FARMAKOKINETIKA-KLINIK
-
Upload
narjus-safaah -
Category
Documents
-
view
656 -
download
102
description
Transcript of FARMAKOKINETIKA-KLINIK
2
Farmakodinamika
FARMAKOLOGIFARMAKOLOGI
Farmakokinetika
What the drug does to the body
• Absorption• Distribution• Metabolism• Excretion
What drugs do to the body
• Interaksi obat reseptor• Mekanisme aksi• Efek samping• Efek toksik• dll
Kenapa Farmakokinetika Klinik
• Setelah obat ditentukan,– Berapa banyak? • Timbulnya intensitas efek obat (terapetik & toksik)
umumnya tergantung dosis– Berapa sering?• Respon terapetik akan menurun setelah selang waktu
tertentu– Berapa lama?• Agar tercapai keseimbangan antara keberhasilan
dengan risiko pengobatan (toksisitas, efek samping, ekonomis)
3
Kenapa Farmakokinetika Klinik
• Sebelumnya, ke-3 pertanyaan itu dijawab secara empiris, trial and error
• Banyak pertanyaan tak terjawab:– Mengapa fenobarbital dapat diberikan sekali
sehari?– Mengapa morfin lebih efektif secara i.m?
4
Definisi Farmakokinetika• Suatu ilmu yang mempelajari kuantitas obat dalam tubuh
sehubungan dengan waktu, • mempelajari bagaimana proses absorpsi, distribusi
metabolisme dan ekskresi terjadi, berdasarkan kadar obat yang terukur dalam cairan tubuh vs. waktu setelah pemberian
5
Farmakokinetika Klinik:
Penerapan farmakokinetika dalam pengobatan pasien
Mencari dosis optimal, berdasarkan kadar obat yang terukur dalam darah
The fate of drug in the body
D
D
M
D& MFaeces
D
D + P
HeparMetabolisme
Pulmo
Jar. periferMetabolisme
GinjalMet. & Eks.
M
MD & M
Jar. Peny. Jar. Efektor
(Mustofa,2004)
Profil farmakokinetika setelah pemberian obat dosis tunggal (1 kali pemberian)
Cmax
Kel dan t½
Waktu (jam)
ka
AUC
Kadar obat dalam darah
TmaxTlag
Tetapan kecepatan absorpsi (Ka)
• Kecepatan absorpsi: masuknya obat ke dalam sirkulasi sistemik dari absorpsi (saluran cerna—oral, jaringan otot—im)
• Jika ada hambatan proses absorpsi, Ka lebih kecil• Parameter lain: Tlag (lag-time)– Tenggang waktu antara saat pemberian obat dengan
munculnya kadar obat di sirkulasi sistemik (darah/serum/plasma)
8
Waktu mencapai kadar puncak (Tmax)
• Menunjukkan kapan kadar obat dalam sirkulasi sistemik mencapai puncak
• Juga merupakan salah satu parameter kecepatan absorpsi
• Satuan : jam
9
Kadar puncak (Cmax)
• Kadar tertinggi yang terukur dalam darah/serum/plasma
• Menggambarkan derajad absorpsi• Sebagai tolok ukur, apakah dosis yang diberikan
cenderung memberikan efek toksik atau tidak• Dosis aman: Cmax tidak melebihi kadar toksik
minimal
10
Tetapan kecepatan eliminasi
• Menunjukkan laju penurunan kadar obat setelah proses kinetik mencapai keseimbangan
• Menggambarkan proses eliminasi• Ingat bahwa, mungkin proses absorpsi dan
distribusi masih berlangsung• Nilai ini lalu diterjemahkan dalam parameter lain,
yaitu T1/2
11
Waktu paro eliminasi (T1/2)
• Waktu yang diperlukan agar kadar obat dalam sirkulasi sistemik berkurang menjadi separonya
• T1/2 = 0,693/Kel• Digunakan untuk memperkirakan berbagai kondisi
kinetik, – Kapan obat akan habis dari tubuh– Kapan sebaiknya dilakukan pemberian ulang (interval
pemberian, frekuensi pemberian)– Kapan kadar obat dalam sirkulasi sistemik mencapai steady
state pada pemberian berulang12
Area Under Curve (AUC)
• Luas daerah di bawah kurva kadar obat dalam sirkulasi sistemik vs.waktu– Menggambarkan derajad absorpsi, berapa banyak obat
diabsorpsi dari sejumlah dosis yang diberikan– Menunjukkan lama (durasi) dan intensitas keberadaan
obat dalam tubuh
• Dapat dihitung pada berbagai periode pengamatan, misal: AUC0-12, AUC0-24, AUC0-
13
Area Under Curve (AUC)
• Durasi : lamanya kadar obat berada di atas kadar efektif minimal
• Intensitas : tingginya kadar obat terhadap kadar efektif minimal
14
KLIRENS
• Parameter eliminasi (Kel dan T1/2) merupakan gambaran dari proses klirens
• Definisi klirens: kemampuan tubuh untuk membersihkan darah dari obat yang termuat dalam tubuh (Vd) per satuan waktu– CL = Vd x Kel
15
Pembagian KLIRENS
• Klirens hepar• Klirens ginjal• Klirens lain-lain
• CL(tubuh total) = CLhepar + CLginjal + CLlain-lain
16
17
Oral administration multiple doseOral administration multiple doseP
lasm
a co
nce
ntr
atio
n Cp
Time t
Cmax
Cav
Cmin
A
B
C
Farmakokinetika dosis berulang
• Efek obat akan menurun/hilang selang beberapa waktu, tergantung laju eliminasi tubuh (T1/2)
• Steady state : tidak naiknya lagi kadar-kadar obat dalam tubuh setelah pemberian dosis ke sekian
• Waktu mencapai steady state bervariasi, sekitar dosis ke 5-10
18
Farmakokinetika dosis berulang
• Kadar steady state HARUS SELALU berada dalam lingkup terapi
• Makin sering terlupa minum obat, makin lama keadaan tunak tercapai
19
Parameter Farmakokinetika dosis berulang
Cmin= kadar terendah yang terukur dalam suatu interval pemberian, dosis obat sesaat sebelum pemberian dosis berikutnya
Cmax = kadar tertinggi setelah pemberian obat% fluktuasi = tingginya fluktuasi (lonjakan kadar
tertinggi terhadap kadar terendah) = Cmax –Cmin x 100%
Cmin
20
21
Farmakokinetik dosis berulangFarmakokinetik dosis berulangP
lasm
a co
nce
ntr
atio
n Cp
Time t
Cmax
Cav
Cmin
A
B
C
Pemberian obat per infus (loading dose)
DistributionVd
Elimination• Cl• t½• kel
Pla
sma
con
cen
trat
ion
Cp
Time t
AUC
Pemberian obat perinfus: (Continous Pemberian obat perinfus: (Continous infusion)infusion)
Loading Dose (DL)• Intravena
DL = Css, maks x Vd
• Oral
DL = Css, maks x Vd/F
= DM/1-e-ke T
• Css = Rinf/Cl
= Rinf/ke Vd
= Rinf/Vd x 1,44 x t1/2
Pla
sma
con
cen
trat
ion
Cp
Time t
Css
Parameter farmakokinetik obat model 1 kompartemen terbuka
ParameteParameterr
KeteranganKeterangan
1. Ka1. Ka . Tetapan kecepatan absorpsi. Tetapan kecepatan absorpsi
2. AUC2. AUC . Luas daerah di bawah kurva. Luas daerah di bawah kurva
. Jumlah obat aktif yg masuk sirkulasi sistemik. Jumlah obat aktif yg masuk sirkulasi sistemik
3. fa3. fa . Fraksi obat yang diabsorpsi. Fraksi obat yang diabsorpsi
4. T4. Tmaksmaks. Waktu mencapai kadar puncak. Waktu mencapai kadar puncak
5. C5. Cmaksmaks. Kadar puncak obat dalam plasma. Kadar puncak obat dalam plasma
6. Vd6. Vd . Volume distribusi. Volume distribusi
. Volume penyebaran obat dalam tubuh dg kadar . Volume penyebaran obat dalam tubuh dg kadar plasma/serumplasma/serum
7. Cl 7. Cl . Kliren. Kliren
. Volume plasma yg dibersihkan dari obat per . Volume plasma yg dibersihkan dari obat per satuan waktusatuan waktu
8. Kel8. Kel . Tetapan kecepatan eliminasi. Tetapan kecepatan eliminasi
9. t9. t1/21/2 . Waktu paro eliminasi. Waktu paro eliminasi
Perhitungan parameter farmakokinetikPerhitungan parameter farmakokinetik
KinetikaKinetika ParameterParameter PerhitunganPerhitungan SatuanSatuanIntravenaIntravena OralOral
AbsorpsiAbsorpsi 1. Ka1. Ka -- residualresidual menitmenit-1-1
2. AUC2. AUC trapezoidtrapezoid trapezoidtrapezoid mg mlmg ml-1-1 menit menit
3. fa3. fa -- AUCAUCoror/AUC/AUCiv iv
D fa/CpD fa/Cp--
4. T4. Tmaksmaks -- observasiobservasi menitmenit
5. C5. Cmaksmaks -- observasiobservasi mg mlmg ml-1-1
DistribusiDistribusi 6. Vd6. Vd D/CpD/Cp -- mlml
EliminasiEliminasi 7. Cl 7. Cl D/AUCD/AUC0-inf0-inf D fa /AUCD fa /AUC0-inf0-inf ml menitml menit-1-1
8. Kel8. Kel regresi log regresi log linierlinier
regresi log regresi log linierlinier
menitmenit-1-1
9. t9. t1/21/2 0,693/Kel0,693/Kel 0,693/Kel0,693/Kel menitmenit
Parameter farmakokinetika beberapa obatDrugDrug Oral avai-Oral avai-
lability (%)lability (%)Bound in Bound in
plasma (%)plasma (%)Cl (ml/mnt)Cl (ml/mnt) Vd (L)Vd (L) TT1/2 1/2 (hr)(hr)
AcetaminophenAcetaminophen 88 88 ± 15± 15 0-150-15 350 350 ± 100± 100 67 67 ± 8± 8 2.0 2.0 ± 0.4± 0.4
AmoxicillinAmoxicillin 93 93 ± 10± 10 1818 370 370 ± 90± 90 29 29 ± 13± 13 1.0 1.0 ± 0.1± 0.1
AmpicillinAmpicillin 62 62 ± 17± 17 18 18 ± 2± 2 270 270 ± 50± 50 20 20 ± 5± 5 1.3 1.3 ± 0.2± 0.2
AspirinAspirin 68 68 ± 3± 3 4949 650 650 ± 80± 80 11 11 ± 2± 2 0.25 0.25 ± 0.3± 0.3
AtenololAtenolol 56 56 ± 36± 36 < 5< 5 9797 39 39 ± 20± 20 6.3 6.3 ± 1.8± 1.8
CaptoprilCaptopril 6565 3030 890 890 ± 210± 210 49 49 ± 6± 6 1.9 1.9 ± 0.5± 0.5
CarbamazepinCarbamazepin > 70> 70 74 74 ± 3± 3 89 89 ± 37± 37 98 98 ± 26± 26 15 15 ± 5± 5
ChloramphenicolChloramphenicol 75-9075-90 53 53 ± 5± 5 170 170 ± 14± 14 66 66 ± 4± 4 2.7 2.7 ± 0.8± 0.8
ChlordiazepozideChlordiazepozide 100100 96.5 96.5 ± 1.8± 1.8 38 38 ± 34± 34 21 21 ± 2± 2 10 10 ± 3± 3
ChloroquineChloroquine 89 89 ± 16± 16 61 61 ± 9± 9 750 750 ± 120± 120 13,000 13,000 8.9 days8.9 days
ChlorpropamideChlorpropamide > 90> 90 8787 2.1 2.1 ± 0.4± 0.4 6.8 6.8 ± 0.8± 0.8 33 33 ± 6± 6
CimetidinCimetidin 62 62 ± 6± 6 1919 540 540 ± 130± 130 70 70 ± 14± 14 1.9 1.9 ± 0.3± 0.3
CyclosporinCyclosporin 34 34 ± 11± 11 9696 650 650 ± 70 ± 70 250 250 ± 190± 190 16 16 ± 8± 8
DiazepamDiazepam 100100 98.7 98.7 ± 0.2± 0.2 27 27 ± 4± 4 77 77 ± 20± 20 43 43 ± 13± 13
28
Application of pharmacokinetics• Optimizing dosage regimens• Estimation of bioavailability• Clinical Therapeutic Drug Monitoring • Determination of route of administration• Selecting/choosing dosage form• Relating pharmacological respons to drug
concentration in the body• Diagnosis of disease• Determining sites of metabolism aid in
elucidating drug interaction• Aid in determining the cause of toxicity of drug• Aid in determining how to reduce or avoid
toxicity• Derivation of possible quantative structural
dependence of pharmacokinetic parameters
The various phases of drug action
29
I. Pharmaceutical phase
Absorption, distribution, metabolisme, excretion
(Pharmaceuticalavailability)
Drug available for absorption
II. Pharmacokinetics phase
Drug-receptor interaction III. Pharmacodynamic phase
(Biologivalavailability)
Drug available for action
Effect
Result
Object
Advantage
Disintegration of dosage form Dissolution of active substance
Dose
30
Pharmacokinetis Pharmacodynamics
Dosage regimen
PlasmaConcentration
EffectsSite of action
An alternative approach to the design of a dosage regimen
31
Unacceptable Toxicity
Optimal Therapy
In effective
Drug Concentration
in Site of action
Therapeutic Window
Between certain limits of concentration lies a region associated with therapeutic success, the therapeutic
window
32
Representative Drugs and the Ranges of Their Plasma Concentration Usually Associated with Succesful Therapy
DrugDrug DeseaseDesease Conc. Range Conc. Range (цg/ml)(цg/ml)
AcetazolamidAcetazolamid GlaucomaGlaucoma 10-3010-30DigitoxinDigitoxin Congestive heart failureCongestive heart failure 0,01-0,020,01-0,02DigoxinDigoxin Congestive heart failureCongestive heart failure 0,0006-0,0020,0006-0,002GentamicinGentamicin Gram-negative infectionGram-negative infection 1-101-10LidocaineLidocaine Ventricular arrhytmiaVentricular arrhytmia 1,2-5,61,2-5,6LithiumLithium DepressionDepression 0,04-1,4 mEq/l0,04-1,4 mEq/lNortriptylineNortriptyline Endogenous depressionEndogenous depression 0,05-0,140,05-0,14PhenobarbitalPhenobarbital EpilepsyEpilepsy 10-2510-25PheytoinPheytoin Epilepsy/Vent. Epilepsy/Vent.
arrhytmiasarrhytmias10-2010-20
ProcainamideProcainamide Ventricular arrhytmiasVentricular arrhytmias 4-84-8PropranololPropranolol AnginaAngina 0,01-0,10,01-0,1QuinidinQuinidin Cardiac arrhytmiasCardiac arrhytmias 3-63-6TheophyllineTheophylline AsthmaAsthma 6-206-20WarfarinWarfarin Thromboembolic Thromboembolic
diseasedisease1-41-4
AspirinAspirin Pains/Rheumatic Pains/Rheumatic arthritisarthritis
20-100/100-30020-100/100-300
33
VariabelVariabelGolongan penderitaGolongan penderita
Sub Ter.Sub Ter. Ter.Ter. Sub. Toks.Sub. Toks. Toks.Toks.
BB (kg)BB (kg)
Cl Kr (ml/mnt)Cl Kr (ml/mnt)
Dose (mg/h)Dose (mg/h)
Kadar (ng/ml)Kadar (ng/ml)
Dose (ng/kg)Dose (ng/kg)
72,772,7
62,462,4
0,2340,234
0,950,95
0,0030,003
65,365,3
60,960,9
0,2600,260
1,491,49
0,0040,004
64,064,0
47,247,2
0,2920,292
2,532,53
0,0050,005
60,760,7
41,541,5
0,3160,316
3,323,32
0,0050,005
Data lab penderita yg diberi digoxin
34
Kadar terapeutik 10-20 (/ml)
Hubungan kadar fenitoin dg SE
Side effectSide effect Kadar (Kadar (/ml)/ml)
Gangguan Gangguan mentalmental
40-6040-60
AtaksiaAtaksia 30-4030-40
NystagmusNystagmus 20-3020-30
35
Jumlah serangan & kadar fenitoin
SerangaSerangann
PasienPasien DosisDosis
mg/kg/hmg/kg/hKadarKadar
((/ml)/ml)
00
11
22
3-53-5
>5>5
8484
1919
2323
1111
1111
5,05,0
5,75,7
4,84,8
4,44,4
6,46,4
13,413,4
8,88,8
7,37,3
4,54,5
6,26,2
36
BioavailabilityDifinition :
• the fraction of unchanged drug reaching the systemic circulation following administration by any route.• for an intravenous dose of the drug, bioavailability is
equal to unity.• for a drug administered orally, bioavailability may be
less than unity for several reasons :•uncompletely absorbed due to first pass effect
metabolism •undergo enterohepatic cycling with incomplete
reabsorption following elimination in the bile.
Kind of Bioavailability•Absolute bioavailability : AUC antara pemberian oral
dan IV•Relative bioavailability : AUC antara formulasi yg
berbeda pada pemberian oral
37
Absolute bioavailabilityP
lasm
a co
nce
ntr
atio
n Cp
Time t
Intravena
Oral
Factors influenced • first pass effect metabolism • uncompletely reabsorption
Calculation
• F = AUCiv/AUCoral
38
Monitoring Drug Therapy
Target concentration Range concentration
Traditionally• Effect produced• Alternative test
39
Manfaat dilakukan TDM
• Pemilihan obat secara tepat• Merancang aturan dosis• Menilai respons penderita• Menentukan perlunya pengukuran obat• Melakukan penilaian kinetika obat• Menyesuaikan aturan dosis• Memantau kadar obat dalam serum• Menganjurkan persyaratan khusus
• Obat dg lingkup terapi sempit digoxin, teofilin dan aminoglikosida
• Obat dg kecenderungan terjadinya akumulasi fenobarbital, fenitoin, karbamazepin
• Obat dg variasi kinetika yang besar • Obat dg efek serius pada kadar toksik • Obat yang efek farmakologinya sulit terukur• Untuk tujuan khusus
40
Obat yang perlu dilakukan TDM