XVI. Yüzyıl Kayıtlarına Göre Alâiye (Alanya) Sancağında Yer Adları Üzerine Bir İnceleme

The Journal of Academic

Social Science Studies

International Journal of Social Science

Academic Social Science Studies Dergisi yılda altı defa yayın yapan uluslararası hakemli bir dergidir.

Academic Social Science Studies Dergisi’nde yayınlanan tüm yazıların, dil, bilim ve hukûki açıdan

bütün sorumluluğu yazarlarına, yayın hakları www.jasstudies.com’a aittir.

Yayınlanan yazılar yayıncının yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen herhangi bir şekilde

basılamaz, çoğaltılamaz.

Yayın Kurulu dergiye gönderilen yazıları yayınlayıp yayınlamamakta serbesttir.

Gönderilen yazılar iade edilmez.

The Journal Of Academic Social Science Studie, Uluslar arası hakemli ve indeksli bir dergidir. MLA,

EBSCO, ASOS başta olmak üzere onlarca veritabanı ve indeks tarafından taranmaktadır.

The Academic Social Science Studies is an international, six-reviewed in a year journal. Authors bear the sole legal responsibility for their published works in

www.jasstudies.com.

The Academic Social Science Studies has the sole ownership of copyright to all published

works. No part of this publication shall be produced in any form without the written consent

of the Academic Social Science Studies.

The Editorial Board makes the final decision to publish articles.

No article is returned to authors.

ISSN: 2147-2971

V o l u m e 5 / 3 J u n e 2 0 1 2

The Journal Of Academic Social Science Studies

http://www.jasstudies.com/


The Journal of Academic

Social Science Studies


Editor

Esengül KARADAYI

E-mail: [email protected]

Web: http://www.jasstudies.com/

JASS Studies Volume 5 / 3 June 2012

ACADEMIC SOCIAL SCIENCE STUDIES Uluslararası Hakemli Dergi / International Journal of Academic Social Science Studies

Editör / Editor Esengül KARADAYI

Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Tahir BALCI - Prof. Dr. ġuayip ÖZDEMĠR

Prof. Dr. Esra MACAROĞLU AKGÜL - Prof. Dr. H. Ġbrahim DELĠCE Prof. Dr. Suna Timur AĞILDERE - Prof. Dr. Ġbrahim TELLĠOĞLU

Prof. Dr. Hidayet AYDAR - Doç. Dr. Soyalp TAMÇELĠK Doç. Dr. Yavuz BAYRAM -Doç. Dr. Mehmet D. ERDEM

Danışma Kurulu/Board of Advisory

Prof. Dr. Ġsmail TAġ - Prof. Dr. Hüseyin GÜMÜġ - Doç. Dr. Perihan YALÇIN Doç. Dr. Beyhan ASMA - Doç. Dr. Sami KILIÇ - Doç. Dr. Fuat BOYACIOĞLU

Doç. Dr. Mustafa ERTÜRK - Doç. Dr. Mustafa YAVUZ

ACADEMIC SOCIAL SCIENCE STUDIES Uluslararası Hakemli Dergi / International Journal of Academic Social Science Studies

Volume 5 / 3 June 2012

Hakemler / Referees

Prof. Dr. Bernt BRENDEMOEN Oslo University Prof. Dr. Marcel ERDAL Frankfurt University Prof. Dr. Walter ANDREWS Washington University Prof. Dr. Han-Woo COĠ Eurasia University Assoc. Prof. Yuu KURIBAYASHI Okoyama University Prof. Dr. Abdullah KAHRAMAN Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Abulkuddüs BĠNGÖL Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Adnan GÜRBÜZ Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Ahmet GÜRSES Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Ali Osman UYSAL Çanakkale Onsekiz Mart Ü. Prof. Dr. Altan ÇETĠN Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Asuman Seda SARACALOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. Bahattin DÜZGÜN Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Bilgehan PAMUK Gaziantep Üniversitesi Prof. Dr. Cemal YALÇIN Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Cevat BAġARAN Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Çiğdem ÜNAL Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Enver Alper GÜVEL Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Esra BURCU Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Esra MACAROĞLU AKGÜL Yıldız Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Firdevs GÜNEġ Bartın Üniversitesi Prof. Dr. Gülden ERTUĞRUL Dokuz Eylül Üniversitesi Prof. Dr. H. Ġbrahim DELĠCE Cumhuriyet Üniversitesi

Prof. Dr. Haluk SELVĠ Sakarya Üniversitesi Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Hasan Hüseyin BAYRAKLI Afyon Kocatepe Üniversitesi Prof. Dr. Hidayet AYDAR Ġstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Hidayet AYDAR Ġstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Huseyin GÜMÜġ Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Hüseyin GÜMÜġ Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Ġbrahim Hakkı AYDIN Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Ġbrahim TELLĠOĞLU Ondokuzmayıs Üniversitesi Prof. Dr. Ġsmail TAġ Necmettin Erbakan Üniversitesi Prof. Dr. Ġsmail TAġ Necmettin Erbakan Üniversitesi Prof. Dr. Kadir ÖZKÖSE Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Kenan DEMĠRAYAK Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. M. Hanefi PALABIYIK Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet Ali BEYHAN Ġstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Onsekiz Mart Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet EVSĠLE Ondokuz Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Mehmet Sinan TEMURLENK Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Metin COġAR Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Mohammad ARAFAT Karadeniz Teknik Üniversitesi Prof. Dr. Mualla UYDU YÜCEL Ġstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Muhittin ELĠAÇIK Kırıkkale Üniversitesi Prof. Dr. Mukadder ERKAN Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Mustafa Hilmi BULUT Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Nejat ERK Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. O. Faruk AKYOL Ġstanbul Medeniyet Üniversitesi Prof. Dr. Ömür BÜTEV DOLĞUN Artvin Çoruh Üniversitesi Prof. Dr. Ruhattin YAZOĞLU Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Saliha KODAY Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Sedat CERECĠ Batman Üniversitesi Prof. Dr. Selçuk ESENBEL Ġstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Suna Timur AĞILDERE Gazi Üniversitesi Prof. Dr. ġaban SAĞLIK Ondokuzmayıs Üniversitesi Prof. Dr. ġuayip ÖZDEMĠR Fırat Üniversitesi Prof. Dr. ġuayip ÖZDEMĠR Fırat Üniversitesi Prof. Dr. Tahir BALCI Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Tahir BALCI Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Temel YEġĠLYURT Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Tuğrul ĠNAL Ufuk Üniversitesi Prof. Dr. Turan ÖNDEġ Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Turgut YĠĞĠT Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Vedat KELEġ Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Yusuf GÜRÇINAR Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. Zafer CĠRHĠNLĠOĞLU Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Zakir AVġAR Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Abdulkadir GÜL Erzincan Üniversitesi Doç. Dr. Abdulkadir LEVENT Batman Üniversitesi Doç. Dr. Abdullah NARALAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Abdullah ġENGÜL Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Abdurrahman ATEġ Ġnönü Üniversitesi

Doç. Dr. Abdüllatif TÜZER Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Adem KARA Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet MUTLU Ondokuz Mayıs Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet OCAK Bolu Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet ġĠMġEK Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet YATKIN Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet YĠĞĠT Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet YĠĞĠT Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Doç. Dr. Ali ASLAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Ali Fuat ÖRENÇ Ġstanbul Üniversitesi Doç. Dr. Ali Murat AKTEMUR Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Alpaslan UÇAR Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Alper Cihan KONYALIOĞLU Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Aslan GÜLCÜ Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Aslı YAZICI Çankırı Karatekin Üniversitesi Doç. Dr. BarıĢ ÖZENER Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. BaĢaran GENÇDOĞAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Beyhan ASMA Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Bünyamin KOCAOĞLU Ondokuzmayıs Üniversitesi Doç. Dr. Cemal ELĠTAġ Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Cengiz AKBULAK Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Doç. Dr. Cüneyt EREN Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Cüneyt EREN Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. D. Yelda KAĞNICI Ege Üniversitesi Doç. Dr. Durdu Mehmet BURAK Ahi Evran Üniversitesi Doç. Dr. Ebubekir SOFUOĞLU Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Enver TATAR Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Erdal ESER Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Eren YÜRÜDÜR GaziosmanpaĢa Üniversitesi Doç. Dr. Erkan AKAR Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Eyup BEKĠRYAZICI Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Eyüp AKMAN Kastamonu Üniversitesi Doç. Dr. Eyüp AKMAN Kastamonu Üniversitesi Doç. Dr. Faruk YÜCEL Ege Üniversitesi Doç. Dr. Ferit USLU Hitit Üniversitesi Doç. Dr. Fikri SALMAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Fuat BOYACIOĞLU Selçuk Üniversitesi Doç. Dr. Gökhan DEMĠRCĠOĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Gökhan DEMĠRCĠOĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Gülbadi ALAN Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Gürbüz OCAK Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Gürkan HAġĠT Bilecik ġeyh Edebalı Ü. Doç. Dr. Gürsoy ġAHĠN Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Hakan SARIBAġ Bülent Ecevit Üniversitesi Doç. Dr. Hakkı Engin GĠDERER Çankırı Karatekin Üniversitesi Doç. Dr. Hakkı UYAR Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Halil Ġbrahim SAĞLAM Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Halil Ġbrahim SAĞLAM Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Halim ÖZNURHAN Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Halit EV Celal Bayar Üniversitesi Doç. Dr. Hanife Nalan GENÇ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Doç. Dr. Hasan Ali ġAHĠN Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Hasan ARSLAN Canakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Doç. Dr. Hasan BURAN Ġnönü Üniversitesi

Doç. Dr. Hatice ÇUBUKÇU Çukurova Üniversitesi Doç. Dr. Hava SELÇUK Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Hüseyin KÖSE Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Ġbrahim KOPAR Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Ġsa KIZGUT Akdeniz Üniversitesi Doç. Dr. Ġsmail BOYACI Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Ġsmail Hakkı NAKĠLCĠOĞLU Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Jülide Akyüz ORAT Kafkas Üniversitesi Doç. Dr. Kaan CANDURAN Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Kadir PAKSOY Harran Üniversitesi Doç. Dr. Kemal DOYMUġ Atatürk üniversitesi Doç. Dr. Koray ÖZCAN Selçuk Üniversitesi Doç. Dr. Koray ÖZCAN Selçuk Üniversitesi Doç. Dr. KürĢad YILMAZ Dumlupınar Üniversitesi Doç. Dr. KürĢat YILMAZ Dumlupınar Üniversitesi Doç. Dr. M. Dursun ERDEM Ondokuzmayıs Üniversitesi Doç. Dr. Mahmut MASCA Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Mahmut ÖZTÜRK Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet DEMĠRTAġ Bitlis Eren Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet ERDEM Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet HASGÜLER Lefke Avrupa Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Sadık ÖNCÜL Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Serhat YILMAZ Kastamonu Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet ġAHĠN Çanakkale Onsekiz Mart Ünv. Doç. Dr. Mehmet YaĢar ERTAġ Pamukkale Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet ZAMAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Melek ÖKSÜZ Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Mesut ERġAN EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi Doç. Dr. Murat YILDIZ Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Musa BĠLGĠZ Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa CĠHAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa EKĠNCĠ Harran Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa ERTÜRK Muğla Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa ERTÜRK Muğla Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa Fadıl SÖZEN Akdeniz Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa HOTAMIġLI Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa ORAL Akdeniz Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa ġAHĠN Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa YAVUZ Necmettin Erbakan Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa YAVUZ Necmettin Erbakan Üniversitesi Doç. Dr. Mücahit DĠLEKMEN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Müjde Ker DĠNÇER Ege Üniversitesi Doç. Dr. Nazan YELKĠKALAN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Doç. Dr. Nebahat GÖÇERĠ Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Necmettin AYGÜN Aksaray Üniversitesi Doç. Dr. Nevzat GÜMÜġ Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Nilay BAġOK Ege Üniversitesi Doç. Dr. Nurettin TURGAY Dicle Üniversitesi Doç. Dr. Nuriye SEMERCĠ Bartın Üniversitesi Doç. Dr. OkĢan BAġOĞLU Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Orhan YAZICI Ġnönü Üniversitesi Doç. Dr. Özlem SERTKAYA DOĞAN Ġstanbul Üniversitesi Doç. Dr. Perihan YALÇIN Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Perihan YALÇIN Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Refik DĠLBER Atatürk üniversitesi Doç. Dr. Rıfat GÜNDAY Ondokuz Mayıs Üniversitesi Doç. Dr. Rıza KARAGÖZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Doç. Dr. S. Sunay YILDIRIM DOĞRU Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Sabri KARADOĞAN Dicle Üniversitesi Doç. Dr. Sabriye SEVEN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Sadiye TUTSAK UĢak Üniversitesi Doç. Dr. Salih PaĢa MEMĠġOĞLU Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Sami KILIÇ Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Sami KILIÇ Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Selçuk DUMAN GaziosmanpaĢa Üniversitesi Doç. Dr. Selda ĠÇĠN AKÇALI Ege Üniversitesi Doç. Dr. Serap DURUSOY Abant Ġzzet Baysal üniversitesi Doç. Dr. Serkan ġEN Ondokuzmayıs Üniversitesi Doç. Dr. Soner YAVUZ Bülent Ecevit Üniversitesi Doç. Dr. Soyalp TAMÇELĠK Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Soyalp TAMÇELĠK Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Suat ÜNAL Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Süleyman DÜNDAR Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Süleyman ĠNAN Pamukkale Üniversitesi Doç. Dr. ġahin KÖKTÜRK Ondokuzmayıs Üniversitesi Doç. Dr. ġevki ÖZBĠLEN Bayburt Üniversitesi Doç. Dr. ġükrü YAPRAKLI Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Tevfik ERKAL Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Tevfik ERKAL Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Tevhit AYENGĠN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Doç. Dr. Tuncay ĠMAMOĞLU Atatürk üniversitesi Doç. Dr. Türkan ARGON Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Ulvi KESER Atılım Üniversitesi Doç. Dr. Vedat ÇALIġKAN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Doç. Dr. Yasin SOYLU Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Yavuz BAYRAM Ondokuzmayıs Üniversitesi Doç. Dr. Yılmaz KARADENĠZ MuĢ Alparslan Üniversitesi Doç. Dr. Yusuf CERĠT Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Yusuf DOĞAN Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Yusuf KILIÇ Pamukkale Üniversitesi Doç. Dr. Yusuf TOPAL Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Zeki KODAY Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Zülbiye TOLUK UÇAR Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Editörden…

Kıymetli JASSS okurları …

Dergimiz 5/3 sayısıyla tekrar siz değerleri okurlarıyla buluĢtu.

Dergimizin indekslerle ilgili çalıĢmaları da çok yoğun olarak devam etmektedir. Birinci sayımızda itibaren JASSS; ASOS, MLA, EBSCO gibi indekslerde taranmıĢ, bununla birlikte dünyanın öenmli kütüphanelerinde taranmaya da devam etmektedir. Yine DOAJ, ULAKBĠM ve AHCI gibi indekslere baĢvuru süreçleri devam etmektedir. Bu yoğun çalıĢmalar neticesinde dergimiz uluslar arası indeksli ve hakemli bir dergi konumuna gelmiĢtir.

Bu sayımızda 20 makale yayımlanmıĢtır. Sosyal bilimler alanında yayın yapan dergimiz, bu sayısında “Eğitim Bilimleri, Etnoğrafya, Tarih, Kamu Yönetimi, Yönetim Bilimleri, Yönetim

Organizasyonu, Uluslararası İlişkiler, Siyaset Bilimi, Siyasi Tarih, Edebiyat Bilim, Arap Dili, Dilbilim, Coğrafya Eğitimi, Şehir ve Bölge Planlama, Turizm, Tasavvuf” gibi ana bilim dallarında birbirinden kıymetli 20 yazı yayımlanmıĢtır. Bu yazılar birkaç hafta içinde indeks kayıtlarına aktarılacak, dünya bilim çevrelerine ulaĢtırılacaktır. Normal Ģartlarda bugüne kadar 5-10 yazı arasında yayım yapan dergimiz, gelen yazıların yoğunluğu ve akademisyenlerin ihtiyaçları doğrultusunda yıllık sayı adedini altıya çıkarırken, her sayıda yayımlanan makale sayısını da artırmıĢtır.

Tabi ki bu süreçte bizi asla yalnız bırakmayan kurul üyelerimize, hakemlerimize ve yazarlarımıza teĢekkür ediyorum. Bu yeni sayımızın da sosyal bilimler adına faydalı olmasını diliyorum.

Esengül KARADAYI

Editor of JASSS

The Journal of Academic Social Science Studies

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

Şenol AKTÜRK 1-33 Toplumcu Gerçekçi Yönüyle Suat Derviş’in Romanlarına Bakış

A View To Suat Derviş’s Novels From The Aspect Of Socialist Realism

Umut BALCI 35-41

Franz Kafka’da Mekân ve Yabancılaşma

Place And Enstrangement In Franz Kafka

Şakire BALIKÇI ÇELİK 43-50

Camgırçı Han Örneğinden Hareketle Kırgız Destanlarında Tarihî Şahsiyetler

From The Perpective Of Camgirçi Khan Historical Personas In The Kirghiz Epics

Salih ORHAN-Mesut BULUT-Mehmet GEDİK 51-57 Türkçe Eğitimi Açısından Kültürel Değerlerin Aktarılmasında Halk Hikâyelerinin Yeri ve Önemi Üzerine Bir İnceleme

Terms Of Turkish Education Transmission Of Cultural Values An Investigation

Of The Importance Of Public Stories

Barış ERDAL-Üzeyir OK 59-74 Müzik Tercihinde İnanç Biçimlerinin Rolü

The Role Of Faith/Worldview Styles In Music Preference

Kadir GÜLER-Seçkin ÖZKAN 75-89

Kütahyalı Hasan Bedreddin Paşa Ve Tiyatroları Üzerine Bazı Mülâhazalar

Hasan Bedreddin Paşa Of Kütahya And Some Considerations On His Plays

Gülsemin HAZER 91-103

Safiye Erol’un Dineyri Papazı Romanında Bireyleşim/Kemalat Yolculuğu In Dineyri Papazi Of Safiye Erol Process Of Individuation

Hilal KAYA 105-123 Fuzûlî Ve John Donne’da Aşk Temasının İşlenişinin Mukayesesi

A Comparative Study Of The Love Theme In Fuzûlî And John Donne

Sayime ERBEN KEÇİCİ 125-150 Bildungsbenachteiligung Von Türkischen Migrantenjugendlichen In Deutschland

Almanya’da Türk Göçmen Gençlerinin Eğitim Dezavantajları

Educational Disadvantages Of Young Turkish Immigrants In Germany

Yücel ÖKSÜZ-Meşale AYVALI 151-167

İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı İle Sosyal Uyum Düzeyi İlişkisi

The Relationship Between Level Of The Self-Respect And Level Of The Social

Adjustment In 4th And 5

th Grade Students

Selim Hilmi ÖZKAN 169-182

Xvı. Yüzyıl Kayıtlarına Göre Alâiye(Alanya) Sancağında Yer

Adları Üzerine Bir İnceleme

An Investigation Of Place Names In Alanya (Alaiye) Sandjak According To Records Of The Sixteenth Century

Mehmet ÖZMENLİ 183-192 Ortaçağ’da Türklerde Bilginin Varlığı

The Existence Of Knowledge In Turks In The Middle Ages

Mehmet Emin PURÇAK 193-203 Kalb Ağrısı Ve Zeyno’nun Oğlu İsimli Romanlarda Mekânların Simgesel

Kullanımı

The Symbolic Use Of Places In Zeyno'nun Oğlu And Kalp Ağrısı Novels

Fikri SOYSAL 205-221

Erken Çocukluk Dönemi Müzik Eğitimi Musical Education In The Early Childhood Period

Mehmet TEMİZKAN 223-241

Yaratıcı Yazmaya Kaynaklık Etmesi Bakımından Halid Ziya Uşaklıgil’in Aşk-I Memnu Adlı Romanında Mekân Kullanımı

The Using Of Place In Terms Of Resource To Creative Writing In

Halid Ziya Usakligil’s Aşk-i Memnu Novel

Murat TURAL 243-261

Mezopotamya ve Suriye’nin Fethi’nin Abbasilerdeki Tercüme Devrine

Katkısı Conquest Of Syrıa And Mesopotamia Contribution to The Translation In

The Abbasid Era

Mesut UĞURLU 263-270

Dil Eğitimi Veren İnternet Siteleri ve Kültür Kodlamaları: Voice Of

America (Voa) İnternet Sitesi Örneği Internet Sites Which Giving Language Course And Their Cultural

Codifications: The Example Of Voice Of America (Voa) Internet Site

Zeki UYANIK 271-298 Hacıbektaş Festivalleri’nde Alevilere Yönelik Olarak Yapılan

Cumhurbaşkanlığı Konuşmalarının Eleştirel Söylem Analizi

A Critical Discourse Analisis Of The Presidental Speeches Towards Alevis Held During The Hacibektaş Festivals

Ferat YILMAZ-Feridun MERMER 299-314 Sınıf Öğretmeni Adaylarının Küreselleşme Çerçevesinde Değerler

Eğitimine İlişkin Görüşleri

Pre-Service Elementary School Teachers’ Opinions About Values

Education Within The Framework Of Globalization

İsmail YÜKSEL-Abdullah ADIGÜZEL 315-325

Değer Eğitiminde Karikatür Kullanımı: İlköğretim Öğrencilerinin Şefkat

ve Merhamet Değer Algılarının Belirlenmesi Use Of Cartoons In Values Education: Identifiying Primary Schools’

Students Percepitons Of Affection And Mercy Values

Nuran ÖZLÜK 327-348 1939-1940 Tevfik Fikret Münakaşaları

1. Yeni Sabah Gazetesinde “Fikret’in Heykelini Mi Dikelim Yoksa

Eserlerini Mi Yakalım?” Anketi Ve Bu Anket Etrafında Gelişen Münakaşalar

1939-1940 Arguments About Tevfik Fikret

1. The Survey “Shall We Put Up A Statue In Honour Of Fikret Or Burn

His Works?” İn Yeni Sabah Newspaper And The Arguments About It

The Journal of Academic Social Science Studies


Volume 5 Issue 3, p. 169-182, June 2012

XVI. YÜZYIL KAYITLARINA GÖRE ALÂĠYE(ALANYA)

SANCAĞINDA YER ADLARI ÜZERĠNE BĠR ĠNCELEME

AN INVESTIGATION OF PLACE NAMES IN ALANYA (ALAİYE) SANDJAK

ACCORDING TO RECORDS OF THE SIXTEENTH CENTURY

Yrd. Doç. Dr. Selim Hilmi ÖZKAN

Yıldız Teknik Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü

Abstract

Alanya is an important touristic and agricultural city on the Mediterrenean Coast of Turkey.

The city was also important during Ottoman and pre Ottoman period for agricultural and trade as well.

The purpose of this study was to explore the XVIth century of Alâiye Sandjak‟s place (210 villages,

hamlets, communities, lodges, mountain pastures and tribal names) and their charasteristics. The data

was collected from 1500, 1530, 1555 Ottoman Tax Registers (Tahrir Defterleri). In this study, more

than 210 villages, hamlets, communities, a small Islamic monastery, place names, plateau, and mountain

were investigated. In addition to this, over 132 pieces of nomadic and tribal names were evaluated

according to their name.

The study revealed that majority of these names are in Turkish and same of name of the places

are transformed into Turkish from their original names.

Key Words: Onomastıc, Toponomi, Alaiye (Alanya), Manavgat, Place Names

Öz

Alanya bugün Akdeniz‟in önemli bir sahil, turizm ve tarım kenti olduğu gibi, Osmanlı ve

Osmanlı öncesi dönemde de önemini korumaktaydı. Alanya XVI. yüzyılda bugünkü Alanya,

GündoğmuĢ, Manavgat, Akseki ve Ġbradı sınırlarını içerisine almaktaydı. Osmanlı kayıtlarında Alâiye

Ģeklinde geçen bu Ģehrin birçok yönü gibi yerleĢim ve yer adları da önemlidir. Bu çalıĢmada 1500, 1530,

XVI. Yüzyıl Kayıtlarına Göre Alâiye(Alanya) Sancağında… 170

1555 tarihlerinde tutulan Tapu Tahrir defterlerindeki kayıtlar esas alınarak, Alâiye sancağındaki yer

isimleri üzerine bir inceleme yapılmıĢtır. Bu çalıĢmada 210‟dan fazla köyle birlikte mahalle, mezra,

cemaat, zaviye, yayla ve dağ gibi bazı yer isimleri incelendi. Bunun yanında 132 adet yörük ve aĢiret

ismi de incelenerek isimleri üzerinden bir değerlendirme yapıldı. ĠncelemiĢ olduğumuz yörük ve

aĢiretlerin bir kısmı göçebe bir kısmı ise yerleĢik hayata geçmiĢ durumdadır.

Sancak genelinde kullanılan Senir, Hisar, Kara, Kızıl gibi birçok kullanımın Anadolu‟nun diğer

Ģehirlerinde de kullanıldığını söyleyebiliriz. Bunlardan Alâiye sancağındaki Senir köyü dağ yamacında

kurulmuĢtur. Senir‟in Türkçede dağ yamacı anlamına geldiğinden yola çıkarak ve diğer bölgelerdeki

Senir isimli köylerin veya Senir kelimesi ile üretilen köy isimlerinin dağ yamaçlarında kuruluĢuna

bakarak kültürel benzerlikler veya yaĢam tarzı ile ilgili bazı sonuçlara da ulaĢabiliriz.

Anahtar Kelimeler: Onomastik, Toponomi, Alâiye(Alanya), Manavgat, Yer Adları

GiriĢ

Onomastik adı verilen yer ve insan adları ilminin, yer adları ile uğraĢan kısmına

toponomi denilmektedir. Toponomi ilmi her millet için önemlidir. Fakat Türk tarihinin kültürü ve coğrafyası bakımından çok daha fazla önem arz etmektedir. Çünkü Türk milletinin tarihi,

mekân açısından çok değiĢiklik gösterir. Bu mekân Anayurttan-Anadolu‟ya, Anadolu‟dan

Avrupa içlerine, Ortadoğu‟dan-Kuzey Afrika‟ya kadar çok geniĢ bir alanı içerisine almaktadır. Türkler, Anayurtlarından bu saymıĢ olduğumuz coğrafyalara gelirken yanlarında çok önemli

kültür öğelerinden birisi olan yer adlarını da getirmiĢlerdir. Bu adlar, yeni yerleĢim yerlerine

değiĢik Ģekillerde yeniden verilmiĢtir. Bilhassa son yıllarda kentleĢmenin hızlanması, coğrafî ve siyasî değiĢiklikler toponomi ilminin önemini ve yer adlarını biraz daha ön plana

çıkarmıĢtır1. Yer adları, bir bölgenin coğrafî yapısı ile ilgili olduğu gibi orada yaĢayanların

yaĢam biçimleri ile de yakından ilgilidir. Bunun için yer adlarından yola çıkarak toplumun

sosyal yapısı, dinî yapısı, yaĢam tarzı gibi birçok alanı hakkında bilgi sahibi olabilmekteyiz. Bir yere verilen ad, o bölge ile özdeĢleĢerek kültürün ve toplumsal değerlerin de

ölümsüzleĢmesini sağlamaktadır2. Yer adlarının incelenmesi dil bilgisine, yerleĢim tarihine ve

ülkenin etnik yapısına iliĢkin de önemli ipuçları vermektedir3.

Bu çalıĢmada Alâiye sancağında kullanılan yer isimleri XVI. yüzyıldaki tapu tahrir

kayıtları dikkate alınarak incelenecek. Bu konuda daha önce bir çalıĢma yapan ve 172

numaralı defterden yararlanan Mehmet Ali Hacıgökmen, çok fazla ayrıntıya girmeden konuyu

yüzeysel Ģekilde ele almıĢtır4. Onun bu çalıĢmasını da dikkate alarak 1500 yılında tutulduğunu

tahmin ettiğimiz 990 numaralı tahrir defteri, 1530 yılında yapılan 166 numaralı icmal tahrir

defteri ve 1555 yılında tamamlanmıĢ olması muhtemel olan 172 numaralı tahrir defterindeki

veriler dikkate alındı. Üç tahrir defterindeki Alâiye sancağı sınırlarında bir değiĢiklik olmamakla beraber nahiye sayıları, köy sayıları ve mezra sayıları değiĢiklik arz etmektedir.

1 Enver Çakar, “Halep Sancağında Türkçe Yer Adları”, OTAM, S. 11 ( 2000), s. 83. 2 Selim Hilmi Özkan, “XVI. Yüzyıl Sonlarında Tomarza, Tomarza ve Kayseri Çevresinde Oğuzlar”,

History Studies, 2/3 (2010), s. 274. 3 Doğan Aksan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1998, s.

101. 4 Mehmet Ali Hacıgökmen, “XVI. Yüzyıl‟a Ait Tahrir Defterine Göre Alanya‟da Yer Adları Hakkında

Bir AraĢtırma”, Milli Kültür, S. 393, (1996), s. 29.

171

Selim Hilmi ÖZKAN

Bu arada kısaca da olsa bölgenin Türklerin eline geçiĢi hakkında bilgi vermek

gerekirse, Alâiye ve çevresi her Anadolu Ģehri gibi Bizans‟a bağlıyken 1071‟de Türklerin

Anadolu‟ya girmesi sonrası Selçukluların eline geçen Ģehirlerden birisidir. 1071 Malazgirt

meydan muharebesinin kazanılmasından sonra Anadolu‟ya giren Türkmenler, hızla Anadolu‟nun batısına doğru ilerlemiĢlerdir. Batı Anadolu‟da “uç” bölgelerine yerleĢen

Türkmenler, bu bölgelerin TürkleĢmesinin yanı sıra Batıya doğru fetihlerde de önemli rol

oynamıĢladır5. Uç bölgeleri göçmen Türklerin gelmiĢ olduğu geçici bir yer olmanın ötesinde,

bizzat yurt edinmek amacı ile geldikleri yerler olmuĢtur. Daha sonraki dönemlerde artan

Moğol istilası ile uç bölgelerinde yığılmalar artmıĢtır. Kısaca uçlara gelen Türkmenler gelmiĢ

oldukları bölgeleri ĢenlendirmiĢlerdir6.

Anadolu Türk birliğini tam anlamı ile sağlayan Anadolu Selçuklu Devleti, giderek hâkimiyet alanını geniĢletti. 1220 tarihinde devletin baĢına geçen I. Alâeddin Keykubad ülkeyi

çok güçlü bir duruma getirdi. Ülkenin bayındırlık iĢleriyle uğraĢarak sürekli gelmekte olan

Oğuz boylarını ülkesine düzenli bir Ģekilde iskân etmeyi baĢardı. Bu dönemde Alâiye ile birlikte iç bölgeler de I. Alâeddin Keykubad tarafından Anadolu Selçuklu sınırlarına katıldı ve

Türklerin yerleĢmesine açılmıĢ oldu7.

Anadolu‟ya gelen Türkler arasında, Orta Asya‟da çok eski zamanlardan beri köy hayatına hatta Ģehir hayatına geçmiĢ olanlar mevcut idi. Bunlar yeni geldikleri yerlerde aynı

hayat Ģartlarını devam ettiriyorlardı. Göçebeler göçebeliklerine devam ediyor, köylüler derhal

köy kurarak ziraat faaliyetlerine baĢlıyorlardı. ġehirliler ise Ģehirlere yerleĢme yoluna

gidiyorlardı. Bilhassa köylere yerleĢenlerin Anayurtlarından Anadolu‟ya getirmiĢ oldukları değerlerden en önemlisi olan oralarda kullanmıĢ oldukları bir takım köy ve kasaba adlarını

yeni yerleĢim yerlerine vermiĢ olmalarıdır8.

Türkler Anadoluya yerleĢirken birçok özellikleri dikkate alarak isimler vermiĢlerdir. Anadolunun büyük bir kısmını ele geçiren Türkler, yerleĢtikleri yeni yurtlarının dağına, taĢına,

ovasına, yaylasına, suyuna, deresine tepesine kısacası kendilerini ilgilendiren ve ilgisini çeken

her Ģeyine kendi yaĢam tarzı ve dünya görüĢleri ile ilgili isimler verdiler. Verilen bu isimler

belli bir kural dâhilinde verildiği gibi bir anlam da arz ettiği kesindir9.

5 Uç Beyliği, Sinop ve Kastamonu‟dan Antalya‟ya kadar uzanan uzun bir sınır hattından Türk hudut

vilayetlerinden olan kısımdır. Uçlarda olan Ģehir ve kasabalar tamamen Türk halkı tarafından

doldurulmuĢtur. Uç beyliği, müessesesini idarî değil, sadece siyasi ve askeri bir fonksiyon olarak kabul

etmek lazımdır ki, bu da bilhassa, yeni araziler fethinden ve sınırların Hıristiyan hücumlarına karĢı

muhafazasından ibarettir5. Beylikler devri uç Beyliği olmanın ötesinde, Osman oğullarının siyasi birliği

kurmalarına kadar geçen dönem içerisinde, Anadolu'nun TürkleĢmesi ve ĠslamlaĢmasında önemli rol

oynamıĢlardır. Anadolu beylikleri daha çok uç bölgelerinde hizmet etmiĢlerdir. Uç bölgeleri devamlı

mücadelelere sahne olmasından dolayı fazla geliĢme gösterememiĢtir. Bu konuda, Mustafa Akdağ “genel olarak uç Ģehirleri zengin Ģehir topluluklarından mahrum oldukları için önemli tesislere

kavuĢamamıĢlardır” der. (M. Akdağ, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, C. I, Cem Yayınevi, Ankara

1992, s. 82, 85). 6 ġenlendirme kavramı, Osmanlılar döneminde ve daha önceki dönemlerde bir yerin iskâna açılarak

yeniden yaĢanır bir hale getirilmesi için kullanılan tabirdir. 7 Mehmet ġeker, Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, TDVY, Ankara 1991, s. 30. 8 Fuad Köprülü, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ötüken Yayınları, Ankara 1994, s. 54. 9 Cecdet Yakupoğlu, “Kastamonu ve Çevresinde Meyve Ġle Ġlgili Yer Adları (13-15. Yüzyıllar)” Turkish

Studies, 3/5 Fall (2008), s. 421; Tuncer Baykara, Türk Kültür AraĢtırmaları, Ġzmir 1997, s. 70; Selim

Hilmi Özkan, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Gündoğmuş (Kise ve Nağlu Nahiyeleri), Alanya 2011, s. 4.


Alâiye Sancağının Ġdarî Durumu

XVI. yüzyıl içerisinde Alâiye sancağının idari yapısı değiĢiklik arz etmektedir.

Sancağın, tahminen 1500 yıllarında tutulan 990 numaralı tapu defterine göre onbir nahiyesi vardır. Bunlar Oba-bazarı, Dim-deresi, Kise, Çöngere, Murt, Mahmudlar, GinareĢ, Karacalar,

(A)Nağlu10

, Alara ve Karahisar nahiyeleridir. 1530 yılında tutulan 166 numaralı icmal tapu

tahrir defterine göre sancakta Alâiye merkez ve Manavgat adı ile iki kaza mevcuttur. Akseki ve Alara Alâiye kazasının nahiyesi konumundadır. Manavgat‟ın ise Akçahisar ve Atabeğ

isimli iki nahiyesi vardır. Kuyud-ı Kadime arĢivinde kayıtlı ve tahminen 1553 ile 1555

yıllarında tutulan 172 numaralı tapu tahrir defterine göre Alâiye sancağı Alâiye, Akseki ve

Manavgat olmak üzere üç kazadan müteĢekkildir. Bu kazalara bağlı Oba-bazarı, Mahmudlar, (A)Nağlu, Dim-deresi, Kise, Çöngere, Alara, Akçahisar ve Atabey sancağın sınırlarını

belirlemektedir11

.

Bu çalıĢmada sancak içerisindeki tüm isimler dikkate alındığı için köy, mezra ve diğer isimlerin sayısal durumları üzerinde durulmayacak. Çünkü bazı isimler birkaç nahiyede

kullanıldığı gibi nahiyelerin sınırları da zaman içerisinde değiĢiklik göstermiĢtir. Daha çok

isimlerin kullanılıĢı ve anlamlandırılması üzerine biraz daha yoğunlaĢılacak. Fakat sayı hakkında da bilgi vermek gerekirse 210‟dan fazla yerleĢim birimi

12 incelendi. Bu yerleĢim

birimlerinde iskân eden veya göçebe olarak yaĢayan 132 aĢiret ve yörükan taifesinin isimleri

de incelemeye tabi tutuldu.

Alâiye Sancağındaki Yer Adları

Yer adlarını vermedeki tercihler ülkeden ülkeye farklılıklar gösterse de genel

anlamda tüm dünyada ortak kabullerin olduğu bir gerçektir. Birçok toplumda bir yere ad verilir

iken yerleĢim yerinin durumu, konumu ve o millete ait tarihi Ģahsiyetler önemli rol oynamıĢtır

13. Alâiye sancağındaki yer adları incelendiği zaman da bu durumun olduğu açıkça

gözükmektedir. Alâiye sancağında kullanılan isimlerin çok büyük bir çoğunluğu Türkçe

kökenli isimlerdir. Sancaktaki yaklaĢık 210‟dan fazla köy ismi ile birlikte mahalle, mezra ve

diğer bir takım yer isimleri incelendi14

. Bunlardan bir kısmı sancağın nahiyelerinde mükerrer Ģekilde kullanılmıĢtır. Bu durum Ģunu göstermektedir ki tüm yerleĢim yerleri bir sınıflama

içerisinde yer alabilmektedir. Saçak genelinde sınıflamaya tabi tutulmayan yerleĢim yerinin

sayısı %5‟ten daha azdır.

10 Bazı kayıtlarda Anağlu bazı kayıtlarda Nağlu Ģeklinde geçmektedir (BOA, TT 990-TKA, TT 172). 11 Selim Hilmi Özkan, “XIX. Yüzyılın Ġkinci Yarısında Alâiye Sancağının Ġdarî Yapısı ve Nüfus

Durumu”, TÜBAR, XXIX, Bahar (2011), s. 277. 12 Kaza, köy, mezra, yayla vb. 13 Aksan, a.g.e.., 107; Tuncer Gülensoy, “Anadolu Yer Adlarına Genel Bir BakıĢ” Prof. Dr. Dursun

Yıldırım Armağanı, Ankara 1998, 41; Suat Öz, Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ne Göre Anadolu’da Yer

Adları, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi Kırıkkale 2007). 14 Köy, mahalle, mezra, cemaat veya diğer yer isimleri buradaki vermiĢ olduğumuz sayının üstündedir.

Üç ayrı defteri incelediğimiz için her defterde de sayılar farklılık arzetmektedir. Bunun için köy,

mahalle, cemaat veya daha alt birim yerleĢim birimlerinden üç defterdeki ortak noktası olanlar ile bir

kategoriye girenleri daha çok tercih ettik. Mesela Manavgat kazasında aynı dönemde yerleĢim yeri

sayısı 100 ile 166 arasında değiĢmektedir. Sadece köy sayısı ise 100‟dür (1555 sayımına göre). (Behset

Karaca, XV. ve XVI. Yüzyıllarda Manavgat Kazası, Fakülte Kitabevi, Isparta 2010, s. 86-97). Kise ve

Nağlu nahiyesinde ise köy sayısı 35 ile 44 arasındadır.

173

Selim Hilmi ÖZKAN

Tablo 1: Alâiye Sancağındaki Yer Ġsimlerinin Dağılımı15

No Yer Adı Kategorileri Aded

1. Renkler ile ilgili olanlar 38

2. Coğrafi mekân ve fiziki çevre ile ilgili olanlar 34

3. Tarımsal ürünler ve bitki örtüsü ile ilgili olanlar 16

4. Dini motif ve kiĢiler ile ilgili olanlar 23

5. ġahıs adları ile ilgili olanlar 43

6. Hayvan adları ile ilgili yer isimleri 10

7. Zıtlık ile ilgili yer isimleri 4

8. Boy ve Oymak adları ile ilgili olanlar 416

9. Meslek adları ile ilgili olanlar 4

10. Milliyet ismi ile ilgili yer isimleri 2

11. Tarihi mekânlar veya kalıntılar ile ilgili isimlendirme 3

12. Diğer 15

TOPLAM 196

Renkler Ġle Ġlgili Yer Ġsimleri

Renk adları, temelde soyut olan renklere gönderme yapan ve cümle içinde sıfat

olarak kullanılan sözcüklerdir17

. Renkler, her toplum gibi Türkler için de çevreyi belirleyici en önemli öğelerden birisidir. Renk adlarıyla yapılmıĢ birçok hayvan, dağ, ova, bayır, bitki, eĢya

ve insan adı bulunmaktadır. Alâiye sancağında en çok kullanılan isimlerden birisi de renkler

ile ilgili olanlardır. YaklaĢık 40‟a yakın yer ismi renk ile ilgilidir. Bu rakama mükerrer

kullanımları da ilave ettiğimiz zaman daha da fazla bir sayıya ulaĢabiliriz. Bu sayı kullanılan isimlerin yaklaĢık 1/6‟na tekabül etmektedir. Sancakta kullanılan renk isimleri müstakil Ģekilde

kullanıldığı gibi diğer isimler ile de birleĢerek kullanıldığı da olmuĢtur. Ak, Ala, Kara, Kızıl ve

Sarı isimleri en çok kullanılan isimler arasındadır. Bu renkler diğer isimler ile birleĢerek yer isimlerini oluĢturmuĢlardır

18. Alâiye sancağında renk adları ile ilgili isimlendirmenin fazla

oluĢu gibi Anadolu‟da da bu durum yaygındır. Sonradan değiĢtirilenleri dikkate almazsak19

,

Anadolu genelinde kara ile adlandırılan köy sayısı 1022, ak ile adlandırılan köy sayısı 400, sarı 230, kızıl 210, akça 165, boz 108, yeşil ile adlandırılan köy adı sayısı 85 adettir

20.

15 Ġki veya daha fazla kullanılan isimler tek olarak değerlendirmeye alınmıĢtır. 16 Türkmen ve Yörüken taifesi bu rakam içerisine dâhil değildir. Onlar ayrıca ilgili bölümün altında verilmiĢtir. 17 Nesrin Bayraktar, “Orhun Yazıtlarında Geçen Renk Adlarının Anlam Alanları Üzerine”, Orhon

Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl konulu 3. Uluslararası Türkiyat

Araştırmaları Sempozyumu( 2010) s. 121. 18 Zeki Kaymaz, “Türkiye Türkçesi ve Ağızlarında Renk Bildiren Kelimelerin KullanılıĢı ve

Sistematiği”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, (2000) 1997, s. 251vd. 19 Harun Tunçel, “Türkiye‟de Ġsmi DeğiĢtirilen Köyler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.

10, S. 2, (2000), s. 23-34. 20 Aksan, a.g.e., 114; Özcan BaĢkan, “Türkiye Köy Adları Üzerine Bir Deneme”, TDAY-Belleten, S. 319

(1970), s. 240-241.


Bölgede yaygın olarak kullanılan “ak”, “kara”, “kızıl”, “sarı” gibi isimler, gerçek

anlamları ile kullanıldıkları gibi yön anlamı ile de kullanılmaktadırlar. Bunlardan “kara” ismi

Orhun Abidelerinden beri kullanılmaktadır21

. Türkçede boy veya devlet isminden önce de

“kara” sıfatının ve isminin kullanılması yaygın bir dil olayıdır. Mesela Kara Kıtay, Kara Türgeş, Kara Kırgız, Kara Nogay, Kara Tatar, Kara Koyunlu, Kara Evli, Karahanlı vb

22.

Kara kelimesi renk anlamının yanı sıra güçlü kudretli anlamına geldiği gibi “kuzey”

yönü anlamına da gelmektedir. “Ak” batı yönünü, “gök” doğu yönünü, “kızıl” güney yönünü, “sarı” da ortayı göstermektedir

23. Alâiye sancağında “kara” ismi ile oluĢturulan Karabul,

Karadere, Karadereyakası, Karaevce, Karain, Karaisa, Karakaya, Karaköy, Karalar, Karaöz,

Karasenir, Karaseydi, Karataş gibi yer isimlerinden, yön anlamında kullanılanlarının hemen

hemen hepsinin Alara çayının kuzeyinde kurulduklarını, Güney anlamına gelen kızıl kelimesi ile baĢlayan Kızılağaç, Kızılca, Kızılcakışla, Kızılcaköy, Kızılcaşehir, Kızıldepe, Kızılkilise,

Kızıltağ gibi yerlerin ise Alara çayının veya yön belirleyen diğer emarelerin Güney kesiminde

kurulduklarını görmekteyiz. Yine bu kurulan köylere baktığımız zaman “kara” ile baĢlayanlar Akdeniz‟e göre kuzeyde, “kızıl” ile baĢlayanlar ise güney kesime daha yakın yerlerde

kurulmuĢlardır.

Bugün GündoğmuĢ ilçesi sınırlarında bulunan kara ile baĢlayan Karabul (Karaboli) köyünün ismi Yunanca “polis” isminin önüne kara kelimesinin ilave edilmesi ile oluĢmuĢtur

24.

Köy sınırlarında Romalılar döneminden kalma TaĢahır mevki antik yerleĢim yeri, bu kullanım

alanını güçlendirmektedir. Antik kentin Side ile yakın bağlantıları olduğu da tespit edilmiĢtir25

.

Aksaz, Aksar, Akşahap gibi yerleĢim yerleri ise sancağın batı kesiminde kurulan yerleĢim yerleridir. Bu köylerden Akşahap aynı zamanda bağlı bulunduğu Akseki kazasının da

“batı” kesimindedir. Şahap ismi ile diğer yerleĢim yerlerinin de olması bu kullanımı

güçlendirmektedir. Akşahap ve Susuzşahap köyleri belli bir sıfat ile kullanılmasına rağmen, hiçbir özelliği ifade etmeyen köy ise tahrir defterlerinde “Diğer Şahap” ifadesi ile geçmektedir

(Bkz. Harita 1). Bu yön ifade eden renksel kullanımların yanı sıra “ala”, “alaca”, “boz” gibi

kullanımlarında sancakta çok fazla tercih edilmiĢtir. Alaca kelimesi “insanın içindeki gizli Ģey,

münafıklık” anlamına gelse de kelimenin yer adı olması açısından “hile, düzen” anlamına gelen “al” dan değil de renk ifade eden ala kelimesinden türetilmiĢtir

26.

Renkler ile ilgili yer isimleri: Akseki, Akarslan, Akbaşlar, Aklar, Aksar, Aksaz,

Akşahab, Alacabağçe, Alacık(Alavada), Alacameşhed, Alakilise, Bozdepe, Gök, Karaboli, Karacalar, Karadere, Karadere yakası, Karaevce, Karain, Karaisa, Karakaya, Karaköy,

Karalar, Karaöz, Karasenir, Karaseydi, Karataş, Kızılağaç, Kızılca, Kızılcakışla, Kızılcaköy,

Kızılcaşehir, Kızıldepe, Kızılkilise, Kızıltağ, Sarıcı, Sarıpınar, Sarucalar, Saruhızırlar27

.

21 Nesrin Bayraktar, “Kara ve Siyah Renk Adlarının Türkçedeki Anlam ve Kavram Boyutu Üzerine”,

TÖMER Dil Dergisi, S. 126 (2004), s. 56. 22 Ebülfez Amanoğlu, “Orhun Yazıtlarındaki Bulak Boy Ġsmi ve Türk Tarihinde Yansımaları”, Orhon

Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl konulu 3. Uluslararası Türkiyat

Araştırmaları Sempozyumu (2010), s. 52. 23 Çakar, a.g.m., 87. 24 Buna benzer yer isimlerinin kullanılması Anadolu‟da çok yaygındır. Yunancada üç Ģehir anlamına gelen Threepolis bugün Giresun‟un bir ilçesi olan Tirebolu‟ya isim olmuĢtur. Karadeniz‟de bulunan

Safranbolu, Ġnebolu, Bolu, Marmara bölgesinde bulunan Gelibolu gibi örnekler bu kullanım içerisine

dâhil yer adlarıdır (Aksan, a.g.e., 102). 25 Antalya Kültür Envanteri, (Akseki-Ġbradı-GündoğmuĢ-GazipaĢa), T.C. Antalya Valiliği, Antalya,

Antalya 2005, s. 109. 26 Öz, a.g.t., s. 27. 27 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48.

175

Selim Hilmi ÖZKAN

Coğrafi Mekân, Terim ve Fiziki Çevre Ġle Ġlgili Yer Ġsimleri

Köy ve mezralar baĢta olmak üzere yer isimlerinin konulmasında çevrenin önemli bir

yer tuttuğunu söyleyebiliriz. Anadolu‟nun diğer yerlerinde olduğu gibi Alâiye sancağında da

çevre ve coğrafi mekânlar ile ilgi çok sayıda yer ismi mevcuttur. Türkler, yeni geldikleri bu coğrafyayı kendilerine göre anlamlandırarak isimlendirmiĢlerdir

28. Bu isimlendirmeye tasvirî

isimlendirme diyecek olursak Alâiye sancağında da birçok tasvirî isimlendirme mevcuttur.

Bayır, Beladankaya, Bük, Büklüce, Çukurviran, Depeyakası, Dereköy, Dereyakası, Girenisbükü, Hisarcık, Kayadibi, Kızılkaya, Kızltağ, Küçükdepe, Sivrikaya, Senir, Viranyakası,

Yarbaşı isimleri tasvirî isimlendirme içerisindedir. Doğayı yakından gözlemleyen Alâiye

sancağındaki insanlar doğanın renklerini de isimlendirmede kullanmıĢlardır. Bozdepe,

Kızılkaya, Kızıltağ, Sarıpınar gibi isimler de bu Ģekilde verilen isimler arasındadır.

Coğrafi mekân ile iç içe yaĢayan Anadolu insanı, fiziki coğrafyada doğal olarak

görmüĢ olduğu Ģeyleri isimlendirmede çok sık tercih etmiĢtir. Bağçecik, Bağderesi, Düzağaç,

Hasbağçe, Karaağaç, Karacaağaç, Katrancıyavşi gibi isimlendirmelerde bu tür isimlendirmeler arasındadır.

Alâiye sancağında 34 adet coğrafi mekân, terim ve çevre ile ilgili yer ismi

kullanılmıĢtır. Bunları yerin coğrafi konumu, iklimi, taĢ ve madenleri, yön ve mevki ile ilgili olanlar Ģeklinde sınıflandırılabilir

29. Bu isimler Ģunlardır:

Alara, Bağçecik, Bağderesi, Bayır, Beladankaya, Bozdepe, Bük, Büklüce,

Çukurviran, Depeyakası, Dereköy, Dereyakası, Düzağaç, Güney, Güredere, Girenisbükü,

Hasbağçe, Karaağaç, Karacaağaç, Katrancıyavşi, Kayadibi, Kızılkaya, Kızıltağ, Küçükdepe, Sarıpınar, Sekülerderesi, Senir, Sivrikaya, Şamludepe, Taşcıyan, Vasılderesi, Viranyakası,

Yakaçadır, Yarbaşı30

.

Tarımsal Ürünler ve Bitki Örtüsü Ġle Ġlgili Yer Ġsimleri

Alâiye sancağı bitki çeĢitliliği açısından oldukça zengin bir konumda yer almaktadır.

Sancak genelinde 16 adet bu sınıfta yer alan yer ismi mevcuttur. Bu da %7,5‟luk bir kısma

tekabül etmektedir. Bu yer isimlerinden Çeltükcü, Panbukluk, Sünbüle dıĢındaki 13 isim ağaç

ile alakalıdır. Buradan yetiĢen ürünler ile birlikte tabi bitki örtüsü hakkında da bilgi sahibi olabilmekteyiz. Tarımsal ürünler ile ilgili isimlendirmede hem Türkçe hem de Arapça ve

Farsça isimlendirmeler dikkat çekmektedir. Arapçadan Farsçaya, Farsçadan da Türkçeye geçen

“ceviz” sözcüğünün kullanıldığı isimlendirmeler olduğu gibi, Türkçe ceviz anlamına gelen “koz” kelimesi ile de isimlendirmeler mevcuttur. Karacevizlü ve Kozağacı isimleri buna örnek

verilebilir.

28 Bahaddin Yediyıldız, “Türkiye‟de Yer Adı Verme Usulleri”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri,

11-13 Eylül 1984, (1984), s. 27. 29 Ahmet Gündüz, “1526 Tarihli Tahrir Defterine Göre Antakya ve Çevresindeki Türkçe Yer Adları

Hakkında Bir Değerlendirme”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 5, S. 9

(2008), s. 144. 30 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48.


XVI. Yüzyılda bu isimler olmakla birlikte daha sonraki dönemlerde de bitki örtüsüne

dayalı isimlendirmelerin devam ettiğini görmekteyiz. Mesela Nağlu nahiyesi sınırlarında

bulunan Narağacı, Karabuynuzlu31

ve Burçaklar32

köyü bunlardandır33

.

Tarımsal ürünler il birlikte bitki örtüsüne dayalı yer isimleri Ģunlardır: Asmaca, Ayvağacı, Bademağacı, Bağçecik, Bağderesi, Çeltükçü, Elmaağacı, İncirağacı, İncirkırı,

Karaağaç, Karacevizlü, Kozağacı, Nardepe, Panbukluk, Söğüdseğer, Sünbüle, Üzümler,

Zeytüncük34

.

Dinî Motif ve KiĢiler Ġle Ġlgili Yer Ġsimleri

Toplumların ve fertlerin yaĢam tarzı, kültürü ve dünya görüĢü üzerinde büyük etkisi

olan din, yerleĢim yerlerine ad verilmesi üzerinde de etkili olmuĢtur. Anadolu‟nun birçok

yerinde olduğu gibi Alâiye sancağında da dinî motifler, dinsel adlar, dinî Ģahsiyetler bir köye veya yerleĢim yerine ad olarak verilmiĢtir. Alâiye sancağında mescid, cami, kilise, meĢhed,

zaviye gibi dini müessese; hacı, Ģeyh, molla, fakih, aziz, sofu gibi Ģahıslarla ilgili birçok isim

vardır. Bunların sayısı 23‟tür. Bu sayı sancak genelindeki isimlendirmeler içerisinde ortalama %10‟luk bir orana tekabül etmektedir.

Dinî motif ve kiĢiler ile ilgili yer isimleri: Abdal Ali, Abdallar, Alifakih, Azizler, Ede,

Enbiyalar, Hacehaliller, Hızırilyaslık, Hocalar, İnsanfakih, İsahocalar, İshakfakihler, Hamzafakihler, Mikail, Musafakihler, Nebiler, Seyidseki, Sofular, Şeyhköy, Şeyhler, Kızılkilise,

Alakilise, Alacameşhed35

.

ġahıs Adları ile Ġlgili Yer Ġsimleri

Alâiye, insan veya Ģahıs adları ile isimlendirme açısından çok zengin bir sancak konumundadır. Çünkü XVI. yüzyılın baĢlarında Antakya sancağındaki isimlendirmelere

baktığımız zaman 726 yer isminden 153‟ü Türkçe isimlerdir. Bunlardan sadece 3 tanesi Ģahıs

ismi ile anılan yerlerdir36

. Aynı dönemde Alâiye sancağında 47 yer ismi Ģahıs ismi ile anılmaktadır. Bu da yaklaĢık 1/5‟lik bir orana tekabül etmektedir. Anadolu geneline bakacak

olursak, Hacı ile ilgili köy ismi 318, Ali 200, Hasan 84, Osman 74, Ahmed 65, Ömer ismi 41

yer adında geçmektedir37

.

ġahıs ismi ile ilgili yer isimleri: Ahmedler, Akarslan, Alişalar, Atabeğ, Bayramluviran, Çobanaliler, Çullahishaklar, Davudlar, Divane Ahmedler, Emirilyaslık,

Hacıahmed, Hacıhamza, Hacıköy, Hacıoğlu Hacıyakuplar, Halillü, Hamit, Hürremşeh,

İdrisler, İshak, İsalar, Karacaisa, Karafazıllar, Karahaliller, Manzalar, Muradlar, Musalar, Naib İbrahim, Nasuhlar, Ömeranlar, Sadıklar, Sarımahmudlar, Saruhaliller, Sevinçhacı,

Şemseddünler, Şerafüddin, Urumtaş, Yahyalar, Yakuboğlu, Yakuplar, Yakupşeyhlü, Yusuflar,

Zekeriyalar38

.

31 Karabuynuzlu köyü, göçebe iken XXI. yüzyıl sonlarına doğru yerleĢik hayata geçen yörüklerdendir

(BOA, MAD.d., 22011). 32 Narağacı ve Burçaklar köyü, tahrir defterlerinde bu isimler ile geçmeyen köylerdendir. Bu her iki köy,

yerleĢim yerlerine yakın olan mezraların sonradan köy olarak adlandırılması ile oluĢan köylerdendir (

Bkz. Özkan, a.g.e., s. 40vd.). 33 BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi (BOA), Maliyeden Müdevver Defterler Katoloğu (MAD.d.,) 22011, s. 1-

14. 34 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48. 35 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48. 36 Gündüz, a.g.m., 141, 148. 37 Aksan, a.g.m., 114. 38 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48.

177

Selim Hilmi ÖZKAN

Hayvanlar Ġle Ġlgili Yer Ġsimleri

Diğer sancaklarda olduğu gibi hayvan adlarının da Alâiye sancağında yer ismi olarak

kullanıldığını görmekteyiz. Bu kullanımlarda Türklerin kutsal saydıkları hayvanlar da bunlar

arasındadır. Mesela Geyik Dağı, Kurtlar, Kurtderesi bu isimlerdendir. Bölgede taĢıma amaçlı kullanılan hayvanlardan “deve” ismi de kullanılan yer isimlerindendir. Hayvan isimleri

arasında kuĢ isimlerinin fazlalığı dikkat çekmektedir. Bunlar, Güğercin, Kartal ve Doğan‟dır.

Hayvan adlarından kaynaklanan isimlendirmenin oranı %5 civarındadır.

Hayvanlardan kaynaklanan isimler: Balıklağu, Boğacıklar, Boğataş, Çakalkuzu,

Devecikler, Deveciler, Güğercinlik, Kartallık, Kurdlar, Kurtderesi, Sığırlık, Toğancı’dır39

.

Zıtlık Ġle Ġlgili Yer Ġsimleri

Anadolu‟nun birçok yerinde zıtlık ifadeleri ile isimlerin yerleĢim yeri ismi olarak kullanıldığını görmekteyiz. Alâiye sancağında da, diğer yerleĢim yerlerinde olduğu gibi

isimlerin zıtlık ifade eden kullanımlarından da yararlanılmıĢtır. Bunlar arasında renk

anlamında zıtlık ifade eden “ak”, “kara”; yönsel zıtlık ifade eden “kara”, “kızıl” kullanımı en çok kullanılanlarındadır. En dikkat çeken zıtlık kullanımı ise “Kiçihuma”-“Uluhoma” ile

“Kiçikurgurum” - “Ulukurgurum” kullanımlarıdır. Kiçi kelimesi küçük anlamında, ulu

kelimesi de büyük anlamındadır. Benzer bir kullanım da bugün Isparta‟nın ilçesi olan Keçi(Kiçi)borlu ilçesi ile Uluborlu ilçelerinin isimleridir.

Boy, Oymak ve AĢiret Adları ile Ġlgili Yer Ġsimleri

Boy, oymak veya kabile adlarının tabiata veya yerleĢim yerlerine isim yapılması

Türklerde çok eskiden beri yaygın olan bir gelenektir40

. Fakat Oğuz boyuna mensup isimlerin Alâiye sancağında çok az kullanıldığı görülmektedir. Sadece boy ismi ile Salur ve AvĢarlar

kullanılmıĢtır. Bunun dıĢında bugünkü GündoğmuĢ ilçesi sınırlarında bulunan (U)Oğuz yaylası

ve bir mevki ismi olarak kullanılan (U)Oğuzbükü ismi de bu sınıflandırma arasına girebilir41

. Alâiye sancağı Yörük ve AĢiretler açısından çok zengin bir bölgedir. 132 yerleĢim yerinde

bunların yaĢadığını söyleyebiliriz. Fakat bunları diğer kategoriler içerisinde değerlendirdiğimiz

için bu AĢiret ve Yörük yerleĢim yerlerinin sadece isimlerini vermemiz yeterlidir.

Alâiye livasında bulunan Türkmen-Yörükan AĢiretlerin listesi42

: Avşar, Yahyalar, Davudlar, Çerçi, Bucakavşar, Hacı Yakuplar, Karagöz, Karakaya, Çengerli, Göçeri, Şamlu,

Saru Musalı, Avsallar, Tatarlar, Çakal, Karaisa, Karadere, Akşahab, Zengüle, Kapu, Esedli,

Çepeli, Göbeller, Çömlekçi, Çömlekçi (namı diğer Harbendeli), Tartar, Karalar, Şemseddinlü, Delüler, Küçüklü (nam-ı diğer Çanaklu), Karataş, Asiyanlu, Kebe, Torbalı, Kızılcaköy, Piri,

Zekeriyya, Kıllu, Kızılkilise, Kabaklu, Yuları, Betrelü, Kestel, Sadıklar, Ortaköy(Malan),

Uzunlar, Balcılı, Bayır, Orhan, Sığırlı, Şarabsa Göçebesi, Karain, Karaköy, Kızılca, İkizce, Aydolin, Azizler, Üzümlü, Bıçakçı, Arab, Penbeli Karalısı, Senir, N(L)amras, Güney,

Karacalar, Bayramlu, Ahmedler, Derziler, Taşcılı, Çilingirli, Hamzalar, Keller, Kemer,

Yeniceli, Sevinç Hacı, İdrisli, Mihmatlar, Çiller, Kızıldepe, Oruçhanlu, Yusuflar, Oğuzlu,

Sofular, Sarular, Kuyumculu, Karaağaç, Kırıklar, Katrancı, Ömerler, Bereketli, Çavuşlar,

39 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48. 40 Çakar, a.g.m., 90. 41 U(O)ğuz yaylası ile (U)Oğuz bükü tahrir defterlerinde geçmemekle birlikte halk dilinde çok

eskilerden beri yaygın bir Ģekilde kullanılmaktadır. 42 Bu Türkmen-Yörükan taifesinin bir kısmı yerleĢik halde bir kısmı da göçebe halde yaĢamaktadır.


Hamzafakihli, Demircüler, Akbaşlar, Dereköy, Muradlı, Kaplancı, Yakublar, Kartallı, Salur,

Musafakihli, Yeniceköy, Aşıklar, Abtallar, Mihmatlı, Emirler, Ören, Satılmış, Hocalar,

Hisarbeyli, Kurdlar, Kulaklar, Saru Mahmudlu, Gencek, Sivrikaya, Mikail, Seki, Hacı Alili,

Keçilü, Enbiyalar, Eğlence, Toğancı, Hurmalı, Hurşidler, Çakallar, Karahaliller, Şeyhler, Armağanlar, Büklüce, Nasırlu, Çardak, Kargı, Kargıcak

43.

Meslek Adları ile Ġlgili Yer Ġsimleri

Alâiye sancağında meslek adları ile ilgili çok fazla yer ismi bulunmamaktadır. Osmanlı Türkçesinde meslek sınıflarını bildiren keresteciyan, baltacıyan, bıçkıcıyan,

küreciyan, tahtaciyan, çubukcuyan gibi genel kullanımların Alâiye sancağında da olduğunu

söyleyebiliriz. Bunların dıĢında Değirmenözi ve Kadıyakası gibi meslek adı olarak kullanılan

isimler de vardır.

Meslek adları ile ilgili yer isimleri: Değirmenözü, Kadıyakası, Baltacıyan,

Bıçkıcıyan, Çubukcuyan44

.

Milliyet Ġsmi ile Ġlgili Ġsimler

Millet ve milliyete dayalı isimlendirmeleri de Alâiye sancağında görmek

mümkündür. Bunlar “Arab” ve “Arabağlı” köyleridir.

Tarihi Mekânlar veya Kalıntılar ile Ġlgili Ġsimlendirmeler

Alâiye sancağında tarihi alanlar, kaleler veya mekânlar ile ilgili isimlendirmelerin de

olduğunu söyleyebiliriz. Mesela Karahisar, Akçahisar, Hisarcık gibi isimler bu tür

isimlendirmelerdendir. Bu konu da bir çalıĢma yapan Özcan BaĢkan, Türkiye Köy Adları

Üzerine Bir Deneme isimli çalıĢmasında, Hisar isimli köylerin daha çok Batı bölgelerinde gözüktüğünü söylemektedir

45.

Diğer Ġsimlendirmeler

Yukarıda sıraladığımız herhangi bir kategoriye girmeyen fakat oldukça anlamlı olan isimleri de diğer kategori arasında zikretmeyi uygun bulduk. Mesela bunlardan Malan,

incelemeye değer bir isimdir. Nağlu nâhiyesinin sınırları içerisinde bulunan Ortaköy,

Kayabükü, Semed, Köprülü, Bedan, Karaköy, Çaltı, Çamlıalan köylerinin bulunduğu alana

“Malan Goyağı” denir. Malan Goyağı köylerinden Ortaköy‟ün iki tane yaylası eski Türkçe yer isimlerindendir. Bu yaylalar Uğuz(Oğuz) yaylası ve Barçın yaylasıdır. Bu isimlerden Oğuz

kelimesini açıklamaya gerek yoktur. Fakat Barçın kelimesi üzerinde biraz duralım. Barçın‟ın,

Türkistan'da, Oğuz Türklerinin arasında yaĢamıĢ “Barçın Hatun” adı ile ünlü bir hatununun adı olduğu söylenmektedir. Uygur Türkçesinde bir kumaĢ türüne ve kadifeye de "Barçın"

denilmektedir46

. KaĢgarlı Mahmud da, Dîvânü Lûgati‟t-Türk adlı eserinde Barçın‟ın „ipekli

kumaĢ‟ anlamına geldiğini söylemektedir47

. Yine GündoğmuĢ, “Malan Goyağı” köylerine “Akıncı Bel”i ismi ile zikredilen bir geçit ile bağlanmaktadır. Bu isimleri ve örnekleri daha da

çoğaltabiliriz. Bu isimlerden Serhenk Selçuklularda sınır muhafızlarına verilen isimdir. Bugün

Serinyaka ismi ile anılan ve GündoğmuĢ ilçesi sınırlarında bulunan bu köy Alâiye sancağının

da sınır bölgesinde yer almaktaydı. Bük kelimesi de üzerinde durulmaya değerdir. Bük dere kenarlarında bulunan kıvrımlı çalılık alana verilen isimdir. Bölgede birçok “bük” ismi ile yer

43 Mehtap Akgül, “16. Yüzyıl ArĢiv Kayıtlarına Göre Alâiye‟nin Sosyal ve Ekonomik Hayatı ile Nüfus

ve Ġdari Taksimatı”, (YayınlanmamıĢ Doktora Tezi Ġstanbul 1989). 44 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48. 45 BaĢkan, a.g.m., 238. 46 Ahmed Caferoğlu, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ġstanbul 1968, s. 33. 47 Tahsin Tapur, “Barcın Yaylası(Karaman/Sarıveliler)”, Türk Coğrafya Dergisi, S. 51(2008), s. 39.

179

Selim Hilmi ÖZKAN

ve isim mevcuttur. Bunlardan bazıları, Uğuzbükü, Girenesbükü, Büklüce, Kayabükü vb. Seki

kelimesi de Türkçede birçok anlama gelmektedir. Alâiye sancağında bu kelime ile de

kullanılan yer isimleri mevcuttur. Akseki ve Seyidseki gibi.

Anadolu‟nun diğer yerlerinde olduğu gibi Viran ismi ile de isimlendirmelerin olduğunu görmekteyiz. Çukurviran, Viranyakası, Bayramluviran gibi isimlendirmeler bu tür

isimlendirmelerdendir. Bu tür isimlendirmelerin bölgenin diğer bir özelliği ile birleĢerek

oluĢtuğunu görmekteyiz.

Diğer kategoride yer alan isimler: Akseki, Bayramluviran, Beksere, Bertarbucağı,

Bucak, Bucakavşar, Bucakkışla, Bucaklu, Bucaktonrul, Bucakyavşi, Çaltı, Çukurviran,

Düşenbe, Serhenk, Ulucak, Aşıklar, Çavuşlar, Viranyakası48

.

Sonuç ve Değerlendirme

Sonuç olarak 1071 Malazgirt Meydan SavaĢı sonrasında Anadolu içlerine doğru

hızla ilerleyen Türkler, Akdeniz kıyıları ile birlikte Torosların iç kesimlerine doğru ilerleyerek

bu bölgeleri fethetmiĢlerdir. Bu fetihlerin bir sonucu olarak bugün Alâiye ilçesi sınırlarında olan Torosların iç kesimleri Orta Asya‟dan gelen birçok Türk boyu ve oymağı tarafından

yerleĢim merkezi olmuĢtur.

Bölgeye yerleĢen Türkler, yerleĢmiĢ oldukları yerlere yeni isimler vererek bölgenin ebedi Ģekilde TürkleĢmesine de yardımcı olmuĢlardır. Alâiye sancağına yerleĢen Türkler yer

isimlerini verirken çok değiĢik alanlardan isimler vermiĢlerdir. Kimi zaman doğa ile iç içe

isimler vermiĢler. Kimi zaman da kendi isimlerini vererek kendilerini veya vermiĢ oldukları

kiĢileri ölümsüzleĢtirmiĢlerdir. Zaman zaman da kutsal saydıkları hayvan veya nesnelerin isimlerini vermeyi de ihmal etmemiĢlerdir.

Sancak genelinde bazı isimlerin çift olarak kullanılmıĢtır. Mesela Kızılca, Kızılcaköy,

Kızılağaç, Şamludepe gibi isimler çift olarak kullanılan isimlerdendir. Bunun yanında bir yer ismi ikinci defa kullanılıĢı sırasında “diğer” Ģeklinde ifade edilmiĢtir. Akşahap, Diğer Şahap

gibi. Bir yerin ismi iki isimli ise tapu tahrir defterlerinde her ikisi de zikredilmiĢtir. Mahalle-i

Delüler nam-ı diğer Yakuboğlu, Karye-i Kenares, nam-ı diğer Güreniz, Cemaat-i Perakende-i

Karacalar nam-ı diğer Sadıklar, Karye-i Kondan ma Taşharman nam-ı diğer Ahmedler, Karye-i Görsetler nam-ı diğer Görsele ve Güner sınurı, Karye-i Bucak Tonrul nam-ı diğer

Yarpuz Tonrul gibi. Bu da buraya yerleĢen Türklerin eski isimleri kendi anladıkları Ģekilde

değiĢtirmelerinden kaynaklanan bir durumdur.

Alâiye sancağındaki yer isimleri, renklerle ilgili 38, coğrafi mekân ve fiziki çevre ile

ilgili olanlar 34, tarımsal ürünler ve bitki örtüsü ile ilgili olanlar 16, dini motif ve kiĢiler ile

ilgili olanlar 23, Ģahıs adları ile ilgili olanlar 43, hayvan adları ile ilgili yer isimleri 10, zıtlık ile ilgili yer isimleri 4, boy ve oymak adları ile ilgili olanlar 3, meslek adları ile ilgili olanlar 4,

milliyet ismi ile ilgili yer isimleri 2, tarihi mekânlar veya kalıntılar ile ilgili isimlendirme 3 ve

diğer kategorisinde 15 adet olmak üzere oniki kategoridir. Bu sınıflandırma sonuçlarına göre

bölgede kullanılan isimlerin çok büyük bir kısmının Türkçe veya TürkçeleĢmiĢ isimler olduğunu söyleyebiliriz. Türkçe olmayan Ģahıs isimlerinden kaynaklanan yer isimleri ise

Ġslamın etkisi ile kullanılan isimlerdir.

48 BOA, TT 166, s. 613-628; BOA, TT 990, s. 1-59; TKA, TT 172, s. 1-48.


KAYNAKÇA

ArĢiv Belgeleri

BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi (BOA), Tapu Tahrir Defteri(TT), 166, 990.

BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi, Maliyeden Müdevver Defterleri (MAD.d.,) 22011.

Tapu Kadastro Genel Müdürlü ArĢivi(TKGMA), Tapu Tahrir Defteri, 172.

Diğer Kaynaklar

AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, C. I, Cem Yayınevi, Ankara 1992.

AKGÜL, Mehtap “16. Yüzyıl Arşiv Kayıtlarına Göre Alâiye’nin Sosyal ve Ekonomik Hayatı ile

Nüfus ve İdari Taksimatı”, Ġstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Ġktisat

Fakültesi Türk Ġktisat Tarihi Anabilim Dalı (YayınlanmamıĢ Doktora Tezi), Ġstanbul,

1989.

AKSAN, Doğan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları,

Ankara 1998.

AMANOĞLU, Ebülfez, “Orhun Yazıtlarındaki Bulak Boy Ġsmi ve Türk Tarihinde Yansımaları”, Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21.

Yüzyıl konulu 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu, 2010, s.51-54.

Antalya Kültür Envanteri, (Akseki-İbradı-Gündoğmuş-Gazipaşa), T.C. Antalya Valiliği, Antalya 2005.

BAġKAN, Özcan, “Türkiye Köy Adları Üzerine Bir Deneme”, TDAY-Belleten, S. 319, Ankara

1970, s. 237-253.

BAYKARA, Tuncer, Türk Kültür Araştırmaları, Ġzmir 1997.

BAYRAKTAR, Nesrin, “Kara ve Siyah Renk Adlarının Türkçedeki Anlam ve Kavram Boyutu

Üzerine”, TÖMER Dil Dergisi, S. 126, Ekim-Kasım-Aralık 2004.

BAYRAKTAR, Nesrin, “Orhun Yazıtlarında Geçen Renk Adlarının Anlam Alanları Üzerine”, Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl konulu

3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu, 2010, s. 121-128.

CAFEROĞLU, Ahmed, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ġstanbul 1968.

ÇAKAR, Enver, “Halep Sancağında Türkçe Yer Adları”, OTAM, 11 (Ankara 2000), s. 83-107.

GÜLENSOY, Tuncer, “Anadolu Yer Adlarına Genel Bir BakıĢ” Prof. Dr. Dursun Yıldırım

Armağanı, Ankara 1998, s. 41-48.

GÜNDÜZ, Ahmet, “1526 Tarihli Tahrir Defterine Göre Antakya ve Çevresindeki Türkçe Yer

Adları Hakkında Bir Değerlendirme”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Dergisi, C. 5, S. 9 (2008), s. 141-160.

HACIGÖKMEN, Mehmet Ali, “XVI. Yüzyıl‟a Ait Tahrir Defterine Göre Alanya‟da Yer

Adları Hakkında Bir AraĢtırma”, Milli Kültür, S. 393, s. 29-38.

KARACA, Behset, XV. ve XVI. Yüzyıllarda Manavgat Kazası, Fakülte Kitabevi, Isparta 2010.

KAYMAZ, Zeki, “Türkiye Türkçesi ve Ağızlarında Renk Bildiren Kelimelerin KullanılıĢı ve Sistematiği”, Türk Dili AraĢtırmaları Yıllığı Belleten, (2000) 1997, s. 251-341.

KÖPRÜLÜ, Fuad, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ötüken Yayınları, Ankara 1994.

181

Selim Hilmi ÖZKAN

ÖZ, Suat, Evliya Çelebi Seyahatnamesi‟ne Göre Anadolu‟da Yer Adları, Kırıkkale

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi),

Kırıkkale 2007.

ÖZKAN, Selim Hilmi, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Gündoğmuş (Kise ve Nağlu Nahiyeleri), Alanya Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Alanya 2011.

ÖZKAN, Selim Hilmi, “XIX. Yüzyılın Ġkinci Yarısında Alâiye Sancağının Ġdarî Yapısı ve

Nüfus Durumu”, TÜBAR, S. XXIX, Bahar, 2011, s. 275-291.

ÖZKAN, Selim Hilmi, “XVI. Yüzyıl Sonlarında Tomarza, Tomarza ve Kayseri Çevresinde

Oğuzlar”, History Studies, Volume 2/3, 2010, s. 273-284.

TUNÇEL, Harun, “Türkiye‟de Ġsmi DeğiĢtirilen Köyler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler

Dergisi, C. 10, S. 2, Elazığ 2000, s. 23-34.

ġEKER, Mehmed, Fetihlerle Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması, TDVY, Ankara 1991.

TAPUR, Tahsin, “Barcın Yaylası(Karaman/Sarıveliler)”, Türk Coğrafya Dergisi, S. 51,

Ġstanbul 2008.

YAKUPOĞLU, Cevdet, “Kastamonu ve Çevresinde Meyve Ġle Ġlgili Yer Adları(13-15.

Yüzyıllar” Turkish Studies, Volume 3/5 Fall 2008, s. 420-451.

YEDĠYILDIZ, Bahaddin, “Türkiye‟de Yer Adı Verme Usulleri”, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, 11-13 Eylül 1984, Ankara 1984.


Harita 1: 1530 Yılında Alâiye Livası

(Muhâsebe-i Vilâyeti Anadolu Defteri-166, s. 193)

XVI. Yüzyıl Kayıtlarına Göre Alâiye (Alanya) Sancağında Yer Adları Üzerine Bir İnceleme

Documents

Transcript of XVI. Yüzyıl Kayıtlarına Göre Alâiye (Alanya) Sancağında Yer Adları Üzerine Bir İnceleme