنده: فریدون حسن

6817اکران: سال

241

مضامین سینمای ایران توزیع بخش دوم: 2ـ4

موضوع، مضامین توزیع فراوانی و درصدیها، ی استخراج شده از مشاهده فیلمهادادهبا تجزیه و تحلیل ، در این بخش

تفسیر و ترسیم نمودار مورد توصیف ور قالب جداول تک بعدی و دوبعدی ها دفیلم بندیعمده بازتابی و نوع پایان اصلی، طبقه

قرار گرفتند.

مقوالت محوری 1ـ2ـ4

مقوله محوری دست یافتیم 01ها، ابتدا با فرایند کدگذاری، به بندی مضامین استخراج شده از مشاهده فیلمتحلیل و طبقهبرای

، محاسبه التدر قالب این مقوها سپس فراوانی مضامین بازتابیِ فیلم. جای داد را در درون خودبا هر مقوله تبط که مضامین مر

رد اکتفاء خواهیم ک ،به عنوان مثال، به ذکر چند مضمون های محوریمقولهدسته از هر در ذیل برای تشخیصشد. و تحلیل

تر گردد. تا خوانش جداول و نمودارهایی که در ادامه آمده، روان

اخواسته، ن اختالفات روابط زناشویی، بارداریوفایی در عشق، مشکالت ازدواج، طالق، بی منفی: ـ عاطفی و خانوادگی مسائل

و ... خیانت

و ... عشق، وفاداری، ازدواج مثبت: ـ عاطفی و خانوادگی مسائل

لجبازی و... غرور، ، تعصب،کاری، دروغگویی، ریا، تظاهر، قضاوتپنهان منفی: ـ اجتماعی هایارزش و اخالقی مسائل

، عمل نیک، همدلی و ...معرفت، جوانمردی رفاقت، مثبت: ـ اجتماعی هایارزش و اخالقی مسائل

و ... خواهی، سنت و مدرنیته، تقابل دین و دنیا، دوگانگی نظر و عملقناعت و زیاده گفتمانی: هایتقابل

و .. جاسوسی، انتخابات ها،آقازاده سیاسی: مسائل

و ... خودباروی، اختالالت روانی، بحران میانسالی روانی: و روحی مسائل

و ... ، قتلهای خانگیکالهبرداری، تجاوز، خشونت بندی، سقط جنین، دزدی،مافیای موادمخدر، شرط م:جرای انواع

و ... ، قصاص، مسکن، داللی، فاصله طبقاتی، بیکاریفقر پروبلماتیک: اجتماعی واقعیات

مرگ، محیط زیست و ... رستاخیز، سایر:

241

تجزیه و تحلیل مضامین 2ـ2ـ4

های مورد مطالعه بر حسب سال فیلمتعداد توزیع فراوانی : 98جدول شماره

که مورد مطالعه 0831تا 0831سال اخیر از پرمخاطب دههای همانطور که از جدول فوق پیداست، در توزیع فراوانی تعداد فیلم

دارای 31و 38های سالهایی که از هر سال مورد تحلیل و تصویف قرار گرفتند، به تفکیک آمده است. تعداد فیلماند، قرار گرفت

فیلم 01باشد. الزم به توضیح است که حدود فیلم میتعداد دارای کمترین 38و سال مرتبط با پژوهش حاضر فیلم تعداد بیشترین

فیلم مورد 33حذف شدند و در مجموع یک دهه اخیر پرمخاطب فیلم 011به دلیل عدم تطابق با موضوع پژوهش، از فهرست

مطالعه و بررسی قرار گرفت.

های زمانیهای مورد مطالعه بر حسب دورهتعداد فیلمتوزیع فراوانی : 89جدول شماره

بر طبق ، در یک دهه اخیرو سینما تغییرات اجتماعی تر از نسبتدقیقه شد، برای تحلیل همانطور که در فصل سوم پژوهش گفت

به سه دوره زمانی تقسیم شد تا آثار تولید شده هر دوره مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد. 0831تا 0831بازه زمانی جدول فوق،

مطمح نظر های بعد از آن سال تولید شده درو تأثیر آن در آثار 33دث سال حوابندی دوره نخست و دوره دوم، مبنای تقسیم

همچنین شود.نمایان می 8هایبا فیلم اخراجی 0831در آثار سینمایی از سال 33های بازتاب وقایع سال باشد. نخستین نشانهمی

ته از آنجا الب .سیم دوره سوم در نظر گرفته شدنیز مبنای تقهای فرهنگی و به تبع آن تغییر در سیاست 31در سال تغییر دولت

درصد فراوانی سال ردیف

0 0831 3 3.0

1 0838 01 00.1

8 0833 3 01.1

1 0833 3 01.1

1 0831 01 00.1

1 0830 3 01.1

8 0831 3 01.1

3 0838 8 3.1

3 0831 3 3.0

01 0831 3 01.1

011 33 جمع

درصد راوانیف های زمانیدوره ردیف

11 81 (0833-0831دوره اول) 0

80.3 13 (0831 -0831دوره دوم) 1

18.1 11 (0831 -0838دوره سوم) 8

011 33 جمع

244

بر 31باشد، بنابراین تأثیر تغییر دولت در سال معموالً آثار به نمایش در آمده در هر سال، مربوط به تولیدات سال قبل از آن می

به بعد لحاظ کرد. 38تولیدات سینمایی را باید در سال بعد از آن یعنی از سال

مقوالت محوریها بر حسب فیلم فراوانی موضوع بازتابیتوزیع : 81جدول شماره

درصد فراوانی موضوع ردیف

18.8 11 های اجتماعی سائل اخالقی و ارزشم 0

11 11 مسائل خانوادگی و عاطفی 1

08.1 01 میانواع جرا 8

00.1 01 اجتماعی پروبلماتیک واقعیات 1

1.3 1 روانی مسائل روحی و 1

1.1 1 های گفتمانیتقابل 1

1.1 1 سیاسی مسائل 8

1.3 1 سایر 3

011.1 33 جمع 3

دارای درصد( 18.8)های اجتماعیمسائل اخالقی و ارزش، مقوله هادر بررسی موضوع فیلمدهد که حاصله نشان می نتایج

درصد( 1.1های گفتمانی)هرکدام با و تقابل مسائل سیاسیاز طرف دیگر، محورهای بیشترین فراوانی در بین موضوعات و

های توان گفت بیشترین موضوعاتی که در فیلمیب میتتراند. بدینها بودهموضوعات فیلم دارای کمترین فراوانی در بین

جای اجتماعی هایشزو اراخالقی سال اخیر سینمای ایران بازتاب داشته است، در مقوله محوری مسائل پرمخاطب ده

د.نگیرمی

مقوالت محوریها بر حسب فیلم بازتابی درصدی موضوعتوزیع :1نمودار شماره

25

13.611.4

6.84.5 4.5

6.8

0

5

10

15

20

25

30

مسائل خانوادگی و عاطفی

انواع جرایم واقعیات اجتماعیپروبلماتیک

مسائل روحی و روانی

ی مسائل و تقابل هاگفتمانی

مسائل سیاسی سایر

صدرد

موضوع

241

مقوالت محوریها بر حسب فیلم 1فراوانی مضامینتوزیع :82جدول شماره

مقوالت محوریها بر حسب فیلم مضامینفراوانی توزیع :2نمودار شماره

قط به رو در این بخش، فداد، از ایناز الگوهای تکرار کمتری برخوردار بود که قابلیت تحلیل را کاهش میها از فیلم. از آنجا که مضامین فرعی استخراج شده 0

پردازیم. ها میتوزیع مضامین اصلی فیلم

20.94

14.65 13.61 13.110.47 9.94

6.8

3.14 4.18 3.14

0

5

10

15

20

25

مسائل اخالقی و ارزش های اجتماعی ـ

منفی

مسائل خانوادگی و عاطفی ـ

منفی

مسائل اخالقی و ارزش های اجتماعی ـ

مثبت

انواع جرایم مسائل خانوادگی و عاطفی ـ

مثبت

واقعیات اجتماعی

کپروبلماتی

مسائل و تقابل های گفتمانی

مسائل سیاسی

مسائل روحی و

روانی

سایر

صدرد

مضامین اصلی

درصد فراوانی مضامین اصلی ردیف

11.31 11 منفی های اجتماعی ـمسائل اخالقی و ارزش 0

01.11 13 ـ منفی مسائل خانوادگی و عاطفی 1

08.10 11 مثبت اجتماعی ـهای مسائل اخالقی و ارزش 8

08.0 11 مانواع جرای 1

01.18 11 مثبت مسائل خانوادگی و عاطفی ـ 1

3.31 03 اجتماعی پروبلماتیک واقعیات 1

1.3 08 های گفتمانیتقابل 8

1.03 3 روانی ل روحی ومسائ 3

8.01 1 سیاسی مسائل 3

8.01 1 سایر 01

011.1 030 جمع 00

های مسائل اخالقی و ارزش»مضامینی که در دستهها به ترتیب دهد که توزیع مضامین اصلی فیلمهای جدول فوق نشان میداده

و و متعاقباً بیشترین بازتاب در آثار سینمایی پرمخاطب یک دهه اخیر بوده درصد( دارای بیشترین فراوانی11.31)«اجتماعی منفی

ها بوده است. الزم به توضیح است از آنجا که در کمترین فراوانی در بین مضامین اصلی فیلمدرصد( دارای 8.01مسائل سیاسی)

Fدر واقع د. باشها بیشتر میهای این جدول از تعداد فیلمهر فیلم، مضامین متعددی بازتاب یافته است، بنابراین تعداد فراوانی

.است nبزرگتر از

241

بازتابی طبقهها بر حسب فیلمفراوانی تعداد توزیع :89 جدول شماره

درصد فراوانی طبقه اجتماعی ردیف

11.1 03 باال

01.1 00 باال متوسط رو به

11.0 18 متوسط 8

1.8 1 رو به پایین متوسط 1

01.1 00 پایین 1

1.1 1 متوسط و پایین 1

00.1 01 باال و پایین 8

1.1 1 باال و متوسط 3

1.8 1 طبقات تمام 3

011.1 33 جمع

طبقه توان گفت کههای مورد مطالعه میهای حاصله از بررسی نحوه بازتاب طبقات اجتماعی ـ اقتصادی در فیلمبر اساس داده

است. یک دهه اخیر بوده در آثار سینمایی پرمخاطبین بازتاب ، دارای بیشتر(درصد 11.0)متوسط با اکثریت فراوانی

بازتابی طبقهها بر حسب فیلمفراوانی تعداد توزیع :9شماره نمودار

20.4

12.5

26.1

2.3

12.5

4.5

11.4

4.55.7

0

5

10

15

20

25

30

باال متوسط رو به باال

متوسط متوسط رو به پایین

پایین پایین و متوسط

االپایین و ب متوسط و باال

تمام طبقات

صدرد

طبقه

241

نوع پایانها بر حسب فیلمدوبعدی فراوانی تعداد توزیع :84جدول شماره

نوع پایان ردیف جمع بازنیمه بسته باز

درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی

11.8 13 1.8 1 18.1 18 1 1 خوش 0

11 11 1.1 1 08 01 8.1 8 تلخ 1

03.8 08 01.1 3 1.8 1 8.8 8 خنثی 8

011 33 08 01 81.0 18 1.3 1 جمع

ها بود که دو وجه یا بُعد داشت، هم به لحاظ بسته یا باز بودن بندی داستان فیلمها، نحوه پایانیکی از محورهای مشاهده فیلم

ور در ها بر حسب هر دو بعد مذکرو فراوانی تعداد فیلمفیلم. از این بندیپایان داستان و هم به لحاظ خوش یا تلخ بودنپایان

اظر یکدیگرها در تنبندی داستان فیلمنابعاد پایادهد که بدانیم را می دول دوبعدی یا تقاطعی این امکانجدول باال ارائه شد. ج

های مورد مطالعه رقم زده است.چه نوع پایانی را بیشتر در فیلم

و گزینه درصد( 81.0)های مورد مطالعه، گزینه بستههای جدول باال بیانگر آن است که در بررسی نوع پایان داستان فیلمداده

بیشترین هک توان گفتها میبندی فیلماز تقاطع هر دو بعد پایاناند. در واقع دارای بیشترین فراوانی بوده درصد( 11.8)خوش

بوده است. درصد( 18.1)بسته و خوشپایان یک دهه اخیر سینمای ایران، از نوع های پرمخاطبداستان فیلم بندیپایان نوع

نوع پایانها بر حسب فیلمدوبعدی درصد تعداد توزیع :4شمارهنمودار

باز

بسته

نیمه باز

0

10

20

30

40

50

60

خوش تلخ خنثی

03.4 3.3

53.4

17

5.7

2.34.5

10.2

باز بسته نیمه باز

241

طبقه اجتماعی ـ اقتصادیبر حسب دوبعدی فراوانی مقوله مسائل خانوادگی و عاطفیتوزیع :89 جدول شماره

ردیف اجتماعی طبقه

مسائل خانوادگی

جمع سایر باال متوسط پایین

درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی

11.1 11 3.1 1 01.8 8 18.3 01 1.1 0 منفی 0

88.8 01 8.0 8 3.1 1 3.1 1 8.0 8 مثبت 1

01.8 1 1.3 1 1.3 1 1 1 1.3 1 منفی و مثبت 8

011 11 10.1 3 80 08 88.8 01 01.8 1 جمع

درصد( 18.3)بازتاب مسائل خانوادگی منفی در طبقه متوسط دارای بیشترین فراوانی دهد کهجدول فوق نشان می هایداده

، بیشترین فراوانی را درصد( 3.1)و بازتاب مسائل خانوادگی مثبت به طور مشترک در طبقه متوسط و هم در طبقه باال است

.اندب دادههایی است که بیش از یک طبقه را بازتاشامل فیلم طبقه سایر،گزینه داشته است.

طبقه اجتماعی ـ اقتصادیبر حسب دوبعدی درصد مقوله مسائل خانوادگی و عاطفیتوزیع :9نمودار شماره

پایین

متوسط

باال

سایر

0

5

10

15

20

25

منفی مثبت منفی و مثبت

2.4

7.14.8

23.8

9.5

0

16.7

9.5

4.8

9.5

3.14.8

پایین متوسط باال سایر

241

طبقه اجتماعی ـ اقتصادیبر حسب دوبعدی فراوانی مقوله انواع جرائمتوزیع :89جدول شماره

طبقه اجتماعی ردیف جمع سایر باال متوسط پایین

درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی

011 11 81 3 11 1 3 1 81 3 جرائمانواع 0

هایی سایر هم وجود دارد که شامل فیلم اقتصادی پایین، متوسط و باال، یک طبقه جدول فوق عالوه بر طبقات اجتماعی ـدر

درصد(، قابل 81)سایر در نسبت با جرائم با وجود فراوانی زیاد گزینه رواز این و اندداده بازتاباست که بیش از یک طبقه را

فراوانی بیشترین درصد( 81)جرائم در طبقه پایین جامعه انواع دهد که بازتابباال نشان میجدول هایدادهاما باشد. تحلیل نمی

قرار در رتبه بعدی هافراوانیاز درصد( 11)حدود یک چهارمبعد از آن، طبقه باال با و داشته در آثار سینمایی یک دهه اخیر را

ت.بازتاب داشته اس، در طبقه متوسط جامعه های مورد مطالعهدر فیلم کمترین بازتاب انواع جرائم گرفته است. بنابراین

طبقه اجتماعی ـ اقتصادیبر حسب دوبعدی درصد مقوله انواع جرائمتوزیع :9نمودار شماره

%92;92;طبقه پایین

%9;9;طبقه متوسط

%24;24;طبقه باال

%99;99;سایر

جرایمانواع

211

اقتصادیطبقه اجتماعی ـ های اجتماعی بر حسب توزیع دوبعدی فراوانی مقوله مسائل اخالقی و ارزش :89جدول شماره

ردیف طبقه اجتماعی

های اخالقیارزش

جمع سایر باال متوسط پایین

درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی

11.8 13 01.1 3 3.0 1 11.1 01 8.1 1 منفی 0

18.8 01 8.8 1 1.1 8 8.8 1 8.8 1 مثبت 1

11 00 8.1 1 0.3 0 01.8 8 0.8 0 منفی و مثبت 8

011 11 11.1 01 01.1 3 11.1 11 01.8 8 جمع

های اخالقی منفی نی در بازتاب ارزشاوادهد که بیشترین فردول فوق به نمایش درآمده نشان میهای حاصله که در جداده

های اخالقی مثبت نیز به طور مشترک در طبقه متوسط و درصد( و بیشترین فراوانی در بازتاب ارزش 11.1در طبقه متوسط)

های اخالقی مثبت و منفی را با هم به نمایش درآورده تعدادی از فیلم ها نیز هردو وجه ارزشدرصد( بوده است. 8.8پایین)

درصد( بیشترین فراوانی را داشتند. 01.8د نیز در طبقه متوسط)بودن

طبقه اجتماعی ـ اقتصادیبر حسب های اجتماعیدوبعدی درصد مقوله مسائل اخالقی و ارزشتوزیع :9نمودار شماره

پایین

متوسط

باال

سایر

0

5

10

15

20

25

30

منفی مثبت منفی و مثبت

3.6

7.3

1.7

25.5

7.3

12.79.1

5.5

1.8

14.5

7.3

3.6

پایین متوسط باال سایر

212

های زمانی دورهبر حسب ها مضامین اصلی فیلمدوبعدی فراوانی توزیع :89جدول شماره

( بیشتر حول مقوله 33تا 31های دوره نخست)فراوانی مضامین فیلمهای استخراج شده در جدول باال بیانگر آن است که داده

و انواع های اخالقیپس از آن ارزش ها نیز بیشتر از وجه مثبت آن است.مسائل خانوادگی و عاطفی بازتاب یافته که وجه منفی آن

های این دوره، مضامین سیاسی، روحی و روانی و واقعیات اجتماعی این درحالی است که در فیلم. جرائم در رتبه بعدی قرار دارد

دهد که مقوله مسائل ( نشان می31تا 31های سه سال دوره دوم)اما فراوانی مضامین فیلمپروبلماتیک، کمتر بازتاب داشته است.

تماعی قرار گرفته که وجه منفی آن کمی بیشتر از وجه مثبت آن است. های اجتماعی در اولویت بازتاب تغییرات اجاخالقی و ارزش

در رده بعدی تر شده ودر این دوره عالوه بر انواع جرائم، بازتاب مقوله واقعیات اجتماعی پروبلماتیک نیز نسبت به دوره قبل پررنگ

0833سال اقات و حوادثاتفتوان حاکی از تأثیر افزایش فراوانی مقوله مسائل سیاسی نسبت به دوره قبل را میقرار دارد. همچنین

ها (، فراوانی مضامین فیلم31تا 38در دوره سوم مورد مطالعه) .اندتقیم به وقایع آن سال پرداختهبه طور مسها برخی فیلمدانست که

همچنان رو به افزایش و در صدر موضوعات سینمای ایران های اجتماعی اخالقی و ارزش دهد که بازتاب مقوله مسائلنشان می

است. پس از آن نیز بازتاب انواع جرائم و واقعیات اجتماعی پروبلماتیک دارای بیشترین فراوانی بوده است.

به را کامل کند که در بخش آتی های این پژوهشتواند یافتهتطابق مضامین بازتابی در مقایسه با نگرش عمومی جامعه می

این مهم خواهیم پرداخت.

ردیف های زمانیدوره

مضامین اصلی

فراوانی دوره

99-98

فراوانی دوره

89-82

فراوانی دوره

89-89 جمع

13 1 1 08 ـ منفی مسائل خانوادگی و عاطفی 0

11 1 8 00 مثبت مسائل خانوادگی و عاطفی ـ 1

11 08 01 3 منفی های اجتماعی ـمسائل اخالقی و ارزش 8

11 3 01 8 مثبت های اجتماعی ـمسائل اخالقی و ارزش 1

08 8 1 3 های گفتمانیمسائل و تقابل 1

1 1 8 0 سیاسی مسائل 1

3 0 1 8 روانی مسائل روحی و 8

11 8 3 3 انواع جرائم 3

03 8 3 1 اجتماعی پروبلماتیک واقعیات 3

1 1 8 0 سایر 01

030 18 11 81 جمع

211

های مردمها با نگرش: تطبیق مضامین فیلمبخش سوم 3ـ4

د. سینماگران از همین اجتماع نهدمفاهیم سینمایی برگرفته از اجتماعی عمومی است که مخاطبان آن را تشکیل می

های همین اجتماع باشد. اما تا چه حد بازنمود تفکرات و مشکالت و دغدغه ،های ایشانرود ساختهاند و انتظار میبرخواسته

پژوهش همزمانترین راه برای تشخیص فاصله سینما از جامعه، ده است؟ مهمبو ی منطبق با جامعه مخاطباناین بازنمای

این از آنجا که (. اما 13: 0838د،شود)راودراهای آن مطالعه میای است که فیلمها و تحوالت اجتماعی در دورهشرایط، ویژگی

ای آنان درباره مسائل جامعه با حجم نمونه امکان کسب نظرات مردم و نگرش پژوهش ناظر به یک دهه اخیر است و همچنین

لی های مهای گزارشهرو به دادگسترده که معرف تمام اقشار جامعه و قابل تعمیم به کل کشور باشد، میسر نبود، از این

شوری است های کگزارش، یکی از پر استنادترین این گزارش کنیم.استناد می «ی ایرانیانهاها و نگرشارزش پیمایش»نندما

وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی و وزارت کشور و توسط پژوهشگران برجسته این عرصه انجام شده است. سایر که با حمایت

در محافل علمی مطرح نیست و معموالً را مورد ارزیابی قرار داده باشد های مردمهای مرجعی که با این گستره، نگرشگزارش

آمارهای تواندر این پژوهش نیز نمیشود. جهت ارائه آمار و ارقام بهره گرفته میهای مرکز آمار و مجلس، صرفاً از گزارش

ه رک فاصله نگاه سینماگران از نگاه مردم ب، بنابراین برای دمقایسه کردها های بدست آمده از تحلیل فیلمبا دادهرا اجتماعی

کنیم.می های ایرانیان استنادا و نگرشههای پیمایش ارزشداده

های ایرانیانها و نگرشارزش پیمایش

امروزه به دلیل وجود تحول و تکثر اجتماعی و فرهنگی در جوامع انسانی که خود را در ظهور تغییرات فرهنگی و اجتماعی

رصد و ارزیابی تحوالت فرهنگی و اجتماعیدهد، و نیز سهم و نقشی که عامل انسانی در این زمینه پیدا کرده است، نشان می

ی عهای فرهنگی و اجتماد افراد جامعه به ضرورتی بنیادی برای فهم و تحلیل حوزههای آحاها و نگرشاز دریچه شناخت ارزش

های مقیاس ها درها و نگرشای که در چند دهه اخیر، شاهد سنجش ارزشکنشگران اجتماعی مبدل شده است؛ به گونه

هاست. ترین آنبه تعبیری یکی از مهمها و از جمله این دست پیمایش« های ایرانیانها و نگرشارزش»ایم. جهانی و ملی بوده

های های پنجاه و هفتاد شمسی انجام شد و موج اول و دوم آن نیز در سالهایی است که در دههاین پیمایش در ادامه پیمایش

های ایرانیان، گزارش کشوری، ها و نگرشتوسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی اجرا و به انتشار رسید)ارزش 0831و 0883

211

80سال خانوارهای شهری و روستایی ساکن در 01جامعه آماری این طرح، مجموع افراد باالی : پیشگفتار(.0831ج سوم، مو

(.01نفر است)همان: 01311برابر با ها در کل کشور استان کشور در زمان اجرای طرح است. حجم کل نمونه

های حاصل از اجرای پژوهش حاضر را با گزارش ا یافتهقصد داریم تهمانطور که گفته شد در این بخش ، با این مقدمه

انجام شده، مطابقت 0831موج سوم آن در سال که پیمایشی کالن و کشوری است و «ی ایرانیانهاها و نگرشارزش»ملی

تا از خالل این مقایسه بتوان به فاصله مضامین آثار سینمای ایران با نگرش مردم دست پیدا کنیم. دهیم

ملیگزارش های مردم دربا اولویت دغدغه ینمامضامین س اولویتمقایسه :88جدول شماره

های مردمترین دغدغهمهم سینمادر های مضامین بازتابیاولویت ردیف

ل شغلیاشتغال/ مسائبیکاری/ )منفی( های اجتماعیل اخالقی و ارزشمسائ 0

و مشکالت اقتصادی مسائل مسائل خانوادگی و عاطفی)منفی( 1

ی فرزندانآینده های اجتماعی )مثبت(ل اخالقی و ارزشمسائ 8

فقر و نبود امکانات رفاهی جرائمانواع 1

سالمتی و بیماری )مثبت( مسائل خانوادگی و عاطفی 1

مسکن اجتماعی پروبلماتیک واقعیات 1

قرار داده است. در های گوناگون مورد بررسیرا در حوزهعموم مردم مسائل ،های ایرانیانها و نگرشگزارش ملی ارزش

پنج موردی که باالترین ،هاار گرفته است. در بین مجموع پاسخهای مردم مورد پرسش قردغدغه گزارش، بخشی از این

بیکاری و ، مسألههان عمومیاذافکار و اند. در های عمومی مردم شناخته شدهدغدغهترین اند به عنوان مهمامتیازها را داشته

ترین دغدغه شناخته شده است. در مقابل در بررسی دست آورده و به عنوان مهمدرصد از آرای مردم را به 13اشتغال حدود

آن ها حول محوریتنامهای که فیلمدغدغه ترین و بیشترین موضوع ومهم یک دهه گذشته، پرمخاطب های سینماییفیلم

از یموضوعاتو دارند ابعاد منفی آن جنبه از اخالقیات که های اجتماعی بوده است. ارزش وضوعات اخالقی وم ،اندتنظیم شده

د.شوشامل می را ...لجبازی و ریا، تظاهر، قضاوت، تعصب، غرور، ،قبیل دروغ، پنهانکاری

214

اند. پاسخگویان به آن اشاره داشتهدرصد از 08.1ل و مشکالت اقتصادی به عنوان دومین دغدغه اصلی مردم بوده که مسائ

طفی مسائل خانوادگی و عاموضوعات مربوط بازتاب یافته، هافیلم له دران مسأ، دومین موضوعی که به عنواما در پرده سینما

ا های سوم تردیفهمانگونه که در جدول باال نمایش داده شده در های سینما و مردمدغدغه باشد. تطبیقدر بعد منفی می

سازی در لمبرای فی مناسبی واقعیات اجتماعی پروبلماتیک را زمینهسینماگران یت ششم،هم مطابقت ندارد. اما در اولونجم پ

اند صویر کشده شدهچنینی به تمسکن، قصاص، فاصله طبقاتی و موضوعاتی اینبیکاری، اند. موضوعاتی از قبیل فقر، نظر گرفته

نیز به عنوان ششمین دغدغه خود به آن اه کنند و این همان موضوعی است که مردم تا بتوانند مخاطبان را با خود همر

اند. پرداخته

مردم وسینما ترین مشکل جامعه از نظر مقایسه مهم :199جدول شماره

ترین مشکل جامعه از نظر مردممهم سینمادر های مضامین بازتابیاولویت ردیف

ل شغلیبیکاری و مسائ )منفی( های اجتماعیمسائل اخالقی و ارزش 0

گرانی و تورم مسائل خانوادگی و عاطفی)منفی( 1

فقر و کمبود امکانات های اجتماعی )مثبت(مسائل اخالقی و ارزش 8

مشکالت اقتصادی جرائمانواع 1

عدالتی و تبعیضبی )مثبت( مسائل خانوادگی و عاطفی 1

اعتیاد/ مواد مخدر/ دخانیات اجتماعی پروبلماتیک واقعیات 1

،هاها و نگرشتر است که در پیمایش ملی ارزشعام موضوعی ،بررسی ذهنیت مخاطبان در خصوص مشکالت موجود در جامعه

مشکالت اقتصادی به عنوان مهمترین های مردم،ر گرفته است. همچنان در صدر پاسخاز شهروندان مورد پرسش قرا مشخصاً

اند و پس از آن ترین مشکل قلمداد کردهل اشتغال را مهمدرصد از مردم بیکاری و مسائ 10.0 اند.مشکل جامعه قرار گرفته

شویم گویا بین دیدگاه مردم واگران متوجه میرا داشته است. در قیاس این موضوع با نگاه سینم ءاز آرا 08.3گرانی و تورم

وشنی از بازنمود ر ،منطبق با نگرش عمومی جامعهوجود دارد که پرده سینما نتوانسته مضامین بازتابی سینما این فاصله

خالقیل امقوله مسائ مورد بررسی،های فیلممضامین بازتابی در ترین مشکل جامعه باشد. مهم عموم مردم مشکالت مدنظر

اند.ها را به خود اختصاص دادهنامهفیلم منفی، باالترین درصد موضوعات درمسائل خانوادگی و موضوعات مربوط به منفی

211

با موضوعات بازتابی در سینما ترین مخاطرات زندگی از نگاه مردممقایسه مهم :191جدول شماره

ردیفترین مضامین بازتابی در مهم

سینما

ردیفترین مخاطره زندگی ازنگاه مهم

مردم

وضع آب کشور و خشکسالی 0 ـ منفی عاطفی مسائل خانوادگی و 0

1 مثبت مسائل خانوادگی و عاطفی ـ 1ثباتی ها و بیتغییرات زیاد قیمت

اقتصادی

8 های اجتماعی مسائل اخالقی و ارزش

منفی ـ از دست دادن شغل و بیکار شدن 8

1 های اجتماعی مسائل اخالقی و ارزش

مثبت ـ1

خانواده به گرفتار شدن اعضای ها و مشکالت اجتماعی گرفتاری

همچون طالق، اعتیاد و ...

1 های گفتمانیمسائل و تقابل 1 هایای و شیوهترافیک، تصادفات جاده رانندگی

آلودگی هوا 1 سیاسی مسائل 1

8 روانی مسائل روحی و 8برها، زورگیرها و سارقان، جیب

کالهبردارها

خدمات درمانی و دارو 3 انواع جرایم 3

3 اجتماعی پروبلماتیک واقعیات 3پارازیت های ماهواره ای و اشعه وسایل

و الکترونیکی الکتریکی

زلزله و سایر بالیای طبیعی 01 سایر 01

نظر آنان در خصوص مخاطرات ،یکی از موضوعات مهمی که از مردم پرسیده شده ،هاها و نگرشدر طول پیمایش ارزش

ای مخاطره 01، های پرسیده شدهبیرونی است که می تواند زندگی فردی آنها را تهدید یا تحت الشعاع قرار دهد. از بین گویه

ه معادل ب "بندیفارغ از اولویت"اگر کند در جدول باال درج شده است.ایجاد می که بیشترین احساس نگرانی را برای مردم

ا مورد هاما برخی از آن ،اندنداشتهبازتاب اگرچه تک تک این موضوعات در سینما ،سینما رجوع کنیم حث در مضامینااین مب

. است سازان هم بودهتوجه فیلم

در مورد توجه قرار دادن بندی موضوعات،فارغ از اولویت ،وجود دارد گرانسینماکه در نگاه مردم و نگاه هایینیاولین همخوا

یکی از مخاطرات مهمی است که درصد قابل «نگرانی بابت از دست دادن شغل و بیکار شدن»ات اجتماعی است. موضوع

ود که شمشاهده میمورد مطالعه، های سینمایی فیلمهای مضامین بندیاند. در مقابل در دستهبه آن اشاره نموده توجه از مردم

211

لی در سینما های اصیکی از سوژه« واقعیات اجتماعی پروبلماتیک»ل مقولهذیپرداختن به موضوع بیکاری و تبعات ناشی از آن

بوده است.

یکی «قطال»جامعه و سینماگران وجود دارد در نگاه کردن به موضوعات خانوادگی است. نگرش تشابه نگاه دیگری که بین

تواند تبعات زیادی را در پی داشته باشد. این مفهوم و حواشی و هایی است که در سطح خانوادگی میاز مهمترین آسیب

های یلمدر ف هایی بوده که در سینما بسیار بدان پرداخته شده ودهد یکی از سوژههایی که پیرامون این موضوع رخ میبحران

ها نیزها و نگرشهای پیمایش ارزشها بوده است. مطابق دادهرگذار در موضوعات فیلمهای اثمورد بررسی هم یکی از وزنه

ه نیز ب «اعتیاد»را تهدید و تحت الشعاع قرار دهد. موضوع طالق از جمله مخاطرات مهمی است که مردم نگرانند زندگی آنها

زتاب یافته است.باهم شود که در آثار سینمایی ای اجتماعی محسوب میهمین صورت، مخاطره

، موضوعات اندای که عموم مردم بر آن صحه گذاشته و نگرانی قابل توجهی در خصوص آن ابراز نمودههفتمین مخاطره

انواع »وله مقنیز های مورد بررسیمضامین فیلم بندیطبقه ... بوده است. درم از قبیل سرقت و کالهبرداری ومربوط به جرای

الش جرایم تمقوله های مربوط به های متعددی با محوریت سوژهداگانه کدگذاری شده و فیلملد جبه صورت یک فی «جرایم

های جامعه را به تصویر بکشند. نگرانی اند تا مشکالت ونموده

211

به ساخت طبقاتی جامعه ا نگرش مردمب بقه اجتماعی در سینماتطبیق بازنمود ط :192جدول شماره

درصد ادر سینم طبقه اجتماعی بازتاب عمده ردیفبه نگرش عمومی

*ساخت طبقاتی جامعه درصد

01.1 پایین 0

1.8 رو به پایین متوسط 1 88.1 پایین

11.0 متوسط 8

01.1 باال متوسط رو به 1

03.8 باال 1 13.3 متوسط

1.1 متوسط و پایین 1

00.1 باال و پایین 8

1.1 باال و متوسط 3 1.0 باال

1.8 طبقات تمام 3

1.1 بی پاسخ 0.0 سایر 01

اما در سینما به واسطه ،برداشت عمومی از طبقه اجتماعی در سه سطح سنجیده شده ،های ایرانیانها و نگرشدر پیمایش ارزش *

جدول مربوط ترکیبی در تعداد طبقاترو اند. از اینگاهی چند طبقه بازنمود شده ،طبقه عالوه بر این سه ،فیلمو ظرفیت نمایشی ماهیت

به سینماگران بیشتر است.

طبقه متوسط جامعه ءدرصد از ایرانیان خود را جز 13.3 ،های ایرانیانو نگرش هاهای بدست آمده از پیمایش ارزشداده طبق

همین اتفاق اًشته باشد که دقیقرود در سینما هم طبقه متوسط بیشترین بازنمود را داکنند. به این ترتیب انتظار میبرآورد می

در گاهی چند طبقه متفاوت ی سینما،افتاده است. اگرچه در توضیح مربوط به جدول نیز درج شده که بنابر ماهیت نمایش

درآمده است. ها به نمایشطبقه غالبی بوده که در فیلم ،خصاما طبقه متوسط به طور مش یابند،های سینمایی بازتاب میفیلم

211

ر جامعه از نظر مردم های اخالقی رایج دترین ارزشبا مهمها در فیلم مضامین اخالقیمقایسه :199جدول شماره

ردیف های اخالقی ارزش مضامین مرتبط با

در سینما

رایج در جامعههای اخالقی ترین ارزشمهم

از نظر مردم

گراییتجمل تغییرات سبک زندگی 0

دروغگویی دروغ 1

تقلب و کالهبرداری کاریپنهان 8

تملق و چاپلوسی قضاوت کردن 1

دورویی و تظاهر تعصب 1

رباخواری ریا 1

یلم فسازان با تکیه بر آنها هم جذابیت هایی بوده که فیلمترین سوژههمیشه یکی از مهم ،ل اخالقیهای مربوط به مسائحوزه

یکی از محورهایی که در این حوزه، بازنمود کنند. عمومی در بین مخاطبان پیدا می مقبولیتکنند و هم خود را تضمین می

گی گرایی، سبک زندباشد که شامل بازتاب مصرفمی« سبک زندگیتغییرات »های یک دهه اخیر داشته،در فیلمزیادی

مایش در پی یابیم کهرمیتظاهری و تجملی، زندگی مدرن، فرهنگ غربی و مدرنیته بوده است. در یک مطالعه تطبیقی د

قلمداد ایرانیان رواج دارد زندگی روزمرهکه در اخالقی ترین ویژگیهممرا « گراییتجمل»،نیز مردمها ها و نگرشارزش

با محوریت آن زیادیهای ال قرار گرفته و فیلمبل اخالقی که در سینما بسیار مورد استقترین مسائاز مهمدیگر یکی اند.کرده

هم به شیوع این معضل اخالقی در ،سازان با نمایش موضوعاتی با محوریت دروغاست. فیلم «دروغ»موضوع ،دهساخته ش

نمود و تواند در زندگی همه افراد،القی میدهند که این معضل اخزنند و هم به مخاطبان این هشدار را میجامعه طعنه می

امعه جترین ویژگی اخالقی برای عموم مردم دروغگویی را شاخص ،نیز ها گویای آن است که مردمبروز داشته باشد. پاسخ

امعه باشد. ج به درستی توانسته بازنمود مسائل اخالقی اند. این همپوشانی گویای آن است که جامعه سینماییبرشمردهایرانی

اند. معادل ری ارزیابی نمودهتقلب و کالهبردارا مین مشکل اخالقی در سطح عموم جامعهمردم دو ،در پیمایش انجام شده

کاری بروز و ظهور پیدا کرده است و این مشکل موجود در جامعه را سینماگران همین معضل اخالقی در سینما به صورت پنهان

حاظ مونیتورینگ جامعه به ل گویای نگاه دقیق سینماگران و ،هااند. این تقارنکاری به نمایش درآوردهبا کد کلیدی پنهان

باشد. میهای اجتماعی و ارزشاخالقی ل مسائ

211

هاهای صریح و ضمنی فیلم: تحلیل پیامچهارمبخش 4ـ4

م و سینما صنعت فیل ،است. در این بینجامعه اجتماعیِتغییرات وضعیت سیاسی و ر هنری حاوی اطالعاتی مختلفی ازهر اث

مسائل و ای، قابلیت بیان مفاهیمهای هر جامعهبازنمایی خصیصهبازتاب و عالوه بر ،به واسطۀ برخورداری از مخاطبان بسیار

و مضامین اجتماعی توان سیر تحولها میها را نیز داراست. بر این اساس به مدد بررسی فیلمقال ارزشتاساسی جامعه و ان

ایی را هامعه چه نشانهخاص در گذر زمان با چه تغییراتی همراه بوده و ج یو مشخص کرد که بیان مفهوم سیاسی را توصیف

تی حو و توصیف ها، رصددر فیلمسیر تحول اجتماعی را توانحذف و یا بدان اضافه نموده است. بر این اساس می هااز آن

ل این البته هدف و سطح تحلی بدان تحمیل نموده است. یارا به تصویر کشیده جامعه کدام عناصر ،هافیلمتعیین کرد که

با در ،در ایران گری هنرفرآیند بررسی جامعه با میانجیهاست، زیرا فسیر مضامین انعکاس یافته در فیلمپژوهش، توصیف و ت

غییرات تمسائل و کدامیک از مستلزم فهم این مهم است که طی شده،سرهم نظر داشتن سیر تحوالت رخ داده و وقایع پشت

و طح اول(ستحلیل )های صریحتحلیل پیامبه ءرو با اتکاصل پیشدر اثر هنری بازتاب یافته است. فجامعه ایرانی اجتماعیِ

پاسخ دهد.را سوال ، در صدد است تا این های مورد مطالعهفیلم سطح دوم(تحلیل )ضمنی

مضمونی و روش تحلیل محتوای کیفیاز و استقرایی با رویکرد شناسی کیفیدر این تحقیق از روشدانیم همانطور که می

استفاده شده اهاری نیز برای یافتن مفاهیم و مقولهاز تکنیک کدگذمتن و های صریح و ضمنیمضامین و پیاماستخراج برای

ل، یابی به تعریف فراگیری از پدیده است و نتیجه این تحلیفشرده کردن توصیف و دست ،است. هدف تحلیل محتوای کیفی

ستم والت، ساخت یک مدل، سیوالً هدف این مفاهیم یا مقمند. معپردازهایی هستند که به توصیف پدیده میمفاهیم یا مقوله

است. و تحلیلینقشۀ مفهومی یا

های کدگذارییافته1ـ9ـ4

ه مفهومی مقول 01به یک دهه اخیر، مخاطبهای پردر فیلممطرح شده های صریح و ضمنی پیام با فرایند کدگذاری کیفی

دست یافتیم که بدین شرح است:

طمع و جامعه، حرص مورد در جنسیتی هایحکم زنان، ارائه به ابزاری جامعه، نگاه فرودست و فرادست هایگروه تقابلـ 0

مرد، و زن شغلی مرد، رقابت و زن برابری خاص، عدم بیماران به توجهیبهتر، بی هایموقعیت کسب برای جامعه افراد

211

در نظر «عدالت اجتماعی»توان معرف مقولۀ سیستم و قصاص را می و فرد زندان، تقابل از شدن رها از بعد زندانیان مشکالت

گرفت.

یختهگس هم زناشویی، از روابط در دروغ و کارینامشروع، پنهان از مجموع کدهای روابط« روابط خانوادگی شکننده»مقولۀ ـ 1

وجین منتج ز زناشویی و تعدد اختالالتزوجین، خانواده، تعدد جنین، بحران زناشویی، سقط زندگی افراد، مشکالت روابط شدن

شده است.

مواد دگانفروشن مافیای خواری، اسیدپاشی، اعتیاد،کار، فقر، اعتیاد، رانت نیروی کالهبرداری، اخاذی، تعدیل و فریبکاریـ 8

در نظر گرفته شده است.« امنیت اجتماعی»جوانان، کدهای عدم تحقق میان در فساد اشاعه و مخدر

نگمردانه، کمر تعصب و غیرت هایگویی، کلیشههای به نمایش درآمده با کدهایی چون دروغدر فیلم« وال اخالقز»روند ـ 1

معروف قابل ارزیابی است. به تظاهر، انتقام و امر و عمل، تناقض و نظر افراد، دوگانگی ارتباط در انسانی هایارزش شدن

هاست.فیلم «تغییرات ارزشی»های مقولۀدنیا از جمله اِلمان و دین تقابل هویتی ونسلی، بی مدرنیته، شکاف و سنت تقابلـ 1

جوانان و عدم عمومی، مشکالت اماکن در پسر و دختر نیز شامل کدهایی همچون آشنایی« مسائل اجتماعی جوانان»ـ 1

آنهاست. پایین نفس به اعتماد و جوانان خودباوری

معیارهای انتخاب همسر در جامعه امروزی و تقابل نگاه سنتی و مدرن به زندگی و مشکالت جوانان برای ازدواج، تغییر ـ 8

باشد.می« ازدواج مدرن»ازدواج، حاکی از مفهوم

ی و های انتخابات، نمایش رقابتهایی چون نهادیهای امنیتی و اطالعاتیهای این دهه با اِلماندر فیلم« سیاسی خوانش»ـ 3

فته است.فضای سیاسی کشور، بازتاب یا

حکایت دارد.« تجاوز جنسی»آزار و اذیت جنسی و تعرض به کودکان از مقولۀ ـ 3

است.« پس از زندگی»مرگ و زنده شدن پس از مرگ کدهای مقولۀ ـ 01

قرار دارد.« تجاری شدن احساس»دستمایۀ شدن عشق و نمود عشق در زندگی افراد مختلف جامعه تحت ذیل مقولۀ ـ 00

نیز به کدهای مرتبط به هشت سال جنگ بین ایران و عراق اشاره دارد. «دفاع مقدس»ـ 01

کند: بازگو میها هر یک از مقوله ها را درهای صریج و ضمنی فیلمجدول ذیل، کدهای منتج از پیام

212

دفاع

مقدس

تجاری شدن

احساس

پس از

زندگی

تجاوز

جنسی

خوانش

سیاسی ازدواج مدرن

مسائل

اجتماعی

جوانان

تغییرات

ارزشی اخالق زوال

امنیت

اجتماعی

روابط خانوادگی

شکننده عدالت اجتماعی

مقوالت

جنگنمود عشق در

زندگی افراد مختلف

رستاخیزآزار و اذیت

جنسی نهاد امنیتی و

یاطالعاتمشکالت جوانان

برای ازدواج

و دختر آشنایی اماکن در پسر

عمومی

و تقابل سنت مدرنیته

دروغفریبکاری و کالهبرداری

روابط نامشروع

های تقابل گروهفرادست و فرودست

جامعه

کدهای

مضمونی

مرگ تعرض به کودکان

های رقابت انتخاباتی

تغییر معیارهای انتخاب همسر در

جامعه امروزی

مشکالت جوانان

شکاف نسلیهای غیرت کلیشه

و تعصب مردانه اخاذی

کاری و دروغ پنهان در روابط زناشویی

نگاه ابزاری به زنان

فضای ملتهب

سیاسی

تقابل نگاه سنتی و مدرن به زندگی و

ازدواج

عدم خودباوری اعتماد جوانان و

به نفس پایین آنها

هویتیبیکمرنگ شدن

های انسانی ارزش در ارتباط افراد

تعدیل نیروی کار

از هم گسیخته شدن روابط افراد

های ارائه حکمجنسیتی در مورد

جامعه

یادن و دین تقابل دوگانگی نظر و

عمل

فقر و پولیبی

مشکالت زندگی زناشویی

حرص و طمع افراد جامعه برای کسب

های بهترموقعیت

سقط جنین اعتیاد تناقض و تظاهر توجهی به بیماران بی

خاص

بحران خانواده خواریرانت انتقام عدم برابری زن و

مرد

تعدد زوجین اسیدپاشی امر به معروف رقابت شغلی زن و

مرد

اعتیاد، مافیای مواد فروشندگان

اشاعه و مخدر میان در فساد

جوانان

اختالالت زناشویی زندانیان مشکالت

از شدن رها از بعد زندان

تقابل فرد و سیستم

قصاص

هافیلم های صریح و ضمنیاز پیام شده مقوالت استنتاج :194 جدول شماره

211

« شیتغییرات ارز»، «زوال اخالقی»ها، مقوالتهای صریح و ضمنی فیلماز کدگذاری پیامشده از میان مقوالت استنتاج

به جدول ءفرهنگی حکایت دارد، به یکدیگر مرتبط است که با اتکا هایکه از دگرگونی« روابط خانوادگی شکننده»و

علق دارد.ها به این سه دسته تفیلمان ادعا نمود که باالترین کدهای مضمونی توفوق می

های نو پیرامون مسئلۀ احساسات با محوریت قراردادن دیدگاه« ازدواج مدرن»و « تجاری شدن احساس»همچنین مقوالت

ی پیش گرفته هابه سیاست« دفاع مقدس»و « سیاسی خوانش»گر یدر تغییر زندگی افراد به یکدیگر مرتبطند. از سوی د

اشاره دارد. در نهایت نیز مسائل جوانان، عدالت داخلی و خارجی کشورسیاست توسط دولت و نظام سیاسی پیرامون

،این موارد بحران های حوزۀ اجتماعی اشاره دارد که گسترۀآسیبمسائل و اجتماعی و امنیت اجتماعی به طور خاص به

گیرد.جامعه را در بر میبخش قابل توجهی از

هافیلمبازتعریف مقوالت مفهومی 2ـ9ـ4

ترقوله کلی/مرا در شش دستهکدهای مضمونی توان می ،استنتاج شدهو همگنی نظری بین مقوالت ارتباط این بر مبنای

که عبارتند از: جای داد

اجتماعی مسأله -

اجتماعیبحران -

استحالۀ ارزشی -

تغییرات سبک زندگی -

انحرافات اجتماعی -

سیاسی هایروایت -

مقوله مسأله اجتماعی

گیری وجود ندارد اما کم و بیش از خالل بررسی شناسان اتفاق نظر عام و همهاجتماعی در میان جامعهبرای تعریف مسأله

توان گفت، مفهوم مسئله اجتماعی اغلب در اشاره به شرایطی به کار رفته است که در آن تعاریف مختلف به طور کلی می

یتی خاص که غیرمطلوب، غیرطبیعی و نامقبول قلمداد تعداد زیادی از مردم یا بخش قابل توجهی از آنان متأثر از وضع

های اند و امکان زندگی توأم با نظم، آرامش و همبستگی و مطابق معیارها و مالکشود، دچار رنج و زحمت گردیدهمی

(. 11و 10: 0831ذهنی، بر ایشان مسر نیست)اافشارکهن،

211

یل ین، تعدقصاص، سقط جن ردان،مانند عدم برابری زنان و م، کدهایی های مورد مطالعهدر بین کدهای مضمونی فیلم

خانوادگی، تزیسـ مجردی زیست مدرن،ـ سنتی شهرستان، کالنشهرـ نظیر دوتایی هایتقابل، مسائل جوانان، نیروی کار

باشند. در واقعمی «له اجتماعیمسأ»سایر مضامین مشابه، سازنده مقوله و نسلی و اجتماعی هایشکاف و تمایزات

از جامعه رای بخشیدهنده وضعیتی نامطلوب بنشانله اجتماعی بودند که دهه اخیر، بازتابنده نوعی از مسأ های یکفیلم

های فیلم های دوتایی دردر بیشتر موارد به صورت تقابلاین مضامین اند.ولی هنوز به بحرانی عمومی تبدیل نشده است

های لمفیو ، دربندحوض نقاشی دعوت،هلیز، دمهمان، هایی مانند خروس جنگی،فیلم است.مورد مطالعه قابل استنباط

گیرند.دیگری با این دست مضامین در سنخ مسأله اجتماعی قرار می

مقوله بحران اجتماعی

را به مخاطره هنجار و معمول حیات اجتماعی هدل عمومی، عملکرد بابحران اجتماعی عبارت است از اختالالتی که تع

مسائل اجتماعی خاصی گیرد و با اجتماعی گاهی اوقات فقط جزئی از جامعه را فرا می(. بحران813: 0881اندازد)بیرو،می

ود. اماشهای ناشی از کمی دستمزد( که در این صورت بحران اجتماعی جزئی خوانده میشود)مانند نابسامانیمرتبط می

ها و نهادهای یک جامعه به جهت تأخیر و عدم تطابق گاهی اوقات بحران اجتماعی، عمومی است و بر مجموع ساخت

گذارد، در نتیجه چنانچه نابسامانی عمومی عدم آنان با انتظارات موجود در باب پیشروی یک جامعه جدید و مترقی اثر می

ا قابل رهای اجتماعی بنیادی)انقالبی( ونیوجود و پیدایی دگرگکند که گسست نظم متعادل فراگیر در جامعه بروز می

(. 08: 0831، به نقل از آقامحسنی، 0883مهر، سازد)شایانبینی میپیش

جامعه، تقابل فرد و سیستم، از هم گسیختگی روابط افراد، بحران خانواده، روابط های فرودست و فرادستتقابل گروه

ه های مورد مطالعه بوده کفیلم منتج شده از کدهای مضمونی، از جمله ائلی در این سطحپولی و مسنامشروع، فقر و بی

هایی مانند کنعان، قاعده بازی، اینجا بدون من، در مدت فیلم شود.بندی میدسته« بحران اجتماعی»مقوله همگی در قالب

ند. وضعیت اجتماعی هست هنده سطح بحرانیدبمعلوم، رخ دیوانه، دوران عاشقی، عصر یخبندان و ابد و یک روز نیز بازتا

ه لحاظ شناختی، بهای جامعهها و تحلیلاین خاصیت مفاهیم علوم اجتماعی است که در بررسیاست که الزم به توضیح

یم ای، به راحتی نتوان ارتباط این مفاههای وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و انسانی هر جامعهپیچیدگی

م ای از جنس استحاله ارزشی است، و ههم مقوله ها،در فیلم یکدیگر نادیده گرفت. برای مثال، بازتاب مساله خیانت را با

رو هر های فردی و اجتماعی که به دنبال خود بحران اجتماعی را به همراه دارد. از اینمقوله از جنس مسائل و آسیب

214

های سنت و مدرنیته در زندگی روزمره، این سأله اخالق و حتی تقابلمساله اجتماعی از انحرافات اجتماعی گرفته تا م

ها بدل گشته قابلیت را دارد که به یک بحران اجتماعی تبدیل شود و در این بین، سینما به ابزاری برای بازتاب این بحران

که شناختی استی و نشانهآثار سینمایی در کنار هم و در طول بازه زمانی، آکنده از کدهای مضمون است. تحلیل پیام

کند.ها مقوله بحران اجتماعی را به طور صریح و ضمنی تبیین میبرآیند آن

استحالۀ ارزشی مقوله

توان هاست که هر سه را میتغییرات ارزشی، زوال اخالقی و روابط خانوادگی شکننده از جمله مقوالت بازتابی در فیلم

انعکاس، اند،های همچون نصف مال من نصف مال تو، زنها فرشتهفیلمدانست. « استحاله ارزشی»تربیانگر مقوله کلی

ارزشی هایی با مضمون تزلزل اخالقی، بیانگر سنخ استحالهده و سایر فیلمدرباره الی، گذشته، جدایی نادر از سیمین، فروشن

باشد. در مطالعه آثار مورد نظر می

است دنبال تحوالت اجتماعی و فرهنگی حاکی از بازتاب تغییرات ارزشی به ،دهۀ اخیریک هایفیلم بررسی و تحلیل پیام

دامنۀ این تحوالت، نه تنها ارکان اصلی است. ماعی را فراهم کردهائل و مشکالت اجتزمینه بروز مس ،که این تغییرات

ایی هجامعه را نیز دستخوش تغییر کرده است که با گسترش فردگرایی خاص مدرنیته، زندگی خصوصی افراد نیز با دگرگونی

ت. شکننده شده اس مابین افراد در دنیای مدرن سست ورو جامعه به خصوص خانواده و روابط فیقرین شده است. از این

مانند ولی از معنایشوند، بر جا میچنانچه به اعتقاد اولریش بک در این شرایط نهادهایی همچون خانواده زیر و زبر می

شوند ولی این تحول بدون های امروزی همزمان از یکدیگر متمایز و مستقل میشوند. از نظر بک، انسانخود تهی می

(. 11: 0831، ، به نقل از پروایی0831محمودیان، تنش همراه است) دهد و همواره باتنش رخ نمی

اخالقی و هایارزش به نیازبه اعتقاد اینگلهارت، ،به تغییرات ارزشی جامعه قابل تبیین است ءاین چرخش معنایی با اتکا

هایارزش اهمیت باشد، اقتصادی رشد حال در کشور وقتی»و کندمی پیدا کمتری فوریت بیشتر، امنیت شرایط در دینی،

زیاد دینی اخالقی و هایارزش اهمیت نباشد، مرفه کشور شرایطی که در عکس بر و کندمی پیدا افول دینیاخالقی و

(.018 :0831، نیابه نقل از حسینی 83:0838 نوریس، و اینگهارت)«شودمی

211

تغییرات سبک زندگی

تحوالت بسیاری را در هستی اجتماعی افراد باعث شده ،گسترۀ مدرنیتهرواج توجه به فردیت و ظهور فرد در پی افزایش

مدرن های انسانهای گوناگون زندگی را به عنوان یکی از شاخصهتوان نفوذ احساسات در بخشای که میاست. به گونه

اشقانه به عنوان قدرت که امروزه احساسات ع چرا ،یاد کرد. این مهم برای جامعۀ ایران از اهمیت باالتری برخوردار است

نقش عاملیتی برای عشق ورزیدن در نظر « زنان»که تا پیش از این برایشود، در حالیای برای ازدواج تلقی میمحرکه

عالوه بر پر رنگ شدن احساسات در بطن زندگی، ، 31به وقوع پیوسته در اواخر دهۀ شد. اما همسو با تغییراتگرفته نمی

هایامقرین با این تغییرات، پیه گذاشتند. رنگ شد و زنان نیز قدم به این عرصز احساسات کمعدالتی نهادی در بروبی

معطوف شد. های این دهه به بازنمایی خواست جوانان برای روایت این تغییراتقابل توجهی از فیلم

گوناگون از سبک زندگی در اقشارهای مهمی روایتگر دگردیسی مولفه ،به وقوع پیوسته ، تغییرات اجتماعیدر کنار این مهم

دنیا و دین و تقابلهویتی نسلی، بی مدرنیته، شکاف و سنت ها از تقابلجامعه است. گفتمان به نمایش درآمده در فیلم

، مجرد چهل ساله، 1پولی، زندگی شیرین، پوپک و مش ماشااهلل، آتش بس پر، سوپر استار، بیهای کالغفیلم حکایت دارد.

باشند.در این دهه می «تغییرات سبک زندگی»مقوله های مشابه، نمایانگر و آلبالو و سایر فیلمپنجاه کیل

انحرافات اجتماعی

های مشخص درون جامعه منطبق و سازگار نباشد. انحراف، هر گونه رفتاری است که با انتظارات جامعه یا یکی از گروه

م کنیم، اما فردی که قددارد، مانند بزهکاری یا ناراحتی روانی اطالق میما معموالً انحراف را به رفتاری که جنبه منفی

گسترش رو (. از این101: 0883تواند رفتارش انحراف محسوب شود)کوئن، گذارد نیز میفراتر از معیارهای جامعه می

معیارهای آن دچار تزلزل و ای تلقی کرد کهتوان یکی از پیامدهای وضعیت بحرانی جامعهمینیز انحرافات اجتماعی را

ها بدست آمد، مضامینی مانند فریب و های صریح و ضمنی فیلمر بین کدهایی که از دل پیامدتغییر شده است.

های اجتماعی را و سایر آسیب ، تجاوز جنسیخواری، اسیدپاشی، مافیای مواد مخدرکالهبرداری، اخاذی، اعتیاد، رانت

هایی نظیر رئیس، ده رقمی، نیش و زنبور، شیش و بش، اسب حیوان نجیبی است، انتهای توان برای نمونه در فیلممی

وص برای نمونه در خص های مشابه، بررسی و تحلیل کرد.زنند و فیلم، هیس دخترها فریاد نمیخیابان هشتم، خط ویژه

ایجاد نیکی و سنتی سببهای مکاقرار گرفتن جامعه در مسیر گسست همبستگیتوان گفت، مقوله تجاوز جنسی می

،قابلدر ماست که ارهای سنتی و ایدئولوژیک خارج شوند. این در حالی افراد از سیطرۀ نفوذ هنج شود کهی میشرایط

211

. همین امر عالوه بر اینکه منجر به فرسایشترین سطح ممکن قرار دارددر پاییننیز پایبندی به قواعد و هنجارهای مدنی

ده است. عث شمینۀ سرخوردگی، پرخاشگری، اقتدارطلبی و تمایالت بیمارگونه جنسی را باز ،کنشگران اجتماعی شده

نسی های جهای تلخی از پیامدهای تعرضهای به نمایش در آمده نیز نمود یافته و روایتمهمی که به سطح فیلمآسیب

نماید.را بازگو می

سیاسی هایروایت

جامعه و در فضای یثیرات متفاوتتأ ،در دوران محتلف فضای سیاسی و اجتماعیبه فراخور مسائل سیاسی کشور همواره

ای هتوان در مضامین و داللتبع آن در فرم و محتوای تولیدات سینمایی داشته است. شاهد مثال این مدعا را میبه ت

نشگران کبخشی از الشتنمایانگر داد آن جنگ تحمیلی دانست که های ابتدایی انقالب و در امتهای سالصریح فیلم

ما هر اندازه ا انقالب است. مسلط به گفتماننهادینه کردن و عینیت بخشیدن کشور برای ، اجتماعی و سیاسیفرهنگی

ها و به تدریج پیدایش خرده ها و چندپارگیها، شکافشویم، شاهد رویش ترککه به اواخر دهه شصت نزدیک می

همچنین وابسته بودن انقالب و جنگ به ایدئولوژی و (.31: 0831هستیم)محمدی، های رقیب و گفتمانها گفتمان

در اواخر دهه شصت آنچه اما به مرور زمان، های مذهبی را نیز فراهم نمود.های مذهبی زمینۀ بروز و ترویج ارزشالمان

دن، متمایز شدن ش، صنعتییتحت عنوان پروژه سازندگی شروع شد به تدریج خواسته یا ناخواسته به گسترش شهرنشین

جدایی محل کار از قلمروهای زندگی اجتماعی)مثالً تفکیک حوزه خصوصی از حوزه عمومی، تفکیک دولت از ملت،

گسترش فردگرایی، افزایش سطح سواد، عرفی شدن و چند منطق مبادله، و خانواده و غیره(، رشد ارتباطات و سیطره بازار

این تحوالت عینی در نیمه دوم دهه هفتاد نهایتاً در حوزه سیاست نیز با مسلط شدن گفتمانی شدن جامعه انجامید.

نمود عینی این تحوالت در حوزه سینما، تولید و گرایی و طرفداری از جامعه مدنی خود را نشان داد. های توسعهگفتمان

های ناشی از این یز بازنماگر پیامدها و آسیبها و نکشاکش و تقابل این گفتمانهایی بود که بازنماگر دیالوگ، اکران فیلم

تواند میسینمای ایران که هم متأثر از این تحوالت بود و هم در بازنمایی و بازتولید آن نقش داشت تحوالت بودند.

(.33هد)همان: شناختی غنی و عمیق از آن به ما بد

، ین پژوهشدر ا های مورد مطالعهای رقم خورد که در سالها به گونهروند تغییر در بازنمایی گفتمان سیاسی کشور در فیلم

پروری خاص این دسته از های دفاع مقدس و به دور از فرآیند قهرمانبه دور از شعارهای مرسوم در فیلمجنگ تحمیلی

ته در م نهفها برای دفاع از وطن نیز یکی دیگر از مفاهیها، نمود داشت. همچنین حضور تمامی اقشار جامعه در جبههفیلم

211

بر فضای 0833به دلیل تأثیر حوادث سیاسی کشور به ویژه در سال طرفی در این دهه، است. ازاخیر دهه های یکفیلم

تی با سازان از این اتفافات را حفیلمبرخی خوانش و روایتتوان می ،اجتماعی و متعاقباً بر فضای فرهنگی از جمله سینما

توان به پراکندگی مشاهده کرد. اگرچه نمیها یتی و اطالعاتی در فیلمهمچون نهادهای امنای فضاهای ممنوعهورود به

ات بعد از وقایع انتخاب سیاسی و ارزشی خصوصاً هایاشاره نداشت و کشاکش آرا و روایتها در حوزۀ سیاست نیز دیدگاه

در این حوزه شد.یکسویه دار وهای جهتریاست جمهوری را نادیده گرفت که در نهایت منجر به ساخت فیلم دورۀ دهم

هایی از این نوع خوانش و روایت سیاسی در سینمای ایران های طال، نمونهو قالده 8های هایی همچون اخراجیفیلم

هستند.

مدل تحلیلی 9ـ9ـ4

باید شد، امانج هافیلم های صریح و ضمنیپیام تحلیل از حاصله مقوالت مبنای بر که مفاهیم بندیطبقه به عنایت با

ا ب رواست. از این ممکن غیر عمالً اجتماعی مفاهیم میان مرزبندی امکان اجتماعی مناسبات در که سازیم نشان خاطر

ذیل به توضیح دیاگرامی تأثیر تغییرات اجتماعی به وقوع پیوسته در جامعه ایران بر علم به این موضوع، مدل تحلیلی

پردازد.های سینمایی یک دهه اخیر میمضامین فیلم

دیاگرام تأثیر تغییرات اجتماعی بر سینمای ایران

بحران اجتماعی

انحرافات اجتماعی

اجتماعی مسأله

تغییرات سبک زندگی

استحاله ارزشی

های سیاسیروایت

تغییرات

اجتماعی

مضمون

هافیلم

211

های مورد مطالعه، در قالب دو مقوله در فیلم «تغییرات اجتماعی»بازتاب شود،ه در دیاگرام فوق مشاهده میهمانطور ک

و صریح هایمقوالت دیگری که از فرایند کدگذاری پیامابی است. قابل ردی «مسأله اجتماعی و بحران اجتماعی»تر کلی

همچنین و ه اجتماعیاست که از جنس مسأل «استحاله ارزشی و تغییرات سبک زندگی»ها بدست آمد، شاملضمنی فیلم

با مفهوم مسأله د. در رابطهنباشبحران اجتماعی میاز سنخ که «های سیاسیانحرافات اجتماعی و روایت»هایمقوله

توان حاصل شرایط ناهمخوان و ناهماهنگ میان امر شود که پیدایش یک مسأله را میاجتماعی گفته می

در دو مقوله استحاله ارزشی این ابعاد که (01: 0830)افشارکهن،قلمداد نمود (Objective( و امر عینی)Subjective)ذهنی

امل سطوحی تعیین شده که به ترتیب شبرای مفهوم بحران اجتماعی نیز و تغییرات سبک زندگی قابل بررسی است.

سعید مدنی هم انواع (.181و181: 0830خو،)آراستهشودسازمانی اجتماعی و انقالب اجتماعی میآشفتگی اجتماعی، بی

حرافات های غیرسیاسی)انهای سیاسی)شورش، انقالب، اصالح( و واکنشبه بحران اجتماعی را به واکنش واکنش

توان در این تعاریف به خوبی می (.018: 0831)مدنی،های مدنی( تقسیم کرده استاجتماعی، اختالالت روانی، فعالیت

بدست هر شش مقوله جهت فلش در مجموع های سیاسی را بررسی نمود.ردپای مقوالت انحرافات اجتماعی و روایت

زتاب و بازنمودبایکدیگر و چه به صورت منفرد، فرایند در نسبت با چه ،هاآمده در این مدل تحلیلی به سمت مضمون فیلم

را نمایان 0831تا 0831 یک دهه اخیر سینمای ایران از های پرمخاطبایرانی در مضامین فیلمجامعه تغییرات اجتماعیِ

. سازدمی

211

صل پنجمف

بندیبحث و جمع

عناوین این فصل:

های پژوهشبحث درباره یافته

بندی پژوهشجمع

فهرست منابع و مآخذ

211

بندیبحث و جمعفصل پنجم:

به طور خالصه، همانطور که در فصل نخست گزارش به آن اشاره شد، با توجه به اینکه متولیان سینمایی کشور در

گذاری فرهنگی نیاز به شناخت وضع موجود از ابعاد مختلف فنی، هنری و محتوایی سینما و تأثیرات متقابل راستای سیاست

ستیابی به این شناخت جز با انجام ارزیابی و پژوهش دقیق حاصل آثار سینمایی و جامعه مخاطبان دارند، بدون شک د

از های پژوهشی مورد نیرو معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی جهت نیل به این هدف، اولویتنخواهد شد. از این

ل دهد. در سارار میمند به حوزه سینما قخود را تعریف و از طریق فراخوان عمومی در اختیار پژوهشگران و محققان عالقه

اندرکاران و ها، موضوع مطالعه تأثیر تغییرات اجتماعی بر سینما بود که نتایج آن برای دست، یکی از این اولویت0831

رو بر آن شدیم تا با مطالعه حاضر به این مهم دست یابیم. ریزان حوزه سینما از اهمیت باالیی برخوردار است. از اینبرنامه

ین پژوهش در پی آن بود تا تصویر علمی روشنی از محتوا و مضامین منعکس شده در سینمای ایران ترسیم به طور کلی، ا

نماید. برای تحقق این امر، ابتدا بازه زمانی ده سال گذشته با توجه به اینکه تاکنون این دوره زمانی کمتر مورد بررسی

( که بیشتر از سوی مخاطبان دیده شده 0831تا 0831یر)فیلم پرمخاطب یک دهه اخ 011قرار گرفته، انتخاب شد، سپس

رو قرار گرفت.های مورد مطالعه در دستور کار پژوهش پیشبه عنوان نمونه

در یاجتماع تغییراتکه؛ اصلی و آغازین این مطالعه عبارت است از این سؤالآید اما همانطور که از عنوان پژوهش بر می

ه ابعاد برای یافتن پاسخ این سوال، باید ب است؟ داشته در یک دهه اخیر کشور سینمایی آثار بر ثیراتیتأ چه ایرانی جامعه

های پژوهشی زیر مورد بررسی قرار گرفت:شد که در قالب سوالمختلف این موضوع پرداخته می

یران در ا سینمای شده تولید در آثار مضامین بازتابی یک دهه اخیر در سینمای ایران چیست؟ در واقع چه مضامینیـ 0

یک دهه اخیر بازتاب یافته است؟

ران های ملی درباره وضعیت اجتماعی ایشده سینمای ایران با نتایج پیمایشآثار تولید بازتابی در چگونه مضامین ـ 1

یابد؟مطابقت می

های یک دهه اخیر سینمای ایران چیست؟های صریح و ضمنی فیلمـ تحلیل پیام8

های پرمخاطب ن به سواالت پژوهشی به این روش عمل شد: ابتدا در فرایند مطالعه اسنادی، لیست فیلمبه منظور پاسخ داد

ها طراحی ای از تمامی آثار مورد مطالعه تهیه شد. سپس فرمی جهت مشاهده فیلمسال گذشته استخراج و نسخه 01

212

توای های متعددی برای بررسی محاین فرم، آیتمگذارد. در ها باز میگردید که دست محقق را برای توصیف و تحلیل فیلم

آثار در نظر گرفته شد که عبارت است از: خالصه داستان، موضوع، مضامین اصلی، مضامین فرعی، طبقه عمده بازتابی،

01های مورد مطالعه تکمیل گردید. البته الزم به یادآوری است که پیام صریح و پیام ضمنی فیلم که در مورد همه نمونه

فیلم منتخب به دلیل نامرتبط بودن با موضوع پژوهش، از چرخه تحلیل کنار گذاشته شدند. 011عدد از

های استخراج شده در چهار بخش جداگانه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش نخست به پس از این مرحله، داده

در بخش دوم به تجزیه و تحلیل سپس .یمختپردا مختص به خودها در قالب جداول توصیف و تحلیل هر یک از فیلم

با ین پژوهشاهای به مقایسه یافتهنیز در بخش سوم .ها اقدام شدمضامین فیلمها جهت ترسیم توزیع فراوانی داده

همت صورت گرفته، 0831که موج سوم آن در سال « های ایرانیانها و نگرشپیمایش ارزش»های گزارش ملیداده

کدگذاری ردموها های صریح و ضمنی فیلممتن پیام تر،یابی به نتایج عمیقبرای دست ر بخش چهارمد همچنین گماردیم.

های آن در همان بخش چهارم از فصل چهارم گزارش تحقیق ارائه شد.قرار گرفت و یافتهاستقرایی با منطق کیفی

رای ها، کدگذاری کیفی بفیلم استخراج مضامینتحلیل محتوای استقرایی برای به طور کلی در این پژوهش از روش

ها و ملی ارزش های این پژوهش با پیمایشها و از روش تحلیل اسنادی برای تطبیق دادهبندی و توصیف دادهمقوله

ای هبات و یا رد فرضیدد اثصدر شود در این پژوهشمی های ایرانیان به تناسب و ضرورت بهره گرفته شد. یادآورنگرش

ی سواالتی برای اجرا های کیفی از نوع استقرایی،شناسی پژوهشسأله و روشچرا که بنابر ماهیت م ایم،نبوده خاص

شود. به آنها پاسخ داده می ادامهکه در پژوهش طراحی گردید

های پژوهشبحث درباره یافته 1ـ5

سوال نخست پژوهش های مربوط بهیافته1ـ1ـ9

ینمایس شده تولید در آثار یک دهه اخیر در سینمای ایران چیست؟ در واقع چه مضامینیمضامین بازتابی سؤال یکم:

ایران در یک دهه اخیر بازتاب یافته است؟

های توان گفت؛ توزیع فراوانی مقولههای یک دهه اخیر میهای بدست آمده از مشاهده فیلمبر مبنای تجزیه و تحلیل داده

های اجتماعیمسائل اخالقی و ارزش»به ترتیب مقوله که ها حاکی از آن بود فیلممحوری استنتاج شده از مضامین

211

در بین مضامین درصد دارای کمترین بازتاب 8.01با « مسائل سیاسی»و درصد دارای بیشترین بازتاب 11.31با « منفی

بوده است. ی یک دهه اخیرهااصلی فیلم

های مورد مطالعه، این نتیجه حاصل شد که طبقه متوسط با در بررسی نحوه بازتاب طبقات اجتماعی ـ اقتصادی در فیلم

درصد( دارای بیشترین بازتاب در بین طبقات مختلف داشته است. 11.0فراوانی)

بندی بوده است. دارای بیشترین نوع پایان« و خوش بسته»ها نیز نشان داد که پایانبندی داستان فیلمتحلیل نوع پایان

ها حاکی از آن بود که در بین طبقات اقتصادی ـ اجتماعی جامعه، بازتاب مسائل همچنین تحلیل دوبعدی مضامین فیلم

های یک دهه اخیر بوده است. دیگردرصد( در بین فیلم 18.3خانوادگی منفی در طبقه متوسط دارای بیشترین فراوانی)

درصد( دارای بیشترین فراوانی و در طبقه متوسط دارای کمترین فراوانی 81اینکه بازتاب انواع جرائم در طبقه پایین جامعه)

دارای بیشترین درصد( 11.1های اخالقی منفی در طبقه متوسط)بازتاب ارزشبوده است. همچنین در بین طبقات جامعه،

بوده است. فراوانی

های دوره فراوانی مضامین فیلم های زمانی در یک دهه اخیر نیز نشان داد کهبندی دورهبه تقسیمها نسبت تحلیل داده

وجه نیز بیشتر ازها بازتاب یافته که وجه منفی آن «مسائل خانوادگی و عاطفی»( بیشتر حول مقوله 33تا 31نخست)

مسائل اخالقی و »( نشان داد که مقوله 31و 30، 31های دوره دوم)تحلیل فراوانی مضامین فیلم امامثبت آن است.

در اولویت بازتاب تغییرات اجتماعی در این دوره قرار گرفته که وجه منفی آن نیز کمی بیشتر از « های اجتماعیارزش

لوجه مثبت آن است. در این دوره عالوه بر انواع جرائم، بازتاب مقوله واقعیات اجتماعی پروبلماتیک نیز نسبت به دوره قب

توان تر شده و در رده بعدی قرار دارد. همچنین افزایش فراوانی مقوله مسائل سیاسی نسبت به دوره قبل را میپررنگ

وره اند. در دها به طور مستقیم به وقایع آن سال پرداختهدانست که برخی فیلم 0833ناشی از تأثیر اتفاقات و حوادث سال

هایمسائل اخالقی و ارزش»ها نشان داد که بازتاب مقوله اوانی مضامین فیلم( نیز، فر31و 31، 38سوم مورد مطالعه)

یافته سینمای ایران است.همچنان رو به افزایش و در صدر مضامین مطروحه و بازتاب« اجتماعی

ها میلبازتابی در ف بندی موضوعاتدستهاز مقوالتی را که تواندر مجموع در تکمیل پاسخ به سوال نخست پژوهش، می

خیر مخاطب یک دهه اپررا در آثار چه موضوعاتیدهد سینمای ایران را به ترتیب اولویت نام برد که نشان میبدست آمده

اخالقی ائلسم مربوطه عبارتند از: بازتاب موضوعاتبه نمایش درآورده است. این مقوالت به ترتیب بیشترین فراوانی در

211

، روانی و روحی مسائل، پروبلماتیک اجتماعی واقعیات، مجرای انواع، عاطفی و خانوادگی مسائل، اجتماعی هایارزش و

. رستاخیز، مرگ، محیط زیست و ... موضوعات مانند سایرسیاسی و مسائل، گفتمانی هایتقابل

طرح ازهای سینمای ایران در یک دهه اخیر سازد که مضامین فیلماما تحلیل نتایج فوق، این نکته را برجسته می

در بین « های اجتماعیاخالقی و ارزش»به سمت بازتاب مسائل 33تا 31های در بین سال« خانوادگی و عاطفی»مسائل

گرایش داشته است. نکته قابل توجه دیگر این است که ابعاد منفی هر دو مقوله مذکور، بیشترین 31تا 31های سال

تری رسد سینماگران، طبقه متوسط را بستر مناسباند. به نظر میداده بازتاب را در طبقه متوسط جامعه به خود اختصاص

اند. هایشان دیدهبرای طرح موضوعات و دغدغه

های یک دهه اخیر، این امکان را برای پژوهش حاضر فراهم آورد تا ابتدا، مضامین بازتابی این مواجه مستقیم با متن فیلم

به مقایسه مضامین بازتابی با برداشت عموم جامعه پرداخت که حاصل آن، فاصله ها مورد شناسایی قرار گیرد و سپس فیلم

سازد. های سینماگران و مردم نسبت به تغییرات اجتماعی را نمایان میسینما با جامعه از منظر نگرش

های مربوط به سوال دوم پژوهشیافته 2ـ1ـ9

ت های ملی درباره وضعیت اجتماعی ایران مطابقبا نتایج گزارشسوال دوم: چگونه مضامین آثار تولید شده سینمای ایران

یابد؟می

رجوع « های ایرانیان، موج سوم، گزارش کشوریها و نگرشارزش»های پیمایش ملیبرای بررسی این سوال به داده

ثار مضامین آ های حاصل از اجرای این پژوهش با گزارش ملی مذکور بتوان به فاصلهکردیم تا از خالل مقایسه یافته

سینمای ایران با نگرش مردم دست پیدا کنیم.

ترین دغدغه و نگرانی مردم اذعان شده است ، به عنوان مهم«مسأله بیکاری و اشتغال»های این پیمایش ملی، طبق داده

ها حول هنامای که فیلمهای سینمایی پرمخاطب یک دهه گذشته، بیشترین موضوع و دغدغهو در مقابل در بررسی فیلم

بوده است. آن جنبه از اخالقیات که ابعاد منفی « های اجتماعیاخالقی و ارزش»اند، موضوعات محوریت آن تنظیم شده

گیرد.را در بر می« کاری و...دروغ، پنهان»دارند و موضوعاتی مانند

214

ردم محسوب شده، اما در به عنوان دومین دغدغه اصلی م« مسائل و مشکالت اقتصادی»همچنین در این گزارش ملی،

اطفی مسائل خانوادگی و ع»ها بازتاب یافته، موضوعات مربوط پرده سینما، دومین موضوعی که به عنوان مسأله در فیلم

باشد. می« در بعد منفی

های مردم قرار داشته که در صدر پاسخ« مشکالت اقتصادی»ترین مشکل جامعه، همچنان در پاسخ به سوال مهم

را ، بیشترین آرای عمومی«گرانی و تورم»اند و پس از آن ترین مشکل قلمداد کردهرا مهم« مسائل اشتغال بیکاری و»

اخالقی مسائل»های مورد بررسی، مقوله ترین مشکل جامعه در مضامین بازتابی فیلمبه خود اختصاص داده است. اما مهم

ت. ها بوده اسنامهباالترین درصد موضوعات در فیلم، «مسائل خانوادگی منفی»و سپس موضوعات مربوط به « منفی

ای اصلههای مورد مطالعه، فتطبیق این موارد با نگاه سینماگران نشان داد که بین دیدگاه مردم و مضامین بازتابی فیلم

شود.هایی نیز دیده میها و تطابقنگرشی وجود دارد. البته در این مقایسه، همخوانی

.توان در مورد برخی مخاطرات اجتماعی دانسترا میین نگاه مردم و مضامین بازتابی سینما ب هانخستین همخوانی

ضامین است که بین مردم و م های اجتماعی پروبلماتیکیکی از واقعیت« و بیکار شدننگرانی بابت از دست دادن شغل »

موضوعات »ان وجود دارد در نگاه کردن به بازتابی سینما مشترک بوده است. تشابه نگاه دیگری که بین جامعه و سینماگر

ه شود کای اجتماعی محسوب مینیز به همین صورت، مخاطره« اعتیاد»است. همچنین موضوع « خانوادگی مانند طالق

ای دیگری که بین نگاه عموم مردم و مضامین بازتابی سینما، مشترک در آثار سینمایی هم بازتاب یافته است. مخاطره

بوده است.« انوع جرایم از قبیل سرقت و کالهبرداری و...»بوط به است، مسائل مر

« طبقه متوسط»درصد از پاسخگویان، خود را جزء 11های ایرانیان، نزدیک به ها و نگرشهای پیمایش ارزشطبق داده

به طور مشخص طبقه عمده بازتابی بوده است.« طبقه متوسط»دانند و در آثار سینمایی نیز جامعه می

ترین مسائل اخالقی که حاکی از تشابه بین نگرش سینماگران و عموم مردم جامعه دارد، موضوعهمچنین یکی از مهم

ر مضامین همچنین از جمله دیگ یافته است. بازتاب« تغییرات سبک زندگی»است که در آثار سینمایی با « گراییتجمل»

، ها نیز مردمها و نگرشدر پیمایش ارزش است که« دروغ»،اخالقی که در آثار سینمایی یک دهه اخیر انعکاس یافته

اند. این همپوشانی گویای آن است ترین ویژگی اخالقی برای عموم مردم جامعه ایرانی برشمردهرا شاخص« دروغگویی»

های عمومی جامعه باشد. ها و نگرشکه جامعه سینمایی به درستی توانسته بازنمود بخشی از دغدغه

211

در نگاه مردم است که معادل آن با موضوع « تقلب و کالهبرداری»ی که در محور مسائل اخالقی وجود دارد، تشابه دیگر

های ها، نشان از نگاه دقیق سینماگران به مسائل اخالقی و ارزشدر سینما نمود داشته است. این همگونی« کاریپنهان»

باشد. اجتماعی می

ان گفت که تومی« های ایرانیانها و نگرشارزش»ش با نتایج پیمایش ملیهای این پژوهدر مجموع از تطبیق داده

برخی از مضامین از جمله طالق، اعتیاد، انواع جرایم، طبقه اجتماعی و مسائل اخالقی مانند سینمای ایران در انعکاس

ات و سنجی موضوعدر اولویتاز واقعیات اجتماعی باشد، اما مناسبی ، توانسته بازتابکاریدروغ و پنهان گرایی،تجمل

.ه آن بیش از پیش توجه و تأمل نمایندهای جامعه، هنوز با نگرش مردم فاصله دارد که جا دارد سینماگران بدغدغه

پژوهش سوال سوم های مربوط بهیافته 9ـ1ـ9

های یک دهه اخیر سینمای ایران چیست؟های صریح و ضمنی فیلمسوال سوم: تحلیل پیام

فاهیم و برای یافتن مشناسی پژوهش کیفی با منطق استقرایی، از تکنیک کدگذاری طالعه با توجه به روشدر این م

ه شد. از ها استفادهای سطح دوم)پیام ضمنی( فیلمهای سطح اول)پیام صریح( و تحلیلهای مضمونی از دل تحلیلمقوله

ارتباط و همگنی نظری بین مقوالت سپس بر مبنایحاصل شد و مقوله مفهومی 01ابتدا طی فرایند کدگذاری رو این

ت: ، دست یافتیم که بدین شرح اساهافتهیجهت ترسیم مدل تحلیلی ترکلیمفهومی مقوله به شش استنتاج شده،

، کدهایی مانند عدم برابری زنان و مردان، قصاص، سقط های مورد بررسیاستخراج شده از فیلمکدهای مضمونی از بین

ـ مجردی تزیس مدرن، ـ سنتی شهرستان، کالنشهرـ نظیر دوتایی هاینیروی کار، مسائل جوانان، تقابل جنین، تعدیل

. بود« له اجتماعیمسأ»نسلی و سایر مضامین مشابه، سازنده مقوله و اجتماعی هایشکاف و تمایزات خانوادگی، زیست

ی دهنده وضعیتی نامطلوب برای بخشاجتماعی بودند که نشانله دهه اخیر، بازتابنده نوعی از مسأ های یکدر واقع فیلم

وتایی در های داند. این مضامین در بیشتر موارد به صورت تقابلاز جامعه است ولی هنوز به بحرانی عمومی تبدیل نشده

بند و ، درنقاشیهایی مانند خروس جنگی، مهمان، دهلیز، دعوت، حوض فیلم ای مورد مطالعه قابل استنباط بود.هفیلم

. سنخ مسأله اجتماعی قرار گرفتند این دست مضامین در های دیگری ازفیلم

های فرودست و فرادست جامعه، تقابل فرد و سیستم، از هم گسیختگی روابط افراد، بحران خانواده، روابط تقابل گروه

بوده که های مورد بررسیفیلم شده از استنتاج پولی و مسائلی در این سطح، از جمله کدهای مضمونینامشروع، فقر و بی

211

هایی مانند کنعان، قاعده بازی، اینجا بدون من، در مدت . فیلمبندی شددسته« بحران اجتماعی»مقوله همگی در قالب

.ه سطح بحرانی وضعیت اجتماعی بودنددهندمعلوم، رخ دیوانه، دوران عاشقی، عصر یخبندان و ابد و یک روز نیز بازتاب

ه لحاظ شناختی، بهای جامعهها و تحلیلتوضیح است که این خاصیت مفاهیم علوم اجتماعی است که در بررسی الزم به

یم ای، به راحتی نتوان ارتباط این مفاههای وضعیت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و انسانی هر جامعهپیچیدگی

است، و «استحاله ارزشی»ای از جنس ها، هم مقولهت در فیلمرا با یکدیگر نادیده گرفت. برای مثال، بازتاب مساله خیان

رو های فردی و اجتماعی که به دنبال خود بحران اجتماعی را به همراه دارد. از ایناز جنس مسائل و آسیب ایهم مقوله

، این زندگی روزمرههای سنت و مدرنیته در هر مساله اجتماعی از انحرافات اجتماعی گرفته تا مسأله اخالق و حتی تقابل

ها بدل گشته قابلیت را دارد که به یک بحران اجتماعی تبدیل شود و در این بین، سینما به ابزاری برای بازتاب این بحران

که شناختی استآثار سینمایی در کنار هم و در طول بازه زمانی، آکنده از کدهای مضمونی و نشانه است. تحلیل پیام

کند.حران اجتماعی را به طور صریح و ضمنی تبیین میها مقوله ببرآیند آن

اند، انعکاس، درباره الی، گذشته، جدایی نادر از سیمین، فروشنده و سایر نصف مال من نصف مال تو، زنها فرشته هایفیلم

در مطالعه «استحاله ارزشی»هایی با مضمون زوال اخالقی، تغییرات ارزشی و روابط خانوادگی شکننده، بیانگر سنخفیلم

. آثار مورد نظر بود

دنیا و دین قابلو تهویتی نسلی، بی مدرنیته، شکاف و سنت ها از تقابلفیلمبرخی گفتمان به نمایش درآمده در همچنین

، مجرد چهل ساله، 1پولی، زندگی شیرین، پوپک و مش ماشااهلل، آتش بس پر، سوپر استار، بیهای کالغفیلم حکایت دارد.

ک دهه گذشته بود.در ی« تغییرات سبک زندگی»هایی با این دست مضامین، نمایانگر مقولهپنجاه کیلو آلبالو و سایر فیلم

ای تلقی کرد که معیارهای آن دچار مدهای وضعیت بحرانی جامعهتوان یکی از پیانیز میگسترش انحرافات اجتماعی را

یب و ها بدست آمد، مضامینی مانند فرهای صریح و ضمنی فیلمتزلزل و تغییر شده است. در بین کدهایی که از دل پیام

اجتماعی که هایو سایر آسیب خواری، اسیدپاشی، مافیای مواد مخدر، تجاوز جنسیکالهبرداری، اخاذی، اعتیاد، رانت

هایی نظیر رئیس، ده رقمی، نیش و زنبور، شیش و توان برای نمونه در فیلممیبود که « انحرافات اجتماعی»معرف مقوله

بررسی ،های مشابهزنند و فیلمبش، اسب حیوان نجیبی است، انتهای خیابان هشتم، خط ویژه، هیس دخترها فریاد نمی

و تحلیل کرد.

211

بر فضای اجتماعی و 0833توان بدون توجه به تأثیر حوادث سیاسی کشور به ویژه در سال را نمی «روایت سیاسی»مقوله

افات در سازان از این اتففیلمبرخی متعاقباً بر فضای فرهنگی از جمله سینما تحلیل کرد که منجر به خوانش و روایت

های طال گردید.و قالده 8های هایی همچون اخراجیفیلم

های سطح اول)پیام صریح( و سطح از بررسی شش مقوله بدست آمده از فرایند کدگذاری در متن تحلیل در مجموع،

تر های مورد مطالعه بازتاب یافته، در قالب دو مقوله کلیکه در فیلم «تغییرات اجتماعی»توان گفت؛ دوم)پیام ضمنی( می

«گیاستحاله ارزشی و تغییرات سبک زند»نیز شامل دیگرقابل ردیابی است. مقوالت «مسأله اجتماعی و بحران اجتماعی»

از سنخکه «های سیاسیانحرافات اجتماعی و روایت»هایاست که از جنس مسأله اجتماعی هستند و همچنین مقوله

مقوله هر ششجهت فلش د. از کنار هم قرار گرفتن این مقوالت، مدلی تحلیلی بدست آمد که باشنبحران اجتماعی می

ازتاب و ب ترسیم کرده است. فرایندی که ،ها چه در نسبت با یکدیگر و چه به صورت منفردسمت مضمون فیلمبه را

هایالس بین ،را یک دهه اخیر سینمای ایران های پرمخاطبِایرانی در مضامین فیلمجامعه تغییرات اجتماعیِ بازنمود

. نشان داد ،0831تا 0831

بندی پژوهشجمع 2ـ5

آئینۀ راستا با تغییرات اجتماعی در مقامسینما نیز هم توان نتیجه گرفت کههای حاصله میتحلیل دادهبر پایه ،نهایت در

ها همانطور که در فصل دوم بیان شد، حاکی این برشرا منعکس نموده است. های مهمی از این تحوالتبرشجامعه،

نهادهای کارکرد است که نشان از زوال همبستگی اجتماعی دارد.های مختلف جامعه ایرانی از تغییراتی بنیادین در بخش

رود. خانواده، دین و سیاست، رو به افول است و جامعه به سمت وضعیت گسیختگی اجتماعی می بخش مانندانسجام

ستحاله ا های سینمایی یک دهه اخیر نیز به وفور یافت شد، از بازتاب مضامینی که دربردارنده مفهومموضوعی که در فیلم

های اجتماعی و تغییرات سبک زندگی است تا بازتاب مفاهیمی که حامل هشدارهایی درباره افزایش انحرافات ارزش

تحول و های اجتماعی است، همگی مؤید دیدگاه پژوهشگران اجتماعی درباره روند اجتماعی و به تبع آن، بروز بحران

های مورد برسی نشان داد که در یک دهه حلیل این روندها در فیلمدر ایران است. تبه ضرر جامعه تغییرات اجتماعی

ی اجتماعی هااخیر، بازتاب وجه منفی مسائل خانوادگی در طبقه متوسط به سمت بازتاب وجه منفی مسائل اخالقی و ارزش

. همواره در طبقه در این طبقه گرایش داشته است. این در حالی است که انواع جرایم مانند مواد مخدر، دزدی، قتل و..

211

پایین بازتاب یافته است. بنابراین همانطور که در پاسخ به سواالت پژوهش گفته شد، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که

پذیرد ای دارای حیات اجتماعی است و از روند تغییرات اجتماعی و فرهنگی تأثیر میسینمای ایران نیز مثل هر سیستم زنده

سینما های یک دهه اخیر بر فرض تأثیرپذیریذارد. البته پژوهشی که از نظر گذشت، با بررسی فیلمگو هم بر آن تأثیر می

. گذاردها، صحه میاجتماعی در مضامین فیلماز طریق بازتاب تغییرات

ز نی «های ایرانیانها و نگرشارزش»ها با نتایج پیمایش ملیفیلم در این پژوهش، همچنین تطبیق مضامین بازتابی

توانست فاصله سینمای ایران را با نگرش عمومی مردم درباره برخی موضوعات و مسائل روز جامعه به طور تقریبی برآورد

های سینماگران و نگرش مردم نسبت به وضعیت اجتماعی وجود دارد، به هر علتی ای که در برخی اولویتنماید. فاصله

ر کاهش پیدا کند. نزدیکی دیدگاه سینماگران و مردم سبب همدلی بیشت رسد این فاصله نگرشی بایدکه باشد، به نظر می

مخاطبان با آثار سینمایی خواهد شد. البته این نزدیکی به معنای تبعیت سینما از نگرش مردم نیست، بلکه همواره از سینما

حبردارد و هم در ارتقاء سطهای عمومی گام رود که در جهت افزایش آگاهیبه عنوان یک هنر تأثیرگذار نیز انتظار می

گرچه ابر طبق رویکرد نظری بازتاب که در فصل دوم به آن اشاره شد، ضمن آنکه سلیقه مخاطبان، نقش بازی کند.

هایی از گزیده، بلکه صرفاً جامعه نیستنمای آیینه تمامهمواره اطالعاتی درباره جامعه در خود دارند، اما سینما، ،هافیلم

نگاه اله سینمای ایران برو بخشی از فاصاز این د.دهنعکاس میشناختی ازیبایی هایرا با میانجی فرمواقعیات اجتماعی

رسد. ناپذیر به نظر میاجتناب مردم،

مانطور ه، گذشتای که از نظر مطالعهنخست اینکه در ؛برآیند پژوهش حاضر، قابل ذکر استهایی نیز از تجربه و بحث

ها فیلم صرفاً به توصیف و تفسیر مضامین بازتابیبا توجه به اهداف و رویکرد پژوهش که از نوع توصیفی بود، دانیم که می

مضامین نبازتاب ایها و دالیل علت بررسیو مجالی برای پرداختات اجتماعی بر سینمای ایران جهت ردیابی تأثیر تغییر

عوامل مؤثر بر میزان و نحوه بازتاب و بازنمایی تغییرات اجتماعی تبیین های آتی جهتاند در پژوهشتومی. مهمی که نبود

ی از های فرهنگی و بخشبخشی از آن به ساز و کار سیاست ،رسدعواملی که به نظر می مورد توجه قرار گیرد.بر سینما

تواند پاسخی ها نیز صورت گرفته که میاتی در این زمینهالبته مطالع گردد.آن به منطق اقتصادیِ پشت صحنه سینما بر می

کاهد از میزان شناخت عوامل مربوطه میاما نبود پیوستگی در این مطالعات، باشد،هایی از این دست برای فرضیهموقتی

دهد.هایی را نیز تحت شعاع قرار میو اثرگذاری چنین پژوهش

211

به خود مشغول کرده، نیز همواره ذهن نگارنده را د به آن اشاره شود ودر پایان این گزارش، جا دارکه بحث دیگری

ه خود است ک مخاطبانبر روی این بازتاب پیامداز آن، تر و مهم اجتماعی در سینما مضامینمندی در بازتاب دقصموضوع

بازتاب برخی واقعیات اجتماعی هدف سینماگران از در واقع سوال اصلی این است که هایی جداگانه دارد.نیاز به پژوهش

د. دهنکنند و برخی آن را مورد تقدیر قرار مینمایی از وضعیت جامعه میچیست؟ امری که برخی آن را متهم به سیاه

توان وضع مطلوبی برای میزان و نحوه بازتاب مسائل اجتماعی در آثار آستانه این بازتاب و بازنمایی کجاست؟ آیا می

فضای در ،گتربزر در مقیاس جامعه سینمایی و هنیتِذها را باید در میانرسد پاسخ این سوالبه نظر میسینمایی قائل شد؟

ستا این پژوهش نیز به آن اشاره شد، همین مسأله فرضجامعه ایرانی جستجو کرد. موضوعی که در پیش االذهانیِبین

گی چندپاره ،به عبارتی دچار عدم تفاهم معنایی وجامعه سینماگران به مثابه جزئی از جامعه بزگتر ایران، ،رسدبه نظر میکه

خود شده است. جهانِزیستدر

211

فهرست منابع و مآخذ

شناسی مسایل اجتماعی، تهران: انتشارات جامعه شناسان، چاپ اول. ( جامعه0831افشار کهن، جواد)ـ

شناسی هنرها، ترجمه اعظم راودراد، انتشارات فرهنگستان هنر.( جامعه0838)ریاوالکساندر، ویکتـ

نشر چاپخش. تهران: اجتماعی، علمی ـ اصطالحات ( فرهنگ0830محمّد) خو،ـ آراسته

ران های مجازی در مدیریت بح( نقش اینترنت به عنوان رسانه0831ـ آقامحسنی، وحید و خجسته باقرزاده، حسن)

نامه رادیو و تلویزیون، سال هفتم، شماره پانزدهم. اجتماعی، تهران: فصل

بر 0831تا 0881های ( بررسی کارکردهای سینما در ایران: ارزیابی سینمای سال0833آزاد ارمکی، تقی و امیر، آرمین)ـ

ها، جامعه شناسی هنر و ادبیات، سال اول، شماره دوم.اساس توزیع کارکردی فیلم

های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، نشر نی، چاپ ششم.( طراحی پژوهش0830ـ بلیکی، نورمن)

کیهان. تهران: ساروخانی، ترجمه باقر اجتماعی، علوم فرهنگ (0818آلن) ـ بیرو،

نامه های اصغر فرهادی، فصل( بازنمایی روابط خانوادگی در فیلم0831ـ پروایی، شیوا و صادقی فسایی، سهیال)

شناسی هنر و ادبیات، دوره هشتم، شماره سوم.جامعه

( موج سوم، گزارش کشوری، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.0831ها و نگرش ایرانیان))ـ پیمایش ارزش

توسعه و تحقیق کل اداره شده، ریزیبرنامه اجتماعی تغییرات (0831الخانی،مهدی) عباسی و محمدرضا یگانه، جوادی

صدا.

ماره نامه علوم اجتماعی، ش( تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی، فصل0838ـ تبریزی، منصوره)

شصت و چهارم

فرهنگ معاصر. جلد اول، تهران: فارسی، به انگلیسی هزاره معاصر فرهنگ (0883دیگران) و محمدعلی شناس،ـ حق

ی نامه تحقیقات فرهنگ( بازنمایی طبقه و مناسبات طبقاتی در سینمای ایران، فصل0838پور، آرش و همکاران)ـ حسن

ایران، دوره هفتم، شماره دوم.

نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر شناختی نقاشی دیواری شهر تهران، پایان( تحلیل جامعه0831نیا، مریم)ـ حسینی

، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا.یعقوب موسوی

181103: خبر ، کد0831 مرداد 11: انتشار ( گفتگو با خبرگزاری شفقنا، زمان0831ـ حیدری، آرش)

به آدرس اینترنتی: ، 0831خرداد 18 های اجتماعی رو به افزایش است،بندپی: آمار ناهنجاری ایسنا، ـ خبرگزاری

https://www.isna.ir/news/94032313036

212

تجربه، مجله بررسی مسائل ( نقش تصویر در روایت مسائل اجتماعی: گزارش یک 0833ـ راودراد، اعظم و همکاران)

اجتماعی ایران، سال اول، شماره سوم.

شناسی سینما و سینمای ایران، تهران، انتشارات دانشگاه تهران( جامعه0830ـ راودراد، اعظم)

( جامعه ایران در آینه سینما، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، چاپ اول0838راودراد، اعظم)

شناسی هنر و نامه جامعه( بازنمایی سبک زندگی در سینمای دهه هشتاد، فصل0830ر و کاوه، مهدی)ـ رستگارخالد، امی

ادبیات، سال چهارم، شماره اول.

( تغییرات اجتماعی، ویرایش دوم، چاپ بیست و یکم، ترجمه منصور وثوقی، تهران، نشر نی.0833ـ روشه، گی)

گیری سینمای زن و تغییرات : شکل0881فرهنگی در ایران، بعد از دوم خرداد (، سینما و تغییرات 0831ـ زندی، مسعود)

مضامین آن، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.

( نمایش مصرف در سینمای ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، چاپ اول0831ـ سلطانی گردفرامرزی)

نامه دکتری، استاد راهنما: دکتر سارا شریعتی، ( تحلیل سینمای پرمخاطب ده سال اخیر، پایان0833، وحید)ـ شالچی

دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

( تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در 0831زاده و همکاران)ـ شیخ

ه اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم. نامهای کیفی، فصلداده

( مروری بر تحلیل محتوای کیفی و کاربرد آن در پژوهش، اصفهان: دانشگاه علوم پزشکی 0831ـ عادل مهربان، مرضیه)

اصفهان.

بیست و لشناسی کاربردی، سانامه جامعه( تأملی بر اعتبار و پایایی در تحقیقات کیفی، فصل0830ـ عباس زاده، محمد)

سوم، شماره پیاپی چهل و پنجم.

نامه شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی، فصل( مبانی روش0831منش، ایمان و صادقی فسایی، سهیال)ـ عرفان

راهبرد فرهنگ، شماره بیست و نهم.

ناسی نامه کارش، پایان( تحول بازنمایی سبک زندگی دینی در آثار سینمایی بعد از انقالب0831ـ کرباسچی، امیرحسین)

ارشد، استاد راهنما: دکتر اعظم راودراد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.

های نوین، سال ( بازنمایی زن دوم در سینمای ایران، فصلنامه مطالعات رسانه0831ـ کرمی، محمدتقی و محمدزاده، زهرا)

دوم، شماره ششم.

ی، ترجمه غالمعباس توسلی و رضا فاضل، تهران، انتشارات سمت، چاپ یازدهم.شناس( مبانی جامعه0883ـ کوئن، بروس)

ها و نامه روشگرایی، فصلگرایی تا کیفیتحلیل محتوا؛ از کمی ( روش0831ـ گلشنی، علیرضا و قائدی، محمدرضا)

شناختی، سال هفتم، شماره بیست و سوم.های روانمدل

211

بهمن 13 ، یکشنبه0813 شهروند، شماره مه( گفتگو با روزنا0831ـ گودرزی، محسن)

دوم. مازیار، چاپ تهران: مترجمان، گروه اجتماعی، علوم فرهنگ (0831ل) ویلیام کولب، و جولیوس ـ گولد،

های سینمایی های سبک زندگی و الگوی رفتار در فیلم( بررسی مولفه0833آبادی، غزال)بکـ محمدی، افشین و بی

پرفروش، نامه پژوهش فرهنگی، سال یازدهم، شماره یازدهم.

ه، ننامه جامعه، فرهنگ و رساشناسی هنر، فصل( نگاهی به رویکردهای نقد فیلم از منظر جامعه0831ـ محمدی، جمال)

سال دوم، شماره هشتم.

های زندگی در سینمای بعد ها و سبکها، هویتارزش ( تحلیل روایی دگرگونی0831ـ محمدی، جمال، بیچرانلو، عبدااهلل)

نامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره ششم، شماره سوم.از انقالب، فصل

، نامه رفاه اجتماعیهای اجتماعی، فصله بحران( واکنش غیرسیاسی نسبت ب0831ـ مدنی قهفرخی، سعید و رفیعی، حسن)

سال چهارم، شماره شانزدهم.

ه نام( تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج، فصل0831راد، اکبر و همکاران)ـ مؤمنی

گیری تربیتی، شماره چهاردهم، سال چهارم.اندازه

تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نائبی، تهران: نشر نی، چاپ سوم.( پیمایش در 0831ـ واس، دی.اِی د)

انتشارات موسسه: تهران زاد،غروری احمد ترجمه اجتماعی، تغییرات هایمدل و هاتئوری بر درآمدی( 0881)استفان ،ـ واگو

دانشگاهی جهاد

- ALI KHAN,Ali Nobil Ahmad(2016)Cinema and Society: Film and Social

Change in Pakistan. Axford.

- Mueller, Gabriele. Skidmore, James M(2012)Cinema and Social Change in

Germany and Austria (Film and Media Studies).Wilfrid Laurier Press.

- Burton, Julianne(1986)Cinema and social change in Latin America :

conversations with filmmakers. Texas press university

- Hao Xiaoming &Chen Yanru(2000(Film and Social Change: The Chinese

Cinema in the Reform Era.Journal of Popular Film and Television

- Gary Rawnsley, Ming-yeh Rawnsley,Kuei-fen Chiu(2017(Taiwan Cinema:

International Reception and Social Change (Media, Culture and Social Change

in Asia) Routledge press.

211

ضمائم

214

اجتماعی بر سینمای ایرانمورد بررسی در طرح مطالعه تاثیر تغییرات 1989تا 1999های های پرمخاطب بین سالاسامی فیلم

سال ردیف

99 99 99 98 89 81 82 89 84 89

8ها اخراجی ملک سلیمان اخراجیها 1 دایره زنگی اخراجیها 1 کاله قرمزی و

بچه ننه ؟ شهر موشها 1 رسوایی

محمد رسول ا... )ص(

فروشنده

ماشااهللپوپک و مش درباره الی چارچنگولی توفیق اجباری 2 ورود آقایان

ممنوعهای طالقالده

هیس! دخترها زنندفریاد نمی

نهنگ عنبر طبقه حساسمن سالوادوره

نیستم ؟

پارک وی 9همیشه پای یک زن درمیان است

پسر آدم، دختر حوا دو خواهر ؟جدایی نادر از

سیمینآدخوابم می کیلو آلبالو ؟ 11 ایران برگر معراجیها تهران 0111

پرکالغ 4 ها ؟افراطی پسر تهرانی ؟ دعوت 1بس آتش حوض نقاشی ؟ من مادر هستم شیش و بش ؟ نامکوچه بی سالم بمبئی

9 کالهی برای

بارانهازن

اندفرشته سن پطرزبورگ نیش و زنبور

اخالقتو خوب کن

018شیار گذشته ؟ گشت ارشاد ابد و یک روز شاهزاده روم

9 نصف مال من نصف مال تو

بارکد در مدت معلوم رد کارپت ؟ پل چوبی تو و من ؟ سعادت آباد تسویه حساب خروس جنگی مجنون لیلی ؟

کتاب قانون ده رقمی ؟ مهمان 9دموکراسی تو روز

روشنزنان ونوسی، مردان مریخی

پوشنارنجی بادیگارد گینس ؟ خط ویژه جا به جا ؟

جهتبیخود و بی یه حبه قند به رنگ ارغوان سوپر استار انعکاس روز سوم 9 النتوری رخ دیوانه چ بوی گندم

چهل سالگی بی پولی کنعان رئیس 8اسب حیوان نجیبی است

زاپاس ؟ دوران عاشقی کالشینکف دربند ضد گلوله

اینجا بدون من چراغ قرمز ؟ زندگی شیرین ؟ دلداده ؟ قاعده بازی 19انتهای خیابان

هشتم؟ناردون عصر یخبندان مجرد چهل ساله ؟ دهلیز

2

سازمان امًر سیىمایی ي سمعی بصری

معايوت تًسعه فىايری ي مطالعات سیىمایی

38512739-38512596 :تلفه

میدان بهارستان –تهران

يزارت فرهىگ ي ارشاد اسالمی

بصری سمعی ي سیىمایی امًر سازمان ساختمان