Syngramma historiae theoreticae

^z - ^- . .#-;\ .- ^!'.: •^^^^^, :.:.^'

•a

3 ^'i- f-m3

ry^^^^^^^^f^^^—m^imm^m X \

f; J^

PlflLIPPI GLASEKI JC"ARGENTORATENSIS,

SYNGRAMAiAHISTORICUM: ^

In quo continentur

:

I. P R o L E G p M E N o N dc Hifl:ona,ejusq; accidentibiis.

II. D I s s E R T A T I u N c u L A > de Prseftanda Cognitionis Hi-

ftoriarum.

II L N A R R A T I o eompendiofarerum pra^cipuarum ab O. Cusq;adAnn. Chri STi M. DC. I.

IV. Admonitio dexedelegendaHiftoria.

y. C A t A L o G u s Hiftoricorum felcdifllmorum dives , Sc or-

dine bono digeftus.

OMNIA IN G%ATIAM STU-DIOSORMM HISTORICAE VACULTATIS JAM-PRIDEM COiiSCRIPTA MT COLLECTA: l^tfNC4utemNarratioiiU tompendhjk Continuatione , ab Anno C h r i-

STI M. DC. I. usj^ad Annum C h r i s t i,

M. DC. X X V 1 1 1. adauaay rerum^ ^verborum Jndice loeufletatA

:

"1.

Philippo Fridehico, Philippi RGlasero, Argcntoratenfi.

^A^KGENTINjE,Typis "WiLHELMi Christiani Glaseri,

Anno M» PC. XXIX.

^mm^m^w^w^' igEQ.

f^'^

fVIRI S,

MAGNIFICENTIA, NOBILITATEGENERIS, AMPLIjUDINE, PRUDEN-

TIA, CONSILIIS, VIRTUTE, DOCTRI-na,Honcftate & multiplici rerum Ufu

> clariffimis

:

Dn. Birnhakdo \ âg<n<cf ^ Liberar Argcnt ; Rcipub PmoribusJ)n, J a c o b o ©turm i ©mrmccf J florentiflimis & verc magnificis.

15N. JoÂNNi Hellero, Ejusdcm Reipubl Confttli graviffimo ^ mul*tisq; nominibus meritiffimo.

Dn. NicoLAo LuDovico WoRMSBRo ^ Quindecimviris Pa-Dn. Sebastiano Schachio J>tri« , Nobiliffimis

i &Dn. Joanni Petro Storckio Jprademiffimis.

Dn. JoHANNi Frider: ScHMiDio JCfo. Ampliffimoj Comiti Pala-tino CxfareojdKaxqi Reip: Patriie Confiiiario 8c Oratori ceieberrimo.

Dn. Philippo Scheidio JCto Excelientiffimo , & perinclyta: Impc-rialis Camerar Advocato clariffimo.

Dn. D a n 1 e l I Oe s I N G E R o JCto. itidcm Perin%nf; Sc caufarum Argen^tinxjPatrono laudatiffimo.

Dn. ] o si ^ G L a s E R o. Honoratiffimi Quindccimviralis Senatus ibidemSecretariodexterrimo; literisacrerumpolidcarumufu exercitariffimo.

Dn. M a t t h I .€ Be r n e g gb r o Rhetorica?Facultatis,apudNoftrates,Pro.felTori dodliflimo

;Hi ftoriarum omnisqj elegantions iiteratur^ &lin.

guarum ionge peritiffimo.

Dn. Mickaili Fabro: In firmorum in Republ. firpc dr<aa , Curatoridiiigen tiffimo ; Eruditione & vitx integritate fpedariffimo.

Dn. Johanni Georgto âfcfen/Aerarii Patrii Tabulario per 40. annotvigilantiffimo,juxti& fidcliffimo ; nuncpcr Seucdutcm . probiEmcrito.

Dominbfuit MAcenxtlhus, Erergetif, Beni-

faitortbusr Prapatriius , Bratri , Fauto-

ribwpAffimbus& Amicuyfubwtfi, pic,

0ffici0se4C peramanter homrandu.

S. P. D.ITofunt, VlRI HONORA-TissiMi, qusead PhilippiGlaseri^ Genitoris mei 7P

i**A^^Tn y Syngramma Hifloriac

rheoreticse continuandum,,cumprimismeadduxerunt; fcilicet evidcnsi

Libelli utilitas j 6c debitain defun6fcumpa-

rcntem Pietas. priorisnemo( quod reor^

infitias irc poterit , qui & fidelen? ^^odia^UTi

Hiflorix dilsertationcm j & ipfius Faculta-

tis ufiirpandac methodicam explanationem,

cumrotunda Narrationis brevitate, deprae-

cipuis omnium astatum Hifloriis , facris &;

prophanis,tam faciU , tamq; concinno fer-

mone contexta , fubhmius examinaverit.

Quid enim Le6tori & inprimis Tyroni cu-

jusq; Scientix celeriiis apprehendenda?, ac

commodatius,mehus, utihus, quam pcrfpi-

cua&erudita Brevitas ? vere namo:HoratiusdeartePoetices

j

QuidamdprdcipieSy eflo hrevis^ut cito didta

Tercipiantanimi dociles^teneant^^fideles.

Poflerioris ratio tanquam de coelo o-

mnibus patere debet, utpote cum paganis,

tum Chriftianisjam pridem explorata ^ &com probata. Etenim quid in hac xrumno-famortalium vita,p6fl D eum, creatorem

animarum,beatius,jucundius,optatiusqj re-

peritur,vera (piXo^^o^yU, naturali parentum crga

liberos & liberorum tY^2i Parentes amore.

Hi verb funt,a quibus (Cicerone tellc)vitam,

patrimonium , Libcrtatem ac Civitatem ac-

ccpimus. Hos igitur toto pedtorc fltiendos,

amplexandos j deofculandos atqj immortali

honoris cultu afficiendos efTe , quis,nifi men-tis inops vecorsque negaverit ? Quamvisautem , ViRi Eminentissimi,meam in paternis hifce lucubrationibus per-

texcndis imparitatem;

juxta 6c infelici-

tatem probe cognoverim^ quippe qui ne-

que Ingenio,neque Do6trin3er?bfc(rione,|

cumlmmmm^ mm nm mmmmmmmmm mmmmmm

cum Patrq / non fecus atque cum Aquilaj

Cornix ) fim conferendus : Nullus ta-

men , ut opinor, absq; vitio^mihi vitiover-

tetjfi pcrutile Ejus fludiuni ,mea quoqj opcl-

la,qualitcrcumq5 adau6tum 5 inque piam I-

pfIusrecordationem,&HifloricaePubisgra-

tiamjdenuo procufum excat.

Cxterum Vobis, mciMascenatcs,

Patroni , Benefa6tores,Propatres,Frater&

Amici, VoBis inquam foetumhunccejin-

ter fcveriora Fun6tionis noflrx, in Aerario

publico negotia:,produ6i:um,ac •jsretil^j.axr dun-

taxat efformatum , nuncupare volui ; ut

meampartim erga V o s, fiimmam obfcr-

vantiam,fludium atq; amorem(ha6fcenus oc-

cultb nutricata)publico nunc argumento te-

flificarcr 5 mcquepro acceptis tamplurimis

beneficiis,magis magisqj Vobis oppigne-

raremipartim etiam,utAuthoritate ScRobo-

rcveftromunitus.improbos Zoilorum rifus

&maledi<5ta , huicConatui noflrovixdefu-

tura,animofi us impugnarem , atqj reprime-

)( 3

•mAp

1NMIi

I rem: Spe interimpulcherrima fretus,ut levi-

denfehoc munufculum , quod flrcnae loco

exhibetur , xquis anirnis fufcepturi , atque

exindeoptimi Parentis noftri,P h i l i p p i

G L A s E R I , memoriam benigniflime habi-

turifitis. QuodfupereftjDEUM exanimoprecor,utfua dona,quaein Vos omnes&;finguloslargifnme contulit, diii confervare,

tueri atque augere dignetur,qu6 fimul& In-

clytasReipubl.Patriae 5 SchoIaeatqueOeco-

nomiacjlaudatiilimisveftrisconatibusjulte-

riiis prodelTe , praeefle ac fuperefTe queatis.

Valetefeliciflfime. Argentorati 8. Idus De-

cembr. Anno exubcrantis gratias Divinae,

M. DC XXVilL

F. Kf»

Omni ohferyAnttajCHltu,

Studi0 at^ Am0rc

Pdratipmui

Philifmis FridekicusGLASfiJLU^f Argcnunends

mm

«M

ILLITSTRIBUSAG VERE GENEROSIS

M A G N y€ QJLl E S P E I

Adolcfcentibus :

DOM. GaROLO i ZlROTIN.Juniori, &c.

Et

DOM. ZDENKOVtO L. B.

k R u p p A &c.

Dommii fHU Clementibui S^ P. D.

IISTORIARUM LE'^tionemomniingenm acliberali

homineMgnamA^lufkrcs ac Ge-nerofi Adolefcentes : iifvero,

^cfm adguhernacula PolittA ^Rerumfuh. olimjunt adhthendi , omnino ne-

cejfariam ejfe : nemofanAmentis eft, mecum^

aui duhitet. Licet enimjampridem Viripru-

dentes ac literati , hene guhernandi rationem

atc^fcientiam , quam Politicam njocant,cer-

tis Theorematis atcj^ PrAceptis concluferint : ex

quihus illa , non magno amplius lahore poftt

addtfci : tamen eadem Pr^cefta ex Hifloria-

rum!

DlDlCATIO.

rum cognitionedejumpta » C^ indudlione plu-

rium Exemplomm confirmata effe , optimmquij^ Toliticorum Scriptomm confitetur. Li-

cet etiamfint non fauci, qui exiftimenta Na-turadari prduftribtis hominihm indolem hfe-

roicam , qutz ad fiuftinenda onera Reipuh. âdfiuhditosregendosfolafiijficiat : 'DoBrinam

^ Hijioriarum cognitionem non femper , nec

fiimmoperereqtdri : tamen ^ hifalluntur e-

gregie. EtenimjUtuthoceislargiamur : Civi-]

lem Prudentiam , ( in quatotapene confiftit

Tolitica) multosa Natura impetusfumere,âh eadcm divinitus inftrui adomnesfui mune-

rifpartes dextreacfeliciter oheundas : non oh

idcontinuo certum eft : omnes qui magno natu

funtymagno ttiamingenio ^ Heroicailla vir-

tute praditos effe. Quin imo conftat injinitis

SxemplisêandemVirtutem , nonnifiinani-

mo hene literis infiituto^mature ronft?ici .: ferp

admodumtniis , quosuftuatqueExpenentia

tales effe voluit : ut cum Seneca reUeftatuit

Quindtilianus iib.12. Ovid. 6. Metamorph.Sitigi'

mmm

Dedicatio.

Sit igiturNatnra^ Indoles hona : adeampofi

accedatiCumaliain literis^ morthus edncatio

kheralvs : tumvelmaximeinHiikonisexerci-

tatiocrehra : ac tum demum prdparatiirS erit

ad fujcipiendam guhernand.am(j^ Kempuhlt-

cam , togA mtlitid(j^ tempore , quisquis ad eamcoelitus eji defitnatm. qtumadmodum reciefen-

Jitsalterille J\/Iagnus Alexander Sever.quem defiripttvm nohis reliquit Lampridtm.

Hocjam pofito illlii&vQs acGenerofi Ado-lefcentes , quid nam dicam Vobis animt efie

dehere , in magnafCrtuna &* felicitate veftra ?

ISlati efiis amho ex vetufitfitmis fj^lendtdif^i-

mis^ familijh virtuteac meritis ,non in Mo-ravia tantum , Bohcmia ^ Auflria : fed in

omm adeo Europa clarifitmis. Quis enim

tuam ignorat gentem C a r o l e , gentem in-

quam Z e r o t i n i a m ;, cum M.ajorum titu-

lis : tumpofteriorum laudihusfmaxime G a-

ROLORUMJ cumulatifiimam : dequihm pra-

ftatamehocloco nihil.quampauca dici. Quis

tuami Z D E N K oV ifamiliam^u p p a nn a m

T

wm ^'mmmmmss^^

'1Dedicatio.

non 'vel in te ipfb agnofiat Generofiftmam :

qjel in Parente laudatifiimo WilhelmoL. B. i R u p p hyLandono^vvicz^ij^c. Domi-

no,arcis C^fiire^ Znaimenfis TrAfiidi dtgnifii-

mo admiretur : quoviro nihil ItheralitiS , cul-

tiHS 3 humanim^^ adnjitampoliticam aptius,

Natura ipfitfinxiffe videtur. Isfonne ficfin-

tiam?cumprMer iUufires natales : adfint Vo-

bis ingentpmemori^) ac elocutionis dotes pluri-

m&^ maxtmA :cum Corporis fttforma , Vale-

tudinisrohur: adh^c Infiitutioin 'verapietate,

hcnis Itttris , morihm^^ honefiis : proximum

nunc efie : ut Hifloriarum leBioni Vos addi-

catts :^mature afiiieficatis ijs^in quihtis taher-

naculum vitA^glortA VefirA coUocandum Vo-

hisintelligitis? Omnino ftcfiatuo : quiahaco^

mnta tempefiive a vohis cogntta^ explorataj

magts magisq^ animos veflros adamoremju-vandA ^Keipuh accendent.

^cctfiteergo ame ,l\\u(\:res ac Generofi

Adolefcentes , hujufie rei qualecune^^funda-

mmtumat(j^ exordtum : quodinter cAtera^ve-

firis

riMEapMiHMi

D E D I C A T I O.

(iris etiamfrivatis ujibm, hoc in SyngrammateProtheorico pofai,^ in eo Vos legendo medi-

tando^ exercetefedulo : donecadmajorapateat

aditm. Excitatedona,qu^inWohisfmt :^cumalialtherali artium , Linguarumq^ co^ni-

tionCftum veropulcherrimarum rerum (quA in

Wx^Qxmfefe offerunt) ferceptione , eademau-

geteiOrnateyconfervate. Idj.^ rwn meo tantum

nunchortatu duBu(j^ inchoatefeliciter.fedmul-

to magis , domefticis accenfiSxemplis , Clarifi-

morumhminum^infamiliijs 'veflris Generoftf

fmisyperficite :admetam deni(^,properate impi-

griiquotidianaacfideliadmomtionevefrorum

Injpeciorum , J\doderatorum ac Prdceptorum

extimulati: Jacobi nimirum Gveteli-Nij Thobi^ PacikiIj £^ Christia-N I G o c H s c H EM 1 1 : qui,utJjnccra pietate,

do6irina folida ,morum humanitateycxcellunt

ipf '-fic Uluflria vereq; Gencrofa/^^^^mi;^-

firaah hisjvirtutihm prAftdijsq^ cunHis,qukmoptime infiruBa accumuiata^.yreddere cupiunt:

^ vos "TatriAjParentihmatc^^fropinquis hre-

j:( 2

^sW^ra^Ww

SiiijBlMk

Dedicatio.

'uicumgaudio^gratulationejljiere. Adeam L

rern , fiipfe quoc^^le^videnfi hoc Syngrammate

meo i aliauid incttamenti adjumentt(^^ contule-

ro '.fiitis memagnumfruBum cum hujus iaho-

ris^tum meiinnjos StudijôhferântiA , amoris,

^ ohfequij : addo etiam in univerfum , humillt-

m&me^ devotionis , erga illuflres ac Generofas

familias 'veftras,reportaffejudicaho. ^B^liqua

ôtafrofalute^ incolumitate VQ^T2ijampri-

dem qutn 'vovimus ratafaciat Altifmius : hoc

pr^Jertim conclamato ^ exulceratofculo : in

quotalthm Chrijiiana Rejjjuh. opi4S hahetma-

xime : quales njos exifterealtquandoyexoptamm

unice. Valete diu ^ Felicitery Argcntorati

,

Idthus Aiart^ Anno ultimx, patientU diutno

^. T>C. 1.

y. liluft. ac GenerorIndolis amantifs.

PHILIPPUS GLASERUSJui, & Hiftor. Profcflbr.

\

mmm

IN SYNGRAMMAIPHILIPPI GLASERI

J. U. D.'HISTORIARUM IN ACADEMIA

Argentinenfi Profeflbris dignifs.

EPIGRAMMAAd Hifioriarum Studiofum.

r\ Uifquis fcireviamcupitvenuflam,^Jucundam , facilem , vel expeditam,

Qua poflit mare navigare tutus

Immenfum H i s t o r i^ : dein receflus

Rimari dubios / queat cupitum

Poilmodum ftudiis tenere portum.

Is Syngramma brevehoc,manu GlaserusQuod deditfecili modb,revoIuat*:

Pol rudem poteritpolnemen tem.

Etfoecunda quidem profundioris

Cum maturior advolarit astas

,

Hinc crefeetfeges eruditionis.

M. Bernhardus Wideman,Ambergenfis.

I

mmmmmmmm kU%

^

PRAEFATIO ADLECTOREM BE-

N E V o m M.

Iraberis FortassEjLf-cior ^«7?fw/f,quidfit,qu6dp6fttotin-

1

ifignes viros , vetercs ac recentiores >

j

qui de legcnda fcribendaque Hiftoria' commentati funt , & Chronologias,lfagogas,Inftitutioncs , Synopfes 6cid

genusaliafcripta , tam inUniverfali;

quam ParticulariHiftoria magno legentium appla^ufu,

hucufqueemifcruntcegoquoq^nunc prodeam , veluti

poftHomerumlliada autpoft Vcrgilium yEpeida fcri-

pturus/amxqucglorioiamaiiquamaucupaturuse' Ve-

cum excufatum mc habebis > confido : fi quse vcra fit hu-jusSyngraramatisoccafio,caufaqae : &quxporrb in

ftituti uoftriratio ccgnofcercnonpigcbit. Breviterau-

tem&verefichabcto. CumanteannosaIiquot,patria

in Schola , autoritatcincliri Magiftratus SexiatufqueA-

cademici , ProfcflTio Hip:oriarummihidcmandarctur :

ftatim ,pofthabitis aliis jtudii.s,Spartarn illam, ut debui,

pro tenuitate mgeniiac eruditionis mese, ornare infti-

tui, Acprimociuidem , fccurusPolybii, autorisprae-

ftantiifimiPrasccptum , Univerfam Mundi Hiftoriam,

exjuftino&aliis Scriptoribus , quantapotui brcvitate

propofui : dcindefelc£tisiis,qux cognitionememoriaquc digniftTima videbantur , in brevem & fuccindamNarrationemjVeluti incorpufciilum quoddam , redegi.

Porro particularemHiftonam.aggreftus prasca^terisRO'

manamdclegiatq^radavi : utvetuftate&diuturnitatc

tem-

. i^ t.ilMm,»-fi tM-mi-amfm-^tm

Pr^FATIO AD LECtOREM*

tGmporis: itarerumgellarumamplituclinc , Praeccpto-

rum& Exemplorum varietatcatq3clcgantia^longepras

ftantilTimam rStudiofisautcmomnibusmaximeutilcm&ncceiTarianLHifce quandoq,- interpofui veteresScri-

ptoresipfos : utcoram&quafi viva voceloqucnteseosaudirentStudiofi : quandoq^ ingeneredeHiftoriarumpraeftantia & ufu.dcq ue ea refte cognofcenda , quasdamdifferui inter ipfos & admonui. Qux omnia,cum nonplaneingratafuiflecognofcercm, & a nonnullisctiam,

nonobfcura^notajStudiofis, cxpeti&defcribi animad-

vertcrcm : (ut faspemcli ribusnegledis.dcteriorahu

manumingcnium obled:ant , varictatis caufa ) iccirco

paflusfum,cxhi$nonnul!apublicimod6jurisfieri; ma-gisut voluntatiquorundam Auditorum , morcm gerc-

tcm, quamutindclaudisaut pr^mii quid mcconfecu-turum fperarcm. Torius autcm inftiruti mei rario haec

eft: Primum,ut (cum ' iftoriam omnem a fine fuo jamolim digcfljsrim in Theorcticam & Pradicam. ) utriufq;

ProthcoriamfcuProgymnafmataquxdamatquepraslu-diaStudiofisadolefccntibus,(maxime TyronibusKifto-

riarum ) ante omnia exhibeam. Deindc ut Indicibus

duobus : Ecclefiafticounoaltcro Poiitico : praecipuas

Pcrlonas & Res , dc quibus in Hiftoriis agitur , comprc-hcndam , &ccrtisSynopfcfiiegenrium oculis propo-

nam : Chronologia, quoad licer,accurateobfervata.

Tum , ut Regulisatq? Excmplis ufumcorumperlccosPoliticosoftcndam , omniapromediocritatcingeniiac

doarinxnoftia^.Qubadprimum prseftonuncillud quo-

modocunquc,pra:fentiSyngram|;natc,inquinq5 diverfis

parriculis,veluti '^^^idiCL^^iu^ Aoyotg , animum Hiftoriarum

Studiofi , adinfcquentium puichcrrimarum rcrum co-

gnitioncm prxparaturus^ quarum lummam inFronti-

1fpicio

mmmg

Pr>cfatio ad Lectore M. I

fpicio OpurculiLctlorhumaniffimus videbit. AJtcrum

proximisNundinis Autumnalibus.Dto mcbcnejuvantc/ubjungam'Tertiumdcinceps,quampotcrociiiirime

fidclillimcqucin ufum eorundcm Srudioforum abfoi-

vamitidcm atquc exiblvam : (i modo Pragymnafmata

iiarc principiaque iUis haud ingrata fuiiic cognovcro.

Hsecbrcvitcreftoccafiocaufaqucediti hujus Syngram

matis :&Ratiototius inftituti noftri>inadumbranda&

adufumtransferendaHiftoria : inquo.cum videasLe-

dor humaniflime^unicum nobis fcopum finemque pro

politumcflc; JuventutisStudiofsBcommodum : utni-

mirum ea bono ordine in Hiftoriarum cognitione pro-

cedat,jucundcineaverfetur,& tandemfrudum exopta-

tum in fua,aIiorumque vitarebusque rite inftituendis&gubernandis reportet : non opinonfmiftrc,hunc anobis

|

fufcepcumlaborem,interpretaberis. Nemo fiquidcmj

mortalium,neBarbarorumquidem , tamalicnus cftab

humanitate: quinonadoIefcentcsStudiofos omnime-

lioreniodo,utin aliisneceflfariisartibus atque fcientiis

itactiam Hiftoriarum in cognitione, informatos

atquceruditosvidcrecupiat. Valc&ca^te-

rosinhocgenere conatusnoftros

Ibcnigneadjuv^.

PHILIP I

MM

PROLEGOMENON De HiSTORIA.

PHILIPPI GLASERI, IC. AD STVDIOSOS

HISTORIARVM,P R O L E G O M E N O N.

NTE^FJM DE FACVLTATISHiftoric^ prajiantia dijjeramus ^generalia

quadamcapita, veluti ^rôâ^fce^ Aoyoi,

framittenda mihi , paucifo[ue explicanda

videntur: nimirum de Origine &: Ety-

moHiftofias, Definitione, Materia,

FormajFine, EfFedis,Cau(is adiuuantibus j Diuifione demgâcpartium breui defcriptione. Sic enim

Hijioriâmplitudmem dignitatemque melius percipiemm ^ âde^m cumvoluptate ^jruUu cognoJ2endam magismagiso[ue

accendemur.

ôdigituradOngintm Hiftorise attinet , docet quidem

voxltpîcc^ Grxcajnitiumillim a Grdicis eJfeprofeBum : vtpote^

quibmaDeodatumingeniose (jr erudite resfcitu dignasin ar-

temredigere^ ^ fuis ijfo[ue pulcherrimis neminibm appellare:

vnde Poetaillud-.

Graijs ingenium ; Graijs dedit ore rotundo

Mufaloqui.

Feriim vt hoc^rationecultura ^(j;'nominis notionis libentercon-

cedimus GrMis : ita vicifimprimumcondend^HiJlortAfcienti

amyconditaque originem^nen nifiPrimisparentibm,^ quidem

ipjipopulo hei attribuerepojfumm: a quibtiSyproculdubio Ae^

gyptij etiam^vt alias artes^ difciplinas ab exule Abraliamo

:

ita (jr Htftoricas annotationes ab initie hauferunt : quicquid

De Hiftorlat

qualoco TsrpO'

enda^

Orho HiflorU,

Nomtnlf.

Rep,

Prolegomenon

Om Sclentta-

ram columtj£,

:intzDiiuuium.

Mofe aniiqtiif

fimusfcriptor

Hehrûfu

jr^cl O^ Lati'

ni yetujltfiimi

Scriptores,

Etymoloâ»

tnndem Aegyp^tj Sacerdotes apud Platonem in Timao de anti-

qmtatefuaglorientm. ôdetiam non ohfcure innuit lofephpis

M. j.Antiq cap.3. vhiaffirmat S^lhMm Patriarchamcumpia

pofteritatefuafapientiam cosleftium rerum,(^ artium at(^ difci

plinarumprincipiayduahu^ infculpfijje columnu, lapide^ c^late-

riti£ : neforte diluuio aut alijscalamitatihus , inuenta ifthac ex

hominummtitiadilaherentur i aut prius intertrenty quam co-

gnofcerentur. Idemconfirmat quog^vetuftas^ autorita^s Mo-(cyfaniiipmi Vrophet^^quo nemopriusynemopteniusynemv cer-

tius Originem Mundi , Ecclefa I>ei^primorum hominumâc Po

Itfu 5 hreuiterflatum totitds Orhis , percontinuamjeriem Anno-

rum 2.4^ 3. quamipfcy vfqueadmortemfuam confcripftt, aut

pofteritati reliquit: cuireêadnumerantur reliquidiuinarum

rerum Scriptores^ ^Prophet^^ quihmipfefilim T)et,T>om'inm ac

Seruator nojier IjbsysCHKisxvs, antiquitatis , fidti , ^veritatis tefitmonium , dum in terris verfaretur , fkptfimdper

hthttit. Ita vt non initiria , fahuU mera pra his cenfeantur^

quacunque veteres Aegyptij, Grieci, Ahortgines c^ftmilespa

ptdi dejuis Hiftortfs ântiquitatibtisridiculegloriÂtiJunt : hcet neque Cadmum^ Pherecidem , Hellanicum , Acuftlam , Xeno-

phontem yPhiltfittm Grdcisx neque Romanis Saturnum ^ Trito

nesj Fahium , Catonem , Pifonem , Fannium ^fimites^ primos

cui^fuos Hiftoricos inuideamm. C êterum dicitur l<pÛEty

mogr^co^ oTi 'Ipjair rov pSv, i. e. quod/iftatfiuxum . Cum enim ho

minkmemoria tahitisfit^fiuxa atque infirma : oh id, ne antiqui

tas^rerumfcitu dignifimartim cognitioperiret , Hiftoria ex-

eogitata est: vt vutt Plato in Cratyto. ôdidemprohat Hero

dotti^tih. J.duminquit:l^îfjq ctTro^^^tg i]^t,a)g [jltJtb ru^vofjn\

mk^kv9gM7rcov T6t):^QVU)iî7)^hay^yfl7Uj, fjLyjnlp^^fJLtyuAobTB %

%e.vfJLct<^cL , oLKMci yiyyivxjj: i. e. H^/acuttas ^- hac demonftratta

eft Htfiortdt : neea^quîn Mundogeflafunt^cxliominum mtmo-'

^ria cum tempare exotefcmt , aut nhagna^ admiruhttta fa6ia tn

ohjcur0

De Historia.

ohfcuYO Uteant. ôdidem Cicero , velutifemtm Platonemy

kL 2. de Oratoreajfeuerat: dam Hijioriam vocat Tejiemtempo

ram , Vitam memoriay Nunciam vetujiatk. Sunt, qui dedu

cunt nomenHifloris 7mpa,rclippeiv,veletffDpuv j abinJpiciendOi

velctTTo rSipi^(^ roioôofjLtva.yi.e.quodJitocularis ^quafijen'

fata cognitio. ôniam necejfe eU eumyquifcribit Hijioriasâut

\Jpe£iaffecoram qu^fcribit , aut ab alijs , quipr^fentes viderunt,

(^ res illa^fefjjibmfuis cognouerunt^ accepijfe. Nonnulli ro l^-

pfj(mj voluntejfeidem , quodroôicQ^ , h, e. contemplarijeu con-

fiderare: eo quod Hifioria fubinde nobis exhibent aliquid vel

PrMeptivelExempU y quodin vita ioumana obferuandum, (^

advfum transferendumfit. Ex hisnon obfcure intelligitur dif

ferentia interHifioriam (Ânnales ^ de quaefiapudGeU. lib.s^

icap.iS. ^totadijputatio de huiufmodi appellationibus. NdmHifioricm ^qui Resgeflas defcribit , velhabet certitudinemilla'

rum ykfi ipfoteH kvro^^rig , ^flc propriefcribit Hifloriamfiue

vniits anni (iueplurium : vel fcribit ab aiijs audtta (^ leBa,per

Acroafin (jr Anagnofm , ^pc Nirrationes potius Hifloricas, (jr

Syngrammata edit^quam Hiflorias : iicet Ftrrius Fiaccusapud

Geilium ^putat tales Narrationespojfe dici Annales. Sed verim

efly ingenereyfi dicamus^ Hifioriam omnem efie Chko^sic o i^' ; quoniamft in tempore : (jr huius refpedu iterum dijiin-

gui inpartes Smplices^ Compofltas , (^pro earum ratione di-

uerfas appeliationesfortiri. Ferbigratiajecundumflmpiicespar-

tes Temporfs,(^ motumfolisDiurnum ^fcribit Hiflorictis Ephe

meridesyvelDiaria :fecundum annicurfum vnitisautpiurium^

fcribit Annaies y fecundum Luna curfum Menflruum^ fcribit

Menologtam : aut Bimeflria, Trime/iria, Semefiria ^c. Secun-

dumcompofltasTemporispartes : vtpoteiuxta Luflrumfeuffa-

ciurn s . annorum^ fcribit Olyfnpiades : iuxta lo. annor.fpmumfcribit Decades : iuxta Seculumfeu loo.ann.fcribit Centuriasy(^

ficinfequenter^

I

Dtfferentta in-

ter Htflortx o*

Pkolegomenon

Dejinitiones

Materia Hiflo-

riînginere.

Hiflori^ am^

flttHdo.

Porro definicur W\[ioz\2i,populariquodammGC'o: quddjit

Rerurn in Muiido geftarum memoria ; //m Rerum auie

geft:aruvera&illuftrisNarratio./^â/;^^//^^^^/^(;^<:^/^^

^;;cfit;Tef^^ /V^: g'»^^/?/ Cogni tio rerum fingulariu vel diui-

nituspatefada,velperfenfus quoquo modohauftame-

teqj compreheia. Namquicquidpritterdmimmreuelationej

^ }{3ivoL^ bimou;[communesfententia4nohifcum natasJcÂxiO'

mata hominihws natura nota : velperfenfus^ autinduîone re-

rumfingulariumanohispercipitur : idomne vocahulum Hiflo-

riizfuo nomine comprehendit. Ita SS. Theologia , nihilaliudefh

quamHifioriai^ vera atg^fyncera cognitio^nohis diuimtiispa-

tefacia de Effentia Dei y^ voluntate eim ergagenus humanum^^deoperihmfiupendisatgâdorandis. Itatotarerum Natura^

C^ qu£cung^ eim nomine cenfentur:nihilaliudfunt^quam Hi/io-

ria de rehus,a Deo creatis : deearum materiayforma^finey effeBu

^c . Sic, vt recie Plinim ampli{?tmum illudvariumôpmfuumdeNatura: HijioriamNaturaleminfcripferit. Vndehauddiffi'

cultcrintelligitur^ quafit Materia Hi/ior. nimirH Res omnesfingulares , hominu cognitione & memoriadigna^ , fiue

esEfintextrahominispoteftate : vt Res diuin^feu Coelefles

at^ Aetern^^diuinitiis reuelatA nohis:autex induciionefingula-

riumrerumpercepta, quA HiftoriaMetaphyficaV/V//?^/î?.

quo nominefuh Hiftoriacomprehenduntur omnesfere artes ^difciplin^yinprimisfuhlimiorcs: vt SS.Theologiafeudoi^ri'

nadeDeOy quiznuliiunde haufia esi^ quam ex Htftoria.Mofis^

Prophetarum , C H r i s T i^ Apofiolorum^ lurifprudentia,

quAmaximafui parte ex Hiftoria veterum Regnorum , Rerum-

puhlicarum:,earumque confuetudinibusyStatutky legibtis Sena-

tufcojfPr^torum Edi£iisyPrudentum refponfiSyPrincipum (^c.

Confiitutionihus colle6ia est. Medicina, qudit ex Hifloria Êxperientia veterum Medicamentorum^^ ex natura omniumrerum generatarumatque Animalium, cun£iorum conflataeU.

Siue.

De Historia.

Siuefint in hominis poteftate fita? , c^ ratione Ingenijac con-

templationisThconcxdicunturirationeoferationlsmanmm

Mcchznicx:ratione voluntatk,AjfeBuum^motuum animiy

Ethicx : ratione <^0niôhieôru^9oliticxiiae Pradicse. namcirca has omnes res verfatur Hijioria^nec "vlla earum effy qUiZ ra-

tione originlsfu(t y ahhuim amplitudinefefe po[?tt eximere. Sed

tamen Kv^tcog ac proprie ^Ji con/ideremm Materiam Hijio/Uy

funtei obieiidi yvelprMipue y Adiones humana^, quaiterum

prafupponunt h(zc duo^ l^cxion^Syquâgunt:^ Kes,(û£ agun-

turgerunturg^. Wfioricm igiturconfiderabitin Materia adtra

Bandumfihtpropofita , cumprimis hacduo , Perfonas & Res,

eas^^ velferfty vdyattone quarundam circumflantiaru, Perfej

omnes Perfona^Res S" ABtones humanitiautfunt R eligioixfeu

EccleCifilicXyautfwtProtanx: (jrhîterum vel Politic^,

x^^/Oeconomica^. ReffeBu circumfiantiaril iteru multipltcia

funt hac capita. Confderanturenimin his tempora^ quantitas

fiuenumerm : qualitaSy^ alia accidentia. Jn his omnibm ergo

perpendet Hi/ior.Studân velit tra^lare Hiftoriam totim tempo-

risâ Principio vfgâdfnemian vera addies,menfes,annos dun

taxatpaucos : adaliquot OljmpiadeSy DecadeSyaut Centurias?

Item an velit totimMundi Htftoriam cognofcere vel exprime-

re : an^vero certialicuim Populi^Regniy Principis^CiuitattSyMa-gnafis incrementumyftatumautinteritumfibiproponere ? Item

an ohiter tantum velit notareAcliones ^gefta horum vel illo-

rumian vero etiam occafiones^confilia^caufas^diSiaêuenta^ ^fiqua eimgenerisfuntalia l Vbi tamenobferuandum : quodMa-

teriaHtftondt\^ debettalisfufcipiy qu^tra5iatione e^' cognitione

memoriacj^ pofteritatis dignafit. îsenim aniles iUasfahulas^

AmadifiÔciauiani^MelufinaiautAethiopicaHeliodoriyApode'

mica Pantagruelis (^fimilta nomine Htfioria dignacenfeat ? Il-

luftria igiturfumendafitnt inmanm Hiftorico^ vtilia , neceffa

ria , fingularia : vnde vel Pracepto vel Exempldfaltttari , vi-

Proprla& in

J}>ecieqti£ Ma-teria Hiflor,

Et qu^ Htflori-

co digna^

Forma Hific

Interna.

VlrMeitim.

Externa,

Vktutes eptis.

Gtneralit,

Specialtf.

PROLEGOMENON

ta hominismomnem emntum pojît infirui.

FormaHiltorise nihilefldmdy quamipfarumremmfcri

ptarum autfcrihendarum Conceptio interna : ^ externa eiuf

dem DecUratio^fueeafit viua vocefiuefcripto. Interna con-

ceptioydebetrejpondere ip/ireigefia, velfecundum Ejfentiam

fuamîngenerey velfecundum Partes (jr Accidentia : vt con-

jiet^ qtiid^ auo annOyperquosgefium/it altquid? quemadmodum\

inChronicisÂnnalihu6^Diarfjsfierifolet: item quomodo S"

quofne? vtin Hifioriaperfeîorividere licet : omniatamen

h^cfecundum legem Veritatis,^^ Perfeiiionisinfuoge-

nerCy quaduaprim^ ejje dchent^virtutesin Hiftoria. Externa

Declaratio , (iue eafiatfcripto ,fiue voce viua^ debet ejje boni Or-

dinis^nonfoliim refpeliu Temporis , frout illudinuicem ,^ in eo

res gefiaftbifuccejferunt :fedetiam aiiarum circumfiantiarum .•

puta confilwrum^fa6iorum, di£iorum, euentuum : pro vt illa in

animo Hominis^ in Corpore dr in Fortunis eius deprehenduntur ;

quii Tertia virtm eU Hiftoria , Ordofciltcet cjr Collocatio : tiim

denique refêBu Verborum (^ Sententiarum: vt omniafintpro-

priayperfpicua^ elegantia^^ ornata : abjque omni tamenfufpi-

cionefimultatis aut gratidt ^fiue illudfiat di&ione ligata^ Poe-

tica ffiuefaluta (jr Oratoria : qua quarta ^ quinta virtm eli

Htjiori(Z.

Finis Hifioriarum generalis hic eFi : vt omnium rerum vi

geat c^ conjerueturmemoria , quem commendat Herodot lib. /.

vtfupradiMumy^ Cic. Ith. 2. de Orat. ^f/^rS pecialis ^proprius Hifioriarum : vt efingularibu4 Exemplis conftituantur

Pr£ceptaadvitam reêgubernandamnecijjaria : eaqueexem

plis denuoillujirentur ^ ad commtmem vitdL httman^ vfum co-

gnofcendumy quemfinempr^cipue commendat Liuiti^^ ditm ait

:

Hoc prsecipue in cegnitionererumfalutareacfrtigiferuiomnis

te exemplt documenta tn dlpjiripofita monumento inttteri : vn-

de ttbi tuaqtte Retpub. qtiodtmiteris, capias: vndefcedumtnce-

ptUyJoe^

Ds HlSTORIA.

ptihfosdumexitu.quodûites ^c. Idemquog^ Diodorus Sicu*

lus m Proosmio Bibltothec^fua : Polybius , Agathias 5 c^ ai^'

Htftorici mfcribenda legendag^ Hijioriaadmonent. Hincappa-

ret^quvdrationeFinis^Hiftort(iftdupleXjVnaT\\c6nQZ,cuim

fints eU cognitio veri ^ftueearum rerum contemplatio, qu^ Hi-

ftoricorum monumentisfunt tradita yfue illa in genere ftnt to-

tim Orbis^fiueinJpeciefmgulorumPopulorumyRegnorumy Ciui-

tatum ,fuedenique Indiuiduorum , h. e. huiws autillim Perfon^

velhominisiputa CyriiAlexandriyCafaris^Ciceronis^c. Alte-

ra Pradica cuimfiats eH Pofleffio alieuius boni, h. e.faluta-

ris Pratceptifiue ReguU ohferuatio cjr eiufdem confirmatio per

fingularia Exempla confeâ ,quaparsomnium eU vtilifima in

vita humana^ (jr moribm hominum aîonibmg.^ cunîs for-

mandisaccornmodatifiima.

tlleda Hiftoriafuntpracipue: Ytilitas tam pubiicaquampriuara. Hu bl ica cernitur in eo

,quodex Hiftoria licet cognofce

reomnia^ quafparfimpertotumMundum apjttimoprincipioy vfqueadhdic vltimadiuin(£patienti^temporageJiafunt :qua con-

fematiomemoriiZ ingenere prodeft omnibm homimbm y cuiuf

cun^fexm veUtatis : (^ caufa eft conferuationisRegnorum, Ci

uitatum y Societatmn , qu£ inftituuntur ^gubernanturadnor-

mam (jr exempU eorum^ qui ante nos vixerunt. Priuata efi

:

quodreBa confideratio memort^t ^ antiquitatis egregie valet,

adformandtim cuitfque iudicium in omnibm cafibm^ aciio-

mbtishurnanss: vnde poftmodum emergitfelicitasftngulorum

hominumjquieffe6imlongeesiprafiantifiimm, Dcindhetiam

hoc confert Htfioriarum cognitio : quodnonfolum praconium

laudis tribtiit virtuti:quemadmodum' contrk vituperium mali

ti(Z^ improbitatiyviuentibm adhuc :fedquodhomines etiapoft

obitum claros reddit > aternamquerebmgeftismemoriam conci-

Itatyêandemconferuat. Infuper prodeft Hiftorinâdomnem

cultum (^facultatem Orationis 5 &fingulisartibm atquedifci

plints

Theorla»

Praxit.

Efifla Hlflo-

VtilttasptibU'

ca.

Vrhata,

Prolegomenon

/tdiumenta in

orjnihtaarti'

plmit»

Tefltmcnia fa-

pienufimorttm

hominmn»

Escemplapr^"

\flantif?tmorum

Princifttm.

plmis aliquidadmme^^ti largitur, Hinc cnirrt Logicm , Rhetor,

Mathemdticids y Phyjictis^ Ethicm, Politicm^ antiquitatis (^ a

liarum difcipUnartimStudioJi, quifquehaurirepoteHêx quo ar

temfuam illii/iret acplenioremfaciat. ^mhm etiade caufisfa-

pientiftmi ^fortiftmi quig^ Heroes, Reges, Principes, Oratores^

(jr Philofophi , nonforum ipfilegerunt Htftorias Ithenter^ diii-

genterfidearundem LcUtone etiam alijsftudiosecomendarunti

vt Thucydides lih. /. beliiPeioponnefiaci: qui Hijioriam vocat,

KJi][jLcclg kei (JvyKeifJi^vjov ^ H^ KciXhv rS ky^^CtiTriy^ /S/i^ Kcij^r^ôv,\

Thefaurufnperpetuum Exernplorum^ ad omnia Munditempora i

congruentem : e^JpeculumhumandtvitA. lA.T.Qicero appei^ .

iauit eam Tejiem ttmporum , Lucem njeritatiSy Vitam memori^^

Magiftram vit^ , Nunciam vetufiatis. Gregor. Nazianze-

nus vocat ffVfA-(p^Tluj Xo(pioufiW?i^covii hcm Tffccvrm voov:accumu-

latamfapienttam^muitorumat^ômntumanimum, Polybiusi

iih. I, ceiebrat eamytanqutm Ivnfxoojd-xhj JiS^dctxnv, ^ ctArjS-eivo-

rct-zlw -^caêiocfiiyhê.paratiftmamcorretiionernî^^vertftimam

dtfcipiinam in omni vita^qu^fhiadocet optimafacere ^ptfimafugere^ ^'/^/VLucianus* Exquoetiam DionyLHalicarnair.

'^XîV(pôvâecog^(jv(pioc4 Principium,i. e.prudenti^(^fapien-

ttA Hiftoriam cognominauit. Hifce enimjiruîhm "virihufqticfi

careret Hiftoria : nunquam Gra^cia tanti fecijjet iihros Hero-doti, vt eosiniudis Oiympick , quinto quoque anno prdegeret

atque repeteret : nunquam Demofthenes ThucydidemoEtiesmanu fuadefcripfiffet : nunquam AlexanderMagnusHomcrum helii Troiani fcriptorem in finuper Orhemterra-

rum circumgefiajfetâtque Oracuiiinjiar confuluiffet:nunquamCornel. Scipio AfFricanus Xenophontis itbrosy maximeCyripadian yindiuiduum comitem in maxtmis expeditfonihtis

fihiadiunxijjet munqua Demetrius Phalereus, Alphonfus

Arragonu R. Carolus V. âlfj prajiantifimi Princtpes Hi^

ftoricos tam Grdicos^ quam Romanosviuis confiiiarijsjuispra^"

tulilfint

D E H I S T O R I A,

tultffentyqui veljpelucn, vcLmetuposndtnec voluntnecaudent

quandoque Dominisfuis pracipereatquefiiadere vtilia (jr necef

faria:fedhacdere alibi copiofiusdifferemm.

£luodattinet Caufas adiuuanres Hf/loria, fiueprdfidia cjr

admmicula^ quibmilla^fmliuspercipitur ^felicius retine-

tur^ C^ commodiusad vfum transfertur : funteapartim generalia&communia;/^^m>»fpecialia&propria, GommuTsxîhuic Facultaticum cogniHonetotius Philofophiê, ^fuperto

rumfcientiarumiputaSS. Theologia, lurifprudentid^^Medicina^

funt\ing\x^t\xm Principalium^ Hcbre^, Gr^cA^ Latin^ cogni

tio : mcxxioxizfirma^fidelis : iudiciu

m

reBum (^ acre: Fro

gnoHs artium liberdlium^ Rhetoricdt^ Logicx^ Mathematic<Zy

Phyficjt Êthicdt^^breutter omnis Itbcralis Inrtitutio , inquo-

cunqttegenere hone/farum difcipltnarum. Propria vero i^fpe

cialia adiumenta in Hiftorijsfunt etiam Exoticarum (^quns

vocant) Linguarumperceptio: Germanica nimirum^ Gallica,

Italicdi^Hifpanic^ ; in qmbmmulti prstftantcsScriptoresHi-\

ftorict huc vfqueprodierunt,^ nonfinemultaelegantitt ^ (^ iu-

cunditatefinguiariinijfdem leguntur, Sic prater Artesfupra

commemoratitSi^ earum qualemcunque Tt^cyyaxnv Hiftoriarum

Stiidiofus commendatam ftbi ftngtilxriter habebit Politica Ôeconomica^Philologiam, PoeGn, c^/i?//Wantiquitatis

ftudiumipriitcipueautemcognitionemToô^xdL^hxx^ChiÔ'

nologia:: Pingendiî^^^«^^C^Sculpendi mediocremexerci'

tationem. Hifceenim adrninictilkinftruBus , facilitme is vita-

bitfcopulosilios^quipafim inimmenfoferumgeftarum^ Perfo-

n/irum^ Locorum ,^ aliarum circum/iantiarum Hiftoricarum^

Pelago nauigantibtiSt4fccurrunt: atqueintutum LeîionisPor-

tum tandem deueniet. Hisetiam adiungct LocoscommunesRcrum e^Perfonarum. Regtdarum ^ Exemplorum: maximein rebu4 Humants atque Politicis. Hdic enim fuppeditabunt

ingentem copiam^Confiliorum, Faciorum^ DiiJorumg^ circa quA

ttantes Hiflor.

Communes,

Ingenmm.

Prognojis Ltn-

t'Hm,

Cognttio exoti'

carum etiam

Lingtfarum.

Et certarum

îfiiplinart^m.

Etiam ViStoria

O* Scttlptoria.

Uorum omm"um rftts,

Locpcommunes,

Infia in Aitmo^

mttone nojtra»

Dlmfio Htfto'

Diuina.

Naturalii.

EthAcdupUx

zeneralu CP*

Jpectalif.

Miindi ynat

altera Homi"

nif,

Opera Hominit

interiora et

Extenord,

Altera Diuijio

Hftoriit,

Vnmerfalit,

PiirtictdarU.

Synopftsytriuf-

.qênvftra.

Prolegomenon DeHistoria.

potipjnum verjatur Hijioriarum Studtofm : vt ex ^s benefen-tiendtybene dicendtM beneagendi Vtrtutesftbi comparet. ôniam vero de his capttibtisftnguiis

, fufius egeruntij^ ûi expro-

feffo derecie tegenda fcribendag^ HtjioriatraSiarunt ; maximeBodinus in Methodofua:^ nos etiam alto locOydeyfdem Studio

fos adoiefcentesadmonuimm : fuperuacuumfortefueritîjseX'

plicandishec loco immorari diuttiis^

Reftat,^//^^ Hifiorid Diuifione, eittsg^partibtts paucuia

quadamfubiungamtis. Esi vero Hifioria accuratiori acfubtilio

ri modo diuidendijn vniuerflm Dupiex : Diuina de Deofeu re-

btisdiutnis : (jr Naturalis, de omnibus rebtn creatisearum^ vi-

ribpis^ acitombtis^ t^2Lturzl\s tterumdupiex : Generalisy?'//^

de tota ac MaioreMundo , quam/igiliatim traHat Co (ni ogra-

phia : ^ S pecialii^ de Hominefiue minareMundo , de qua agit

Hifioriaficpropriediâ : ea^conftderat Hominisopera vci

In teriora : vt animi Conceptm circa Reiigiomm , Artts^ df-

cipiinas : WExceriora : vtmoreSyinjiitutayiegeSy A^tomi^di

âyfafia : ea^ aut vnitis hominis exceiientis, autpiurium. Sed

populari aut crafiori moda^ diuiditur Hificria humana in Vai-

ucrralem ^ Particularcm. Vniuerialis commemorat res

vntucrfas^ tam Eccleftdt^ quam Politia^ earur^g,^ imtiay confiitn-

tiones , incrementa .fgubernationes , conuerfiones cr mutationes

explicat. Partu ularis eadem veiin vnicoexcellenti principCy

veiin piurtbtishomimbm ypopuiis , ciuitatibttdg^ prdiflat ffecia-

tim: idg,fecundumannosdurationis cutufg^: veifecundumcerta

quAdam temporum fpacia , quibtu Scriptor vixitj aut quibmcomprthendere Hifioriam illamparticuiariter voiuit.

VtriiifqucHiftoriar cum anrcaliquotannos<7VJ'fl\{^^v»c5c^/<^.'S7ro/iz«v qualem-

cunqil )Co fpcciminisdcdcfimusin pritlcdîoDibusnoftnsHiftoricis. Ptiroiitn^

compcndioscrccitando^res vniiicffilis Hifl:orie>qujmctiamhuicSyngran»ma-

tiinfcruimus dcindeparricnlatim. Hifl.jriam R o m a na m abexordioruo,ad

vfqi prstrcnria temporadcifccndo cuius edjTJonfn- qaoq; maturamus, ca pro-

prcrStudiofum HiiTorianimad M^ rcmirttmusfimodo Lcdlionc dig» anoffra

haccqualiacunqj Principia,iudic^bit. Sediamaidslia rrcihcorica acicdamus..

D IS S E R^

DI S SE RTA Tl VNCVL

A

De

HISTORIARUMCOGNITIONIS PRiE^

S T A N T I A.

TlflLIPFI GLASERI J. U.DOCT. ET HI STORI AR VM P R O-

WESSORlS I S A CAD EMIAA^gentmenfi.

Y jf svNT RES, Wuftres ^ Generofi

Dornmi^ Nohilitatey virtute^ do^irina^ hu

manttatt ornatij^imi Auditores^ ac Studio

(iHilioriaru optattpmi : Duas(inquam)rcs funt, qux honiinis vitam, quoadciuilcm hanc conuetfatione atcinet,

l parciminformantreguntque, partim

adfinemtuum (quieft Bene beateq; hocinMundovi|uere)perdacunt; l^KiCCEPTA nimirum,& Exempl a .

Abfque his enim mens humanaper{^rudis,imbecillis,

lubrica, erroribusque, ceu tenebris quibu(dam , immerfa,nec attollere fe aut circumferre contemplando

,quid

recl:um,quid prauum:quid turpcquid honcftum: ncc in

agendo, quid fequendum vel fugienduth fit, cernere po-

teft:mult6 minus ad optatam illam Filicitatis mc-tam pertingere. Quemadmodum igitur Artes illse atq;

fcien tix , qux vniuerfalia vitse humana^ Prsecepta tradut,

meritocognofcendasfuntatq; colendcc; ita & \\x Difci-

plmar,qu^ Rerum Adlionumqj humanarum pcrfequun-

A X

F 1

N

I s 7i<»)«<i-

n^ vit^ in hoc

Mundo,

Be[atitv-D o CimlH*

Eiusconfiffan-'

dt modi duoy

Pr iBCEPTACl^-EXEMPtA.

Praecepta€X dijciplinit

Ethicif 4C Poli-

tkifhnHmnda,

-\

EoeempU ex

Hifiorijs.

Eofinei yt Ho^

monontantHtn

contempletur

:

fed etmm agat

ea> qi4£perfi*

nemJi4Hm,.F E'

L ICIT A7EMf , confeûatt^r».

Et quia Vra-

eitca Ph.lofi'

phia.ftHe H I-

S T O R lATl/iC

gtibernand^ 4-

ptiorefl.deetHs

prtflantia C7*

dign.tatt apud

l D E C O G N I T I O N/ H I S T O R I A R.

tur Exemplajnon minus magni ab omnibusfacienda: at-

que araanda: funt. PrioresM o r v m appellamus Philo^

fophiamfiueDodrinam, cuiusambitu Politica quoque&c Oeconomica comprehenduntur. Hx enim diici-

plinaj generalcm nobis Regulamviuendi prÊfcribunr,

&docent quiddomi^quid foris, quidpriuatim^qiiidpu

blicedeceat vel dcdeceat. Hx nobis explicant, qUcX cu-

iusq,- origo fit virtutiSjqux proprietates^difFerenti^, for-

masrquifines^ &:qu^contraria : denique quibus rebiis

fugicndis,quibufqueconfe£landis, Ciuileminbac vita

beatitatemconfequipoflimus, oflendunt. Pofterfores

HisTORiAM nuncupamus^hoc cft, facultatem iilam,

quasnobis vniuerfalium jftorum Pr^ceptorumjinfingu-

lis hominibus particularia E x e m p l a commonftrat5&indicat, quas: &: qualia ab Hominis voluntate êledione,

naturaquein Adionibus externis proficifci valeant, &qua: eidemaliunde ratione loci, tcmporis, rerum geren-

darumyvclaliarum rvfiappellanrjcircumftantiarum ac-

ciderefoleant : &vtfingulaha2cadvfusfemperprasfen-

tesidemaccommodare debeat. Qua^ duplicia iftarum

Difciplmarummunia officiaque, eleganter eafdem di-

ftinguuntinTheoreticas& Pradicas; quod propterea,

vtilla^ incontemplandopra^cipiendoque Hominis offi-

cio^confiftunt: ita ha^rinagcndo faciendoque tota^funt,

ac vt ipfa re fperatam in hac vita Felicitatem confequipoflimus,efficiunt^

Ex Pradicis ergadifciplinis>xumhaud quaquam po-

ftrcmafitea, quam vulgo nominamus Histoki a mciufquecognitio, veftra?> Kûdttoresoptmi^& a?tati& vi-

tarconditionificaptifllma : vifumeft mihiprohoctem-pore, dcdigmtate(^pr^/iantia e'/^„aIiquidapudvos«dif

ferere, nonquidemproArgumcntidignitate:. fed pro

tenuita-

Pr^stantia. Dissertat.

tenuicateingenij &dodrma:noftraj ; idqueexolficijra'

tione^atqjeofinervtjVobis^fummaiamakcritateinha

rumrerumperceptioneverfantibuSjCalcarquodammo-

do addam:& fimul meam in Vos>ob egregias animi,cor-

poris & fortunarum veftrarum doces, faciam teftatam

obferuantiam: ftudium quoqueiuuandi tioneftiffimos

conatus veftrosac caeterorumStudioforum publicede-

clarem. Quod dumfacio> Vosoroatqueobteftor,quapareftanimifubmiflioneyamanter&officiose; vtbeni-

gnas milii aures pr^bere; fronteque ferena & peftore

candido,qua2proIaturusfum,accipere,atquereponere

in vfus v eftros,ne dedignemini»

Sttidiofis ad&-

lefient€Snon

inc&mmode difi

firiUin

V E R E O R autem initio, K^Hditoresornatipmi: ne

quis lilud mihi fcrmone tritum obijciat Prouerbium: VLNO Bommnesi^pm h^dera. Quis enim eft , qui H i s x o-

|^^md

aiA prsBftantiamignoret? cumpalamfit,exeafaluber« '""^"^

rima Priecepta, & Exempla vtilidima , in omnes vitx hu-

mana^partes^ ceu aquas dulciflimas, ex |ugi fonte pro-

manare. Quisdignitatemnciciat? cum totregesatque

principes : totbelli Duces: totRerumpubhcarumgubernatores,imooptimum quenque,& olim deledatumfuifle, & hodieque ie£tioneHiftoriarum plurimum , iu-

uari& affiGi,conftet. Non equidem negarepoflum , Hi-

ftoricamfacultatemefle, velutifpeculam quandam,. lo-

co tam exeelfo pofitam : vt /plendoreius, dignitas> vtili-

tas,neceifiras, voluptasneminem mortaIium,nequideipfum contcmptorem fui jlaterepoflit. Veruntamen, vt

viro prudenti, & rerum vtilium cupido , H quandointer

percgrinandum cditiflimumlocum,arcem velmontemaliquem confcendit, non fatis eft , fubiedasRegiones&Ciuitates , earumque fitus oculis cernere : flumina, val-

A j

DlGNITAs: T

^ puftantiit

|. H'ftori£ nota

em tTt

At non ah om-

nihHsrtfleper

cipitur,eiHfque

yerus yfts ad

(itfcni^r.

Diuerfi enim

dtmrfctc^H£'

runtm titfio'

rijs.

Vt delicati in

cihit.

4 De CoGNITlON. HlSTORlAR.

les, carDpos , ^diticia , muros contemplari: mores icem,

ingenia & confaetudines incolarum cognofcere:fed po-

tius id agit , vt ex his omnibus normam libi virtutis , fapi-.

entins & honeftatis, idem ille conficiat, qua fuas fuorum-

queres&adiones metiatur, regat, communemqueadvfum omnia transferat : ita in Hiftoriarum hac fpecula

verfantibus, haudquaquam fufficere debet^ilhusprse-

ftantiamnouiffe, veletiamadmirari : eoquodlongela-

requeexillaprofpicerchcet, qux vniuerfo in TheatroM[andi,ab initio inde creationis rerum omnium adageftaiiefuerunt : qui nonparuus Hiftoriarumfruduseft:

Verum hoc demum eft prasftantiam Hiftori^ rede intel-

1'gere : nimirum difcere ac fcire, quid turpe, quid iione-

ftum.-quid falatare,quidnoxium:quid fequendum,quidfugiendum (itr^quis verusveri De i cukus.^quxoptimaRefpubUca ? qux beara vita.<^ quid deceat domi, quid fo-

ris.^ quid nobis,quid ahjs expediat ? At enim quam multi

repenunturjqui inpulchcrrimisHiftoriarumonumen-

tis, tantumvoluptatis ac deledationis caufavcrfantur;

dumgloriofaaiiorumnomina,fadaqueftupendaleguntacqjaudiuntattoniti:dumnoua,mira, fibiincognitacu-

pideexijshauriunc: dumfabulofa aniliaq-,figmentaaut

ocioforumingeniorumlufusinliiftorijsqua?runt:deftu

diointerim(apientia^:devittutisa2mulatione : de vitio-

rum abftincncia,parum folliciti:plebeij & abiedi ingenij

homines , ad coUoquendum magis de rebus, quam ad a-

gendum parati. Ha^c caufa eft igitur: quamobrem pe

nitiiis Hiftorias pra^ftantiam introfpicere , eiufque natu-

ram & vim paulo altius confiderare necefte fit : ne (quodA picijs nonnulhs & delicatuhs, dubijs in coenis accidere

foletjeapotiusarripiamus^qu^gulasfapiiintjquamqua:

fanitati conducunt. Vnde vero hanc Hiftoriae pra^ftan-

tiam

PRiSSTANTlA DlSSERTAT.

tiam ordiemur potiHitnum /" quibus e fundamentis era-

tam , vobis ob oculos ponemus Auditores ? Certe nonaliunde ,

quam ex vetuftate eius ; ex am plitudine : ex ne-

ceflitate: exvtilitate; ex voluptace. quig enim facultas

h^ec cunda in fe compleditur, eam neccffe eft & ^tx-

ftantillimam omnium haberi , &: Homine casterorum a-

nimantium omnium pra^cipuo, longc digniilimam iudi-

cari. Talem autem Hiftoriam efl'e:cum omnes omniumfasculorum grauiffimi fapientifsimiq) Scriptores Graeci

& Latini fuis conlirniatunt pra^conijs ; tum ipfa per fe

Res,quafiviuavDceiampridemperorbem terrarum e

milTa, raultis ab hincfascuhsluculentiisimecoprobauit.

yttuflatem,

ampUtftd nem,

necej^itatewy

'Ptilitatem, ro-

luptatem^; ctf»-

fiderat^

Is HiflorU pr£'

fiantiam rite

afttmat.

AntiqvitAsHtftort<epatet

ex Tradittoni»

ScrtptU Mofe

O* i^roph^ta'

rnm.

Vtenimfingukpaucispercurram, & primoquidemAntiquitatem HiftoriaE: : quidqua^so antiquius dicemuscireinrerum vniuerfitate primorum patrum Traditio-

jhuipamm.

nibus: quiresgeftasinde aconditoMundo, fu^queas-

tatis,per muha retro fx-cula Fihis nepotibusque (uis pri-

mumviua voce tradiderunt : poft ctiamfcriptis ad om-nem vfque pofteritatem tranfmiferunt ? quar D £ v mipfum primum autorem fuaforemque habent : cuius in

ftinutufcriptaeatquepropagatas fueruntper Mofen, per

i^rophetas ahosq*> fandos homines^Traditiones fane nifi

eirent; nihildeorigineMundi &gcncrishumani; nihil

deinftitutioneconiugij; deorigine poffcfsionis acDominij,nobis conftaret; nihildelapfuprimorumparen-

tumfciretur: nihildepiomifsione Seruatoris C h r i-

STi; deparricidioCaini; degentiumorigineac migratione : deferie annorumvfque ad Diluuium.de raptu

Enoehi viui in coelum : dc ipfo denique Diluuio nihil ad

noftram memoriam pcruenifiet. Simihterobhuioneeffcnc obhccrata: memorabilcs Hiftoria: de Sodomis &

Gomorrhis

Hiflort^jSGen

tdtKrn ^rehmq;

ante muUa fe-

CuUgaJln,

rerp€tt4d tem

yorum Cf/ntfnu

atione^ qu<e tn

Hfftoriji repe-

rttur»

Ex Tefitmontjs

landattp, ytro'

rum,

Herodoti^

XenophontH.

Ciceronif,

6 De COGNITION. Hl^TORlAR,

Gomorrhis caclicu^ deletis: de Turri Babylonica;de gen-

tium & linguaru diuifione : de prim« Chalda:orum Mo-narchias leu furami Imperij conftitunoncâdeoq; iadura

HiftorixTriummillium, quadringcntoru triginraqua

cuor annorum , a condito Mundo, vfq,- ad MonarchiamPerficam eaque infignis fadta fuiflet^ Quod dc facra Hi-

ftoria modo didum eft : idem & de gentium profanis

monumentisaccipiendum opinor : fi cum rebus ijs con-

ferantur, quarummemoriamantiquitatefuacomplcxalunt : & adnoftra vfq; tempora propagarunt. Id quod ex

ordine rerumgcftarumaprimaindeMonarchia, vlque

inpr^fentemannuhauddifficileefletdocere : addu6tis

Autoribus cum vniuerfalis, tum particularis Hiftori^;

nifi prolixius foret, quam noftri inftituii ratio patitur.

Breuiter, conftat Hiftoriam feipfam antiquitate quafi

antecedere,&cumtempuscomprchendatomnia,hancfolamcumtemporecoepifle, &cum tempore vidurampcrpetuo. Quamergovenerationem omnibus alijs re

busantiquis, propter autoritatcmarq; pra^ftantiam de-

bemus: eandem merito quoque Hiftoriae pr^ftare te-

nemur: vtpote primxNuncise omnis vetuftatis, a quafummorum bonorum initia ad nos vfque defluxerunr.

Hincopinor Herodotum, antiquiflTimum Scriptorem,

ftatim initio Hi ftorise Cux fateri : eo confilio a fe fcriptam

illam : o)q[JiYir€LyevoMva^k^ky6â7ra}VTCx):i>ôyep\^

To/ : new Mundo qud^ geftafunt ^ ex hommum memoria , cumtemporeexolefcant. Ec Xcnophon, Apisilla Attica,ean-

demobcaufam Hiftoriam nominat, hîÛv Si^tmAKiM

.

rm Tff^yi^^YiiJikvm : optimampraterttarum rerum dijaplinam.

Omnium vero elcgantillime grauiflimeque Cicero,Ro-j

manxpatereJoquentix : Hfforiamteftemtemporum: me^\

moriam vtta : nunciam "vetujlatis nominat in ceieberri-j

raoillo'

Prjbstantia Dissertat.

Eflettamperfi

pr^teritorum

cogmtio H»mi'

ne dtgnfjlma

Et yeneranda

omnit anti(ûi'

tas^

mo illo Elogio fuo , quod extat de Gratore fecundo. Et

rcuera fi nulla eflet alia caufa : vel ob hanc folam vetufta-

tcm,Hiftoriae a nobis legenda^& cognofcendse effent: fi- ^^MN#

quidcm hominis propria eft eius cognitio,& rerum prx-

teritarummemoria ; quapra^cipue a reUquis animanti-

bus differtjqu^ prêfentia tantum curant : prasteritorum

vcrorecordationem, aut futurorum prasfenfionem vel

nullamhabentvelexiguam. VndeidemCicero venufte

loco fupra allegato ait ; Nefcire^qmdameqmm natmjisâcci'

derit: ideH^fempereJppuerum^nccimmQmb Sacerdos ille

-/£gyptius(vteft apud Piatonem inTimaso) Solonem &quofdam alios Graecos, nonfafientesfedpuerosapptliatHt: eo

quod nuHam vetujlatis haherentfcientiam^ Quarc , fi fencs

magno in honore habemius ; quod (vt ait Quintihanus

)

plura qukm alijnoffe ac vidijje credantur : adeoque immorta-Hcatemipfam expetimusomnes? quodadintelligenda

cernendaque plurima profuturam nobis eam nihil du-

bicamus : quidni ergoHiftoriam omnis vita^Memori-

am,omnis vetuftatis Nunciam^ qua^ ha^c omnia, & meli-

us & facihus efficere poteft , quam cuiufuis hominis aetas

aut experiencia,longe faceremus maximi.

Sed tranfeo adamplitudinem Hiftoriaj, qua^profcdo

tanta eft, Auditores: vt quomodo tam humihs& angufta?

orationis finibus cam concludere poffim, fanenon vide

am: adumbraretamcnconaboraUquo modo: vtexca

quoque^quanti hasg facicnda fit facukas, vos qui ingenio

& dodrina abundatis, latius profpiccre poffitis. Phi-LosoPHiAM vctcres dixerunt

,

diuinarum ^humana-rum rerum caufarumg^^quihfts hacontincntur^fcientiam. Re-dequidem: vidcamusautem annonilla ipfaDcfinitio,

Hiftori^veriustribuipoffic, ciusq, amphtudincm me-

A MPLITV-D o Hiflori^

apparet ex

CoUatrone elus

tH rhilofephia

crmultitudine

ae magnitudi'

nererum*ûaf

compleftitur.

/

s Dl COGNITION. HlSTORIAR.

^$milmnm

fi€henfagi

lius demonftrct ? Omnes rcs, qiisBcunqj funt , vel in ho.

minispotcftateconfiftunt,* velfupra autextri eam funt

pofita?* Suprahominem £ximres ^ctern^at^diuwAi D e v s,

& qugg adD £ I circntiam,voIuntatemy operaqv fpedant

:

vt cultusatq, Rcligio5miraculajVaticinia>& fimiha. Hscc,

vnde cognofcetHomo J certe non ex principijs naturas

uSmptu tir infitis , languidis vtique& obfcuris, imo his repugnanti-Btjhnjs Bcde^

I bus .' fcd cx Hiftoria: & quidem Ecclefiaftiea, quae totius

Rehgionis facrse fontes continet, eiufque Thelauros no-

bis recludit ampliffimos. Hsec eft, quas nos de vero Dfeo

conditore rerum omnium* xterno PacrCy Fiiio& Spiritu

fanfto ccrtiorcs reddit : Ha^c de eflentia eiufdem & vo-

luntateerganos: decreationeprimorum hominumadimaginem De i; de priroa caufa peccati,& hinc calamita-

tum>mortisquehominumnosinftituit : Hxc erudit deChristo Redemptorepromiflb ; dcpeccatorumremifl[ione& reconcihatione cum D e o : de gubernatione

Spiritusfandi, deveraconfolationcin^rumnisatq; ca-

lamitatibus: de vna Ecclefia Dei in tcrris , eiufqjftatu in-

de ab origine Mundi; de Immortahtate & refurredione

animicorporisquenoftri: devita & gloria fempitcrna»

Tantas^^es, tamqueineflFabilcsHiftorianobis, (quatc-

nusquideminhac vitaopuseft) fuppeditat^facris com-prehenfasvoluminibus, monumentisq; fcriptorum Ec-

clefix* Vt interim taceam gentium origines& migracio-

nes: feriem quatuoir Monarchiarum earumquc murationes: Exemplairas&mifericordixDEi: Vaticiniail

luftria:Miracu!a ftupenda: Ecclcfiae fata: Synodoruma£ta:plurimaaHa:finequibusfacrofandaTheologia,Fi^

desqjnoftrain Christvm Seruatorem nequit confi

fterc : vtbeatusHieronymus in prajfationc Bibiiorum

innuit: Eufcbius vcro^ Epiphanius,Thcodoretus&alj;Srriprorcs;

Si^mma ftrum

Etqu^hkce^htftnt^

PRiKSTANTIA DlSSERTAX. $

ScriptoresEccIefiaftici pluribus in fcriptis fuis demon-ftrant, Eodcm modo extra hominis poteftatem font res

Nafuraksêatumq} principia& afFe6tioncs> intern^ vel

externa^: Corporaitemvel fimplicia velconcreta.^ eo-

rundem facultates , caufa? , partesj difFcrcntia^, forma^ô-

perationes& c^tera^ At horura omnium cognitio vndcprofluit? nunquid ex fonte Hiftoriaru I Certe ob id fum-

raus AriftotcleSjpulcherrimoslibros x.de Hiftoria Animalium infcripfit .• Theophraftus fuos de plantis codcmdignatuseftnomine : Phniusimraenfoifti Operi, quovniuerfam rerum Naturam complexus eft ^ Hiftoria^ na-

turahs titulum indidit : quos fecuti funt multi ahj Phy fici

& Medici longe prasftantiffimi,qui hunc Hiftoria^ hono-

rcm, fefe deberc , do6bilIimis fuis monimentis, animograto,teftati iunt.

lam vero conuerfi ad eas res , quae vete funt kv&^&îTiyaji'

& in hominis partim ingenio^partim vohmtate, aftione-

queconquicfcunt:quidharumeft,quodnonHiftoriainiccomprchendatf Eoimuero, quoadmoralem Philofo-

phiam,cuius initio orationis noftras memimmus: fiuc

Theorianeius fpedemus ,& prascepta vniuerfaHa morUjlegislationis, lurisprudentia^; fiue Praxin& adioncs ho-

minujprobasvelimprobas^turpesvelhoneftasconfide-

rcmus; quid habet illa,quodnon Hiftcria^ debeat in vni-

uerfum.*^Propriahasccfl5propria(ioquam)Hiiloriae,finc

qua nihil , nifi ociofa contemplatio , &c inanis de virtuti*

bus officijfqi difceptatio, hasc eft Philofophia moralis

:

cuiusvircsfrudusq; interhomincsnulli fcntkntur» AtHiftoriaanimamatque vitamei fuppcditat: oftendcns

viuis Excmplis jquomodo virtutes acquirenda^, fouen-

Ida^,augenda^ : vitia econrra fugienda domandaq,- fint.<^

quid deceatcum in coramuni focictate horainum atqucB X

lef.

Tefiihitf etlam

Jummk rhilQ*

fiphk:

Arifl^teU

Theofhtafl^

VtHnmmm

Moralem Phi-

lofofhiam ^fiue

Thiom&m:fsus

Ttflhus €f(

Thucydidt

btfeconfdtk

Imteratorihus

ipfis

l^chilifîmk a-

lijsHtflortCH i

Vtaliasdi/cK

flmoi artes^l,

Mathemati-

cam:

lO De Cognition» Historiar.

Republica: tumpriuatim & domi cuiufque r" quidD e o^

quid patrix , quid parentibus , quid amicis , quid liberis,

quid exteris , quando , quantum & quomodo tribuendu

fit? Itavtnonimmeritograuiflimus autorThucydidesHiftoriam dixerit: KctXovrS kvG^cjTrtîi (ifa Hctjo^^pov:pulchru

wuhuma^^Jêctilumiin quo clariflime,quid deceat^quid-

ve dcdeceatjcernere pollimus. Ex hac omnes Leges: o-

mnia Pkbifcita: Senatufconfulta : Principum placita:

Magiftratuumedi6ta:Refponfaprudentum&qu^cun-queadvitamgubernanda, tampublice,quam priuatim

pertinenCjCeulargifnmofonteprofluxerunt: vtelcgan-

teraceruditePomponiusnofterinnobili legez.jf.deoru

gine lurk:& facratiflimi Imperatores paflim in cenjlitutiO'

nibtufuisit^^nXMT. IpfiquoqueHiftorici: DiodorusSi-

culus principio Bibhotheca:fux : Polybius libro primoHiftoria^ : Dionyfius Hahcarnafleus A^xeaQ^ôyia; pu(j.ai-

j

Kvii !• &:casteribonxnotaj fcriptores, publicjshocidcm

'

demonftranr. Namhoruquidam,obidHiftoriam iAj^-

Stv&jroLTfjv 7ffeaêi(M fi^ yvfjLvaa-iotAf *7rôq ra^g //d^triKug Trûêig

:

quidam >§>;)j^v cpôvriPtcQC,^ (ntpiocg: quidaahjs nominibus

pohtica^prudentia^moruqj difciphnaseam infigniuerut.

Neq-, vcro^^vtfupradicerccoepiVt/j/gcnj/folummodo^h.c.

fapientiam, vel faltcm illam ciuilem prudentiam reduqj

iudiciu, de omnibus rebus, h^c noftra in fe continct Hi-

ftoria:fed etiam fubtihflimas alias vtilifsimasque difcipli-

nas; vt Mathematicam^ Logicamiin primis vero bcne di-

cendi diuinam illam facultatcm,quam Rhetoricam vo-

cant,exfcfcproducit. Namprimum,qu6adMathema-ticasfcientiasattinet: fiue eas fecundum Quantitatemfuam, fiucfecundum Quahtatemconfideres,pla^rasque

illas difciphnas , Geometriam, StcreometriamyGeodar'

fiam,Co(mographiam,Chorographiam, Aftrolog a, A-

ftronomiam

PRifiSTANTlA DlSSERTAT* II

ftronomiam, Ariihmeticam,Mii(jcam; totamdeniqueMathefinMechanicamreperies, bonaexparteper Hi-

ftorias propagatam5ampliatam,atq; huc vique confcrua-tamfuifle. quodplurimisrationibus & exempUs, opti

morum Mathematicorum, comprobarem : nifi iam an-

tehocipfiim,luce,quodaiunt,meridianae{retclarius/&

M. Vicruuiusl^oUiohb.i. de Architedura pluribusEX'

empUseuinceret. (^antumver6ad<JumjUJ?»/egiU)yj/€U77;c^tr

fiue eloquentiam , & ilU cognatas artes Logicas, attinet,

qu^cum avna-H conftituunt alterum regendce vit^ o^^-

vov, & ftudiorum noftrorum finem prascipuum perhci-

unc^ peccarem ne : fi cam foUus Hiftoriae opibus dota-

tam,tam iUuftri nunc loco verrari dicerem ? minime opi

nor* Quis enim Oratori fuppeditat res & argumenta,

quibusad docendum^probandum, mouendum, perfua«

dendum, conciUandum, dcledandum vtitur? nonneHiftoria? quis (ubminiftrat verborum copiam: Phrafi

um eleganiiam: Orationis ornatum,}umma^figura5»>fiue

opus fic diccre domi apud fiios : fiue foris apud populum,inSenatu,apudmiUtes,apudRegesatq;Principes ? Hiftoria. Quis ftylum informat , fi quid fcribendum eft detebus diuinis , naturaUbus, ciuilibus ; fiue quid ad decla

mandum aut imitandum aU js proponi debet ? Hiftoria-

Arbitrorhanc veram efle vtriufque facultatis & quidemtantam cognationem : vtqua?mod6diximus,nemone-gare poflic : nifi qui clariflimorum Oratorum Gr^co-rum&Latinorum^cum veterum,tumrecentiorumcon-uincivelitexemplismanifeftiflimis. Nihilfigillatimhic

dicamdefimpUci& perfpicua oratione; nihil de brcui

arqueneruofa: quarumiUa Grammaticorum eft; hasc

Dialciflicorum^vtraque Eloquentias Miniftra; cumdu-biumnuUumfit,quinhaE:quoqueomncfuumincremcn'

B 3^

Tefltmonto M.VltTUuij,

Logkam :

Oraioriam:

V

Grammati*

cam:

DiaUfl'$cam

:

N E C E S S I-

T A $ Htfloria*

rum CogmUO'

nk Itqhet

Ex muUipUcl

Inha^yhafia'

1% De Cognition. HisToaiAR.

tunijomncs progreffus, adeoquepcrfc6tionem foamabHiftoria, eiusque Scriptoribus iam dudum acceperint.

Cum crgo tot res ,tamque praiftantcs ^quot quaorasque

modo commcmorauijHiftoria ambitu fuo comprchcn-dat , castcrisque facultatibiis largiffime fuppcditet : nonmodoin vniucrfum omnibus:fed etiam particulatim fin-

gulis : quis cft, qui Hiftoria^- prxftamiam ex hac amplitu-

dinenon intclligat «• Bonadmirctur.^non omnium litcris

monumentisq;cekbrandam potct f Poflcm hic de Hi-

ftoria,propric ficdida,(qu^foIas adiones hominum ca-

rumque cucntus confidcrat& explicatj ) non iniucunda

qua^dam& fortc ctiam vdlia in mcdium.affcrre.* nimi-

rum quot ilia rcs contincat facras , profanas , publicaSj

priuatas: quotquamqj variasadiones&confiliavelfin

gulorumhominomjvelplurium: quotrcs gcftasomni-

um populorum vcl faltem pra^cipuorum : quot dilcrimi-

na temporum,locorum5perfonarum, cuentuum mirabi-

\i\xm? quo item ordine, qua forma , quibus dicendi cha-

raderibus hascomniapertradetf fcdmctuoncloBgiusab inftituto reccdam*

Itaquc ad Ncccftitatem Hiftoria^ delabor , qua^ quan-tafit, exmododidisliquidocuiuisapparet. Sicnimrc-ucrahomodiccndusnoneft, qui Arobus iliis^ quas e%Hiftoriapromanarcdiximus jhaudimbutuseft: imo li-

cct imbutusfit: tamenfclixautbcatus ciTcncquit ; nifi

vcrumearuvfum in Hiftorijs & Excmplis alioru inqui-

rat : indcqi fibi , cx vfu quod fict.,eligat : profedlo conftac

Hiftoriam omnibus omnino hominibus ncceiTariam .*

cum vt nos dc conditionc noftraadmoneat .• tum etiam,

vt mclioris vita^ adminicula fuppeditct. Vidcmus,quan-tamcniisnoftri^ficimbcciliitasatqjcaligo^&quodillali-

• €€t ab

P R j5i S T A N T I A D i S S B k T A T.mm

n

cet ab ^terno diuinoque SpiriEu vtcunqullumiiictur;ta-

menimpuralapfusprimorum parentum contagione in^

feda : tottamq,-difrentientibus fecum perturbationibus

diftrahatur r vt fine ope diuina^. nec erigere feipiam : necvilumluftiti^munusexeqoi t autNaturxquicquamco-gruenteragerepoffit. Vndefit: vtquaodiuhisimpedi-mentis»& falfis Rerum imagioibusobruimur: nec iuftu

ab iniufto: nec turpe ab honefto: nec vtile ab inutili: necverumafalfodifcernere: ideoquenecpubliceali|s, necnobis priuatim rede praseile polSmus* Ad hanc ergo ca-

ligincra difcutiendam: atq; vtex his fludibuserroru va-^

gas mentes noftrashberemus : opus eft vtiqj cognitione

Hifton^.-quxnos de bonitate DEirde Natur^ cauiis : decceleftiumcorporuviribus: deVirtutibus; deofficijsea-

rumq; partibus (ingulis^comnione^ciat : qnx horum o-

mnium excmpla ob oculos ponat t vt quid quaquein re

fequendum , quid fugiendura fit^ veluti in tabula qua-

dam cernere ,& itanon folura noftrss : fcd& aliorum vi*

tx ftatum , aiioquin xrumnofum,^ corrigere,& in melio-

rcm transferre poffimusr quoddiligenteradnitentirfe-

flanciquehaud erit difficile. Etenim huraaai cafus fub*

inde fibifimiles, velutinorbemredeunt;& vthominumNatura eadem manet, ficin rcbus humanis exdem quo-

quc occafionesj confilia» negotia corumque euentus,^

tam ingubernatione Reipublic^, quam cuiufque vitag

priuatxmoderationcrecurrunt: acleo vtquivelitjfacile

pofIic,pra:teritacupra^fentibuscomparare:futuroscafus

profpicere: quidue (ibiexpcdiat^ velnon; vefutepenuliberaltflima depcomere.Quam obcau^m vcre Thticy*

iides Hiftoriam rocauit, ;c7^^flt€(r cts^^fl^^ v : Thefm-rfiin perpetnl/id$mm:t Munditempora repojhum : & Plutar-

^v h :.^ lAcL rn^ ivZ^\iuc , cxemfltm recliconfl^ can-

dem

fnmmtk m*flfe €ahgme

In €onflltj$^

Tn poflerttatt

mar.d4

InglorUprtua'

t£propaga»

In falutk com-

mmti confer-

uatione

Ex contrarijt

hscapfaret

14 De CoGNITION. HlSToRIAR.

Itpprinclfiim

\'.Mvr ftratHum

condtttoneajje^

rcnd<t

demnuncupat. AlcinousquoqueapudHomcrumVlyCfxas fi.hxc& fimilia dccancariait :iW n<^H^\(ôiJLivomv koiSyj

h. c. njt apudpolierosdecantentureadem. Ncque vero Iblum

Hiftoria ijs eft neceHaria^qui priuatim fibi rcde conful^

re cupiunt , &: alijs eruditionis laude , virtutis ftudio , di-

gnitate,honoribus jdiuitijsq-, excellere : aut fui fuorum-

quememoriam, quam maxime efficcre diututnam : aut

lus atque priuilegia fua obtinere, & ad pofteros tranf-

mittere fatagunt : fed iiis cum primis neceflaria eft , qui

ad gubernacula Rerumpub. fedent, quibus Ciuitates,

Oynaftia^, PrincipacuSjRegnajImperia, vniuerfideni

que populia D e o commifli funt. Quid enim profunt

diuicixJ quidimagines.^quidhonores.^ quidporentia?

quid dodrina ? quid valetudo /^ quid aiia bona? fi ea no-

bisfohhabeamus: flpropinqui,(iamici, fifubdici,fici-

uesnoftr^fehcitatisacfortun^nonfintparncipcs ? Atquomodo id fiet: fianimusPrincipis,aut Magiftratus,

vcram Reipub. gubernand^ rationem non fidcHter ex

Hiftorijs hauferit .<* Merico igicur pra^ omnibus ah js hifce

commendatadebetefleHiftoriarumcognicio : nonadvoluptatemâut tempus fruftra tcrendum : fed ad viuen

dilegem &redeimperandinormamacq;fcientiam. VcPrincipes non rdm exempla quscrant fadtorum , didoru,

confihorum, cafuum diuerforum : vtnontamhabeancmultorum locorum ,gentium atque nationum eorumq;morum&confuetudinumcognitioncm: vtmultiphces

Regnorum ac Rerumpub. Formas , caru ini tia , progref

fus&exitus cognofcanty denique,vtomnium temporii

actotius viix humansecurfum atq-, viciflSicudinem con-

ccmplentur : quam, vtaccurate notenc, quidpuichre,

quidturpiterâdtumdiitumuefit: vtalterumfugiant,al-

terumamplectantur: imo vtexrationetemporum,Io-corum

1PRuliSTANTlA DlSSERTAT, i;

coruiiijConiiliorum, tadorum atque euentuum difcant,

quomodo ia ciuili vitare£te verlari, fubditisque benepraêHedebant ? «^ltafietjVtprincipcsanimis fuis quan-

dam velutiformam imprimant, a^dificandiciuitates : in-

(htuendorum ciuium.legum condendarum& abrogan-

darum: diccndiiura: ducendi exercitus: conferuandi

ftudia dodrinarum: maxime vero rctinendi cultus di-

uini : atqueadeototiusRcipubiicaj recleformanda^gu-

bernanda-que , ad fuam& (uorum nunquam intermori-

turam gloriam atque falutem. His dubio proculratio

nibuspermoti, pra^ftantiflimi quique reges^principes,

Magiftratusque, Hiftoriarum cognirionem,omni tem-

porcquammaxime fibi neceftariam efle duxerunt. Ita

AlexanderilleMagnusfineHomerOjideftiTroianibel-

li Hiftoria, nequidemfomnum coepit : Scipio AfFrica'

aus, XenopliontisCyripxdian demanu nunquam de-

pofuit: DemofthenesThucydidemodies manufuadcfcripfit: Selimus Turcarum princeps I ulij Ca:laris commentarios, vt affidue legeret, in vernaculam linguam

transferricurauit: Carolus Quintus Comina:i!e<5tione,

ingrauiflimisoccupationibusplurimymdelcdatusfuit:

Alphonfus Rex Arragonum Titi Liuij amore, etiani

veneniacmorbi vimncglexit. ItaFcrdinandus Hi/pa-

nia^ Rex > a Q. Curtio valetudinem,quatn a Medicis ha-

bere non poterar, recuperauit. Idem infinitiahj & opti-

mi quidem Impp. Reges, Principesquefecerunt: fiqui-

demreueranihilmagishominibus tamcxcelfolocopo-litis dignum eft, quam exHiftorijs variarumnationum,

populorum, ciuitatum, hominumque diuerforum,qui-

busillivcldommenturjVelhoftcsautamicifint,notiti'

am hautire5vnacumtemporumptarterirorum,rerumq;geftarum memoria. Hoc regendis populis accommo-

ceps^quilibet

honm MagL/trattts pemtftts

cagnofiat Ht'

ftoTfOf

EtimtteturO'

ftimos quofi^Ht

fui Ordmu pri'

fios o^reQen'

tfores

^lexand, Ma»gnumi

Sattonem Af-

J}'.(.anHm c^c*

CarolVJmp,

^/^lphonfum Re*

yirraôn.oFerdinand, Re.

H^Jân.

V T I L I T A S

Hifloriarum

Qognittoniii,

Eam pulcherrl'

ma fententia

exprefitt Cicero

^. de Orator,

di^m yccat

Htfloriam

Teflm tempo*

rtim^û&co^

gnoflmtuf

16 De Cognition. HistoRiar.

Ah imtia

Mundi

Btcfacrit U-

terk^

datum eft : hoc Rebiispub. formaadis , legibus ferendis,

confilijs capicndis,negotijs denique,tam priuatis, quampublicis,tam vrbanis,quam bellicis rite perticiendis longe eft aptillimum & viiliflimum.

lam pridem aures veftras defatfgatas opinor , longio

rijtamnota^reicommendatione: fedeiuldcmmaieftasdignicasque ccgunt mcÂuditoresoptimi^î &^romuli ra

tio: pauculaqu^dadeHiftona^Vtilitate & Delc6latio

ne fuperioribus fubiungere : ne qua laudis parte, pul-

chernmam hanc Faculcatem defraudalle videar. Sedne longius abeara

:quid quidem de Hiftoria! vtiUtare di

ci poteft verius, grauius, elegancius , quam quod Cicero

fupra citato loco,de eadem prodidit his verbis: HISTOR lAeft Teftis temporum:Lhx veritatis: vitAMemoriAi Magt-

ftra vita: Nuncia vetuftatls : Egregia profedo laus,qua maior vixrepeririqueat : at dignamterim hac de qua agi

mus Hiftoncafcientia. Primum enim quo ad teftimoni-

um temporum; quanti omnino interfit: vetuftatis nouiCfe memoriam ; temporum diftindiones inde vfq> ab ori-

gine Mundi habere cognitas: fupra inlaude vetuftatis I

Hiftoria^ commemoratum eft. At quod veriflime , id

ipfum Hiftoria pra^ftet , ex multis vel vnico exemplo de-

monftrarelicet. InitiumMundifcirecupimus,& quid

prascipucaliquotfasculispoftgeftumfit ; ecce inPenta-

teucho Mole, Hiftoriam habemus bismille,quadrin

gentorumnonagintatriumannorum, Deinde exhbris

lofua & ludicum vfquead facerdotium Heli , Hiftoriam

annnorum trecentorum decem& feptem : in quas tem-

poraludicumdecantataillaTroianibelli calamitas, in-

cidir. HincRegumhbri, Hiftoriamannorum quingen-

tarum quinquagintaquatuor fubiungunt,vfque zd Hie-

rofoly-

1

pR-ffiSTANTlA DlSSERTAT. 17

rofolymaeexcidium & capciuitatem Babylonicam;aqua

vfque ad Cyri Perfarum Regis Monarchiam , anni cfflu

xerunt feptuaginta, quo temporc floruiffe creduntur fe-

ptem Grascise fapientes, alijque dodrhomines : ita vt ex

tacris voluminibus, numeremus continuam feriem, a

condito Mundo, vfque ad Perficam Monarchiam an-

norum trium millium, quadringentorum , trigintaqua-

cuor circiter. Vlterius qua^ratio Temporum fuerit,fci'

re defideramus : En, vbi facra definit Hifl:oria,continu6

incipitprofana: Etprimumquidem Herodotus, quia

Gyge Lydorum Rege (quem cum Manafle Rege luda,

imperaireverifimile videtur) vfquc ad Xerxis &PeifacumexGr^ciafugam exhibet nobis Hiftoriam ducencorum trigintaannorum. Herodotum e veftigio fequi

curThucydides; quiaXerxisexGr^ciadifceflu, vfque

ad vigefimum primum annum diuturni iftius belH Pe-

loponnefiaci, annorum feptuaginta ampHus complexus eft Hiftoriam. Etfi enimbellumiftud vlcra 28. an-

nosnondurauit: z^mcn K(kr C4cGoAfiy rS f^oya ^ (vtipfelo-

quitur) rediens a propofito, intexuitHiftoriamanno

rum 50. qui inter Xerxis fugam ( vbi Herodotusdefi-

nic^&initiumbelh Peloponnefiaciinterfuerunt. Hancpoftmodum continuacXenophon,infuis mt^Aeim/jLivm

libris, & exorfus a fine Thucydidis, circicer quadraginca

quatuor annorum bella inter Gvxcix ciuitates gefta,vfq3

ad pra:hum Epamuionda^ ad Mantineam , & annumMundiTermillefimum fexcentefimum commemorat.HuacexcipitDiodorusSiculus,quihbroDecimofextoPhihppi Macedonis , Alexandn Magni , & fucceflbrum

eius res geftas]defcnbit, ab anno MunditermillefimOjfexcentefimo quarco: vfque ad annum Mundi termil-

lefimum fexcentefimum, fexagefimum quartum : qui

C z

Permedlafdi'

cula ex

Herodoto

TJ?ucydtde

XenofhonU

Diodor» Sicnlo

Tito Limo»

Vfq;ad natum

Christ V MSertiatorem^

Temporafc.an'

norum sjf 70.

Inde per yltt-

maftculaiad

mfirahxcpr^'

fenttaTeflimo^

nium temporit

annorum idoo.

Ex horumfc'

culnfcriptorum

momentis..

Htforite fuppe-

ditant aliaf

qtH}que tempO'

rum dtfinfliQ'

nes,Epochaf,

OlympiadeSy

Aeroffi^c.

18 De CoGNITION. HlSTORIAR.

Lucem yerita^

tii.

annus in decimum librum Titi Liuij incidit > qiii Diodorumreda fequitur : &: quod reliquum eft> contcxit, vfq^

ad annum quartum ante natu C h r i s t v m , qui Impe-

rij Auguftifuit trigcfimusfeptimusv a condito Mundoautem ter millefimus, nongemcfimus, fexagefimus fex-

tus, aquoquadrienniapoft^natuseft Christvs Seruator nofter, Anno Mundi termiltefimo, nongentefi-

mo^feptuagefimo. Poftnatum Christvm vlquead

hanc diem,elapfi funt anni mille fexcenti : id quod liqui-

do videre eft ex i;s,qui Hiftoriam Romanse Monarchia:,

vitas Caefarum indeab Augufto , aharumqr gentium res

geftasvfq; ad noftra tcmporadeduxerunt: tam veteres,

quam recentiores ; tam Hiftorici generales,quam fpeci-

ales : tam Ecclefiaftici,quam etiam profani, quorum Catalogi fuis in locis habentur. Studiose hic prxtereo Epo-

chas Mathematicas& Hiftoricas : Ecclefiafticas& Poli-

ticas : cuni lubilaris, OlympiadibuSj& annis vrbis i^omcX

conditas,Indiaionum, Ccxfarum,, Imperij Germanici,

Hcgira:, alijsqv Aeris & fimihbus temporum obieruatio

nibus, qusenuili vnde, pra^terquamexHiftorijscertius

haberipoflunt^ijtquediftingui. Quomodoergononve-riflimamhancagnofcemusCiceronis laudem, quapri-

mam Hifton^vtilitatem nobiscommendat:qu6dnimirum \^JXoi\difitTcftisTemporum. At idem porro Hiftori-

am, Lucem Fers/atk Sippclht : quid autemluce forniofius,

quidamabiliuSjquidvtilius ? VidemusoculiscaptoSjO-

mniu mifericordia dignos haberi,qu6dluce, quaomniailluftrantur, vegerantur 5 conferuantur, carere : & apudinferos quafi, inquerenebris Cimmenj-s verfari afl[idu6

putantur. QuantaigiturhxcvtilitasHiftoria:? quodlu^

ccmaccenditmtenebris: quod eruitilia,qu<T diuden-

Cirimjsignoranti<€nubibusfuerunt contetla? Vcre harc

facem

P R jE S T A N T I A D I S S E R T A T. ^9

facemnobispra^fertpervniuerfumorbem.-vtquidapud

primos parentes y veliniproParadifageftum fit , clanffi-

;

me cernerepoflimus. quid deinde a pofteris eorum fa-

ditatum vbiq; terrarum, in omnibusangulis oranique

tempore : cunda ha^c fplendore fuo illuftrat Hiftoria ,

a

peritjdctegitj &omnibus vnoquafiintuitu confpicien-

da, pra^bet. Sinehac e^ca eflet omnis Hiftoria: imo noneflet Hiftoria, fed Fabula ; & crror non minus legentemprsecipitans, ac fi quis viam ign oranti^ ducem cxcum ad-

iungerer. EftergoLuxventarisHiftoria, & nonFabu-larum: licetmultxquoquefubhoc honeftifiimo nomi»

ne, mortahbus fefe inamafigmentavenditent. EthocdifFert Hiftorij vera ab iis> qua^ a Poetis ali;>que homini-

bus ociofis magis deledationis & ingeni; exercendi,

quam veritatis teftific^ndas gratia nobis relida funt &tradita. Ingens profedo & ha^c vtilitas, a qua non folum

idcommodi percipimus: vr fciamus vere, quid vbique

locorum, omnitemporegeftumfadumue fitmemora-

bile : a D £ o^a viris illuftribus , ab hominibus etiam (cc-

leratisacimprobis : qu^itemhorumomnium occafio-

nes, cauf^, progrefTus euentaque fuerint : fed etiam nos

inuicem, vt commonefaciamus^ deijs qu^nobis ipfis^

veledampofteriscxpedandafint. Quaraenimveraeft

Hiftoria de creatione ?vfundi : tam etiaiTj verum erit,

quod ibidem de interitu eiufdem prxdicitur:quam vera

eft Hiftoria de quatuor Mundi Monarchijs, & tribus

iam complctisrtam vera erunt de quarta Monarchia hacineadem,quxconfcriptafunt;quamveraeftHiftoriade

aduentu Seruatonsnoftri lEsvGHKrsxi incarnem

:

tara verus eritipfius reditus ad extremum iudicium.

Porr6 1///^ quoqv Memorum ( qaafi quendam vira: Com-tnentariumdicas,) HiftoriaraappellatCicero: in quo

C j

Htfiorm cun

cJa qu^late-

hanp»

Btyeranolit

refert»

Fahula^s inim

ah Htflorta ex- V

Memortdmyitx.

2LO De Cognition, Historiar.

Succurrtt emmohliHiofitatt

Reuocat tnme'

monart} plnrt'

ma c^ nobh GT*

poJlerH neccf.

\faria :

Tefle Volyhio,

Ma^-flram

yit(t

Quam fHnSlio'

nem p^re^ê o-

bit Hiflor, dumHomtnemdo'cet,qmd D E o,

ijtiidproximo

dcheat^

ipfo etiam eximiu.s frudus eft : non dico oblcdationis

;

vt fciamus , qualis Nimrod, Mofe, Dauid, Salomon,Io.

{ias:qualisHercules, Achilles, AlexandcrjScipiofimi

lesq; tuerint ? ( de quo tamen frudu aliquid paulo poft;

)

fed potius vtilicatis frudus longe vberrimus. Scitis , Ju-

ditores, qnam fluxa fi t hominis Memoria , quam difficilis

recordatio, quarundam etiam recentium & neceflaria-

rum rerumjquasad vfum appHcare noftrum opus eft. A

t

huic fuccurnt Hiftoria, & non finit cffluere ex animis

noftris ; quod vel ad noftra confilia , adionesque guber-

nandas ; vel ahorum comnioda piouchenda pertinet.

Quam multi fuos ignorarent Maiores , iura &r priuilcgia

fua ? quammultideijcerenturboniSjpoflcflionibusque

fuis, {ummocumdetrimcnto & ignominia&fua &po-fteritatis fu;^ : nifi hxc vitê memoria

,quafs fuccenturia-

taveniret. Ideo Polybiuspra^clareHiiloriam vocaic)^-

^yjfxluf rol}v Trfo^^ûYifjiivojVy rerum prdteritarumJckntUm: ^'fi-

mul kidifictiTccTlu/ ô^B-ocaiv 7i7g ctvôoTiziq^ expedttijîmam ra*

tionem , regendorum hominum eorumcj, aCiionum. V c i um o-

miffahac vtilitate, ad illam dcmum venio omnium ore

celebratam, qu^fequitur; Hi/loriaestvitdsMagiJlra: HicAudiforcSy hic latifiimus fele campus offert, de Hijlori^

pr^ftantia^ vcl ob hancfolam vtilitatem, dicendi copio-

iilfime. QuidenimdiuiniuSjquidmaius, quid grauius

de Hiftoria dici , aut cogitari a quoquam potefl ? £ccequar uoi Chriftiani foU Deo eiufque voluntati in lege

patefadx tribuimus: hoc Gicero dat Hiftoriacranne pro-

ptereaimpic? minimevero. Namquod lex D neftinprarceptis:hocHiiloriaeftinexemplis. Mandatumo-mnibuscft: colere Devm vnum&verum: proximumvero dfligerej&iuuare^cundisviribus. Horum omni-um olficiurum erga D i vm, ergahominesîlluftriffima

exempla

PRiSSTANtlA DlSSERTAT. ZI

exempla fuppeditat Hiftoria : prasmia rede fa£lorum

commemoratamplilfima.-fceleramverohorribiJespoe

nasoboculosponit. Duabusprxcipue rebushoaiines

faperedilcunt: Experiendapropria : & ExemphsaUo-rum. lam quQLmb tutius y(^'s/c{re ex al^s.riiî quodex v/fijle^

quamque feUx cenlcndus ille, ^mi^fmmt itlienaferuuU

cmtum? Scirevis,priuatimquo padoconliha&morestuos rede inflituas. : animum virtucis amore accendas

:

odiovitiorumcorrigas: graueiforcunaînfultuseuJtes

:

tandem vero ad metam placide perucnias;Hiftori4 lege

piorum, &: virture prarditorum iiominum. Vidcbis in

hocTtmoris D ei exemplumnnillo Iuflit}^ftudium:in

alioccrnes MndeftiamMnaho PrudentiamrinaUo Forci

tudinem : in alio Pacienciam ; in ahjsaha. Horum confi-

ha,a£liones, ftudia, exitu qucvitj^confidera, imitare,

exprime ; actuxvitêlegera atque normam, Polycleti

Regula,mehoremconfticues. Mandatatibia D ito eft

curaReipub, &fubditorum : noiTedefxderaSjqu^Tfalu-

taria (int con(ih;gt tibijtuisque; quas officia boni Magi-^

ftratus erga D e v m, erga homines : quid deceat domi in

pace:quidforisinbeUonecefre{it? LegeHiftorias. Ex-

empla innumera eaque clariflima reperies, veri cukusDEi;Literarumbonarumqueartium;honeftxDifciph-nse, Prudentix, Fortitudinis , luftitise, Temperantia^,

Clementix, Manruetudinis, Patientia?, ModeftiXjGon-tincntix. Videbis, quibus rebus nonnuhi a D e o am-phffimaconfecutifintimperia, eademque gubernarint

fehciffime:contra,quibusali)maximaregnaeuerterint,

&:fefuosque in perpetuas calamitates priccipitesdede-

rinr. Ihic ccrncs Noachum, Abrahamum, Mofen, lofu-

am, Dauidem,lofaphatum,Ezechiam: Cyrum^Themi-ftoclem,Scipionem,Auguftum,Theodoiium,Conftan-

tinum.

exemfUf

Per qu£tutit{$

eTi: OffiUiitjy

dijcejrf!,quam

Exêrientiam»

Prmattm in

QHtHjG^Heytta

\Puhlice in Ma-

I gijlratihm rtte

gereniu.

Bonorum

Exempls,

Mdlorum

Quorum fna-

^na ft* ffi CT*

tfjicacta

tn mdtyna na*cy

turshnmanx

feruerfiiate

;

Vt fitfjientes

wontterHm t

EtfUu^xplu comproba

ri^nt^

22 D E C O G N 1 T I O Nm H 1 S^T O R I A R.

tiniim,Carolum Magnum, & Heroas alios innumerabi-

ies. HicSoiiomas&GomorrhaszBenian itas, Saulem,

Xerxem , Croefum, Pharaonem , Sardanapalum, Phaia-

ndcm^HerodemÂntonium^Tiberios^Neronem^Do-mitianum, Hehogabalum^&fimiliahorrendamonllra:

quorum omnium collatione quid fequendum in tota vi

tajquidvero fugiendumfit: diligensMagiftratus,faci-

le animaduerter. Amemusergo hanc prarclaram vi-

tasMagiftram, quaêxempHs non fecus ac legibus ani-

mos noftros , ad virtutem informare poteft : qu^ motusHeroicosinnobisacccnderevalet: econtraavitijs,libi-

dinibus,ignauiaabfterrere: idque longe citius certius

que, quam vel vllum pr^ceptum, aut viua vox, vel grauis

concio vlla poteft. Reueraenim exemplalonge maiorevim habent,ad hominum animos mouendos:dum quodalij accidit, idem (ibi quoque euenire pofle, quilibec exi-

ftimar. £t fumus plxrunque ahj aliorum fimix (eu Imita-

tores hoc in mundo; vtinam in bonis potius, quam in

malis,adqu;Enaturanos propenfiores finxit: quam obcauflameiufcemodi Magiftra vita^nunquam non opus

habemu?^. Ha:reat igitur perpetuo in ammis noftris hxcdiuinaCiceronisvox:i//y?m4^^'//^yl^^^//7r^?:vtquoties

poftulatneceflfitaSjadhancconfugiamus. SimusmcmoresilliusEphefiorumprxcepn; dequoeft in vita Anto-

n in i : ôtidie alicuim veterum recordari nos oporter€-,cjuicum

w///rf'L'/A:/>:donectandemliccatcumZenonePhilo(o

ho (^quodSuidas&Laertiusrcferunt: ) vetenbusmor-in\%Qvy:ôdri^£5(^,eorumcoloresJo,esmorcstriduer(nohi^q^qu

damrjîodo affrtcare. Moueant nos exempla pra:ftantilli-

morum virorum omnibus fa^culis , quorum nonnulla fu

pra commemorauimus,quique ex Hiftoriarum ledione&:ipfifa«^lifuntoptimi,&nobisvelutviui€imagines^cum

ciuihs.

I

II m m*

Pai*. STANTIA UiSSERTaT. ij

Kf Hlflorlcl

ciuilis, tum Ghriiliani vn^ non loiumadintuendum,verumctiamadimitandumlampadapraduxcrunt. Mo-ueantnosdidafapientillimorum Hominum: Herodo.tijThucydidis, Xenophontis, Diodori , Liui|> J>alluft?j,

iVlybii, i^lutarchi, Dionyfii , ^ fimilium , qui hanc vitx

Magiftramplunbusijrquegrauiflimis fententijs nobis

commendarun t : v ei ut jbioma^ oLKtv^vvov hiAmcuAov tS Ai- gâm/^^me dt-

yHvnHSHTr^ciLiiHvrcLoLî^ : Q/tAcorotivciîi^myn^ ^^y^ rcovx^

poncov : velut vmcam indubitatam Alagtftram^dicmdi^fa-aendt^qmfunt optima ixmt^lationequidemhonorumjttga ve

ro malorum: vt fapienterait Lucianus: moaeat deniq,- nos

ipfius D £ ivoxnonfruftrainfacrishteristotiesrepetita:

Narrahis h^cfilijs tuis ^filtorumtuorumfilijs. Sed vela con-

traiio, tmeûeadpoftremam Vtiltatem, velutipriorem

vnde furn egreffus portum,recipio, quam Vetuftatis nomine nobi^ commendat Cicero. Antiquos nummos

|

pljEriqueamamus: tnores antiquos laudamus : antiqua

iidenoslaluosfbrecredimus: tjuid lu ergo Hiftotiam

quoqueamemus, quanihileftantiquius.imoquaânti-

quiflimorum quorumuisindex eft, amemus ac magni-

taciamus. Ha^c cft illa vetuftatis Nuncia , x\yxx kîOfJLvfiixo

vivr» cuni5tarecenfer,notaquereddit:haE:c facit,vthomovel maximca befti js differat; quasad id quodadeft, tan-

tum (efe accommodant : de prasteritisautfuturis,parum

lollicitcC : hxc famam atque cxift:imationcmiioftram ab

obhuionehominumatqueinterituvindicat. Profcdo,

nifi fciuilTent prar.ftantiflimi quique omnium fa^culorum

homines, hanc Hiftoriae inefle vim atquc vtiUtatcm,

nunquamfetot curis, tot labonbus, totpericuHs obie-

cillent^fregiiTcnt^confeciflent. Ethodiequequidge-rereturpraeclared quoquam : fi perfuafum cuiqueeflret,

id omnes oUm ignoraturos cfle ? Num Ducesboni in

rmt

Etipfa/crtpf»^

ra /kcra ^ntch

fh

Nunciam ye-

ttijlatff

Eo Ttjttod •mnla

anttqâôb:

fiUtarettelat

Hominemfacit

dijferreabeflijs

amore laudn

y$£lur€

D

Ai yirtHtm

ixufcitat^jpe

perjfetua latmk

24 D E C O G N I T I O N. H I S T O R I A R.

Etex hocft^pe»

ratomma Tre"

phÂ ac monU'

\ menta alia.

VOLVPTASC7* DeleBath

1ex Hiflerijs o-

mnium petapt'

tur maxima.

Propter rerum

yariarHmcom-

memorationem

yeram.

«^ vT^.

prselijs, Isepemanifeftiflimammoriein tam fortitcr op-

peterent; finullaindeeuenturaeflet laudisipforumad

poft;eroscommemoratio? quorfumoptimiquiq; acge-

nerofiflimi;'alij fadis, fcriptis alij, alij didis fele ft:udcrent

excellerec^terismortahbus : nifi aliquam apudpofte-

ros memoriam inde fperarent ? Nihil ergo trophaâ:nihil

imagineSjColoflljmonumenta/epulchra: fi cum hac ve-

tuftatisNuncia^h.e.cumHiflôriaconferantur. Salami.

nampriusneceflefuitinterire(vtredeprouiditCicero>

quam quas ad Salaminam gefta fuerunt. Durabi t Hifto-

ria 5 durabit , inquam , quandni vita erit hominum in his

terris :& tandem in fempiterna iUa& ccelefti vita eademexcoletur, repetetur, amphficabitur fummo omniumpiorumgaudip : quodgaudiumjnihileritahudreuera^

quam Nunciatio vetuftatis:& bencficiorum D £ i rede-

quefadorumcommemoratioperpetua.

Supereft Voluptas ac DeIe6latio, qua non minus pvx-

ftatHiftoria,quamrebusahjs, quas hadenus recenfui-

mus. Hanc vtpluribusvobiscommendem, Kûditores

^/?//>^/5tionopinorneceflarium effe, Nemo enim eft,qui

cumaudiat&intelhgat, quantafit Hiftoria? pr^ftantia,

vtilitas^necefliitas^dignitas: quin eidem quoque pluri-

mum vohiptatis inefle , per fefe ftatuat. Et reuera fi fa^-

penumero inepta ac fabulofa ahcuius Poet^ Narratio a

nimos noftros fufpenfos detinet : fi nos admirari, lauda

re,gaudere, varieaffici, eadem illaoccuka vi fua adigit;

quid ni Hiftoria>h^c ipfa quoquem nobis praftet, quamLucemveritatiseflepauloantedemonftrauimus. Vide-

mus quofdam religiose colerc imagines ac ftatuas pa-

rentummaiorumquefuorum: velobidfakemjquodex-

terna illarum fpecie , ad imitandum fefe excita ri putant

;

qiianio

.^

- - "' '•'— ' J*— --''

P R iE S T A N T I A P I S S E R T A T, ^S

quantomagisconuenit, nosinHiftorijs clarorum viro-

rum Exemplaintueri:non,vtcoiporuxn: fedvtanimO'

rumfimulacraviua&efficaciffima, e quibuslonge me-l!us,cuiufq; moresanimumqj videre poffumus, quam ex

quibufuis alijs corporum lineamentis, ab ipfo Apelle,

l?hidia, aut Praxitele dudis atque expreflis. Accedit,

quodStacu^&imagines, licetdeledentplurimum; ta-

mennonfacilelocomouentur : nec vbique nobisfunt

obui^jpraefentesque; at Hiftoriam^quotiefcunque opus

eftjaut liber, tecum ferre atq-, liabere iicet. Ha^c, vt ele-

ganterTuIliusait,deca?terishuraanioribusartibus;^^(?-

kfcentem dit :fene£iutem oblectat : /ecundas res ornat ; aduer-

ftsperfugium acfolatiumprdthet: delcSlat domi :non impeditfo-

ris:perno£tatnohifcum:peregrinatur:ruflicatur, D i v M im-

mortalem l quanta eft h;ec iucunditas atq,- deledatio! vi-

demur quafi fuperioribus annis a^tatibusqiie maiotumviuere: quando in Hiftorijs verfamur; & prxftantiflimos

homineshofpitioaccipere ; cum illis de magnis rcbus

oolloqui, &nosinternosinuicem interrogare, refpon-

dere : rerum geftarum rationem pariter petere & redde-

re. Vt nihil dicam de nouitate& varietate rer u,de Tem-porum mutationibus : defortunas viciffitudinibus ; deinopinatiscafibus atque euentibus, quibus Hiftoria o-

mnis referta eft,& per quas fubinde, Menti noftra:, noui-

tatiscupidiffima:, recentem deledationismateiia pras-

ber. Exhoclatercmonftratnobis Hiftoria defciSptio

nes Locorum,Regionum,Montium, Vallium, Gampo-rum,Fluminum,Riparum,Vrbium,Oppidorum,y£dificiorum; ex illo indicatmorum diffimihtudines : populo-

rumingenia: hnguarumvarietates: ciuitatum formas;

Imperioruminitia,progreflus5conuerfiones,exitus. ex

alioaperitnobisdiftindionelstemporum, quibus quid

D X

Trof^tr ylitam

tma^mem -f.r-

tutH Bonorum-,

quam nohti re-

fr^fintant:

Et exhlhenty

qmties ridi'

re hhet :

Quocun^; loco

CT* temfore ;

Vropter conusr»

fattonemyqua

etiam cum de-

mortuif quo^

dammodoin-

flitmtur.

Vropterncu-td'

tem^ diuerfi

tatem eorum,

qu£ in Htflorijs

leguntur*

Propter yttU-

quem ex Htflo-

rUrttm leflio-

nepercifimt^s.

Prppter ampU'

tudtnem c?* CO'

piam rerum co-

^ndfiendarm*

z6 De Cognition.Historiar.

I^9ptermagn0'

Tum yirorHm

htdicia.

Propter faciU-

tati Co^nitio-

nif Hijhrica»

que inMundo geftum,fad:um,didumque fuerit : his adiungitocca{iones,caufas, confilia, rationes^exempla::

atqueitainamoeniflimum,ampliilimum.ornatiilimum-

que Theatrum totius Mundi vita^que humanx nos in-

troducit.Vnde non inanes &vacui, velut e ludis Scenicis

rediraus : fed ex quo nobifcumaufFerre poilimus abun-

de, quod ad omnem noftrse quoque vita?>cafum & fortu-

nam expediat. His cundis ergo , quid iucundius, quid

amabihus , quid dulcius l Licet vno quafi oculorum idutotum mundum contemplari in Hiftoriarlicet vno tem-

pore viderc,qu^ multorum f^culorum fpaci js getta (unt:

licetvnolaboreoptimacertaquemorumdocumenta,&quafi vniuerfalem fibi prudentiam comparare , cuius ah)

vix partem ahquam longo tempore , multis peregrina

tionibus, fumptibusimmenfis, pericuhsnonparuisin-

quirere fibi , neceffe habeant. Vnde an maior ex vlla re

aha, velcertior, vel diuturnior efficatiorue voluptas capi

pofTit, non iniuria quis dubitet ? De Laurcntio Medieesmagno illo Patronohterarum per Itaham , ferturcerto,

quod e grauim orbo conualuerit ahquando, ex fola Nar-

rationeHiftoria^ ilhus, qua: extar, de Conrado Tertio

Imperatore: quodiscumGuelphu, Bauaria^ducemob-

fidionediuturnafregifTet , &ingenticommotusira, vr

bem cum omnibus hoftibus perdere ftatuifTctifuperatus

tamen fuerit a foemmis Nobihbus, qux, impetrata venia

exportandi ea tan cu,qu<T humeris geftare pofTent; ipfum

Ducem Guelphum hoftcm immaniffimum, vna cummaritiSjhberis^parentibus & chariflimis quibufque,ante

oraviftoris, faluosomnes atque incolurne.sextulerunt,

fefeque & patrum cum fuis hoc aftu conferuauerunt.

Praetereo hic non exjguam voIuptatem,qua: cx facihtate

Hiftorixpercipitur. Ca^tcra2artes&:dilciplinar tam ar-

dointer

PRiESTANTIA DlSSERTATf 27

6lo inrer fe coUigatae funt vinculo : vt aUera fine alterius

adnrinicitlo, vixmuko fudore : laboreaffiduo^tcmpore

benelongocognofciqueat. Hiftoriavero^quafi fupra

omnesfcientias^inakillimodignitatisgraduIocatajnuL

lius eget ope : interdum ne quidem ipfis literis t fed per

manus quodammodo tradi, & fola aufcukatione con-

tenta/uasinnobisviresexererepoteft.Pliilofophiamvt

abditam atqr abftrufam muki negligunt atqueafpernan-

turquamuismale : atHiftoriamnemocontemnit, nifi

ignoransquiquee mundo exire velit, &adinferos mi-

grare ; adeo fine vlla ofFenfione inomnmm animos , Hi-

ftoria,fuauitatefuafefeinfinuat* Quod noa propterea

dicifur > quafiob id molliori brachio, tim praeflans tra

daridebeatfacukas : fed potiuSyVtintelligamus, quamnullis fere impedimentis res tam neceflarias , tam vtileSy

tamiucundas, breuinobisfpaciOy Hiftori^comparare

beneficio polfimus. Lucullus rei militaris antea igna-

rus, Romacontra hoftem potentillimum iuxta&calli-

diflimum Mithridatem profedus eft : atcum totum iter

& nauigationem legcndis Hiftorijs dodorumqv homi-

num Difputationibus confumpfiflet : in Afiam veniens

Imperator, ita ^4ithridatem hoftem acerrimum exer-

cuit : vt is ducem a fe maiore^nunquam cognitum fuifTe^

fateretur.Philopavmenes celeberrimusGra^corum dux,

( vtPlutarchusrefert jIei3:ione Hiftorias AlexandriMa-

gai, tantam breui temporeaflTecutus eftgloriam cx;^-

mulatione iUius : vtcum eo mortuo totius Grxcia^ decus

corruifle vifum fit. Alexander.Seuerus ( tefte Lampri-

dio) quodindubijsrebus maxime Hiftorias, & earumperitoscontulerefolebat, mukorum Imperatorumlau-

des breui tcmpore fuperauii : adeo, vtdubium fit, maior

ne faciUtas, an delectatio HiftoriiE infit ? prodi t fe tamenD 5

dehet patroci-

nari ignaHfte

Studtofirum

Hjftdr.

Sid ad alatri'

tatem CT* tndn-

Jlrtam tnmtare

Exemplo L.

LhchUp

rbilopotmenk

Alexand. St-

Heri

28 De CoGN» HlSTOR. Pr^ST. DlSSERT.

oTPi diJJertatiO'

npf de hac Ma-

tena.

R ecaf$ttdatto

hreau eorumy

qu£j7a'Flenfti

de prdjiantia

HiJlortaTHtn

dtaa.

voluptas Hiftorise vndique : ira vt videamus, eos^ qui fe-

mel illecebris illius capci ac deliniti fuerunt : vix agre a

fuauiflimo eius complexu diuelli pofTe»

QnodipCutnÂudiôres opfmiyuc mihi quoque accidif

fe puretis : vtpote,qui in hoc Argumento longius ferme

progredior, quam patientia veftra ferre queat , delmitus

& ip(e tantis Hiftoriarum delicijs atq-, vtUitatibus.-finem

hicdiflerendifaciam: fpebonafore, vt qu^ hucufque,

non pro rei quidem dignitate,fed ingenij mei tenuitate,

deprxftantiaHiftoric^facultatis didafimt: etiam fine

longiori Epflogo & accuratiori commendatione vobis

probentur. Virrus namq*, veftra,do6lrina, humanitas,&:

excellens cum erga difciplinas omnes Studium , tum de

ijfdem ludiciumâdeo nobis explorata funDvt quin hanc

quoqueeruditionisliteraria^partem,obantiquamnobi

htatem fuam : ob fummam neceflStatem: ob immenfamamphtudinem:ob inflgnem vtihtatem:ob incomparabi-

lem voluptatem, &magnifaciendam&fedul6 colenda

ftatuatiSjnullatenus dubitem. Faxit D e v s Trinus & v-

vt veftra? induftrias & laboris , Auditons Omatipmi,nus

quem in cognitione pulcherrimarum & vtihflîmarum

rerumhucu(q,-adhibuiftis, vberes ac diuturnosfrudus

aliquando fenciatis: imo tales,qui in gloriam nominis al-

tiflfimiîn Reipub. Chriftian^ ialucem;in finguloru deni

que commoda atq, ornamenta redundet. Pro bcncficio

autem hocquod me,de Hiftoriarum cognitione, eiufq;

dignitateatqueprasftantiadifrertantem apud Vos, tamclementerjbenigneatqjhumaniteraudiredignatieftis:

vicifsimomnibus&fingulis, perpetuam animigratitu-

dinemj ( cum nihfl habeam ahud ) dcfero atq> poUiceor.

PINIS DISSERT.

NARR A.

2^

T^RRA TTO BREFIS~

PRAECIPVARVMRERVM, A^ MVNDI INITIO,YSQ^YE AD H^G TEMPORAGISTARVM, QJ JE STVDIOSO H 1 S T O-

riae inftar Compendij Hiftorici

elTe poteft:

Philippo Glasero I. V. D. Academ-Argent. Professore»

VM DVAE POriSSIMFM HIftoriatrade^d^ vidireperiantur : vna^ qua

Imperif acgentis cuiufqueprincipia, resge-

flift^progrefionesy mutationes atquc interi-

tm^ aprimordtjs eiusjiujlaferiey adexitum

vfque^tanquam a capite adcalcernpfefara-

tim^vnog^ traEtu commemorantur : Alte-

ra, qua eadem hac kut^j ovy^jôHcrfjLiv , iuxta temporumfriem^

^perfon^rum , locorum altarum^rerum concurfum^ Jimul^coniunBim traduntur : placuitinprafentiarum yhacpofieriori

via vti : cjr bonafde , vt quaque in Mundores cosperint^ creue-

rtnt^mutarintydefierint diuer(is vicibm Kctjd 7n^qu(rs&iy ku&^^

HBv, ^fecundum temporumy locorum , hominum^ Qpr^fertim

magnatum atquepotentum^ circumftantias ^JirtîmKSH^^ cv

ffzwoxl^H cxppnere oculisque Studiofbrumfubijcere.

7ê autem ingrefirerum hocimmenfum Pelagus , confejlim

magnitudine illarum multitudinej.^ , quafifluciibtis quibufdam

obttlii^SfVelincertiagitemur: velaportu cognitionis optatif^tmo\

turpiter

TT TT"

?o Narkatio Comp£ndiosa

iurpncrabcrremm , vclpmitmetiamnaufragium mtjcrefacia-

rnH6 : Cynofuram quandam nobis ftatutmus^jaundum quam

TSauigauonis noflr^4urfum,fcr orhcm ttrrarum dirigcmcs yfc

Ucemtiu^fucccfjum ^fincm^^ ftnct^dio rcpcriamu^. £a vcroft

ChronohfgiaJiucHmporum quatiscung^ notatio atquc dtutfio'. tn

qutbm D^mtnatus ac Bynajtta. quaquc : Rcgna itcm , Imperia^

Res^ptibltC(Zypartim conjlttutaypartim mutatAârttmpcrdttA

fucrunt : tn quibusitcmomnia ca contigcrunt -^g^ft^^f^ttty qua

nomtnc Htjlortaa Sacrts (^profanis Scriptortbus nobtsfunt tra

dita , (^quatgnorare^ cBfcmpcrpuerumagcrc vitam^hancin

tcnebris ^ pcrpetua caligtnc rcrum gcftarum gcrcndarumquc

tranfgcrc. BFtautcm Chronologia ( vt vuLgo conftat') varta^ dri multumintcrfc dtfcrepans: diim alttcr EpochasÂerasfucJum'

ma tcmporummomenta confidcrant Ecclcjiafttcijcriptorcs , ali*

tcrHiftortci, alitcrMathcmatici : ^ htommstnterfc^ acprope

ftnguli î\ hciL mcfrm dtjfcrunt. Vt tgiturin Narratione hacjic

Jatts copiofa^ varta^non impingamtid alicubi :duotantumftm-

pLtcifttma Tcmpora, quafiduasMctas^ antcoculosnohiitonjli'

4nni a condito I^^^^^ ^ ^^ quasjubtndcnofira rcJJ>iciat pengrtnatto. fna fit

Mctatcmporumprioru^quxacondtto Mtindo^vfg^/^dQii h i

STi Scruatorisnojiriincnrncmaduentum €lajlo,funty Annfr''

rum videlicit trium milltum^nongcntoruy/cxaginta ^ftptcm

:

Altera metafittcmporumpofttriorum^ ab eiujdtm ac^riP@^ Na-

tiuitate, adhoc vfquc- prdtfcns fitculum MilltfimumJtxccntcfi

mum , inquo degimus ,^ in quogloriojumeituzn nubibus redi

tumexpcciamiu: qui vtinamnobts^pijsômntbm brcuttxopta-

jtus ^Jalutaris appareat

:

/amq^ wgêfnru adfitf bont C h R i S T H^rogatHS :

Fi vtdcatportHmtma car$nafetH9n.

Principio

mundo ad na

tf*m C H a I-

$ rvM i9(*7'

-velficundttm

aUoi S970'

P R iE G I P. H I S T O R. M ^^" N D I. il

PR I N c I P I o igitur ( fi modo ciicendum principium 5 quo nec

dum erat principium , nec tempus , ncc creatura : fed D e v s

fempicernusjfblusomniainomnibusj creauic idem fummus ac

praepotens D ev s , vnus in eil^ntia , trinus in perfbnis , libera fua

voluntateimmenfaquc fapientia, vniuerfam hanc Machinam,ûamMundumdicimus, ccclo, terra, mariquecomprehenfam,

CK nuilafubiedla maccria (paciofex dierumifeptimum vero diem

adhoccreatix)nis, omniumc|uein ea beneficiorum memoriamrecolendam accj^ conferuandamiimul &c requiecis causa» facrum

cfCQ iuffit In his cum etiam finxifTet ad fimilitudinem fuam Ada-

MVM , fiueHominem e limo terrae , mentemque ei diuinam indi-

dirfec, collocauit ipfum in amcsnillimum fcecundiilimumque

horcum Paradisi, &rerumomnium, quaeinmari, incerra,

inaereiamviuebant, Dominum&adminiftracorem confticuit:

quieciamprodudlisadfe diflSmilibus omnium animantium ge-

neribus.l fingulis Naturae fuae conuenientia noniina impofuit

:

rpfeincerimfuifimiliacq.; comparecarens. Proindeibmno op-

prelfus ortam exfe,mirabili D e 1 opificioyH e v a m, adiucricem

&coniugem accepitjcumq^ eapermixco fexu genus hominu pro-

pagareiuirus,folenniricuconiugij:eidema Deo copulacuseft.

Incerim malignus , inuidus ac criminato r Spiricus Sachan > ob

fuperbia coelo pulfus, arrepca occafione nocendi& aegre faciendi

cam De o^quam Homini ; Foemina imbecilliore ex his primis pa-

rencib^noftriSpHEVAM videlicet fub Ipecie ferpctis, blande afta-

teqâggreifuscft^&perfuafit: vtfpemeliori^forcisplaneq^ diui-

nae, de vecicain Paradifo Arbore boni &c mali incclhgentia habe-

ciSipomudecerperetacqjComederet.-cuicamenefaicercamorsa

Deo peffimaq^ vicae condicio erat propofica &c paJam denunciata.

I Obfequuca eft mifera : &(vt~maiu mali ferax eftjnon quieuit : do-

necadeundclapfum&adidemcontempcusac inobedieciae fce-

1 us.erg:^ Devm Opc. Max. maricum quoq, A d a m v m impellerec

Q^ facflo cum parences ambo nudos fefe protinus dcprehendif-

fenc pudore verecundiaq; moci, lacebras a<: tegumencaex folijs

Fici corpori quaefiuerunc . quae Di?.vs pelliceisTunicis a fe paracis,

poftea c6mucauit,6c in fignu reacus geftare iuftic nudos morcales.

1E

P RIN CTPlV M Mundt /,

Dte Menfis A-

htb, qui reôn-

det zt. ApfdkD, Solfi.Jecttn-

dttm Theolcg,

Adam.

Paradifi^,

DowinU reru'*

Kcmind. omniil

creatHrarHm,

HfiVA,

Sathan.

Serpens,

/!/?i

tapfiii primoru

fa,\ntt%m*

tTeJles fi^tmreatm mflri.

Fonsmlferia

l. PromiJ?io de

Christ o

Mefitah.

Vrefn^AUo ge-

nerif immam,

C A 1 N crj

Arel.

InfiitutiQdo'

meflica,

Agricultura,

Pecuarid,

Momicidium

primtim,

An.Mund, Co.

rel toa.

^ti^mpoena.

Henoih primu

Bppidum,

Caini hheri.

Lamech Caim-

rrtmmBi^4'

mut,

Artiii Mecha-

»icarum inuen-

tio.

3i Narratio Compendiosa

Porro D E V s grauiter ofFenfus inobedientia ifthac;H Ev a m qui-

dem ad perferendas partus moleftias,impcfiumqi mariti, damna-

A D A M V M vero ad fuftinendos in vicftu comparando , cumuit

fudore laborcs dcftinauit ; vtrumq; Paradifo pulfum , ac definito

miferae vitae tempore, in Terram maledicSla eiccit : vnica fpe falu-

tis in futuro femine Mulieris , Christ o feruatore noftrOjrelicHia

:

idq; primo anno Mundi conditi, die fexta, vel in Sabbatho fecun-

do h e.die 14 primi Menfis,vt quida Scriptores Theologi elegan-

tiflimis rationibus , verifimile rcddunt. Ab his initijs vniuerfum

genusMortaliu longiffimapoftmodumferie propagatii cft, per

Pro toplaftas illos primosq^ parentes noftros , qui obtemperantes

mandatodefobolisprocrcatione, antcain Paradifodato, natu-

raeq^ humanae infito: fufceperunt primii duos Filios,C a i nv m 5f

Abelem ; quosdeDEo»deoperibuseius,detriftiIapfufuo deqi

promiftb Mefliah,& SeruatoreMundihauddubie fideliterinfti-

tuerunt: fcdy t diuerfis ftudijs , ita etiam ingenijs ahimisq; difcre-

pantcs Fihos expertifunt. Nam improbus illeC a i n Agricola , c-

qucs 6c politicus , hunc A b E l e m opilionem, probum,innoccn-

tem, pium, ftudiofum, ex mera inuidia necatu , in agro Damafcc-

no facris operantem,fuftulit:quod primu fuithomicidiu,circiter

Annum Mundi fexagefimu, vel vt alij volunt, centefimii a Caino

perpetratu,& fons diflidij : quo ha<ftenus vniuerfus Mundus qua-

fiinundanslaborauitj&quotandem perireeundem neceftceft»

Cainus hac caede commifTa, profuguii a confpedtu fuorum fadlus,

perpetuo tremorc capitis& confcientiae , ccu Furijs quibufda ex-

agitatus, arreptis fccu fororibus ,& ipfe fobolem procreauit , pri--

mumq^ oppidum Henoch de nomine Filij Henoch condidit : eo

loco vbi poft Babylon ftetit. Eu fecuti funt Irad, Mahuiael , Ma-thufacl,Lamech,<Sccaetcrincpotes.quipatrisimitatimaIitiam, 8c{

ipfi hoftes pioru fadti^omnibus fcfc vitijs fceleribusqj poUuerut

vtpoteLamech,quipr3eterC3Edemgeminam Prophetaru, quampatrauit,primus Bigamiam induxit contra legemD e i connubia-

lem,&cxAdaprocreauitIabcl&Iubal : exZela,^TubalCain &c

Naema filiam : q uibus tamen inuentio plurimaru artium& opifi-

cioru Mechanicoru debctur : vt Muficsr lubal : vnde adhuciubi-

landi verbti: labcl Tentoria paftorum : Tubal Cain fabricae aeris&I » 81 I I

— " !'' ! II I II ^l I I III I Wll ! I

PrjEcip. Histor. Mvndi. ii

Anm Mundl

Setii.

Do6lrina Ec-

Bona artes o*ifeipUns,

ferri: Lanae & Lini veftiumque praeparatio Naemae : alijs alia ; quae

GraeciadfuosPanes,Apollines,Vulcanos,Mercurios;Pallade6,&

caecera ficfticia Numina>pro vanitace fua cranftulerunt. Ec iam ela

pfus erat Annus Mundi ccntefimus trigefimus ; vbi inter varios

labores&fobolcmulta^nafciturprimisparentibuSjFiIius Set h,

pietate inD e vm& vitae integritate , Abelis interfedli vices fubi-

ens. HictraditamaparentibusdifcipiinadeCreationcMundi de

Aftrorum motibus , de literaru ftudijs, de veroD e i cultUjde Po-litia publica& priuata , dc promiffione Euangelij caeterisq; rcbus,

conrtanter tenuitjauxit, conferuauit : adeo vt Deo ipfi bcnedi-

centi complures elcdli fancSliq^ Patres ab eodem longe lateqj pro-

feminati fuerint : vt Enos facerdos,Kenan,Mahalaleel,Iared> Ma-thufalem longaeuus^qui numerum annorum nongentorum fexa-

ginta nouc compleuit ; Itemqj Lamech &c Enoch illc, que ob fin-

gularcm piccate,vit«<]i fan<5limonia D E v s viuum c terris ad fc in

ccelos tranftulic.[Interca, defun<5loiam vita primo patre Adamo,

jcirciterannuMundinongentefimucrigefimu,mixtismukipIica- ! ^n.M.i^o

tisqunterfcfamilijsjfublatisqwoq^multisalijs Sandis patribus;

ipfo ctiam impio Caino ruina sedium opprclTo ,Anno Mundi 951.

genus hominum, vt numero, ita quoq, malitia mirum inmodumcreuit : adeo vt etiam piorum Patriarcharu libcri a Cainitis fedu-

(Slimatrimonia cum illis iunxtrint> & Gigantcs contemptorcs

D E I 6c hominu propter robur corporis & extcrnam potcntiam

procrearint:vclut Ixion Centauros ex nubc caliginofa , qui fcclc-

ribusfuis Devm ipfum&EccIcfiam, quaficongeftismontibus,

deturbarc fuis fedibus conati funt. Proinde Devs ira iuftiffima ac-

cenfus , immiffa vniuerfali cluuione , cun(5la animantium viuen-

I

tiumque genera fundicus perdidic:foIo excepcoN o a h Lamcchi

l filio, viroiuftoSc incegro, quicumuo.cocis annis Mortalcs ad

poenicentiamcohortatusfuiiTetlaboriofiffime, futurumqjDilu-

uium annunciaflet , tandem confilioD E i , cxaedificata Arca , fub

tempus Eluuionis ingrclTus eam, cu vxorcTytca fiuc Sibylla : tri-

busfiIijs,corumqucconiugibus,dcIcdisfimuIanimantium,cu-

iusque gencris paribus , faluus atquc incolumis euafit ; Arca in

montibus Armcniae altiffimis rcquiefccntc, cxitumque laetum

E z

E N o c H yi-'

UU4 in ccelum

tramlatHS»

Mors Adami,

SanU.Vatrttm,

Interitm Caini

NOAH.VxQreimSi-

hyU,afiu%

Thytea.

Arca Soh<e,

Dilumum yni

mr/ale.

J4 Narratio Compendiosa

ReJliltitiotO"

,ttu4 Poltti<e

Mundi,

Irit caleflif.

Sem, Cram,I AP HET.

P^me* plantat,

Efaicamium,

Artinm lihera'

Uu> inflauratio*

imftetas Cha'

mt.

triusyerus.

An.M, 17s^^Peleg,

Mundi totim

diflributio.

OrienSi /ffla,

Merid.Afffic.

Occafus C7*

Srptentrioi

Europa,

DEocancedente,poftannuumfpacium.arc!ue ita Noah gene-

rishumanialterparensatqueinftauratorfadtuseftiverelanusille

Bifrons,qui ante &c poft Diluuianum Mundum vidit: Anno a cre-

atione millefimo fexcenteftmo quinquagefimo ieptimo &c odla-

uo. HicNoAHreceptoomnium rerudominio>6creftitutisaDEo

omnibus ordinibus in integrum Oeconomico,Politico &c Eccle-

fiaftico>facrispoftmodumfaclis,cultum Dei inftaurauit: man-datumdeamplificationegeneris humani compleuit: coeleftem

cjuoque Arcum,teftemfoederisi6licumfummoDEo,nuliadein:

ceps eluuione hominum genus periturum j ex fingulari gratia

confpexit. Pofthaec.conuertit fe cum Filijs tribus ,

S

e

m

^ C h a m&lAPHET>eorumqueIiberisadagriculruram: ad plantandam

vineamradcarnes efuihumano praeparandas : ad domos extruen-

das : vrbes condendas : artes liberal es tradendas ,& ad alias in vita

operas artesque ncceftarias: cumquealiquando ebrius facitus e vi*

nojdormiens,acdenudatusgenitaIia, rideretur afilio Ch am:indignatushacimpietate, eundemlaphetOjSemoquefratribus,

mutata conditionejferuirevoluit: interimipfeprovini autore

lanoScOenotrioacunclishabitus. lainenimHebra^is, vt Grae-

cis ori/OiT^Vinumiigniiicat» Circatempora illanafciturexHeber,

CquiHebraeisnomendcditjFiliusPeleg: inhuiysdiebusMundi

diuifionem iu fuos fecitN

o

a h rt facrae li terae teftantur. Etcnimiscumhominumingentemmultitudinem ex fe Filijsqj progna-

tam cerneret , & bcnedicHiionem in femine fuo promiiTam confi-

deraret: nec dum amplius prouinciae , quam tenebant , alendis o-

mnibus fufficerent: Orbem terrarum in tres diftribuitpartes.pro

filiorurxTi numero,fingulis(]ue fuam habitandam conceftit :& Se-

mo quidem Orientem,hoc eft. Afiam tribuit : Chamo Meridiemfiue Aifricam : lapcto, Occafi:im 5c Septentrionem, fiue Europa

:

vt fucceiHone temporis fingulicum fuis, plagas fibi attributas in-

habitarcnt.quod Sc pofteafa6lum efi Nam exliberis illisN o a

h

eorumque pofteris infiniti propemodum Populi propagati> 8c

regnainnumeraperOrbemdeincepsconftitutafuerut:vtpotca

lapcto & eius Filijsdefcendcrunt in Occidentc & Septentrione

Cimbri , Thraces , Tartari , Medi , Graeci , Latini, Germani, Itali,

Danif

I

Pr/ecip. Histor. Mvndi. ?;

Chftmipoflerl'

ta9,

NlMR© D.

Tmrii Bahy-

lomca.

B A B E L.

Dani ScythsC; 8c in vniaerfum (h ludaporum traditlonibustrede-

revolumus)popuIiDucenti ACliamo Chanan3?i,itirhiopeS:^>

gyptijjNumidae.Maurij&infummagentesTrecent^nonaginra

cjuatuor,in Meridiotiah plaga ort3P funt. A Semo Orientales vo-

puliy Hebraei, Aflyri], Chaldaei, Syrij, Perfae. Armenij, &c omninafamiiiaeQaadringentas fex deduciaefunt. Sequentibustempori-

bus mortuoN o ah . aetatis fuae anno Nongentefimoj quinquage-

iimo,terrisquecun6tisFilijs &Nepotibusfuis relic^is, vtmododidum ell: : mox eC H A mi pofteritate prodijt impia ac peruerfa

foboles , quae duce N i m r o d o in ahas gentes Imperium Tyran-

nice afFedauit * turrimque ftupendae magnitudinis » cum vrbe ex-

truerccoepit : cui Devs fermonis linguarumqueconfullonem

immifit. iravtextruentes, cumfeinuicemnonintelligerentam-iunguarum

plius, turpiterabinftitutooperedefciuerint, &:diflipati per or-j

^<^^f^fio

bemvarijseundemlinguisinfecerint, ipfiloco, populoque no-

men Babel , hoc efl , confufionis rehnquentes : Nimrodo eorumduce fubito difparente^nec inter mortales vifb amplius.

Quemadmodum autem Chami pofteritas a vera& auita reli-

gione ftatim defciuit >& in V r Chaldaeorum, quaehodie eft Or-

choe ignemfacrumfOrimafdadivflum, j coIuit>reiccn:aquepa'

triapoteftateacvenerationetraditionum, vi& armishomines

alios ad obedientiam coegit; Ita S £ m c foboles ^ quae habitauit in

Salem (poftealerufalemj verum Dei cultumretinuit^&eun-

dem cum bonisliteris propagauit : maxime autem Hebraei qui ab

HeberfiIioSaIah,nomcnacccperunt. Heberauteminteromnespatresfan(i"lospoftDiluuiuvixitdiutiffime3annisvideIlcet4d4.

Ex huius Profapia fuit etiam Tharah pater A b r a h a mi , qui

anno Mundiip 4p.hunefiliumgenuitinVr Chaldaeorum, & in

media Nimrodi Idololatria , atq^ Tyrannide. Tunc temporis mi-

fertiasDevsOpt.Ma x. Ecclefiae ijuae , cum decreuiftct Abraha-

mum patrem facere omnium credentium, primo eum ex VrChaldaeorum cum patre Tarah,vxore Sara& Lotho patruele vo-

cauitinHaramMefopotamiae, vbimanfitquadriennium. Hincamandauit eum in terram Canaan, vbi primum in Sichem, poftea

inBcthel/edemrerumfuarumfixitAbraham. Indepulfusfame

E iij

S A L E M.

HehfAu

Hiher.

AbrAham,

Hararn,

?^ Narrat^io Compendiosa

Sara,

hrdanif Flt4,

Belltmprimum

apud Mofm,

ViCiorU Ahra'

rtiK

Circumcifio,

morrh. igni cce-

InUsdeUu,

LOTH.

VxorLothin

fal^flatHam.

profugit in i^gyptum:vbi in periculum non leue incidit>propter

raptam a Pharaone Sarah vxorcm.Reuerfus inde migrauit in He-bron, 6cibiagrumemit profepulturaelocofibifuaeque famihae.

Vixit quoq, in Dan & Gerar non fne periculo magno> ob raptamvxorem ab Abimeleco rege Gerar : fed D £ o vindice euafit , ac

coniugem inuiolatam recepit. Fuit autcm diues ac potens Abra-

ham: adeo vtiam ohm coadtus fitfeceffionem faccre a Lotho pa-

truele>cui terram ad flumen lordanem conceffit ,& quem in bei-

lo Afiyriorum contraRcgesSodomaeacGomorrhae captum, li-

berauit: oppreffisAlTyrijsinPhoenicia, Screcuperatisomnibus

fpolijs manu trecentorum &c ocHiodecim adolefcentum , quo no-

mine ei Melchifedech Rex luftus in Salem , ( quem Patriarcham

Sem fuiifeputantj bcnedixit, &ipfumvnacumexercitu, pane

vinoq^refecit. Circumcifioquoq^membrivirilisa Dfio manda-

ta fuit Abrahamo : vt eflet commonefadlio de venturo femine ac

foboleM E s s I A H , Seruatore Mundi : qua poft ludaei omnes vfi

funt » eoque ceu figno ab omnibus alijs populis difcriminati.

famofae tunc erant ad lordanem vrbes quinque : Sodomae.Go-

morrhae,AdamaejSeboim Zoar quaspropterimmaniffimafcele-

raatqueflagitia De vs horribiliexemplo,igneacfulphurecceIi-

tus dimiifis,exuffitatque deleuit : folo Lotho cum fuisferuatis o-

pe AngeIorum,qui ipfum cum familia de monte in oppidum Zo-

ardeduxerunt, cuietiam Devs propter preces Lothi pcpercit*

Lacus in illis terris adhuc hodie elTe dicitunpice ac fulphure per-

petuo ardens, noxius hominibus& pecudibus ; Graecis Afphalti-

tcsjfeu bitumminofus,Latinis»Mare mortuum didlus^in cuius ri-

pa nafcuntur quidem poma,racemi& fimiles frucHius extrinfecus

fpeciofi : fed quiad tadumillicofatifcunt&incincresfumum-

que rcfoluuntur : Annus tum erat Mundi 2048 Fuit alias Lothus vir pius 6c iuftus , patruelis, comes 6c focius omnium acrum-

narumAbrahami, Deo itacharus» vt Angelosipfiduosmiferit,

qui manibus prehenfum e medio pericuii cum vxore 6c filia-

bus eduxerunt, inque tuto loco collocarunt : mifer in hoc,

qu6dviditchariffimamvxorem,contramandatum Dei adfup-

plicium Sodomae reipicientem, obriguifle &c in falis ftatuam, fiue

perpetuum

PrjEcip. Histor. Mvndi. 37

perpetuumlapidem, conuerfame/Te, quihodiequeinibiextare

dicitur. Infelixetiamoh id, quod cbriusfacflusinceftamcum fi-

liabus proprijs confuctudinem habuit : Moab & Ammi procrea-

uic quorum pofteri hoftes Ecclefiae &c piorum facT:i funt. Moabi-

tae &c Ammonitae vocati: vnde ctiam Lothi in facris nulla fingula-

rismentio extititamplius.

Abraham porro ex ancillaHagar fufcepit filium Ifmaelem.qui

Ifmaelitis in Arabia nomen dedit.

Ex Sara autem vxorc iam annofa fuftuUt I s a a c vm , quempuerumtredecimannorum ex mandato Dei in montcMoriahimmolaturus, fidem atque obedientiam fuam,ita prbbauitD e o

:

vtispromiflionemdeMefliah feruatorc ex femincAbrahaenaf-

cituroeirepetiuerit, filiumque faluum reftitueritjaricteexve-

pribus inHoIocauftumfufcepto , Anno Mundi Bis millefimo fe-

xagefimo fecundo.

I $ A A c vs poft foelicitatis paternae fucceflbr , anno aetatis qua-

dragefimo iungitur R e b E c c i« Bathuelis Filiae , quae poft fterili-

tatem viginti annorum . benedidlione Domini > edidit vno partu

Es Avv M,a quo Idum9ei& Arabesprouenerunt: ScIacobvm,aquo IsR AELiTiE ortifunt; difiimilcs admodumanimis mo-ribusqueFratres. Interimboniparentes exulesinter Palaeftinos

petulantes^omnisgcnerisdifcriminafubeuntjpriuatim&publi-

ce 5 afl3iguntur a Rcge Abimeleco , a paftoribus, h. e. Nobilibus 8c

Regulisprouinciaeiftius vexantur;mortemvidentAbrahami,Se-

mi,&aliorumpiorum : dillidiumingens expcriuntur interFra-

tres,fiIios duos : donec& ipfi accepta promiffionc de M e s s i a h

Scruatorcexaerumnisfuisa Deo eripiuntun

Iacobvs autemobtentoiureprimogenio, cumvendidilTet

Fratrilentium decocflum , & benediilionem paterna accepiftet,

1 fugit fratrem Efauum hoftem infenfilTimut& ad Labancm perue-

j

niens,in Haram Mefopotamif:primum Liam,p6ft Rachaelem fi-

'lias,iureferuitijannorumviginti, abeoobtinuit. Redienspoft-

}modumcumfuisadpatrcm,fuperatismaximisdifticuItatibus5&

Ifrael dicftus: eo quod ludlatus elfet cumFilio Dei) qui olim

quoque coelos ciapcruerat, & perfcalas Angelosafcendentcs&

defcenden-

Ifmacl

I S A A C.

Vromifio di

Messi AH.

Anno Mmdi206i,

Rebicca^

Efat*.

lacoh,

PaUJlink

!a cob,

IfraiL

?s Narratio Compendiosa

Xt U ratrtar-

Ifraditd,

Simeon O*

Rnhen,

ludas a quo

IVDAEI.

RacheL

I O S E P H.

rharao ^gypt^

Rex.

An, M. i;/o.

lOB,

defcendencesmonftraracrepetita promiffione benedi<flionis6<:

faturiMeffi^, cxvcraqueconiugefuagenuit XII. filios,quire-

minarium fuerunc magni illius (Sc foeliciffimipopuli D Eij Ifracli-

tici didli : cuius Hiftoria facris liceris profaniscjue defcripta eft.

Inter illos fuit & Iosephvs, optima indole 3 ca^teris fratribus

inuifus : quodeumpatri lacobocharum 5c magnumaliquandointer ipfos principem fucurum animaduerterent. Hic mdigne

aliquandiu habitus a Fratribus, captus, &; in foueamdemerfus,

Mercatoribusdiuenditurina^gyptum.Rchcjuiinrerealiberi va-

rias moleftias patri lacobo crearunt. Vix enim ille auaritiam 6c

inuidiamLabanifocerieifugiens. ScEfauuo fratrireconcihatus,

cum in terramCanaam venilfet : Dina fiha eius impubes adhuc a

RegeSichemftupracaeft, vnde ingens lanienaperSimeonem&:

Leaifratresinter Sichemitas excicata. Poft Ruben fihusincefta

confuetudine cum Nouerca Billlia it^^ polluit. ludas f a quo lu-

daei gens numerofiffimajitidem inceftuofi concubitus habuit

confuetudinemcumnurufua Thamar: Rachel vxorfuauiffima

ex partu extindt.^. : fames dcnique fuperueniens penirui miferum

Patriarcham in ^gyptum cum filijs eiecit Ibi oifenda diu deii-

deratumFiliu losEPHViM, quipofteaquam duramilhcferuitutem

5c captiuitatem fuftinuiiTet , tandem poft annos i^ ob diuinandi

icientiam,obciuilemprudentiam,morumamabilitatem>caete-

rasaue vircutes ad fummos honores a Pharaone i^gypti rege,

eue<5iuseft: nec multo poft patremfratrescpeiniurios , rerumgrauipenuriaLiborantes,adfepelIexitatquefuftentauit popu-

lumque D E i in /Egyptum plane tranftulit : mortuum vero pa-

trem lacobum , cum ijs qui volcbant,fedibus auitis reddidit ; do-

nec 6c ipfe cKtremum in i^gypto diem claufit,Anno Mundi 2310.

Circa haec tempora vixiiTe creditur inter pios etiam I o b v s ille

patiens interraVz; quanquam fint,quieumRegcmIdumeaefa-

ciunt&generumlacobi quifiliamDinaneid'?fponfaiit. Fuitau-

tempraediues&felix: pofteaomnibusrebusfpoliatus, corpore

6canimoaffli(5liffimus; quaetamenmalaoiiiniajaudatiffimafua

patientia. fide atque conitantia fuperauit.

D V M haec a pijs paffim geruntur: impiorum quoqjpofteri.di-

uerfa

Prjeîp. Histor. Mvndi. iP^

ucrfaper orbem regna conftituentes, in immenfum crcuerunt

:

praecipue vero Aflyrij, Chaldaei fiue Babylonij , quorum princeps

fuitNi N V s. Hic motus infatiabiliregnandi cupiditatejfinitimos

omnicsarmislacefliuit, per AfiamadLybi* vfque terminospro-

cedens: tandemZoroaflrcBadlrianorumRcgef MagiaeauxSlore,

debellatoi multisque alijs dûicflispopuli^ ,maxim4im regnum fi-

lioimpuberiNiN o reliquit.quodabHiftoricisprimiamiummu

ImperiumfeuMonarchia prima dicitur, AnnoMiindi Millefi-

m0,nongentefimo,quinquagefimo nono circiter conftituta.N i-

N £ Filij adhucimpuberisvicesfubijtannis quadraginta duobus,

Mater S e mm a m i s > famofiffima peromnem Hifloriam Foemi-

na quae per vim occifo marito fexummentitaviriiem magnas res

inorbe geffit : iEchiopas atque Indos dcuicit: ingentibus ftruxJlu-

Tis5c aedificijsBabyioncmnobilitauit; vt, nTurisaltiffimislatiflS-

fnisqucHortispcnfilihus&alijsmiraculis : don^c tandem po-

fluJans N I N I Filij concubitum ab eodem interempta eft. Filius

po ft regno potit^s , luxui, otio atquc ignauiae, totum fefc dedidit,

Tcrum gercndartimcurapr«fe<5lis impofita: cuius excmplu imi-

tati nonnuUi Regcs AlTyriorum fubfcquentes, fmaxim^ S a r-

® ANAPALvs trigefimus quintus in ordine, ("clad^n non exi-

ûamhuicimperioattulerunt.-vtfuolocodicetur.

FlorEcrunt etia temporibus iftispraetcritis in j«gypto,Caini5c

Chami pofteri,a quibus ortifunt, Paftores fiue Regulii quos Hic-

fos appellarunt& Larthes& Politanos, qui^^c Dynaftias Sc Re-

gnafuaabAn. Mund. i/pj.exorfi, adhaecvfq^ tcmpora Pharo-

num Regum,in fuperiori&inferiori ^^gypto,propagarunt:inter

quos olim excelluerunt Mizraim , qui totum Mgyptu conflituit

:

r6cChus,quempoctaeBacchumfiueDionyfium vocant» Ôfi-

Iris , cognomcnto lupiterHammon , qui cum vxorc& fbrore fua

Ifidc (quae iSc luno -^gyptia& Ceres cognominaturjtotumferetcrrarum Orbem circumiuitJuftitiam& paccm conftituit,Agri-

culturamhominesdocuit; Gigantcsqucfuperauit: &Scfoftris,

quilatemarianauigijsluftrauit : & Pharao Amcnophis,quipri-mus Labyrinthosextruxit; & Pharao Racmfes, qui Ifraelitas

longafcruitutc prcflit: qucmmultiputant fuiiTc Bufiridem il-

F

^JJymrttmKegnum,

N i'n V $.

ZoToafler,

NmH4 2,

Monarch.pri'

ma BahyLAf-

fyr, Chal.

An,M, i^fp*Semir AM.

/Ethhfes O*

Sardmtdpahf,

^gyt^tiReges.

Mi!^lm.

OfsriffCfC'

Sejoflrk,

Phara$ i\a€m'

fes.

NaRRAt'io CoMPENDlOSA

r

M o s m s.

Thermutk^

tôcatio Mofi

Exitm ifraelk

ex ^gy[to»

Mar^ ft.hfum

dmjkm»

Inferitm Xha

raont4.

lum> de quo poetae fabulantur , iûod hofpites madtatos comede-

ric. Nam hic Pharao circiter annum Mundi Millefimum trecen-

tcfimumfeptuagefimum, vidensIfiâeUtasmirummmodu cre-

fccre ; adeo vt etiam vna tanrum tribus Ephraim. aufa fit promif-

fam terram Canaaninuadere: inclementius eos tracftare coepit,

laboribusluci6claterumeos exercensôbftetricibusquocj; man-dans , vt omnes mafculos mulierum Ebraeoru infantes, vel in par-

tu occiderent , vel in profluentem abijcerenc. Eo temporenatus

fuitMofes,extribuLcui,patrcAmramScmatreIochhaebet,qui

quod elTet eleganspuellus.per menfes tresa parentibuseft occul-

tacus,p6ft in arcula arundinea expoficus in Nilo , a filia Pharaonis

Thermutide ex aquis excradlus 6c in Aula Regia enucricus, acque

in omni fapiencia i^gypciorum inftitucus eft: vfcj; ad annum aca-

tis40. P6ftrelidaaulaadfratreslfraelitasfefcconferens,cjuen-

dam ex illisdefendit,occifo i£gy ptio.-quo facinore propalato fu-*

gitinMidiam, ibiq^Ziporamlethro facerdotisfiliam matrimo- '

nio fibi copulauic. Eo cempore mifercus Dfcvs populi fui in Mgy-pco, MofenpafcencemgrcgesindcfercomontisSinai exardente

rubo vocauicad munus Legati& educendi populum ex JEgyptOr

adiun(5loeifratre Aarone. Hierg6cumad Pharaonem profecfli

dimiffionem populipetiuilTenc : ille vero pertinaciflfime recufaf-

fet : miraculofi> decem plagis ijfcjuegrauiffimis totam ifigyptum

aftlixcrunt,& tandem re lecreto confeda, ex JEgypto cum maxi-

maIfraclicarummanu,fexcencorum videhcec milUumhominubelliCoforum,exiuerunc; tranficumipfisproebence, perdclerta

Ethan & montium fauces ipfo mari rubro^ (tupendoplane mira-

culoaqua in nubibub fufpenfi per latitudinem cjuindecim milli-

arium Germanicorum, vt ex Prolomeo videre licet. Qiâm remindignccumferrerPharac>hoftihantmoinfecutuspopiilu Dt i,

licecmaximiscempeftatibuseumterrentibu^ : maris tamen va-

dum&ipfeingreiTuseft cum omnibuscoprjs: led recurrencibus

ai:juis circa diluculwm diei.penitus vna cum fuis oppi elTus in illis,

acLjueabforpcuseftcalamifofuni fimul& memorabilefadtuseX'

emplumiraf Dei ad omnem pofteriracem AnnOxMundibismil-Idimo <|uad^mgencefimo qûincjuagefimo quarto*^

Mgses

Pr^CI?. HlSTOR. MVNDI, 41

M osEs autem celebrans primum Pafcha, & Eucharifticis

Carminibus D e o gratias agens, Ifraeiitas per deferta &c fbhtudi-

nesmultascircumduxitjiplofilio Dei innubibuspraeeunte, &c

nunc aquis, nunc coturnicum multitudine^ nunc Manna cotlitus

fparfaj corpora eorum reficicntc , veftesqj eorum miraculose fer-

uante , totis annis quadragin ta : in quibus moleftias plurimas ,&maximas murmurationes,exprobrationes Idololatriam fuorumpertulit Mofes ,& cx varijs periculis hoftihbus (^praefertim initio

Amalechitarum jeos eripuit,fouitacconferuauit. Legibusprae-

terea Rempublicamconftituit, de confii io foceri fui lethro : Le-

gem Dfii prseceptisdccem tabulisveroduabuscomprehenfam,

in monte Sinai accepit : quadraginta dieb us fine cibo 6c potu ilUc

commoratus, quacetiaminterhorrendafulgura atquetonitrua,

audientibusfcxcentis virorum milhbus promulgata eft.Pr3eterca

Tabernaculum Arcac legis Dfiiin deferto erexit ac dedicauit : Po-

litiam totam pulcherrimis legibus & fapientiffimis confiliarijs

pubhce priuatimqj inflruxit : cxploratores lofua &c Caleb in ter-

ram Canaan mifit: aemulos fuos diuinitus puniri vidit.Mariam le-

pra: Chore&focioshiatuterrae: ingratos omnes Ifraelitaspar-

timgladio, partimignitisferpentibus,partimmorte perirecon-

fpexit : proquibus tamcnfubinde ardentiflimis precibus apud

Devm interceffit Mofeh: aeneum ferpentem crexit,leuamen,me-

dicinam,auxiliumque omnibus aiferen^.

Idem bella plurima& grauiffima geffit ; Sihon regem Hesbon.

6c ©g regem Bafan,magnos Gigantcs occidit : Midianitas omnescum quinq^ rcgibusdeleuit:IofuampopuliDuce conftituit: Deu •

teronomiumdedit repetitalegc D e i : bcneficiacius in populumfuum Eucharifticis Cantibus fiue Pfalmis celebrauit, &cumin

j

monte Pifga eminus terra Canaan vidifiet , conuocatis tribubus

1duodecim eis benedixit 8c valedixit : tandemque fenfibus omni-bus animi Sc corporis adhuc integris(quod in homine mortali ra-

riffimum) confcendens montcm Naboh, mortuus ibi& fcpultus

eft ab ipfo CHMSTo.nemine fepulchru eius inuenientc anno ar ta-

I tis fuae uo Calendis Martij. Heros incomparabilis qui de facie ad

faciemD ev m vidit ,& cum Christo in montc Thabor collocu-

l F I

P A S C H A

ExiUum J/rae»

Ut.ferdnno$

40.

MoleflU O*ptrtmla Mcfi,

Pelntainde'

ferto,

Lex D E I in

m$nte Sinah,

Tahernatulum

ArcA,

lofita 0* Caleb,

Chort cr ficij.

Serftm isnew,

BeUacontraSi'

hon er Og ^c.

Midianit£,

Deuteronomiu,

Gratiarn a6lio,

Valedi6li9

Mofi.

Mors O* fit^l*

tura.

XofddnU flmu

Paena inobedt'

Circumcifio

Pafffja,

lerichmtk ex^

bugnatio.

SoUt O* Lunamiraculofa

flatio.

Trtginta ynimRegg. Canaan

deletw,

DiuifioterrA

.Canaan^

Lemt€m

j1n,M, gfir.

Vopuli fotentes

a Dilmio rfq;

ad^.MundtMillen,

Itali,

Germani,

Ama^^^nes,

42 Narratio Gompendiosa

tus eft. Reliquit autem fucceflorem I o s va >virum pium ac ftre-

nuum, quidminaautoritate y virtute acfelicitate munitus , prae-

miflisexploratoribus, Ifraelitas per medium lordanem, diuin»

potentia, tumexiccatum, ciimalias pleniffimo alueo exundare

folet,traduxit : fed in ipfam terram promiflam,nemo ex fexcentis

iftisvirorum millibusingrcfluseft,praeterIofua&Caleb; idque

propter inobedientiam & diffidentiamquadraginta annisin de-

ferto declaratam. Quod reliquum tamen fuit. introduxit in terra

Canaan ,& lapides duodecim ,pro numero Patrum in lordane Sc

Gilgalconftituit r circumcifionem repetiuit : Pafclia celebrauit:

folo tubarum cantu Icricho oppidumproftrauit:Regem Canaan

exarborefufpcndit: quinq^RegesAmorrhaeorumdeleuit: Sole

& Luna ingenti miraculo curfum fuum inhibente , donec Ifraeli-

tachoftesfuosvlcifcerentur : in fumma triginta Reges&vnumdcbellauitlofua, & totam terram Canaan fibi fubiugauit: ean^

dcm forte inter Tribus diuifit» folaLeuitarumfamiliaexcepta

:

tandcmmultispracclarisrebus bello acpaceconftitutis,annoru

centum&decem cum eflet, vniuerfum populum Ifraeliticum

conuocauit, Mofiscxcmplojobteftatusqueeum^vtinlege Deiconftanterpcrfcueret, proTeftimonio vokirjcads fuae lapidem

fub quercu conftituit>& ex viuis abijtAnno Mundi zj !!•

Atnonminusinterim,pr5etcrAflyrios, iEgyptios atqueHe*braeos, caeteri quoque Populi a Diluuio per Orbem terrarum

ârfi , fiias ipfi fedes regnaque ftabiliuerunt : omnibus rebus ne-

ceflarijs inftruxerunt: Legibus ac Politijs muniuerunt, ahaque

pace&togapraeclaregeflerunt; vtpoteinltaliaGomerlapetifi-

lius>Saturnus,Phaeton,ffubquoItaIiaarfit,jHercuIes,Faunus,

Euandcr , Latinus& Aborigines vna cum Ênea eiufque pofteris*

InGermaniaAfcanesfcuTuifcon,qtugentemGermana|t>ie5[euf#

fcênj ab fe appellatam pietatis ac pclitiae legibus muniuitprimusatqjconftituit , cuius filij ac pofteri v fq.^ ad tertiu Mundi millena-

riufloruerunt. Mannusfcilicetavirtuteficdidius: Ingaruon, qui

fcholasaperuit,& bonas artes tradidit: & Amazones Lybicasmu-Ueresdeuicit; Hermannusbellicofus,quipofteaafuispro Dbocultuseft,inftatua quaedicHiafuitJêtmaoti&feMle/cuiufinodi Ido-

lumJII II mwi I I I

.1

II^

I ' %.

P R -flE e I P. H I S T O R. M V N D I. 4J

lum adhuc Carolus M. eucrtit in Saxonia. Marfus quoqj , fub quoOfiris &c Ifis in Germaniam venerut , & agriculturae ac Cereuifiac

vfum ipfis monftrarunt. ItemqfGambriuius, Sueuus , Yandalus,

Alemannus, quiLeoncmviuumcatena ligatumfecumcircum-duxit

, quod pofteagentilitium fignum multorum principu Ger-manorum manfit :Boius,FranGus 6calij quitotidem populos,re-

gna, Dynaftias.acprincipatus fuis de nominibus fundarunt, & adnos pafteros fuos propagarunt.

In Hiipania feu Celtiberia,Thubal, Tagus BetuSjHifpanus, (^a

quodidla Hifpania.J Geryon,Cacus,& qui vfq, ad Chartaginien-fiium& Romanorum diffidium , fuper hoc Regno , imperium te«

nuerunti quorum temporibus etiam Celtarum GallorumquePrincipesfloruiflccreduntur: vtLongho,Bardus, Celtes,Nar*

bon , Lugdus, Belgius, Allobrox, Remus& firades. Ante omnesautemclarueruntfaecuhsiftispopulijquivnonomineGraeGifue-

runtdi<fti,& diu^rjfi^regna, resquepublicas apudfuos erexerunt;

nempeapud Sicyonios. iEgialeus , Europs,Macedon : apud Argi-

uos,Inachus, Ogyges (fub quo Diluuium fuit in Attica ) Danaus,

Lynceus, Protheus,Ampliyon&aIij. ApudAthenienfesPalla-

dion,qux condfdic Athenas,Cecrops,ErichtcuSii3Egeus, Thefeus,

quimuItagrauiffimabeJIa geffit: monftra domuit; Rempubli.cam conftituit Apud Mycenas, Pcrfeus> Alcaeus, Amphytruon^

Hercules,Sthenelus,Pelops, Eryftheus, Oreftes, &c fimiles. ApudTheftalos, Prometheus ille fapicns, & Epimetheus frater eius

ftultus : Deucaleon , fub quo Diluuium fuit in Theftalia , & repa-

ratiogenerishumaniperipfiim & Pyrrham vxoremfedla, iadlu

Iapidum,vt poaae fabulantur : Dionyfius filius,qui& Bacchus di-

iluseft,&exercitusduxit, &cummulicribusBacchidibus fefl:a

( Bacchanalia didaj celebrauit. Apud Troianos , Dardanus con.

ditor gentis Troianae, Erichtonius, Tros, aquoTroiani,Lao-

medon,Priamus,&alij. ApudCorinthios,Iafon, Alethcs Ixion

cumcaeteris. ApudLacedaemonios, Ariftodemus,£uryfthenes,

Proclus & complures infequentes. Apud Lycios Sarpedon,

Rhadamantus&aUj. ApudCretenfes,Minos,&c. ApudMefle-

nioSrPolycaon, Ncftor 6c fimiles. Apud Thebanos, Ogyges,

1

f i

SueuK

Vandali,

Alemannk

Bc(f\

Franci,

HlJ}ank

Celu/iueGallL

CroiK

Stcyonif,

Argim,

DilutHum

ticum,

Athenienfes\

dt'

Mycen^*

rheJfaVu

Deucalionif

dtluuium,

Bacchm O*BacchanteSh

Tmani,

Corinthlj,

LacfdAmonij,

Litij»

Cretenfes,

Mejfenif.

Thchani,

I

EUk

Centauri.

j4rgonautic4

ex^eciitio,

Jajon.

j4rgonaHt(t.

jlureum yeUnt.

j4eta Rex.

Medea,

Hercules,

44 Narratio Compendiosa

Hertules ^j.

CacImus,Amphion>Laius, Oedipus&c. ApudArcadcs, Pelaf-

guSjLycaon, quemmactatofilioinlupum conuerfum fabuJan-

tur. Apud Elxos, Endymion a loue adperpetuum fomnum dam-

natus, Epeus6c caeteri. Qui omnes, vna cum alijs, quas res in

Graeciageflerintjquamquevarijs vicibusrcgna&principarusin-

terfecommutarint, vctuftiora Graecorum monumenta nonni-

hil quidem indicant : fed plaeraque fabulis Poetarum inuolu-

ta &c obfcurata ad nos vfque peruenerunt. Nobilestamen ali-

quot expeditionesfufceptae fuerunt,& bella inlignia gefta,ab ijs,

quoscommemorauimus, Regibusatque principibus, quar nonpoftrcmuminHiftorijs locum inuenerunt. quemadmodum in-

ceraliaLapitharum & Centaurorum praelia vndique nota iunt>

inter bellicofillimos immanilHmosque Thelfaliae populos . com-milfa AnnoMundibismillefimo feptingentefimo trigefimo fe-

ptimo. Nonminusquocjue eotempore celebrata eft illa Argo-

nautarumad Colchos nauigatio, fufcepta di^ice I asone circi-

terannumMundibismillcfimum.fepcingentefimumquadragefimum

, qua Principes& Herocs praecipui in Graecia , lafon, Ad-metus,Peleus,Caftor,PoIIux, Hercules, Telamon, Qrpheus,

xMopfus,Lynceus,Talaus, Acaftus, Meleager &alij inpontumEuxinum , Argo naui Praetoria , verfus feptentrionem vedti funt,

ad rapiendum aureum vellus : hoc eft , Regnum Aecae Regis Col-

chici ( auri &c argentifodinis praeftansj occupandum: id quod in-

primis lafon opera filiae Medeae, infignis veneficae confecutus eft

:

fed magno fuo|malo, vt cft apud Poetas In illa focietate ex-

celluit Hercvles patre AmphitruoneThebanoRege, matre

Alcmenaadulteraprogenitus: inomnidocftrina &c difciplinali-

beraliperPraeceptoresoptimos, Linum& Eumolpum aliosque

inftitutus , quibus tanquam claua armatus , res difficilimas quasq^

aggreiruscft: ita vtadhuchodiequicquidarduum&magnu eft,

Herculeum dicatur: imo quaecunque facinora prae:clara atque

Heroica vni tribuantur Herculi : cum tamen plurcs dc diuerfi

Herculesnumero4j hincindeapudfcriptoresdeprehendantur.

Laboreseiusnotifuntomnibus. namcum&animimagnitudine,6croborecorporiscxcellerctomnibus:quicquidvbiq}pericuIo-

fum

y

P R ^ C I ?. H I S T O R. M V N D !• 4J

fam fuir grauemoleftumque in fefufcepit : Monftra infinita do-

muit : Amazones mulieres Scyticas , virili audacia per Afiam ex-

currentes , debellauit : Orbem terrarum inftrudlo cum exercit

u

peragr.iuit ; exAffricainHifpaniamprogrefl^i^s,vkimisinGadi-

buscolumnaserexic, quaehodieq^Herculiscolumnae nominan-

tur; Geryonemtricorporemdeuicitrboueseius abduxit : Gal-

liam& ItaHam fubiugauit : Troiam coepitj6c occifo Laomedon te

Regnum Priamo tradidit: Olympica ccrtamina inftituit Cacumfoediflimum Latroncm 6c incendiarium , cum multis alijs imma-

niflimis beluis fuftulit: filios procreauit in numeros: focios ac mi-

Jitesreliquitexercitatiffimos, quipoftmodum Heraclidae dicHii:

vrariaperorbemRcgnaimperiacj; conftituerunt; &c honoris er-

gofuamadHerculemhuncorigtnemretulcrunt tandemtamenaftumuHerumOmphaliracDeianiraemolliorfacfVuSjplaneoccu-

buitf& in furarefemetipfum exulHt ; rehdlo Hyllofiho, qui ta-

menabEchemoncTegeatainMonomachia vidus» regnum Pe-

Iaponefi&fibi&pofterisincentumvfc|ueannosamifit.

PraecipueveroduograuiflSmabelia, circa haec tempora fcri-

ptoribuscclebrantur:THEBANyMatq;TRoiATsivM.Thebanocau-

fam praebuitdilTenfioduorumfratru ErEOCLisSc PoLYNicis»qui

ex inceftuOedipi& locaftae coniugio nati fuerunt : quorum akcr

Ereocles accepto Thebarum regno, exuit fratrem Poly nicem le-

gitimaparte. Is autem Argos profugiens,cum in vxorem duxifTct

Adrafti Regisfiham, magnum in JBoeotiam cxercitumadduxit:;

Eceocles alios viciffim fibi proceres adiungens> fracri occurrit,

cruentaque cum eo praeha multa commific : donec vterqi in Mo-nomachia mutuis vulnenbus concidit • Sc incer Argiuos Theba-

noscjueb- Jium horribilepoftfefufcicauir , in quo tandem Creon

vidioria &c regno pocirus eft Anno Mundi 27^8 •

T a o r A N I belii auClores fuerunc, iniufti raptores Tefamon,

qurHcfionemfororem Priami videtinuit: & P a R i s ^quivlci

fcendr iftius iniuriae cauia, He len a M Menelai Regis eoniu-

gemabduxirr qua re commoci totvus Graeciae Proceres,iundl:is

Lahores Hef-

€tUh,

Column^ Hsr-

VI

diribus. ad rroiam venerunt : cumquead eam deeennium ferme,

iuerfafortunapugnatumeft^et, camaGraeeis> quamaTroianis:Duobus

HerculU Fdif,

Heraclid^,

Herculiitnte'

ritw,

Omphale O*Deiamra,

Hyllu^ itUut

Herculff,

BcUum Theha-

num.

EteocleSfPoly-

ntces,

AdraJIuf,

Menomachiif

fiatrhm.

^reotp.

An.M,2 7^9,

Bellttm Troia-

num,

Park.

Helewi.

Duces^raci

Dmes Troiam,

PriamiiS.

Excidm Troi£.

jslnmtrm occi-

forum,

lUof malorum.

VJ?patto Tro-

danortm*

AeneoA Rom.

Antenori^e'

net,

Ifraelit^Jub

ludictbtti,

idololatria

ifraeiU.

ludicesfopHU

Dei.

Othontel,

thud.

Vebor-a O*

BaTHC.

Gedeon,

lephtah.

Simfan.

4^ Narbiatio Compenbiosa

Ducibus illinc Menelao , Agamemnone , Achille , Aiace , Vlyffe

Diomede^NeftorejPalamedCi-GIaucoj&c.aTroianisantemHc

dorciCneavParidevAntenorcTroilo&caeteris : inquibuset

iamfuit Pentbefilea Amazonum regina : & Telephus fiae Adol

phusGotthorum, KelenusqueCiiiibrorumReges; tandemno

ctu clam introduiflisCraecis , per eqmipeciem , autoribus Ante-

nore& iEnea, vt fertur,5ciAibIato rege Priam^o ,Troia capitur in

cenditurque:miferabili vtrinque adiJterij ptiniti exemplo; fiqui

dem in illo decennali bello cxGrxoiso(3:ingenta,&:o6luaginta

fex millia hominiam defiderata fuerunt : cxTroianis fexoentafc-

ptuaginta fex : plaerique vero Duccs ac Principes foeminae, in bel-

lo &c poftbellum ,horrendis cafibu^,perierunt : ita vt vere Ilias

malorum bellum hocTroianura extiterit . finitum Anno Mundi2788. cum^^rairetannasdecem, mcnfesfex, dies duodecicn.

Poft lachrymabile hoc bellum , difperfi Troiafii , diuerfas Mundiplagasadierunt&incoluerunt ; aquibusnonminusmultiacdi-

uerfi populifefe oriimdos, fuis inantiquitatibusprofitentur : in-

primis Romani ab iEnea : Henetifeu Veneti ab Antenor«,vtpau-

16 infra dicetur.

Atpopulus DEi,defuncSloiam IosvA,inmultiplicesfenfim

mutationes magnasque difficultatesincidit : dum Praeceptortim

Mofis^ lofuae , adeoque ipfiusD K i oblitus , pcregrini^ inftitutis

fefe tradidit • quamobcaufamquoq-, vicinisRegibusfermre co

adlus eft pluribus annis : mifertustamcneiufdem Devs Opt.M AX. 5crecordatuspromiffionumfiiarum ,diuinitusfufcitauit

viros quofdam principes atq; Heroas , quos ludices vocarunt, de-

fenfores ac libcratores populi : in quibus fuere Othonitl, qui Rc-gem Mefopotamiae vicit:Ehud qui Moabitaru Regcm Eglon fu-

ftulit: Debor^& Barucqui occiderunt Sifaratn,ducem RegisGa-bin : G E D E o N, qui treccntis militibus inermibtis ijjcoo. Midia-

nitarum fudit,& multa alia praeclara geflit : lephtah, qui Ammo-nitas d^bellauit:& S i m s o n ille omnium mortalium fortillimus,

qui Leonem difcerpfit , &c de forti dulcedinem comedit : qui tri-

ginta Palaeftinos interfecit, veftibusq^ fpoliauit: qui iunxit Vul-

pium tercentum caudas^cymfacibus ardentibys dc fegetes Phili-

ilaeorum

I

P R JE C I P. H I S T O R. M V N D I. 47

fta?oruHi incendic : qui captus yi(flusque, funibus ruptis , popula-

resin Ethandelulit: 6cmille Palaeftinosarrepta Afinimandibula

trucidauic : qui ficiens , ex eadem fcaturientibus aquis » languefa-

clumcorpusfuumrefecit : cjuiduasportasvrbisGazae^humeris

fuisinfaftigiummontis.milliaribusquinqâiportauiC: quideniq^

meretricumcircymuentusamoribusrCaptus,oculispriuatus,cae-

faricfpoliatus, vniuerfam Philiftaeorum domum, in qua epula-

bantur illi y&c ludibrij caufa vindlum Heroemcoram adelTe volc-

bant.prehenfiscolumnismedijsproftrauit, fequecum trecentis

amplius Philiftaeis peftum dedit,circiter annum Mundi Bis millc-

fimum ocSlingentefimum decimimum. Hos fecuti funt alij facris

celebratiliterisludices: quivariorerumfuccelTupopuIum Deiab iniurijs vicinorum defenderunt, &c fancliorem difciplinam

cultumque Dei adpofteros propagarunt, Incidit in haec temporabellum Ifraelitarum contra Beniamitas , qui violato iure hofpita-

litacis^Leuitaecuiufdamconcubina admortem vfque abufifunt

in Gibea, Venere illicita : propter quam caufam tribusBeniamin

pcne totadelctafuit.»

Caeterum poftH E l i indulgentem patrem Sc auarum facerdo-

tematqueludicem quiinfenedlaceruicemobidfregit: fucceflit

diuinus ille vates S a m v e i. Hic populo Regem auide petenti,

fpreta Ariftocratia, quahacflenus vfifaerant, Savlem magnae

/pei virum, primum fiftit , vnxitqv<êi^îs legibus » ac ritibus regijs,

quae feruarentur , propofi tis. Sed hoc nequiter a D e o deficiente

;

adfcifcitar DAViDopiIio, adolefcens eximia virtutis indole

prseditus, poftMuficus&armigerSauIis, quirebuslfraelitarum

valde dubijs : Goliathem, inufitatae magnitudinis hoftem,

conuicijsarmisqueprouocantemludaeos.nudusînermis.baculo

fundaque paftorali folum vfus , fingulari certamine , adolefcens

adhuc,proftrauit, &lfraelitisfuis, animumperfequendiPhili-

ftaeoshoftes reddidit. Idem David, Saule, ("qui vi & fraude

ipfum, licetgenerumperfecutuseracj fibiipfi manus violencas

affe rente , Rex faiutacus,& cercium vndus in Hebron : maximas

res fumma cum gloria . pro populo D e i geflic : vicinos fibi cri-

bucarios fecit , lebufaeos > Philiftaeos , Moabitas ,Ammonitas , Sy-

G

Lahores Simm

fonit*

^n.M, 2S1&.

Betlum Ifraeli-

tarum contra

Beniami»*

S^mueL

SauL

Ldffis eius,

Dattid.

Goliath»

Vauidgener

Saulps,

Saulfihi tnd'

nusinfert,

DauidRex yn-

ûstertiHm,

Dauldifres

PfalmiDaui'

dff.

Promifid Mef-

PeccataDam^

dif.

,AdHUerium cH

Bethfabea.

Homicpdtum

Vria.

ffvvri Dauid^

^/immcno*Thamar.


AhfGlon»

Lues.

Vcenientta

Damdn,

,

Nathan.

Mors Dauidh,

^n. M. 2S>^ 0.

Salomon.

rosjdumaeos, Amalecicas& Gigantum familias oppreflit : regnu

varijs accellionibus auxit .-^ Rempubiicam legibus ac politia mu-niuit:ArcamDominiinHierofolymamtranftulit,fedem(]jillam

Regiam moenibus cinxit : alia denique praeclara, maxime ad diui-

num cultumpertinentia, fupra vires hominis> diuino adiutus au-

xilio peregit : Pfalmos feu Hymnos facros^innumerabiles cecinit

Cytharafuauiffima,D£iq5 laudes ad omnem polteritatem propa-

gauit ; ob quam caufam etiam promiffionem de M e s s i a h ex fa*

miuafua nafcituro,accepit a D £ o : quinSc ipfe fUiusDe i, de no-

mine eiu5 filius D a v

i

d vocari voluir.

PalTustameneftintantafelicitatemutta humana Dauid.* fcc^-

l'eribusc];grauiffiniis&fe8cEcclefiamDEicontaminauit:inpri-

miseo qu6dadulteriumnefandumcumBethfabeacommifir:6e

maritumeiusVriamvirumftrenuuma^Mnnoccntc in praelio oe-

cidi curauit: & pofthaec •2sroAu<2Df^5//>tocn,V*) quadam lapfus,populum

Ifraeliticumambitioserecenfuit. Propterquascaufasgrauitera

Deo punicuseft^,6c talioncmfenfitinpropriafobole fua. NamAmmon filius eius fororem fuam Thamar ad ftuprum rapuit

:

Abfoloavcrofratrem Ammonem*interfecit inconuiuio. Idemregnum paternum inuafit .* patrem in cxilium eiecit ^ concubinas

eiuspubiice conftuprauit: poftea Abfolonipfe infugafublimis

de quercu caefarie fua pendens , a loabo duce patris tribus haftili-

bus transfixus eft. Practer hafcc Tragicas& domefticas calamita^

tes.Iucmquoq^peftilentiaf expertuseftDauid quaintratriduum

leptuaginta milha hominum confumpta fiint. His poenis ergo ca-

ftigatu^Rcx.praecipueaNathanePropheta.feriamegitpoeniten-

tiam ; ahfolutionem peccatorum accepit: Diogratiai> egitjSc edi-

ta confeffioneilluftri de Diio> de Meffiah, de beneficijs eius,con-.

fecftusiamfeniofiliumSalomonemfuccefrorem declarauit, ne-

ceftarijs pulcherrimisquc praeceptis eum inftituitjThcfauros ma-ximostradidit, actandem, annoactatis feptuagefimoplacide ex

hac vitadcceffit,cumregnairetannis 40, circiterannumMundi

zpjo.

Salomon filius, viuoadhucpatrefucceflTorRegni declara-

tus; dc a PraeceptoreNathanc Propheta optimis difciplinis infti..

tutus

P KJECIV. H I S T O R. M V N D I. 49

tutus, fapientiam ante omnia a P e o petiuit , quam etiam confe-

cutus eft tantam, quantam nuUus vnquam mortalium habuit:

vnde&IudexfoIertiflimus,fvtincaufainfantisduarumfoemina-

rum)&: Ecclefiaftes do6li(Iimus(vt in fcriptis fuis)extitit. Libroru

compofuit odlo millia de vi& proprietate animantium , planta

rumJapidum, Metallorum, Iierbarum aliarumque rerum Phyfi-

carum. Cum eo Candace regina Auftri? de Saba(quam Sihyllam

vocant) itinere 240 miliariiimconfecfto, difputauit iScmirat^

fapientiamilliusomni opinione maiorem, talenta auri centum& vigintieidonauit: ipfaquoquemultismagnisque afFe(?ta mu-ttcribus, in Êthiopiam ( comitantibus duodecim millibus lu-

daeorumj rcuerfa eft)& LegemjEuangelium, CircumcifionemSc

aliosritusingentemfuamintuUt: quos adhuc hodie Preto lo-

hanneSiEthiopuniRcx feruare dicitur. Praeclara deinde opera

fedesq^Regiasft^tuitSalomonjacinprimisfumptuofillimuillud

cotoq;orbe celebratiflimumtemplumHierofolymitanU; inquoextruendofeptenniumconfumplit, vfushominu operaccntum

quinquaginca milhum continua , qîod poft anno vndccimo,

tranblata ex Sione arca foederis folenni ricu precum ac facrifi-

ciorumcoafecrauit cultumquediuinumfummoftudio acordi-

ne pulcherrimo conftituit Nec minus Politiam , iudicia , difci-

phnamquemilitarem: vt&remOeconomicamadornauit: rcdi-

tusannuosextributis, vc<9:igalibus> alijfcjue rebus fibi faciens,

fexcentorum fexaginta fex talentorum.hoc eft, circiter auri ton-

nas4o argentiverocopiaminnumerabilem ficutlapidum. Na-

uigationem etiam cum rege Hiram inftituit , a littore Maris rubri

in Ophir Infulam , quae hodic eft India, America, fcu Pcru Hifpa-

nisiterum aperta : c qua poft triennij Ipacium , ingentem vim au-

ri, aliaruraque rerum preciofarum accepit. Florentiflimus igitur

ciimeiretRexSalomon, cultudiuino, fapicntia, opum magni-

tudine, finitimorum amicicijs, fub<Iitorum gratia, pcr annos

compIurcs»aureumque tum vere feculum viueret : tandem obli-

tus beneficiorum D E i. fortisque fuae, vxorcs fibi legit feptingcn-

tas, &c treccntas concubinas: in quibus Ethnicae 8c alienigenae

Iniwlcae erant. Cum his igitur luxu voluptatibusque omnis ge-

L " ' t

4f

Sapknttd Sn-i\

Uididum Sam \

Umonk,

Lthri Vhyfi'j

ci,err.I

Candace ^thl" \

opHm reg:na.

Preto hhann^s

îhtopum R.

©pera Salomo'

Vedicatlo

Temflh

Vclitla.

Oeccmmia.

Diuitite^

Nauiâtio in

Indiam,

Vertt,

tapfmSalo'

monit,

Vxores o> Con-

cub,Salom,

1000,

Mors wzlorU»

RlnU<iheam F.

Salom.

Diuifio Ke(mi

ifrAelitici.

Regnt^mluda

R g. IfiaelU.

lerohonm»

Dkeptlo tem'

pli Hierofolym.

Tertm Mundi

MtUenartut,

SaplentU o*bterarum

fltidta.

Magl ynde

Magiflri.

Cymnofopht»

fia.

Sophi,

Druydd,

SihyU.

Samhethe,

Atlas^

OrfheHi.

fO N A R R A T lO CoMPENDIOSA

neris diffluens : foede defciuitaDEO fuo,& Ethnicorum Idola co-

luit. Proinde graciam diuinam amifit)mortem(^ue,tan ta fclicira-

te imparem atq^ ingloriam oppetijt; adeo etiam,vt mnlti de aeter-

na ipfius falute dubitent.Licet Hieronymus& Hilarius SS.patrcs

ad Devm feria poenitentia Salomonem conuerfitim autument.

Erattumannus Mundi apjL quo fuccedente in Regno Ifraelis

Rhehabeam filio,ftolido,leui,ac fuperbo luuene, D e vs Impieta-

tem ac Idololatriam patris &c filij vindicaturus,diftraxit RegnumIfraeliticuminduo- diuifopallioProphetaerquorumvnumludae

didlumfuit,& Rhehabeam cefllt : alterum Ifraelis>6c leroboamSatrapae Salomonis datu cft Illud duas ttibus habuit, luda &c Beni

amin: hocreliquasdecemivtrumq^regesnouendecim. Subhis

initio miferabilis ac varius fuit ftatus Ecclefiae& Pohtiae : D e o in

vltionem vocante Reges i^gypti , Aftyriae aliosq^ Barbaros popu-

los,quitemplumHierofolymitanumdiripuerunt:Regesimpios

fiiftulerunt: populumq^ Ifrael proptercuhumvitulorumj^ty-rorum&fimihumldolorumhorribiliterafflixerunt : Ecclefia>

cumverocultu Dei, intraanguftas Prophetarum familias,per

paucos pios Reges , tum contenta atque conferuata : vfque ad

tertium Mundi millcnarium : in quo praeter res illas,quas huc vfi-

quc commemorauimus, etiam hoc non ignorandum , quodfapi-

entiae ftudia , artes &c difciplinae mirifice quoque audlae& confer-

uataefuerunt, cuminpopulo De i, per Patriarchas,Sacerdotes,

Leuitas,Prophetas6cfimiles: ttimapudaliasGentes:putaChaI-

daeos, Affyrios, Perfas, Indos, ^^gyptios, Germanos, Gallos &c fi-

miles, VndeadhuccIarumnomeneftZoroaftriRegisBadtriano-

rum,infignisAftronomi5c Mathematici: MagorurafiueMagi-

ftrorum in Perfia: Gymnofophiftarum feuBragmanum inlndia

SacerdotuminiEgypro :*SophoruminGraecia : DruydaruminGallia& Germania : Sibyllarumin Lybia &c alijs Mundi partibus:

equibusantiquiffimafertur, Sambethe nurus Noami,qu«cumfocero in Arca fuit tempore Diluuij. Hinc vcterum monumen-tis,CPoetarummaximeJcommendatinobisquoquefunt: Atlas

Aftronomuscoehfer:Cadmusliterarumgraec Alphab repertor:

Orpheus,Amphion,Linus,Mufae^Tirefias,Amphiaraus,quifaxa

t^ &c folitudi-

-i ^ 1

P R i« C I F. H I S T O R. M V N D I. 51

ScfolicudinesGantufuo, hoceltj fera&faxea hominuinprmci-pumquevirorumcorda. hteris&iapientiaemolliuerunt. HincApollo> iEfcuIapius, Chiron , Centaurus, Podalirius , Machaon,Mercurius, Trismegiftus, Chryfes, Phoenix .CaIchas,Medici,

Philofophi,Poetae,&vatespraeIlantiffimiceIebrantur,quiartes

quifquefuasintemporibusillis coluerunt,& ad pofteros trans-

miferunt.

Porro cum his & alijs rebus geftis aetas Mundi iam peruenilTet

ad robur fuum , &quartus annorum milJenarius inchoaretur:

maximasatqueingentesresineoHomines aggreiEfunt, paffim

per Orbem terrarum. EteniniTroiani, CquiadeletaTroia iam

olimcirciter AnnumMundii/po inltaliamvenerunt ducibus

Antenore 8c iENE a, j resnonexiguas inillispartibusgeire-

runt: regnaque&Refpub. prope ad finemMundidurantesibi-

dem conftituerunc.

A N T £ N o R (juippe cum fuis comitibus , ad dexteram conuer-

fus, inintimumm.uis Adriaticifinumpenetrauit. puIfisqueEu-

ganeis, Patauium condidit, vicinisque populis ab Henetis comi

tibus fuis,Venetorumnamen indidit: cum quibus poftealate cir-

cumcircaimperauitpermultosannos: ex quorumreliquijjspo-

tcnsilla acnobilis Venetiarvm Relpublica adhuc fuperelTe

creditur.

i^NE AS verolongiori errore agitatus^primumMacedoniam

fiueThraciam peragrauit : inde in Siciliam delatusjamifitpatreni

Anchifcn, non itapridem humeris ex incendioTroiaeexporta-

tum. Poft cum reliquijs nauium per mareTyrrhenum in Italiam

fiueLatiumvenit, quamtiim Aborigines tenuerunt & Rex eo-'

rumLatinus: FauniFiIius, quigenusfuumad lanum Saturnum

pium 5c iuftum ( a quo Saturnia regna ) retulit,& Euandro atque

Carmentae hofpitium in Palatio monte conceffit. Illic igitur JE-

neas cum focijs diuina prouidentia , a Latino Rege colloquio ho-

fpitioque peramanter exceptus : fidem amicitiae cum eodem iun-

xit> filiamquc Lauiniam inmatrimoniumaccepit. Quodaegre

ferensTurnusRutulorumRex, bello 6c armisLauiniam, velut

olim fibi deiponfatam, abiEnea rcjpetijt, fibiqueHetrufcorum I

^^*

G } I

^Jcuiaptu4,

Mtrcurim*

PTtncipwm

qmrti Mille»

narij anmrunt

MundkTroianorum

nliqutje.

Antenor.

EuganeL

Patauium,

Hemti,

VenetU,

Macedcnia,

Thracia.

Sicilia,

Amhifes,

Tyrrhen.mdre

Italia JiHe L€*tium,

^boriginetf

LatinuiR.ltaV

lan, SaturnufA

Euand* c?*

Carm,

Lamnia,

Turnm RtHuL

Me^ênt^^ti^,

lultt6.

Mh(t longa.

J\egeslattn,iJ.

ab /ffcaif.

rhôenices,

Tyrua.

VttcaLyhi^.

pyo-maiion.

Narratio Compendiosa

SvlHtti.

Vtiio»

iM.Cypr

Byrfa.

Chartagp.

yitheniettfes.

ArsM.iir^'

Dorei.

Codrut,

Jfjfyrij.

Regetn Mezentzium fiucTyrrhenorum Dommum adiunxit :fed

fruftra. ^€neasnamquefuperato vtroquc^RegnaLatinorumob-

tinuit, &c Lauinium vrbem de vxoris fuae nomine condidit :" tan-

deniquemortuofoceroLatino, ipfeiuxta fluuiumNumicume-uanefcens, vel potius in aquis illis periens , Rcgnum filio Afcanio

(qui& lulus ) reliquit. Afcanius poft obitum patris, nouercac fuae

Lauiniae concedens vrbem Lauinium , propriam iibi fedem , nonitaproculjConftruxitêamque Aibam longamnominauit. Re-

gnaautemillafortitcrtutatuseft, ac per annos trecentos infuc-

ceiroribus quindecim, vfque ad natos Romulum & Remum,prmcipiumque vrbis Romae propagauit^ Ijfdem temporibus

Phoenices quoque , maritimis negociationibias clari , Ty rum' vr-

bem coluerunt. Poft in Lybiam miffa iuuentute , coloniam de

duxerunt Vcicam, quotcmpore PygmaHon, auri facrafamela-

borans , Sicheum , Didonis fororis fuae maritum ( quac 6c Elifa di

citur ) e medio fuftulit>ipfi ctiam forori infidias ftruens Dido igi-

tur fraternam fugiens fûitiam inCyprum primum poft in AfFri

canumlittuscumfuisdeferturt vbimeicatatantumSoli.. quan-

tumcoriobubalopoffetcircumdare Byrfam: poftnonitalonge,

reperto equino capite.belhcam gloria id fgnificare rata, Charta-

ginem condidit: quae ciuitas breui finitimorum populorum con-

curfufrequentata, mox omniumrcrum copia afHuens ad fummum peruenit Dominatum Eadem Dido,-t^neam cum focijs ho-

fpitio excepit , miferoq, eius amore tandem & animo &c corpore

confiagrauit : fi poetis credendum eft Athenienfes tiim non mi-nus quoq, clari erant : vtpo te ,qui mde a Cecrope rege

,per Pan-

dionem vtrunque, per Thefeum, Melanthum & aUosHeroas

regnum fuum magna cum gloria tutati funt, vfque ad annumMundi zSj6. vbi demum propter Mcgaram coloniam, bello

cumDoricnfibusexorto. CodruSjRcXjOraculoobfequutus fe-

metipfum voluntaria morte deuouit pro patria , 6c interfecStus a

Doribus,MagiftratuiArchonCa;noccafionempraebuit. Aftyria

cum autem fummum impcrium fua mole iam laborabat. namSardanapalus, contemptarcrumadminiftratione, cumluxuria

retur intemperantius, Sc ingrege foeminarum pidla faciccolo,

fufbque

P R ^ C I P. H I S T O R. M V N D I- 55

fufoquc: nonfceptroautarmisvrerccur: Arbacespraefe(Sas,ta-

lem indignum tanro ratusprincipatu,primum bello vrfit vna c«

Phulbelocho Babylonio:p6ilad defperationem cum adegilTct&inNinivrbeobfelfumcumvxoribus, Eunuchis6c preciofa fup-

pelledlileperdidiiretjRegnumilludadvicinosMedostranfturit,

AnnoMundi 3148. cumaNimrodovf(jueper 55. Reges ftetilTet

annismilletreccntisfexaginta.

Sed Hebraeorum principatus ( de qno paulo fupra ) cum iam a

morte Reg. Salornonis , in duas partes diuifus eflet : Regnum vi-

delicctlfraclis&ludae, variasomnino mutationcs expertus efl:

ciim propcer in teftma diffidia , tum propter vicinorum populortt

crebras incurfiones^vexationes atq, iniurias.inprimis autem Re-

gnum Ifraelis > cpodfceleribus multiscultuque peregrino impli-

carum,tandem capta Samaria> pudendseferuitutis iugo Salrnanaf-

faris AiTyrijplanefuccubuit: A.M ji;^? Praebuitautemhuiccx-

GidiolfraehsinteraliosimpiosReges velprapcipuamoccafion^m

nefandusilleac deteftabihs RexAh a b, cumnialcficavxore Ie-

s A B E L E , quorum horrenda &c infanabilis fuit Idololatria , con-

temptus minirterij & contumacia in atrocibus delicftis, 1. Reg. 17.

quam etiam fenfit bonus ille Naboth,cui tum pulcherrima vinea,

vna cum vita erepta fuit. qui tamen Rex, cum impia coniuge Deopo^nas fari^ graues luit : dam in praelio lethalitcr vulneratus , fan-

guinem fuum de curru manantem , canibus lingendum prxbuit

:

vxorautemlefabel^iufluRegisIehudcarceperfeneftrampraeci

pitatavngulis eqnorumconcuIcata&acanibusIaccratafuit»vf-

<jue ad caluari3?,pedum Sc manuum vilcs rcliquias. Acceffit dein-

deperfidiapoftremiRegisHofeah qui contrafidem Alfyriorum

regi datam > foedus cum Rege iEgyptiorufecit : nec muncra debi^

ta quotannis obtulit : vnde decem cribus Ifraelis in extremumdifcrimenaddudae, dc a Salmanaflare Aflyrio per cxteraregna

difperfx nunqnam poftea conuaIuerunt:fed Samaritanae genti>ex

ludaeis &c Ethnicis miftae, abominabile principum fecerunt.

Magnum tamen Prophecam &c Docftorem Ecclefiae pr«ftan-

tem Ifrachris eirciter annum ter millefimum iam complctumconceffit Dominus ; nempe E l r am Thesbitam,(jui currus fuit&

equitatus

Arhaxeu

An,M,^l^S.

An»M, ^2j;6,

Ahal\

tiahothlylnsit.

lefihtU

Hofiah i^.

Elia^Thcshitai

^

Lahoreselus

<at^; molefine.

Baalttklfa»

cerdotes^

Opium Elifei

centaffusmi'

ractilofus,

tJathan ex

profapta

Dauid.

AjfaR.

J4 Narratio Compendiosa

EUas igneo

curru tn t(S'

lum raptus,

An, M. Ôô^

Bbfius.

Mtraculofa

factnora.

equitatuslfraclisjh.e.quipietatcfapientia.dodrinarzeloarden-

ti&TniracuIisplusprofuit Ifraelitis, quarn Rex iftius temporis

Achab & omnes eius exercitus. Hic precatione fua coelum

claufit, ne plueret, Scpoftannostres cumdimidio iterumape-

ruic: hicabimpio Rege, eiufque vxorelefabelccaeterisqueBaa-

licisinexihumeic(ftus,acoruis(quipanem&carnesattulerunt)

paftus, &c per Angelos cibo &aquarefecStuseft. Idemtemporefamis, cum vidua Sareptana degcns, ex vno pugillo farinae, 6c olei

fextario , fe ac cotam viduae familiam fuftcntauit , eiufdcmque fi

lium a morte refufcitauit; quadragintadierumfpacioieiunium

fuftinuit, Baaliticosfacerdotes otlingcntos&quinquagintaoc-

cidit : ignem ccelitusdeuocauicquo vicîma madens aqua , con

fumpta eft : interitumRegiAchab 8cvxori praedixit; centummilitesab AhafiaimpioRege ad fe comprehendendum miflos

flammis coeleftibus perdidic : Elisjbo fucceftori curam Eccle-

fiae commendauic : per lordanempallio diuifis aquis eundem tra-

duxic^&candemcurruigneojignicisqueequisperturbinem vi-

uus in coelum vecHiuscft , Anno Mundi cer millefimo quinquage

fimo. Elifaeus ab aratro vocatus ad munus Propheticum ab Elia,

Ecclefiam Dei gubernauitannismulti^rclarus&ipfemiraculis.

nampcrEli«paIIiumaquasIordanisdiuific:venenatasaquasHie-

richuntisjinfalubres conucrtit iniedl-o fde:pueros maledicos 42

pervrfosexfyluaerumpentesinterficicurauit; viduam piam&:

egenam oleicopiaabaere alienohberauit : Sunamitenhofpicam

1 fuaminfamefeptemannorumiuuitjfiliumqucprecibusexmor-

ce ad vitam reuocauit: Naemanum Syriae principem,in aquis lor-

danis baptizatum.alepra purgauit : Regis Benhadad Syrij confilia

cruentadetexiteiufqueficariosmilTos delufit, tandemque mo-leftoaclaboriofo fcptuaginta annorum curriculo confecfto» vi-

tamcummorte commutauit: adcopoft funeraetiani cohone-

ftatusaDEo: vtoffiumeius conta<ilu, quidammortuushomoreuixerit.

Caeterum Ivdje regnum a poftcris Salomonis in familiam

Nathani cranslatum, aliquandiu Reges habuitpios & magncs:

vc Afta, qui ldolafuftuUc>& miilies millia hominumin cxercitu

i^thiopum

PrjEcip. Histor. Mvndi. SS

itthiopum cecidit : vtlofaphat, qui difciplinam Ecclefiafticam

arq; Politicam reflituit, pius, fapiens, felix, falutarisprinceps

:

quos fecu ti funtAmafias , fub quo vrbs Hierofolyma capta , tem-

plum fpoliatum, & bona pars murorum diruta fuit. Vixit illis

temporibus Ionas Propheta, qui cum miiruselTeta Deo, vt

Niniuitashortaretur ad poenitentiam, defugiens hoc munus in

portuloppenauemconfcendit. Orta autem grauiflima tempe-ftare (Scfadafortitione,ia mare abiedus eft , tanquam hoftiapia

cularis : vbihiatuBalaenaeexceptus,inventre eius trium dierumfpacio, per milliaria ducenta quinquaginta amplius veclus, &inporcudemummarisEuxini,eiedluseft : tandemqueNiniuendeuenit, vrbem adTigridem fluuiumfita ( quae ambitu fuoii.

veliy milliariaGermanicacomplexaeft, vt hodie Quinfai vrbs

Ofientalis^ ibique ciucs ad feriam poenitentiam vocauit, Sc ab

imminenti interitu liberauit. quem fecutus eft Propheta Na-

hum,quireIapfisNiniuitispaenaseasdenunciauirjquibusp6ftita

perierunt: vtnunquamcumvrbefua inftaurari potuerint. In-

ter reliquos Iud« Reges excelluit ctiam Ezechias, qui magnozelo pietatis donatus > aeneum ferpentem Mofis & alia Idola

confregit : Aflyriorum impetum diuina adiutus ope fuftinuit

contra Rabfacen maledicuxn : morbo lerhali correptus,

quindecim annorum vitae acceflionem a Deo impetrauit:

miraculofam Solis ftationem diemque duplicatum vidit : de-

nique horribilis deftrudionis Regni Ifraelis fpedlator extitit.

j

Anno Mundi Jiy 6* Fidum hic fuotempore '3rfl6^5%7^,adiuto-

rem , docHioremque habuit Efaiam Prophetam, ex regia ftirpe,

Chriftiferuatorispatruelem,fecundum carnem : quiornatusva

ticinandidonoj eloquendi, fanandi, nonmodomultapraedixit

I

vniuerfae Ecclefiae Dei: vIcus Ezechiae Regis applicata ficoru maf-

I

fa curauit; peccata eiufdem, totiusque populi accufauit.-fedinte-

gramhiftoriamRegum fuae actatis luculentiflimam perfcribens,

populumqueIudaeerudicns,perannosocftuagintafideIiflSmefuo

funcHius eft officio : donec ab impio rege Manafle, ferra per mediu

diflecnius eft , teftibus Hieronymo &c Eufebio. coaetaneos habuit

,

Hofeam & Amos infignes Prophetas atque dodôres Ecclefiae>

H

lofaphat K,

Amafiiu K,

lonas.

loppe,

lonaîn rentre

BaUnê yiuftt.

Sinme yth^

Qt^nfai yths.

Nahi^m.

B!^chlatR,

Bfaias Profh.

ManajfeR,

Hofea,

Amos,

loeL

'M'iJia,

lofiofR,

Nelucadhe'

HiiTofolyma

caffta.

hiaiiim R.

Hed&kj^ R-

S6 Narratio Compendiosa

An.M.SS^f^

Daniel.

JftrtHtesypm-

ciiU»

Merita O" ho-

nor^seiM,

SadrachyMe-

fij?, Abedneg.

E:^ech. Proph,

quos fecuti funt loel &Micha. Poft inter Reges ludae clarmt

RexIofias,pius &iuftus,quidekuitIdoIa: templumDominire-

parauit : Pafchafolennitatemagnaeelebrauit » HbrumLegisabHiskiafacerdotedenuorepertum, pubHce praelegendum cura-

uit: fucceftbres vero impios reliquit quilicet a Prophetis caftiga-

ti grauillimefeueriffimeque, inprimis aleremia, vna cum toto

populopr5fra6lo8cIdololatrico:tamennonabftinuerunt:donecj

fuperuenienteNebucadnezare,BabyloniorumRege,vrbsHiero-

folymacapta, direpta,templumdeftru(5lum, Rex loiakim vin-

(Srus catenis Babylonem abdu(5tus ; donec etiam vniuerfale vrbis

templiqueexcidiumfecutumeft; inquo ZedekiasRcx:, poftjli-

beros & Principes Regni,fuo inconfpedlutrucidatos: ipfe effof-

fis oculis vinclisq^ conftriAus, cumomnifuppcriecftile preciofa

Babylonem abreptus eft; vbi in carceremifere perijt: vrbe floren-

tillima &c templo magnificentiftimo funditus deletis nec nifi vili

plebecula ibidem remanente Ethicfinisfuit Regni ludse AnnoMundi ?}^jr. cumftetifTet aSalomonis obitu Annis 3575* Inipfa

tamen captiuitate Babylonica., Devs Opt Max. mifertus reli-

quiarumpopulifui nonfolum leremiam Propheraipfisrehquit,

quem tamen nonnuUi ludaeorum , furenter in i^gyptum abeun-

tesfecumrapuerunt&lapidibus invrbe Tachpanes obruerunt:

fedetiamDanielem hcct adolefcentem ad fummam gratiam &autoritateminterBabylonioseuexit: donum eiconcefl[itinter-

pretandifomniaRegis Aflyriae eloquentiainftruxit:oppreirum

jcalumnijs aulicis & in foueam Leonum demerfum,miraculose

i per Angelum pauit ac conferuauic : numerum &c ftatum Monar-

j

chiarum, aduentum Ch

r

i

s

ti in carnem: finem Mundi ei rcue-

lauit: Praecepcoremacmoderatoremconftituit cumm.ultgrumaliorum tummaximorumRegum Nebucadnezaris, Euilmero-

dachi Baldafaris DarijXyri&fimilium TribuitetiamD£Vsmi

raculofim conftantiam fbcijs &c aequalibus Danielis.Sadrach Me-fach &c Abednego; vtlicetin fornacemflammis vndiquearden-

temconiecflieflent; tamenColofl^um Regis non adorarent: fed

inmedioigniperfifterentvriHaefi: ira in verapietate conftantcs.

Conceiricetiam DHvs.populofuoEzjchicIemi^^rophetam He-roico

P R. ^ C I P. H I S T O R. M V N D 1, 57

roico praeditum fpiritu, qui in medio exilio eum confolatus eft &liberationemaleremiapraedidlamconfirmautc. Infuperpericu-

lunivitse, quod omnibusludaeisimminebat, proptercalumnias

Hamani^per Reginam Eftherem apud AhafTuerum Regcm^auer-

tit>& in autoriscaput conuertit.

AlTyri], cjuamuis circrhaec temporaqu^rtimillenarij \ Sarda-

napalo diuifum habuerunt impcrium : dum fublato Sardanapalo

AnnoMundi 3149. ArbacesMedis&Perfis: Phulbelochusau-

tenvChaldaeis iabylonijs fiue AlTyrijs imperare coeperut : nihilo-

minustamen, quoadformam» vnumScidemmanfitimperiummutatistantumperfonis. Et Alfyrij quidem,fiueBabyIonijplae

Tunque exagitarunt Iudaeos.& Ifraelitas : vt Phnlaflar , quipar-

tem Regnilfraelitici vaftauit : Salmanaflar, qui Samariam coepic

&decemtribuslfraelabduxit: Sannherib, quiobfidionecinda

lerofolyma ingentemclademper AngelumDomini paiTus, & a

filijsintemplointerfecfluseft. Nabuchodonofor, quideditione

coepit ludaeam : Reges poftremos in vinculis abduxit : lerufalem

incendit , templumeucrtit populum in Babylonicam captiuita-

tem abduxit : tandem tamen defccerunt Reges AlTyrij in Baltha-

fare, vt Belfazcre ,qui cum in conuiuio repletus vino, fatrapis fuis

allidens, contumeJia affcciifet Devm Ifraelis, nocftufcribenre

vltionem in pariete manu diuina ,& vitam & regnum amifit : id-

que Cyro & Dario concedere coadlus eft . Medi autem tranquil

liores fuerunt , vfquc ad Cyaxarem qui cum Scy this c onflixit ,

&

Afiam pene totam amifit; donec Aftyages quoque, a nepote Cy-roifthocregnoexutuseft, Anno Mundi 341J. InterLydorumReges illo faeculo floruit etiam Crocfus , vir opibus &potentia

excellens ? qui oraculorum ambiguitate deceptus , Cyro bellumm.ouit : fed ab eodem vi^Hius aliquoties , tandem Sardibus Regia

fua, cxpugnatis, vin6tus in rogum fuit impofitus, vt exurere-

rur: verumcumibi miferabiIiterexclamarec>6Solon, oSolon!

&rogatusaCyro,quidhocfibivellet? refpondilTet : fapientif-

fimum Solonem Athenienfcm aliquando fibi dixilTe • Ante obi-

tumneminembeatumpraedicandum eiTe: liberatus aCyro, vf-

que ad mortem in amicorum eius numero eft habitus. Cyrus au-

iH 2

Haman,

EffherReg,

^ffyriorum

Monarchia

iiutfa,

Athaces Med.Chald<^t^Bahy'-

Lon.^JJyrij,

PbMeiocLPhulaJJar,

Salm>anajfar,

Sannherib,

Nabachodono-

for. .

Balthafar.

Medl.

Cyaxares,

Aflyageu

An.M.^^fi ^,

Lydi^

CrcefHh

Cyrus.

OlymficL.

Pytfflfim

Semei

\fthmij,.

Olympiadtm

initium,

AiuM.^tsiC.

Gr^ciapopuU

CT* Rfjptib, in'

Athan^^

;8 N A R BL A T I O C O M P E N D I O S A

temRcgnovtroque&AlTyriorum & Medorumpotitus.efti o-

mnemquepoteftatemacMonarchiam ipfamadPerfas tanftulit,

circiterannumMundi J435- cumftetiiTetprimaMonarchiaan-

nis 1614.

In G R uE c I A Olympiades iam olim ab Hercule inftitutae iftls

temporibus fubinitium quarti Millenarij Mundi repetitae fue^

runt, 6cmaximitotiusgentis conuentus habitipropc vrbes Ar-

cadiaeElidem& Pifam : in quibus Graecifuas vires corporis : in-

genium item virtutem atqiie induftriam exercebant: 6c ftmuL

de anni ordinatione, derebuspacebelloque peragendis, veluti

in comirijs imperialibus deliberabant. Fuerunt etiam ludi in

ijfdem habiti, 6c praecipuequatuorgcnerum: Olympici, prope

montem Olympum in Arcadia> honoris louis Olympilcaufta:

Pythici ^ in honoremApoIIinis , verfus vltimam oram Graccioe,

inTheiralia: Nemeiprope Argos : Ifthmij. adlfthmumCorin-thiacum , in honorem Neptuni. Et quia ludi ifti quinto quoqueannoineunte^ in folftitio aeftiuo, primo diemenfis Hecatom-baeonis,fiueIuIijnoftratis,,repetebantur: fa<5lumeft; vtOlym-

j

piasdicereturfjpaciumquatuorannorum integrorum &c princi-

piumquinti : quofpacio Graecipoftea, &multialij populipro.

Epocha&certiffimanotatemporisvfifunt, ijfque rerum gefta-

rum memoriam comprehenderunt ac diftinxerunt' quemadmO'dum nos hodie per annos C h R i s t i : quibus etiam fides adhibi-

ta ert huc vfque in Hifturia, praefertim Graeca, quae ante Olympia-

des, plaerunqueFabuIis&Poetarum commentis erat inuoluta.

durarunt autem vfque.ad Synodum Nicenam fub Conftantino

Magno , qui loco Olympiadum Indiiliones inftituit. Clarue-

runt tum inter alia regna quae fupra commemorauimus in ter.

tio Mundi millenario 6c inter populos Graeciae : ( vt Lydios, Argi-uos,IoneS)Dores. ArcadeSv Pelafgos iEoles,SicuIos^ Moloffos &aliosjitemq^ inter Relpublicas &c Infjlas Graeciae:potilfimu vrbes

Athenae Sparta Corinthus Mefrene,Theb3e,Ephefus,exquibus

{

Athenaedifciplinis,legib^virtute&fapientiacaetcrasantecellue-

' runt.&principatumper annos^y obtinueruut^partimfubRegi-

buS;partimfub Archonribus.Inftituit.autem R empublicam illam' poftvo-

1

P R jE C I P. H I S T O R. M V N D I. 59

poil varias mutationcs praccipue S o l o n legislator » cjui per egri-

nationeslonginquasfufcepit in i^gyptum, GyprumoAfiam, &adipiumCroefumLydorumRegem: vtconferretcumomnibusdefapientia,de bonislegibus & de vitavere beata^ Celebres etia

tumfueruntreIiquifeptemGraeciaefapientes,vtThaIesMilefius,

quiEcclipfinSolispr?dixitfubCyaxareMedo:BiasPrieneus:Pit-

tacus Mitylenaeus: Cleobolus Lyndius : Chylon Lacedaemonius

:

Periander Corinthi& Corcyrae: Dominus.cjuifingulifua in patria

resmagnasgeiferunt, &:roburat(jueincfementum GraEciaenon

paruum diuerfisinlocisattulerunt. Lacedsemon quoqjfeuSpar-

ta tum potens fuit Reipublica in Peloponefo nuUis cindla muris>

fedpopuloj virture, viribusq^prapflans. haecpotiifimumlegibus

Lycargi>Cqui AgefilaiRegis tutor fuitj mirifice creuit & multos

populosbellotentauitfibiq^fubiecit; vtabinitioMeiTenios qui

infolenniiacrificio virginesSpartanasYquaeptopterviciniam 6c

coniundlionem facra eoruni quotannis frequentabant J nefarie

violarunt. vnde ingens bellum exortum.eil inter MelTenios &Lacedaemonios, cjuod durauit annis viginti: donec MeiTenij a

TyrteoduceLacedaemoniorum, & poetaclaudo, fquicarmine

recitato militum fuorum animos ad vidtoriamaccenditj penitus

deleti,&: in Siciliam expulfi fuerunt: vbi poflea MeiTanam condi-

derunt,circiterannumMundi 3 2 2p. InAfiacjuoqjminoritem'

poribus illis geilumeftmagnum bellum ad Miletum vrbem. quae

caputfuitloniae^iuxta mare itgaeum : vbi pugnatum eilannis vn-

decim , obfidentibus eam Lydiae Regibus^ inprimisHalyatte , in

quo claruit Thrafybulus, qui Periandro confilium dedit> de ipicis

extantibus decutiendis^hoc eil, potenrioribuse medio tollendis.

Argiuis quoq,cum Lacedaemon ijs non exigua fuit.pugna , vtrinq^

trecentis certantibus , in qua tribus folum exceptisyCaeteri omnescecideruntj&haecpropeomniageilafuntannisratermillefimo

quadringentis circiter elapfis»

j

In Italia autem periila faecula Reges ab Afcanio ad vfque Pro-

cam felici fatis decurfu regnaruntAlbae, quae Regia& caput e-

rat Latij , caeterum habuit Procas duos filios , Numitorem 8c A-muhum: hicpulfo fratre principatum arripuit: virilem fratris

IH iij

Solon Le^lslat,

^eptem GrAiUfaptentes».

Laced^mcnftU'

Sparta,

Lycurgus,

Meffenij,

Tyrtetts»

Meffana,,

Mtletus,

Halyattes,

ThrafibHltts,

Italia.

Afcanius.

Procoi Syl,

SHmitoY»

Amulms,

6o Narratio Compendiosa

Rhea ^ylma.

RomultnO'

Remsn.

FaHjIiilu4,

Laurentia tt*-

pa.

R O M A.

/ijyliim RoWt

An, M. ^2io,

Sahinu

Retpuhl. Rom»

confiUhtio.

Suma Pomph

ftirpeminteremit: filiamqueeiusRheamSyluiam ( vtfobolem

omnemauerterec^j in ordinem Vertalium virginum cooptauit.

At Rhea a Marte quodamcomprelTagemellos peperit, Romu-lumatqueRemum, quo^fluminicxponerecoadaeft. HicFau-

ftulus paftor Regius 5 cum videret lupam quandam infantibus

ad ripas Ty bridis deuolutis,mammas fubmilfas praebentem > licet

ahashuic setati infenfiftimum animal; fuftuHt pueros, 8c Lau-

rentiaevXGtialendosdomum deportauit: quameandemtamen^quod vulgaret corpus fuum inter pa ftorcs, Lupam vocatamjnon-

nulli autumant. Gemelli vt adoleuerunt:

protinus &c regiae indo-

lis fignificatione& fide paftoris agnitixum in certamen veniflent

cumpaftoribus Amulijj ac ob id in periculum : fadla confpiratio-

neobtruncarunt Amulium:&Numitoreminlocumipfiusrepo-fuerunt. Ipfi autem relidla Alba , montium ac fluminum amaro-

res cum eftent , vt educati fuerant ; moenia nouae vrbis aufpicato

aggreffijPvomam condiderunt eo ipfo loco vbiinfantes olim re-

perti fuerant Anno Mundi 3220 Paulo poftRomulus occifo per

inuidiam Regni fratrc Remo?poteftate in fe translata Afylum in

vrbe inftituitjviris vndique confluentibus audaciflimis : mox per

fraudemadfp^dlandosiudosvenientibusSabinis, foeminas eoru

puellasque rapuit.& fuis iunxit Sabinis ,Tacito rege du(flore,in-

iuriam hanc: ope vicinorum vlcifci volentibus primum bello e-

oscohibuitRomuI poft fadlapace in vrbemattraxit& fecu ha-

bitare fecit;ipfis raptis vxoribus& liberis/teftimoniu fidei &:pro-

bitatis, coram Sabinis inacie, maritisfuisperhibentibus. Tumconftituendac Reipublicae incubuit, deledl:is Senatoribus cen-

tum,quosobaetatem& curam,Patres appellatos, publicis rra-

dandis confilijs praefecit : inftituit deinde ordinem Equeftrem,

vtmilitari virtute rcs Romanas frenaret : reliquam multitudi

nem artificum &c opificum in ordinem plebeium diftribuit & re-

bus necelTarijs vacare iuflit, graui prudentique confilio : tandcmipfe Romulusfaepius in aerafublatus , coorta tempeftate dicitur

euanuifle , hoc eft , clam a proceribus fuis , vt magus iSc fratricida,

remotus efle. Huic fuccedens Numa Pompilius pietate& iu-

ftitia infignis, ferocem populum armisque deditum, legibus

acfacro-

P R .^ C I P. H I S T O R. M \r N D 1 Oi

acfacrorum inftirutis erudijt& inter caerera virginum Velt^UiiiH

ordinemignemperpetuumfouenttum,inftituit, quaefacerdctes

adhuchodiefortafliscommuninomine a NumaNonnaeGerma-nisdicuntur. Anno,c[uem Romulus aMartioinceperat, men-fesduosadiecitIanuarmm& Februarium romnibusquoquealijs

pacisartibusmanfuetioresfecit Romanos: ne forte principatus

ille , vi& iniuriapa<tus, collabafceret. Qi?3e eadem haec iuftitu-

ta , vt plus autoritatis haberent, nodurniscum ^^geria Dea con-

grellibusfeinfbrmarifinxit: templumextruxit,cuiusporta(pa-

cis index) tumprimum claufa eft. Secjuiirus eftTuUus Hoftilius,

qui, ne populus ocio ac defidia langueret ; militarcm difciplinam

mftaurauic , cumq? vncinis bella grauiftima gelfit : maxime Alba-

nisivbi cu totius belliiftius euentus Horatijs Romanis,& Curia-

tijs Albanis.trigeminis vtrinq; fratribus eommitteretur> vnus fu-

perftes Horatius Romanus, tres in fuga difperfos Albanos. pro vt

quifque ipii occurrerar,cecidit : vidlorquc redienSj cuniforor

deploraret interitum fui Iponff(qui vnus erat ex tribus Albanis j

eandemobtruncauit. poftTljIIusRexMetiumSufFetium auclo-

remfoederisrumpendiinter Albanos&Romanos, quadrigis di-

[ftraxit> acAlbadeletaopesomnes Romam tranftulit : atque ex

ambabusgentibusvnamfecit, ipfefulminetacftusinterijt. Hinc

AncusMartius, magnificis ftrudluris deledatus, vrbem murocinxit : Tyberim ponte fublicio iunxit : Hoftiam;, maris portum,

Goloniam deduxit. Tarqiiinius inde Prifcus difciplinis Grae-

corumimbutus, Sabinos acie deuicit, Senatumactribusauxit:

CapitoUum, illudnobileTempIum (repertocapitehumanofic

di(fium ) extruere coepit : primum triumphum equis albis , aure-

um currum trahentibus introduxit : multiplicia alia magiftratu-

um ornamenta conftituit.Sub hoc augur Accius fuae artis certitu-

dinem comprobaturus, nouacula cotcm difcidit. Quem Ser-

uiusTuIImsfecutus, grauiflimis fandliirimisque legibus regiam

dignitatemcommuniuit:cenfumprimusinftituit, quo bello &c

pacineceftariaredimerentur: in ciaftes centuriasque populumdiftinxic|: Luftrum condidit, quo temporum haberctur ratio.

iEsprimum.pecudisnotafignauit; vndepecunia^aliaquemulta

praeclara

ms.

NQnnafacerdo'

tes.

TimfJt^m lani,

TullM Hoftt'

Mhmi^

iHoratij Rom,

\ Horatiui yi-

! CuriatijAlh.

j4ncm Mar-tiw,

Hoftia.

TarquiniM

PrifM.

Capitoliam,

Triumphwpri-

mwKQma,

SerumTHl-

litn.

Cenfttt,

Lujlrum,

Peinnia figna^

ta.

62, N A R R A T I O C O M P E N D I O S A

Bellptfefif,

Rheti

Mediolamm,

GalUa diuerfio.

Phocenfes,

MafiAia.

Charfagintnm

fes.

j4themenjes,

Megarenfes,

SaUmiiin»

fipla»

Solon,

Vififltatt».

/iPyages^

Harpagus,

praeclara reflituic , quibus vrbs Roma& creuit mirifice& contra

vicinorumincurfustutapermanfit. InterimBellouefus, Gallo-

rummultitudincm (ah Elicone quodam Heluetio> qui Romaefabrilcmartem exercebat,euocatam J inltaliamdeduxit: pulfis,

Thufcis,quos Rhetus quondam ad Alpes collocarat ; vnde Alpi-

naRlietorumgensprofedlacft : fimiliter 6cSygouefusdux,par-

temGallorumadfaltusHercyniostranftuJit, quiomtiesfedibus

in iftis partibus firmatis, nobiles multas vrbes extr^ixerunt : vt

MedioIanum,ComumBrixiam,Veronam,Bergomum,Vicenti-am,Tridentum>&C3eteras,quarumadhuchodiemagnaeftceIe-

britas. Hac etiam Gallorum in Itaiiam emigratione> Alpibus

intermedijs, aliaGalliacitcrior, alia vltcrior eft appellata. Eo-

dem tempore Graeci aduenae Phocenles, in littore Galliarum

Malliliam conftruxerunt , quae cum eftet Graecorum portus , lin-

guam,inftituta, atquedifciplinam fuorum eonftanter feruauit:

viribus eadem aucfla , res magnas cum vicinis, maxime Chartagi-

nenfibus geflit,& in Hifpaniae Galliaeq^ littore multa oppida con-

didit. Nec minus autem Graecorum res fuis incrementis tumprouehebantur: adeo vtmutuapotentianonparumfemetipfos

debilitarent. Nam inter Athenienfes& Megarenfes.de Salamina

Infula diu multumque fueratdccertatum, & iamapud Atheni-

enfes capitale erat de illa recuperanda confultare, Ibi Solon Le-

gislator eorum prudentiflimus, fubitadementia fimulata, perfe-

cit,miro confilio fuo : vt Salamina Infula ex Megarcnfium mani-

busprotinuseriperetur,quaetummagnimomentifuerat,Olym-

piade|o.Megarenfibus vlcifci iniuriam volentibus, opponitur

vir fortis& ftrenuus Pififtratus : fed is elatus fucceflu rei bene ge-

ftac, Tyrannidem aifecSlauit, ScaMegacle&Lycurgopatria eic-

Oixxs cft. Apud;Medos interim (qui diuifum cum Aflyrijs tumobtinebant imperium ) principatum confecutus fuit Aftyag^s,_

qui mcmor fomni j , ( in quo vidcrat ex vtero filiae fuae Mandanesvitem enafci tantgmagnitudinis^vtpalmitibus fuis totam obum-braret Afiam ) continuo natum ex fiiia , cui ob id totiys Afiae im-

periumdiuinitiis promitti videbat, occidendumHarpago inti-

moConfiIiario,tradidit. Sedhicmetufiliae & facinoris atroci-

tateper-

Pr^cip. Histor, Mvndi% tfji

tate perculfus puerum dedit paftori regij pecoris cuius vxor mo-ca regio infantis afpedtu (Tuum partum torte tum mortuumj hu-

ius loco expofuit , &c puerum hunc educauic , eique nomen Cyri

indidit. AftyagesigiturCyprumnepotem, vbiconferuatumin-

tellexitabHarpago: arrepcumfiliumeiufdem & infruftadiiTe-'

dlum^patricrudehtercpulandumappofuit. Harpagus,diffimu- ^ CrudeVtas

latodolore,cumaduerfus Cyrum adulcioremfadûm^praefecftus "^-Py^^'

copiarumeftetdeledusjadeundem cum omnibus fuistranfijt,

& Aftyagem deuicHium, vna cum Regno in poteftatem Cyri tran-

ftulit i Anno Mundi ter miliefimo quadrinêntefimo decimo

tertio.

lamqueCyrusdeuicSlo Aftyagej&mortuoDarioMedo, f quocumBabylonemexpugnauerat, deleto BalchafarevltimoRege,

per principes Gobriam& Gabatam , 6c cum quo biennium rexe-

rat Imperium illudjprovc erat praeftanti vir ingenio , &c diuinitus

adlmperiurnvocatus. longelateque vidlortota Afia excitit,ac

fummuminPerfia principatum,feu Monarchiamfecundamco-

fticuit : Anno Mundi J 4 J y. Eius inter alia commendacur infi-

gnis pietas 8c jbeneficentia in populum ludaeorum nam capta

iamBabylone : cum Danielem Prophetamaudiuiifetfrequenter,

eumq; non fecus atque Darius,in-precio magno habuifTet .* a dura

feruicuceludxTOsliberauit*&eofaetnmuneribusdonacos,duci-

busZorobabele&lefuaPoncifice,domumremifit. ludaei vero,

cumtempliruinas inftaurare, vrbemq; Hicrofolymam reparare

conarenturjadfequenria vfq; Darij tcmpora , per maleuolosfue-

runtimpediti, IdemCyrusLydorumregemCroefum,opibus &potentiatumluxnrlantem,bellocoepit:conquerentemautemde

felicitatis humanae inconftantia Cde qua olim admonueratipfum

Solonjclementerpofteahabuit ; incelligcns & fe mortalem in

eundem cafum deuenire poire» PofteaCyrusopumviriumqucmagnitudineconfirmatus,tranftulit bellum in Scythiain. Sed '^9^^^'^

hic cum in regione verfaretur ignota 5c dixficillimis itineribus el-

fet implicatus ,Thomyris regina: infidijs circumuentus,8c in an-

guftias redartus,totocum excrcitn, nenuncio quidem calamita-

tisrelicftoôpprimitur.CapucCyripraecifamalhomyriinvtrcm

I

C YR VS.

S^cundd MO'narcbia Verja^

rum,

Darius Medas,

j4n,M.s^SS

Rediius Iud^&'

rim^

Zorohahel,

Hierofilyma

inftaurata»

Croefns.

Cyti ilades.

64 NaRRATIO COMPENDIOSAI

1

Mors Cyri.

L, Tarqmmmft*ferbKi.

Se^t.Tarq,F.

Luiretia»

Rtges eieî

Rjma.

L. Itin, Brtitw.

L.TarqXoUa-

tintis.

ConftÛs Ro'

mani.

fanguinehumanoplenumfuilTeiniedlumfcribuntdiuerfi , cumhac crudeli exprobratione : fanguinem humanum fiti jfti fangui-

nembibe. TradunttamenaUjfortiffimumhuncjGipientiflGimutP-

que principem.cum diuerfiffimas gentcs imperio fuo fubieciflTet,

Unguis,inftitutis,locis(jue diffimilcs iunxiflet , iamque imperium

conftabiUuifTetlcgibuSjOpibusatq^potentia : tandemfubfinem

vitae, conuocatis fiiijs , amicis atcj; magifl:ratibus Perfarum. lucu-

lentam fquae ctiamnum extatj orationem habuifle de animarum

immortalitate , placideque in Regno fuo expirafle. Et hoc ake

rum fuic dcinceps fummum impcrium in mundo^cui cum vix re

fiftere aUud poiTet, (vt ante Babyloniorum^j Monarchia quoquc

ab eruditis fuit appellatum.

Apud Romanos L. Tarquinius cx morum faeuiria fuperbus ap

pcUatus ; optimeiamconftitutumimperium vchementer con>

cuflStrvtfit fimulacrebusfecundisanimihominuminfolefcunt

Is namq; cum domi forisq; magna crudelitate varia hincinde op-

pidaLatij vaftafleti focerum fuum SeruiumTullum occidiflet,

(percuiuscorpusimpiaquoquefilia Tullia carpenrum egitj in-

fuperFilium, fimilisferociaeSexrumTarquinium cdueaflret,ex-

tremo fuorum odiolaberare coepit. Nam cum Filius Sextus intcr

alia flagitia Lucretiae vxoris Collatini pudicitiam nodurno tem-

pore per vim cxpugnaflet ;& vero ob illud dedecus caftiflfima fcB-

mina^ in confpc<5lufuorum femetipfam interfeciflet ; populus

Romanus indignitatc rei permotus, Regem Tarquinium, vna

cumfiliovrbe eiecit,autoribus L. lunioBruto, & L.Tarquinio

CoIIatino; qui pudicitiae Lucretiae vltorcs fuerunt quo facô po-

pulus Romanus communi confenfu ac iureiurando dato > decre-

uit: nullosdeincepsregcsadmittercamplius. Itaque Brutus Sc

Collatinus in libera iampatria primi Confules declarantur: Sc

Senatus dignitas, quafimultis e regibus compofita maieftas, con-

ftituitur. Neverdquis diuturnitate imperij Conful infolefceret

:

annuus is Magiftratus c/rciubctur : & quidam duplcx ; vt alius ab^

aliojf fiimprobusalterutercflêtjcoherceretur; aquotcmporcpopuIusRomanusadmirabiUfucccflTu, curfuquc incredibili»ad

omnemhonorispoteftatisqj excelientiamcontcndit, magnis a-

nimk

PRiECIP. HlSTOR. MVNDI. Kfiimi corporiscj5 viribus^de imperij gloria,cum omnibus orbis ter-

rarum populis decercans; ac deinceps praetermiffis luftris, res ge-

ftas , temporumqj feriem Gonfulum annis n<^tare ac dinumerarc

incipit. la Perfide vero Cyri Filius Cambyfes,diflimilis indignus-

qucpatrifuccefror crudeliter Smerdim fratrem,fororemque pro

vxorchabitam,intcremit : temulcntus Filij Prexafpis fidiflimi

Confiliarij fui cor fagitta transfixit ; Perfas n, primarios nulla dc

caufa necauit:«dificationcm templi Hierofolymitani impediuit;

Sifimni praefidiob iniufte latam fentcmiam cutcm detraxit, &c

Tribunali inftrauit: acdcmum expcditionc in ifigyptum fufcc«

pta>cum indcrediret gladiojfortc vaginaeIapfo,incubuit nullo-

quc regni hercde relidlo,, infelicemanimam exhalauit. Domina-

bantar tum Magi.quos pro fapicntibus Pcrfae habebant:inprimis

Smerdes cum fratre Patazitc, qui rcgnum affectabant Sed his dc-

pulfis& occifis:gfauifcptcm procerum Regni deliberatione ha-

bita : vt is Rex cnct>cuius cquus omnium primo hinniuiftet : Da-

Tioj^qui vnus efat cx ijfdem proceribus)aftu ferui rcgnum a caete

ds protinus delatumcft : quod ipfe ducfta in vxorem Cyri filia fa-

cileconfirmauit. NonmuItopoftcallidoZopyrifacfto (^quifibi

ipfi praecifis auribuslabijs& nafo Babylonem transfugit)vrbem^

pauloantedeficientcm a Perficoimperio, reccpit, In Archiuis

Cyri cum inuentum effet decretum, de iHftauratione templi

Hierofolymitani, neilla diutius impediri poflet, fumptus im-

mcnfosad illam aedificationem pieachberaliterDarius contulit

Anno Mundi } 4 J <5 Olympiade 66. Idem Scy this bellum intulit

;

LcgatosadAmyntamMacedoniaercgem mifit, qui cum fe im-

modeftegcrerentinGynecaeo» ab Alexandro AmyntaeF. &ahjs

adolefcentibus,muIicbri vefte indutisjomncs occifi funt. Excrci-

tum ingcntem mifit in Atticamccntum millium pcditum,& de

cemmilliumequitum duce Artapharnc: vtHippiam Pififtrati

Fil. ob tyrannidem cicdum reduccret, qui tamen a deccm milli-

bus Athenienfium &millc Platacenfium, (Laccdaemonijs nimi-

um cundantibus, ) in campis Marathonijs, ducc Miltiadc, maxi-

macelcbritatc&animialacritate profligatus,atqucdeletus cft,

Olympiade72»AnnoMundi 5480*I z

Fajli ConfnU^

res,

Camhyfes Ty-

rannus.

Exemplumfm-gttlate.

Magi.

Darms hyfinS-

pif.

2opyrm,

An. M.^ 4$^^ !

AnM* ^4 9q

Porfena,

HoratitiU Co-

cles,

Mutm Sc£'

hola,

CloelU rirgo,'

Brutm c!?*

Aruns,

iMink

Menenmf

/fgrtfffa.

Trthmi flehli.

Diftatura,

Mjg'flerEquh

tum,

Cenfores privni

Capitolitim

captnm.

66. Narratio Compendiosa

Hac tanta vidloriapartaSc hoc terrorctotius Graeciae fublato

multumaudtafuit&celebraraAthenienfiumiuarmisgloriaiad-

eo vteiuspidluraeinlignes^paflim &crebra mentio per lcripto-

res/a6lafint.VerumingratinimiumAthenienfes,Miltiademdu-

cem fortiflimum& m eritifEmum maioris potentiae metu,in vin

culis ad extremum vfque vita diem indigniflime habuerunt.

Romae autem diu interea tumukuatum efl , Tarquinijs , nuper

vrbepulfis,rcftitutionemfuiperfinitimosregesvrgentibus. Ex

quo etiam Porfena.Ethrufcorum rex.Romanis fefe oppofuit; vr-

bemcjj obfedit: vbiHoratius Cocles aduerfusimp^tum eius^fub-

licium pontem maxima virtutc folus defendit: 6c Q^ Mutius,co

gnomeato Scaeuola> cailra Porfena? ingreirus, ac pro Rege, occifo

fcriba, fingularipatientia , manum , quae errarat , fibi ipfi exufTir,

:

EtobfcsCioelia virgoTyberim tranauit: adeo vt eiufmodiforti-

tudinis, conflantiae & magnitudinis animi exemplis, fradtus Por-

fena, fa(5la pace a bello abftmuerit: dimicantibusinterimTar-

quinij&tamdiu:quoadBrutus& Aruns regisfilius,mutuisarmis

concidere : &Latini Tarquinijs opem^ferentes: itidem expulfi

funt. TemporeilloRomanaplebs, translatisinimicitijsafiniti-

morum bellis ^ad fuos ,& aere alieno opprefTa in facrum montemfeceflit, a Magiflratu fuo : vnde Menenius Agrippa, explicatione

Fabellae?(quae efl de immuni atque ociofo ventre>& membris cae-

teris» quae alimenta fabrainiftrare negauerantj eam reduxit,& fe-

datisdifcordijsTribunitiampoteilatemconcellit, atq; inftituit,

quadcincepspopulusfuamlibertatsm aduerfus Senatum& C6-iules tutarctur. Circa haec tempora Romae quoque nouus Magi-ftratusCGnfuIatumaior, inextremi:; periculiscrearica^ptuseft,

& Didtatrjra appellatus ; cuius fummae^potentiae vnicumrobur,cun<5lif, terrori elTet» &omnes ad obedientiamfledleret. Hunchono-e n pnmus gi;flit Titus Lariius : cui faberat alia dignitas

Magiftrteqijirum, quampiimuscoufecutus eftSpuriusCallius:

I itemcjj Cenfura, quam primi gefsax L. PapyriusMugillanus& LSempronius Atracmus Capitohumquoquearxfwmmafiuefum-mum templumcirca haectempora dcdicatum el\ loui, poft ab

exuhbusRomanii>captumA/M 3;i; Interim pulfus vrbe Q^Martius

P R uE C I P. H I S T O R. M A' N D r. 67

MartiuSjduxRomanorum, quiCorioloscoeperar, Volfcoruop'

piduni>(vnde 6c CoriQlanus didluSjâuxilijs eorum frerusjTriba-

nos, qui illum exagitarant, patriae vrbisexpugnatione, vlturus e-

rat : at miflis legationibus& in caeteris quoqiie Veturia marre , &c

Voiumniavxore>precibuslachrymisqueearum vidlusr abarmis

difceffit. Eodemtempore VeientesadCremeram trecentos &fex virosjvniusfamiliae Fabiorum^doliscircumuentos oppreHe-

tunt, vnicoex omnibus iftiusfamiliae nominisque fuperftite.

Hisalibigefl:is,XerxesDarij filius. terrorgentium>vindicatu:-

ruscladempacris Darij, in campis Marathonijs olim acceptam,

cumcopijsdeciescentummillmm. (quantasnullavnquamflptas

audiuit )ei^crlideinGraeciam venitjquibusapud Thermopyla

rumanguftias inThciraliaoccurritprimum LeonidesSpartanus,

&;cumdoo vel joo beneinft.rudlis militibuSjhoftium quinquies

centenanidhatrucjdauit; alacri&eredloanimo propatriacum

fuisfortifllmeoccumbens.. DeindeprogreflrumlatiusXerxenad

ArtemifiumnaualipugnaGraecivicerunt. IrcrumThemiftocles

Athenienfi^s, ( Milciadis Trophafis vehementer inflammatusj

aliquorpraelijsnaualibus adSalaminem lêrfasfirigulari confilio,

induftria ac forcitudine fregir. Tandem Graecia excedens

Xerxes , fugienti fimilis , reliquir belli totiusfuaforem & impul'

forem Mardonium, qui poft communibus totius Graeciae viri

bus 5 duce Paufaniaj, ad Plataeas vidtus eft , fruftra Xerxe proditio-

nemGraeciaeper Paufaniam moliente, & nouam expeditionem

fufcipiente, inquaadEurymedotemfluuium> terreftrifimuISc

nauali praelio vidl:us, a Cimone Athenienfium duce, fummo cumdedecoreSc damnoredijt in Perfiam> vbiab Arrabano cubicula-

riooccifuseft AnnoMundi ? j 07. GraBciavcropraeda aurûePerficomirificelocupletatavluxumperegrinumadmiraricaepit:

8c varijsinquinarivitijs: vnde &c Thcmiftoclesnonmulto poft

ab ingratapatria>tam fideliterferuata, in cxilium eiedlus eft, &facflus hoftispatriae cum Perfis ki^t coniunxit:fed antequam con-

trapitriam proficifceretur, diftidens cauflae, taurinum fangui-

nem bibit &: occubuit. Romae Tribunis poteftatefuanimium

abutentibus , ac fubinde grauius grauiusqj tumultuantibus, faflo

Im,. \

Jâhi^' ô^.

Xerxes^

• l.ecmdes Sâr.

tan*

; ThemiJôder

Athm,

MardonltiS,

Panfamoi,

Cimon»

An,M.^fOZ'

Trihuni pUhit.

68 N A R H A T I O C O M P E N D I O S A

Proconful.

DecemTar-

qutnif.

^ppij Clandij

Ithido»

Virginius^

An, M.^fio,

j4rtaxerxes

'Lmgmanus,

Bflhet.

Bfdra,

Hehemta,

Charondas^

ZaleucHS,

Milttades,

Themtfttcles.

commuiiiconfenru.Dccemuiricreantur quiannuoimperioiine

alio Magiftratu, Reipublicac praeeiTe deberent: cum pauloan-

te primus Proconful extra vrbem Romam fadlus fuilTet , Titus

Quintius. Cwmquedeiegibusferendismagnaeirct intcrpatres

& Tnbunos contentio^milli funt in Graeciam Icgati,qui leges So-

lonisdefcriberent, quas iili afferencespoftcaduodecimTabuIis

comprehenfas promulgarunt. Capita autcm praecipua illarutn

erant , de culcu Dcorum, de Templis , ferijs ,facrificijs> facerdoti-

bus, dc funerum cacremonijs , de Magiftratibus , de lurc j de ludi-

cijs, dedeIi<n:is,depoenis6cfimiIibus, CumvcroDecemuiriquo-queexurbitarentradeo. vtproptermagnitudinemfaeuiciaeatcjue

incontinentiae , decem Tarquinij appellarentur , cumqj violcntcr

in tcrtium vfqj annum magiftratum illum detinerent: tandem in-

contineru AppijClaudijIibido» ctiamhuncmagilhatumRomacfiniuit. Nam cum ille Virginij cuiufdam filiae, ftuprum per vini

j

illaturus clTet . pater autem arrepto culcro ex proxima taberna il-

lam protinus,^nte fadum intercmiftet; plcbsmultum mota,De-

cemuiracumabrogauit,fcruatisc]^ legibus Confulatu reuocauit.

AM.3;z o.circicer. InPerfiaXcrxedefundo fuccellicfiliusAr-

taxerxes,(jui,quoddexteramfiniftraIongioremhaberct,Macro-

chirfiucLongimanusdi(^useft,princepspIurimisvirtutibusar-

tibusq^ belli& pacis clariflimus Hic inter alia Hebrae os fouit.pi-

amHeftherem ad regium faftigium euexic : populum D e i remi-

fit in pacri^m,£fdra legis peritillimo &c Nehemia viro prudentif^

fimo > ducibus adiundtis > *jui vrbis moenia inftaurarunt » & prifca

gencis inftituca coofirmarunt i^gyptios idem Perfis parere coe-

gic : fed cum Athenienfibus in Cypro duce Cimone pugnauit in-

fclip^er : vndepaxiilanobilisinter Perfas6c Athenienfesconci-

liata.Graecisqj ciuitatibus libcrtas confirmata eft A M 3 y 2 j.

Circa haec tempora cum floreret Graecia &c bonis4egibus> arti-

busatque difciplinis, autoribu^ Solone, Lycurgo, Charonda, Za-

leuco & alijs legumlacoribus ; & rei bellicae gloria » Ducibus Mil-

tiade, Themiftocle, Ariftidc, Cimone, Paufania & fimilibus:

iamque ad fummum falligium perucniflent duae Refpublicae,

Lacedaemoniorum& Achenienfium: ortainceripfasaemulatio-

ne,bel.

P R -/B C I P. H I S T O R. M V N D I. 6p

ne,bellumingensconflatumcfl:,quodPeIoponnefiacum,aloco

,inquocoepic, appellacumeft; curp vcraqueciuitasalccraminfi

mularet: quafiprincipatumcotiusGraeciaeafFedlaret. Dacaigicur

occafionepcr Corcyraeo:) 6c Dyrrachienles : Corinthij defenfio-

ncmDyrrachienfiumfijfceperunt, &Laccd3emonios adbellum

percraxerunc : Corcyraei contra fibi Athenienfes adiunxerunt

;

hinc tota pene Graeciaad bellum conucnit: ex vna parte Lacedae-

monijs rem gcrentibus,quorum focij erant Peloponnefij . Mcga-

renfeS;Locri,Baeotij, Phocenfes& alij complures : exalccraparce

Achenienfibus,quibusfeconiunxerantChij,Lcsbij,Placaeenfcs,

Corcyrenfes& mulcae aliie ciuitates atque infulae : quarum vcrin-

qucviribus,beIlumiftudingensfnfcepcumeft,AnnoMundijj4i.

inverc&geftumi/. incegrisannis ac menfibus aliquoc. In ea

bello AchenicnfesprimoiexenniofelicicerpugnaruncducePc-

ricle : LacedaemonijsPerfarum Regeminauxiliumfibivocanci-

bus :decimo v*er6 anno pax incer Achenienfes &c Lacedaemonios,

fuafore Nicia Athenicnfium duce ad annos yo mediocribus con-

dicionibus fidla eft ; fed cum vix ad fextum annum efTcc progref-

fum, virijs hinc inde rebus geftis incer focios, vcrique bellum re-

dmtegrare coepcrunc. inprimis aucem AthenicnfeSf inftigantc

Alcibiadc,homineinquieto,ambitiofo,fuperbiaeacIuxuidedito,

Caeterumcumbellumgercrenonauderenc manifefte : propcer

nuperinicumfoedus* viresfuasomttescranftuIcruncinSiciliam

:

AchenienfesquidemEgcftanis ; Laccdaemonij vero Siracufanis

opemfercnces ; reueraaucemde imperio cociusGraeciaeinterfe

dimicances' pugnacumaucemdiueftMarceambiguo. EcAche

nienfesquidemmagnainSiciliam Clafle mifta ducibus Alcibia-

dc, Nicia, Lamacho, cui cciam incerfuic Sophocles Poeca rem fe-

rioaggreffifunc : hiveroLacedaemonijper AgidemRegcmob-fticerunc. dcficicnteadhoftes Alcibiade: vndc Actiei in Sicilia

horrendacladeprope omnes dektifucrunt, amiiroduceNicia;

Laccd^cmonij autcm foedcre cum^ Perfis fadlo, illorumfumpti-

!

bus atquc auxilijs valdc confirmati funr. Earcs mouic Aihenien-

fcs, vcmiiroThrafyllo duce, concra Mindarum Lacedaemoni^

um, in mariiefcopponerenc, rebusfeliciter geftis : poft Alcibia-

dcm

Belltfm Pelo'

ponnefiacHm^

PauftntM,

Corcyr^L

DyfracJ?tenJe$,

l^ced<monij\

Athenknfes.

Pericks,

Alcibtadef.

Egeflam.

Syracufank

Sophocles,

LMiUmQnij, \

Sicias*

Thrafytlus,

Mindarm,

.

—

Uatu£ Mentt-

riaUs,

Callicratides,

Conx)n,

Lyfander,

Atlnm deleta.

fmt* helltVelo'

fonmf.

Trlgtnta Ty-

ranni,

Theramenes.

paufanlaf.

ThrafyhtiU

Conon,

thabriof.

Vax AntaU

70 N A «,.R A T 1 O C O M P E N D I O S A

dem duccm fuu(quim exilio erat, cum propter alias caufTas/tum

quod vna nodle omnes Mercuriales Statuas deijci curaffetCreuo-

carunt Athenienfes : quiByzantiorecepto Athenasreuerfusho-

norificentiffime ab irataquondapatria exceptus eft : Remp cjuaf-

fatam reftituit,& a quadringentis Senatoribus poteftatc ad quin-

quiesmillevirostranftuHt : ipfe cumomniexercituprofedtusin

mare.vbinonmultopoftsnaualifuperatusprixliojapudEphefum

in voluntariumabijtexihum : tandem a Satrapa quodam Perfa-

rum> inftinftu triginta Tyrannorum fublatus.

Lacedaemonij verCjlicetab AthenienfibusadArginufaseftent

vi(5li 8c dux eorum Calhcratides caefus : tamen ope Lyfandri viri

fortiffimibelluminftaurarunt, qui,fublatisiamAicibiade& Co-

none , aggreftlis eft totum exercitum ad ^^igospotamon eumquedeleuit;p6ftAthenasproperans:&omniaturbatadeprehendes,

vrbem obfedit, coepit. moenia deftruxin naues Atticas partim ex-

ullit partimabduxitjdeniqueAthenienfesopibus&honoribus

fpoUatos Triginta RecHioribus commiftt Anno Mundi j < 6 S.cum

funefto hocbello per 17. integros annos fefe inuicem exercuif-

fent,innumerabihfangainehumanoprofufo, multisq; pracftan-

tiflimis ducibus amillis. Triginta autcm R e<Slores ilh : poftea Ty-

rannifadlijinoptimosquofquciaeuierunt.cumq^Thcramenem,

(caeteris vc terrori elTen tje medio fuftuhffent .• Thrafybu]^ magnavirtute collectis rehquis exuhbus , hinc inde difperfis , hos quoq^

(conueniente PauraniaRegeLaconico jde flatudeturbauit : pa-

rriaeq^ hbertatemreddidir: r.tquevtomnisgeneriscontrouerliae

vitarentur e;vji/Tef l/^?7 Zt-xy^n prxteritarum iniuriarum dif.vy^sidv

fiueobUuioneruillammemorabilemfanciuitipriftinumqjReip.

ftatumlaudabiUinftitutO;reuocauit.

Nonmukopoftrebushincinde varie geftis, paulatim Athe-

nienfesLacedaemonioruminiurias vltifunt? per cgregio^ duces

Conoaem ac Cnidum , & per Chabriam ad Naxum infulas : do-nec Perrarpmautoritatepax AntalcidaeSpartanioperafuitcon-

rtituta, SimiliterThebani, Athenienfiumconfifir.uxilijs duceiipaminonda,maximianimiviro,Laced3emonios diuturniscon-

feclosDellisadoriuntur>acfuperioresfiunt. iedinterueniensA-

gefilaus

P K JEClV. H I S T O R. M V N D I, 71

gefilausjcomparatavicftoria eos reprellic. Thebanircpetitobel-

lo*Spartam6c RegemeiusCleombrotum aggreflir«nt denuo, 8c

primuminLeu(5lrisoppidoBGeotiae> propterScedafifilias a duo-

busSpartanisadolefcentibus pcrvimconftupratas, ac poftea in

puteumabiecfias: magna: clade afFecerunt: poft ad Mantineammaximispraelijs potentiam ciufdem debilitarunt» vidloribus Pe-

lopida& Epaminonda qui eodc in praelio fortiter occubuit. Dein

apudAthenienfcsclaruitTimotlieusCononisFiliusvir fortiffi-

mus; hicvrbesjinfulas, omnemq^ orammaritimam Athenienfi-

busrecepit : cumLaccdaemonijspacemfecit: marisqîmperium

fuis rettituit. Sed Athenienfes depofita armorum gloria^conuer-

fi ad ocium & ludorum^pparatus, multam in ijspecuniamin-

fumpferunt. ProindeMacedonumviribiis, tumfubito fuccref-

centibus ;& Athenienfes& Spartani. cum Thebanis ( qui hiic vfquefeinuicem viribusfuis Deo punienteeorumfceiera,confe-

cerancj vniuerfiipfiscederecoadlifunt: AIexandroPheraeo,&:

PhilippoMacedone tumemergenribuscirciter Annum Mundi,

} 6 o o. In Italia , interimGalli accerlitis Cilalpinorum auxiiijs

cupi& militu robore& viribus cffent formidabiies , duce Bren-

niomagnoagmincefFufi funt in Italiam , & Clufium obfidione

cinxerunt Poftquam vero Romanorum legatos depacecompo-nenda Ciufium miffos, pugnarttes in acie vidcrent ^relicftis Clufi-

nis aduerfus Romanos profcd:ifunt, 6c iuxta flumen Alliam , aci-

emcorum, Coff Fabiodu6tore,fuderunt, PofteaRomamcon-uerfi patentemeam,ac defenforibus deftitutamoccuparunt, va-

ftaruncnatuque maioribus occifis , incenderunt. luuenes autem,

qui in Capirolium , duce Manlio, concefferant, eofdem irruptio-

nem in illud fadturos , clangore anferis admoniti, prohibucrunt.

ISuperuenienshisrebusCamillus exul: fed iam abfens Di^lator

itcrumcreatus,(quipauI6antequocj5Di<âtor&Tribunusmi]i-

tum contra Veios& Falifcos res magnas pro patria gelTerat,) fua

j

virtute &c prudentia. poftfeptimum mcnfem Gallos vrbe exegit,

'patriamque ingentimctulibcrauit: exquo alterRomanae vrbis

conditor appellatus eft. Tanta autem fucrat trcpidatiotum apudRomanos : vt Gallorum vicinitatem mctucntes, dc fede Ve-

K

Cleomhrotm,

Spartani.

Leti&ra,

ScedafifilidS,

Mantinea,

Pelopidof,

Epaminondof»

Timotheus,

Macedones,

AUmnd, Vht'

, r£us,

\ hUtp,Mace'

don,

Senones GaL et

ijermani,

Brennimdux,

Clujium»

Eomanlcafiad

AUiam,

ôma capta a

Gallit.

Manliuf.

CamiUuf,

Veij.

falifci.

/Eqal.

Voifci.

Hetru^fii.

Sicilia^

Vionyfm Ma-

ior,

Dlonyfimltt*

nior.

Ludimod&rtt'

tor.

Philippta Ma-cedo^

jl Narratio Compendiosa

By^i^ntium^

BeUa rhiUppi.

Mort VhtUfpi.

Belhmjacrum»

ios transferendaconfultarcnt : quod confilium tamenCamillus

difturbauit& Remp crexitviEquis, Volfcis, Herrufcis, alijsq; po

pulis fini timis debellatis. In Sicilia ( cuius opes iam in Regnumexcreuerant) tum quoque magnimotus erant Nam cum Diony-

fiusfuperionTyranniceadmodiimimpcritaret: Chartaginenfes

abinfularepulilTct : &inmagnamGraeciam conuerfus, muJtis

belliseandemafflixiffetjtandeminfidijsfuorumdemediofubla-

tascft.AtDionyfiusIunior,patripermilitumgratiamfuccedens,

cum&ipfenefandiscflpdibusarderct, luxuq; difflueretintempe-

rantius : Corinthum fugere, ibiq, fumma egeftate prelTus^pueros

in vrbe literas docercpro vidlu parando. coadlus cft.

IntereaPhilippusRexMacedonum, domcfticaEpaminondae

inftitutione (quocumobfesanteavixcratj recftiffime formatus

cum animaduertcret capteros populos diuturnitate bellorum ex-

hauftos , rcbus gerendisanimum adiecit , regnumq^ augerc pUiri-

mum ftuduit. Proinde rebus domi compofiris» ahos ftatim finiti

mosfibiconcihauit,aliosmagnacalhditarefolhcitos tenuitalios

apcrto Marte aggreftus vicit Hinc ab obfidione Byzantij aduerr

fus Scythasprofedtus eft, eofdemq^ fudit:

poft omni ftudio rebus^

Graeciaeincubuitj&cumAthenienfibusacriterpugnauit, maxi-

me proptcr Olynthum vrbem : 8c ad Chaeroneam. vbi Athenien^

fes&ThebanosmagnacladeafFecitjvicftosquemoderatehabuit.

Multaquoquealiabellagellit contra Paeonas,lJ]yrios,ThraGes,

Phocenfes 6c vicinos populos. Tandem conuentum agens totius

Graeciae ., cum iam fufcipiendae Perficoe cxpeditionis auxilia obti-

nuilTet» resquemaximas animoagitaret, innuptijsfiliae Cleopa^

traeafatellitc, Paufaniapcrinfidiasocciditur,Gr«ciainmaximis

turbisrclidla AnnoMundi J^z^. Eiustemporibusgtftumquo-

quefuitbclluminterThebanos& Phocenfes:propcertemplutn

Dclphicum» quod diripucrant Phocenfes > duce Philomelo : vn^

dc bellum iacrum fuit appcllatum : eo quod donaria &c opes fan-

<ftis vfibus in templo ifto dicatas, ad auritonnas 60 circiter, Pho-

cenfesabftulerant magnacumoffinfionetotiusGrapciae iftibcl-^

lo poft dccennium Philippus Macedo caf fis fex millibus Fhoccn-

[ Cum, finem impofuit ; cum dux corum, Philomelus a Thef-

falis

Irrr

P R ^ C I P. H I 5 T O R. M r N D I. 7i

falis & BGeotijS antea vit\m femetipfum de rupc praecipitaflet.

Sedpatri Philippo, mox fucceffit Alexander filius, Ariftotelis

fummi Philofophipraeceptis quam optime inftrudlus: hic fuis ad

armaincenfis, Graeciaque rebus compofitis, dcbellatislllyrijs,

Tribalhs, SyrmoGctarumRcge vido, 6c Thebis folo afcjuatis

inftitutam a patre expcditioncm Perficam maximo rerum fuc-

celTu perfccutus eft. Etenim parua manu, militibusque dilci-

phnaopti.mcinftitutiSrDarium Regem Perfarum, cummaximis

copijs f^fc opponcntem , port aHquot ^ddorias , tatidem proftra

uit. Vrbem Sardes, Miletum & Haiicarnaftum oppugnauit

:

Tyrum coepit . Ciliciam,& iSgyptumpcrdomuit ; Alexandriam

condidit. Audlior poft amphllimo & opulentiflimo Perfarum

regnofa(flus,BabyIonem& Perfepohnoccupauit: pctram AorBonexpugnauit: dein peregrinationum Liberi patris&Hercu-

hs adinonitu, longiffime in Orientem ad Indos vfque profe-

^lus eft : Taxilem & Porum Rcges Indicos fibi fubiccit : tot

intcrim popuhs deui<5lis, tot oppidis conditis totmunumen-tisrerumgeftarumpoftferehcftis; vt Magni nomen obtinuerit.

indv coHuerfuN in B.ibyloniam legati nes pene totitis orbis de a-

micvtiafecumineunda audiuir^fedUixui&hehiationivbiindui-

fit - C^rumjParmenionem & PhiK^tam merinflimos amicos per

temuKnriaminterfecit : louis fiUus habcti voluit : hbidinibus

nefarijs kfc polhnr : tandem contradla febriex mtemperantia

cumlcUgiusadbibiiret, vei^^fccundumaiiosj venenum haufif-

fet> inflore atatisanno jz. extin(ftuseft: rebusmaximis peran-

nos li. in omni varietatc geftis , per vnmerfum orbem tcrra-

rum: ita vtfimiKmfui vix habuerit : 8c Tertij fummi impcrij

fiue Monarchiae Grapcorumaudlorfuerit habitus : obijt autcm

AnnoMundi J648. Fuittum temporis 8c alterciufdcmnomi-

nis Alexander, Rex Epiri, qui non minorcm gioriatn inOcci4cntis expugnatione animo fuo concipicns» res in ItaUa gran

4es mohtus eft: kd nonmulto poftoccubuit. Hac xtatemul-

ti viri prirftantcs dodtrina &c mgenio paflim in Graccia clarue-

runt: Philofophi, Poctae Oratorcs, Pidtores,ScuIptorcs: Euri-

pides, Sophoclcs, ^crates, Plato, Ariftotcles^Ifocrates, Dc-

K z

Artfloteles,

Bella /llexa»^

DariuiPerfa*

rum Rex.

Mottarchtater'

tta Gr^corum.

Pertgrmatio-

msAUx^

j4utoritas o*

fama Alex,

Vitta.

\-

Mws*

A»,M.f<f^S.

Alexander

Eftrota.

Inftgnes Vhilo-

fophi.

Oraiores,

Voeta.

>

ArtifiUu

^purius Me/.

L. Quintiui

Cinctnnat.

Legcs agran^.

Pr£tore5 Rom,

Att.M,^6o/.

^dtles curyles,

Cereales,

7+ Narratio Compendiosa

ConJUles ete

flebe,

L. Sextlm.

M» Curtiftf.

Bella Romatr,

mmyicmH,

Teedera chi»

Pann,

mofthcnes , Xenophon,»Ariftippus > Apelles, Pyrgoteles , Ly fip

pus, Zeuxis, Polygnotus& alij.

Romaniautem&vicinorumbellisjnterimoccupati.niaxime

Samnitum Hetrufcorum , &c domimter fe quoque contendentes

dehonoribus, deagris, defccnore&fimilibusrebus pcrTribu-

nos fuos : nQnnuIIisquoque periculis fuerunt expofiti. EtenimtcmporibusiftisSpuriusquidamMelius regnuminvrbe affeda-

uit: fedhuncvirftrenuus L. QuintiusCincinnatusabaratroad

Didaturam vocatus> iullit interficipcr C. Seruilium Halam Magiftrum Ecjuitum. Crebrae quoque contcntionesfuerunt, ob Ic-

ges Agrarias , quse dc publicis agris bello acquifitis , in populumdiuidendis faepenumero ferebantur : itemque de Tribunatu &alijsMagiftratibus: vndetumpacis quoqueinterciuesretinen

daecaufra,Pr«torescreatifunt: fic dicHquafi Pracitores, qui in

rebus Ciuilibus acnionem dabant vol ncgabant ; quorum erat et-

iam ferias indicere , 8c fari illa tria verba do > dico, addico. Ledli

quoque funt i^dilcs, qui facras &c publicas aedes viasque curarcnt,

&quianncrnae praeeftenti dicSli Cerealcs : vt illi Curules, quodcurruveherentur. PlebsipfaetiamRomae, cumnonita pridem

perTribunosfuos Patriciorum connubia obtinuuTet, permota

honorum auiditate, Confularis quoque dignitatis ius ( magnacontentione, repugnantibus patribus J affedauit , 8c confequuta

eft : primumq^ ex plebe L.Sextium confulem crcauit : inde agrorii

poflidendorum modus , quingentis iugeribus finitus eft : Sc de

foenore min uendo perlatum. Claruerunt rum Romae CamiIIus>

Seruilius* Pofthumius- Papyrius, Fabius Maximus &c alij infignes

Romani, Eodem tempore M. Curtius, nobilis Romanus obfe-

quutusoraculo, inpatentem vrbis voraginem, equo armisque

inftrudtus, profalurepatriae, &adexpiandam gralTantem pefti-

lcntiamfefepraecipitauit. Aclicetmulti finitimi Populiltaliac

tumRomanis propter vrbisincrementum. contmenter infefti e-

rant : Poeni quoque non raro eos premerent : tamen illi magnafemper virtute ex omnibus iftis difticuitatibus fdQ cxtricatunt,

partimfaciendopacem^ vrcumPoenis; partim domilegesciui-

lesconftanteracreligioscferuando; partimfurismilitarem dif-j

ciptinami' " .» I II» »» . I I.. ^i III

. ! I I I I II f iH I I MWI M..I I.

. npii.iii M, 1, 1 . »1,^1—M—i—W«> I I ii.iii.. '! i

P R uE C I ?. H I S T O R. M V N D L 71

ciplinamccnendo. VndefubillucticlemtempusT. Manlius,GaJ

lum quendameximiacorporismagnitudine armisque infignem

vicit in Monomachia eiqj torquem cruore rcfperfum abftulit &collo fuo ci rcumdedit, atq, inde Torquatus didus cft. quem imi-

tatuscftM.VaIeriusnobilisRomanus,quiitidemGallumferoci^

entem fingulari certamine obtrunc auir , adiutas a Coruo , qui in

pugna)OSOculos(jue hoftis roftro & vnguibus apperere nonde-

fijc, donec ille cecidit. Eadcm tempeftate Titus Manlius in bello

aducrfusLatinos, cum filius eius contra edidlum 6c extraordi-

nempugnaiTeccumGeminioMetio,virointerLatinoscIaro.^ vt

alfcrerec difciplinam militarem& auroritatem officij fui , fiiium>

licet vidorem fibiq; charum, fecuri a lidore perculTum, vit a pri-

uauit. Pub.icemDeciustuncIaborantibu.2Romanis- cumMan-lio Coft^ pro exercicu femeripfum deuouit : ac equo concirato,

cumina?edioshoftesfefeintuliiret,voluntariamorte iiihvicXo-

riamreftituit: Lacinosveroaddcditioncmcoegitjquodidemin

bclloGallicofecitDeciusTiIiusr feque ipfum deuouensad Clu-

fium in medios hoftes, Gallos atque Samnitesintulit eofdemque

ifeliciterprofligauitAnnoMundi 167 j, Eodemtempore Papy-

rij& Fabij 5 tumulcuances Samnites cum alijs vicinis magna vir-

tutcmulcisqucpraelijs, vaftata eorum regione> comprefTerunt;;

viginti quatuor inde triumphis reportatis:in qoo tamenipfo bcl-

lo Samnitico (quod durauit annos7i.)Romani cladem aliquoties

etiam paiH , maxime apud Caudinasfurcas ,& iterum fub Confu

leFabio Gurgice fed vircutcfequentiumconfulum, &inprimis

conftantiaM Curij ( quiaurum Samniticumfibi oblatum, adfo-

Gumfedens&coquendisrapisvacansrepudiauit) hoftes Samni-

ta&3vnacumfoci)standempenitusdcIetifimtAnnoMundi3700.

anteportamCoIIinam vrbis Romsc Sylla vltimum ipfis cxitium

afferente»

Mortuo Alexandro Magna , ampliflimum eius Imperium, vt

partum celeritcr maximis laboribus : ita maxima diftenfionc,

ipfoAlexandroprxdicente^diuerfasinpartesfcilTumatquediui-

fum fuit. Etenim Ducibus eius atque exercitu de fuccelTore

Regnicligenduinter fediftenticiicibus,,licct fratrem Alexandri^

K ?

T. Mctnltm

M. VaUrtmCcntww,

Manltj fium-ta4.

P. Deci^paur,

P.DeciuiFtL

An.M.^Cyy'*

Vapyrij o*Fabij,

Bellum Samni'

ticum.

Caudin£furca,

M. Curiui^

L. SyUa.

^n,M,36^8,

Diuifio M0'narchiA Ale$c,

Mag,

I

PtoloW£M4 Ld'

gt R. ^^gyfu.

/^ntigvMH

Anttpdter

Macedonid.

SeleHcm Syridt,

Cajfinder,

j6 N A R R A T I O COMPINDIOSA

OlyrtprnttOA Ale-

xand.M,ma-

ter,

Demttrmt.

Cyprm,

Turhd iH Re

rnu AiiX.M,

Macedonia.

Syria o* ^fi^

Antioihi,

^gy; tm.

Vtoiomai.

\ Catlit

Aridaeumfpoftei Philippum clidlum)habcrent:tamen praeter n u-

dum Regis nomen nihil ei rchquerunt; ipll autem inter f^-Re-

gnum in quatuor partes diuifcrunt : & adminiftrandum fufccpe

runt: Ptolomjrus Lagifcilicct^^Êgyptum: Antigonus Afiam An-tipaterMacedoniam: SeleucusSyriam&Babyloniam. Antipa-

troauccmmortuo, Caffanderfiliuscius Graeciar bellumintulit:

Athenas occupauit, ilhsque Demetrium Phalereum prafecit:

Olympiadem Alexandri matrem occidit : Macedonia vaftata

Roxanem cum filio Alexandro intcrfecit .• Thebas reparauitrAn-

tigonumEumenemcaptumtrucidauit» & Europam cumMacc-doniafibitotamattribuit. A M. 5661 QuatuoriftiDucespoft

ca (cmetipfos Reges appellarunt fecuti exemplurB Demetrij. fihj

Anrigoni: quicum Ptolomaeum naualiprahovicilTet, & regno

Cypripotitus eftct, regiodiademate atiûe titulovfuseft. Hacdiuifio maximorum dcinceps bellorum caufa fuit atiûe origo

frequenterenimexpulfiones exilia, cades rapma ahaqjidgene

risincommodaaudita : ita vrnihil magis perturbatim, autvio

lentumtotoorbeextiterit fuccelTv.ribubilhs Alexardn VerumpauIatimRomanorum vir)busadfummnmperduc\is>fic?(n.ifv nr

omnesacqueconciderunt.Nam Macv doniit Regcm vndec n um& vltimum, Paulus iCmylius Conful R manus cepir 8c jn Tri

umphumduxic finemc]uehuicRegnoin'pofuit A M 5804 Sy-

riae aucem &c poft Afi?t Regnum vant d laccratum &c exagitaiurn

fuit : donec ^.juoque vltimus Antiochus R. ( cum Tigranem Ar-

meniaeRegemacccrfiuiftetmregnumjtandem&: fuum& Syriae

8.egnum,Pompeio Magnorehnquerecoacfkuseft. An. M. jpodPofteavjuam AntiochimulciinhocregnograiratJ fuerunt: prae-

fertiminludaeos & Iegcmacc]ucinlHtuta Mofe& Prophet. An-ciochusEpiphanes fiueEpimanes i^gyptiporroReges (plarri-

cjuc didli Ptulomaeij vfcjuc ad Cleopatram^parrim a Romanis de-

fenfi partim in ipforum poteftatem penitus tandem redach funt:

Augufto Capfare cogente Antonium Cleopatrae maritum fibi ipfi

manus afFerre : Cleopatram vcro morfu ferpencum perire , An-no Mundi 5941. Rex mterim Bithyniae vfus G jllorum ope aduer-

fu5 hoi tcs luos, longe latecjue Afiam vaftantibus, ducibus Brenno

& Bel.

P R jE C I P. H I s r O R. M V N D I. 77

6c Belgio , fedes illis fuo in regno concelEc : vnde regio a mixtis

GraecisatcjueGallis didapoftfuicGallograecia&Galatia. Romaeorta grauipeftiientia Êfculapius ex Epidauro Infula viui ferpen-

tisfpecie,allatu^ ei(j|uenouumrempIumconftru(5lumcft. A.M.3581. Tarentinitumtemporis impetu inlegatosRomanorum,per temeritatempetulantiamc]; fadlo , graue bellum fufcitarunt

:

ied cum Romaais viribus impares ici^ animaduerterenr , Pyr riiu

EpirorarumRcgem,ducemftrenuum&magnoinftru(5tumcxer-

ciru.optimac]^ dilciplina commendatum,Romanis oppofuerunt:

quiprimuminfoIitoElephanroruma/pe6lu,territos iilos,apud

Heracleamprofligauit: iedijfdempoftmaioribusviribus redin-

tegrantibuspr;rlium: vircuteCurij & Fabricij &: Appij Claudij

Caeci (tûi nuUa vi, nullo auro.nullis prsemijs aut promiilis fefe ad

pacemflecfliaui^cotrumpipatiebantur jPyrrhusretrocedereco-

avfluseft.trlbutm-ignispraelijscumRomaniscommiflis ; poftea-

quam nequegratuitacaptiuorumreftitutione, neque excellenti

Cyne3C oratoris fui eloquentia (qua plures vrbes fefe antea cxpu-

gnalfe. quamarmisgloriabatur)quicquam proficerct,A.M.j (^pj.

Proindeidem Pyrrhusomnifpelraliasobtinendaedeie(5lus,(cum

iamillapartesRomanorumpenitus fequeretur, tot vicftorijs &opimisfpolijsRomamdeportatis ) inSiciliamfecontulit, &rc-

gnum ampIexus,Chartaginenfes Infulam illam infeftanteSjCbhi-

buit,ibiqueIatevi(5lor, Rexfalutatuseft. Atindeexcedens>cum

Argosprofeûsefletj i(5lu tegulac a fcêmina ibi deie(f>ae, mifere

perijt» Hochoftefublato.Romani&Chartagincnfes, qui mili-

tia illa cum Pyrrho , bellicam orientis armorumque eius difcipH

namacceperant; fufcitatainterfeaemuIatione,hoftiHtcr diu fefe

\ inuicem exercuerunt : adco vt vix vnquam vllae ciuitates, viribus

opibus(|ue potentes , arma tam infefta contulerint. Chartagi-

nenfes callidi & verfuti habebantur : Romanos commcndabatfortitudo» conftantia.Iaborumcjue patientia Intermedia vtrifcj^

erat Sicilia, cuius fceu horrci boni& cellae penuariae ) obtinendae

cupiditas in magnum hoc cettamcn eos adduxit Acccdebat tumMeflana.f(rderataRomanisGiuitas,quaedeChartagincnfiumin-

iuria conquerebatur. ItaqueCortoprimobelloPunico,quodaPoenig

/^pLuXapim

fiomam de-

latm,

Tarentimm

hdlum,

PytYhm Eff'

rota.

Cyneas orator.

Sfcilia.

Pyrtlnmors^

BsUa infer

Chartagmenfii

CT* Romanos*

Sicilia^

MeJJana,

Primumbelli*m

PHnicHm.


Hterc Syraai4.

R£X.

Prtma CUfts

Romanorum.

Cn, DniUiw»

HannihalSe'

nior.

j4n, M.S7' ^-

M./4ttrLRe'

j€geateslnft4'

U.

C. Lt^Ciattt*^,

Hamilcar.

Stctba prtma

Rom.frottin-

cia.

laniterrfpUm

z.cUufum.

/In.M. ^7S^'

B^Ut4>m Ligi*-

ftiCHm.

PosnisfiucChartaginenfibusitadidum eft AnnoJVlundi 5708.JRomanicontraChartaginenfes Hieroncm Syracufanorum Re-

gem, miilis auxiiiaribus copijs, duce Appio Claudio Confule,

Chartaginenfes viccrunt , ac pacem petere cgegerunt: primo

tum egreili extra oram Italiae. Deinde comparata magna clalTe,

primum tum etiam mare ingreffi funt Romani , nauali certa-

mine cum Chartaginenfibus pugnantes , Cneo DuilHo Confule

:

& prima cius vidlricia figna reportarunt,in quo bello Annibal fe-

nior,vix per fugam elapfus &ad fuos reuerfus,in crucem adlus eft,

ob^remmalegel^m. InterimM AttiliusRegulus,cumtantore-

rum fuccelTu traieciftet in Affricam > 5c ferpentem inufitatae feri-

tatis ac magnitudinis fuperaffetjobfeditChartaginem,& circpm

circalatevidlor,pofteadepaccrogatus5cumrclpondifretfuper-

bius : aXantippoduceLacedaemoniorum,quiinauxilium'Char-

taginenfibusvenit: viuuscapitur, occifis Romanorum triginta

millibus. De pacc autem remilTus in patriam& de permutatione

captiuorum vtageretsCumipfeeamnonfuaderet: reditumve-

rohoftibuseiTetpolIicitusiureiurando: fan6leilludferuauit,&

reuerfuseft»extremofuocumdifcrimine. Etenim Chartaginen-

fes receptumRegulum, fupplicioexquifitiffimo,nimirum refe-

dtispalpebris &conuerfisadSclemocuIis» ( cum eum inclufif-

fent Machinae , in qua vndique praeacuti eminebant ftimuliJ do-

loribusvigihjsque perpetuis necarunr^ ObquamcrudelitatemRomanilonge£ortius,quamantea,ChartagincnfesbelIoaggreffi

funt,6cdeSici]iadeturbarunt primum: poft ad iEgeatesinfulas

itacompreireruntjConfuleC.Ludlatiofeliciterremgerente: vt

iam Chartago in mari capta 5c deleta credereturSed pacem cumpeteretHamilcar f quipatriamviribusexhauftamvidebat^falua

manfit : SiciliaautemlurisRomanifadla, primafuitprouincia,

in quam Praetor Romanus raitteretur , &c fic primum bellum Pu-

nicum finitum : lani templi porta , fecundo a Numae tempori-

bus^perfeclaufa eft : Anno Mundi 3738 cum continuis annis

25. bellofe vtrinquefatigaifentRomani&Charraginenfes. Sed

populus Romanus impatiensocij , conuertit fe a Poenis ^ad Ligu-

res^ propter locorum afperitatcm , aditu difHcilcs » itemquead

Infubres

I

V KJE CIV. H i S T O R. M V N B I. 79

Infubres Gallos atq^ lllyrios , quibusmulier Teuca tum impera

bac : varioquefuccelTu aduerfus illos omnes vticur, occifo inpri

misGallorumduceViridomaro ; quodaudientesChartaginen.

fcSf receptisanimis&: viribusmalueruncomnemexperirifortu-

nam potiiis , quam Romanos vic^ores pati Proinde ab Hifpania

("cuius imperium Chartaginenfesprimum appctiuerantjrepetita

fuerunt belh maximi grauiilimique primordia5&: fecundum bel-

lum Punicum conflatum Anno Mundi 5754 Hannibal enimHamilcarisfiUus/apatreiuramentoinodiumRomanorumada

£im , ftatim traieiflo amn^ Ibero > contra foedus , Saguntumopu-leiitamvrbemf Romanisfoederatam, fameexpugnauit, ciuibus

hoftium afpedlum^fugientibus Sc collaris in vnum omnibusfa-

cuitatibusfuis, cumvxoribusSc liberis fubie(5lo igne fefe vltro

perdentibus. HannibalreUdlofratreAidrubale cumpugnacifli-

miscopijSjGaniasperagransRomanos, tranfirufeimpedireco-

nanceSiauerdt.-poftAlpibusfufoacetoruptisfquaeindea Poenis

Po£ninaedidlaefunt)inItaIiam venic, &c cum Romanis atrocifTi

ma praeliaquacuorcommifit , adamnem Ticinum; ad Trebiam

fluuiuni : ad Thrafimenem lacum, vbicjtfa fueruntquindecim

miUiaRomanorum: & tandemad Cannas ,vbiquadraginta mifUbus Romanorum occifis , detracflos Equicum & Scnatorum au-

reos annulos (^quorum tres modij fuiife dicuntur;j Chartaginem

mifit> & verfusRomam progreffus, obfidione aliquandiu eamtenuit : fed tempeftatum iniurijs repulfus , difceflfitin Campani-

am»interuenienteDi(ftatoreQ^abioMaximo:quidataoptione

pacis&belli: fufcepitbeIIum,iSciuueniliterexultantemHanni'

balemcunclandofuftinuit aliquandiu, fregitque. Verum cumin agro Capuano > fertiliadmodum , luxuriarecur Hannibal ; nec

rcigerendaeincumberet: Romani faculcacibusinpublicumcol-

lacis : armis icidemanimisq^ receptis , virtute Marcelli Confulis,

eumrepuleruntvpofteciammoraQJabijfquiindecundlator &imperij fcucumnominatuseft j vehemenceraccriuerunt : Capuavero &c Tarentum in poteftatem Romanorum dcnuo redadla

funt. MarceUusinterimSiciIiamomnem,captisSyracufis,{quas

folertia fua Archimcdes Mathcmaticus diu mirabUiter dcfen-

L

Bellum lUyrU

cum,

Teuca Reg.

Bellum Gallic.

Vmdomams,

Secmdum htl-

lum Punicum.

HannthaU

'Sdgnntus,

Saguntinl

J^mte persunt.

Alpes Vcenin^\

Hannihalis ^pY£l. in ItaL

Cannenfis cla*

des»

Q^Fah» Maxl'

mus.

M. Claudius

MarceUus,

Syracufa.

Archimedes

Mathem.

8o Narratio Compendiosa

Gntahttt,

Scipiones^,

Chartdgo noua

SctpionU con*

ttnentia.

Polttica prU'

dentia,

Siphax Kt^m,

Rex.

HAfdruhaL

^ama.

Sciplo Affyiia^'

npts.

Ingratitudo

Romanorum^

Antiochm,

Bellttm Antio'

chtn.

/^toU.

UCornel.Sci'

pio AftattctH.

An,M.^ypr,Belltim Philip-

picftm.

Athenienfes,

T» Quintitts

Flammi».

dcratjfibifubiecit. GracchusSardiniamoccupauit: Publiusve-

ro &c Cornelius Scipiones fortiffimi duces in Hifpaniam miffi>oc-

cubuerunt; quibusfucceffitnonminorivirtute, PubUusScipio

filius Anno Mundi J761. Hic poftquam Chartaginem nouamHifpaniae , Poenorum praeda opulentani > ccrpit : omnem ferc Hi-

fpaniam rehquam adpartes Romanorum traduxit : Allucij fpon-

famformofiffimam,adfeaddu(n:am> inuiolatapudicitiacumau-

ro mulco ad fponfum remifit : 6c non tam virtute belhca ar misq^,

quam Pohticafapientiajanimin>oderatione,acbenignitatePo

pulos illos infeftos fibi adiunxit. Profedlus etiam in AfFricam,

SiphacemNumidiaeRegemcecidit, &AfdrubaIem iungere fefe

volentem cum fratre Hannibale prohibuit atque fudit : vnde

Hannibaldomumreuocatus,&:in vniuerfum ab Italiaremotus

eft: cumquedenegatapace, cumScipioneadZamaminfeliciter

conflixiftet, amiffo pene toto exercitu, pax iterum pctentibus

pcr Legationem Chartaginenfibus concefta fuit , &c Scipioni no«

jmen AfFricanicum triumpho datum eft:& fic finis quocjue impo-

' fitus fecundo|beIIo[Punico ,quod durauit annos 17 in quo Q^ Fa-

bij& P.Scipionisvirtusenituitu^iaxime; fed vtcrque a Tribunis

pI.accufatus,eamp6ftreportauitmercedem,quammundusbene

merentibus perpetuo folet rependere. Harmibal interim fugi-

ens Ephefum venitdnde follicitato Antiocho>to tius Orientis ar-

ma aduerfus Romanos concitarc &c transferre conatus ert. fed

Romaninonfoluminftrudiffimas Antiochicopias vna cum fo-

cijs i^tolis primum ad Thermopylas^ late profligarunr : fed ctiam

eundemmiflo L. Scipione confule, vniuerfb cum exercitu , ad

Magnefiam oppreflum : fugatumque Afiae rcgno in vniuerfum

exueruntAn Mundi J 7 p i., Scipio inde Afiatici nomen, vt antea

frater Afiricani, reportauit. PauIoantePhilippusquoqueMacc-donumRex> praefentiens Romanos confedlis bellis Punicis, in

Orientemarma^translaturosj fuam flabilire potentiamconatuscft; &AthenienfesaIiosq^ Graecosgrauiffimcpreffit Sedhiim-petratisaRomanisauxilijs, dueeT. Quintio Flamminio adCy^nofccphalosfuderunt Philippum, in regnum repulerunt, Grae-

ciaeqj hbertatem confcruarunt publicopraeconiopaceinOlym-

pijs

P R ^ C I P. H I S T O R. M V N D L 8i

pijsdeclarata. AbydenitumobfeffiaPhilippo, vbinuUafpesfa-

lutis fuperfuit amplius, cum liberis &: vxoribus femeripfos inter-

fecerunt: vtpauloante Aftapenfesin Hifpania.vrgente Scipione,

itidem perierunt. Philippus dum reparat nouas copias, moritur

;

fed filio Perfeo hoc inftitutumfuum reUquit aduerfusG raecos at-

queRomanos: athifa(5tiscumeopraehjsalivjuot, tandemmiiTo

L iEmilio PauIojCaptum eundem cum vxoreinTriumphumdu-cunt i^miIim,omniGaza Macedonumpotitus,tantum pecuniae

iiiaerariumRomanum inuexit, vt Tributorum omnium finem

populo Romano , vno die attulerit ; in fuam domum nihil aliud,

^uamnominismemGriamreportans; laudabili continentiae ad

omnem pofteritatem exemplo. Iterum vero Andrifco RegnumMacedoniaerepetcnte, & bellum inftaurante, RomaniiSchunc

fortiffime compreiTerunt, terque fubadlam Macedoniam inpro-

uinciamredegerunt, & totius Aliae aggrediundae quafi portum

quendam fibi patefecerunt Anno Mundi ? 8 o 4 Chartaginenfes

autem nihilo fegnius interim fuum vrgent inftuutum omniaque

extremacontraRomanosmoliuntur : ideoquenonmultopoft,

fpecie quidem aduerfus MafinilTam regcm Numidarum : at reue-

ra contra Romanos bellum inftaurant : quodfuit^tertiumbel-

lumPunicumAnnoMundi 3825. Sed hi miflb Scipione i^my-

lianoj fuperiorisnepote, fehciflSmehoftesfundunt, & tandem

Chartagineminpoteilatemfuamrediglmti vrbemq^ ingentem,

populofam& totannisaemuIamRomaniimperij vaftant, incen-

dioq, XVII. dierum , Catone potiflimum fuadente &c augurante,

funditusdelent. AnnoMundi 382^. Hannibalautem,faxtotius

belli, necogereturvenireinmanusRomanorum, hauftovcne-

no, in exilio extin<5lus eft.

ludaei f conftitutaiam noualmperij famainnouavrbe &no-uoTempIoHierofolymis, videlicetpoteftate Pontificum& Du-cum quibus etiam mixti fuerunt Reges , Afmonaei didij circa il-

la tempora praeter magnas fuperiorum temporum calamitates,

a vicinis quoqug grauilfimis iniurijs premuntur. Nam licet Per-

fae magno bcneficio eos patriac rcftituiflent : Alexander quoqucMagnus, inhonoreipfoshabuiflet ; tamenfucceflbreseius ad-

L 2

Ahyitnu

Ajlapenfei.

Mors Vhdl^kPerfeusR.

hs.

TrthttU RomafnhlataexfrA^

dh Macedon,

Andrifius,

BtUmn Pmi*cum ///.

Mafinijfa,

An,M,^S^S'

Chartag^dtm

leta.

An,M,sS26,Hanmbalit

interitHS,

ludaof, Ponti-

fices O* Dttces.

Reg. Afmona$*

|8 Narratio Compendiosa

AntioQhiBpl'

phafii^frror.

Mathathiof».

ludas Maccha-

hatts.

Sefftemfatres

ludaicumMa'

tre.

lonathof.

Simon,

Hyrcanus.

SeSfd lud^o*

rum,

Ptolom^HS La^thurus.

An. M. i Sj a,

Romani,

uerfusludaeosfueruntiniquidimi. Proinde & ipfi ad armacon-uerfi funt : ac primum quidem Antiocho Epiphanifefe oppofue-

runt AnnoMundi }75)8: Proptereaquodis, perauaros&ambi-tiofos Pontifices, maxime lafonem 6cMenelaum, ingrefTusvr-

bemHierofolymameamfpoliauit ; templumdiripuit : vafafan-

c!^a,vna cumTalentismilleodlingentisabftulit .- hominumin vr-

be circiter oiluaginta millia,tridui fpacio trucidauit : Idolum lo-

uis Olympij in templo collocauit, & adorari iuflit:, captiuos mul-

to€ in Syriam abduxit,& nullum non faeuitiar ac vaflatioais genus

inmifcramgentemexercuit. Vnde Mathathias quamuis facer-

dosScpriuatus, iufta aduerfus Antiochum Epiphanemarma in-

duit furorem eius repreflit:patriamlegem defendit;& poft mor-tem quoq^ filiosfuosquinq,- &c ipfosfortifIimosviros,ad.feruan-

damfummiDEi legempiecohortatuseft: equibuscaeterisprac-

ftantior ludas Macchabaeus cognominatus. prineipatui Maccha-

baeorum initium dedit 6c maxima in armis virtute Remp inftau-

jrata difciplina, rexit atque conferuauit: Encoenia recupcrati tem-

'plicelcbrauit: muItaquealiaHeroicafacinora patrauit Singu-

lare tum obferuantiae legis Dei documentum dederuntfilijilli

feptem in matris confpedla , quos acerbiflimis fupplieijs, Tyran-

nus Antiochusabducere a cultu fuo conatus eft ludaefucceflit

lonathas, quiicflumcumRomanisfoedus renouauit> & Sparta-

nosexAbrahamifemincprogcnitosfefedicentes, inmutuam a-

micitiamrecepit. EidemSimon frater, 6c huic filius Hyrcanus

fuffecftifuerunt, ac populum fuum vna cum Religione cie<5lis

Idolis acperegrinis nationibus contrafinitimorum iniurias tuta-

tifunt donec fublohanneHyrcanoortis. varijs fedlis, inprimis

Pharifaeorum,Sadduc3eorum&Efr3eorum,corruptusitcrumfuit

cultus Dei, & populus ludaicus vicinorum iniurijs expofitus,

inrerquos itgypti Rex Ptolomaeus Lathurusludaeam vaftauit:

trigintahominummilliaoccidit: matres cum infantibus truci-

datas infruftadifrecuit r elixatos quoque& cocftos alios . alijs vef

cendos obiecit : immancm in ludaeos faeuitiam excrcens AnnoMundi^Sj^.Romanis autc, poftqua bella Punica, tanta virtute& fclicitate

confe-

P R -nE C 1 P. H I S T O R. M V N D I» 83

confeciiTent.omnes iam terrae ommague maria patucrunt ; quoddolenteSireliquipopuli, nouasfubinde molefliasilliscrearuHt:

cum(jjCorinthusinterc9tera,caputtotiusAchaiae,Romanorum

legatos tum contumeliofius tradaiTet: a L Mummio confule,

fundicus incendio deleca eH

:

opprello duce Critolao ; ex quo in

cendioaesCorinthiacumconflatum> quo vicStor Mummius Ica-

liamferetotamlocupletauit: ipfefibinonreferuans tantum, vt

proprijspecunijsfiliashoneftepofretelocare : fedfenatuslibera

litateeainreopushabuerit. ftetitautem vrbs opulentiflima an-

I nisp/a. donecDeo flagitia&fceleraeiuspunienteja Romanisexpugnata,exufta & funditus deleta efl: Anno Mundi 39^6 frufl;ra

eaminftauranteSc exornante lulio Ca^jfare: cum adhuc hodie

Turcico Tyranno feruire cogaturahquoties eapta 6c vaftata: Ca-

rantho velGardosab ipfisappellata Hiipani quoq^ tum magnomilitum numero CciQ Roma nis opponebant 5 confifi robore Cel-

tiberorum: fed&hilateabillisfufiatq^oppreflSfuerunt. Viria-

tusquoq^expaftorevenator» indelatromoxiuftiDuxexercitus

faclus, 8c Lufitanorum viribus confirmatus copias Romanorumvehementer tum quoque afflixit : Sc per annos 14 frequentiflGme

viiflor . Romanos in armis tenuit pofta fuis occifus, circiter An-num Mundi 3815, Surgebat&alterRomani imperij terrorpoft

Chartaginem Numantia,vrbspotentiflSmaHifpaniae,quamCeI-

tiberi tenebant & grauiflSma cum Romanis ex ca beliageirerunt.

hanccum videreturSenar.pop Rom. eiufdemopera, qui Char-

taginem deleuerat , compefccre : iccirco miftus P. Scipio AfFrica-

nus^ reftituta militaridifciphna > Numantinorum vires fregit, vr-

bemccepitatqueeuertit vidriciaq^fignaadvfq^GadestranftuIit,.

14. poft Chartaginem deletam anno : vbi admiranda venit hofti-

umNumantinorumpertinaciafimul&faeuitia: quod poft obfi-

dionem 14 annorum partim fame; partim ferra, partim igni> par-

tim veneno. ica femetipfos vna cum vrbe confecerunt: vtne vnus

quidem lupereiTcc» qui a vidtorei^myliano, Romam intrium-

phum duci potucritAnno Mundi J 8 j 2.

Orientisres turbauit tum hereditas RegisAttali : cum Arifto-

mcusauda^flerfefeeiusfucceflToremfaciens, Romanis moleftus

Corlnthiu

AihaU,

L.MummtM,CrftoUw.

Ccntinentia

MHmmij.

Carantho.

Gardos.

H'(pam,

Celtib^ri,

VmatHiLufi^

tan.

An. M.^Sjf.

Nttmantia,

P, Sctplo Ajfr.

Gades,

Numanttnorfi

pertinacia.

An. M. ^ Sp 2\

Arifioaicfif,


M. Vetpenna.

Bella RomanO'

ritm circiter

An.M.^SfO.

Grachorum fe-

duto.

Sallj.

Mafilia,

AlUhrcgicHm

bcilum.

Artierni,

HeiUi.

BituftHf,

Domttit^SO'

lahim»

An.M,sS6t.

BeUt^m Balear.

Cr Thracic.

BellnmltiguT^

thinum.

Mtcyp/a o*

Calpurnius o*Metellus.

Bocht^s Mauri-

taniA Rex.

lugurtha in^

terttHS.

^Qumidta.

BellumCtmhri'

j(um o* TeutO'

\nicumconfe'

f^rnn.

An. M.^S/o.

elle inciperet : fed rcbus cum eo vario fuccejflTu agitatis , tandem

M. Pcrpenna foedatis veneno aquis , vid:oriam Romanis , fed tur-

pem retulit : Ariftonico in carcere occifo. Cum Dalmatis quoquelllyrijs & Thracibus Sc feruis multis confpirantibus in Sicilia :

Galiaecijs item &c alijs , per Confules Romanos bella tum foris ge-

ftafuntjvariofucceiru. AtinipfavrbeRoma,cum iam luxui &c

ambitioniomniaelTentobnoxia, &c Italicus agertotus apoten^

tioribus occuparetur : Tiberius Gracchus Tribunus, vir difertus,

Agrariae legis fuafor , vna cum fratre Graccho alijsque focijs con-

iurationis, graui feditione inter plebem &c equeftremordinem

mota, Remp. concuilit : &c in difcrimen vltimum adduxilTe t , nili

virtutc cacterorum e medio fublatus fuiffet. Foris quoque Salij,

foederatamRomanisvrbemMalTiliam,exagitabant : proindefic

ipfi primi cis alpes populi, Romanorum arma fenferunt. Mit-

cuntur etiam Domitius &c Fabius Maximus aduerfus Allobrogas,

gentem in armis exercitatam 6c Aruernos , cjui Heduis Romano-rumfocijserantinfefti: e quibus Domuius Bituitum Aruerno-

rum ducem in triumphum Romamduxit : Fctbiusautem AIIp-

brogicinomenabillisdeuivibs retulit: vnde accrbiffimuminter

illospopuIos&Romanosodiumexcitatumfuit: adeo vtnondefinibus amplius aut de imperio: fed de vita atrociflime inter le di-

micarent. Emerfittum praeter bellum Balearicum &quodcumThracibusgeftumcft, etiam aliusRomanorumhoftisin AfFrica,

lugurthajhomo callidus &c verfutus , qui caefis filijs Micypfae rcgis

Numidarum, Adherbale&Hiempfalc(quibuscumtamenhae-

resregnifcriptusfueratjfortiterRomanis.defendentibusfocios

fuos, fcfe oppofuit: contrahuncmiflS Calpurnius &c Metellus

Confules^ primo vires eius vtcunque minucrunt : fed tandem C.

Marius, eundcm aliquotpraelijs vidum, cumBochoregcMau-ritano r filijsque duobus captumRomam in triumphum adduxit,

poftea laqueo vita in carcerc priuauir. Regnum vero Numidiac

popuIoRomano fubiecftum eft. EademtcmpeftatcCimbri atq;

Teutones magna multitudine a Septentrione progrelli j nouas fc-

des querebant in Italia : fed cum Romani agros illis dare recufaf-

fent, excurfionibus eosgrauiflSmisexagitarunt,&magnisfappe

cladibus

Prjecip. Histor. Mvndi, 8;

cladibusaffecerunMTiuitisfubincleRomanorumdiicibuSjVtCae-

pione,ManIio,CafIio,alijsque fuccumbentibus. Aduerfus hos

igicur milfus C Marius Dicfhtor, magno animo cum exercicu

grofedus eft ; erecla tum primum Aquila,quae adhuc fignum eft

Romaniimperij>&Cimbrosingentivartutepugnantes> (^fcemi

nis quoque eorumadexcremumRomanis fefeopponentibus.Joppredit: cxCis ad aquas Sexcias, & alibi prope rrecentismilli-

bus Germanorum : fecundum Florum 8c Hutropium ex quo Marius> Romamvrbem ingenti mecu, cum liberaiTet, non folumtriumpho: fed & cognomsnto honorificentiflimo donatus eft

a populo : vt tertius a Romulo& Camillo vrbis conferuator no*

minaretur. DumhaecRom^genjmriir.dcfcditio Apuleiana, bel-

lumqucferuilefecundum : vtSc Marficum> cumfeditioneDru-

fiana alibi fedantur ,& foedus cum Parthis initur : Orientem di-

uerfaexparteinfidijs, caedibus, fraudecjuepopulatur RexPontiMithridatcs : erecflus in fpem totius Afiae ati]\se Europae occu-

pandae. eratenimvirpotens. confilio, opibus &armis, qui lin

guasvigintiduas calluit; &:Medicinaefcientiamprofeirus, An-tidotumilludcelebratillimumreperit, quod adhuc hodie Mi-thridaticum dicitur HicinteremitvnadiejvnaqjEpiftoIa^ociliO

ginta millia ciuium Romanorum per Afiam paffimnegocianti-

um: LegatumRomanorum M. Aquilium, & proconfuIemQ.Oppium circumuentos vita priuauit;infuper Graeciam inuafit &Athenas coepit. aduerfushunc,cumL Syllamducem, populus

Romanus deligeret, isque feliciter rem gercrcc , Athenis recupe-

ratis:apgreidferensC MariuSjRempub. turbarecoepit.adiuuante

Sulpitio. quod audiens Sylla, celeritcr cum exercitu Romamrcuerfus , ciuile betlum difficile &c crucntum fufcitauit. Marium-que expulit : qui rurfus in Affrica comparatis copijs, Sy Ilanas par-

tes multis caedibus grauiter oppreffit Romae , vna cum Cinna col

legafuo. HicSyllaiterumreuocatus, pacefacflacumMithridate

Romam redij t . 8c fimiliter Marianas partes , atrociffimc vlcifci-

tur : pulfo Mario, qui in exilio intenjt, reliquis focijs dillipatis

partim, partim ad violentam mortem adacSlis. Ex hac viftoria

infolentiorfadlusSylla : cumnonfolumcaedibus, vcriimctiam

profcriptio-

C. Marlm,

faHafignumImpertj Roma-m.

Cimhri^ Gef'

wani C£fi»

AqH£ Sextia,

Marlm terttu^

Paterpairiie.

Sedniones o*heli. CartiiL

Imtit^m heUi

Mithridatici.

AnM,s^^4^Mithridates,

Antidot, Mi»

thridaticum.

Resgefl^ Mi'

thrtdat.

L. SyUa,

BeUtm cimle

inter Marium

O* Syllam.

An, M. ^8$ jjt>

SyUa Felix Df.

Aatarperpet,

Interitus ^yll^.

Vecnn VroitO'

I

res Rom£.

\ Sertvrrus.

Bellnm Htjpa-

nicurn,

Metellu-5,

L. LuculliiS,

Tigranes Arm.

Jiejc.

%6 Narratio Compendiosa

o \,cus.

Bellci Seruilia

^ Viratarum.

Bellum Creti'

MithriiatU

tnterUns,

Cn. Porrpeius

MagntiS.

Hyrcanu< O*

Arfii^htilus,

proicripdonibusciuium,oinnia implerec : c|uorum propemo-

dum quinquemilliaperierunt. Tribuniciamquoqâucftontacem

minueret. Di<5taLuramperpetuammeditaretur, Felixcognomi-

narivellet: tandem&ipfe ,odioextremolaborarecafpit,acde-

poficoimperio,Phtiriafipcrijt : Deccmpoflea PraetoribusFvO-

mx creacis Interim Sertorius quidam, profugus ,ob Syllanas ta-

bulas &C Hifpanicis armis confirmatus , Romanos graui bello ex-

ercet. concra quem mifli Metellus a tque Pompeius > aduerfa faepc

praelia fecerunt ; fed tandem Pompeius defertum illum ac prodi

tum a luis > fuftulit. Incerea Michridates maioribus comparatis

viribusrefurgic : cuiopponicur L Lucullus virmagni ingenijSc

prudenriae, qui varie agicacum Mithridacem , tandem in Poncumfugerecoegic: regionem illam claufamhucufcjue Romanisice-

rumpatefecit : Tigranem ArmeniaeRegem generum Scfocium

Mithridacis. vnacumipfoMichridate ad vrbem Cyzicum fudit

atcjuefugauit

In Icalia glifcebant ^dhuc fociorum difcordiae &c bella fcruilia,

non minus infeil:a &c formidoiofa , quam hoftium longinquae ex-

curfiones : Piracisc|uoque omnem oram maricimam vadancibus,

&c Crecenllbustumultuantibus: vndebellumPiraticnm&Creticum tum emerfit fedhis omnibus malisopponitur Cn^ Pom-peius teljcidimus bellator , cjui diuifis copijs Prêdonesper omniamarisortia celeficatemaximacoepit,aIia<|^maIaingruentia com-pcfcuit^fuccedens quoûc in Afia L.LucuJIo? aduerfusMithri-

dacemresmaximasgelficeundvimcjue, coortaintermiliceseius

feditione , eo anguftiarum redegit ; vt venenum hauferits omni-quemecupop Romanumhberauerit.Tigranemautemgenerumems fupphcem faclumin regno confirmarit ,& grauillimo ifti

bclio , quod durauit annos 45, finem fehcem impofuerit : ipfe obrerum geftarum magnitudinem Magninomenconfecutus. Inde

memorBacchi,Hercuhs5cAlexandricxpedicionum,idetii Pom-peiuslaciffime iamvidor? totumOriencem cum exercicupera-

grauicinque ludaeam veniens eodemtempore , quo fratresFTyr.

canusSc Ariftobulusinterfediffiderent,arbicer fadus: Hyrca-

nummadminiftrationeregniIudaici;Ariftobulopraetulit>capta-

que

P R JC C I ?. HlSTOR. MVNDI. 37

<jue Hierofolyma &c profanaco templo> ArillobulumRomam fe-

cumabduxit: vrbem ipfam tribtitariam fecit. Erant autcm illi

AlexandrifilijPrincipisIudaei,xjuifiIiusfuperiorisAriftobuIi>cui

primum diadema Regium fuerat impofitum. His rebus omni.

bus peracSlis , & Mithridatico belloiam confedto , Afia iuris Ro-mani fada eft prouincia : Sc Parthi Romanis confoederati fadi

fuerunt, nihilqueiampraeterlndosRomanorum ignorabatim-

periumcirciterAnnumMundi^ 894. Verum cumfpretavirtute

ciues^Romani, paulatimluxu,auaritia,ambitione,voluptatibus,

alijsquc virjs difHuerent,vt rebus fecundis fieri folet : !mali mores

in vrbemintrodu(5lifunt, & fadliones variae concitatae : ex quonon folum Gladiatores Lentuliani, qui Capuae fuerunt, Romanisbellumintulerunt,^4uce Spartaco , quos tamen M. Licinius CraffuspenitusdeleuitjcirciterAnnumMundi 5903. fed etiamPa-

jtricij&alijmagniinRcpub. viri^ cumperluxuriam&libidinemibonafiia prodegiftent, nefaria &c horrenda confilia agitarunt,

. quae tandem L, Sergio Catilina autore.in neruum eruperunt, An-• no Mundi 3900. circiter Hic enim fpe occupandae opprimendaeqi

!Reipublicaeaccenfus & repulfaConfulatusexagitatus, laborans

cgeftatepariter, Scpluribus alijsdeterrimis vitijs , cum flagitio

filIimishominibus,inprimisLentuIoPraetore,nefarioaufucon-' ipirauit, & epoto humano fanguine, optimos quoscjue ad necem,

vrbem verocumaerario ad rapinam vaftationem incendiumque

animo toto deftinauit. Huic occurrens magnavirtute, pruden-

tia atque vigilantia ,Confui iftius anni M. T. Cicero, vir eloqucn-

tiflimus,muItipliceseiusconatus prudentilTimepatefecit : con-

iuratos per indicium Fuluiae mcretricis partim comprehcndit,&

fcntentia Catonis in carcere ftrangulari curauit, vtparricidas

:

partimvrbecederecoegit: maximoquemetu,omncm liberauit

Rempub. exquo&Paterpatriae diciaPopuio Romano meruit.

Catilina vero, focijs coniurationis extremo iam fupplicio aiFe-

dlis, foris erat inHetruriacumC. Manlio , infeftaque arma pa-

triae inferre voluit : fed hunc M.Antonius Ciceronis in confulatu

colIega>animofiflimc dimicantem , cruenta vicHioria fregit, patri-

amquenefarioparricidaliberauitAnnoMundi J910. Atnihilo

M

Hiero/clyma

cafta a Pomp

^JiaRom.fubiefta,

Parthi,

Indi.

Belhm Gla

diatoriHm,

Spanact4f,

M. Crajjui,

L.SergXatl'

lina.

LentultH»

Coniuratio Ca^

ttlinaria,

M.TXicero^

Fuluia,

MXatff.

Pana coniura-

torum,

C'ManliM,

M. Antoniw,

An, M.jj^to,

Inurhm Cati'

M. Cata>

M. CraJfUi.

C, Ittlm Cafar,

Tmmmn Ro.

CraJîmofiftn-

Belium CaUl'

cum Cafaris»

! jirioH>fim,

l

Vons in Rljeno,

Brttannia,

Amhiortx,

Vercinêtorix,

CaUJx dimjio.

88 NaKRATIO CoMPENDlOSA/

Commentarif

fi I Cafarh^

fecius principum Romanorum animos deteftanda tencbatam-

bitio, quaerecordatione temporum Marij&Syllxingraues diC-

cordias, eofdem praecipites dedit. Etenim Pompeius Magnusdigniratem& autoriratem tot bellis partam , conferuare volens,

M.Catoni, maiorum frugalitatem, patientiam, conftantiam

continentiam vrgenti. vehcmcnterfefeoppofuit: cumque co-

dem tempore M. Crafliis, in maxima opulenda egens, ditior fieri

vellet : C lulius Caefar autem ingenij, dodrinae& armorum prae-

fidijsconfirmatus, &AlexandriMagniftatuainflammatus, ma-ximasquoqucresanimoagicaret ; facileinterhostres conuenit,

de inuadendo Imperio Romano. Itaque Pompeio Hifpania?,

Caefari Galliae , ( quae tum nondum penitus Romano imperio pa-

rebantjobtigerunt: Craffo autem Parthi cefterunt. fed Parthi ca-

pt« Craftb atque interempto, propter nimiam auri cupiditatem,

('quaetiamtempU Hierofolymirani opes paulo ante abforbue-

rat jaurumHquefacûminosinfuderunt, mifereque eum fuftu-

lcrunt^ AtCaefarmagnisitineribusveniens in Galliam, Hclue-

tiorumprimumin Santonas emigrationem ad tranfitum Araris

impediuit: Ariouiftum Germanorum regem a GaUiarum popu-latione prohibuit : BeJgas ,

qui iUum aduenientem communibusarmisexceperant, magna virtute fudit: flumen Rhenum facflo

pontetraiecit, acGcrmanosinfyluasrepuht Oceanum poftin^

greftus^Britanniam, ignotum Romanis orbem,bello tentauit.

Ambiorigem regemvarie copijsfuisperfecutuseft : Auaricum,

Gergobiam, 6c AlexiambellograuiterafHixit: vindiccmGalliae

hbcrtaiis Vercingetorigem diuerfos fecum trahentempopulos,

magnis viribusfregit, & tandemBellouaciscaeterisq^ Galliaepo-

pulisdeuiclis, GalliamhucvfqueRomanis formidabilem, Ro-mani iuris prouinciam fecit, & tres in partcs diftribuit Belgicam,

Celticam& Aquitanam : ignotos etiam multos vicinos populos

Germaniae in lucem produxit,& fuis appellationibus nobihtauit,

annisnouembellumtrahens, quo populos joo. fubegit: tricies

aciedimicauit,oppida8o.cepit aliaq;geflit, dequibusipfeCom-

mentarios eruditiflSmos fcripfit. Ec had>enus quidem inter Cae-

farem 6c Pompeium bcne conuenerat ; vbi vero lulia , Caefaris fi

lia.non

^

P R ^ C 1 P. H I S T O R. M r N D I. 8^

lia, non ita pridem Pompeio nupta, mortua elTcc; folura aifinitate

fufpcdlae vircs vtriusquc fibi inuicem fa(fl^ funt: metuente Pom-peioC^farisopes: CaefarePompeijgratiamatqvdignitatem: in-

defimultatesorcae, cumquealcerparem, alter fuperiorcmferre

non polTet : Gaefar confulacus repulsa incenfus , manifefte iam fe

Pompciooppofuit. RepertumfiiitfaJutareconfilium: vterque

vt arma dcponeret; fed ctim nihilominus Pompeius^Cffarem pa

trise hoftem decerneret : & SC.fadlum cfTet: Confules operam vt

darent; ne quid Rcfpublica detrimenticaperet : Caefar nihil cun-

âtus>vicôr e Gallijs cum exercitu in Italiam redit. &c perinde ac

alea iadla, traiedto RubiconCjPompeium confcquitur, qui in

Graeciam profugerat cum optimacibus,Dyrrachiumquetenuit

Inde reuerfus, vbi vrbem defenforibus vacuam, muenit : Confulem fc fecit; aerarium efFrcgit; dignitatesalTiimpfit .- & prouincias

diftribuit. Pompeiumpoftlongiusfugicntemirtfequitur:Hifpa

niascomponit;omniqiroboreinThefraliamtrani>lato incampis

Pharfalicis ,<:um Pompeio infeftis fignis<:oncurrit * eumque vin«

cit : alca camen voce inipfo prselio exclamans : Miles parce ciui

bus» Pompeius fugiens in iEgyptum , cum Coineliaconiuge &c

Saxco filio , Pcolomaei regis iulTu ( apud quem propter merita fua

hofpitium fe tutum in uenturum putauerat)exiens e naui per m-fid^^stransfoiruseft: caputeiusamputatum 6cin i^gyptu tranf<

portafum:cadauer autem in Iinore abiedîffimc fepultura eft: pe-

neinconfpedluHierofolymaejqiumancepaucosannosprofana-

aerat , ingreftus Sandlum San^florum duTuadentefummo Saccr-

doce. Interijt AnnoMundij5?2 4. Venk eodcm CaefarâcPto-

lomxofuperato^regnumtraditCleopacrjtjadiutusabAntipatroj

quem nrultis pofthonoribus auxit: vifo ettam ibi capite Pompeij,

ingemuic valde/&honorificeillud fcpeiiri iulfit: interfe<5lores

vero eiusfuftuIitemedio,6cfanumNemefis (iniuftavindicantis

! Daae) ibidem extruxic. Conuerfus inde in Afiam, Pharnaccm ve-

locicer oppreffic: Romamprofeiius tertium Confulatumarri-

;

puit Polt in AfFricam properauit ad belli reliquias conficiendas

:

ibiCatoScScipiobelluminftaurabanr, cum lubarege Maurita-

niae : fed audientcs Caefarem venire , Cato quidem Vcicae violen-

M 2

Simultates m-ter C^far, o*Vomf.

Tranfitus R»-

bkonif fl.

BcUumduiUmter C<efar»

Câr yinch

Vompetum,

Ptolomausin-

terfeSlor Pom-peij,

Comelia Pom-

Pompeij interl'

tus.

An.M.^^Zjf.

Templum Ne-

wefis tn ^gypt.

Pbdrnaces.

Cato Vticenfis,

«'''^'^'-

Sclpio Pom"

petAmi,

luba RMau>'ritanu»

C^faris trium'

phijf,

Sext. Vom-

peitts,

Cn, Pompeitts^

An,M,^^Z7,

C^farit oper4

pacff.

Annus Ihlia-

nus,

Softgenes Ma^them»

1 1^, Monarchia

RomanfHivda'

menta^


(

Ca/?ij o* Bruti

comHratio.

C^des Cafaris^

An, M.^pzS,

Anthropopha-

gia C^farit,

A^yrtiict.. Cict"^

ront*.

farH hxres.

tas manus fibi ipfi intulit : confirmatus prius Platonis libro , qui

eft de animo j vnde Vticeafis appellatus eft : Scipio autem fradla

nauipcrijt: lubaRexin acie occubuit. Caefar Romamrererfiis

quatuor diebus quatuor triumphos egit i. de Gallis& Gcrmanis.

z. dc iEgypto. ?. dePharnace RegcPonti. 4. de luba AfFricae

Rcge. Poftea ordina ta Republica profecSlus eft in Hiipaniam : vbi

Sextum,Pompeijfilium, apudMundamfere comprehcndiiTet;

fedeoinCeltiberiamelapfo, fratremeius Cn. Pompeiumocci-fum,amputato capite^fuftulit ; &c trigintamillibusPompeiano-

rumcaefis, bellomaximofinempofuit AnnoMundi 3927. His

rebus geftis Caefar iterum domum redijt:& tentatam olim a Sylla

Didaturamperpetuamfibiaircripfit: Pontificiam&: Tribuniti-

am poteftatemad fe tranftulit: non Regem fcd Imperatorem ex-

crcitus falutarifc voluit : Rcmpub. nouis legibus atque inftitutis

confirmauit:annumadfoIiscurfiim, operaSofigcnisemendauit:

Menfem Qmntilem dc fuo nomine lulium dixit, & poftremi

fummi imperij fiue Monarchiae Romanorum fundamenta p©-

fuit. Verum cum honores qui antea populo deferebantur, ad ar-

birriumfuumdiftribueret: venientifenatuinonailurgeret^pro.

que libidinefuaaliaomniaageret: excitatagraui inuidia, 6c exea

coniurationc Bruti & Caifij , tandeni in Senatu, cum ius redderct,

perpetuaadminiftra^ Didlatura , tribus & viginti vulneribus

confoiTus eft , Anno Mandi j p z 8 Idibus Martijs, cjuas augur

quidam ei cauendas monuit : fed Caefar ridens, inque CuriamtumprogreiTus.percontcmptumdixitauguri: veniileldus: cui

ilIereipondit>veniire: fednondumpraeterijiTe: namantequampraeterirent> interfedlus eft, Felix bellator, qui quinquagies col

latis fignis cum hoftibus dimicauit <5c vndecics centena ac nona-gintaduomilliahominuminpraelijsoccidit. AtfublatoCaefare,

abrogataque Didatura. vcluti olim rcgia poteftate : occupato et-

iam a pcrcuiToribus Capitolio : & Ai.m',siei atquc obliuione iniu-

riarumperpetua, aM.T.Ciccronefancira : nihilominus tamenciuiha bella Romae non conquieuerunt : fed partimOcflauius,

CaefarishaereSjpartimM Anroniuseiusquondamcollega, moxctiam potentiaeaemulus,, fequemia tempora valde. turbarunr,

Nami

V K JE C 1 ?. HlSTOR. MVNDI. pr

Mutinam,

j4n M.^P 2^.

M.Lepidui,

Trmmum Im-

per. Rom,

Triummri

^rajjantur.

M. T. Ckero

necatMscrudcm

liter.

Perficutio o*c^dssoptimatfi.

NamcuinAntoniusvrgeretManarchiam^&afcnatuhoftiseflet

iudicatus, milTuscontraeum eft 0(fl:auius, qui fadlo praelio ad

Mutinam Antoniumfudit& ex Italia eiecit poft excrcitum Ro-mam adduxit eamque cum Confulatu occupauit Anno Mundii9Z^. Antonius>utem opera M, Lepidi Od:auio reconciliatns

eft» 6cfa(flifunthitrcs>\relutiTriamuiritotiusImperijRomani,

quidiftributisinterfeprouincijs conucneruntinhoc : vtSylJa

na profcriptione reuocata &c opprefta Republica, communi-bus viribus &c Caelaris percuftores & fuos quique inimicos aggre-

derentur Hinc confeftim M. TuIIius Cicero , improbitate M.fAntonij per Populium quendam crudeliter in fuga interfedtus

eft ; capitc cum vtraguemanu praecifis& in roftris Romae pofitis»

fcquutadeindefuntaliamulra atrocia in optimos quosque Rei^

publicaedcfenfores &:per Italiam& peraliasimperij prouincias,

coniungentibus fefe Antonio 6c 0(5lauio aduerfus percuftbres

Caefaris , Cailium & Brutum^ quos bello perfecuti funt, & in

Campis PhilippicisTheiraliae, deuicerunt : qui etiam defperatio-

nefradli, femetipfbsiugularuntijsgladijsr quibus ante lul Cat-

jfarcmconfoderantrquodetiammirabiUvindidaDEi intratri-

i cnnium omnibus c;5eteris interfedoribus accidit. Hoc perado,

Antonius & 0<5tauiusexcIufo Lepido j imperium Romanumin-ter fepartitifunt : vt Oilauius Occidentem, Antonius Orientemhaberet. Ac licet Fuluia vx®r Antonij aduerfus 0(5lauium , mari-

tum fuum inftigarac : tamen cum fub id tempus Sextus^Pom-

peiusarmatamanupaternabonadignitatcmquerepeteret : con-

i^nxerunt fe denu6,& certioris fidci cauiFa, Antonius Odauiam, .

.

fororemOiflauijinmatrimoniumaccepit : SextusautemPom-peiusab vtroquefupprclTus, &:nauaIipraeIioinSiciHaabO(ftauio

j^^^"1^^

deletus eft. PoftAntonius cladc Parthica accepta,cumcuafifret,

totus Cleopatrae i^gyptiaeâmoribus delicijsque implicatus eft:

cumqiconfortiumodiauij iam moleftefcrrct, Sc Oîtauiameius

fororem repudiaiTet^graue bellum accendit.in quovtrinque col-

Ie6toexcrcitu,ad AcfliumPromontoriumEpirigrauicertamine,vnodie defumma totius orbisterrarumfuitpugnatom. In eo

^^//^^/^^^^praelio fuperior faitusOdauius^ Antonium vna cum Cleopatra ^nton. cr

M } Oâmum,

Bellum Vhilip

penfe,

Bruti44 c^ Capfim ecvTo^st'

Duumuiri

06lauiHS o*Antomus,

Fuluia cr An-

ton..

Oâuia»

Sext. Vcmpe^

im.

Antonij mteri'

tm o* Cleo(?a'

tfst.

/EgyptHi Kom.

f>roiunaa.

CorneL Gallm.

Finif heUorttm

imilmm*

Ventidim,

VacoTUS R,

Parth,

LcUitiS.

Gernfanlcm,

Drttfus,

Vartdaies,

4r*nimi4s,

Tiherii*s,

^Z Narratio Compendiosa

GetulL

Armenij^

Hijpani,

Lufitani,

Orhif pacatHS,

Sarmat£.

S^ytU^.

i'arthi,

Stres<:rlndt,

iniEgyptumprofligauic : vbiAntoniusabomnifperecuperandi

imperij deiedus : cum fe obfciTum videret >& ab omnibus focijs

defertum, manus violentas fibijpfi attulit , inter tres mulierculas

fedens; Cle opatra autem metuens triumphum voluntarie Cafpi-

dibus fcilicec finiftro brachio admotis J fibi ipfi mortem confci-

uit : iEgyptus regionumomnium opulentiflima& negociationi-

busintotumorientemmaximcoportuna,Romanorumprouin-cia farta » Cornelioque Gallo adminiftranda tradita eft. His re-

bus geftis Oilauius, cum vidtore exercitu Romam ingrefius : per

triduum triumphauit; templum lani claufit : bellisque ciuilibus,

quae triginta 6c amplius annis rem Romanam exercuerant, finem

impofuit, CumautemanimaduerterctOcStauius, multasgentcs

imperio Romano nondum fubiedtas : in quatuor orbis terrarum

partes arma fua circumculit. Et Ventidium quidem aducrfus

Parthos mifit, qui regem eorum Pacorum cum omnibus copijs>

deleuit : aduerfus Germanos LoIIium , Drufiim 6c Germanicum, j

qui in Saxonia, Thuringia, Rhetia, Vindelicisresvaria fortuna

gelferunt : in primis Drulus.cjui gentesadMofam, Rhenum&Albimadortus eft. fedinterSalam&Rhenum fradilocrureMo-

gunciaeobijt: cuifuccedens Varusobfuperbiamcdiofus, aGer-manis poftea cum legionibus, duce Arminio, fublatus eft. In

Septentrionem IegatosmifitaHos,inprimisliberium, quivltra

Danubium cum longe diifitis gentibus nulla locorum afperita-

te aut fluminum interuentu prohibiti , fcliciter dimicarunt. AdMcridiem cjuoque Getulos cum alijs populis exercitu fuofubiu-

gauit. Ad Ortum Armenios longe lateque conipreflit. . Ipfe in

Occidcntem profedus, Hifpanorum pugnaccs genres| Canta-

bros,Aftures,Luficanos, inordmem vna cumHifpaniarctlegiti^

eamque Prajtoribus aduuniftrandam tradidit. Toctantisquere*

busdiuinopIanefuccelTugeftis, orbisterrarum vniuerfus. qua-

qua verfum patet, quafi communi quodrim confenfu conquie-

uic,6c ferociflimi quicjue populi, Sarmatae, Scy chae, Parthi, relatis

Cralli&Antonijfignis; Seresquoque&Indi, antehacRomanis

nunquamvifi, felicitatemlmperatorisRom.fufpicicntcs^Iega-

toscummuneribusRomammiferunt, pacempetentesatque a-

mici-

i.

T? B. JE C l^K HlSTOR. MvNDI. P?

micitiam. Iamquecerti6aNuma,portaIanitempliclaufafuit,6cOdlauio ex Munatij Plancifententia , A v g v

s

t i nomen ( ob au-ipicatum& felicem in rebus fuccelTum) fuit tributum •• vt& Cse-

faris nomen teftamento maioris auunculiritem Imperatoris; quae

eadem nomina adhuc hodie in fucceiToribus durant G efla autemhaec funt Anno Mundi 9 p 4 7.

Pacato iam orbe^diligentiffime in gubernandam|Ren7pub. in

cubuit Auguftus : bella non nifi irritatus & coadtus iuftis de cau-

fis fufcepit: Populum & Senatum munera fua obire palTuseft;

Ipfe e Populo Praetor, e Senatu Conful eledus : praefidem ac lega-

tum mific : prouincias omnes exercitu practorio ac legionibus

idoneis communiuit : annum lulianum negledlum correxit : Au-

gurtummenfemproSextiliconftituit:diemvnumiilideFebrua-

rio adiunxit : Aureum currum vna cum corona fibi obuiam mirfum^repudiauit ; nomen D o m i n i, per publicum edidlum recu-

fauit : ciues& exteros in fuam clientelam recepit : odia Sc diffidia

inter eos fuftuUc:opes Reip.auxit:ftrudurisJudis omniqj appara-

tu magnifico omnia compIeuit:plebem muneribui>: militem do-

nis:honoribus proceres: obfequio omnes vbiq, terrarum fibi de-

uinxit : ita vt communis omnium parens,& vrbs Roma,commu.nisomniumpopulorumpatriahaberetur, &c in eandem omnes

orbis terrarum opes atque ornamentacomportarentur: tuta ac

libera quaqua verfus eflet peregrinatio : mercimoniorum omni

um fecuritas, artium atque difciplinarum omnium celebritas,

atque adeo aureumâeculum toti Mundo redditum videretur.

CumqueIudaeorumftatus>aIiasvarius, iam quoque tranquillus

eftet; &c Antipater Idumaeus (quem C. Caefar ludaeae praefecerat J

perinfidiasfublatus, filiusqueHerodes aufpicijs O^âuij & An-

tonijjprimusRexexternusRomaecoronatuseiret: Scpoftea per

annos complares, Romanorum cliens, ludaeam tcneret: fce-

ptro aluda ablato : cumque iam totus orbis eflet fub Augufto

cenfcndus.-eccenafciturverus Avgvstvs: Magnusille&ho-norabilis Princeps pacis, Pater patriae , Imperator exercituum

fummus, & falutis humanae vnicus inftaurator , Dominvs &c

Servator NosTEk l£svs Christvs inpagoBethlehem,

conce-

onâu, dichuT

Mun, Plancw

AnMri!>47.

Operapacis

AHgu>/h,

Antipater^B-

Herodes Ajca-

lonita.

I E s T s Chri.

sTvJs Seh.nafeitur.

An,M,^^C^,

SceptTum i lu-

da ahlatHm»

Mors AHguft.

Anntts Chrifli

CLTiberms

Nero. .

A«; TAerij»

Interitus Tibe-

rij.

I An. M.4008.An, Chrtfl. ^S.

4? Narratio Compendiosa

conceptus a Spiritu SaiKfto in vtero bcatacM a r i u« , femper vir-

ginis,Anno Mundi^^^Jy 15. d. Deccmbris,feriafexta,iiue die Ve-

ncris in folftitiobrumali medio ; Coff Romae ipfo Caefare 0<ft,

Augufto , &c M. Plautio Syluano : anno 41. Imperij Augufli , cumHerodcsinchoaretannumregnifuijp.&Sanhedriniiucordina-

rios ludices dedomo Dauidis occidiiTet. ahosque Profelytos ipfis

fubftituillet : vtquidamHiftoricorum&: Mathcmaticorum lu-

culentidimis rationibus demonftrant.

A B huius crgo Seruatoris noftri IesvChristi Natiuitate

quod rehquii eft Narrationis noftrae Hiftoricseporro continuabi-

mus ; vulgarem retinentes Numerationem : Hcet ea integro anno

a vcraC h r i s t i natiuitate aberrare videatur: vt ne piurimarum

rerum geftarum feriem notasq^ confundamus. Compofito igitur

totoTerrarumorbe,vt modo didlum, & praefcnte Christo,vero Imperatore ac Dominoj Avgvstvs Caefar, cumfcx&:quinquagintaannosimperiumRoraan. felicifucceftu gubernaf

fct, deceflit ex hac vita Nolac in Campania, annoaetatisfuae y6*

AnnoMundi jcpSz. AnnoCHRisTi 14. ingentem pop Roma-no vimpecuniae, cum multafehcitate : fucceftorem vero CL re-

hnquensTiberium, qui Tibcrij Neronis &c Liuia?fihusfuit,pri-

uignusipfius &infiJium antedccennium adcptatus. Hicfa(ilus

Imperatorf cumnatura crudehseftet, ingcniumahquandiudif-

fimulauitMatrem atque Gcrmanicum reueritus;& commodumfacilemque fQfe praebuit : pr«fertim erga cxceros&prouincia-

les, quorum praefidibus refcripfit : Bonipafloriseire, tondere

pccus, non deglubere : fed poft luxuiac faeuitiae indulgens : fadtus

eft immanis , turpis, rapax, crudelis , ex quo pro Claudio Tiberio

Nerone , didtus cft vulgo Caldius Biberius Mero &c lutu fanguine

maceratum. innocentcsplurimos interfecit: dc cxhisprincipes

vijinti: nullietiampropinquorumparcens. exquo cuminuifus

erietcundlis: tandemC. Caligulae infidijsfublatus, &:corpusin

Tyberim abiecftum eft, cum vixiflet annos 77. imperalTct an-

nosii.menf 1. Sub huius impcrij Anno ip CnRisTvsfum-mus facerdos nofter, annumagcns 34. fcipfum oiferc vicflirnam

Deo patri, pro redemptionecotius^encrishumanz:(prodente

eum

P a -ffi C I P. H I S T O R. M V N D I. PJ

eurnludadifcipulo , tradentibus Anna&CaiphacascerisqueSa'

ccrdotibus, damnantePontioPilato praefedto ludaecej afligitur

cruci a populo fuo,moritur, fepelitur. rerurgitvafcendit ad coelos,

Spiritumque S/mittit: Rex,Dominus, & gubernator Ecclefise

fu3c : &moxfuturusludextotiusMun4i.cuiiitlaus&honorinfdecula.

Morûoâutcm Tlberio in villa LucuIIiana, (fub quoetiam Sc- '

iamis /primarius Aulicus , cumîs mifere perijt : 6c Apitius, ma-J

gnus ille laHtitiarum autor, ad inopiam reda<5lus , venenum hau-

fit)fucceditGaiusCaefarCaligula,filiusGcrmanici,acaIigafiue

calceamento fic didûs , qui rclitflas a Tiberio immenfas opes , vix

dum anno ve^tentCrXotasconfumpfit, homoambitiofiflimus , vt

!

quidiuinos fibi honores pofceret: Statuas&as/fubmotis caeterO"

rum Deorum imaginibus per prouincias mifit , eciam in templo

Hierofolymitano collocari iuilit : incoJitinentifi[imus fimul , vt

qui tres forores fuas , cum mul tis honeftis Matronis crudelem in

modam conftuprauit: atquelaeuilTimus cum inTiberiumDruii

filium: ScIubamRegisPtolomaeiconfobrinumfuum, itemquc

Senatores&alios multosinnocemes, quos iugulauit: tum vero

in cundtumpopulum fuum : quem vnius ceruicis elTe optauit , vt

vno icfta eandem pofTec praecidere. Peftem,famem,caedes in-

cendia,terrae motuSj&omnescalamitaTes viuentefefieri, cxo-

ptans: Homerum,Vergilium, Liuium, 6c lurifcoif fcripta paflim

exurens.totasdeniqueJjegionesmilitumfuorumneciobijcicns.

Vnde fadlafuorum confpiratione, anno j. Imperij emedio fubla-

tus eft triginta vulneribus per militares Tribunos confoiTus,An-

noaetat.zc?. PacronusHcrodis AgTippae,cuius'Catciiumfcrreatn,

qua vindlus fuerat»in aurcam eiufdem ponderis mutauit: & He-rode AntipacumHerodiade in exilium ablegîs, totius ludaeac

regnumrribuit : qui tamenfuperbiaclatus» cum fibi vtDeoinTheatro Csefareae palTus eft accJamari , inteftinorum dolore

correptus fubito , 5ca vermibus erufus mifereinterijt. Sub hocPoncius Pilatus ?xul,Annas,CaiphaS;8cmulti Scribae ac VhinCxKinterfedlorcs CHaiSTi Seruatoris , varijs poenisdininavltione

|fublatifunt. Huic fucceffit TiberiusCIaudiusDrufus^ Lngduni

SeUnus,

CafirCalh

Vitla CaVtgah^

Interttus.

Herodes ^grtp'

fa.

Herodef Af^th

pas o* Hiro-

dioi.

fnteritus hofli-

um o* interfe'

fforum S^ruat,

C H R 1 8 T I.

Ttheriits Clat^'

N


Art. C. 42.

DomitiusSer^,

A. Vttellius.

OthoSylmus^

Flamus Vejpa-

fian'4>s,

AnX.70.

TitusVeJp.FiL

narus, quinquagenarius,necplanemalus: fedcumluxui&fccui-

ri^emodumnullum ponerer: & ipfc veneno Agrippinae vxoris

fummouerur,annoImperij ij M. 8^ Adoprauirhicpriuignum,

inufiraraeTyrannidisbelluam,DomiriumNeronem,quidiflimu-

laroprimumingenio,moxadilludredicns, nefarias ac crucnras

manus , marri Agrippinae ( cum cjua inceftam habuir confuerudi-

nemj coni ugi OcSlauiae& Poppaeae grauidae,& Praeccprori Senccae

inrulir : vrbis incendium,adfimilirudmem ardenrisTroiae, vide-

rc gauifus eft, fceleraque alia pcrperrauir innumera , in pueros, in

virginesveftates>inmulicres:naruram&:omnemhumanirarem

perucrrensacexuens, cuminparcnres Scpopulares, riim criam

inChriftianos, quosfcrarum pellibusinclufosmuruaminlanic

nam concirauir;& ferro, igni & aqua perfccoros eft: donec a fuis

inanguftiasexrremasada6lus,fugiriuuS;inrerfummosconfcien-

riaeerrores, haufto veneno &c manibus iibi ipfi allatis, inrerijr.

Caefarumquenominifincmimpofuir ; annolmperij 15. cum vi-

'xifter annis fere 31. Eadem viria exercuerunr etiam fequentes,

ISerg Galbam, A. Virellium, Ochonem Sytuium, qui non ita

\ diuimperiopraefuerc:fedfuisdiirenfionibus virijsatcjuefceleri-

bus cum fibi ipfis interirum accelerarunr : ( Galba intum ultu oc-

cifo: Vitellio inCapirolio incenfopcrcunte ; Othonefeipfiim

confodienrc: ) rum vcro criam exrcris regnis,deficiendia Populo

Romanojfitidemvrpraeccdcnres j anfamdcderunr,imperium-

quegrauirerafflixerunr : itavrinroroimperioRomanotumni-

hilpropeaudireruraliud, quamfaeuaiuffaTyrannorum : conri-

nuae accufariones : fallaccs amiciriae , innoccntum perfecutioncs,

caedcs exilia.profcriptioncs bonorum: Legum &c honcfiaris con-

rcmprus , & plurima alia incommoda. His malis & calamirari-

bus remedium afiferrc conarus eft , Flauius Vefpafianus , ex Flauia

genreprofe(flus,quicumfilioTiroresRomanasprudenreradmi-

niftrauir , circirer A. C. 70. Princcps pacificus , docftus , liberalis,

laboriofus,qui admonirus de valerudine fua , rcfpondir : Impera-

torem ftantcm mori oporrere : Eius rcmpeftarc cum ludafi fub|

Agrippa,dcfeciftcntaRomanis • bcllofemelarqucitcrum, hoeImperatore petici fuerunt : donee tandem, Tirus FiliusJufto Dei

iudicio,

Prjecii». Histojsc. Mvndi. 97

iudicio,acpermi{Ili>ciuitatemHicrofblyrnarnoccupauir,ince!i-

dic, deleuic: vindidlamfanguinisefFufi &:fpretiSeruatorishorri

fcilem^a ludafis repetens , cuius excidij vix limile vllisinHiftonjs

€Xtat exemplum. Deleta cft autem fandla Ciuitas cum Temploauguftillimo , & infinitis millibus populi ludaici, circitcr annumQu R X s T r 7^. vc «fletperpecuum ccftimonium exhibiti Meffi«

& abolicae Pohciae Mofaicae , acqueexemplumirac Dei aduerfus

omnem iniquitatem, Dehinc Titus gJoriofiiEmum agens Tri-

umphum, cum Patrede Hieroiblymis dcletis , TempJum lani

claufit , pacemquc in orbe denuo conftituit, ac mortuo patri

Vefpafianoj tantaeumgratulationeomniamfucceffit: vtamor

^ deliciae generis humani diceretur, cxtincflus ftatim tertio anno

Imperij ineunte. Hunc fequutus cft fracerFlauiusDomitianus,

valdediffimilis, ijuivolupcatibuscaedibusque multum eftdcle

<n:arus , D^umfe appellari iuffit : liceras Ilteratosque odio profe-

<juutus crudelem&impiumfcfepraebuit; vnde tandcmconiu-

rationefaorumdomcfticiDrumemediofublatuseft, annolmpe-

rij ;;. Succeireruntmutaca vicemeIiores,CocceiusNerua, vir

integer&probu>,v}uiannuni vnumimperiumtenuit & Vlpius

Traianus exHilpania > primus princeps externusin Romano im-

perio, cjuiip atinisillud tenuit, & Daciam, reftituto Decebalo*

Prouinciam fecic : gentes Ortum , Meridiemque verfus compef-

cuic , & mulcum Piurarchi, fumrai Philofophi praeceptis confir-

matus, Imperium Rom.praeclaris legibusac inftitutis auxit& or-

nauit : ita vcab eo Auguftitemporareuocata & Imperium Rom.fub eo florcntiffimum crederentur. Decedens idem Impcrio*

reliquit per adopcioncm P. i£lium Adrianum , publicac tranquil-

iitatis ftudiofum principem , ingeniofum atque dodlum ,<jui vno

&c eodem tempore potuit icribere, didlare, audirc,& cum amicis

collequi, Gra^ce, Latine , profa ficligata Oratione. Idem milita-

riainfticuta pariter&literasbonasamplexuscftaccoluic; bclla

mulca gefiii: ac corura pene Orbem nudo capic€ peragrauit. Mo-riensannolmpcrijio. cradiditilludAntonino, NemaufijGalliae

oppido naco» qui amorumfan(Slimonia Pius cognominacuseft,

Reniqucpub pracdariffimc, bello & pace annoszj.in fumma1 N 1

Exctiiwn HU'rofelyma»

Titm FlammDowitianus,

M. Cocctiui

Nertia,

An. C. pr.

yiptks tra-1 A S V S.

An, C. p/,

Plutarchus

f.btlofophHS»

P.MimHa-drianus,

An, C. / //.

Tit, Antomnuirins.

An.C.iji.

mmm

tomms Vhd$f

An,C.i(fi»

L. Aurel, Ve*

rus CoUfga,

Duo prmi Ai*'

I

t. AureL Com"

modtis.

AnX* ifo,

Incommoduf.

prmceps,

Po *€/w5 Vertir

nax,

AnX.iffi.

Diditis lulia'

nus lurtjp. Imp,

L. Septmius

Setterus,

An. C. 1^2.

Pefcennius ni'

ger.

Clod» Alhinus.

A. Ant^Bafia-

nus Caracalla,

An C. 2io,

Vaplmanus It^

ru nfylumy

Martjr,


tranquillitate 8c falute fubditorum conferuauit, per omncs pro-

uincias:a caedibus& fanguinis profufione vbique abftinensrita v t

creb ro diceret : Mallc fe vnum ciuem feruare : quam hoftcs millc

occidere,OrbemqucfoIa autoritatefua regeret. Hic moriturus

fibifuffecit, Marcum Aurelium Antoninum , a docSlrinaPhilofo-

phumnominatum>quicircumIpiciens, impofitaefibimolis gu-

bernandLmagnitudincmprimus Imperat. coUegam eius poten-

ti3c>FratremfibiadiunxitL. Aurelium Verum, cumeoqueannis

i^. rei Romanx concorditer vtiliterq; praefuitjbello& pace,eam-

queplurimisornamentiscohoiieftauit: Chriftianos miHtesetia

infuiscohortibu^fercns. OccupatoautemM. Antoninobellis

OrientisatqueSeptentrionis, tandemque inPannonijsmortuo.

fummo omniumfubditorum defiderio , quimodeftiam eius cle-

mentiamque admirabilcm eflcnt: experti : fuccedit ei Filius L.

Aurclius Commodus, diflimilis patri , qui delicijs , hbidine ac va-

rijs caedibus , Neronis ac Caligulae inftar , pollutus Reipub. grauis

fuit , 3c proinde anno i j, Imperi j , opera Martiae , dato veneno , e

mcdiofubIatus,veI,vtaIiivchmt,no(ftuftranguIatuscft. Inhu-

iuslQCumvocatusfuit^Hui; PcrtinaX, humililQco.natus, alias

bonu?& doilus Princeps :. (td quod efte t fupra modum auarus>

brcui& ipfe, coortafeditionemilitum, Imperium fuum altero

menfefiniuit.Iocumque dedit Didiolulianolurifperito^, quempoftfexagcfimumq^uintumdiem L Septimius Seuerus, ob male

partum im perium, nempe pcr largitiones, e mcdio fuftulit ;& fa-

duslmpcrator , Pefcennium Nigrum Sc Clodium Albinum, ae-

mulos Imperij fiimmouit,& annis iS.illud tcnuit.-bcllageffit con-

traParthos,Ofroenos6cArabes:inBjitanniavallumduxitamari

ad mare per milliaria Germanica ^5. Habuitfub finem vitae in o-

reilluJ ; Omniafui: 5c nihil expedit. Huic fucceffit M. AurcLAritoniusBaflianusFil avefteCalhcadidtus Caracalla, maximofratris Get3t odic & caede notatus^ qucm dc Matris collopenden-

temintcrfecitincubiculo; eandemquc vulaerauic quaeobidri

dere ccadla eft : & cum Papinianus furnrAius lureconf fadlum

illud excufare noHet : dicens FaciHus clTe parridjum patrare,

quamexctiiarefecuripcicuJTuieft. Jtlicluliamnouercamvxorc

duxit

:

Pr^cip. Histor. Mvndl 99 1

diixit: audicns illud,SiIibet licet: Patrem cquitantem interficere

voluit.FratremGetam occifuminterDiuos retulitrfuperaddens;

fit DiuuSjmodoitonfitViuus, tandem cum nihil boniiacet et^ne

quidem cogitaret> a miniftro in cxpeditioue Parthica pugione

confoiTus eft> anno Imperij fui feptimo Secutus hunc eft Opilius

MacrinuSjfcientia ciuitiimbutusfnam per hanc dodtrinam pate-

battum ad Imperium aditus Jverumquod& hicmalis artibus il-

ludeiretconfeijuatus ,a militibusHeliogabali, cum filio Diadu-

meao menfe ftatim 14 fublatusfuit. Succeftithis,belluinaelibi-

dinishomo indomitaeq; ferociae M. Aurehus Varius Heliogaba-

lus,quicumfpurcitiefuperareromniamonftra:Sardanapaluma

gcret: virisnuberet, vtfoemi^na ; bonosvbiquee medio tolleret,

alijscjueimmanillimisfceleribus feie polluet^t : iuiloDEi iudi-

cio,anno4. Xmpcrij, afuisoccifus &cumMacreincloacaspro-iedlus eft : populo etiam abolitum nomen eius, ex Ordine Impe-

ratorumcupicnte^ Rebus Romanis huncinmodummifcrenn-minutis,laceratis,colIapfib^domiforisque ; commcnc^tumfuit

f Imperium viro^docilrma^, virtute,rerEmcjue vfu praeftanti Ale-

«andro Seuero, hunc pium,literatum, cordatum , ac feuerum

Principem, quicjue fermonibus vfurpari, parietibusinfcribij &pcrpra^conemproclamariiuflitillud: Quodtibifierinonvis,aL

teri ne feceris : qui ctiam Vlpianum ICtum in tumultu militum

finufijo excepit,purpuraque contexit; hunceumque anno ij.

Imperij inuidia odiumcjue Maximini fuftulit, vna cum matrc

Mammeaprope Moguntiam. Ab eo tempore multuminclina-

uit imperium Romanumi diuerfis& ijs externis hominibus Iqcg

humili &obfcuranatis, artibusquibnfcunquedignitatemhanc

inuadcntibus. Nam hinc lulius Maximinus, a corporis magni-^

tudmeitadi<Slus,e paftbre, Thraci«miles: p6ftdux,indebene-

uolentiaexercitus Imperator fa<5lus fiiit , ftatimque fiilum C Vc-rum Maximum fibi afciuit ; fed Scnarus Romanus» primum Gor-dianos duos , Patrem 5c Filium : poftea Puppienum 5c Balbinum

Imperatorescioppofuit, quodanimaduertentesmilitcs cumeffent pertapfi crudclitatis illius , vtpote qui quouis Cyclope . Bufi-

ride, Phalaricj^ efrctimmanior,& quo ( teftibus Hiftoricis J nihil

N j

OftVm Macri"

nuf,

An. C, Z //.

Dtadi^menHi

FiL elw,

M. ^ureL Vafo

Hdtogahalns,

AweL Alexm'-

der Seuerus,.

AnX* 2zi*

Itdtut MaicU

mimsThrax,

AnX. 2^4.

C. Verus Maxi-

minusEd,

M. Ant, Gor»

dianus cumFtlio,

An.Ci^6.

/^, 4m

Gordiams w

^htU^pusA'

tcibilrr.p,

Chr.fttanfS.

j4n C. 2^$,VhiUppi*s F.

Decius Tyran-

nns cum l'lto.

An.C^ 2^S.

G. (^lh. Trihon.

GahitS^^j^/oin-

ftuHUS.

An C. 2$ Z,

^*>iyl/anus

In-perator.

Lntn, ValtrU'

nus.

An C. 2S r.

Sapores , i*6rfa-

rmn Rax.

Lictn, CaUie-

nus.

An.C.2f^.

Tr^inta Ty-^

rantit.

FlamusCUtt*

ICO Na&katio Compendiosa

indignius auc triftius Sol vidit in tanto faftigio , fuftulerunt ipfum

vna cum filio anno Imperij tertio. Sed cumfublatis Gordianis

inter Puppicnum ScBalbinumquoquehaud conueniret, inrcr-

fecftisillis : Gordianoadmodumadolefccnti Imperiumcftdela-

tuni, quod cum tenuifTct annos 6 rcsquc in Perfide felicitcr con-

feciftec , confilio foceri Mifitiiei , viri fapientis, do(fki ac eloq uen

tis, tandcm circumuentus infidijs Philippi pr«fc<5li, occiditur.

Philippusautem Arabs abexcrcitu Impcrator creatus, Impcri-

um cum filio fex annis fermc obtinet, Chriftianam religionem

ampledlitur; millenarium vrbisRomacconditac celebrac, ludis

accertaminibuspraeclariSidumquealiamolitur,fimulcumPhi-lippo fiiioCquinuncjuamrifiirefcnbitur j c mediotollitur : Ei

fabilituicur Decius cum filio eiufdem Nominis, quiGothos a-

grumcjueminhabitarentaRomanispttentes,nonlatisfehcifuc-

cefluaggreiTuseft vndeabijsprimordijs pofteaGothi cumalijs

pjpuhsconiundisJmperioRomanomultumnegocijexhibue-rant Scd &c hi cum magni elTent Chriftianorum perfecutores,

annofecundo Imperijfublati : Succeifores habuerimt VjbiumGallum

. 6c Volufianum : qui &c ipfi dignitate Imperij imminuta,

Swyrharum Regi primum facfli funt tributarij His occifis accc-

pic Imperium , itmilianus Maurus ,qui trium menfium Impera-

torGochosprofligauit: cjuo itidcm fublato Licinius Valerianus

calamitofo euentu Imperium tenuit : fiqaidempugnacun^Sa-

pore, Perfarumregeinfenorfadus, miferam apudeum feruirc

feruitutemcoadluseft. IsenimValeriano aliquotannis profca-

beliopcdum vfuseft, qwotiesecjuumconfcendere voluit; &c in

cxtrcmafene(5la, viuenti adhuccutem aceruiceadpedesdctra-

xit: quaefuitpoenahorribilisTyrannidis quamcxercuitinChri-

ftianos. HuiusFiliusGaIlienus,quantuniuisliterisimbutus; ta-

menquod delicijs ac voluptatibus mirum inmodum eftetdedi-

tus.&Chriftianorumperfccutor, nec hoftes a populandispro-

uincijs prohiberet, ideoque jo. fere iuxta fe Auguftos, diuerfisin

orbis partibus ferrc coadtus eft, cjui imperium Romanum varijs

incurfionibusafflixeruntarc|ue dilacerarunt : donec in expcdi-

tionecontri Aureolum prope Lugdunumoccifo, FlauiusClau

dius.

P R -« C I P, H I S T O R. M V N D I. lOlJ

«lius,rebuslmperij, faluraresmanusadhibereconatuseft; dumlargius effundentes fcCe per Graeciam Gothos, cohibuit : iCgyptu

redbpic: rraniiturosinltaliam Alemannosrcpreffit, aliquotmil-

libuscorumadlacumBenacumfufis> ahaquemultapromitcens,

fi vita diuturnior fuilfet. nam ftatim anno z, Imperij decedens,

reliquitilludQuinciliofratri : fed cumhicaudiuiiret Valerium

Aurelianumabcxercitueledtum, multis vcnis incifis, volunta-

riam morcem Impcfio praetulit>dieilliusi7 Aurelianusautem

fufcepto Imperio , Germanos primum ad Moguntiam fudit : in>

deGothoscompcfcuit: poftea aduerfarios Tctricum &c Zeno-

biamfoeminameruditam&armisa(ruetam> cumin triumphumduxi{Tet>&primuscaputDia,dematecinxiiret, infidijsSecretarij

fuiemcdiotoUiturimagnusChriftianorum hoilis, anno Impe-

rij fexto.

Interregnumpoftifuit aliquotmenfium? militibus ac fenatu

Imperatoris eligendi poteftacem vltro cicroq; referentibus : tan

dcmtamcnM Cl.Tacicus, virinteger communi omnium con-

fenfu ad Impcrium euehiturSed mox a militibus fexto mcnfc in-

terimitur, eique fracerFlorianusfubfticuirur ; cuma6temis vix

diebus odtuaginta quatuor Impcrio praefuifle t , intcrfedlus a militibusfuiscelIic,M. AurelioProbov re&nomine Principipro-

bo>quioriundus eDalmaciahumililocorfed vircucemagnus pri-

mumSarmacas & Germanos compofuic: Proculum &c Bonofumaemulos Imperij profligauit: poft alia pacis opera inftituic : a bellis

facSlus alienior : quod cum animaduercerenc militcs , fuftulerunt

ipfum e medio , anno Imperij fexta. Secutus hunc eft M. Aurel.

Carus Narbonenfis,qui Numerianum &Carinum Filios in admi-

niftratione fibi adiunxit: fed ex Mefopotamia reuerfus,perijt ful-

mine,fecundoannoImperij:CarinumpofteaDioclctianusfuftu-

lit> &c Aper Numerianum. Itaque rcs ad Dioclctianum delata eft,

quifaeuusin ChriftianosfuitrTyrannus: confiderataveroadmi-

niftrationis difficultatc, Maximianum Herculeum collegam fibi

afciuit : vterquc deinde fucceffores, ille Galerium , hic Conflan-

tium Chlorum elegic, fingulisquc fuas diftribuerunc gences 8c

munera : poftDiocletianus Nicomedi», Maximianus Mediolani

Imperio

dlm.A.Cztf^o

Qujntilmfat,

CL

L,Oomit,AH''

reliantu,

An. C. 2 C$,

IZencbiafiem,

emdfta»

Interregnmn^

M. C/. Tackm.An.C. 2^ f,

^loTiama JFr.

M. AureUus

Prehus,

An,C. zyC,

M. Aurd, Ca-

rhs.

An,C,2S2,

Sumer.o^Ca-

rinusFf,

Dfocletianus,

An.C,2^^.

MaximianusHerculeus,

Conftatiuf ChLAn.C.so^.

resfimtiL

102. Narratio Compendiosa

Galerlm^

]

Maxentnm,

Mexanier*

^alens,

Ltcmtus,

ConflantlnM

Ala^nus,oAn.C. ^ p.

Laiis Confiao»

tini M.

dus,

Indffliones

Conftunt,

FilijConftan'

ttni tres.

Cottftantinus

11,

Conftans.

Conftaniitts,

AaX, ii7'

Imperio feleabdicarunt.cumrepugnaffentannisio cnmqiMa-ximianns fc conareturrcfticuere, MaffiUce per Conftantium in-

terempriiscft Conftantiusveroprincepspius&Chriftianusjde

cedcns Eboraci in Anglia , filium reliquitConftantinum anno lo.

Imperij : SedCalerius rerum magnitudine praegrauatus Seue-

rum fiuc Probum& IunioremMaximinum£biadiunxit,& huic

OrientemSc Affrica^Ti^lhconceifitltali.amrllJyriosfibireferua-'

uit. Interim fadliofimilites ehgunt Maxentium Imperatorem,i

depofitoScuero: Itcm AlexandruaainAiFrica: in Oriente Valen

tem: poftcjuosafcitusfuit etiamLiciniusvhterarumachteratQ-

;

rumextremusofor. Sed cum hic aduerfus Chrifiianos faeuiret

'

grauius, i Conftantino priorisConftantij filio mox fummoue-tur. Hic Conftantinus , cum ad Imperiumdininitus iuiTu Angeli

vocatus fuiftet resin eo geffit plurimas <5c maximas^vnde& Mi3L-

GNi nomen inuenit; Acinitioaemulos Imperijfui, Jhoftescjue

Christi deuicit: GothosfuavirtuteadpacisConditioesade-;

git:MaxentiodeturbatoItahamacRomamreftituit ; agrosmi-

htiveteranodiftribuitj&iurefucceffionisadpofterostransferri

fanxit: Byzantinmprecclaram vrbem Thraciae ( cjucd mediumtjuafi terrarumelTet,jfedem Imperij conftituit^adcoercendos fa-

cihus Orientis gcntes, quae cum loci opporiunitate facile 8c ftru-

dturaScopibuscreuiftettitavtaherafeunouaRomadicipolIet:

tamenanomineoptimi Imperatoris, Conftantinopohs, nomi-nataeft. HicprimusfuitRomanorum Principum, cjuirepudia

tis Ethnicorum erroribus,Maieftatem vni ac veri Dei ex fand:iffi-

maChriftiSeruatorisdodtrinapubhce aileruit: NicenamSyno-dum celebrauit: Indidlionestemporum loco Olympiadum infti

tuit^vtelTentfpaciumif annorumabannoCHRiSTi ji.aliaquc

multa praeclara annis triginta &: vno in Imperio Romano confti-

tuit. Poftfilij ciustres,rotideminpartesImperium<Jiuiferunt:

GalliaS)Germania5^Hifpanias,&: Britanniam. Conftantinus 1 1 fi-

bifumpfit: lllyrios Graeciam atque Itaham, Conftans: Orientem&cT?iraciamConftantiusforatus eft. lucundainter fratres& v-

tilisdiftributio: ficoncordesellepotuilTent: fedbellisatrociffi-

misinterfecomniillis,externaruiPgentiumexcurfionibusfaciIe

fucrunc

V K MCIV. H I S T O R. M V N D I. IC3

fucrunc expofici:&ipfi quoquc breui interierunt.Nam Conftan-

tinus portionelmpeTijapacrc tradita non contentus » Conftanti

fratribeIlumintulic,âb«iusexercitu,annoImpetijtertio,pro-

pe Aquileiam occifus eft. 'Conftansdum in Galliavenationibus

acalijs volqptatibus corporisindiilgcta Magnemio'ComitC3,per

ficarios obtruncatur,cumregnairecannis tredecim : Conftantfcus

dcniquefuperato Magnentioj difficili bcllo(quod fratrem Con-

;

ftanteminteremiiretJrerumquidemfummapotitus^ft,fublatis

fracribus 8c alijs Regni confortibus Daimatio ,Gallo , Magnen-

tio: fcdcom aduerfus lulianum Galli fratrem exercitum educe-

retvdnititiere cotreptus febri ardenti extincilus eft : annoaptatis

fuap 45 . fub hoc ^puritas Hcligionis Chriftianx varijs haprefibus

contaminaricoepit : & noucm Formuiae fidei inter fe diffimilesj

receiptacConftancium fecutus^ft Clûdius2ulian\is qui AJleman-

norum triginta milHa apud ArgentoraTum fudit: princeps do-

(flus&doquens, pofteaChriftianaeReligionis defertoratq^ op-

pugnatorfadlusrcognomen Apoftatae adeptuseft ; 6c multa im-

piainChriftumfcripfitdixitque : tandemaggrefius Peifas, cumcxtrema quapqueGhTiftianisa redituefret minitatus , calamitofo

exitu interijt^tr asfixuscelo, quoddum ex imisiecoris fibris euel-

ht,haufto manu CTUore,8cin actem proiecSto. exclamauit : vicifti

tandemGalilace vicilli:faturareNazarene3cc.quibusiwpijsvo-

•

cibuseinilfis,perijt, & Chriftianos omnes magno T»etu libera-

Hic : cuminiperaiJetannumvnum, menfesfeptem Milites fta-;

tim ob nominis affiaitatem Regnum detulerunt, ad louinianum»

homincm doclum , 8c Chriftianum , qui cum Perfis necefrario

magis, quim honeftetranfegit ; nonnuilalmperij RomaniparteipfisconcelTa: verumcumhic feptimoftatimmenfelmpcrij fui

decederet: Valentinianus ePannoniaoriundus abexercitulm

peratorfalutatuseft, qui fbtim Valentemfratremfibiadiunxit,^

6c Procopium alFctântem Imperium prohibuit. Huius Impe-

rio GothiThraciaexcelTeTunt". ParthieSyriaexpulfifunt: Ger-

manipacati : religio Chriftiana per celebresEcclefiacDocilorcs

propagara /annisaz fuic quanqua Valcnsmortuofratre>fcdu<n:us

ab vxorc , partes ATrianorumfequutusiit , & cum Sc)'thasatque

.

i .

° '

> ~~~ —•—-— — — — ———— — -

MagnentmTyranuuf,

Cl.lulUntis

Apuftata»

Blaj^hemu

iHUani^

lntmti4s,

lotilnfanuf,

AnX*^6^,

?aUnttwanuu

An:C,^74*

Pfocopius.

G9thi.

Vax Chriftid-

nit.

Valens Imfer,

Collega,

1C4 Narratio Compendiosa

Gratianm^

An, C. ^ fS'VAlentin, Ittn.

Alemanni cir-

ca Argentoram

tnmfufi,

jlptfonm Vot'

ta.

Theoiefim.

An, C.S7^'

E$mresff!fi4,

Honorim O*Arcadim.

An, Cj^f.

Stilica,

Redagafltif

Gah&rumRex.

Gothos tcmere aggrefTus fuiiret, incenfa domo, tandcm interijt,

anno Imperi) 14. cum primum omnes Theodofios^Theodoros&TheodatosvitaexpulilTet: edodlus vaticinio,habiturumfefuc-

celTorcm , cuius nomen inciperet a hteris Th. Val entiniano fuc-

ceffit Gratianus FiUus : iam ante viuo patre ad Imperium adhibi-

tus: vt&ValentinianusIunior, amboprincipespij,orthodoxi,

do6li)falutares, quorum ille Gracianus> Alemannos e GaUia

expullt,& circa Argentoratum fudit,virtutis& pacis amans»gra-

tusin Praeceptorcm Aufonium Poetam, quemConfulemcrea-uit, tandeminfidijs Maximi, cjuemexercitus Imperatoremele-

gerat , cxtindlus eft. Hic autem Valentinianus , fcdlatus verampietatem , H^reticoscxpuUt , Eunomianos , Photiniaaos,Mani-

chaeos: fed nodlu ftrangulatusm cubicolo . inlidijsA rbogastiAlaniinterijt. Deledtatus autem isUterarum ftudijs, adiunxitfibi

Theodofium>exHifpaniaoriundum,optimumprincipematque*

prudentiffimum: quicontraGothosmultapraecIaregeffit: Ty-

rannosMaximum,Vid:orem Eugeniumjinfurgentesmagnofuc-

ceffu cohibuit , & Imperium Romanum multis praeclaris inftitu-

tis poUticis &c Ecclefiafticis ita auxit atque confirmauit , vt prifti-

num Maieftatis fiix dccus recuperafte vidcretur, annis ilUsfe-

ptendecimj quibusipfe praefuit: portus&afylumomniumbo-norumatquepiorum : Haereticorum vcro&improborumoforaccrrimus: quiDifputationcs6cDiale(flicaspugnasinTheologia

fiaftulit: &orthodoxi SymboJi coUedtione atquefijbfcriptione

pacem Ecclefijs reftituit. Verum non multo poft illius difcef

fum, cafib us varijs vehementerlabefadatum fuit Imperium , fub

Honorio atq; Arcadio filijs.quos fucceftores reliquerar^a Tutori-

busfuis fpriuatam magisremquampublicamfpedtantibus) va-

riecircumducftis: donec mortuo Arcadio adHonoriumomnisrerumadminiftratioperuenit. TumtemporisStiiico Vandasus,

vir rei militaris peritiffimus,Redagaftum Gothorum regem in I-

J

taJiammaximiscumcopi]Svenientem,proftrauit.qi)itamenGo-

thi,refumptisviribusfubAlaricoRege, denuo fuperioresfa(5ti,

atque Romam conuerfi.eandem grauiobfidione cinxerunt Ho-norio Raucnnae defidente : StiUcone autem cum fiJio deperfidia

fufpe-

P R iC C I P. HlSTOR. MVNDL lo;

fufpedlis,& e medio fublans. Ibi Alaricus Romam ( memorabili

aftu regrelTumfimuIansJcoepit. captam deuartauit,omni(];igno-

mini«lubiecit,AnnoanatoChrifto4i4. Huius tamen collega

&cognatusAdulphus>mortuoAlarico, RexfaCtus, ccfnciliatur

Honorio:ducfta in vxorem forore eius. Cogitabat hic fublato no-

mine, Romam , appeilare Gothiam : fed barbariem fuorum con-

jfiderans, Romaninominisgloriaepotioremrationemhabendam

<:enfuit; Gothi quoque peragratis Galli]s> in Hifpania tiim confe-

dere : &c mixtis Alanis Gatbalaniae nomen dederunt. Romanis

tot tantifcjue calamitatibus ob fcelera fua,ignauiam , vecordiam-

^^ueaflfedis, plaeraequegcntes Septentrionisfuis fefelocismoue-

runt,& ftabiies fedes quaefmerunt; quas pofteri fparfim per or-

bem Terrarum hodieque occupant. Quare ijfdem Temporibus

eGermanijs, magnis copijs progrefliBurgundiones, prifcorum

SequanorumacHeduorumagros ad Rhenum vfq^ occuparunt,

quos a difperfis Burgis fiue Caftellis ita appellatos ferunc Sic

FrancialteraGermanorumpars deonerareiuosmultitudinevo

lentes RegePharamundo qui Marcomiri fuit Filius, traiedo

Rheni flumine longius ad Sequanam ( vbi Parifiorum ager ferti-

lis)confcd£re &principaruaadi, longe per GalliasfenfimRo-

manorum rebus collabentibus, regnaiunt huc vfque. Sic An<

elofaxonesHengifto& H-'rfonefratreDucihus,cum magnamanu luuenum ingrelTi Oceanum& ad lutus Brirannicum delati fe-

des in Cantio promontorio Briranniae habuerunt- acpaulatim

rerumfucceflu principatum ftabilierunt : ex illis etiam quidam

fuispulfifedibus inaduerfumGalliae littusadArmoricasciuita-

tes commigrarunt: vnde linguam acmores eorum etiamnum

retmenc. Atquejita Romanis , a Tranfalpinis auulfis , totoque Se-

ptentrioneamoto &diuerfis hinc indeprincipatibus crefcenti-

bus.mifere labefadatum fuit eorum Imperium ; ita vt tandem o-

pem atque fubfidium a Cifalpinis& alijs petere, Romani neceffc

habuerint, quibus antea toc annis imperauerant. Deccdente

Honorio &c Arcadio filius eius Thcodofius lunior(qui Perfarum

,Regi,Ifdigerdiintutelamfuerat traditusj Imperium confequi-

> tur,6c Eudociam eruditam foeminam, vxorem ducit, cumq^ domiO 2

Maricut Coth.

Rex.

RomacaftaaGothti.

Adulphm Go'

therum R^ i

Gcthi in Hijp,

Cathalania

quafi Gotha^

lama.

Burguniifones.

BuYg, Caftell.

Franci,

rharamundtti

Fr.R.

/fngtojaxones.

Hengffius CT'

HerfoBf.

Armofica,

Thecdofms Iti^

nior,

An.C.^2^.

ffdigerdes Perf

Eudocia Coih-

iuxTheo.

\\o6 Narratio Compendiosa

VaUntlmaniu

UI.

GenferimVan'

daLR.Romacapta,

AttilaHmnofh

Rex,

HHngari.

Argentfna

Attila terror

gentinm,Fla'^

helli*mDei,.

Attila yiflm

ah Aetio Va-

lentin,Duce..

Aeim inter^

feftt*!..

Lep Rom* ^pi'

feop.. mitigauit

Attilam,.

VenettA extrt^r

Rirraldt,

Cdfares yarij

mOcctdente,

Odoacer Rex

Heri*l,

AnX,47^*Arthtwtin Bri^

tan. R,

Tbeodorici*S:

Bermnfis,

forifque res ruagnasgeffiiret , & Pveligionem Chrifiianam varie

iuuilTet, anno 41 Imperij decedit> Valentinianus interim III.

ItaUamoccupat, inqua tumgraflabatur». Genfericus Vandalo-

rumKex,qui6cipfecaptamvrbe.mRomamdirrpuit, magnafque

opes ia AflSricam tranftulite Hunni etiam, gens Septentrionis ea-

demcempeftatePknnQniaSrduceAttila,IatedepopuIatifunt , &Hungaris nomeadederunt. Idem Attila^ peragratis Germanijs,.

vrbes ad Rhenumdeuaftauitcomplures, &c inhis etiam Argcnti-

nam, vrbem fortiffimam^ quamperfradtis moenijs peruiam fecit

:

&Strasburgamappel[arivoiuit, vndeciuitati illinomen manfit

in liodieraum vfque diem. Poftmodum ad alia vicinaloca pro-

fedlus., incredibili celeritate magnas admodum impteffiones fc-

cit,damnaq; horrendaintulit: ita vtterror gentium & Flabellum

D£ I diceretur. Sed hunc Aetius Romanorum dux , bellicisarti-

bus clarus , in campis Catalaunicis , concurfu adTholofam facflo,

graui certamine fuperatum,abirecoegit, ipfe A etius poft a Maxi-mo, Valentinianiiuirainteremptus. Sed Attilarecollecfiisco-

pijs, iterum peruafitltaliamy & totam vehememer conterruit,

precibus tame.nLeonisyidlus remittitur.. Veneti in AdrianL fu

nusaeftuariaprofugientes, medijsinfludlibus, ad locum etiam-

niim celebrem , qui Ri^sraltus nuncupatur, vrbem extruxerunt

ampliffimam, qua&fuis legibus firmata , ex nauigationum quoqueoportunitate, rerumcopia,&affluentiacreuit,maxime,&ho»

dieque floret. Interim varij vrbis praefefti, quiCaefaresnomi-

nabantur,Romaegra(ranturpotiuSiquamdominantur:inquibus

fuitMaximus>Auitus..Magoranus.Seuerus5AnthemiusRicimer,

OlybriuSjGlycerius Nepos,Oreftes ; donecad Auguftulum Ore-ftisFilium res redijt , quem Odoacer Rugiorum & HerulorumPrinceps, poft Rex Italiae,digmtate exuit,& Occidentem penitus

ablmperioRomanoauuIfit, Romaque vrbeiterumdirepta, in

Italia annis quindecim regnauit, anno Christi 476* Mundi444e>; FloretcircahaectemporaArthurusBritanniarumprin.

ceps , maximis rebus geftis, animi corporisque viribus clarus ; qui

rotundaemenfaeproceresconuiuas primum adhibuifTecreditur,

ne qua efletinfeffioneambitio* TheodoricusitemBernenfis, &alij

P R iE C I ?i H I S T O R. M V N D I, 07

alij celebres Heroes. In Oriente fublato iam etiamAâlentinia

no, fuccedit Valerius Martianus > iamfenex, ftrenuus alias acbcl-

licofus, quilulium ScTatianum Fratres adminiflrationi reruni

adiunxit:. cumqueannofeptimo [mperijdeceffiffet,rufficitur ei

LeoprLmusfiueMagnusexGrTaecishominibus, qui eiufdem no-

mrnis,LeonemvfiIiaenatum, fucceiroremreliquit^cumannisi/.

praefuiiTet Imperio; TumByzantium fiueConftantinopolis ^ in-

cendio maximai fui parteabfumitun Leo autenr ille lunior,pa

tri Zenoni coronam.tradiditvltr6,quam etiam annis 17 obtinuit>

tandemcrapulafopitus &viuusabvxore fepulrus: Bafilifco ta

menTyranno, qui ipfumanteiiocdeiecerarKegno, capto & in

exiliummiiro,cumvxore::vbiambofame, &fngoreperierunc

His temporibus & vrbem Romam incenfam tradunt , 6c fupra

milleducentalibrorummilliaperijlTe, maximo humani generis

incommodo autumant: Leoni ac Zenoni fuccellit Anaftafius

Dicorus feu Silentiarius , fub cuius Imperio Bulgari primum fiant

cogniti:; &flatusEccrefi3c fiLcfatisxurburentusfuit» propterEu-

tychianos»; nec Keipub. tuta conditioy propter tumultuantes

Wandalos, Gothos^^&: Vitalianum, qui in Qrie^nte feditionem

miouit. Sedcumimperairetannisz/.fulmineidlusinterijt quemfecutuseftluftinus^humilieThracialocooriundiis, fedquime-

liuS)quamrperabatur,resadminiftrauit,& in Ecclefia& in Kepublicaannis 7; &:Iuftinianum filium fororis^fucceiTorem fecit , qui

virtuteBellifarij primum^Perfas , indc Gbthorum & Wandak»-rum Reges Vitigem &: Gilimerum debellauit ,& Af&icaexpulit

:

Tbtilam vera ab vrbe Roma 6c alijsciuitatibusltariae captis, in-

cenfis , vaftatis , vario fucceiTu repulit^. Itcmque Narfetis ducis

opera&Longobardorumcopijsinftrudlus, eundem Totilamac

Teium faeuiffimos hoftes Romanl nomims cumi omnihus. copijs

deleuit-, ita vt deinceps Gothicum nomenêx omnHtaJia.^fublva^

tum:fuerit; QuobellbconfedloiLongobartisfertiliffimumrnfu-

briae agrum & vrbem Mediolanums ( quam anrea Gothi vafta

runt,plufquam joooo. hominumibioccifisj conceffit.habitan-

dum : qui ijdem viribusatcjueopibus ita creueruntj vt poftitaliae

totms dominatum cjuaefiuerint; Fufis totpopuliS) cum longc la-

i o ?

âler, MartU*

Leo h feuMa^

ConfUnttnop,.

incenfa^

An.C\473'Ztno ymuA fi'

Btofilsfim Tyr,

irfCiniiiitm Ro

AnaflafmDi^

AnX*4!)i*

luftinuiThrax;.

An, C.ji^*

luflintanus

C<efar..

An.C.f2/.BeUifarm dnx

luftin,

Gothio^Vran-

daliyi^p.

yitiges.Cili'

mer^.

Narfes,.

Tottla.

Tetm.

Longoharthi.

Clades MedigL

ftauratf^m,

Tnboiiianuiy

Doroth.o^c.

Synodus OE-

c(*m f.

H^refes dam-

natdt.

Templ. S. So'

phU Conftant.

itiftinfnlmior.

/In. C. $ 6j,

TiherinsAm»

tim*

Exarchatus in

Italia coepit,

Longinm.

Mauritit^slmf.

An. C' S 0^.

ic8 Narratio Compendiosa

Turc£ primttm

auditi.

rhocasTyr,

AnX.Co 2,

Rom. Vonttfex

VrimatHimt.

Heraclitts Imf,

An. C*Cii,

CofroesPerfR,

teque iamvidtorexifteret luftinianus ? ad munus Imperij porro

ftabiliendum ^ adiecit dodlrinam luris ciuilis , temporum calami-

tatibusgrauiterfuppreflamreamqueoperaTribonianiDororhei,

Theophili 6c aliorum in vnum Corpus collegit,& in certa volu-

mina Pandeclarum , Codicis,Inftitutionum & Nouellarumdi-

ftinxit, opereimmortalitatismemoria perfequendo Ecclefias

cjuoque fumma pietate &c cura^ conftituit , &c per Synodum OE-cumenicamy praecipuasHaerefeSjSamofetani; Arij,Neftorij,Eu- I

tychis &c fimil. damnauit : magnificis quoque ftrucfturis delecQia-j

tus^multaspaflimvrbesauxit&ornauit: inprimisConftantino-

poIinSophiae templo, quodhodieque cum admirationevifitur. !

DeceditannoChriftiy 65 redditolmperioluftinoluniori foro-j

ris fuac filio > qui fublatis tributis Perfas compofuit , atque Tiberi-

um Amicium per adoptionem fibi coniunxit? cum imperaftet

annisi2,hiccumPerfisfeliciter> dcficientibus Armenijs, fedad-

uerfus Longobartos , qui imminebant tum Italiae . minus proipe-

jrepugnauit: vndepotentiaeillorumnouuminltalia Magiftratu

oppofuit, quemExarchatumdixit: &c primum Exarchum fiue

Vicarium in Italia conftituit Longinum. Dece d :^ns luftinus poft

annumlmperij 7. Mauricio, fimul cum Perfis & Longobartis,

HunnosquoqueScScythas&Caianirm Auaium fiue Hungaro-

rumDuccmcomprimendostradidit, quem poft vigefimum Im-

perij annum> multis rebus fortiter; prudenter moderateqj gt ftisj

Phocas, per infidias vitapriuauit, vna cum vxore & liberis in

confpedlu eiufdem fublaus. Sub Mauricio, Turcarum nomenprimumfuitauditum, quoseScythiaprodeuntes, per Armeni-

am,Cappadociam, acPontumexcurrifteprimum&regna quae-

fiuiire, verifimile eft. Phocas facflus Imperator^auaritiaeaclu-

xuriicfuitdeditus, nec prouincias ImperijaBarbarorumincur-

fionibusdefendit :RomanotamenPontificiianuampatefecitad

Primatum omnium Ecclefiarum,ahas ineptus.indignus tanto fa-

ftigio. Itaque ab Heraclio& Photio facfla confpiratione poft an-

num 7. Imperij horribiliter truncatus toto corpore, fublatus

eft. Heracliuspius > fortisque Princeps recepta iSgypto , Syria ac

Hierofolyma, Perfasprofligauit, Cofroa eorum rege fuperato,

Arabum

Pr^ci?. Histor. Mvndi. 10p

Mahomefes

Tiit\orut/* DuxZT' ^lcorant

ionditor.

Arabum armis maxime ; quibus cum ftipendia folita negarentur,

Mahemetis cuiufdam ducis illorum,hominis aftutiflimi.noua at-

que malitios© ex diuerfis cultibus Rehgione conflata? fquam ho-

die Alcoranum vocant)& licentia,armis quaelibet occupandi da-

ta,breui fadtum eft:vt ipfi principatum fibi aiTeruerintj&c Arabiae,

Syriae,iEgypti,Perfarumc]; viribusaudti) totumpene orbemdi-uerfistemporibusexagitauerint , 6cadhuc exagitent hodieque,

magnacumlmperijRomani iad:uraatqueinfamia>quosvtinam

compefcat tandem altiflimus, adfui nominisgloriam> & Chri

ftianorum falutem.

Caeterum turbatae tum per orbem rcs crant omnes, diuulfo

IMeridie a Romanis.cum magna Orientis partc atque Septentrio«

nis: cuncSlis populis pro libitu agentibus quiduis, ScRomano Im-

perio non folum parere recuiantibus : fed vltro etiam illud armis

hoftilibus inuadentibus * propter potentiamfuam , quae non mo-do Saracenos in Afia tota:fed& Hifpanos in A fFrica: & in Europa

GermanoSjGallos, Britannos ItaIos>Longobarthos,itaarma.

uit; vt niiiilnon vel contralmper Romanum, vel etiamaduer-

fiisfe inuicem ipfi. auderent. Itaque Heraclio anno Imperij 30

decedente, ConftantinusFiliusficfatisafflidtumaccepitRoma-

numlmperium, verumMartinaenouercaeinfidijs, datoveneno,

paulopoftinterimitur, quaeipIacumHeracleone Filio aliquan-

diurescumtenuilTet, fcelerecognito, a Senatuignominiosere-

mota eft cum Filio ( cui nafus fuit mutilatus ; Matriautem lingua

praecifa,nevterateloquens,populumoratione flecSleret ad mi-

fericordiam )& Conftanti Imperium delatum , qui idem tamen,

cumSaracenis&Longobartis infeliciterdimicauit, cumque ex

acftionumgrauitatecrudelitatequc inSicilia odiofus fa<iluseftet,

infidijsquoquefuorumperijt, terjuentiaqua inbalneis perfufus,

annoz/.Imperij. EifiliusConftantinus^ fucceflit,quip6ft, cume Siciha redijlfet, ab enata barba Pogonati nomen confecutus eft-

Hic cum Fratribus Tiberio 6c Flauio Heracljs , Saraccnos fortiterj^n, c. f c^.

repuHt:nauibuscorum ignegracco,h e. fubaquisardenti>artifi-

cio Callinici incenfis acperditis tributa perfoluere coegitrBuIga-

ros gentem Scythicam , inMoefiam abegit ,& poft anniii7. lufti-

niano

QcnflantmmFd. Herad,

^n.C. 6^t»Martma.

Heracleones 1

Confians.

ConfidntinHS

Vogon.

Ignis Cr^citf

Cailmlei,

MO N A R R A T I O C O M P E N D I O S A

Leontius,

Tiher, Ahfm4-

rus.

An,C<f^P*PjflUpptCHS,

Arttm, An^'

JlufiuS 2.

AnX.yrf.

Theodof^.

An, C.7 i^,

Leoj. lcono'

wachaS.

An, C. 7 / /•

Conflantinut

Copronymus,

An. C.r 41,

ArtabafdM,

heo 4.

An.C,77S-Conflantmus

Porphyrog,

Ai C.7ifo.

Irene imper.

Pipinus GalR.

nianoz.filioImperiunVtradiditjCjui Arabas.6c Bulgaros impru-

demcr concitaiut,cumq; faeuitiaiua efTet moleftus fubditis,nares

amifit : vndc Rhinotmetus didusfuit. Leontij & Callinici opera

pulfus,adTrebelliumBulgarorum regemconfugit , &ab eodemreftitutus>inimicos fuos ita vltuscft : vtquoticstiafum emugeret,

toties vnum ex ijsocîderet : vindlosctiamper vrbem tra3ieret&pedibusceruiccsillorucalcaretracclamant^populojfupcrafpi-

demambulabisidoneciterurm<lcturbatuseft;6ccumImperiovi-

ta priuatus quod poft eum fufcepit Leoirtius g^tem Tifcerius Ab-fimarusdeiedum,6cnaribusdecruncatisinMonafteriuconclu-

fit,p6ftannis7lmperiumpervimdctinucrat:Hosconfecutifunt

Philippicus qui annis duobuspraefuit, nec Bulgaros a Thracia rc-

pulitjfed Ecclefiaepariter6c Politiae moleftusfuit Jnde Artemius

Anaftafius fecundus . qui Arabastcntauit : cammodus .& iuftus

Princeps>;pcrinuidiamver6detedus,inMonafterio perrjt» cui

fuccefCtTheodofiustertius dicflusAdramittenus pius&bonus,qui rerum difficultati fuccumbens, alceroftatim anno Imperium

depofutt,moniaft<;Tiumingreirus,acLconitertioifaurofiue Ico-

ncmacho celfit,ûi Saracenos abobfidioneConftantinopolisrc-

puUt,6cimaginesChrifti»Mariie Scc etempliseiecit,&tandem

poft2 4/Imperi]annumdecedens fuccelToremrcliguitConftan-

tinum Copronymtim j qui Bulgaris bellum intulit , & Artabafdu

repofitum,cumliberis>luminibuspriuauit.filioq^Lconi4 acque

impioce(fir:poftannumImperiJ5y cuiusfiliusConftantin^Por-

phyrogenicus , cum matre Irene prudentilfima atque integerri-

ma foemina Imperiura adminiftrauit annis 10, Sediamdillipata

erat Romanilmperij potentia : 'OricnsaSaracenismiiituniafili-

6lus,nihil ferepoterat amplius •• in occidenteExaTchorum capta

Rauenna. nuliaamplius eratautoritas îamcjueLongobatti to-

tius lcaliac dominatu erant potituri. Ncc minus Pontifices Ro-mani incerea rem fecerunt, 6cfi<5ta donationeConftaTitiniMa-

gnipatrimonium EccJefiac mirifice auxerunt. Cum autem vi-

dereirt quaea Birbaris fibiimminerent difcrimina, euox:arunt

Cila]pinosprincipes,c]uorumiammagnaeTatpotentia Regna-

bat autem tiim anudfrancos 6c Germanos f*^pinus/Caroh Mar-

tcJli

P R -« C I P. H I S T O R. M r N D I. 111

CAROLViMagnus,

Adrian, Vont,

Max.Defiderius

Longohart, R^Rolandus Ma»gnus.

telli filius»qui Longobartos Italiampremcmes pacem facere coe^

git, &c regnum ftabiliuit. Huius deinde Filius Carolus , ex rerumgeftarumamplitudine, Magniiiomenconfecutus,rebus domicompofitis^petente Adriano Pontificc , cumingentibus copijs in

Italiam venit. Is Defiderium,Longobartorum regem, in deditio-

nem accepit: Infubriam praefedlis adminiftrandam tradidit, mul-tacjj egregiaperRolandum fororis filium , animi corporis(j[5 viri-

buspraeftantem.efFecit : quae poftea multis fabulis fuerunt inuo-

lura;6c apud Germanos retenta. Nec minus in Germanijs aduer-

fus Saxonas& eorum ducem "Wittekindum , expeditionibus 24.

faciiisjbellageflit: Itemq5ContraBauaros& eorumducem Taffil-

lonemi gentesq^ confocderatas SorauoSjHunnos &*Auares duxit

:

deinde in Gallijs aduerfus Aguitanos & Vafcones ; in Hifpanijs

contraSaracenos:inSeptentrione contra varias gentesresprse-

claras geffit;Italiampacauit^6c tandem communi conienfu& ac-

clamatione , omnium Ordinum , Imperij Romani decus accepit,

& Auguftusnominatus eft Annoanato Chrifto octingentcfimo.

QuodImperitimdigniffimegeffitannisi4 pertotumprope Oc-

cidentem Germaniam maximeGalliam,& Italiam.Ecclcfias pijs

& orthodoxis Miaiftrisconftituens:SchoIas liugxiarum iScartium

erigens,cumprimisParifienfem Academia :Collegiaplurimadi- J ^cademh Va

tans atq^ exornans^priwatim denique liberalitate ac munificentia rtfienfis,

fua omnes fuftentans.ac licet mul ta quandocj; interucnerint mala

atq^ incommoda.tame fortitudinefua, fapientia, moderatione a-

nimi>huraanitate,liberalitate,pietateinprimis,8cretinuitdigni-

tatelmperij , &adpofterosGermanosnunqua intermorituracu

eloriatranfmifit Orientis ftatu nomine tenustum adhuc tenebat

Irencquam milTam afilioin exiliu ciues rcuocarunt. Nicephorus

illa depulfa&omnipofteritatc Conftantini Copronymi fublata

auare& crudeliter res adminiftratannis 5^ fed Bulgaris impreffio-

nem facicntibus cufuisopprimitur,& occiditur a Monacho : cui

fucceffit fihus Fl Stauratius: fed moxa Michaele Curopalate fub-

mouetur,quiBuIgarisanno2.ceffit,&infoIitudinemabijt. Leo

Armenius fecutus,comparata de Bulgaris vidloriaun rerum tran-

quillitatecrudelisfuic: ideo aMichaeleBalboperinfidiasanno

Ntcephorus.

AnX.Soi.

IL Stauratms.

AnXSti,Mkh. Curtpa-

lates, AXSii^Leo Armenius.

AnX.S/S'

lll Narkatiu Compendiosa

Mkh. Balbus.

Atf C>8 zo^

TJjeophitns,

An, CtS 2p.

Mtchael ^^

An,C.S^2,Theodora Imp.

BafiUus Ma-cedo,

An.C.ga?'

SaraQtnif Twr-

Leo rhilofi-

fhus»

AnX.SSC.

Mexamifr,

ConflantmmS.

An. C f>o!),

AndronkurS ty

rann:'St>

Ron/anus lun.

AnX. ^/^.

JiJirephorus

rhocoA,

An.C> pdj.

Imperij odlauo i fublatus eft. HicMichael, ThomamTyranni-demappetentem compreffit, &:noucmannisImperiumtenuit,

SaracenisinterimCretamInfulamoccupantibus,quibuscumFi-

lius huiusTheophilus, minus feiiciter dimicauit j Sc cum praefu-

iiTetannis ly Michachfihocellit quimatremTheodoramlmperij confortem concludt, ipfe focordia &c largitionibus res impru-

dentertenuit, annis 14« donec a Bafiiio Macedone collegafuit

fubmotus, quipotituslmperio) inCreta cumSaracenisdimica-

uit. Saraceni ex Aflfrica tum progreffi , Itaha peruafta ta in Dalmaciamvfcjuelatiffimeexcurrerunti&TurcasdifperfoshifceTem-

poribuscollegerunt, fibimercenarioshabuerunr, eorumqueo-peraBibyloni*osacIndosfubegerunt. Poft cum his ipfis Turcis

focietatem. per Mahometanamreligionem imeruntSaraceni, St

coniun<ftisarmisexteraregnamagnofuccefrupetiuerunt: Sara-

cenis quidem iEgyptum Sc magnam Afi^c partem tenentibus ; hi&

veroTurcis inEuropamnoflramirruenribus; quammutuisdiffidijs laceratam ,fu3epotentiaepoAfubijcere haudquaqiaamfuic

diflScile Ba-filiustamenMacedocumimperairetannis 17 tribus

filijsreiiquitImperiumOrientis>e quihus Leophilofophusfa

ftrorum peritus> vt&pater) a Turcis aduerfusBuJgaroshabuic

auxilia , cum Saracenis quoque bono fucceifu conflixit , cumqueprapfuiflretannis|p7 fratri Alexandrolmperiumrehquir, qui res>^

praefc<ilis , nuUo delecHar ,adhibitis , eum relinqucret gubernan-

drs: luxu &ignauiamaluitdiffluere. Ideoqueanno z exrupta

vena 5c fanguine per nares pudendaque cffluente extindlus Con^ilantino rehquit imperium » quiliterarum pariter Sc rei miliraris

ftudiofiis oppreffir AndronicumTyrannidisinuaforem. & Bul-

garisreftitir^ cumqueanno 55; grauiseiforetadminiflratio afci-

uitfibiRumanum Lecapenum, qui Impcrium cum filijs Bifilie

&Conftanfinoinuafit ; fedfublatishis fihoLeonibRomanoidvcraderecoac^useft hicannis 17. tenuicillud: SaracenosCreramoccupances ScTurcasper Afiam excnrrentescohibuic, n>atreni

veroacquefororesindignetradtauit : cuifucccdcnsNicephurusPhocas cum ijrdem Saracenis varie in Sicihaj ngnauit &c cu per

AfiamlongiuseoDfequeretur,Antiochiamrecepu.exolusamem

fuis^

V K M GIK H I S T O R. M V N D 1. mfuispoftâ, propterauaritiam.&focordiam, a lohann^Zimifce

i4icerimitur,poft fextum Imperij annum , qui adeptus Imperium,collegas fibi adiunxit Bafiiium 8c Conftantinum ; Rhioxolanos

;genremScythiae,<:aptoregeeorum,aBulgariarepulit: reuerfus

£yzantium,V€neno toliitur3& collegisOrientis Imperium reJin-

<juit,(juiilludtcnueruutvfqueadannum Christi, iozS. te-

aue quidem.concifum 6c varijs fortunae fludlibus agitatum.

In Occidente autcm Carolo Magno Acjuiigrani defundloXuc-

ceflicLudouicusFilius, cuiexmorumprobitatePij nomendatueft. Hic legatos multarum gentium excepit, 8c padlacum Graecis

foedera > Leone Imperium obtinente , confirmauit , cumcjue iam

Moguntiaemorituruseffct, tribusfilijs ampliflGmum Imperiumtotidem in partes diuifit, cum prxfuiflet anuis z6 Maximo nimi*

rum na t u Lothario>dedit Imperij munus,ItaIiam,Narbonenfem,

Galliam& Lotharingiam, quaeabeodcmnomcnobtinuifTe cre-

ditur. Ludouico autem II populos Germaniae vltra Rhenumpofitosconcellit; GaroloCaluo natuminimointeriedias terras,

adfl[umenMofam& Galliarummaximampartemattribuit Sed

nequehaecdiftributiofatisfclixerat, etenim fulcitata inter Fra-

^ tres difcordia, infeftis armis apud FontanaicuminGalhjscon-

currerunt, viribusautemdebilitatis.vtrincjuepofteareconcilia-

tifunt, Lotharius poft ingentemdimicationemcum Fratribus,

incûaplus cjuamcentummilliahominum occubuerunt,priua-

tam vitamagensinBrumicnfiMonafterio anno Imperij ly. Lu-

douicofiliolmperiumtradidit, qui Saracenos fortiter ab Italia

repulit, &c annis 15? Imperium tenuic. Carolus inde Caluus, a

lohanne Iôntifice, creatus eft Imperator: quemfilijLudouici

GermaniciadAndernacumbellogefto,fuperarunt,annoImpe-

ri j 2. quo eriam ,veneno dato a Sedechia Medico &c ludaeo fubla

tus elT: Pontifex eiufdem Caroli filium , Ludouicum Balbum pri

ma jctate Imperatorem facit: fedmortuo hoc inmagna rerum

difficultate, Carclus Craflus Ludouici Germanicifiliusfuffici-

tur quiSaracenosmagna virtuteprofligauit, & Normannos a

Galliarum populatione continuit praelijs commiflSs : pacemq; cu

illis fecit, ea lege: vt Chriftianam fidem fufciperent : data infupcr

P 2

ôhamesZU

^n, Cj^ d^.

ludcmctit

PfUS,

An C,<f//.

LudeuiciJtJ^ri-

hutio \wperij,

Lotharingta a

Lotharieiiâ»

Lotharius CaT.

AniCS ô»

LudouicHS l /.

AnXJsS*CarolnsCaluus,

An, C. S/f.

Sedechia4 Tud.

Ludouicus Bal'

bus.

An.C.877^CarolwCraJftiS

An,C,87p.


Armlphui.

An.CSS/.

CUdes Norma^

noTu^m, looooo.

Berengarlut^

Giiido Spolet,

Dux.

Itahaablmpe*

rio amlfa.

Carolui SimpL

Gal.R.

Ludoukusjf.

An.C.ipsfc

SttrpU Cdroli"

n£ defeSlio in

Franconia.

Conradi*s Sali*

qum.

An.C.ptz.

I.ex SaliqMmFend.

Henrtciii f. aU'

cefjs Saxo.

An. C»^2o,

filia Lotharij vna cumFrifia» Godefrido duce Normannorum,tandemque tota Normandia concclTa. Depofitus autem a Proce-

ribuSj&adfummampaupertatemredacflus anno Imperij nono,

fuccefTorem reliquit Arnolphum fratris filium , qui Morauos eft

adortuSj&NormannosaRheniripisprohibuit: ingenti pugna

commilTaj in quaNormannorum centum milUa perijlTe fcribun-

tur. iEmulos habetImperij Berengarium e Longobardorum Re

-

gum ftirpe in Galha togata : &c Guidonem Spoletanum Ducem in

Italia»quorum potentia demum ItaUa ab Imperio auulfa eft. Pro-

fugitadhunc Carolus SimpIexGaUiaeRexLud. Balbi Filius, ab

Ochonc Andegauenfipreffus, qui tutorio nomine GaUiam gu-

bernauit : tandem Itaiiac pacandae caulTaRomamreuerfus, & a

Pontifice Formofo coronatus> ex pharmaco decedens anno 12.

Imperij , reliquit iUud Ludouico 4. fiUo Hiccum Vngaris.Ba-

uariam vaftantibus apud Auguftam Vindelicorum infeliciter

conflixit:ItaIiamquoque Lombardiam,Saxoniam,&Thuringi-

amviditaiflidtam : &BerengariorumTyrannidemexpertuseft:

tandemannolmperiju.cxtindtus inhocdefecitftirpsCaroUM.

in Franconia, cumimperairet annis 1 1 2. Huic fucceflSt Conra-

dus,cognomento Saliquus^ quod elTet e Saiiorum, h. e Francoru,

qui ad Salem amnem imperabant natus : vnde etiam Lex Saliqua

in lib Feud. contra Mulierum fiicceflfionem nomen inuenit.

Princeps ftrenuus^animo& corpore valens , qui aduerfariosfiios

Scaemulos ArnuIphumBauariae Regem: Burckhardum Sucuiae

Ducem,virtute confilioque fregit &c oppreflSt:Pannonas quoquefibi oppofitos profligauit.ac poftannum feptimum Imperij,Hen-

ricumprimum Aucupem Othonis Saxoniae Ducis Filium,fuccef-

forem fecit auxilio Procerum Germanix: eo quod ante Otho ille

adfedeiatum Imperiura, ad Conradum tranftuliflet, eiquc per

Ebcrhardum fratrem infignia Impcrij mififlTet, Hic princeps cumeflctroborecorporis,animimagnitudine,pietate,modcratione,

confiUoquepraeftans, Arnulphum Bauariae ducemcompcfcuit;Vngaros adMerfpergum memorabili praelio deuicit;clamante e-

ius exercitu Kvejti \Kir\(7ov Kven i^(n^v: debellauit Dalmatas ,Bohe-

mos.Normannos,Danos»Obotritos: Brandeburgum Heneto-

rumI

PR-«CI?. HlSTOR. M V N D I, 115

rum vrbem expugnauit,& ibiMarchionem collocauic: (juemad-

modumetiaminMifniaatq; Lufatia aduerfusBohemosxSt Slef

uicicontraDanos,Marchiones.ceuDucesacTutoreshmitancos,

conftituit: multos exBarbaris ad fidemChriftianamconuertit:

fpolia hoftium ad pios vfus Ecclefiarum.Scholarum & pauperumdertinauit: vndepater Patriae didlus: tandem mortuusacfepuLtusQuedUnburgimultisrebuspraeclaregeftis perannoso<itode-

cim, tradidit Imperium FiUo Othoni, primohuius nominisex

Germanis, Hiccaronamaflecutus,aduerfarios habuicEberhar-

dum PalatinumDucemj ScGifelbertumLotharingiae Principe:

quiquodellentpofteri CarohM.& Francorum, fibi Imperiumdeberi putabant: cum his multi fefe coniunxerut Epifcopi, &c ipfe

HenricusfraterOtlionis, vteum dignitate Imperiah exuerentr

fed in extremo conflicftujCum Eberhardus Palac occubuiflet: Gi-

felbiertusfugiens in Rheno efiet fubmerfus , Henricus frater fc

dedidit Ochoni ,& ab eo Bauariae Ducatum confecutus eft : Epi-

fcopi monafterijsincIufi>partim puniti, partim in gratiam rece-

pti func. Parem exitum habuit (juoque altera confpiratio Lu-

doiphi Filij, cum Friderico Moguntino, Conrado Lotharin-

go &c. q[UOS omnes deuicflos veniam fupplices petere coegit.

: Poftm ulta aha , varia &c pericutola bella geffic Ocho , concra Vn-

garos quospenitusBauariaexpuht: concraSaracenosinCalabria

& Apulia : concraBerengariuminlcalia, quem fradum caiudem

cepit , & Bambcrgam relegauic t. rebeltes aucem ciuesRomx ob-

fedic&LeonemPontiffcemreftituic Adclbertum quoqucBe-rengarijfitiumresnouasinltaliamolientem, expulit inde & fe-

ditiofos coniuratosqne fupplicijs affecit : Rauennam Pontifici

donauic:NicephoriConftantinopolitani Impcr.Legatos audiuit^

pacemcum eo fecit , Thcophania priuigna filio Othonis defpon-

fata : Ecclefias& Epifcopatus comptures condidit: & in his Bran-

deburgenfem,Hauetburgenfem, Mifnenfem, Cizenfem>Magde-

burgenfem, eiq; primatuminomnes Ecclefias perGermaniamtribuit, vrbeMagdeburgamuItis Priuilegijsdotata, vbi&fcput-

tus eft, poftquamannis ?^. geflitlmperium. HuicfucccffitFi-

liusOthoi. qui &ipfeHenricum'BauarumrebetIantemhabuit,

P i

CP/?< Patevpa-

Oihy L Jine ^

MugnH*»

^*i,,C. j) ^ (j,

/Smtih Oihonk

Vrdia^

ViftorU.

Vietas Othonit.

Morf,

Otho IL \

AnX*S7h

Bella.

Calamit44,

116 NaRRATIO COMPENDIOSA

Otho 1 f . Palli'

(ia mors Sara-

ienorifm.

eiul<j3DucatumOthoniSueui?ducitradidit:Bohemostumultu

antes compreffic: Patauium vrbem vna cum Frifingenfi Epiicopo

ccpit,LotharingiamCaroIoLotharijfratritradidit: a Lothario

I

clade affedlus, Gaiham cum exercicu inuicem vaftauit. In Itaha

Hetruriam &c Calabriam volens recuperare cum Gracis &c Sara-

cenis dimicare coadlus efl: : quo in praelio defertus a Romauis&Beneuentanis> fugiens a Nautis com prehenfus eft , &: parua pccu-

niajCumeiretignotusîterumdimiiTus^copiasceleritercomraxit,

quantaspotuitj&repetenspr^humjSaracenosadiriternccionem

vfc}5 delcuit.didlus ex hoc PallidaMors Saracenorum.mor-

tuus Romae anno Imperij 10 5c in tcmplo S. Petri fepultus.

InOrienteTurcaererumfucceftuconfirmati grauius afflixe-

Sitcc^jpts Tur runtlmperium, cjuamantea : hisduocolIegaefratresBafiIius&

^^j^/7„^^ ^^'î

Conftantinus fortiter fefe oppofuerunt, fed domefticis malis

jlantmus impp. \

multum impeditifuerunt : maximelohanneZimifceinlmêri-Ortent,

AnX,J?C^,um {Q(t intrudente. Vnde Bafilius profedus eft inBulgaros> ijiûe

fupcratis, regionem eam totam principatui Orientis adiccit tan-

demquedeceilit.cumlmperiumannisjo. cumfratreConftanti-

no tenuiftet, qui anno tertio poft ad gubernationem ineptus, vt-

potcomniacommittenspraefedis & adminiftris, tandem ceflTit

Romano Argyropylo. Hic du(fla in vxorem Zoe filia Conftanti-

ni cumSaracenisinfeliciterpugnauit, p6ftauaritia& ignauiaefe

dedens,ciufdem Zoes infidijs fublatuseft>annoImperiJ5. Eius

adulter xMichael Paphlago Barbaruspailiscum iÊgyptiorum re-

geinducijS,annisfeptemimperiumtenuit : poft Zoeinadoptio-

nem Michaelem Calaphatem,auarum &c crudelem hominem le-

cepit> quiZoen in exilium mifit: fedciups eandem reuocantes,

Michaeiemoculispriuarunt, Zoes &fororis Theodorae Impe-

riocontenti, haecConftantinum Monomachumlmperatoremelfe voluit ; hominem eftoeminatum , qui etiam leditionibus do-mefticis exagitatus, tandem anno duodecimo Imperij oculis

priuatur, quotemporeTurcae per Afiamlongelatequeexcurre-

runt. Theodora deinceps, mortua Zoe, Imperium aliquandiu

geflSt, adiundlofibiMichacIeStratiotico, quifenex deiecSuseil

T.y]\ Sta7.^^ iniperio. Poft apud Qrientales in exiftimatione erat Ifaaccius

Comnenus.j

ConftarUinusp,

Romanus Ar-

gyrii-i yd Af'

^yyopyluf,

Zae Imperatr,

Mtihasi Paph'

Ugc.

M'ihad Cala-

^hutes.

Conflantinus

Moaomathui,

Theodora Im'

t^mtrtx.

Mtchael Stra

tivt

rat

P R ^ C I P. H 1 s r O R.. M V N D I. 117

Comnenus, cuius virrutG videbatur principatus ilfe reparari po-

tuifTe: nificircit^r annumtercium expo^nitudinefadlorumin-

greirusMonafteriumConftaiitinoDucaf, confenfu Senatus atg;

populi ConftantinopolitaniJmperium rradidilTet.&hic fane res

domiforisq;componerefategit,annisreptem:necaftudjjslitera-

rum alienusfuitreius vxor Eudocia iimul cum filijs Michacle An-

dronico Sc Conftantino fuccedcns , rebus laborantibus , in focie-

tatemadminiftrationis&coniugijjfibiadiunxitRomanum Dio-

genem^ qui a Turcis captus , fadla pace , € um muneribus rem itti-

tur. Interim Michael Parapinaceus Conftantini Duc« fihus &c

PfeUi djfcipuIuSjadmilTus eftad Imperium, &c cum Romanus co

nareturfelereftituere, ocuhspriuarus eft. Larjguefcenteautem

ignauia Michaele ifto? poft fexrum eius Imperij annum , Nice-

phorusBotoniatesfucceffit,c],u;oitidemannoterriopuifo.AIexi-

usComnenusreceptuseft,qui varijsrebusannis zy geftis extru-

itisOrphinotraphio&Mufxo randem Imperium tradidicfiho

CaloioannijCjui fic fatis feh X Scy rhas>Turcas.Verfasq^ deuicit.

in Occidente, ImperioRomano|amadGermanostranblato.

Ofho 1 1 1. Imperator falutatnr (quiBrunonem patruum fuum di-

^umpofteaGregorium V Pontificemcreauitr aducrfarioseius

loannem Pontificem& Crefccntium confulem compreffit » fup-

phcioque affecit : ac vt in creando Imperatore^fohtas controuer-

fiasradicitustolleret, conftituit graui confiliopcrGermaniam,

Septemuirarus dignitatem, Anno a Criflo natoj>p(5. vtalijvo-

lunt, An. Chr. i o o © in qua tres eollocauit Antiftites, Mogunti-

nenfem> Colonienfem, Treuirenfem , & quatuor Imperij procc-

res DucemBohemiae( quvpoftfadluseftRex^ Comitem Palati-

num DucemSaxonia?,6c MarchionemBrandeburgicum.Quibus

rebus . vt 8c alijs praeclare geftist& cum admiratione ; ita vt ob id>

vulgodiceretur MirabihaMundi.annoip.Imperij deceditneca-

tusveneno,aifibreinchirothecisfadlo,quaseiCrefcentijrvidua

.miferat, cadaucre Aqui^rani: iateftinis vero Auguft^humatis

A C. T o o t Huius Ot honis temporibusHugo Capctus in Gallia

i.regnuiir: & BeroIdu^SaxocummagnocomitatuexcedensGer-

mania Bofonemad Arciate regnantem adiuuitmagna virtute, &Moriatia

;Ijkacit99 Com-

nentif.

ConjlamliitU

Eudocta Irrfe"

ratrix.

gcnes,

Michjel Para-

Hicei^horus Bo'^

i<,niatei.

IAlcximCom-

nentis.

Calctoannes

Comnen.

Othu 1 1 r. Im^^

An.C' $S ^.

Septemuiratm

Jnftitutio.

dn,C*i000r

Otho mirabilia

Mmdi.

HMgo Cafetm,

SahaudU.

HenricHi I f.

Imp,

5L CuntgmdUcajluof mtra-

<uloprobato.

Benrkt^ Imp.a

calcido dtuim-'

f»f liberatus,

miltgii Car.

pentartj F. Ar-

cJ?iep'fccp. Mo-gt*nttn£.

Conradus J /.

AnX*l0 2 jf*

ii8 Narratio Compendiosa

ComeiBaho ie

Ahenjperg ^2,

fiUos hatitbo'

namaddtixit.

Morianavalledonatus.Sufiosaffinitatisiurefibiproximeadlun-

xit, cuius fiicceflores deinde Alpibus intermedijs> vcrinque Allo-

brogum atque Subalpinarum gentium terras latiifime polTede-

runtjrebusvariofijcccfTugeftis: &tutomontiumtranfitu prae-

ftito, vniuerfaeprouinciaenomenSabaudiaeimpofiierunt, Caete

riim communibus Eiedoratus aufpicijs eligitur RomanorumImperator, Henricusfecundus Bauariaeduxj cognomento San-

(n:us,&: Claudus, quiBohemos &c Vandaloscoliibuit •• Saracenos

ab Italia deturbauit : Lotharingiam & Flandriam recepit Panno-

nias Chriftiana rehgione imbuit : ex eo Hungarorum Apeftolus

didlus. Inlcalia aduerfarium habuit Ardoinum Regem, cjuem

difficulter tandem deuicit in agro Mediolanenfi : in Germania

Henricum Auftriae ducem^guem itidem compefcuit:in BohemiaBoleslaum,qi]emfubegit,vnaciimvi^inaPolonia: Epifcopatus

multosperGermaniaminftituit,inprimislambergenfem,eiquc

PrincipesGermaniae&ElecftoresImperij Feudales, & quodam-modo Vafallosfecit. Coniugemhabuitcaftiflimam,S. Ciinigun-

dam quae in fufpicionem adulterij veniens inJonfpecftumulto-

rumteftium, vomerescandentespedibusabfq^omnidetrimen-

to calcauit,&caftimoniamfuamadmirabilifpe<ftacuIo compro-bauit, quam Imperator etiami moriens rcftituit fuis virginem.

calculidoloreinfomnisliberatus dicitur a S. Benediilo, exedocalculo, Scvulnerefubitoconfolidato. fubhoc vixitMoguntiae

Archiepifcopus WilHgis Carpentarij filius,aui rotas duas clypeo

Moguntinae Ecclefiae inferuit : & thalamo fuo grandiufculis lite-

ris infcripfitrrecordare vnde veneris, Sublato Hcnrico 2,.& Bam-bergaefepulto : fucceflitEle<StorumfufFragijs &iudicioHenriciSandti Conradus fecundus, quem quidam etiam vocant Sali-

<juum, quodelTet ex gente FrancicaadSalamdeprofapiaCaroli

M. HicinGermaniaaemuIoshabuitCunonemBauarum: inlta-

liaMedioIanenfemEpifcopum, <|uostamenomnes fregit, &c in

Italiam profexftus, Mediolani ac Romae •oronatus eft in Germa-niamreuerfuscumturbaraplaeraqueofFenderet, conuentum e-

gitRatisbonae in quo Comes BabodeAbenfperg. cumtriginta

duobus fiUjs comparuit ( tot enim habebat viuctes,vna cum fiiia-

busodo^

P R iE C I ?. H I S T O R. M V N D I. U^

bus odlo ) non fine fpec3:aculo quodam fingulari. Stephanum de-

inde Vngariae Regem,bellum ob Bauariam mouentem,repreffit

:

BurgundiamaRege Rhudolpho pro filio Hcnricoaccepit &c Im-

perio adiecit: Othonem vero Celticae Comitem inde depulit»

Lombardos quoque rebellantesalicjuoties compefcuit : Sclauos

Sc Vngaros perdomuit , tandemRepublica& Ecclefijs bene con-

ftitutis prope Traieilum mortuus»Spiraehumatus eft, vt& Gifela

ivxor,&fiIius,nepos atquepTonepos,eius: vndeeftinfcriptio,

=<juae adhuc Spirae legitur ; filtm hh, Pmer hUy Aum hu , Prommtacet t/ihi:. Decedens autem anno Imperij 15. fuccefibrcm reli-

quit, Henricum III. cognomento Nigrum a principibus Eledlo-

ribuslmperatoremdefignatum, de quofabulafertur,quafifili.

usfueritculufdamComitisde Kalaw, cuiusvxor ipfum in foli-

.

tudineacfyluapepererit, 5cqui, licetexpofitus varijfqueperi-

culisobiecnius, tamendiuinitmpoftealmperiumfitconfecutus,

&GenerHenricifa<flus. Hic Bohemos tributapenderecoegit:

Petrum Vngariae Regem contra Abam Tyrannum defendit ac re-

fticuit armis : Godefridum Lotharingum &c Balduinum Flandriae

ComiremTebelIantescohercuit:exitiaIe<IilIidiumtriumPonti-

ficumfiiftulit 1 Sc nouum PapamSuidgenfmBambergeniem Epi-

fcopuminfedePontificiacollocauit, vetera lura Imperatorum

in elecSlione &c confirmatione Pontificis , poft Carolum M. &c O-thoneml.recuperauititandemBurdfeldiaeoppidoSaxoniaegran.

di panis portiuncula fufFocatus,vel,vt alij putant)dolore,quem ex

clade aSclauisillata LufacijSracceperat confe(5lus,obijt: cum pri-

usHenricum IV. Fil ImperatoremdefignalTct adhuc infantem

anno Imperij fui decimo feptimo- Hic a Conrado Sueuo , Anno-ne Archiepifcopo Colonienfe OchoneBiuaroSc Ecberto Comi-tetutoribuseducatus.AgnetematreresImperijfeliciterinterim

gerente^adlmperijfaftigiumadmilTuseft, coronam Aquifgrani

impetrauit, eamque vrbem caput concrouerfijs Imperij fedandis

conftituit. Habitis conuentibus Balduinuni &c Gothofredumduces in gratiam rccepit.RhudoIphum Comitem in Rhinfelden

pofthabicoBertholdoZaringiaeduci«Sueuorumfecitducem,non

iine magnodiilidio : Andream Vngariae Regem contra fratrem

Resgefli

SepuUtfr^,

Henricm 111,

Ntgerlrnjf,

An.C, 1 ^p,

iResgeJlx,

Exituf.

Henricus IKAn» C, iof^,

Aquijgramm

Imper. ctuittu»

Bes eim z^fl^*

KudolphusAn-

120 NARRATiO COMPENDIOSA

PirUuU.

ExtM,

Henricus IIH.

6j,br£ltacom-

mtfit,

Godeftd, Bul

Itonûs Loth,

Rex Htnofifly-

morum,

An,C*ios^ff,

Henricus V,

Imfu

^n.Ci 107*

\nfvrtHmaam,

BeUa.

Exitus.

Belum defendit : cu tônrihcibus Romanis varia certamina fubijt;

bellum noxium & periculofum inter!Boleslaum Poloniae Re-

gem &c Vratislaum Bohemiae ducem diremit : cumSaxonibus

bellum geffit .• ab ijfdem accufatus apud Pontificem > excommu-nicatus 8c in locum eius fuffedus fuit Pxudolphus Sueuus .- cxii Pa-

pa Gregor. 7. coronam mifit cum hac infcriptione : Petra êdtt

Petra: fetfHs D*adema "^dolpho : vnde ingentia certamina^funt

orta: donec Rhodolphus ahquot praelijsfradlus,dexteramma-

num a Godefrido Bullionaeo fibi praecifam . tandemq^ vitam cummagnapoenitudineamifit quibusmalisacceiTerunt&aliajHer-

manni fcilicet Luzelburgenfisin Imperio aemulatio eoque depo-

fito EcbertiThuringiaeMarchionisrebeIIio:tandemFiIijHenri-

ci V.aduerfus Patrem nefaria confpiratio, a Pontifice (Sc eius alTc-

cIisconftru<ila, cjuasomnescalamitatesinnumeras prope.annis

jo. exantlatas , excepit Imperatoris extrema paupertas , cuftodia,

Mors,& fepulturae denegario per totum quinquennium, quo ca^

dauereiusSpiraeftetitinfarcophagoIapideoextratemplum cumprincepsfueritveremagnanimus,liberalis^pius,conftans,labow

riofuSjin bcllis feIix:vtpote qui bis& fexagies cum hoftibus con-

flixitjfupraM Marcell3ra 6c luIiumCaefaremrdomiautemintcr

fuos, ob fraudes Pontificum&Clericorum infeliciflSmus. Sul>

huiusImperioGothofredusBuIlionaeus»maximascopiasaduer-

fus Saracenos &c Turcas,in Palaeftinam deduxit, &c recepta Hiero-

folymahoftesilloslateprofligauit, regnumcjj ibidem conftituir,

memorabili ad omnem poftcritatem exemplo; vnde&Heroi-bus orbis annumeratus eft. Poft Henricum quartum , fucccllit fi-

lius eius Henricus V. qui impietatis aduerfus Patrem poenas dedic

PontificibusRomanis&alijsrebellibus quibusadhafferat Namab his excommunicatusi & ab omni lure Eledlionis &c confirma

tionis Pontificis Rom. Clerique deiedus , varijs bellis implicatus

fuit : inprimis Saxonico, in quo 45000 hominum vtrinque ceci-

diire creduntur : & Poloniccinquoetiamfuitinfelix: tandemmorr«usTraiedlifincliberis,&fepultusSpirae; reli<5lo Imperio

Romano in magna perturbatione, a Pontificibus Romanis > 6c a-

lijs rcbellibus conflata*

Ncc

P R ;iE C I P. H I S T O R. M V N D I. 111

Necminiis res in Oriente, temporibus illis crant confuiac 6c

periculorumplenacob domefticas feditiones iftorumPrincipu:

& ob perpetuas Turcarum incurfioncs : aduerfus quos dimicauit

Caloioannes, cui decedenti anno z/. fucceflit filius, EmanuelComnenusTryphon, qui iniquior fuit Conradi Imperatoris &Ludouici Francorum Regisexplditionibus, contra communeshoftes Chriftiani nominis fufceptis. Vnde commotus Rogerius

SiciUaeRex, omnem tumoramCracciae &Thraciac latepopula-

tuseft. Emanueltamen cum Turcisdimicans, venit in pericu-

lum , Scpoftannos jS.Alexio Comneno filioadminiftrationem

renq.uit : fedhuncpolT: annumtertium AndronicusComnenusfuftuUt,&: eundem poftbiennium, IfaaciusAngelus, nihiltale

fperanccm,ignominiosedeiecit: hicCyprumreciperetentauit

Sc^alachos aggreftus eft, fed minus profpere • Fridericwm quo-

que iEnobarbum , cum exercitu in Sy riam con tendentem hono-

rifice admodum excepit quae molefte ferens Alexius frater, ocu

liseumpriuauit. IndeAlexius luniorifaaci Filius ad Itnperium

fubuesftas eft. S cd hunc homo ignobiiis Murziphilus interfecit,

ideoquedeeofumptumfupplicium in his domefticiscaedibus

& Orientistumultibus.munus iftiuslmperij Conftantinopolita-

aiquindecimuirumfuifragijs, committitur, BalduinoFlandriae

ic HannoniaeComitijviroadmodumpra^ftanti quibreuiomnia

aaiiira ad Hadrianopolin vfque recepit^ a Scythib tamen vicflus&captusmiferabiliterinterijt. cuifuccedensfraterHenricus,affi-

nitateiun(5lusWaIachis,amicitiamilIamconfirmauit 6cannisn.

Imperium retinuitj cum alij impcrarent etiam NiceaeiLafcaris ni-

mirum annis i8 &poftIoharines Ducas annis ^j. Conftantino-

politamenmanfitgenerHenrici, PetrusAntifiodorenfis>quem

quinto anno Impenj Theodorus Lafcaris circumuenit. Interim

ByzantiumproficifciturRobertus Petrifilius; fed annofeptimo

in Achaiamorbointerijt. Huiusfilius Balduinus fecundusnon-

dumlmperiomaturus, lohannemBrcnniumadiutoremhabuit:

fed cum is foras adBoiphorum copias educeret, interimMichacl

Palaeologus Graecus vrbem proditione recepit , &c Imperiumoc-

cupauit; cum interim quoque enatum elfettertiuminOriente

Caloloannes,

EmantulCom-

nemu

Rogerhs[ Sici'

lU Rex,

Mextus Com,

jindronicus»

Ifaacius Ange*

IptS,

Mexius Sen.

Mextus lunior*

Mur^philus,

Baldumus

Flandri* Com.

ImpXonfian-

tinofoL

An. C. 1 20 4^

Henricus eius

Fr, Imp, Csn"

flant.

Imper, Oriwt^

NiccA,

Lafearit,

loh. Dueas,

Petrus AntifiO"

dorenfis Con*

ftant,

Thecdoruf

Lafiaris^

Kohertus,

BaldHtnusll,

loh. Brennius.

J

Michael VaU,

IologHS,

IIZ Narratio Compendiosahn[?er. Orhnt.

Trape^nti.

LetharhsSa.'

9fo Impm»-

An.C. ti 2$.

S. Bernhardus.

Resgeft^Lo^

Hjarij,

trnerm IC. tn-

ftanrator Le-

\gumRom.PandeS}£ Flo-

rentina.

ExitHS Letha^

Conradus III.

AnX.tiSp,

WelphusBa-

uariA dux^

Pietas mhUe'

bru.

Expeditio Con:

in Syrtam,

Verfidia Ema-nuelti PaUolo"

giOrUnt. Imp.

Trapezuntinum, quod Cappadociam& Colchidemcomplede-batur , durauitque ad annumChrifti 1 41^,1 quo occupatum efta

Mahomete, In Germania cum Henricus quintus poft annumImperij 20. ceffiftetfato, Lotharius fecundus Saxo fadlus Impera-

j

tor , aemulos Imperij Fridcricum Sueuum : & Conradum Fran-

cumrepreffit, vfusoperaS.BernTOrdiincempofitione : Vlmamvrbem, ob denegatumaditu,vicepit ac diripuit ; Bohemos com-

{

pefcuit : Innocentium 11. Pontificem Rom contra Pfeudopa-

pam defendit : Rogerium Sicil. Regem ? Apulia& Campania ex-

pulit : Romanae Ecclefiae autoritatem defendit & auxit. Dein

velutalter luftinianus iurisciuilis difciphnam in terris Imperij;

inftituit. perpetuumque adiumentumjdirimendis priuatis &: pu-

blicis controuerfijs attulit- dum confilio &:ftudioIrnerijICti,

hominis Germani, LegesRomanas in Apulia repertas explicari

fecit , & in ludicijs vfiirpari : Florentix in Palatio Thefauro illo

repofito, vbi adhucafteruatur: mortuusrandempropeTriden-

tum, &fepultusCaefareaeLothariaeinter Helmftadium&Brun-fuigam, praccipuis Heroibus adnumerandus- Huic fucccdit

Cuiiradus H I Sueuus,qui initioaduerfantem fibiHenricum fu-^

perbum, Bauariaeducem,inordinemredegit, Saxonesrebellan..

tes domuit : Welphum Bauaricum> ob eiecilum Leopoldum AuftriacumobfeditinarceWinsberg, inquo cumMatronaeoppidi:

ante deditionem peterent: vt fibi liceret cum fuis rebus, quas hu-

meris geftare polTent,difccdere • annuente Imperatore relicflis o-

mnibus alijs rebus, fuumquaequemaritum humeris fufceptum

exoppido eflFert, inquibusetiam fuit\fêlphusacerrimusCaefa-

ris hoftis , quo /pedlaculo Caefar itafuit delecflatus : vt exportatos

ab vxoribus ciues incolumes dimitteret.& Welphum in amiciti

amreciperet. ExpeditioneminSyriamfufcepitfuafuS Bernhar-

di,focijs Friderico Sueuo,Welpho Bauaroa &: regibus Galhae An-gU^que : fed in Grarciam cum perux^^niiret, perfidia ImmanuelisPalôIogiReg (quiGermanorum exercitus cibis^ gypfum ad-

mifcuit>e5c quo multi a?groti& mortui miliresj re infccflî poft an-

num tertium reuerfus eft. Exornauit multas cclebres Germa-

niae vrbes 6c inhis Noribergam, inquaMonafteriumadS i^gi-

dium.

PR^CIP. HlSTOR. MVNDI. 1^3

diumcondidit: &Lubecam, quampriuilegijsdonauit. Mor-tuusBambergÂn. Chr. iiyz. cum imperafTet annisfere ly. Eofublato , Conradi ex fratre Nepos > Fridericus primus Sueuiar dux

cognomentoAhenobarbus» aruffabarba,cle(ilus& Aquifgrani

coronatus eftlmper. HicGibeHinorum&Guelphorumpoten-tillimas per Germaniam facHiionesfuftuht, quoad potuit : Zueno-nem&CarutumPrincipes,^deDaniacontendentes compofuir:

HenricumBauari3e&SaxomxDucem,cumAIbertoMarchioneingratiam reduxit; Mediolanenfes rebellantes bis cohercuit :: vr-

bemillorumfoloaequauitj ScaratruminCrucismodumperme-dium vrbis traxit?faleque afperfit : Henricos duos , vitricum Au-ftriacum&priuignumSaxonemreconciliauitÂuftri^Marchio-

natumconuertit in Ducatum: ^êlpho Spoletanumducatum,

Tufciam&Sardiniamtribuit; PontificumAdriani^ & Alexan-

dri j ambitionempcrGermaniamfregit: ab ijfdem viciflim af

fligitur & Venetijs captum filium Ochonem iiberare volerf^^ du

ras ab Alexandro j condiciones fufcepit:pedibus ab eo conculca

turinveftibuIoS Marci,adie(£UsverbisPfalmtSuperafpidem &BanUfcumambuIabisracceptaveniapacauitltaham luraFeuda-

liaperGermaniaminftaurauit ; Studiofi^ Scholarum priuilegia

ScimmunitacesperpetuasconceflSt: bellil inSaxoniainterHen-

ricum; Ducem Sc alios Principes compofuir, grauiter multato

Henrico rebellanter Bellum facrum contraSaracenosfuiccpit,

focioGallorurnRcgePhilippo, & Rickhardo Anglo &c» inSy-

riamprogreirus SulchanicxcrcitumexCilicia &c Armenia expu-

lit: fed dumforte inSerrafluuioArmeni«lauat,abreptus vndis

velfufFocatur,velereptusindeSeIeuciam3egerdefertur,&paucis

diebuspoft moritur, maximo cumludlu &Iachrymarmiiprofu-

fione: fepulcus Tyri cumimperafletannis j8. princepsmaximis

defun<ffcus calamitatibus : fed praecipuis Imperatoribus inOrbecomparandus. SuccefloremreliquithicfiliumHenricumVIRe-

gcmSiciliae; quiapatre viuo, RomanorumRexfuitdefignatus.Hicdudlo exercicuinTtaliamvrbesinCampania&Apuliacoepit

atquevaftauit:eSiciliaver6TancredumRegemeiecir. &oculis

prmatum in Teutoniam mifit, mortuus Meflanac A. C 1 1 p 8. In-

Mors Conradl

FridK'.YtcmBîr

bar^jjj.

Fe5ge/?£ Fr,

! Bfirb(iri./fe,

Calamhates»

BxitU4^

Henrkw VUAn, C. 1 1^ f.

Tancreduf Sl-

ciU^Rex.

i^^+ NaRRATIO COMPENDIOSA

VhiUppui Sue-

mjt Dttx,

Otho SaxonU

Dnx,

rhiltppus Sue-

ut£ Dux Imp.

An, C. iio^'

OthodeWit'

teljhach Pala-

ttntirS,

Otho^. \mf.

yfn. C. / ^oj^.

Fridericus 2.

Stal.Rex.A.C.

12 20. Imp.

Rp(tmm Hle'

rojal. cr Siiu,

Guelphi& Gi'

belLmK

tereaPhilippusfraterSyriacae expeditioni praefecHius, cumBery-

tutn occupalfet , 8c loppcn obfidione teneret , orto tumultu r e-

uocatur» GrauiscnimperGermaniameratexcitata diiTcnfio, a-

lijs procerum Othonem Saxoniae ducemi ahjs PhiHppum Sueuo-

rumducem Imperatorempofcentibus. Ambo igitur externis

viribus inftrucili , cum PhiHppus in praeUo extitiffet fuperior> Im-

perium is adeptus eft: faila pace cum Papa &c OthoneA C. 1 2 c ^.

fedmoxiterum per infidiasabOthonc Wittelsbachio fublatus

eft, quem non muito poft Philippus Marefchallus occidit. Quoh£io Otho quartus, Brunfuicenfis dux , accepta corona , Imperiu

obtinuit.fedcuminuitoPontificelnnocentio 5 occupaftetSici-

Ham , &c in ApuHa oppida multa cepiiTet , excommunicatus ab co

eft,& Eledus Fridericus 1. Rex SiciHae, cum quo congrelTus OthoadpagumBouinasj focijsIohanncAngloruniR. ReinaldoPoIo-

niaeR. & FerdinandoFlandriaeDuce,vidluseftaFriderico>quem

iuuit Philippus Galliarum Rexeiufque filius .- ex quo defertus,

mortuuseftmgloriusBrunfuigae A C. izi8. cum imperalTetan-

nis ip. Hoc mortuo Fridericus fecundus in Imperio confirma-

tur , vir rebus Sy riacis clarus . Hnguarum & Mathematicae cogni

tioneexcellens; StudiorumScStudioforumPatronus Hic cumex Lombardia &c Thufcia eiecifiet Comites duos rebelles Ma-th?cum acThomam venit in odium Pontificis Honorij ; quod ta-

men fublatum eft : Friderico ducente in vxorem Hierofolymita-

ni Regis filiam vnicarfi, cum qua& haereditatem RegniHierofoI.

confecutus eft, quodpoftea iundtum eft cum Regno Siciliae. Ite-

rum in LombardiaortadilTenfioncinftincflu Pontificum.contra

Imperatorem,armis quidem illam compefcuitrfed Pontifex eumexcommunicatum grauiffimis bellis atque calamitatibusimpli

cuit : praefertim per fadtionem Gibellinorum & Guelphorum,qu;c tum recruduit ; ex quibus hi Pontificis partes , illi Gibellini

Caefaris fequebantur , non fine magno malo Iraliae& Germaniae.

Ea dum reftinguere nititur optimus Imperator, a Pontificibus

Romanisimpcditus (maximelnnocentio^ quieumexcommu-nicauit, &:HenricumHafliaeacThuringiae Landgrauiumcontra

ipfum fufcitauit, itemqueWilheimum Holandi* ComitemJ ex-

hauftus

P R -« C I P. H I S T O R. M V N D I. ^-;

hauftus tandem frailusque , ciim efTet in Apulia cum exerci tu ^ in

morbumincic!it,veI,vtaIijputant,ManfrediTarentini Principis,

fpurijfuiinfidijsjhauftovenenOiextindluseft, Panormifepultus

An Ch. 1 15 o. Sub hoc Ferdinandus quoque Hifpaniarum Rex,

Saracenos magna virtute compreffii:Corduba &Toleto receptis.

Decedente Fridericofecundo , anno Impcrij 33 fufKcitu^- Conra-dusquartus: fedhicnonmultopoftfuperatoHenrico HalTiae &Thuringiae Landgrauio > f qui contra patrem Fridericum a Ponti-

fice ele(5tus fuerat, &c vulgo didlus Rex Pontificiusj ahiens e Germania , auxilio Tancredi > Ciuitates Italiae quae ad Pontificem de-

fecerant,recuperauit: Neapolim expugnauit.Capuse muros deie-

cit: Aquinum exuffit, tandem Manfrcdifratris infidijs, per Medi-

cos ac propinatum venenum exrinftus fcribi tur , A C. i i 5 j. Im-

perij anno 4 Filium hic reliquit Cunradinum,qui cumCarolo Si-

ciliarRegebellageffitjfocioFriderico Auftriaco.-fedambocaptiv

iuiTu Pontificis , Neapoli publicc fecuri funt percuffi ; quae clades

exitum finemque nobiliffimisfamilijsSueuiae Fr. BarbaroflTae, &c

Auftriacaeprim3e>attulit A. C. 1268. PofthaeeWilhelmusHol-

landiae Comes , iam ante poft Henricum iuflu Pontificis Impera-

tor eledlus , A. C- 1 2 47. Imperio potitus eft ,& interea temporis

illud tenuitj cum Conrado &c. vfque ad annum C h R. i s t 1 1 z j ^.

quo Frifijs bellum intulir.& ab ijs occifus cft. Circa hoc tempus,

Eledtoribus Imperij grauiter inter fc diftentientibus, confecu-

txim eft Germaniae interregnum,& Anarchia verius, quam Imperium.perannosi/licetaSeptemuirisduofuerintele^irRichar-

dus nimirumlohannis Anglorum Rcgisfratcr,qui etiam Aquif-

grani coronatus eft &c annis regnauit ij. &c Alphonfus Caftellae R.

qui totidemannis [mperij habenas tcnuit : doncc communibusfuffragijsRhudolphoSueuo, Comiti Habfpurgenfimunus hoccommiirum eft. Interim etiam vircs Orientis, finitimorumir-

ruptionibus continuatis , mirum in modum fradtae fuerunt : qui-

bustamen Michacl Palaeologusanniszz reftitit. Hic Venetoseft

aggrelfus: Lugdunum venitad Conuentum, acobid, mortuus,

minu> honOTificc a fui9 fepultus cft Poft Andronicus filiusna-

tum.4ximus,adiundloMichaelefiIio,Imperiumtenuitannis48.

Eotcm-

Exitm Fr'f(t,

Ferdin. Htjpa-

niarum Rex.

Conradtn 4,

An,C»fij(^*

Cttnradmu*.

Fr^der.Ai^fir,j

I

Wtlhelmui

Hcliandtoi CO'

mes tmp,

AnX> i247.

JnterrcmttmoGerm, //. ann

Richard>Angl,

Mphonfiu Ca

flelURex,

RHt^DOUphus Hahjp.

Michael PaU-ologus Orient,

Imp,

Andronicu$

PaUolvgw.

1

Turu,

Tamcrlanes I-

ra Dci, ctruter

An.C. /ii?<f.

Baia^^^tesTur.

caram Tyran.

cane^c incluftd,

Andronicia Iti-

nioT,

lchan.Canta-

cu^nus,

lohan, PaUoi'

Conflantin.Va-

iX0lf<gtt4 vlt,

Orient^ Imp.

ConflantiiUipO'

LiMapta.AnX*

Apnlit,

OriensahOcci-

dente penitHS

uuu-.jlts.

.ntKT*e»numoGerman.

Greiror.X.Pon'ot'fi'X.

hhudolphus

Hdhjpnrgenjts

f\hudolphi

yirtutss.

\z6 Narratio Compendiosa

EotemporeTurcae Octomanno duce, magnis artibus eos in v-

numcogente, multasaduerfusiinitimos viilorias obtinuerunt,

SedinterueniensTamerlanesParthus,fiueTartarus,exgregario

milite fa(5lusdux maximarum copiarum , adiundis finitimis po-

pulis, Syriam &: iEgyptum vaftauit : BaiazetemTurcarum princi -

peminminoriAfia fibioppofitum, ducencis millibus caefis vi-

uum ccepic , &c in vincula coniecit , caueaque conclufum circum-

duxit, ac pro fcabello pedum, quoties cquum afcenderet.vfus eft.

InprincipatuautemByzantino, Andronicus lunior res admini-

ftrauitjauo Andronico in Monafterium detrufo^quem fecuti funt

lohannesCantacuzenus ScIohannesPalapologus quibusinterfe

diffidentibus,auxihaTurcarumingrauemtotiusOrientisperni-

ciem accerfitafuerunt : donec fub lohanne 6, Emanuele i. lohan.

7. &c loh 8 Orientale Impcrium Turcis fadlum eft tributarium,

&tandempenitusabillisfubiugatum. Nam, cum teneret iJlud

Conftantinus Palaeologus An. C. 1 4 j J-ibi Mahometes ingentes

Turcarum copias , ad vrbem Conftantinopohm cum duxiflet ,ad

400 hominum milha &c 250 nauigia «eamq^magna vi obfediiTet

:

adextremumexpugnatamillamcoepit: Imperatori in fugacon

culcato caput praecidit : prolemomnem regiam fruftulatim con-

cidit, vna cumô.millibus hominum : vrbem<]ue totius Orientis

potentillimam atq^ amphflimam, late ferro fiammis ac ruinis va-

ftauit: in contumcliam vero ReligionisChriftianaBarbaricam

Regnifuifedemibidemconftituit,&hodieq;feruat; Annoana-to Chrifto 145?. Durante adhuc interregno Germaniae, ali js Ele-

iflorum (vtdiitumeftjprxferentibus Alphonfum Caftihae Re-

gem, doclrinaeftudijs 6c Aftrorumpcritia clarum: alijsRichar-^

dumRegis Anglorumfratrem: tandemhortatu PontificisGre-

gorij X-fa<floconuentuLaufinnae> Rhudolphu^Habfpurgenfis,

Landgrauius Alfatiê, Imperator communibus fuffragijs faluta-

tur . AnnoChrifti 1273. &aPontifice confirmatus, Acjuifgrani

coronatur. Hicpietate,auroritate,gratia)fide,prudentiajma-

gnitudineanimi;,felicitate:alijs<ûemultisvirtutibuscumexcel-

lcret : totus in honeftando augendoquelmperio Germanico fuit.

ideoquc ftatimprouinciasomnes a Jatrocinijs purgauic: pacemreftituit;

Prj€Cip. Histor. Mvndi. 117

reftituic:reditiGfospuniuit:arcespraecIonumô.perThuringiam

deftruxic: AlbercumThuringiaeLandgrauium 8cfilios eiusFri-

dericum ac Ticemannum hoftihter diflidentes,t:ompofuit:Eber-

hardum Comitem Wirtenbergenfem cohibuit : MarchionemBadenfem& Bauariac rebellantes inordinem redegit:OttocarumBohemiae Regem,Auftriam heredibus tum carentem, occupatu-

rum,p6ftlongum8cgrauecertamendeuicit,&occidit:Regnum

Bohemiaefilioeius^Wenceslao tradidit, vna cum filiafualutta:

Aiberto autem filio Auftriac Ducatumdedit: vnde Archiduces

Auftriaelaudatiflimidefcendunt : Bauariam alteri filio lohanni

dedit. Italiam ingreflus Hetruriac oppida libertate donauit.

Pontifici Romandioiam & Rauennam cum Exarchatuconcef-

fic:Teditavtinde:teTnpor«neceflariofuppetiashaberetaduerfus

commanesChriftianorum hoftes. Eius tempeftate , cum de Sici-

liac Princrpatuârie eflet certatum ,& Gaili muJ ta facerent info

lenter& afpere , Siculi auxiiio Petri Aragoniae Regis jo. d. Martij

An.Chr.ii8z ad fignum Campanaeinvefpertinisprecibusom-

nes occiderunt ad miliia circitero£lo,fpacioduarximhorarum:

ex quo vefperae Siculae in Hiftorijs memorantur. Ab hoc Rhu-dolpho I nunguamfacislaudate principelonga iamferiepropa-

ganturImperatoresRomanijfinguiariDeibcneficio;mites/for-

tes,graues.pacifici,prudentes,clemcntes,falutares. Exemptus

autem Rhudolphusrebus humanis,A C i zpi aetatisfuaeyj. Im-perij f9. iongum fui defiderium apud Germanos reliquit ; vtpote

qDoruminteraiialinguam itaamauit : vtplarraque Inftrumenta

publica, atitea Latine fcripta, voluerit lingua Germanicadein-

ceps exprimi& in vulgus emitti. Ideoque iicet Eiecflores a mor-

teeiusImperatoremcrearintAdoIphumNaflbuium A. C lipi.

tamen quod ilie Eduardo Angliae Regi contra Gaiios miiitaret

ftipendio centum miiiia aureorum : Thuringiam contraOrdi-

num regionis iliius confenfum emiflet,&: ferro flammifque (^cum

recufarentcum DominumJ deuaftaflet, aliaque muitacommifif-

fet: dignitateimperialiexutuseft» & in locum eiusfurrogatus

Rhudolphi Fiiius, Albcrtus Auftriacus.quimanufuainpraElio

iapfum AdoIphum>interemit A.C. iz j? 8. cum imperaflet annis

R

ês^gefl^

VeJpetA SicuU,

Mors i^/?«rf(j/»|

pbi, I

LinguaGerma-

nicaaRhudoU

fho exaltata.

Adolphmmpfouiuf.

ii8 NaRRATIO CoMPENDlOSAMhertui At*'

firiacwi.

AnX,t2pS.

Pontif, honf.

8. tntq^nior Al-

berto.

Kesgefli

Alhertm Mon-

oculus.

C^des Alherti

Imfer.

HenricttS VIULu^lht*rg.

An,C.i$o8*

Resgeflxeius.

\fl

Monacht^s in

\Btt^ hariflta ho'

ia yenenata

Henr. Imp. ne-

cat.

ItfbiUusf^rfmuf'

Indulgentta^

fcx. Albertusaurem a cundlis Eledoribus Francofurtidefigna

tus Roman. Rex tanto concurfu , vt in eo dax Saxoniae fuerit op-

prelTus atque fuffocatus: confecratur Aquifgrani: fed cum a Pon-

tificeBonifacio VIII. coronampeteret, ortentansillefefeinfo-

lenter^gladio& corona, primo cofirmare eum noluit: propterea

quod Adolphum occidilfet , &c poteftatem fibi in Politicis& Ec-

clefiafticis rebus vfurparet : fed poftea perfuafus ab Alberti Can-

cellario^confenfit. Bella gefiRt multa, priua ta tamen magis, quampubliCa : Vngp riae Regnum afFe(ftauit,fed non obtinuit : Bohemi-

amautemRhi iolphofilioacquifiuit: Ffiderico & TicemannoMifniae ducibus ob ducatum illum mouit bellum, &c varijs modis

eos afflixit : cum Philippo Gall Rege ius affinitatis iunxit : vene-

numhaufit, artibusSalisburgenfisEpifcopi propinatumva quotamenMedicorumopeliberatus, alterum oculum amifit: tan-

demingrefTurusBohemiam,cumhaberetexercitum3ooo.Equi-

tum,& ycooo. peditum:8c Rhenum traijcere vellet, de improui-

fo a lohanne fratris filio &c caeteris coniuratis occiditur , ac Spir«

fepclitur, cum regnaftet annos 5?^ menfes totidem. Succellit ei

Henricus VII. Lucelburgenfis An. C. ijo8. eledlusFrancofur-

ti : coronatus Aquifgrani ab Archiepifcopo Colonicnfi : praede»

cefforum fuorum corpora Adolphi &c Albcrti Caefarum honori-

fice humanda curauit : Wirtebergenfes rebelles compefcuit:

Bellum Mifnicum diuturnum& exitiale compofuit : Friderico

Thuringiam 5c Mifniam : Boiemis infcriorem Lufatiam iradens.

In Italiam profedlus Mediolani coronam ferream accepit cumconiuge, vlterius progrelTus ; rebelles patHm oppugnauic &c vi-

cit : in his etiam Genuam vrbem. Romam veniens in Laterano

coronatus& AuguftusappeIIatuseft:ryburtitumultumfedauit;

Florentinos oppugnauit:cum Friderico Rege Sicilise fcedus fecit:

Apuliae Regem Robertum profcripfit, cumque eum arma paran-

temcompefcere vellet. fraude Senenfiuma quodamMonachoordmiisPrapdicarorumhoftia venenata > quamin Euchanftia ei

porrexit, inrerfeduseft, PifisfepuJtus An C.i^i| Pontificum

tiim magna fuit aemulatio& dilTenfio : aBonifacio Iubil.«um pri-

m.uminftitutum, 6c Indulgentiae vendltsc* Poft mortemHen-rici4.

P R -ffi C I P. H I S T O R. M V N D I. I2p

rici 4.grauiorta contencione inter Septenuuros : Moguntinus&Treuirenfis Archiepifcopi : lohannes Bohemiae Rex ,& Wolde-tnarus Brandeburgicus Eie(5Vor , Ludouicum ;. Baiiarum crearunt

Imperat, &c Aquiigranicoronarunt : Golonienfis vero Archiepi-

fcopus,Saxo& PaiatinusadRhenumJmper. defignarunt Fride

ricum I^ulchrum AuftriaeDucem , Alberti Caefaris Fihum , eum<]5

Bonnaeconfecrarunt. Inde funeftum &c diuturnum bellum ex-

tititi, quod annis oilovariafortunageftum, vixpraeHjsquincjue

tandemfopicumeft : vitimoadoppidumMui{dorfr& Ocingam

commilTo, vbiFridericusatroci prxho vidus &c captuscuHen-

rico fratre , triennium in ctiftodia fuit detcncus^ Ludouico , qui

eiUberato,nihiIpraeter titulum Imperatorium reiiquic:a qua ca-

ptiuicatenonitamuitopoftmortuuseft FridericusAn.C 1350,Subia{:oaf»mulovLudouicusfolusImper pacauitGermaniam,ma-

XimeBelgas&Heluetios.qui propter Principesdiflidentes Sc ipTi

diuerfisinparteserantdiftrasScl^, vt &c aUae Germaniae populi <5c

Ciuicates fmperiales, Dein Icaliam petijt adfopiendasreUquias

-fadtionumGibelUnorum&Guelphoru:Gibeliinostameniuuit,

milis copi js ad Gale icios Comites Mediolanenfes, qui illarum e-

xantpartium: idcjuodofFenditPoncificemIoh.22. quiobidLu-douicum Caef excommunicauit : & Auinionem (^quo tum ex Ita-

liafedemRomanamtranftulerat j ad dicendam caufam citauit^

Ludouicus a Pontifice prouocauit ad Concilium generaie : vndeingensortaDifputatio, quibufdam Theologis & ICcis Papam:quibufdam Caefarem publicis fcriptis defendentibus. Profeclus

tamen in Ical iam Caefar:vrbes quafdam reformauit> praefedlis fuis

ibi coUocatis: Romam contendens, cum coronationc a Pontifice

obcinere non polTet a Stephano Columna CardinaIi>confentien.

teSenacuScPiebeCleroque, diademace vna cumvxoreinfigni-

tus eft, quae ei Romae peperit filium, quem nominauit inde Ludo-uicuni Romanum. Poft habita Synodo, Papam lohannem, illius

autoritate viciffim abdicauic , furrogato Nicolao j. & publico

fcripto fadlum fuum defendit. Sed reuerfo Ludouico in Ger-

maniam : italiae vrbes 5cinhisPifaedeficientesNicoiaum/. ca-

pxum ad lohannem Pontificemin Gailiam miferunt. Quare per-

R z

Schijma inter

imperijEle^or,

Ludoukus Ba-

uarus Imp,

Fridericus Vul

(her/4ufirjmf,

AnX.f i{4f.

Fridericu! in

frdio capius,

MurtuusJn.C»

Perturhatio

Germania,

GaleacijComit.

Mediol,

Sedes Pontifi'

ck AHtnicni in

Gallia annit

Ludouicus eoc-'

communicatus

a Pontifice.

Defendttur a

multif.

Rotp<e corona-

tur a Cardin.

LudomcusRo-

manus Imp, F.

Turh<e VoMifi'

cii per Italiam,

1}0 NAKaATlO CoMPENDIOSA

UhannesBohe-

mU RexJlrC'

nuus.

Lttdouicui ah'

foiiivonem fi-

pius petit ftt'

Jlra,

rhdip.GaU.n.

Robertus SiciL

R(X.

OnuentusFra

cofurtenfis con-

trAPonttf,

Vuces primi

luUacenfes CT*

Bergenfes.

lntqu£ C7* '»"

dignxcondttio.

nes Ludouico

Imper.oblatd a

Clem, ^.Pontf.

Ludouicus ite^

rum excommu-

nicatur.

Impertdlt digni

tateexuitur.

Morttur Ludo'

uicusC<ef

Pr^liitm inter

j^nglos et GaU^

lohannes Bohe-

mi£ Rex CdCt^s

pugnat.

Carolus 4, Impi.

Eduardus Anglt£ Rex eligi'

tur Imf.

Fndericus Gra'

tiii Mifwx duxImp.

motuaCaefar, lohannemBoherniae Regen:iinltaliammifitcnm^

exercicu^quimuItasCiuiratesin poteftatemfuamredegit. Sub-

lato e viuis lohannc 21 LudouicusCaef afucceiTore eius Benedi-

dlo II. abfoLutionemab excommunicatione petiuit; quam impe-

diuerunt Philippus Galliarum &c Robertus Sicihat Reges ; ex qui-

bustamen PhilippusCxfarireconciliatuSjlcgationemvnamilit

cum Imperatorc ad Papam pro abfolutione ; fed cum 6c hic recu-

faret eam» C?efarhabito conuentu FrancoEirti, Adla Pontificum^

refciditjfadlo Decreto, quodPontificinihil luris competat in

Romanum Imper. fed maiorem cfie Concilij autoritatem> quamPontificis, IndecumGuilhelmumluIiacConTitem fecifletDu-

cemluliacenfem*& Bergenfem ; & fadlonouo PontificejCiemc'

te VI. iterum ab hoc Abfolutionem pctiuiffet : ille autem ini-

quiffima&indigniffimaquaeq5offerretCiaefari:acinteraJia,vtfe,

fuosliberos?acbona poteftatiPapaefubijceret ; Fafceslmperij de-

poncret:confiteretur errores 6c Haerefes fibiobie(5las &c iterum

egit Conuentum Imper, Francofurti, Sc ordinum Imperij bene-

ficio tutum fe fore fpcrauit» Sed Pontifex de nouo ExcommunicationeCaefarispromulgata, & cohcrtatione ad Eledlores fa^

<fta vtfub eadem poena. & graaiffimisahjspericuhsantratempus

praefinitum , depofito Ludouico , alium Imperatorem crearent

;

iccirco Proceres euocati a Moguntino in oppidum Rens , Treui-

rcnfis ditionis^abdicato Ludouico , elegerunt Carolum lohannis

BohemiaeRegisfihum.probantePontifice : a quacledlionenon.

multo poft Caefar Ludouicus ex venatione rcdiens , lapfu equi

concuiTus^dicm extremum obijr A. C i j 47. Imperij jj. Holtes

eius plaerique perierunt in magno conflidlu in ter Anglos & Gal-

los,vbiad}o. hominummiliiapcrierunt: ScipfeetiamRexBo-

hemiat lohannes caecus^pugnans inter hoftes confertiffimos, oc-

cubuit. Magni cnim tum in Chriftiano Orbe motus fuerunt

propter Tyrannidem Pontificum ,& Gallorum atque Anglorunx

diffidia, In his motibus Carolus 4 antea Imperator creatus, a

multis Eledloribus Principibus iterum repudiatur , qui Eduar-

dum AngUae Regem ilh opponun t ; recufante autem illo munushoc.deferuntiliudadFridericumGrauemMifniae&ThurJngiae

Principem

P JL ^ C I P. H I S T O R. M V N D I. 131.

f

Gunthetus Co-

mesaSchvyar-

^'inburgimp,

iftntnofjrrpi •

nato rnacumMidico extui'

guituT.

CarDiusfilus.

Principem :fed& eo renuetite,accepcohonorario,decemilliumi

Marcarumauri: ventumeftad Gumhcrum Comirem Schw^ar-

tzenpurgicum , cui perfuaferunt ProcereSj reuera vacarelmperi-

um : exquo ille Francofurtum ingrelfus , & regio more receptus

efl: : fed non muko poiV, venenatapotionca Medico Fridanco fi-

l)iobIatafquamtamenMeciieumpraeguffareoportuit)extindus

eft, vna cum Medica : quo fa(!l:oCarolus 4. fme aemulo placatis

Principibus Imperium obtinuit,& in Itahaf quam tum Nicolaus ' Nuelaus Hom,

SmhayeteremRom, RerpuhL

formammeih'tatur,

Periculum Ca-

roU^ComugkeiusPifis,

Cjalhci o* ^W'glicp metus.

Delphtnatus ah

ImpenaaUena"

tusi

Henetorum

Princifes Jm

quidam fcribaad veterem formam Reipub. Romanaemagnoau-fu& applaufu hominum fe traducere velle certo promific) coro-

natuseftvnacumconiugernontamenfinetumuIturmaximePi-^

fis, qua in vrbe nifi defenfusfuilTet a Germanis furiofa eum mul-

titudo ciuium opprellilTct: Imperatricem aute coniugem Caroli,

in ganeum; al>ripuiiret, In Gallia 8c Anglia tum quoquemotusfuerunt magni : & Anglorum excurfibnesin Germaniam vfque»

quae Aliatiam&ahasprouinciasvehementer laeferunt Carolus

Delphinatum concellit Huniberto Galliae Uelphinoi procerta

peconia^ fed ita?, vt deinceps velut Fcudum a C^fare& Imperio

acciperetur: HenetorumPrincipesadlittusBarEicumlohannem

&c AlbcrtumDucesImperij efl&cit. cum antea Domini Wanda-j

lorum dicerentur ; ex Marchia Brandeburgenfi& Ducatu Baua^ perio' adfcripti.

riaBmuItaadBoh Regnumtraduxit: Silefiam&Lufatiamhaere-j

Bohemi^Re^

ditario iureacceptasexornauit 6c inpFimis Vratislauiam templo .^'^!^^'^auaum.

nouoSiDorotheaeauxit: Noribergenfes ob CaJ&remdiilidentes lyatw..

compofuit, abdicatisquibufdamTribunis j & LanijsproCaefarej

SxomataP^ra-

cum Senatu^facientibus. Ludis anniuerfarijs , ac immunitatibus \

^*^^^^'"'-

alijs donatis» Reuocatus in Italiam a Pontifice Vrbano ^.cum'| ^fj!-

^*2^»/^*

hofteilliusBernaboue Mediolanenficompofuit, &inGermani-|BernahosVrhd'

am tertio menfe redijt: palfim prouincias & vrbes obijt , legibus|

»^ /• Pontificit

bonis,templis, immunitatibus alijsque rebusauxic, & ornauit, ^^•^^'

totamque Germaniam pacare 8c ampliare omni modo ftuduit:

prafertim Lege Carolina, quam Auream Bullam vocanr, confen-

fu procerumpromurgata, quaedbcet, quo'pad;oImperatorRo-

manus eligi debeat, qu^ cuiufque ordinis in ImperioRomano

fit dignitas ,& quomodo illa conferuanda >6cc ftatim Moguntiac

R i

Aurea BuUa

promulgata.

ôlennitas Mo-fr:tntt£ re:un4u>

uuream BuHa.

C-troiu$ amans

manica.

rafiuf Cerico'

m rtj^rehenfis.

Mors CdroU^»

WênceslatiS

Imp.i $7^'

Vttideûs.

Capt!iiita.s^

Remotioah

Unpeno.

Ifidzrtcus

Bfnnfvvic.O'

Lnnxburg.

D,lrip.eie&i*s.

SublainsaMo-

crilttno Vr^fme.

iVloys Wênces.

Verturhatio

Germania.

D'/?.4tttfn in"

terCiuitatcs

HeluettcasO'

Stiîiica^»

Leopoldus Att>'

flriact*s ad Se-

fammcdtjiis.

AnX^t^Sp.Amurathes f.

Tttrc.primHm

inuadit EurO'

pam,

Liter£ Gr<ec^

per Germania.

Bomhard^muentie.

RupertHS Bau4

ri^D.Pal.Hhe,

Imp.AX.iif-oo.

1?^ Narratio Compendi-osa

ia Ferto Nariuitatis Domini eius dato fpecimine:vbi in cpulo uia

I

gaificentilTimeparato, finguiiEledlorcs fuofundlifuntmunere' publicerquodipfisinaureaBullafuitaffignatiim. Carolushica-

1 mauitliteras&literatos: Academiam Pragenfeminftituit : Le-

I

dtionibusScDifputationibusinterfuit : floruerunt etiam Colo-

Inienfis.ErphordienfisSc Viennenfis Academiaefubipfo: faftum

Clericorum odio habuit , reprehendit &c reformauit , quoad po

-

tuit:tandemPrag3eobijt An. C. i J78 cumimperafietannispro-

pe 35.HuicfucceiIitfiliusplanediIIimilisWenceslaus,<]uifcribi-

tur matrem in partu extinxilTe: aquam in Baptifino &: aram in fua

inauguratione cc3eno polluifie. Hic fua ignauia ,& morum difiTo-

lutione magnis incommodis ciim afficeret Rempublicam Roma-nani:capcuseftabOrdinibusregniBohemici6cincuftodiamda

tus. Sed cum inde opera loannis Lufati3e& Procopij Morauia[*

jDucum euafiffet^nec vitamemendaret, quamuis fstpe admoni-

j

' tus : tandem A. C 1 4 o o. penitus ei abrogatum eft Imperium : Sc

ad Fridericum Brunfwigae & Luneburgi Ducem delatum pru-

dcntia&milicaris rei peririainfignem virum , qui ftaciminfidijs

Scfraude Moguntini Archiepifcopi adFrisIariam extinduseii :

vnde illud peruulgaricoeptum , quod Mogunciac in limine Bafili-

,cxCathedralisinuentumeftjIapidicuidamincifum: A^hgumiaab

\ ant'cit40 necjuam. tandem Wenceslaus ille Apoplexia dicicur ex-

tincfius Pragae A C. 1 4 19. Ea tempeftate magna fuit diftrad:io

Principum & Ciuicatum per totum Imperium : pra^/ertimHel-

ueticorum &c Sueuicorum. Leopoldus Auftriacus cum mulca no-

biii' tace ab Heluetijs occiditur, ad Sempacum. Amuraches i.Tur-

carumfmperatorprimumEuropamarmistentatsBritanniaafo-

hanneDucerecuperatur ; efflorefcuntiiteraeGraeCiînEiiropa,' docenteeasChryfoIorainltalia: MachinaebeIlicae,quasafonitu

Bombardas vocant,a Bertholdo Nigro Monacho Germano A. C.

i}8o inuentae,publiceadhibenturinbellis56cprimumquidem

;a Venetis contra Genuenfes. Hoc ftatu rerum ad Imperij guber-

naculum euehitur Rupertus Bauariae Dux & Rheni Palatinus,

quemIcaIicimotusalic]uandiuexercuerunt:RomaetumuItuance

Ladislao Neapolitano Rege contra.Pontificem : Mediolani Ga-leacio

Pr-«cif. Histtor, M V n d I. mleacio contra Florentinos? quibus opem ferrc dum nititur Cafar, ! LadUausNea-

impeditus ab alijs,&: cladeaffecflus redijtin Germaniam: cui cum poI>tjn,Bex,

praffuilTetannisprope lo. pie5iufte& trancjuille, morruus eft m /^)^''''^^ ^*

oppidoOppenheim&Spiraefepultus. Ineiuslocumfucceffitlo-jMcnRupefti

docus Marchio Morauiae, a nonnullls eleitus Principibus : fedi

C^farif.

fextomenfefubmotus. NamPrincipesalij prflPtulerunteiSigif-[

't^^*^**^^^^»;-

mundum VngariaeRegem,CaroIi4.fiIium>fapientia,eruditione, '

Y^l^^^c.^fir

probitate. &multis virtutibusinfignem. quitriennioperagrata|Sig^fmundus

Italia, Hifpania, Gallia, Anglia, Regum confenfu obcinuit^ Con-j

^^'gîr. R. im^.

ciliumConftantienfe.tresPapasadulcerinosfedemouit: &Or- '^^''f"'

dmariumconilituitiHuffitarumcaufamcognouit.exuftoIohan- L^^^^^^^

neHuiTo&Hierortymo Pragenfi: bellumob id per Bohemiam ConcdtumCon.

fuftinuic eraue &c diururnum , quodHuffitae , duce lohanne Zifca fiantienfe,

viroftrenuo,(quipoit mgentes victonas vtrumque oculumm i

u/g^^;? mCra-pugnisamifit» 5c mortuus ex curefua Tympanum fieriiufficin genffxujli,

terroremhoftium j gefteruntcontra Imperatorem &c Ordines Hpfnarum

Imperii eorumquefociosItalos&Analos: dunecpoftBafiUenfe ^^^^^^-

Concilium, mter le dilhdentes ipu & viribus actrici vna cum Bo- •

ji^f^^tjJhx,

hemiaScducibusfuis Procopijs infidem Imperatoris redierunt.|

Concditim Ba-

CumTurcisbispugnauit, fedparumfeliciter , eo quod viribus fihtnfe,

longeelTetinferior (ScGallorumatque VngarorumPrincipesin-i^^^J^P*1

^^^^^^

terfediffiderent Galliamfatisturbatam vidit: vt& Angiiamat ^ Bohemtapa'

que Burgundiam: inquibus motibus eluxit praecipuavirtuslo- cata.

haanaepuellaeLotharingiaeio annorum,quaeCaroJ.Francor.Re- i

T^f^rctcdi expe-

gemcontra AngIos&Burgundionesftrenuedefendit:fedpoftea .

îÎ^^^^Jy^

ab AngliscaptaRotomagicremataeft. Germania tameninpacc calliao' ^n-

vtcunq^florenteretinuit: nifiquodbelloHuffiticoBohemiafub!

ghaturhata,

eo vexaca,& VnPariaeeminarufticorumfeditioneafflidafuitjSc ôJjannaLo-

_. -r ^ • ' ]• u j- . X . ^ -v ^ thar.puellabel'

Cmgari hue Zeugmi populi vagabundi» primumm Germania ve-^-^^j^^^

nerunt IdemMarchiaBrandeburgenfem ciidignitateSeptemui- I Hes gejâ Slgif

rali dedic FridericoBurggrauio Noribergenfi: Amadaeu Sabaudiae

Comicemj primu Ducem creauit Sub eo in Burgundia Philippus

Dux , ordinem aurei velleris primum coepit : Poloni& Lituwani

bellum ob Podoham gefterunt Hic Princeps beneficus& libera-

lis in omnes : hteras praefertim& yiros dodtos : tandcm anno Im-

perij

mpace.

Ctngari fiue

Zeugtni pri.

mumtnGerma'nia rijr,

OrdoaureireU

lerii cotfftus,

Mors Stgi/Amm

feratoru,

Mherti^s l UAuflriUQm Im*

per.A,C.i4>}S»

feluitas ettis,

AmiiTAtbes.

TttnarHm rex.

MorsAlherti

Triderieus j,

Imp.A.C.t^ô

Coronatto eius.

lohAnms tiun

îades.

AJaU domefti'

<a.

CeorgiHsVO'

diebrucius,

Mt**fflerber'

genfes Duces.

Mathta^ Cor^

Hinitiirikgar.R,

Vftnna obfejfa.

Iniens annonêocaritof.

LudomcusGal'

i £ Delf^htnHS,

Arvn^niact tn

Mfatta %xmn^tc^tcndtîi,

Albertus Mar-

ihio Brandtb,

AiiftUts Cer-

mamCHS,

Soribtrgen'

fium bellum,

beHum intefli"

numcb Archie*

pifop. Mogunt,


perij 17. exun6lus>5aetatisfuaeann0 7O. SuccelTorem habuit Al-

bertum Auftriacumgexierumfuum A. C 14^8 eximiaepietatis>

virtutis acliberalitatis Principem^qui ab Elexitoribus Francofur-

tilmp creatus&confirmatus, vnoeodermûe annocumlmpe-Tio,etiamRegiiumVngariae.&RegnumBdiiemiaeobtinuit: fed

hocnonfinearmistexpeclitionemfufccpitaduerfusAmurathem

TurcarumTyrannum,quivtanteaSeruiam5Thraciani,Tliefralo-

nicenfemagrum: Regionesadlfthmum, lllyricumjAlbaniam,

Bulgariam& alias Prouincias : itatum etiam Vngariam vaftauit

:

fed AlbertusinitinereingenticaloTeincenfus, inciditin dyfen-

teriam cx nimio Peponum efii , .& iilaenecatus inAiba regalife-

pulcuseftannofecundolmperij.

Secutusdeindecft.Fridericus 3. ArchiduxAuftriae : a Nicolao

Pontifice,vnacumEleonoraconiugecoronatus inltalia:c)uiin-

de reuerfus in Auftria magnas turbas fenfit ob LadislaumAlber ti

ImperatorisPofthumumfilium, Vngariae, BohemiaeSc Auftriae

Heredem , cjuem in Tutela cum retinercr diutiiis ; ^b lohanne

Hunniade multumpaftrus eft in Auftria &: Styria , finitimifq;pro-

uincijs. ViennaejobilrangiilatosiquofdaSenatojres^vnacumvxo-

reSc filio Maximilianopueroobfeftlis liberatura Georgio Po-

diebracio Bohemiae rcgc , inque gratitudinis iigntim iilios eius

MunfterbergenfesDuces creat. Mathiac Coruino>Vngariaeco-

ronamreftituit, qui etiam Viennamvrbemobfcdit, 6cm tantas

anguftias eamadduxit:vtmodiusfarinaevnusi07 florenisvende-

retur, nihil reluiflante Friderico Imperatore. SubeoLudoui-cus GalliaeDeJphinusArmenicorum ( t\i%m\m êghtt) 60000.ad Rheni ripamduxit.quiAlfatiamHeluetiamûegTawiteraffli-

xerunt, tandemadBafileam horribiliter caefi. Bellumûoxjue e-

iustcmporibtisgeftumeftgraue, inter Albcrtum MarchionemBrandeburgicum. cjm didus fuitAchiUesGcrmanicus, 8c ciuita-

tem Noribergenfem: in quo o£lies vidlor Albertus:Noribergen-

fesfcmel : tandem vtrinque egeftare prefli rem compofuerunt.

Nec minus graue ic periculofum bellum tumexarfitob Archie-

pifcopatumMoguntinnm ,<juem remoto Dietcricho Ifenpurgi-

co,PontifexPius2.AdolphoNaflauienfi,fauenteCaefarcconccf-

ferat,

I» P R iE C I P. H I S T O R. M V N D I. ^S

ferat, in quo Dietericum defendit Fridericus Palatinus Rheni Se-

pteniuirj&propeHeidelbcrganicornmifroprstlioniultosPrin

cipescoepit, &inarcefua,conuiuiumfplendidi{Iimumipfisde-

dit 5 fed fine pane , eo quod antea fegeres exuflilTent ,^ agricolas

fame necafTent. Borufliatum etiam ab Imperio auulfa > Poloniae

regno coniundaeft : CrucifcrisordinisTeutonicipoftdiuturnu

bellum cum Polonis rranfigentibusrlicet poftea varia fortuiia vf

queadannumChrifti ipj. reshaec agitata fit. InterimGeorg.

Cafl:riotusScanderbegusEpeiriprinceps, resmagnas geritcon-

traTurcas:vt&IohannesHunniades:eofq;poftmultasvic5lorias

ad pacem decennalem faciendam impellunt Hunniades quoqueBelgradum vna cum lohan. Capiftrano Monacho ab ar<fliflima

obfidione liberat, & Turcarum 40000. caedit. Recruduit Sc

belluminterGalIos8c Angloshifcetemporibus : cum multis a-

lijsbellisihteftinis : inter ipfum quoque Imperatorem Frideri-

cum&CaroIumBurgundiaeDucemingensortaeftdilTenfio: eo

quod Carolus affedlans imperium , multas turbas dcdit per varias

prouincias: donectandemp6ftmultas.clades-&ingentesamiiras

diKitias,apudNanceiumLotharingi« vrbem vi<5lus,ôccubuit,&poftridie in glacie mortuus inuentus eft. MahometesTurcicusImperator,interaliaquaeinOrientetentauit&perfecitmaxima,

tandem etiam Conftantinopolin fedem huc vf<jue Orientalium

Imperatorumobfidione 54 dierumexpugnauit> Conftantinum

vltimumjcumomnifoboleregiafuftulit: & TurcicaeTyrannidis

domicilia ibi conftituit An. Ch. 1455. Perfarum guoque RegemVfun-CafanemafHixit,&muItavicilTimabeodempamiseft.Ho-

rum omniummaloruminGallia, Anglia, Germania, Bohemia,

imopertotamEuropam perque omnem Orientemipe<n:ator6c

auditor cum elTet optimus Princeps Fridericus j. & eorundembonapars,perannosjj. ("quosinlmperio poft Auguftum Caefa-

rem, vix quifquam alTecutus eft) tandem tibia ferro ampmataproptergangraenam moritur Lyncij An. C 145? j. Vixeruntcumeo bellicofifsimi& pr^ftantifsimi Duces peromnes terras Hcroi-busprifciscomparandi,tamBarbari,quamChriftiani* Effloruit

fub co ars Typographica , primum Argentinae a lohanneCuten-S

Fridericus Ptf-

lattnusEk6lor.

EoruJîa ah Im-' 1

ferio auulfa.

BeUumCrudfe-

rorum OrdmkTeutomci Jfer

BoriAftam.

Scandnhegus

Epiri princefs.

lcJân.Hunnia"

des, Paxdecen»

nalii cu Turcif.

Belgradt Uhc'

ratio.

loh, Captflra*

nus Monachus.

\ Carolus Bur-' gundusc^tfus.

Conflantmopo

lis capta a Ma-homete.

^n. C 14SS

Vfun-Cafanes

Perfirum Rex.

Calamitates

Fridtricilmp.

Mors.

An. C. t4PS^Heroicum fesum

lum.

Ars Typogra-

phtca Argmti'

na referta.

I

1J6 NaRRATIO COMPENDIOSA

lohannet Gut-

tenhSrgi*U pri-

mHi innentor.

Socij lohann!^

Mentel. O* lo-

han. Han,

Maximiliami

l. Imp.

An.C. i jf86.

Elingisii rfque

ad anntfm <eta-

tpfjf.

Ehquenso*Imguaru foflea

peritm.

Contux Maria

Burgundia.

Anna Britan

nica a Carolo

Gal.R.rapta.

Pacit epera

Maximtiiani,

Amor hterarH

cr Hifloriaru.

Ztux ânttw

Litera redm-

AcademiaGer-

manica.

lud^ci(*m Ca^

mer^lmper,

Spir£.

Camitia Wôr^

matienfit,

Wirtenhtrgici

Comites creati

Duces.

Bdla Max[mi-

ham /.

Btlgicumoh

captimtatem

llaviiricam.

Htluiticum,

hAmrni^m,

bergioexcogiraca,vbietiamIohannesMenteHuspriiiiGsautores

bonos impreflit. Inde Moguntiae exculta per eofdem : porro Ro-mam translata per lohannem Gallinaceum;mox Parifijs Antuer

piae.Venetijs.alijfqilocisccleberrimispropagata5cexornata,in-

credibilem vfum generi humano in omnes partes praebuit. Patri

Friderico j.ceufidus Achatcs, adfuit Maximilianus filuis huiu^

nominis I. quianno Chrifti i^S^:^. in confortiumRomJmperiêle6tus: & Aquifgrani corona Caroli Magnidecoratus eft,viuen--

te iBfpe<5tante &c lachfymante Patre , qui mutu eum fore mctuit,

eoquodadannum vfqueaetatis nonumparum autnihileiTetla

cutus: cumpoftea Latine, Gallice &c Italicealijfquelinguis expe-

dite §c facunde cuncfta proferret. Hic vxorem duxit Mariam Ca^

roliBurgundifiliam, &Burgundiae Ducatu pereampo^titus eft,

cum Annam Britannicam Sponfam in itinere ei rapuiiTetCarol 8

Galliarum Rex,quodprudensImp. diflSmulauit. VariaSc mul-

ta magnaque fua « tate& geri vidit > &c gellit ipfe , cum pace, tumbello. In p^ce coluitliterarum &: iinguarum Studia, inprimis

Hiftoriarum, quibus fcribendis ipfe per ocium fuit deditus : exci-

tatus haud dubie exemplo parenris &c maioruraJub quibus literae

&artesreuixerunt, &:multiclari viri inomnidUciplinarumge-

nereextiterunt ; Academiasinftaurauitcomplures,6cPrincipi-

bus Gerraaniae ad eafdem fouendas autor extitit: vt Ingolftadien-

fem Tubingenfeni , Moguntinenfem , Witebergenfem , Franco-

fordienfem adOderamScc. Litium,vtaliquiselTetmodus,Iudi-

ciumCameraeSpirenfis in Comirijs Wormatienfibas inftituit,

velut Oraculum in caufis grauioribus> vt olim AmphydlronicumapudOrircos : Eberhardum quoque Wirtenbergenfem Comi-teni, fuperioribnsbellisatquediflidijscompofitis,inijfdemDu'^

cem creauir. Bella gefl[it multa ac varia> Belgicum, cumFlan-

dris, aquibuscaptiuus fuit olim detentus, quod dudlu Alberti

SaxonixPrincipis perannosocfto contiriuauit: donecBelgasfibi

obfequenres efFccit. Helueticum, totiuslmperij viribusatque

auxilijsfufcepit» contraHcluerios Auftriaminfeftanres : &c plus

quamioooo hominumdiuerfisinlocisinterfed:is tandemcom-pofuit. Bauaricumpro Guliclmo Ludouico <5c Ernefto ex fjrore

nepotibuS;

P R ^ C II», H I S T O R. M V N D I. ^7

nepotibuscontraRupertum Palatinutn, & patrem eiusPhilip-

pum geffic , auxiho Cfcterorum Principum imperij , eiufq^ multa

ademitoppida&arces,in PalatinatuSc vicinisRegionibus: do-

necinComitijsCoIonieniibusjOperaChriftophoriMarchionis

Badenfis rcs fuit tranfada : qui ex fua gente tum quoq, florentem

viditMarchionemBadenfemlacobum, Treuirenfem Archiepi-

fcopumi qui diuerfis Legatis, diuerfis linguispotuitrcipondere

:

Romanis LatinerGaliicis Galhce:, Veneris Italice, GermanisGer-manice. BellumVenetumexdecretoImperij ( eo quod Vcncti

Romam Caffari, coronationis caufa, ituro , faluum condudlumdenegarant;& oppida quaedam eiusin foro luhj occuparant) toto

decennioperpetrauit, auxihjsPontificisLudouiciiz. GalharumFerdinandiHifpaniarumReg. Venetoscjueadpacempetendam,

Scimperataaliafaciendaadegit Multapraetereailhuscempefta-

tegeftafuntaluhoz. Pontifice ; aGaHiae HifpaniaevPoIoniaeÂn

ghae &c. Regibus, contra Venetos>& contra fe inuicem, amnibus

prope partibus orbis terrarum : multa etiam& fingulariain Per-

fia. Graecia, i£gypto 6c Regionibus Aifricae &c Afiae , finitimisque

prouincijs, praefertim Hungariae» Tranlyluaniae, Mofchouiae,

Rufl[i3&. Poloniae> LiuoniaevBoruffiae : Item inRegnisSeptentrio-

nahbus Scori* -. Angiiae, Daniae* Sueciae , Belgij . alijfque locis tot

<d !ni(jue feruorum fcditiones ,ligae 6c tumultus Rulhcorum prae-

fertim ad Rhenum têr ^SwBtffclîi :c, populorum &c vrbium dif-

fenfionesatquecontentiones: totpraihajC^desjinterneciones,

fupplicia, mutationes Magiftratuum, vt vix vllo alio feculo , plu-

resfitreperire:qu«omniatamenmalaatqueincommodaMaxi-

mil.fmper. fornlfimepertulit,gloriofiirimefuperauit, plurimis

vidtorijs partis. priridentillime deniq^ ijs moderatus , fclicem Rei^

pub. ftatum fucceffori tradidit. HisaddendaefuntNauigationcs

iUae ftupendae in Indiam , & nouum Orbem , aufpicijs primumChriftophoriColumbiGenuenfis tentataefeliciter An. C. 1 45? 2.

qui a Gadibus ad Occidentem nauigantibus iter aperuit : poft

continuat^ ab Amcrico VefputiOt An. C 145? 7. cjuiOrbemno-

uum fiue Americam a fe di(âm>reperit,& beneficio Immanuelis

Lufitani^ Regismultasinfulas in Affrica& India occupauit, ad

S z

RttpertHS Pala-

ttnm CT* PJn-

Itfpus pater

miiltAti.

Comttia CoU*

nienfia,

Chriflophorus

Marchio Ba^

denfis,

!acchus Mar'ihio Badenfis

^ Bellum Venetti,

Socij Maximi'

UanibelloVe»

neto.

Veneti domiti^

lulms2, Ponti'

fix bellator.

Variie res gefl^

per Orhem tem-

pore Maximil

Bella exteray

Tttrcfca, Verfii»

Fortitudoy Sa-

pientiay Feiici'

tas o* yi^hri^

Maximtl.

Samgaticnes

IndiCiHîn

nouum Orhem.

Chrtflophorus

Coltimbus.

/in.C. 14!) 2.

Amcricus Ve-

Jîititts.

An.C. i4!)7.

America quar-

ta orbiipars de-

teffa^

Ferdfnandui

Ma^ellantit»

/in. C. // i o^

Frettim Ma-gelUitkum^

Sauarcha loh^

SebaJl.Canm,

Nauit yiCloria

qit£ prima cir*

cumdedtt Orhe.

ConuentHi trii*

RegnmVtenn^,

Comitia Augu»

fianafub Ma-ximtl.

DoCl. Lutherus

in Saxonia.

Mors Maximi'

liant Imp,

Carolusf. Imp.

An.C.fSi^^

Potentia &*

yirtusCarolij.

FridericusSa'

piens Dux. Imp^

creatus recufat.

GrandU muta-

tio Reltfrioni§

fuh Carclo^

Conuentus

Wbrmati^.

An. C. if2t.

Lutherusprd'

fens caiifam

fuam dixit,

CoHuentHS No'

riber<^de,.

A>y C // 2^.

Ponttf Adrfa.

ntpsmoderatus.


extremum Orientem progreflus : demum vlterius produclaeper

FerdinandumMagellanum An Ch.1520 aufpicijs Caroli $, Im-

per. cjuiperfretummeridionale, inAmerica, noninOrientemfolum penetrauit : fed nauigationem nouam per totum terrarum

Orbcm, fiueperfuperius&inferiusHemifphaeriuminuenit, &c

freto Magellanico nomen dedit : vfus Nauarcha lohan. Sebaftia-

no de Cano. Nauis autem qua ve(fli erant circum Orbem , dida

fuit Vidloriajquae adhuc HifpalialTeruari dicitur5& quotannis in-

terpolari .• vt olim nauis Thefei, teftibus Platone 6c Plutarcho. In

hoc rerum ftatucum Vienn^econueniflent Maximil. Imp. Vla-

dislaus Vngariae Rex , Sigifmundus Polon R.& de rebus priuatis

acmatrimonijsfuorumegiftent : depublicisauteminComitijs

Auguftaec|uaedam efrenttranfad:a,praefertim debelloTurcicoj6c

negocioreformandaeReligionistcuianfampraebuit 00(51 Luthe-

rus in Saxonia , Imperator defcendens in Auftriam moritur Wel-fae A. C. 1 j I p. aetatis fuae 61 cum imperaiTet annis 25^ inaximo om-niumbonoramluilu : vtpoteprincepsnuHimaiorumcedensin

(]uacuncjue laudis &c officij parte. Imperio fucceftorem rehquit

hic, fefuacjuegloriadignumCarolum 5. fuum ex Philippofilio

nepotem, Archiducem Auftriae, RegnorumzS. Regem quiviuo

adhuc auo Maranos Saracenicae gentis relicjuia^ in Hifpania dele-

uit:<Scannoaetatisfuae zo.Imperatorcreatuseft: cumanteaEle-

(ftores Principes detuliflent Imperium ad FridericumSaxonem,

cognomentoSapienrem, (juimuhis de caufis dignitatem hanc

repudiauir,& in Carolam 5. tranftulit: propter illius egregias vir-

tutes, &c /pem, quamdefepraeclaram praehuit. Huiusresgeftae

non minus multa &: difficiliin varietate verfatae funt quam ipfius

MaximiJiani I tumrationeEccIeliae,tuniPohtiae,tumetiamvi-

tae domefticae. Ob mutationem religionis, 6c reformationem

Ecclefiarum Pontificiarum, (juaeinipfius temporaincidit, con-

uentushabuitmuIros&celebres^Wormarias; AnnoChriftiijzi.

vbiLuiherusautor reformationis Euangelicae, per GermaniamiI!ofeculopr3ecip'Uus,coramdograarafuaexpofuit, eorumcj^ra

tionem reddidit : Noribergae An. C. is i 'j in qMO Ponufex Adria-

uus^cum emendationem Ecckfiae 6c CuriaeKomanafobtuhftet

per Lega-

Pr^ci?. Histor. Mvndl ^9

per Legatum Frarrcifcum Cheregatum : NatioGermanicafua vi-

ciilimgrauamina fcripto comprehenfa, eidem tradidit& Conci-

liumliberumacvniuerfaleflagitauit: SpiraeA. C ij2.d. vbivtra-

quepars admonita : vitamSc doOinn^m fuam inftituat ad eummodum qui probari poflit Deo & Caefari . vfque ad tempus Con-

cili]. Spirae iterum An. Ch. 1 5 2 p- vbi Euangelici contra eam par-

cem Decreti, quae libertatem Religionis ad vfque Concilium adi-

mere videbatur,Proteftatifunt ; & ex hoc Protefiantium nomeninuenerunt* Quin &c optimus pacifque ftudiofiiT Imperator,

profe^nûsinltaliam, ob componendum Religionishocdiffidi-

um» cum Clemente 7, PontificeBononiae ea dc re locutus eft : ali-

quo cumfucccflu. Auguftae dehinc omnium Procerum ac Sta-

tuumlmperijconuentumegit, An C lyjo inquodereligionis

contra!ierfta tollenda : &c decommunibus, contraTurcamim-Imaniir Chriftianinominishoftemâuxilijsmitrendisjacflumeft.

Religionisnegocium multa cura fufceptum eft vtrinque, & ab

Imperatore,& a Principibus Euangelicis eorumque confcedera-

tis: exhibita ab his confeflio depraeeipuis ReIigionisCapitibus>

authoribus Luthero & Melanthone confedla : quae coramCae-

fare poftmodum lecfla, a Pontificijs Do(5toribus tum refutata, ite-

rumdefenfa, amicepercolloquiumexplicata, deniqueconflan-

tiilime.a Proreftantibusretenta&pubIicediuuIgata,Auguftana

Confeflio di<Sa >& inomnem oram orbis Chriftiani fparfa , velut

vlcimatuba, Euangelij Chrifti, ante extremum ipfius aduen-

tumemiftaeft. Cum vero tumminusconueniretinterOrdines

Imperijfupereare, diiroIutoconuentufoedusSmalcaldiaeineunt

Proteftanres Principes cum focijs^ fi fortepropter Euangelij pro-

feffionemarmispeterentur; vteftenttutiores. Ingruenteautem

belloTurcicOviterumcoadtisNoribergaeComitijsAn Ch. ijji.

jexoptata inter Ciefarem 6c Proteftantes paxfadlaeft, autoribus

! Aiberto Moguntino,& Ludouico Palatino magna omnium gra-

tulacionerdonecpoftmuItosannoSjbellumGermanicumconfla-

tumeft A C i^^6 quodProteftantium, Smalcaldicum &Ger-manicumbellumdidlumeft: inquoduces foederis Smalcaldici

loh» Fridericus DuxSaxoniaJ^ &PhiIippusLandtgrauius Haflise

S ^

Grauaminu

âtronui Ger-

mamcte^

Conuentuf Spi-

T&.A,C.tS2<J*

Salutare De-

cretumSptrenf,

Ccnuent.Spira,

An.C.ijzSf.

Profefiantmm

mmen,Conuentus Au-

guflieA.C.f^p.

(oiennH.

Capita Delthe'

rattonp).

Ccnfepio Au-

(TnJIana.

AHthoreieius^

Luthir.^Vhr.

Itppus Mdant.

Vltima tuha

Euangelka.

Fcedus SmaUcaldtcum»

Conuentus No-

riberg,(

An. C rf^z,Pax interC^fa-

rem^ VriYKi<*

pes ProteflJites.

BeUum Prote-

flantium ptr

Germoniam.

loh.Frider.dtix'

Saxonia.

rhilip. Landt'

grauius Hafî^*

\I4C Narratio Gompendiosa

D(*ce5 Prote

! Maarttms Sa-

liKon.pr.B-le^hT

jVroteflantes

I vnHltati,

\Vrin^^^tpeiprote.'

[ftantesiiberati,

jMagdeburgcn-

'jisobnj?.to.

La^ârus Stên- !

AUa bella Ca-\

roUf,yariai:jr

maxima»

Bellumcit Fran

ctjlo GaHtara^^Ti

\Ri!ge,A.C.ij2i

co£ptum O* dit*

geflnm,

Ducatus Me-

dtolanenfiicon-

trot*erfifS.

Framifc. Oall.

Rex captt*s ad

Papiam.

AnXîS^S*

Liheratio eocj

captiuitate Fr. '

CuU. R,

contra Cêfaris Profcriptionem fefe armis defendentes, fuccu-

buerunt.An C 1547, DominicaMifericordiae; diflipata magnamanu Peditum &; EquituminSaxonia adoppidumMulbergam,&c fyluam Lochanam: vbi Saxoniae dux loh.Frider.captuS)& Cae-

fari adduclus in cuftodiam datus eft:WittebergaoccupataiLand-

grauius Halliae in poteftatem Caroli^. addudlus : Saxoniae Ele6lo-

rarusaloh. Fridericoablatus&MauritiotraditusfolenniteriCi-

uitates & aUj foederis Smalcaldici focij ( in quibus & Bohemijmul tati . ingenti depenfa vi auri Sc argenti j tormcntifq^ plurimis

hinc indc a Catfarianis conquifitis, &c pax Germaniae reddita.

Principesautemcaptiuidemum An.C. lyyz. opera MauritijSa-

xoniaeEleiVorishberatifunt. Circai{ludtempus,Magdeburgum

quoque celebris Saxoniae Ciuitas , a C^fare profcripta. graue bel-

lum, obReligionemfuftinuit,6cobfeffionemarcfti(Iimamforti-

ter pertulit, vrgente Mauritio duce Saxoniae ex Caf faris mandato;

&c LazaroSuendio>nomineImperij:inquobello'Cummultaho-

ftilitcr elTent vtrinque fa<!la , tandem bonis conditionibus An, C.

in^- ^îteberg«tranfa<flum&obildiofolutaeft : ciuitasquein

fidemlmperij redacfta. VerumhaccpoitremaCarolij Impcrîn

Germania bella fuerunc,armaquevi6lricia : qu? ramen viginti

quinqueannisprius, perOrbempene terraruLncircumtulit, re-

busmaximisgrauiffimisqueeotemporegeftis. NamcumAn C.

IJ2.I bellumgraue&diuturnumexacmulationequadamexarllf-.

fetjinterCarol Impcr. &Francifcum Galliaram Regem: arre-

ptaOccafioneifthac, foedusfaciunc Csffar &c Poncifex, acprafi-

dium quod habebat in Italia Gallus , inde depelhmt: ampliffi-

mumPrincipatumMediolanenfemFrancifcoSfortiaercftituunt:

quemcumGallus iterumin poteftatem fuam rcdegiiret, acce-

dentescumcopijsCffarianiadTicinum&PapiamviccruntGal-

lum & in Hifpaniam captiuum abduxerunt: vbi cum in morbumincidiftet Gallus : &c Rex Angliae cum matre Galli,Veneti quoquccum Papa multa ciam molirentur contra Caefarem , tandem red-

dico Ducatu Mediolanenfi, &c alijs Imperatis facftis , Gallus in re-

gnumfuumhonorificcdimiiruseft: reliilistamenobfidibusdu-

obusfilijs maioribus: &c certamcn illud vtrinque compofitum.

H«c

•ivin"1iii

P K ^ C I P. H I S T O R. M V N D I. 141

Haec duminltalia &Galliageruntur : magniquoquc in alijs

Regnis motus exiftunt :| Turca Belgradum , & Rhodum Infulam,,

aliafque prouincias capit: Hungariamvaftat : tumukyancur in

GermaniaFrancifcus a SickingencontraWormatienfes: ruftici

ingentempaffimfeditionemmouentj&miferecaeduntur : Vlri-

cusWirtenbergicusduxpellicur : Scpoftea ruptaSueuorumliga,

per Philippum Haffiae Landgrauium reftituitur : Anabaptifta: du-

€e Thoma Munzero& alijs eius farina? hominibus fanaticis, mul-

taturbantperGermaniam fedfupplicijiaificiuntur: recuperaro

Monafteriovrbe^eftphali3e>quamilhoccuparant, A.C 155*.

Irfterim Francifcus Galiiarom Rex fcederecumPapa&: Venecis

renouato,iterumnegociu:mfacefT)t Caefari, fuperMediolanenfi

Ducata, cjuem defendere conati Duces Ca^fariani, Borbonius

Princepsj AntoniasdeLeua,& Fronfpergius jcum auxihjsdefti-

tuerentur: Placentiani ,Florentiamqaepraedaecaufapetiuerunt:

poftea fimulantes fibi iter eife in regnum Neapolitanum Romamdeimprouifooecupanramiftbinoppugnacione forcilTimoDuce

Burbonio : PontificemClementem^ in Adrianimoleobfident

necnifxpoftfeptimummenfem, iuffu demum Caefaris eundemliberant: interea caedibusincendiOi direptionibus vrbem vaftan-

tes: donee An. Ch. 15^7. difperfi&infuaquiqueredeuntesjpax

inter Clem 7, &C«faremfa6taeft, eiufquecoronatioBononiae

anno 15J0. fecuta. Qiio tempore Gallus Neapolitanum re-

gnumadortus, A. 0.1518 DuceOdettoFuxio LautrechioNea-

polimobfediti DucesCaeiarianoscG^pit, &Maris vfumfuhditis

ademit, grauius affli(5lurusRegnum: nifi lue Peftilentiaefuiflet

exercitus eius deletus : vnde pax iterum fadla cum Carolo An. C1529. Ea^tempeftate cum a lohanne Tranfyluaniae WayuodaSolymannus Turcarum Imp fuiflet attradus in Hungariam dc

Auftriam, contra Ferdinandum ,ac trecentishominummillibus

addudlisj Viennamobfidione prerneret, &c Ferdinandus Caroli

fr Bohemiae & Vngariat Rex in magno verlaretur periculo ; Cva-

rolusGoadloexercitu forriter eumdefendit, cum vrbe Vienna:

operacamprinusPhihppiDucisPalatini^ quipraefidio vrbifuit,

,hoft^mcjuerepuht:llleautemamilfibcirciterodogintaniilhbus

[ hominumJ

' i l«.i « i! II .1 W i 1« III

I ll M» l<fc II II II I I —II I II

THreici motmtena manq;,

BelgradHm ca^

ptnm»

J^hoda^ Infnla

amtjja.

Frand/lusa Si»

c^jngen ccntra

Wi>rwatiinfiS,

Seditle Rujli'

cana.

ulrictkW^rten-

bergHU^pulfm,

Liga Stfeuorum

rtipta,.

Wirtertbergiem

yiefituitur,

/inuhaptifta-

rum htUmn.

Bellurn ct*m

francfo Call.

Irrnptioin Ita-

liam C^farian.

Romte occupa^-

tio.

Pax inter C&fCT* Vontificem.

CoronatioCa-

rolif, Bonon,

An.C. /Jio.

Re<rnum Nc4-

politanum af~

fltftum a Gallo.

Odettm Laut'

rechiw Dusc

Franc.Reg.

Solymannm

Turcarum Imp.

VienntSQhfef^io,

Ferdin. Hung.

^c. CaroU Fr.

Vhiltppui Pala-

timn Dt*x,

I

142- Narratio Compendiosa

Immanitai Tur

Gunjhirn oppi-

dumi^.yîceop'

pugnâtttm.

StcoUus lurit"

^TttrcaLin'^'

umrfci;grajj4'

ttir.

Tnrufig<t»

HeHnm m ^/-^

fi-tc^ Tnnetan, 1

Corrad. Barba»

rojja Anhipi'

rata.

Maleajfes Tu-

nen Rex.

yilvienana pro \

fcthoinMat^'

Ttt.AdSî^Varij labores

CaroLf.imp,

Dipx tlorenti'

nuiprimîS.

SabatidtjS Dux

reftitt*tt45.

Belgtct ordtnes

^ Principes

cafngîtt-

Met^ amijfa.

Priiltum ad i*

Qj^ntin.

CaUt(*m recu'

peratum.

BoruJ^-a O* Li"

uoma Polon.R,

tributa.

Conct't'^rn Tri'

dentmum. _

Mauricius Ele-

ftordrfpatCo-

hominumretrocellic: fednonfinemaximapraedaj-^cdepopula-

tionc agrorum quaqua verfus, mulca(|uc crudeiicateinmiferos

fubdito|i>exercicaca: quam eciam anno ijî. rcuerfus cumdu-cencis armacorum milicibus concinuauic immanillimus hortis,

terdecies oppugnaco oppido Gunfio (^ quod diu Nicolaus luriczi-

usforciffimedefendic^ &emi{roexercicu, qui AuftriamLinczi-

um vfque peruafi c depopalando>metummagnum Germaniae in-

cullic, Sed fuperu/^jniens Carolus cumingentimanu cx Icalia,Hi-

fpania, Germaniaque comparata ad ducenta milliapedicum(5c

cr iginca millia equitum, Solymannum aduencu fuo cerruit, ac re-

trocederecoegic, AffricaquoquefeniitarmaCaroli, cumCor-radinus BarbaroiTa Archipirata , Clartis Turcicse praefedlus , mare

fuis incurfionibus vexauit ,& in AfFrica Tunetanum Regnum , e-

iedloRegeMuleaffe,occupauit: contra quem profecfius Cafar,

adornata Claife in AfFricam venicvrbemTunctam cum arce Go-ieta coepit :^ MuleaiTem reftituit 8c fibi vcdligalem fecit AnnoChrifti I j j f.

Quîn vt Solymannum ex Vngaria alio auocaret

Caefar, AnnoChrifti 15 41. AlgieramAffricaevrbemcummagnoexercitu peciuic : Mauros & Turcas ibifubaifturus: fed cumCGelum>vcncos,maria6comniaaduerfaviderec: dicensmallefc

vnum Chriftianum feruare, quam mille Turcas auc Poenos truci.

dare , reucrfus eft in fua. Deinceps varijs defundlus laboribus &c

periculis in Italia optimus Caefar : dum Mediolanenfem defendit

Ducatum : Alexandrum Medices Ducem Florentinum creat.

Sabaudiê Ducem reftituit ; inBelgio Gandauenfes 8c Geldrienfes

in ordinem redigit : luliacenfes Principes domat& caftigat,cum

Geimanis Principibus &c Socijs eorumbello contendit, eofque

domitospunit : GalloadMetiminfeliciterrefiftit,amiifavrbe:

eodem interimadQuincinum caefo> 6cCalecoaGalhsreccpco:

PoIoniaequoqueRegnumaugerividit>accefIioncBoruiIiae&Li-

uoniae: Hungariam&Traniyluaniam aTurcis vaftari, eripi,ac

minui : mul ca alia priuaca quoquc incommodafibi obijci : percae-

fuscandem vicae6: Imperij, dum pro ConcilioTridencinoOeni

ponti excubac, &c concra fe bellummoliri incelligit ctiam cos,

quos penitus addidos fibi putauerav, aduentaceMauricio Saxon.

Eledlore,

Pruxcip. Histor. Mvndi. I4J

ElecHiore ^relivSla Germania , nauigauit in Hifpaniam 5& ImdignitateEled^oribusFrancofurtirefignata omnemgubernatio-nemfratri.FerdinandoRomanorunvregi tradidit per Germani-

am : in caeteris Regnis Phiiippo Filio fucccffore vnico conftituto,

Anno Chrifti i jjS. necmultopoftinMonafterioordinisS Hie-

ronymiadS.Iodocum, interpias'preces& vfumccena? Domini-

caeplacidiftimcexpirauit ; HerosincomparabiIis^3cPrifcisImpe-

ratoribuslaudatiffimisadnumerandus. vixit annis 59.

Terdinandusfrater Caroli, delatum adfe ab Ordinibus Impe-

rium, Francofurti fufcepit Anno Chrifti 15 j8. natusModinaein

Caftilia> 6c probe educatuSjin Auftriamveniens, mox Vngariae 5c

Bohemiae regnis decoratus eft. Propter quae variaetiam incom-modafuftinait.IohanneTranlyluani^Wayuoda^Turcarumcon-

trafeTyrannum concitante, quemtamen virtute fua & DucumMauricij Saxoniae Principis : LazariSuendijrCaziani militis& ali-

orum fregit : ita vt deniq^ etiam Ibraim Bafla, LegatusSolymanni

fequutus fitlmpcratoremadComitiaFrancofurtana, pacemqueinannisodlopetiuerit. Bellaviditfuaaetatenonexiguageri: vt-

potevhellumin regnis exteris, interPhilippumHifp. &Henri-cumGaIi.Regesi quodpofteitamencompofitum eft , Philippo

Henrici filiam in matrimonium ducente: fed Henrico i.in Hafti-

ludioaMongomeroPrincipefublato : moxinteftinuminGallia

bellum enatumeftjob reIigionismutationem>Guifio & Condaeo

principibusgrauiffimeinterfediffidentibus: vnde multaecaedes,

vrhiu vaftationes >& aiia incommoda nata funt, praefertim Euan-

gelicis : quorum Concionestotae in Cohors crematae, Senoni

madtatae : Principes eorumcapti , &in exiiium acfli funt : donec

NauarraeRegeadRotomagum, & Guifio ad Aureliam occum-bentibus, mocus ifti vtcunque conticuerunt, Similiter in Da-

nia& Holfatia .a Friderico i. Dano>& Adolpho Holfatio tumul-

tuatum eftritemque in Sueciaaduerfus Ericum'Regcm:quo bello

Dani Norduegiam recuperarunt. Mofchus quoque Lituaniam

tiim inuafit &occupauit. InGermania autem, cumMauriciiis

Saxoniae Ele6lor,in praelio cum Alberto Marchione occubuilfet

:

Ferdinanduspacis &tanquillitatis publicae ftudiofilT.Princeps,

clltumTrtdent.*

C^farCarol.re.

Iwquit Gerwa'

niam,

Carol. ahdkat

fe Imptrio.

ihilip.C^roli

F. H^Jp.R,

Mors Carcll

placida in Mo-naJ},S.hdoci.

Ferdinandfts

Imp.A.C.rfji.

Regna.

Bellum Turci'

cum.

Duces o* miU'-

tes Ferdinandi,I

I

Legatt Turcict

' Francefurti itr

;Comttijs.

Bella extera,

i

Htjf>ani cumCyallo.

Intefina bella

in Gallta,

Guiftus o^Con-

ddeashojles,

Euangelicorum

perfecutiones in

GaUia,

Bellum Vani'

cum ^ Holfa-

ticum.

Bellum Sneci"

cum,

Mofchus Litu

aniam inuadit.

Mauricius Sa-

xo occumhit.

Paciffludium

in Ferdtnando,

144 Naicratio Compendiosa

tcmberg. Vlrico

reflitutui,

ConnenM Aft»

guft^.

Vaoc ReligtonU

qtttllit,

ConciL Triden.

finitur.

Interim liher

pxpirat,

ExequiaCarol.

f. Imper,

Integer rft»

Ccen^ Domini'

ae a Pto ^. con-

cejfi^,

LansFerdinan-

di.

Moru

I

Maximilianm

1 1. Imft,

An. C. iS^4*Belli*m Tt^rci'

cum.

lohannes Way-uoda.

Pax CH Tttrca.

Grptmpachut

CT* alij profcri^

ftipuniti.

Grtmmenflein

arx deflrufhd,

loh. Bnd. Dt*x

S^xjn^ captus.

Pax in Germa-

nia vb relmo-onem»

mox candla diffidia fuftulit: Ducatum Wirtebergenfem ab Ordi-

nibus Sueuiae fibi conceirum,&: a fratre Carolo confirmarum Vl

ri co, {&c a Landrgrauio Hailiae redudlo ) fponte fua reftituitjdire-

(Slum eius dominium duntaxat fibi referuans. Pacis caufa Con-uentus inftituit Auguftae,&; alijs in locis.-PalTauienfem tranfacSlio-

nem antea fadam confirmauitidecreta nobiliffima de Publica fi-

deactranquillitatefanciuit: vndeConcilij Tridentini, & Libri

InterimperGermaniamfinisfuit : exfequiasCarolofratripieSc

magnifice fecit ; fubditos pafllmcumMagiftratibus fuispero

mnes prouincias humanitate & pruden tia fua rexit atque in offi-

ciocontinuit: aPio 4 Pontificeintegrum vfumCoenacDomini-

cae pro fuis impetrauit : literas & literatos amauit,& oforibus eo-

rumfuccenfuit: fidemficconftantiamin didlis faclifque coluit:

tandemcatharris perpetuis extind^us Anno Chrifti 15^4, Im-

perij 7. aetatis ^r^ Succeilit Ferdinando, Maximilianus z.fiHus pa-

ripietate»moderarione,aequanimitatc>candore,fideatc|uehuma-

nitatepraeditus Princeps, qui paulo ante renunciatus RomanorumRex, item(]ueBohemiae& Vngariaeftatimanno \^66 armaTurcicafenfit, quae vtpotuit, fortiter partim repreffit

,partim fu-

ftinuit; oppidis atquecaftellisHungariae alijs amillis, praecipue

lula &c Zigetho : alijs receptis , vtNcuftadio, Vefperino, Do-tis&c. lohanneWayuodaTranfyluaniae attrahente hoftem x vt

illius auxihjs Hungaria potiri pone t cum quo tamen humaniter& amice Maximilianus Caefar compofuit , etiam cum ipfo Turca

in odlo annos pacem fanciens. Germaniam, quantopotuitftu-

dio pacauit ,& ob id rebelles quofdam atque ab Imperio profcri»

ptos: vt Grumpachium ( nobilem Francum, qui Herbipolin diri-

puerat)& focios in arce Grimmenftein per CommifTarios Impe-rij . maxime Auguftum Saxoniae Eledlorem , coepit , atque fuppli-

cijsaffecit: munitilfima arce totiusilliusprouinciaefoloaequata,

& lohanneFridericoSaxoniseDucefapudquemillilatitauerantj

incuftodiamabdudl:o Anno Chrifti 1 5 6j. in qua etiam is morivoluit Deinceps partamin Germania tranquillitatem pubHcam,maximoftudiodefenditatqj conferuauit, tam interPonrificios,

quimEuangeIicos:nulliusconfeientiaepaftui3viminferri:dicens

Ca^li

PrjxCip. Histor. Mvndi. h;

Coeliarceminuadereeos, quiinconfcientiasaliorumlibi impe-

Tium fumunt : ideoque& Auftriacse nobilitati do«5lrinim Augu.ftan3econfeffiGnisliberamconceflit:& vtfecundumPacificatio-

nem in Religione fa6lam,pie, modefte, trancjuilie viuant &c agant

omnes fubditi Imperij voluit atque optauit. In finitimis Regnis

atqueprouincijsfuotemporemulta liorrenda bella^feditiones,

csedes motufcjue alios fenfit, quibus tamen Mq implicarinun-

c]u^m palTus eft. Bellum Melitenfe omnium acerrinium & atro-

ciifimum j temporibus ipfius a Turcis geftum : itemque bellum

Cyprium cum Venetis ab ijfdem r in quo Nicofia direpta , Fama-

guftacapta^ &muItahorrenda a Barbarishoftibusadmiirafunt:

Venetis tamen egregiam viitoriamuaualem adEchinadasInfij-

Ias,<le Turcis adcptis : & loanne Auftriaco in AfFrica alijfque locis

multagloriosegerente. Sic in Belgico motus cjuocjue viditma-

gnos , poftintroducflam Hifpanicam Inquifitionem ,& Tridenti-

niConcilij exfecutionem , a Margaritha &c Ferdinando Albanoduce,vicarijsHifpan.RegisperilIasprouincias : quaEgmondus6c HorniusEuangeliciComitescapite plexi : Principes Vranien-

fcsprofcripti, &:muItamiIIiahominum perierunt partim inte-

ftinis diffidijs ,partini vi nianifefta. Necminus hactempeftate

GalliafuitafflicftafubRege Carolo 9. multis bellis ciuilibus ge-

ftis,inter Guifios, Condeum, Admiraliu.& caeteros Euangelicos,

cjuibusauxiliatuIeruntGermani Principes, cumprimis "W^ollF-

gangusPaIatinus,quiiniIIaexpeditionepieobijt,cummagnoIu-

Sluomniumbonorum: &:Ibhan.CafimirusPaIatinus,quorum

ope pax quidem fadla fuit , Anno Chrifti 1570. fed pariim firma

:

quippe paulo poft in fefto S. BarthoIomaei,6c Nuptijs Henrici Re-gisNauarraecumfororeCaroIip. improuifa &c fubitalanienaex-

citata AnnoChrifti 1571 in qua Admiralius CafpardeCoIigni,

cummultisprimoribus, &ingentiacpropeinnumerabilihomi-

num multitudine,per totam Galliam vno tempore mifereperijt.

Nec quiera fuit ea tempeftate Liuonia , Walachia, Ruffia,& vici-

nae prouinciae : fed a Mofchis &c Tartaris alijfc]ue hoftibus infefta-

tae, quibusomnibusmalis ingemifcensoptimusImperator,fuas

partes agcns, Germaniam in aita pace cuftodiuit: legibus &c difci-

T 2

Moderatio

MaximiltanL

Beligio Aufiri»

acii lihera.

Bellaextera

fnh MaximiUMelitenfe cumTurcit»

Cyprinm cumVenetis,

Nicc/ia o* F<«-

tr.agufla,

Venetor* riffo'

ria ad Echina^

ta/i Inftilas,

lcbannes Ati-.

I flriacus,

I Belgica heUa,' Hjpanicaln^

^

quffitio,

\ Egmondus o*Hormsjkbla-

tL

Vrmienfes rr.

profcriftl,

Bella Ciuilia in

Gallia.

Carol.jf.Rex,

PerfecutioEua-

gelicorum,

V^oljjgangus

Palat. DuxBipontK

lohan. Cafimi'

rus Dux Palat.

Lantena Vari»

fienfis in Fefto

Bartholomai,

Admiralius

Francia tru-

ctdatus,

Bella in LiuO"

nia crc

.

|I4<5 N A R R A T I O C O J^P E N D I O S A

GermanU pA"

cata,

Proles mmero"

fa, MaxmdtA-niz,

Law comugii

MaximilianL

.

MorsMaximuUanii»

Notia Stella in.

Captojêia, .

RhMphmlh

BeJlnmTmi"cum,.

Bellnm. Verfi'

cum,

BellttmMaurl'

tanicum»

Amurathes},

foederareno»

uat.

Sehaftiantu

Lu/itani£ R,

.

Stephantti Po'-

lonia Rex,

Dantifcan.hel'

lumo* MoJlOm

uit,

StgifmundtM

Suêcui CT* Ma-X'mtl, Auflr.

Mottit Belgicii

Guhernatores

BelgijH^Jp.

plinabonaconfer:uauit:ornauic:,auxit;clomLfuaefeIixbeatufque

cxvnaconiuge AjuguftaCaroIi j. filia> fcdecimfufcepitliberos,

quae raro vt virtutis.ata dignitatis exemplo, Caefaris.fuit filia, Cae-

faris nurus , Caefaris coniux, Cacfaris mater : donec tandem conti-

nuis doloribus cx palpitatione cordis alijfqi corporis infirmitati-

bus, Ratisbonae Principum Imperij agens conuentum, ipfo die

Maximilianiinter pias Scardentes preces , firmaq^ fidein C h r i-

STVM Seruatorcmplacidiffimeexpirauit, PrincepSjpietatcvir

tute,humanitacc clementiai nullifecundus: qui e confpedtu col-

loquioque fuo trlftem dimifit ncminem : nec quicqjcitius, quaminiurias oblitus eft. Deceffit, Anno Chrifti i j 7 d.cumin cqÎo an-

tea paucos annos iaCafliopeae Afterifmo, noua ac prodigiofa vifa

fuiiretSteIIa,quaeannodiutiusconfticitimmota, &Jenfimatte-

nuata euanuit;

Succeirorem ImperioreliquitMaximilianus, Filium Rhudol-

phum 1. Ratisbonae in Comitijs Imperatorem defignatum & an-

tea Hungariae ,Bohemiae ,& Romanorum Regis titulb condeco-

Iratum , verum&genuinumHaeredem , vt dignitatum. itaetiam

virtutumpatcrnarum, Sub hoc Turcae Perfaeque grauiffima bella

interfe iuncflis Tartarisi gelTeruntjVariafortuna: Perfistamen

plaerunquevidloribus : quotempore AmurathcsTurcarumTy-rannus pacemcum Rhudolpho Imper.fecit ad o6lennium : item-

que cum Perfa.cum Polonis,AngIis, Gallis 6c Venetis, foedera fua

renouans. InMauritania auteminterSebaftianumLufitaniae»&

Abdelmelechum-Mauriraniae Regem pugnacxitiofacommiira:

in qua cum Sebaftîanus captus>& perijfte creditus, Regnum Por-

tugalliae ceffitHiipano : quod nunc quidamSebaftianusrcdiui-

uus ab eodem repetere dicitur. Interim Sccphano Polbniae Re-

giingensfuic bellumcum:Dantifcanis : deinde cum Mofchis pro-

pcerLiuoniamjCuicumfiicceffiirecSigifmundijsSueciaeReXjbeL

lum.incer ipfum & Archiducem Maximilianum ortum eft : in

quo capcushic&paulopoftliberatusfuit. InBelgiomotusob

Religionem&Rebellionemcontinuatifunt, adAntuerpiarn&

aIiaIoca:Gubernatoribus,LudouicoRequenfi:IohanneAuftria-

c.0| Mathia Archiduce, Alexan.Duce Parmenfi :iêtro Efnefto &Carolo

.h

P R uE C I P. H I S T O R. M V N D I. i4r

Carolo Mansfeldicis ; Erncfto& Alberto Archiduc

quifuis&fociorumviribus Hifpaniarum Regis partes, hucufq^

variafortunatucatifunt, contraPrincipes Vraniae , Wilhelmum&Mauritium: StatusHoIlandiae &:SeeIandiae, eorumqueauxi-

Matores, Gallos Anglos ,& Germanos quofdam Principes acque

Comites.quimagnoitidem conatuhucvfquelibertarem Pacn;£

& Religionis defenderunt, Ducum potentia, militum robore,

confihariorumperitia, &feIicitatefufFuIci, in quibus Marcinus

Schenjckius,etiamclaruit,abHi/panisadStatusdeficiens. Acjuif

granietiam, CoIoniaequeoblibertatemReligionisdiumultum-

quehactempeilatedimicatumefl: ;: donec fubmoto GebhardoTrucfeilio f qui dud:a Agnete Mansfeldica in vxorem Religionis

vtriufqj libertatemiuxtapacificationemvererem fubditis, con-

ceireratÊrneftusBaiiariae^duXipraefureligitur & confirmatur. In

GalIianonminusmagna&pericuIofabeIlahucufq*> fuerunt, ob

Religionis diffidium inter PrincipesGalliae Euailgelicos, & Re-

gem Carolum p. eiufque Fratrem Henricum j; qui hactempefta-

te Pblbniae; Rlex fadûs^ poftpaucos menfes^ audita morte Caroli

Fratris in Galliam redijt;non fine magna Polonorum indignatio^

ne ; fubquo, recruduitbellumciuileacinteftinumvquodvarijs

modis vtrinquediumultumquegeftumeft ; praecipueGuifijs &HenricoNauarraeoi eorumquefocijs, acriterinterfedimicanti-

bus : & ex illorumparte Sandla Liga Catholicorum^ exhorumexercitibus Germanorumresfuftientantibus :;nonfine muLtisin-

commodisGaIIi3e,.Lotharingiae>BurgundiaerMbmpeIgardiaejAl-

jGitiae\ Scvicinorum Regionum atque ciuitatum : donec Guifia-

nideambituregnifuipediâbHenricoj.iuguIantur; Rexautcmipfe , a lacoboCIemente Monacho; cultro vcnenato occifus> a-

ttimamquc agens, pro legitimo fuccefrore agnokit &. declarat

Henricum 4 Borboniae& Nauarrae Regem > qui quod diuerfae ef

fetReligionis, armis fe rcgnumque tueri hucvfque neceflcha-

buit : varijs priuatim infidijs Sicariorum expofitus, & publicae

vi apmulorum obiedus, Guifianorum cumprimis, quibufcum

multa maximaquc praelia commifit : tandem vero fwperatis

cundîs malis>cum Lutetiac apud S Dionyfiumprofefliis eflct : fe

T }

Prlndpef Vta

StatH4 Hollan^

MartinUf

rr>ott*^.

Colomenfe hd-

lum,.

Cyebhardus

Tri4if<J?it*4,

Ernirjfm Ba-

uari£ Dux»

Gallta tumPfl^

tws,

Henricui^.^n"

deganenf. ReXPoLontd,

'

Intejfinum

hellum tn Gal-

UagrawJ?.

^ Liga,

Cuifiorum in-

terttHS.

lac. Clement,

Monach.Henr,

^, occidit,

Henrk*4.Sa'

uarrêt GaUia

Rex hellicofifi,

Pericula eius,

Conuerfioadfi'

demCatholica,

\H8 Narratio Compendiosa

Coniuv^tunj cum

Pnnc.floretJm

tina.

EltfrhethaAn-

gU^ Regma.

iS/iartaScotU

hegina,

Armada Hl*

Jpanica,

Draco Nauar-

ch.t AugUc,

Cales Males,

Calendarmm

GreQ-orianii>m,oAn,C. ijSz,

Tumult'^ Au^<y<4j}-an'.i\

Argent nenfe

helL^im.

hhan. a Man-dcrfdteidt Bpi-

fcOpHf,

Dm Epifopi

A^g^nt, diuer

f<t ReUg,

lohari,\^t9rg,

Brand. Pr,

Carolus Lotha-

ringia Pr. Car,

Marchionattn

Badtnfis con-

trouerftts.

Ernefius Fride-

rtctn Mar.hio,

Ednardtt^l FoT'

tuna^Hs Mar-

fub Cle-n, (f.

DucaiHS Ferra

rtenfif.

Catholicuni, in Regem Galliarum vngitur& confirmatur : quodRegnumetiamnumcontraomnesaduerfarios, Screcens contra

SabaudumCbello graui ob Marchionatum Salutiorum geftojmi-

rafelicitateacfortitudinedefendit, inimicoscuncilosingratiam

recipiens , &c ad tranquilUtatem Regni fui omnia confiha refe-

rens:nuperFlorentinaPrincipeVirgineinmatrimoniumdu<5la.

Floret etiam fub hoc Imperatore, Ehfabetha Anghae Regina , iammultis annis,in vita CGehbe,eruditione,virtute;fehcitate poten-

tiaqueclara, quae opponens kk viribus Hifpanorum & vicino-

rum 3emulorum,muha hucufque pericula 6c labores infinljps fu-

ftinuit: Mariam Scotiae Reginam aduerfariam fuftulit; ArmadamHifpanicam 150. nauium in mari difTipauit:hidiamj6c ahas remo-tiffimasInfulas,DraconisNauarchaeinduftria,inquifiuit .* Cales

Males occupauit : ahjfque rebus bello &c pace , terra marique ge-

ftis nunc Gallicano & Ordinum Belgicorum foedere munita qui-

efcitrfoemina rari exempli. In Germania , tranquillus fic fatis fuit

Status fub optimo hoc Imperatore Rhudolpho: nifi quod ob Ca-

lendariumGregorianum AnnoChrifti 1582.. introdudlum. Au-guft;cVindelicorum &c ahbi tumultuatum eft, itemque in agro

Colonienfi vt fupra dicflum: &c Argentinenfi , vbi decedente e vi-

uisIohanneaManderfcheidt, Epifcopo : obduosfimuldiuerib

Canonicorum Pontificiorum &c Euangelicorum calculo eledlos

Praefules, bellum exorfum eft: Euangelicis lohan.Gcorg.Brande-

burgicum: PontificijsCaroIuniLotharingioe C.irdinalem, nonfine magno totius Prouinciae damno defendentibus : quibus ma-

lis tamen bonitate,confilio, prudentia, virtuteque Caefaris &c ob-

uiam hucufque itum eft, &c remcdia adferuntur quotidie. DeMarchionatu quoque Badenfi contentio fuit, Principi Ernefto

Fridericoj cum Eduardo Fortunato adgnato, quicumalienare

eum vellet , &c grauia quaedam alia moliretur contrafuos , cxutus

eftDynaftiaBadenfi, &c in exilioperijt. Harc&ahadumgerun-ihioexpulfus. turpailimperorbemChriftianum fub Imperatore noftro (folaAnnusiuhiUus prope Italiafub varijs Pontificibushifceannisquiefcente, &lac-

tumlubilaeumfubClemente 8 Pontifice celebrante, nifiquod

de FerrarienfiDucatuahquandiuetiamcertatumfuit> &Banniti

1 tumul-

PkuEcip. Histor. Mvnpi, 145?

tumulruantes cohibiti funt) Turcse, violatapace,inCroatiam

iterunairrumpuntj AnnoChrifti lypz. Caftra, Arces&oppidaquaedam capiunt j nouumque ac periculofum bellum concitant

;

in c]uo gerendo, optimus Cs-far cum Fratribus> Archiducibus

Machia &c Maximihano multis iam annis vehementer occupatur.

DumqjintereaMofchus&PerfacumTartaris&Walachis, mul-

ta^miflis Legatis muneribufque,poIIicentur:Tran(yluanus quoq>

Sigif BattorivitamSc fortunas omnes impendit : ingens rerum

oritur viciflitudo : vicfloria nunc penes hoftes , nunc penes Chri-

ftianos exiftente. Chriftiani Teuffenbachium, Mansfeldicism,

Schxsrartzenburgicum , aliosque fortiflimos Duces& bellicoios

milites>prudencilIimosqueConfiliarios(quiad Strigonium,Iau-

rmum,Budam»aIij{c]ueinlQcis resfortiterfeliciterqueprofalute

fuorum ge/Terunt j multis votis nunc expetunt atcjue defiderant^

Cumq^nonexiguohodieindifcnmineconftitutioncsfint, cumoptimo Imperarore &c rehcjuis fortiilimis Ducibus j ob Canifchae

propugnaculum tocius Scyriae &c Auftri^ nuper a Turcis ereptum.

& AgriamaIiac|ueIocamuninfIima iam pridem amifTa: rnerito

fanehisrecuperandis: tuendisautemconferuandisq;ijs>quipro

falute Chriftianorum &c Imperij Romani, fua obiecflare capira,

&c fingulis momcntis , ceruices fuas hoftibus immanillimis > feri-

endas praebere > nunquam celTant : intenti debent effe omnes , fu-

afque opes &c auxilia omnia conferre ex toto orbe Chriftiano,

quotquot horrendas inDeum blafphemias 6cfoedam feruitutem,

fubOttomanicis Tyrannis ferendam, auerfantur :gloriamver6

Dei libertatem Patriae, profeflionemChriftianaeReligionis falu-

tem pofteritatis , vna cum Maieftate Caefarea , totacj^ laudatiflima

domo Auftriaca (quae vnicum a tot annis Chriftianorum, con-

traTurcam iuratum &c communem hoftcmpropugna-

culum excicit) faluam &c incolumem videre^

pofterifvjue relinquerQcupiunt.

Atque

Banniti cohl-

Tnrca Vtolant

pacem,

LuUiiniTHVci-

iuinfrr^aue zp*

atutmnHm.•*

Exterix Le^atto-ones^ auxtlia.

Stgifrnn.Batt.

Trun/yl, Way-uocia,

Teu^tnba^hi-

U*} Man^feldt'

us-iSihfvar-

t!^nherg , CTC.

gloncfi Uuc^s

mortut.

Periculi» Chri'

fttanornm*

/fuftriacA do'

mus fToptignd'

cuhm contra

Thtcos.

VotHm*

Conclufio âr-

rathnif»

1^0 Narrationis Conclvsio.

ATqê hicjit terminmfinisînftitutalSl^rrMm^^Ht/ioricaêx qua Studiofiharum rerumbatidd^

fcerepoterunt, ûdi aprimordio Mundi^ ad vfquenatum Serua-

torem C h r i sx v m, îndeadprd^fentianopratemporame'

morabtliageflafint: quafuerintlmperiorum^ liegnorumacMa^gijiratuumprincipia yprogrejffs, mutationesyinteritus , tam in

Ecclefa,quaminPolitia:(^limula)gc¥ mô^ca acoMterviderey

qudtmortaliumhominumcohditionesfint ac wicifitudines : qui

cafus rerum, quA varietasingeniorum^ftudiorum^ confiliorum^

atiionum bumanarum: qukm multipkx Jubricaînconftans

fortuna : quaminfimtaomnes inpartes virtutum atquevitio-

rum exempla:qu£ deni^fingulorumpr^zmiai^po^ndilex quibtis

eligat quifquefibiex vjii quodfietivtpofttxkymn rcLuî^y %Tn^Jcjletv ru îwurcty ^^V "^^v uîâ^v KSH ^vyviroov x^ôvcov,

optima dicere ^poftbiltafacere , ^^mulatione optimorum (^fu-

ga deteriorum:&fic animumfiudiaâîones^cunîascumpu-

blicetumpriuatim dirigereadverumfinem qui efigloria Dei^^ReipubiiciZpriuatincj^fui cuiufg^falus&incoiumitas: qua deremHiftorta Pra^tcajiio tempore cqpiofius^

Vmmvu adpertum magni dHloi^q^ laboru

:

Anchorajit C h r i s t v s^ftjfa Carina, tibL

ADMO-

i;i

Zvu) ®ica I

CONTINUATIONARRATIONIS HISTORI-C^, COMP: PHILIPPIFRI-

DERICI GLASERI Argento-

rateiifis.

N N o C H R I s T I I 6 o I. mcnfe Se- A n n optembri,ingensTerr;:emotusuniverram pene ChristijEuropam horribiliter concuffitjqao temporeetiam nafcitur LudovicusGalliarumDelphi-

nus,magno totius Regni cum applauru& gra- ,^ Europa^culationejeoquodj-o.annis ante^ Ddphinol m^xfwf^.

^^caruiflet.NovasTurcaruminfidiashocAnno

experta fuit AibaRegaHs,quasquidemab initiorepreijit,hoIl:i-

businSuburbio,qu©djaminvaferantjtrucidatis; poftea verb cre-

fcentibusindiesTurcarfi viribusjexpugnata fuit.Tn Daciaquoq;

Baftavariosfucce(rusurfit,Biftritium5Urbem,qu3eadSigismundu

Hungariae Regemablpfo priusdefecerat, recuperando inq; fi-

dem fuam recipiendo. Multa&hoc ipfo Anno in Livonia Ca-rolo Sueco adverfa acciderunt a polonis , qui parta ab ipfo vi6to-

riaîn miferos Livones crudeliilime def^vierunt , Venda aUisque

locisfipitimis per Ratziviliium & Sicinskium miiitise prsefedtos,

occupatis. Ad Rigam quoq; Polonorum caftra pofita fuerunt: ; ^^//^^ ^(y%'.

vcrum ubi Ilia de adventu Sigismundi nuncium accepiflet , tu- c/nskjo, polo

multu ocy us in Urbe excitato,obfidione liberata eft.

i(ôx.

TerrAmotH6

Delphhi$if in

GalUa natt&s.

^lba Reâlii

a Turcis occu-

pata.

Biftrictum in

Daciaof^pu-

^natum,

BelluminLi-ônia,

Venda capi

tur a Rataiji

norum Duc/

uta-

"^Hac tempeftatecapiturin Icalia Quidam,qui feSebaftianum '

^^*^ ^^^^^

Lufitanice Regem (quem oliminpugnacum Mauritanis com- turetjtru.

mifsa,periiflereferunt) falsoprsedicavcrat; &poftquam Neapo- ^cmatel/U

liafino circumvedus , Popuii ludibriumfuftinuiliet > infauftus

tandem laqueo fufpenditur. Sub id etiam in Genevam Ailobro-

gumSabaudus,perfcalaspartibusmoenium excubiis vacantibusj

ra ûr.

* An n oChristi

i6qi.

1-i'fi C O N T I N U A T I O N A R R A T^ C O M P :

/",'//>,- -^<^*-i adriiOtas , iiricam impreffionern faciens, cladc k Geneveiuibus

atW/iiî^''

accepta , recrocclTit. In Allatia adhuc de Epifcopatu con-

tendcbiint Caroius Lotharineus & Tohannes Geonnus Bran-

deburgicus ;quod dillidium ab Henrico IV. GaiUanimRege

adcempuscompofitum fuit y donec tandem Haganoo? > Anno^ ,, ir » Chrifti 1604. perFridericum ^'/'lirttenberoicumjConcordia: fe-

ficumde^pt' qucftrem>certis conditionibus hnemacciperet : cedente nnrji-tiC74m ue Mp(cOf.-.:iiir com

Bti'C77ttt6 Mu^rcftilcH^ C(t'

f^fteiliftntir,

Ebûhetha.^'fi^ltdt Kert-

na 'mcrtiuir,

Sepelifur,

A N N O

Christi1603.

I(iccyti6 Sco-

ti^ Rtx Elt:

iCo'/nfttti Ra

i tt'.bc'/,A htibi'

\ ta,

i

\ A N N o

Christi

I1604.

, Mut*.t(C/itS

\ StiecUReyrti,

i Of}encUi jfj?

\ I-lizrxcirttt r»/

-

yifti.r i,^b ^'^m

'i^Lrcfo Sptrto-

LiiHtJpflfrÔ,

rum Epilcopatu Brandeburgico , Eumque iu Lotharingum

transfcrente \ bonis autem <?«: juribusEpifcopalibus per ij. annos

feqnellro addiftis : quibusdemum finitisjUaaLotharingoHu-

jusqjfuccellonbusEpifcopis > a^quafolutionefactajredimipof-

fint. In Gallia Carolus Bironius.Regni inimicus & perduellis,

principum morcydecollatur Parifiis. In Anglia deceffit E l i-

ZABE TH A gloriofiffimaacfeHciffimaRegnatrix,cujusheroi-

cafacinoraterra mariq^gefta , immortah per Orbem laude cir-

cumferuntur : vixitannos 70 : rexit 4j. Ejusjufta peradtafunt

Weftmonafterii , ubi in Patris H e n r i c i tumulo magnifice

fepultaquiefcit. Cui concordibus OrdinumfufFragiisin Re-gno furogatur ] a c o b u s Scotorum Rex^quem in limine fta-

tUTi regiminis fuijprocerum infidia? vexarunt, quibus tamen iin-

gulari D E i beneficio femper liberatus fuit. In CermaniaaiâbtthASuc- comitiacelebranturRatisbonx^propubiicaSalute & Tranquii-cej^scr, FjM

^ jjj-^j-^ jip .-jeni. Sub id enim in Belmo &: Hunoaria periculofipertctilu

,

iA

« /- ^.

*^ -T

motus & bella glifcebant;quibus tempeftivc fedandis Prti-

dentiffiir.us Imperator accuratascumPrincipibus rationcsinfti-

tuit.

Sueciahoc temporegravemmutationemfuftinuit, Primori-

busPvCgnifafcesaSigismundoha^reditario Rege auferentibus &:

CaroloPatruoEjusconferentibus.cum propterReipub.admini-

ftrationem tumReligionis Defenfionem , quoe fub Sigismundo

nutare protin us videbanttir.

FlandriiT propugnaculum,Oftenda,p6ft triennalem obfidio-

nern abHifpanooccupatur incredibilipene militum numeroti-trinqâmilfo : unde meritoPalarftra militaris a quibusdam no-

minari folet. Extra Im.perii qiioq; fines Perfarum Rex cum Turcarum

'^mmnmtmmtm f ^"

PRi€GIP. HlSTOR. MuNDI» lf2\ Be//upn Perfi-

cum Q^Tfirc/^

cum.

Cometes y/iy;e

pP.ceno>nerion

r/i cxlo ^jfum^

A N N OChristii6o y.

CUmens rnLPapa mort'

tur,

Dti9 Pontifi'-

ces uno A/^nQ

crcarttur,

BellumBrunfV îccKfe,

Mitrpur^t

Tufnr^ltu^ o •

ritur.

Conjuraiio ne

funda in ^n-

carumTyranno fanguinariabeilageilic>c|UibusTaurifiumoppu-

anatum & a Gaflio Bego Perfis deiatum fuic. Novushoc y\n-

no in ccelo CometeSjjUxta Veneris fteiiam comparuit; de quo va-

riaiiftrologorum judicia in vulgus prodierunc.

QuietainterimltaiiaanoriturRoma^r Giemens VIII. Pon-

tifex . cuilucceffit Aiexander Medices Florentinus, diftus LeoXI. quemtamenaicJ. Pontificatusdiefataabripuerunt. Eifub-

ftituicur Paulus V. exgenteBurgefia. Iii Germania oritur bel-

lum inter Henricum Julium Brunfwiceniem elfcUrbemBrunf

vvigam quodaliquandiiivehementerflagravicj poftea tamen&:CxiarisAutlioritace : &CiviumBrunfvvicenfiummaxima vir-

tute fradum atq; deietum fuit. Marpurgi etiam tumultuatur

ob mutationem Religionis \ Mauritio HaiHa! Landgravio fa-

<5tam. In Anglia horrenda conjuratio detegitur in comitiis Wêft-

monafterii coadis. CumnimiriimRexun^ cum mafcula Pro-

ie&ProceribusIliicconveniirent, Eos quidam ex penfionariis

Aulce vi nitraci puiveris per Loci cuniculos fubftrati, fubruere at-^'î^^JprTdûr

queterribiliomninomorteabforberetentarunt.-fedfruftra : au- ûthor Con-

thor enim conjurationis Thomas Percy % incautis ad Ami- juratio-ifs

cum literis , h^c de re transmiflis , ftatim proditur atque in i^^''^^^^'*"

carcerem conijcituc ubi mortuus , fupplicium quodammodo e- 1 ^-^fjêmitîL

vafit:reliqui autcm E;us complices dignas tanto fcelere pcenas|MofeîA

tulerunt. Sub idStrieoniumin Hunâria a Turcis deditioneca-' -^y^^^^- ^*-*'

pitur. Magnx interei in Molchovia mutationes oriuncur p(eu- ;

^^^^^^ ^^^^''

do- Demetrio^SuiskioiMncipein Nuptiarumfolennibus fub-j*"'

lato.1 A

PoloniainfuperhoctemporeturbaturaNicolao Zebrzido-' Annovio.CracoviaeWaiuoda&JanuilioRatzivillio, contra Sigismun- Christi

dumReeeminfurêntibus, eo quod Illead imminentia Reipub. i ^^^ ^.

pericula, quantumvis momtus aianuiie camen accentus ruiliet :! icy,facovtra

aliaq;P.egnoincommoda intuliiret. cn^terum habitisLublini & ! sigumuncium

Warfaviae comitiis,Pax'inter ipfos conftituitur. In Hangaria Regem.

M A T T H 1 A s Caefaris frater cum iegatis Turcicis vicennaiem ^^^^^^-''^* ^^_

pacificationem Comorrhas fancivit. Venetorum Re-nub ^ cllm^Turca.

Paulo V. excommunicatur, proptere^ quodleges &c priviiegia /.ir//.

V zl

w-

^H CONTINUATIO NaRRAT. C O M P

Bellum Fene-

tum.

Beh/ctmotf^.oBelgiCA alf-

€ûct ciSîttut

tes occupatA.

Vehcmens^C}:

torumTtmfe

A N N O

Christi1607.

Do77A^^crda

a Biiâr/A

Dtice occupa

tur.

^cadem/a

G/efiena afe-

rgtur,

Inducix Bel-

giCA.

lohanr/es dc

Nai Monach/46 fa.Cifi'

CUi.

* An N O

ChristiiôS.

Com.t/a Ratpbbon^,

^fatih/aÂu

firiacu^ irru-

pt/ontm in

Bchem/am(^ Mor^^tamjactt.

Mattkia^ Bc-

(hcm:^ etHuKâr/A corO'

Patrix antiqiia,de non rtdificandis novis monafteriis , templis ac

Sacellis Venetiis duntaxat conceflajad omnes fuse ditionis pro-

vinciasAH^bes&municipia^publicoEdidoporrexerint.undedif-

(idiumacreinterPontificem& Venetosenatumi,quod aliquantb

poft Henrici Magni , Galliarum Regis aufpiciis & Perronii &GiojofirXjirdinaliumdiligentiacompofitumfuit. InBelgioca-

lamitofa? pugn^ inter Hifpanum & Hollandias proceres arde-

fcunt5quibusRinberca3Lochunum& Grollaab Illo capiuntur:

LochunumvelS ab His iteriim cxpugnatur. Sub id etiam ve-

hemens tempeftas a Ventis excitata cundas fere Orbis partes

defxdavit.

Donavverda Sueviae oppidumôb libertatem fuam petulan-

tiiisexercitam5abImperatoreprofcribitur& copiisMaximiliani

Bavari occupatur. Nova Cattorum Academia Giefsena a Lu-

dovicoLandgravio,dido Fideli^fundatur, Belgicis ordinibus

înducire 8. m.enfiumofferunturab Alberto Auftriaco^perjohan-

nemdeNaijMonachumFrancifcanum , hGm,ineminduftrium&

Pacisftudiofum. FlipponaUrbs Africcej^cujusolim Epilcopus

fuit D. Auguftinus ) amagno Hetruri^^Duce , in ipfis nundinis

ex improvifo occupatur & prsedx exponitur. In Anglia rebel-

les ruftici a Rege Jacobo armis cohibentur& graviter plecftuntur.

^ Comitia Ratisbonx rursus celebranturfubprarfidio Fe r-

D i N AN D i Auftriaci^Carfarisvicarii;, in quibus de Pace Reli-

gionis ftabihenda , de Belgicis tumultibus fedandis & re moneta-

riainlmperioconftituenda^cumprimisadlum > rebusautemin-

fe6lis difcelfum fuit. Eo tempore M a t t h i a s , poft qu^mHungaricosôb Rehgioneminter fedillidentesadpacem adegif-

êt PofoniijExercitu 20000. equitum peditumq; colle6to,in Mo-raviam &Bohemiamprogreditur:ubinon procul ab Urbe Re-o;iacaftrametatus>invito Ca^fariutramq; Hungariae &Bohemice:oronamextorfit;quadeinceps5pr^vioftatuum confenfu/olen-

nlter inauguratus fuit. ex quo gravis inter ipfos difcordia furre-

xit 5 quam demum Eleilores & Principes aHquot fopiverunt.

Hinc a Rudolpho et Matthia utriusque Regni

fubditisEvangelicis^facrorumlibertasjIaudabili fane adomnempofte-

^V*»K. %^WikWiW*%^ «X

w

T>i'i iin«ww mim

P R y€ C I P, H I S T O R . M .1 N D I, lyf'" nam aatpt

pofteritatemexemplo,conceditur,acperliccras qiias vocantMa-jeftaticas.confirmatur. In Bataviaintenm negotium illud Pa-

cificationisdiumultumq; deliberatumjabfolvitur, padis fcilicet

ii.annoruminduciis&rAntuerpia^dePrsetoriopublicctis. Ma-gna fub hcec injuliaceniium ditione difficultas oritur,defun(5i:o (i-

ne haeredibus Johanne Wilhelmo Juliacorum Duce : Cujus fuc-

ceftoresNeoburgenfis&Brandeburgenfis > Principes,de polfef-

fioneinterfe contendebant;quos in amicitiam reduxit Mauri-

tiusHafliacus , itûtpoftmodiim conjun6tisviribusDitionisdc-

fenfionem contra Caefarem &: Auftriacos fufceperint. Colonia^ /^^7^'^^^/!

pinA ob Reit'

gtonem exci-

tatur.

Ânn oChristi

I 6^10.

Vn'jo Eânge-

itcorum Vrtn

pitur^

An N O

Christi

h^ducU Bel'

f^tihltcntA,

Belium luiia -

eenfe tnitium

eapit,

Tumuitîi Co-

infuper Agrippinsedomefticimotus excitanturobReligionisdi

verfitatem inter Cives>quorumEvangelicapars \ Senatu multa-

tur& Urbeeijcitur^ * In his motibus,Suevorum Halae convene-

runt Principes &: ftatus Proteftantes Evangelici ; ubi foedus

& unionem contrh Pontificios inierunt : Hi verb Herbipoli

congregati , contraProtWlantesEvangelicosLigamconftruxe-

runt : quorum finis armorum apprehenfio fuit. Hinc Bellum AI-

faticum originemfuam traxit : cumvidelicetcopia^militaresinjcipum

agrisAlfaticis , proLeopoldo Auftriacoadversus Juliacenfium ' ^tf^Cathoit-

poilidentesPrincipes coUed^.in folentiiis per Epifcopatum graf^

farentur5& ^ vicinis Principibus Urbeq; Argentorato, velutihac

renonleviterofFenfisôpprimerentur; captisea occafioneMolf-

hemiOjMotfiga&DachfteniojOppidis ; amiffis vero contracla-

riffimisaliquotmilitise pr^fe£lis > equorum numero maxime

fuit 5 OttoComesSolmenfis5Chiliarchaimperterritus& Aul^

PalatinseMarefcalcuslonge digniffimus. Haec diun in Aliatia

gerebanturJuliacumaChriftiano Anhaltino & Mauritio Naf-

fovio,Principibus5mirautriusq;fortitudineobfidetur,oppugna-

tur inq; fidem & poteftatem peff.dentium Principum recipitur :

fufisLeopoldiadMofamcopiis. In GalliaHenricus IV.Chri-

ftianiffimus Rex , a ficario Monachointerficitur ; & Dionyfix

fepelitur: relifto fiiioLudovicoRegni fi.iccenore. abeotempo-

re variaperGalliam fcriptaprodieruntjquibus Jefuitae Regicidii

arguuntur ac proinde exilioatq, excidio digni judicantur. In

Bohemiamiles Pa(lavienfis,pro Archid : Lecpoldo \ Ramaeo

V 3

corum,

îfaticumReiium unde

crtginem ce^

pent»

Moishemium,

Motfga C5Dachfleniumcccupaniur»

Ottho Comes

%oimenfisMi'

iitiA Dux oc^

cu?nl?tt*

luitacum oc-

cupatur,

Henricuf IV,

Gali/arum

Rex afcarioocctdtturPa*

rtfps.

Exercittt6Pafi

aîerfsVra^y

mmimmmmmmm

pA /rrupffo-

nemficft,^qu^gra?7f

pr^Sji^/cd/rfO

cb Reif^lio

1^6 CONTINLIATIO NaRRAT. CoMP

Christil6 1 I.

cnm ^ Sue^

ctcum.

BQrufiA D'^-

cafur.^f Bran-

dtburgfcf /«

Ftudtim aC'

c^ffunt,

RUDOLPHUSI 1. imperator

ohit.

Ejtss EncO'

mfum.

"Ânno

quondam colledus irruptionemfacitPragac Llrbemqjmiiiorem

occupat ; atcamen prxficlio civium munitOjiterum exturbacur &c-./r... in ruâm convertitur. Aquis orani tum tempons perniciola le-

r-em J7i0\etur, ^ i o ^ i xd^ r i

•

'

* A N n oI

ditio a plebe concr^ Senatum & Je(uitas ^ Religionis cauiia fabri-

cataXsrfaris potentiareftinguitur Urbe perHifpanum occupata

&: leditionis machinatoribus partim profcriptis , partim vero

rupplicioafredis.

^Hoc anno inter Danix & Suecix Reges afperum furrexit prar-

lium rquoDanusfuperior fadus,CaImariam in Suecia occupa-

vit: fedpacedemum fadaSueco illam reil;ituiu Sub hxc Bo-

».uflixDucatusuSigismundo Polonorum Rege^Brandeburgicis

principibus Warfavix Fidelitatis facramentumprxftantibus, in

FeuJum conceditur. Noriber{^x conveniebant Eledores Prin-

cipes.de Imperii Sakite deqj novo Romanorum Regecreando

deliberaturi» Quo rerum ftatu moritur Pragx RudolphusII. Imperator; xtatisfuxj5?. Imper^^^". Princepsverepius,fe

lixjnclytus &ingentirerum omniumperitia,aiiisq; Nacurxdo-'*''''

'^ "^tibus5admiraculumusq;,excellens.

^j

^Succedoremreliquit Ma t T Hi AM fratrem,qui juxtate-'

. jnoremBullxCarolinx, Francofurti ad Mcenum \ SeptemvirisMATTH I A S, .

/ r-. nFrater aW«?- 1^^ Ronianorum Imperatoremeligitur : ibidemq; in êde D. B\r-

^^/,///2/tfr/i^^^! thoiomaîxum Augufta,foienniter corenatur. Hu;us primumeltgtfur. itemporibus graves turborin Pannoniis moventur ; atcrahente

Hun ârta ^ cumprimisNagio Andreaina$>nasTurcarum Sc Tartarorum co-

TruriiJjL^H' jpiascontr^Battorium GaboremTransfylvani^c Pnncipem;qui

tamenmachinaciones&hoftiLim furorem tempeft;ve reprellit

;

Ipfumq; Nagium fub prxtextu amicitia? ad fc adJu>5lum,multis

idtibus crudeliilime intcrfecit. Quo fado Schoratum Transfyl-

vanise propugnacuhirn Turcînvaleruntacin Tyrannidis vindi-

dtaraprotinusdevaftarunt. Cujus odio quoq; Gabriel Bethleen

concitatus,maximisTurcarum& Tarcarorum viribus Transfyl-

vaniamingrediturûbitrucidatoperinfiliasBattorio, Principa-

tum adipifcitur &Turcici fmperatoris Valallus efficitur. Coin-

ciditinhxctemporamemorabihsiilaCiviumPrancofurteiafium I

fadioadversusSenatum , incausadenegationis priviiegiorum, 1

excita-l

Batterft Git-

boris crudele

fuctttu^.

Bethlecn Ga-

bor Tranffylsfantam oc

cuâ^tt.

BethleenPrin

Cfpatu Tra/if

fyluantA po

tttur C? f^-

falluf*

i î^nmmmmtKm^

fr»'fea--wnr» . r.i>«if«

Pr^CIP. HiSTOR. MuNDI. ^Sl^ M<morîydls .

uUcECreiarisdcrrium AuthoritateannoChniti i6i6. ie^ cofutthTad

Mcenum.^ A N N O

Christi1^13.

Comft/a Ra-

WetzÛrta aLuJosj/coHaf-

fo capitur,

JBeiium Mo •

fcoSstttcu^m»

Mitgna MO'fco^ttarum

ciades,

Locufdt,

' ^ A N N OChristi

I <s 1 4.

excicata :

darur^proicriptis & maClatis perduellionis authoribus.

^ Caîar Comicia Ratisbonae celebravit^quibus de auxiliis con-

traTurcamtiuninPannoniispaiantemcapiendis , deq; cctteris

Imperii gravammibus tollendis; fedfruftrajConfuhatum.Eo tem-

pore WetzlariamLudovicusHairus vi ccepit ^ fibiqj ( tamquamha^reditarioejusdefenfori)Gbfequentem fecit. Inter Mofcovi-

tas &Polonoshacaetate etiam cruento prirHodecerniturjquou-

trinq; 48000. cecidillecreduntur: quodforfan maximus ille lo-

cuftaruiTii numerus.qui circaLubliniuminPoIoniaprius conipi-

ciebaturjpra^nunciaverat.

* Diilenfio fitinterpofHdentesJaHaceniûm principesôb re-

formationem ReligionisaBrandeburgico hincindefac5lam : qua

permotusWoIfFgangusNeoburgenfisabEvangeUcis ad Pontifi-

cios ( magno cum Patris Uiclu

!

) defecit. Vefalia inferior , Cli-

via:€)ppidum a Spinola obfidetur & exigui temporis intervallo

capitur. quas

nimadvercenSjtimDriacam ^Keeiam aiiaq

pavitpraefidiisq; munivit. Novafubha?cHoIIandia,Regio trans

mare^propeVirginiamfita.aBatavisrepcritur. InGalliapericu

Iofimotus?iConJa:o&plaerisc|; Regiifanguinis principibus ^^"^^ //j^ît^ta'

No^dHoiiand/a deteâ,

Gaii/cit tU' ^

r/iuitt^

BciiumBrunf^\?tcerjfe ret-

ttratttr,

Mu ihemi-um

defiru itur,

Wôrmatten.

fes ob juddO'

rttm ejeîoni

mu.itantur.

ls repentnias machmationes Mauritius Nairoviusa-I ,^^,. ^. ^c 1

• T> r \' ' r^\' 1\Vefaifa tnfe-

uSjhmiDriacam ^Reeiam aiiaq; Clivorum loca occu-i^^^^^ c^;^^/^rtora Sp

capitur, (

MatirttffNaf

fcitantuiêoqucdcxtraneiquidam prariertim vero Ancoranus

ad fiipremasRegni dignitateseve6tifuillent : quosReginaMatertem.peftive cotPpefcuit.

Reci*uduichactempeftateBelIumBrunsvvicenfeinter Fride-

ricum Ulricum & Brunsvvigam civitatem , quae porro gravifli-

mam obfidionem diii fuftinuit donec aPrincipibus&ftatibus

Imperii, multisultro citroq; laboribuspera6li5 > Paxconftituta

fuerit Hervorda Monafterii metropoiis ab Holiandis occupatur

& incom peniationcm Vefalia: ab Hi Ipanis nuper erept;:^ , pig^^"

ris loco detinetur. Miilhemium a jnliacenfibus Principibus re-

centiopere exftruftum , Colonienfes compknsrunt ^ funditiis

evtrterunt. ^'Wormacia Judxiicivibusfeditiofistxpelluntur:

Civ'esautemaFridcricoPa!atino Eledore perSenacum Urbisin

fubfidium vocatoârmiscohibcntureorumq; capita profcribun-

tur.

ÂnnoChristi

+ HV/44/ icr

Btllum tnter

Sahiiudum €t

Htfpanum sn

Iralta exort

tur.

Incendta

.

GAtlict Tumuiti^,

Prtnctpes a

LijHot tn Giil

lamitltatt,

Ancrin:i4

Marefcalct^

cum matre tn

tertmitur,

Ân N O

ChristiIÎ^.

Bellum Vêr.e-

toruin cu Fer

d:«ando AU'flrtaco.

* AnnoChristi

I 617

lyS C O N T I N U A T I O N A R R A T. C O M Pa^—Mi II ! ' - • II" I nT» >i» ww mmtmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

tur. Iii Italia acriter piignaruiit Sabaudus 6cHiipanus, cauisa

DucatusMantuani,qui dcfunctofineprolcGonzaga , Mantua-

norum Ducejlegitimofucceirore aliquandiii caruerat : quodliti-

gium \ GalUarum Rege & Venetis tandem compbnitur.Plurima

hocanno perEuropamincendiaflagraruntjquorum notabile il-

iudeft 5 quod GlogoviamSilefixUrbemincineresredegit. In

Galliisiteriimtumuituatur Condûs cum confortibus, Principi-

busEvangelicis , obgeminum Matrimoniumintcr RegemHu-jusq; fororem :CumHifpanicaprolecontra6lum,&absqj illorum

confenfuconfirmatum: quodproindeRegnoexitiofum forefu-

fpicabantur. QuadecaufsaCondcTUs^ Regecaptivatur : Ni-

vernienfis,Vehdomius,Maynius & Bullionaûs profcribuntur;

Ancoranusautem (quimotuum praicipuus hadenus fomes ex-

titis)infamimorte perimitur cumMatre^ exuftaParifiis.

^ Oritur interek Venetorum certamen cum Ferdinando Auftria-

co»fuperfinibus \ Barbarorum incurfione utrinq;protegendis :

quod pofteaNeoftadiiin Auftriaconfopitum fuit. Csefar cumTurcicislegatis,pacemfuperiori Anno i6%6. fadtam, noviflime

repetiit Prag^*

. *ConveneruntHailbronn^Principes&ftatusUniti,de Reli-

gionisLibertatecontrahoftcstuendaaduri;quibus Cxfar mif-

Vrtnctpum \fis litcris omnemUnionem,Religionis nominc conflatam,tollen-

itorum co- dam eirelcrib fuadct ; cum annexa promiilionefubievationis

gravaminum,innegotioReligionis,propediemfuturx. Rebusita conftitutis Matthias C3efar,plane d.liKv(^^ , de fuccello-

reRegnorum cogitare cospit : itaq; Ferdinandum Au-ftriacumfiliumfibiadoptivum fecit, Eiq; BohemixcoronamabOrdinibus obtinuit Mag;ni fub id in Beliîo tumultus ab Armi-nianis,novaeConfelIionishominibusexcitantur

;qui tamenex

pulfishinc inde fedlariis ,utcunq; conticuerunt. Jubilarus ab

Evangelicis,obReligionemantefeculum h B. Luthero prim.iim

reformatam &:divinitushucusq5 confervataiifi,mira folennitate

celebratur.

Hac a^tatc, C3jfar,viribus jam exhauftus& ^ger Praga difcef-

fit Viennam. Pragx interim ex parte procerum proteftantium

Con-

unt/orumêntpts*

Matthtas

ferdtnandu4

BohemfA Rex

facfu^'

Armintano-

rum tn Bel^to

turbd,,

lubtUt^ E'

ânê/ico

rum*

AnnoChristi

iî 3.mmttitmmmmtmm

;: ^

Pr^cip. HiSTOR. Mlindi. ^S9i

EelU Bohemtr

cf caUmitmor/turt

ConveHtiis inftituitiir : qaem CarraTjmiffis qii^m primum dchor- ! fl^^clrjrthi^tatonis impedireconatur^fedfruftrL Bohemi enim Sententiae oyed/entes,

fuxnihilbfeciiisinhaerentes^Curiam afcendunt&confiliadeRc-' sôrum. enor*

ligionis Iibertate,toti Regiio alfcrenda, capiunt:contradicentes ^^f^^f^^

Sc refradtarios , Schlavvatam , Smetzanskium & PhilippnmjCu-

lise officiales^removentacdefeneftra Loci pniecipitesagunt. Exquo miferrimus nafcitur totius Bohemiê ftatus. quippe cumIlli facinus fuum pkirimis apologeticis acl Caefarem fcriptis,

diiifruftrkcolorairentacdefendiirent , arreptis tandem uhunis

lubfitliis 5 Rem armis cxperiri mahieruntînq; eu finemTurnium,

Sclickium&MansfeIdicum,militicxCapita,conduxerunt.Quibus

ingemifcensfacratiffimusCcTlar;& ciim abillisarmorum fufpen-

fionem acdepofitionemîngcminatis itendidemdecretismiffisq;

internunciis,minime confequipotuiiretjmanu tandem inlmpe-

no coadajpfos adoritur , Bucquoio & Tampierio.Ducibus , latc

omniaferrojrapinis & flammis depopulantibus : quivariadc-

mum fortuna cum hoftibus dccertarunt. Principes interek &Status Imperii;de Pace in Bohemia conficienda,anxie cogitarunt, ,

Princtifum et

habitis hac de re aliquot conventibus,miffisq ; lecâtis ; F e R d i -j

A^^^^^^ J^

1

de pftce inter

CAfarem &BGêmosfa-ciendJi»

Cometes,

N A N D u s quoq; Auftriacus^tum in Hungariar Regem corona-

tus,nonminoriftadio & foUicitudinc corruptum Bohemiae fta-

tum reftituere annifus fuit. Sub ha^c anni tcmpora Cometes in-

ufitatse raagnitudinis in ccelo exarfit : Et Rhacticum oppidu Pltirs

;

amontevicino horribiliter opprimitur , cafum prjrfagicntcni-j Horrtbtlisnc

mia incolarum licentia. Curienfcs item in Rhartia graviterj

cajla cppidt

tumiiltuanturob Reiigionis Ubertatem pericUtantem, remoto c- ^^^^/'

jusLoci Epifcopo & carfis aliquot antiftitibus» Novum propu- rurûituytn

gnaculum,quodPr^fulSpirenfi;Udenhcmijextruxerat,Friierici nhjstia,

V. Palatiniviribusdeftruitur&foloccquatur. Deniq; hoc an- ê.^hesmen-

no Dorderacena Synodus in Batavia , \ Calvinianis Theologis/^J^^^j/^^

inftituitur, qua Arminianorum dogmacognitum &reprobatum \jtiuSium.

^\X\X., r

Synodus Dor-

Bohemianondumpacata, Matthias Impcrator rcbus ^^''^^^^^*

humaais cximitur VicMnae ; anaosctatis 61. Impcrij 7. Sapien-

X

i-mt Vm*I ><v%>< V "i

r\î

\ Mafth as hnjiô

' fer^tor rncri \

CoNTiNUATio Narrat. Comp:

t;^r

^.rtutes

EjH«\ t i:r,Magnaniiriic;icis & Conftantiss dignifEmam memoriam pJ>ft

I

A N N O

ChristiI^Tp*

frRDINANDUSll.In/ptrator,

Ej ~. tncljtJi

^trtutes

£jtcs Ldbores

CS^ res gefl^

tnBohe.>/2ra.

Fr.UertCH^

P^lfirtn*€4 fit

Rex RohtmtA

* A N N O

Christi1620.

y/iiorsa PrH$

ienj^s.

P/iUtinAttt6

cccuff4ttur*

* AnnoChristil'?!!. 16IX.Maxtm/isa-

fe relinquens

Sufticiciu Ei F'e rdinandus II. Ferdinandi I. Nepos :

Bohemix: & Hungariasr Rex : Francofurti in Imperatorem eledus

&coronatus. HicPrincepsfingulari Pietate , Manfuetudine,

Authoritate,Prudentia&Feiicitaceperinfignis totusaftlidtolm-

periiftatufanandoincubuit : atq; initioquidcm Bohemos , Ipfi

iceptrum & coronarr^ûferentes & Friderico PalatinoSe-

ptemviropublice confcrentes , inordincmredigere,fuatq;pote-

ftati fubi jcere diii multumq; fruftrk laboravit : dcnec tandenf in-

gentiexcrcituaccerfito,atroxpracliumcumhoftibusad Pragam*committeret,quoVi6l:orexiftens,RcgiamUrbemoccupavit,j£-

mulumPalacinumcum aireclis Principibus Regno profcripfit :

motuum vero antefignanoscapitalifupplicio damnavit. Com-mifsadchincHifpano&:Bavaro,inprolcriptos , cxecutione, Pa-

latinatum,'^^ in quo tum famofiffima totius Europae Bibliotheca,

Haidclberga?diripitur)oppiignavit ; Eledtoralidignitate Fridc-

ricumexuit; Eamq; B*^4^^ro meritorum gratia , Ratisbonê,

in comitiis * folenniter tradidit.

Reliquiasdeniqjhoftiumpcr Gcrmaniam hinc inde rebcl-

lantuim,potentiffimorumprincipum virtute & robore fregitac

diffipavit. Clarueruntenim tiim temporis infignes prac aliis vi-

(5toriae\5rimpinenfisadNicrum& Namuricnfis ad Fleurfiam,ab

"ueffof'*'^'*''

Hifpano & Bavaro partx. Poft haec demum Bethleen Gaborium,

rtlfaa!^'^^'' Transfylvanix Principem,Hungariac Regnnm afFedkantemîn of-

* A NNo ficiocontinuit, Pofenio aliisq; locis,quacIllcprit)tsinvaferat,rc-

cupcratis.

Sub hoclmpcratore ctiam Rhactici tumultns repullnlarunt,

acribcllointcrHifpanum,Gallum,Sabaudum &: Helvctiosexor-to,quod poftmodiim,reftituta valle Telina, antci ab Hifpanis oc-

i>orr^â L^/a-^^ cupata & pcr Pontificcm,utfequeftrum retcnta , cxpiravit. In

"^V^Jî Itahafubhr^xceffitPaulus V. Pontifex Romanus : cuifubfti-

Q^ n n o tuiturGregorius XV. quo & ipfo poft bicnniu defnna:o,eligitur

j^^^^ jUrbanus VIII. dc Gente MafFarorum , litcrarum :&inprimis

M^tlci^T^'Poefeosinfignitergnarus : In Galliis intcftina bellaoriuntur

''

"^'b

^^^^*fW//-^ô «/kuâ^tcd^ i^tAC^

Pr^cip. Htstor. Mundi,

obReligionisdifFerentiam : nndeBearncnlisprovinciaaiRege

occupatur,eac]^; Evangeliciexterminancur. Rupellavcro&aliar

Urbesjgravioblidione territantur. Polonia fimiliter ^ Turcis

tartarisqi holtiiiterinfeftatur j fedcxfiseorum 40000. denuoTranquillatur. Nccquieta^fuerunt histemporibus Livonia &:

BorulEa-, feda vicinis,Sueci2c & Poloniae Regibus,exagitatx : un-

de Dantifcum quoq; plurima inc^mmoda hacftcnus fuftinuic,

Sueco iili adverfario. ^ In Relgio non minus novac dillcnfiones ob

Juliacenfe diflidiumconflatx^reiurgunt; BredanimirumabHi-

fpano expugnatur<Jk:Bergaad Somam,abcoJemobfidetur: Go-chumverbjOftenda&GroUaabHoUandiscapiuntur. lalndia

quoq; admaritimasoraspugnis(e(efatigaruntHifpanus&: Beigi-

ci ftatus. Moritur hac tempeftate Mauritius NalTbvius, Batavo-

rum aicer veiuti Achilies & Patri:^ Pater. In Anglicis Halcyo-

niisvitamdepofaitJacobusBrittanniicRex, fapientia & iiteris>

diimvixitjOrbinociffimus. InGermantainfuper Csefarvarias

&-gravi(IImasres agi vidit $ &:ipfe quoq; peregit. Turbant e-

nimAlfatiam,Haffiam,Sueviam &Francomam Erneftus Mans-

feldicus&ChriftianusBrunfvvicenfisaancicafarei , quorumu-terq; tandem inSaxonia inferiori Caîarese militiae fuccubuic.

Marchionatus Badenfis p6ft lon 'âs candem controverfias, in Ju-

dicioImperacensauiicoventiiactSjEduardiForamatihxredibus,

fubmoco Georgio Fricierico DEriacenfi>reftituitnr. Haud fecus

!

Marpurgum Haiuse pppidum,huc usq; incet patruolo s concro- i^^^V-^^^^f

verfum ? i Mauritio Gafrelano ad Ludovicum Darmftadinum i

, ,^^^f

tranfiit Superiori Auftria Evangelici,Csfaris edido profcribun-! p^^^j^fj^^,

tur. IbidemRuftici ingencem fedicionem moven:es mifere cae Belgsorecc-

duntur. Adha?cinauditareruomniumdifficultas*,exitiaUs (Srmi. f^^-

ferandamonetarum confufio ubiq; grafiatunConfosderationes&|

-^^^^^^^'^

l ^ I multtM rrpuU

luLtrunt.

1. Pcntifjces

99ôrfuntur,

l^rhan«» lîlL

Pc?Ttfjhx fit*

CallicahelU

intefltna,

r»m perjh'

ÛUtfO $19

Gallsps,

Rupella chfi^

detur.

M^xim^Tur'carum fira-

ges fnPolcnia,

Bi^llumPGlonf|

cum ^ SueAcicumtnLi^9*\

nsaQBcrup\

Dantifcum a

Sueco fnfefta-

fui\

BelgfCf 'ôtiî:

remântur,

"ÂnnoChristi

fus 0-

praeparacionesbellicseperEuropammaKimx fiunc. Racisbonce

comitiaprolmperiiextremelaborantisfalute celcbrantur. Exce-

ri quoqj Reges & Principes Imperii, his annis,pro Palacino refti-

tuendo , pluribusapudlmperatorem&Hifpanum^fruftr^ pera-

gunt», Csefarei intcrim ad Vifurgimniulta gloriose perficiunt. ,us ktdenfi^

PrincipcsScStatusSaxoniaeinferioris , de finibusPatria? îott-Êduaydf For

^ 2 t^natf hAre

hftt.

lacohtis Rex^''-'glsAmorg

tur,

Murchôna'

dihus reJlnU'

MarpurgumLudcîcoHaf

\ffi trAd:t^:r,

t:e.

Rffitccrurff

feditto.

1^1 Cg-nt. Nar. Ccmp PrvHcip. Hist; Mundi.

r//.r>r rcf moTiifiiriim con.

f.fo."^ A N N O

Christi1(^24. i6iy,

D^rtA Rex

di.Ct.rfor S*txG

r-tct ctrcult

/'rjfy/cr;r.

j T)lli]^Frtd-

Undfj feltccs

fuccep^.

C^ftr cu Tur

ca Q^BethUemfx:ÂCt'mfiK-ctt,

Tt%rc(trum maximii ciades,

L P OPOLDUSyuY htdux^4u

flrtj: cxKccle-

fi,Af-*cofitLtt'

...

l

gendis & Carrarieniiumincurfionibuspraecavendis, curas rufci-

piunt : armaparando 3 & Chriftianum Daniie RegemjfummummiliticeDuceni creando : ^ risexadverfoopponicurComes de

Tylli & Aibercus Findlandix DuXyqui haftenus felici contra Da-

num fucceliUjvidricia Ca'faris arma circumtuierunt. Tot igitur

adoreisundiq; ni Imperio confeftis , Fe r d i n a NDus,cum;Ottomannico Imperatore paccm finxitComorrhae; In Hun-garia pariter, filio Fcrdinandocoronamaproceribus'na6to^cum

Tranlsylvania^ Waivoda Bethleen/csdusfirmavit Pofonii. EotemporePerfarumRex 7cooo.TurcasadBabyloniamfudit:unde

tragici tunniltus Conilantinopoh contra Imperatorem Tur-

cicumexorti fuerunt. Quin & fub id Leopoldus Archi-

dux Auftri2e>rmatrimonium contrahenscumClaudia,Princip«

Fioremina: Epilcopatus,Argentinenfem& Pallavienfem Romxfolenniter depofuit : quoram utriusqj inveftituram accepit

Leopoldus Wilhelmus , Ferdinandi Imperatoris Filius.

"^ Ex quo Imperator Argentinse Edi£la promulgavit , dc refti-

tuendaEcclcfiaCath'^drali& omnibusbonis Epifcopalibus, fe-

cundiimTranfadionemHaganocnfem fuperius memoratam. *

Cxterum de his dabit aeternum NumeH,Pailor :frael,qu^ ad Ma*^

jeftatis fuo? gloriamyA uguftiflimi Ccef^ris honorem;;& Con-

fcientiae Chriftianir libertatem ;quce deniq; ad com-

muêm adflidiffimaf Patna? Saiutem ac

' Eclicitatem expedient.

A M E N.

F I N I S.

' lUS Cdtfit'

f:l:r Leo-

ioidt -pitfri^t

ftccejjyr.

"^ Al. M o

Chris X A

\6lj.

EdtcJ.t Imf, ^rgenttnApuhlicata. de refîtHendis bonis EptfeopalihiM,

* Sii'>7 A N N o C H R T s T I \ 6 O'

,

ADMO-

^fvJI^J^

mm—

m

Lvx ^j n i T IO ADHiSTORIARUM STUDIO-

SOS AdOL£SCENT£S:

Philippi Glaseri JC.

De recfe ie£e??da Hjjioria.

OSTEA^llAM DE PRAESTAN^tUStudijEtftorichfupradiûniefi : recitata

quo^ funt pracifudires geftit a condito Mundo,

uf^ ad noftra hdc ultima & conclamata tempO'

ra:qU(ZOwniaTjronihu$ Hiftoriarum loco ^-^yiofîa>^,& Hniverfilis cujufdam c§ntcmpUtio-

\ rtis ejfe poffunt.operd precium nunc eft,ut ijfdem

prcgreffurisin hoc Studiorum gcnere ulterius,

manmpr<tbeamtu auxtliatrtces:& perimmenfum at^_ infinitum reru

nUiftoriis cognofcendarum cumuhm : per^ innumerabilemprope

^Scripto-^-um H^ftorkorumfarragine}7/,divtrfttatem , perplexitatem^^

eiintes quamfiert poteftmtnima cînfa^^doptatum ccgnitionisftne,qui

eft am^yffjiii (rerum pulcherrimarumfcieniia)dedticmvtis,Eteni7n vide-

mus.n&n raroyetiam ingeniofos & doiios adoUfctntes tn hocStudiorum

gcnere deftulareymultoquide& tempore&fumptuyfed non dqua utili'

tate at^fuccefuJn caufa eft,partimfalfus Hterarum amoryquo accenfi

nQnnunquamadolefcentesyprimoimpetuinltteraruStudtairrumpunt:

mox uelin(renit&dtatis inconftanria impedttiy vetmole a^vartetate

rcru legendaru detcrriti rcfiliuntivel etiamadpenerralia admifi ro

€arimantur^neqjfi:cldnturyqUiZadopttma&preciofifimay€ognofcenda

perducunt:fed qud infui atis^cy incrtiftatts nonnullis comeplandis,remO'

ranturpotius &tntri(anthujufcemodt fpeStatorem . quamexpediant.

Pr$indeyUt etiam in hac parte Dlfccmittm labores at^ conatus utcttn^

adjnvemnstpre tenuitate noftra ; wifîi aliis ^ ad hoc tnftitutum perti -

mntieus^Je Dtiobusfaliem pro boc tempore^ Studtofbs Hifteriarum ad-

X S

JSfeeeJfaria

admonitso^.

«ajo»iicii>mi>

164- A D Af O N I T l'o !

^trorum tn

hocgertere li4-

cubr.tt:ones

txsmtA,

ConJîta CjudtcJtA exût

Jtru,

moncbtinui : PrtwuhhQîî-^^ iinclegendi HiitoncU uatnî^y ^îi'^"

modo legendi fmc? Erjivaononjine caM/a inuhu vidcri poihinm d-

cUiVhquoddiciturj<ig^TC,&p9JlE9meru AlUdAfiribercyeileiiueade

re excentplurnnoru & erudtCipmortihomlnuiufiiCommentartiyM.e-

thodiyPr^ceptior.es/JrdtioncSfTahiU&idgenusalia^tiimequtltmfo-

res hujiifcmodifiriptavelprapterdijptulttitenonpercipiunt : vclpro-

pter pr&lixitdte negUgunt : vel propternifniixmbrevuAtecenteynnut

:

tLCircomediîirtgreftvtam^nofirahacadmonitioneed tantu profone-

miiSyqu^neceffariafiuntJnaximeêtfineanibagibttsmultueoperducerc

pojfunt Hifi.-rtaru Studiofium: ut&cUroruvirorujnhocgenerefiiri'

pta intell:gcrc^& ad ufiu77ifiuo tepore transferrf meltus v^lcat, Tantu

m

enim ahcji a nobu,Ht hac levidenfi opclla..quicquadetraû VilimHs ia-

boriiusjûmmoru viroruyquosinhac ipfia re^publica utiUtatis caufaôb-

jeruty acfiufttnuerut : utpotiuspro Ductbus et Pr^ceptorthusnojiru eos

agnoficammylaudemiihtmitandosycolendos^perpetuiimstudtofisomm-

bus proponajntts. Quo in ordine prater veteres P&lybium,Diodoru SicU'

lumfDionyfium HalicarnalfeunhLucianum Samofiatenfiem,&c-colloca-

mus merito Phoenicem iUum Germanid Philippum Melanthonemietge^

nerumeJ^tsC-iJparcm Peucerum.quorum vitulahaclenm apleris^ ara-

tum eft ijohannem quo^ Bodtnum: Iranctj^cum Patritium :Jobannem

Pontanum : Francific.Baldutnum ; Sebaftiauum FoxtumJohan.Anton,

Vipcranuyn:Francific,ôbortellum:Chriftophcrum4îUum Huhertum

Folietam : Simonem Gryn£um:Cdium SecundumCurionemiJohannc

Sambuccum.AntoniumRtccobonum.quorumomniumdeHiftorta ejm-

qtte ScriptoribiiSi&recia legendi atn^ftrtbendirationCyCommentarii,

NrationeSflnftttutioncsyCommoniticnesextant>uberrimddt^doiltfii-

md.Qutbus accedut limata vere ac prjtclara DavidisChytrdiyTheodori

ZvvingeriJoh.ThomaFreigiiyMtchaelis Neandri : Reineri Reiaecci:

Johjacobi Betirerijufti Lipfii.Friderci Tilcmanniy& alioru recentio-

rum(pr^(iantifiiinorumfianc hominum)judicia atq^ confitlia fiuperea"

de rcipublice edita: tantoomnium legentium bono:ut qui ea negligimt

merit)) fiuoperpetulsintenebisy&pUifquaCimmeriiSihactn parte,qui

verficntMrjignifint,Horum ergo ctfir/itltum veftigiayUtfiequimur hic,

&exprimimusipfi:(ingenueenimhocetgratoanimofai€dueft)itaet-

jam autoresfiumus.Studiofiis Hiftoriarum adolejcentibus ad eandem te-

rendam

De Legenda HiSToaiA, icJ;

rendamjtmaam crtbro atque c^njtanttr : qu$d nmiquam nonfiet cumjHCimdna! e voluptatt^ maxtma.

Adprimum ergo cafut Admonitionu nofir^t quod attinet : Quinam

ftnt iegendt Hiflorictfnemo opinor ejf^qui nefciat' et olm prodtijfe mnl*

rosSi>rtptores,nug4ces,vaniioquos,indoilos,fabulof$SyprafertimexO'

(foforuMonachoru ordineiet hodie^feculo nojirofcribactjfimofexiftere

nunpaucos qtii nefcto,qutbtuludicri$yineptkyfrirolif^plane aniltbusac

ridtculu rehus notandis>fcribendiSyPublicandu^ , Hifloricoru fibi nome

yend$idnty& a cunititlegipomntHmâures&manusoccuparevolunt:

Ctrcula-ores& Spermologiftnd/gm charta& atramento quod perduty

indtgni tempore^re omntiiprectofifimayquodfibi & aliisfubtrahunt.In

tales igttur qutmLidut Scriptoreu^nfehcesfunt:miferi verofiin illufe

dettnertpattanuradolefcentes.Dignofcendiauteht&judicandifunty

non ex lttule,quepUrun^prafe\feruntêciofum :fed exfine & fcopo

quefibi habent propofitu : nugatoriufcilicetfaUac^^&corrumpeniam

yerttatem bonof^moresdireitumtquodquivitfana mentiset mediocrit

erudittonu at^tngenti adolefcens jfacileperfe videre poterit paucit

fagellis locis^ tn its perledis. Prater hofcefriv$los,ineptos ac Vfeud- Hi-

^fioricosifunt int^r celebres etia Seriptores Hifioriaru qufdam,nd yvi--

riotetgenutmauriJqtiinominaturvulgohabentur^^/edv-TdCoPiiiJLtiuet,

fuppofjtitii& adftkertniiquos difcernere a veris non cufufvit qutdeeft:

utentUr tamen in his quo^ Dodiorum ac peritiorum judicio ^ maxime

vero PraceptorumftioruTefitmontoadotefcentesStudiofine phs taV-

bustribuantfidet velautoritatif,quam meretur.Quo ingenerefiintBe-

YofiChaldai y Manethoti'tsjEgyptif.& Sjbilliuorum oraculorum Librir

qui hodte circumferufnrtr.i^h Jf^^^rsretirm difcrepatesâ vero Bcrofo.Ma-

nethone &SihjlltnisLtbyiSyquo$venerandaetindubia vetufiatis auto-

ritas nohis commendavit. Inferviet autem huic rei altius tndaganda no

parum of)iyor eitam apud adultiorrsinhoc StudiorugenereâureatUa

D' Auguftintfenêntia.qtia exiaft^b.^2.contra ¥auftumManich.cap.f>y

ubitnqît : In fecularibus literis certiflimifiienintAutores fub

quorum nominibuspofleimultaprolatafuntjquapicie?) repudia-

cafunt:quiavelhis,qua?ipforue{reconftaret, minimc congrue-

runt . vel eo temporr,quo illi fcripferunr nequaquaminnotefcc-

re : & per ipfos vcl familiariflimos corum in poftcris prodi com-mcn-

Prifnum ca'

fut Qus le^t^

d$ Htjionct.

SufPefi./.

NorrKA di-

pnofcendt ^c

rcs Scnptores

A FhI/is.

l66 A B M O N 1 T 1 O

fy^ ejiff.

mendariqtie merueriiat. Qmbm rerbis tnnmt Sanclifmusgravip-

mus(j. Atitor :tria nobisin difcerncndis aitorum Scrtptis figna notsijqut

j€mperdchrepropo/it^sef[e,ceuKpTriftct&Regti!asc^rtipnu4:Frima^

utOpiufeu fcrtpiu de f^^(i0.qu(zrittiryamtce cofigruAt et ccnjpiretyCU dlio

certo & indiibttato (jufdem Amoris opere. Aliera^Ht tpfo autore adhuc

vivo innGtuerit ac voditarit per or^ doôruvirorU, Terti^,fityoJ'i Au-

tborisobitu.ab citisfamiliartpmoquodaprodittifit &poJleritatt co-

mendatutn. His ergo trtbus notisfi infignitum eftfibtque conftat Stri

pttim aUquod\dHitumnoneft.qutngenuinumfit^& iUius autoru^ctiJHs

nominefe)a£lat:VcititifiintCiafit6tScrtptor£somnes^tot retrvfeculo-

ruconftantfjudiciofania^ nobssrelicli &tradiii' Stnverv tribushffre

fignisvclomtitbu^vel aliqUfbmcareat Scriptu aUqiiod-.qUQCunc^^tandê

autore,fefe venditer^proftijpeilo etfuppofititio mento habendsierit.Eifi

vero & h<z ReguUfua^s habeant Exceptionesidu nonfemper Scriptorcs,

qttamvis optimtteandem aîJ,oviAv & ^quabilttatv obfervent in Stylo ac

orationisgenere: itemn^ in Methodo &trailationt earum rertl d^ qui'

busfcrtbuntmc etiam ^tag Scrtptorum & operu certa promulgatio ex

EiftoriisfemperhaberipoJît:nec deniî-Su (Tvy^ôv/x^jy^j^ ohcHeovyFa

wiitariuni ac codtaneoru tn promptH fint tibi^j^teftimoiiia tamen quia

in omnibtis omniumfeculorum probatis Scriptoribtts,ftgna hcc o'$- im ro

'7r:K\>concurruntyeofi]^pr9ptereanob'tscertos&commendatos ff-cerut:

dtibium non eft:quin ettam inSuipeitis tutv adhtberi pofttnt, Rarofiqni^

demîm)) rartfiimecontingit autorem itaplaneafe invicem difirepare,

velinipfis earu(j^ traclattone : velinflo orationis.omnem^^,fu}finrM •

tudinem adeo amittere.ut non ampints agnofci queat ; tanquam^x un-

gue Leo : neque ita omnis omniuin in Hifioriis Scriptorutn occultata vel

obfcurata eft memoria:ut non ex aliquibttsfaltem erui queat circuftan-*

tiis^tempHs tllud.quo ytxerit is,fub cujits nominefcriptum aliquodnobis

obtruditunnec deniqne quos velStudiorum focios>vel pariatate viros

claroshabueritJndagareautfcireliceiit.idquodexempltsplurimts, ta

infacriSyquaminprofanis autoribus poJfetoftendi\ntfiiTjronum .qiiibus

hAcfcribimusy&noftriinftitutihabendaejfetratio.SedduoftenderevO'

lumHs,quinampr(ttcrhosvelineptosplane,velfalfosat^,J})urios,porro9

IHiftoricilegendifintStudhfisAdoleficentib^.et quis in itsdeleSlmftt ha-

bendus ? nonidagimuiiUtYelnoftrumdeHiftoricisaperiamusfHdiciu,

quaMMMHi t<MM I IJ !.f#^

De Legenda Historia i<57

Cujdimodt de

quales illt ejfe debeant: ut lectione digni fint : vel ut aliis liberam quof-

viitegendivoluntatem&arbitriumeripiamus : quienim hoc poffemus

nos ^ verumhoc tantumnobis propofitumefi:

: leviter indicatis Eiftorico^

rum q-eneribus,€x omninumero eos tantiim excerpere & Studiofis adoleA 1^^^^ ^'/ôr

fientibusproponere : in quibm legenats,tempus& laborem tuttus paulo ,' tur.

coUocarequeant. QuptquocigituromnitemporefcripfountHifto-j^^ .

rias,hi meliorum ac peritioru judicio:fcripferunt vel quantum ^^-^ pendi^llotle'

lueruntdediti afFe6libusfuis:velfcripferunt, quantumpotuerunt

pro viribus fuis:vel deniq; fcripferunt,nec quantum voluerunt,nec

quantum potuerunt,fed quantu debuerunt pro officio fuo. Prim.t primtgeneri^

CiafiisScriptores bene multifunt,quideditiajfeiiibus,?arttm arroganter^M cL'J^t6

nerum.

et ambitiose defefuaq^gente multa memoria produfquo nomtneinfames

propefunt NarrationesM ^gyptiorumyArcadum.Scytharum Fhrjgum,

& Belgarum qtiorunda antiquitate apudScriptores.altas non ignobtks :

quifuos populos omnium hominu totiuf^ orbis atate prioresyAftrisLuna^

vetufiiores,inio plane AVTc^ÂVAf cJr' yyiy^tvHs cumfuaterra natosyfinxe-

runt : Partimqui odio& vindtâ abrepti.veritatem invidiose fuppri-

munt: virtutes hofiium& pr^clarafacinora^quacunque ratione elevan-

tes : vitiavero& defxtuseorum operose perfiringentes:quo morbocum

veteres tum recentiores nonnaUi iSt riptores etia magnt laborant: Partim

qui contraride Religionis tefiu z.eloque inflammati, multa filentio invol-

vunt.multa depravaiit,multa affingunti qua impotcntiam pariter impu-

dentiawque ipferumredarguuntya quo vitio ne qtiidemEcclefiafiici Scri'

ptores.cumfuperiorumtemporumttumnofiriinprtmts fecult fibi tempe-

rare queunt i Fartim deniquequiffietupccnaveradipmulant : autfpe

prd^miorum prava extoUunt» non pauiaettaw nova excogitantiVarias ob

caufas : Cf^Jtifmodi Scriptores AuU, acTjrannorum Imperia , omnibus

temporibuspaftmproduxerunt,& adhucprodiicuntplurimos. In Se-

cunda claffe reperiunturBifiorict tUi ., qtii non quidem quantum volue*

runt^pro af[ê[Hbusfuis :fed quantum pro virtb lis potuerunt, fc y ipferunty

fcribuntque. Et hi quldempriorthus prdferendiftirit hoc nomineifed non

rarodefiituunturiUisadmimculis.quibusnitftur verii^ & legentiujn

pr$movetur utilitasiutfuntNotitiaRerumpublicart::: &' lecoruni • Lin-

guarumperitia.Confuetudo&famdiaritas cum wainatibm &(orttm in

timtsjudicium acrejiberumatque moderatum,& tdgcnus ,ilia. }:x quo

r

H/ftortct,

^ffeaihu6 dedtti.

Secutrdigene-

Scr/btntesf/ro

I

168 Admonitio -r

TertitOrdiny

HifioncfBonf

m rurt.

Res eorum»

Stjl:i4.

Methoduf,

Verftas^

ludfctum»

Med/ocrttoi

Scrtftorum

jii:utta!esScriptoresficîus impingent ipji,& aliosfecum errarefaci'

,ant: quales Hijlorici pUrurique in CoUegtts literatorumyin ScholiSydomtr

dentâcifura privatosparietesnatifunr.nafcuntur^quotidie: numero

mtdti,&cums Qbuti.quifinewyquoniamhabentfibi propofittm , bQnum

& laiidabiUm :tn C(Zter'udandaeft.eis venia :Jiquidempr^fidia hujufce-

modiWjhrica , adimneKtaornamentaquemon ciiiyisadfunt aNatura :

aut aitunde a Vortunafemper contingunt.

TertiademtmClaj?ts, cvrumejl Hiftoricorum : quinecquantumfo-

Iticrunt.nec quantumpotueruntyfcripferuntfcribimt^^ :fed quantum de-

buenmtyramrationeverttatU.quamaliarumlegum Eijioricarum : cu-

jujmodiflint illi.qui& resvere EiftortcdSy.h. e, nugnas, uttles neceffarias

fcituriianoriAquedignastradiderunt:nonmimitasfrlvola6,nugatoria$,

\vA^necigmrantiaff'eruntdeirimentum,necfciuite7njuvant:qualesA'^'

y^l' diYiyi)<T€î{^^^lv TfiC^ Wofieuf^ ff-jiK^t (Td^ , rtdet Luctanus y & re£te

'iibJefcr.benda Hiftcria :&quifcripfertmt/cribuntque Stylo Hiftorico

:

fion Barb aro peregrino affcttat Oyfufoque nimium fed quem pura &il-

lufirisbrevttas^cti aquabiliacleni Orationts tra£lu iegentibm comendet,

quem^ probat Tullitis in Bruto& 2.de.0r4t>& deni^ quifribunt ordi-

Yie ac Methodo bena \ inUniverfalibus qutdemretus at^Hiftoriu Tm-pQrumeorumti^fucceffuumratiQnehabita^: ne priora pofteriori locopo-

nantur'.autvicipm\ydtitraînterfecommifceantur:tnParticularibm

^j^^gjfiprimumoccafionesacconftliarerufngeftarumdeindeada-.poftea

eêntujsîîftoriizmandantat^commemorant > inhkomnibm autemqui

Veritatem, ceuunicum laborisfui Scopumfib propofitum habent^

qua deficientemlU eftHiftoria'& ob icUquifuumnonnun quam interpo-

ntint]udicium:ut difcrimenlumenq^rebm narratU adhibeant,& nonde--

leHentfolum.fed& profint Lellori.At quariturhk , Antalesqttog^ Scri-

ptoresfitreperire? fortajîsyfi perfeittonefpeciesynonerant.Qmtmenim

qutf4êftyinqHononaliquadeprehendaturlabectila:fedfimedi&critatefis

contentm: erunt adhnc Deibeneficio.nonpaucitamuniverfalemquam

particularem nobts Hiftoriam quireliqueruntinSacrispariterat^ Pro-

fanis rebus: quibus htcrecenfendtsideVfuperfedemm: propterea quodfub

finemhujuscommentationisJeftngultsHiftoricts veteribmac recentiori-

bm ftngulariin Synopftatque Catalago allt^rifumm diftinSiius& copio-

ftiis. interim tamen mftoriartm Tyronibm commendammprater Sacra

Btbliai

muimi.m .mmHmmmrmpmmmi* mn uiwMiuiim wMmniiiii \mvmmmmmmm

De Legenda Historia. i6

momttonii

caput,

QucmcdQle-

ge7id'tflnt Htfiortci.

Bibliaf&HiJiorfamutriufqueTefiamenii: variarmnquo^ rerum Scri

ptores Gracos&Latinos.cumprtmis CbronicaillaÊpitomaSy ifagogasfi- Et pffiduntveCompendia.quaomnem aconditoMundo Hiftoriamin Ecde/ia & Po- Tjrcn/yt^ c

litia bono ordine,& perjpicuo orationis generetCiim accurata temporum i^^^^^^^^^'

notatione^&iiberofynLero(}^derebmjudicio,fcriptamprdjhinr^ Cnjuf-

modt interaba compluriafunt PhUippi UeUntbonis , Davidu Chytr&iy

M.ichaelisêandriyMatth(zi Drejferhcumaltis eruditipmorum virorum

Qhronologicts ati^ Geographtcis luciibrationibtis.in quibtis Lutberi, Eunc-

ciifBibliandri, Scaligeriy Bucbolz.ert , Crcnt:^hemii ^Biintingi , Lucidi,

CandidiyOnuphriijBaromiyBeroaldtJdercatori^, Qrtelii.Bertii, Ph. Ni

CdlaiyEl. Reufheri,&ftmtliumpap?n pr<zclardieper£^laborcf^^ immcnfi

hucufjêxtiterunt,grato animoapojieritate cekbrandi.

Sednufic de altero injtituttnojlri CapitCybreviter ad Studiofos adole-

fcentes dicendtim.jslon enim fatis ejlfire : Legendos ejfe Hifiortcos& has

velillospr^cipue legendos ifedfciendum etiam.Ouomodofint legendi? ttt

aliqftis inde ad Leitoremfruilm redttndet» Inhocautem vaUnt pr^ccipue

hacDuo: Ordo &:Judicium.

Ordinem,'^r tn omnibus aliis artibus& difciplinis :ita etiam in Hiflo -1 Qrdine bom

ricafacultate reê percipiendayUtilem effeac necejfarium , nemo fanus (;§ cum judt

dubitat.Ordineenimnihilomnium rerumpulchrittsmht^lutilm^tefiibm ^'**

Herodoto& Xenophonte.Cjnvenitautem inter omnes probat^s Aut^res :' orda ^r*2>

TjroniHifioriarumahMniv$rfalihmHtftorickinittiimfactendum,& ^tb

his ad Speciales progreditndum e^monjecm atîn aliarumfcientiarum

curriculoinitiumdifcmdtjit ageneraltortbmfeucommuntorbus,&prO'

grepofit adJpecialiafiveparticulariaJgitttrinkio Tabulam untverfale

fibi conficiat auteligatexjamfailts Hifioriarum Studiofm • in qua mun-

di originemytJufdemcorruptionemperDtlnria :tllufiriuni Regnorum ac

PopuloruinitiaiReltgionis propagationemcumpr^cctptiistemporujacre-

rumgefiarumQmenttSyanteoculosfemperfibhabeatpropoftta.ea^nten-

ti& memortd itainfigat>ut de hisfibi ipfi& aliis,quoties opm vel uftts efi,

rationemreddere valeatêinde aduberiorem & accuratioreraeartinde

rerumcognitionemprogrediatur : &qutsfiatusearutnfuerit,aqftihus,

4&quandoplaYaquegeftafint? inquirat&annotet ; quainreTabttU nclo^tc^

ChronelogicdBucholt2Leri,TuncciiyPantaLCandidiyCrentd}emtiymttU

tumStudtoJisprodeJfepoterunt. Ab his accedat ad copiofiorem aliqtiam

Y 2

ron ibt'!^Htj?o^ i

rtAram

l

TcouU ufiit

êrfales.

TabuLt Chro

^»

IJO A D M O N I T I O

*orfa

tjcuUris

& pleniorem univerfahm Hiftorianhtaw Eccleft^yquam PoUtia^perOr-

bemterrarunhinprACtpuisgentibmMonarchiisacregnis : &qu<ecuMf'

que initia,progreJfuiymutattones,a€fines : qudrerum geftarum occafio-

nesyfucceffmatêxitusiquomodo & quofineâquibus ac qualibuspUra^H(/toyf<uns-

jn Mundoadminiftrata p!emtisconftderet: qnaUmRftortam tnier alios'•^'^ *^'

poJleriraticdm?nendarunt,PhMelanth0ny Da.Cbytrûs Matth. Drejfe-

ruSyELReufnerus.&aliiiquorumlucubrationesinhocgenereStudtoftsab'

undefitlsfaiere pojfunt. Deinceps defcendendum eft y ad ftytgulorum

PopuIortmJmperiorum^RegnorumyDjnaftiarumacRerumpublicarunh

eorunKy^Gubernaiorum ac Principttm Htftortammonumentaque : & ut

qudque ex tllis cosperint,creverintyfubftiterint,vel etiam mutatd interie-

rintiKetivL TPiîTcto-iv Locorum.Perfonarum altarum^ circumftantiarum^

tamtndtilis quam tnfatlisjpecialtterâcparticulatim conftder^ndileft :

accurata temporum obfervationeadhibttaiqutbusfcilicetfingula inMun-

doftbt invtcemfuccejferim mfemperprtara qu^funt teporCypriori quo^.

par locolegendocognofcamur.Exempligratta^yQmex fuperioribus genera-

tim cognovit res dupltcisMundi : tam efm qut anteD luviumy quam qui

poftIXiluviumfuit:utpoteOrigineMundtacgenerishumani:lnftttuttone

Qonjugii& domtrutLaj)fusprimorumParentum Fromifionemdefemine

mulieris:ParrictdiumCainiinfratremAbelem:Inventtonemartium,Se'

riem annortim ufque ad Diluvium& Annum Mundi 16$ 6. inquo Per-

ditio.univerftlis totiusgenerts humantfuit : folo Noah cum fuis tn ArcaExemplum. confervatis: IndeTurrisBabjfloniCdâdificationem: Gentium&ltnguar

rumDiviftonemyMonarchi£primaconftitutionem,&translattonem,ab

Affjriis& Chaldtzis ad MedoSyacPerfas abhisad Gracos & Macedonas :

inde ad Romanosetrciterannum Mundi sgyo. tn quem Natale?n Chrifti

incidere accuratioresaffirmantChronologi. Pofth^c quomodoRomanoru

Imperium a UiltoC<zfareuf^ adConftanttnum Magnumfuerit propaga

tt'.m:j>ariim}n Oriente conftantinopoliyuf^ ad annum Chrifti i-f j^.

par:rm in •ycctdente per Carolum Magnum primumFrancorum Regem.,

cj ffl^ pojleros per Saxonas^ , Suevos yAuftriacoutfque adprafentem an-

HUiH Chrtfti I 6qi. in quo hdtcfcribimus ; Et qut in hisômnibus iîohoytt

&prMipua qutqfie notavit atgôbfervavit : IsreStepeftmodum ac bono

ordineparttculariterinquiretiinftngulorumpopulorumlmperioru.Ma-

giftratuum, atqueetiamhominum.lUuftriorum, ftatum, conditionemy

retê-

Dh LeGHNDA HlSTORrA. 171

resgeJiasyfortunaWyexilHS &jimUia : adhibitarurfusaccHratacirctirn"

ftantiar$im ratiQnc > acinprmis JHftaChronologiaiUt de tcmporutn y ac\

ScriptorHmferie acfuccefttone ipft conftet- Vtlut tn prma Mcnarchta

pratergeneraliafuperius commemorataînquiret porro Stadiofuspar'-

ttcuUrtter etiam tn Statumprimortm Patrum , IJebrdorum. D^tnde

Chald£orumiA(fjrdortm.9jEgjptiorum , Phcenicum , Medbrum , Scjtha-

rumyltalorumyGallorumyGermanGrum.HiJpanorumiSicjoniortim.Argt-

vorum,Athemenfium,TrojanorunhLatinorum.,&C(CUrorumPoptHorum,

Regum,Principum,initiaat^progreljHs,quorumfitmentioinprtmaMo-

narchia: nempe a Ni-mrodopUo Chm.fiiti Cham,quifHttfilttis Noak? ufg,

ad Cjrum Perfarum &egemprimum: in quem Monarchtam Detis trans-

tultt, Anno Uundit s 43S* Sic confider^bitpenittus in his ipfts& figtlix-

timyVerbigratia Nimrodum nepotem cbam,& ejm resgefias : Ntnum &e/us immaneexercitumcdtraZoroaftremyinquoduxtfie fertur ijooooc.

êdiiesy& equites 200000. Semirafiudem Herotnam ac beHatricem fc^mi'

nam^quaEunuchiimumexcogitavit, Idemfaciet poftea particulatim in

aitisHebrais , j€gyptiis,Gracis,Latin'ts&cateris,quiqU(Cveintempora

Prim^ htfj^s Monarchi^Jnciderunt. Eodem modotnfecundaMonarc4)ta

diligentim ponderabttres Medorum & Perfarumyqtit^cum kis conctir-

rerunt ifraelirarumyPiomanorum.Gracorumy Athenienftum maxime &LaceddmoniorumyitemqueMacedonunh quietiamduce Alexandro Ma-

gnOyConfequutilmperiumftmmum.a Perfis illudftbivindtcartmt , Anno

Mundi s^4Z. In quo itidem perpendet acctiratiusresftupendasAlexan-

driM. & Succefforum ejm per totam Aftam : Itemg^populiEomani.&Cd'

terorumquifuhhacMonarchiaftoruerunt , popuhrumyufâdAnnum

Mundi s 970. in quo Romanorum Monarchia ajulto Cdtfare ccepta , ab

OStavo Augufto confirmatay&foftperOrtentem ac Occidentem circutn-

latafuitfuityrebus in magnavarietate Dominorum,Gentium acpopulc-

rum,multa^ dtfficultategeftis : donec Monarchiahac ultima in Germa-

nia fola conquievit: uhifaneinfinita tam in Ecclefta.quam in Politiapar-

ttoulatim cognoftendaluftranda^ y ufque in pr^fentem annum anato

ChrtftoServatore i6ot. obvenient eiyquihujuftemodi Methodicam &ac-

curatam Hiftoriarum cognttionem in iefe fufcepit,

Quemadmodum autem Studioftu harumrerumOrdinem ac Metho-

dumtniisperfequendifpercipiendifqucfedutoobfervaredebet • neccom-

r 3

SjnchroiîfhT-i

l. Mcnarch,

j4nte natu^n

Chrjfium,

SynchrGntf,

IL Mcnarch,

Sjnchrontf

lILMon^rch^

Synchrotiif

i y Moniirch

Pofi natumChr/flf.

Ordo Scrtpto.

rum tpforti et

tn tt^< dtU^t^.

nmmm tmm

Htfior/ct prt

wt Siicr, br.

172 Admo nitio

Monarcht^ l.

Msnarch, //.

MoriArch, III.

Monarch, I F.

witrere.ut uUo pailo atramite reiio dimoveatur : ita etiam in Scriptorr

busipfis legendisac cognofiendu eundemordmem, cum quodamdeleilu

retineredebet: ne remordmfortefenttat>&inLabyrtnthos inextrtcabl-

lesincidat. EjlautemOrdo & deleitus Scriptorum Hffioricorum,utin'

dicant perittores in hacfacuUateifcrme tali^. Prtmm omnium Mofes ut

antuiuiftmus Scriptor& certtfimus cognofiendus cfl: dehinc liberjofua:

Librijudtcum > Regtim^Efdrd.cum altu locis facrarum Itterarum , &fragmemisCteft£.,AgatharcidisMemnon'ts,Berofi , Metafihenis, Mone-

tbonisjotaquf^ Htfioriajofepbi, Hegefippi,Appiani , Procopii , qui omnes

Hiftoriam prtmiMundt & popuU Dei , Hebrdierum }Jud(^orum , Ajjjrio-

runh Babjloniorum.Chalddorum, Medorum, y£gyptiorum>Pho^mcum,

& ex parte Perfarum altartmquegentium res gefias defiribuntyad ufi]^

Monarchiam Perficami&fertem annorum 343S»nob'u exhibent^ Hinc

e vefiigiofequitur Herodotm^ qui Perfic£ Monarchidtimtia &progreffus

ufque ad Imperium Xerxts tradit : ut & Lydorum , Medorumy MgJ-ptiorumgentifqueJudaicA : Gracci^ quoqueiAtticdt.LaconicayacCortn-

thiaca Hifiortam perfequitur. .HuncpropterGrdicorumHifioriam\exci-

pit Thucydidesyqut a Xerxts ex Grxcta dtfcejfu(ubi defifiit HerodotHsJan-

norumy^. Hfiortam comple£iitur3& lllufirium Civttatum GrdCidtres

gefia^ explicat, Thucydidis Hifioriam continuat Xenophoniqui afine Lhu-

cydidts exorftis y Htfioriam annorum 44- & bella interGr(Zci(ZCtvitates

gefiayufque ad Praltum Epatntnonddt adManttneam , & annum Mundt

2,600, contexuit. Xcnophontis Htfioriam fequuntur immediate libri 2.

Georgii Gemifiti,& Diodori Stcuit lib, t6. ubi Phttippi MacedonU & Ale-

xandri Magni ) qui Anno Mundi 3642, Monarchiam in Grdtciacon'

fiituit) ejufque Stucejforum r€s gefias defcrtpfit, ufque ad annum Mundi

j6 64- qui annus tn 10. Ubrumlivii y & in annum urbts KonuCondtt^

4S ^* incidit*

Ergo pofi Diodortm rite nobis tranfitus efi a Gracis ad Romanos,& e-

volvendtis Livius.Romanj: Htfiori^ Princeps, qui continuamj4 6. anno-

rumHtfioriam.ufque ad annumquartum 5 antenatumChrifiumnobts

prafiat.quatuor decim Decadtbusfeu libris 140. qui etfinon integri ad nos

pervenertnt.tamen ex argumentis reliquorum librorum,& Epitome Flo-

ri damnum illud ingens in Hifioria utcunque potefi farciri, Liviumpro-

ximefequiturCorneliusTaiitHs > quiRomanam Hifioriam ab Augufio

in quoy

wmm mmmmmmmiimmmm

BerjM*

De Legenda Historia. 173

in quo defierat Livm,ufque adNervam Itbris j6, (qui refi:ant de Ji.Jpru-

dentifme acfeltcipme dedtixit. Tacitum fubfequitur Ammtan. Mar^

cellinus qui a Nerva cccpit&in Valente defitlibrii tS.qut deî.fuperfmt.

C(&tera quarefiant in RomanaHifioria,fupplent Suetonius , Eutropitu,

Dionyfius Bahcarnajf&us , Vi^llejus Paterculus , Caftus , Spariiamis , Ca -

pitoUnusyVopifcm^HerodiAnuSiLampridtus, Egnatius yProjper^ Aquita-

nicus,Frocopm,j£neasSylifiHs,BhndusyGutcciardimiSi Fontantts , Ga-

leacius.Bembus &fim:les : qmbus a jjungendi funt& altt , qtit vel Livio

Tacitoque &fequentibus prtoresfuerunt^ vei Synchroni , v^l etiampofie-

riores y &quorum in Catalogo Htjlortcorum infra fub titulo Romanoru

atquc Italicorum Scriptorumfiet mentio» lam neque reltqtitspopuitsfui

defuerunt Scriptores atqueHtfiortcii in qtiibus etiam ordo atquedeleilus

ille habendus:utfemper priores ac umverfales prtmo loco legantiir:parti-

culares fecundo:probattores,nobilioref^yobfiurioribus acvilioribus prd^-

ferantur.Acprimo quidem Populorum atque lUufirium Rerumpuk Scri^

ptores communesyCogHofcendt videntur : deinde ifiquihabenturfingulO'

rum proprii : tum ettam excellentium vtrorum.. qut vellmperio.velgene'*

risJpUndore, velopibusyvel dentque virtutumy tngenii ac do£trinarum

laudeclartierunt. Namnuliihortmfuntyquinonfuoseofquepracclaros

Scriptores invenerint, Sic etenim Germam laudant C.Cafarenh Taciiu^

Rhenanum y Wimpheltngum Arenicum , Hugvvaldum y Aventinumy

NauclerumyMunfirrum, Vrjpergenfem , Schaffnaburgenfm & fimil-

les.HisquiJun£ttJuntPopult,Atifirii,Bo!i,Suevi,Laz.ium&Bartoltnum:

Hungari, Turctium.Sotterum Bonfinium : Poloni,Cromerum , CaUima-

chum : Sclavi , Helmboldum Presbyterum : Dani& Sueci,Franci,Van^

dali Burgundiones.prater Chrontconfuum,Crantz.ium ,Olaum M, Sa-

xonemGramma'. Procopium Âgathtam. Iornandem,Sidonium , Are-

tinum,&c^Longdbardi,Pau!umDiaconum : Saxones,Albertum Crant-

zîum.WtttikJndumyChytrdum. Boruft.Stellam : Baftavi, Novicma-

gum • HelvetiiyStumpffium : SicCelta &GalliacFranci ^ cêteri^j^po-

puli 9 qui Rheno.Pyrenats Alpibusy&utroque mari cinguntur , failant

JuLC^farm : Hunibaldum , jEmjlium.Guagnfnum , JEmtmdum, Sci-

fellium, Mejerumyparadtnumy Froffardum^Comindtum &finiiles, Bri-

ianni&SCQtiyCommendantPolydorum,Bedam,Bo'etium> HiJpari.Ar-

ragontijLufitani) Tarapham.MariamSiculum , Verardum , GolfiHm^

r 4

Scrtptores W-rôrnm

lerum.

rôrnm Popu-

R erfrrlfih.

Clarorum

îrornm.

174 A D M O N I T I O

fioricorum.

ludfcifim.

j4dm'tmcuLt

ludtcit*.

Ingentum.

ErudiU9,\

ArabiS& Sitraceni : Leonem AfrtmyUermannum Ddmatum. Quin&Tartariy & Mofchovtta& A^thiopes , &Turc£ & Indt fuos tnvenerunt

Scripieres j HaytonefnyMichaum^JoviumiAlvareftum.PGJlellumjChal-

condtlem , CaLimufium , Columbumy Vefputium , Patrttium &fimiles.

Sic Vcnetorum Rempublicam defcripferunt Sabellictmcontarenus , Bcni'

bus : F!orentinorumyMachiaveliu$:Siculcrum&Neapolitanorum yRt-

titis ,'FaUatu$,& alii alias.Claros deni^viros tnomni genere celebrarunt

exveteribusrlutarLhHSiSuetonius^Dton , Spartianus , Herodianus .Vo-

pif us,Curnus,Laertitts y Philo: & ex recentioribusy.Egtnhardus ,Cujpi-

nianus,Valla,Egnatius^Platina yBocatius .Volaterranus &fimiles : ex

quibus cuivls pronum eft eligere quem velit,& quem utilemfibifore]udi'

cabit. Sed h(ZC omniain Catalogo Scritorum Htftoricorum^quem Com-

mentationthuic noftrAfiibiicie7nm:,Studiofus letlor videbit meliusy & in-

teltigetreilius: ideo^ftnhoc membro,fecundi capitis Admonitionisinfti'

tut^Zjnonertmtis prolixiores.

Dtcendum ergojam nonnihil etiam de altero membroynempe dejudi-

cioyquod adhibere debet Hiftoriarum Studwfus , neintantaScriptorum

\cepia,varietate,&quandoqueetiampravitateyfeipfumfaUaty&tempHs\

cum opera(quod ajunt)oleo^ perdat :fed ut laborisfui.&fumptuumfrU"

itum quo^ aliquem reportet. Ad hoc autem confequendum requiruntur

adminictda.non pat4ca,neque exigua : utfunt Ingenium bonunjymemoria

excellens , literarum & Itnguarum peritia : Philofophia Ethica ac Politi(Z

^9yvco(rtc,aTquefcrentia' : ante omnia autem GeographidtfiveTopogra'

phi(Z>& Chronologid cognitio : denicf^LocicommunesfeucelluU qu^dam^

tn quasfeponantur ea^qud accurata& diligenti le£tione indagata , hati-

fta atq^ perceptafunt : ne deficiente memoria,& librorumfupelleSHle ( ut

qftandoqueconttngit)omnil^liionisnoftrafruilutaminfcribendo,quam

inloquendcquam etiam in aliisvita neceftitatibus deftituatur , &vacuitandem inanefque deprehenddmur..

Ouodadprtma^atur(zadjiimentaattinetangenii^memori(zatqueju-

dictiyitmque alteraillado£lrina& eruditiontsAinguaru ac Philofophia

adminicuUyqutbus Hiftoriarum Studiofus inftruiiushaud magno Ubore

inter legendumviderepoteft^qua vera^quafalfayquA probabilia.qua uti-

lta,quanecejfariadicantur ab Hiftorico,quem legendufufcepitiqua vero .

fecusfe habeantide hisalmlocofortlnobkagendum eriti&funt iUa com- \

muniayj,

mmm j iilli ipiiilMI P|M«

De LegendaHistoria. mmiinta.Htfierico.cumaltisfacuitatibusatquefcientitSj qtitbm cognofcen

dis operam damiiSyatqKC ettam extra omnem controverjiam pofita : tnfu»

pcrfepius pr^fcripta^repetita & inculcata a magnis& clarls vtrts emniii

,^t atumyquifuturum Hijloricum informaruutt ita^conftilto ifih<£C ntmc

prditermittimtts^DeGeographidautem&ChrQnologi<&fuhfidtis,qu£funt

V elmi dexter&finifier Ocultts inWfioria : & de LoctsCommunibuSiqtu

manibus quafiexjcipiunt atque in ufunofiros>reponunt,qU(&leilacogntta-

quefmt:>diquidproinfiitutiratione,breyiterfubfungemus.

Quoad Gcogrzphi^m attineirCognofcendaiUaefi Studiofo Hifioria-

rumexvetufiupartimatitoribm,quate$funtFtoUmam,Strabo^?liniusy

Solinu$iMela)Dion)fius&c.partimrecentioribtis,utGlareanO)Mun(iero,

AppianOyHonteno,OrteltOyMercatore,Bcrtio,& fiqui funt htfe fimiles»

Breviterautem hts vulgo dividitur totus orbts in duplex HAmifpAritm ,

Superum& Infertm^, cujus refife^u Orbisaltus Vetus, alius Islovus dici'

tur. Partes veteris Orbis funt tres , Europa , Affrlca , Afia. Earopx

Regionesfunt : Hijpania^ Galliay Germaniajtaliay Sarmatia^Taurtca

Cherf&nefusyMaceionia. EpeirusrAchaia , Peloponefus y cum InfultsHi-

berniajBritanma.OrcadibusyThtHe , Gadibus y Balearibusy Corfica.Sar-

dinia^SicHiayCorcjraylthaca.CephaleniayZacjmho , Echinadibus, Eu-

bosa.CretayStrophadibusy Cythera^Salamine , j^gina. AfFrica^ Re-

gionesfunt y Mauritania , Ntmidia , Cyrene, Marmarica:>Libya , ^gj-ptus, Thebaisy yErhiopia. ACix Regiones funt, Pontus, Bithynia , Afia y-

Lycidy Galatia, Pamphylta , Ca^ppadocia', Armentd'.Cilicia^, Sarmatia^

Colchis > iberiayAlbania, Syria , PaUfiina, Arabia, Mifopotamta, Babj-

loniayAffyriaiSufiana,Media,Perfis:,ParthiayCarmania.Arabiafeitx»

Hyrcania, Margiana, BaLtrina , Sogdiana , Sac£,S(ythia 3 Serica , A ria

,

Paropanifus. Drangiana,Ar^chofia. Gedrofia Ind^a. Sinarum rcgioyTa-

probane Infula oppofita India.Novus Othisfort e jn- dictinefl ; non Cjuhi

antenonfuerit,fed quodmtiltis fmculis tgnotuSip flreniohoctempore ite-

rumdeteclmfit, Nam Anno chriflt 1 4g ?> Chrtflophorm Columbus,

aufpiciisPerdinandi& ifabelU Reg, Hijp. a Gadibus adOccidentemver-

fu$ iter aperuit,& inventt cubam& Htjpaniolam. Anno Chrifit 1 4 97-

Americus V.jputius a Gadtbus foluit :, & Novum Orbcm peragravity

quemdefuonomine Americamdixit^cujiidjititudo S2f. lonptudo vero

7S0. milltartaGermanica:compleditur. Rurfts Anno Chrtfli 1502.^

\ ^ >-

GreographfA

cogmtio.

Bre^ps ejufdem deltnea-

r/o.

(Zhronologtu^

Dijficultas

Rat/odtjfuui

t^ti<sfuêrfiin •

dx.

^dj/imentit

mloôrum.

11 (^ Admonitio^dcm Amcncus VejpunuSiPortus & In/ula^ pr^capuas in Affruu Cf Ina^^

occupavtt : reges multosveiligales fecit.&adextremumOrie^tempro-

grejfus CAlecutt portus attigtt.tter^ novum adlndias navigantibus pMe-

fectt. AnnoChrlfti ti2o, FerdtnandusMagellanus,aujptctts Caroli V.

imper.nxvtgationemnovamperfretumMeridtonaleex Americaînreli-

quum totum terrarum orbem tnvenit.Htfcefociosfe in bacre prabuerunt

Qortcfius 3 q>n novam Uifpaniam& Mexicant^m regntm detexit : Val-

boa] qut mare AtiflraUyVtilgo Ddzûr aperutty Ptz.arrus, qut Peruanum

Rcgnum adjunxitiPoniius qtii Floridam : Francifius Fernandes, qui lu-

catanam tndicavit, & alti qui alias Infulas > & Regiones manifefiarunt.

Ita.utminc Majores quoque Orbts Novtpartes fint India Occidentalis,

cum quaqua verfus adjacenitlm multis ac magnis Infults & regnis : Ma-gellantca Indta.verfus Aufirumyfednondum fatts explorata. IndtaOri-

cntalis novayCtm mul-is Infulisjegnoque Catbaj :'& liidiaSeptentriona-

Its > cnmfuu Rcgnis atqne Infulis ; de quibus omntbus ut & de veterts Or-\

bts partibtiSyregtontbus^fli^minibus^d^c. agemus paulojpectaltus acfufius,j

infrain Gcographica EpitomCyquam reliquis Indicibus Htfloricispr^mit-

iemus-^

Quo adC\\\:ox\o\og\^\x\,qU£ ceu d^xter efl Iliflorlarum oculus , &fi'

nequa tnanioenaâtque infrugtftra omnis eflHifloria, dtligenter ea quo^

StudiofoHtflortartmcognofcendaeftt& inommledioneadbibendafedU'

lo : necefl, quod quifquam abflcrreatur difficultate ejusjquAex Chrono-

logorum ianivS^Cf) ^chiuot^c^ pcrpetua ac irreconciUabtlt difcrepantiao-

rttur, His entm omnibus opponet Studioftu neceflttatem bujusfaentidy&

mtlttatem : utramq^jcfane maximam: accerfet quoqueflbitn auxtlium

multorumftmmoritmvirorumin hoc genere labores Herculeos^fempi-

ternaliude,pr(zmiisquedtgniflim9s: cujufmoditntervetufliores(prater

Sacrarum literarum loca & patres E(clefi£ priores )funt Etifebii, Nice-

phorhBedjLy Alpborjfi Re(rif.Mirandulani : &interrec(:ntiores ,Gaffari,

PhrygfO'iis Lutheri,Mclanhont4yBibliandri,Luctdi,Reinholdiy Came-

rarii.F^^nccti^chyt^-iPi.Crttfii^BmrheriyPanuintiyBeroaldi.Genebrardtj

Mercatoruy PantaL Candtdi,Crentz.hemiijBucholt2Leri,Buntingi, Scali-

gerl^Chriflmanni, EL Reufneri,&fimilium Chronologicdt commentatio-

nesypubltcehaclenusedttdyquiomnesfttmmafide acdexteritate(pofterio-

res maximejdiJficHltates iUaspartim indicarunt^partim mitigarut: par-

tme.t-.vun^ mfufi lyjj^ ii i m.»m » t mjx ^m»m 'm i * ¥<*»tm.9M

\

mtm*

De Legenda HistoriA, 177

tim etiamfujlulerunt : adquosbrevttatUcaufa Hifioriarum Studiofim

inhacparteremitttmus : ut etiamadMechodumJobanntsBodtni ^ &Difcurfum Fridertci Tilemannt &fim'ltum, qutdebacre^ utaliis multis

adomneniHtfioriam perttnenttbm d jf^ruerunt eleganter,erudith ac co-

piose. Suffictat autem TyroniHftoriarum novijfepr^cipuos annorujn ter-

minos eorumque appellationcs : utfunr Epocha^ O^jmptas > Indiclio , He-

gira, Aera.&fiqUiefimtliamomeniatemporumêorfmquevocabulaha'

bentur. Vocant vero Epocham ingenere.certum& iUufire quoddam prin-

ctpiumtempor'ts,aquereiiquatemporantimerantur,yertnconfequentia.

velinprdcedentia ,vel in utrarfique partem. Epock£ porro htijufcemodt

duplicesfjnfiyelEccleftafik^jVelPolitica. Eccle/iafiicafuntyqujînfa'

crisliterts & Eiclefiafitcu Hffioriis annotanturiinter quas prima& anti-

quifiimaefiOrbtscondtttyadNativitatem ufque Christi Serva-T o R I s 5 fecundum plerofque Chronologos, Anncrum 3^62. & inde a

Chrtfio nato,Anni 1 6 1. tifque in prdi,fentem hunc : itaut prima Epocha

aCondito Mundo huc ufque fit Annorum f j6s* Altera Diluvii, quod

inciditin An. M, t 6f i^. vel(utalti) i 6j';, Tertia TurruBabjlonic^

feuConfufionis linguarum, quo^ accidit pofi Diluvium An, /ji. Quarta

Peregrinattonis Abrahdtyex Charrisin terramchanaan , Anno Mundi

2021. QuîntaExodtfeumigrattonislfraelttarumex j^gjpto > Anno

Mundi 2 ^jt. SextaSabbatkicortmannorum y feurennfionts , Anno

Mundi 2 4 ^3 fj. SeptimaJubiUorum.quorum initium pendit ab initio

annorum Sabbathicortmi* Eft autemJtibtUm Septenarium Sabbathum

annortmy hoc efi,Anm 49- quibus exa£iiSi inctptenfeque anno Quinqua-

\gefimoAtbertasinpepuloDetproclamaridebuit:cujuf}nodtJubiUiab ini-

\tio Mtmdi ufque ad C h R i s t i pafitonem numerantur f i: fed Mofai-

lciyaprimoufqueadCuK i s t i pafiionem,tr/ointa.^ OctavacftTem'

pli Salomonis , quod ddfficart coeptumAnno Mimdt zpj 2. Nona efi

captivttatis BabylonicA : qutz inciditin Ann. M, ^3 5 7> D€cima cfi

Hebdomadum Danielu^quarum initiiim efi Anno Mundiss 6. J/Inde-

cima & nobis Chrifiianis ufitatiftma^ efl Annus Nativitatisfeu Incar-

nat ionisQnKisTi^quam alii referunt ad Anntm Mundt :^6z, aliivero

a A. M,397o.maximepofleriores. Quamrationemnumerandtannos

apartu Vtrginis fen Nativitatis Christi, annisd^mum ab ilU 600,

ufurparicotiptameJfe,autoritate DionyfltctijufdamAbbatisRomaniyftri-

bitBe-

Not^tiones

Epocharum.

EpGcha qufd.

Quôtu^plex}

EcelefafitcA

EpochAEccle^

178 A D M O N 1 T I O

EpochÊcclep

bitBedaicurn anteachrijiiani annislmpcratorumuterentur: utpatetex

HtfloriaEyarigelica^Luc. cap.;* quem morem Latina Ecclejia tantijper

ebfervavit :quemadmodum GrAcaânnos Monarchi<z GraCiz/eu Alexan-

drt M. rctinHit. Prater hafce Ep9chits,funt& aHdEcdefiajluce Septewt

quas ttfdefn pro certis temportan metis atque mtervailis , ex Sacris quo^

Utcr'tS)& rertim maxime , in iis memorabiltum momentis extraxit do-

iliftnHtsBeroitldtis,fo'aSacrartimliterarum autorttate nixus: quarum

prima ejl ab O. C. ad Dduviunhannor. 1 6 ^ 6. Secunda aDiluvio ufque

ad promtftonetn Abrahdfa£tamJe benediitofemine i annor. 427. T^r-

tiaâb hac promifioney ufque adLegis Dn in monte Hareb promulgatiO'

nem : annor. -f/c. Qwarta,alegis pronitilgati&ne ytifque a d fundatum

Templum Salomonisyannor. 4-80^ Qu^tnta^ a fundato Hemplo ufquead

tranfmtgrattonem Babjlonicamyannor. 40S, Sextaoa tranfmtgrationey

ufâd reditumpopulitnterramjudaicanhannor. 70. SeptimaiHebdo-

maddiDanielis, annor.490. quarum tntttum ejt in primo anno CyriKeg.

JinisinpaftoneDomini: quômnesEpoch^ , IntervMa .five curricula

Temperuminttntim colliitaôftendunt annum Vafonis Dominiccc ejfe ,

^ ()6i. a qmbusfidemantur anni <ztat'ts C h r i s t i S. 3^, remanebtt

fumma annormn acondito Mundo , ufque ad Chkist 1 nativitatem

SgzS. OuasEpochas licet nonnulU magnaerudttionisviri amplectaU'

'

tur^nectmmerito : tanquam exveris &folidisSacrarum literarum mo-

numentis defumptas:tamen eafdem corr:gipo(fein qujbufdamTemporum

tntcrvallis , noneftdubtum» Sunt denique alii y nonpoftrenunota Hi-

ftorict& Chronologi , quiveram annorum Mmdi fupputationem , hac

Epocharum coUocatione proponunt. Primo yEtatt^patrum ab Adamo

ad Diluvium includunt Annisid^6 . Annum deinde Diluviifubjttngunt /.

Porr))jEtatibus Patrum a Diluvto ad natum Abraham tribunnt 2 ^ 2.

Abrjthitvocationi in atate ipftus 7S. Inde ufque ad exitum ijraelis ex

j^g^ptoannos 430. Ab exitu hoc aiTempH Salomonts extruilionem ,

anm4So. VttA& regno Salomonis , p))fttempJi extruitioTiem annos s6.

Dchinc defedionilfrahel a Domino, annes Roboami 3. Menf 6. Ab hac

defeilioneufque adKierofolym^zobfidionem annos^Qo, Ipft obftdioniaC

defolationiTcmpli Anntim t. Menf. 6. Captivitati Babjflonicaannos jo,

Ilntervallo inter du^Juddtorumigrationes exBabjlone annos 79. Danie-

tis Hebdomadihm annos 490. Qjufumma in unum coUeHa facit annos

4004*m% i^

De Legenda Historia. 179

4004. ufque admortem Christi finemque Hebdomadum Dameit^:

dequtbiiSyfi demanturanntvits Christi j4. incidet dtesNatalis

Christi Servatoris m A}i.M.HHdijp7o.atque hancfuppu-

tattonemmultis& evidentibusadmodumfundamenits pervarios ratio-

ctnationts modos confirmant ttdem.maximevero Crentz,kemius Buntin-

gii$,KciifneruSyViri dodipmi dâccurattpmi in boc genere. Nos fumn I

cuiqHe{ midebemtis)f(idiciumrdinqutmusltbtrtim:utex his fequaturj

fententtam eam , quam certtfiimam& maxime conformem rationibiu

catcult exquifetfpmi deprehenderuAmerim non diftmulamus : eos nobu

ptacere maxime: qui rattone tnq-itrendh con:inuandi &fupputandi an-

nos Mundi ab Orbe condito.cxfola S.Scriptura defumunt : cujufmodifere

fententias hlc recitavimtis: cum multi prdflantium Chronologorum eos

tantum mnos probent tn facrts ,quipertingunt ,vel adHiftoriam captat

TrojdiyVel ad initiumOljimpiadunnvel ad primum annum Mrbts condtt<&\

vetadprimumannum Nabonaffari Regts, quem volunt ejfe Salmanafta-

remJeftruitoremRegnilfraelittci: vetad qu^rtum ufque annum Regut

JehojakimyqHiinxiditin prtmum annum Nebucadnez.aris Regnijudaici

everforcm^quemopinaûrejfe Nabopolajjarem PtolomxiyVel deniqueuf

que adprimum annum Cyri Perfarum Regis : reliquos autem annos ufque

li CiLRisTaM pertexmt exHtftoriaProfana, defcendendovelper

jlymptadas.velperannosurbtsRomtecondita.&CojfiRomanorum -' vel

oer annos Ndbonalfari : vel pertemporaregum Perficorum &Gr<zcorUr

<>f}âdlmpcritim Atigufti C.<fariSj& inde uf^âdnatum^ZKK 1 s tum

Se r» Nam Iteet b^comnia & ingenii habeant multunh& Studii non pa-

rum:tamen,quiaycum in altis temporum imervallis adbuc laborant: tiim,

maxime , quaverum&certumannumconnexionis Sacr(Z& Profand

Htftorii&haud quaquam defintunt : ideôaffenfum per omnia iUis prd^bere,

haud tta licetfacile.Cum econtranemintpiorumdubiumftt : spirUtim

fanftum-fUt in altis partibiu rebufque adfalutem noftram pertinentibus

:

itaetiam in hac dijjicultate.profua b-onitate etgratra nobts adejfe voluif

feietinfacris literisluculenta q}(£damveftigia Ternporum exprimereJn'

deab Adamo prtmo atque terreftri.uf^^ ad Adamumfectmdum , & coilc'

ftem C K R i s t u m, quA m.annorumfupputatione,pii, vetut Cynofu-

ram quandam fequerentur:quod etiam tonge tutius &firmius ejl\ quam

profantsincertorumScriptorumautorttatihusinhdrcre. SeddeEpoxhis

ECiie'

^lt€.

Qud certiO'

Epoch(Z Polt'

Oljmptoi^

80 Admo nitio

IVrhU Rom^Conditto.

Indi^to^

Mutittio D/O'

clett^nt (^ lu

fifntant»

umOLKAi^?

Imperii Germanici Epo-

Hegira êl

yilhegtra. ^-rabum.

ÊraH/fff:in.

^' clefidjlicts hkfatis,rlura de his,at^^ adeo difcrepantiam omnemprêci -

Pôrum chro7ioiogQnim circaeafpquicupitcognojcere: confulitpoflerio-

rss Scrtptores>quorumfuprafatla mentia : & his adnciat exB^dino cat^

fasjwjtts perpiexitatis : qu<zpUrumqueex diverfis annorum initiis:ignO'

rantia Itnguarum,& nondumfatis apud veteresexplorato SolisLuna^

curfti promanarunt.

Politicdi Epocbd^funuqudi in Wfloriis profanis occurrtint , & in com-

mcrciis at^ civiltbmnegocik nfirpantur : ut funt Epocha Oljmpiadum :

Mrbis Rom£ condita : Indtcitonum : Cafarum : imperu Germanici.Hegi-

r£ , ySrji &ft qfufuntfimtles, Olympias., qua tififHnt Grr^ci efljpacium

quatuor annprtim , quibtis expletis , qutnto quoque anno Agon Gj^nnicm

cclcbrabatur adElidcm urbcm Peloponefiinmenfe Junio, autore IphitOy

uttcflatur PatifaniMlib,^,Ouiaigittir Grdcuinitiutn erat anni in menfe

JttnioyCircaSolflitium^flivum: tdeo& principium nuwerationis anno-

rumin eo pofuerunt,& quidem anno Mundi jiSpût demonflrant Cbro-

Mologi, lfrb'isRom£ConditiOfCollocataeflin annumMundi ^ 2 li, & ex-

piravit propecircitcr annum M.undi ^44;. a nato Ch r i s t o 4.77,

Indicliofpaiiumefl i^^ annorunyfeutrtimltiflrornm y qua co^pit Anno

Chrifli st^, antedtemF.Cal. oltob.Con[lantino& Licinto Aug,Coff. in

Concilio Niceno confirmataanno 7. Imperii Conflantini M.quemadftiO"

dumin Faflis Gr^cortnn fcriptum effe.his verbts IvSîKvovm ^cMvêLvvvia.-

veiv h/Ttx^^^vaf-xfw teflaturOnuphrius , Mutationemhac Epochafenfit

aliqtioiiesfttb Diocletiano.&Jtiflin}anotiUo nienfe Septembri eam inctpu

cnte : hoc ad inititwi anni civilts eandtmreyocante:fedde his dijceptare

noii efl hnjHs loci.Cafarum Epocha inccepttcum C.Julio Cafare, confulatu

tjiisfecundoyquemgefiitcum?, Servtlto ifaarico A. M* spi$. anno V. C/yof. & dtiravuforte ufqueadindt£Hones d Conflantiuo M. fa£tas atque

corr(fboratas. Epochalmpev-iiGermaniciincepitam Carolo M. A, C-

Soi. nequeitadiuretenta efl. Epocka Hegira vel Alhigera Arabicus&

Turcisinufunonefl locoanni hanc qtiidam ponunt in annum Christi6it. quG Mahometes Atcoranum Turcica blajphfmi^promulgavit : alii

in tempus expeditionis efufdemcirciter annim C h r i s t i fp^. coUo-

cant. jEra , Hijpants eratjpacium y quo fuos annos dimetiebantur , indt

abanno Imperii AuguftitS.ubiprimumpromulgatumeflDecretumTar.

racone,uttotus Orbtscenferetur : dcfiit autem in temporibus Regis Ferdi

nand\

m

De Legenda Historia, g161

' nAndiCathoUchquibmrationemannorum Christi cum aiiispopuUs

Hijpanifecuti ftint. Uabuerunt &Ferftfu^$ Iejfdagert,& alii aUas ra-

tionesnumerandiannorpimfertem : dc quibus vtde Pauimn Crufiuniy r^

Funrci!nnyScaIigerumXhrifimannumyCrentz.hemium,Freigium , & a-

Uos.FrdtereaoccurruHtetiamapudPtolomaum, & Matbematicos quof

dam Epccha infignes :ut Regni NabonaJfariyMortis Alexandrt^Cjclorum

Methonis-: Penodorum CaUppiyChaldaorum& Dionjfii &c, de quibus

expUcare inftituti nofirlno?ieft : momujjede bis Studiojosadolejcentes

tdntijper>fuffieiat.

RcftatyUtde Locis communibus nonnihil eiiamajpergamus in gra-

tiamSiudioforumfacuUatuEiftoricdt, quibusfi uUa aUafcicntia , certe

hac velmaximeindiget :propterrerumcopiam^di§cuUatem , varieta-

temque,& earundem in Vitahu?nanaufumfiyeappUcationenh raldene-

ceJfarianhExtant autem nonfolum Rhe^torum ea dere pr^cepta eximia

:

fedetiam LocornniExe^nplavaria : dtquibus nos unum atque aUerum

hkponemm : arbitniumrelfnquentesStudiofoHifiorJit.quod commo-

difiimumfibijudicabitieoprohbttuut.îur.'

Probarunt autewjam pridem eruditioresckmin nofira Argentinenfi

Academia,ikm alibi aUi^fumma hdcotmnum rerum cognofcendarum ca-

plta' qudnon Jriliim tn Hifioriaifed tnomni adeo Scientta^jamfacra . qua

profana , & in omni cujufvis boni Scriptorisrefolutton^ obuiafuntiac

^prQindediligenterohfervandaieorufcries hacefi ; Duo prinia acfumnia

totiiisumverfitatisrerucapitaconftttutintur , Causa C7' ErFECTUS.

I

Gaufa^v^/^j? PrinuTyiitDetu : Sccundaêaque panini occuUa ? ut Fa-

ttWhFortuna^Cafis: partim conftansiut Natura- : cujns c.jfcciionesfunt,

MotmLocus.Tcmptu. Effedbus î^y? tpfe Mundus. Mundi- partes funt

JEthQtîd eft^CceUfmitteniqtte StelU , vel Ftxdt > figû Septentrionalia

ZodiaciÂuflraUa : vel ErraticA ,five Planet^x. Elemeiita : ut Ignis^r

iAcr: inquQVeitgnitavelmsdia{titcolorata, mtxta, vciitijvelhumi-

dafitnt Meteora, Acwmvciifus partes fuvtautcommuncsiautpropriji:ut

Maria^Sinm Fiuvii.lactu &c. Terra: in qua ittdcm confiderandA

aut pa tes ejus Naturalc^ atqtte Ar(ijiciales:& ha iterum vel ccmmtivesy

vel propî^ût Kcgiones r^^puUJ4rbes:aut cotentaTerraicfijufmodi funt

invtfceribmt^^rrdMnalla ^ Toll'Ua , Lapides &c. inSupeyfuieautem^

PhntdyArbores.Frtitices IhrbiZ : fnguUi hac varii generiheuruwque

'eJJlUgcrt Per

arnm.

EpochA Mtt'

thsmaticdi.

Loci cemmu^-

nes.

DuofummgLoc/,

C*tuJaÊf r

Cauja prgmAomnfu Deuf'

\Effcau4,ger.<i- \

niius Mhn"du4^

Êther.

h:!cm€77ta 0f,

uier,

Terra

Pitrtes CjHi*

CoTiteiita in^

tt^ (^ in Sh-

frttges :L eypae

RaffOftaita.

Homo.Hominis far-

t?.s.

QorfHf'

^cctdentia

^nirna Homt

nis,

yêgetttttâ,

SeK/ittâ,

Mottâ.

Rationtilis,

Mens, Voiun

tas^ ^^ffe^tii,

^ciiones Homtni^, (S ea-

rum Princt'

Formdt.

Ftnes,

Betttttttd:

rttie.

Sa Admonitiofruges : ut FrumentayLeguminayAromata^SuccitLiquores &c. Animali^Lêaque partimln^Ltionzlizût in Aere aves rapaces , manfuera^ magnAyparv£yaquaiicdi,terriflresinAquts,utPtfcesmariniffluvtatilesyii^

fquamof-tmolieSy&Lrt^fiacet: in TerrisyQuadrupedes,Fer(& aut Manfue-

tdlvelAmphtbtapedibustiteMtia.authumtrepentiayVel infeila Volati-

lia atquii Terrefirâ ; parttm Rationalia, ut Homo : in quo confidcran-

ddy Par. es ejus & Atltones. Partes Homtntsfunt Dua j Corpus & Ani-

ma. Corpus rurfumfuas habet Partes : Similares & dtfiitntlares , eaf^^

fupertoreiymedtih& tnferiores:& Accidcntia.utfuntFormayCUJmLon-

trarium defcrmitas: SanitaS}Cti)us contrarium Mcrbus : VirayCujuscon-

trartumMorSyeaquevelincertispartibus corporisyVel nomnbm, Ani-

ma liominis.vel cfi Vegetati va: ut Nutritio>conce3io, expt Ifio.genera-

tio&c. velScnC\tiya,eaque apprcbenfiva ; utSenfusexteriores.Vifus,

cui obticitur CGlor^Lux : Audttusycui Sontfs : OlfaHuSyCuiOdor : Gufius,

cui Sapor : TaRus^cut qualitates tadtles : itemqtie Senfm interiores , ut

Commun'ts,?bantafiaMemoria,Somnus. Velefi Motiyz, eaque vitalis,

ut Fulfus& riJpiratio,& Progrefivd,ut Progrepo : Contra^to mem-

I

brortim. Vel efi KtitionAis, ut Mens &lnteUc£lmyVolumas &omnes

affictus : utfunt Voluptas^LAtitia^DolorMolefiiay Cupiditas ,Spesy Me-

tus&c. A£tioncs hominis ,confiderantur vel fecundum Principia ea-

rum:utfuntFacultas,conatuSiexercitatio:velfecundum Formam : ut

Ailiones Ecclefiafiicdt , Politica > Oeconomica : Voliticx rurfusvelfunt

CivilcSiinadmintfirandaRepublica^cujufcttnqtteformdi.RegUyOptima'

tum.Populi: & gerendo Magtfiratu cujufcunque ordinis acpotefiatisju-

bendifeumandandi,confultandhjudicandt:velfuntMilitaresftngerendo

bello pofitdyquA conjpiciuntur in ducendts ordinibus militaribusyin arma-

tura bellica : in cafirts&obfidione \inaciebus acpraliis &c. Velftint Oe-conovnicxytngerendafamilia.ubietiaexpendenddftmttam Perfonaf^

quam Res : Perfonse,^«^ autfunt cognata nobU perfanguinem : aut Af-

finesperNuptias : autfervitiis officiisque nobisaddiita. Res nofir^ O^-

conomicdyVelfuntimmobiles.utDomusyPtindicumpartibusfuts : vel

funt mobtlesyut Pecunia y & Supellexy continens infirumenta domefiica,

refiimenta& ornatus. Vel denique confiderantur fecundum Finem,

cumâutSnmmnmyUtefiFelicitasyBeatitudo : cujuscontrarium.Mi-

feria&Calamitas : aut Medium inquoveniunt , Utile&Honeftum.Utile

:*::$'

iP l i 1111 llllilW

De LegendaHistoria. iSj

Honeltum.

Fortttsfdo.

Utilc:,f4W tngenere.quam injpecie :I>iv'nu,&Paupertas : Potmia

&

imbeciRitas : Autoritas&ContemptusyllonoSyGloriayNobilitas, Infamia

&Obfiuritas : .Ltbertas&Servitm. Hontînm inihtUltud eft,qt^km

Virtus .^ ea^ ^j? v^/MoraIis,r^/Intelligibilis : Mordis, «rFortitu-

do in pericultsademdisyperanimofitatemac €eleritatem:in fitftinendii

perpatientiam&conJlantiamrinpropHl/andispervindicationeetMtxi'

ItumiutTcmf^t^ntiîinvoluptatibuscorporismioderandis^percontin^

ttam&caftitatemunvM&moribusypermodeftiamacmoderAtionem:

innegociis per ordinem Acmodumiingejlu&fermoneperyerecundiam

:

in Jionoribus.velper dmbitionem vel humilitatem : inlraautvindiita

permanftietudin^m&clementiamîncmverfationefamiliariperco^^^

tatentnnferiapergrayitate:injocofdperu/banitatem:in

corum atôrnatum ut]nilitm,e.a^yel univerfalis,ut jEquttas &Lex : ^Â>'''«-

Yel^^^ticn{uir.& earurfusautiCommuu^Ûi(!tnhntiy^communtSiinomnes,&êci^[isqua cernitur in cultu erga

' jy^nuyubi Eeligio:& in cultu erga pwrentes acproximojiubi Pietas fpe-

£tatur:in verbisacfa6tis:ubi Veritas.&Pidesiin pecunia^tibi Lfberalitas

%* Gratiaiin officiis& vit(C cenfuetudine , ubiAmicitia :& qu^hu onmi-

bus virtutibusfuntoppofita vitia. latelligibiles virtutesfuntScien-

tia,Prudcntia , Ars : Artes autem velfunt Liberales, vel Mcchani-

€3e,ve/Ludicrae,ve/Malae. Artesliberales(?rc«/^^»r«rv^/i»0r4r/aw^>

vel inNatura.vel tn Moribus. Oratio vel eftGtdimm^ticzyCujuspar-

tesfunttres^prthographia,Profodia , Etymelogiafivepartes Orationts

earumque acccidentia : Syntaxu&:Figura. Bisannumerantur Artt-

culiiVronomina:Adverbia,<:onfunlHenes^PrapofitioneSyitemtotaor4tioj

&fcriptura,unA cumHiftoria& Poetica. Vel eftWialcQîczyCujusfttnt

InventioylofîJudicatio iforma argumentandiy coUocatio,& disqutfitio.

Veleft K\ittonc2iyCUjuspartes funty'u Oratoris ^ in quofuntlnventio,

collocatio : Elocutio , &inhac Tropiy compofttio ycum Ornamentis

VerboruntySent€ntlarttmj&Allionis:Pronunciatio:Ora^^^

tibmyQudftio,Status.ôad\Natiit^m: habetilla fubfe PhjficamyMe-

dicinamy&Mathematicam : ffiib quaconfiderantur ali(zfcienti£,ut A-

rithmeticayqu(cverfaturcircanumeroscardinales&0r4inales : circa

Menfura4liqui(forumyaridorumjnteri^ttorum:circaPo7idera & Nu-

mifmata : habetetiamfubfe,Muficam,Geometriamy&Aftronomiam.

Scitntta,

Prudentta* ',

^rtes.

Liheraies cir

ca Orationc.

Ctrca NutU'

ram.

i ipMM «0|i

J Cifrca Meres,

1 MechAnic^»

Corport fer»

îentes.

Ansmo.

LudicrA ^rf

tes,

MmU artes.

Locf commH'nes LXXyLex h^c rerum

dtftrtbHttone.

18+ AdmonitioI

1-

OuoAi Mores & vki^ ytrailatde iu EthUa, Pelitica.JuriJprHdentiA^

Theologia. Mechanicae artesfunt qtuferviunt.vel confervationi corpo-

rU vel animiyVel externis commodis noftris. Corpori inferviunt ad ali-

mcntum acquirendim.AgrictdtHra.VenatiOyPifcatio: vel addltmentum

praparandton.ut Ars molitorum>PiftorunhLaniorum^Coquorum : Vel

ad/anttateift9Utrharmacopoeorum,ChirurgorumyTonfirum,BalneatO'

rum,&cyeladVeftittim,utTextorum, FuUonum, Sartorum.Sutorum,

Felliontim &c. Ad animi oblc6tati»nem pertinent.Ars Typographo-

rum,Piilorum:Sculptertim Statuariorum. Ad externa commoda prte-

parandapertinentveloperafabrilia , circaLignaiut labrorum lignea-

riortim , Arculariorum.Carpentariorum &c.rel circa lapidesy& Lapi-

cidarmnyCementariorum,Vitriariorum.Iigulorum i velcircaMetaHay

utAurificumyjErariorum.StannariorumyTerrariorumiveldeniâdfa''

cultates comparandas , ut Argentariorum , Mercatorum , Nautaru &c.

Ludicr^ artesfunt.qua nec nocent r^ltum y nec profunt : utHiftrionump

Atbletarum , Funambulorum,Circulatorum &c. MaU denique &fu-giendafuntArtesLemnum,Veneficorum,Latronum , Furum&JimLlium. Ex hacuniverfali rerum omnium diftributionCyextruiH funt Lon

Communes nttmero LXXVL^quorum haceftferies. PrimmLocmeftieDeo&Spiritibm. 2. DeFatOiFortuna&Cafu. ;. DeNatura&Motu. 4. De Loco ejuf^ differentiis. j. De Tempore &partibus ejmT

6. De Uundo& Coelo. 7. De Elementisfuperioribm& de Meteoris.

8^ De Aqua& partibm ejm communibus. p. De Aquêpartibmpro-|

prits. 10. De Terra& partibm ejm,primum naturalibm. DeArtifi-j

cialibmTerrapartibmcommunibm. i\ DepropriisTerrapartiumnO'-

minibm. i^ DeMetaUaribm, 14» De Plant'ts:& primum de Arbori-

btu acfruticibm. /f. DcHerbis acFloribm. 16. DeFrugibm. tj. DeAnimalibm : &prtmum de Vdatilibm ftveAvibm. 18. DeAquatilibm

fivePtfctbm. 19. De Terreftribm animalibmquadrupedibm. 20. DeAmphibits&InfeiHs. 21. DeHomineJeSexUy&jEtate^ 21. DeCorpore &partibm ejm. i^. De bpnis atqus malis Corpori accidentibus^

24. DeAntmay& primumdefacultate Vegetativa. 2s. De Senfttiva

facultate : ac primo de Senfibm exterioribm. 26. De Senftbm InteriorJ"

bm. 27^ DeMotivafacultatey 2S. DeRationalianima,&primumde

Mente. 2p. De Voluntate& Ajfeilibm. 30. Defacultatejeconatu

atque

*i» nfiiiMiiinriji

De Legenca H I S f O R I A. iS;

atque Aitione. î. DeSacris/iveE^cleJiafiicisActionilftis. 32. De Po-

liticfSydeRepHblicaydeMagiJiratu , deque Formis Renmpublicarum^

3^.DeOrdintbm&munertbusPubiicii. 34. DeSenatu.deComione

4r Comitits. 5;% De Caufa& ludicio. 3^^ De Pace& BeUo. 37. De Oeco-

nomlcts.ut de FamiUa& cognatione, 3S, De Matrimonio& affinttate,

3p. DeDominio ac Servitute. 40. DeDomo&partibtuejus. î. De

SupeUeSttli& inftrumento domeftico^ 42. De Lanificio.Veftitu &0r-

natu. 43* DeFacultatlbm&Pecunia, 44. DeFinea6Honum: pri-

mum de Bono & de Felicttatei 45^ De T4tilt\deque externorum bonorum

fbeciehm^ 4^* DeHoneftoJeofficioacdevirtute. 47- De Moralibus

yi^^^î^«f:C^priwi«w^^F#rfir«^/«^. 4S. DeTemperantia. 49* De

luftituprimhnumverfaliM ^quitate atqueLege. so. Departiculari

JuftitiaCommutativa. j/. DeDiftributivaJuftitiacommuni. p, De

Dtftributivajuftitiajpectali. SS* DeScientia. S4* DePrudentia,

j;. De Arteflnftitutione acMoilrina. j^. DePhilofophia,& Artibus

liberalibusiprimumquedeGrammatica. S7* DeParticulis. j^. De

Orationt&Scriptura. S9- DeHiftoria&Poeft. 60. DeDialeilica.

6t, DeRhetorica. 62. DePhyftologia&M.edicina. 63. DeMathema-\

ticis fcientiis:prmumde Arithmetica* 64- DeMufica. Sj.DeGeo-

metria. 66. DeAftronomia. 67. DeMoralibusdifciplinis. 6S, DeMechanicis Artibm : &primum de alimentum acquirentibus. 6^. De

Artibus alinientumpraparantibm^ 70. De Artibus adSanitatem&

Cultumcorporisfervientibus* 71^ De Artibusveftiariis. 72. DeArtibus

ad Animi delellationemfacientibw. 7S*De FabriUbus artificits. 74* De

Artihusoccupattscircafacultatescomparandas, 7S. DeLudicrisac va-

nisartibm. 7^« &poftrmus de Malis artibus. Ouibmergbplacet

StudiofisMLocismod))Commemorat'uutipoffunt>etiamin dvctKi^H Hi-

fioricorum Scriptorum , & immenfameruditiontsYarietatem copiaw^

in eos redigere : quemadmodum in.Demofthene acCiceroncfiecimen hu-

juireiexhtbuitlHCulentumfaneatqêgregium literatipmm virjohan^

nesBenz.imyp. m.CoUega&AffinisnofterJumviveretamantiftimm : fe-

cutus confiitum Joannis Sturmii, communtsPraceptortsnO'

(lri,quQ5Viroshonopublic$natos,utinam D.e us voluijfet eidemfuper-

ftiteseffediutiiis.

Oubdfi vero hi locig^neraliores viientur, quam ut Studiofus Hifteria-

'i««H'l|iI'

Z 2 rumytn

fj^ harumL9corf*m*

ExemfU ho-

rumLoc9rt4m,

Cultor cerum

iS6 Adm© nitio

[êc/aiiores^,

lohanjAcohmBeurtrî^Frt'

hurgeKjisVrOr

fefcr.PrmcJpes Lo-

cf Duo : Deus

(JfHOMO.Loci Ifectales

deDeo.

Locifpectales

de Hommeo

rum , in legendis ac refolvcndts Hifiorkk fibip'Opfttis,iis abunde fatU

uri frtii pefiitx& res omnes Leilas cognitasqiieyeodemtanquam infedes a^

domiciUa/ua^certo>tut6^referre:ecce,priifiofunt

E h icas &PoHiicasnobis exhtbent, quarum ufus: multus: effepotefifuturo

I RifioricoJEes autemliberaliterfam antefive defuofive de ^ftenoscommu

nicavit Studiofis.vir doiiifimusatquehumamfiimus Joh.Jacob.Beure-

rus^TribtirgenfiiAcademiti^Profefii^rtCuiob.idnonexigua debeturgra-

tiaiUt&pr&aliis ejus tailifiimis in hocStudiorum generejaboribus^ llle

autemprincipioyDHosquog^Summosfivecammunifiimos Locoscofiituity.

qutfuntyD EM s,&H om o : fihgulis deinjpeciales fuos at^ particula'

res Locosfubjungit : velutt deDô : i, Loco quariturc AnfitDeus ?

quidfit^qualtsfitiquîpfiusAUiones? undeLocus 2. De Providentia

& pYOCurattmererumhumanartimo 3, DeEato&êcefttate..^- De

CQntmgemia& Ltbero Arbitrio &fimiles. In H o m i n ^ytria praci-

pueconfiderantur. /. Caufa d^ Finis ejus.qui efiBeatitudo acfummumBonum^cuicontraria efiuiferia. 2. ParccsHominis; utfunt Anima,

Iprimum ejufque immortalitas& JRatio : deinde Corpus. 3. Adjundta

/ homini bona& mala : InMjunflts duo confiderandaveniunt, Caufa^

& Si^cdcSiCaufafunttreso i. NaturayJ« tndolesfive ingenium. : &'fub

hoc.ingeniiacumenatquedacilitas»^ Contrar.TarditasîngeniixVelobtU'

fum ingeniunh 2. Ars feulnftitutiojiw qua confiderand^funtcaufa

Efficientes& Formales. ESicientcsfuntParentes&Praceptoresy quo

pertinent Infiitutio parentumfeu Educatio : item Difciplina& doilrina.

Adformalem cîiCam pertinent. Ratio docendi &difcendiy&Examina.

Item Autorum leciiaJeleilus& explicatioiCommentatie.Loca etiam in-

fiitutiontSiUtfum SchoUfeu Academia,itenfPhilofophica:Vita^& contra

Inertia^malalnfiituetoÎndulgentiafarentum&Prdceptorum.sÊxct-

citatio. qua efivelAnimi , qualis eft Theoria 5 Contemplatia > Dtjpu-

tatiajDeclamatioyMemori(texercitatio :yel Corporisyfub qua Labory

ExperienttaAnventiarerumjPeregrinatioAmitatioyDiligentia:&con-

trar. Negligemia& curiofitas.Hac deicaufis bonorum& malorum. Spc-

cies bonorum& malorumfunt tres ; Honeftum, lucundum > Vtile

:

& his contraria,Turpe ,Molefium iÎnutile : quorumprimumefianimiy

alterum corporitaertiumfortuna. Quoad bona animi^y««f iUa du-

plicia : autenimfuntlntcllcAxiSyaut Voluntatiso. Intellc6tufc/«/^r

Artes»,

««

De Legenda Historia.mmtmtt^

1^7

Artes,e^êrf/Liberalcs,yf/Mechanica?. Liberalcs 4rie$fum,qudi

Pbilofophunom'm$ (omprehenduntur :fub qutbm funt Grammxtua&Linûarum CQgnitioiRhetorica^BloquentiayVoefisvLogica : Arithmetica^

Geometrid.Cofmographia.AfironomuMuficayOpticayAjirologia, Diyi-

tiatiOyAugHria,Phjffica>MeteorologiaMetallicayP/ychologia^fIifi^ a-

nimalium&Plantarum.BMedkiinayEthica,Theohgia,Gnomcl)gia;Oecd-

nomica^ PolmcayJurijûdentiaÛifioria. ArtesMechanicxfunt j Or-

ganica, Agriculturafeu Res rufiica,Archite£tura ^ ASdificia& eorum

partes : Dtfciplina militaris, I^tercaturai J^natoria, Nautica , Ars equi-

tandi>Pi£toria,PaUfirica,Saltatoria &c. Voluntatis funt, AfFedus,

pertufhatiomsycupiditates, concupifctntiayappetitus^ t. Specialis,Affe-

ituumpotentiay&impotentiay&obedientiadjfeituum. z^ îKctviictya-

mor nofiriMi^ff^ noftri. 3. Indufiriajeruoryfiudium in rebus agendu.

Contra,Defidiajgnaviaypigritia. 4- Confcientia^Vuria. $. îK^ôiyUy

Amornaturaltsliberorum,parentunhc0gnatorumj&c. 6. GaudiumM-titiaytriftitiaymarorylu£ttu. j^ F^fiidiumrerumprafentium. 8. Spes,

fiduciaMffidentiaydeJperatio. 9. Animofitas.audaciaipu/illanimitas, a-

nimiimifiio. 10. CupiditasvindictayUltio. /i. Sufiicio,z.elotypia.

12. SoUicitudoyfecuritas* rj. Timorymetmxaudacia^ t4* Ae§yvo-idtjra

vacuitas. rj. PudoriyerecundiaJmpudentiaJnverecundiayrufiicuspU'

dor. i6. PacifftudiumyPacificiyContentio. 17- KttmanitasyfpiKAvSês-

îAyinhumanitas9[jt.io'AvQf(»'TU. iS. Benevolentiayfavor: odiumymale*

volentia. 19» Candor>gaudium exrebmaliorufecundis-.fimulatioi^sieltis^

invidia»indignatiQ. 20. MifijricQrdiaJmmifericordia y cm^<tift)CA^

MA. 21. Supef%iaAnflatio,deJpicientia/€ontemptus. 22. Voluptoi^do

Ur. ^;. 'Totnitentia,ImposnitentiaJachrjm^.

Yiitntcs ingenerefunt I4 ModusMcdioctitas,pecorum,Bone'

ftum,Officiumi&hi(contraria. 2. Boni mores.gravitasMfiolutimores.

3. Vir bonmimiocentiayprobitas.malitia.nequitiayimprobitasyHerdica

virtus. Prudentia, i*- Confiliumjeliberatio. 2.0rdoyoccafio^^.stra-

tagcmata» 4^ CalliditasyaftutiayftoiiditAsJlultitiayfub quaopinioêr"

rorîgnorantia.

Fortitudo^ I. Periculayresprofpera&adverfd. iSravitas,mode^

ratt9iinfiUntiaftupid'tiâ4. j» Xtmerititsâudaciattmiditasignavia.

4^ Tolerantia, tmpatiemta^moJlttHs. Temp-tranti??, Ahftinentia in

1

I

M|» .l

.MHn m^l ' - * jm0fx' i"'i»l«* ! "*

1&»«i«^

i88 A B M O N I T I

cibojijuniutnytntemperantiayvoracita^ygulayheluationes. 2. Sobrietas t

in potUiebrietasyVinolentiaibibacitas j d^coriit : Luxtiriafive luxuSiCon']

vivia infana. 3, Continentia in Venere,pudicitiayCaJiitas,virginitasylU'

\,xuria:prQcacitasylibidO:impudicitia,AmorwfanusJenociniunhfiuprum,

Itncepis,adulteriumyfiortatio,folygamia,vaga Itbidines. Liberalitas,

/. ileemofjnd^yparfimonia.parci. 2. TenacitaS}fordes,prodigalitas>prO'

fuJio,largitio,avarttia,^>ioviîciûfurayalea,arsparafttica. Magnifi-

centia^ /. Luxusy&ctÂVG-ict.AîifotAKict. 2. Ruditasyforditiesyfî-

xô^TTîTeicL. Studiun) honoris,^/A»77ft/«, i. Contemptm honoris>

aîKoTiliiciL. 2. ^?w^/>/^.Magnaniniitas. /. StoHditas.vaJtitas yfuper-

bia^x^^^^''^^ »5A/^/cT>jr:, 2. PuJiUanimitas > ^.tKô^vx}t. Clementia,

manfuetudo.placabtlitas. /. Recemiliaticyfartagratia^ 2. Iracundlay

feritaSiimplacabiUtas. 3- Crudelitas.favitiayindulgentiaJicentia. Ve-

ritas, i^ Ahaiôieict.JimulatiOoarrogantiayfailantia. 2. E/f(yy«rf,rf//?i-

mulatio. 3. lucus.v^TrUv^t^ fiulta credulitas.fuJpicioyfrausJoluSiCa-

lumnia,fophifiicafa7na. AtnicitizyHumanitas , /. Familiaris îKctv-

J^âTrid,, Societos bona aut mala: yri^tKh ejje,civilitas,humani congrejfus.

2. Blanditi£,adulatio,aJfentaiio. j. Inhumanitas,iJLi<rctv^fa>7ti€t,mo-

rofitasydifficultasycontentiojrixd/olicitudo , taciturnitas, Urbanitas>

/. LudicrafefiivitasJexteritas &fuavttas morum : ludijoci yfales ,fa-

iketidtyiê^<riJLo),urbanadii}eriayfcommata,relaxatioy&recreatio4nimi.

2. ScurrilitaSyâ>iJLoKoyictymoresinelegantes>garrulttai,ltnguafutilitas,

detraltioyobtreitatiosmaledicentiayfcommatademata, cmi^tKcv SvAt^

ebfccenitasyturpitudoxachinni.Uifiriones. 3^ Rufiicitasytnurbanitas^

AgrefiitudoJuritiayiwportunitasymolefiia* Juftitia, i. Jufiitiaerga

Dc\im,PietasyReligioyldololatriayfuperfiitioyimpietas , Atheifmus ijt-

ducia in Deo.orattofeu precatio>ceremoniaypccna impietatis. 2.Jufiitia

univerfalis&particularis. 3. Vietasinparentes,&patriam:tnltber9S:

((tKoTOfyia.infratres (pthAhKp'ct: in conjugesyamor conjugalts ; in pere-

grinosyho[pitaIitas.4,JnpraceptoresyGratitudo : inbenefailoresy Chari'-

tas.s.Pcend^ legitim^tfcelerum& injufiefailorumffitppliciaitormenta. 6.

Societas humana,civilis,politicaMvitasypolitia. 7. Perfona& officiaBc-

clefiafiica & PoliticayMagifiratus. 8» CiveSyfubditiy obedientiayfe-

uino.belltm intefiinum.dijfenfiones civiles.concordia. g^ Leges , Imftimmum , feu rigorjurts , aquiras % confuetudofeu mos&rkusyftatuta,

immuni^«).

De Legenda Historia. ih

immunitaSfprivllegia^ to. Confugiaylegitima nuptia,ritm nuptiarum,

inceftmâffinitasMyortia^ ii. Rerum dtjtmilio &proprietas:jufta pofef

fio: defenfio bonorumAi,contra£lus sruvA>^ctyiJLctTAypailaUucrumî}Ju-

dicia , Judex > corruptelamuneruwt accufator.calumniayteftesytefttmO"

ntumyJm']urandum,a£lio,proemiutn&posnaymuld-(zafyla. i^. Defen-

fto hoftisyinducidt^fcedera^ ij. Deliitaxflagitia,crimina ygradus deliô

rumjpecies deliSlorum ; utfunt dolus malus furtum , violentiayinjuria^

C(zdes yparricidium y adulteriumyrapinaylatrociniumyproditioyperjuri'

um.veneficium &c. i6. SpeciesVolitiarumyUtMonarchiayArtftocra-

tia.D-mocratia.Tyrannts &c. 17. Rerumpublicarum mutationes &converfiones. Corporis bona &c mala. /. Sexusyftib quo Mas^fosminay

partusfeu puerperium. 2. Vttay&tasypueritiayadoUftentiay]uveniusyfe-

neSlus Morsyfunerum ceremonia &feptilturayEpitaphia. 3. Valetudo

bonafeufanttas: adverfa vaUtudo,feu morbusypracepta coufervandd^va-

ietudinis fpectes morborum,peftisyp0dagra,FebruyCalvttium &c. 4* Ro-

buryimbecillttas. /. Tormapulchrttudo deformitas.6. Aîoneshuma-

na,fermoyfenf^s,me7noria,oblivioycircumftantia. 7. Resnaturales:ut

cibus,potus,vtnum,fitisyViilusypanum appellationes& dtff.rentia ; fom^

nusjfomniayquieS: motus. Fortuna? bona& mala. /. Patriayparen-

tesyliberiiexiUumâmici. 2. ôbihtttSynatales , novitasiignobtlitaSiOb-

fcuritas generlsyementita nobilitas: aula.aulica vita.s^ D^vitiayOpulen-

tia:paupertasytnopiayMrumyargentum,famesyannon(ZcharttasyVilltasy

adificia. 4. Paxybellumybellacivtliafeuimeftina.viiloria. f.Nomiâ.

6. Statusfeugenera&conditionesvita. 7. LibertasyfervitHs-. 8 Glo-

riayhonorybonafamayinjamia , ignominiay dedecus y lausy commendatioy

eulogia auHoritas^ 9. Felicitasyinfelicttasycalamitatesy affliiliones&miferixgenerishumani* 10. Confolationes opponend^ miferiis.Sunt erg^

prAter Duos communes Locos y Deumc^Hominem, altiinterme-

dii&Jpeciales t2S.quibusStudiofts Hiftor. plures poteftadjnngere fihi

nonfuffictuntyvel hos ipfos etiam contrahereyfiforte abundent. Se^nper

autem& inomnibusLocu adhibebit Logicamyceu infirumentum certifit-

mumy&fingulos locosyin fuas difiinguet cellulas : velutiin caufasyiff^ hay

fubj^£tayadjun£taJisjunilayComparatayfimilia:nomenydtfiributtonem,

exemplajefinitionemytefiimonia : fub quibus comprehendet Proverbtîy

fenttntiasâpofhtegmata &jdgensisalia : qui pofiit tam in loquendoy

lnL$C9f Com*

tmpUndn Lq

g$C(t Op4^*

1190 Admo nitio

qua?ninf€ribendoyWnmentiind$quffbiômmlûsuiicQmmodih,certtu$

^tqne fe'icius.

lawfi& hi loci CQtnjmniores videntur,quam ut Jitftoriarum Leitia"

nireite digercndif^^figilUtim & injpectefubfcrviant : utpate mtjua pU-

run^ res buma.nas,& in illis tpfn tria hac pottftmumj^cHamuiicdfiiia,

DitJa&FaSa '.fequatur H^jjoriarum Studivfus confiiium doStipmi&Brftor.Loc/ . - r , j i r

€on.muries ex cUBodtni.qntfacibm &jucundam rattoncm Locorum commumumtn-Bcdint Me-

TrtmBrumLocorum aum.

iQ.ruoi'^

Lacsrum Bo'

difti commQf

dttxi»

^lta ^forts^ compendfoftor

Locor.Com t»

HtfiortA (^€,

RAtlO,

Hftoricdi res

Duorum /^-

ner im^Dt^^mA^Hj^

In //^ Duofumrnt Locg,

Perjontt, (jf

Res,

Sty/gnUfir?gm

li6 inclHdenddt

ftitucndQrurn,cap»iMtthodi commonftrat : & uthactria ex omni Utftor

riaacnuirinon magno lahre queantyplane explicat. Mihi,fi diccnduni

eft^quodfentio : nonequidcm improbo : prioresduas RationesLocorum

communtumfacicndoruwycum tn almonniihm Scriptoribtts , tum etiam

inHiftoricisiqudamb^tamenftmilesfibivaldefunt , acprounaeadem-

que cenferi poftiint.eaque docendt caufa appellari Philofophica. Fro-

bo autem propterea^quod explorata eft a multo jam tempore utiittas :

auclorttasautem comiliatA, per^^vetuftiftimos ac fummos Fhilofophos^.

Vlatonem tn Phicdro.Ariftotelem inEthicis.Lcgicis& Rhetoricis ; Cicero-

nem i. de Invent.Herenniattum Magtftr.Uk^. Hermogenem in doilrina

de Statibtis. Quintilian, Libr.y.&judicio multorum clariftmorum viro-

rum.cumfuperiorumfaculorum.tumprafentis noftri confirmata. Laudo

etiamalteram rationemCLBodint',qudJpecialior,& Hiftoriis legendis

^ accommodaîor eft: propiufque accedit adfinemûftimque legenda Htfto-

iîta&^fone'"^^j^^^^^^^Hiftoricat/ir/ôjTêf -r^rw;» , quia adTyrones Hiftoriarum

- noftrahdcinftituraeftAdmonitio 9 &iisinfuper ferviredebet^quibusob

varia impedimenta^non datur mmima quaqut$rimariinotarey&in pro-

priasfedes^convenienti Methodefingulari digerere : iccircofuaferimût

talesyduobus GeneraliftmisLocU contentiyad eos ipfos referantpracipuar

qud ipfis in Hiftoriis legendts occurrunt* Sunt autem qua leguntur in

Hiftoriisyduornm maximegenerum: Divina& Eccleftaftica :&Huma-naftvePolitica* Iniis duo cum primis notabum Hiftoriarum Studioft:

Perfonasc^Res,

, Perfonae iterum velfunt Ecelefiaftica : vel PoliticdSy & Oeconomica.

Sic& Kes^yVel Sasrafunt^vel Profana : & ha rurfm vel Publiea & Poli-

tic£:pel Privata & Oeconomica. Jnxtahancfimplicem& Popularem

diftributionem rerum tn Hiftoriis obfervandarum^Studiofm duoftbi con-

ôiumtmbu^, i iii,iet volumina-unum Perfonarum,^/r^r/^w Rerum : fingula dividet in

mmmmmm ^BHtmmmmmmmm.

\

De iLEGENDA HlSTORIA.

duas paries,quarum una hab^bii Per/onmaUeraRes,utraque vel Ec(H$-

fiaflicasrelPoliticasAnfingidisobfervabitea^qUiitprdCiftunturAbArtt''

ficibus: titpote inPerfomsna^lesMucationem y curfum £taiiscuju(qttt,

animt& corporis>conditiones,exiius,& qudt ejusgemrisfunt alia* In re^-

bus ponderabit pracipue Aittones & Cafus rerum humanarum y confiliay

dUtafaila,& horum omnmm evtnta» Nam totam rerum univerfita-

temybiccompleiH veUejuxta Locos fuperith commemoratos > fticundum

quidem&utileforetifedoperofumntmts.&nonnihita fine Hifiori£ le-

gendarem$tum,,Praferti?ncum SS. Theologta,una cum rebus Naturali-

bm,& Artifictalibus x fotnprtdemhoc ambitu Htfioriarumfefe exeme^

rinti& afuisMagiflrtsincertas artes , Pracepterum & ExemplorumJ)-

fiemata.fint redatia. Quia igitur Htfloria utplurimum Jam verfatur

circa vitamcivilem & Poltticam re^tetnftituendam , regendam confer-

vandam^ : iccircoomnium maxime occupatus erit Wftoriarum Lellor,

in hujiisgmeris Perfonk& Rebusconfiderandts: & htcufurpabit non in-

tcommoie Locos EthicoSyPoliticos& Oeconomicos : cujufmodi ferlfupra

^fuohi Ordine recitavimus aliquot i velfiquihis^funt meliores^xplicatio-

resatque commodiores. Ante omnia autem memor erit circumftantia-

rum,quas vocant: utfiat : non modo qiiis vel qualis hanc aut iUam rem

pr£claramgejferit,hocvelilluddixerit &c. fedetiam quotempore.quo

in loco,qua occafione^quibus de caufis, quomodo.quibusauxiliuyquo even^

m at^.ftuceffu, &fi quafuntfimilia ? His duobus voluminibus Perjona-

rum& Kerum utctm^ conftruîs^ Duo omntum maximenecefiârta/ub

Junget Htfioriarum Leôr.quorum unum eftKcgnlz five Prxccptum :

alteru7nExcmi^\nm.namfinehu duobusfruftraneaomn'tseritLv£ltOy&

Laborirritus. Eftautem Regula hicftvePr^ceptum,nihilaliud,quam

brevis&argutafententia , Axioma^ nel Aphortfmusrellhefts aliqua,

quA continet utilem admonitionem, doiirinamfeu pr^cepttm^ de Perfo-

na^y de Revel a£ttone,am aliqua afta circumftantianotabilt^, &fii$tem-

pore locdve in ufum transferendaXt4jufnodiRegulasPraceptafivefen-

tentiaSyStudiofus Leitorfibi ipfipartim inter legendum poteft conficere :

partimab AutoYe.quemcognofitt.aUatas (utf£pe fit in ftnrentiefo ali-

quo Scriptore ) excerpereiparttma Philofophisy maximeGnomologicis,

mutuarey&fingultsPerfonarum am Kerfwi obfervariontbusfubjungerep

&annotareinhisipfisVGluminibusivel(fiplacet)duofiteciali4fibtcdpo-

Z J

tnffÂs di h

parfes.

Efênderan'd^ jecundumcjrcumfian'

Locts cûam

faucijitmis et

ntaximc fr9'

prsis..

ActurAtê %i

ferâtts cir

C9trnftantfis:>

Eofine^ ntadl

fingH^tm Olffer

âtfnesadjtr

êlReiulstaU

ûa êlExtm'

plum»

Q^sd ReûUhict

dtt^

mmm^

ExmfU^

ypiw«

AdminicuU,

15)2. A D M O N I T I

Conclufo ad*

nerevo^MminamfHper^rnumKeouhmm/iveSentciuizriimiaiierim

Exemi^lomm: qt4(Ctamencerti6n(jiis accharailerihu referant fefe ad

prtoresobfervationesPerfonarum&Rerum in duobm antertortbusvo-

luminiyus comfrehenfas : ut ex hisomnibmtanquam e dtviiepenU:,j$'l;'

modumdepromerepoptifiquidpiibUaeautprivafim dieendum » agcn-

dumi^onfuUndum.fuadendumyfcribmdum denique autcommentandim

fit : addo etiaminvita moribusque exprimendum.

UAcKatiotlicetvideripofit nimtum generaliSifimplex ^rudis acfleri-

Itsitamen obfervata aliquandiu^tritaquef^piusfimmenfum dabit cumU'

lum pulcherrimarum Obfervationum^Regularum &Exempiorum9 quo-

rum in omni vita ufus erit longe maximus. Atque huic rei opinor fubfer-

vientnon parum mdices noftriyquos brevi > Deo juvantejin lucem dabi-

musiin quibusdiftinSletam Perfona Ecclefiafttc^yquam etiam Resutriuf

quegenerispoteruntconjpici : quin&in Hiftorianoftra Pradica,quji

iTheoreticashafcepartes infequetur,nonnihiltftiufm9direrutnvtderiy&

fubfidti quid tndefumere Itcebttyquibus placet , & quibushdnc Studiaju-

. cundifitma & utiiipma cordtfunt : quemadmodumhosipfoshortor,ut

1 aliorum quoquefummorum virorum in bocgenerejam antems , exant-

\latos labores ne negVgantifedgrato animo tis vtanturfruanturyeofdem^ \

\ orent mecum : ut porro , quod inftituerunty abjblvantyad rei Itterariat

\commodumfingeniiacinduftri£fu<elaudem : & totimvit(zhuman£ uti-

\utatem.- Sed hac haHenus dc duobus propofitis capitibtis • primiimy Ouinam&

quales legendt ftntHtftorici; detndi\y Qniomedolegc.ndifint ? Studtofos

Hiftoriarumlv ^KcLTei a^ obiter admonuiffeydigitumque ad fontem quafi

intendtpfujficiat: prafertimcumin Prolegomenohufus Sj/ngrammatisy

nonnihtletiam taliumrcrum attigerimus. Boni confulent& candidi in-

terpretabuntur ifthdCyquotquot amantftudia Hiftorica : at^ ex hoc quA-

dam aliayforte non inutilia a nobis deinceps expeitabuntyfi aura divina

adfbiraverit. Sed nunc Indicem& Catalogtm Hiftoricorumtam Hni'

verfaliumyquam Particulariumya primis ufqu^adultimos noftrifecuU^

contexamus oQulisquefubiiciamus.

I INDEX

S E ^14 I T U R

INDEX RERUM ETVERBORUM: QU& IN SYN-

GRAMMATE HOC CONTI'N E N T U R.

A. r jusftnguUreslngenndotesMd.

Braham fillus ThaA nudocafiteorbmTerrarumfe'

rah.^f.^6.

Abfolon filtm Daridis

AchabRex. ^3.

AcademtA inflauratiZ : Parifienfis.

ui. Fragenfis : Viennenfis: co-

lontenfis : Erpherdienfis. 1:^2,

Ingolftadienfis j Tubingenfis :

Maguntinenfis : Wittebergenfts:

Trancofordienfis ad Oderam.

1^6, Giefiena. 1^4*

AdamprimmHomo.Sf.ij.

Adolphus âjfoyius. 117^

Adraftus. 4f.

Adulterii Sujpicio miraculo fubla-

ta. 112,

AdrianusPontifex, 138.

Adrianimoles. 141.

Aentas. 46.

AediUs curules. Komdt 74*

AefculapiusRomamdelatm, 77*

Aerispublici abftinentia fingulare

exemplum. 8f. 8^.

Aelius Hadriantis Imperator.p7. E^ \Amaz.Qnes, ^2.

re totum peragravit. ibid.

Aelius Periinaxlmp. 98.

Aemylumu imp. too*

AeraHtjpanorum quid. 168.

Agricultttra primoinventa. 32.

A^y{\A^(^ Imperator. 100.

A^KftôSîKOiiOV. 7J.

Alba Regalts a Timisoceupatur. ijt.

AlbertusTridlandid Dhx. 162.

Alemanni, 45^^04^

Alcibiades. 6(). 70.

Alexander Uagnm. 7?.

Alexander Severm. 27. pp^

Alexander Medices. Papa. tss»

AUxander imp. Konu 102. Conftan-

tinop' V2.

Alpes Pceninni. jg.

Alcoranum Turcicum.igg.

Alph$nfHsEex.i2S.

Albertushlmper.127*

AlbertmlL lmp,U4^

Albertm Brandeburgicm. /^4-

Algieria aCaôlo s.fiffi^â.ta. /4^-

Amos

I N D E X.

Atnos Prophera. /;.

Amurathes I. lurcarum Tj/rannus.

IS2.

AmphyBhnicum Oraculum. 136.

America reptrta.137.

Ancoranw GaUU Marefcalcm Pa-

rijiisinterimitur. ijS.

Annona mgens caritas, i6t.

Antenor. ji.

Antiochi furor^ 82.

AnthoniusAdulter.p!.

Antoninus Pius,^?'

Antoninus Philofophus.sS*

Antonius Caracalla. 9S.

AugloSaxones.ioj^

Anajlaftus Dicorus. 10 j.

Andronycus Tjrannus. iii.

Anglictmotm.is^.

Annon<& ingens caritas. 1^4.

Anabaptiftarum bellum. /^i.

Afpii Claudii libido, 6S. 77-

ApeUes. 74-

AquiUprimum faHa Signumlm-

.perii Ro : Ss.

Aquisgranum Imperii civitas. iig.

fedes Imperatoria. ibid.

Aquisgranitumultusexcitatusui^j.

Artes Uecihantcainvent£,3i]

Artes vari£. tji.

Arca iJoha.33.

Argonautica Expcditio, 44.

Artaxerxes. rf|.

Ariftoteles. 73^

Archimedes* 79.

jArioyiftm. 88.

Argentoratum proph magna cla-

des. 103.

Argentinadevaftata. \o6.

Argentinenfe bellum.i^S»

Argentina Imperat : edt£la publt-

cataje reftttuendis bonis ecclc-

fiafticis. 162.

Armirica Ciritates. loj^

ArthurusRex Britrannia. 106^

Artemiiu Anaftafmlmp. uo.

Artabasdus Imp^ no.

Arnulphus Imper.114.

Armeniaci Cdp. ij^.

Arminianorumfeita^ ijS.

Ajphaltitjes.36.

' Afeanius. ;-?.

Aj^riuS2.'^7.

Aftyagis crudelitas. 63,

Athenienfes. 43J^.Athenadeleta.jo.

Attila Hunnorum Rex. to6.

Aureum veUusIafonts. 44.

Aurei velleris Ordo.133.

Auguftuslmperator^ f^3.

Auius ViteUiwsImp.96*

Atiretm Vi£tor. gS.

Aurelius Commoduslmp, yS.

Aurdianuslmper. lor.

Aurelius Probuslmp.iov

Aurelius Carus. 101.

Aufonius Poeta. 104.

Auftria Ducatus $rigo. 123. I2y.

Aviniomfedes Pcntificum. tjp.

Aurea BuUa promnlgata. 13 1.

kugu

iHi^M*

I N D E X.

Augufian/fcenfepo. iS9-

Auguftams Tumulm ob Calenda^-

rtum Gregorianum. 148.

K.

Er AalhiciSacerdotes. S4*

^ Babjlonlca TurrU SS*

Babelqmdjignificet. ibid.

BaboComesde Abenfperg s^* fiHos'

Katiibenam adduxit. 118..

\B4Ccbus.-4S:^

BafiVtfiusTyrannm.ioj.^

Badenfis Marchionatus controver-

fusoj^S. cempofitus. 161,

BavaridL Ducatus. it^.^

Bambergenfis Epifiopatus funda^

tur.uS:^

Bajazêtes aTamberUno captusJ26

[Battorius Gabor TransfjlvantA

\Trinceps.ijS.^

BeatitudoCiviits.1.2.

Bene vivendi pracepta& exempla

undepetendaj.2.^

Belgradumcapimr. t^j. t4f.

Belgici Principescafiigati. 142.

BdgicdL inductd, /f^. is^.

BeUumprimum.3^'

Bellum Alfaticum, 14S. 1S2. tss-

BeUum Allobrogicum, 8^.

Bellum Armeniacum. is4'

BeUum Antiocbtnum^ 80.

BeUum Anabaptifiicum. 141.

BeUum Bohemicum. isp. 160. -

pe UumBurgundicum.iss.

IBeUum Belgicum. is^S4S^Â^(-i47

iS4J^r.

BtUum Cartbaginenfe. 7y. 81.

BeUumCypriium.t4S*

Bellum Ctmbritum. 84.

Betta Civilia Bomdt. 8s. 89.

BeMmCreticum. 86^

BeUum'Cafaris'& Pompeii. 8p.

BeUumDanicum. 143.1^6.

BeUum GaUicum*j9.8S.i4.o. 141.

BeUum Gladiatorium.87.

BeUumilufiiticum. 1^3.

BeUumlielveticum. 131. 136.

BeUumitalicum. ijS^

Bellttm lugurthinum. 84.

BeUum lUyricum. 79.

BeUum Ligufiicum.78.

BeUum Livonicum. ist.

'BjeUumMithridaticum^ 8s*

BeUMmMelitenfi. i4S*

BeUtim Mofcov4t'wum.t57*

BcUum oâvti cum Anthonio. 92

BeUum Polonicum. 161.

BeUumPerfictm. 162^

BeUumpumcum.77*BeUum philppicum, So»,

BeUum Peloponnefiacum. ^p»

BeUum Sacrum.-^z^

BeUum Samnitnum. 7S*

BeUtimStiecicum, t46, is6. 161.

BeUumSabaudictm* t48.

BeUaServilia.i6..

BeUum Tarcntinum- 71*

BeUuth Turcicum, tsf. T42.i4g.iSS'

BeUum Venetum. ^37 '^"^S- W- '^^-

BeUovefus GaUorim Dux. 62.

B6UifariHsDuxJufiintanisio7

Benu-

immmSn

I N D E X.

Benjnniin TrlbusdeUta, 47^

BcrengArimLongibardus. ii4>vs.

Berga adSumam capiturJdu

5. Bernhardus. 122.

BethleenGaboryfit Princeps Trans-

fylvania. is6.

Bibliotheca Palatina. celeberrima,

direpta, 160.

Bigamus primus.s^*

Boiiunde. 43^

Bohemid Regnumauiium. tjf.

Bohemia Regnicalamitas. 159- t6o.

Bombardd inyentd. ij^.

Borupa ablmperio aulfa. t3S' Po-

[.% I lonuêgno adjunâj42.Bran»

deburgicis Principibus in Feu-

dum data. i)6.

Breda in Belgio occupatur. i6t.

Brittannicum vallum. gS.

Brunfvvicenfe bellum.isj.^ 157.

Q5unfctfcû^ Uk Q5auren. tsj*

Burgundiones unde diili. i<?;.

Bufiris Tyrannus. sp-

Byz.antium 72.102.

c

c.

Ain & Abel.si.Caini pcena. ib.

Cajusjulim C^far. go. ejus res

gefia.tbid.

Cajus Marius : Pater Patria. l;.

'

Canaan TerrAdivifio. 41^ .

Candace JEthiopum Regina. 4^.

Carthago coniita.s2Mleta.81.

cambjfes Tyrannus. 6S'

Cdpitolium Romanum 61. captunu

mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmtmmmmmmmm

66, clangore anferis conferva-^

tum. 7t.

Camilli erga Patriam amor^ 71.

Catilinartaconjuratio. $7.

Cato Cenfor. 87 ^

Cato Mticenfts. Sp.

Cafiii & Brnticonjuratio inCafa-^

rem. 90.

Cajus Caligu\a imp. ^j,

CarniumEfiis.^4'

Carolus Magnus Imper. IIL Ejus

flirpisinFranconia defeîe.114.

CarolusCalvusImp. i/j.

Carolus Crajfuslmp. i/j. 114.

Carolus fimplex GaUiarum Rex.

Carelus IV.Imp. t}0,

CaroUu V. Imp. isS. &feqq*Carolus IX. Bex Gallia. t^S'

CarolusBurgundus cafus. tss>

Carolus Lothartngtu EpifcopHS Ar^

gentinenfis.14^8.

CaroUis Bironius QaUia Marefcal-

CUS* IS2.

Calculi morbus divinttus curatus.

118.

Camer<z ImperialUjudicium. 13 6.

Caletumoccupatur. 142. t^8.

CaJpardeCoUigni. t4^,

Calendarium Gregorianum. HS^CerevifU author^ 4S*

Celta unde. 4S*

CenforesRomani. 66.

Chronologia^S^- '7^-

Chronologi. 176.

C H R I s T u s femen MuUeris

promifm9* m

iiMiliMli 4WVMHVI

I N D E X.iM*

promijfus Mepas. 32,

Christus Servator Mundi

nafcitur» gS-

Chamipofterit4s pernitiofa. SS*

Chore.Dathan & Abiron.^-i»

Chrtftianm Anhaltinus Princeps,

Chriftianus P. Brunfuicenfis> i6u

Chriftianus Dania Rex , Saxonici

Circuli inferioris defenfor. 162^

Chriftianorumperfequutiones. ^6.

ioj.i49'

Chrjfolora ProfeJforGracus inlta-

Ita. 132.

Cbriftophorus Marchio Badefts.ij^*

Chriftophorus Columbm- ijj.

Cicero.Sj.Ejus iii/,vii^ici,pQ.mors. 91.

Ciceronisjuditium de Hiftoriis.O.y.

Qircumcifto a Deo mandata, 36.

Cladesmaxim£j4»n3.u4.uoJ3o.

i^y, 142. 161. 162.

Cleopatra. 76^

Clericerum faftus reprehenfus. 132.

ClodiusAlbinus.pS.

ClemensVIILPapa meritur. 15 s-

Cnejus Pompejus. 86.

Colonu Agrippind motus ob Reli-

gionem*t47>i)U

CQmitiahabita.Wormatid^.isS.AU'

guftdt. t}S Eatisbon^. nS. 1^2.

iS4.iS7*i6i.^

Cometes in coelo vifus. 146. i^gJj^.

Conjuratio in Anglta dctegitur.ijs*

Condaus&alii Princtpes Evange-

lici a Galliarum Rege profcripti.

ij8.

Conf^giutn primum ^ D e o infti-

tutum. 31.

Cormhii 43* Corinthus, 23.

Codri Regis ergaPatriam amor. ^2.

ConfulesRomani. 7^.

Conjurationes. Konu ^o.

Cornelius GallusPoeta.pz.

Coccejus Nerva Imp. ^7.

Commodus Imp.pS.

Conftantinus chlorus- 101.

Conftantinus Imp. 102.

ConftantinusMagnus adlmperiuab

Attgelo vocatusJo2.Ejus virtus ib.

Conftantinusfilius Heraclii^ lop,

Conftanslmp.iop.

Conftantinus Pogonatus. jop^

Conftantinus Copronymus. uff^

Conftantinus Porphyragus. 1 10.

Conftantinus PaUologus ultimus

OrientisImp.izS.

Conftantinopolis unde di6la. lo^.in-

cenQ. loy. capta. 126. 13^.

Conftantinopolitani Imperatt:p)>ft

Carolum Magnum. itt. 112. poft

Otthonemfecundum. 116. n/.

Conradus Saliquuslmp. 114-

Conradus II, Imp.ii^.

Conradus III Imp.iii.

Conradus I V. Imp.ns*

CcnftamienfiConcHium. 133*

Concilium Tridenrinum, 142.

Concilium BaftHenfe. /^^.

Confcientia arx inviHa. f4S'

Corpusjurts Civdiscampofitu. 108.*

Croefus ^

mmmfmnmm m^lfmmm

I N D E X.

Crcefus, jj.

Crajfus Romanorum ditiftmus. 88.

crudelitatis fingularia exempla,

100.

Cruciferorum ordo Teutonicus.135^

Cunigundis xajlitas miraculo pro-

'bata- tiS.

Curii abftinentia. 7;.

Curienfiumtumultus. tjp:

Cyrus^S7-6j.

CyneasOrator^??*

D.DAvidRexfailus exopilione^?.

EJus res praclare gefta. 48*

lapfus&morsibid.

DanielPropheta.56,

DariusMedus. 63.

Darius Hjftajpis. 6f.

Dehora. 46.

DecemviriRomani. 68.

DemetrjusfalfusDux Mofchovia e

mediotollitur.iJS»

Demofth^nes. 74*

DeciusJmper.ioo.

Delpbinat^ ablmperio avellitur.i}i

JDivin^res in Hiftoriis compreheu-

Diodorus Siculus.17.

Diluvium Hniverfale.^j.

Diluvium Atticum. 43^

DiluviumDeucaHonts. 43^

Didatura Romana, 66. 86.

Dins. 38.

Dionjfius Sicilia tjrannus . 72.

DidiusJuUanus JC. ^8.

Diademaprimo Imperatori Aure^^

lio impofitum. loi.

Diethericus ifenburgicus. 134. 13;.

DioclepranHslmp.ioi.

Domitm,tiero.g6^

Domitianus.^7* (1^4.

Donavverda occupatur a Bavaro.

Dorderacena Synodus. jj^.

DracQ Nauarcha. 148.

Drufus.fi2. MoguntU obiit. ibid.

DuumviriRomani.pt. ^

riChinaddiinfuUa Venetkoctu-^ pat£. 14 f.

Ecclefid D 1 1 Do£trina. 33.

Eberhardus PaUtinus. 11f.l

^Eberhardus Wurttembergius pri-

musfuafamilu Dux. 136.

Eduardus Anglia Rex. 130. \

Egmondus Comes,perinquifitionem\

HiJpanicamfubUtUf, 14^.

Eliasjhesbita,s3^E]usmiracuUj4.

Elifaus. 54,

MleMorale CoUegium incepit. nj.

Eliz,abetha Anglia Regina. r^S.E/us

Wirtus. Viaoria: ibid.Ejusobitm

132.

Epocha auid.tSi. quotuplex. ibid.

Erneftus Fridencus Marchio Ba-denfis. 148.

Erneftus Comes Mansfeldenfis. t6i.

Enoch. 33.

IEndymion. 44^

Efau.s7.

Jfaiss.ff.

^^* Bftbermmm

I N D E X.P«li

'^'*'^ Mjibcr.f7^

BteccUjs Poljmces. 4S.

Zurifides.js^

Mudocia Qonjux Theod9fiilmp* ifX*

E^thjchi^na harefis.ioy.

Evangelicorum perfiiûuitiones in

Qallia^ i4S^ i4f'X6o.

Exemplorum vis. 22^

f.xermu& numerojifmus^ 67.

Ez.echjeLs^.

Ez.echias^ jjr.

F.

FAbiiRomani.47»Eabricius. 77.

Famaguftacapta>i4f^

V.brmnus menfisûr faltem 28.

diehtscjonftetops.

Ferdinandus UdgcUaHUS. i^S.

Ferdtnandus L Imper.i43.&feqq.

Ferdinandus 11. Imperator^ 160.

Ejusresgefi(e, ibtd. &feqq* Vi-

\ dorix tjus infignes. ibtdem.

FerdtnAndus lll. Imper.filius.

162.

Ferdmandus AVrxnus Tyrannus,

AvLthor mqutfitionts Hijpamca.

14;.

Ferarienfis Ducatus Ontf-joverfus.

14S»

Feudaliumjurium origo. i2j.

Fltvtus Vejpafianus imp. 96.

Flavius Claudtus in.

Fortitudinisfingulare Exemplum.

66.

nmmmmmmmmmmmmmmmmmimmmammmammmm

FlorentiniDuces. §42^

Fiorianuslmp.iou

Franciunde.^^.iof.

fr^ncofurtifedittogravis. ifj.

Fridertcusl. Sueyuslmp. 123.

Fridericus IL Imp.12^.

Frtdericus Pulcher. i2p.

fridericus Gravis. iô.

FridericusBrunfvvicnfis. 132.

pridertcus III. Imper. 1^4.

Friderictis Palatinus Vt£toriofus.

Friderictts V. PaUtinus. 160.

Fridericus Sapiens.is^.

Francifcus GaUiarum Rexcaptus 4

Carolo V. 1^0.

Francifcus aStckjngen. t^r.

pulvia Ueretrix Romans. $7.

GaUi unde.4?»

GaUiadtvtfio.iS^

GaUienus Imp. too.

GaUmlmp.ioo.

GaleriHsImp.io2.

GaUtabeUainteft$na.i4J. 14f* 1^7»

\l57*l5t.i6o.

Gebhardus TruchfefiHS.t47*

Gedeon..4^.

Germantunde.41.

Germantca Imguatxaltatio.u?.

Genfericus WandalorumRex 106.

Georgim Frtdericus Durlacenfis

Marchiofubmotus.Ui.^

t

n-m mm

Ml

!

1

I N D E X."^

Georgius P^dtekracius. 1^4.

Georgius Caftriotus ScMderbegus.

GenevaaSabaudofruftra attenu-

tur. is2.

Geographici Scriptores. 163.

Geogrdphia Delinedtio. 16^.

Giejfena Academiaaperitur.

Glogoria incendio ahfumta. VS.

Gracchorum fedttio. $4>

Gratianuslmp.104*

Graci undi.^f^.sS.

Gracorum Duces pracipui. 46.

68.

Gracorumludi.st,

GrMorum Rejpubl pracipua.jt.

Gracia feptem Saftemes.59.

Gracorum Legulatores. 68.

Graca Ittera per Germaniam flo*

rent. 13^.

Gregorius XV. Tapamorttur.i6o,

Gocbum inBelgto capitur.i6i.

Goliath.47'

Gordianuslmp.^g.

GotborurnbeUa.iof.

Gothofredus BuUtonaus. 120.

Grimmenjlttnarx inTuringiade-

ftruitur,i^4.

Grolla in Belgio occupamr. 161.

Grumpach/ana Va^to. /^^.

Guelphornm dr GibeUinorum fa-

itio.t24.12f.

GuJifiumOppidum. 13.

GuiJioruminGallialnteritus. 147

H.

HAgauoenfts tranfallie de Bpi-

fcopatu Argenttnenfi con

troverfo.tji.

Hamman,j7.

Hanntbal.78.Bjus inttritus^ 81.

Heva.31.

Hebrai undcdi^i.sj.

Henoch primum §ppidum.S2Heliogabalus. gp.

Henricus Auceps Imp. Tater Va*

tria. 114.

Henricus 11 Imp. 118. ttp.

Henricus Ul. diHus Niger. iig. i

Henricus I V. Imp. 119. Ejus mater

lmperatrix.ibid.62.praliacom*

miftt. ibtd.

Henricuf V. Imp.tzo.

Henrtcus VL Imp.uj.

Henricus VlI.Imp.t2i.

Henetorum Principes Imperio ad-

fcripti. ift.

Henricus II. Rex GaUtarum tn ha-

fttludio interimitur. 143.

Hetiricus III. GaUia & Polonia

Rex. 47.

Henricus Iv. Kavarr^orumRex.

H-'fitCath$licus.tbtd. interfi-

citur.if.

Gunthcrus ComesaSvvartz.enberg \ HervordaabHollandif capitur.isy.

Imp^tjt. \Herod0tus antiquiftimus Hiftoyi^

' cus.S.?, Her-' '

" " - '

-'^—\ ^ . I i .

I

m mtk fiiHftinMli

I N DI IMMMiff imiii

Hercules.^4»Ejus Ubores. ^s* cqIu-

mttd. ibid. EJusfilii : & interitHs

ibid.

Uerodes Agrippa. pj. Antipas.

ibid.

mrculeuslmper.i0U

Heraclius Imp, loS.

HerdicumSeculum. ijf.

HiftortA defcripttQ. zo. 2^^ Hijlorid

Divifio 2.

Hifioria Dignitas.s.4.

HiftortA Antiquitas.u ^.

Hiftori^ Commendatio. 6. 7-

Hiftoria Amplitudo. 7. S.

Hifioria cognitionis l^ecefiitas. 12.

per rarios gradus. tj. /4. /j.

Hijpanicalnquifitionis author. i^-s*

Ht^ani unde. 45.

Hierofolj/mitani TemplidefirulHo.

Hierofoljma capta^s^* infiaurata

6}. captaiterumyS. EjusExci-

dium. 97.

Hieronymus Pragenfis exufius. /33.

H^llandict Status.i^7.Eorum potai"

tia. ibid.

HoUandia nova. 1/7.

Homicidium primum* j^.

Hominss partes. 1S2.

Horatius Cocles. 66.

Hofeas. Fjs.

Honorius& Arcadius Impp. /#4.

Uifioria CognnisnhlltiUtasaijj. Homenfis Comes per Inquifitionem

iS. tp* zo, 21. Hijpanicamfublatus. i^f.

Hiftoriafcopus. &finif. i6S. Humana miferia origo. 31.

Hiftorici duplices , Ecclefiaftici & Mumanigeneris propagatio,}2.

profani.18. Hungari a quo nomen acceperint^

Hifioria quomod^ a Fabula diffe-

rat. 19.

Hifioriaadvirtutem excitat.2$.

Hifioriavoluptas &delellati$pr$'

pter varias caufas. 2^.

Hifioricipracipui.iSi.

Htftorici qui legendi. iS2. quifu-

giendi* ihid.

Hiftorici quomod^ legendi. ipl

Hiftoricihcicommunes. i/^f. &fe-

quent.

HiftoriciquiPrincipibus& Magi-

ftratibuslegendi.is. perExem-

fla. ibid.

to6.

Hungarica Clades. 114-

Hugo Capetus GaUtaRex.Ur*

HufiiticumBeUum.t}}.

I.

IAcob,filiuslfaaci.)7.

Jacobus Marchio BAdetsfii ir«-

Jafon.4^.

Jacobus ScotixRex.is^.

Jacobus Clemens Monacbas , Jtcd-

rius 147,

mmmm

M«

I

I N D E X.

Jertchuntutxpugnatio* 42*

JeroboAtn.s^^

Jeremidf Proph, yS.

Jesus Christus Satvator

mundi najt itur. ps* patitur 5

m0ritHr.p4.pj,

Jejldagert Ferfarum quid. i6p,

Jez^dbeL 5S*

Ignis gr^CHS quid. iOg^

Imperatores 2* Hecuri percutifin-

tur,i2§,

Imperium lôm4numdivifum,i02

13 uj-

iHiendta. i//.

Ingratitudo Mundi, 80,'

Indiraâvrgiriones. ij7#

lndi£tto quid. icf.

Intcrregnum. ici. i^y.' Interim Liber.finim. 1^4^

Jobm,^8\

Jofephm.st.

JofHa.41.42.

Jordanisfluvius exkcAtus. 4^^

Jonas.sf,

Joef.s^*

Jofias. fl. $6.

Jofaphat.Sf.

Jojakjm.s^. ^JovinianusImp.i0ji

JodGcUflmp, r^/.

Joh:'nni*s Rex Bohemia, ijol

JohannesHuffm.i^:^.

Johanmsziska. 13$ * Emresgep,tbid.

Johanna puetta Utharinga. ^33.

Johdnnes Hunniades. 1^4. EJns For-titudo* iss.

Johannes Guttenberg, rjfographia

Juventor. 1^6, EjusajfecU.ibid.

Johannes Fridericus Saxd captus.

i4o.

Johannes TransfylvaHia Wsiuoda.i^r.i44.-

Johannu Auftriad vtrtus. uf.Johannes Caftmirus Palatinus. 14^.

Johannes a Manierfcheidt Epifco-

pus Argentinenfts. 14S.

Johannes Georgius Brandeburgrcusî^S.

Johannes Senz.iusfcriptor locorufH

communium. iSf.

JohannesSturmius. iSf*

Johannesjacobus Beurerus, igs.

Johannis Bodini loci communes Hi-Jtorici.ipi.'

Johannes Sebajlianus Canus.m-varcha.ijg.

JohannesdeNahMonacbus, 1^4

I'

tris Coe!eft(s. 34*

Irene Impxrdtrix, mater Conftantini Porphyrvgh 11 7^

Irnerius Jurijpernus. lu,IfmaeUsf^

Ifaac Tilius Abraamisf.Ifraelis Exitus ex y£jijf^t$. 40.Ifraelts Exilium. 41.

Ifraell

11 11101 JlliU.BI.

I N D E X.¥W

Ifraeliu. 46^ Eorum IdoloUtria

ifocrates. 7;.

Ifaacius Comnenm Imper. Conjian-

tinopolitanus, itj.

Italiunde.42.

Italia ah Imperio auulfa. 114.

JubiUus Roma prinm* iiS.

JubiUusEvangelicorum. fs8.

JurUprudentiainHiJioriiscompre'

henfa.z.

Judasya quojud^u^.

Judxorumreditus. 6j.

Judd miferabtiiter cafi. 82,

Juddis Sceptrum aufertur. ^4.

Judai Wormatia expelluntur. IS7.

Judat Macchabaus.3j$

Jugurtha.84*

Juliacenfe^beUum.isS'

Juliacumoccupatur. iss%

JulianusApoftata. les*

JuftinusThraxImp.107.

Juftinianmlmp.107.

JuUacenfiumDucumorigo. ijo.

Judicium Camerale Spira inftitu-

tum.13^.

JuU capitur a Turca, 144*

Kic

J{j4 \KUfris* ab Hungarhii mfrdio ufis » exclamatum

II*.

L. I

T AmechyCainita^32.

^Lapfm primorum parentum.31.LacmSulphureardens. ^6.

Lacedamonii. 43. eorumDuces. S9*Lapith^& Centauri. ^4.Latini.S2.

Laniena Parifienfis. t4s.

Laurentim Medices agrotans , Hnftoria leilionereconvaUit. 26.

Laz.arm Suendim Dux militia.

140^

LeopoldmArchidux Auftriafiatum

Ecclefiafticum depofuitfolenni'

ter. 162.

LeopoldmWilhelmm -, Serdinandi

1 1. Imper.filim.i 62.

LexXi^ I in monte Sinai^ 4t.

Leges agraria. 74»

Leges 12.TabuUrum.6t.

Leguleii apud Gracos peritiftimi.

,68.

Lentuli malitia. 87.

Leo Romanorum Epifcopm. to6.

LeoImper.io7.1ap.

Leontimlmp.naribus truncatm.lto.

Leo III. Imp.Iconomacbm.ito.

Leo XL Papa. /;^

Leopoldiis Auftriacm Sempaci oiCU-^

bHtt.li2.

LexSalti];ij/a contra mulierum fisc-

\ cfftiones.ttf.

Livm.tK

%

tf

I N D E X.

Ltctmus Mderianns. loo^

licinm imper. ofor Uterarum.102.

Liga Catbolicorum. 1^-7* /;/•

Locujla. 1)7^

Loth. 3i* EJHs TJxor in falis fia-

tuam conyerfa. ibid. Ejus Ince-

fins* tbid^

Longtnus Imp. loS.

Lothartuslmp.n^.

Lotharingid PrincepSy Rex Hiero-

foljmitanus, 120.

LithartusSaxo.lmp. 111,

Loci Communes Bifiorici. 16p. Eo-

rumufiH.iSs.

Lucius LhchUus. 27. Eius virtus.

S6.

LufirumytemporifJpatiHmapudRo

manos. 6uLucretia, 64.

LuciHsSeptimius Imp, ^S.

LudoYtcusPius Imf. us*

Lud4tvicus Balbus Imp. nj.

Ludovicus I V. Imp. 114.

LudoviLUs V. Imp. i2p. Ejus resge-

Ludovicus Eomanus. i^^^

Ludovtcus Gallia Delphinus, i;4.

Ludovicus XII L Gallia Rex. /;/.

Ljidi J7.

Ljiurgus. ff.

Ljftppus, 7^

•uii

M.

f^ ^ mmmmi

MAre rubrum. 40.

Mannus Dux Alemann. 42^

ManaJfeRex.js*

Marcus Curtius. 74* Ejus Eortitu-

do. ibid.

Marcus AttUius Regulus. 79. E-

jus exquifitifiimum fupplicium*

ibtd.

Manlius Torquatus> 7^.

Marchionatus Badenfis controver-

fus 14S. compofitus.i6l^

Marchiones infiituti. i/)%

Marpurgum Ludovico Darmfiadi^

notraditur. 161.

Mafinijfa. Si.

Matthathias Sacerdos. 82,

Magnenttus Tyrannus. 10s>

Mahomethus Turcorum Dux, H^Maguntia ab antiquo nequam

132.

Maguntiacum Bellum intefiinum.

Magellanicum Eretum repertum.

Magdeburgenfis obfefto. 140,

Mansfeldicus comes contra Tur-^

cam Duxfirenuus, 149.

Marpurgenfis tumultus, ish

Martinus Lutherus , Reformator

Saxoni^.i 8*

Martinus Schenckfus militia DuxcUrus, ij^7.

Mariammmmmmmmmmmmmmmmmmiilmmmmmmmmm

I

1 mmiammmmattmmmmmiN

wmmmtmi

D EnttMiiiiii ^X.

iliii iiifiiti

Maria Scetu Rcgina» /4^.jMetisablmpeno auulja, 14-2,

Matthias Arcbidux Aujlri^. i4p»]Micha.s6.

(^umTtircapacemfanxit.is^. in

B$hcmiam irruptionem facit.

iS4> fitRexBohemia*tS4> Im-

ferator. is6. mdritur.iS9.

MatthiasCorvinus. 134»

Mauritius Imp.ioS.

Mauritius Saxonu Eleilor. i4o.

^f2.143'Maurititis Comes Najfovius. 147.

Ejusrcsgejia.ibid» & isS. i;7.

mors. 161.

Maurttius Landgravius.iSu

j Maximinus Trax & Maximinus

Verus.lmpp* 9p.

Maximinianus Imp. loh

Maxentius Imp. 102.

M4ximUianus i^ Imp. 156* £jus

virtutes& resgejtd. /37.

MaximilianusII. Imp. 144. ijus

res gefld , laus & oiitus. t4S-

146.

Maximilianus Savarus EleRor

lmperiifattus.160.

Mechanicit artes primo invenu:

Medea. 44*

MedioUnum^ 62. magna in ipfo

Clddes* 107. Solo aquatHr.t2}.

Menenius Agrippa. 66.

Menfa rotund(€ primus inventor.

106.

Mens h6mit$u in qu9 confiflat.

t79.

Miltiades.68.

Mithridates. Ij. Ejus tinguarum

peritia. ibid.

MirabiliaMundiyOttho III. Imp.

diSlus. itj.

MolshemiHm in Alfatia capitur.

iss^

Monarchia prima. 39. fecunda. 63.

Tertia. 73. Q«arta.po.i6o.

Monetarum iu Etmpa jconfufio.

161.

Mofioyiticum BeUum. 146.

Mojfes.40.4u

Monomachiafratrum. 4s*

Mundi Creatorj D e u s. ji.

Mundi totius diftributto. 3^.

MutiusScavola.64.

Mummii abftinentiaabarepublico.

S3.

MultebrUfingularis pietas, 122.

MtilierH bellicofit fingulare exem-

plum.1^3.

Miinfterbergenfes Duces creaii.

JJ4.

Muleaffes Tuneti Rex fulfus.

t42.

Mulhemium prope Coloniam A-

grippinam deftruitur* i/7'

mmm^^mmmmmmi mtflilf^^^ ^ '^ :Af«»<i<i»

I N D E X.

I

NAhthi vinea.ss*

Nahum. SS'

Kathan. Proph. 48.

Nayigationes Indic^.tsj.

Navis Viiioriadiilayliijpalis con

fervatur & quotannis interpo

latur. 1384

Neapolisobfejfa. i^i.

Nerva Imp. ^7* I

Nimrodus prmrn Tjrannus. 3S*

Ntnus.^f^

Nmive.sf'

NuenaSyuodm. to2.

Ntcephorus Imp. Conjiant. U2.

Nicolausjuririus. 142..

Nicoftadirepta.i^S^

Nomina omnium creaturarum ah

Adamoinventa.}t.

Noah.^S*

^mXiiXiandediaa.Si.

Normannorumjirages. ti4.

Nortbergenfeslanii. multati 131.

Norihergenfe bellum cum Brande-

hurgico. tj4.

Numitor.sp.

NumaPompilim.Sc»

Numantia. 83.

» o.

OCtarim Auguftus Imp. pgl

Ociiiemts imperium ad Ger-

manos translatum. 117.

Odoacer Kugiorum & Herulorum

Rex. 106.

Ol]mpiciludi,s8.

Olymftades.sS.

Oljmpias Alexandri Magnimater

78.

Olympiasycertumtemporis Jpatium

apudGracos.iSo.

Opilius Macrinm Imp. 99.

Oppidum primum. 32,

Optimatum Roma opprefto. 91.

Orbts noVHs deteHus, 163.

Orpheuf. so.

Orientis Status poft Ottonem ILImp. it6. 11j.

Orientts ftatus , p\ft Henricum V^

Ilmp.i2uOriensab Occidente penttus auul-

fuus. 126.

Orbi Pax redditur tempore O^a--

vii lmp.92.

Oftenda ab Hifpano capitur. iS2. ab

HoUandts recipitur. t6i.

Otto L Imp. tts. Mjus resgefta &pietasftngularts ibid.

Otto 1 1. imp. di£lm pallida mors

Saracenorum.itS.

Otto IIL imp. it7.fub h$c Septem--

yiratm inftituitur. ibii. Ipfe

mirabiliaMundivocatm. ibid.

Otto I F. Imp. t24.

Otto de Witteljpach Palattnm,i24.

Otto Comes Solmenfls in Alfatia,

I

pralio occumbit. iss.

Valati'

^-£»>tittiKam6>mmm^KbmTimmm\mmms»

I N D E X.

P.

Phtlopcemenif EtfiorUrum ftudioAfus. Z7. I

Phibfiphorum nomina, antiquaA

Philippus Macedo. 7t. 72.

Philomelus. 73.

Phihppus Arabs. too. nunquam ri-

fiffefcribitur. ihid.

Philippicus Imperator^ no.

Philippus Imper. 124-

Philippus PaUtinus 1^7* Viennam

ab objidione Turcarum liberat.

Phtlippus HaftOr Landgravius ca-

pitur. 14-0^

jPhilippus Melanchton. 164*

PAlatinatusoccupatur abHiJpa-

no&Bavaro.i6o.

Paradyfus. st.

Parts& Helena. 4S-

Papinianusjurifc&nfultus. gS^

PandeSid Florentina. 122.

VapiA Gaili caAuntur aCarolo V:

Imp. 140*

ParifienfisLaniena. i4f.

Pafcha primum. 41.

Palfavienfis TranfaSlio confirma-

tur. 144'

pajfavienfis Exercitus Prag(Z irru-] pbocaslmp. loS.

^ Pififlratus Tyrannus. 62.ptionemfacit. tjd.

Patavium conditum- jt. \ pilati interitus. pf^

Patriaamantium exemplafingula" \ Pipinus GaUiarum Rex. xi<?.

ria.s2.j1.74* \Plato.7h

Paulus V. Papa. /;/• moritur. iSo. plurs> Rhm<e oppidum a ricinU

Paufanias. 70

.

\ montibus opprimitur. 1J9*

PaxcumTurcisfaita. ijj. 144*146. \ Plutarchus. 97^

Pecuariaprimb\nventa, 31.

pecunia unde dicatur. 6u

Pericles. 6g.

Pefcennius Uiger.pS.

Peponum efu nimio , Alhertus II

Imp. obiit. ts4'

PharaoMgjfti Rex. jS. Ijusinte

ritus. 40.

Pharamundus ^ex Trancid^ tof.

^Pons fublicius in Rheno.tempore

Caii Julii Cafaris. 8S.

Pontifex Romanus primatum Ec*

cleftaruminit.US^

Vontificu authoritas a Cafare in-

fringitur^ 130^

Vontifices duo fuppUciis afeHi.

117.

Vontifices tres remoti fimulm1 Htlofophia difciplina tx Hifioriu\ Vontificum Infolentia. uo. Turba

addifcuntur. v. l i^J?-

Tyrannu. 130.

(iiklpiMIIMili

I N D E X.rtJîrinjiMiiriirinri iKif

Pontificum PotentU in Italia,

iio.

Pragenfis Viiiorid. i6o.

Pr£t0resRomani.74'

Principes& Magtftratus , quales

legere debeant Htfioricos. is.

Priamus. 46.

Prometheus & Epimetheu^. 43*

Pr^dfgia. Sf.

Proteftantes unthdiî. i^p.

ProtefiantiumbeUum. i}?,

Pjrrhus» 77«

QWntus VabiusyCunStator &Imperiifiutum appeUatur.

79'

Quintilius imperator volunta-

riam mortem Imjperio pratulit

ioi.

R.

RAtUbonAComitid celehrantur.

Ramaus Dux Pajfavienfis Exerci-

tus^ PragA minorem civitatem

occupavit. ij^.

RavennaPontifici donatur.tijf.

KheaSjlfia.(o.

Rhati. 62,

Rhodt4S Infula k Turca capitur,

141.

Rhi&ticum keUum. 160.

Redhabeamfilius Salomonh.^^.

Redagaftus Gothorum Rex, 104-

Rens oppidum in Treviratu.

l]9.

Religipnis mutatio in Imperio.

Religionif pax in Imperio. /^4.

Riga obfidetur, isi^ liberatfir.

ibid.

Richardus AnglusÎmper. izj.

Rtvvaltusplocuscelebris in Italiafir

nibus. loi.

Roma condita. 60. 6u capta. 7/. i os*\

toS. 141.

Roma Mrbis Conditio. 168. ^

Roma primus triumphm^ 61.

Roma Reges ejetli. ^4.

Romani Conftdes. 64.

Roma inctndia. 96. 197,

RomainPlore.gj.

Romulus& Remus. 60.

Rudolpht^ L Imp. 12S. Ijus

Virtutes. 126. 127. Ejus pror

pago laudatifiima. 127. jEjus

ohitus. ibid.

Rudilphus II. Imp. 146. Ejmres gefia I47^ & feqq. ebitus.\

ts6.

Rudolphus Anticafar. 129.

Rupella in Gallits obfidetur.t6t.

RupertusPalatinHflmp. igi.

KufticQ

mm wmm mmm

.mmmmmmtmm MMMHiriiKHMtMMkSiMMi mmmtmmmiimimmmmmmamtmkm

1 N D E R.mmmmk

nujlkerumfeditionesi 133^^37^^^^*

l6li

S.

-^ AbaudUnomenunde. nS.

^ Sabaudu Dhx creatus. 13J.

Sabaudus Geneyam occufarefru-

fira tintavir.j^i.

Salem> ideil nierufalm.js*

Sardanapalm. i^.

Salomon.4S. E/i4sfail4.49^

Samuel.47

SemiPofteritas.3f^

SemtramU. 3g.

Sefoftris. 35?.

Serpensiitneus.4i^

Sergius Galba Imp. g6.

SenecaPhilofephus. p6.

Sedechiasjudaus medicus. 1x3.

Seftemvtratus imperii Inftitutii^

117.

Sempacenfis pugna^ 132*

Seculum Heroicum. \3S*

Sebafiianus Lufitania Kex , fubmo-

^ .. tus.146*

S^dr^ch > ^^f^^h & AhednesoJ^^^^j^.^^^ ^^^ lufiunu re-

Sannarib Tyrannus. sf^divivus, 146. fupnditur.

Sagttntinorum Jpontaneus interi ^^^

tHs.79*

Sathanadefcriptio»3^*

Sauh47-

Saxonum clades* iio.

Saxonia Duxin Alberti Imp. eU-

aione fiiffocatur Francofurthi.

Saxenici tnfertoris circuti defen-

fiocontraFerdinandi. ILlmp,

copia4.161.162.

Scanderbegus , Epeiri Princeps.

US^

Scipiones.80, 8?.

Schmalcaldtcum beUnm. 139.

Seth.^3.

SemyCbamyJaphet* }4*

Simfon. 46. Ejus labores^ 47*

Sigismundus imperator. 133. Ejus

virtutes.ibid*

Siorismundus Suecia Rex. u6-<^

. .

Sigismundm Battorius. 149*

Solis& Luna miraculofaftatio*42.

Solonts did:umadCrcefum.57*

Solonis fapientia Infula Salamiua

capttur. 62*

Socrates. 73^

Sophocles. 7^.

Sodomx & Gomorrhi, deletio-

36.

Spartha muriscaruit. S9*

StephanmPoloniaRex. 146^

Stilico*

mm tmti^mmmmmmtmmmmm» mmmmmmi^mmi

I N D E X.

StiUco. Imp. 104.

(gftra^burg unde dlcatur. 106.

Sucvi unde. 43-

SyllacognmentoFeUx. 86.

Sjnodus oecumenica. loS.

Suecici Regmmntattones.isz*

T.

TAcitus Imp^ ict.

Tamberlanes Bajaz.etem ca-

pt.126.

Tancredus Sicilia Rex. 1 23,

TarquiniusVrifius. 61.

TarquiniusSuperbus. 64,

Tempefiasa ventis vehementer ex-

citata.154*

TemporumdifiinUtones. 18.

Temflum lani 61. cUufiim. 7%.

Terramctus maximus.isi.

êutt)ancf Uhr Hiftoricus, 136.

"^m^^munde. 42.

Thebanum Belium. 4J^

Themifiocles. 67. 6i.

Theodofius lmp.104.

Theologted, pugna fublata.104^

Theodofius Junior. loj.

Theoiofius III. Imp.no.

Thomas Vercj in Kegem Jinglia

conjuravit.iss*

Thrafibulus. j^. e/us AiJHîiîci.70.

Thucjdides. lo.iy.

TiberiusNeroImp^f4.

Tiberius Drufuslmp.96.

wm

Ttberius Anttiuslmv. 10$.

Tiberius Abfimaruslmp. 110.

Titus Vejpafiant4s Imp. ^6. amor&deltti<e generis humani dict-

tur.()7,

TitusFlavius Domitianus.Imp. (tp.

Trajanus Imp. 97.

Trojanum bellupi. 45*46.

Triumviri Bom.ûTridentinum Concilium. 14^. difi-

fipatur a Mauritio Saxone. i4j^

Tunetanum Bellum.142^

TunisaCarolo V. occupata.i4z*

Turca primum auditi. 108. EorumReligio. lop. l?otentia. ibid. &

Turcarumclades.isj. i6i.

Turca capit Confiantinopolin. 13f>

TurcaaCarolo V. debeUatur.142.

Tyrteus. S9^

Tjpographica arsjnventa. ijj.pro'

bata.136.

V.

\T Andali unde, 4S' Imperio ad-^ fcripti.ijt.

Valens Inip. 101. omnes TheodofioSy

Theodoros &Theodatos fiifiulit.

104.

ValentinianusImpa&hValentinianus II. imp.104*

Valentinianus III. lmp.io6.

ValeriusMartianus Imp. 107*

VaUU Telina occupat4.160.

Vdenhei^wmmmmmmm^mmmmmmmmmimmmmmmmm

I N D E X.WMMI

Ifdenheimenfe frofugndculnm de^

ftruitur.lSp*

VeUeris aurei ordo cepit^ t^s»

Venddaî^ldnisoaupata. tjt.

Venetiunde.4^* Venetta. ihid.

Venetia exJiruHa. 1064 domitdi

Vefaltd ab Utâno capitur. tsT-

Veftis humanaftgmm Reatus^Sf-

Vejiales Virgtnes. 6t.

VeJperaStCHU^ lif^

ViiUriaPfageH/is. i6oi WtmpUnenjisi tbid> ^dmurienjis. ibid.

Viaorta , Navu , Hijpali affervdtut

in memoriam. tsh\

ViiloriaTurpis.U^

Viôrid IHfotentidm pdrit ftial}

titeUtibusAs.

Vienna objidetuf. t^4. t4h

Vtncd Vlantatio frimum repmd.

Vini primus authoK34*

Virtutes morales. f2i. &feq(l.

Utpius Tfdjanm tmpi 5^7.

Utpidnm Jurifconfultus* gg^

Utficus Wurttembergicus ifi Exi-^

Ituni ailus. J4i' fefittutus*

ibid.

Voiufidnm tmp. toOi

Unto Prîejtantium Evangetti^-^

fufH. i^fi

UmtOfum Pftncipunt conventm

Hatlbronna*!!^.

\Vranicnfei trimipei profripti*

^4hUrbanm Vllh Pdpd* t6o.

tr \r ElphusBavaricHs. 1224

V V Wenceslauslmp.ts2.Ijus

fitia. ibid^

WetTjlarid k tudovico HafooctfU-

patur.ijj,

Wilheimus Imper. i2S.

Willtgif Cdrpentdriifilius Archie-'

ftJcopusMaguntinus* iit.

Wi^pnenfis VtHoria. 160.

Wo^ffgangus Wtlhelmus JDux

Ncoburgenfis defertor Evange^

licdt Ptdei. tjji

Wolffgangi Paldiinl e^peditio in

GaUiami 14$*

Worffidtid d Palatino Principe oc-

cupatur. if7-

Wormatienje BeUum. i-/i*

Wtirttembergici Comites inDuces

cfeantur* 136^

WtirttenberguiisDucatusFeudum

imperit. 1^4*

X.

XEnophon apu Attica. 6. 17- 74*

Xerxes terror genttum.SS.

Xerxts cofid militum. 68^

Zedechias»

'v

I N D E X.

ZEdechUs.s6.Zcno Imp. 107*

Zingari feu Zeugini frimum in

Germania yifi. ijj^

Zorebabel. 6^.

Zoroafter. sf.

Zopyrus. ^j.

Errata Typographicafic corrige.

•

FOlio ly^. lin. ;>.pro eo : legc& : ibid. lin. i^.l.Thomas Percy>

Pcnfionarius aulx. fol. 1J7. pro WolfFgang^ , lcgc WolfFgan-

gus Wilhclmus : fol. t;8. pro extitis ; lcgc cxtitit : ibid. pro pu-

gnarunt,legclitigarunt. fol. 1^0. lin.8.vcrbislpfifccptrum& co-

ronam^addeBohcmise.ibid.lin^iS.proBavaro^legcMaximilianoBa-

vari«Duciibid.lin.32jegeevivisexceflit.fol.i(ji.lin.i4.proPatruc-

lcs.legeLandgravios.fol. i(>4.pro lUiada; lcgciliada : ibid.proNi-

larum : legc Milaeum, ibid. pro cencbis lcgc tcncbris 5 fol. i6f.

pro utcnter : lcgc utcntur. ibid^ pro cxtas: lcgccxtat : ibid. pro

fcribacifiimo : lcgc fcribaciflimo. reUqua, quae occurrcnt,bciii.

gnusLeftorfaciliemcndabit.^

CA'TA

n I mm MPMMM

^mmm lllHflirtiMi

CATALOG USHISTORICORUM INSI-GNIORUM, TAM UNIVERSALIUMquam Particulariiim,olim d Cl Joh. Bodino &

aliis inchoatus : nuncrccognitus, &comp]uriumacceffionc Scriptorum lodaplctatus.ufqucadannum Christi 1600. atqun

ordinem mcliorem di-

geftus.

At) LeGT ORE M.

BSERFABIT HPTMAN IS S IMUS LE-CTOE^quoadTemp^rK notationem in boc CatdlogoHi"

JloricorumiquandoqueilltimaMnHmpoJirumeJfe , (&qui^demut plurimum^) quo autor ipfe claruit : quandoque il-

lum.quofcripta ejusfuerunt rcpertdy& velfeorfim , vel cum aliis inlH-

ccmemtjfa: quandoquenuUumplaneannum poni potuijfe ijiquidemtn

tanta Scrtptorum multitudme& varierate ; addeetiam temporum in-

jurtiSfinvideHtia rubigine9fttusfqualore^ttnearim& blartarum arro-

JiQmbus non potuerunt cunCta hdcc exaile haberu Si quid tamen Ledori

ex hoc catalogo Ilijior. grarum O utt'eaictdet : idncntam nobts acce-

prumferet^quam Reverendis cs Cla^tf mts virt^ & de Hijiortcafaculta-

te bene meritts y Domine D. Johanni Pappo, & M. Cy-niACO Spangenbergio, qfn ex futs Btbliothecis ( dum in

conjignatione hacverfaremttr ) complurei Autores liberaltter ac bene-

vole nobts communicarunt. ad]ecimus ettam auifarii vice > T>ireRor$u7n

NobiitJf,& AmpliJf.V' Marq. F keweki, Antiquiortfm &ra'rtorum Hijloricorvm In^itiU &Vindtcis celeberrimi.Tutnterimbisfrue

re Leitory& nofiris conattbus fave.

(t3^' HlSTO-•i

«MMiMMiii i*i*

^j^3^ H I s T o R I ^ Studiofo aiilpicandum eft in lcdionerequcn-

tiumScriptorum,ibreviflimisChronicis compcndiis : De ijLinc

ad Chronologias progrediendiim earumq; Tabulas exat^iom^

tLimadUniverfalemHLftoriamfufiorem ; DcnicjueadBarticular

rcm,cujufq; regni,populi,Reipub. cognitioncm : obkrvatis

iis dc quibus fupr^ in A p m o n i t i o n e , &:

alibi copiofius diximus.> - ... _——..^^—,^.— .

'

SCRIPTORES UNIVERSALISH I S T O R I >£.

AUTORC L A-

ruit an-

\t€ Chr.

nat

M o s E s antiquifllmuj ^ ccrtif

.

fimus omnium.

Hcrodotus Halicaruaffkus

Bcrofus Chaldatus

Polybins Megalopolitamtf

Trogas pampejai

_

^Si9

A^S

330

2 00

i;o

SCRIPSIT

€nginum Librum ab O. C. ufqi

ad inigratioNcm Hebraeo umcx TEgypto^in Paljcftinam , Hi-ftonamaunorum 1350.

Dc rcbusgcftis,^Gra:corum , ^gy-ptiQrum ,>lr,dorum , fcrfarum,

tydorum ab O. C. c c x. ufqncad 1 1 1. M. D. Hb. I X.

Fragmenta uii>vcrf« hiftoria?,ab

O. C. ufqucad A. C. III. M. c«

XXX.. fn Sa.danapaludciiit,uc

Mc tJ fth fnes fcribi t.

,Dc rcbusCrarcorHm , Romano-xuin, Ppenorum* Ccltarum , ab

cxilio Glcoraenis , .& PyrrhoEpirotarum Rcgc, ufq; ad bcl-

lum Jlomanorum cum iEhcis»

Philippo Rcgc Maccdonum,ab O C. nr. m. dc» lxxx,ufqucadanniHn m. m dcc.L X V I. dc iibrii x l. quinquepriorcscxta;it, A Epitomc fc-

cjucniium.ufqiicad x v.

Epitomcn ab JuftinolibfisxLi r.

comprchcnram , omnium po-pul .rum gcfta complcdtcns , a

Ni no ufquc ad Csefaicm Aa fguftum.

Biodorus Immm

AVTORDiodorus Siculus

Philoludseus

Eufebius

Hicronymus annos adiecit j o i.

Profper Aquiianus 60, Palme-

rius Fiorcncinus 1040. Palme'

riusPiranus3o< luhusAfFrica-

nuscontinuauic,

Archilochus

Preculphus

BeflaAnglus

PauIusDiaconusLandulphuiSagax

Pvhegino Prurmenfis AbbasLu'.p<andus

Ado Viemicnfis

CLA,

40

P. Ch.

311

340

Hermannus Contradlus Hcluc-

tus

Marianus FuldcnfisScotus

lo. Zonaras

Honorius Auguftoduivi:nfio

Sigcbcrrus Galius ii llobertus

SCRIPSIT

jô

370

800900ôo^f o

DicthmariusEpifcopusMarsburj1000

genfis

Helmandus

OchoFîfiiigcnfi»

\Q66

10 yo

io88

XSIO

lilO

IISO

1150

Bibhothecam Vniuerfalis ^\-

ftoriae : maximc ilUiftrium po-

pulorum , ab vltima iÊgyptio-

rum memoria vfqueadCaefa-

rcm dc iibris. x l. cxtant. x v.

Deremporibus Libros duos, ab

O. C. ufqueadTiberium.

Chronicon ab O.C.vfque ad An.Chr. c cc.

De rcmporibus ab O. C. vfque ad

A.C.cccxx»

DeTemporibas.Epitomen hiftoriarum ab O.C.vfquead A.C. DL.

jChronicon ab O.C.vfque ad An.Chr* DC c.

Libros 1 1. Eutropioadditos

Libros IX, Diaconofiibiunftos.

A CH.natOivfqiadAii. 10^7.De rebus in Europa.

De fex mundi setatibus , vfquc ad

A.C. DC cc c.

Chronicon ab Anno 892. vfquc

M.CX VI. lib.v II.

ChroniconabO.C. vfqueadfua

tempora.

Dc fex ^tatibus vfquc aJ fuamac-

tatem»

Chronicon ab O.C.vfqueadfu-

amaetatem.

Hiftoriam ab O. C. vfq» ad A. C.

M c X V 1 1. xn trcs partcs diui-

fam ; quaru prima Hebraeorii

i.Graecorum ^.Latinorum.

Chronicon ab O. G. vfquc ad iua

tcmpora.

Chroniconab A.C. ccclxxxt.

vfqjadannum M. cxm.cumappcndice incciti auturis vfqj

adannum M.ccxyi.Chronicon ab initio mundi li-

bris v 1

1

1.

Aa

AVTORRadeuicus

Dodechinus AbbasGottfridus Virerbicnfis

Conradus a Liechtenavv AbbasVrfpergenfis

Vincencius Bciuaccnfis

Antonius Archiepifcopus Flo

rentinus

M. AntoniusSabellicus

lacobus Philippus Bergomenfis

VVernherns Roleuinckl Car-

thufianus

Donatus Eoilius Mediolancnfis

Hartmannus Schcdelius

CaroIusBouillus

loh. Nauclerus TubingcnGs

MartinusLutherus

Achilles GafTaru»

Henricus Scllarius

Paulus Conilantinus Phrygio

loan* Carion

PhilippusMelanthon

Pauluslouias

Thcodorus Bibliander

VVolfg;»ngusIuftus

PetrusArropatus

Hcnricus Bullingcrus

lo. Funccius Noribcrgcnfis

Valentjnus Muntzcrus

CL A.

1160lioo1110

Il^O

1480

14941494

14.96

149815001510

15J0

iroj

1J40

M40

1J40

1540

15-40

if45if45M45iffo

SCRIPSITContinuatione Ottonis Frifingef.

Appendiccmad Marianuin.

Paatheon.librosHiftoriarum xx.

ChroniconabO.C. ufqueadFri-

dericumi I. Imperatorcm.Hiftoriamab O. C. vfqj ad annum

Ch. M c c I. Speculu Hiftoriale.

Hiftoriamab O. C. vfque ad An.ChR. M. C CC CLXX.

Enneades.

Hiftoriamab O.C. vfquc adAn.Ch. m.d. III,

Fafciculum tcmpor is.

Hiftoriam ab O. C. vfqi ad annumM, CCCC. LXXXIX.

Chronicon Chronicorum.Chronicon Ercue •

Chronicon ab O. C. vfque ad an-

num Chrifti. M. D. cum appca-

dice Bafelij 6c Tigemanni.DcfericannorumMundi, vfqvad

fuam setatcmSupputation.

Chronicon ab OX. vfqi ad A. C.

M. D. XXX.

Epitomc Chronicorum.Chronicon ab O. C. vfquc ad An.

Chrift. M. D. xxir.

Chronicon ab O. C. vfqucad An.

C H R, M. P. XXX. cuiacce/fitap-

pendixadannumM.D. lv.

Chronicon tribus libris comprc-

hcnfum vfq; ad Carolum Mag.

Hiftoriam omniu penc populoru

fui tcmporis , ab An. Chrift. m.

ccccxciiii. vfqucadannumM.D. XL.

Chronologiam.^

Epiromcnomnium Chronicoru.

Tabulam Chronicorum Mundi.

Chronico ab 0,C vfq; ad fua xtat.

Chronologiam ab O.C vfq^ ad fua

3etatem,hueadA.C. M d liii.

Chronicon Fuldeiifcab O. C. vfq>

adA.C.M.D.xLix*Valc.

AV r OR CL A. SCRIPSITVakriusAnfclmus i^o Chronicon ab O.C. vfqj ad A. C.

M T") V T

Chriftophorus Mylseus ijyo De confcribenda hiftoria vni.

uerfitatisjlib.v.

Cunmaiinus Flinsbachius 1553 Oironologiam.

CiemcnsSchubertus in4 Chronologiam, itcmdcfcrupu-lisChronoIogorum.

CafparasPcuceius inr Chronicon Melanth.cotinuauit-

V VolfFgangus Lazius MJ5 Migrationes Gcntium.Sebaftianus foxius »557 Libcllu de mftitutionchiftorix.

Arnoidus Pontanus 1567 ChroniconanatoChrifto vfqucadannumM.D.xxvi.

^

GerardusMercacor 1570 Chronologiam.

GeorgiusNigrinus 1570 Chronologiam ab O. C. ad no-ftravfquetempora.

Wolfgangus Butncrns 1576 Epitomen Hiftoriarum,

Leonhardus Crentzcmius 1577 Chronologiam ab O.C, vfquc adnoltra ccnipora. '

Reinerus Rcincccius ij8o Chronicon Hierofo.Syntagma:t

opusluimm. -

Gilbcrtus Gcncbrardus Gallus i^^So Chtonologiam. t

Fridcricus Hufmannus 1581 Chrouologiam ab O.C. vfquc ad

, ViftorinusStrigclius

An.Chnfti. m.d. lxxxi.I j 8 <^ Schoias Hiftoricas in Chron.Ca-

nonis.

MatthseusDrcflcrus I J87 ' Ifagogen hiftoriarum ab O. C.perMiUcnariosMundifex.

lohanncsThomas Freigtus ij^i Hiftoriae Synopfin , feu praclefti-

onum hiftoricarum delinca-

tioncm.

Hcinricus Buntingus I5P3 Chronologiam cxaftam.

luftus Lipfius 1594 Libros tres, ad facram profanaq;hiftoriamvtiles.

Michael Ecutcrus Carolo polita. 1594 InTacitum. ItcmCalendariumcriplcx.

Abrahamus Bucholtzerus 1595 Ifagogen Chronologicam dc an-

norum fcric in facris Biblijs.

VcnccslausSturmius 159^ Chronicon ab O.C. vfqi ad A..C.

M.D. xcvi.

PantaleonCandidus Auftriacus IS97 ' TabellasChronologicasabO.C-vfqj ad A.C. m. d. xcvi.

lohanncs lacobus Bcutcrus 1599! Synopfin hiftoriarum.

EhasRcufncrus 1600 Diarium, Itcm IfagogcnHiftO'

ricam , cum accurata Chrono-• logia.

Aa z

HISTORICO GEOGRAPHIVNIVERSALES.

AVTORCla-ruitan- SCRIPSITtc Chr.

nat.

rxOLEM^VS Gcographiam.Strabo 30 Dcfitu Orbis.

Vibius Swiucftcr1 P. Ch.

Geographica.

PomponiusMelaHirpatiusr ( P Dc fitu totius Orbis,fimul hifto-

riam omnium populorum.Paufanias Cararicnfis Gramma- 140 Attica, Corinthiaca, Laconica,

ticus Mc{reniaca,Elca,Achaica, Ar-

cadica,Boeotica, Phocenfia. .

ChriftophOiUsZclle 1430 Dcfi;riptionem Europae.

Chriftophorus Columna I45>0 DcNouisInrulis..

Raphael Volaterranus 1500 Libros x x x v 1 1 1.' quibus vni-' uerfam hiftoriam cum Geo-

graphiacomplexus.

loachimusVadianus 1518 Topographiam vniuerfalem.

Bartholomaeus Amantius5cPc- i^o Antiquitatcs Europx in m©nu-trusApianus. mentis.

loanncsHontcrus in4 Cofinographiam vcrfibus crudi-

loan.Stofflcrus i;?^tis.-

Cofmographiam.Scbaftianus Munfterus 1^40 Cofmographiam,hiftoria6, Sc o-

rigincs, fimul defcriptioncs

rcgionum-loanncs Aubanus Bohcmus ir4® Dc moribus omnium gcntium.AlcxandcrSardus 1510 De moribusgentium.VVilhdmus Poftcllus ir<o Cofmographiam, &dc origini-

bus.

De Vrbium origine.VVolfgangus luftus i5nBcniamin Tudelenfis 156C Icinerarium Europxum.BernhardusSaccus xr^5 Dcrerumltal varietatelib.x»

1 Michacl NeAndcr 1^60 Partiumorbis explicationcm.

Ab.-ahamusOrcelius ifSo Thcatrum Orbis.

Pctrus Bertius 1600 Tabulas Orbis tcrrarum contra

1 m

. ftas.

* ^;^^ Hif adiungipoJj^Ht Hiflorici^erum vaYiarHfn^qualesflint Athe"

n^mi^liant4s,Tz.c:z,fs, Leonicm SoUwh , Valerim MaximHS» Plimm%

SHidat, FHlgofmiEborenJis^ SabellicWiMaruUm^ Theatrnm Ztiingeri.^ Poft

IglF* Poft hiftorum vniuerfitatis, non. incommode fubiungi

poteruntEcclefiafticiScriptoresdiuerfarumReligionum;acpri-

mum de religione,antiq^uitatc 8c rebusgeftis ludaeorum.

SCRIPTORES IVDAIC^ H I-

SrOKlJBy FRi^TER SACRABiblia.

AVTOR

P H r L o ludxiis, qui Philofophi'

iloricus appcUari potcft

Epiphanius

11. lofcphusludxus

Fl.TofippiFihus

Egefippui^

Ado ArchiepifcopusTrcuifcnfis

ThomasPacriarchals

Antotiius Margaritha

PaulusEberus

Adrianus Adrichomius

ClA.pbft

Chr.

38

9 9

991308801400

SCRIPSIT

Mukas hiftorias , 6c feripta varia

cdidi^.

Dc vitis Prophetarum.

Aiuiquitar. ludaican Librosvi-

ginti , & Libros fcptem de bel-

io ludaico.

Hiftoria bcU:Indaici,Hcbraice»

Hiftoriam ludstorum.

Marryiologinm.

Fortalicium Fidci, contra Hsere-

ticos& ludacos.

De ritibus ludacorum.

Contexcumludaicae Hiftorisc.

Theatrum tcrrsc Sanfta.

HISTORIGI QVI SCRIPSE-RVNT CONTRA PACA-

nasSuperilitiones^

AVTOR

IVST INVS.

Q^cpt. Tcrtulh'amis

IrcnseusLugduncnfis Epifcopus

Clcmens Alcxandrinus Epifco-

pus

Arnobius

€la.1

pbft

Chr.

if o

i<^o

100

SCRIPSIT

Librosiv.contraGentcsI.corra

ludaeos. 1 1. contra Haerefes.

Apologeticumaducrfus Gentcs.

Librumr. aduerfus Gentcs.

Libros Stromat. vm.

5 o o 1 Libros fcptcm aducrfus Gfntcs.

Aa j

A VTORLaftantius Firmianus

Auguftinus

L» Fencftdla

loanncsSramlcruS

PaulusOrofius

Hcinricus Bullingcrus

LiluisGiraldus

Rudoiphus Hofpinianus

CLA.

310

II 00

1J08

1 rj9155 o

1^91

S C R I P S I T

Libros vin. liiilitutionum diui-

narum.DeCiuitatcDei.

De Sacerdotijb Romanis.De diucrfarum Gentium fcftis.

Libros feptcm aducrfus PaganosDc origine Erroris.

Dc Dijs omniumgentium.De origine , progrcfTu, Ceremo -

nijs & ritibus variorum Fcfto-

rumdierum>libros 3.

HISTORICI QJ^I DE C H R LSTIANA RELIGlONi SCRI-

pferunr.

AVTORI R E N it V s Lugdun.Epifcopus

Origcncs

Eufcbius

SulpitiusScucrus

Ruffinus Aquilegienfis

Socrates,Sozomenus,Thcodori-

tusjCa/Tiodorus

Euagrius Scholafticus

MarccllinusComcs

Ifnardus

Haymo Epifcopus Halbcrftadi-

cnfis

Micephorus Calhftus

GuiHelmus Archiepifcopus

PetrusdcNatahbusPctrusTrecenfis

CLA.

IJO

l6o

400400400

610

700

770834

IIOO

Ilf o

ii<^o

IldO

SCRIPSIT

Librosquinque contra hxrefes.

Librum dc martyribus.

Libros dcccm Ecckfiafticx hi-

ftorigt.

Hiftoriam Ecdefiafticam.

Hiftoriam Ecclefiafticam.

Ecclefiafticam hiftoriam a Chri-

ftonatovfqj adannum444.Libros vi.de Ecclefia & Impcrio

RomanoabA.C. ccccxxxv.

vfqueadannum d. xcv.

Hiftcriam ab Eufebij tcmpori-

busvfquead A.C. D.

Martyrologium.

Hiftorix Ecclefiaftica Epitomcn

Libros xviii. Ecclefiafticschi-

ftoriae , a Chrifto vfque ad Hc-

rachum.Libros x x 11 1. de bello facro.

CatalogumSandlorum.Scholafticam hiftoriam.

Thcodo-

A V T O R

Thcodoricus a NiemPlacina

lohanncs Marius Bclga

AlbertusCrantzius

loannesPIacencius

PaulusLangiusBcrnhardus Luceburgiu»Menradu;^ Moltherus

Gcsrgius Vvicclius

loan.Tilius

PerrusCrabbcPaulus Afphc

lohannes Balscus

Heinricus Bullingeruf

Heinricus Panihaleo

PaulusEberusGeorgius Maior

flohannesSlcidanus

LudouicusRabuslohanncs Ycenhouius

loachimus Perionius

CafparHedio

MatthiasFlaccms Illyricus cum '

collegis VVigandoJudice <Scc.

Onuphrius Paaumius

Matthias Flacciuslllyricus

luoBarfcharapen

Chunemanus Flinipachius

SixtusScncnfis

Conradus Lautenbach

Cyriacus Spangcnbergiug

DauidChycra:us

C LA.

13901480ifooI f 10lyio

1^20I n 1

1/38if 40

15401540

ir4<^

IJ48 !

if5o

l^ 6 o

SCRIPSIT

l^6o\lf60lf67

ijyoir7i

1578

Hifloriarumlibros iv.

De vitis Pontificum.

De Schifmatibus&concilijs.

MetropolinSaxonise. j -

De Epifcopis Tungrorum (k

Leodiorum.Epifcopos Numburgicos.Hgercticorum catalogum.

Caralogum Pontificum Roma-rum,

Chorum fanftorum.

Collaiioncm Pontificum Ro-manorumcum Echnicis.

Tcmos conciliorum.

Chronologiam in DanielemProph.

Vitas Pontificum RomanorumChronologum Apoftolorum

,

Chronologiam Ecclefiafticam.

Calendarium HiltoricumEccIef.

Vitas patrum.

Commentariosdeftatu Rcligio-

nis & Reipub. ab anno Chrift.

M.D. XVII. vfqueadannum m.

D. LV.

Tomos Martyrum.DediftipatisEccIefi/s, in Belgio

Sc Anglia.

Dc vita& rebus geftis Apoftolo-

rum.Chro^nicon Ecdefiafticu ab An.

M. D.vi vfqjM.D. xxxvai.Miftorisc Ecclefiafticac Centurias

XIII.

Chronologiam Ecclcfiafticam,

item Vitas Pontificum.

Cat^ilogum tcrtium veritatis.

Vitas XII. Apoftolorum.Chronologiam Ecclef. ab O. C.

vfqjad An.Chrift. m.d.lii.

Bibliothecam fanftam.

Conuertic Cacalogum tcftium

veritatis.

Hiftoriam Manichatorum.

De ftatu Ecclcfiaftico , hoc tcpo-

rcin

A VTOR

Bartholonijeus Dionyfins

HeinricusSchorus

Nathan Chytrseus

PctrusCratcpoius

Elias Hafcnniullerus

lohannesPappus

CaefarBaronius

CLA.

IS^6

i;88

M9 4

If94Xf 9)

^5 99

M99

S C R ^ ^' S I T

rcin Afia, Africa, Vngaria,

Bohemia.Compcndium Hiftoricum, Vtt.

&Nou.Teftamenti.Brcuiarium Romanorum Pon-

tificum.

'

Libros x 1 1. ie fcftis Ecclefiac

Chriftianae.

Epifcopos Germanix.Hiftoriam ordinislcfuitici.

Epitomen Ecclefiaft icae hiftoriae.

Itcm de concihjs & fynodis.

Annales Ecclefiaft.tomis aliquot

HISTORICI SECT^ ARA-B I C ^.

AVTOR IC LA*V. Ch.

C O.R A N V s feu Furcanus , ex o-

mnibus Coranis, quiMahu-metisnominccircumfereban-

tur coiiedhis, anno pbft Ma-mctem. cx.

Coehus Auguilinus Curio 1^0

SCRIPSIT

Dc Saracenica hiftoria IbrosIII. Item defcripcioncmRc-gni Marochenfis.

VaTttcuUres aliosyule apudroffemn.

in App. Hijlor. fcH:, 6. caj?. 21, ^fluyesmfk : yhi de ^rabibfn o"Twci(,u Scr'ptoribm injjêcis : o*in KomenclaturaCL Dom.D.Sia-chij /4igent> j)i. edtta.

^^ HisTORici CHALDjqE oRVM, Airyriorum , Medo-rum , ^gyptiorum , Perfarum » Indorum , Phaenicum, Hebraeo-

rum, Parchorum,(Sc ahorum Orien talium in genere.

A V T O R

P R O C O P I V s

Hcrc JolUS HahcarnafTûs

Ctcfiî Gr,idius

CLA.A. Ch.

375

SCRIPSITLibroe duos de bello Perfico.

Libros *ionem hiftoi iaruni.

Fragmenta» de lUgibus PeriV

rum

AVTOR CLA. SCRIPSITrum&Airyriorum.

Xcnophon Athcnicnfis 370 Dc cxpeditione Cyri, (cuius fuit

legatus ) in Pcrfidcm,

Mancthonfaccrdos iEgypti 330 Fragmcnta dc Rcgihus omniumpopuloru , pratfertimitgypt»

Bcrofusraccrdos ?5o Fragmcnta iibris quinquc com.prchcnfa.

Methaftcncg 3JO DerebusPcrficis.

Appianus 140 De bello Parthico.

Hcgcfippus 130 Librum i. de bcllo Parthico,c

lofippus vcllofcphui 9 9 LibrosduosaduerfusAppioncmP. Ch. Grammaticum.

Vilhclmus Poftellus 1538 Syriac Defcriptioncm.

DumianusaGocs IJ40 De bello Cambaico.Kcincrus Kcincccius IJ5 Hiftoriam Parth. 6c Rcgcs Par-

thorum.Emanucl Acofla ifSo Dcrcbuslndicis

Heho:Iof s Hiftoriam^thiopicam.

FrancifcusModius 1J87 HiftoriamOricntalemcxZona"

jra, Pizairo> Porfio > Quicciar-

1 dinojdcc.

lohanncsLcundaius ^ Fridcri iS9^ Mufulmannica,Saraccnica,5cc.

cusSylleburgius ; Plures <?• particulares HiftortQos ac

Scriptoresdehtfiepopults , i^idea- \

pud OoJfeHinJn JipparMrcafinem

fi^, C, CP* imtiumfe^, 7. C7* ^»

Nomendatifra D. V. Spachij,

vg3^ HisToRici GR-flECORVM, quo nomine vcniunt lo-

nes, i^oles ,Dores5 qui Afiam minorem& Europam habitarunt,

Dmubio , Acroceraunijs , iSc Ha?momonte , vfque adtnare loni-

cum,5cinlnfulisac continentefedesfixerunt.

AVTOR CLA.Aii. C.

lii^

SCRIPSITDiftysCreicnfis Libros v i, dc bcllo Troiano i ^

*

lingua Punica in Latmam ^

Q Scptimio conucrfi.

Tryphiodorus DccxcidioTroiae.

Darcs Phrygms 1119 Libros VI. dcbelloTroiano.

Hcrodotus HalicarnafTsus 4*r Libros9.dcGraecis,vfqucad fu-

gamXcrxis: complexushifto-

riamannorumccxL.Thucydidcs Athenicnfif 340 Libros v 1 1 ». quibus l fiiga Xcr-

Bb 1 1

AVTOR

Xcnophon Athcnicnfi»

CL A.

no

S C R 1 P S I T

Polybius

riucarchus

lOO

I20

Gcorgiusrictho> Gemiflus

DiodorusSicuIus»

raufanias

Procopius

lean. Zonarat

Anna Alexiat

GcorgiusCcdrcnus

Niccphorub Grcgoras

Lconhardus Arctiaus

40

. Ch.1^0

J40

I IZO

'11 «oix8o

1410

xisvfqucadannumxxii.bcl-h Pclopone(iaci,aanorum xc.

hirtoriam fcripfic.

Libros feptem, quibusThucydi-dis narrationem perfequuur,

corum, quacannis XLiii. in

Graecia gcfla funt , vfque ad

prachum Laccdaemonioxum& Thcbanorum ad Manti.ncam.

Hiftoriam,in qua hber fecundus,

quartus, qumtuSr cumepito-

me fequemium, comple6tunturrcf^, quac cum Alexandri

fucccflbribusgcft« func.

Plurimas res , quac ad poftcriorcs

Graecorum hiftorias , intclli'

gendas confcrunr: in VuisGraccorum.

Libros duos,quibus Xcnophon-tis hiftoria, cx Plucarcho &Diodoro continua fcric pcr-

pccuatur, a praelioMantineo,

vfq; ad clademCherronacam.Libris x v 1. continuam Gcmifti

narrationem perfequitur, dc

Philippi Sc Alexandri Magnircbusgcftis.

Libros x.dc Graecia.

Libros feptem rcrum geftarumfubluftiniano.

Hiftoriac fuac Tom. 5. rcs Graccas

a ConftantinoMagnovfqj ad

obitum Alcxandri Comncni

:

ab anno Ch. ^oo. vfquc 1 1 1 3.

Libros lo. rcrtim ab Alcxio pa-

trcgcftarum , quibus Zonarae

narrationcm pcrfcquitur.

AnnalcsByzantinos.

Hiftoriam ccntum dc quadragin

taquinqucannorum aThco-doro Lafcan,vfquc ad Andro-nicumPalacologum pofterio

rcm.

Hiftoriam Graccam.

Lconhar-

AVTORLconhardas Chienfis'

IfidorusRathenus

KicetaAcominatus

NicolausGcrbeliuf

PaihisRubigallus

Cyriacus Spangenbergiui

Conrtancinus ManalFcs

Rcinerus Reineccius

Georgius Pachymerius

NadabusAgmoniu»

C LA^

1 4 <^ o

14<50

SCRIPSIT

154®1^45^

1580

De capta Conftaniinop.

De capta Conftantinopoli & Ni.groponte.

Hiil:oriani,annorum S(^.ab annoquodeficratZonaras, vfq; adexitumMurzufuh, Imper. id

cftjvfque ad annum m. cc. iii.

quae hb.xix.comprchenla eft.

Defcriptionem Grsecia?.

Itcr Conftantinopolitanum.

Chronicon Corinthiacum.Annales.

Regcs Gracorum omnium»DerebusGraecis.

Dc oftici js in Aula Impp. Grxco-rum.

Fhres Htflorim Gracos yide apmlVojfemmm tn Appar. ê^.2,c^mNomenclattira D D. Spachij,

^ HISJORICIROMANORV MPofiNORVM, It A LOKVM, REK VM-

queltalicarum.

AVTORQ^Fabivs Pictor.

PubhcusViflror

Marcus Cato

Polybius

Appianus

CaiusSahiftius

Ca. Caefar

Titus Liuius Patauinat

MefTala Coruinus

Dônyfius HahcarnalTacu»

Myrfiius

CL_A.An. C

i8o

l6o

160

ii5

45

4355

*5

^5

S C R I l^ S 1 T

Libros daos dc origine vtbis

Romae.De Roma.Fragme nta , quac dicuntur dc O-

riînibus.

Librum , qui in ordine fextus , demilitari domefticaque Rom.difciplina.

Librosquinqi debcIHseiuilibus.

Libros duos de bcllo lugurthino& Catilinario.

Libros 3. de rebus Ciuilibus.

Libros XLv. qui rcftant de-cxLiv. ab A.C. vfqiadAu-gîftum.

Progeniem Auguft).

Antiquitates Romanas.* Dcorigincltalise.

Bb i

AVTOR

VcUeius Patcrcului

LucanusCorncliusTacitus

Luc.Floruf

DionCaflius

Ammianus Marccllinus- milcs

Conftantinopolicanus.

CL A.

V. C H.

30

ô110

100X30

EutropiusPresbytcr

ScxtusAurel.Viftof

Scmpronius

i

ScxtusRuffus

ProfpcrAquitanicus

Procopius

MarniiusPatauinus

Bcncuenutuslmolcnfis

loannes Boccatins

Flauius Blondus Foroiuliends

Eugenij Ponti&cisfccrctarius

^neasSytuius:

Engclbertu»

CorioIanusCcpio

lo. Pontanui

jeô

SCRIPSIT

57^

390

4ro

J50

13/0 [

13(^0i

1440

1450

14S0

i45>o

Libresduos invniuerfamhifto.

riamPop.Rom.Bcllum rharfalicura.

^

Annalfsab Augufto,in quo dcfi-

crat Liuius , vfquc ad NcruamLibris Xvi.qui reftanc dc xxi.

Epitomen Liuij fcripfit.

Libros 1?. ( qui de 80. f6iuati).dc

gcftis Romanorum.Librosio. (quideî.fcruati funt)

cdepit a Ncrua, in quo deficrat

Tacitusrdcfijtin Valcnte. C<f-

tera Eutropiuny c^/ingHtaresprin'

ctpH htfloriciyyt Tran^t^tltuSyCaf-

ftuSiSpartianu%Xapttoltnus&optf

cuSyHerodfan^^fLarrpridtuSyEgna-^

ttus zp*fi»^tlespoffum complere, ,

Libros x.dcrebusgcftisRoma-

norum.^

Vitas Impcr^t.vfq-, adTheodof.

De diuifione Italiac & Originc

Romx.Epitomen de geftisRomanorum

ab O.Co vfqj ad Valcntinianu*

Continuationem hiftoriac Ro-manac, ab anno ccclxxxii.

vfqj ad ccccxLVii. quo Vrbs

a Genfcrico rcge capta cft.

Libros vii. rerum fub luftiniano

geftarum.

De translatione Imperij.

Librum Auguftalcm dc vitis

Caefarum..

Romanam Hiftoriam.

Libros XXX. ab inchnatfonclm-perij , ad fua vfque tcmpora , &Libros x. dc Roma trium-

phanrcdeq; (taliailluftrata.

Libros^ x 1 1. rcrum tn Itaha fuo

tcmporcgcftarum.

Dcortu ^ hncRomanilmpcrij.DePerri Moccntci Imp. Vcncti

gcftis Librds iii.

Dc bcilo Ncapoiiuno.M. Anto

AVTORM» AntoniusCocciusSabcliiciis

Auguftinu^DathusAuguftinus luftinianui

loannes Cufpinianus

lacobus Braccllus

Fr. Guicciardmus

Hcini icus GlarcanusHugo Falcandus

Petrus Ecmbuslodocus Clichtoncus

NicolausMengisBariholomcus Marcianur

lo- Bapt. Tgnatius

Ci, Marlus Arctiuf

Conftancms LandusromponiusLaetus

PaulusManutiusGalleaciusCapella

Bcrnhardus Scardeonius

Michacl Coccinius Tubingcnfl&Pandulphus Collcnucius

VVolfgangusLaiius

Paulus Prartoriuff

LeandcrAlbcrtus

loan.MonnigcrusGcorgiusFabriciu&

i

Hubertus Goltzius

Nicolaus Machiaucllus

Math.Fl.Illyricus

Onuphrius Panuinius

Ludouicus Cauitcllius

CL A.

i4po

1500

i;oo

IJl o

SCRIPSIT

If 1015101520IfJO

IJJO15JOi;3oijj8

1540If40if401540ir4o

1545

lyyo

inoIf JOIJJO

if6a

if 60if 60

ir88

Libros 3c X X 1 1 r. dc rcbusgcftis

^cnet.

Dc rebus Sencnfium.

Annales Gcnuennum.Confules Komanos ; itcm Cscfa-

rcs Ronanos.GenuenfisHiftoriseLibros 5.

De rebusin Italiageftis» ab annoChrifti c c c c X c I V. vfqj ad

annum m. d. xx x v i.

Chronologiam in Liuium.

DercbusSicuhs.

Resgcftas Vcnct.libris xii,

De Msgiftratibus Romanis.

Dc Vciietis.

DcRoma, ciufquc Antiquitati-

bus.

Dc Romanisprincipibus.

Defcriptioncm Siciliac.

DcNumifmatis Romanorum.De Magiftratibus, &Sacerdoti-

bus. Item CompendiumHi-ftorix Romanac.

De Antiquitatibus Romanis.

De rebus kaUcisrub Carolo V.De Patauia.^

Debellisltalicis»

De regno Neapolitano,&c.

De Rcpub.Romana cxtra vrbcmLib.xiu

Csefare&Romanos.Itahan^

DcFaniilialulia.

Antiquitates Romanas. Ttcm dc-

fcriptionemRomac. Itcmlti-

ncrarium.

Faftos , Imagincs Roman. Anti-

quitatcs.

Hiftoriam ab A. Chrifti m. ccxv.

vfquc ad M. ccccxciiii.

Dc translatione Im^pcrij.

FaftoSjTriumphosRomanorum& Impcria.

Annalcsdcrcbus Crcmoncnfiii.

Bb j

{g::i^ Smt& itahavrbmm& rtrHtn Italtcarum Smpiores , nfiper ccU

Utii (^fimnl edith melioris ( vt appellantur ) nota , Frmcofnn i in BibUo^

foho C^mb^erimo , qni feqmmur, AnnoJiotiUri idoo,^ fUrtqHepofi

M. Ant. SiLbdliCHn» cUrHtrHnt.

AVTOR1 o A N N E s Chryfoftomust Zan-

chius

TorcllusSaiayna

Gaudentius Merula

Bonauentura Caftillionasus

Paulus louius

Bernhardus SaccusTicinenfis

Andrcas Mugnocms Hifpanus

Caef^rOrlandius

Antonius MafTa Gallefius

rctrusCurfiusRom.

Antonius Sanfelicius

Vbertus>Folieta ^

Scipio Mazella Neapoliranus

lo. FrancifcusLombardusNca'polnanus.

Ambrofiiis LeoNolanus

GabriclBarrius

loannesluuenis

Cl. Marius Aretins

loannesElyfius Ncapolitanus#

Francif.Ioan.Quind^m. HeduusAntonius Philotheus

SCRIPSIT

VUres o*p(iftkulares Hiftoricos homanos ride in Nomenclatura Scriptorum a D, D.

Ifr Sfachte Med> <oUe{la o* edita Ar^ent, An, i SP^' ^ ^^p^d Pojfeuinum m Apparath

Hiftor. Se^,^, O* ^rtft^ in Sirtpt» rttarum lUuftrium ytrornm,

^:^ HisTo-

De Orobiorumccu Cenomano.rum Origine Lib. 1 1 1.

De Origine,ampIitudine,& anti-

quitate vrbis Veronae. lib .v.

De Antiquitatibus Gall. Cif^lpi-

nscLibri iii.vnacumeiufdem

Apologia.

Dc Gallorum Infubrum anti-

quisfcdibus.

DcLariolacu.

Lib. X. hiftbriarum Italicar.

Dcfcriptionem ercmi CamaldU"

lenfisLib. 1.

Deantiquitatcvrbis Scnseeiufqi

Epifcopatu.

De origine,, Sc rcbus F^ltfcorum.

De ciuicace Caftellaua Fahfto

rumpoema.DcCampania.Dc laudibus vrbis: NeapoIIs,

DePiircohb& Cumis.

Dc aquis Puieolanis Synopfin.

Dc agro Nolano: dcqi montibusVcfuuio&Abell.i.

De antiquiiate & fitu Calabrix

librosv.

De antiquitatc 5:variaTarcnti-

norum fortuna Ltb. v i ii.

Chorographiam Sicilisc.

De balncis i^nariarum.

DcfcriptioneminfulaeMelitac.

Topographiam ./ttnx montis.

C^ HisTORici Ceitarvm, fiucGallorum, & Franco-

rum , qua appellatione veniunt omnes populi , qui Rheno > Pyre-

ngeis Alpibus.& vtroque Mari cinguntun

A VTOR

C. I V L

1

V s Csefar

Appianus Alexandrinug

Hunibaldus

Grcgorius Turoncnfis Epifcop'

GcorgiusFlorcns

Antonius Monachus

Robcrtus Monachui

FrolTardus

PhilippusComincu»

HubcrmsLcodiusRobcrc^sGaguinu»Enguerandus Monftroletus

lo. Tritcmius Gcrmanu»

NicolausGilius

7£mundus

C L A-

ruuan-tc Chr.

43

6^0

830

IIIO

1410

1488

149014901500

IJOO

IfOOIflO

SCRIPSIT

Debello Gallico libros vii. quos

fequuntur Hircij hbn.Dc bciio Galhco» Librum Celci-

cum,DcFrancisHbros xviii. quosa

belio Troiano ad mortcm An-tenorisfcx prioribuslibnsde

ducit; confequentibus fex ad

VVaramundumvfque: dein-

ceps in Ciodouei temporibus

defin it.

Libros X. quibuscompiehenditHiftoriasFrancorum, vfqiad

annum Ch r. 60 o.

Contmuationem Turonenfis

fcnpfit.

Libroj v.dc Regibus Francorumab AnnoChrifti ccccxx. vfq>

adannumM. ccc.xxvr.

Libros x.degeftisGailorum ad-

uerfusSaracenos»

Hiftorum dc beliis Francorumdc Angiorum , ab Anno Chri-

fti M. ccc. XXV. vfq> ad annumM. cccc.

Hiftoriamab A. C.M.cccc.ixii.

vfqi ad initiauoncm Ludouici

XII.

Librum dc originc Francorum.Chronic. Franciae.

Hiltoriam Gaiiicana, a Froflardi

fincvfq;ad Ludonicumxii.De geftis Francorum ab anno

c c c c X X X I v.ant^ Chriftum

vfqucadannumChrifti m.d.

Annaies Francorum.Dc Ducibus Burgundiac, Ilan-

dri«,Erabantiae,Holandi3e, a

bclio

AVTOR 1CL A. SCRIPSIT

bclloTroiano, vfquc ad Caro-

lum V. Impcracorcm.

Kobcrtus Ccnalis 15 xo DcrcGallica.

Gcrardii» Nouiomagiw 1530 Germaniam infcriorcm.

Hadrianus Bariandus 1530 Chronicon Brabanticum.

Galccius CapclU IJJO Dc bcllis in Icalia geftis intcr Ca-

rolum V. Sc Francifcum Rc-gcm Galiorum.

PaulusiEmiliusVcroncnfis IJJ® Hiltoriam Francorum a Vara-

mundo vf<^, ad Carolum v 1 11.

Arnoldus Fcrronus Gallus «f3o; Confequcncium Rcgum Hifto-

riaraxlefcripfic vfqucadFran-cifcum

loanncsTilius iô Chronologia dc Rcbus Gallicis.

Hicronymus Gcbvvilcm 1530 Rcgcs Francicos.

HcrmannusComcs Nucnarius Iô Dc rebus Francorum vfq > ad an-

numM. D.xxv.lacobusMcierus ino Rcrum Flandricarum lib.xvii.

GilbcrtusCognatus 1540 Burgundiaca ^ Gallica.

loanncsScruiiius «54^ Ccidrogalhcam coniuracioncm.

Lambcrcus Horccnfius IJfO Scccdioncm Vlcraicdlinam,Tumulcum Anabaptifticu, Bd-lumGcrmanicum.

NicolausVignicrius IfÔ Chronicon Purgjndi».- Guilhelmus Parudmus 1550 Libnim 4c antiquo ftatu £ur

*1

gundiae.

HubcrtusThomas i5fO De rnngris& Ebrronibus.

Rabucmus iH<s Dc cxpeduionc Hemrici aduer-

fus Carolun. Y annoChriftiMD. Lii pfoIibeicaicPrinci

pum Gcrmanorum fufcepca.

Anonjmus Mf8 Deomnibus ciuicatihus,vrbib^

fluminibiT.s , fontibus j* ahjs

rcbas mcmorabilibiis Galliae.

Anonymus, fortc Francifcus Hiftonam <jailicanam fub RcHotcomannus gibusHcinncoz. Francifco 1.

&CaroIo9.MarcinusBclIaiui ifdo Libros x.dc rcbusGallicis.

Francifcus Hottomannui ly 60 Franco Gailiam.

loan. Goropius ij6o Eccccfelana, Atuatica, Giganto-

machiam,Nilofcopium,Indo-Scythica,Saxonic.& ahapJura.

loanncs Bcatui 1570 Dc obfidionc VVerdcnfi in

Hollandia.

PctrusDiuxus 1570 Anciquicatcg Bclgicas.

Dionyhus

A V T O R

DioijyfiusSylueitri&

Lambcrtus Ludolphm Pitho-

pseus

GuilhelmusMaius

CLA.

1^73

ij^i

ir5>4

SCRIPSITChronicon , Dc Francorum ori-

gine & eorum aducntu in Gal-liam.

Hiftoriam Francorum , ab annoD c c c. vfqj ad annum m. c c.

JLXXX.De bcHig Belgicis^ Gallicis a

naroChrilio xfd^.adan. 1595*

ParttmUresHifloYta GaUtcan<e Sctp-

ptor^s extant tn Nomenclatore

V. D, IJraelft Spachij Medtci a

fvLf2o. yff, ad fol. /^7. mprejjo

^rgent, /Jn,ijp 8*

.^^ HiSTORici Germanorvm, ac omnium Populo-

rum.quiab AlpibusvfqueadMareBakicum, &c a Rheno vlque

ad Fillulam fedeshabenc, quibusconiun<5laeilhiftoriaGotho-

rum,Vandalorum,Hunnorum,HeruJorum,Helueciorum,Lon-gobardorum»Polonorum,Mofchovuiraru Danorum,Suecorum,

oScahorum Populorum> <juiipeciatim fuisfubTituiisfequuniur.

AVTORCORNELIVS TACITVS.

Hcrmannus ContraClus ComcsVcringenfis

L^mbcrcusSchaffiiaburgcnfis

henholii* Presbytcr Cunftacicn.

Conradub a Licchthcnavv Ab-bas Vrfpcrgcnfis

-M. Albertus Argcntincnfis

Sigcfridus Prcsbytcr

Lupoldus Epifi:a|>us Bambcr-gcnfis

loanncsTrithcmius

lacobus VVimphcIingusConradus Ccltci

Bcatus Rhcnanu»

ioannes Ausnti;uit

CL A.

A C.

iio

I 0^0

107011 10

12,10

I210I^IO

^340

1490

149014901^001500

S C R I P S I T

LibcHum dc monbus Gcfma-norum.

Chronicon» vbi multa dc ^Gcr-

maiiis,

Chronicon aatratum.

Chronicon.

Chronicon ab O.C.vfqucad Fri -

dcricum 1 1. qui cactcraquidcm

breuiffime, rcs vcrb Gcrmani-ca* fu&cTcripfit.

Annaics accuratos.

Mifncnfc Chronicon.

Dc vctcnim principum<jerma*

norumcrga rchgioncm zcio.

Chron.Hirfaugicnle.Itc Chron.

Eauaricum.Hiiloriamrcrum Gcrmanicaru.

Dcmonbus Gcrmanorum.Dc rcbus GcrmaniCJs hbros 5

.

Annalium Boiorum Hb. v 11.

Cc

AVTOfLHuldricusMutius

Contadus rcutingciru«

Francifcus Irenicus

BilibaldusBirckhainacrus

/EgydiusThfchudi

Hieronyraus Gebvvylcr

GcorgiusSabimis

loan. Heraldus

Cafparus Brufchius

loanncsRiuius

loanncsBoccrus

Lucas Loflius

Ludouicus de Auila

loanncsHoffcrus

BencdiftusArctius

Scbaftianus Munftcru»

Antonius Mcicrus

GcorgiusFabricius

MacthusCaftritittS

VViguIciusHundMichael Barthus

Michael Bcuthcrus

Simon Paulus

VYolfFgangus luftus

Bernhardus Mollcrus

Gcorgius Grcitzius

Reinerus Rcineccius

ZachariasRinander

Cyriacus Spangcnbcrgiuf

NicolausRctfnerus

MarcusVVcircrus

lohanncs Piftorius

Michael Eiczingcrus

CLA.

XJIO

i^io

1519

1530ifSO

IJ30154^15401540M4f

15:47

IffO

IffO

iijro

I5f<5

IS69If 69

1^69if <^9

1^69

lf6^1^70if70

1J70

157^1578

if 80

1580

1 if^J

S C R i P S I T

Dc Gcrmanoruni Priaia origi-

nc,moribus,inftitutis, legibus

& memorabihbus bcllo ac pa-

ccgcftis: libros xxxi,Chronicon Auguftanum»Libros x ii.G^rmani^ cxcgcfeos.

De locis Gcrmaniac.

DcRhetiaAlpina.Chronicon Zacringium.

Caefares Germanicos.Antiquitatcs Germanise.De Motc Pmifcro & EgrafluuioMaricbergum.

FribcrgarmMirniac.

Chron. Luneburgicum.Bellum Germanicum.f' ittingamFranconiac.

Dcrcripcionem montium Steck-horni& Nefli.

Cofmographiam, dc placraquc dcGerman.

Epitomen rcrum Flandricarum6c Cameracum.

De rcbus Mifnicis lib. v 1 1 1.

Dc Heroicis vircutibusrmemo-tabilibus faftis, diftis,& cx-

cmplis principum Gcrmaniac,De principib'&Nobihb.Bauar.Annaebergum.Dc rcbus fub Carolo v.gcftis.

Sucrinum.

Chron. Francofurtcnfc.

Dcfcriptioncm Rhcni.Dcfcriptionem Salacflu.

DeorigincMyforum: ItcmAn-nalcs VVittichindi : tk varia

Thuringica 8c Saxonica.Chron. Thringicum.Chron. Saxomcu Mansfcldcnfe.De principib. facri Romani Im-

perij Scptcmuirishbros 1 1 1.

Antjquitatcs vrbis Auguft.

Tomosduosvctcrum Scriptora

Gcrmanicorum collegit.

Topographia dcLconcBclgicOo

luftus

AVTOR CL A.

A.C.SCRIPSIT

luftus Reubcrus M^4 Scriptorum GermanicorumTo-mumvnumcdidit.

ChriftianusVrftifiui 158J Variorum Scriptorum Gcrma-nicorum Tomum vnii edidit.

CorneliusKcrapiuf 158S De originc» fitu , & rcbus a Frifijs

olimprxclarc geftis.

Sccphanus Pighius iy?o Vitam Caroli Duc. luliaccnfis,

fub titulo Hcrcuks Prodibius.

PctrusAlbinus. t$90 Chronicon Mifnicum. ItcmChron. MctaUicum.

Bernhardus Hcrtzog •1591 Chronicon Aifaticum.

Andrcas Angclus X57j Hiftorumin Marchionatu Era-

deburgico ab O. C. vfque ad

jannum if 92. ! ]

Onuphrius Panuinius J if94 DcComitijslropcratorijs.

Mcrcurius GaUobelgicusIan- * if94 DerebusGalliciSjBelguis, An-fonij ghcis&Hifpanicis.

MartinusCrufius 15^5 Chjron, Stieui^um,

lohanncs Pappus if9<5 Gcrmanix Scriptoru compcnd.Cyriacus Spangcnbcrgius 1598 Chronicon Henncbergiacum. |

Marquardus frcherus idoo Variorum Scripcorum Germa-nicorumTomum vnum.

/

:> i . R i iM O R t :> AV :, l ^IA.A V T O R |CLA,

A.C.SCRIPSIT

De i^ciio intcr SigifmundumConradus VVe igtfu«oAuftriacu Archid. & Vcnctos.

Richardus Bardolinus i<oo Auftriados libros x 1 1.

lohann«sStabiuf 1510 Gcnealogiam domus Auftriacde.

Epitomcn ortus ArchiducumAuftrisc.

lohanncs Cufpinxanus ifi51Auftrijedefcriptioncm.

Hieronymus (jebvviicrus i5i<^1Auitriados libros V I.

VVolfErang Lazius Vicnncnfis «/401Auitriacamhiftoriamlibrisiiii.

4 jcomprehenfam.

Martinus Scclla 1543 Aldcburgi& Vien^munitioncs.

VVilhelmusRupius Genealogiam Auftriacam.

HicronymusOfiu» ifjo,Kes gcftas Imperatoffum cx fa-

1

miliaAuftriaca.

Cafpar Brurchius Iy f 3 Encomium Auftrisc.

Gerardus dc Roo, 6f Conraduii ^f?<> AnnalcsPrincipuAuftriacoru*a '

Dccius a VVcydcnbcrg ' Rudolphol.lmp. vfq, Carol.v.

I^ iS9^ DcRcgibusA Ducibus Auftri«.NicolausClcmen»C 1

1 ^::f^ Defiderancur 6c infequentes Hiftorici, qui de Rebus Boio-

I rum Sc Francorum fcripferunt : vbi haud dubie , quaedam etiam

AvsTRiACA contincbuntur, quosAutoresbonopubliconon

inuidebuntilli in cjuorum poteftate funt, ficubifunt.

AVTORFreculphus <Sc Scxtoninus

Garribaldus

V Vaftaldus 6c Hunibaldug

Crecntius

R cgmobertushiftoricus

Othochus Monachus S.Emcrani

HcrmanusAbbas Ahhaychij in-

ferioris & VolckmarusAbbasClemcnsScoruslordanusOfnaburgcnfig

Gimtherus Epifcop. Babcnbcrg.

Abbas Schvvartzauicnfia

Hcinricus dc Hcruordia

Conradus Abbas SchyrcnCs

Bi?rnhardusMonachus Crembf-monaftcrientis

Virus Arnbeck Landtshutcnfis,

Canonicus Frifingcnfis

loanncs £buron(aUas Ebram^

HeinricusStorus cum appendiceVlrici & Coradi Vvelhng.F. F.

DauidScotusjrociusD.Mariani

GcorgiusHugo, Abbas Altay-

chijinfcrioris

GcorgiusSchmifcr>parochtt»

R,orCDfis

HcinricusVlmcnfispraepofitus

VViIhelmus Occam

CLA.An. C.

5S7

10^0

196^

SCRIPSITAntiquiifimas Hiftorias Boioru.

Dc rebus Francorum hbros 18.

DcVitaTcflaloriistcrtij abannoChrifti 77 L vfq; ad anuum 7^0

DevJtaLeopoldi.

Chronicon.

Miftorica nonnulla.

DcVitaCaroHMagni.Dc filijs Caroh Magni*d: rcbus

Francorum.

Itincrarium.

Annales, ab Otronc fccundo vfq;

ad Hcmricum v»

Dc rebus memorabihbus fub

Ludouico 4. Caefarc.

Chronicon.ciufdcm hbcr de Co-mitibus Schyrcnfibus ^ Da-chancnfibus,

Dc icbus Boiorum.

Varia opufcula hiftorica.

ChronicondcCcirfsrib^ ItemdcrcbusBoioru, hiftoria Germ.

Chroniconabanno m. cc.lxvi.

Dcvita Hcinrici quinti> * cius

expcditione Romana«Dc Boijs.

Hiftoriam fi:orum tcmporumfcripfit, prarfercim Boiorum,dc Abufinorum, ab anno Chri-

fti i4 3f. vfqiadannum 1488.

DtrebusgeftJsHcirincixii. Bo-

torumdjcis.

Opcra,proLudouico4.CatfProponus

AVTORProponusAbbas Altaychij fupe«

roris

VVenceslaus AbKas Altaychij

inferiori^,qui Hcinrico quarto Cacfari.a confilijs fuic

Hononcus,vcl HonoriusHemricus dc Mayfach Abbas S.

Affra:

Cla.A. C.

SCRIPSITLibros aliquot hiftoricos > quosanno Chiifti 1 1 f i, fcriplic.

Opera ahquot hiftorici.

Demundiimaginc^ alijs.

Chronicon , de Epifcopis Augu.ftanis& Abbatibus.

SCRIPTORES HVNGARIyE.

A VTORlo. TvROTivs Vagarus

Callimachus

Nicolaus-Olahus

M. Rogerius

Michael Riciuj

MciwhiorSoiterus

Aatonius BonEnius Afcuknus

T. AlexanJerCortefiua

lohannes HeroldusMarcinusSccila

m

Pctrus RanzanusLeonhardus Goreccius

M. Samuci Budina

Abrahamus Backf^haius

Pccrus Bizarrus

Grcgorius a RcicherfdorfF

lohanncslacobinus

Cla»A.C.

14^4

lyoo

tUo

15*40

IS95

SCRIPSIT

ChroniconHunganaehbns 111.

comprehenfumDc pugna Varneaii.

Vit<im Attilac.

Carmen dc deftniflrlonc RegniHunganac per Tartaros fafta.

Libros 1 1. derebus Vngaricis.

D(i bello Pannonico.

Libris XXX. res Vngaricas vfq;

ad Matthiam Corumum de-

fcripfir.

DcRegeMathia.Chronologiam Pannonicam.De Turcarumm Vngaria fuccef-

fibus.

Epitomcn rcram Hungaricaru.

DebelloVValachico.Hiftoriam Sigethi.

Chronologiam Regu Vngaria.

Bellum Pannonicum fub Maxi-miliano 2. contra Solyman-num.

Dc rebus in Tranfyiuania &Moldauiageftis.

Enarationem rcrum a S/gif

mundo Tranfyluaniar Princi-

fcgeftarum.

Cc j

SCRIPTORES POLONI^.

AVTORuE N E A s Syluius P. M.Erafmus Stella

Matthias Mcchouius

LudouicusDccius

loachimusCuracus

Michael Baris

Phihppus Callimachus

Martinus Cromcruslohanncs Laficius

Lconhardus Gorccius

Alcxandcr Gaguinus

loanncsLeundaius

Salomon Hcnningius

lohanncs PiftoriusNidanus

CLA.An. C

If oo15 od

l$i6

IJfO

1577i;84

SCRIPSIT

IS9S

Dc Polonia,Lithvania &Prufria.

De Eoruffia.

Chron.Poloniac vfquc adannumChr. 1504. Lib.4»

Dc vecuftacibusPoIonoru. ItemFamiliamlagellonum: VitamSigifmundi i.

AnnalcsSilenorum.Regcs Poloniae.

P vionicas hiftorias contra Tur-cas.

DcrebusPoIonoru libros x xx.De ingrcflu Polonorum in Vva-

lachiam. Itcm ClademDantifcanorum.

Bcllum Liuonicum.Dcrcbus Polonicis, a Regepri-

mo vfque ad Sicphanum Ba-

thoreum.

Dc Mofchorum bcUis aduerfus

fininmosgeftis.

ChroniconLiuonicumab annoi5f 9. vf^ue 1590.

Genealogiam omnium fere

PniiCjpum Poioniac , Malfo-

uia:,Licuan:3c,Silcfi3c.

^^^ Hifce adiungi pofmt Scriptores quipUrieiue ab ^.C.1400. cla^

ruerunt ,^ a lehanne Ptftorio Nidano , tribm Tomu rerum Polonicarum

/ftnt editf, BafiUa : partm etiam extant apud Pojfeuin. Se£i. /. vt/Hnt :

A V T O R'

SiGisMVNDvs hb. Earo abHerbcrftein

Hartmannus SchcdehusLaurcntius Coruinus Nouofb-

rcnfls

Conradus Ccltcs

SGRIPSITDcfcriptionem Lituanisc,

Commcntarium dc Sarmaiia.

Odam Saphicam dc Polonia Sc

cius Mctropoh Cracouia.

Ortum Viftulac fluuij,(Sc cxitum.

Itcm dc Vcfontibus.

Adamus

AVTORAdamusSchrotcrus

lacobus Prilufius

Clemenslatiicius

Pifo

Sigirmundus R. Folonix

ErafmusVitcllius

Scanislaus Orikouius Ruthenus

SimonSchardius

Reinoldus Eidenfteinius

SCRIPSITIter ^alihariumSarmaticumr

Dc Prouincijs Polonicis &qui-

bufdam RcgumDiplomacis.Elegtam de vitis &. fucce/nonibus

Regum Poloniae.

Epiiiolam ad loannem Coriti-

um de confliftu Polonorum& Mofchorum.

De Viftoriacontra MofchouiosadLeon.x.P.M>

De viftoria Sigifmundi R. adMaximil. L

Orationem infunusSigifmundiL Rcg. Polon.

Frag uentum de vica dc obitu Si-

gi rmundi R.

Commcntanu debelloMofcho-uitiCoSccphani JBachorei.

S C R 1 P T O R E S SCLAYONiJEyIh LY K 1 /E 8CC.

AVTORHelmoldvs Presbycer

TheophraftusParaccIfus

Cla»A.C.

1160

1^0

S C R I P S I T

Hirtoriam Sclauorum a Carolo

Magno vfquc ad Fridericum

-^nobarbam.Breue Carmthix Chronicon.f^/rfe de hif Afpiani^^ lUyrico, Pi-

um 2. de lUyria, ^ntonium Bonfin.

in Pannonicify Ccelium^LeonicenUi

lonium o*alios ^uos commemorap

Poffeuin^Sef},^.

SGRIPTORES DANIi£, SVECliE, SIVE GOTHIil.

AVTORIdacivs

Sidonius ApoUinaris Gallus

S C R I P S I TCla.A.C.

4ial Chronica a Thcodof. M. vfquc

annumChr.400.470! Varias narrationcs rerum a Go-

thisgeftarum.

lornandcs

\-A VTOR

loraandus Epifwopus Gothus

Procopius

Claudianus

Agathias

Aurdius Caffioclorus

Ifidorus Hifpalcnfis

Lconardus Arctinus

Alberius Crdntzius

Olaus Magnus Gothorum Epi-

fcopus

lohannes Magnus

Saxo Grammaticut

Danfiianus a GocsNicolaus VVimannuaMarcusAdamut

Ci A S C R 1 P S 1 T

fioiDc bcllis Goihorum Sc Koma-

r-

510

f4o

57S

6301410IflO

if?o

1530

If401590iJi?J

norum,De bellis Gothorum hbros 5.

Dc bcllo Gotiucocontra Alaxi-

cum.kcm de beilo Guldonico.

De rcbus Goihicis {ub lulhnia-

no Imp.

Dc geftis Goihbrum & Raraa-norum.

De Goihis, Vandalis& Suecis.

Dc bcllo Gothorum.Hiftoriam Daniae , Norucgist,

Succix, qu3c Gothia dc Scan-

diadiAa.

Libros xxii. de rebus Gotho-rum. DegentibusSeptent.

Hiftoriam Gothicam Sz Succi-

cam.

Libros XVI. dcKiftoriaDano-rum.

De Lappona GcnrcNauigationcm JB^lihicara,

De fiiu Sc Naiura Daniar.

Cdieros ytdeapud Viffrmmm in Af'paratti Se^,f, cap. iS,

SCRIPTORES LONGO.B A K D i vt.

A VtORM. A V R E L I V s Cairiodorus

Paiihis Diiconus CanccUarius

Drfidrrij Rcgif.

J\. Blondu^

Antoaius riorcutimsf

Cla.A.C.

78e

S C R I P S I T

1

Epiftclas ad Thcodoricum Rc-

gcm.Dc rebus Longobardorum li-

bros V i.

Italiaellhiftratachb. 7.

J5c Regibus Longobardicis Tit.

ii.cap.9.

Vide apud Vejjeuin. SeSl, /. Tit,to.

C7* inter Sortptores Ualkos,

S C R I P T O

SCRlPTORES SAXONliC.AVTOR

VVirichindusSaxoHenricusBaflc

AlbercusCrantzias

Hcrmannus BonnusGcorgius Spalacinug

loannesBocenis

ErneftusErccuflr

NicolausLuthcrusGeorgius Sigfridus

V Voilfgangus Crufius

Scbaltianus Berelnieycr

Andreas Hoppcrodius

Johanncs Petcrftciri

Dauid Chytracus

Chriftophoruf EnzelmsSufffidus Lcouard.

loanncsLcczacrus

RcincrnsRcincccius

C L A.

An. C.

9^0if 001510

1530154015501550IffO1550IffOi;f»

IJ60

l$6o

15-70

n771580I j8o

^ M^7

SCRIPSITDerebusSaxonum hbros 111.

Chronicum Anlialdinum.

DerebusSaxonicis.

Chronicon Lubccenfe.

Chron. deSaxonisDucibus.Antiquitates Mindse.

Chron» Anhaldinum.VVeftphaliam.

Genealogiam Brandeburgicam.Genealogiam Ducum Saxonise.

De obfidionc Magdeburgcnfi.

GenealogiasComitum in Saxo-nia.

Dc Hoiratia,Sormaria, Dictmar-fia,&c»

Chron. Saxoniae Balchicum ab

Annoifoo. vfquei^oo.

Chronicon Marchiacveicris.

De Antiquitacibus Frifisc.

ChroniconDafljhcnfc. Chroni-con Corbeicnfc, Defcriptione

Hofpitalis Hcynscin Haflia.

Annalcs VVitichindi. Itcm dc

Familia dc xcbus gcftisPalati-

norumSaxoniac,5c dcHiftoria

Herici Leonis cxccrpta,edidit.

SCRIPTORES BATAVI^.AVTOR

CorncHus Aurclius

GerardusNouiomagusAloyfiusMarlianus

HubcrtusThomas Lcodius

Adrianus Barlandus

lacobusMcycrus

CLA.A.C.

ino

S C R I P S I T

Dc Batauia.^^

Batauicam hiftoriam.

Dc Batauise laudibus.

Dc populis Gcrmaniaeinfcrio'

ris.

De oppidis Gcrmani«infcrio-ris.

ChronicaFlandrise.

Plures yide afnd PeJJemn, Seff.j^

Dd

1

SCRIPTORES BOHEUIJE.AVTOR

iEncasSyluius

loanncs Dubrauius

MattinusCucenus

SimonProxcnius

ProcopiusLupâtius

rantaleon Candfdus

A.C*

i4foIJOO1540

if78

SCRIPSIT

Bohemicam hiftoriam.

Hiftoriam Bohemicam.Catalogum Ducum , Sc Regum

Bohemise.

CarmendcferieDucum, &Rc-gumBohemiac, vfque ad Ca-

roluip I V. Impcratorem.

Ephemeridcs Bohcmicas.

Bohemicos libros vcrfibus con-

fcripfit.

Phres rideofudPoJfemmm Ss^^ /.

cap. 24, cr '» Ncmenclatttra D,

Spachij', Argant.f)^,

SCRIPTORES HELVETL^.A VTOR

Bcncdiftus Aretius

loAa.Stumphius Tigurinus

lonasSimlcriii

C L A.

An. C.

1 f4 oiy4J)

ifô

SGRIPSIT

DcMondbusmAgroBernatu. j

HiftoriamHcluexiorum xiu. li-

bris comprchcnram Germa-»

nice.

Epitomcn totiushiftorisc Heluc*?

ticse.

Plwei^ PartfcuUres yide inCe/he'

n BihL ^fi^pplemenf. ItemîDo

.

Spachij Nomenclatftra.

HISTORieE T

I BRITANNORVM,S G O T R V M.

AVTORGUdas Cambrius Britannus

;,

HcftorBoetius

BcdaAngluS'

Galfridus Arturius Anglus •

NisolausTriuctus Anglus

loan.Maior

CLA.A.C.

lO

1420

148 1

SQRIPSITAnnalcs Gcntis AngHcst;Hiftoriam Scotorum.Libris quinqvhiftbrias Anglofa^

xonumvfqj ad fuam aecatcm.

Dc rebus Briunnicis libros v 1 1 1.

AnnalesAnglix abannoChrifti

M. cxxxv# vfquc ad M»

CCCVII.Hiiloriam Scotorum.

Pdnticus

«w

-- AVTOR

Ponticus Viruniiis Taruifinus

Polydorus Vcrgilius

Hunfridus LuydloannesJBalacus

GeorgiusLihusBrrtannus

VVilhelmus Paradinus

Matthacus Vveftmonafterienfis

Georgius IBnchananus

CLA.A.C.

ifiO1530

MfOiffo

}iS^

1^0

1574

^580

SCRIPSIT

Libros v 1. de rebus Britannicis.AngliaelibrosidT.

DeicripcionemBritannise.De Scriptoribus Briranniat.

Chronicon ab Hcngifto.ab A. C.D c.vfque ad A. C. m.d. l x.

Compendium defcriptionis An-ghac.

De rebus Britannicis ^h O. C. vf-

quc ad annum M. c c c V 1 1.

Chronicon Scoticum.

SCRIPTORES HISTORICl HtSPANORVM ET LVSITAK^

AVTORRodericus Palentinus

RodcricusEpifcppus Toletanus

Laurcntius Valla

Antonuis NebriircnSs

lacobusBraceilus

CarohisVcrardus

Damianus GoeGus

Hleronymus Oforius

Francifcus Taraj>haHifpanus

Rcginaldus Confiil

Florianus Occampus

Ambrofiu'? Morlcs

lofcphusTeuxera

lohanncs Mirianui

loan. Gcrundeniis

L. Marinxns Sicuilus Aragoncfis

ClA.A.C.

laoo

14101494I4<?6

14^6

IJ I c

»/7 5

ifSx

M93

SCRIPSIT

De rcbusHjfpanoru partibus 4.

Hiftoriam Oftrogothoru. ItcmHifpanisercrumhbros x.

De Fctdinando Arragono hb. iii.

Dc rebus a Ferdina^ndo gcftis.

De bello Hffpano hbros V.

De cxpugnationofcgniGranatst

&ciurdem Bcticahiftoria.

De rebus Lufitanorum in India

gcftis.

De rcbus EmmanuelisRcgisLu-fitaniae libros xii/

Bt^uitcr omnium Rcgum Hi-

panixhiftoriasabO.C vfquc

-ad Carolum v. Impcratorcm.

Inquifitionem Hifpanican».

Libros v. Generalis Chron.Hi-

fpan.

Continuauit Occampu libris 7.

De ortu & initijs rcgni Portuga-

h« & Regibus totoqucrcgnopraeclaregeftis.

DcrebusHifpanicislibros x x.

Libros 1 1 11. Paralipomcnon»

Chron.Hrfpan.

HiftotiamHifpanica Lib.xxii.

Dd 1

I I I II mmmmm$mmmmmmmmmmmmmmmmmmm

\

S C R I P S I TChron. Hirpanuum.rhres yideapiid \fr,Spach.in Nome-

clatura,fubTn,HiJ}anfcor, Lufi-

tan.t-rc* Script.PojJe, Sefl.f. c, /^,

•S3^ HiSTORici Arjabvm, Saracenorvm, &c. Quiolim AfricaBfSyriae,Perfiae,Hifpaniae Imperia teuuerunt.

Avro RRobcrciis Monachus

Gulielmus Tyri Archicpifcopus

Haytho ArmenusFrancifcus Ahiares

Hcrmannus DalmataHenricus Pcnia

DamianusaGocsloan. Heroldus

Nicolaus VillagnonusAdamusRirncrusVVilhclmusroftcIlus

loan.Chriftophorus Caluetus.

loan. Lcunclaius.

Eenediftus de AccoItiS:

Cla.A.C.iioo

IlfO

1300I49dif I o

15*4.

ifio

1^401541i5fOIffOi^o15^9

S G R I P S I T

Martinus Proniouius.

memlatura D,

De bello aduerfus Saracenos Li

bros V III.

Libros xxiii.de bello facro.

De rebus Oricntalibus.

Dc ImperiQ Prxto lohannis.

Chronicon deSaracenis.

DegcftisSophiPerfici.

Dc moribus i^thiopum.Concinuationcm Belli facri.

*

Dccxpedicionc ad Argicram.

DeVrbc Hierofblymitana.

Hiftoriam Mahomcticam.De expugnatione Aphrodiflj.

Annales Sultanorum , Muful-

mannica,(Scc.

De Bcllis a Chriftianis contra.

Barbarosgcftis.,

HiftoriamTartaricam.

Vtures ^ parttculares yide m No-

Spaihij er apud Pojpuin. SeSh^ C. o* 7*

SCRIPTORES HISTOR. TVRC ARVM.AVTOR

TheodorusGaza.FcIixPecantius

MactinusEarletius

LaonicusCalcondila'

loanncs Hcfc

M. Antonius Sabellicus

loannesBaptifta Egnatius

CLA.A.C.

14^01480

1488

149014901490if 10

SCRIPSITDcorigmeTurcarum..De umeribus q^uibus Turcxag.

grcdiendio.

De rcbus geftis aducrfus Turca

:

& Scandcrbegi, Regis Epiro-

tarum vita, hbros x 1 11.

Hiftoriamde rcbuSTurcicis..

Itinerarium Oricntale.

BclIumTurcicum.

De originc Turcarum.-

lacobus

A V T O Rlacobus Fontanus

Chriftophoms Kichcrus

Benedidhis Curepelchiuiufc

loan. Quincinus

AndrcabdeLacunsiloan.Etrobius

Pauluslouius

Hcnricus Cnuftinut

Nicolaus Euboicus

loanncs RamusVVilhelmus Canoifia

Guliclmus Poltellus Bareconius

r r^ VVolfgangusDrcchslerus^

Andrcas Carabinus

DauidPfeifFcrus'

Hieronym- Comcs Alexandrin*Ioanneii.Crirpus

Coehus Curio Secundus>

loannesCaudie^

Cla. S C R I P S I T

1514 DebelloRhodioLib. m.15^0 DercbusTurcicisLbrosv,ifyo Itincrarium Turcicum»IfS5 DcbelloMelitenfi.

M35 De RcgibusTurcicis,1^40 Dc cxpeduione Tuiictana.

iS^<y Opus in quo Iibcr u. 13. 14. if 16,

S^-Si.^^-S^S^-iZ.aguntdere-bus Turcicis.

1540 Vitam Mahomctis^iy43 Dc rebus Turcicis.

1^4^ DcrcbusTurcJcislib.fr

Dccxpugnata Rhodo.IfJO Dc moribus, religionc^Repu-

bhca Turcarum Lib. im.Gallice.

100 DcSaracenis ficTurcis.

Dc origine Turcarum Italicc»

iffo Imperatores Turcicos»

15^5 DebeiloMclitcnfi,

DccapraNaxo.DebelloMehtcnfi.

Chron.Turcicum^Plnres yide m Nomenclatura Doff^

Spachijy ^afnd Pojfettmt^m Se^

£lton, C\ 2f,

SGRIPTORESHISTORICI TAR.T A IC O K V M E T M O S C H O V I-

tarum*

AVTOKPAvtvs Vcnetus

MatthiasMechouiu»

HaythcArmenius

Pctrus Perondinus

Pauluslouius Nouocomcnfis

C L A»

A.C.ii8o

1280

IJOO

If 501540

S C R I P S I T

De regionibus Oricntahbus &imperio Tartaroru libros 1 1 1.

LibrosduosdcSarmatia,Afiana

atqj Europxa ; in quibusTar-

tarorum ac Mofchouitarumhiftoria breuiffime c5tinctur.

Librum dc rcbus Tartarorum.

gjcftis,

Hiftoriam Tamerlanicam.

De lcgationc Mofchouitarum^

librumvnum»

Di '

i

^

A V T O RSigUinunaus dc Herberlteni

Tikmannus Brcdcnbachius

Alcxander Guaguinus

Rcinholdus Heidcnftcnius

lohannes Fabcr

CJLA.

15(^4

ifSoij88

S C R I P S I TMo(chouiae Hiitorum.

Hiftoriam bclli L uonici aMo-fchouitisgcfti.

Mofcouiam.De bclloMorchouitico,quod gcf-

fit Stcphanus Polonia R. hb 6.

De Rchgione Mofchouitarum.VidepluYes in Nomenclatttra D. Sfa-

cJ?tj cr apnd Pojfemn, Sefi» C, cap,

2f, O^feqq^

SGRIPTORES HISTORICIuETHIOfVM, INDORVM, ET ©MNiVM

pene Africaspopulorum.

A V T R Cla.A C.

H I E R N Y M.Bczohii^s Mcdiol» l^9ZFrancircus Aluarefius 14 9^

lofcphus 1500Ferdinandus Cortcfius 1^00?errus Abaris i;0O

loan. Lco Afcr 1 500

Albericus Vcfputius IfOI

Aioyfi u s Cad am uftus 1504Chriftoph. Columbus G?nuefis IJIX

Ludouicus Rom.ratrums IJI5

Lcuinus Appollonius '

loanncbHcfc

Aloyfius Armcrius «55f

lohanncsStadenris 1^47Vlricus FabcrScraubingcnfis 15J0lohan.TucherusVrbanusCalucto i;6o

loanncs Metcllus 1574PccrusMarryr

Sfcphanus GrumpcnbcrgiusBernhardas a Breitcnbach 1583

Bugslaus D\>x PomeranusFchxMoiachusThomas Hariot Anglus 1^510

S C R I P S I T

DeOccidcntalilndia.

Hiftorias JEihiopum, Hifpani-

ce,Gallicc,Italicc.

Dc nauigationibus Indiar.

DcnouaHifp^a.Dc nupcr rcfertis Infulif.

Libros nouem Jc Africa.

Epicomen nauigationis.

Nanigarioncm m Terrasnouas.

Nauigatione adLifulas ignotas,

Librosvii. denauigationjbus in

iEchiopiami yEgyptu» vrriufq^

Arabix , intra &. cxtra Gangc.

DcPcruuiacRegno.Itincrarium Onentalc*

De Golctta& Tu ncta.

Itinerarium in nouasInfuJas.

Nauigationcs Indicas.

Icinerarium.

HiftoriamNouiorbislibris iii.

Dc Nouis Infulis 6c nouo orbc.

DcnouoOrbe.Icinerarium.

Paffagmm intcrram Sanflam.Itincrariumin terram Saniftam.

Iti^ncrarium Oricnialc.

De Infula Virginia admiranda.

lacobu

AVTORUcobus Le Moyne dc Morques

lohannes Lerius Burgundus

Gla^

l

SCRIPSITDcTerra Florida Amcricae prO'

• uincJae Narraiioncm.Dc Nauigat lone in lUaOIiam.Vlmes -pide m Tcm, Germ, Uinerar.

CT* Nomendatura Doflorts Sta-

chij , ^ apud Vojjemnum Se^

fltcn, /,

VV^ PosT HiSToRiAs omnium populorum cotnmunesr

&ûaecuiufquepropri«funt:HiftoriarumStucliofuscognofccrepoterit, infigniorum Givitatvm Defcriptiones : Uluftriumitem ViRoRVM ac Mvliervm: variorumquocjue Bello-R V M,& fLaUf alia funt Particularia.

S G R I P T O R £ S C I V 1 T A T V M.

AVTORC I V I T A T V M Scriptorestot pene

fmt , îuot tffjarum Citiitatum o*VrhmmperOthemterrarum: fed

frater alios infignem in hac reope-

ramnauarHnt

:

G E o R G I V s Braun Agrippinen-

fis

Francifcus Hogenbergius

C L A.

A.C.

1^76

SCRXPSIT

Deftriptiones prsecipuarum Ci-

uitatum Orbis TcrrarumTo-mis aliquot congefTerunc.

SC a^ T O R E S- I L;L V ST R I VMV I R G R V M.

AVTOR

Xen op honCorneliusNepp»

Philon

-^m^liusProbus^

Pliniuslunior

Prochorus DiaconusDiogenes Laertius

Blutarchus

C L A-

ruitan-

teChr•

3-r'o

P.C.

d o

ID O

XOOIIO

110 1

SGRIPSIT

DedidVis flc faftisSocratis.

Vitas illuftrium virorum.

DevitaMofis.

Devirisilluftribtts.

Libros lxxvil dc viris illuftrib.

VitamSÎohan. Euangeliftae.

DcvitisPhilofophorumlib. ix.

Vitas illuftrium viroru^ Grseco-

rum

•>; --^•^^f^^r^wAmîm

AVTOR

riit r:hiis<ScPbiip Bcjgon.cds

C bucconius Tiancjuilliii

DioaKuaeus

Arrianiis

Hcrodianus

M. Aurclius

riiiloftraius

DionCafTius& Xiphilinus

^h'us Spariianus

^husLampridius

luliusCapitoUnus

TrcbclliusPolUo

Eufcbius

flauiusVopifcus

Eutropius

Ammianus Marccllinus

SextusAurehusViftor

Gennadins

Eg ahardiis

iudnne&TurpinusRofovvitaMonulis&AcciaolusOttoFrifiJigcnfis

loan. Bocatius

FrancifcusPetrarcha

Laurentius ValUromponius Lscius

loan. Eracellus

CL A.

I20120140

150I6O170XOO

240

£40

^300

307

310

s^*

310

340

3^0

410

490810900900llf6

1370

1374I4 lO

14VO

SCRIPSIT

45><^

rumiSc Romauorum.DcclarisMulienbus.

Vitasxii. Cafarum.Vitam Imperatorum, a Ncrua

vfquc adM.Aurehum,Vita Alcxandri Magni Lib, viii.

VitasCacfarum,

Viiam fuamdefcripfit hb. x 1 1.

Iconcs illudrium Sophidarum.

Item Libros VIII. de vua ApollonijThyanai.

Hiftoriam dc Principibus Ro-manis, ab Augufto, vfque ad

Alexandrum Sj^^um.De vita Adriani?Wftonmi Pij dc

M. Anrehj.

De vitaDidijIuhani,Commodi,

Hehog4baii ac Seucri.

Libros^. devitaAntonini? vtri-

ufque Vcri ac Pcrtinacis.

De Impcrio Valcriani,Gaiicni,

Claudi j , ac X X X . Tyrannoru.

De gcftisDiocletianijMaxcntij,

ConftantinL

Dc vita Aurehani,Taciti,¥loria-

nijProbijFirmijSaturninijPro-

cuh,Cari,Carini, Numeriani.

EpiiomendcPrincipibusRoma-nisA^fqj ad louinian,

De geftis CoiAmtij, luliani, lo-

uiniani, Valentin. 6c Valentis.

Devitislmpcratorum ab Augu.Aoad ThcodoijiimM^gnum.

De Iliuftribusviris

De vita Caroli Magni.

De vita Caroh M. Sc Rolandl.

Dercbusgertis Otihonis Magni.DerebusgeftisFrid.Barbarollae.

Dc cafibus Illuftrium virorum :

Jtemdc lliuftribusmuhcrjbus,

De virisllluflrjbus.

DegcftisFcrdinandi R. Arrago.

De viu linpcr.itorijm, a Gordia-

no vfquead Hcraclium-

Dc claris Gcuucnlibus.

T. Alc-

AVTOR Cla.

IfOO

S C R I P S i T

T. AlcxiusCorccfius Vitam Manliia Rcgis Vngariae.R.aphael VoUtcrranus If oo

CJ 9Declaris Viri$ omiiium gentiii.

Michacl Ruius 150J Dc RegibusFrancotumi Hifpa-

noru,Ncapolis,'Sicihat, Hun-' '

_ garix, Hicrofolymsc.Conradus VVimpina if 10 Dc vica Aibcrti Saxoniac Ducis.Polydorus 15J0 DcorigincinfigmumRcgum.B^pcUta Egnaciut IfjO Dc Romanisrrincipibus» a C«-

farc vfquc ad Carohim v.

PaulusVcrgcriuf If40 Dc gcftis prmcipu Mantuanoru.Paulusloums 1^40 Vitas XII, Comitum Mcdiola

nenfium.lohanncs Cufpinianui if40 Dc Cacfaribus vfqj ad Carolum Y.Cafparus Vrfinus IJ40 Dc vitis Rcgum ^ impcratorum,

dr Pontihcum Romanorum>^fquca^ Carolum v.

CarolusStcphanui IffO Xpitomcn dc DUcibus Mcdiola-

, ncnfibas.lofcpliusaPinu tfso Dcviris<SrmuIicribus llluftrib^

Francifcus Balduinut iff® Vitam Conftantini Magni.Profoppgraphiam llluttrium vi-Hcnricus Pantalcon if50

V, rorum.Fridcricus Stapliylus Mf» DcgcftisCaroli v.^Hca^ Vicus Para««nlis 1J58 Dc imîn^bus dt vita aliquot

l Impcratorum.Adamus Rcifnerui 1^60 Hiftoriam Gcorg, & Cafpari dc l

Frundtsbcrg hb. 1 1 1 1.f

Achillcs GafTarut JS 60 Cacalogum omnium Regum in

Europa.CicorgiusFabriciut 1^69 Libros IX. virorum llluflrium •

facraehiftoTiac.

lohanncsLctzncruf 1580 GcHcalogiam Baronum dc Plcf-

fc & FamiliarnmMalsbugiae.

Conradus Hcnnigci I58I LibrumHiftoricum» contmens'

EncomiaHcroumÎmpcrato-^ rum.Ducum.Nicolaus Rcirncrui If90 Dc viris Illuftribus Italifle^Grae-

ciac, Galliac,Angliat,Vngarix.Nicolau? Cifncrut if90 YitamFridcrui 1 i. Imp. '

TobiasVVcbcrut IfÔ Gcncaiogiam Comitum Naflb-

uicnlium.

ThcodoricusSchncpfiat 15^0 Vitam Chnlh)phori DucisVvirtcbcrgici.

Hicronjmus Hcnningct IJÔ Opus Gcncalogicum grandc.

EeI

AVTOREliasReifnerus

CLA.

IJ9

SCRIPSITBafilic^n Opus Gcnealogicum.Plnres hmui gemrii extant in Nome-

clatnra D, D. Spachij^O* Bihlio'

thecif edtt$fjhpsft*b tttnih.

SCRIPTORES VITARVM PR^-STANTIVM, PlORVM ET Do-

dorum virorum*

AVTORS E X T V s Aurclius Vi(kot

Marinus

Pofidonius

Simphorianus Champcgiuslohanncs PmnsChriftophorus Prcys

lohan. Mathcfius

Chriftophorus Pczelins

loachimus Camerarius

Hermannus Hamclmannus

PetrusNonius

Matthscus VVcfcnbcciu»

lofias Simlerus

GuarmusVeroncnfisloan. Cufa.

lohan. Fichardus

lohan. FunckiuslofiasSimlcrus

lohan. Guhelmus Stuckius

lohan.Pctrus Matfeius

loan.Srurmius

Lconhardus Arctinus

PalliadJusGraccus

PctriuNigidius

ThcophilusBanofius

CL A.

4i*

1 J o o

IfOJ

1540If JOIJf

ijyoi5<50

li 66

1^66

ij^7

SCRIPSIT

if7 7

^7^

Vitam S. Martinf.

Vitam Procli.

Vitam Auguftini*

DcClarisMcdicis«

Dcvita PhihppiEer©aIdi.

DevitaCiccronis.

Vitam LuthcrL

VitamS Athanafij^.

Vitam Mclauchconis.

DcdotVis virk VVeftphalis Li

bros V I. Iccm de yiris Uluftri-

busVVeftphahae.

Inllluftrium Philo{"ophorum&Poetarumefiigies.

VitamPapmiam.Vitam Conrad. Gcfncri»

Vita«i Homeri.DcvitaBcrabi.

Dc vitis rcccmioritni lurccon-fultorum.

Dc viia Viti Thcodori;De vita Petri Martyris.

Dc vita lofix Simleri.

De vita flc moribus Ignatij Lo -

iolse.

Dcvita Bcati Rhcnani.De vita Ariftotelis,

De vita Chryfoftomi.

Elcnch. Profeftorum,Acad.Mar-purgcnf & vitasdefunftoru.

DevitaPctriRami.Vlures CT* ParttcuUres papim in Bih^

Uotheciio* Catalocr. ytdere Ucehtto •

BELLORVM VARIORVMPO-STKfcMi: TEMPOKISDI-

fcripriones.

A V f OKG E R A R D V $ dc Ricdcsfordia

GuidoRaucnnaslohaancsGarzo

ConradusVcccrius

Robcrrus Montenfis

Lconhardtts Arctinus^

BenoGalcatius CapdU

lacobusSchluflcrus

lohanncs Hcroldus

Andrcas MoccniuS

Coaradus VVcngcru»

Gahclnf\usCanderrci

Aiofius ArmeriusGubcrciisCogiiatUS

Tiltma.inub iiscdcbachius

GcorgiusiFrundiibcrg

Bartholomxus Facius

j

ChriftophorusRichardus

HubertusRudolphu»

loan. San\bucus

AfcaniusCcntorius

lohan.ThomasFreigiuiChriftianusCilicius

ClaudiusGrangcus

ClaA.C

ifSo

^U7

1544

1558

155:8

1570

'5751578

ij8x

S C R 1 P S I T

Dccxpcditionc Afiatica YubFri-dcrico i.Sc i.Aifccpta.

Dc bello Gothorum.De bellis Fndcrici Magni Land-

grauij.

Dc fcditionibus Siciliac 6c rcbus

geftisHeinrici viit.

De beilisChriftianor.Principu.

De bclloPunicoJllyric & Gallic.

De vita 6c gcftisHildebrandi.

DcbclloMcdiolancnfi, Arebusinltahagcftis,ab An.Ch. xxi.

vfquc adannum x x x. inter

Pontificem, Gailos, Venetos,

&Caef^rcm»

Kiftoria tumultuu rufticaeplcb.

Hiftoriam belh Turcici.

Dc btilo Camcraccnfi.

Dcbcllointcr Sigifm Archiduc.

Auitriar & Vencios.

DcoppugnanoncConftantinop.Dc cxpi gnara Gulcta&Tuneto.Dc cx^cditionc Turcicx daffis.

De bcilo Liu onico, quod Mofco-

uiaePrmcepsge(fit.

Rcs in bello a fc fuisqjmaioribus

praeclarcgcftas, Librisod^o.

De rcbus gcftis ab Alphonfo I.

Ncapohtano Rcgc.

Hiftoriam mcmorabilcm, pcrfc-

cutionis,ac bcHi, in populos

Valdcnfcs rcligionis crgo.

D€ rcbus in bclgico gcftis ab A-lcxandro Parmcnh Duce.

Narrationcm obfidionis Agriac

Sc Zigeth in Vngaria.

Commcntariii dc bclloTranfyl.

DcbclIoAfricano.

Dc bcllo Diethmarfico.

DcbclloMclitcnfi.

Ee t

A V T O R

\

GeorgiusLacalski

Hcinricus rcrdus

Reinholdus Hcidcnftcinius^

Barcholomxus Gryphius

Cshus Sccundus Curio

CarolusVcrardus

lohannes Pccru& Concarenui

lacobusBracclIus

Marcinus Lydius

Michael Coccinius

Nicolaus Mamcranus

Lambcrcus Horccnfius

Nicolaus Viilagagnoii

Fccrus Bizaruf

PctrusdcBlarrflna

Poncus Hcutcru&

,

MichaclabKTelt

lohannesSimonetaMichael Eyczingerui

MJanfoniuti

CL A,

1J83

1588

1^88

S C R I P S I T

tjZ9

Orationem Fancgyricam, conti-

nenshiitoriam belH inter Rc-gem Poloni« 6c Mofcum.

Hiftoriam belii Perllci intcr

Murathcm& Mahumeccn.Dc beiro Mokauitico*DcexpeditioneTurcicxclafns.

Hiltoriam belIiMchtenfis:& lo-

hannis. Valettc Mchtcnfis

principisexemplar rummameiusbclltcampicxa.

Librum dc cxpugnationc rcgni

Granacx»

Dc bcUo Vcnctis i Selimo ir.

Turcarum Imperatorc illato*

Dc bcllo Hifpanohbros^J^.

Dcformidabih illaclaflc Hifpa-

nicar , contra. Anglos diumicus

rcprefTa.^

Dcbcnisltalicis.

Dcbcllo Saxonico» 6c ciufdcm

hiftoriade elcftione Caroliv^

Variorumbelloru dcfcripcioncs.

Dc Caroli v. Imp. cxpedicionc

in Africam dc Argicram.

Cypriumbcllu inccrVcnetGS dc

ScIimuTurcariilmp.gcftum.

Dc bcllo Nancejano..

Res geftas>Rcgum,Ducum,Co-mitum vcriufq^i Burgundiar.

DcbcIloC©ronicnfi.

Dc t cbus geftis Francifci Sforciac.

Leoncm Belgicum> fiuc dc bclhs

BeJgrcis..

Mcrcunum Gallobclgicum, fiuct

Bclgioidc Rcbus m Galha dc

gcftis.

^:^ Dc altji bellis vcttifliortbtu (fr reccmioubHs al in Indtce agtmm

Z>; f. NamJtnguU digererenonfuit hmus locimcin/htutirqt^emadmodum

etiam inalt/s partibtts hniHs Catalogt , mHUaadBtbliothccdSfNomencU*

mssy /ippar4tHS,&Indtcos altorHm,remtfimHr.

SEQ^VI

SEQVITVR DIRE-CTORIVM, IN OMNES FE-RE. QVOS SVPERSTITES HABE.

mus y Chronologos , Annalium S e r i p x o-

RES^ & HlSTOR icospotifE-.

mum Romani Germani-ciqj: Imperij-

•^;:^^ Cuius hicvfus efl,vtcui quicfem animus fert, eos Scripto-

res vnotradlufictenorecuoluere, atque etiam interfeconferre,

6c coniungcrev ordine eo rnfillat , 8c proccdat qui finiltro latere

exhibetur,vbllNciPir,fcriptum: Cuiverocircavnumvelal-

terum annumaliguo inquifito opuseft * ideoque fcire defiderat,

quis Scriptorillum habeat,^quiqfibidcm concurrant : isdextrum

laterculum teneat: inquoD E s I N I T , annoquereperto fquando-

quidemquieumprxcedunciamexpiraueruntjnoritinfequenti

adeoque omnibus fequentibus> donec 6c ipfinosdeftituent>fe

quodindagat,inuenturum^

INCIPIT, AB ORBEC O N D I T O.

Eufebij ChronologiiiyCumfuls Cantimatarihm^

Pmlt Orofii hifioriarum UbrLlohanmsZomrof^

GaorgiHd Cedrenus.

Georgius Monachus^^Anaftaf^HiBibliothuarim^

Glycds^^Manaffes.

Gregorim TuronenfsEpifcopM.

Ado Viennenfis Epifiopus.

Freculphui Lcxouienfis EpifcopM^

Ec j

Hermannu4 Contra^us Comes Veringenfls.

Ldmherttu de Schaffenburg, Monachm Hirsfeldenjis.

Mariant46 Scotm^ Monachtis Fuldenfis^

Chronicon Suarzachenfi, m.f.apudnos.

Florentinm FVigornienfismonachus.

Matth(Z$i4 VVeftmonafierienfts, Florilegm vulgo diBm.

Godefndm Viterbienfis.

Otto Frinfingenfis Epifcopm .

Reichardm Pi^auienfisy Cluniacenfis monachm.

Conradm de Liechtenawy Abbas Vrfiergenfis.

Vincentim Beluacenfisfpeculum hiftoriale.

Albertm Abba4 Stadenfis.

D. GobdiniPerfonACofmodromium.

K^ntontm Archiepifcopm Florentinm.

Compilatio Chronologica ex diuerfis^ editioneVVccheli.

VVernerm RolvvimklCarthufiarrm, *

Heinricm Mutim hifioriographm Germania^

lohannes Naucltrmp>^pofitm Tubingen/is.

lacobm Philtppm Bergomenfs Augufttnianm.

AL Antontnm Cocctm Sabelltcm.

Btbltothequc Hifioriale de Nic. Vignir, Barrots.

ABITALIA, ETVRBECONI

ifmttm , D i T A.

Paulm Diaconm cum Continuatoreftio.

Cafitodori Chronicon^

Martinm Polonmy Anhiepifcopm Confintinm.

Cuffimani Confules,

loan. Auentini annales Boiorum.

Antiquitas Gauloifes de Claudt Fauchet.

V:-^. tlWt I P I T

INCIPIT

D. H I E R o M Y M I Chronologia

MarcclliniComitis V.C. Chron.

Sigeberti Gemblaccnlis Annaks

Burgundicarum rcriimCbroni-

con,Nicolai Vignicrij

Francorii Chronica^ex Hunibal-

docpitomarapcr Tnthcmiu.Vidtoris Epifcopi Tunnunenfis

Chronicon.

Siffridus prcsbytcr Mifncniis.

Iohanni« Epifcopi GcrundcnGsChronicoo.

Saraccnicum Chrott.pcrVVolf.gangDrechslcrum»

Incerti Scriptoris fragmcntitmhiftoricum Albcrco Arg.cnci-

ncnfipr^efixum.

Annalci Francorum Fuldcnfes

in hocTomo.

An. C.

lOOlO o

300

380

S8i

4004oa

DESINIT

448

4<Sf

f 00

5 dc»

99^

60 o

666

714

71S

Eufebij Chronologia : qua con-tinuatHieronymus.

Hieronymi Chronologia ; quamcxcipit Profpec * Marcclii-nus Comes.

4»oI

PaunOrofijhiftori«o

4^1

Profpcri Chronologia : qua con-tinuac Viftor Epifcopus Tun-noncniis»

Aurclij Cafliodori Chronicon. .

MircellmiComitisChronicon. I

Vi(Stoffis Tunnoncnfis Chroni-con

: quem continuat loanne»Biclarenfis, Epifcopus Gerun-dcnfis.

lohannis Biclaren. EpifcopiGe-rundcnfis Chronicon,

Grcgorij Turoncnfis Epifcopi

hiftoria Francorum ; quamcontinuat Scholafticusquida.

Freculphi Lcxouienfis Epifcopi

Chronicorum Tomus 1 1. rc-

liquadefiderancur.

Chronica Gothorum* Vandalo-

rumySucuorumjperP. Pith.

Scholaftic* cocinuator Gregorij

Turoncnfis.

I

INCIPIT

/

AdclmiBcncdiamiannalcs Ca-

rolorumhadlcnusfinc nomi-

nc cdici> poit Eginhartum.

KI.Adami BrcmcnfishiftofiaEc-

^lcfiathca.

Chronicon Laurishcimcnfc.

Annalcs Caroli M.a pocta inccr-

to fcripti,cdidic R.cin€ccuis.

Thegani Chorcpifcopi Trcuc-

rcnfis» opusdcvica Ludouici

rijlmp.

Albcrci Crantzij Mctropolis,dc

Ecdcfijs fub Carolo M. ia'

Aauraus.

Aii. C

741

Hlrraugicnfc Chronic5 Toannit

TrithcmijAbbacis^panhcim.|

Auf^rah's Chronicaeantiquae ex-

ccrptum pcr M. Marcfchal-

cum in Tomo noili o«

Chronicon Frodoardi prcsbyteri

Rcmcnii». per P. Pithsum.

Pauli Langij Cygnci, monachi •

BoxauiclisClironuoCicizcfc l

7fi

771

77S

788800

Sod

8148x8

8jo

841

845'

842

883

919

5d8

D.ESINITTuroncnfis edidic Placcius.

Antiquitatcs Gauloifcsdc ClaudcFauchct.

Pauli Diaeoni, eiu9q; Continua-

toris LudoJphi S ^gacis hifto-

riamifcella. Ite AnaAafijBi

bhochccarij hiilor. Ecclcfiaft.

PoccavccusdcCaroloMi^gno.Adcimiannalcs Francorum.poft

Emhardum edui a HcrmannoCom. l^cucnario.

Adclmi annalfum plenioreclitio

VVechdiana, inier Einhar

dum, & Turpinum. fol. 66,

Niihardi Chronicorum hbri uupcr r. Pichxum»

Annalcs Francorum incerti pcr

P. Pithaeum.

Annales Francorum Fuldcnfci

Tomonoftro.

Keginonis Abbatis Prumicnfis

Annaleslocupleciflimi.

AuguftcH'

INCIPIT,AuguftcnfisChronica, exccrpta

pcr D.Marthaeum Marefchal-

cumTomonoftro.

Glabri Rudolphi Cluniaccnlis

moffachi Francorum hiftoria?

pcrP.Pithaum.Chronicon Montiflcrcni Cano-

bij in aiatccfi Madeburgi m. fc.

cdcndum damus Mcibomio.MonachiPcgauienfis hiftoriade

Vipcrto Marchionepcr Rcin-

eccium.

Spanhcimcnfiscxnobij Chroni-

conab Abbate eiusTrithcmiofcriptum.

Bcrtholdi Prcsbytcri Conftant.

continuatio ad HcrmannumConcraftumiacdit, YYechcl.

Matthzi Paris Monachi Alba-

ncnfis hiftoria Anghca.Brunonis hiftoria de dcIIo Saxo-

nicoHcinrici iiu. Impcra-

toris.

An. C.

973

'9 70988IIO o

10X4

1040

1044

I0J7

le^^

1073

1077

D E S I N I T.

Frodoardi RemcnfisChronicon.Adonis Vicnnenfis Chronicon.

Glabri Rodulphx Cluniaccnfis

monachiFrancoru hiftoria.

loan.Ccdrcniliiftoriarum com'pendium. ItemloannisCuro-palatacScyllitzx.

Hcrraanni Contrafli Chroni-con: quodcontinuatBcrtol-

dusPrcsbyc^r Conftancienfis.

loSx

1083

Eluaagcnfis Chr6nici exeerpta ^ j 5

pcr Matthxum MarcfchaUu. *

11001104

Illt

mmim

XambertiSchafnaburg,monachiHirsfeldenfis annales: qucmin cditionc VVcchcliana con-

tinuat Monachus quidamEr-phordienfis.

Brunonis hiftoria dc bcllo Saxo-

nicoHcinrici iiii» Imp.

Mariani Scoti Chronicon» quemcontinuat Dodechinus Abbasin editione Vycchcliana*

Chronicon Auguftcnfc» exccr-

ptumpcrMath. Marefchalcu. 1

Sigcbcrti GcmblaccnfisChroni-

1

con>quemcontimiatRobcrtus l

1*

f

Ff-I

INCIPIT

Nicctae Acominati Choniatac,

Byzantina hiftoria annorum86. Graecoiacine.

Mogumfncnfc Chronicon Con-radiEpifcopi.

Auguftcnfc Chronicon diflTufius

S. Vdalriei & Afrac,intcrpolatu

nonnihil ab Hcinrico Stcronc.

Gothcfridi monachi S.Pantalco-

nisapud Agrippinara > anna-lcsdiligcnciilimi.

^t^-t

Niccphori Grcgora Byzantina

hiftoriaannorum i4f.

Monachi Paduani, dcrebusln-fubrium hbri 1 1 1. cditio.VYc-cbdiana.^

Chronicon Colmaricnfc, cdenteVrftifiospudVVcchcL

Aliadciufdcmloci, paulbdifFu-

An. C

1118

D E S I N I T

II14iii^lijp

1140

?%I4r61 1 f1

IIJ8

ltl6

1170

1179IIOO

1104

1207

rzio

iiii

deMonxcinedit. VVechcl.loannis Zonar^ Monachi Hifto-

riarum compendiu Graccola-

tinum, quemcxccpitNicetasChoniates,vfq5 adannu iioj.

intcrprece Hicro. VVolfio.Monach^ Peganicnf» de Viperto.

Chronicon l>vvartzachenfe.m.f.

Florentij VvigornenfisMonachiannales, quem quidem inde

continuatvfqsadannum 1141*

GotcfridiViterbiefis Pantheon,Ottonis Epifcopi Frifingenfis

Chronica, quem contmuatOtto. de S. JBlafio editionc

VVechehana.Richardi Piftauicnfis Chronico.

m.f.

Rad^cnicut Frifingcnfis canoni-

cus , continuator Otthonis E-

pifcopi dcvita Fridcricilmp.

continuatus 6c ipfc hucvfqucabinccrtoquodam.

Laurishamenfiscaenobij ChromDodechinus Abbas, continuatof

MarianiScoti.

Nicctas Acominatus Chonia-tes , quem continuo cxcipic

Niccphorus Gregoras dc ipfe,

imerprctcVVolffio.

Robcrtui dc Montc , continiia-

torSigebcrtijCditioncVVcch.

Octo deS. Elafio, continuatot

Ochonis Frifingcnfis.

iti8flus

INCIPIT-fiuspcrcunde«;foJ.37o

Hcnrici Stcronis Capellani

Chronicon Ahahcnfc Tomonoftro fol. JB4.

M. Alberci Argentificnfis, Anna-lesaccuraci.

Guilermi de Nangis,gcfta Phihp

pi rcg. Francix pcr P. Pichacu.

AuftrahsChrotticapaulo difFu-

fior*

Annales Turcici Sultanorum

Ofmanidarum , de ipforum

lingua in Lacinum translaci*

(k commentario illuiiraci pcr

lohan. Leundaium.Heinrici dc RcbdorfF monaclii

Chronica> Tomo noftro, foho

411.

Laonici Chalcocandclis Alca-

henfis hiftoria dc origmc &gcftis Turcorum ; mccrprcte

Claufcto.

An. C

IZ57

izjo

1 2J 6

1158

1170

1173

127^

1178

DESINIT,

119$

J30^

Montis Sercni Chronicon.m. f.

Vrfpergeniis Abbas ; qui ab indc

concinuacores fuos habcc,

Tholofanum Chronicon.m.f.Godcfridi Colonieniis Monachi

annalcs Tomo noftro.

MoguntiacumChronicon Con-radi Epifcopi.

Vincencij Eehiaccnfis fpcculumhiftoriale.

LandgrauioruThuringise Chro-niconcdit. VVcchel.

Albcrci Abbacis Sc&denfis Chro-niôn,cdencc Reincccio.

Fragmencum incer ci M. AibcrcoArgentincnfi prsefixum,

Chronicon SS. Vdalnci & Afrac

apud AuguftamTomo noitro.

Monachi Paduani hiftorialnfu-

brium.

Macthaci ParisMon^chi hiftoiia

AngUca.

Martini Poloni Chronicon , cui

addita eft continuatio vfî ad

annumiîo.Guhermi de Nangis gcfta Phi-

HppifranciseRegis. ^"

lacobi Meicri Chronicoa de rc-

busFiandrite.

ChroniconAltahenfcHen. Scc-

ronis, quodibicontinuac V-daJricus & Conradus VYcl-

lingifracrcs. £01.404.-

Ff 1

i

INCIPIT An. C

1303

1307

Hiftoriac lohannis Rcgis Bohc-

mise» Chronica Aulae Rcgise

inrcripca^m. f

Chroniqucs dc: hiftoircs de Ican.

Froiilard*

Lambcrti SchafFnaburgcnfis c6-

tinuator Monachus Erfordic-

fis cdit, V Vcchel» fol. z<^4.

Chroniqucs dc Phihppc dcComvmincs.

DESINIT

13; 7

13x013x6

1341

i3Ji

13^1

1370

1377

137814001418

14^0

14^4

AuftraHs Chronica.

ColmarienfcChronicon. cditio-

ncVVechelo.

SifFridus Prcsbytcr Mifnenfis,

Mathxi V Vcilmonafterie(ls>

Florilcgi vulgo difti, Flores

hiftoriarum; quorum conti-

nuationcm , vfque ad annum1377. vidc in luftoria Ranul-phi monachi Ccftrcnfis.

Continuator Martini Poloni.

Chronicsc Auftralis cxcerptum.

Hiftoria lohannis Regis Bohera.

Nicephori Gregorae hiftoria By-

zantini : cuus continuatio ad

cxcidiu vfqi vrbis Co. peti po-

tcritc Laonico Chalcocadele.

Chronica Heinrici RcbdorffMonahi Tomo noftro.

Hirfaugienfc Chronicon Trit-

hemij,cdit4 Eaniese. naminmanufcriptoalitcreft.

Continuator Matthaei VVeft-

monaftcrienfis.

M.Albcrti Argentinefis annalcs.

Chroniquc dc Ican FroiiTard.

D. GobcHni Pcrfon» Cofmo-dromium.

Hiftoria dc LandgrauijsThurin-

gise, Laonici Chalcocandehs.

Ahahenfis hiftoria Turcica

grxcolatine interpr.Claufero.

Antonini Archiepifcopi Florcn-

tini Chronica.

loh. Aucntini anaalesBoiorum.

1472IPlatinadcvitisPontificum.

Chrono'

I N C I P I T.

Chronologica compilatio cxdi-

uerfisauthorifaus> cdic.VVt-

cheLfol.ZH»

Pauli louij Comenfis , Epifcopi

Nucerini, hiftoriaru fuiicm-

EorisTomiduo»

An. C.

14771481

1484

I48<^

1494

I45>8

lijoo^I r o X

1J04

D E S I N I T,

lohannisSIeidani rcrumfubCa-rolo V. Imp. in Ecclcfia 5c Rep.geftarum Commcntarij,

Itcm Lambcrti Hortenfij Mont-fortij dc bello Gcrmanico co-

mcatarij.

IP4

inr

ip7

I5I9

Elvvangcfe Chro.Tomo noftro.

Matthaei ralmerij Chronologia,

Eufebianae adiunfta.

Burgundiarum rcrum Chroni^con,Nicolai Vignicry.

VVcrncri Rolevvinckl, fafcicu-

lus temporum : qucm indc

continuat Io.Linturius,edit.

VVechelo.

lacobi Betgom.hiftoricum opus.

lohan.CuJpiniani Imperatorcs:

qucm cxcipit Paulus louius.

Chroniquc de Philippc de Com -

mines.

lohannes Nauclcrus Pr^pof. Tu-^

bingenfis : quem continuat

Nicolaus Bafiliusi&alij.

lacobi Philippi Bergomatis

Chroniconv.

AntonijSabelliciEnneadcs: quecontinuatCafpar Hedio» Ec-

defiaftes Argentinenfis.

Albcrti Crantzij hiftoria gcntis

Saxonic3C>VandaHc3e, 6cBo-

realium^

Continuator RolcvvinckclijJo-

hannesLinturius,edit. VVc-cheL

Chronicon HirfaugicnfcTrithe-

mij intcgrum, m. f.nondumeditum.

Pauli Langij Cygniji ChroniconCitizenfc.

Bibliothcque hiftoria lc de N.

Vignicr Barrois. Parif fol.

Chronicon SpanhcimcfcTrithc-

Ff 5

INCIPIT. An. C.

iJTJ

^119

If44

DESINIT,

.jMi-v'

15 j 6

i^n

mij , ab ems fucceirore huc vf-

que continuatum.

Continuator Abbatis Vrfpcr-

gcnfis.

Hcnricus Mutius hiftoriogra-

phus Germaniae.

Continuator Sabellici Ennea-dum> Cafpar Hedio.

Continuatores Naucleri.

Chronicon Sarracenicu Drcchs-

leri, quod indecontinuatlo-

hannesRofinuSj vfqucadan-

num 1594.AnnalesTurcici , latineeditipcr

Leunclaium : cum vltci iori e-

ius rupplemcnto , vfquc ad an-

num 1587*lohannesSleidanus: queircon-

tinuatD AdamPetriBafil

Lambertus Hortcnfius Mont-fortius.

Chronologia inccrti, Eufcbiansc

& Palmerianaeadiunfta.

Rccentiores appOncre , 6c dirigc-

re^non fuittousloa

F I N I »•

III m

^o^

I

Syngramma historiae theoreticae

Documents

Transcript of Syngramma historiae theoreticae