Vol. XXIX. No. 7 July, 2016 - WordPress.com
-
Upload
khangminh22 -
Category
Documents
-
view
1 -
download
0
Transcript of Vol. XXIX. No. 7 July, 2016 - WordPress.com
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 1 -
Chairman
C. Lalrosanga
(943615-1168)
Editor
Lalrinthara Pachuau
( 986235-8768 )
Jt. Editor
Zothantluanga
(986239-9462)
K. Lallawmzuala
(986230-0576)
News Editor
Vanlaldinpuia
(943615-5739)
Members
Peter Lalsanga
P.C.Lalzoliana
Lalthangliana
Vanlalhuma
Lalchhuanawma
P.C.Lalrintluanga
Laldinpuia
Manager
Zothanliana
(986259-3245)
Publisher
Dr.R.Lalengmawia
(943619-6952)
Advisers
Revd. Chuauthuama
Dr..Lalnunsiama Colney
Vol. XXIX. No. 7
July, 2016
- 2 Mizoram Science Journal, July, 2016
Ed it or ia l
BUL |AN |HAT – DUHTHLANNA DIK
Mi tinin mahni eizawnna tur kan buaipui \heuh a, chumi atana rahbi hmasa
chu zirna hi a ni a. Tun lai khawvel inher danah hian zirna lama
background \ha leh \ha lo hian eizawnnaah kawngro a su thui hle a ni. Hemi
atan hian zirna kawng hrang hrang kan thlang a, hah takin kan zir \hin a ni.
Eng thil pawh ti dawn ila, bul \anna dik chu duhthlanna dik hi a ni. Duhthlanna
dik tak hmanga thil kan tih chuan kan bul \anna a \ha hle tihna a ni. Zirna
kawngah emaw eizawnna kawngah emaw pawh ni sela duh thlan dik a
pawimawh hmasa ber. Kan mizia nena inmila kan eizawnna tur thlan thiam hi
a finthlak ber fo. Mathematics thiam lo takin Engineer nih \alh a tum chuan
chu chu duhthlanna dik a ni thei lovang. Eizawnna tur kawng hrang hrang
ngaihtuah hnuah kan tuina leh nuam tih zawng, kan mize mil bawk si thlang
thiam ila chu chu bul \an dan \ha ber a ni phawt. Aizawl a\anga Lunglei kal
tumin hmar lam a pan hmasak tlat chuan kual takin thleng ve thei pawh ni se
a tan chuan \ul lova tha leh zung sum leh pai tam tak senna mai a ni. Lunglei
tlangdung zawh nghal mai se a tan chuan a thil tum pannaah duhthlanna dik
a ni ngei ang.
|hianten chumi chu a \ha an tih vang ringawtin pawngpaw bawh huam suh. A
titu tur nangmah kha i pawimawh ber a; chuvangin i tuina kawng a ni em tih
ngaihtuah phawt la, duhthlanna siam chauh ang che. |hianten an duh loh
zawng pawh ni se \ha i ti a, i tuina lam a nih phawt chuan maltlat ngam ang
che.
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 11 -
(Chhunzawm tur)
8. IIT, Chennai
Course: B.Tech/BE - Computer Science & Engg
Eligibility: 10+2 PCM/ Admission test IIT-Jee
9. Bharathiar University, Coimbatore.
Course: 5 years Integrated M.Sc Software Engg
Eligibility: Higher Secondary with Mathematics/ Business Mathematics and any
two subjects from Physics, Chemistry, COmmerce, Accountancy, Statistics,
Computer Science and Electronics, Entrance test - notification April, Test: July
10. Coimbatore Institute of Technology, Coimbatore
Course: B.Sc Applied Sciences - Computer technology & 5 year Integrated M.Sc
Software Engg
Eligibility: 60% marks 10+2 PCM/ Pass in Higher Secondary with Physics,
Chemistry, Maths or Commerce with Computer Science
11. PSG College of Technology affiliated to Bharathiar University, Coimbatore
Course: 5 years Integrated M.Sc Software Engg
Eligibility: Higher Secondary with Maths/Business Maths and any two subjects
form Physics, Chemistry, Commerce Accountancy, Statistics, Comp Science and
Electronics securing not less than 85% marks aggegrate in Mathematics/Business
Mathematics/ Admission test, notification April, Test: July
12. University of Delhi, Department of Computer Science
Course: 4 year Bachelor of IT (BIT) & 3 year Bachelor of Information Science
(BIS)
Eligibility: Pass 10+2 with minimum 50% marks in aggregate with English, Maths
or Computer Science/Computer Application of 3 year Diploma in any branch of
engineering in Polytechnic. Admission test notification in April. Test: July
13. Apeejay Institute of Information Technology, Gurgaon.
Course: 4 years B.Sc Honours in Software Engg & 4 years B.Sc Information
Systems Engg
Eligibility: 10+2 with 50% marks PCM and English
Entrance test: Notification July, Test: August
- 12 Mizoram Science Journal, July, 2016
BOHR’S ATOMIC MODEL – QUANTUM MECHANICS
TARMIT A\ANGIN
Krista Roluahpuia, IIT Bombay
Thuhma
Rin aiin hna ka ngah ta a. A hma angin science article ka lo thawh tam thei ta lo a; pawi ka
ti hle a ni! Tun \umah hian quantum mechanics lo lan chhuahna tak tak – old quantum
mechanics an tih mai – Bohr’s atomic model dik famkim lohna chu ka lo thlur dawn a.
Mathematics hi a pawimawh a, chuvangin equation hriat chian ngai ka tih chu ka lo ziak thla
zel dawn a ni.
Bohr’s atomic model sawi hmasa phawt ang
Bohr’s atomic model, 1913 daih tawha hmuhchhuah, quantum mechanics bul pawimawh lo
\antu kha kan zir tawh turah ka ngai a. Khatah khan point 3 lian deuh deuh a awm a:
1) Electron hian nucleus a hel a.
2) Electron hian nucleus hi planet-in Ni a hel ang hian kal kualna, orbit a nei a. Chu a
hel kualna chu nucleus a\anga inhlat dan indawtin a awm a.
3) A hel kualna, orbit pakhat a\anga a hel kualna hmun dangah a insawn khan energy
a hloh emaw a neih belh thei tih a ni.
Figure 1: Bohr’s atomic model
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 13 -
Figure 1-a inziak ang hian electron-te chuan nuclues helna an nei a. Chu’ng a helna-te chu
‘n’ hlutna khian a entir a. Entirnan: ‘n’ hlutn khi 1 a nih chuan a helna hmsa ber (first orbit)
a ni anga, chutiang zelin ‘n’ hlutna 2 a nih chuan a helna hmsa ber dawttu (second orbit) a ni
mai dawn a ni. Point number 2 leh 3-na khi thuhmun angah pawh a ngaih theih a. Electron
hi an helna pakhatah (orbit) an awm chuan chakna (energy) an neih zat a pangngai reng tur
a ni a. Mahse helna dangah an pakai chuan energy an hlauh emaw an neih belh dawn a ni.
A lemziaka a lan dan ang khian nuclues lam hawi zawnga a insawn chuan chakna (energy)
a pe chhuak ang a, amaherawhchu nuclues hlat lamah a insawn a nih chuan energy a neih
belh thung dawn a ni.
Bohr’s atomic orbital-ah electron chu han dah chhin dawn teh ang
A chunga ka sawi ang khian Pu Bohr – a khan electron kha a helkualna (orbit) pakhatah
awm chuan chakna thahrui a neih emaw a pekchhuah emaw loh chuan a awm chhunzawm
char char \hin a ti a ni a. Tunah hian electron chu a helna orbit inkarah khian a awm thei em
tih kan enchhin dawn a ni. Bohr’s model-ah khan electron orbit radius kha a hnuai ami ang
hian kan nei tih kan hria a:
2
2
24n
mern
hοπε= (1)
m leh
e
hi elctron rih zawng leh an charge kha a ni a. Hemi orbit chungah chiah khian a
hnuai ami khu a awm veleh a:
22
2
2
1 )1(4
+=+ nme
rn
hοπε
(2)
Equation (2) a\angin (1) khi ka paih chuan an orbit hlat zawng kan hmu thei ang a:
nme
nme
r 24
~124
2
2
2
2hh οο πεπε
+=∆ (3)
Khilaiah khian 12 +n hian n2 a tluk ka tih theih chhan chu elctron orbit hi nulues a\angin a
hla a, a radius a lian tihna a nih chu. A nih chuan 1 hi kan dah \ha thei (approximate) tihna a ni.
- 14 Mizoram Science Journal, July, 2016
Uncertainty principle-ah let leh lawk teh ang
Uncertainty principle hi quantum mechanics lo hring chhuaktu leh kan thupui khel mek lo pe
chhuaktu a ni a, a hmaih theih loh a ni. Uncertainty principle kha momentum leh space ang
zawngin heti hian kan ziak thei a:
h≥∆∆ rp (4)
Electron awmna kha nuclues a\angin hla viau ta se, nuclues a\anga potential enrgy khan
engmah a va tithei tawh lova, chuvangin electron enegry kha kinetic hlawm nei angah kan
ngai thei anga, hetiangin:
m
pE
2
2
= (5)
Emaw hetiang pawh hian kan ziak leh thei a:
pm
p
m
ppE ∆=
∆=∆
2
2(6)
Or Ep
mp ∆=∆ (7)
Mahse m
p hian tlukpui a nei a, chu chu nulues a hel kualna chak zawng velocity, ν kha a ni
a. Bohr’s angular momentum postulate hmang khan heti kan nei thei a:
hnrm =ν
(8)
Or
mr
nh=ν
(9)
A nih chuan, equation (3), (4), (7) leh (9) hmang hian hei hi kan nei thei a:
2222
4 1
32 n
meE
o
=∆
hεπ (10)
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 15 -
Bohr’s radius chhunga electron dah tum thupuiah lut leh tawh ang
Equation (10) khi chik takin a lo chhuah dan kan en chuan electron-in orbit inkarah energy
a neih theih zat, uncertainty in energy a lo ni a. Bracket chhung hlutna khi han chhut ta ila heti
ang hian a lo chhuak dawn a ni:
( ) eVn
E2
16.13=∆ (11)
A nih leh orbit-ah electron a awm khan eng zat nge energy a neih kha? Hetiang hian a ni
tiraw?
( ) eVn
En 2
16.13= (12)
Equation (11) hian uncertainty in energy kha a hril a, equation (12) erawh hi chuan khawi
orbit-ah pawh awm se a energy zat kha a pe bawk a ni. Chutiang a nih chuan equation (11)
hi (12) a\angin paih ta ila, heti ang hi kan hmu ang:
0=∆− EEn (13)
Uncertainty in energy khi a tam khawp mai a, electron energy-in orbit-a energy a neih zat
nen kan khaikhin chuan a inang reng a ni. Equation (13) a a lan dan ang hian an danglamna
chu zero a ni a. Hemi awmzia chu electron-te kha orbit-ah an awm reng thei lo tih a ni. Tin,
orbit inkarah pawh an awm thei chuang lo tihna a ni tel bawk.
Quantum mechanics chuan a zu zawng chhuak ta a!
Equation (13) ka hrilhfiah dan khi kan hrethiam em aw… Uncertainty energy leh energy
pangngai intluk tih awmzia chu quantum mechanics tarmit a\ang chuan electron-te hian awmna
bik an nei lo a, an che reng a. Particle angin a ngaih theih tawh lo a, electron chu hmun tinah
a awm zawk a lo ni. Man tum pawh ni ila awmna ber pawh a neih loh avangin kan man thei
dawn lo a. Pawl hniam zawka eletricity leh magnetism vela ‘field’ kan zir ang khan electron
chu field angin kan lo represent a lo ngai tawh a ni. Chu field chu ‘space’ (hmunruak) ah
hian a inzam chhuak a ni.
Chuan hydrogen atom lo ngaihtuah ta ila, a chhunga electron chu field angin kan sawi angai
ta a, chu chu orbital kan tih alo ngai tawh ang. Helaia orbital ka tih Pu Bohr-a orbit nen
ngaihpawlh miah loh tur a ni a. Electron chuan orbit a nei lo a, radius pawh a nei chuang lo a,
chumi awmzia chu electron chu particle anga kan ngaihna kha dah \hat rih a ngai tihna a lo ni.
- 16 Mizoram Science Journal, July, 2016
A hmaa kan zir tawh \hin ang khan orbital
chuan pianhmang hrang hrang a nei a, s orbit
chu a mum a, chutiang zelin p orbit pianhmang
chu a laiah rekin a sawl kha a ni a.
A nih chuan mathematics takin electron chu
wave function hmangin kan ziak ta \hin tawh
zawk a. Wave function chuan electron field
chu a represent a. Space (hmun) leh time
(hun) ah a innghat tlat a. Space a danglamin
a danglam thei a, chutiang zelin field chu
(electron sawi aiah hmang tawh ang) hun a
danglamin a lo danglam ta \hin a ni.
Wave function chuan nihdan a nei ve a
Mathematics lamah khan function tam tak
kan nei a. Nihdan inang lo tak tak an ni hlawm
a. A \hen chu continous (inzawm) an ni a, a
\hen chu a laklawhah a chat a. Chutiang zelin
danglamna an nei \heuh a. He electron field
sawi nan-a kan hman electron nihphung
zawng zawng kengtu wave function, ( )tx,Ψhian nihphung a nei a.
A hmasa berah chuan wave function hi lian
tak, infinite a ni thei lo a. Chumi awmzia chu
mihring kan chhiar theih zat tam zawng a hen
a ngai tihna a ni a. A chhan chu electron kan
hmuh theihna, probabilty density khan infity
a tluk ve mai dawn a, chu chu thil ni thei miah
lo a ni. A pahnihnaah chuan wave function
chu a continous, inzawm a ngai a. A lai
laklawhah emaw a bung thei lo a ni. Chumi
awmzia chu step function kan tih angte kha a
ni thei lo tihna a nih chu. A dawt lehah chuan
( )tx,Ψ
hian value, hlutna pakhat chauh a
nei tur a ni. A nih chuan graph kual nguai,
x – axis a\anga chhiara y – value pakhat aia
tam nei thei zawng zawng kha a rem lo tihna
a ni. A dang pahnih pawh a la awm a, article
lo chhuak leh turah kan thai lang tawh mai
dawn nia.
Ti-tawp tawh ang
Atomic model lo chhuah chhoh dan kha kan
la hre \heuh ang a. 1902 khan cubic model
an lo sawi chhuak, propose a. Plum-pudding
model chu 1904-ah an propose veleh a.
Hemi kum vek hian Saturnian model tih chu
an sawi chhuak leh ta a. Kum 7 vel zet a vei
hnuah Rutherford model, rintlak tak mahse
classical mechanics lam tarmit a\anga lo piang
chhuak chu a lo lang veleh a. A rintlak hle a
mahse quantum mechanics tarmit a\angin
Pu Bohr-a khan a thlir veleh a, Bohr’s model
chu 1913-ah a lo piang chhuak ta a ni. A
rintlak hle naa amaherawhchu Pu de-Broglie
leh Pu Heisenberg-a te an lo lan hnu khan a
dikhlel a ni tih hriat chhuah a ni ta a. A
chunga mi khi a dik lohzia proof dan leh
sawifiahna chu a ni. Lo chhuak leh turah
chuan khi wave function khi kan chawk
chhuak dawn a ni. Wave function kan tih
khan electron kan sawina a ni tih kha hre
reng ila. Electron chu kan hrechiang deuh
deuh dawn tihna a nih chu.
(Krista Roluahpuia hi India ram zirna in
\ha berte zinga mi IIT Bombay-ah
Physics-ah PhD a zir mek a, rei lo teah a
rawn zo thei tawh ang. Buai chung
chunga article \ha tak tak min rawn
ziahsak thei \hin hi kan lawm hle).
- 20 Mizoram Science Journal, July, 2016
Controller tih ve thung hi chu Touch Sensor leh Processor inkar lo zawm saktu
Device sawina a ni. Controller in a lo tih ber chu Touch sensor in a lo dawnsawn Touching
Location nena inkungkaih information te chu lakhawmin processor in a lo hriatthiam theih
ngeina tura Information lo pek hi a ni. Controller chuan processor nena inzawm tur (interface)
chu a lo thliarhran sak \hin bawk a ni. Touchscreen technology keng tel Monitor ho ah hian
Touchscreen hnungah External Cable pakhat hi a keng tel \hin.
Software Driver ve thung hi chu Touch screen leh Processor te hna an thawh dun
theihna tura PC Application pakhat ve mai a ni. Controller ina a lo thawn chhuah information
te chu PC or Mobile Phone Operating System in lo hrethiam thei turin a lo pui a ni.
Touchscreen hoah hian a tlangpui thuin Technology chi hrang pali (4) a awm a,
chungte chu Capacitive touchscreen, Resistive touchscreen, Surface Acoustic Wave (SAW)
touchscreen technology leh Infrared Touchscreen te an ni. Capacitive Touchscreen
technology hi Finger Touch (kut nen) direct a hman theih KIOSK Applications-ah te an
hmang ber \hin. Capacitive Touchscreen te hi hun rei tak daih, rang mai mai theilo tur glass
in an siam tlangpui. Chung Glass Overlay chungah chuan electric charge khawlkhawm thei
Coating Layer pakhat a awm a ni. Glass Overlay kil tinah chuan Oscillator Circuit te dah a
ni a, glass surface kut a va deh khan Oscillator Circuit-ah te chuan Frequency a lo danglam
ta \hin a ni. Chu frequency a danglamna chu touchscreen controller chuan a lo teh a
touchscreen location chu a lo chhut sak a, PC ah User in a lo tihduh Instruction chu a thawn
ta \hin a ni. Capacitive Touchscreen te hi Tel, Vaivut leh Tuihuh ah te awlsamte a tihfai leh
theih mai a nih avangin kan hman zin tur deuh Device-ah te hman a ni tlangpui \hin. Resistive
Touchscreen Technology ve thung hi chu POS (Point of Sale) Service tia sawi Super Market
leh Hotel, Restaurant leh Public Centre-ah te hman a ni tlangpui ve thung a ni. Resistive
Touchscreen te hi nemtak leh zawitak Flexible Top Layer leh sak deuh \alh Rigid Resistive
Bottom Layers pahnihte chawhpawlh a siam a ni. Chung Layer pahnih te chu Spacer Dols
te nen daidan a ni. Flexible Top Layer chu thil pakhat khatin a va nem khan chu a nemna
laiah tak chuan Resistive Bottom Layers leh Internal Electric Contact pakhat a lo insiam a,
chu electric contact chu controller in a lo teh leh a Touching Location a lo ruahman sak \hin
a ni. Touching Location awmdan a zirin User instruction chu Processor-ah thawn lehin a
chhunzawm leh a ni.
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 21 -
Surface Acoustic Wave hi chu Naupangho
infiamna field chhunga Game Khawl te, Bank
leh Factory Controllroom-ah te an hmang
tlangpui. SAW Touchscreen Technology ah
hian Ultrasonic Waves te chu Touchscreen
Panel ah a pechhuak \hin a ni. Panel chu thil
pakhatin va tawk tase Ultrasonic Waves-ah
danglamna a lo siam nghal a, controller chuan
chu a danglamna a zirin Touching Location a
lo chhinchhiah leh nghal \hin a ni. Chung a thil chhinchhiahte chu controller a\angin PC-ah
Processing ti zel turin a thawn leh \hin a ni.
Infrared Touchscreen ve thung chu Panel pakhat leh
a opposite tlangah Infrared LED (Light Emitting Diode) leh
Photo Sensor te chu vuah kawpa hmanna a ni ber mai.
Infrared LED leh Photo Sensor te avangin engzung (light
beam) te chu Display chungah a lo awm ta a ni. Thil pakhat
khatin Panel rawn tawk ta se chu laiah chuan eng chu a lo
danglam ta a, chu chu Photo Sensor chuan a lo teh fela
Touching Location fix sakin Controller-ah a thawn chho leh
a ni. He Technology hi Resistive leh Capacitive Touchscreens
te chuan mawhphurhna an lo la chhawng leh ta a ni.
Smartphone leh Tablet tamtakah
Resistive Touchscreen Technology
hman a ni a,tunlai smartphone
changkang tak tak (High End phones)
ah te erawh Capacitive Touchscreen
Technology hi an hmang thung a ni.
- 22 Mizoram Science Journal, July, 2016
-Lalrinthara Pachuau
Mizote hi thil a dik leh dik loh, belhchian a dawl leh dawl loh ngaihtuah hmasa lova
chaw tak khuka khukpui hluai mai ching kan ni ve reng reng niin a lang a. Kum 2012 chhova
Nibiru kan hlauhzia te kha! |henkhat lah chuan biak inah pathian thu sawinaah te intih\haihna
atan kan sawi tel hram bawk a nih kha. Thil kal daih tawh ni mah sela i han thlir let leh ang
hmiang. 21 Dec 2012-ah khan planet pakhat lianpui mai Nibiru an tih mai chuan khawvel hi
a rawn su dawn nia ngai pawl an awm a. He article-ah hian Nibiru chanchin kha kan tuai
thar leh dawn a ni.
Nibiru chungchang
kan luhchilh hmain a \obul
hre fiah tak tak tur chuan
universe leh kan solar
system chanchin tawi tein
kan tarlan hmasak phawt a
ngai ang. Hei bakah hian
solar system-a planet an
hmuhchhuah dan leh a dang
an la zawn mek dan kan
sawi tel loh chuan Nibiru
chungchang hi kan fiah thei
tak tak dawn chuang lova,
chuvangin Nibiru tak tak
kan sawi hmain a chhehvelah thui fe kan kual
hmasak a ngai dawn a ni. He article-ah hian
puithuna leh hmanlai thawnthu a\anga Nibiru
lo irh chhuah dan sawi kan tum lova,
Scientist ten Planet-X an zawn dan leh chumi
kal zelin Nibiru a lo hrin chhuah dan sawi
kan tum ber dawn a ni.
Universe han tih mai chuan van pum
pui hi a ni mai e. Chutah chuan Ni, thla arsi,
planet, simeikhu, blackhole, brown
dwarf…kan thil hriat zawng zawngte an awm
kim vek a ni. Arsi tam zawng lah chhiar sen
rual loh niin chung arsite chu tluklehdingawn
bial intelkhawmin arsi hlawm khawmna
hmunpui Galaxy an siam a. Kan awmna
galaxy hi Milky way galaxy an ti. Chutiang
galaxy chu tluklehdingawn eng zata tam nge
vanah hian awm ang tih lah chu tumahin an
hre hek lo. Kan awmna solar system pawh
hi milky way galaxy lairil a\anga light year
27,000 vela hlaah a inher ve laih laih a, chu
galaxy laimu chu helin kan zavai mai hian kan
her dual dual mai a ni. Solar system kan tih
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 23 -
chuan Ni leh planet 9 te (Pluto tiamin) a huam
a ni. Ni a\anga a hnaih dan indawtin chung
planet 9 te chu – Mercury, Venus, Earth,
Mars, Jupiter, Saturn, Uranus, Neptune leh
Pluto te an ni. Mahni kawng bik \heuh neiin
heng planet te hian ni chu an hel dawr dawr
mai a ni. Ni a\anga khawvel hlat zawng hi
1AU (Astronomical Unit) an ti a, hei hi
150,000,000 km-a thui a ni. Solar system
huam chhung emaw a hnaivai deuh chin emaw
sawi nan AU hi an hmang mai \hin. Solar
system pum pui len zawng hi a lai
hawlhtlangin 11,000,000,000 km vela zeta
zau a ni a, chu chu zau viauin hre mah ila
galaxy lenzawng nena khaikhin chuan
arhmai tiat lek tih pawh hian a sawi fiah zo
lovang. Hemi chin hi Solar system leh a
kaihhnawihah chuan tawk phawt mai sela,
thu dangah kan pakai tawh a niang chu.
Planet hmuhchhuah leh an zawn zel dan
Kum 1781-ah khan Sir William Herschel
chuan Uranus hi a lo hmuchhuak tawh a.
Planet dang pawh la awm ngeiin an ring a.
Uranus an hmuhchhuah hnuin kum 1840
chhovah khan French Mathematician Urbain
Le Verrier chuan Uranus chetvel dan ngun
taka a zir hnuin a kawng kal tibuaitu awm
ngeiin a ring a. Chu chu la hmuhchhuah loh
planet lian tawk tak, hipna ngah tak, uranus
orbit aia hla zawka awm vang a nih ringin
Newtonian mechanics hmangin a awmna tur
hmun a chhutchhuak a. He a thil chhut chhuah
hi German astronomer Johann Gotfried Galle
a thawn ta a. Ani hian Le Verrier-a sawina
hmun takah chuan Planet thar Neptune chu
kum 1846-ah khan a hmuchhuak ta a ni.
Neptune pawh chu Uranus ang
thovin a che vel chu a nghet lo riau hian a
hriat a, a hma ang thovin planet dang, neptune
che vel lo tibuaitu awmin an la ring ta fo a,
chu chu an chhuizui leh ta char char mai a ni.
Kum 1846 – 1930 chhung khan astronomer
leh Mathematician ten observation leh
theory hmangin an zawng ngat ngat a,
amaherawhchu hemi hun chhung hian
tumahin Neptune piah lamah planet an
hmuchhuak lo.
Planet - X chu
Kum 1894-ah American
Astronomer Percival Lowell chuan William
Pickering-a puihnain Arizona-ah Lowell
observatory a din a. Heta \ang hian vana
arsi che velte leh planet thar zawngin an
telescope \ha zet mai chuan van lam khi an
vil thur thur reng mai a ni. A hmalama kan
chhiar tak ang khan a theory chuan planet
dang la awm ngeiin an hre si, an hmuchhuak
thei mai bawk si lo, chuvangin mathematics-
a kan thil zawn chhuah duh aia ‘x’ kan dah
\hin ang hian an planet zawn mek pawh chu
Planet-X an ti ta a ni. Hei hi Roman number-
a 10 tihna a ni lo, hriat loh Planet tihna a ni
zawk.
Kum 1915 a lo nih chuan Lowell-a
chuan ‘Memoir of a Trans Neptunian Planet’
tih paper a tichhuak ta a. Chutah chuan
Planet–X chu khawvel aia a let 7 vela mass
ngah zawk a niin ni a\anga 43AU
(6,450,000,000km)-a hlaah a awm a. A
density (sakhat dan) a tlem em avangin a
lian hle dawn a ni. Ni eng a sawhkhawk \ha
- 24 Mizoram Science Journal, July, 2016
hle ang a, Saturn ang deuhin ‘ring’ pan tein
a hual ve ang. Lei a\anga a en zawng pawh
12-13 magnitude vel a ni ang a, chu chu
telescope hmang chuan a hmuh theih dawn
a ni a ti a. Hei hi Lowella’n Planet – X
awm dan tur nia a lo ngaih chu a ni.
Pluto an hmuchhuak daih!
Kum 1916-ah Lowell-a chu a thih tak
thut avangin Observatory pawh chu hun eng
emaw chhung chu khar lailawk rih a ni a. Kum
1925 a\angin entlang, a hmai darthlalang 13
inches a lian nen Lowell Observatory chu an
hawng leh ta a. Kum 1929-ah Observatory
director thar V.M Slipher chuan astronomer
naupang te Clyde Tombaugh, kum 22 mi
chauh chu a ruai a, ani hian chhum lo chat lovin
Planet – X chu hmuhchhuah tumin a bei ta
char char mai a ni (Heta Planet – X kan tih
hian Nibiru a ni lo a nia, planet thar a ni mai).
Chutia chawl lo leka kum khat deuh thaw a
thawh hnu, arsi maktaduai 2 zet a zirchian
hnuah kum 1930 Feb ni 18-ah khan Pluto chu
a hmu chhuak ta hlawl mai a ni. Hetia arsi/
planet hmuhchhuah tuma an zirna atan hian
van lama an rinhlelh deuh laite chu telescope
hmangin a thla an la phawt a, chu chu an zir
chiang leh chauh \hin a ni. Khatia Pluto an
hmuhchhuah hnuah khan thlalak hlui hote an
han ennawn leh chuan kum 1915 March ni
13 ah khan Lowell-a khan Pluto thla hi a lo la
daih tawh a, a hre chhuak lo mai chauh a ni.
Percival Lowell-a hminga P leh L te hi la
kawpin Pluto tih hming pawh hi an sa ta a ni.
Planet–X, Pluto?
Tun hma zawnga Neptune piah lama
planet awm nia an lo ngaih \hin chu lian tawk
tak, khawvel tiat emaw, a aia lian emaw a ni
ber a. Chutih laiin pluto erawh chu Planet 9
an hmuhchhuahte zinga te ber, khawvel aia a
let 5 emaw vel zeta te zawk a ni a, a mass
lah chu a tlem hle bawk. Chuvangin Pluto
zawng Astronomer-ten nasa taka an zawn
\hin Planet-X chu a ni lo phawt mai.
Planet-X zawn chhunzawm zel a ni
Kan chhiar tak ang khan Uranus
leh Neptune te ni hela anmahni kawng ve
vea an kallai tibuaitu planet dang la awmin
an hria a. Pluto kha hmuchhuak tawh
mahsela an beisei lawk anga lian leh mass
ngah a nih tlat loh avangin Planet-X chu
ngawrh zawkin an zawng chhunzawm ta
zel a. Kum 1978-ah Pluto heltu Charon
an hmuchhuak a, kum 2003-ah Sedna,
kum 2005-ah Eris. Sedna leh Eris hi Pluto
aiin an te hret (Eris hi Pluto aia lian zawka
ngaih a ni reng \hin).
Hengte mai lo hi chu thil lian tham
deuh hmuh chhuah a tam lo hle a. Hei hi duh
khawp lovin astronomer Joseph Brady chuan
kum 1972-ah khan Halley’s comet kal kual
vel danah hian Pluto piah lamah khian planet
lian tak, Jupiter tiat zeta lian a awm ngei a
ring a. Mahse he a ngaihdan hi Marsden-a
leh P.Kenneth Seidelmann te chuan an
hnialthla chiang hle thung. Halley’s comet hian
a kal kual vel pah hian a mei lama vur leh
lung them nawi te chu a phuh chhuak ur ur
reng a, chu chuan a che vel kha a ti pai leh
deuh uan uan \hin a lo ni zawk.
Planet-X zawn hna chu chawl mai
lovin a la kal ta char char tho va. Pluto piah
lam hla takah khian khawvel tiat emaw, a aia
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 25 -
te hret emaw, lian zawk fe emaw awma
ngaihna chu mithiamte thinlungah a la thi thei
chuang lo. Amaherawhchu Pluto piah lam hi
chu ni a\anga a hlat tawh em avangin planet
lian tak pawh lo awm sela a eng a chauh tawh
dawn em avangin hmuhchuah a harsa takzet
thung ang.
Hetia planet-X an zawn velna atana
an hmanraw \ha ber chu Telescope (Entlang)
a ni. Khawvel hmun hrang hrangah a \ha ber
ber chi an bun thluah a, chutiang hmun chu
observatory an tih chu a ni. Heng hmun te
a\ang hian vanlam khi chawl lovin mithiam
ten an thlir reng a ni.
Heng telescope te zinga Nibiru nena
inkaihhnawih bik 3 te chu –
(i) IRAS – Hei hi Infra Red Astronomical
Satelite tihna a ni. USA, UK leh Netherland
\angrualten van lam chanchin zirna atana
satelite/telescope an kahchhuah a ni a,
vansangah lei hel chungin vanlam thla a la
reng a ni. Kum 1983-a a thlalak pakhat
chungchang scientist ten hetiang deuh hian
an puang chhuak – Eng thil emaw ni,
Jupiter tiat zet tur, solar system-a tel ve ni
mai awm tak kan hmuchhuak a, Saggitarius
constellation-ah a awm mek tiin. He an thil
hmuhchhuah hi a hnua an han zir chian leh
chuan 10 zinga 9 te chu galaxy dang hla
tak ami, engti kawng maha keini min rawn
tibuai pha lo tur an ni a, 1 dang chu galaxy
tam takte chhum ang deuha paw deuh phut
mai chu a ni. Chuvangin IRAS thlalak,
Nibiru nemnghehna an tih kha Nibiru a ni
lo, light year tam taka hlaa galaxy te an lo
ni zawk e.
(ii) Hubble image – Nibiru tia Youtube-a a
video an dah, mi tam takte tiralkheltu kha
eng dang ni lovin arsi pakhat V838Mon an
tih mai, light year 20,000 vela hla ami thlalak
a ni; Monocerotis constellation ami a ni nghe
nghe. A taksa pawn lam chu a chhan hriat
chiah si lovin a rawn lian vak mai a, a rawng
pawh a sen a ni nghe nghe. He arsi hi kum
2002-ah khan hmuhchhuah a ni. Light year
20,000 a hla daih hi zawng a hla lutuk a, eng
tluka chak pawhin khawvel su turin rawn
thlawk ta sela kum 20,000 hnuah a lo thleng
chauh ang. Nibiru a ni lo leh ta phawt.
(iii) South Pole Telescope (SPT) – Hei hi
khawvel chhim tawp Antartica khawmualpuia
America rama university hrang hrang
\angrualten galaxy bawr khawm tup mai zirna
atana kum 2007-a telescope an bun a ni.
Radio telescope a ni a, thla a la thei lo. Nibiru
thla phei chu a la hauh lovang! Mi \henkhatten
USA hian Nibiru hi a hre ru tawh a, a ruk
thei ang bera chhui an duh avangin mihring
awm lohna Antartica-ah kher he telescope
hi an bun ta a ni an tih leh pek chu. Antartica
hi a humidity (tuihu) a tlem a, chu chu
telescope bunna atana duhthusam a ni,
chuvanga he hmun khera bun hi an ni.
Engtin chiah nge Nibiru chu a lo pian tak
le?
Kum 1976-ah khan Zecharia
Sitchina’n ‘The Twelft Planet’ tih lehkhabu a
chhuah a. Amah hi tawng hlui zirtu, a bikin
- 26 Mizoram Science Journal, July, 2016
Hebrai, Sumerian, Akkadian leh
Mesopotamian tawng leh an chanchin zirna
lama mithiam a ni.
Chu a lehkhabua a ziah dan tlangpui
chu hetiang deuh hi a ni –
‘Planet pakhat ni (sun) hel ve lo, Solar system
pawn lama arsi pakhat heltu, Sumerian hoten
Nibiru an tihah chuan mifing tak tak (Aliens)
te an awm a. Lian pui pui 10-15 feet zeta
sangte an niin a sang zualte phei chu 30 feet
laite pawh an ni. An planet chuan an ni ve a
helna kawngah kum 3600 a ral apiangin kan
leiin ni a helna kawng hi a rawn tan tlang ziah
\hin a. Chutia a rawn hnaih lai chuan
khawvelah an lo kai ta a, heng mite hi
mihringten Annunaki kan lo ti a ni. An thiamna
a san em avangin zawng chi (Primate) a\angin
an gene (zefang) tidanglamin mihringte an
siam chhuak a. Salah te neiin an pawl bawk
a, an fa hrinte pawh lian pui pui leh chak tak
tak, Bible-in Nefilim mite a tihte kha an ni a,
chung mite chu hmasang mi chak
hmingthangte an ni bawk.
Leia an lo kai hmasak ber phei chu
he leia mihringte kan lo awm \an hun vel kum
450,000 vel kalta kha a ni. An planet tuamtu
boruak thawm \hatna atan lei a\angin
rangkachak an lai chhuak \euh nghe nghe.
An thiamna a sana an ropui em avangin
mihringte chuan chung mite chu Pathian an
lo tih \hinte kha an ni. Hei hi a lehkhabu kaldan
tlangpui chu a ni mai e.
A lehkhabu chu hralh a tla ta phian
a. Scientist ten an lo zawn tlut tlut Planet-X
pawh chu Nibiru ni ngeia ngaitu an pung ta
tual tual a. Solar system hmawr tawng leh a
piah lama thil hmuh chhuah awm tawh hlek
chu an ti-Nibiru ta zel a ni ber mai. Nibiru hi
Babulon hote pawhin an thawnthuah an lo
nei ve tho va, anni chuan ‘Marduk’ an ti
thung, an Pathian pakhat a ni nghe nghe.
Sumerian hote thawnthu hluia a lan dan chuan
Nibiru a lo lan apiang hian khawvelah
chhiatna a thleng \hin a ni. Nibiru pawmtute
sawi danin a lo lan hnuhnun ber chu 1600BC
vel a ni a, hei hi Mosia hun lai bawr vel kha
ni awm e. Aigupta rama tui zawng zawng
thisena a chang ta thut mai te kha Nibiruin a
kal paha khawvela thir them nawi rawng sen
nei (Iron oxide) a rawn thlauh thlak vang a ni
a, rial lian pui pui lo tla te kha tlangkang vanga
tuihu khal lo sur leh a ni a, ni 3 chhung khaw
thim te kha khawvel vir lai a tihdin vang a ni
e an ti ta zel a. Thu puarpawleng leh thil
dangdai deuh ngaihven reng rengte tan chuan
a awihawm ve viau mahna le!
Nancy Lieder-i leh a pawlte :
Kum 1995-ah khan kalsual pawl
Nancy Lieder-i leh a pawlte (sapho
khawchhak lung lum hlau pawl ve) chuan
Nibiru chungchang chu an rawn tithar leh
hluai a. Ama insawi danin arsi pakhat Zeta
Reticuli-a chengte ‘Zeta’ an tih maite chuan
vawi khat chu an kiangah an hruai tawh a.
Chumi \um chuan a taksaah inbiakpawhna
khawl chi khat an dah a, chumi hmang chuan
an rawn be \hin a ni. Nibiru avanga chhiatna
lo thleng tur pawh hi chung Zeta mite chuan
amah kaltlangin mihringte rawn hriattir an
tum a, khawvel chhandam tur leh mite lo
inralrintir turin an rawn ti a ni awm e. Zuitu
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 27 -
lah a ngah phian lehnghal. Zeta Reticuli hi
arsi phir (Binary star) a ni a, lei a\anga light
year 39 a hla, Reticulum constellation-a
awm a ni. Arsi 2 te hi an intiat hle a, a pakhat
zawk Zeta2 an tih mai phei hi chu a len
zawng, sat zawng leh mass (rih zawng ti mai
ang, a dik chiah lo naa)-ah te kan ni (sun)
ang deuh chiah chiah a ni nghe. He arsi hi
Science fiction film eng emaw zatah a lang
tawh a, planet a nei vea lantirin chutah chuan
mifing tak takte an cheng anga lantir a ni
deuh ber. Mizoten kan hriat lar pakhat chu
‘Alien’ tih film, kum 1979-a chhuak kha a
ni. Heng science fiction film neuh neuhte
hian Nancy Lieder-i zeldinna pawh hi a hruai
ve te pawh a ni mahna.
A hmaa kan chhiar tawh ang tho
khan Scientist-ten planet thar hmuh chhuah
an tum Planet-X pawh chu Nibiru ngei a ni e
tiin a tharthawh hluai bawk a. Hei bakah hian
remchang takin Mayan calendar-ah chuan
ngaihruatin lunglen a hril chang chang tih ang
deuh hian kum 2012 hi khawvel tawp hun
tur ang deuhin a ngaihruat theih chang chang
a. Chungte chu hmehbel chho zelin Nibiru
chu kum 2012-a khawvel rawn suasam turin
a chhuah ta mai a ni.
A sawi zel danin Planet-X (Nancy
Lieder-i tana Nibiru) chu khawvel aia a let
4 vela lian a ni a, May ni 27, 2003-ah
khawvel a rawn hnaih hle dawn a. Hei vang
hian khawvel vir lai chu ni 6 vel chhung a vir
tawp chuih ang a, khawvel chhim tawp leh
hmar tawp a inthlak thleng bawk ang
(chutiang chu Pole shift an ti). Chu chuan
chhiatna rapthlak lutuk a rawn thlen anga,
mihring zawng zawng deuh thaw kan thi vek
ang a, a la dam chhun te pawh eitur awm lo
avangin an \am hlum \hak tho ang tiin a lo
hrilh lawk tawh nghe nghe. Mahse he thu hi
a dik lo tih chu nang leh kei hi a taka hretute
kan ni. Chutia a hrilhlawkna a dik tak si lovah
chuan a hun a sawn leh ta a, kum 2012 Dec.
ni 21 ah zawk a ni e te a tikawi leh ta niah
niah mai a ni.
Amah tho hi a nia kum 1997-a Hale
Bopp simeikhu lo lang tur Scientist-ten an lo
sawilawk, a ni dawn lo ti tlattu kha. Zeta
miten min hrilh lo, simeikhu lo lang dawn sela
chuan min rawn hrilh ngei ang te zuk ti vel
chuan! A thu leh ui bengah hlin tur a awm lo
ve. Nibiru kha kan lo hlau ve vela…
IRAS, STP, Hubble Image te kha?
Henghote hi Nibiru pawmtuten
Nibiru dikzia nemnghehna atana an hman
cham chite chu an ni. Heng telescope te hian
khawilama planet thar emaw, Planet-X
emaw, Nibiru emaw an hmuchhuak lo.
IRAS thil hmuhchhuah an sawi lar tak hlut
pawh kha a zavai mai khan light year
maktaduai tela hlaa galaxy teho an nih kha.
Chutiang thovin Hubble telescope-in a
thlalak, arsi sen deuh vut, Nibiru an tih mai
Youtube-ah pawh a video-a an dah kha light
year 20,000-a hlaa arsi sen pakhat
V838Mon thlalak a ni kan tih tawh kha.
Khawilama Nibiru mah va ni suh. South
Pole Telescope pawh khan khawi lama
Nibiru thla mah a la lo, Radio telescope a
ni a, thla a la thei lo hrim hrim.
- 28 Mizoram Science Journal, July, 2016
Reader’s Forum
(Ph. 9856730643;
E-mail : [email protected])
$ Mimi te thian ho kha lehkha in zir
that peih loh pawn MSJ tal hi lo chhiar ve
ziah rawh u, in hawiher pawh a dik phah
sawt mai ang.
-hriati & frz..
$ Chaltlang School a Class X ho kha
tha deuhin lehkha zir rawh u, thildang
ngaihtuah lo in chuan MSJ hi chhiar ve thin
rawh u, i hlawkpui ve thin ngawt ang.
-muds...
$ Ka zirlaipui te u MSJ hi in chhiar ve
thin em? chhiar ve ngei ngei ru.. zirna
kawngah min pui nasa thin a nia.
- hmingtea
$ Msj chhiar man hla khwp mai.. Beng
a tivarin min fuih phur khwp mai.. A
buaipuitute in ropui e. Kan lo chhiar zel
ang, lo tichhuak zel rawh u.
-Mama
$ Msj vul zel rawh se, kan hlawkpui
thin tehmai nia, lo ti chhuak zel rawh u
aw.
-fr forver
$ Msj hi tha ka ti ltk, mahse mathematics
leh physic lam class 10 tan a pawimawh hi
rawn tichhuak teh u, kan ram tan vanneih
phah theih hi ka ring tlat .
-9774677639
Khawvel hmun tinah kal sual pawl
an awm zel a, saphote zingah hlei hlei hian an
tam emaw tih tur a ni. Chung zinga pakhat
chu Nancy Lieder-i leh a pawlte hi an ni.
Anniho bakah hian Thlengthlawkthei mite
(UFO) Pathiana lo be ta mai pawh tam tak
an awm. Hmanlaia miten Pathian an lo tihte
pawh kha tu dang ni lovin khawvel pawn mite
(Aliens), Technology changkang tak tak an
ni a, mihringte tan chuan Pathiana biakawm
reng an ni alawm tia ngaihdan nei, Pathian
awm ring lo pawh tam tak an awm reng a ni.
Miten an ngaihsak tih hriaa, lehkhabu leh
DVD lo siam a, sum leh pai lama hlawk tum
ran an tam hle a ni tih te pawh hi hriat tel a
\ha ang.
Nibiru vang kher lo pawhin van lam
a\anga arsi them eng emaw ber sutna avangin
khawvel hi chhe rup thei chu a ni tho tho mai.
Scientist-ten an zawn mek Planet-X hi a awm
lo tih pawh sawi theih a ni lo, an la hmu
chhuak lo a ni mai. Hmuchhuak ta pawh ni
sela Nibiru kher zawng a ni chuang lovang.
Nibiru hi zawng hmanlai Sumerianhote pipu
thawnthu ve mai, tun hnai chhova kal sual
pawlten an ngaih dan nemnghet tura Science
thil hmuh chhuahte a bawplawka la chunga
zeldin thu bawl, a tak pawh awm lo an
chhakchhuah ve mai mai a ni.
Nibiru a\ang hian kan thil chik tawk
lohna te simin thil dik a nih leh nih loh chik
hmasak nachang hria ang u. A mak dangdai
ringawt lawm lovin thil belhchiandawl hi chaw
tak khukin khukpui \hin ang u.
**********
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 29 -
Science NewsScience NewsScience NewsScience NewsScience News[Familia Fanai Laltansanga]
BABEL IN SANG AIA SANG ZAWK AN SA LEH TA - Siamtu hi chuan ama anpui
ngeia mihring a lo siam ta kher kher leh a rilru-ah duhthlan theih zalenna (free will) a lo dah
palh kher kher kha chu inchhir chang a ngah ve khawpin ka ring \hin a. Eden huan a\angin a
hnawtchhuak, tui a lettir, Sinar phai zawla Babel in sang an sak laiin \awng an inhriat tawn
theih tawh lohna turin an \awng a zuk
tihhransak ta a, lei chung zawng zawng
chuan a tidarh ta bawk a. Chutichung
chuan mihring chuan sual a sim duh
tlat lo va, tunah pawh leirawhchan mai
ni lovin Babel insang aia sang fe fe tam
tak khawvel ram hrang hrangah an sa
mup mup leh tawh a, \awng nise Sap
\awng kan hmangho leh thei ta vek
bawk a nih hi.
Aigupta lal Pharoa Khufu thlan atana an siam Great Pyramids of Giza, metre 145- sang,
kum 4000 lai khawvela sang ber nihna lo hauh tawh chu kum zabi 14-na a Lincoln Cathedral,
meter 160- sang khan a rawn khum ta kha a ni a.
Kum zabi 20-na leh 21-na a lo thlen meuh chuan thiamna a lo sang zel a, Saudia Arabia ram
Jeddah khuaa an sak mek Kingdom Tower phei chu kum 2020-a an zawh hun chuan Km
khat leh a chanve (to be precise 1,600 meters) aia sang a ni dawn a ni.
THLA 6 LAI VANSANGA A CRP MUT HNU-IN LEI-AH LO LET LEH TA - UK
astronaut Tim Peake chu vansang International Space Station-ah ni 186 lai experiment
hrang hrang ti-a a \hiante pahnih nen an han awm hnuin tluang takin Kazakhstan-ah a \um a,
an \umna hmun a\ang hian helicopterin Karagandy airport thlenpui an ni a, Nasa gulfstream
jet-in Norway ram an thlawhpui leh phawt
ang a, chuta \ang chuan the European
Astronaut Centre hmunpui awmna Germany
ram khawpui Cologne-ah an thlawhpui leh
dawn a ni.
Tim Peake leh a \hiante 2 hi International
Space Station-a an han cham chhung hian kan
chenna leilung hi vawi 3000 an hel chhuak
hman a, km maktaduai 125 thlawk ang an ni.
- 30 Mizoram Science Journal, July, 2016
MSJ tells you why
-----ooOoo----
Luphut hi eng nge a nih le? Antidandruff shampoo hian engtin nge a thawh
chiah?
Luvun phuhlip tla nasa lutuk hi luphut kan tih ber chu a ni a. Luvuna yeast chi
khat Pityrosporum ovale \hangduang lutuk vangin luvun pawh hi a phuhlip chiam thei
a ni.
Luphut hi chi 2 a awm a – a ro chi leh a tuihnang chite. A ro chiah hi chuan
sam a rova, a tle thei lova, a thi bul duh hle. A nasa zualah phei chuan luphut hi darah
te pawh a tla thei hial. Nipui lai ai chuan thlasik laiin a zual duh bik. Luvun pawnlanga
cell thi/chhiate inpaih bo nasa lutuk vangin a awm deuh ber. Luvun ro lutuk hovin an
nei duh hle.
A tuihnang chi hi chu luvunin oil a tih chhuah tam lutuk vang a ni ber. Luvun/
lulei hmun tinah a \aidarh a; hei mai bakah hian mithmul, khabe hmul leh khawi lai lai
emaw niah te a kai ve zel thei hial. Luvun chhunga sebaceous gland an tih maiten oil
‘sebum’ an tih chhuah tam lutuk vanga lo awm a ni \hin. A tlangpui thuin tleirawl
chuah \antirh laiin a tam duh bik bawk.
Luphut siamtu yeast te kha an \han chak lutuk chuan luvuna cell te kha a nih
tur aia chakin an \hang a, chu chu luvunah khan awmkhawmin luphut kha a lo insiam
ta \hin kha a ni a. Antidandruff shampoo te hnathawh ber chu luphut tihreh a ni a.
Antidandruff shampoo-a thil chi hrang hrang tel zingah coal tar te hian luvun cell
\hang chak lutuk tur kha an lo thunun a. Sam su faitu ber keratolytic te hian luphut
nawi awmkhawm tur kha an lo tidarha, a tifai \hin. Antifungal agent ketoconazole te
leh component dang selenium sulphate hian yeast inthlahpung zel tur kha an lo veng
ve bawk a, chu chuan luphut zel tur kha a titlem a ni.
Mizoram Science Journal, July, 2016 - 31 -
CROSS - WORD NO. 127CROSS - WORD NO. 127CROSS - WORD NO. 127CROSS - WORD NO. 127CROSS - WORD NO. 127
(I chhanna chu August, 2016 chhungin STAM Office-ah rawn thehlut la, i tihdikvek chuan lawmman i dawng ang. Pakhat aia tam tidik vek in awm chuan thumvawr ani ang. Chhanna chu Chanchinbu ami chehthlak emaw, xerox copy emaw, ziak chawpemaw pawhin thehluh theih a ni).
Chhangtu hming : ____________________________
Address : __________________________________
Chhuk
1 Hlim taka awm/Nun chen
2 Chal/Lu hnung lam
3 Aizawla insak phalna petu
4 Inzawm lo/Kar awl awm
5 Mantang chi khat
7 A khuaptu tichhe/chhe thut
8 Khehin mit a thip duh
12 Harh/Engthawl
13 A tak hriat lo, a zial erawh hreawm tak
15 Chawhmeh channa
17 A hmawr lam lian/hlai/zau
18 An tah \hin
20 Zak/Awmdan theihnghilh
21 Chanchin thar puanna
Phei
1 Nula-II
4 Tlang leh tlang inkar hniam lai
6 Mawngmirh damdawi
8 Hotu/Hruaitu
9 Tlem te (|awng upa)
10 Tum/Thil tum (Sap \awng)
11 Thusawitu dinna
14 Vanglai/|hat lai/Hlim lai
15 Inteligence agency
16 Khawng/Sak/Tih kawih har
19 Ui leh zawhtein an nei \hin
21 Hmeichhe naupang kohna
22 Hlawm \ha lo/Nikhua lo/Nep
23 Khawhar/Ngaih nei
1 2 3 4 5
6 7 8
9
10 11 12
13
14 15
16 17
18
19 20 21
22 23
- 32 Mizoram Science Journal, July, 2016
KKKKKeimahnieimahnieimahnieimahnieimahni
�����������������
AAAAAAAAAA Member Ralna: STAM Member Pu P.C.Pachhunga, Craft Teacher, Govt. M/S-I,
Thingsulthliah chu vanduaithlak takin February 18, 2016 khan kum 83 mi niin min boral
san a, kan ui hle mai. Pu P.C. Pachhunga hian STAM membership fee kum 2018 thleng a
pe a, STAM inkhaihhruaina angin Rs 5000/- in a chhungte ral a ni. Ralna hi a chennaah
neih a ni a, ni 24.6.2016, tlai dar 4 khan ral a ni. STAM hruaitute a\angin Dr. R.Lalengmawia,
President, C.Lalrosanga, Vice President, Zothanliana, General Secretary, K.Lalhmingliana,
PC Lalzoliana, K.Lalhlimpuia leh Lalmuanpuia Executive Committee Member te an han
kal a, Pu C.Lalrosanga leh Pu K.Lalhlimpuia ten motor an thawh a, a lawmawm hle.
Pu P.C.Pachhunga faten chaw ei an lo buatsaihsak a, an chungah kan lawm hle a ni.
AAAAAAAAAA STAM Conference: STAM General Conference neih hun atan August 25, 2016
ruat a ni a, member te \hahnem ngai taka conference-ah tel turin kan in sawm e. A hmun
atan Synod Conference Centre, Aizawl a ni anga. Chawhma dar 10-ah \an a ni ang.
Conference atan Special Casual Leave School Education Department-ah dil mek a ni a,
Special Casual Leave hi Aizawl khawchhung tan nikhat, Aizawl pawn lam tan ni thum dil a
ni. Conference-ah hian rorel agenda thawh theih a ni a, July thla chhungin thehluh tur a ni.
AAAAAAAAAA Whatapp Group: STAM Whatapp Group siam a ni a, member te information in
pek awlsam nan siam a ni a, tel duhte tan MSJ Editorial Board member te Contact number-
ah in hriattir nise a \ha ang e.
AAAAAAAAAA CSC Meeting: State Organising Committee, Children’s Science Congress (CSC)
chu Pu K.Lalthawmmawia, Chairman & Director, School Education hovin June 20, 2016
khan School Education Conference room-ah meeting neih a ni a, kumin atan CSC hmalak
dan tur an rel.
AAAAAAAAAA Naute thar: STAM Executive Committee member Pu Lalmuanpuia Sailo te nupa
chuan fanu duhawm tak an nei a, STAM family member kan pun belh zel a, kan lawmpui
hle mai. Naute hming hi STAM râihin phuah kan duh tehreng nen Lalzikpuii Sailo tiin an
phuah daih a... ☺