Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 1

Türk Eğitim Sistemi ve PISA SonuçlarıFatma Kübra ÇELEN1, Aygül ÇELİK2, Süleyman Sadi SEFEROĞLU3

1 Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim TeknolojileriEğitimi Bölümü, Ankara

2 Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim TeknolojileriEğitimi Bölümü, Ankara

3 Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim TeknolojileriEğitimi Bölümü, Ankarakcelen@hacettepe.edu.tr, aygulcelik@hacettepe.edu.tr, sadi@hacettepe.edu.tr

Özet: Bu çalışmada, öğrencilerin başarı düzeylerini artırmak, eğitim politikalarının öğrenciüzerindeki etkisini görmek, eğitim sistemini daha işlevsel hale getirebilmek, eğitim kalitesiniyükseltmek için İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)’nın uygulamaya koyduğuUluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Projesi olan PISA çalışmalarının sonuçlarıincelenmiş ve Türkiye’nin PİSA sonuçlarına göre eğitim sistemi açısından bulunduğu durumdeğerlendirilmiştir. Öğrencilerin başarı düzeylerini artırmak, eğitim politikalarının öğrenciüzerindeki etkisini görmek, eğitim sistemini daha işlevsel hale getirebilmek, eğitim kalitesiniyükseltmek için ülke olarak kurucu üyesi olduğumuz İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı(OECD)’nın, Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Projesi olan PISA çalışmalarınaülkemiz ilk kez 2003 yılında katılmıştır. PISA projesi OECD ülkelerindeki 15 yaş grubuöğrencilerin zorunlu eğitim sonunda, günümüz bilgi toplumunda karşılaşabilecekleri durumlarkarşısında ne ölçüde hazırlıklı yetiştirildiklerini belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Ölçülmeyeçalışılan nitelikler, öğrencilerin okulda uygulanan müfredat kapsamında ele alınan konuları nedereceye kadar öğrendikleri değil, gerçek hayatta karşılaşabilecekleri durumlarda sahipoldukları bilgi ve becerileri kullanabilme yeteneği, akıl yürütme ve fen ve matematikkavramlarını kullanarak etkin bir iletişim kurma becerisine sahip olup olmadıklarıdır. PISAtarafından sağlanan karşılaştırılabilir bilgi, 15 yaş grubu öğrencileri hayata hazırlamadurumuyla ilgili geniş kapsamlı bir değerlendirme olanağı vermektedir.

2003 ve 2009 PISA sonuçları karşılaştırıldığında ülkemizin az da olsa gelişme gösterdiğigörülmüştür. Kız çocuklarının okula devamını destekleyen projeler, öğrencilere ders kitaplarınınücretsiz dağıtılması, burs alan öğrenci sayısının arttırılması gibi maddi desteklerin yanı sıra2005-2009 yılları arasında kademeli olarak değiştirilen öğretim programlarının Türkiye’nin2009 PISA sonuçlarında gösterdiği sınırlı iyileşmede etkili olduğu ileri sürülebilir. Eğitimde bilgiteknolojilerinin kullanımının etkin hale getirilmesi ve yaygınlaştırılması çalışmaları da başarıyıarttırmaya yönelik çalışmalar arasında sayılabilir. Son yıllarda özellikle eğitimdeki yaklaşımdeğişimi ve yapılandırmacılık anlayışının benimsenmesiyle öğretim teknolojilerine verilenönemin arttığı ve yaygınlaştırılmaya çalışıldığı görülmektedir. Örneğin, Kasım 2010’dauygulamaya konulacağı açıklanan FATİH (Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi)projesi de eğitim ve öğretimde niteliği artırmak ve fırsat eşitliğini sağlamak amacıylageliştirilen bir uygulamadır. Ancak Türkiye’nin dünya sıralamasında daha üst sıralara

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 2

çıkabilmesi için eğitim öğretim ihtiyaçları doğrultusunda etkili eğitim politikalarınıngeliştirilmesine ve daha kapsamlı bir eğitim reformuna ihtiyacı bulunduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Sözcükler: Eğitim politikaları, Türk eğitim sistemi, PISA sonuçları

Turkish Education System and PISA ResultsAbstract: The purpose of this paper was to analyze the results of the Programme forInternational Student Assessment (PISA) which is an internationally standardized assessmentthat was jointly developed by participating economies and administered to 15-year-olds inschools. PISA, which is administered by the Organization for Economic Cooperation andDevelopment (OECD), aims to find answers to the questions such as “whether students are wellprepared for future challenges, whether they can analyze, reason and communicate effectively,and whether they have the capacity to continue learning throughout life”. In this paper, theperformances of Turkish youngsters who took PISA exams were investigated. According to theresults of this investigation, Turkish educational system was evaluated.

Turkey has been participating in the PISA studies since 2003. Comparing the results of PISA2003 and 2009 revealed that Turkey had shown a slight improvement in 2009. It can beclaimed that the campaigns for “more girls' in school” project, distribution of free textbooks inschools, increasing the number of scholarships given to the students, and changes in theschool curriculum after the 2003 exam may have some positive effects on this slightimprovements in the test scores of Turkish students. Making effective use of informationtechnologies in education and diffusion of those technologies may have contributed to theimprovement in the test scores as well. Recently, it has been observed that, through particularlychanges of approaches in education and adoption of constructivism in newly developedcurriculum, the use and diffusion of technology increased. For example, the FATIH (IncreasingOpportunities and Technology Improvement Movement) project which was announced inNovember 2010 aims increasing the quality in education and ensuring equality by providingnew high technological tools such as smart boards, laptops, and projectors to every school.However, in order for Turkey to get better results in such exams and be in a better position inthe world ranking in terms of educational standards, a more comprehensive school reform isneeded. This also means that effective educational policies which address to real needs of theschools, teachers, and students need to be developed.

Keywords: Education policies, Turkish education system, Programme for International StudentAssessment (PISA), PISA results

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 3

1. GirişDeğişen ve gelişen dünyadabirey davranışlarındakideğişiklikleri kalıcı halegetirebilmek, gelişmelere ayakuydurabilen, çağınbeklentilerine cevapverebilen, araştıran,sorgulayan ve kendinigerçekleştirmiş, özgüvenduygusu gelişmiş bireyleryetiştirmek, ancak eğitimlemümkün olmaktadır [2].Ülkelerin öğretimprogramlarındaki gereklidüzenlemeleri yapabilmeleri,öğretim sistemlerindekieksiklikleri giderebilmelerive uluslararası düzeyde kendibaşarılarını görebilmeleriamacıyla son yıllarda bazıçalışmalargerçekleştirilmektedir. Eğitimile ilgili yapılançalışmalarda genel amaç,öğrenci başarısıdır [15]. Uluslararası platformdaülkelerin eğitimperformanslarınınkarşılaştırılmasında OECD’ninPISA programı yaygın olarakkullanılmaktadır. Eğitimsistemindeki değişikliklerindeğerlendirilmesinde veeksikliklerin belirlenmesindePISA sonuçları önemli bir roloynamaktadır. Bu tür

çalışmalardan elde edilenveriler ışığında mevcut eğitimsisteminin güçlü ve zayıfyönleri, eğitim politikaları,öğretim programları, öğretimyöntem ve teknikleri,öğretmenlerin yeterliklerigibi konular gözdengeçirilebilmektedir. Öğrencilerin PISAçalışmalarında sözü edilenniteliklere sahip olarakyetiştirilmesini sağlamakamacıyla çeşitli yeniyaklaşımlar eğitimprogramlarına girmektedir.Örneğin Türkiye’deki öğretimprogramlarında son yıllardabenimsenen yapılandırmacıanlayış buna bir örneksayılabilir. Öte yandan hergeçen gün okullarda teknolojikullanımını yaygınlaştırmaylailgili çalışmalar dagerçekleştirilmeyeçalışılmaktadır. Buçalışmaların ilk örneklerini2000’li yılların başındaokullarda bilgiteknolojileriniyaygınlaştırmak amacıylakurulan BT sınıflarında görmekmümkündür. Okullarda teknolojikullanımınınyaygınlaştırılması, eğitim veöğretimde niteliğinartırılması ve fırsateşitliğinin sağlanmasının

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 4

amaçlandığı ve Kasım 2010’dauygulamaya konulacağıaçıklanan F@TİH (FırsatlarıArtırma ve Teknolojiyiİyileştirme Hareketi) projeside bu bağlamda üzerindedurulması gereken diğer birçalışmadır.

2. PISA Nedir?PISA (Program forInternational StudentAssessment - UluslararasıÖğrenci Başarısını BelirlemeProgramı) OECD ülkelerindeki15 yaş grubu öğrencilerinzorunlu eğitim sonunda,günümüz bilgi toplumundakarşılaşabilecekleri durumlarkarşısında ne ölçüdehazırlıklı yetiştirildiklerinibelirlemek amacıylageliştirilmiş bir programdır.PISA ile ölçülmeye çalışılannitelik, öğrencilerin okuldamüfredat kapsamında ele alınankonuları ne dereceye kadaröğrendikleri değil, gerçekhayatta karşılaşabilecekleridurumlarda sahip olduklarıbilgi ve becerilerikullanabilme yeteneği, analizedebilme, akıl yürütme veokulda öğrenilen fen vematematik kavramlarınıkullanarak etkin bir iletişimkurma becerisine sahip olupolmadıklarıdır [20]. PISA

tarafından sağlanankarşılaştırılabilir bilgi, 15yaş grubu öğrencileri hayatahazırlama durumuyla ilgiligeniş kapsamlı birdeğerlendirme olanağıvermektedir. PISA çalışması şimdiye kadarüçer yıllık üç dönem halindeve matematik, fen bilimleri,okuma becerileri olmak üzereüç alanda planlanmıştır. Üçeryıllık dönemler halindeuygulanan PISA çalışmasında,her bir dönemde bir konualanına ağırlık verilmektedir.PISA çalışmasının ilki 2000yılında uygulanmış, buuygulamada okuma becerilerineağırlık verilmiştir. 2003yılında yapılan ikinciuygulamada Matematikokuryazarlığı alanına, 2006yılında yapılan uygulamada daFen Bilimleri alanına ağırlıkverilmiştir. PISA’da 2009'danitibaren yeniden okumabecerileri alanına ağırlıkverilmiştir. PISA uluslararasıdüzeyde yapılmış bugünekadarki en kapsamlı eğitimaraştırmasıdır.

3. Türk Eğitim SistemindeYaşanan Değişiklikler

Öğrencilerin başarıdüzeylerini artırmak, eğitim

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 5

politikalarının öğrenciüzerindeki etkisini görmek,eğitim sistemini daha işlevselhale getirebilmek, eğitimkalitesini yükseltmek içinülke olarak kurucu üyesiolduğumuz İktisadi İşbirliğive Kalkınma Teşkilatı(OECD)’nın PISA çalışmalarınaülkemiz ilk kez 2003 yılındakatılmıştır. 2003 yılındakiPISA sonuçları eğitimsistemimizdeki eksikleraçısından önemli ipuçlarıiçermektedir. Bu eksiklikleringiderilmesi için Talim TerbiyeKurul Başkanlığı’ncailköğretim 1-5. Sınıf öğretimprogramları yenilenmiş ve2005-2006 öğretim yılındauygulamaya konulmuştur.Yenilenen programda davranışçıyaklaşımın yerini bilişsel veyapılandırmacı yaklaşım almışve sarmallık ilkesigözetilmiştir. Yeniprogramlarda derslerinezbercilikten uzak, eğlenceli,hayatın içinde vekullanılabilir olmasına önemverildiği görülmektedir.Ayrıca program sekiz yıllıkkesintisiz eğitime de uygunhale getirilmiştir [23].Öte yandan Orta ÖğretiminYeniden Yapılandırılmasıkapsamında da çeşitli kararlaralınmıştır [22]. Örneğin, üç

yıllık genel, meslekî veteknik liselerin eğitim veöğretim süresinin 2005-2006öğretim yılından itibaren 9.sınıftan başlamak üzerekademeli olarak 4 yılaçıkarılması, hazırlık sınıfıbulunan liselerin öğrenimsürelerinin 4 yıla göreyeniden düzenlenmesi bukararlardan bazılarıdır.İlköğretimden itibaren ortaöğretimin sonuna kadar, AvrupaBirliği Yabancı Dil SeviyeSisteminin benimsenerek derssaati sayılarının buna görebelirlenmesi, Anadolu Liseleriile Yabancı Dil AğırlıklıLiselerin kademeli olarak,Anadolu Lisesi adıyla tekprogram altındabirleştirilmesi kararları dasözü edilmesi gereken diğerkararlardır.MEB’in hazırladığı yenidenyapılandırma plânına göreTürkiye’de orta öğretimsisteminin ‘genel ortaöğretim’ ve ‘meslekî ortaöğretim’ olarak ikiyeayrılması planlanmıştır [19].Sekizinci sınıf sonundayapılan Anadolu Lisesisınavlarının zorunlu hâlegetirilmesi düşünülmektedir.Yeni sistemle ilköğretimdeders sayısı da azaltılmıştır.

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 6

Yapılan bu değişikliklere ekolarak öğrenmede kalıcılığınartırılabilmesi için BİTentegrasyonuna önemverilmiştir. Bu amaçla birçokokulda BT sınıfları kurularaköğretimin niteliğininartırılması amaçlanmıştır. Öteyandan yeni bir proje olan veüç yıl içerisinde bitirilmesiplanlanan F@TİH Projesi’yle debütün sınıflarda teknolojikaraçların bulundurulması vekullanımının sağlanması hedefolarak belirlenmiştir.

3.1. Eğitimde Bilgi veİletişim TeknolojileriKullanımı ve PISA Sonuçları

Çağdaş toplumların gelişmişlikdüzeyleri bilgi ve iletişimteknolojilerindeki hızlıgelişmelere uyum sağlamabecerisi, bilim ve teknolojiüretme düzeyi, yaratıcı veüretken bireyler yetiştirenkaliteli eğitim sistemler ileölçülmektedir. Bilgi veiletişim teknolojileriningelişmesi, bireylerin vetoplumların beklentilerinikarşılayabilecek şekildeeğitim sistemininyenilenmesini gerektirir. Bunedenle eğitim-öğretim araçgereçleri de gününihtiyaçlarına cevap

verebilecek niteliktedüzenlenmelidir [14]. Günümüz eğitim sistemindeöğrenenler araştıran,sorgulayan, yaparak yaşayaraköğrenen ve öğrendiği bilgileriiçselleştirip öznelanlamlandırmalar oluşturanbireyler haline getirilmeyeçalışılmaktadır. Öğrenme-öğretme etkinliklerinde bilgive iletişim teknolojilerikullanımı kalıcı ve etkiliöğrenmelere olanak sağlar.Öğrenme ortamı farklı veilginç öğrenme etkinlikleriiçeren eğitsel yazılımlar,oyun tabanlı öğrenmeortamları, web tabanlı öğrenmeortamları, e-öğrenmeiçerikleri kullanılarakzenginleştirebilir. Bu sayedeöğrenenlerin dikkati,motivasyonu ve ders başarısıarttırılabilir. Örneğinmatematik gibi yapı vebağıntılardan oluşan,bağıntıların oluşturduğuardışık soyutlamalar vegenelleme süreçlerini içerenbir derste öğrenenlerinkavramları kazanmasızorlaşmaktadır. Matematiğinyapısına uygun bir öğretimortamı öğrencilerinmatematikle ilgili kavramlarıve işlemleri anlamalarına vegereken bağlantıları daha

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 7

kolay kurmalarına yardımcıolabilir. Müfredat kapsamındauygun planlamalar yapılarak,web tabanlı öğrenme ortamları,kullanılarak öğrenme-öğretmesüreçleri motivasyonu vekalıcılığı arttıracak şekildezenginleştirilebilir [1]. Bilgisayar teknolojisikullanılarak oluşturulangörsel açıdan zengin eğitimmateryalleri etkiliöğrenmelerin gerçekleşmesinive bilginin kalıcılığınıarttırabilir. Örneğinbilgisayar destekli öğretimin(BDÖ) öğrenci başarısıüzerindeki etkisininincelendiği bütünaraştırmalarda BDÖ’nünöğrencilerin ders başarılarınıartırdığı görülmüştür [9].Benzer şekilde öğrencilerinPISA 2006 kapsamındaTürkiye’deki uygulamayakatılan öğrencilerin fenbilimleri yeterlilikdüzeyleri; evlerinde derslerive ödevleri içinkullanabilecekleri birbilgisayar, eğitimle ilgilibir bilgisayar programı,internet erişimi olup olmamadurumlarına ve bilgi edinmekiçin internetten arama yapmadurumlarına göreincelenmiştir. Sonuç olarak,bilgi ve iletişim

teknolojilerinin kullanımının,öğrencilerin fen yeterlilikdüzeylerinde anlamlı birfarklılık sağladığıbelirlenmiştir [4].Aşkar ve Olkun [3] iseçalışmalarında PISA 2003verilerini temel alarakokullarda bilgi teknolojilerikullanımı ve bunun matematik,problem çözme başarısı ileolası ilişkileriniincelemişlerdir. Buna göre,Türkiye'deki okullardabilgisayara erişim düzeyinin,OECD ülkelerindekiler ilekarşılaştırıldığında oldukçadüşük bir düzeyde olduğusonucuna ulaşılmıştır. Okuldabilgisayar erişimi olanöğrencilerin matematik veproblem çözme puanlarınınerişimi olmayanlarınkine göredaha yüksek olduğuanlaşılmıştır. Evindebilgisayarı olan öğrencilerinbaşarı puanları iseolmayanlarınkine göre dahayüksektir. Bu veriler gözönünde bulundurulduğundaöğrenenlerin bir yandanbilgisayara sahip olma veokulda erişim olanaklarıartırılırken diğer yandanbilgisayarın işlevselkullanımı ve entegrasyonu içinde önlemler alınması gerektiğiönerilebilir.

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 8

3.2. F@TİH ProjesiBilgi ve iletişimteknolojilerinin hızlagelişmesiyle birlikte eğitimortamı da hızla değişmektedir.Buna paralel olarak eğitimaraç ve gereçlerinin deteknolojideki bu yeniliklerlebirlikte yenilenmesi, gününgereksinimlerine cevapverebilir duruma getirilmesigerekmektedir. Günümüzdeki bugelişim ortamı içinde eğitimeteknolojik bir nitelikkazandırma gereği [14] degüncel konulardan biri halinegelmiş bulunmaktadır. Kasım 2010’da kamuoyunaduyurulan FATİH projesi deeğitim ve öğretimde niteliğiartırmak ve fırsat eşitliğinisağlamak amacını güdenuygulamadır [13]. Tüm öğretimkurumlarını kapsayacak olanyeni proje eğitim sistemindeyeni bir dönemi beraberindegetirme potansiyelinesahiptir. Öncelikle ortaöğretimde başlayacak olan ve 3yıl içinde okul öncesi eğitimeinmesi planlanan projeyle birsorun olarak süreklitartışılan “eğitimde fırsateşitliği” sorununun çözümü veeğitimde niteliğin artırılmasıamaçlanmaktadır [7].

Milli Eğitim ve Ulaştırmabakanlıklarınca ortakyürütülecek “Fatih Projesi”ninsınıfları birer “teknolojimerkezi” haline dönüştürmesiplanlanmaktadır. Üç yıldatamamlanacağı düşünülen projeile 42 bin okuldaki 570 bindersliğe dizüstü bilgisayar,projeksiyon cihazı, internetve çok amaçlı yazıcı ve akıllıtahta sağlanmasıplanlanmaktadır. Bu yenidüzenlemeyle öğretmenlerbilgisayar, projeksiyoncihazı, özel kalem, tahtaolarak kullanılacak platformve yazılımdan oluşan akıllıtahta ile harita, grafik vevideo gösterimlerindenyararlanarak öğrenmeetkinliklerinizenginleştirebilecektir. Proje kapsamında donanım altyapısının iyileştirileceği, e-öğrenme içeriklerininsağlanacağı, öğretimprogramlarının bilişimteknolojisini içerecek halegetirileceği yetkililercebelirtilmektedir. Öğrenenlerinçevrimiçi öğrenmeortamlarından yararlanmalarıve internet teknolojileriniöğrenmelerinde etkili olacakşekilde kullanmaları için 40bin okula projeyle ilgilicihazların kurulması ve her

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 9

dersliğe geniş bant interneterişim olanağının sağlanmasıplanlanan diğer çalışmalardır.Milli Eğitim Bakanlığı’ncayürütülecek ve UlaştırmaBakanlığı’nca desteklenecekprojenin ilk yılındaortaöğretim, ikinci yılındailköğretim ikinci kademe,üçüncü yılında ilköğretimbirinci kademe ve okul öncesikurumlarında bilişimteknolojisi donanım altyapısı,e-içerik, öğretim programı,hizmet içi eğitim ve bilinçligüvenli internet kullanımıaşamalarının tamamlanmasıamaçlanmaktadır [10]. Orta öğretimden başlananprojenin öğrenci başarısıüzerindeki etkisi, 15 yaşgrubu gençlerin başarılarınınincelendiği PISA sonuçlarıaçısından da etkili birgösterge olacaktır. 2003 ve2009 PISA sonuçlarıkarşılaştırıldığında ülkemizinaz da olsa gelişme gösterdiğigörülmüştür. Eğitimde bilgiteknolojilerinin kullanımınınetkin hale getirilmesi veyaygınlaştırılması da başarıyıarttırmaya yönelik çalışmalararasındadır. FATİH projesi debu amacı destekleyençalışmalar kapsamındadeğerlendirilebilir.

3.3. Türkiye ve Diğerülkelerin PİSA sonuçlarınınDeğerlendirilmesi

Kapsamlı bir uluslararasıdeğerlendirme projesi olanPISA, OECD ülkelerindeki 15yaş grubu öğrencilerininzorunlu eğitimin sonundayeterince yaşama hazırlanıphazırlanmadıklarını,Matematik, Fen ve okur-yazarlık düzeylerini veproblem çözme becerileriniölçmeyi hedeflemektedir.Türkiye’nin de yer aldığıPISA-2003’ün yaptığıdeğerlendirmelere göre,Türkiye; değerlendirmeyealınan 41 ülke içinde,matematikte 33. sırada, okumaalanında 34. sırada, fen veproblem çözmede 36. sırada yeralmıştır. Türkiye, PISA’nın ikinci dönemçalışması olan PISA 2006’ya dakatılmıştır. 2006 yılı PISAsonuçlarına göre; Türkiye“okuma” alanında 56 ülkearasında 37’nci, “fen”alanında 57 ülke arasında44’üncü, “matematik” alanındada 57 ülke arasında 43’üncüolmuştur [16]. Bu sonuçlarTürkiye’nin OECDortalamalarının istatistikselolarak anlamlı biçimde altındaolduğunu göstermektedir [12]

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 10

Üçüncü Öğrenci DeğerlendirmeProgramı (PISA) testininsonuçlarına göre 2009 yılındadeğerlendirmeye alınan 65ülkeye incelendiğindeTürkiye’nin fen bilimleri vematematik alanlarında43.sırada, okumayeterliliğinde ise 41.sıradaolduğu görülmüştür. PISA 2009sonuçları incelendiğindeTürkiye’nin 2003 yılına göreortalama okuma yeterliliği,Matematik ve Fen bilimleripuanlarının yükseldiği ve busayede sıralamada birkaçbasamak yükseldiğigörülmektedir. Ülkelerin 2003ve 2009 PISA Matematikortalamalarıkarşılaştırıldığında ise 2003yılında yüksek performanssergileyen ülkelerin çoğunun2009 yılı ortalama puanlarınınaynı kaldığı ya da düşüşgösterdiği, bununla birlikte2003’te kötü performansgösteren ülkelerin 2009yılında daha yüksek ortalamapuanlara eriştiklerigörülmüştür. Türkiye depuanını en çok arttıranülkelerden biri olduğuanlaşılmaktadır (Şekil 1),(Şekil 2), (Şekil 3), [17].

Şekil 1: PISA Ortalama MatematikPuanları 2003-2009Karşılaştırması

Kaynak: Özenç, B. ve Arslanhan, S.(2010). PISA 2009 sonuçlarına ilişkinbir değerlendirme. [17].

Şekil 2: PISA Ortalama FenBilimleri Puanları 2003-2009 Karşılaştırması

Kaynak: Özenç, B. ve Arslanhan, S.(2010). PISA 2009 sonuçlarına ilişkinbir değerlendirme. [17].

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 11

Şekil 3: PISA Ortalama OkumaYeterliliği Puanları 2003-2009 Karşılaştırması

Kaynak: Özenç, B. ve Arslanhan, S.(2010). PISA 2009 sonuçlarına ilişkinbir değerlendirme. [17].

PISA sonuçlarında en yüksekpuan alan ülke olan Finlandiyaile ilgili yapılan biraraştırmada [11] Finliöğrencilerin elde ettiğibaşarıların arkasında eğitimsistemindeki dört faktör öneçıkmaktadır. Bu dört faktörşunlardır:

Öğretmen yetiştirmeprogramı

Geleneksel okul yaşamı Kültürel olarak

öğretmenlik mesleğinebakış

Hizmet içi öğretmeneğitimi

PISA çalışmalarında başarıyıyakalamak amacıyla Türk eğitimsisteminde de Finlandiya vediğer Avrupa ülkeleri örnekalınmakta ve buna yönelik birtakım düzenlemeler yapılmayaçalışılmaktadır.

3.4. Türkiye’nin PISAÇalışmasında Elde EttiğiSonuçlarınDeğerlendirilmesi

Türkiye’nin PISAçalışmalarında edindiğidereceler birçok çalışmadafarklı açılardanincelenmiştir. Örneğin Ceylan[8], “PISA 2006 SonuçlarınaGöre Türkiye’de FenOkuryazarlığında Düşük veYüksek Performans GösterenOkullar Arasındaki Farklar”başlıklı çalışmasında PISA2006 sonuçlarına göreTürkiye’de Fen Okuryazarlığında düşük ve yüksekperformans gösteren okullararasındaki farklarıincelemiştir. Yüksekperformans gösterenokullardaki öğrencileringünlük yaşamla ilgili fenetkinliklerinde daha iyiperformans gösterdiklerianlaşılmıştır. Anıl [2], “UluslararasıÖğrenci BaşarılarınıDeğerlendirme Programı’ndaTürkiye’deki Öğrencilerin FenBilimleri BaşarılarınıEtkileyen Faktörler” başlıklıçalışmasında Türkiye’dekiöğrencilerin fen bilimleribaşarılarını etkileyenfaktörleri belirlemeyi

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 12

amaçlamıştır. Çalışmada eldeedilen bulgularda,Türkiye’deki 15 yaş grubuöğrencilerin fen bilimleribaşarısını en çok yordayandeğişkenin babanın eğitimdurumu olduğu belirlenmiştir. PISA 2006 proje sonuçlarınagöre, Türkiye’nin fenbilimleri başarı ortalamasınınOECD ülkeleri arasında yüksekolmasını etkileyen sosyal veyaekonomik birden çok faktör yeralmaktadır. Türkiye, gerekbölgesel konum ve gerek sosyalyerleşme bakımından diğerülkelerden çok farklıözellikler göstermesininyanında, kendi içinde debölgesel konum ve sosyalyerleşimde büyük farklılıklarasahiptir. Bu farklılıklar,PISA 2006 proje sonuçlarındada açıkça görülmektedir. PISA2006 ön raporunda belirtildiğigibi, öğrencilerin coğrafibölgelere göre fen bilimleribaşarı dağılımlarıincelendiğinde, Doğu Anadoluve Güneydoğu Anadolubölgelerinden PISA çalışmasınakatılan öğrencilerin fenbilimleri yeterlikpuanlarının, diğer bölgeleregöre oldukça düşük olduğubelirlenmiştir [2].

Berberoğlu ve Kalender [6]“Öğrenci Başarısının Yıllara,Okul Türlerine, Bölgelere Göreİncelenmesi: ÖSS ve PİSAAnalizi” başlıklı çalışmada,ÖSS sonuçlarını kullanarakyıllara göre öğrenmedüzeylerinin değişiminiincelemek, hem ÖSS hem de PİSAsonuçları ile bölgesel ve okultürleri farklılıklarını ortayaçıkarmayı amaçlamışlardır. Buçalışmadan elde edilensonuçlara göre öğrenciler,gerek temel becerilerdegerekse temel becerilerigünlük yaşamda kullanmayayönelik süreçlerde yardımaihtiyaç duymaktadırlar. Okultürleri arasında öğrenmeçıktıları açısından çok büyükfarklar bulunmuştur. Bufarklar tüm OECD ülkeleriiçerisinde en çok Türkiye’degözlenmektedir [21] Sınavlarlaseçilen öğrencilerdenoluşturulan okul türleri bufarkların daha da büyümesineneden olmuştur.

4. Tartışma, Sonuç ve ÖnerilerPISA sonuçlarında görülenkısmi gelişmeyi, Türkiye’deson yıllarda ivme kazananeğitim harcamalarının olumlubir sonucu olarakdeğerlendirmek mümkündür.

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 13

Özellikle kız çocuklarınınokula devamının sağlanmasınayönelik olarak yürütülenprojeler, ücretsiz ders kitabıtemini ve ilköğretim ileortaöğretimde burs alanöğrenci sayılarınınarttırılması gibi maddidestekler okullaşmaoranlarının yükselmesineönemli katkılar sağlamıştır.2000 yılında yüzde 90 olanilköğretimde okullaşma oranı2008 yılında yüzde 95’eulaşırken, yüzde 62 olanortaöğretim okullaşma oranıyüzde 74’e yükselmiştir [17].Okullaşma oranınınarttırılmasına yönelikuygulanan politikalar dışındaokullardaki derslik sayısıarttırılarak derslik başınadüşen öğrenci sayısınınazalması sağlanmıştır. Ayrıcaörgün ve yaygın eğitimde yeralan müfredat programları,2005-2009 yılları arasındakademeli olarak değiştirilmiş,yeniden hazırlanarakuygulamaya konmuştur. Bukapsamda birçok dersin öğretimprogramı yenilenmiştir.Türkiye’nin 2009 PISAsonuçlarında gösterdiğisınırlı iyileşmede buuygulamaların etkisiizlenmektedir. Ancak buönlemlerin Türkiye’nin puanını

bir bütün olarak yükselterekdaha ileri bir düzeyeyükseltme konusunda başarılıolamadığı söylenebilir [17].PISA sonuçlarında belirgindeğişikliklerin eldeedilebilmesi için eğitimdekiniceliksel değişiklikleriniteliksel değişikliklerintakip etmesi gerektiği ilerisürülebilir. Son yirmi yılda feneğitimindeki reform çabaları,bilgisayar teknolojisiyleöğrenme ve öğretmeetkinliklerinin birliktekullanımına duyulan ihtiyacıvurgulamaktadır [18].Ülkemizdeki sosyo-ekonomikyapısı ve mevcut koşullar gözönüne alındığında bilgi veiletişim teknolojilerineerişim olanaklarının sınırlıolduğu bilinmektedir. Ancaköte yandan okullarda teknolojikullanımının öğrencileraçısından getirileri debilinmektedir [4]. Kalıcıöğrenmelerin sağlanmasıamacıyla birden fazla duyuyahitap edecek çoklu ortamlarınkullanımını sağlayacakprojeler bu açıdan önemlidir.F@TİH projesinin tümüylehayata geçirilmesiişlemlerinin üç yıl içerisindetamamlanması planlanmaktadır.Projenin ilk önce ortaöğretim

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 14

okullarında uygulanmayabaşlanmasına kararverilmesiyle beraber buprojenin etkililiğinin veeksikliklerinin saptanmasındaPISA 2012 sonuçlarıbelirleyici olabilecektir.

5. Kaynakça[1]Alakoç, Z. (2003). Matematik

öğretiminde teknolojik modernöğretim yaklaşımları. TheTurkish Online Journal of EducationalTechnology (TOJET), 2(1),7.

[2]Anıl, D. (2009). Uluslararasıöğrenci başarılarınıdeğerlendirme programındaTürkiye’deki öğrencilerin FenBilimleri başarılarınıetkileyen faktörler. Eğitim veBilim, 34(152), 87-100.

[3]Aşkar, P. ve Olkun, S. (2005).PİSA 2003 sonuçları açısındanbilgi ve iletişimteknolojileri kullanımı.Eurasian Journal of EducationalResearch, 19, 15-34.

[4]Balım,A. G., Evrekli, E.,İnel, D. ve Deniş, H. (2009).Türkiye’nin PISA 2006’dakidurumu üzerine bir inceleme:Fen bilimleri yeterlilikdüzeyinin bilgi ve iletişimteknolojilerinin kullanımınagöre değerlendirilmesi. e-Journalof New World Sciences Academy, 4(3),1C0079.

[5]Berberoğlu, G. (2007). Türkbakış açısından PISA araştırma

sonuçları. Konrad Adenauer Stiftung[Çevrimiçi:http://www.konrad.org.tr/Egitimturk/07girayberberoglu.pdf],Erişim tarihi: 30 Aralık 2010.

[6]Berberoğlu, G. ve Kalender, İ.(2005). Öğrenci başarısınınyıllara, okul türlerine,bölgelere göre incelenmesi:ÖSS ve PİSA analizi. EğitimBilimleri ve Uygulama, 4(7), 21-35.

[7]Yıldırım, B. (2010). Fatih projesiimza töreni. [Çevrim-içi:http://www.binaliyildirim.com.tr/fatih-projesi-imza-toreni%E2%80%A6(22112010.aspx ],Erişim tarihi: 8 Ocak 2011.

[8]Ceylan, E. (2009). PISA 2006sonuçlarına göre Türkiye’defen okuryazarlığında düşük veyüksek performans gösterenokullar arasındaki farklar.Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim FakültesiDergisi, 4(2), 55-75.

[9]Çekbaş, Y., Yakar, H.,Yıldırım, B. ve Savran, A.(2003). Bilgisayar desteklieğitimin öğrenciler üzerineetkisi. The Turkish Online Journal ofEducational Technology (TOJET), 2(4),11.

[10] Eğitim Teknolojileri GenelMüdürlüğü. (Tarihsiz). Fatihprojesi ile bilgiye çok daha hızlıulaşılacaktır. [Çevrim-içi:http://egitek.meb.gov.tr/duyurular/duyuruayrinti.asp?ID=8292], Erişim tarihi: 8Ocak 2011.

[11] Eraslan, A. (2009).Finlandiya’nın PISA’daki

Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011 / İnönü Üniversitesi, Malatya 15

başarısının nedenleri: Türkiyeiçin alınacak dersler. NecatibeyEğitim Fakültesi Elektronik Fen veMatematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 238-248.

[12] European Commission (2007).Türk eğitim sistemi. Directorate-General for Education and Culture, 1-4.

[13] Güncel Eğitim. (Tarihsiz).Okullarda “Fatih Projesi” başladı.[Çevrim-içi:http://www.guncelegitim.com/haber/3501-egitim-haberleri-okullarda-fatih-projesi-basliyor.html], Erişim tarihi:30 Aralık 2010.

[14] Karasar, Ş. (2004) Eğitimdeyeni iletişim teknolojileri-internet ve sanal yüksekeğitim-. The Turkish Online Journal ofEducational Technology. (TOJET) 3(4),16.

[15] Kesercioğlu, T., Balım, A.G., Ceylan, A. ve Moralı, S.(2001). İlköğretim okulları 7. sınıflardauygulanmakta olan Fen dersi konularınınöğretiminde görülen okullar arasıfarklılıklar. IV. Fen BilimleriEğitimi Kongresi (125-130).Ankara: Milli Eğitim Basımevi

[16] OECD (2007). PISA 2006.[Çevrim-içi:http://www.oecd.org/dataoecd/15/13/39725224.pdf], Erişimtarihi: 6 Ocak 2011.

[17] Özenç, B. ve Arslanhan, S.(2010). PISA 2009 sonuçlarına ilişkinbir değerlendirme. Türkiye EkonomiPolitikaları Araştırma Vakfı.

[18] Papanastasiou, E. C.,Zembylas, M., & Vrasidas, C.

(2005). An examination of thePISA database to explore therelationship between computeruse and science achievement.Educational Research and Evaluation,11(6), 529-543.

[19] Savran, Z. N. (2004). PISAprojesi’nin Türk eğitimsistemi açısından incelenmesi.Gazi Üniversitesi Trük Eğitim BilimleriDergisi, 2(4), 397-412.

[20] TC MEB (Tarihsiz). Milli EğitimBakanlığı basın bildirisi. OECD’nin PISAprojesine Türkiye’nin katılımı.[Çevrim-içi:http://www.meb.gov.tr/duyurular/duyurular/pisa/pisaraporu.htm ], Erişim tarihi: 6 Ocak2010.

[21] TC MEB Eğitimi Araştırma veGeliştirme Daire Başkanlığı(2010). Uluslar arası öğrencideğerlendirme programı-PISA(Programme for internationalstudent assesment). [Çevrim-içi:http://earged.meb.gov.tr/arasayfa.php?g=83], Erişim tarihi:1 Ocak.2011.

[22] TC MEB Ortaöğretim GenelMüdürlüğü. (2005). Orta öğretimdeyeniden yapılandırma. [Çevrim-içi:http://ogm.meb.gov.tr/ttk_karar.asp], Erişim tarihi: 06 Ocak2011.

[23] TTKB (2005). İlköğretim 1–5. sınıfprogramları tanıtım el kitabı. Ankara:TC MEB Talim ve Terbiye KuruluBaşkanlığı.