1

TURAN

URAL ALTAY D�LLER�NDE

�U ÜRETKEN TÜRKÇEM�Z

Övgün Ahmet ERCAN

Jeofizik Profesörü – Türkçe Dili Ara�tırıcısı

�stanbul – TÜRK�YE

2

��

Türküz, Türkelinde otururuz, Türkçe dü�ünürüz, Türkçe konu�uruz,

Türkü çı�ırırız.

BET���N ÖZÜ Elinizdeki bu betik-sözlü�ü alarak her Türkçe sözcü�ün kar�ılı�ını bulaca�ınızı sanmayın. Bu betik-sözlük, Türkçe’nin üretme gücünün yanı sıra, söz varlı�ınında ne ölçüde büyük oldu�unu gösterir. Bu betik-sözlükte günlük çok kullanımda olan yabancı sözcüklerin tüm Türk a�ızlarını katarak kar�ılıklarını bulacaksınız. Bütün Ural-Altay uluslarının a�ızlarındaki sözcüklerin kök, gövde ile eklerini inceledim. Ço�unlukla kökler de�i�meden kalmı�. A�ızdan a�za de�i�enler; harfler, ekler. Çalı�mlarımda, Anadolu’da konu�tu�umuz O�uz Türkçesinin di�er Turan ulusları a�ızlarında hangi harfe denk geldi�ini, eklerin kar�ılıklarının ne oldu�unun ba�ıntılarını buldum. Di�er a�ızlardaki sözcükleri O�uz a�zına uydurmak üzere bu ba�ıntıları uyguladı�ımda, ortaya çok sevece�iniz, buluntu yeni sözcükler çıktı. Bu sözcüklerden bazılarının kök ile eklerini kullanarak ta, yeni bulu�ların adlandırılmasını yer yer yaptım. Bazı sözcükler için bulunan kar�ılıklar sizi �a�ırtacak, onları çok sevece�inizi umuyorum. Ahmet Ercan olarak 35 yıllık Türk Dili Ara�tırmalarımda ana çalı�ma konum; Ural-Altay’da (Turan) (Avrasya) konu�ulan Türkçe a�ızlardan Türkçe köklü sözcük ara�tırdım Ayrıca bir Türkçe dil müzesi olan Anadolu’nun de�i�ik yörelerinden sözcükleri ara�tırdım Özellikle Turan’da buldu�um, ayrı ekli sözcükleri O�uz (Türkmen) (Türkiye) a�zına uydurdum Onları O�uz a�zı etkileriyle donattım Böylece Türkçemiz uzak elde kalmı� binlerce sözcükle tanı�acak. Türkiye’de yeni bir sözcük türetmeden önce TURAN’da URAL-ALTAY’da aranan terimin kar�ılı�ı var mı? diye bakmak gerekiyor Ayrıca Turan’da buldu�um köklere, O�uz ekleri koyarak binlerce sözcük türettim Bunlar, Türkçeme biraz olsun katkımdır Bunlara birkaç örnek; bilimtey (üniversite), ulusbay (cumhurba�kanı), bilmen (profesör), bilgen (doçent), bilger (yardımcı doçent), öke (bilim doktoru), kaysak , turak (yer kabu�u levhası), görnük, alınlık (dükkan levhası) olarak sayılabilir. Türkçe bir sözcük türetmek, bir a�aç dikmektir. Yabancı bir sözcük kullanmak, ormandan bir a�acı kesmektir. Ancak, Türkçe bir sözcü�ü kullanmak ise, bir ormanı korumaktır. Öz dili olmayanın ulusu, ayrıca gelece�i olamaz.

3

�Ç�NDEK�LER ADAMA III ÖNSÖZ IV KILAVUZUN KULLANIMI V ÖZGEÇM�� VII �Ç�NDEK�LER VIII G�R�� 1 Esenleme (Selamlama), �ncelik (Nezaket), Kutlama, Bayramlar 3 Süreler 7 Dönemler 7 Ça�lar (Zamanlar) 7 Süremler (Mevsimler) 7 Aylar 7 Günler 8 Gün içi 8 Gün içi Dönemleri 8 Ça�lar – Uçurlar (Zamanlar) 9 Çok Kullanılan Sözcükler 9 Alan Büyüklükleri 10 Boyutuna Göre Özdekler 10 Bitki-A�aç-Çiçek 11 Andıklar-Davarlar (Hayvanlar) 13 Yerle�im Yerlerinde �� �le ��yerlerinin Türkçeleri 15 Ki�iler 15 Belediye ��leri 15 Ki�iler 15 Dini Yerler( Isız Yerler) - Ki�iler 16 Esnaf (Kibitçi) 16 Futbol 18 Yiyecek �çecek Yerleri 18 Hayvan 18 ��yerleri 18 Kurum – Kurulu�lar 19 E�lence – Oyun Yerleri 19 Meslekler (Uyullar- Ertikler) 20 Otobüs Durakları 20 Posta 20 Okullar 21 Sa�lık Yerleri 21 E�ya (Buyum) 21 Yapılar 21 Deprem Nedir ? 21 Deprem Terimleri 21 Sayrılık (Hastalık) Adları 23 Sayı�ım (Matematik) Terimleri 26 Uzambilim (Geometri) �le Üçgenbilim (Trigonometri) Terimleri 27 Gezginci (Turizm) Terimleri 29 Gönderiler (Posta) Terimleri �le Gereçleri 30 �nanç (Dini) Terimlerinin Türkçeleri 32 Kimi Ça�ım (Gazete) Adları 41 Kimi Dergiler 41 Bilim Yuvaları �le Okullar 41 Bilim Yuvası Yönetici �le Görevlileri 42

4

Tüzül ��yerleri- Barınalık 43 Orduda Orunlar 43 Adlar 44 Yabancı Ad-Kısa Türkçe Anlamı 45 Kimi Gerçek Türk Adları 49 Kimi Ünlülerin Adlarının Tam Türkçe Kar�ılıkları 51 KONU, KONU, ERKEN TÜRKÇE 56 Fizik Terimleri Özük Sözcükleri (Yabancıdan, Erken Türkçeye) 56 Evren- Uzay Terimleri (Yabancıdan, Erken Türkçeye) 56 Tıp Terimleri (Yabancıdan, Erken Türkçeye) 56 Yönetici Terimleri (Yabancıdan, Erken Türkçeye) 57 Özgen Terimleri (Yabancıdan, Erken Türkçeye) 57 Yasa Terimleri (Yabancıdan, Erken Türkçeye) 57 Tanrı Adları (Erken Türkçe’den Bugünkü Türkçe’ye) 57 Isız (Din) Terimleri (Yabancıdan, Erken Türkçeye) 57 Ek 1 Türkçe Yeni Sözcük Üretme Kuralları 58 Sözcük Yapma Yolları 58

1 Türetme 60 2 Birle�tirme 64 3 Birden Çok Sözcükle Kar�ılama 66 4 Anlam Aktarımı 66 5 Di�er A�ızları Ara�tırma 67

Sözcük Türetme Uygulaması 68 Sözcük Türkçele�tirilirken Göz önünde Bulundurulması Gereken Konular 69 Yapım Eklerinin Ürettikleri Sözcük Türlerine Göre Kümelendirilmesi 71 Eylemden Eylem Türeten Ekler 71 Ad �le Sıfattan Eylem Türeten Ekler 71 Eylemden Ad Türeten Ekler 74 AdtanAd Türeten Ekler 82 Kısa Kaynaklar 88 Kökenlerin Kısa Simgeleri 91 Yabancı Kısa Kökenler 93 Kaynaklar 94 ATATÜRK’ÜN GENÇL��E SESLEN��� 100 �ST�KLAL MAR�I 101

5

ADAMA Bu çalı�mamı, küçüklü�ümde, çaba, yılmazlık, do�ruluk ayrıca ilke ile ya�ama sarılmayı ö�reten dedem �smail Hakkı ile Rumeli’nin varlıklı, katıksız, düzgün Türkçe’sini bir yır (�iir) gibi kullanan anneannem Ay�e Alaylıo�lu’na, Yunus ile Mevlana anlayı�ı içinde ya�amı, ki�ileri benimsememi sa�layan babam Hüseyin Celal ile güçlükler kar�ısında yenilmezli�i ö�reten, erekleri gittikçe büyütmemi sa�layan, özendirmesi, beklentisi sürekli artan, sava�kan annem Zekiye Ercan’a, Yurdumuz ile onu üreterek sevmeyi güdüleyen, ya�ama, ulusa kar�ı bitmez tükenmez sorumluluklarımız oldu�unu ö�reten, sonsuz ba�arıya ula�mada sürekli arkamızda itici güç olan, iyilik, güç a�ılayıcım, yeti�tiricim , ö�retmenim halam �ükriye Ercan’a Sürekli, içten dayanı�maları, özverili destek, sevgileriyle beni sürekli kucaklayan benimle üzülen, benimle sevinen karde�lerim �hsan, Gürsan ile Ay�e’ye, Osmanlı’nın ça�da� Türkiye Cumhuriyetine dönü�ünde dilimizin arıla�masının en önemli ö�e oldu�unu belirten, de�er biçilmez yönlendirme, katkıları ile bu yurdumuzu, özgenimizi, gelenek ile onurumuzu bize kavu�turan büyük ilteri�, yüce önder, devrimci Mustafa Kemal Atatürk’e adıyorum. Övgün Ahmet ERCAN, Prof Dr. 1 A�ustos 2009 DE��N�M Bu betik, YERALTI ARAMACILIK Bilimsel Ara�tırma kurulu�unda çalı�an birçok görevlinin katkıları ile yayın a�amasına gelmi�tir En çok eme�i geçenler, de�erli çalı�ma arkada�larım Sayın Güler Üzen, Serkan Perk, Sevim Kaya, Sinem Özkesici ile özellikle Nalan Kapo�lu Do�an’dır De�erli ö�rencilerim Jeofizik Mühendisi Can Sungur ile Aydın Büyüksaraç’ın, Mehmet Yılmazer’in Bilgisayar düzenlemesi, bütünleyici i�birli�ini sürdürmü�tür De�erli dilbilimci Sayın Orhan Tümen, Ankara’dan konu�gayla , ündekle(telefonla), biti�keyle(e-mail), belgeçle(faks) yolladı�ı yeni terimlerle katkıda bulunarak, ayrıca uzun ündek (telefon) irdelemeleri ile kimileyin bir sözcük üzerinde birkaç gün tartı�arak, sözlü�ün tümünü okuyup görü�lerini bildirerek bana en büyük güven ile deste�i veren ülküde�imdir. Atatürk döneminin izlerini bugüne ta�ıyan, büyük dilbilimci Sayın Sami Karaören, o sevecen yüreklendirici sözleri ile beni sanki kamçılamı�tır. Tüm sözlü�ü okuyarak, beti�in ba� denetçili�ini yapmı�, yapıcı görü�leri ile en büyük katkılarda bulunmu�tur. De�erli Türkçeci Nadiye Sarıtosun’un e�lemi ekte yer alan ‘Terim Hazırlama Kılavuzu’ yeni sözcük üretmede çok yol gösterici olmu�tur. Yüz yüze hiç kar�ıla�madı�ım, 2007’de yitirdi�imiz dilbilimci Sayın Ali Püsküllüo�lu’nun ‘Öztürkçe Sözlü�ü’ ile Orhan Hançerlio�lu’nun ‘Türk Dili Sözlü�ü’ olmazsa olmaz kılavuzlardır Onlardan çok yararlandım. Ayrıca dilimize büyük önem veren, bu günlere geli�tirerek ta�ıyan çok de�erli TDK yayınları de�er biçilmez bir kaynak olu�turmu�tur. Büyük Türkçü Prof Dr Turan Yazgan sa�ladı�ı ilgili yayınlarla sürekli arkamda olmu�tur. Ayrıca Mimar Sinan Bilimteyi Konservatuvarından Sayın Sarper Özsan, �TÜ Konservatuvarından Sayın Emel �enocak’a kü� terimleri için, Büyükada’dan ünerci(sanatçı) Sayın Mü�erref Göver derledi�i “Kızılderili Sözcüklerini” vererek katkıda bulunmu�lardır. Bu ürün, gerek Anadolu’da aymakla (halkla) konu�malarımdan yakaladı�ım, gerek annem ile anneannemin güzel arı Türkçe’sinden ö�rendiklerim, kendi türeti ile kurallı uydurmalarım, gerekse bu konuda eri�ti�im Türkçe’cilerin ürünlerinden alıntı, aktarma, uyarlama, esintiler ta�ır. Büyük önder Atatürk’ün düzenletti�i TDK yayını, ‘Tarama Sözlü�ü’ ile ‘Derleme Sözlü�ü’, Anadolulu a�zında ya�ayan Türkçe’mizi yeniden ya�ama döndürmü�, sonra da bize yol göstermi�tir. Bu özüne dönme eylemimde sorunu bizle üle�en (payla�an) üretken, türetgen Türkçe’mize katkı koyan adını anamadı�ım tüm di�er u�ra�da�larım sa� olsunlar Elleri, dilleri dert görmesin. Övgün Ahmet ERCAN, Prof Dr. Türkçe Ara�tırmacısı-Jeofizik Yüksek Mühendisi 1 A�ustos 2009, �stanbul B�R�NC� ÖNSÖZ

6

Elinizdeki bu betik, 1975’den beri Türk dili üzerine yapmı� oldu�um ara�tırmaların bir bölümüdür Bunu okudu�unuzda, bugün, Türkiye’de aramızda anla�mak üzere kullandı�ımız, Türkçe diye adlandırdı�ımız dilin, dil yapısı olarak Türkçe ancak %65’i Osmanlı’ca denilen 16 yabancı dilin karı�ımı oldu�unu göreceksiniz. Do�rudur, dilimizde kalan Türkçe oranı yalnızca %35 ‘dir Son yıllarda, ba�ta, gerek basın, gerek sıvakalar (siyasiler), gerek okullar, gerek bilimteyler (üniversiteler), gerek anne babaların vurdum duymazlıkları, ayrıca yabancı dildeki bir sözcük için Türkçe’sini ara�tırmadan yapılan alıntılarla bizi Türk yapan Türkçemiz uçurumdan tepe taklan dü�mek üzeredir Türkçe giderse ulus biter Atalarımızın 10 bin yıldır yazıp, konu�tu�u, geli�tirdi�i bu yaradılı�ın en görkemli bulu�larından biri olan Türkçe, Türkiye Türklerince yok edilme sürecine girmi�tir Yeryüzünde, siyasete araç edilen, bazı sözcüklerine siyasi, ayrıca dini, ötesi, milli, �slami kimlik bindirilen biricik dil Türkçe’dir Bu gün Türkiye’de ya�ayan,Türkçe’yi yönlendiren Türklerin ço�u Türkçe’yi sevmemekte onun yerine, a�ızlarında alı�kanlık yapan Arapça, Farsça, Fransızca, �ngilizce kar�ılıklarını kullanmayı ye�lemektedirler Yeryüzünde kendini, kendi ekinini sevmeyen, böyle ba�ka bir ulus yoktur Dü�ünün bir ulus ki, kendi öz diline, öz özgenine (kültürüne) kar�ı dursun, onu kullananları yersin, gülsün, ötesi küçümsesin Oysa Türkçe’nin yok olu�u, ulusun yok olu�u demektir. Buna dur diyecek, yönetimler, bilimteyler, Milli E�itim, ulusa yön veren özel, çıpal (sivil) toplum kurulu�ları, ulus önderleri aymazlık içinde suskundurlar Ba�ta bizim üyelerini seçti�imiz T.C Kamutayı suskundur. Yurtsever, yurtta�ım sen yabancı sözcük kullananı, yazanı uyar, sen Türk gibi ap arı Türkçe konu�, tıpkı Atan gibi, tıpkı Anadolu kırsalında gün yüzü görmemi� ulusumuz gibi, Köpo�lular, Yunus Emreler, Kasgarlı Mahmutlar gibi Türkçe konu�mayanı uyar, uyanmazsa e�it, e�itilmiyorsa do�rult Türkçe’den ba�ka yabancı dilde e�itim sürdüren tüm e�itim kurulu�ları yabancı ülkelerin boyunduru�una girmi� demektir Buna dur de, kar�ı çık Unutma Büyük Atatürk bu ulusa Türkçe konu�tu�u için Türk demi�tir Atatürk’ü unutma, yeniliklerini de Prof Dr Övgün Ahmet ERCAN 2003 �K�NC� ÖNSÖZ Ural – Altay (Avrasya) dili konu�an boylara Turan soyu denir Turanlıların ya�adı�ı ülkeye Turan, diline de Turan dili, ya da “Ural-Altay(Avrupa-Asya) dili denir Turan’lar Avrupa’ya “Kutyak”, Do�u Avrupa’ya “Ural”, Asya’ya “Altay” demi�lerdir Turan diline Gündo�an’da (Anadolu); Türkçe, Azerbaycan’da; Azerice, benzer biçimde di�er boy ile ülkelerde O�uzca, Türkmence, Karayca, Ba�kurtça, Tatarca, Hazarca, Gagavuzca, Kazakça, Kırgızca, Karacay – Malkarca, Özbekçe, Uygurca, Yakutça denmektedir Bunlar Turanca’yı ayrı a�ızlar ile, ancak tümü de bir dil yapısına uygun olarak konu�urlar. Boy ya da uluslar dillerine göre ad aldıklarından, benzer biçimde kendilerini Kırgız, Kazak gibi adlandırmaktadırlar Bu ortak dilin bizce yaygın adı Türkçe, genel olarak ise Turan Dili‘dir Ayrıca Turan yalnızca Orta Asya de�il, Türkçe’nin konu�uldu�u tüm ülkelerin adıdır O ülke Avrupa’dan Amerika’ya, Afrika’ya, Asya’ya, Avusturalya’ya uzanır. Anlam olarak Türk “örgütlü topluluk” demektir Türkçe ise O�uz boyunun (Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan, Irak, �ran, Gagavuz) konu�tu�u Turan a�zıdır Biz yanlı� bir adlandırma ile Orta Asya boylarına “Altaylı” yerine “Türki”, Turan dili olan dilleri yerine “Türk Dili” diyoruz Oysa onlar ne kendilerine, ne de dillerine böyle adlandırmıyorlar. Bu gün Türkiye’de konu�ulan dil ne yazık ki Türkçe’ye çalık Osmanlıca’dır Osmanlıca; Türkçe yapılı, 16 ayrı dilin karı�ımı olan, karma, ulus dı�ı (milleti dı�layan) bir dildir Bu dili yabancı sözcüklerden arındırmadan, ne Türkçe’yi ne de Türk Ulusunu olu�turamayız Kaldı ki, Osmanlıca bir “kamu (halk) “dili de�il, bir “saraylı” dilidir �lhanlık (imparatorluk) döneminde karma dil olan Osmanlıcayı konu�an oran yalnızca yüzde 1 idi Geri kalan 99 ki�i arı, duru Türkçe konu�uyordu Ancak, bunlardan pek azı yazıp okuya biliyordu. 1975’den beri süren çalı�malarımın amacı, kendilerine Türk demeyip Rumi diyen Osmanlılarca unutturulan Turan dili sözcüklerini bularak, onları O�uz a�zına uyarlayarak, Türkçe’ye kazandırmaktır Burada konu konu görece�iniz, yeniden tanıyaca�ınız sözcükler size yabansı gelebilir Ancak onlar arı, duru, do�ru, gerçek Turan kök sözcükleridir Onları ne ölçüde anlamıyorsak, o ölçüde Türkçe’den uzakla�tık demektir Nasıl ki�io�lu, kendi gövdesini, saçını, ayaklarını, yüre�ini sevmese de de�i�tiremez ise, kök dilinin sözcüklerini de öyle benimseyecektir Onlar bizim yapı ta�larımızdır Uzakla�tı�ımız sözcükleri sanki yeniden yabancı dil ö�reniyormu�çasına ö�renece�iz Öteki türlü adına “Karma Türkçe” denilen, Türkçe ile ili�kisi olmayan yen bir dili türetmekteyiz, Turan’dan kopuk Yeni önerilen bir Türkçe sözcük, “bu tutmadı” diye yerine, yabancı kar�ılı�ını kullanamaz Çünkü dil bir kurallar bütünüdür O ara�tırılır ö�renilir, ona seçeneksiz uyulur. Turan’da yıllar boyunca yaptı�ım çalı�malarla sizin için ayıkladı�ım, düzenledi�im, kimisini bildi�iniz, kimisiyle yeni tanı�aca�ınız sözcükler, ya�ama dönmek için, sizin dilinizde dillenmeyi bekliyor Yenilerine alı�mak, bellemek için, yabancı dil ö�renmek için ne ölçüde çabalıyorsak onu yapaca�ız; önce yüksek sesle okuyacak, dilimizi, a�zımızı, kula�ımızı alı�tıraca�ız, sonra onları konu�ma ile yazılarımızda kullanarak yayaca�ız, kalıcı yapaca�ız Ba�ka bir yolu yok Ki�i kendinden utanır mı? Ki�i özgeninden, dilinden utanır mı? Ki�i görünü�ünden, Türklü�ünden utanır mı? Atatürk’ün gösterdi�i yolda “Türk olmak için” Türkçe’yi ö�renmek, Türkçe konu�mak durumundayız Dili karma olan bir topluluk, ne bir ulustur, ne de ba�ımsız. U�urlar olsun Prof Dr Övgün Ahmet ERCAN 2009, 7 Baskı BET�K-SÖZLÜK ÜZER�NE GÖRÜ�LER GÖRÜ�

7

“Türkçenin bir bilim dili olarak kullanılabilece�ini gösteren örnek bir yıyma (kitap)” Orhan TÜMEN, Dil Bilimci GÖRÜ� ���������� ������������������������������������� ���������������� ������������������������������������������!���"��������������������������������� �������#�$������%�&��!��!���� ��"��'�����!�(�� ������ ��������)�!&������������� ������*���������%�&��!��!���������������� ��������&!��� �������� �����������������)�!&����������������������� �����"�������������������&���������#�+����!�� ����!���������������"��!�������%�������!���������������������������������������#�,� �%�������������&������������& ���� ������������ ��������� ����"������#�-��!������ ��������������!����!����� ���%�&�������������"����������� ���� ���(�!�� ���#�-����������������!�&������� � � ��� ������"��.������� �"�������#������!���������������"����� ����!��������������!�� �����"���!�&�����������(���������(���������"�������!� ����������� ��"�&��������������� � �������#�������,%�!�����!����"����������������"��������%�� ����!���&!����!�&�!�� �������������!���������������������)�!&��������!����������� ��!���(������������!������������/����������������������� !���"��� "�#�����������$��0#�� �$���������������������������"��!���"�������!��!���������###�1���(�&!��������������������&�������(�����������"��&������� ���������������#�+������ ����"�%�)�!&�����"�&!���������������#�1���(���"�����������������!���������#�+����������������!��!� ���"����!��������������������������� ���������&���������������� �����������"�&!��� ���!������� ���#2�1�������������"�������������!�������!��������(����!��������!��������%� ����!��� ����!��������(����#��������)�!&�������� ���, ���)�!&� �#�+�������(�!�&!���"����� ����!������#�.���������������"�����)�!�������������� ����!������������������� �������������������������"����� ����!�����)�!&��!�����!������"���(��� �����#�+�������"����������� ����!�!�!�����������%������, ������!���!����!���!��������)�!&� �����������#�+��������(�!��� ����!������������%�����������������%�������!��&���!%��� ��!��%� (%��(����!%������"��������!�"���!���"��&�������!������������#�+����������������!���������������!����&!���"����� �������������� ����������#�+���� ����!�������������!�������������!�%������ �!�(����(����� ����������!���!�&!��#�3������������� �����(�����"���!�&����������������������!&��)�!&������������!� ����������� ������������#�4� ���������%���!��'�����"���� ���&�����������)�!&��!�����!����"����������������� ����!�������������������������������"��������"������#�5����"���������!�����������!����.�����������������������!�!����"������������!#������������%�!���"��� ��������"����� �������������������)�!&��!�����!������"����!��&�������������!��������������� ��������"�� ����!�������"����� ��������� �����#�+����&�!����&!�������#�1���� ���%���(�� ��"��� ��&��������&�������!!�����������������!������#��6�������.������-78�29�)������9::;�� Bu bize, Sumerlilerden Tevrat’a geçti�i kanıtlanan “Vaktiyle insanlar arasında tek dil vardı, tanrı insanlara kızdı ve insanların birbirini anlamasınlar, diye onu karı�tırdı...” sözünün bundan kaynaklandı�ını dü�ündürüyor. GÖRÜ� Dil, bir milletin temel ta�ıdır. Dil, aynı dili konu�an insanları birbirlerine koparılamaz çelik halatlarla ba�layan öylesine güçlü bir ba�dır ki; geçen zaman ve uzak co�rafyalar bu ba�ı zayıflatamaz. Türk Milletini 50 milyon km. karelik, dünyanın en büyük kıtası lan Avrasya da onbe� bin yıldır var eden ve bir arada tutan, di�er toplumların içinde erimeden millet olarak bu günlere gelmemizi sa�layan Türkçe’dir.Bir dilin gücü, dili meydana getiren kelimelerin sayısıyla do�ru orantılıdır. Türkçe, dünyanın en eski dili ve en geni� co�rafyasında konu�ulan dil olmasına ra�men �u anda hak etti�i güçte de�ilse, bu günümüz Türk aydınının ayıbıdır. Sayın Övgün Ahmet ERCAN, Türk dilinin önemini iyi bilen ender aydınlarımızdandır. Çünkü o bilir ki Türkçe’nin güçlendirilmesi her Türk aydınının ortak ülküsü ve ödevidir. Yine o bilir ki ülküyü belirleyen tarih �uurudur, ödevi veren Mustafa Kemal ATATÜRK’tür. Çünkü yine o bilir ki; 10 Kasım 1938’de Atatürk’ün ölmeden önce yanındakilere verdi�i son emir “arkada�lara söyleyin Türkçe çalı�malarına ara vermeden sürdürsünler” olmu�tur. Bu son kitabı ile Ahmet ERCAN, Türkçe dilinin güçlendirilmesi konusunda çok önemli bir çalı�mayı ortaya koymaktadır. Türk aydınının görevi, bu kitaptaki kelime kar�ılıklarının varsa yanlı�ını bulmak ve yeni Türkçe kar�ılıklarla bu çalı�manın geli�mesini ve güçlenmesini sa�lamaktır. Bir Türk Milliyetçisi olarak Ahmet ERCAN beyin Türk dili için yaptı�ı çalı�malarının aralıksız sürmesini dilerim.

2

8

Saygılarımla, Turgay TÜFEKÇ�O�LU, Türk Özgeni Koruyucu, Yazar 25 Mayıs 2009 GÖRÜ� Kuran’ın ilk Türkçe çevirisi Karahanlı’lar (1032- 1210) döneminde, �ncil’in ilk Türkçe çevirisi Codex Comanicus adıyla 13. veya 14. yüzyılda Kıpçak Türkçesi ile yapılmı�. Acıdır ki bugün bu çevirilerin ilki �ngiltere’de, ikincisi Venedik’te bulunuyor. �lginçtir ki, her iki çeviride de tüm kavramların kar�ılı�ı Türkçe’de rahatlıkla bulunuyor. Çünkü semavi dinlerin kurucusu Hz. �brahim Kengerli(Sümerli) olup, dinsel terminolojinin altyapısında Kenger Türkçesi vardır. Hiç ku�kusuz, Hz. �brahim’e inen ve kaybedilen kitap ta Kengerce idi. Tarihten daha eski olan Türkçenin ya�ı en az 6 000 yıl. Sankritçe 3300, Grekçe 2 700, Farsça 2 750 , Latince 2250 , Fransızca 1000 ya�ında.. Bunların tümü de sanki Türkçenin çocukları ve torunları.. Yıllardır, bu gerçekler örtbas edilmi�. Beyinler ya ko�ullandırılmı� ya tutuklanmı�… Toplum bir kültür ku�atması içinde tarihini ve dilini tanımaz olmu�. Sn. Prof. Ahmet Ercan, ola�anüstü sabır ve ara�tırma yetene�i gerektiren ‘TÜRKÇE KAR�ILIKLAR SÖZLÜ�Ü’ adlı bu de�erli yapıtı ile Türkçenin üretkenli�ini ,matematikselli�ini, zenginli�ini ve derinli�ini gözler önüne sererek içinde bulundu�umuz kültür ku�atmasını yarmı� bir Alp Bilge … Toplumumuza ve gelecek ku�aklara ı�ık tutacak, aydınları(!) aydınlatacak bir yapıt… Saygılarımla M.Ünal Mutlu, �n�. Yük. Müh Diller Arası Yakınlık Ara�tırmacısı, Yazar. 11.07.2009 ÖZDEY��LER “Bana bir dil verin size bir ulus yaratayım.” Konfiçyüs "�imden sonra hiç kimse evde (kapuda), i�de Türk dilinden ba�ka dil söylemeye Defterleri bile Türkçe yazalar.” Karamano�lu Mehmet Bey "Dildeki karma�a, sokaktaki ba�kaldırıdan korkutucudur.” Konfiçyüs "Türklü�ün gönlü bir, inancı bir, yurdu bir, Ancak ayrılır, olmazsa dili bir." Ziya Gökalp “Türk dili Türk Ulusu’nun yüre�idir, belle�idir.” “Ben bu ulusa Türk dedim, çünkü onlar Türkçe konu�ur” “Türkçe konu�mayana Türk denmez.” “Dilimizdeki yabancı sözcükler, konuklarımızdır Birgün gideceklerdir” “Türkçe, Türk ulusunun yapı�kanıdır Türkçe giderse ulus biter” Mustafa Kemal Atatürk

BÖLÜM - 1 G�R��

9

Cumhuriyetimizin en büyük ba�arılarından biri “Dil Devrimi ile Bilimgüderliktir”(laikliktir) Bir ulusu bir arada tutan dilidir, gelenekleridir, bayra�ı, ortak ülküleri, özgeni(kültürü), ortak geçmi�idir Bir ülkede konu�ulan dilin karı�ıklı�ı, o ülkenin dı�a ba�ımlılı�ının ölçüsüdür Dilini yitiren, ulus kimli�ini yitirir sonra çözü�ür, sonunda ilkutunu (devletini), ülkesini yitirir Soy, bir ki�inin kökenidir Ayrı kökenden gelen toplumlar, bir yurtta, bir amaçta, bir dilde, bir bayrak altında birle�erek bir ulusu yaratabilirler Bu gün ki, Türkiye, ABD, Fransa, �talya, Rusya buna örnektir Türkçe’ deki Türk anlam olarak ne demek biliyor musunuz? “ Türk örgütlü topluluk” demektir, kesinlikle soy adı de�ildir Kırgız Türkü dedi�inde “Kırgız toplulu�u”, O�uz Türkü dedi�inde “O�uz toplulu�u” anla�ılır “Türk”ün “güç”, ötesi “yi�it” anlamına geli�i bir yakı�tırmadır Bu topraklardan gelmi� geçmi� tüm uygarlıkların biricik kalıtı olan bizler, ayrı soylardan gelip, uygarlıklar yuvası Anadolu’da kurdu�umuz bu yurdun adı Türkiye’dir Anlamı da “örgütlü topluluk ülkesi” demektir Bu ülkede ya�ayanlara “Türk ulusu” denir Türkiye’de inanç ile soylara göre ayrım yoktur Her “Önce Türküm” diyen ki�i birinci sırada egemen yurtta�dır Yüce Atatürk, dilin adını ulusa, ulusun adını da ülkeye vermi�tir Atatürk’ün bu tanımı içinde soy egemenli�i yoktur. Büyük Atatürk’ün sözü unutulmasın; “Ben bu ulusa Türk dedim, çünkü onlar Türkçe konu�uyordu. Türkçe konu�mayana Türk denmez. Türkçe ulusun yapı�kanıdır, Türkçe giderse ulus biter.” Dil bir ulusun bayra�ıdır. Biz de Türk do�duk Türkiye’de, Türklü�ümüzle övünüp, Türk gibi ya�ayaca�ız Ne bir Arap, ne bir �ngiliz, ne de bir Fars gibi de�il Adım, dilim, ırım, yırım, toyum, ezgim, yakarı�ım, kutsal beti�im(kitap), yazım, konu�mam, e�itimim, Türkçe olacak, öz kimli�imi yansıtırcasına Arab Arapça, Fars Farsça, �ngiliz �ngilizce konu�ur da, ben Türk olarak neden Arapça, Farsça ile �ngilizce karı�ımı olan ba�ka bir dilde konu�urum? Ayrıca ben Türk de�il miyim ki adım neden Arap adı olsun? Benim kimli�im adımın, dilimin Türkçe olmasından geçmez mi? Türkçe’miz hem Arapça hem de �ngilizce den daha güzel de�il mi? Atatürk demedi mi? “Dilimizdeki yabancı kökenli sözcükler konuklarımızdır, bir gün gidecekler” Gelin �u güzel dilimizin “ne türbana” girmesine, ne “hamburger” olup yenip gitmesine izin verelim. Atatürk devrimlerinin izleyicileri olarak, öncelikle Türkçe dilimizi yok eden yabancı sözcük giri�lerine “dur” dememiz gerekiyor Türkçe’sini, kullanmadıkça sen, ben ilkeli olup çaba göstermedikçe dilde bozulmayı önleyemeyiz Otuz be� yıldır Anadolu’muzun el de�memi� kırsalında ya�ayan, arı, duru Türkçe’den katkısız Türkçe sözcükleri bulup, ayıklayıp, gün ı�ı�ına kavu�turuyorum. �nönü’nün bir güzel sözü var ; “yabancı sözcük gümrükten girmeden, Türkçe’sini türetin yoksa oturur, dil bozulur” O nedenle 2004 sonu Sumatra kıyımından sonra Tsunami sözcü�ünden çok söz edildi Bunun Japonca anlamı; dalganın büyüdü�ü yer göz önünde bulundurularak “koy dalgası” denilmi�tir Bu sonuçtur Ben ise eylemden kalkarak “süpürtü” dedim Kimi deprem bilimciler kaynaktan kalkıp “depre�im” dalgaları dediler Bir sözcük için birkaç tanım olması varsıllıktır Ancak di�er bilim ki�ilerinin Türkçe’yi korumak için giri�imlerini kutlarım Levha ya da plaka’nın Türkçe’si “kaysak”, kıta ise “turak”, dünya ise “yersu”, eyge, yalçuk ya da “yeryuvarı”dır. E�er olu�turdu�um “ Türkçe Dereni” ne (Türkçe kulübü) üye olmak, sürekli ileti�im a�ına katılmak, ara�tırmalarda gönüllü yardımcı olmak isterseniz, biti�ki, yıdla�kı (e-mail) buluna�ıma bir gönderi yapın Bu giri�imi, dilerseniz arkada�larınıza iletin, kümemizi geni�letelim Onlarında aramızda yer almasını sa�layın. VATAN – M�LLET KAVRAMI Turan ulusları; O�uz (Türkmen – bizler), Kıpçaklar, Peçenekler, Kırgızlar, Tatarlar, Balkarlar, Hazarlar, Sahalar(Yakutlar), Özbekler, Kazaklar, Türkmenler, Azeriler, Gagavuzlar, Kafkasyalılar gibi uyruklardan (soylardan) olu�ur Türk, bir soy adı de�ildir Türkiye’de ya�ayan Turan asıllılar O�uz(Türkmen) soyundandır �slamı seçmi� O�uzlara Türkmen denir Bu ulusların ortak diline Turan dili ya da bizdeki adıyla, Türkçe denir Türkçe’de Türk; örgütlü topluluk demektir O nedenle bir Kırgız’a Türk denilemez Ancak, Kırgız Turanlıları ya da birazda bizce yakı�tırılarak Kırgız Türkü denilebilir Ancak, ne Kırgız, ne Kazak, ne de di�erleri bu yakı�tırmayı benimsemiyorlar Kısaca “Biz Türk de�iliz, biz Kaza�ız” diyorlar Atatürk’te böyle dü�ünmü�, Türklü�ü Anadolu, ayrıca laik Türkiye Cumhuriyeti ulusuyla sınırlandırmı�tır Ancak son yıllarda, Türk’e daha geni� anlam yükleme�e çalı�ılarak tüm Orta Asya(Altay)da çe�itli Türkçe a�ızlarla konu�anlara Türk ulusu denme�e çalı�ılmakta, Türk’e soyluk anlamı yüklenmektedir Bu Cumhuriyetteki tanıma aykırıdır. Osmanlının kurulu�undan, beyliklerin ortadan kaldırılmasından sonra Osmanlıda Türkçe göz ardı edilmi�tir Bunun yerine yazın dili olarak Farsça, inanç dili olarak ta Arapça geçmi�tir Yalnızca Anadolu kırsalında Türkmenler a�zına sı�ınabilen Türkçe’nin geli�mesi yava�lamı�, ötesi birçok sözcük yabancıları ile de�i�tirilmi�tir Bu gün Anadolu’da konu�ulan anla�ma dilimiz olan Türkçe büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün ürünüdür Yabancı dillerden alınarak, onlara bir bir ayrı anlamlar yüklenen yabancı, çalma, çırpma sözcükler bir süre sonra benimsenmi� sözcükler olarak, arı Türkçe’ye yapı�mı�tır ��te bunlardan ikisi de Milli (ulusal), Vatan (töröl, il, do�ulan yer) gibi yabancı kökenli sözcüklerdir. Türkçe’ye ne yazık ki yabancı dillerden giren “milli, vatan” gibi sözcüklere ayrı anlamlar yüklenerek Türk ulusu dü�üncede, soyda, inanı�ta bölünmü�tür T.C kimli�i ta�ıyan ki�iler, bir soydan, bir dinden olmayabilirler Türkçülükte soyculuk yoktur Türkiye’de ya�ayan T.C kimli�i ta�ıyan O�uz (Türkmen), Kürt, Rum ile Ermeni’lerin tümü ayrı soylardan Türk’tür Çünkü Cumhuriyete göre Türkiye’de ya�ayan, Türkçe konu�an, Türkiye’yi yurt edinmi�, Türkiye’yi kuran ki�ilere köken ile dinlerine bakılmaksızın Türk denir. Örnek olsun diye i�te kimi önemli sözcüklerin gerçek anlamları ; Vatan (Yab) do�ulan yer, il, el, töröl Vatanperver(Ar+Far) ilter(KZG) Vatansever(Ar+T) ilter(KZG), do�du�u ülkeyi seven,koruyan Yurt (T) doyulan yer Yurtsever ya�adı�ı, doydu�u ülkeyi seven, koruyan. Memleket (T) 1. ülke 2. do�up, yeti�ilen yer Yer ile sınırları tanımlı büyük bölge. Ülke (T) sınırları belli, ulus topra�ı, uyru�unda olunan yer Mesken (Yab) oturulan, yerle�ilen yer, ota�, konut, ayıl(RS), ev, konut

1

Ulus (T) bir ülkede ya�ayan, ülkü, gelenek, toprak, ordu, bayrak birli�indeki örgütlü topluluk. Millet (Yab) bir gelenek, bir soy, bir din, bir ülkü birli�inde birle�en topluluk. Milli (Yab) bir soy, bir din, bir gelene�i savunan. Milliyet (Yab) uyruk, soy, inanç birlikçili�i. Milliyetçi soyunu ile inancını, geleneklerini seven, savunan Türk – �slam birlikçili�i.. Uluscu, ulusal Türk ulusunu seven, ulusun çıkarlarını savunan bilimgüder(Laik) Bir ülke, bir ülkü, bir gelenek, bir toprak, bir ordu, bir bayra�ı savunan topluluk Kavim (Yab) bir soydan gelen küçük topluluk Budun (T) bir soydan gelen küçük topluluk Uyruk (T) soy, köken Uyrukda� (T) Türkiye’ye yasal olarak ba�lı, kimlikli soyda�, kökende�ler. Soyda�(T) Türkiye’de otursun ya da oturmasın, O�uz soyundan gelme ki�ilerdir. Yurtta�(T) Bir ülkenin kimli�ini birlikte ta�ımak Vatanda�(Osm) do�da�(AE), ilde�(AE), törölde�, bir ülkede do�an ki�iler Bu ba�lamda Almanya’da ya�amayı seçmi� birinci ku�ak i�çiler bizim vatanda�ımızdır, ancak yurtta�ımız de�ildir Onlar bizim budunda�larımız ya da uyrukda�larımızdır �kinci ku�aklar ise ne vatanda�, ne de yurtta�dır Onlar ancak O�uz soyludur, kısacası soyda�ımızdır Ancak, Almancılar, e�er Alman olmu�larsa bizimle bir uyruktan de�illerdir artık Almanya’da do�up Türkiye’de ayaktopu oynayan Tuncay, Serhat gibi ki�iler, ne vatanda� nede yurtta�tır Onlar ancak soyda�tır Benzer biçimde Batı Trakya’daki Bulgaristan’daki Türkler dendi�inde ,Türk soylular denmek istenmektedir Onlar, yurtta� ya da vatanda�ımız de�il, uyrukda�larımız, soyda�larımızdır, budunda�larımızdır Trabzon’lular, Aydın’lılar yurtta�, ile vatanda�larımızdır Ancak, Bulgaristan’da ya da Yugoslavya’da do�an, orada ya�ayan soyda�larımız ne yurtta�, ne de vatanda�ımızdır Onlar yalnızca soyda�larımızdır Türkiye’ye göç edenler ise yurtta�ımızdır. Bosna-Hersek do�umlu, ancak Türkiye’de Türk kimli�ine geçmi� ki�iler, Türk’tür Ancak uyrukta� ya da soyda� de�ildir O yurtta�dır Onun soyu ise Bo�nak’tır. Türkiye’de ya�ayan burada do�mu� bir Kürt; vatanda�tır, yurtta�tır, Türk’dür Ancak O�uz soyundan geldi�ini benimsemiyorsa, uyru�u Kürt, soyu Kürt, milleti Kürt’tür O�uz soyundan geldi�ine inanıyorsa, soyu O�uz, uyru�u O�uz’dur O�uz soylu olanlar(biz Türkler), O�uz ulusuyuz. Bir Kırgız ise, ne Türk, ne O�uz soyludur O ne bir yurtta�, ne bir vatanda�tır O kökde�tir Tüm Türkçe konu�an uluslar, Turan kökündendir; kökde�lerimizdir, soyda� ya da uyrukda�ımız de�ildir. Kırgız, Tatar, Özbek’lerle ortak uyru�umuz ya da soyumuzun, kökenimizin adı Turan’dır Bunların tümüne Türki de�il, Turan’lı uluslar ya da Turan ulusu denilebilir Bu durumda tümünün benimsedi�i bir bayrak gerekir Turan ülkesi ise Türkçe’nin konu�uldu�u tüm yerlerin toplamıdır Bu yer Altay(Asya) içine sı�maz Bunun sınırları birçok ülkenin sınırlarını a�ar, tüm yeryüze ta�ar Türk bir soy kavramı olmadı�ı için T.C kimliklerinde, uyru�u kar�ılı�ına Türk yazılması yanlı�tır Türk yerine O�uz ya da Türkmen yazılması do�rudur, en kapsamlısı ise Turanlıdır Azerbaycan Irak, ya da Gagavuz içinde böyle olmalı.Türkiye’de ya�ayan, Türk kimli�i ta�ıyan tüm azınlıklar ile O�uz soyundan gelmediklerine inanan Kürt’ler’in üst kimli�i Türk’tür Ancak, uyruklarına Ermeni soylular için Ermeni, Kürt soylular için önerildi�i gibi Türkiyeli de�il, isterlerse, Kürt yazılabilir Türkiye’de do�an, ayrıca ya�ayan bir Ermeni ya da Rum Türk’tür, yurtta�tır, soyda� ya da uyrukda� de�ildir Uyru�u ile milleti Ermeni ya da Rum’dur, Türk ulusudur, ancak Türk milleti de�ildir, ulusaldır ancak milli de�ildir Türkiye’de Ermenilik, Kürtlük bir alt kimliktir Cumhuriyet ilkelerine göre, Türkiye’de ya�ayan tümümüz Türk’üz. Türk soylu, sözü yanlı� kullanılmaktadır Oysa Türk bir soy adı de�ildir O�uz soylu, Turan soylu, O�uz uyruklu, Turan uyruklu, Turan ulusu, Turan ayma�ı (halkı) denilebilir Türk ulusu dendi�inde içinde; Türkiye Cumhuriyeti yurtta�ı olan O�uz, Ermeni, Rum, Kürt, Çerkez, Bo�nak, Arnavut, Kafkas, Da�ı�tanlı, Abaza, Gagavuz, Tatar soylarının tümü anla�ılır. Dolayısıyla T.C kimli�i ta�ıyan tüm bireyler Türk’tür Ancak uyrukları; O�uz, Türkmen, Ermeni, Rum, Kürt, Çerkez, Bo�nak, Arnavut, Kafkas, Da�ı�tanlı, Abaza, Gagavuz, Tatar, Rus, Alman olabilir O nedenle, T.C kimliklerde uyru�u yerine yazılması gerekenlerde, geldikleri soydur; Kürt, O�uz, Türkmen, Rus, Alman, Bo�nak, Kafkas, Da�ı�tanlı, Abaza, Gagavuz, Tatar gibi Türkiye’de ne yazık ki bu kavramlar hem siyasi, hem de tüzel orunlarda (resmi dairelerde) karı�tırılmaktadır Ancak, do�ru tanımlar böyledir Böyle kullanılması gerekir Övgün Ahmet Ercan olarak benim kimlik belgemde; yurtta�lı�ım Türk (vatanda�lı�ım Türk), uyru�uma O�uz (Türkmen) olarak yazılması gerekir Bo�nak e�im Nicara’da �imdi, iki kimlik, açıkçası hem Bo�nak hem de Türk kimli�i ta�ımaktadır Onun T.C kimli�inde de yurtta�lı�ı; Türk ile Bosna-Hersekli, uyru�u Bo�nak yazmalıdır Benzer biçimde “Türk Milli Takımı “ deyimi yanlı�tır Çünkü, milli olması için tümünün Türk soylu ayrıca bir inançtan (dinden) olması gerekir �çinde Ataist, ya da Lefter, �sfendiyar gibi Rum soylu, Hıristiyan Ortodoks olan takım milli takım olmaz Bu durumda do�ru söz “Türk Ulusal Takımı” dır. Almanya’da do�an ayrıca orada sürekli, Türkiye’de geçici ya�ayan, iki kimlikli,Türkiye’de ayaktopu oynayan Serhat’ın Türk kimli�inde, vatanda�lı�ı; Alman, uyru�u; O�uz (Türkmen) yazmalıdır Yurtta�lı�ı ise Alman ile Türk olmalıdır Türkiye’de do�up, Almanya’da Türk kimli�i ile ya�ayanlar; Türkiye yurtta�ı, Alman yurtta�ı, Türkmen ya da Kürt uyru�udur Almanya’da do�up büyüyen Alman kimli�i ta�ıyanların ise; yurtta�lı�ı Alman, uyrukları, O�uz (Türkmen) dir Bunun do�rusu böyle, böyle de kullanılmalı.

1

Almanya’da ya�ayan 2 ku�ak biri “ben Alman’ım, ancak uyru�um O�uz’dur, Türkmen’dir” diyebilir Ancak “Türk’tür” diyemez Benzer biçimde Almanya’da ya�ayan ikinci bir ku�ak, “ben Alman’ım, ancak uyru�um Kürt’tür, Süryani’dir” diyebilir, Türk diyemez Türk diyebilmesi içim T.C kimli�i ta�ımalı ayrıca sürekli Türkiyede, geçici olarak Almaya’da ya�ıyor olmalıdır. Türkiye’de T.C kimli�i ile ya�ayan herkes Türk’tür, ancak uyrukları ayrı olabilir Türkiye’dekilerin tümüne Türk ulusu denir Ancak onlar Türk milleti de�ildir Onlar, Ermeni, Çerkez, Rum, Kürt milleti olabilir. Türkiye’li sözü yanlı� bir kavramdır Türk, soy, köken adı olmadı�ı için her Türkmen, her Kürt, her Rum, her Ermeni Türk’tür Ben Türk’üm ancak soyum Ermeni’dir, Kürt’tür, O�uz’dur diyebilir. Örnekler ; Yıldıray Ba�türk soyda�, yurtta�tır(Türk ile Alman kimlikli), ancak vatanda�(do�da�) de�il. Oktay Sinano�lu; soyda�, yurtta�tır, ancak ilde� de�ildir Çünkü �talya do�umludur. Mehmet Öz(Dr.ABD) soyda�, ilde�, ancak yurtta� de�ildir(Amerikan kimlikli) �zak Allaton �lde� (vatanda�), yurtta�tır Ancak soyda� de�ildir. Yusuf Akçura.(Ünlü Türk bilimci) Kırımda do�du�undan ilde� (vatanda�) de�ildir, T.C kiml�ine geçti�inden yurtta�tır, Tatar oldu�undan soyda�tır.

BÖLÜM - 2

TÜRKÇE’N�N ÜRETME KURALLARI TÜRKÇEDE B�R KÖK’DEN 95 TANE SÖZCÜK TÜRET�LEB�L�R ��te Örnek;Türkçe sözçükler eylem köküne ekler getirerek türetilir Örnek; “sürmek” eylemini bırakıp onun yerine Arapça –Türkçe karı�ı�ı olan “devam etmek” sözcü�ünü kullanırsak Türkçe ölür. Çünkü yabancı sözcü�e Türkçe ekler getirerek türetme yapamayız. Bakın, bir sürmek eylemini kullanır, i�letirsek Türkçe ne ölçüde varsılla�ıyor uygulamalı olarak görelim Bakalım görelim sürmek eyleminden ne sayıda sözcük üretiliyor. Sürmek sür+ü, sür+e, sür+çme, sür+çmek, sür+çtürme, sür+çtürmek, sür+dürme, sür+dürmek, sür+dürülebilirlik, sür+dürüm, sür+dürümcü, sür+dürü�, süre a�ımı, sür+eç, sür+eduran, sür+edrum, sür+egelen, sür+egelme, sür+egelmek, sür+e�en, sür+e�enle�mek, sür+ek, sür+ek avı, sür+ekçi, sür+ekli, sür+eklilik, sür+eklilik ilkesi, sür+ekli ünsüz, sür+eksiz, sür+eksizlik, sür+eksiz ünsüz, sür+eli, sür+e ölçen, sür+e ölçer, sür+e ölçümü, sür+erlik, sür+erlik görünümü, sür+esiz, sür+e sonu, sür+e yazar, sür+gen doku, sür+git, sür+gü, sür+gü kolu, sür+güleme, sür+gülemek, sür+gülenme, sür+gülenmek, sür+gülü, sür+gün Avı, sür+me, sür+meleme, sür+melemek, sür+melenme, sürmelenmek, sürmeli, sürmelik, sürmesiz, sürtme, ürtme a�ı, sürtmek, Sürtük, sürtükle�me, sürtükle�mek, sürtüklük, sürtülme, sürtünme, sürtünmek, sürtünü�, sürtü�, sürtü�me, sürtü�mek, sürtü�türme, sürtü�türmek, sürücü, sürücü belgesi, sürücülük, sürükleme, sürüklemek, sürüklendirmek, sürüklendirme, sürükleni�, sürüklenme, sürüklenmek, sürükletme, sürükletmek, sürküleyici, sürükle�yi�, sürülme, sürülmek, sürülüü�, sürüm, sürüme, sürümek, sürümlü, sürüm sürüm, slürüm sürüm sürünmek, sürümsüz, sürümsüzlük, sürünceme, süründürmea, süründürmek, süründürülme, süründürülmek, sürüngen, sürüngenler, sürünme, sürünü�, sürü sepet, sürü sürü, sürü�, sürü�türme, sürü�türmek, sürütme, sürütmek........................... Türkçe konu�anların söz da�arcı�ı büyür. E�er çekirdek sözcük yabancı ise ona ekler vererek yeni söcükler üretmezsiniz. Örnek “ Devam etmek”. Üretemedi�iniz için de söz da�arcı�ınız daralır, dü�ünce yetene�iniz dü�er, belle�iniz dumura u�rar. Örnekten de anla�ılaca�ı gibi Türkçe eylem (fiil) köklerini özenle korumalı, kullanmalı diriltmeli ayrıca i�letmeliyiz TÜRETME KURALLARI Bilim dilini olu�turan sözcükler terimlerdir, bunların sayısı teknik alanda ilerlemi� ülkelerde, genelde, dilin ortak sözcüklerinden çoktur Bilim ile üner (sanat) dalı ile ilgili özel kavramları kar�ılayan bu sözcükler, dilbilgisi ile sözdizimi açısından öbür sözcüklerden ayrı de�ildir; ancak anlam açısından ço�unlukla karma�ık bir tanımı bütünüyle ta�ırlar Anlamları kesin olup ki�iden ki�iye de�i�mez; böylece bilim ile önör(sanat) dalında ileti�imi kesin olarak sa�larlar Öyle ki ça�da� uygarlı�ın, bilimin günümüzde pek karma�ık olan bilimsel uygulama ortamında terimler, ba�lı ba�ına bir dizge ya da bir tümce görevini üstlenebilir Burada �stanbul Teknik Üniversitemden sayın Dil Bilimci Nadiye Sarıtosun’un güzel anlatımı ile biçemini de�i�tirmeden veriyorum. Terim yapma i�i çok yönlü bir konudur Anlambilgisinden, sesbilgisine; yapıbilgisinden, sözlükbilimine de�in birçok alanın kapsamına girer Ama yabancı bir dilden dilimize girmi� bir sözcü�e kar�ılık üretmek de ancak onu kullanan bilim sumkayının(adamının) yapabilece�i bir i�tir Bu yazının amacı; terimlerin Türkçele�tirilmesinde tutulacak yolu, izlenecek yöntemleri açıklamak, sözcük konusunda çalı�acaklara yardımcı olabilmektir Bu amaçla yazıda terimlerin Türkçele�tirilmesinde tutulacak yol ayrıntıya girmeden, ana çizgileri ile verilmeye çalı�ılmı�tır Yazımın kapsamında; terim yapma yolları, yapılarına göre terimler, terim türetme ekleri ile terim türetirken uyulması gereken kurallar bulunmaktadır.

1

SÖZCÜK YAPMA YOLLARI

Sözcüklerin Türkçelerini aramak, yeni terimler türetmek için ba�vurulacak yollar nelerdir? Bunlar belirtilmeden önce a�a�ıdaki örnekler incelenmelidir.

1 çekim (fiz.): (Osm Cazibe, Fr attraction): Herhangi bir özde�in (cismin), ba�ka bir özde�i kendine çekme gücü eriyik (fiz.) (Osm mahlul, Fr solution): �çinde katı bir maddenin erimi� oldu�u sıvı. de�i�ken (mat) (Osm mütehavvil, Fr variable) Ayrı de�erler alabilen.

2 e�basınç,basınçda� (co�.) (Osm mütesaviy-üt-tazyik, Fr isobare): Hava basınçları e�it olan yeryüzü yerleri. gizilgüç (fiz.) (Osm meknî, Fr potentiel): Bir özdekte bulunup herhangi bir engel dolayısıyla kendini gösteremeyen, ancak engelin kalkması ile i� biçimine gelebilen güç. gökta�ı (gökb.) (Osm hacer-i semavî, Fr météorite): Gezegenler arasında dola�an küçük gök kayalarına verilen ad.

3 birikinti söbele�i (yerb.) (Osm mahrut-u teberruzî, Fr cone de déjection): Da�lık bir yerden gelen suyun sürükledi�i ta� parçalarının, bir düzlükte yı�ılarak olu�turdu�u yellengeç biçiminde yer. damıtık su (kim.) (Osm ma-i mukattar, Fr eau distillée): Damıtılarak elde edilmi� su. birinci düzeyden iki bilinmeyenli denklem (mat.) (Osm derece-i ulâdan iki meçhullü muadele; Fr équation de premier degré à deux inconnus)

4 çekirdek (biy.) (Osm nüve; Fr Noyau): Bir gözenin (hücrenin) ortasını olu�turan özdekcik. en do�ru (mat.) (Osm müstakim; Fr droite): �ki dura arasına çekilebilen kısa çizgi. bez (biy.) (Osm gudde, Fr glande): �çinden geçen kandan ya da özsuda kimi özdekler ayırarak salgı olu�turan örgen.

Dört öbekte toplanabilecek olan bu terimler de�i�ik alanlarla ilgilidir Bakılırsa, birinci öbektekiler Türkçe’de var olan kimi sözcüklere (köklere) ekler getirilerek; ikinci öbektekiler birden çok sözcü�ün birle�tirilmesi ile; üçüncü öbektekiler birden çok sözcük ile; dördüncü öbektekiler ortak dildeki bir sözcü�e, kendi anlamından ba�ka bir anlam yükleme yoluyla yapılmı�tır Görüldü�ü gibi Türkçe’de Terim yapmanın dört ana yolu vardır.

1 Türetme 2 Birle�tirme 3 Birden çok sözcükle kar�ılama 4 Anlam aktarımı 5.Di�er a�ızlardaki ara�tırma, bulma

Dilin unutulmu�, kimi yerde de yalnız, a�ızlarda ya�ayan ö�elerinin yeniden kullanım alanına alınması da bir terim yapma yöntemidir Kaldı ki bugün kullandı�ımız nitelik, nicelik, alan tanık.. gibi terimler bu biçimde yapılmı�tır. TÜRKÇE’DE HER KIMSA(Harf) AYRI B�R ANLAM KATAR; Kımsaların Gücü. Türkçe’de her bir sözcük kök+ gövde+ eklerden olu�ur. Sözcü�ün arasına giren kimi kımsalar , sözcü�e devinim ile yeni anlam kazandırır. A�a�ıda bu kımsaların çok de�i�ik i�levleri örneklerle yer almaktadır. a, e – devinimi dı�arıya döndürüyor. Örnek ; süpürte, kasalmak (iki kolunu dı�a açmak),di�emek(di� çıkartmak), di�elek(di�in

dı�arı çıkması) d – devinimi bulundu�u yerde durdurur. Örnek ; kımıldamak, �ırıldamak. gen – devinimde süreklilik sa�lar. Örnek ; devingen, saptırgan, süpürgen, dövü�gen. i – söcü�e ba�lama anlamı verir. Örnek; ilik, ilmek gibi k – sözcük anlamını doru�a çıkarır. Örnek; görükmek ; kar�ısındakini kesintisiz olarak görmek,dikmek, dikilmek. l – anlamı ba�lar. Örnek ; görülmek. Birisince görülmek. m – olayı,devinimi sürdürür. Örnek;görüntüleme ; görüntüleme i�i sürüyor. p – anlamda saçılma sa�lar. Örnek ; serpmek, çırpmak. r – devinimi geni�letir. Örnek ; ba�armak, oturmak. s – devinimi durdurur. Örnek ; kısmak,susmak, pusmak. � – ortaklık ile kar�ılıklı davranmayı sa�lar. Örnek ; görü�mek, ıyı�kı, sevi�me, bulu�ma t – sözcük anlamını güçlendirir. Örnek; ba�lat, oynat; kesinlik ile güç var. u, ü – 1. sözcük anlamını geri döndürür, 2. u, ü- ba�ta olursa, ululuk, yücelik verir. Örnek 1 ; süpürtü ; (Tsunami) olay oluyor,

sonra geri dönüp duruyor. Örnek 2: ulu, ulu�, ülkü, ulus, z – anlamda yaygınlık, ayrıca ikilik sa�lar. Örnek ; 1.titiz, kuduz, 2. ikiz, diz, göz, biz �u kımsalar Türkçe’de sözcük ba�larında de�il aralarında olabilir; p, r, l, c, z, m, n. �u kımsalar ise Türkçe’de yoktur. Bu kımsalar ne ba�ta ne de arada bulunamaz; h, f, j, v, w, x, q

1- TÜRETME Sözcük yapmada ba�vurulacak ana yollardan biri olan türetme; ad ile eylem köklerine, gövdelerine yapım ekleri getirilerek yeni sözcükler yapma i�idir Bunu daha iyi belirleyebilmek için kök, gövde ile yapım eki terimlerinin üzerinde kısaca durmak gerekir:

Kök sonuna herhangi bir ek almamı�, ba�lı ba�ına anlamı olan ad ile eylemlere kök adı verilir Örnek; bul, sil, kal.. birer eylem köküdür Kum, göz, el, ta�.. birer ad köküdür.

Yapım eki kök ya da gövde durumundaki sözcüklerin sonuna gelerek onlardan yeni anlamda sözcükler türetmeye yarayan eklere yapım eki adı verilir Örnek; “bölge” terimi, “böl” köküne “-ge” yapım eki getirilerek yapılmı�tır Bunun gibi “kumul” terimi de “kum” kökünden türetilmi�tir.

Gövde; kök durumundaki sözcüklere yapım ekleri getirilerek elde edilen yeni sözcüklere verilen addır Sözgelimi yukarıda türetilen “bölge” ile “kumul” sözcükleri birer gövdedir; bunlardan yeni sözcükler türetilebilir Yapım ekleri, köklerin sonuna gelerek yeni sözcükler türettikleri gibi, gövdelerin sonuna gelerek onlardan da yeni sözcükler türetir; bölgesel, bölgesellik, kumulsu.. gibi. Örneklerden de anla�ılabilece�i gibi türetme yaparken bir köke ya da gövdeye getirilecek ek sayısı sınırlı de�ildir; bu sayı elde etmek istenilen anlama göre de�i�ir Ancak kullanılan her ekin, dilbilgisi yönünden bir görevi ile sözcü�e kattı�ı bir anlam vardır.

1

Dilimiz yapım eki yönünden çok varlıklıdır Sayıları yüzü geçen bu eklerden yararlanılarak çok sayıda terime kar�ılık bulmak,ayrıca sınırsız sayıda sözcük üretileilir Üstelik bu eklerin hangi tür sözcüklerle kullanılaca�ı, sonuçta ne tür bir sözcük türetece�i de bellidir Örnek “-sız” eki addan ad (sınırsız), “-gı” eki eylemden ad (salgı), “le” eki addan eylem (gözlemek) türetir Buna göre Türkçe’de türetilmi� sözcükler dört dilimde toplanır:

1) Eylem kök ile gövdesi + yapım eki .. ad ile ad soylu terim: aç-ı, düzle-m, 2) Eylem kök gövdesi + yapım eki .. eylem bildiren sözcükler: ol-u�, al-ı�, 3) Ad kök ile gövdesi + yapım eki .. eylem kar�ılayan sözcükler: salgı-lama, sıvı-la�-ma, buz-lan-ma, 4) Ad ile ad soylu terimler + yapım eki .. ad ve ad soylu sözcükler: a�aç-sı, can-lı, beyin-cik.

Burada önemli olan sözcü�ün ad ya da eylem kökünden türetilmi� olması de�il, türetilen terimin; Türkçe’nin yapısına ayrıca sözdizimine uygun, söyleyi� yönünden akıcı, en önemlisi de önerilen kavramı eksiksiz kar�ılamı� olmasıdır. Yapım ekleri görev yönünden ayrılık gösterdikleri gibi, anlam yönünden de ayrı, de�i�ik türetmeler yapabilir Aynı ekle türetilmi� �u dört sözcükte bu durum görülebilir; salgı, algı, bitki, sürgü Sözcüklerin dördü “-gı” ekiyle türemi�tir Dördü de bu ekin eylem köküne getirilmesiyle yapılmı� birer addır Ancak her sözcükte türetme ekinin i�levi de�i�iktir Birincide bir olu�um bildiren bir özdek adı, ikincide tinsel (ruhsal) etkinliklerle ilgili bir kavram, üçüncüde nesnel ile genel bir kavram, dördüncüde de nesnel ile araç bildiren bir adı kar�ılayan bir sözcük yapmı�tır.

“-cı” eki addan ad türeten bir ektir Ancak de�i�ik anlamlarda türetmleer yapar:özükçü ( fizikçi), politikacı (bir i�i görev olarak yapan ki�i), �arapçı, ak�amcı (dü�künlük, tutkunluk, sevme kavramı), yolcu, aracı (i� ve durumla ilgili olma). Addan ad türeten “-lık” ekinin türetmelerinde de bu ayrılıkları görmek olasıdır: zeytinlik, a�açlık , hediyelik, tohumluk, gecelik,a�ırlık, ölçemlik, litrelik, aylık, yıllık.. gibi. Görüldü�ü gibi yapım ekleri bir köke geli�igüzel eklenmiyor; ekler hem görev hem de anlam yönünden ayrı i�levleri üstleniyor Buna göre Türkçe’deki yapın ekleri, türettikleri sözcük türüne göre; addan ad, addan eylem, eylemden ad, eylemden eylem yapan ekler biçiminde kümelendirilebilece�i gibi, kar�ıladıkları kavramın özelli�ine göre de kümelendirilebilir Böyle bir kümelendirme, türetme yoluyla sözcük yapmak isteyenlere, kök ya da gövdeye getirilecek uygun bir yapım eki bulmada kolaylık sa�layabilir. Türetme Yoluyla Terim Yaparken Özen Gösterilmesi Gereken Yerler

1- Görüldü�ü gibi sözcükleri Türkçele�tirirken izlenebilecek bir yol da türetme yöntemiyle sözcük yapmaktır Açıkcası uygun bir köke ya da gövdeye yapım eklerini getirmektir Bir dili geli�tirmenin en etkili yolu türetme ile sözcük yapmaktır Çünkü her türetme ki�iyi, yeni türetmelere götürecektir Ayrıca bir yapım ekinin yetmedi�i bir durumda ikinci, ötesi üçüncü yapım eki üst üste kullanılabilir Ancak söyleme güçlü�ü yaratan ekler arasında do�abilecek uyumsuzluklar olmamasına bakılmalıdır.

2- Türetmede en büyük görev eklere dü�mektedir Bu nedenle terim türetmeye yarayan yapım ekleri görevlerine ayrıca sözcü�e kattıkları anlamlarına göre öbeklendirerek verilmi�tir.

3- Türetilen terimin yaygınlık kazanıp tutunabilmesi için sözcük köklerinin sözlükteki anlamlarına bakmak gerekir yazın (mevsim), yazı-n (iyelik eki ikincil tekil ki�i), yaz-ın (emir ikinci tekil ki�i), yazın (edebiyat) Edebiyat kar�ılı�ı olarak türetilen “yazın” sözcü�ünün yaygınlık kazanmamasının bir nedeni de bu olabilir.

4- Türetme yolu ile sözcük yaparken türetilene benzeyen bir sözcü�ün dilde bulunmasına bakmak; açıkcası bir örnekten yola çıkmak iyi sonuçlar verebilir Bu kar�ıla�tırma ile örnek alma, türetilen terimin tutma, ya�ama olasılı�ı konusunda da bir ipucu verir Yalnız, örnek alınan sözcü�ün dil kurallarına uygun, tutunmu�, benimsenmi�, Türkçe bir sözcük olmasına bakmak gerekir Örne�in “yazı” sözcü�ü “açı” ile “bölü” sözcüklerini anımsatmı�tır “Saldırı” sözcü�ünden örnekseme yoluyla yapılan “bildiri”, “güldürü” sözcükleri de böyledir A�a�ıdaki sözcükler türetilirken bu yol izlenmi�tir.

Örnek Alınan Sözcük Türetilen Sözcük

Kurultay danı�tay, sayı�tay, yargıtay, kamutay binit ta�ıt e�it, ya�ıt ko�ut,soyut, somut ekim (çiftçinin eylemi) basım, yayım ekin basın, yayın korkunç ilginç ilkin örne�in

5- Yabancı sözcüklerin sesleri ile anlamlarına bakarak örnekseme yapmamak gerekir; bu dili geli�tirmez damper-döker.. gibi.

6- Yeni türetilen bir sözcü�ün, tutunup tutunamayaca�ı önceden kestirilemez; sözcükler için de bu böyledir; ne ki dilde, türetilen sözcü�e benzer sözcükler varsa, benimsenme yolu çok olur Bu bir anlamda ya�ayan, diri köklere ba�vurmak demektir Bunlar ya�ayan, kullanılan kök ile gövdeler oldu�u için kolay benimsenir Ama öte yandan hep aynı kökler ile gövdelere dayanarak terim türetmek –her ne denli ek sayısı çok olsa, ayrı görev ile anlamlarda kullanılsa da- dili geli�tirmek açısından pek istenen bir durum de�ildir Ayrı kökleri, de�i�ik ekleri, özellikle az i�lek ekleri kullanabilmek iyi bir yöntemdir Hep aynı eklere yüklenilmemeli, de�i�ik eklerle türetme yoluna gidilmelidir Kaldı ki, Cumhuriyet Döneminde yapılan dil çalı�maları sırasında az i�lek olan pek çok ek diriltilmi�, ötesi çekim eki olan, buluma bildiren “-de” durum ekinden bile “elde, payda, yüzde, gözde, sözde...” gibi türetmeler yapılmı�tır Bir kök ile gövdelerden yola çıkılarak, bazıları sıkça kullanılarak terim türetilirse, kavramlar arasında yakınlık do�abilece�i, anlamadaki, belirginli�i yaratmada güçlük çıkabilece�i dü�ünülebilir: bil, bilge, bilgi, bilgiçlik, bilgelik.. gibi.

7- Türkçe’de ek sayısı bellidir Özellikle yapım eklerinin sayısı çoktur ayrıca, yeterlidir Kaldı ki, yeni bir ek yapılamaz; ancak yeni kökler bulma olasılı�ı vardır De�i�ik a�ızlardan da sözcük alınabilir, ayrıca halk a�zında ya�ayan Türkçe sözcüklere ba�vurulabilir Bunun için de Tarama ile Derleme Sözlükleri iyi birer kaynaktır Buradan alınacak köklerle türetmeler yapılabilir Ancak buradaki sözcükler ilgili oldukları bilim dallarına göre ayrılmadıkları, çok amaçlı dizinleri yapılmadı�ı için bu kaynaklardan yararlanmak oldukça zordur.

8- Do�u ya da Batı kökenli sözcüklerden de Türkçe eklerle türetmeler yapıldı�ı görülmektedir Ancak bu giri�im yanlı�tır Örnek; kristalle�me, hukuksal, siyasal, virüslü.. gibi Yalnız bu sözcükler halk diline dek inmi�, çok büyük yaygınlık kazanmı�sa bunu atmak çok güçtür Ancak onlar konuktur, gideceklerdir Türetmede Türkçe kökleri ye�lemek en iyi yöntemdir Ku�kusuz yabancı sözcüklerden türetme yapmak ba�vurulmayacak yoldur Dile yerle�mi� olan sözcüklerin bile, biraz güç de olsa

1

Türkçele�tirilebilece�i dü�ünülmelidir Kaldi ki; Cumhuriyet döneminde bu tür sözcüklerin binlercesi Türkçele�tirilmi�tir: dernek, deney, aday, seçmen, donatım, sorumluluk, a�amalı, ele�tiri, de�i�ken, yo�unla�ma, gelenek, e�itim, ö�retim, okul, ö�retmen, sıkıyönetim, dı�alım, basınçölçer, altyapı.. gibi.

9- Dilimize artık yerle�mi�, özellikle konu�ma diline dek inmi� olan sözcüklere kar�ılık bulmadan önce dilimize her gün girmekte olan çok sayıda terime hemen kar�ılık aranmalıdır Yabancı bir sözcük, bilim dalında kullanıma girmeden önce kar�ılık üretilirse, önerilen sözcü�ün tutma olasılı�ı çok olacaktır Özellikle bilimteyler (üniversiteler) düzeyinde sıkça kullanılan ve Türkçe’nin sözdizimine hiç uymayan sözcüklere (spline, AEroelasticity, communication...) hemen kar�ılık aranmalı; bunlara öncelik tanınmalıdır Bu bir anlamda, Türkçele�tirme çalı�masında sondan ba�a; yeni gelenlerden dile yerle�mi� olanlara do�ru, bir yol izlemek demektir Bu yakla�ımla yabancı kökenli �öyle öbeklendirilebilir: 1.Çok yeni ; 2.Az bilinen (cache memory, resident memory); 3.Yeni; 4 Ancak bilinen (harddisk); 5.Kemikle�mi�; 6.Dile yerle�mi� (sistem, enerji, mukavemet). 2- B�RLE�T�RME Yeni bir kavramı kar�ılamak için ba�vurulan bir yol da iki ya da daha çok sözcü�ü birle�tirerek yeni bir sözcük yapmaktır Bu yolla üretilen terimlerde her sözcük, kendinden sonra gelenin belirleyicisi, açıklayıcısı durumundadır Bir kavramın bir sözcükle kar�ılanmadı�ı durumlarda sözcük öbeklerine ba�vurulmalıdır Ulus bilimi (folklor), ulus oylaması (referandum), atı� yeri (poligon), çocuk yuvası (kre�), gerçeküstü (sürrealizm), soykırımı (jenosit), yasadı�ı (illegal).. gibi Ancak burada �una özen gösterilmelidir Birle�tirmede kullanılan sözcükler biçim yapı�tırma de�il, bir sözcük kökünü di�eriyle tutturmak biçiminde geli�mi�tir. Bazen bu tür sözcüklerin yabancı dildeki kar�ılıkları da birle�ik sözcük olabilir Basınçölçer (Fr barometre), akım ölçer (Fr ampérmétre), akı� ölçer (Fr débimétre).. gibi Yabancı dildeki birle�ik sözcükler Türkçele�tirilirken birle�tirme yolu izleniyorsa, tüm sözcüklerin Türkçe’sinin kullanılmasına özen gösterilmelidir Her ikisinin de Türkçe olması istenen bir durum oldu�undan e�er dilde birinci ya da ikinci sözcük yoksa, olmayan sözcük türetilmeye çalı�ılmalıdır. Bu yolla terim yaparken çeviriden kaçınmak, olabildi�ince dilin kurallarını kullanarak, Türkçe sözcüklere ba�vurmak yerinde olur Örnek; “konuksever” kurallı, dile yerle�mi� bir deyi�tir; ancak Farsça “misafirperver”in çevirisidir Buna kar�ın Fransızca’sı “patron” kar�ılı�ı olan “i�veren” çeviri de�ildir Çeviri yoluyla yapılan bazı sözcüklerin, dilimize anlamsız birtakım deyi�leri kattı�ı unutulmamalıdır; kapak kızı, balayı.. gibi Örnek; a�a�ıdaki sözcüklerin bazıları “olumsuz örnekler” içermesine kar�ın Türkçele�tirilirken dilin anlatım özelli�i ile sözcüklerin anlam alanı göz önüne alındı�ı için iyi birer birle�tirmedir Bu nedenle tutunmu�, yaygınlık kazanmı�lardır: dindı�ı (lâdini), buzçözer (defroster) donma önler (antifriz), söz dinletir (otoriter) Burada üzerinde durulması gereken bir konu da �udur: Türkçe sondan eklemeli bir dildir, özellikle olumsuzluk bildiren “örnekler”in olmayı�ı sözcük yapmada birtakım güçlüklere neden olmaktadır Ancak istenilirse ve çabalanırsa, bu tür olumsuzluk bildiren örnek almı� yabancı sözcükler de yukarıdaki örneklerde görüldü�ü gibi Türkçele�tirilebilir: direct (dolaysız), indirect (dolaylı), malfaist (kötülük eden, kötücül), malveilant (kötü yürekli), malentendu (yanlı� anla�ılma). Sözcük yaparken seçeneksiz olmadıkça sözcük birle�tirme yoluna gidilmemelidir Ötesi, kimi durumlarda birle�ik sözcüklerden olu�an yabancı terimler bile Türkçele�tirilirken bir sözcükle kar�ılanabilir: network (a�), Transportation network (ula�ım a�ı), output (çıktı), input (girdi).. gibi Birle�tirme yolu ile ancak bir kavrama kar�ılık bulunabilir Elde edilen birle�ik sözcüklerden yapım ekleri kullanılarak ikinci bir sözcük üretmek güçtür Oysa ki bir terim Türkçele�tirilirken tek sözcükle kar�ılık bulunabilmi�se, bir gövde elde edilmi� demektir Bu, sözcük türeteceklere her zaman yeni yeni türetmeler, birle�tirmeler yapma olana�ı sa�lar.

3- B�RDEN ÇOK SÖZCÜKLE KAR�ILAMA Bir kavramın sözcük öbe�i ile kar�ılanmasıdır �ki ya da ikiden çok sözcük bir kavramı kar�ılayacak biçimde öbekle�ir: “tam yansımalı prizma, iklime ba�lı kar sınırı, orta hece dü�mesi...” gibi Örneklerden de anla�ılabilece�i gibi burada sözcük sınırlandırması yoktur Ne ki olanaklar ölçüsünde sözcü�ün bir sözcükten olu�ması, bir sözcükle kar�ılanamadı�ı durumlarda iki ya da daha çok sözcüklü birle�iklerle kar�ılanması; e�kenar üçgen, yanarda� yumrusu, bütün yansımalı prizma, sular yarımküresi, yıldızlararası uzay.. örneklerinde oldu�u gibi, bunun da olmadı�ı durumlarda çok sözcükle kar�ılanması durumuna gidilmelidir: birinci düzeyden iki bilinmeyenli denklem, en büyük ortak bölen, dü�ey teker çevresi.. gibi.

4- ANLAM AKTARIMI Türetme, birle�tirme, birden çok sözcükle kar�ılama yollarının dı�ında sözcük yaparken ba�vurulabilecek bir dördüncü yol da anlam aktarımıdır Anlam aktarımı; yeni bir terimi kar�ılamak için o sözcü�ün anlamını, genel dilde kullanılan bir sözcü�e aktarma, açıkcası onun bir yönünü terimsel anlamla sınırlamadır Yazı ile konu�ma dilinde de�i�ik anlamlarda kullanılan “taban” sözcü�ü üzerinde bu yöntem açıklanabilir: Taban: 1) Aya�ın alt yüzü 2) Ayakkabının alt kısmı 3) Üstü kapalı bir yerin gezilen, ayakla basılan yüzü, tavan kar�ıtı 4) Bir �eyin oturtulmu� ya da tutturulmu� oldu�u nesne 5) Bir ırma�ın en derin olan orta yeri 6) Da� ya da tepe üstündeki düzlük 7) Gemi demirinde kolların ucundaki üçgen kısım. “Taban” sözcü�ünün bu genel anlamlarının yanı ba�ında bir de sözcük anlamı vardır: “Bir özde�in ya da biçimin, yüksekli�ini ölçmek için a�a�ıdan yukarıya do�ru ba�lama yeri olarak alınan yüzey ya da çizgi.” Bu anlam, taban sözcü�üne aktarılmı�, böylece sayı�ımda (matematikte) geçen bir terimin kar�ılı�ı olmu�tur Kaldı ki benzer yoldan yararlanılarak, �u sözcüklere de genel ile ortak anlamları dı�ında bir de terimsel anlam yüklenmi�tir: bo�az, burun, e�ik, takım, kök... Demek ki bir kavramın Türkçe’sini üretmek için kimi durumlarda genel dilin bir sözcü�ü seçilip ona kar�ılanmak istenen anlam aktarılıyor �öyle de söylenebilir, o sözcü�e terimsel bir anlam yükleniyor. Yazı dilinde var olan bir sözcük kimileyin yalnızca bir bilim dalında de�il, de�i�ik bilim dallarında da kullanılabiliyor “çöküntü” jeolojide, co�rafyada, psikolojide; “dizi” sözcü�ü sinemada, askerlikte, matematikte ayrı birer terimdir Örek (mimarlık) terimi olan “dikme” ayrıca bir matematik terimidir “çatı” hem dilbilgisinde hem de mimarlıkta kullanılır “aralık” sözcü�ü yalnızca bir özük (fizik) terimi de�il, ayrıca ezgi ile yarı�malarda da kullanılan bir terimdir. Anlam aktarımı yolu, seçeneksiz olmadıkça kullanılmamalıdır Çünkü önemli olan, bir sözcü�ün de�i�ik anlamları üstlenmesi de�ildir Gerçekte bir dilin yüceli�ini belirleyen, sözcüklerin çok anlamlı olması de�il, her kavramın bir sözcükle kar�ılanmasıdır Ancak yeni kavramların, yeni sözcüklerle kar�ılanamadı�ı durumlarda anlam aktarımı ba�ka bir deyi�le anlam yükleme yoluna gidilmemelidir.

5-D��ER A�IZLARI ARA�TIRMA Türkçe ‘de çok sayıda a�ız vardır Bunlardan en arı kalmı�, sözcükleri içerenler sırası ile; Ba�kurt, Kırgız, Kazak, Türkmen, Kaçkar, Tatar, Uygur, Azeri, Özbek, Gagavuz, Yakut (Saha) gibi sayılabilir Bu a�ızlara ili�kin yeterli sayıda sözlük vardır Ancak,

1

buradaki sözcük kökleri kimi durumlarda benzer olsa da, ekler, o a�za uygun alan ba�kaca eklerdir Bunlardan yerle�ik düzene önceden geçenler, egemenlik altında kalmayanlar, din etkisine girmeyenlerin dili duru kalmı�tır. Ahmet Ercan olarak 35 yıllık Türk Dili Ara�tırmalarımda ana çalı�ma konum; Ural-Altay’da (Turan) (Avrasya) konu�ulan Türkçe a�ızlardan Türkçe köklü sözcük ara�tırdım Ayrıca bir Türkçe dil müzesi olan Anadolu’nun de�i�ik yörelerinden sözcükleri ara�tırdım Özellikle Turan’da buldu�um, ayrı ekli sözcükleri O�uz (Türkmen) (Türkiye) a�zına uydurdum Onları O�uz a�zı etkileriyle donattım Böylece Türkçemiz uzak elde kalmı� binlerce sözcükle tanı�acak. Türkiye’de yeni bir sözcük türetmeden önce TURAN’da URAL-ALTAY’da aranan terimin kar�ılı�ı var mı? diye bakmak gerekiyor Ayrıca Turan’da buldu�um köklere, O�uz ekleri koyarak binlerce sözcük türettim Bunlar, Türkçeme biraz olsun katkımdır Bunlara birkaç örnek; bilimtey (üniversite), ulusbay (cumhurba�kanı), bilmen (profesör), bilgen (doçent), bilger (yardımcı doçent), öke (bilim doktoru), kaysak , turak (yer kabu�u levhası), görnük, alınlık (dükkan levhası) olarak sayılabilir.

SÖZCÜK TÜRETME UYGULAMASI

Dilimize Fransızca’dan girmi� olan, toplumsal bilimlerin de�i�ik alanlarında kullanılan “alternatif” sözcü�üne Türkçe bir kar�ılık aranaca�ı dü�ünülsün Bunun için nasıl bir yol izlenmesi gerekir? �lkin “alternatif” sözcü�ünün dilimizde hangi anlamda kullanıldı�ı ara�tırılmalı, bu açık seçik ortaya konulmalıdır Bu sözcük �u iki anlama geliyor: 1) �yi dü�ünüp ta�ındıktan sonra seçilen iki yoldan, iki olasılıktan biri 2) �ki yol, iki olasılıktan birini seçme durumu Ancak birinci anlam daha yaygın Bu tanımlamalara göre “alternatif” sözcü�ü araç, gereç, aygıt adı bildirme, özellik ile nitelik kar�ılama, tür ile topluluk bildirme gibi, belli bir terim dilimine girmiyor; genel bir anlam sayılabilir Türkçe kar�ılık bulmak için hangi yol izlenmeli? Türetme, birle�tirme, birden çok sözcükle kar�ılama, anlam aktarımı Diyelim ki tanıma bakarak bir sözcükle kar�ılamak, açıkcası, türetme yapmak isteniyor Burada �öyle bir soruyla kar�ıla�ılır; hangi köke hangi ek getirilecek? Buradaki ipucu alternatif sözcü�ünün anlamında, ayrıca tanımındadır Sözcü�ü nasıl tanımlarsak tanımlayalım “seç” eylem kökü kullanılmaktadır Bu yüzden “seç” eylem kökünden üretme yapılabilir Ancak hangi ekten yararlanılacak? Bu a�amada dilde buna benzer örnekler ara�tırılmalıdır Sözgelimi tutanak, ödenek, kesenek, gelenek.. sözcüklerindeki ekten yararlanıp, “seçenek” denilebilir. Türkçe’si aranılacak bir ba�ka terim de yazın ve kütüphanecilikte kullanılan bibliyografya (bibliyografi) olsun Fransızca’dan dilimize geçen bu sözcük, “bir konu ya da yazar üzerine yazılmı� yapıtlar dizisi” anlamına gelir; yararlanılan bilgi kaynaklarını gösterir Burada “kaynak” sözcü�ü kök olarak seçilebilir Dildeki “dilekçe, gerekçe...” sözcükleri örnek alınınca bu sözcü�e “kaynakça” denilebilir. “Hidrofor” sözcü�üne kar�ılık aranmak istense, bu sözcü�ün tanımından yola çıkıldı�ında “su; basmak, yukarı çıkarmak, üst katlara iletmek” sözcüklerini kullanmak gerekebilir Tek sözcükle kar�ılık bulunamayan böyle bir durumda birle�tirme yapmak gerekirse, dilde var olan “uçaksavar, roketatar, ısıölçer...” sözcüklerinden örnekseme yapılarak hidrofor sözcü�üne “su basar” denilebilir. Görülüyor ki bir sözcü�e kar�ılık aranırken belli bir sıra izleniyor �lkin Türkçe’si aranılan sözcük açık seçik tanımlanıyor Daha do�rusu dilde hangi anlamı üstlenmi�se, ilgili oldu�u bilim dalında hangi kavramı kar�ılıyorsa, bu ortaya konuluyor Bu anlamı belirtme i�i, verilen örneklerde de görüldü�ü gibi, “türetme” yolu kullanılacaksa, hangi kökten ya da gövdeden yararlanılaca�ını; “birle�tirme” yolu seçilecekse hangi sözcü�ün hangi sözcükle birle�tirilebilece�ini sezdirebiliyor Çünkü anlam ile tanım içinde, sözcü�ün görevsel, niteliksel özellikleri de ortaya çıkıyor Demek oluyor ki terim yapmada ilk adım, anlamı belirlemek,ayrıca tanım yapmaktır. Üretilen sözcükler ba�langıçta bir öneridir Ancak bu önerinin benimsenmesi, tutunması yaratılan sözcü�ün kimi nitelikleri ta�ımasına ba�lıdır Örnek; 1.Söyle�i yönünden kolay olmalı; 2.Kar�ılayaca�ı yabancı sözcü�ün anlamını eksiksiz olarak içerebilmeli; 3.Eski terimin bilim dalındaki dola�ımını tam olarak kar�ılamalı, bunun yanı sıra dilde kendisine benzeyen sözcükler olmalı, ba�ka bir deyi�le yapısal yönden bir örneksemenin ürünü olmalı; 4.Ayrıca dil kurallarına kesinlikle uymalıdır. Sözcük Türkçele�tirilirken Göz önünde Bulundurulması Gereken Konular

1- Terim türetmek köklere geli�igüzel birtakım ekleri katmak demek de�ildir Dilin kurallarını, i�leyi�ini göz önüne almadan yapılacak terimler uydurma olur, tutmaz. 2- Üretilecek terimin ses ile söyleyi� yönünden benimsenebilecek nitelikte olması gerekir Kula�a ho� gelmeyen ses yinelemeleri olmamamlıdır. 3- Yabancı bir terime kar�ılık önerilecek Türkçe sözcü�ün o yabancı kavramın nitelik ile niceliklerini tam olarak kar�ılaması gerekir. 4- Terimler kısa olmalı, bir sözcükten olu�malı Bir sözcükle kar�ılanamayan durumlarda iki ya da daha çok sözcü�e ba�vurulmalıdır Terim sınırını a�ıp neredeyse tanıma dönü�en sözcük öbekleri yapmaktan sakınılmalıdır. 5- Terimler ad ile sıfat tamlamalarından olu�abilir Kimileyin yabancı dillerde de tamlama biçiminde olan bir terime gene bir tamlama ile kar�ılık yapılabilir Ama bu tür tamlamalar bile anlamları göz önüne alınarak olabildi�ince az sözcükle açıklanmaya çalı�ılmalıdır. 6- Terim türetmek çeviri yapmak demek de�ildir Ço�u terim Türkçele�tirilirken yabancı dildeki anlamıyla, Türkçe’ye oldu�u gibi çevrilmektedir Bu do�rul yol de�ildir Çeviri yoluyla terim yapmak öbür dillerde de uygulanan bir yöntemdir; ancak Türkçe ayrı bir yapı edinik oldu�undan çeviri yoluyla terim türetirken dilin iç yapısı ile kuralları göz önüne alınmazsa bu durum Türkçe’nin sözdizimini zamanla etkiler ve dile yabancı kuralların girmesine neden olabilir Amaç Türk dü�ünce düzeni içinde bir kavramın nasıl kar�ılanabilece�ini belki de dilin esnekli�ini kullanarak bulabilmektir (Çekim eklerini yapım eki görevinde kullanmak, bazı sözcüklere önek görevi vermek gibi.) 7- Kar�ılanacak terim geçi�li ya da geçi�siz bir kavram ta�ıyorsa, çatı eklerine ba�vurulabilir Türkçe’de çok eylem biçimi vardır Terim türetirken bu seçenekten yararlanılabilir görmek (etken), görülmek (edilgen; görme i�ini yapan belli de�il), görünmek (dönü�lü; i�i özne açıkca yapıyor), görü�mek (i�te�; bir özne, ancak birden çok ki�i arasında yapılan i�i anlatıyor.), görü�türdüm (i�te�, ettirgen; birden çok ki�i arasında yapılan i�i, özne ba�kasına yaptırıyor.) Deney yaptım (etken, geçi�li; i�i yapan özne: birinci tekil ki�i) Deney yaptırdım (ettirgen; özne gene aynı, ama i�i yapan ba�kası) Yürüdüm (geçi�siz, nesne alamıyor.) Yürüttüm (oldurgan, geçi�li, nesne alabiliyor.) Gezmek, uçmak, kaçmak, oturmak, dönmek.. geçi�sizdir, nesne alamaz; ama gezdirmek, uçurtmak, kaçırmak, oturtmak, döndürmek nesne alabilir duruma getirilmi�tir Geçi�lidir, açıkcası benzer ekler bu sözcükleri oldurgan yapmı�tır. 8-Seçeneksiz olmadıkça Do�u ya da Batı kökenli sözcüklerden terim üretme yoluna gidilmemelidir.

1

9- Terimlerin Türkçelerini ararken kar�ıla�ılabilecek bir sorun da Türkçe’de olumsuzluk bildiren öneklerin olmayı�ıdır Böyle durumlarda Türkçesi aranan kavram, gerekirse iki sözcükle kar�ılanabilir na tamam – eksik, no exit – giri� yok, none polarizasyon – uçla�maz, gibi. 10- Türetilen terimin seslerini ta�ıyan bir ba�ka sözcü�ün dilde bulunmamasına dikkat etmek gerekir Sorun (problem), sorun (emir), sorun (iyelik eki, ikinci tekil ki�i-senin sorun anlamında) Tüm bu sözcükler her ne denli vurgu ile ayırt ediliyorsa da bu tür benzerliklerin olmamasına özen gösterilmelidir. 11- Terim türetirken bir benzerlikten yola çıkmak, açıkcası örnekleme yapmak terimin tutma olasılı�ını arttırır Yalnız, örnek alınacak sözcük kesinlikle dilin kurallarına uygun Türkçe bir sözcük olmalıdır çapkın, tepkin (reaktif), uçkun, sezgin, esgin (rüzgarlı), gibi. 12- Yakın kavramlara kar�ılık ararken türetilecek terimlerin kök ile gövdelerinde benzerlik, yapım eklerinde de ortaklık gözetmek tutma, benimsenme olasılı�ını arttırır: alıcı, satıcı; üretici, tüketici; dı�alım, dı�satım; girdi, çıktı; artı, eksi.. gibi. 13- Terim türetmede en önemli olan konu tanım yapmaktır Tanımın açık, ayrıca kapsamlı olması gerekir Gerek duyulursa tanım çe�itli örneklerle desteklenebilir, çizgi çizilerek anlatılabilir.

YAPIM EKLER�N�N ÜRETT�KLER� SÖZCÜK TÜRLER�NE GÖRE KÜMELEND�R�LMES�

EYLEMDEN EYLEM TÜRETEN EKLER Türkçe’de eylem biçimleri çoktur Bunların kimileri Batı dillerinde iki sözcükle ya da de�i�ik sözcüklerle kar�ılanır (i�te�, ettirgen, oldurgan) Terim türetmede eylemlerin bu özelli�inden yararlanılmalıdır. Eylemden iki biçimde eylem türetilebilir.

I- Anlam De�i�tiren Ekler: Bunlar eylemi ayrı anlama sokar. Bu eklerin ba�lıcaları �unlardır:

a) –ma (-me): Eylem kök ile gövdelerine gelerek olumsuzluk anlamı verir Öneki olmayan dizilimde (septik-antiseptik, normal-anormal, realist-sürrealist, dini-lâdini) bu ek ile “-lı” türetme ekinin olumsuzu olan “-sız” eki bu görevi kar�ılar: gelememek, okumama, gelmeme, okumayı�, bulunmayı�, none polarizing – uçla�mayan.

b) –a (-e): ��lek de�ildir tıkmak-tıkamak, do�rulmak-do�rulamak, ufalmak-ufalamak Birisince anlamı katar. c) –ala (-ele): ��lek bir ektir: kovmak-kovalamak, durmak-duralamak, �a�mak-�a�alamak Eylemi sürdürür. d) –akla (-ekle): ��lek bir ektir: tartmak-tartaklamak, durmak-duraklamak. e) –�tır (-�tir): aramak-ara�tırmak, geçmek-geçi�tirmek, serpmek-serpi�tirmek, bulmak (bulu�)-bulu�turmak,

elemek ele�tirmek. II- Hem Çatı Hem Anlam De�i�tiren Ekler: Bunlar, olu�turdukları çatı de�i�ikliklerine göre �öyle sıralanabilir:

1- Edilgen ile Dönü�lü Eylem Türetenler: a) –I, -n eklerinden birini alan etken eylemler, edilgen olabilir: silmek-silinmek, atmak-atılmak, kurmak-

kurulmak, okumak-okunmak Bazen bu iki ek üst üste kullanılarak daha belirgin ve etkili bir edilgenlik (katmerli) elde edilebilir: demek; denmek-denilmek, yemek; yenmek-yenilmek, söylemek; söylenmek-söylenilmek.

b) -I, -n ekleri dönü�lü eylemler de üretebilir: irkilmek, serpilmek, kasılmak Bunları edilgen eylemden ayırt edebilmek için, tümcede özne kullanılmı� olmasına bakılmalıdır: Silah atıldı (edilgen) – Orhan ileri atıldı (dönü�lü) Örtüler serildi – Orhan kumlara serildi.

c) Az olmakla birlikte “-�” eki de dönü�lü eylem türetebilir: tıkmak-tıkı�mak, savmak-savu�mak. 2- ��te�lik Eki: -� eki i�te� eylem türetir: dövmek-dövü�mek, atmak-atı�mak, ko�mak-ko�u�mak. 3- Oldurganlık ile Ettirgenlik Ekleri:

1 –r a) Geçi�siz eylemleri oldurgan (nesne olabilecek duruma getiren) yapar ta�mak-ta�ırmak, dü�mek-

dü�ürmek, batmak-batırmak, bitmek-bitirmek. b) Kimi geçi�li eylemleri (nesne alabilenleri) ettirgen (i�i ba�kasına yaptırma anlamı veren) yapar içmek-

içirmek, dikmek-diktirmek. 2 -t

a) Geçi�siz eylemleri oldurgan yapar: yürümek-yürütmek, azalmak-azaltmak, dirilmek-diriltmek, korkmak-korkutmak.

b) Geçi�li eylemleri ettirgen yapar: aramak-aratmak, söylemek-söyletmek. 3 -dır (-dir, -dur, -dür; -tır, -tir, -tur, -tür)

a) Geçi�siz eylemleri oldurgan yapar: gülmek-güldürmek, ölmek-öldürmek, yüzmek-yüzdürmek. b) Geçi�li eylemleri ettirgen yapar: atmak-attırmak, kesmek-kestirmek, basmak-bastırmak, yemek-yedirmek.

Birden çok çatı eki bir eylemde kullanılabilir: dönü�türülmek, aldırtılmak, yı�dırtılmak, döktürülmek.. Bu durumda anlam daha etkili, daha belirgin; belirttirmek, uçurtturmak.

AD �LE SIFATTAN EYLEM TÜRETEN EKLER Addan geçi�li (nesne alan), geçi�siz (nesne almayan), dönü�lü (eylemin bildirdi�i i�, olu�, devinimin, öznenin üzerinde kaldı�ını ba�ka bir nesneye, varlı�a etki etmedi�ini bildiren), edilgen (öznesi bilinmeyen), i�te� (eylemin bildirdi�i i�, olu�, devinimin birden çok ki�ice kar�ılıklı yada ortakla�a yapıldı�ını bildiren) eylemler türetilebilir.

I- Geçi�li Eylem Türeten Ekler: 1 -la (-le): Ad ile sıfattan eylem türetir:

a. Addan eylem türetir: havuzlamak, sergilemek, izlemek, ate�lemek, ta�lamak, avlamak, süslemek.

1

b. Sıfattan eylem türetir: kötülemek, karalamak, incelemek. 2 -sa (-se): Sıfatlar ile adlardan eylem türetir: ön-em-se-mek, duraksamak. 3 -msa (-mse): Sıfatlar ile “ben” zamirinden eylem türetir: azımsamak, küçümsemek, benimsemek. 4 -r, -ar (-er): Adlardan geçi�li eylem türetir: evermek, ba�armak.

II- Geçi�siz Eylem Türeten Ekler:

a) -da (-de): Yansıma sözcüklerine gelerek eylem türetir: fısıldamak, gürüldemek, çatırdamak, ı�ıldamak. b) -r, -ar (-er): Boya adlarına gelerek dönü�lülük kavramı da ta�ıyan geçi�siz eylem türetir: a�armak,

kararmak, bozarmak, gö�ermek (göker), ye�ermek (ya�-er). c) -la (-le): Geçi�li eylemler de türetebilen bu ek yansıma sözcüklerine eklenirse, geçi�siz eylem türetir:

gürlemek, parlamak, çatlamak, çınlamak. III- Dönü�lü Eylem Türeten Ekler:

a. -l: Sıfatlara getirilerek eylem türetilir, sıfatın son sesi “k” ise, bu ses dü�er: alçalmak, küçülmek, kısalmak, do�rulmak (do�rulamak), incelmek.

b. -al (-el): i. Sıfatlara gelir: sivrilmek, kısalmak, ço�almak (ço�alan, azalan). ii. Adlara gelir: körelmek, yönelmek, düzelmek.

c. -lan (-len): Adlara gelir dönü�lü eylem türetir: alevlenmek, evlenmek, avlanmak, ate�lenmek, süslenmek, ku�kulanmak, buzlanmak, dallanmak, öfkelenmek.

d. -la� (-le�): Ad ve sıfatlara getirilebilir: sertle�mek, sa�lamla�mak, ta�la�mak, katıla�mak, kömürle�mek, yo�unla�mak, Türkçele�mek.

IV- ��te� Eylem Türeten Ekler: 1. -la� (-le�): Adlara getirilerek i�te� eylem de türetilebilir: sözle�mek, kucakla�mak, tokala�mak, selamla�mak.

EYLEMDEN AD TÜRETEN EKLER

1 -a (-e) a) Sözcü�e yer yöre anlamı katar, ad türetir: çevre (çevire), evre (evire), do�a, kese. b) Eyleme durum, nitelik kavramı katar, belirteç (zarf) türetir: ortakla�a, kala, çala. c) Süre kavramı veren ad türetir: süre d) Eylemden ortaya çıkan ürünü adlandıran sözcük türetir: dize, yaya, yara.

2 -acak (-ecek) a) Eyleme araç, gereç kavramı katar, ad türetir: çekecek, silecek, tutacak, açacak, binecek, uçacak, giyecek. b) �lgili olma, belli bir amaca iye olma kavramı katar, sıfat, eylem türetir Bunların bazıları ad gibi kullanılır:

Gelecek (uçak), yiyecek, giyecek, içecek, yakacak, alacak. 3 -aç (-eç)

a) Eyleme araç, gereç kavramı katar, ad türetir: büyüteç, kaldıraç, yürüteç, sayaç, tıkaç, püskürteç, giydireç, saklaç, örteç.

b) Eylemden içinde bulunulan durumu anlatan ayrıca nitelik belirten ad türetir: güleç, süreç, sıkaç, sürteç. 4 -a�an (-e�en)

a) Eyleme elveri�lilik, uygunluk, çabukluk anlamı katar, ad türetir: ola�an, dura�an, süregen, seve�en. b) Sürerlilik kavramı katar: gezegen, gezigen,sevigen, ötügen.

5 -ak (-ek) a) Eylemin bildirdi�i i�in yapıldı�ı yeri (yer, yöre, ortam) bildiren adlar türetir: durak, konak, barınak, sı�ınak,

tapınak, kav�ak (kavu�ak), uyunak (otel). b) Kökün bildirdi�i anlama yo�un bir biçimde dönü�mü� durumu bildiren ad ile sıfat yapar, bu tür

sıfatlar ad gibi kullanılır: yı�ınak, yunak, kaçak (adam), bitek (toprak), susak, batak, pi�ek. c) Eyleme araç, gereç kavramı katar: kaydırak, uçak, ölçek, kayak, bıçak, yatak, süzek, tutak, içek. d) Eylemde bildirilen durumla ilgili adlar türetir Bunlar davranı�, do�a, alı�kanlık bildiren kavramlardır: korkak

(adam), atak, dönek, ürkek, i�lek. 6 -aklı (-ekli): Belli bir gücü ile özelli�i ta�ıyan sıfatlar türetir: okunaklı, dayanaklı, dokunaklı, oturaklı. 7 -alak (-elek): Eyleme yineleme, art arda, sık sık yada sürekli yapılma kavramı katar, ad türetir: asalak, yatalak, çökelek. 8 -amak (-emek): Eylemden eylem yapan -a ekine -mak/-mek mastar eki getirilerek olu�mu�tur.

a) ��in aralıklarla yapıldı�ı anlamını veren ad türetir: kaçamak, sayamak. b) Yer, yöre, ortam anlamı türetebilir: Basamak, yasamak. c) Araç adı türetir: tutamak.

9 -an (-en): Sıfat-eylem türetir, ad gibi kullanılır. a) Eyleme i�i yapan nesne ya da kimse kavramı katar: bölen, tamlayan, tamlanan, kesi�en, çarpan. b) Bir i�le görevli anlamında ad türetir: bakan, i�veren, düzenleyen. c) Eylemin bildirdi�i anlamın sonucunu belirten ad türetir: benze�en, anla�ılan, çarpılan, kalan, bilinen,

bilinmeyen. 10 -anak (-enek)

a) Sürerlilik kavramı ta�ıyan, eskiden beri olagelen anlamında ad türetir: gelenek, görenek, bilinek.

1

b) Yer yöre kavramı katar: biçenek, geçinek. c) Araç kavramı katar: çekenek, çizenek, düzenek. d) Belli bir özelli�i bulundurma, içerme anlamı katar: olanak, ödenek, kesenek, takanak, tutanak, seçenek,

gözenek. 11 -av (-ev): Eylemin bildirdi�i i�in adı ya da i�in sonucu ortaya çıkan ürünü adlandıran ad soylu sözcükler türetir: türev, ödev, görev, tümlev, sınav, i�lev, söylev. 12 -ay (-ey): Eylemdeki anlama ba�lı olarak özellik gösteren adlar türetir: düzey, yüzey, dikey, yatay, yapay, türey, sürey. 13 -dı (-dı, -di, -du, -dü; -tı, -ti, -tu, -tü): Görülen geçmi� süre ekidir (di’li geçmi� süre) ad türeten ek olarak da kullanılmaktadır: girdi, çıktı, uydu, alıntı (kaptıkaçtı, �ıpsevdi). 14 -dık (-dık, -dik, -duk, -dük; -tık, -tik, -tuk, -tük): Sıfat-eylem türetir, ad gibi kullanılır: tanıdık, bildik, görülmedik (i�), i�itilmedik.

15 -ga (-ge) -ka (-ke) a) Eyleme araç, gereç kavramı katar, ad türetir: gösterge, çevirge, süpürge, gidi�ge. b) Örgen adı yapar: duyarga. c) Ortaya çıkan sonucu adlandıran sözcük yapar: bilge, dizge, bile�ke, bildirge, belirtke, sömürge, yönerge,

çizge, çiz-el-ge. 16 -gaç (-geç, -kaç, -keç)

a) Eylemin anlattı�ı i�i yapmaya yarayan araç adları türetir: yüzgeç, süzgeç, kıskaç, tıkaç, kaldıraç, attırgaç. b) Eylemin anlattı�ı i�in sonucu olan do�a, davranı� anlamında sıfat türetir, ad gibi kullanılır: utangaç (çocuk),

ü�engeç. 17 -gan (-gen, -kan, -ken)

a) Eylemin bildirdi�i durumla ilgili kimlik bildiren sıfat türetir, ad gibi kullanılır: sıkılgan, alıngan, çekingen, sokulgan, alı�kan, saldırgan, çalı�kan.

b) Eylemin bildirdi�i özüksel (fiziksel) özelli�i ta�ıyan ad türetir: iletken, sürüngen, edilgen, kaygan, ettirgen, yapı�kan, yalıtkan, üretken, süpürgen, esgin (rüzgarlı).

c) Yer adı yapılabilir: korugan (korungan). 18 -gı (-gi, -gu, -gü; -kı, -ki, -ku, -kü)

a) Eylemin bildirdi�i i�i yapmaya yarayan araç, gereç, aygıt adı yapar: burgu, sargı, silgi, sürgü, atkı, askı, iletki, delgi.

b) Eylem kökünün bildirdi�i anlamla ilgili soyut ad yapar: duygu, saygı, ili�ki, görgü, yetki, yargı, olgu, yanılgı, yenilgi, bilgi, bulgu, tutku.

c) Eylemin sonunda olu�an ürünü adlandıran somut ad türetir: bitki, örgü, biçki, çizgi, dergi, salgı, sergi, içki. 19 -gıç (-giç, -guç, -güç; -kıç, -kiç, -kuç, -küç): Eylemden a�a�ıdaki anlamlarda adlar türetir:

a) Bir i�i yapmaya yarayan araç: patlangıç, sürgüç, tüttürgeç, sorguç. b) Bir i�le u�ra�an ki�i: dalgıç. c) Durum bildirir: ba�langıç. d) Davranı� bildirir: bilgiç.

20 -gın (-gin, -gun, -gün; -kın, -kin, -kun, -kün): A�a�ıdaki anlamlarda adlar ile sıfatlar türetir: a) Eylemin bildirdi�i durumla ilgili olay adı verir: yangın, soygun, vurgun, baskın, sürgün. b) Eylemin bildirdi�i durumla ilgili davranı durumu sıfatı olu�turur: baygın, solgun, ölgün, bitkin, pi�kin,

küskün, yatkın, dalgın, kızgın, tutkun. 21 -ı (-i, -u, -ü)

a) Eylemin bildirdi�i durumdan, bir amaç için yapılmı� olan i�in sonucunu bildiren adlar türetir: sayı, ölçü, açı, bölü, takı, dizi, güldürü, abartı, çeviri, ele�tiri.

b) Süreli bir i�in ürünü olan kavramı adlandırır: örtü, takı, yakı, saçı, sürü. 22 -ıcı (-ici, -ucu, -ücü): U�ra�ı türü olu�turan i�lek eklerden biridir.

a) Eylemden bir i�le u�ra�an kavramında ad türetir: sürücü, satıcı, yönetici, seçici, çalı�tırıcı, da�ıtıcı, yüklenici, sürdürümcü (abonman).

b) Eylemden bir takım özellikleri belirten niteleme sıfatı türetir: yanıcı (özdek), bula�ıcı (sökellik), akıcı, yıkıcı, yırtıcı.

c) Araç, gereç kavramı katar: yansıtıcı, alıcı, çekici, so�utucu, verici, arıtıcı, damıtıcı, bulucu. 23 -ılı (-ili, -ulu, -ülü): Eylemden sıfat yapar: dizili, ölçülü, örtülü, sürülü, dö�eli, tıkalı, kapalı, serpili, dayalı, gömülü, yı�ılı, çevrili, asılı.

24 -ım (-im, -um, -üm): Eylem kök ve gövdelerine a�a�ıdaki anlamları katar: a) Oran (miktar) anlamı verir: atım, yudum, pi�irim, içim. b) Eylem kökünün anlamı ile ilgili durum bildirir: yatırım, seçim, durum, devrim, ölüm, verim, yorum, yıkım,

alım, satım, basım, tutum, çizim, ula�ım, sindirim, solunum, titre�im. 25 -ı� (-i�, -u�, -ü�): Ad-eylem türetir, ad gibi kullanılır Eylemde bildirilen durumun adı olan sözcük türetir: bakı�, kalkı�, dalı�, çıkı�, alı�-veri�, atı�, bulu�, satı�, uçu�, varı�, yaradılı�. 26 -k (-ık, -ik, -uk, -ük): Eylemden �u anlamda ad ile sıfat türetir:

a) Nitelik, özellik anlamı katar: bozuk, dökük, ezik, silik, yenik, sökük. b) Davranı�, do�a bildiren ad yapar: uyu�uk, sırna�ık. c) Araç, gereç adı yapar: kürek, elek, tarak. d) Eylemin bildirdi�i sonucu adlandıran ad türetir: adak, dalak, dilek, dayak, sunak, istek.

27 -l (-ıl, -il, -ul, -ül): A�a�ıdaki anlamlarda ad türetir:

1

a) Eylemin bildirdi�i durum sonucu ortaya çıkan kavramı adlandırır: kurul, ko�ul, ı�ıl. b) Araç, gereç adı türetir: çekül.

28 -ma (-me): �sim-fiil türetir, ad gibi kullanılır: a) Yapılan i�in adı: arama, ara�tırma, ba�vurma, danı�ma, görü�me, indirme, koruma, konu�ma, ku�atma,

yarı�ma, tartı�ma. b) Araç, gereç kavramı türetir: kazma, yazma, çekme, burma. c) Yemek, yiyecek kavramı türetir: dolma, sarma, ha�lama, kavurma, oturtma, açma, dondurma. d) A�rı (hastalık) adı türetir: sıtma, dolama, inme, bunama. e) Yer adı türetebilir: sundurma, çatma, örtme. f) Ortaya çıkan ürünün adı olur: yazma, basma (kuma�).

29 -mak (-mek): Ad-eylem türetir, ad gibi kullanılır: yemek, çakmak, tokmak, indirgemek, so�urmak. 30 -maca (-mece)

a) Oyun ile e�lence adı türetir: bilmece, ko�ma-ca, aldatmaca, bulmaca, yutturmaca, gülmece. b) Nitelik bildiren sıfat türetir: kesmece, soymaca, seçmece, düzmece. c) Andık (hayvan) adı türetebilir: atmaca. d) Yer adı türetebilir: çekmece.

31 –malı (-meli): Nitelik bildiren sıfat türetir: seçmeli (ders), vurmalı (çalgı), üflemeli (saz), çözümlemeli, kakmalı, uzatmalı. 32 -man (-men): Eylemden ad ve sıfat türetir ��i uzmanlık derecesinde yapan ki�iyi adlandıran sözcük türetir: e�itmen, gözetmen, ö�retmen, sayman, yazman, danı�man, uzman, yönetmen, bilmen (prof.). 33 -maz (-mez): Eylemden sıfat-eylem türetir, ad gibi kullanılır.

a) Eyleme nitelik özellik kavramı katar: ta�ınmaz, tükenmez, akmaz, çıkmaz, de�i�mez, su geçirmez, esnemez, ses geçirmez, kavu�maz.

b) Ki�i adı olarak kullanılan sözcükler de vardır: Yılmaz, Solmaz, Sönmez, Korkmaz. 34 -mık (-mik, -muk, -mük)

a) Eylemden küçültme yapar kavramı veren adlar yapar: kıymık, yalamık, kusmuk, kertik, tozmuk, kıçmık. b) Sökel (hastalık) adı da yapabilir: kızamık.

35 -mı� (-mi�, -mu�, -mü�): Eylemden ad ile sıfat türetir: a) Daha önceden yapılmı�, bitirilmi�, ortaya çıkmı� sonucu adlandıran sözcük türetir: erimi�, dolmu�, uçmu�,

doymu�. b) Bu ekle yapılan sıfatlar, ad gibi kullanılır: geçmi� (zaman), geli�mi�, türemi�, tükenmi�, basılmı�.

36 -mlı (-mli, mlu, -mlü; -ımlı, -imli, -umlu, -ümlü) a) Eylemden elveri�lilik, uygunluk kavramını adlandıran sıfat türetir: olumlu, ılımlı, dönü�ümlü, artımlı. b) Nitelik ile özellik bildirir: alımlı, tutumlu, olumlu, uyumlu, sorumlu. c) Bazı özellikleri edinme kavramı veren sıfatlar türetir; ad gibi kullanılır: dönü�ümlü, e�imli, indirimli,

de�i�imli, uzla�ımlı. 37 -sız (-siz, -suz, -süz): “-m” ekiyle eylemden türetilmi� adlara gelerek bunları olumsuz yapar: olumsuz, sorumsuz, tutumsuz, uyumsuz, e�imsiz, indirimsiz, titre�imsiz (Bu ek “lı” ekinin olumsuzudur.) 38 -ın (-in, -un, -ün): Eylem köklerine gelerek ad ile sıfat yapar, ortaya çıkan ürün ile sonuç kavramı veren ad türetir: akın, dizin, yazın, sökün, yayın, tütün, ekin, yı�ın, besin. 39 -nç (-ınç, -inç, -unç, -ünç): Eylemden ad ile sıfat türeten bu ek �u anlamlarda sözcük türetir:

a) Nitelik, özellik kavramı katar: korkunç, gülünç. b) Bulundurma, içerme anlamı katar: inanç, sevinç, direnç, basınç, utanç. c) Sonuç kavramı katar: kazanç, bilinç, ödünç.

40 -ntı (-nti, -untu, -üntü): Eylemden �u anlamda adlar türetir: a) Davranı�, do�a kavramı katar: kuruntu, özenti. b) Aralıklarla yinelenen bir olgunun adı: çarpıntı, inilti, serpinti, ödenti. c) Sürerlilik anlamı katar: esinti. d) Ortaya çıkan sonucun adını türetir: askıntı, sı�ıntı, belirti, yıkıntı, döküntü, süprüntü, çöküntü, süpürtü

(tsunami). e) Eyleme, bölük kavramı katar: kırıntı, kesinti.

41 -r (-ır, -ir, -ur, -ür; -ar, -er): Eyleme geni� zaman kavramı veren bu ek, eylemden sıfat-eylem de türetir, ad gibi kullanılır: a) Özellikle, nitelik kavramı veren sıfat-eylem türetir, ad gibi kullanılır: güvenilir, çalar (saat), geçer (not),

döner, benzer, tutar, (konuksever, bilir ki�i, atar damar). b) Araç, gereç kavramı türetir: keser, ısıölçer, uçaksavar, bilgisayar. c) ��i yapanı belirten adlar türetir: okur, yazar, çizer, göçer. d) “-lı” ekiyle birle�ip adla�mı� sözcükler türetebilir: tutarlı, yararlı, geçerli. e) “-lık” ekiyle birlikte adlar türetir: benzerlik, yürürlük, sürerlik, olabilirlik, uygulanabilirlik.

42 -sak (-sek): Eylemden ad ile sıfat türetir: tutsak, yakınsak, ıraksak, savsak. 43 -t (-ıt, -it, -ut, -üt)

a) Yer kavramı katar: anıt, konut, geçit. b) Ortaya çıkan durumu ile ürünü adlandırır: yapıt, sarkıt, kesit, dikit. c) Ortaya çıkan olguyu adlandırır: umut, ö�üt. d) Araç, gereç kavramı katar: ta�ıt, binit, giyit, yakıt.

2

44 -tay (-tey): Dilimizde birkaç türetmesi olan bu ek Mo�olca kökenlidir; Kurumsallık ekidir: sayı�tay, danı�tay, yargıtay, bilimtey (üniversite), bilgetey (lise).

45 -tı (-ti, -tu, -tü) a) Yakınlık, benzerlik kavramı katar: kızartı, belirti. b) Ortaya çıkan sonucu adlandırır: ürperti, bunaltı, yanıltı, inilti. c) Ortaya çıkan ürünü adlandırır: kabartı, alçaltı. d) Yön kavramı verilir: do�rultu.

Bakılırsa burada kimi sözcükler birkaç kez türetilmi�tir; addan, önce eylem sonra ad türetmek olasıdır, ya da eylemden eylem sonra ad türetilebilir: kaba: ad, kabar: eylem, kabartı: ad, do�ru-do�rul-do�rultu; ön-önem-önemse-önemsemek.. gibi.

ADDAN AD TÜRETEN EKLER 1 –a (-e): Addan ilgili olma, dayanma kavramları veren adlar türetir: göze, tüze, ilke, türe, erke (kudret, otorite), komuta. 2 -aç (-eç): Eklendi�i ada benzerlik kavramı katar: kıraç, bozaç, topaç, küpeç (küçük küp). 3 -ak (-ek): Bir yerde yo�unla�ma, odakla�ma, toplanma kavramı veren adlar türetir: ba�ak, topak, odak, yolak. 4 -al (-el): Addan sıfat türetir: özel, ilkel, genel, yanal, (yanal çizgi; yanal düzlem). 5 -an (-en): Addan az sayıda ad türetmesi vardır: bayan, özen, köken, kızan (çocuk anlamında), o�lan. 6 -ay (-ey): Daha çok eylemden ad türetmede kullanılan bu ekin addan ad türetti�i de görülmektedir: dikey, düzey (seviye), aday, yüzey (satıh), güney, kuzey, açıortay, ortay. 7 -ca (-ce; -ça, -çe): Bu ekin getirildi�i ad soylu sözcüklere (ad, adıl, sıfat) a�a�ıdaki anlamları katarak, ad, adıl ve sıfat türetir:

a) Ulus adına eklenince o ulusun dilini bildirir: Türkçe, �ngilizce, Arapça. b) Davranı� ile özellik anlamı verir: dü�manca, gizlice, dostça, sadece, yalnızca, açıkça, karde�çe. c) Ço�ul eki almı� sıfatlara getirildi�inde sıfatın bildirdi�i sayının katlarını anlatır: yüzlerce, binlerce,

milyonlarca, binbinlerce. d) Bazı ad ve adıllara “-e göre” (görecelik) anlamı katar: yerlilerce, bence, bizce, soyca, ya�ca, yıllarca,

günlerce. e) E�itlik, benzerlik, yakınlık kavramı verir: kısaca, uzunca, ufakça, irice, geni�çe, ho�ça, çokça. f) Ada, yaka, yön, kaynak anlamı kazandırır: yönetimce, dernekçe, milletçe, kurumca, bölümce. g) Sözcü�e yer ile ortam kavramı katar: Düzce, Yenice, Ilıca, kaplıca.

8 -cal (-cel): Addan sıfat türetir: güncel, öncel. 9 -cı (-ci, -cu, -cü; -çı, -çu, -çü): Eklendi�i adlardan a�a�ıdaki anlamlarda ad ve sıfat türetir:

a) Bir i�i kendine u�ra� edinmi� ki�i kavramı katar: demirci, çiftçi, oyuncu, a�cı, badanacı, balıkçı, yo�urtçu. b) Özde�i üretip satan ki�i: do�ramacı, mobilyacı, sobacı. c) Yaptı�ı i�i bir araca ba�lı olarak yürüten ki�i: dümenci, makasçı. d) Bir i�i görev olarak üstlenmi� ki�i: gözcü, konu�macı, da�ıtımcı, politikacı, havacı, karacı. e) Adın bildirdi�i görü� ile dü�ünceyi benimsemi� olan: sömürgeci, Atatürkçü, gelenekçi, milliyetçi, ulusalcı. f) Edinim kavramı katar: davacı, yatırımcı, kalıtçı. g) Dü�künlük, tutkunluk, sevme kavramı katar: uykucu, ak�amcı, �arapçı. h) Alı�kanlık edinme, bir i�i davranı� biçimi biçimine getirme kavramı katar: alaycı, dalgacı, çıkarcı,

gösteri�çi, kinci, ezberci, bozgunu, �akacı. 10 -cık (-cik, -cuk, -cük; -çık, -çik, -çuk, -çük)

a) Küçültme, kısma anlamı verir: Ay�ecik, derecik, körpecik, odacık, çekirdekçik, tozcuk, çocukcuk. b) Adın bildirdi�i özelli�i ulunduran sözcü�ü ya da o ada benzeyen somut adları türetir: arpacık, bademcik,

beyincik, gelincik, kabarcık, kızılcık, kulakçık, kılçık, maymuncuk, dilcik, tomurcuk, yılancık. c) Sevimlilik ile acıma anlamı verir: kedicik, annecik, kadıncık.

11 -cıl (-cil, -cul, -cül; -çıl, -çil, -çul, -çül) a) Adın bildirdi�i varlı�a alı�ık olma anlamında sıfat türetir: adamcıl, insancıl, bencil, evcil, adacıl. b) Bir yerde, bir ortamda ya�amasını seven kavramını katar: çamurcul, kurakçıl, kumcul, batakçıl.

12 -cılık (-cilik, -culuk, -cülük; -çılık, -çilik, -çülük): U�ra�ı, i� yapım eki olan –cı eki ile –lık eki birlikte kullanılarak bu anlamlarda adlar elde edilebilir:

a) �� yada u�ra�ın genel adını verir: besicilik, yapımcılık, oyunculuk. b) Alı�kanlık, davranı�: fırsatçılık, mızıkçılık, otlakçılık. c) Görü�, dü�ünce ya da bir akımı benimseme: yapısalcılık, devletçilik, dönü�ümcülük, totemcilik.

13 -da (-de): Adlara gelen bu çekim eki, bulundurma özelli�inden dolayı yapım eki olarak da kullanılabilir: yüzde, payda, sözde, gözde, görünü�te, yerinde, yolunda. 14 -dam (-dem): Az sayıda türetmesi olan bir ektir, kökün bildirdi�i özelli�i bulunduran adlar türetir: öktem, erdem, yöntem, gündem. 15 -dan (-den): Ad çekim eki olan bu ekten ad türetilmi�tir: elden, toptan, yürekten, özden, içten, uzaktan (uzaktan algılama, uzaktan kumanda). 16 -da� (-de�): Köke birliktelik, ortaklık anlamı katar:ertikde�, ertikte�(meslekta�), kökta�, yolda�, yurtta�, payda�, i�te�, ça�da�, özde�, u�ra�da�. 17 -l (-ıl, -il, -ul, -ül): Addan ad ve sıfat yapar:

a) Boyam kavramı verir: ye�il, kızıl.

2

b) Bulundurulan ya da yansıtılan özellik kavramı verir: a�ıl, kumul, buzul, tekil, ço�ul, öznel, nesnel, do�al. 18 -la (-le) ya da -lak (-lek)

a) Adın bildirdi�i eylemin yapıldı�ı yer, yöre, kavramı katar: avlak, kı�lak, yazlak. b) Adın bildirdi�i anlamın yo�un oldu�unu anlatan ad türetir: otlak, tuzlak, sulak, tuzla. c) Adlardan biçim, durum özelli�i bildiren sıfatlar türetir: di�lek, dazlak, çatlak, ödlek, hortlak, aylak, cırlak.

19 -lı (-li, -lu, -lü) a) Edinimlik kavramı katar: çocuklu, varlıklı, �öhretli. b) Kökte bildirilen varlı�ın ya da durumun bulundu�unu anlatan sıfatlar türetir: boyalı, güne�li, köpüklü, sisli,

benekli, sulu. c) Ada özellik, katar: ba�arılı, verimli, saygılı, ho�görülü, yürekli, tutumlu, tutarlı. d) Ada ilgili olma kavramı katar: geçi�li, dönü�lü, dolaylı. e) Yer adlarına eklenince ülkeye ya da yöreye ili�kin ki�ileri bildiren adlar türetir: Avrupalı, Ankaralı, güneyli,

do�ulu, kutyaklı. f) Herhangi bir kurulu�la ilgisi olanları bildirir: partili, sendikalı, Galatasaraylı, Teknik Üniversiteli. g) Sayılara gelerek küme anlamı, kavramı verir: üçlü, onlu, binerli. h) Yetki verilmi� ki�ileri adlandırır: izinli, yetkili, görevli.

20 -lık (-lik, -luk, -lük) a) Kök olan adın anlamına ilgi katan sıfatlar türetir, ad olarak kullanılabilir: yazlık (elbise), kiralık (ev), kı�lık,

beleklik, ak�amlık, süremlik, tohumluk. b) Niteleme sıfatlarından durum bildiren adlar yapar: iyilik, güzellik, olgunluk, pahalılık, ucuzluk, uzaklık,

yakınlık. c) Adların anlamlarını genelle�tirerek, özellik anlamı katar: analık, a�alık, erkeklik, hanımlık, Türklük. d) Kökün bildirdi�i varlı�ın bulundu�u yerin adını türetir: zeytinlik, kömürlük, benzinlik, fidanlık, çöplük,

gömütlük, ta�lık. e) Adlara araç, gereç kavramı katar: tuzluk, gözlük, kolluk, a�ızlık, kulaklık, önlük, ba�lık. f) Sayı adlarına öbek kavramı katar: birlik, onluk, yüzlük. g) U�ra� edinme, bir amaca, bir dine, bir dünya görü�üne ba�lı olma anlamları katar: �slamlık, Türklük,

Cumhuriyetçilik. h) U�ra� bildiren adlardan o i�le ilgili durum bildiren adlar türetir: öreklik, ö�retmenlik, gazetecilik,

kılavuzluk. i) Giysi, giyim adı yapar: gecelik, gelinlik, sabahlık, ya�murluk. j) Boya adlarına gelir, bürünme, kaplama kavramı katar: mavilik, morluk, pembelik, allık. k) Ölçü, süre kavramı kazandırır: tonluk, litrelik, metrelik, günlük, asırlık, yüzyıllık, aylık, yıllık.

21 -man (-men) a) Kökün bildirdi�i özelli�i bulunduran ki�iyi adlandırır: Kölemen, Türkmen, göçmen. b) Sıfatlardan ad türetir: karaman, akman, gökmen (mavi gözlü ki�i). c) Niteleme sıfatlarından niteleme sıfatı türetir: kocaman, küçümen, de�i�men, evcimen, azman.

22 -msar (-mser): Ada alı�ıklık, davranı�, do�a kavramı katar: iyimser, kötümser, karamsar, çekimser (çek-çe-kim-çekimser). 23 -msı (-msi, -msu, -msü; -ımsı, -imsi, -umsu, -ümsü)

a) Boya adlarına gelir, andırma kavramı katar: kızılımsı, mavimsi, sarımsı. b) Ada gelir, benzerlik, yakınlık, belli bir duruma dönü�me kavramı katar: borumsu, ipe�imsi, taraksı, i�nemsi,

tırnaksı. c) Tat bildiren adlara yakla�ma kavramı katar: tatlımsı, ek�imsi, kekremsi.

24 -sal (-sel): Addan sıfat türetir: a) Eklendi�i adın bildirdi�i anlama ba�lı olma, iye olma kavramı katar: duygusal, anıtsal, bölgesel,

geleneksel, kuramsal, bireysel, örgütsel. b) Ada bulundurma kavramı katar: belgesel, bilimsel, kutsal, kumsal, evsel (evsel atık).

25 -sı (-si, -su, -sü): addan sıfat türetir, ilgili olma, özellikleri ta�ıma, benzerlik, yakınlık kavramı katar: terliksi, bu�daysı, topraksı, taraksı, çocuksu. 26 -sıl (-sil, -sul, -sül): Addan sıfat türetir, benzerlik kavramı verir: damaksıl, dudaksıl, yoksul. 27 -sız (-siz, -suz, -süz): Adlardan “-lı” ekiyle türetilmi� sıfatlara, kar�ıt anlamlı sıfatlar türetir:

a) Kökteki özellikleri ta�ımama, yetersiz kalma anlamı katar: uyumsuz, ba�arısız, kıdemsiz, niteliksiz, saygısız, duygusuz, arsız.

b) Adlara yokluk, yoksulluk kavramını katar: susuz, sessiz, ilaçsız, kesiksiz, kesintisiz (kes-kesin-kesinti-kesintisiz), ıssız (ıs: sahip), öksüz (ök: anne).

c) Sürerlik kavramı katar: ölümsüz, sonsuz. d) Eylem kökünden türetilen adlar ile eylemsilere olumsuzluk olarak gelebilir: geçersiz, tutarsız, uygunsuz,

görgüsüz, bakımsız. e) “-sız” eki ile birlikte “-lık” eki kullanılırsa, olumsuz soyut adlar elde edilebilir: güvensizlik, uygunsuzluk,

e�itsizlik, sonsuzluk, düzensizlik.

Bu bölümdeki kümelendirmede türetme eklerinin sözcüklere kattı�ı tüm anlamlar verilmemi�, olabildi�ince terim türetmeye yarayabilecekler seçilmi�tir. Örnek:

2

-tı (-ti, -tu, -tü): Ses yansımalı köklerden –ıl, -ır ekleriyle geni�letilmi� ikincil biçimlere getirilen –tı eki ad türetir: mırıltı, �ırıltı, gıcırtı, patırtı, �apırtı... -�ar (-�er): Ünlü ile biten sayı adlarına gelir, üle�tirme, payla�tırma görevinde ad soylu sözcük türetir: iki�er, altı�ar, elli�er gibi.

TÜRKÇE’N�N EYLEMDEN EYLEM TÜRETME GÜCÜ Türkçe eylem köklerine ekler getirilerek yeni eylemler türetir, yeni i�levler ortaya çıkarır Eyleme eklenen yeni ekler ile anlatımda; yineleme, yava�lama, yayma gibi anlam geni�lemeleri sa�lanabilir Sayın Dil Bilimci Orhan Tümen’in örnekleri ile Türkçenin bu gücünü tanıyalım; Örnek Eylem Sözcü�ü ; Sür + mek

• 1 Sür-ü-mek -ü- Eylemde süreklilik belirtir. • 2 Sür-dür-mek -dür- Eylemde ettirgenlik belirtir. • 3 Sür-ü-n-mek -n- Eylemde özüne dönü�lük belirtir. • 4 Sür-t-mek -t- Eylemde güç belirtir. • 5 Sür-t-ü-n-mek -t-ü-n- Eylemde kendisinin devinimini belirtir. • 6 Esir-ge-mek -ge- Yadır-ga-mak • 7 Kay-kıl-mak -kıl- Eylemde de�i�ik yönleri gösterir. • 8 Yut-kun-mak -kun-,-ken- Eylemde eylemi yapar gibi görünüp yapmamak. • 9 Yük-sün-mek -sün- Eylemde eylemi yapanın iste�ini belirtir. • 10.Sür-se-mek -se- Eylemde istek yapar. • 11.Ka�an -sıra- Adı eylem yapar ve-sız bırakmak. • 12.I�-ı-l-da-mak -da- Eylemde durdu�u yerde durma yapar. • 13.Kük-re-mek -re- Eylemde dı�arıya do�ru devinim bildirir. • 14.Ser-p-mek -p- Eylemde yaygınlık belirtir. • 15.Göz-ü-k-mek -k- Eylemde netlik belirtir • 16.Silk-ele-mek -ala-,ele- Eylemde yineleme belirtir. • 17.Ka�-�a-mak -�a-,-�e- Eylemde yava�lık belirtir. • 18.Ba�-ar-mak -ar-,-er- Eylemde dı�ardan içeriye bir durum belirtir. • 19 Püs-kür-mek -kür- Eylemde güçlendirme, abartma ekidir(haykırmak, • kı�kırtmak)

Yapmak istenilen eylem biçimini eyleme ekleyerek de�i�iklikler anlatılabilir Türkçede bir eylemden 48 yeni eylem yapmak olasıdır.

2

BÖLÜM – 2 KONULARA GÖRE ÖRNEK TÜRKÇE Bu bölümde, dilimize girmi� yabancı sözcüklerin, i�, eylem, san, uyul(meslek), i�lev, bilim dalı , ad alma konularına göre çe�itli Ural-Altay Türkçesi a�ızlarına göre kar�ılıklarını bulacaksınız. En arkada, yeni do�an çocuklara vermek üzere Türk kız ile erkek adlarını bulacaksınız. SÖZLÜKCEN�N YAPIM �LKES� �lkem; Türk dili ara�tırmasıdır Açıkçası; dilimize girmi� bir yabancı kökenli sözcü�ün kar�ılı�ını bulmaktır Bunun için izlenen yol, 1.Öncelikle üzerinde ya�adı�ımız bu ülkenin tüm yörelerinde, Türk Dil Kurumu sözlü�ünde aramak Bulunamamı�sa; 2.Ülkemiz dı�ında Türkçe’nin ba�ka a�ızlarla konu�uldu�u di�er karde� Ural-Altay ülkeleri sözlüklerini taramak Orada da yoksa, 3.Uygun kökü bulup, ona Türk dili kurallarına göre uyan gövde ile ekleri bindirerek yeni kar�ılık üretmektir Ürettiklerim bütünüyle benim uydurmam ise, ayraç içinde (AE) simgesini göreceksiniz Yok, kökü yada gövdeyi ba�ka a�ızdan almı�, yada ba�ka a�ızda ki sözcü�ü Türkelinde konu�tu�umuz O�uz Türkçesi a�zına uydurmu� isem, bu gibi durumlarda ayraç içinde yararlandı�ım kaynak ki�inin ba� yazaçları ile adımı (XY-AE) olarak göreceksiziniz. 4.Solda yer alan sözcükler, tırnak içinde belirtilmemi�se, yada kısalma ile (�ng, Fr, Far, Ar, Yun, Erm, R, Osm) belirtilmi�se yabancı kökenli demektir Ancak, (T, Kır, Kaz, Trmen, Uy, Uyg, Al, An, Ba�) Ural-Altay Türkçe dili demektir. 5.Göreceksiniz ki,Türkçe çok varlıklı Kar�ılı�ı yok denen kullandı�ımız bir çok yabancı sözcü�ün, Kazak, Kırgız, Afgan, Ba�kurt, Kırım, Tatar, Türkmen, O�uz, Altay a�ızlarında birden çok kar�ılı�ı vardır. 6.Önünüze dayanan bu sözcüklerin her biri üzerinde çok emek var,uykusuz geceler,tadılmayan ba�ka sevgilerden ayrılan ça�lar var.Ya�amımın çok önemli bir bölümünü Türkçe’ye verdim. Ben doymamı� bir sözlük kurduyum…. SÖZLÜCE KULLANIMI Elinizdeki bu sözlücenin dayınlanma (hazırlanma) amacı, Türkçe’mizde bozmuk (mikrop) gibi yuvalanmı� yabancı kökenli sözlerin Türkçe kar�ılıklarını sunmaktır O sözün, geni� sözlük anlamı için Türk Dil Kurumu (TDK) ya da di�er sözlüklere bakılabilir Yabancı sözcükler için Türkçe kar�ılık tüm a�ızlardaki kar�ılıkları ile verilmi�tir Bunlardan uygun olanı kullanılabilir ya da tümü kullanılarak Türkçemizin anlatım becerisi arttırılabilir Biliyorum, birço�umuza bu anamın ak sütü gibi arı olan bu Türkçe sözcükler yabancı dil gibi gelecektir Bunları ö�renmek çetin i�tir Ancak Atatürk yolunda yürümek için bunu yapaca�ız. E�er bir sözcük kar�ılı�ı üretilmemi�se, kısa tanımı verilmi�tir E�er o sözcük ba�ka bir dil bilimci ya da ara�tırmacının ara�tırması, önerisi buluntusu ya da bulu�u ise kısaca bulu�çunun ad ile soyadının ba� kımsasıyla (harfiyle) tırnak içinde kaynak gösterilmi�tir O.T (Orhan Tümen), O.H (Orhan Hançerlio�lu), G.O (Gökdal Okay) gibi Kayna�ı bilinmeyenler ile dilimize oturmu� olanlar ayrıca TDK’nun önerdikleri, belirtilmemi�, de�i�tirilmeden alınmı�tır. Kimi durumlarda bir sözcük birkaç anlam yüklenir Bunlardan kaysı (hangisi) uygunsa o seçilip alınmalı Örnek; hafif- yüngül, uçuk, ye�ni, açık, soluk gibi.

2

Kimi yerlerde, sözcük Türkçe bile olsa, ayrıca bazılarının kökeni üzerine ku�kulu bakılanlar için Türkçe kar�ılı�ı verilmi�tir Bu durum (T) imi ile gösterilmi�tir Ancak bu tutum tüm sözcükler için uygulanmamı�tır Örnek ufak (T)- küçük (T) gibi. Kimileyin, aynı yabancı sözcük için birden çok sözcük vardır ya da üretilmi�tir Bunlardan amaca uygun olanı seçilmelidir Örnek; ufuk- çevren, gözerimi gibi. Yer yer, e�er bir yabancı terimin, Türkçe olarak bir ya da iki sözcük uzunlu�unda kar�ıtı bulunamamı�sa, o sözcük kısaca tanımı verilmi�tir Kimi yerlerde, sözcü�ün yanı sıra o sözcükten türeyen deyimlerde verilmi�tir. Orhun Anıtlarından alınan (M.E) kaynaklı kimi Türkçe sözcüklerin son kımsası (harfi) (g) ile bitmektedir Bu günkü Türkçe de bu (g)’ler dü�ürülerek okunmaktadır Örnek bilig; bili, anyıg (fena); anyı, bingilig; bengili, erklig ;erkli gibi Orta Asya (Altay) Türkçesinde bazı (i)’ler (e) olmu�tur Bitik (kitap), betik, (T)’ler (d) olmu�tur ot (ate�) od, at (isim) ad gibi Kimi yerlerde (l) yerine (n) gelmi�tir Arılmak (temizlenmek), arınmak gibi. Bilgisayar terimleri �ngilizce kullanıldı�ından, do�rudan do�ruya �ngilizce kar�ılıkları verilmi�tir Yer yer bu durum yerözük (jeofizik) terimleri içinde uygulanmı�tır. Kimi terimlerin Türkçe’mi yoksa yabancı mı oldu�u ku�kuludur Örnek; tortul - çökel (T) gibi Terim üretmede en büyük sancıda budur Türkçe’de C, F,�, H, �, L, M, N, P, R, �, V, Z ile ba�layan sözcük yoktur Çok az sayıdaki yansımalar dı�ında bu kısmalarla ba�layan tüm sözcükler yabancıdır; zamk, limon, vakit, �ahit, rahat, para, nane, mine, hale, fakat, can gibi. Sözlü�e ilk ba�ladı�ımda sözcüklerin kökenlerini yazmamı�tım Sonradan tırnak içine kökenini belirttim (Yab)-Farsça, (Yab)-Arapça, (T)-Türkçe, (Yun)-Yunanca gibi Kimilerinde kökenin belirtilmedi�ini göreceksiniz Kılavuzun ilk bölümünde yer alan sözcüklerden solda yer alanının kökeni; (T) ile belirtilmedikçe yabancıdır. Bu baskıda, sözcüklerin konuları ile kullanım alanlarını da belirtmedim, belki ileriki baskıda gerekirse yazaca�ım Ancak konu konu bir bir ayırdım. Yapraklarda, kapçaklarda (sayfalarda); çok kullanılan konuların Türkçe sözcüklerine bölüm bölüm yer verilmi�tir Bunlar; aylar, günler, bitkiler, dölükler, andıklar (hayvanlar), süremler (mevsimler), ödler (saatler), yerle�imler, yönetim ile sıvaka görevleri gibi konulardır �leri ki yıllarda sayı�manlık (mühendislik) ile uygulayım sözcüklerini ayrı ayrı verece�im. Sözcük türetme yönergesini en ba�a konuldu Sizlerde bu sava�ta yerinizi alaca�ınıza göre, üretti�iniz sözcükleri katkılarınız için bana iletebilirsiniz Onları yeni baskılarda, irdeleyerek yer verebilirim Ayrıca burada gördü�ünüz sözcükler için ba�kaca önerileriniz varsa, sıkılmadan ele�tirin Yapıcı tepkinizi gösterin ki dil a�acımız sa�lıklı büyüsün. �unu iyi bilelim ki, bir sözcük, ancak onu u�ra�larında, ya�amlarında kullananlarca en do�ru olarak türetilebilir O nedenle, bütün Türkler kuralları kullanarak Türkçe sözcük üretimi, türetmesi yapabilir Yeter ki dilin kuralları dı�ına çıkmasın.

2

KISA S�MGELERLE KAYNAKLARLARIN GÖSTER�L��� A.A - Ay�e Alaylıo�lu(Selanik-Kavala-Aydın-Nazilli) AAS - A. A. Saygun(Müzik) A.Ay - Aysu Ata A.B. - Ahmet Buran A.Bü. - Aydın Büyüksaraç(Karaman) A.C. - Ahmet Cafero�lu ACY - Ahmet Cevdet Yalçıner A.E. - Ahmet Ercan(Aydın-Nazilli-�stanbul)

2

A.F.K - Ali Fehmi Karamano�lu A.G - Ahmet Günsen A.� - Atilla �lhan (Cumhuriyet-�stanbul) A.K - Arthur Koester A.P. - Ali Püsküllüo�lu (Anadolu A�zı) A.Pe. - Ay�e Pehlivan(Aydın-Nazilli) ARB - Ali Rıza Belgin(Avukat, Ankara) A.T -Andreas Tietze- Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lügatı,2002 A.V - A Von Gabain ABE - Ahmet Bican Ercilasun(Anadolu Türkçesi) AMA - Alaeddin Mehmedo�lu Aliyev(Azerbaycan) A� -Almas �ayhulov(Ba�kurt ile Tatar) B.A - Besim Atalay B.D - Bahattin Durmu� B.Da. - Bedrettin Dalan(Gümü�hane-Aydın) B.S. - Bülent Sankur B.�. - Berhan �im�ek(Diyarbakır) BY - Berrak Yusuf (Özbekçe) C.D - Cem Dilçin (Yeni Tarama Sözlü�ü-TDK) (Anadolu A�zı) C.Gü - Cemil Gülseren C.Ö. - Cengiz Özakıncı C.S - Can Sungur(Zonguldak) C.Y. - Cengiz Yıldırım CG - Cebbarmehmet Göklenov(Türkmence) CT - Cengiz Toklu D.S. - Derleme Sözlü�ü (Anadolu-TDK) DK - Dilek Kendirli. Kayseri yöresi DP - Do�u Perinçek E.A - Erdo�an Aslıyüce E.A.E - Edip Adil Ergün E.Al. - Enver Altınlı(�stanbul) E.N.N - Emir Necipoviç Necip (yazan) ile �klil Kurban (çeviren)(Yeni Uygur Türkçesi) E.Ö - Ertu�rul Özkan ile �ldiko Özkan (Macarca) E.Y - Ertu�rul Yaman ile Nizamettin Mahmud (Özbek) EYu - Erk Yurtsever EGN - Emine Gürsoy Naskali(Türk Dünyası) EZK - Erden Zadaulı Kajıbek(Kazak) F.Ö. - Fatma Özkan F.S. - Faruk Sümer,Prof Dr. F.Y. - Filiz Yalçıner ve Fikret �ahin G.E. - Gürsan Ercan(Aydın-Nazilli) G.O. - Gökdal Okay(Ankara) GOr - Gültekin Oransoy(Müzik) H.A.Y - Hoca Ahmet Yesevi H.B - Hidayet Kemal Bayatlı H.C.E - Hüseyin Celal Ercan(Aydın-Nazilli) H.H. - Hamdi Hasan H.K.B - Hikayet Kemal Bayatlı H.Ö. - Hüseyin Özdemir(Gümü�hane-Torul) HK - Hakan Kendirli, Kayserili yöresi HNO - H.N. Orkun, 1994, Eski Türk Yazıtları, (Göktürk) HS - Hüseyin Soysal HT -Ha�im Turdi(Çin-Uygur) �D -�smail Do�an(Maya) I.Ö. - I�ık Özpeker(�stanbul) �.Ç. - �lyas Ça�lar(Çanakkale) �.E. - �hsan Ercan(Aydın-Nazilli) �.H.A - �smail Hakkı Alaylıo�lu(Aydın-Nazilli) �.K. - �hsan Ketin(Yozgat) �.K.K -Kenesbayo�lu, �.K., Ahmedo�lu, F.�., Bolganbayo�lu, E., Canuzako�lu,T., Çerke�, G., Cubao�lu, E.,

�mambayo�lu, A., Mahmuto�lu, A., Musaldayo�lu, E., Nurgaziyma, D., Tacimutaro�lu,A (Çeviri; Yazgan, T.,Tulum,M., Öksüz, E., Erkal, M.E.,Gökçen,A., Yörük,A Karahasano�lu,T.)(Kazak)

�.S – �lhan Selçuk (Cumhuriyet- �stanbul) �U - �. Usmanba�(Müzik) K.E. - Kemal Edip K.Er. - Prof Dr.Kazım Ergin(Gaziantep) Kil - K. �lerici(Müzik) K.K - Prof.Dr.Kerim Kerimov(o�lu)(Azerbaycan) K.K.Y - K.K Yudahin ile Abdullah Tayma� (Kızgızca – Kazakça – Oyratça) K.M - Ka�karlı Mahmut (O�uzca) K.M.� -Kazım Mir�an(Erken Türkler) KK. - Kaan Kendirli. Kayserili yöresi KKU - Kadirali Konbobay Uulu(Kırgızca) KZG - M.A - Dr Mehmet Aydın

2

M.Ac -Mustafa Acat(Denizli-Kurtluca) M.B -Müzeyyen Baycu- Mehmet Baycu (Nazili) MD - Prof. Dr. Mecit Do�ru(Kızılderili) M.E. - Muharrem Ergin M.Em. - Mustafa Erdem M.G. - Mevlüt Gültekin ile M Asıf Yolda� (Afganistan Özbekçesi) MGÖ - Mü�erref Göver(Kızılderili) M.�.Ç - Muazzez �lmiye Çı�(Sümerce) M.K. - Metin Karaörs, Prof. Dr. Türkçebilimci M.K.A. - Mustafa Kemal Atatürk (En Büyük Türk) M.M. - Metin Mıhçakan(Antalya –Finike) M.N.Ö. - Mustafa Nihat Özön M.Ö - Mustafa Özkan ve Mahmud B Kadi-i Manyas M.Ö. - A.Melek Özyetkin M.P. - Mehmet Piyal(�zmir) MRG - M.R. Gazimihal(Müzik) MSu - M. Sun(Müzik) MUM - M. Ünal Mutlu(Kengerce-Sümerce) N.A - N A Baskakov, T.M Tı�çakova, Prof E G Naskali, Muvaffak Duranlı (Altayca) N.M.H. - Nadir Mir Hassani (�ran – Azerbaycan) N.Ö - Nevzat Özkan N.S - Noyan Sencer(�zmir-Tire) NKD. - Nalan Kapo�lu Do�an(�stanbul) O.H. - Orhan Hançerlio�lu O.S. - Oktay Sinano�lu(�stanbul) O.T. - Orhan Tümen(Ankara) P.E - Pınar Ercan(Aydın-Nazilli) R.H. - Red House (�ngilizce) ROT - Ord. Prof. Dr. Reha O�uz Türkkan(Kızılderililer-Maya-Aztek-�nka) RS - L.T.Ryumina Sırka�eva ile N.A. Kuçiga�eva (çeviren:�ükrü Haluk Akalın ile Ca�tegin Turgunbayev)

(Teleütce) (Tel) R.Ü. - Remzi Ülker(�stanbul) S.Ç - Sarp Tekiner (�zmir) S.E - Seyfettin Ercan(Aydın-Nazilli) S.K. - Sami Karaören(Mu�la –Fethiye) S.O. - Selahattin Olcay, Ahmet B., Ercilasun ile Ensar Aslan S.T - Ehliman Ahundov ile Semih Tezcan S.Ü - Süreyya Ülker (Latince) SK. - Sefa Kendirli (U�ak yöresi) SÖ - Sarper Özsan(Müzik) SS - Servet Somuncuo�lu �.E - �ükriye Ercan(Aydın-Nazilli) �.H.A - �ükrü Haluk Akalın (TDK- Ankara) T.D - Tarık Diler(Zonguldak) T.D.K. - Türk Dil Kurumu Sözlü�ü(Ankara) T.F - Turgay Tüfekçio�lu(Bursa-Gemlik) T.G - Tuncer Gülensoy TGü - Turgut Günay(Rize a�ızları) T.K - Timur Kocao�lu T.M. - Tu�rul Mataracı T.P - Turhan Pehlivan(Aydın-Nazilli) T.S - Tarama Sözlü�ü (TDK) (Anadolu A�zı) TT - Turgay Tüfekçio�lu(Erken Türkçe) T.Y. - Ptof. Dr. Turan Yazgan,Prof.Dr. U.T. - Ufuk Tavkul, Dr (Kıpçak) (Karacay-Malkar) V.D - Veysel Donbaz V.� - Velet �zbudak- El-�drak Ha�iyesi 1936,TDK VUM - Valeriy Uyguro�lu Mahpir(Uygurca) Y.A - Dr Ya�ar Akdo�an (Azerice) Y.B.B - Yavuz Bülent Bakiler(�stanbul) Y.V. - Yuriy Vasiliev-Cargıstay(Rusya) Yakutca-Sahaca YB - Yalçın Bayer Z.E. - Zekiye Ercan(Aydın-Nazilli) Z.Ö - Zafer Öztek

2

KÖKENLERLER�N KISA S�MGELER�N�N GÖSTER�L��� Bu sözlükte yeralan sözcüklerin kökenini yansıtır Arıtım kılavuzu için Türkçe kökenliler benimsenmelidir. Türkçe Kökenliler (Ural-Altay dilleri) yada Turan Dilleri Alt. - Türkçe Altayca A�zı Ame. - Türkçe Amerikan Yerlileri A�zı (Amerika) An. - Türkçe Anadolu A�zı Aöz. - Afgan Özbekçesi Arg. - Türkçe Argu A�zı Aze. - Türkçe Azeri A�zı (O�uz) Bar. - Türkçe Baraba a�zı Ba�. - Türkçe Ba�kurt A�zı Bor. - Türkçe Borsganca Buryat - Mo�ol dili Buryat A�zı Ça�. - Türkçe Ça�atay A�zı Çuv -Türkçe Çuva� A�zı(Hristiyan) D -Türkçe Do�u Türkistan A�zı Da�. - Türkçe Da�ıstan A�zı eT - Erken Türkçe Es Tr - Eski Türkçe Fin. - Finlandiya’ca (Ural Türkçesi) Ga. - Türkçe Gagavuz A�zı (O�uz) Gökt - Türkçe Göktürk A�zı Ha. - Hakas Türkçesi Haz. - Türkçe Hazer A�zı Hiv. - Türkçe Hiyve A�zı Jap. - Japonca (Çaparka) Kaç. - Türkçe Kaç (Ka�) A�zı Karç - Türkçe Karaçay A�zı Kar-Malk. - Karaçay-Malkar (Kıpçak) Karay. - Türkçe Karayım A�zı Karaka - Türkçe Karagas A�zı Kaz. - Türkçe Kazak A�zı Ken. - Türkçe Kençek A�zı Keng. - Kenger Türkçesi (Sümer) Kg. - Türkçe Kazak-Kırgız A�zı Kıp. - Türkçe Kıpçak A�zı (Kafkasya) Kır - Türkçe Kırgız A�zı Kız. - Türkçe Kızıl A�zı Kom. - Türkçe Koman(Kuman) A�zı Kumd. - Türkçe Kumandu A�zı Koy. - Türkçe Koybal A�zı Kr - Türkçe Kırım A�zı Kum. - Türkçe Kuman A�zı Küv - Türkçe Küerik A�zı Leb - Türkçe Lebed A�zı Mac. - Macarca (Ural Türkçesi) Mançu - Mançu Dili Mo�. - Mo�olca O�. - Türkçe O�uz A�zı Öt.Türk. - Öteki Türklerce (Di�er Türk boyları) Özb. - Türkçe Özbek A�zı Sag. - Türkçe Sagay A�zı Sm, Süm - Sümerce Soy - Türkçe Soyon A�zı �or - Türkçe �or A�zı T -Türkiye Türkçesi (Güncel) Tara - Türkçe Tara A�zı Taran. -Türkçe Tarançı A�zı Tat. - Türkçe Tatar A�zı Tel - Türkçe Teleüt A�zı Tob. - Türkçe Tobol A�zı Tölöz -Türkçe Tölöz A�zı Trmen. -Türkçe Türkmen A�zı (Mezopotamya) Tmen -Türkçe Türkmen A�zı (Türkmenistan) Tu - Tuva Uyg. - Türkçe Uygur A�zı (Çin) Xot. - Xotan (Türkçe A�zı) Yak., Ya - Türkçe Yakut A�zı (Saka-Saha) (Rusça) Türkçe Kökenli Olabilecek (Ural-Altay dilleri) yada Turan Dilleri Maya - Mayaca(Orta Amerika)

2

Keç(�nka) -Keçua Dili(Orta Amerika) Kız -Kızılderili(Kuzey Amerika) Azt -Aztek Dili(Güney Amerika) YABANCI D�LLER�N KISALTILARI Sözlükte kökeni a�a�ıdakilerden biri olan sözcükler, Türkçe de�ildir. Af. - Afganca Akad. - Akadça Alm. - Almanca Ar. - Arapça Arn. - Arnavutça As. - Asurca Çe. - Çeçence Çin. - Çince Erm. - Ermenice Far. - Farsça Fr. - Fransızca Gür. - Gürcüce Hint. - Hintçe Hit - Hititçe �ng. - �ngilizce �r. - �ranca �sp. - �spanyolca �t. - �talyanca Kürt. - Kürtçe Lat. - Latince Mane. - Maneuca Osm. - Osmanlıca (Karı�ık yabancı) Por. - Portekzce Rum. - Rumca Rus. - Rusça Skr. - Sanskritce Sırp. - Sırpça-Slavca So�. - So�utça Tib. - Tibetçe Yun. - Yunanca

ESENLEME (SELAMLAMA), �NCEL�K (NEZAKET), KUTLAMA, BAYRAMLAR Günlük ya�amda kullandı�ımız incelik, kutlama, u�urlama sözlerinin ne yazık ki ço�u yabancıdır. Bayramlarda esenlemeler, gönül almalar çokça kullanılır Türkçe’de bayram demek bir ulusun tümünün üle�ti�i eksiksiz varlık (zenginlik), e�lence, toy, barı� demektir �çimizden kimileri tayı bayramında tayılgalarını(kurbanlarını) alırlar Yoksullara da�ıtmak üzere onları e�erler Arabça “kurban” sözcü�ünün kar�ılı�ı olan Türkçe’de hiç kullanmadı�ımız çok sözcük var Bunların bir bölümünü veriyorum. kurban(Yab) öndül (AC), e�gi(AE), buyrak (A.E), tayı(KKY), yolu�, bulu�, yolug (KMBA), yulu (AA+UT), kesik, tayılga (NA), barçılga (NA),batıy), berü (NA), verik(NA-AE) ködürgi (NA),götürgü(NA-AE), baytal(RS-AE) ramazan(Yab), ba�ka deyi�le �eker bayramı (Süy bayramı (CG-AE), Baltuz bayramı(UT), Biley bayramı (UT), kenpek bayramı (UT)) diye geçen ise, baça�(oruç) çözümü, ba�ka bir deyi�le; Yemek, Tanrıya verdikleri yiyecekler için sa�ol deme bayramıdır. Alkı bayramı. muharrem orucu(Yab) yas ba�acı

30

1 Esenle�meler, U�urla�malar………. Selamlama(�branice) Esenleme,U�urlama Selamla�ma Esenle�me,U�urla�ma Selam . U�ur ola, u�urola(AE), esen, izen(ÜM-Hakasca) Selamlar . u�urlar ola Esenlikler Günaydın .. Hay (�ng).Günaydın U�ur ola . Selamünaleyküm(Arapça) u�urlar ola, günaydın esenlikler, u�runa bola(TRMEN), u�run bol olsun(AE), u�urola(AE) Merhaba(Arapça) U�ur ola, u�urola(AE).. Selamet(Yab) Esenlik, esen . Selametle(Ar+T).Esenlikle . Allah selamet versin . Tanrı esenlesin, ülgen esenlesin(AE). �ükür �yilik, yeter, yeterli Hayırlı(Arapça) demenin Türkçe’de tam kar�ılı�ı = U�urlu’dur Azeriler de öyle kullanır. Hayr ola(Arapça) ? U�run ola? Hayırlı günler .. U�urlu günler Hayırlı i�ler .. U�urlu i�ler Bol kazançlar , iyi i�ler Hayırlı sabahlar . Günaydın U�ur ola �yi günler .. Hayırlı ak�amlar(Ar+Fars) . U�urlu enerler �yi günbatımları Hayırlı seyahatler U�urlu geziler �yi geziler, iyi ayanlar (YV-AE) �yi tatiller �yi dinlenmeler �yi dinlenceler Hayırlısıyla . U�urlusuyla Hayırlı olsun U�urlu olsun .. Hayır etmek Yardım etmek. Hayır vermek Yardımla�mak Yardım vermek. Hayra alamet U�ur belirtisi U�urlu . Hayırsız U�usuz . Hayırlı U�urlu . Hayısız evlat Yaramaz çocuk, yaramaz o�ul . HO� Farsçadır Türkçedeki kar�ılı�ı �Y� , GÜZEL, U�URLU’dur. Ho� �yi,Güzel, U�urlu, Ke�iz Ho�ca kal .. Sa�lıcakla .. Ho� geldiniz U�ur getirdiniz .. Ho� bulduk U�ur bulduk .. �yi ho�da �yide . Ho� sohbet Tatlı dilli . Allah ba�ı�lasın .(Arapca) Tanrı korusun Tanrı Kayırsın Analı babalı büyüsün, Ülgeni korusun Ülgen Kayırsın Analı babalı büyüsün . Allaha Emanet .(Arapça) Sa�lıcakla Sa�lıcakla kal U�urlar Ola . Allaha Emanet (çocuk ok�arken) Tanrı saklasın Nede güzel, Ülgen saklasın Allahım ..(Arapça) Tanrım . Yüce yaradan, Ülgenim Bay bay(�ng) Güle güle, Sa�lıcakla, U�urlar ola. Hadi bay .(T+�ng) Sa�lıcakla…… �lah gibi .(Arapca) O�an gibi . Çok güzel .. �n�allah .(Arapça) Dilerim Umarım , Olsun . Kendine dikkat et .(�ng dönmesi) U�urlar ola Sa�lıcakla Esen kal .. Kendine iyi bak . (�ng dönmesi) U�urlar ola Sa�lıcakla Esen kal .. Ma�allah ..(Arapça) Tanrı korusun.. Göz de�mesin .. Nazar de�mesin Göz de�mesin Göze gelmesin . Pek Güzel . Ruhu �ad olsun tini sevinsin, yulası sevinsin, esi sevinsin, körmösün sevinsin (AN-NA), arba�ın sevinsin (OT), esin sevinsin (BY-AE) Maalmemnuniye(Yab) isteye isteye, seve seve, mutlulukla(TDK) Maatteessüf(Yab) acıyarak söylüyorum ,ne yazık ki Maazallah(Yab) Tanrı korusun

2.Yanlı�ı Düzeltmeler…….. Afedersiniz .(Af Arapça) Göz yumun Kayırın .Yanlı�lıkla oldu .., Sakının .(uyarı),Düzeltiyorum . Kıymayın .,�zin verir misiniz Arz ederim (Arap) Sunarım . Arz Olunur(Arap) Sunulur . Ba�ı�layın..(Bah�.Arap) Kayırın (AE),Gözyumun .Yanlı�lıkla oldu .., Sakının .(uyarı), Düzeltiyorum . Kıymayın, göz yumun Esta�furullah .(Arapça) 1 büyüttünüz, öyle de�il, abarttınız, çok incesiniz,sa� olun, sözümü olur, 2 Kuday saklasın, Tanrı korusun, Tanrı yargılasın Sanmıyorum Utandırıyorsunuz Beni kırıyorsunuz Do�ru de�il .. Lütfen dikkat(Fars) Ne olur,Kulak asın , dinler misiniz ? özen gösterir misiniz ? Lütfen(Fars) Dilerim ,isterim ,istemem ,dilemem , alın , seçin , önden, ne olur. Lütfen müsaade eder misiniz? Ne olur izin verir misiniz? Özür dilerim..(Özr.Arap) Kayırın (AE) Göz yumun Yanlı�lıkla oldu .., Sakının .(uyarı), Düzeltiyorum . Kıymayın ., Geçi�tirin . Pardon (Fran) Göz yumun Yanlı�lıkla oldu Sakının (Uyarı), Düzeltiyorum Kıymayın �zin verir misiniz Kayırın Kızmayın. Rica ederim(Arap).1.dilerim, isterim 2.büyütmeyin beyim, büyütmeyin Abartıyorsunuz, abartmayın, Beni �ımartıyorsunuz. 2.Ündekle (Telefonda) kar�ılama Aalooo.(�spanyolca) Buyrun, Bakar mısınız �yi günler ., U�ur ola Günaydın . Hello ..(�ngilizce) Buyrun,Bakar mısınız �yi günler ., U�ur ola Günaydın Gayri �htiyari(Arapça) Elimde olmayarak 3.Yemekte Afiyet olsun ..(Farsça) Yarasın .. Allah kabul etsin .. Sa�ol Sa�olasın ., Tanrı benimsesin, Ülgen benimsesin Allah bereket versin . Tanrı arttırsın Sa�olasın, Ülgen artırsın. Allah ne muradın varsa versin . �steklerin olsun .., Tanrı istediklerini versin Tanrı isteklerini oldursun Dilerim isteklerin olsun , Ülgen isteklerini oldursun Te�ekkür ederim . (Arapça) 1.Sa�ol, 2 Alkı�larım, 3. bıyan(RS-AE) Kesene bereket ..(Türk+Arapça) Sa�olasın Bol kazançlar .. 4.�ncelikler . Farzet ki Tut ki(AE), tukum(Süm), tukun(Süm) Hürmet (Farsça) Saygı . Hürmetler Efendim Saygılar beyim…Saygılar bayan… Keyfim Yok? Bungunum, sıkıntılıyım, sıkılıyorum, sa�lı�ım iyi de�il. Keyfin Nasıl? Sa�lı�ın nasıl ? Kandaysın(EZK) Keyfine bak Tadını çıkar , dinçlen Keyfim iyi Tadındayım, dinçim, sorunum yok, gönençliyim Lütfen(Arapça) Ne olur, Güç olmazsa,Sakıncası yoksa, Dilerim. Nezaket(Fars) �ncelik Nezaketsiz Kaba .. Rahatına bak Tadını çıkar ., gönçlen , dinçlen , erinçlen Rahatsız ediyormuyum ? Sakıncası var mı ? Rahatsız etmek(Arap) Dokunmak Sakıncası olmak Rahatsız etmiyoruz ya Sakıncası yok ya ??? �evkatli olun ya�ımlı olun (A-AE) �ükran adıl (UT), alkı (KKY), büsürev (UT), gönül alma, gönül borcu, iyilik

31

�ükran gününüz mübarek olsun alkı gününüz kutlu olsun, adıl gününüz kutlu olsun, gönül borcu gününüz kutlu olsun(AE) �ükrediniz alkınınız, adılınız(UT-AE) �ükür alkı, adıl, yeter, yeterli, iyilik �ükretmek alkımak, adılmak, yetmek �ükürler olsun bu da iyi, adılsın, alkısın, bu da yeter taltif ettiniz (Osm.) sıyladınız (KKY-AE) taviz veriniz ödün veriniz taziyelerimi sunarım(Osm.) ba�sa�lı�ı dilerim (AE) tebesüm (Osm.) gülümseme tebrik ederim (Osm.) kutlarım, e�erdelerim teessüf ederim ökünürüm teessüs döreme (CG) terbiyeli olunuz ya�ımlı olunuz(UT), sayıtlı olunuz, uyatlı olunuz te�ekkür alkı�(NA-AE), sa�ol, bıyan te�ekkür borcu gönül borcu, bıyan borcu, alkı� borcu te�ekkür ederim (Yab) sa�ol, bıyanlarım (NA+RS), alkı�larım (NA-AE), te�ekkürler(Ar+T) alkı�lar, bıyanlar(NA+RS-AE) te�rif saygı gösteri� tevazu gösterdiniz alçak gönüllüsünüz teveccüh ettiniz onurlandırdınız, dilekte�lik ettiniz, inceldiniz tevekkül ediniz Tanrıya sı�ınınız tokala�mak(T) el sıkı�mak tolerans gösteriniz dözümleyiniz (AMA), göz yumunuz(AE), ılımlı olunuz tost ! sa�lı�ına ! u�ur (T) yöneli�, yön u�urun nereye (T) nereye gidiyorsun? yöneli�in nereye? vadetdiniz yü�ününüz (UT-AE) yemin et ant iç yemin ettim antırı�tım (NA), ant içtim (AE) zarif olunuz inceliniz, görkemli olunuz, ya�ımlı olunuz, aybatlı olunuz, ulaslanınız(EYu-AE) ziyaret edece�itz sıkıca�ız(YV-AE), u�rayaca�ız(AE) ziyaretci olunuz u�rayınız(AE) zorlayıcı olmayın ereydek olmayın (YV), güçlük çıkartmayın, çetinle�meyin 5.Onaylar Hayır(Arapça) olmaz yok ı ıh , koy(RS-AE), gerekmez, ırak, yapma Evet (T) Olur, Do�ru, ıh, Bakalım . �una bir bakalım, ye�e(RS-AE), yee(RS-AE), te(RS-AE) 6 Ba�laçlar Veya (Arapça) Ötesi, öbürü, öbürüsü Yada (Arapça) Ötesi, öbürü, öbürüsü Ve(Arapça) Ayrıca, ile, öte, sonra Nasıl buldunuz ???? Sevdinizse …duyaca�ınız biçimde birkaç kez yüksek sesle okuyarak yineleyin… Kullanmadıkça a�ız alı�maz.. Yazılarınızda kullanmaya ba�layın Konu�malarınızda da… Göreceksiniz, bir çok ki�i sizi izleyecek..Ba�ka türlü olmaz.

TÜRK K�MD�R?

Bu ülke, yeryuvarının beklemedi�i, asla umut etmedi�i bir ayrıcalıklı varlı�ın yüksek do�u�una, görkemli yer tutu�una tanık oldu. Bu yer en a�a�ı 7 bin yıllık, bir Türk be�i�idir. Be�ik do�anın esintisiyle sallandı. Be�i�in içindeki çocuk do�anın ya�murlarıyla yıkandı. O çocuk do�anın �im�eklerinden, yıldırımlarından, kasırgalarından önce, korkar gibi oldu; sonra onlara alı�tı; onları do�anın babası tanıdı onların o�lu oldu. Bir gün o do�a çocu�u do�a oldu; �im�ek, yıldırım, güne� oldu; Türk oldu. Türk budur. Yıldırımdır. Kasırgadır, yeryüzünü aydınlatan güne�tir.

M. K. ATATÜRK

TÜRK NE DEMEK ? aile(Yab) eviçi, kızanlar (AE), çoluk-çocuk (AE), bile (NA+RS), urug (YA), türküm(AE), evgil(OH), aç üren (NA), çoluk-çocuk (NA), bile(RS-AE) familya(Yab) törköm(VUM-AE), törkim grup(ing) törköm(VUM-AE), törkim, öbek, ço�ur(EZK), çogır(EZK), sürek(�KK-AE) Törik (Tat.) Türk (A�) törk (T) toplantı yeri törkim (Tat.) küme, topluluk törköm (Ba�.) familya (Yab), zümre (Yab) grup, top , küme Török (Ba�.) Türk ,Türkiye Türik (Kaz.) Türk ,Türkiye Türk (Aze.) Türk (Türkiye), Türk (Trmen.). Türk (Kırg.) Türk, Türkiye Türk (T) toparlanmı�, kendine çekidüzen vermi� örgütlü opluluk. türküm (T) ocak(AE), bir amaç için bir araya gelen örgütlü topluluk(AE),parti (�ngilizce) türküm (Uy.) aile (Yab), evgil(OH), biraraya toplama (AE), familya (Yab), bile(RS-AE) zümre (Yab) törköm (VUM-AE) TÜRK’ÜN ÇIKI�I Bugün kendi ulusumuz için kullandı�ımız “Türk” sözcü�ü �öyle türemi�tir. Tör(T) tür(T), süregelen alı�kanlıklar birli�i Töre(T) ahlaki düzen(Yab) Törek(T) belli ahlakı düzende ya�ayan topluluk Törük(T) bu ahlaki de�erleri benimsemi�, buna göre ya�ayan ki�i(Türk). Türik(Kaz) Türk, örgütlü topluluk Türk (T) toparlanmı�, kendine çekidüzen vermi� örgütlü topluluk, ahlaklı toplum üyesi Yörük(T) bu ahlaki de�erleri benimsemi�, buna göre yer de�i�tirerek ya�ayan ki�i(Türk). BA�KA ÜLKELER TÜRK’E NE D�YOR Ön Türkler Kendilerine; ‘on’, anlam olarak uzaylı demi�ler(Kazım Mir�an, 2005). Uzaydan geliklerine inanmı�lar. On, süre içinde ‘Hun’, onguz, O�uz olmu�. Çinliler Geçmi�te; Kun(D.Ö. 3000, Hyung-nu, Ak-hun, Eftaliy, Yueçi) Anadolu, Hindistan, Selçuk, D.S. 500, Macar, Germenler bunlardan türemi�tir) (Türkkan, 2003), Tik, Jong. Kun; kün, gün, güne�, kutlu, kutsanmı� demektir. Gün, güne� te Tanrıdır. Türkler kendine kutsanmı� ya daTanrı diyorlarmı�. Batı Çin’de; Saka, Su, Tur Amerikan Kızılderileri(Kuzey Amerika, Maya, �nka, Aztek, Almara, Olmek) D.S. 16 yüzyıla dek; Kon-Tiki. Kon: anayurt, gün, güne�. Tik: Çinlilerce ‘sava�çı kom�u’ demektir. Çinliler bunlara, Tirk te derler. Vu ça�da Türkler kendilerine, Tik yada Tuk diyor olabilirler, (Türkkan, 2003). Yöneticilerine Tigin ya da Tokin, Terken derlermi�. Etrüskler(Sümerlerin �talya’ya göçen Türk kolu) Etrüskler de ba�bu�larına; Tarkan, Tarkin demi�ler. Eski Yunanlılar Etrüsklere Tirskan, Turkan demi�ler. Eski Mısırlılar Afrikanın kuzeyine akınlar yapan Türk denizilere; korkunç ba�lı, ba�ına tüy takılı Turska’lar demi�ler.

32

Eski Hindistanlılar Hindistan’a giren Türklere Turska demi�ler. Eski �ranlılar D.S. 900 yıllarında Türklerin yurduna Turan demi�ler. An Türkçe’de hayvan, Farsça’da ülke, yurt demektir, (Türkkan, 2003). Tur, Türkçe’de turlamak, dönüp dola�ıp bir yere gelmek, göçmek anlamına gelir. Turan; bana göre göçerler demek. Kimilerine göre, Tur, Türk anlamına kullanılmı�. Tura; yerle�im alanı, tu�ra da, kutlu imza demek. �zlandalılar ile Vikingler Amerikayı ilk gelen ki�iye, ayrıca bugün Türklere Tyrker derler. 10. yy.da Macarlara da Tyrker(Türk) derlerdi. Bo�naklar- Hırvatlar- Sılavlar Bugün için, tüm Slavlar Türklere Türçin derler. �ngilizler �çinde bulundu�umuz ça�da, Törki� (Turkish), Törk derler. Genel olarak bakıldı�ında Türkler için verilen tüm adlamalarda ‘T’ kesin vardır. Di�er kökler ise, Tu, Tö, Ti, Tü, Tör, Tur, Tür sürekli kullanılmı�tır. �LG�NÇ TÜRK GELENEKLER� Türkler gelece�i, 12 yıl dönü�ümlü süre bölümlerine ayırarak bir güngen(takvim) olu�turmu�lardır. Her yıla da bir ad vermi�lerdir. Bunlar; Sıçkan(sıçan), Ud(sı�ır), Pars, Tavı�kan(tav�an), Lu(Büke/ejderha), Yılan, Yond(at), Koy(koyun), Biçin(maymun), Ta�uk(tavuk), �t(köpek), Tonguz(domuz) olarak adlandırılmı�tır. Eski Türkler ile Aztekler 52 yılda bir ya�amda ola�an üstü iyi ya da kötü i�ler olca�ına inanırlardı. Azteklerin yok olu�uda bu 52. yıl dönemine denk gelmi�tir. Türkler yerin bile�enlerini dörde ayırıyorlardı; Yer, Su, A�aç, Od(ate�). Buna ba�lı olarak bazı Türkler Dünya’yı; Yer, bazıları Yersu, bazıları da en büyük ev, en büyük yerle�im yeri anlamına Eyge demi�lerdi. Türkler, yönlere ayrı ayrı ön(renk) atamı�lardı: Güneye; ak, Kuzeye; kara, Batıya; kızıl, Do�uya ‘da; sarı. O nedenle Anadolu’ya gelince Akdeniz, Karadeniz, Sina Yarımadasını alınca Kızıldeniz, Çin Denizine(Pasifik) Sarı Deniz demi�lerdir. Amerikan Kızılderilileri de bu gelene�in tıpkısını sürdürmü�lerdir. Aztek’ler de dört yöne birer Tanrı adı vermi�ler, her birine ba�ka ön atamı�lardır. Türk anıztanmasına (mitolojisine) göre ki�inin yaratıldı�ı sudan çıkarılan topra�ın adı; abacırık(Kar), toprak(UT), duku, tuku’ dur. Türklerin anıztanmalı(mitolojik) yırı(destanı) Ergenekon’ dur. �nka’ların ise, tıpkısı olup adı Kapaktokon’dur.(Türkkan, 2003) Türklerin kutlu, u�urlu sayısı ‘9’ dur. Maya’larında 9’dur. Türklerin u�urlu kısması (harfi) ‘T’ dir. Türkler uzaydan ı�ınlandıklarına inanırlardı.(Kazım Mir�an, 2005) Türkler kendilerine uzaylı anlamına ‘Biz onguz’ derlerdi. Sonraları on, ‘O�uz’ ile ‘Hun’ a dönü�mü�tür.

Türklerde kadın ile erkek e�itti. Biri di�erinden, di�erine yumu�çu(hizmetkar) olarak yadımlamı�tı. Türklerde Tanrı demek ‘gökyüzü’(tengri, tenre), uzay demektir. Türkler, bir özü do�a ile yaradılı� olan bir Tanrıya inanırlardı. Toprak, Gök, Da�lar, A�açlar, Irmaklar, Od onun bile�enleriydi. Onlara göre Tanrı sevgiydi. Türklerde ‘Cehennem’ yoktu, kar�ılı�ında da bir Türkçe sözcük bulunmuyordu. Çomuklukla (�slamiyetle), sonraları ‘Tamu’ geldi. Türkler, ölünce Uçmak’a(cennete) gideceklerine inanırlardı. Onlar için Uçmak, geldikleri bütüne karı�mak, bu karı�ımdan yeni ö�eler olarak olu�maktı. Yeniden yalnık(insan) olarak do�ulaca�ı inancı yoktu. Ölmek yoktu, dönü�mek vardı. EV’�N TÜREMES� �çinde barındı�ımız yer adı olan “ev” ise �u a�amalardan geçerek, bu günkü adına eri�mi�tir. U ev (Amerikan Kızılderililerinde) Uy ev (Amerikan Kızılderililerinde) Üy(T) ev Üyük(T) evlerden olu�an küçük yerle�im, Hüyük (h)öyük(T) höyük, Hüyük, korım(RS-AE), kurgan E(Süm) ev(MÜM) Ey(T) ev (Yakut/Saka’larda) Ev(T) O�uzlarda Eyge(T) dünya(Hint), koskoca ev, enbüyük ev �Y�’N�N TÜREMES� Bazı sözcükler süre içinde a�ız ile ses de�i�iklerine u�ramı�tır. ��te bunların biri de “iyi” dir. Edgü 7 Yüzyılda Ezgü 12 Yüzyılda Eygü 14 Yüzyılda Eyu 16 Yüzyılda Eyi 17-18 Yüzyılda �yi 20-21 Yüzyılda TÜRK�YE Anadolu (Yun.) Gündo�an (AE) Anadolu+Trakya (Yun.) Türkeli (AE) Trakya (Yun.) Günbatan (AE), Pa�aeli Türkiye (T+Yun.) Türkeli (AE) Ege Edinilen, sahip olunan(Ar+T), ege Karadeniz Karadeniz Akdeniz Akdeniz KOM�U ÜLKELER�N – ULUSLARIN TÜRKÇE ADLARI Türkler birbirleri ile birlikte ya�adıkları, toprak alıp toprak verdikleri kom�u ülkelere Türkçe’de kendilerine göre ad vermi�lerdir Bunlardan bir ço�u bugün kullanıla gelirken bir ço�u da geçmi�in derinliklerinde silinmi�tir. Do�u Avrupa(Yunanca) Ural Batı Avrupa Kutyak(KM) Asya(Yunanca) Altay Avrasya Ural-Altay Türkiye Türkeli, Örgütlü Topluluk Ülkesi. Türk O�uz, Türk, Türük Yunanistan Yıkanan Ki�iler Ülkesi, �yonya. Yunan Yıkanan Azerbaycan(Farsça) Kutsal Od Ülkesi Azeri(Farsça) O�uz(FS+AE) Ermenistan(Fars) Da�lık Ülke, Aran, A�van(Ermenice)

33

Ermeni(Fars) Da�lı Bulgaristan Karma Toplum Ülkesi Bulgar Karma Romanya Kumanya Roman Kuman Suriye Asur Ülkesi Suriyeli Asurlu Irak Irak, Uzak. Iraklı Iraklı �ran Uçmak(cennet), ıray(YV) �ranlı Sukak(FS) Gürcistan Gürcü Ülkesi, Çalı Ülkesi, Erke Ülkesi Gürcü Gürcü Çin Tabgaç Ülkesi (FS) Çinli Tabgaç(FS), hitay Japonya Çaparka Japon Çapar Farsya(Persia-�ran) Sukak Ülkesi Fars Sukak(FS) Sırbistan Saklab Ülkesi Slav Saklab (FS) Montenegro, Tırnagora Karada� Tırnagorat Karada�lı Hırvatistan �ri gövdeliler Ülkesi Hırvat �ri e�inli(gövdeli) Arab Tezik(FS) Arabistan Tezik Ülkesi(FS) Hui- Hui Uygur(FS) Tou-Kioue Göktürk(FS) Türkmenistan Türkmeneli, Yesi(FS) Türkmen Çomuk (Müslüman) O�uz �srail Gece Yürüyenler �srailli Gece Yürüyen Roma Ülkesi Rumeli Romalı Rum K�M� TÜRK �LE YABANCI UR, TURA (�ehir) ADLARININ TÜRKÇELER� Adapazarı Adapazarı Af�in(T) bir Selçuklu Türkmen beyi Afyon(�ng) köknar (VUM) A�rı(T) sızı, a�rı, sökel, sayrı Akka(Kırg) (Suriye) ya�lı Aksaray Akbayzın (NA-AE),akkonak(AE) Alaplı(Zonguldak) 1.alevli, yanarlı, yanar(AE),2. yazılı, ovalı Alara (Yak.) (Antalya) tamu, cehennem Almacık(Bolu) kalça kemi�i Alpulu(Kırklareli) ulu, ı�ıklı, batur Ambarlı(Ar+T) Bövürlü, Kömbeli, Kümbeli(EZK) Anadolu(T) 1. Güne�in do�du�u ülke(Yunanca anlamı), 2. Engebeli ülke(MÜM-Türkçe-Sümerce anlamı) Ankara(T) Engürü(Tanrı, uçsuz bucaksız evren denizi), Angara (Sibiryada bir ırma�ın adı) Antalya(Sm) tözün bol oldu�u yer(MÜM-AE) Aral (Alt.) gölkıyısı, çalılık, ormanlık (NA-AE) Ararat(Erm) A�rı

Aras sa�ır ayrıca dilsiz, ba�arı(ÜM-Etrüsk), beceri(ÜM-Etrüsk) Arda (Yak.) ya�mur (YV) Aslanapa(Kütahya) Aslanaba, Aslanamca Ayasofya(�stanbul) kutsal bilgelik Aya�(Ankara) arkada� Aydın (T) Aydın (T) Bahçesaray(Far+T) Ça�anbayzın (NA-AE) Bakü(Azerbaycan) Bakı, görüntüsü güzel yer, bakılan yer Baklan(T) Karabatak (YV), kara kas(RS-AE) Bala(T+Tel) Ku� yavrusu(EYU), çocuk((RS-AE) Balat (Alt.)(�stanbul) Tören (NA), Kutlama (NA), Toy, büyük davul(MUM) Balıkesir(T) Balıkesir, tutukkent(AE) Batman (T) Petek (Erm.), arının balını biriktirdi�i göz göz yuvalar Belen(T+Kız+Tel) hazır(RS-AE), yoku�(AE) Belek(T) Hediye(Yab), Arma�an(AE), Yarmakan(EYU), artut(beylere verilen)(EYU) , ıyı�(EYU), siy(RS-AE), sıy(EZK) Belevi (T)(�zmir) gev�ek (UT) Be�ikta�(T) Be�ikta� Beyazsaray(Ar+T) (Van) Akbayzın (NA-AE) Beyce�iz(Fethiye-Mu�la) bekeç, küçük bey(EYU) Bingöl(T) Bingöl Bismil(T) bir Türk budunu (kavmi), basmil(EYU) Bitlis(T) bir Türk budunu (kavmi) Bodrum (Mu�la) yertöle (BY), koyma, bo�orop(RS-AE) Bolluk(T) ur, yerle�im alanı, kent Bolu (T) Yeti�mek (KKY) Bolu (Uy.) Kaplı (VUM-AE), Denkli (AE), kent Buldan(Denizli) irseklik (AE), kıltay (A�), nazlı Bulgar Karı�ık Çal (Denizli) Tepe (AC), Leke, betine (YV), bulan (NA), töbel (EZK), do� (VUM), timgil (A�), yugu (UT), savur, vur, ya�lı erkek(�KK-AE) Çanakkale(T+Ar) Çanakburgaz Çandarlı(T)(�zmir) Uzunbacaklı Çin (Yak.) Yo�un (YV) Çine (Alt.) Güçlü (NA) Çine (Yak.) Yo�unluk (YV) Çokrak Ilıca Çorlu(Tekirda�) Sayrı, a�rılı, sıkıntılı Çorum 1.döneyli, yinelenen, 2. sıkıntılı, 3. a�ulu, 4. su sızıntısı, 5. yol gösterici Dalyan(T) uzunboylu Dazkırı (An.)(Afyon) a�açsız kır((�KK+AE) Denizli(T) Denizli, tengizli Dicle(Yab) idigne(ÜM-Sümerce) Dokurcun(T)(Adapazarı) tınaz (NA), tahıl (NA), ba�tu a�(RS-AE) Dolmabahçe Sarayı(�stanbul) Dolmaça�an Bayzını (NA-AE) Dumlupınar So�uk kaynak(EYU) Ecemi�(Mersin) ya�lı Erbaa(Arapça). Ö�e Erbil(Kuzey Irak) Erbil Erenköy(T) Erenköy Ergene(T) Maden oca�ı, töz oca�ı Ergenekon(T) sekili töz oca�ı Erzin(Tuva) Etkili(MK) Erzincan(T) yardak (NA), dinç (NA), diritin (AE), dirik, çevik,

oygunlu (VUM), tinli, isik(AE), tınnak (YV),etkintin(MK), diritin(MK) (dirican)

Eski�ehir Eskiyerle�im, Eskiur Eynal(T)(Bursa) kaplıca Fener(Yunanca)(Fatih-�stanbul) Çakar Fenerbahçe(Kadıköy-�stanbul) Çakarça�an (AE) Feriköy(Fr) Fransız bayan Feri’nin köyü Fırat(An) Buranun(ÜM-Sümerce) Galata(�talyanca)(�stanbul) deniz kıyısına inen yol Galatasaray(�t+far) deniz kıyısına inen yol ba�ındaki bayzın(AE) Gebze(T) (Kocaeli) Sarp (KKU-EZK) Gedik Delik(�KK) Gelibolu(T) Yelibol

34

Germe(T+Frig) yalar (NA), yanar(AE), yalım(AE), od, at ipi(�KK) Göden(�zmir) 1.Çıplak, giysisiz, 2 i�kembe Gö�nük Kan toplamı� yara Gök�in ya�lı, kök�in(RS-AE) Gömeç(T)(Balıkesir) mezar(Arapça), gömütlük, gür (A�) Göreme(T) gözetme, korumaya alma, himaye Göynük (Bingöl-Antalya) (T) kömür (AE), yer kömürü(AE) Guleman Gülemen, güleç yüzlü(EYU) Gümbet(Bodrum) Kümbet(mezarev)(MK), minare Gümrü(Aze.) Gumru, Kumru (ABE) Güre(U�ak) Enerji (ingilizce), Erk (T), Erke(T) Hadımköy(Yab) (�stanbul) biçilgenköy, biçikköy, aldırıkköy, kısırla�tırılmı� köy Hakkari (T)Hakar Türk boyunun yerle�imi Halaskargazi (�stanbul) Yaralıkurtulmu� (AE) Haliç (�stanbul) Girinti Hazer Denizi(Azebaycan) Çekintili deniz Hereke(Kocaeli) Öreke(RS-AE), evgil, aile, örökö(RS-AE) Honaz(Denizli) Ya�lı Horasan(Erzurum) Güne� Ülkesi Horsunlu(Aydın) Horasanlı, Güne� Ülkesinden Ho�köy(�stanbul) Güzelköy I�dır(T) I�dır, O�uz’un Batı Üçok Kollarından(EYU) Ilıca(T) Çokrak, girme Iowa(Amerikan Kızılderili) güzel yer, ayovası(MÜM) Irlıgan(Denizli) Sık sık sarsılan yer �dil(T) ırmak, edinen, ırmak ülkesi(ÜM) �mroz(Çanakkale) Kara benekli koyun, Gökçeada �mroz(Yun) Gökçeada �stanbul (T) Bo�aziçi, Bo�azkesen, Yeditepe, Tanrı uru(MÜM) �zmir(Yun) Dikmen(AE) Jarusalem Aydınur(MÜM) Kadıköy (�stanbul) tüzemenköy, yargıçköy Ka�ızman(Kars) Sürten(MK), kakan(MK) Kangal (T)(Sivas) sargı (CG), yomgak (A�), yumak(RS-AE), kelem, basma (A�), zincire ba�lar, pranga Kaplıca(T) çokrak, çömrük, eynal, öze Karacasu(Aydın) 1. Karaca er, Karaca yi�it, 2. Kahve Kars Alkı�lama (UT), El çırpma (UT), kolay kırılır(RS-AE), kırılgan Ka�(T) 1. Çatmık (DS), ka� 2. ak koruyucu ta�, 3. kıyı, yamaç Kayıtgan(�zmir-Bornova) kimseye boyun e�meyen Kayran(Nazilli-Aydın) sevgili(�KK), sebük, de�erli(RS-AE), Sü�ügen(RS-AE) Kayseri Ödüs, ilkut(devlet) , kıp(EYU) Keçiören(Ankara) Küçükören(MA), kiçikören(MA) Kengere(Süm) Sümer ülkesi Kepez(Antalya) elektrik, tor (EZK-KKU), tok (EZK+YV), balkı (A�), yıltı (A�), yımıl (A�), yaldır (CG), çatkı (A�-AE), süren (YV), kıvıl(elektrik) Kıbrıs Alaysa Kıdırak(Kaz) gezinti, gezenti Kınık O�uz’un Batı Kolu Üçok boylarından(EYU) Kırıkkale Kırıkburgaz, Kırıkkale Kırım(Ukrayna) uzak ülke(�KK-AE), yok olu�(AE), ortadan kalkmak(AE) Kırklareli Kırklareli Kır�ehir Kırur, Kırtura(AE) Kilyos(�stanbul) Kumköy Kiri�(Antalya) Aralık(UT), arkav(BY), çıpın(UT) Kos(T)(�stanköy-Yunanistan)Oda(YV),ev(EZK), göz(Çuva�ca), iki tane(�KK), çift(�KK), birbirine e�(�KK), ikitane, çift, birbirine e�(�KK-AE), kor, korla�mı� kömür(RS-AE) Kula (T)(Manisa) avusul, yılkı rengi, kuyru�u ile yelesi kara, di�er yan az kahverengi, terk edilmi� yer. Kümbet(Bodrum) minare(�KK-AE), uzundıraz Küre (Yab) 1 Yar, toprak 2.Çevre 3.Ocak 4.Yuvarlak, Çıgru(KM) , bakaç(EYu-AE), 5. Öç Maçka(�stanbul) mırmır, kedi, bisey (A�), mı�ık (KKY), bezgek (UT), kabak(AE), kiske (NA), tekir, kızınka(RS-AE) Makriköy(�stanbul) Bakırköy

Malta (Alt.) Balta (NA), nacak, altag(MÜM), peynir artı�ı(�KK-AE) Mamak(Ankara) uzun tüylü(RS-AE), Manisa(Magnesia) (Yun.) Kaparlı Maslak(�stanbul) Sersem, Sevik Ma�ukiye(Adapazarı) Yarlı (yer) (AE) Maya köklü özgen(kültür) Mecidiyeköy(�stanbul) Kimlikköy Mekece (Alt.)(Adapazarı) Yalanca (NA), Yalan gibi (NA) Mergen (Alt.)(Nazilli-Aydın) Becerikli, Kesin (NA), Bilge Ka�an’ın öz adı(EYU), attı�ını vuran, keskin vurucu avcı(�KK-AE) Mersin(T) Keçi Yemi�i Moda(�stanbul) Çümdü Mu(Sümerce) ço�almak(MÜM) Mul(Sümerce) yıldız, parlamak(MÜM), kiltiremek(RS-AE) Mut(T)(Mersin) 1.ongun, ödemesiz, 2.tegin(RS-AE) Mu� 1 Yüz, 2 Çene, 3 Omuz, yarın(RS), iyin(RS-AE) 4 Kedi, Mırmır, Tekir, kızınka(RS-AE) 5.Yılan(MÜM) Nazilli(Aydın) Luwi dili Nassila’dan türemi�tir Anlamı “Ana Tanrıça Köyünün Geçidi”(AE) Nergis(�zmir) So�angülü (A�) Nev�ehir Yeniur, Yenibarık, Yenibolluk, Yenitura(AE) Nilüfer(Bursa) tumagan(EYU), tumguyun(EYU), göl çiçe�i(RS-AE), köl çeçe�i(RS-AE) Ni�anta�ı(�stanbul) Damgata�ı, Atı�ta�ı Ordu(T) 1.Ba�kent, 2. Çerü(RS), çeri(AE) Ötüken(T) Altayda bir tepe, od Tanrısı, eski Turan yurdu. Palu(Tunçeli) Yara(RS-AE) Pekin(Çin) Hanbalık(DP) Pire(Yunanistan) Bürçe (DS), uyuz böce�i Poyraz Demirkazıkyeli Rize(T) kırıntı, döküntü Rumeli Balkan, yerle�iklerin ülkesi, urlular ülkesi, turalılar ülkesi(AE) Sakarya ırmak Tanrısı, sangarius(ÜM-Frigce) Salacak (�stanbul) Musalla ta�ı(Arapça), Kulpıta� (EZK), ölünün üzerine kondu�u ta� Samos Sakız Samsun(T) Av köpe�i, yorık köpe�i(RS-AE) Sapanca(T) Tabanca Saray (Tekirda�) Baysın (NA), Örgö(RS-AE) Saraykapısı Bayzınkapısı (NA-AE) Sarayköy (Denizli) Bayzınköy (NA-AE), Konakköy(AE) Sarayönü Bayzınönü (NA) Sarıgerme(T+Frig) sarı yalım(ate�), sarıod, sarıyanar, sarıat ipi(�KK) Serik (Antalya) (T) 1.Uydu, 2.Kanarya (�ng.), Turgay,3. Arkada�, dost(�KK),4. dayanak(�KK), 5. uyar Sevindikli(Nazilli) Mu�tulu Sı�acık(�zmir) zeytin(Ermenice+Arapça), sı�ak(YV-AE) Sibirya(Tel) süpürülmü� ülke(RS-AE) Side (Yak.) Kalbur (YV) Sincan(Ankara) sungarya, songa(Göktürkçe), ırmak tanrısı, Uygur ilkutu, Do�u Türkistan, yeni sınır(Çince) Siverek Uçuç böce�i Soma(Kaz) tutarı, iki sayının toplamı, akça, para, kocaman, büyük Söke(Aydın) Sayrı, A�rılı, Bitkin Sümer (Alt.)(Nazilli) Sivri da� Sümerli (Alt.) Sivrida�lı �am (Yab)(Suriye) çıra (CG) �angay(Çin) arınık, kirsiz, bulutsuz �av�at deli �emikler(T)(�zmir - Kar�ıyaka) Dilekler (YV-AE), damarlar, ayak kemikleri �ırnak (T) Topuk �ili(T) 1.Cam(NA), Sırça(AE), 2. Boyun Kiri�i(RS-AE) Taksim (�stanbul) Bölü�, Ayırım (AE) Tekirda�(T) Tekirda� Terkos(Yun) Durusu Te�vikiye(�stanbul) Güdülük (AE) Tire (�zmir-Türkçe) Kıyı, Kır (VUM), Orta (A�-AE) Topkapı Sarayı Topkapı Bayzını (NA-AE) Toygar(Aydın-Nazilli) çayır ku�u(EYU) Trabzon Avlak(AE)

35

Trakya Pa�AEli Tünel(�stanbul) Yeraltıyolu, Geçit Türkiye Türkeli Umurlu(Aydın) ba�argın(EYU) U�ak(T) U�ak Utah(ABD-Kızılderili) gök, uçmak(AE) Van(Kazakça) 1. Tu�ba(Hititce-Türkçe), �i�man, �ikince, tombul 2. han(EZK), ka�an, ulık(�KK-AE) 3. Yer(MÜM) Vefa (�stanbul) Sengen (AE) Yalova(T+Ar) Yalyazı Yalta(Kırım) sarp, yalçın Yarımca ( Kocaeli) Yarımca, Migren(ba� a�rısı) Yata�an(Mu�la) 1.Büyük kılıç, büyük üldü, 2 �ngin(felçli) Yerevan(Ermenistan) Çukur Yozgat(T) Yozgat, yoz uçurum Yunan (Alt.) 1 �ki ya�ındaki buza�ı (NA), torbok

sivrisinek(T) çimil, tolto(RS-AE) , 2 Yıkanan Zile 1 Uzun boylu, 2 E�türel erkek Zonguldak(T) Vuruntulu a�rıyan(AE), Vuruntulu(AE), Hıçkıran(AE) ULUS halk(T) alk, oymak (NA), kamu(AE), el(AE), albatı (NA), toplum, budun (NA), aymak (NA), olu�um, agmak (NA), elgün (An), korray (UT), topluluk, ulul(KMi), halayık(�KK-AE), el-yon(RS-AE), karganya�(RS-AE) millet(Yab) ulut (KKY), el (KKY), elgün(AE), halayık(�KK-AE), ulut(�KK-AE) milletvekili(Yab) seçilik(AE-OT), seçker(AE), ulusgun, ulusger milli (Fa.) ulutsal milli(Yab) ulutlık(�KK-AE) milliyetci(Yab) ulutçıl(�KK-AE) milliyetçilik(Yab) ulutçılık(�KK-AE) nasyonel (�ng.) ulutsal ulus(T) ulus B�REYDEN TOPLUMA insan(Yab) çoluk(AE), yalnıko�lu(AE), yalnık, illik, seden (NA), ço, çol, çön, sın, un birey(T) birey, ki�i, çol, çön aile(Yab) eviçi, kızanlar (AE), çoluk-çocuk (AE), bile (NA), urug (YA), türküm(AE), evgil(OH), aç üren (NA), çoluk-çocuk (NA), bile(RS-AE) uruk(T) a�iret(Arapça) grup(�ng) törköm(VUM-AE), törkim, öbek, ço�ur(EZK), çogır(EZK), sürek(�KK-AE), küme oymak(T) oymak zümre (Yab) törköm (VUM-AE), takım, topluluk, kümek kavim (Yab) bir soydan gelen küçük topluluk, budun ocak(T) ocak, türküm, türk, bir ülkü çevresinde toplanmı� topluluk(parti). topluluk(T) topluluk, törkim(Tatar) türk (T) toparlanmı�, kendine çekidüzen vermi� örgütlü topluluk. Halk(T) alk, oymak (NA), kamu(AE), el(AE), albatı (NA), toplum, budun (NA), aymak (NA), olu�um, agmak (NA), elgün (An), korray (UT), topluluk, birlikte ya�ama alı�kanlı�ı edinmi� karma topluluk,karganya�(RS-AE). millet ulut (KKY), el (KKY), inanç ile soy birli�i içinde birlikte olan topluluk ulus(T) ulus, inanç ile soy ayrımı olmadan birlikte olan topluluk turan(T) Türkçe konu�an ulusların tümü ile topra�ı Çobanlar Güdücüler. �NSAN (Çoluk, Ço, Çön, Yalnık, Seden, �llik) adi insan yalın, yönekey, baya�ı a�ırba�lı insan olgun, a�ırba�lı, tüzün(EYU) aile insan(Yab) eviçi(�KK-AE), üyiçi(�KK-AE), bile(RS-AE)

akraba insan(çok yakın) tuvma(�KK-AE), ürim(�KK-AE), yu�uk(RS-AE) aksak insan taltak (NA) alçak gönüllü insan koktu(EYU), kutku(EYU), sunki�i(EYU) annenin yakını olan insan naga�ı(�KK-AE) bakire insan(Yab) sonı(�KK-AE) barbar insan kalap (NA), kırgıy, yikey (YV), yırtıcı, e�itilmemi�, yırtkıç (A�), yaban (NA), yıngart (UT), yur (UT) berdu� insan kabadayı, ipsiz bolluk içinde büyümü� insan ilgegü(EYU) boyun e�meyen(onurlu) insan kayıtgan(EYU) cesaretli insan yürekli, kezik(EYU) cılız insan çötün cüce insan ecene (DS), çamar, çöremen, dı�ı, erce�il (KKY-AE) çekingen insan pısırık, çekingen çıtkırıldım insan çıtkırıldım çocuk insan(gençlik ça�ında) ulan(�KK-AE), ülen(AE+�KK-AE) dalkavuk insan yalaka, çeçen (UT), yalınçak (UT), yaltak (AMA-AE) dost insan ata� (YV), yönger (UT), do�or(YV-AE), yı�ıra (UT), bavır yalnık(MK-AE) , sa�dıç(EYU) dürüst insan çıngıl (KKY), do�ru, kırçıklı (YV), do�rucu (AE), adgu(KM) efelenen insan yö�ür, yi�it erkek çocuk(T) uluç(EYU) fıtıklı insan debbe, debeli (DS), gürük genç insan(erginle�memi�) nav�a(�KK-AE) genç insan(yeni yeti�mekte) kurak(�KK-AE) görgüsüz insan görgüsüz hain insan satkın (KKY), kıysık(�KK-AE) hainlik(Yab) kıysıklık(�KK-AE), satkınlık(KKY-AE) hantal(Yab) balbak(RS-AE) heyecanlı insan tolga ince insan 1.çepi�, 2 yalk, yalkı ince yapılı insan gılcan, cılız insan(Yab) çoluk(AE), yalnıko�lu(AE), yalnık, illik, seden (NA), ço, çol, çön, sın, un insan(büyük)(Yab) çoluk(AE) insan(büyük+küçük)(Yab) çoluk çocuk(AE) insan(küçük)(Yab) çocuk(AE) insanın bünyesi gurum, tüzüm insanlar(Ar+T) kümek(A�) iri a�ızlı insan e�ir iri insan sallı, adraman(EYU) iri yarı insan dızgır, oturaklı, adraman(EYU) iriyarı adam bocurgat (DS) i�tahlı insan obur itibar(Yab) say, ar(AE+MÜM) itibarlı insan saygın, arlı(AE) itibarsız insan dü�kün, arsız(AE) iyi davranı�lı insan açuk(EYU) kısa boylu insan bodur, batpak(RS-AE) kısa boylu insan çekilek (DS), kısa boylu(T), çepi�, çintirik, çöllü, çönge, çöntü kısa ve tıknaz(T) götlez kısır insan asnık, beyman, eremik, ursan kısır kadın Abraz, ars kısırla�tırılmı� insan idi�, i�di� kız(bakire olmayan) dibsiz kız(bulu�a ermi� yeti�kin) gers kız(evlenme ça�ına gelmi� genç)(T) ergen kız(onüç ondört ya�ında ) boztülü (DS) kilo veren insan sengin kirli insan çepel, çeper, yallı korkak insan ürkek, korkunçak(RS-AE) küçük insan çoçuk namuslu insan kayırımlı (VUM-AE), arılıklı (KKY), uyatlı (EZK) namussuz insan uyatsız (EZK) nasipli insan kabarcıklı (CG-AE), u�urlu nazik insan ya�ımlı, ince, sayıt, ardak (NA), eye�es (YV), ince, tetik(EZK) nazlı insan irseklik (AE), kıltay (A�), irke (A�), öykelek (CG), çıtkırıldım (AE)

36

nefis insan kündü (YV) nefret eden insan yekteçi (NA), ösünmeci, kızgın, köpürgün, ye�ek(NA), ösün(YV), idirgen nefsli insan özdük (KKY) ne�eli insan baydam (UT), yarık (NA), kıvançlı, mutlu, ongun net insan çolkay (YV), açık, angı�kan (UT) netameli insan korkunç, sevimsiz nezaketli insan sıpayı (EZK), ince nifakcı insan ızgı� (A�), dedikoducu, ikilikli, geçimsiz ni�ancı insan çentikli (AMA-AE), kertikli (AE), belgili (BY-AE) nitelikli insan (T) agaçlı (UT), çon (NA), ert (UT-AE), özellikli (AE) nizamlı insan düzen , tüzüm (AE) nüfuzlu insan asarı (UT), erkli, güçlü nüktedan insan çamlı (UT), dilli, �akacı, takılmacı oço(Tel) en son do�an çocuk(RS-AE) orospu çocu�u çalapkulu (KKY) orta boylu insan çekerek (DS) orta ya�lı ekece, dölek otoriter insan asarlı (UT), abırazlı(UT-AE), yetkeli, erkli öfkeli insan ye�ek (NA), dalcık, kızgın, köpürgen, idirgen örnek insan görelde (CG), örnek pısırık insan pısırık, çekingen pis insan ça�aldak (DS) saçsız insan gabe�, gabı�, gıbı� �i�man insan toroman, tombul, köbük(RS-AE), balbak(RS-AE), �i�ko, taçpak(RS-AE) toleranslı insan dözümlü (AMA), göz yumucu(AE), ılımlı topal insan topal, taltak toplu insan tıknaz, etine dolgun ufak tefek insan çinçiri unutkan insan gelgeç, sevik uykuda konu�an insan sayılayan, serekleyen uykusu hafif insan sok, sak uzun bacaklı insan çandır uzun boylu insan çımbarsı uzun boylu insan dalyan, direç ürpertili insan çimirti üst duda�ı yarık insan dilik ü�üyen insan savlı, buygan (DS-AE) vah�i insan kalap (NA), kırgıy, yikey (YV), yırtıcı, e�itilmemi�, yırtkıç (A�), yaban (NA), yıngart (UT), yur (UT) yavru insan tuna yavuklu insan(kız) kalındık(�KK-AE) yeme�e doymayan insan sümdük zayıf insan acaruk, aça�raz, algın, anık, arek, arık, arkın, aruk, bö�ürtük, börtük, çıldırgı, çildirik, çilez, çilgidir, çordasız, çörez, çötün, dala�an, dı�dı�, dılacan, dı�lı, gecere, ılbız, ılek, ılgıdır, ılız, ıli, ırgın, ırık, ıyık, izment, izmet, izvet, örüt, özüt, ülük, ülüngür, yalk, yalkı, katkak(RS-AE), kuruk(RS-AE), kuru, cılız ÜLKE BÖLÜMLER� memleket ülke el (Rumeli, Anadolu gibi bir ülkenin ayrık turakta(kıtada) yer alan kocaman bölümü) bölge bölge, ülke topraklarını ayıran yüzey biçimi, kalık(iklim) ayrımına göre ayrılmı� yerleri. eyalet (Osm.) aymak (EZK), kırıy (A�) vilayet (Osm.) il, oymak sancak(T) sancak, il ile ilçe arasında bir yönetim birli�i. �ehir or, tura (NA), barlık, bolluk, varlık, �ar, kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�), otra(ÜM-Ön Türkçe) kasaba ilçe nahiye bucak köy köy mahalle uram semt tun, bük, bel, yak (A�), yan, yaka ,yöre, bölge, aymak(RS) SÜRELER - DÖNEMLER Bunların ço�u Arapça’dır.

Tarih öncesi (prehistorik) Ötken öncesi, yazı öncesi Tarih (Yab) Ötken, Geçmi� Milat Kezen(EZK), do�um(AE) (DÖ, D, DS) Sene (Yab) Yıl Geçen sene Geçen yıl, Bıldır Ay (T) Ay Hafta (Yab) Iyık(UT),Yedil Gün (T) Gün Saat (Yab) Öd, uçur Dakika Kıyga, tögele (A�-AE) Saniye(Yab) Kırpım Salise Kırpımtık Mikrosaniye Kırpımık YERYUVARI ÇA�LARI Era Ça� Devir Döney Peryod Dönem Century,Asır Yüzyıl YIL BÖLÜMLER�-Süremler (Mevsimler) Süremlerden biri dı�ında di�erleri Türkçedir. Sonbahar (T+Far) Güz Kı� (T) Kı� �lkbahar (T+Far) Köklem(EZK), �lkyaz Yaz (T) Yaz, tomus(CG) AY ADLARININ KÖKEN� Ocak Eski Türkçe öt (ate�)>od>oçak>ocak (ate� yakılan yer, ate�lik) �ubat 1- Süryanice'den, �abat/�obat (� Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) 2- Arapça �ubat (�emsî takviminin onikinci ayı) �branice �abat (�brani takviminin onbirinci ayı) Akadca �abatu (Babil takviminin onbirinci ayı) (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) 3- Süryânice �ebat (Misalli Büyük Türkçe Sözlük) 4- Süryani dilinden, yılın ikinci ayı (TDK Sözlü�ü, 1965) Mart 1- Yunanca Martios mart ayı ~ Latince Martius öz Mars, Mart Roma sava� tanrısının adı (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) 2- Latince'den yılın üçüncü ayı (TDK, 1965) 3- Latince'den Mars(sava� tanrısı)tan martius (Mars'la ilgili olan, Mars ayı) (� Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) Nisan 1- Süryanice'den, nisanna (kökeni Akad nisannus)dan (i Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimloji Sözlü�ü) 2- Arapça nisan Süryanice (Misalli Büyük Türkçe sözlük) 3- Arapça nisan Yılın dördüncü ayı (TDK, Güncel Türkçe Sözlük) 4- Süryanice'den yılın dördüncü ayı (TDK, 1965) 5- Arapça nisan (�emsî takvimin ikinci ayı) ~ �branice/Aramice (�brani takviminin birinci ayı) ~ Akadca nisannu (ilk, birinci) Akadca nisu (ba�lamak, açmak) (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) Mayıs 1- Latince'den, maius (magnus/büyük, maior/daha büyük, maius)tan mayıs (�smet Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) 2- Yunanca Maios ~ (aynı anlamda) Latince Maius < (özel isim, Latince) Maia Büyük Hanım, Mayıs ba�ında bayramı

37

kutlanan Roma tanrıçası (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) 3- Rumca isim Yılın be�inci ayı (TDK, Güncel Türkçe Sözlük) Haziran 1- Süryanice'den, hazaran/hazuran (sıcak, haziran)dan haziran (� Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) 2- Arapça Haziran Rum takviminin dördüncü ayı ~ ? (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) 3- Arapça haziran < Süryanice heziran (Misalli Büyük Türkçe Sözlük) Temmuz 1- Sümerce demmuzi'den, �branice'de tammuz (efendi, bey) anlamında (i Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) 2- �emsi takviminin be�inci ayı (aynı anlamda) Arapça tammuz (aynı anlamda) ~ �branice/Aramice tammuz �brani takviminin dördüncü ayı (aynı anlamda) ~ Akadca tammuz bir Babil ve Asur tanrısının adı ~ Sümerce Dumu-zi bir tanrı adı (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) A�ustos 1- Latince'den, augustos (Roma �mparatoru Agustos'un adından)tan a�ustos (� Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) 2- Yunanca augoustas (aynı anlamda) ~ Latince Augustus 1 Roma imparatoru Octavianus'un lakabı, 2 Roma takviminin altıncı ayı < Latince augere (artırmak, büyütmek, yüceltmek) (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) 3- Yunanca agustos < Latince augustus (Bu ayda ölen Roma imparatoru Augustus'un adından) (Misalli Büyük Türkçe Sözlük) Eylül 1- Süryanice'den, aylul (eylül)dan, eylül (üzüm ayı) Hint-Avrupa dillerinde "eylül" ayının kar�ılı�ı yedi sayısıdır (� Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) 2- Arapça 'ayl�l �emsi takvimin yedinci ayı ~ Aramice 'el�l Arami takviminin altıncı ayı ~ Akadca el�lu hasat, ba�bozumu (Sevan Ni�anyan, Türkçe Etimolojik Sözlük) Ekim Türkçe, tarlaların ekildi�i ay (� Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) Kasım 1- Arapça'dan; ayıran, bölen, kısımlayan anlamında (Dr Mehmet Do�an, Temel Büyük Türkçe Sözlük) 2- Arapça rüz-ı kasım "yılı ikiye ayıran gün"den kısaltma yoluyle 1.yeni Senenin ekim ve aralık ayları arasındaki 30 gün çeken on birinci ayı, sonbahar aylarının üçüncüsü, ikinci te�rin, son te�rin, te�rînisânî 2.Eskiden senenin ayrıldı�ı iki dönemden 8 Kasım'dan 6 Mayıs'a kadar süren 6 aylık kı� dönemi (Misalli Büyük Türkçe Sözlük) Aralık 1- Türkçe, iki �ey arasındaki bo�luk (� Zeki Eyübo�lu, Türk Dilinin Etimoloji Sözlü�ü) 2- �ki �eyin arası �ki bayram

AYLARIN TÜRKÇELER� Aylardan yalnız Ocak, Ekim ile Aralık ayları Türkçe, gerisi Akkad’ça, Latince ve Arapça’dır Türkler adlandırmayı do�adaki de�i�imlerden alır. Ocak Ayı (T) Ocak Ayı (T), ça�an ay(RS) �ubat Ayı (Akkad) Küçük Ay (T), olunu (YV), biçikay(Altayca),kısaay(AE), koçkor(RS-AE) Mart Ayı (Yab) Dikim Ayı, Tulu�an ay(RS-AE) Nisan Ayı (Akkad) Kökek(NA), Kırçan Ay (T), kandık ay(RS-AE) Mayıs Ayı (Ing) Tören Ayı Haziran Ayı (Yab) Kulca(KKY) ,Sıcak Ay, küçü üzü ay(RS-AE), gücü üzü ay(RS-AE) Temmuz Ayı (Akkad) Orak Ayı (T), eliya ay (UT), ot ayı (YV-AE), tekel (KKY), �ilde (EZK) A�ustos Ayı (It) Güzkü(UT+NA), Bozaran Ay (T), kırkma ayı (UT-AE), küskü (NA), atırcık (YV), tamız (EZK), ba�öne

(KKY), sümbile(�KK-AE), güz ba�ı ay(RS-AE), küs pajı ay(RS-AE) Eylül Ayı (Yab) Güzay(UT), Döküm Ayı, bala�an ayı (YV), kırküyek (EZK), ilkgüz, güz ortası ay(RS-AE) Ekim Ayı (T) Ekim Ayı (T), ortagüz, geyik ayı, sıgın ay(RS-AE) Kasım Ayı (Yab) Verim Ayı, kaç ay (UT), kara�a (EZK), çetinay (KKY-AE), Songüz, kuran ay(RS-AE) Aralık Ayı (T) Aralık Ayı (T), güz kuyru�u ay(RS-AE), küs kuyrugı ay(RS-AE) GÜNLER Bugün kullanılan günlerin tümü Türkçe de�il Farsça ile Arapçadır Türklerde u�urlu gün Salı’dır Hıristiyanlarda aynı gün u�ursuz bilinir Araplarda u�urlu gün Cuma, Hıristiyanlarda Pazar, Yahudilerde Cumartesidir. Pazar günü (T) Dinç gün Pazartesi (T) Erkin gün Salı (Far+T) U�ur gün Çar�amba (Yab) Türe gün Per�embe (Yab) Ongun gün Cuma (Yab) Kutlu gün Cumartesi (Ar+T) Gezi gün GÜN BÖLÜMLER� Burada kullanılan terimlerin tümü Türkçe’dir. Gün 00 – 24 arası Tün 18 – 06 arası Gündüz 06-18 arası Gün Dönmesi 00 GÜN �Ç� BÖLÜMLER� Gün içindeki dönemlerin gurup ile sabah dı�ında tümü Türkçe’dir.

• (00) gün ba�ı, gün dönmesi, gece yarısı • (03-04) sabaha kar�ı(Yab) Gün a�aranda ,

Tanlayın • (04:45- 06:30) �afak sökerken ere

(NA),Gündo�an, kulamyek (tan yerinin yava� yava� a�ardı�ı süre)(�KK-AE)

• (05-07) �afak çolkan, gündo�an

• (07–09) sabah (Yab) tanerten (EZK), tan (EZK), tansık, ertengilik(�KK)

• (09-11) ku�luk(T) ku�luk

• (11 – 13) ö�le (T) ö�le, gün dikildi, gün yarısı, besin(�KK), ö�leyin, tü� çollak (UT), dürgüç (KKY-AE), sargıç (AE), çılarık, yı�ırık (UT), türük(RS-AE),

• (13 – 15) ö�leden Sonra (T) ö�leden sonra,

besindik(�KK) • �lkindi (T) �lkindi, • (15 – 17) gurup zamanı(Ing+Ar) günbatan, günindi, ingir çolkonu, • (17 – 18) ak�am üzeri(Yab) günbatım • (18 – 19) ak�am (Yab) günbatım, ingir(UT+EZK) • (19 – 20) ak�amdan sonra(Fars), günbatım

sonrası, • (20 – 21) yatsı (T) yatsı • (21 – 22) yatsıdan sonra(T) • (22 – 24) gece geçinde(T)

SÜRE B�R�MLER� (Zaman Birimleri) Süreylerin (saat zamanlarının) tümü Arapça’dır.

• Saat (Yab) öd, kurun, uçur 60 kıyga, 3600 kırpım

38

• Dakika (Yab) kıyga, tögele(A�-AE), ödmük(AE), kuruncuk, 60 kırpım, 3600 kırpımcık

• Saniye (Yab) kırpım, 1kırpım, 60 kırpımcık • Salise (Yab) kırpımtık,1/ 60 kırpım • Milisaniye (Lat+Ar) kırpımtı 10-3, kırpım, bincik

kırpım • Mikrosaniye (Lat+Ar) kırpımık, 10-6 kırpım,

atancık kırpım • Nanosaniye kırpımcık 10-9 kırpım, alpancık

kırpım • Pikosaniye kırpımıl 10-12 kırpım, yücencik kırpım • Pakosaniye kırpımılcıl 10-15 kırpım, uluncuk

kırpım YEMEK Ö�ÜNLER� (04:45- 06:30) sahur ere (NA) (07–09) kahvaltı ertirlik (CG) (09 – 11) branç ku�luk (11 – 13) lanç-ö�le (T) ö�le (15 – 17) �lkindi (T) �lkindi (17 – 18) iftar günbatan (18 – 19) ak�am (Fars) ingir(UT+EZK) YÜKÜNÇ Ö�ÜNLER� (Namaz Vakitleri) Be� Öyün Yükünç Sabah Namazı Gündo�an(Tanerten) yüküncü (AE), ertengilik yüküncü(�KK-AE), tanerten yüküncü(EZK-AE), tan yüküncü(EZK-AE), tansık yüküncü(EZK-AE), ertengilik yüküncü(�KK-AE) Ö�le Namazı Ö�le yüküncü(AE), besin(�KK) �lkindi Namazı �lkindi yüküncü(AE) Ak�am Namazı Günbatan yüküncü (AE) Yadsı Namazı Yadsı yüküncü(AE) Özel Yükünçler Kaza Namazı Eksiklik yüküncü Teravi Namazı Baça� (oruç) yüküncü Cenaze Namazı konok yüküncü, yu� yüküncü, ölü yüküncü Bayram Namazı Bayram Yüküncü Cuma Namazı Kutsalgün Yüküncü UÇURLAR, ÜYÜNLER (Zamanlar) ak�am enir (NA), abıngı (UT), ingir (UT+A�) ak�am �afa�ı(Osm) enir çolkon (NA), ingir çolkon aktüel(�ng) güncel, orçun (KKY), kökey (EZK) an(Osm) tügen (YV), kırpım (AE), öy (NA), tu� (NA) , çok kısa süre, uçur (NA) arife(Yab) bayram önü (AE), karsan(�KK) asır(Yab) yüzyıl bahar(Fa) köklem (EZK) batar (Kar.) ilkindi (UT-AE) bölüngü (Kar.) ö�len daha alıkınçı (UT), alkın (UT), orduk (YV) daima sürekli, örgülyi(RS-AE) dakik tögel, kıygın dakika tögele (A�-AE), kıyga dem sak (A�) devam ozaytı (A�), uzaytı(A�-AE), sürek(AE) devamlı ozaytılı(A�-AE), sürekli(AE), örgülyi(RS-AE), üzülbey(RS-AE), aralıksız devir ergi (YV), avuk (UT), çor (A�), döney(AE) devran çor (A�) devre kezen (EZK) duration atalgı (VUM-AE), süre evvela önce (AE), algın (UT) hafta ıyık (UT), yedil hayat 1.dürüm (NA), yürüm(RS-AE), ya�am (AE), 2. ayazlık(evin bir bölümü)(Denizli) henüz alıkal (UT), alka

her zaman (Yab) yanlavsız (UT), sürekli (AE), kaçan da(RS-AE) ilkbahar köklem (BY),kü�üle (NA), gü�üle (NA-AE), yazba�ı (UT) kalender geçken (KKY), güngen (OH) kontemporari ça�da� mevsim sürem,yılbölümü (YV-AE) milat kezen (EZK), do�um modern ça�cıl, orçun (KKY), kökey (EZK) mühlet almak ye�ele almak (NA) mühlet ye�ele (NA), süre, kezek(RS-AE) ne zaman? kaçan? (NA+RS), ne kez?, ne ça�da? Ne kurunda? Ne ö�ünde? o zaman açan (UT), o kez(�KK+AE) peryod kezen, çeyrek saat 1.kurun(AE), ödçek (makine), atlak (makine), 2 öd,

kalmı� (AMA), atlak (AMA), kala(A�+T), uçur sabah tanerten (EZK), tan (EZK), tansık, ertengilik(�KK) sabahları ertelep (NA), tansıkları, tanertende(EZK-AE) sabahleyin ertemen (EZK), erkenden (AE), ertezinde (AE), tansıkta, tanertende(EZK-AE) sayın (Yak) yaz (YV) sonbahar güz, küskü (NA), güzkü (NA-AE) �afak çolkan �afak sökerken ere (NA), çolkan sökerken takvim geçken (KKY), güngen (OH) vade ye�ele (NA), süre, kezek(RS-AE) vakit (Yab) kayçan (A�), ala (UT), öyün(OT), öyün, avut, avuk(ZE+AE), uvap(�KK-AE) yaz (T) sayın (YV), tomus(CG) zaman (Yab) avuk (UT), avut(ZE+AE),kayçan (A�), kem (YV), birieme (YV),ög (NA), öyün(OT), ö�ün (NA), sürey (NA), öy (NA), birde (NA), çola (ENN), ayam (YA), ça� (FÖ+HKB), o�ur (AA+KMAB), ogur (KMBA), ödlek (KMBA),kaçan (ENN), kez (KKY+�KK+AE), okam (KKY), öd (HNO), ödü�, tap (ENN+KKY), çölö (NA), avuk (UT), kurun(KZG) zaman geçirmek kündemek (NA),günlemek(NA-AE),avutmak(ZE) ÇOK KULLANILAN SÖZCÜKLER Ba�laç olarak kullanılan “ve, veya evet, hayır “ın tümü yabancıdır. . Evet olur, öyle, do�ru, he, ha, hı,iyi, ye�e(RS-AE), yee(RS-

AE) Hayır olmaz, istemem, yapmam, yo, yok,aah,ııh Ve beriki, ayrıca, sonra, (,), ile, ötrü, yine, de, öte, ötesi Veya öbürü, öbürüsü, di�er, di�eri, ye, öbür, öbürtür,

eber(MÜM) Okey olur, oldu Tamam olur, oldu, do�ru Ya da öbürü, öbürüsü, di�er, di�eri, ye, öbür, öbürtür No olmaz Milli ulusal, törel Manevi tinel Milli Manevi Töresel tinel BA�LAÇLAR Ah ah ah kalak(RS-AE) aksi takdirde ansı (UT) amma alayda (EZK), birok (KKY) anca(T) ucu ucuna, anga(MÜM) aynen birçeley (UT) aynı bir kibik (UT), birçe (UT), bir(AE), bir tüney, bir tür bahane(Yab) sıltu(RS-AE) bazı bir bir (UT), kimileyin (UT), yarımı (NA), kimi(AE) belki bayam (UT) bilahare keyin, sonra, ondan keyin (EZK-AE) bilakis yok (AE), tersine (AE), kiri�il (EZK-AE) bilhassa ayrıca, orduk (YV), özellike (AE) çünkü sondıktan (EZK), öytkeni(�KK-AE) daha (ek) ek olarak, yine daha (henüz) entek (CG), eli (A�)

39

daha (yine) yine, ören, irek, orduk (YV) dahi – (-de), (-da), de, da (AE) dahil iç, içinde (AE) defa ketim (VUM), tapkır (A�), alım (RS-AE) de�il(T) emes(RS-AE) derhal tez, a�ıgıç dikkat acar (NA-AE), sagay (UT), özen elbette eriyne (EZK) fakat(Yab) oysa, ne var ki, ancak, anga(MÜM) galiba bayam (UT), sanırım, pa�ay(RS-AE) güya (Osm) öndü (KKY) halbuki (Osm) oysa (AE) hangi kanday (EZK), ka�ı (NA), kay (NA), ka�ı(RS-AE) hasılı kısacası ha�a yok, yok, yok olamaz haydi digel (AMA) hece bo�um (VUM) hem bir(AE) hemen emdi le(RS-AE), çarçabuk, kenetiyin(RS-AE), udabay(RS-AE), tez, beklemeden hem de bir de(AE) henüz entek, eli (A�) hep onço (NA),sürekli hepsi bolgan (UT), bütünü, onço (NA), varı (UT-AE), varı yo�u(AE), tümü (AE), tügel(EZK), du(MÜM) her ka�ıla (NA), say, sürekli herhalde bayam (UT) her�ey onço (NA) hiç artlada (UT), azda (UT), çırt (UT), çırtda (UT), olok (YV) hiçbir �ekilde kalaboy(RS-AE) ihtimal vermem aya (UT) kadar yekin (VUM), yetire (NA), ança(RS), onca(AE), çeyin(RS), yetire(RS-AE), de�in, dek kança (Kırg.) kaç? (ABE) kan�a (Kaz.) kaç? (ABE) lâkin birok (KKY), alayda (EZK) misal kurduk (YV), dılı (YV) nasıl?(T)kanday(EZK), kandıy(RS-AE), kayında(RS-AE) nasılsa? (T) kandaysa? neçe (Aze.) kaç? (ABE) nerden? (T) kaydan ? nerede? (T) kayda? (NA) nereden? (T) kaydan? (NA) neredeyse(T) az kaldı nereli ? (T) kaydan? neresi? (T) kayat ? nereye? (T) kayda ?, kani? nice (T) kaç? (ABE),kan�a? (EZK) nicelik külem (A�) nokta (Osm.) dura peki(T) olur (AE), yaray (A�) sadece anstan (UT), yalnız, yalnızca(AE) sayede, sayesinde(Yab) sıltay(RS-AE) sebep tutalga (NA), neden, sıltu(RS-AE) �ey buyum (KKY),ustuka (YV) �imdi (T) bıçıl (NA), biligin (YV), tuta (YV), emdi(RS-AE) �imdiki bıçıl ki (NA), emdiki(RS-AE), emdiki(RS-AE) tabi olur vah vah vah kalak(RS-AE) vesile(Yab) sıltu(RS-AE) veya ebeter (YV), eber(MÜM), öbür(AE), ya da, di�er veyahut ebeter (YV), eber(MÜM), öbür(AE), di�er, ya da virgül (Osm) ütür (KKY), ütir(�KK-AE) yani çıntı (UT), demek (KKY) zamanında(Yab) öyinde(RS-AE) zannetmek ayamak, sanmak(AE) zannetmem aya (UT), sanmam ALAN BÜYÜKLÜKLER� (Küçükten Büyü�e) Alan ile yer tanımlarının hiç biri Türkçe de�ildir. En küçük parça Karık Parsel Evlek Arsa Ça�an

Tarla Etiz(VUM), kıra (NA), basına (YV), konu (YV), ekimlik, yazı(AE)

Mera otlak, otar, bolın(A�) Mezra kom (AE) Ada Ada Mahalle Uram Semt tun, bük, bel, yak (A�), yan, yaka ,yöre, aymak(RS) Belediye uray Nahiye bucak Kasaba �lçe Vilayet �l Eyalet kırıy (A�) Memleket Ülke Kıta Turak, Kurluk Levha Kaysak Dünya yersu, eyge, yeryuvarı, çar(�KK-AE) Space Uzay Univers Evren BOYUTLARINA GÖRE ÖZDEKLER (Küçükten Büyü�e) atom tozmuk, kıçmık molekül tozan, özmük kristal kırılca, örüt stone ta� rock kaya kıta turak, avıl, yaygı(TT), kurluk (EZK) levha kaysak (AE) arz yer dünya yersu, eyge, yeryuvarı, çar(�KK-AE) seyyare gezegen yıldız yıldız, çolmon(RS) nebula bulutsu space uzay kozmos evren BÜYÜKLÜK BASAMAKLARI (Küçükten Büyü�e) Türk dilinin baylı�ını (zenginli�ini) gösteren bir örnek de büyüklük tanımları içindeki ayrımdır.Yeryüzünde konu�ulan hiçbir dilde, Türkçe’de olan ayrıntıda büyüklük, küçüklük tanımı yoktur “Küçük” ile “ulu” arasındaki büyüklük basamaklarını birbirinden ayıran tam 47 tane ayrı boyutlandırma vardır Bunların ço�u bu gün ki a�zımızda da kullanılagelmektedir Bu olgu, Türkçe’nin do�aya, boyutlara, sayı�ıma (matemati�e) verdi�i de�eri, önemi, ayrıca Türk dilinin üretme ile türetim gücünü gösterir Yersu’da (dünyada) hiçbir dil bu ölçüde güçlü de�ildir Büyüklük boyutu 8 kümeden olu�mu�tur Bunlar ; küçük, orta, iri, büyük, koca, alp, yüce, ulu öbek ba�lıklarını alır Say (her) küme kendi içinde en az 4 büyüklük basama�ı içermektedir Buna göre, Tanrı uludur, da� uludur, a�aç uludur, ancak Türk ulusu, M.K.Atatürk yücedir, da�ba�ı yücedir, ki�io�lu kocadır Karpuz kocamandır Bulut kocamandır Ki�io�lu büyüktür, köpek büyüktür Elma iridir, ceviz iricedir Sıcaklık ortadır, domates orta boydur Erik küçüktür, çocuk küçüktür Cüce küçücük, karınca küsküçücük, toz küçmükdür. Bunların tümü birbirinden ayrı bir ölçüyü tanımlar.

1 küçmük 2 küs küçücük 3 küs küçük 4 küçücük 5 küçük 6 küçükce 7 küçümen 8 ortaca 9 orta 10 orta iri 11 orta büyük

40

12 ortaman 13 irimik 14 irice 15 iri 16 ip iri 17 çok iri 18 oldukça iri 19 irimen 20 büyükçe 21 büyük 22 büs büyük 23 çok büyük 24 oldukça büyük 25 büyükmen 26 kocaca 27 koca 28 koskoca 29 kocaman 31 çok kocaman 32 koskocaman 33 oldukça kocaman 34 alpca 35 alp 36 alpman 37 yücece 38 yüce 39 yüpyüce 40 yücemen 41 oldukça yüce 42 uluca 43 ulu 44 up ulu 45 uluman 46 çok ulu 47 oldukça ulu

Ulu Tanrım, yüce Türk ulusuna, alp gibi yüksek baturluk, koca birle�ik bir yurt, büyük mutluk ile onur, iri yapılı bir genç ku�ak, orta sürede ula�ılacak baylık, küçük sıkıntılar versin. KIYILAN PARÇALARIN BÜYÜKLÜKLER� kıl saç teli kılçık balı�ın en ince, küçük batan kemi�i kırıntı(T) bir parçanın ufalanmı�ı(nohut büyüklü�ü) kıygım(Yab) kesilmi� ufak parça, parça kıyık(Kaz) bir �eyin ufak bir parçası kıyıntı(Kaz) bir �eyden kalan ufak parça kıysık(�KK-AE) kıyırcık(Kaz) ö�ütülmü�ün en küçük tanesi, ö�ütcük kıymıl(T) kırpıntı kıymık(T) küçükcek, ince, i�ne gibi a�aç parçası B�TK�LER-GÖVER-A�AÇLAR-Ç�ÇEKLER-BOTAN�K (Nebat-Sebze-A�aç-Çiçek) Burada kısa örnekler verilmi�tir. Otlar acemlalesi güne�topu adamotu kankurutan afyon köknar (VUM) anason baldırgan (UT), yı�ıra (UT) atkuyru�u(T) sılgan(RS-AE) ayı butırgan ayı otu (NA) ayınga (Yab) tütün baldıran a�ıotu, cacıran ıhlamur arguvan (BY), yöge (UT), yöze (UT) ısırgan otu(T) dalgan, dalagan, çalkançak (NA), ça�anak(RS) kenger (An) e�ekdikeni, kenker

maydanoz a�camgur (VUM), ye�ilce (A�), seringeç (A.E.) Çiçekler alanı� (Alt.) çançiçe�i (NA) alemlalesi güne�topu araka (Yun) iriye�il boncuk (A.E.),ye�il topancık(AE), bur�ak (EZK) arı�(Tel) çavdar(RS) armut koçac arnika sa�ırgözü (çiçek) asparagus ku�konmaz, eni�, acıot, tatlıot, sarma�ık,

tegirgen glayör kazgankılıcı krizantem kıtır (AC-AE), o�ursu (YV-AE) lâle (Osm) tülpan (YV), kızgıldak (EZK-AE), kızıldak(EZK-AE) papatya bürçeot (UT), çoban yastı�ı (AMA), dü�meda�ı (EZK-AE), koyun gözü, topaçça, buba�ça(Karacasu-Aydın) zambak çomur (NA), göl çiçe�i, tumagan, sargay(RS-AE) Meyveler ahududu a�aç çile�i, uy çi�ilek (NA-AE) akdiken(T) güvem eri�i, üzüt yımırt(RS-AE) avokado Amerikan koçacı Avrupa muzu bulan (NA) ayva beyi (CG) çam fıstı�ı kıyuk (NA), çınar (UT), kıycık (NA) çilek(T) kulpunay (KKY), yilek(NA), yetsek(NA), çilek(AE) darı(Yab). ürüg(DP), taru(RS-AE) Frenk üzümü(kırmızı) kızlanat(RS-AE) Frenk üzümü(siyah) karanat(RS-AE) greyfurt altıntop hünnap çi�de A�açlar akasya kargana (NA), salkım a�acı, karagana(RS-AE) apçak(T) titrek kavak(RS) aylandız(T) kokara�aç, osuruka�ı ceviz koz, kuzuk (NA), satlak (A�), yandak (KKY), çiklevik (A�), yangak çam a�acı(T) karagay(RS-AE) defne (Yun) süygen zeytin (Yab) sı�ak (YV-AE), sı�acık(AE), çırkı(AE) Sebzeler ayçiçe�i (T) gündöndü, günebakan, kün kuzu�ı(RS-AE) bakla (T) kuzak, at burça�ı (EZK) barbunya süslü boncuk(AE), benekli, alacabenekli, yassıca

(AE) basal so�an, uskum(RS-AE) beyaz turp acı çalkan (NA-AE), açu çalkan(�HA) bezelye (Yun) ye�il boncuk (AE), ye�ilyuvar (AE), bırçak(RS-AE) biber (kırmızı) çibici (UT), buru� (EZK),ısıot, burç(RS-AE), purç(RS-AE) börülce (T) börülce (T), karagöz(AE) brokoli (Fr) ye�ilkarın (AE), ye�ilba� (AE), ye�il çiçek brüksel lahanası bürümcük(AE), topsarım(AE),kelemcik

(AE), kötükcük (AE) bu�day(T) ekin enginar çanakba� (A.E.), pulba�(AE) fasulya (Yun.) baduç (AC), ülülen, böbrekcik(AE),yassıca (AE), burçak(KKY) havuç bıkı (UT), ke�ir (CG), yerkökü, bödük, ke�ir, kızılot, kutkurt, teperotu hıyar badıran (KKY), kıyar (EZK), kıtır (AC-AE), o�ursu (YV-AE) ıspanak (Yun) burukca (A.E), sirkencil, savmaldık (EZK) karnıbahar akkarın, çiçekkarın (AE), besey (VUM) kereviz kılıya� (VUM), kıllıba�(AE), selderey (C�),

kokarot(AE)

41

lâhana kelem (AMA), kötük limon (Yun) ek�ik (A.E), sıkbeni(AE) mantar (Yun) sünük, bokur (UT), göbelek (AMA), telley

(YV), yuva (UT), dombalak, kuzukuyruk(�KK), be�ke(RS-AE) mercimek (Yab) yasmık(A�), ya�muk (KZG)

nohut (Yab) sarı boncuk (A.E.), borçak (A�), bur�ak (EZK-AE) patates (Ing) ülübe patlıcan (Ar+Far) gerik (A.E.), batlıcan(AE), badılcan pazı ye�ilkıvır�ık (A.E) pırasa akboyun (A.E.),uzuncuk (AE), akba� (AE) pirinç gürüç (VUM),yez (UT), düge(AE-�az) Çalılar amberbaris sarıçalı funda süpürgeotu fundalık artı� (UT), �aklık Baharatlar baharat tamzık (NA), tatım (KKY) hardal kartısa (YV), kıça (VUM) karabiber burç (UT) karanfil çinnigül (BY-AE), çinniçiçek (BY-AE) papatya bürçeot (UT), çoban yastı�ı (AMA), dü�meda�ı (EZK-AE), koyun gözü, topaçça, buba�ça(Karacasu-Aydın) tarçın tatlıkabuk (A.E.) ANDIK (HAYVAN) TÜRLER� aslan(T) kara kula(RS-AE) balık(T) palık(RS-AE) balık yüzgeci(T) kanar(RS-AE), yüzgeç büyükba� hayvan uy, ü�ür, an, dölük deniz hayvanları balık, bulku(MÜM), pılı küçükba� hayvan andık, böcek böcek TÜRLER�NE GÖRE ÖZEL ANDIKLAR Türkler, geçmi�lerinde andıklarla(hayvanlarla) iç içe ya�amlarını üle�mi�ler. Bu nedenle onların türlerine, ya�larına, ya�amlarına göre ayrı ayrı adlar vermi�ler. ��te bunlardan bazı örenkler. AT TÜRLER� at at, kısırla�tırılmı� erkek beygir(�KK) at(di�i) kısrak, olak, pe�e(RS-AE) at(yavru) tay at(3 ya�ında) kunacın(�KK-AE) at (4 ya�ında) tönön(RS-AE) at(5 ya�ında) betsi(�KK) at(a�ıryük ta�ıyan) katana, babası e�ek, anası beygir

kırması at(azgın) tokçın(RS-AE) at(çalı�an, i�çi) tu�ır(�KK-AE) at(damızlık) aygır at(tez ko�an) tulpar(�KK-AE), oylok(RS-AE) at(yük ta�ıyan) beygir(erkek ya da di�i) at(yük ta�ıyan) katır, babası at, anası e�ek kırması at(beyaz yeleli) çaldar(RS) kısrak(T) olak kısrak(yavru) kulın(�KK-AE) kısrak(1 yılı doldurmamı� tay) kalıntay(�KK-AE) kısrak(1 ya�ını doldurmamı�) sarbaga(RS-AE) kısrak(1 ile 2 ya�ındaki tay) yaba�a(RS) kısrak(2 ya�ını bitirmi� tay) kunan(�KK-AE) kısrak(3 ya�ında) kunacın(�KK-AE) kısrak(6 aya dek) tay(�KK-AE) E�EK

merkep e�ek, i�tek(RS-AE) e�ek( di�i) kancık e�ek e�ek(yavrusu) koda�(�KK-AE), sıpa, ködek(�KK-AE) DEVE TÜRLER� deve üve(AE), bugra(KMi), bugur(KMi), deve deve(di�i) ilgen(�KK-AE), maya deve(erkek) oben deve yavrusu dorum, dorum(deve yavrusu), bota(�KK) deve(delikanlı genç deve) daylak, deve(genç) bu�ra, ülek(�KK-AE) deve(maya) kısa boylu, tek hörgüçlü di�i deve(�KK-AE) deve( güre�en deve) lök, tek hörgüçlü hecin devesi deve(güre�en deve) tülü, gobi çift hörgüçlü deve ile tek

hörgüçlü hecin devesinin birle�mesinden olu�mu� güre�çi deve

�NEK TÜRLER� inek(T) sı�ırın di�isi, üy(RS-AE) inek(gebe) bo�os(RS-AE) inek(genç di�i) düve(AE) inek(genç erkek) dana(AE) inek(güre�ci) bo�a, damızlık erkek sı�ır inek(yavrusu) buza�ı(AE), tölnök(RS-AE), tölnek(RS-AE) inek( 2 yıldan genç yavru) torbok(RS-AE) inek(4 ya�ında) tönön(RS-AE) sı�ır(T) sa�an(RS-AE) sı�ır( 1 ya�ını doldurmamı�) öküzce(�KK-AE) sı�ır(3 ya�ında) kunacın(�KK-AE) GEY�K TÜRLER� geyik(aygırı) aygırak(EYU) geyik(Misk geyi�i) tabırgı(RS-AE) geyik(Mus geyi�i) bılan(RS-AE) geyik(Sibirya) sıgın(RS-AE), kızıl geyik KOYUN TÜRLER� koyun koyun koyun(sürüba�ı) kösemen, koç koyun(di�i) kancık koyun(AE) koyun(yavrusu) kuzu, ko�a�an(�KK-AE) koyun(1-2 aylık kuzu) marka(�KK-AE) koyun(erkek, 2 ya�ında) isek(�KK-AE) koyun( 3 ya�ından küçük) savlık(�KK-AE) koyun(damızlık) koç koyun(kara lekeli) imroz koyun(kısırla�tırılmı� erkek koyun) idi�(AE) koyun(yabani erkek) kulca(�KK-AE) KEÇ� TÜRLER� keçi (di�i) keçi, eçki(RS-AE) keçi(yavru) o�lak keçi(damızlık) teke, yaban keçisi keçi(genç-1 ya�ını geçmi�) erkeç keçi(di�i, 2 ya�ından küçük) tuvca(�KK-AE) keçi(kısırla�tırılmı� erkek) serke(�KK-AE) keçi(kısırla�tırılmı�) çepi� keçi(yabani) yumga(RS-AE),elik(RS-AE), karaca keçi(yabani di�i) kuralay(�KK-AE) DOMUZ TÜRLER� domuz (An) böcü (NS), domuz, çoçko(RS), tomuz hınzır domuz, böcü(NS) domuz(erkek) kaban(�KK) domuz(yavru) toray(�KK-AE), palaz(RS)

42

KÖPEK TÜRLER� köpek(T) köpek, it, iyt(RS-AE) köpek(di�i) kancık köpek(erkek) tübet(�KK-AE) köpek( yavru) enik,encik(AE) köpek(avcı) iger köpek(eskimo köpe�i) yargak(RS) köpek(iri) taygıl(RS-AE) köpemek ulumak(T) kanlamak(RS-AE), köpek çenilemek,

ulumak KURTLAR kurt(ak renkli) akkurt kurt(T) börk(EZK) kurt(yavru) böltirik(�KK) HOROZLAR horoz (Yab) öteç, ötegen, adaka (UT), bötük (YV), ete� (EZK), guguruk (UT), bötük(RS-AE), ötük(RS-AE) horoz(Yabani) çay(RS), çalı horozu, kürtük(RS-AE) horoz(çalı horozu) kürtük(RS-AE) tavuk (T) tok, tavuk, ku�ıçak(RS-AE) tavuk(yavrusu) civciv, çöce(�KK-AE) ANDIKLAR (HAYVANLAR)- BÖCEKLER-BALIKLAR-KU�LAR-AVCILIK-ZOOLOJ� SUDA YA�AYAN ANDIKLARI ahtopot sekizayak (G.O.) alavan kayman (KZG)(timsah), alaban(KZG) balık(T) balık, bulug(MÜM), pılı balina(An) ker balık(RS-AE) boskos(Tel) kaya balı�ı(RS-AE) çabak (Kar) balık (UT), balık(AE), bulug(MÜM), pılı çara�an(Tel) alabalık(RS) hamsi balı�ı çabak(RS) hipopotam suaygırı ispermeçet balinası kadırga balı�ı istakoz omar (YV) istiridye kabu�u çokuruk (UT) kara palık(Tel) sazan balı�ı(RS-AE) karides (Yun) deniz çıyanı (KKY-AE), kıskaçbakan (BY-E), çimçim kaya balı�ı (T) sümüklü, kayabalı�ı köpek balı�ı(T) iyt palık(RS-AE) levrek (Yun) sudak, alabuga(tatlısu levre�i) lota balı�ı köpek balı�ı, iyt palık(RS-AE) kerevet (R) deniz çıyanı (KKY-AE), kıskaçbakan (BY-AE) levrek (Yun) sudak medüz denizanası mercan �uru (KKY) mersin balı�ı katıs (YV) mersin marinası at balık (YV), at bulug(MÜM-AE), at pılı midye çanak (KKY), ci�enek (BY), kıyık mürekkepbalı�ı boyabalı�ı (AE), sıya balı�ı (KKY-AE), çitin balı�ı (A�-AE), çıl�ır balı�ı (CG-AE), çi�i� balı�ı(VUM-AE), çitirik balı�ı(A�-AE) ringa balı�ı(Yab) korotlı(RS-AE) sabun balı�ı arınbalı�ı, yunaç balı�ı(AE) samur (An) albuga (NA), kis (YV),bulgın (EZK), ki�(RS-AE) som balı�ı (T) sapran (UT), bel(RS-AE) supya köpürcek (AE) sülük(T) sülük(AE) timsah kayman (KZG), alaban(EYU) turna balı�ı(T) çorton(RS) yengeç (T) ayaklıçabak (UT) yılan(T) kıvrık, uzun, yılan KU�LAR

bayku� (T) yapalak, alu ku�(RS), berçitki(RS-AE) bekas çulluk bostorkay(Tel) çayır ku�u, toygar(RS-AE) bozbakkal bozardıçku�u bödene(Kaz) bıldırcın, bödnö(RS-AE) buh bayku�, berçitki(RS-AE) bülbül(An) sayra�ıç(�KK-AE), ku�lak(RS-AE) bürgüt (Kırg) kartal çakıncık (Kar) saksa�an (UT), sanıskan(RS-AE) çalı bülbülü öttegen hüthüt çavu�ku�u hüthüt ku�u bayramçak (UT) ibis mısır turnası kanarya serik (AE), çımsık, ya�bedek (UT), ya�bölek (UT), yanalbay (NA), turgay karga(alaca) ta�an(RS-AE) karga(büyük) kumay(�KK-AE) BÖCEKLER a�ustosböce�i orakböce�i akrep çiyan (AE),kuyruklu(AE) cerrap çekirge hamam böce�i tarakan (YV), süverek (BY), saçakcı (CG), uçuçböce�i ha�ere böçek (NA) hidrofil suböce�i, sucul karınca(T) küzürüm(RS-AE) kehle bit Y�YECEK – �ÇECEK- ÇEKECEK alkol içkilik (EZK) armut koçac Avrupa muzu bulan (NA) ayva beyi (CG) baharat tamzık (NA), tatım (KKY) bakla kuzak, at burça�ı (EZK) bira sıra (EZK+NA+RS), sıra�(MÜM) bisküvit beçiene (YV), katama(RS-AE) boza boza cacık do�ramaç (AMA), çalap (BY) ceviz kuzuk (NA), satlak (A�), yandak (KKY), çiklevik (A�), yangak ciklet sakız (AE) çalap(Kaz) suluca ayran(�KK-AE) çamfıstı�ı kıycık (NA) çavdar ekme�i(T) ötpek(RS-AE) çay (T) çay çerez yürekse (CG), yeniltamak (EZK) çırçır(T) pamuk ya�ı çıkaran i�letme(AE) çilek kupunay (KKY) çorba (T) köye (EZK),bin(RS-AE), üzü(RS-AE) domates banudura (NS) domuz ya�ı(T) kadar(RS-AE) ebegümeci(T) ebesemi(�KK-AE) ek�i(T) kı�kıl(�KK-AE), ek�i ek�imek(T) kaksımak(RS-AE), bozulmak, ek�imek, acıla�mak esrar kistelen (YV) fasulya (Yun.) burçak (KKY), baduç fındık yangak (BY) fıstık çörtlevük (UT) fileto beken (NA), yan, mıgın(�KK-AE) garnitür 1 yanlık (yiyecek) (TDK) 2.bezenti (giyecek) (TDK). gazoz köpürük, olsusu(AE), kokulu tatlı su, köpürgen su gıda(Yab) körek(�KK-AE), besin(AE), kursak(RS-AE) güveç kör�ek ham çi�, gök, bi�memi�, i�lenmemi�, çiyki(�KK-AE), ka�tak(RS-AE) hamburger (�ng) üveme (CG-AE) hammadde i�lenmemi� özdek

43

hamur izme (A�), kulur (NA), talkan (NA),suruk (CG), tul (UT), talkan (NA), tıl (OT), suvuk nohut bur�ak (EZK-AE) harç katı�ık (AMA), eritme (A�) hardal kartısa (YV), kıça (VUM) ha�lama kaynatma havuç bıkı (UT) havyar balık yumurtası, ürkene (NA), uvuldırık(�KK-AE) hazır yiyecek dayın yiyecek (EZK-AE), belen yiyecek(RS-AE) hazırlamak dayınlamak, belenlemek(RS-AE) ıhlamur yöge (UT) ıkmak(Ya) süt sa�mak(YV) istakoz omar (YV) izmarit töpçük (A�-AE), çilimcik (CG-AE), kaldık (VUM-AE) jambon okorok (YV) kadar(Tel) 1.domuz ya�ı(RS-AE), 2. dı� kapak(RS-AE) kadayıf tö� (A�), sak-sak (A�), sanza (VUM) kadeh çöyçök (KKY), ürümke (YV), sakrak(KM), �agia(MÜM) kahvaltı ertirlik (CG), tantamak (EZK) kahve (Yab) 1.konur (VUM-AE), 2 kürön (KKY-AE), 3. Karacasu(AE) kap (T) içit (YV) karabiber burç (UT) ka�a�an (Alt) ekmek (NA), pek(MÜM-Ön T), kala�(RS-AE) ka�ar peyniri (Osm) bı�tak (KKY) kaygana(T+Kaz) kuymak(�KK-AE), kaygana(AE) kebab köz, �a�lık (KKY), közleme(AE) kestane ka�tan (YV) kımız(T) at sütü içkisi, gumeze(MÜM) kokoreç ba�ırsak döner (AE) komposto kaynatılgan (CG) kovan arıevi (CG-AE) köfte (T) tuzgan (A�), tapalga (A�-AE), ketili et (YV), köfte krema sögey (YV) kulur(Tem) un(RS-AE) kumanya azık (EZK) kurabiye(Yab) süycül (CG-AE), yige (AE) külah kalpak (YV) lâpa butka (A�), kası (YV) leblebi kavruk bur�ak (EZK-AE) light 1.tadsız (AE) 2.ya�sız (AE) 3.�i�manlatmaz (AE), 4.ye�ni 5 toplandırmaz (AE) 6 toplamsız (AE) 7.ısılı az(AE) limonata tatlı suvsın (EZK-AE) lokma bölek (CG), kırbas (YV), çaynam(RS) lokum yum�uk (AE) lor bı�tak (KKY), süzme (VUM), a�arçı(�HA) macun 1.kamır�ık (EZK-AE), 2 ezme(TDK-AE) maden suyu akçal su (UT), açı (UT), aryap (NA), ara�an (KKY), töz suyu, acısu(AE), em su(RS-AE) makarna kurgak (EZK) malt u�ut (NA), yalçı ölön(RS-AE) mama sıyık (AMA) mâmul i�lengen (A�-AE) mantı büzgü (AE), bohça (AE) marul (Yun) kıvırcık, bürüm (AE), top bürüm (AE), göbek (AE) marul salata kıvırcık seyisi (VUM-AE), ye�illik (AE) marulcuk çöpleme mavra burukcul(AE) may (An+Tel) çır (UT), bay(RS-AE), ya�, sı�a(YV), yu�ü(RS-AE) maylamak(Tel) ya�lamak(RS-AE) maya açıtkı (UT), ardavan, evin (AE), öz (AE), u�ut(NA) mayalamak evinlemek (AE) mayalanmı� acı�an (UT), evinli,özütlü, u�utlu (NA-AE) mersin(yaban) kara torbos(RS-AE), keçi yemi�i me�rubat içimlik (A�) meyva suyu özü talkın (VUM) meyva yilek (NA), oton (YV), yenin (AE), yemi�, tobur(KMi) meyve suyu yemi� suyu, yilek suyu(NA-AE), yi�ile suyu(RS-AE), üren suyu(RS-AE) meze azcık-mazcık (BY-AE) mısır yü�eri (EZK-AE) misk(Yab) koku, yılar(EYU)

muhallebi bulamık (BY-AE) nargile sulu çilim (CG-AE), korkuratma (KKY), fokurdak (AE), kokurdak (AE) nasip kisek (A�), dü�gele(AE) nasip oldu (Osm) dü�geldi(AE), dü�tü(AE) nasip olsun (Osm) dü�gelsin(AE), kiseksin(A�-AE) nektar (Yab) talkın (VUM) nikotin (Yab) batka (NA) odık (Alt) yulaf unu (NA), talkan(RS-AE) öreme(Ha) süt kayma�ı pasta (Yab) ezme payp (Yab) tankı (NA) pekmez(T) bekmez (AMA) peksimet (Yab)kıtırgan (AE) pelte(T) pelte(MÜM) perhiz (Yab)tıyılma, ısırgı (DS), dengeli beslenme pestil bastık (SE), kak (EZK) petek (Yab) baloyu�u (KKY-AE), kerez (EZK), batman (UT), a�ır, kovan (UT), tarak (UT), bal oyu�u (KKY-AE) peynir (Yab) bı�lak (UT+KKU), erimik (EZK), bı�tak (KKY), ecigey (NA), e�edimek (NA), kurut (NA) pide (Yab) kölse (A�), ötpök (NA), tertmek(RS-AE) pilav(T) bılav piliç(T) beçe pipo (Yab) tankı (NA) pirinç gürüç (VUM), yez (UT) pirzola(Yun) korulgan, kaburga piyaz bur�ak seyi (VUM-AE) puro temeki püre ezme (YV) reçel kıyam (KKY), kaynatma, baranye (UT) roll dürüm rosto bozurtma (AMA) sade ya�(Yab) tere ya�ı, sarmay(RS-AE) saf(Yab) arı(AE), urı(MÜM) salam kolbasa (AMA-AE) salamura tuzlu (YV), tuza basılmı� (YV), çaraklı(NA-AE) salata (Yun.) seyi (VUM) salatalık agurça (UT), kıyar (KKY), o�ursu (YV), o�urçın(RS-AE) salep (Yab) köközü(AE), kaynama çiçe�i(TDK) saman(An) emtik (yabani)), saman (NA), ot (NA), ulım(Çuva�ca), pelin, yıdu ölön(RS-AE) sandoviç kıstırma(AE) sebze köktat (VUM), a�amlık, gö�er sigara çilim (CG), töpcük (AE), temeki (EZK) sigara(Fr) temeki(�KK-AE), çılım(�KK-AE), çilim, tütün, tamkı(RS-AE) sigara içmek tamkı tartmak(RS-AE), çilimmek sigara kutusu tasok(RS-AE) simit gevrek(AE) sirke (An.) uksus (YV+KKU) soda kabarcıklısu (AE), köpürüksu(AE), aryap (NA), köpürgen(AE), em su(RS-AE) sofra saçak (CG) sucuk(An) sere(�KK-AE), iri�kin (NS), sucuk(AE) süt süt süt suyu(T) sarı su(RS-AE) sütlü kahve sütlü kürön (KKY-AE), sütlü konur(AE), sütlü Karacasu(AE) �arap arıgı (YV), çakar (YA), kurun(MÜM) �eker (Osm.) süy (CG-AE), baltuz (UT), biley (UT), kenpek (UT) �eker pancarı(An) kızılca((�KK-AE) �ıra (Yab) yemi� suyu, üzümsuyu �ifalı su akçal su (UT), açı (UT), aryap (NA), ara�an (KKY), töz suyu, acısu(AE), em su(RS-AE), emcil su �i� dukur (UT), ütese (YV), çite (MA) �i� kebap(Yab) �a�lık(�KK-AE) tabldot dayın yemek (KKY) tahıl (T) argı�ı, ba�tu a�(RS-AE) tahin (Yab) küncük ya�ı (BY), küncük çırı(BY-AE) tarçın (Osm.) tarçın, tatlıkabuk (AE) taze (Osm.) körpe, eder (YV) tost basmık(AE) tulumba tatlısı sorguç tatlısı (KKY)

44

turfanda erkenürün, erdetini (YV) tur�u ek�i, kıçkıl (BY) tuz(T) çarak(NA) tütün(T) tankı (NA) un(T) un, kulu(RS-AE) vi�ne albalı (AMA), ballı (UT) ya� (An.) çır (UT+AE), arı (YV), sı�a (YV), yu�u(RS-AE) ya�lı sı�alak (YV), arılak (YV), yu�ulu(RS-AE) yitçe (Kar.) et (AE) yuka (Kar.) ince (UT) yumurta (T) aruk (VUM) yülük(Tel) özsu(RS-AE) zehirli artıgan (NA), a�ılı (NA), çorlu(OT-AE) ziyafet bol yiyecek, toy, yırgal(RS-AE), �ölen ziyafet çekmek yırgamak(RS-AE), yemekli e�lence düzenlemek ÇAKIR TADIM TER�MLER� (�arap) aroma (�ng.) üzümün kendine özgü tat ile kokuları (AE) bacak (gözya�ı) (T) çakır bardaktayken yava� çembersel çevirmeyle çalkalanması sonucu barda�ın iç yüzeylerinden yükselen, yollar biçiminde a�a�ıya süzülürken Fransızcada bacak (jambes) ya da gözya�ı (larmes) anlamına gelen olu�umlar Alkol oranı yüksek çakırlarda bu olu�um daha belirgin bir biçimde gözlenmektedir (AE) buke (�ng.) çakır yapımcısının istemi do�rultusunda, i�leme ile eskime yöntemi ile eskime süresine ba�lı olarak içinde olu�an tat ile koku (AE) damakta kalıcılık (T) bir çakır yutulduktan (ya da tükürüldükten) sonra a�ızda bıraktı�ı tadın etkinli�i ile kalıcılı�ıdır (AE) dekantasyon (Yab) kızıl çakırların koku ile tat özelliklerini tam olarak sunabilmesi için sunu�tan bir süre önce açılarak bekletilmesi i�lemi Açıkta bekletme i�leminde çakır koyulgaları kullanmak kızıl çakırın, tadıma tez geçmesini sa�layacaktır. denge (T) çakırın boya, koku, tatlılık gibi özelliklerinin birbiriyle uyumu (AE) dömisek (�ng.) yarı tatlı 4-12 çekin (gram) arası tatlılık içerenler (AE) gövde (T) çakırın a�ızda uyandırdı�ı a�ırlık ile yo�unluk duyusu (AE) sek (�ng.) litre ba�ına 4 gramdan az tatlılık içerenler (AE) mavra burukcul(AE) tanen (�ng.) üzümün kabuk ile çekirdeklerinden üzüm suyuna geçen, kızıl çakırlara burukluk, gövde veren ayrıca da çakırı koruyarak eskimesine yardımcı olan özdek (AE) tatlı (T) 12 gramdan çok tatlılık içerenler (AE), tatu(RS-AE) TORGAN (Emlak) TER�MLER� adres bulunak ahır bokna, gede�i, at orun (UT), çok (UT),çulan (NA),

ka�a�an, uykoro (KKY), uyyata�ı, a�ıl(AE), bav(UT+ MÜM. Karaçay-Malkar), bav (UT), ba� (UT-AE), ka�a�an (NA), çulan (NA), aran(KM), aqur(KM), ka�a�an(RS-AE)

ambar bövür (CG), kömbe(EZK), kümbe(EZK), kilet(Çuva�ca) apartman dikinti,ülken ev apartman dairesi torak (A�) asansör götürgeç (KKY-AE), iner- çıkar (AE) atölye i�lik avlu abzar (UT), arbaz (UT), çulan (NA), tünük (NA) , örökö (NA) badana ak�ar bahçe ça�an banyo yunak (AE) beyan gürün (CG) bina yapı, karaltı (A�), aga(MÜM.Süm), aran(Ön Tr) blok 1.dikinti, 2. biçilmi�, kesme bodrum yertöle (BY), bo�orop(RS-AE) büro i�yeri

cadde (Yab) uruk, oruk, oram (UT), orom(RS-AE), yol (AE), koça (VUM) cam �ını, eynek (KKY-AE), �ili centrum il içi, ilçe içi, ilçe daire (Konut) torak (A�+EZK) daire (Resmi) kense (EZK), bölüm (BY) daire 1.yuvarlak, teker, tegre(HNO), tegrek(RS-AE), 2 torak

(A�-AE)(ev için) , ev, kat,3 kense (resmi daire), 4 yönetim, bölüm, yetilteylik, yönetimlik, evirmelik

dam (T) uykoro (KKY) dekorasyon yazal (NA), bezeme, süsleme departman yetiltey, bölüm depo koyma (EZK), uru (YV), uku (YV), yatak(AE),biriktireç(AE), yüklük(AE) depozito güvencelik, girev (BY), girme (BY-AE) devlet misafirhanesi ilkut konukevi dükkan kibit (A�), sı�aki (YV), i�lik (AE), i�yeri, sıvak (YV), i�yeri(AE) elektrik kıvıl, balkı e-mail biti�ke(AE), beti�ke(AE), yıdla�kı(A�-AE) emlak torgan(A�) emlakçı (Ar.+T.) torgancı (A�), yurtçu (AE), edinçci (AE), ta�ınmazcı (AE) eskici(T) eskici esnaf (Yab) kibitci (A�-AE), satıcı (C�), ertik etiket yarılık (YV-AE) ev sahibi ev egesi, ev ednicisi, koca(�KK-AE), egesi(RS-AE) ev(T) üy(�KK-AE) faks belgeç (AE), ıykı(NA-AE), yıdkı(A�-AE) fakslamak belgeçlemek (AE), yıdlamak(AE) fuar yarımka (NA) garaj durmaçlık, sö�kelik(OT-AE), yana�malık(AE), binek

bırakmalı�ı(AE) gayrimenkul akarcasız(AE), ta�ınmaz, duran edinç, ta�ınmaz edinim güzergah yol, gidi� yolu, ku�ak güzlük(Kaz-T) güzün oturulan ev han kala�an (AE), Türklerde yatılacak, kalınacak yer(otel) 2. ulık(�KK-AE) hanay(T) altı dam, kiler, üstü; önüaçık, iki üç katlı kerpiç ya da ta� Türkevi hane ko�u� (ABE), bölme (EZK), konma (AE), ev (AE), yar (YV) hangar (Yab) evi�lik, çarapçı, uçakevi(AE), uçak ota�ı(AE),

evislik (A�) hause ev hayrayz gökdelen hımı�(T) hanay(ZE), a�aç çatkılı iki üç katlı ta�, kerpiç ev, tap(MÜM.Çuva�ca). hipermarket gire�imen icar (Osm.) yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE), yarı(AE) idare ba�karma (KKY), yönetim, ba�karu (NA), ayuk,

yönetim, evirmelik ikamet ettirmek yerle�tirmek (AE), yattırmak (NA), orna�tırmak(CG-AE) ikamet orna�ma (CG), yerle�me (AE) ikametgah konu�ga (KKY), yerle�melik, orunga ikramiye süyu (YV), arçıta (YV) ilan(Yab) aygak (UT), bildiri� (AMA), duyuru (AE), yar, yafta, yarık (NA), bildiri (NA), bildiri�, sa�ın(�KK-AE), savın(�KK-AE) imal yapım, üretim imar bayındır (AE) imara açma bayındırla�tırma imara kapama bayındırsızla�tırma iskan yatkan (NA) istimlak bedeli el koyma de�eri kagir ta� ev (AE) kamp dü�erge (AMA), kamı� (UT), odu(NA-AE) kanun(Yab) yasa, törü(KM) kanuni yasaya uygun (AE) karar begim (UT), oy(AE), ıyak (YV), oyak(YV-AE), urak (YV), vargı, yargı, çaçim(�KK-AE), ökim(�KK-AE) kararname uyak (YV), ıyak (YV), yönetmelik, kural kargan(ÖnT) tecimsel kazanç, i� kart 1.gözer (NA-AE), 2. ya�lı, kargan(RS-AE), koca kat’i çokum (VUM), kesinlikle (ABE)

45

kayıp (Osm) süter (YV), yitik (AE), yitgi (CG) kefalet güvencelik (AE), ı�ındırı (A�), güvence akçası (AE) kefalet vermek ı�ındırmak (A�-AE), güvencelik vermek(AE) kefil etmek(Osm) yükge salmak (UT), ı�anmak(A�-AE), yüklenmek(AE) kefil(Osm) ı�an (A�), güvenmen(AE), ı�andırman (A�-AE), yükçü (NA-AE), yükge (UT), yüklenci(AE), güvenmelik (A�), ı�anıç (A�) kefillik ı�anç, güvenmenlik, yükçülük(AE), ı�ındırıcılık(A�-AE) kent(Yab) tura (NA), ur, bolluk, balık kerpiç gı�t (CY), saman (A�), tup, ulım kı�lık kı�ın oturulan ev(AE) kiler bövür (CG), yerev (UT-AE) kira (Osm.) yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE), be�ende (UT), tutu(AE), tutma kiracı tutucu, be�enici(UT-AE) kiralamak tutmak (AE), yaldamak (NA+RS) kiralatmak yaldatmak (NA) kiralık tutuluk(AE), be�enmelik(UT-AE), yaldalık kiraya tutmak yoldamak (EZK-AE),yaldamak(AE), tutmak(AE) kiri� aralık (UT), çıpın(UT), kiri�, arkav(BY), bingi, binitum(MÜM) klübe odu (NA), yapa� (NA) kompleks butaksık (A�), katmarlı (A�), karı�ık koridor senek (EZK), yolak (BY), dalan (VUM) kos(T) oda(YV),ev(EZK), göz(Çuva�ca), iki tane(�KK), çift(�KK), birbirine e�(�KK), ikitane, çift, birbirine e�(�KK-AE), kor, korla�mı� kömür(RS-AE) köhne eskimi�, ka��ar, a�ınmı�, örselenmi�, yıkık köhnemi� ka��amı� kö�e bulun (VUM), bucak (AMA), burı� (EZK), burçtak (KKY), burçak (BY),uç, ulu ev (AE), ulu� ev, toluk(RS-AE) küçük banyo sulucak, sulukluk, sutluk, suyolu küçük hamamlık ginelik küçük Pazar(T) vabartum (Asur) (M�Ç) külübe üten (YV), bala�an (YV) land lord(Ing) koca(�KK-AE) ma�ara in, oyuk, kovuk(AE), üngür(ÜM- Uygur, Tuva, Kazak), öngür(AE), kuy(RS-AE) mahalle uram mahkeme yargı mahzen koyma (EZK), kope (KKY), yerev (UT) mal(Yab) ta�ınır ile ta�ınmaz tüm edinimler, alkı (NA), ta�ınır-ta�ınmaz edinimler, edinim, edinç(AE), argı� (UT), a�ı�, yarmag , en�i (EZK-AE), varlık (UT-AE), bark (UT) yö�ö�e (NA), alka, akça, töke(UT), akça, yarmıg(AE) malikhane usayba (YV) mal-mülk varı-yo�u, a�ı� – ta�ınmaz, akarı-ta�ınmazı menkul akarca(AE) merkez özek, ortay(AE) göbek mesken ev, konut, ayıl(RS) meskun yerle�ilgen, oturulan, yerle�ilmi�, kullanılan metro yeraltı yolu metropol anaur (AE), kocaur (AE) mevzuat erece (KKY) meydan alan mezar sö�ök (NA), gömeç, gömgen, görün, gor, gür(A�) mezarlık gömütlük,sö�ök(NA+RS), gömeçlik, gürlük(A�-AE) mimar örekmen, örekçi, örek, argıtak(MÜM. EsTr) mimari örek, argıtakgı�(MÜM. EsTr) mirascı(yan). soykan(hk-ae) mirası kalsın(Yab). soykanda kalsın mirasyedi(Yab). soykan(kk-ae) mortgage tutulu satı�, tutsat(TDK) muhasebe saymanlık muhtar urambay, ba�tık(BS-AE) muhtarlık urambaylık mukavele sözle�me mutemet inançcı müdür tora�a (KKY-AE), ba�kık, üdrüm(KM-AE), biy(RS-AE), yönetici mühür damga mülk buyum, baylık(EZK),kalınç, ta�ınmaz, buyam (KKY-AE) mülk sahibi(Yab) ayruk(EYU)

mülkiyet torganlık,edinim,egelik(AE) münbit toprak suka

müspet.(Yab). olumlu (AE), yararlı (AE), yapıcı (AE)

müstacel.(Aze). gecikmez (YA), yubadılmaz (YA), ivedi (YA)

müstakbel.(Osm). gelen (YA) müstakil ba�ımsız

müstakil ünite.(Osm). ba�ımsız birim (OT

müstamel.(Osm). kırtmık (YA), i�lenmi� (YA) nahiye bucak nehir çerek (UT), ırmak, özök, idil, özen(CG) nizam törü, düzen, a�ay(�HA) noter onaycı, onayman nüfus idaresi saymık evirmenli�i, ço�un evirmeli�i, turgun

evirmeli�i, ilet evirmeli�i(CG-AE) ofis i�yeri otoban anayol, genyol, tezyol, otopark durmaçlık, sö�kelik(OT-AE), yana�malık(AE), binek

bırakmalı�ı(AE) ova (Yab) yazı(AE), düzlük, düz(AE), dala(EZK-MK), tala(MK-Tuva a�zı) öndelik öndelik pafta (Osm) 1.yivaçar (KT), 2 i�lenti(AE), 3 çizim (GO) palas gösteri�li yapı panjur kapak, kapalı (AE) para akçe, akça, yarmag(AE) paravan kalkan, ayıraç(AE) park 1.durgu(AE),durmaç, durguluk, yana�malık(AE),

2.sö�ke(OT-ZE) park yeri durgu(AE),durmaçlık, sö�kelik(OT-AE),

yana�malık(AE), yanasgı(AE), binek bırakmalı�ı(AE) parke seki (AMA-AE) parke ta�ı seki ta�ı (AMA-AE), dö�emeta� parsel evlek (AE) pas tutık (A�-AE) paslanmak tutıkmak (A�-AE) patika ıllık (YV), orık (NA), aruk (NA), atyolu (UT), arık(ZE-AE) pay üle� Pazar(T) gire�i, satak, bazar(RS-AE) pencere göznek (NA), günlük (AE), tor (EZK-KKU), üynek (EZK), evnek(EZK-AE) personel çalı�anlar, görevliler pervaz e�ik (A�-AE), kapı e�i�i(VUM) pe�inat öndelik podyum belenlik(BY-AE) proje tasarı(AE), dolbor (KKY), i�(AE) protokol 1.sözle�me, 2. seçkin, üdrüm(KM) ray sürgü(AE) real estate torgan refüj kaldırım ta�ı reis ba�karma (AMA) resim oyu (YV), oyu�u (YV-AE), bezek(NA+AE), yuruk(RS-AE), bezeme(AE), sür(NA), bildür (NA) oyu (YV), sür, oyulak(YV) rezidans konut rezidan�ıl haus toplu oturma konutları rica etmek ötünmek, dilemek rica ötünç, dilek ruf çatı, dam, yabu(RS) ruhsat izin rüsum vergiler rü�vet yeygi, yedirmelik sahip edinici, ege(AE+RS), edinen sahit tanık sahne belenlik(BY-AE) salon (Yab) tünlük santral 1.ündek tüyümü 2.ortay saray (An.) bayzın, örgö (NA), ulu ev (AE), ka�an konutu satılık satılık seans oturum(AE) semt yak (A�), yan, yaka ,yöre, tun, bel, bük, aymak(RS) sendika idelik (YV-AE), idelek (YV) sıbay(Kaz) kom�u(�KK-AE) sicil tizim (EZK), yazılgan (UT), kütük(AE)

46

siftah satı�ba�ı (EZK-AE) sigorta korunç (AE) sivil 1.çıpal (orunay), tikel (AE), yay (EZK) 2.kamu (halk), aymak(EZK), halayık(�KK-AE) sofa girelge (CG), dalan (Uy.) giri� (AE), ayvan (BY-AE) sokak (An.) ulusa (YV-AE), sokak space 1.uzay, 2.bo�luk, aralık sponsor sakman (OT) spor ma�azası oyun gereçleri düveni, uçru�malık,çeynik

gereçleri satıcısı, yoru� satıcısı sütun dikme �ebeke a�, sitim (YV), banda (YV) �ehir or, tura (NA), barlık, bolluk, varlık, �ar, kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�) �ömine ocak taahhüt söz, sözle�me tabela 1.görnük (KKY-AE), alınlık (AE) telefon ündek tulumba sorguç (KKY) tura (Alt.) ev (AE) tuvalet ayakcak, evdes, çaktana, ayakyolu (DS), bokla�ı,

bokluk, çarak (DS), gez, pö�mük, siyek, suya (DS), ta�ıra, ta�ura, tırtırdamı

tündük (Alt.) baca (NA) tüp 1.boru, 2 uçungu(AE) tüp(küçük) kanza(RS-AE), küçük boru ücret(Yab) tölek (EZK), yol (NA), yal (UT+RS), ter(DP), ögdir(VUM), ir(MÜM-AE), i�tin yalı(RS-AE) ücretle çalı�tırılan(Yab). terci(DP+AE), ögdirci(VUM-AE) vana (Osm.) çömrek (BY-AE) vantilatör yellengiç (EZK-AE) varil (Osm.) çelek (CG), arkıt (NA), böçke (UT) vasistas (Alm.) göznek (KKY-AE) vestiyer giyimlik (EZK) villa hanay(ZE), ev, kırevi, biril ev yazlık yazın oturulan ev(AE) URAY ��LER� (Belediye ��leri) SÖZCÜKLER� abide estelik (KKY), anıt(AE) ada Ada adres bulunak afi� asık(AE), askı(AE), askık (AE) akar, akça, a�ı�(EZK) amir ba�tık (KKY), buyurgan, yargan antik alga�kı (EZK-AE), könelik(EZK), eskil(OT), buyır (KKY), borongo, beri, bilirgi (YV-AE), ören yeri(AE) arena eyge (YV), alan (YV) arsa ça�an, a�iret uruk (KKY) avdan (Kaz) ilçe (AE) avlu(An) kotan(�KK-AE) aymak (Kaz) ilçe (AE) balkon çıkma(AE) banka bıyala (A�-AE), yıynak(AE), akçaevi(AE), biriktireç(AE) bankamatik(Yab) ödercik(AE) banket ça�ırı (YV), ınırı (YV), dubara (CG) banliyö urubar(MÜM), ur dı�ı bark(An) 1.küy(�KK-AE), 2. gömeç ba�kent baytak(payitahtdan gelme olabilir) (KKY), ordu (KKY), ba��ehir baytak(payitahtdan gelme olabilir) (KKY), ordu (KKY), belediye ba�kanı uraybay, urbay(AE) belediye memuru uray görevlisi belediye reisi uraybay, urbay, orbay, uray ba�karması belediye uray benzin istasyonu akaryakıt dura�ı(AE), akaryakıt

doldurmalı�ı(AE), akaryakıtlık(AE) beyan gürün (CG) bilanço(�ta) tümük (YV) bilet girit(AE) bürokrat çındu(RS), törö(RS-AE) cadde (Yab) uruk, oruk, oram (UT), yol (AE), koça (VUM), kö�e(�KK-AE), toluk(RS-AE)

cemiyet(Yab) ko�am(�KK-AE), topluluk centrum il içi, ilçe içi, ilçe öze�i, ilçe göbe�i ceset(Yab) süyek(�KK-AE), kemik(�KK-AE), gövre ceza türmök (KKY), kıyın, yazuk, sürkil(�KK-AE) çöpçü(T) çöpçü de�irmen(T) ekinkin, de�irmen deniz(T) deniz depo koyma (EZK), uru (YV), uku (YV), yatak(AE),biriktireç(AE), koyma(�KK-AE), koymalık(AE) depozito girev (BY), girme (BY-AE), güvencelik(AE) devlet ilkut, ödüs, angu, kıp(EYU) , kut(EYU), oro�on(RS-

AE) dilenci(Yab) surançık(RS-AE) dükkan kibit (A�), sı�aki (YV), i�lik (AE), i�yeri, sıvak (YV), i�yeri(AE) dünya eyge (YV), yeryuvarı, orçılan (NA), yerba�ı (UT), ak

yarık (NA-AE), yersu(AE), yer, yeryuvarı(AE)

e-mail biti�ki(AE), yıdla�kı(A�-AE) etiket yarılık (YV-AE) ev sahibi(Yab) koca(�KK-AE) ev(T) üy(�KK-AE) faks belgeç (AE), ıykı(NA-AE), yıdkı(A�-AE) fakslamak belgeçlemek (AE), yıdlamak(AE) festival begen, e�lence fiyat de�er, eder, semen, tutar, kun(�KK-AE) fuar yarımka (NA) gayrimenkul akarcasız(AE), ta�ınmaz, duran edinç, ta�ınmaz edinim gi�e tünük (YV-AE), öderlik(AE), ödeme(AE) güzergah yol, gidi� yolu, ku�ak hacet gerek hâl göverçlik hava(T) ava hava(bo�ucu) sıkıntılı ava, tınçu(RS-AE) hava alanı uçu� alanı, uçu�luk havacı uçan, uçu�cu hayvanat an-ku�(RS) hayvanat bahçesi an-ku� ça�anı(Rs-AE) hazırlamak dayınlamak (EZK-AE), belenlemek(RS-AE) hazine(Yab) kömbe(EZK) hazinedar(Yab) ımga(EYU), kömbeci(EZK-AE) hesap i�leri sayav i�leri, saymanlık(AE) hoca(Yab) kalpe(�KK), baksı(�KK-AE), ö�ütcü, baksı hoporlör sesyayar hükümet kona�ı yönetim kona�ı, ilkut kona�ı icar (Osm.) yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE) içtimai(Yab) ço�amlık(�KK-AE) idare ba�karma (KKY), yönetim, ba�karu (NA), ayuk,

yönetim, evirmelik idareci(Yab) ulık(�KK-AE) idarecilik(Yab) uluklık(�KK-AE) ihraç dı�satım ikamet ettirmek yerle�tirmek (AE), yattırmak (NA) ikamet orna�ma (CG), yerle�me (AE) ikametgah konu�ga (KKY), yerle�melik, orunga ikramiye süyu (YV), arçıta (YV) ilan aygak (UT), bildiri� (AMA), duyuru (AE), yar, yarık (NA), bildiri (NA), sa�ın(�KK-AE), savın(�KK-AE) imal yapım, üretim imam kıldırman imar bayındır (AE) imara açma bayındırla�tırma imara kapama bayındırsızla�tırma iskan yatkan (NA) istimlak bedeli el koyma de�eri jeton atgeç(AE) kamp dü�erge (AMA), kamı� (UT), odu(NA-AE) kanuni yasaya uygun (AE) karar begim (UT), oy(AE), ıyak (YV), urak (YV), uyak(YV), vargı, yargı, çaçim(�KK-AE), ökim(�KK-AE) kararname uyak (YV), ıyak (YV), yönetmelik, kural kart gözer (NA-AE) kasaba (Osm) kala�ık (EZK), ilçe kat’i çokum (VUM), kesinlikle (ABE) kayıp (Osm) süter (YV), yitik (AE), yitgi (CG)

47

kayıt etme tirkeme (A�-AE), onama (A�), yazma(AE) kayıt ettir onat (AE), yazdır(AE) kaymakam ilçebey kefalet güvencelik (AE), ı�ındırı (A�), güvence akçası (AE) kefalet vermek ı�ındırmak (A�-AE), güvencelik vermek(AE) kefil etmek yükge salmak (UT), ı�anmak(A�-AE), yüklenmek(AE) kefil ı�an (A�), güvenmen(AE), ı�andırman (A�-AE), yükçü (NA-AE), yükge (UT), güvenmelik (A�), ı�anıç (A�) kefillik ı�anç, güvenmenlik, yükçülük(AE),ı�ındırıcılık(A�-AE) kenar kıyı, ıskıt(RS-AE) kent kala (A�), ur (AE), turgu (VUM), durgu(VUM-AE), tura (NA) kerpiç gı�t (CY), saman (A�), tup, ulım kiler bövür (CG), yerev (UT-AE) kira (Osm.) yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE), be�ende (UT), tutu(AE), tutma kiracı tutucu kiralamak tutmak (AE), yaldamak (NA) kiralatmak yaldatmak (NA) kiralık tutuluk(AE), be�enmelik(UT-AE), yaldalık kiraya tutmak yoldamak (EZK-AE),yaldamak(AE), tutmak(AE) kiri� aralık (UT), kiri�, arkav(BY), bingi, binitum(MÜM) klübe odu (NA), yapa� (NA) koça (Uy.) yol kompleks butaksık (A�), katmarlı (A�), karı�ık komutatör ündek tüyümü konvoy katar(AE) kö�e tolık (NA), bucak, uç(AE), kırak, toluk(RS-AE) köy (T) kı�lak (BY) kupon tanas (YV) kültür merkezi yarıklık ortayı (UT-AE), özgen ortay(AE), ekin ortayı(AE) kültür yarıklık (UT), özgen(AE), ekin kürsü orunduk (KKU-VUM), orunluk(AE) levha 1.görnük (KKY-AE)(araç, i�yeri), alınlık (AE) ( i�yeri), 2

kaysık(AE), kaysak, turak lüks ıngay (KKY-AE),yuryur (UT) maarif(Yab) e�itim, a�artuv(EZK) maa� aylık mahal yer mahalle çeklen (BY-AE), ilin (TLS), ayıl (TLS), uram, avdan (EZK), yerli mahsül ürün, tü�üm(RS-AE) makbuz koldamga (A�-AE) mal (Yab) varlık (ta�ınır/ ta�ınmaz), a�ı�, edinç, edinim(AE), yarmag, töke(UT), ta�ınır ile ta�ınmaz tüm edinimler, alkı (NA), edinç(AE), argı� (UT), a�ı�, yarmag , en�i (EZK-AE), varlık (UT-AE), bark (UT) yö�ö�e (NA), alka, akça, töke(UT), akça, yarmıg(AE) malik ege, iye mamul i�lengen (A�-AE), i�lenmi�(AE) mektup biti, kat(RS-AE) memleket oro�on (NA), ülke, il(AE), doydu (YV), yersayın (NA), yurt memur biy (NA), görevli menkul akarca(AE) merkez özek, ortay(AE) göbek mesken konut, ayıl(RS), ev meskun oturulan, yerle�ilmi�, kullanılan metro yeraltı yolu metropol anaur (AE), kocaur (AE) mevzuat erece (KKY) meydan alan mezar sö�ök (NA), gömüt, gömeç, kurgan, gür (A�) mezar ta�ı balbal(SS+MK) mezarlık gömütlük,sö�öklük(NA), gömeçlik, gürlük(A�-AE) mirascı(yan). soykan(hk-ae) mirası kalsın(Yab). soykanda kalsın mirasyedi(Yab). soykan(KK-AE) morg gövrelik, gövreevi(AE) mortgage tutulu satı�, tutsat(TDK) muhasebe saymanlık muhasip sayman

muhtar urambay, ba�tık(RS-AE) muhtarlık urambaylık mutemet inançcı müdür tora�a (KKY-AE), ba�kık, üdrüm(KM-AE), biy(RS-AE), yönetici müezzin ça�ırman, dırazcı(AMA-AE) müftü (Yab) büke (KZG) mühür damga mülk buyum, baylık(EZK),kalınç, ta�ınmaz, buyam (KKY-AE) mülk sahibi(Yab) ayruk(EYU) münbit toprak suka nahiye bucak nehir çerek (UT), ırmak, özök, engur(MÜM), idil, özen(CG) nezarethane gözaltı evi nikah dairesi evlendirme kona�ı, evlentey nikah evlenme nikah memuru evlendirme görevlisi nizam törü, düzen noter onaycı, onayman nöbetçi karguy nüfus idaresi saymık evirmenli�i, ço�un evirmeli�i, turgun,

evirmeli�i, ordug(YU) , ilet evirmeli�i(CG-AE) otoban anayol, genyol, tezyol, otopark durmaçlık, sö�kelik(OT-AE), yana�malık(AE), binek

bırakmalı�ı(AE) outlet(�ng) çıkıntı(AE) ova (Yab) yazı(AE), düzlük, düz(AE), dala(EZK-MK), tala(MK) pafta (Osm) 1.yivaçar (KT), 2 i�lenti(AE), 3 çizim (GO) panayır yarımka (NA) para akçe, akça, yarmag(AE) park 1.durgu(AE),durmaç, durguluk, yana�malık(AE),

2.sö�ke(OT-ZE) park et yana� dur (AE), sö�kele(OT-AE) park etmek sö�kemek (OT), yana�ıp durmak(AE) park yeri durgu(AE),durmaçlık, sö�kelik(OT-AE),

yana�malık(AE), yanasgı(AE), binek bırakmalı�ı(AE) parsel evlek (AE) paslanmak tutıkmak (A�-AE) patika ıllık (YV), orık (NA), aruk (NA), atyolu (UT), arık(ZE-AE) pay üle� Pazar(T) gire�i, satak, bazar personel çalı�anlar, görevliler piknik kır yeme�i(AE) piknik yapmak kır yeme�ine gitmek(AE) piknik yeme�i kır yeme�i(AE) piknik yeri kır yeme�i yeri(AE) piknikçi kır yemekçi(AE) plaka 1.görnük (KKY-AE)(araç, i�yeri), alınlık (AE) ( i�yeri), 2

kaysık(AE), kaysak, turak plaster yakı proje tasarı(AE), dolbor (KKY),i�(AE) ray sürgü(AE) raylı sistem sürgülü yol(AE) raylı sürgülü(AE) raylı yol sürgülü yol(AE) rayon (Rus) ilçe (AE) refüj kaldırım ta�ı regüstrasyon tirkeme (A�-AE), onama (A�) reis ba�karma (AMA) residans konut, rica etmek ötünmek, dilemek rica ötünç, dilek ruf çatı ruhsat izin rüsum vergiler rü�vet yeygi, yedirmelik sabıka kaydı tutukluluk belgesi(AE) sa�lık kartı sa�lık gözeri (NA-AE) saka(T) su satan(AE), su getiren, su sa�layan ki�i(AE) santral 1.ündek tüyümü 2.ortay semt yak (A�), yan, yaka ,yöre, tun, bel, bük sendika idelik (YV-AE), idelek (YV) sicil tizim (EZK), yazılgan (UT), kütük(AE) siftah satı�ba�ı (EZK-AE)

48

sigara çilim (CG) sigorta korunç sivil 1.çıpal (orunay), tikel (AE), yay (EZK) 2.kamu (halk), aymak(EZK) sivil toplum(Yab). uygar toplum(DP-AE), özel toplum(AE) sokak (An.) ulusa (YV-AE), sokak space 1.uzay, 2.bo�luk, aralık sponsor sakman (OT) spor ma�azası oyun gereçleri düveni, uçru�malık,çeynik

gereçleri satıcısı, yoru� düveni spor toto bayii yarı�ma düveni, yoru� düveni spor yarı�ma, çeynik, oyun, yoru� STK-Sivil toplum kurulu�u aymak toplum kurulu�u(AE-NA) �ebeke a�, sitim (YV), banda (YV) �ehir or, tura (NA), barlık, bolluk, varlık, �ar, kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�) �ölen toy (VUM), ezen(MÜM.Sümerce) �ura doruk taahhüt söz, sözle�me tabela 1.görnük (KKY-AE), alınlık (AE) tanzim satı� düzenlenmi� satı� tapu dairesi tapu evirmeli�i, edinimlik(AE) tapu tapu tapucu tapucu, edindirici(AE) tarla kıra (NA), etiz (VUM), basına (YV), konu (YV), ekimlik,

yazı(AE) teberru tartık(BY), sıy(EZK),suy (EZK) tebligat bildiri� tebli� bildiri telefon ündek(AE) teleks ıykıç (NA) telesekreter yanıtlaç (NA), konu�an ündek(AE), yazmanündek(AE) teminat güvence tir(T) tarla kıyısı trafik oraltı trafik polisi oraltı kollu�u, ula�ım kollukçusu tu�la tu�la, tup(MÜM.Ça�atayca) umumi bütün, ço�un univers evren ur(Süm) 1.yerle�im alanı, kent, 2. bir(MÜM), 3. göre, 4.yargı(MÜM) urambay (muhtar-Arapça) (uram- mahalle ba�kanı), ba�tık(RS-AE) uru (Kır.) 1. budun (AE), 2. koru(güvenlik)(MÜM),3. kor(MÜM), 4. ı�ık(MÜM), yarık(RS) urua(Süm) ören, yıkılmı�, göçmü� kent uruk(Kır., Kaz Oyrat) 1 budun(AE)(a�iret), 2 yol, sokak urumak(Süm) korumak(MÜM) ücret(Yab) tölek (EZK), yol (NA), yal (UT), ter(DP), ögdir(VUM), ir(MÜM-AE), i�tin yalı(RS-AE) ücretle çalı�tırılan(Yab). terci(DP+AE), ögdirci üniversite bilimtey(AE) vadi(Yab) kısıl, koyak, özenge (UT), angar(Kaz), engur(MÜM),aran (UT), tolon (YV) vakıf edilen kalınç (AE), kortayıç(AE), kortaylanan(AE) vakıf kortay(EZK-AE),kala�an (AE), kalantay (AE) vakıf malı kortaylık (EZK-AE),kalgın (AE), korunuk(AE), korgun(AE) vakıf senedi kortaylık belgesi(EZK-AE), kalantay belgesi(AE) vali �lbey, vatan töröl (NA), do�ca(AE), do�ulan yer(AE), atayurt(AE) vilayet il vukuatlı nüfus kaydı i�lengin kimlik belgesi(AE) web ıyı�ak(NA-AE) yevmiye gündelik(AE) yeza (Uy) kı�lak (BY), köy zabıta urkol (AE) zam artı�, artırım, üsteme(A�-AE), ebilik(YV) zil ça�ıran (YV-AE) GÜVENL�K GÜCÜ ORUN (Makam) ile ��BARLAR (Rütbeler)

Adalet Bakanlı�ı Gezil Bakanlı�ı, Törü Bakanlı�ı, Çıntak Bakanlı�ı, Denge Bakanlı�ı, E�itlik Bakanlı�ı ajan ça�ıt(AE) amir ba�tık (kky), buyurgan, yargan asayi� amirli�i arıç yarganlı�ı asistan kömek, yardımcı, basut(EYU) ba�komiser ba�buyrukman, ba�kollukgüder bekçi bekçi, yasa�ul(EYU), kolcu bölge valisi ilteber deniz polisi deniz kollu�u emniyet amiri güvenlik yarganı emniyet amirli�i güvenlik yarganlı�ı emniyet genel müdürlü�ü güvenlik genel ba�kanlı�ı, güvenlik genel biyli�i(RS-AE) grup törköm(vum-ae), törkim, öbek, ço�ur(EZK), çogır(EZK), sürek(�KK-AE), küme grup amirli�i öbek ba�kıklı�ı(AE), küme ba�kanlı�ı(AE),

ço�ur ba�kanlı�ı(EZK-AE) gümrük polisi gümrük kollu�u idareci yönetici, ba�kan inspektör deneteci(AE) inzibat yasavul, basgı, erkol(AE), erkollu�u(AE), ergüder (AE) jandarma kır eri, koruman karakol amiri karakolba�ı, karakol ba�kıkı(AE) karakol karakol komando akıncı komiser buyrukman, kolluk buyrukmanı, kollukgüder(AE) memur görevli(AE) motorize polis araçlı kolluk, devitken kollukgücü muavin(yab) orunbasar(�KK-AE), yardımcı muhafız yasavul müdür tora�a (KKY-AE), ba�kık, üdrüm(KM-AE), biy(RS-AE) müfetti� denetmen(AE), denetici(AE), kungal(MÜM) müfreze oymak(AE) patron(yab) koca(�KK-AE) polis kolluk, sakçı(�KK-AE), koruyucu rütbe çın (ut), orun, baskı� (na),a�am, a�ama, yargel (ut), atlavuç (ut), yergel (ut), basamak(AE), i�bara(hno), tudun(hno), çubu(EYU), üzengiles(�KK-AE), çen(�KK-AE) sekreterlik yazmanlık siper(yab) korçma(�KK-AE) �ef ba�man, ba�, baçama, bastık, bastav(ikk), ba�taki �ehit(yab) süyek(�KK-AE) �ube dal, kol, bölüm takip müfrezesi kır serdarı, izleme oyma�ı(AE) takip etmek sürü�mek(RS-AE), izlemek te�enmek(Tel) ülkeden ülkeye gezmek, tenimek(RS-AE) trafik polisi oraltı kollu�u turizm polisi gezginci kollu�u umumi vali ilteber uzman uzman vali ilbey, ilbay vatan(yab) üy(�KK-AE) vilayet(yab) aymak(AE) yaya polis devingen (gezgin) kolluk zar-zor tak-tuk, kıtca, kıt-doyum(�KK-AE) K�M� GÜVENL�K B�R�M� TER�MLER� acil ivedi, türgen (NA) adli sicil tüzül kütük, tüzel tizim (AE-EZK), tüzel yazılgan (AE-UT),tüzel kütük(AE) amir ba�taki, bastık(�KK), ba�kık, buyurucu(AE), koca(�KK-AE) anar�ist bozguncu(AE) ar�iv tereke, belgelik arzuhal ilekçe asayi� arıç asker(Yab) çerik(�KK-AE), çeri(�KK-AE) ceset(Yab) süyek(�KK-AE), kemik(�KK-AE), gövre ceza(Yab) sürkil(�KK-AE) cop vuruç çapan(T) ulak darbe(An) soykı(�KK-AE), sürkil(�KK-AE), sıba(RS-AE) darbe indirmek(Yab) vurmak, sıbamak(RS-AE)

49

depo(Yab) koyma(�KK-AE) derece yergel(UT), çin (A�-AE), baskı� (NA),a�am, a�ama, çın(UT), yargel (UT), atlavuç (UT), basamak(AE) devrim(An) tönkeri�(�KK-AE) dü�man(Yab) kas(�KK-AE), öçtü(RS-AE), ya�ı, öçlü(RS-AE) e-mail biti�ke(AE), yıdla�kı(A�-AE), beti�ke(AE) e-mail yollamak biti�kelemek(AE), biti�ke yollamak(AE), ıyı�kılamak, yıdla�mak(A�-AE) emir buyruk, yarlık faks belgeç(AE), ıykı, yıdkı(A�-AE), geçme, geçirgeç (aygıt) faks çekmek belge geçmek, belgeçlemek(AE), yıdkımak(A�-AE) fiil eylem form belge harp(Yab) urı�(�KK-AE) ha�in(Yab) kıtmır(�KK-AE) hata ka�ız(��K-AE) hukuki türel, tüzel, düzcülük, do�rulukcul, kirtilik(EYU) huzur arınç, gönenç içtimai(Yab) ço�amlık(�KK-AE), içi�leri, içsel idare ba�karma (KKY), yönetim, ba�karu (NA), ayuk, yönetim, evirmelik idareci(Yab) ulık(�KK-AE) idarecilik(Yab) uluklık(�KK-AE) ikametgah urun, oturma yeri imdat basut (KZG), kurtar, kurtar beni i�kence kıyınç, kıyın (NA), kıynak (BY), e�iz bu�uz, sordeç (YV) kasaba ilçe kelepçe buka�ı kent ur konvoy katar(AE) lider öney, önder, alçı (UT), ba�çı (UT), kösem(�KK-AE) mahalle uram mazeret sıltak (A�), geçirim (CG-AE), sıltak (EZK), geçi�tirme(AE) mazgal sirin migfer tavulga muhabere ileti�im nezaret gözaltı nezarethane gözaltı odası nüfus cüzdanı kimlik pasaport geçgeç (A.E), geçi�lik polis imdat kolluk basut, kolluk kurtar polisiye önlem kollama önlemi posta gönderi program izlence protesto kar�ıçıkı� sabotaj kundaklama, bastalama sahil kıyı salahiyet yetki sansür sıkı denetim sarho� içken (A�), esirik, gan�ak, toraman, esrik semt yöre sene yıl sertifika kere(RS-AE), belge sınır ura, kıyır (KKY), betcan (UT), uç(AE), sınır(AE) sicil tizim (EZK), yazılgan (UT), kütük(AE) silah sıkı, cebe, savut, sebi (YV), kur(EYU), tolum(EYU) Hsilahcı cebeci, sıkıcı, savutçu silahlanmak sebilenmek (YV) sistem düzen, dizge sulh barı� �ehit süyek, ülkün(AE) telefon ündek(AE) temin sa�lama terorist yılgıcı tez türgen (YV), çabuk trafik oraltı vize 1. sınak(MK), 2.geçgi (A.E), geçi� izni zabıt tutanak zırhlı araç pusat, yaruklu araç(EYu-AE), kuyaklı araç(YV-AE), kübeliaraç(demirli), kuyaklıaraç(AE) BALIKCI SÖZCÜKLER�

a� a� ahtopot sekizayak (G.O.) aterina (Yun) gümü�balı�ı balık balık, çabak, bulug(MÜM), pılı bu�ulama(T) bu�ulama (T) çabak (Kar) balık (UT), bulug(MÜM), pılı çiroz kurutulmu� balık çorbalık (T) köyelik (EZK) fileto beken (NA) flurya yelve fok ayıbalı�ı, tülen (YV) füme dumanlanmı� garnitür 1 yanlık (yiyecek) (TDK) 2.bezenti (giyecek) (TDK) güveç kör�ek ha�lama kaynatma havyar balık yumurtası hidrofil suböce�i, sucul ispermeçet balinası kadırga balı�ı istakoz omar (YV) istiridye kabu�u çokuruk (UT) karides (Yun.) deniz çıyanı (KKY-AE), kıskaçbakan (BY-E), çimçim kayabalı�ı (T) sümüklü, kayabalı�ı kebab(Yab) közleme(AE) kerevet (R) deniz çıyanı (KKY-AE), kıskaçbakan (BY-AE) levrek (Yun) sudak medüz denizanası mercan �uru (KKY) mersin balı�ı katıs (YV) mersin marinası at balık (YV) midye çanak (KKY), ci�enek (BY), kıyık mürekkepbalı�ı boyabalı�ı (AE), sıya balı�ı (KKY-AE), çitin balı�ı (A�-AE), çıl�ır balı�ı (CG-AE), çi�i� balı�ı(VUM-AE), çitirik balı�ı(A�-AE) nal taku (NA) palamut balı�ı tüysüz, pelitkozası balı�ı pul (balık) kabırsık (A�) sabun balı�ı arınbalı�ı, yunaçbalı�ı(AE) salamura tuzlu (YV), tuza basılmı� (YV) salyangoz kırtaç, sümüklüböcek som balı�ı (T) sapran (UT) supya köpürcek (AE) �i� dukur (UT), ütese (YV), çite (MA) tava (T) yalgavuç (UT), ça�ar(RS) tekne(T) tekne(T), tekne (YV), tekene(MÜM.Kazakca),

tege�(MÜM. Ba�kurtça), tenne(MÜM.Uygurca) yengeç (T) ayaklıçabak (UT) yitçe (Kar.) et (AE) KASAP SÖZCÜKLER� baharat tamzık (NA), tatım (KKY) camız su sı�ırı cedi o�lak cedre bo�a ceren böken (EZK-KKU), yeren (NA) ceylân böken (EZK-KKU), yeren (NA ci�er öpke çorbalık (T) köyelik (EZK) dalak(T) dalak dana(T) dana deve üve(AE), bugra(KMi), bugur(KMi), deve deve yavrusu dorum, dorum(deve yavrusu), bota(�KK) deve(di�i) maya domuz (An.) böcü (NS), domuz domuz(erkek) kaban(�KK), tomuz fındık yangak (BY) fileto beken (NA) garnitür 1 yanlık (yiyecek) (TDK) 2.bezenti (giyecek) (TDK) güveç kör�ek ham çi�, gök, bi�memi�, i�lenmemi�, çiyki(�KK-AE), ka�tak(RS-AE) hamburger (�ng.) üveme (CG-AE) harç katı�ık (AMA), eritme (A�) hardal kartısa (YV), kıça (VUM) ha�lama kaynatma

50

hayvan an (KKY) (büyükba�), borsuk (BY), uy (büyükba�), dölük, böcek, andık (küçükba�), aldı(yırtıcı) (RS) hazır köfte(Ar+T) tuzgan (A�), tapalga (A�-AE), dayın köfte, belen köfte(RS-AE) hazır yiyecek dayın yiyecek (EZK-AE), belen yiyecek(RS-AE) hazırlamak dayınlamak, belenlemek(RS-AE) hınzır domuz, böcü(NS) hısan aygır himar e�ek hindi guluk (AE), tök (AE), körke (FÖ), gülük, kürke, gulugulu, keltavuk hipopotam suaygırı horoz (Yab) öteç(EZK-AE), ötegen, adaka (UT), bötük (YV),

ete� (EZK), guguruk (UT), bötük(RS-AE), ötük(RS-AE) i�kembe(Yab) bıdır (UT-AE), kıynak (BY-AE) jambon okorok (YV) kavurma(T) kavurma kebab köz(AE), �a�lık (KKY), közleme(AE) keçi(T) keçi kıyma(T) kıyma kokoreç ba�ırsak döner (AE) koyun(T) koyun köftelik (T) tuzganlık (A�), tapalgalık (A�-AE), köftelik kursak(T) kursak(AE), kasuga(MÜM) ku�ba�ı(T) ku�ba�ı kuzu(T) kuzu kürt (Aze.) kuluçka (ABE), baskan tavuk (A�), konolga (KKY), yavru çıkarmak için yumurta üzerine yatan tavuk VUM), kürük (VUM) kürtük (Alt.) yaban tavu�u (NA) meral (Yab) di�igeyik o�lak(T) o�lak pilav bılav piliç beçe pirzola korulgan, kaburga ren geyi�i taba (YV), su�un (CG) rosto bozurtma (AMA) saç kavurma(T) kavurma sakatat(Yab) üyelik(AE), uzuv(AE-Sümerce) salam kolbasa (AMA-AE) sucuk(T) iri�kin (NS) �i�(T) dukur (UT), ütese (YV), çite (MA) tava (T) yalgavuç (UT) tav�an (An.) koyan (NA) tavuk (T) tok (T) taygır yolvarı� (AE) uykuluk(T) uykuluk ü�ür (Alt.) büyük ba� andık vah�i (Osm.) yırtkıç (A�), yaban (NA), yıngart (UT), yur (UT) yitçe (Kar.) et (AE) yumurtalık(T) yumurtalık A� EV� (Lokanta) �LE YEMEK TÜRÜ TER�MLER� araka (Yun) iriye�il boncuk (A.E.),ye�il topancık(AE), bur�ak (EZK) armut ho�afı koçac kaynatılganı(AE) asparagus ku�konmaz (AE), eni� (AE), acıot (AE), tatlıot

(AE), sarma�ık (AE), tegirgen (AE) ayak paça ayak paça(AE) baharat tamzık (NA), tatım (KKY) bah�i� çeylik (A�), savga (EZK+BY), savgat (KZG), sukat (KZG) bakla (T) kuzak, at burça�ı (EZK) barbunya süslü boncuk(AE), benekli, alacabenekli, yassıca

(AE) beyaz turp acı çalkan (NA-AE) bezelye (Yun) ye�il boncuk (AE), ye�ilyuvar (AE), biber (kırmızı) çibici (UT), buru� (EZK), ısıot bira sıra (EZK+NA) börek börek börülce (T) börülce (T), karagöz(AE) brokoli (Fr) ye�ilkarın (AE), ye�ilba� (AE), ye�il çiçek

brüksel lahanası bürümcük(AE),topsarım(AE),kelemcik (AE), kötükcük (AE)

bu�ulama bu�ulama bula�ık makinesi bula�ık i�geci(AE) bula�ıkçı bula�ıkçı bulgur çorbası(T) köçö(RS-AE) ci�er öpke çakırkeyf salmı� (A�) çi� börek(T) çi� börek, sı�ırdili(AE), tatar böre�i(AE) çi� köfte(T) çi� tuzgan(AE), çigköfte çorbacı (An) köyeci (EZK) çorbalık (An) köyelik (EZK) çökelek(T) çökelek çörek(T) çörek dalak(T) dalak dana(T) dana defne (Yun) süygen diyetisyen beslenmeci, dengeli yemekci dolma(T) dolma domates banadura (NS), kızamık (EZK), tıkıl (TDK), bıldık (AB) domates dolması kızamak dolması (EZK-AE) domates salatası bıldık seyisi (VUM-AE), kızamak seyisi (EZK-AE) domates salçası kızamak ezmesi domates sö�ü� bıldık sö�ü�(VUM-AE), kızamak sö�ü�(EZK-AE) döner(T) döner düge(�az) pirinç(AE) dürüm(T) dürüm(AE) ebegömeci(T) gömeç ekmek tatlısı ekmek tatlısı(AE) elbasan tava elbasan tava, elbasan yalgavuç (UT) enginar çanakba� (A.E.), pulba�(AE) enginar dolması çanakba� dolması(AE) eri�te(T) una�(RS-AE) eten(T) bitkinin etli kesimi(AE) fast food ayaküstü (AE) fasulya (Yun.) baduç (AC), burçak(KKY), ülülen, böbrekcik(AE),yassıca (AE) feslegen kırkbudak fındık ko�uk, yangak fırın(Yun) 1 tandır(CG), 2 yangaroda, udun(MÜM), odun,

udug(MÜM), otung(KM) 3 ocak fırınlama tandırlama(AE) fıstık çörtlevük (UT) fileto beken (NA) filiz bulçuk (UT), yetek (UT), kartanesi (UT), örken (EZK), bür�ik (EZK), u�ut(NA), örken (EZK),e�kin, u�ut(NA), tomurcuk, bürçek(RS-AE) garnitür 1 yanlık (yiyecek) (TDK) 2.bezenti (giyecek) (TDK) garson (Yab) daya�ı (EZK) gıda besinci, kursakcı gril(�ng) közleme(AE) güveç kör�ek ham çi�, gök, bi�memi�, i�lenmemi�, ka�tak(RS-AE) hamburger (�ng) üveme (CG-AE) hammadde i�lenmemi� özdek hamur i�leri suvuk i�leri, suvuk, izme(A�), taklan(NA) hamurcu izmeci (A�), kulurcu (NA), talkancı (NA),surukcu (CG), suvukcu harç katı�ık (AMA), eritme (A�) hardal kartısa (YV), kıça (VUM) ha�ha�lı ekmek köknarlı ekmek (AE-VUM) ha�lama kaynatma havuç bıkı (UT), ke�ir (CG), yerkökü, bödük, ke�ir, kızılot, kutkurt havuç salata bödük seyi(BY-AE) hazır köfte(Ar+T) tuzgan (A�), tapalga (A�-AE), dayın köfte, belen köfte(RS-AE) hazır yiyecek dayın yiyecek (EZK-AE), belen yiyecek(RS-AE) hazırlamak dayınlamak, belenlemek helva çöven tatlısı, gezengi, çövenç(AE) helvacı kökü çöven hesap sanak (BY)

51

hıyar badıran (KKY), kıyar (EZK), kıtır (AC-AE), o�ursu (YV-AE) hıyar sö�ü� kıyar sö�ü�(EZK-AE) hindi guluk (AE), tök (AE), körke (FÖ), gülük, kürke, gulugulu, keltavuk hindiba bappan (UT), çıtlık, güne�ik ho�af kaynatılgan (CG) ısırgan otu(T) dalgan, dalagan, çalkançak (NA), ça�anak(RS) ıspanak (Yun) burukca (A.E), sirkencil, savmaldık (EZK) ızgara(Yun) közleme(AE) imam bayıldı kıstırma, kıldırman bayıldı(AE) i�kembe çorbası(Yab) bıdır çorbası(UT-AE), kıynak çorbası (BY-AE) i�kembe(Yab) bıdır (UT-AE), kıynak (BY-AE) i�tah oburluk, çok yemek istemek �zmir köfte �zmir tuzganı(A�-AE), dikmen köfte, sulu köfte, salçalı köfte �zmir lokma �zmir böle�i (CG), �zmir çaynamı(RS-AE) jambon okorok (YV) lahana bürüm(AE), topsarım(AE),kelem (AE), kötük (AE) kaburga kebabı korulgan közlemesi, kaburga közlemesi kadayıf tö� (A�), sak-sak (A�), sanza (VUM) kadeh çöyçök (KKY), ürümke (YV) kahvaltı ertirlik (CG) kahve konar (VUM-AE), kürön (KKY-AE), karacasu(AE) karabiber buruç (UT), karaburuç(UT-AE) karnıbahar akba�, akarın, çiçekkarın (AE), besey (VUM) karnıbahar kızartma akba� kızartma, akarın kızartma,

çiçekkarın kızartma (AE), besey kızartma (VUM) ka�a�an (Alt) ekmek (NA) kavurma(T) kavurma(AE) kayseri mantısı Kayseri büzgüsü (AE) kebab köz(AE), �a�lık (KKY), közleme(AE) kebabcı közlemeci(AE) keçi(T) keçi kekik(T) kıcı, kekik keklikotu (Aze) kekik (ABE) kereviz kılıya� (VUM), kıllıba�(AE), selderey (C�) kıstırma(T) kıstırma kıyma(T) kıyma kıymalı ıspanak kıymalı savmaldık(EZK-AE) kıymalı makarna kıymalı kurgak(EZK-AE) kızarma(T) kızartma kokoreçci ba�ırsak dönerci (AE) komposto kaynatılgan (CG) köfteci (T) tuzgancı (A�), tapalgacı (A�-AE), köfteci köftelik (T) tuzganlık (A�), tapalgalık (A�-AE)

közlenmi� tandır(AE), köftelik kumpir (T+Fa) ülübe dolması, ülübe kıstırma(AE), ülübe kurabiyeci süycülcü (CG-AE), yigeci (AE) kursak(T) kursak, kasuga(MÜM) ku�ba�ı(T) ku�ba�ı kuyu kebabı kuyu közlemesi(AE) kuzu fırın kuzu tandır(AE) kuzu ha�lama kuzu kaynatma(AE) kuzu kapama(T) kuzu kapama kuzu kızarma(T) kuz kızartma(AE) külleme(T) külleme(AE) kürtük (Alt.) yaban tavu�u (NA) labada çıtlık, evelek lâhana sarması (Yun+T) kelem sarması(AMA), kötük sarması lahana tur�usu(Yun) kelem tur�usu(AE), kelem kıçkılı leziz tadımlı (KKY-AE), lezzet amtan (YV),tadım, tat (AE) , tatık(EYU) lifli ekmek süyümlü ekmek (CG) lifli sebze süyümlü göver (CG-AE) limon (Yun) ek�ik (A.E), sıkbeni(AE), suvsın(EZK) limonata tatlı suvsın (EZK-AE) liste görgüz (NA-AE), keste (EZK), döküm, yazılgan (UT), dizim (EZK-AE) lokma bölek (CG), kırba�(YV) lokum yum�uk (AE) lor bı�tak (KKY), süzme (VUM) macun kamır�ık (EZK-AE)

makarna(�t) kurgak (EZK) manav gö�erci, göverci mantar (Yun) sünük, bokur (UT), göbelek (AMA), telley (YV), yuva (UT), mantı büzgü (AE) marul (Yun) kıvırcık, bürüm (AE), top bürüm (AE), göbek (AE) marul salata kıvırcık seyisi (VUM-AE), ye�illik (AE) marulcuk çöpleme masa örtüsü üstel örtüsü(AE) maya açıtkı (UT), ardavan, evin (AE) maydanoz a�camgur (VUM), ye�ilce (A�), seringeç (A.E.) melissa o�ulotu menü yemekler, yemek dökümü, görgüz(NA-AE) mercankö�k (Yab) yayla keki�i mercimek (Yab) yasmık(A�), ya�muk (KZG) me�rubat içimlik (A�) meyva suyu talkın (VUM) meyva yilek (NA), oton (YV), yenin (AE), yemi�, tobur(KMi) mezeci azcık-mazcıkcı (BY-AE) mısır darı, taru(RS-AE), yugoru (UT), yü�eri (EZK-AE+UT) muhallebici bulamıkcı (BY-AE), tatlıcı nane anık (AB), yalbız (KKY-AE), bötnek (A�-AE) nar (Yab) aldi� (A.E.) nargile sulu çilim (CG-AE), kokurdak (AE) nefis çok güzel, çok tadımlı(AE) nohut (Yab) sarı boncuk (A.E.), borçak (A�), bur�ak (EZK-

AE) o�lak(T) o�lak paça paça(AE) palamut balı�ı pelitkozası balı�ı pancar (T) çugundur (AMA), kızılca (KKY), sübü öküle (YV), alkıvır�ık pancar tur�usu çukundur kıçkılı(AMA-AE) papara papara(ZE) pasta biçik(AE) pastacı biçikci, ezmeci, tatlıcı patates (Ing) ülübe patates kızartmesi ülübe kızartması(AE) patates oturtması ülübe oturtması(AE) patates püre ülübe ezme(AE) patlıcan (Ar+Far) gerik (A.E.), batlıcan(AE) patlıcan kızartma batlıcan kızartma(AE) pazı ye�ilkıvır�ık (A.E) pekmez pekmez perhiz tıyılma, ısırgı (DS), dengeli beslenme pestil bastık (SE) petek baloyu�u (KKY-AE), kerez (EZK), batman (UT), a�ır, kovan (UT), tarak (UT), bal oyu�u (KKY-AE) peynir (Yab) bı�lak (UT+KKU), erimik (EZK), bı�tak (KKY), kurut peynirli makarna kurutlu kurgak(EZK-AE) pırasa akboyun (A.E.),uzuncuk (AE), akba� (AE) pide kölse (A�), ötpök (NA), tertmek(RS-AE) pideci kölseci (A�), ötpökci (NA) piknik kır yeme�i(AE) piknikçi kır yemekçi piknik yapmak kır yeme�ine gitmek piknik yeme�i kır yeme�i(AE) piknik yeri kır yeme�i yeri(AE) pilav bılav pilavcı bılavcı piliç beçe piliçci beçeci pipo tankı (NA) pirinç dolması gürüç dolması, dü�e dolması(AE) pirinç gürüç (VUM),yez (UT), düge(AE-�az) pirinç pilavı dü�e bılavı(AE) pirinçci gürüçcü (VUM), yezci (UT) pirzola korulgan, kaburga pirzolacı(Yun) kaburgacı piyazcı bur�ak seyici (VUM-AE) protein önbesi, yumurta akı(SÜ) püre ezme (YV) ravent(Yab) karabu�daygillerden otsu bir bitki, kö�ne(RS-AE)

52

reçel kıyam(KKY) rollcü dürümcü rosto bozurtma (AMA) saç kavurma(T) kavurma sakatat(Yab) üyelik(AE) sakızlı muhallebi sakızlı sütlaç, sakızlı bulamık salam kolbasa (AMA-AE) salamcı kolbasacı (AMA-AE) salamuracı tuzlayıcı (YV) salata (Yun) seyi (VUM), ye�illik (AE) salatalık kıtır (AC-AE), o�ursu (YV-AE), kıyar (KKY), o�ursu (YV), salça(T) 1.yemek suyu, 2 bıldık(domates) ezmesi, 3 burçuk ezmesi salep kökçiçe�i sandoviç kıstırma(AE) sarımsak(T) sarımsak(AE) sebze köktat, a�amlık (VUM), ye�ilce, göver sebzelik göverlik self servis seçal (TDK), kendinal (AE) servis eylek (AE), teylek (KKY), yumu�, görev

seyilik (VUM-AE), kendine eyle(AE) sı�ırdili sı�ırdili(AE) simit gevrek(AE) sipari� yakılta (NA) sirke (An.) uksus (YV+KKU) sirkeci (An.) uksuscu (YV+KKU) so�an(T) so�an(AE), basal, uskum(RS-AE) somak ek�imik su rezenesi su baldıranı sucuk(T) iri�kin (NS) sucukcu(T) iri�kinci (NS) sulu yemek(T) sulu yemek sumak ek�imik susam (Ar?) küncük (BY), süsen sütlaç(T) sütlaç �algam(T) çalkan (NA), kanlıyumru, kanlıçalkan, tatu çalkan(RS-AE), tatlı çalkan(RS-AE) �arapcı çakırcı (YA) �eftali yarmaca (A.E.) �ekerci (Osm.) süycü (CG-AE), baltuzcu (UT), kenpekci (UT) �ekerpancarı kızılca (EZK), tatlıkıvır�ık, akkıvır�ık (A.E) �erbetçi otu kumanak (NA) �evketibostan akkız �ıracı üzümsucu �i�(T) dukur (UT), ütese (YV), çite (MA) �i�ci(T) üteseci (YV), dokurcu, çiteci tabiat ayılga (YV), do�a(AE) , tadu(EYU), yaradılı� tabldotcu dayın yemekci (KKY) tahıl (T) argı�, ba�tu(RS-AE) tahan küncüküç(BY-AE), küncük(susam)ezmesi tahin küncüküç(BY-AE), küncük(susam)ezmesi tahinci (Yab) küncüküçcü(BY-AE), küncük ya�cı(BY) tandır kebabı kuyuda közlenmi� et, ocakta közlenmi� et, tarçın(T) tatlıkabuk (A.E.) tarife (Osm) bilgileme (A�) tava (T) yalgavuç (UT) tav�an (An.) koyan (NA), tavı�kan taze kandu (NA), körpe(AE), eder (YV) tereotu (T) gerdeme, tereotu Tokat testi kebabı Tokat testi közlemesi(AE) topan patlıcan topangerik (A.E.), topan batlıcan(AE) tost kıstırmalı basmık tulumba tatlıcısı sorguç tatlıcısı (KKY) turfandacı erken ürüncü, erdetinici (YV-AE) turp akyumru (AE), çalkan(NA-AE) tur�u ek�i, kıçkıl (BY) tütün (An) tankı (NA) un(T) un usta(T) i�mer, epçil(RS-AE) uykuluk(T) uykuluk vi�ne albalı, balıy (UT) vitamin dirilek(OT) ya� çır(UT), arı (YV), sı�a (YV), yu�u(RS-AE) ya�lı sı�alak (YV), arılak (YV), yu�ulu(RS-AE)

yer fıstı�ı arakıs (YV-AE) yerelması (T) yerelması (T), yurka yermantarı domalan yerpırasası aslankuyru�u yitçe (Kar) et (AE) yuka(Tel+T) ince, yufka yufkacı (T)yufkacı yukacı (Kar) inceci (UT), yufkacı yumurtacı (T) arukcu (VUM), yumurtacı yurka (Kar) yerelması (UT) zerdali (Yab) kayısı zerzevat göver zeytin (Yab) sı�ak(YV-AE), çırkı(AE), sı�acık(AE-YV) zeytin ya�ı (Ar+T) sı�akya�ı(YV-AE), sı�acıkya�ı(YV-AE), çırkı ya�ı(AE) YULUCU (Berber-Kuaför) apre yapmak çiri�lemek ayna gözgü bah�i� çeylik (A�), savga (EZK+BY), savgat (KZG), sukat (KZG), savgıt(EZK) banyo yunak(AE) bay bay güle güle, u�urlar olsun berber yulucu, kırkıcı dükkan kibit (A�), sı�aki (YV), i�lik (AE), i�yeri,sıvak (YV) bukle kıvrım, dalga(AE) gazete ça�ım(KKY), duyumcak(AE), tılaç (YV) hayırlı i�ler u�urlu i�ler ho�ça kal sa�lıcakla jilet bi�i (YV) kuaför yulucu, kırkıcı losyon koku, iyis(EZK), iyissu(EZK); �im(MÜM) makine i�geç(AE) manikür el tırna�ı bakımı(AE) masaj ovma(AE), sıyma(RS-AE), siymü(RS-AE) masaj yapmak yı�mak(RS-AE), ovamak, ovu�turmak, sıymamak(RS-AE), siymümek(RS-AE) mecmua dergi, kıyıntı(NA), yıyım plaster yakı parfüm kalıcı koku(AE), �im(MÜM), tüstük(EYu-AE) pedikür ayak tırna�ı bakımı(AE) renk boya, bet, ön (YV+RS), sır(RS-AE) renkli önnök (YV), önlü(RS-AE), sırlı(RS-AE) rengarenk ayçık(RS) resim oyu (YV), oyu�u (YV-AE), bezek(NA+AE), yuruk(RS-AE), bezeme(AE), sür(NA), bildür (NA) oyu (YV), sür, oyulak(YV) saatler olsun sa�lıklar olsun(AE) süpürge süpürge tarak tarak tıra� kırpım (AE), kırkı tütsük(T) güzel koku(EYU) ustura (Yab) ülgüç (AMA) ücret(Yab) tölek (EZK), yol (NA), yal (UT), ter(DP), ögdir(VUM), ir(MÜM-AE), i�tin yalı ücretsiz yalsız(UT-AE), tegin, bele� Y�YECEK – �ÇECEK YERLER� alkolcü içkici baharatcı tamzıkcı (NA), tatımcı (KKY) balıkcı(T) balıkcı bar (Fr) kesim (MRG), köprücük (MRG), kebilgen biracı sıracı (EZK+NA) bisküvitci beçieneci (YV), katamacı(RS-AE) bozacı bozacı(AE) börekci börekçi büfeci bakalcıkcı(AE) cevizci kuzukcu (NA), satlakcı (A�) cikletci sakızcı (AE) çerezci kuruyemi�ci(AE) çorbacı (T) köyeci (EZK) domatesci banuduracı (NS), kızamıkcı dordurmacı dondurmacı dönerci dönerci

53

esrarcı köknarcı fast food ayaküstücü fasulyacı (Yun.) burçakcı (KKY), baduçcu(AC) fındıkcı yangakcı (BY) fıstıkcı çörtlevükcü (UT) gazozcu köpürgen sucu gıdacı azıkcı, yiyecekci, besinci hamburgerci (�ng.) üvemeci (CG-AE) hammadde i�lenmemi� özdek hamurcu izmeci (A�), kulurcu (NA), talkancı (NA),surukcu (CG), tulcu (UT) harçcıkatı�ıkcı (AMA), eritmeci (A�) hazır yiyecekci dayın yiyecekci (EZK-AE), belen yiyecek(RS-AE) hazırlamak dayınlamak, belenlemek(RS-AE) kadayıfcı tö�cü (A�), sak-sakcı (A�), sanzacı (VUM) kahvaltıcı ertirlikci (CG) kahveci konarcı (VUM-AE), küröncü (KKY-AE), karacasu(AE) karabiberci karaburuçcu (UT) ka�a�ancı (Alt.) ekmekci (NA) peynirci (Osm.) bı�takcı (KKY), kurutcu kebabcı közlemeci(AE) kestaneci ka�tancı (YV) kokoreçci ba�ırsak dönerci (AE) kompostocu kaynatılgancı (CG) köfteci (T) tuzgancı (A�), tapalgacı (A�-AE), köfteci kurabiyeci süycülcü (CG-AE), yigeci (AE) leblebici kuruyemi�ci limonatacı tatlı suvsıncı (EZK-AE) lokmacı bölekci (CG), kırba�cı(YV-AE) lokumcu yum�ukcu (AE) lorcu bı�takcı (KKY), süzmeci (VUM) macuncu kamır�ıkcı (EZK-AE) makarnacı kurgakcı (EZK) maltcı u�utcu (NA) mamacı sıyıkcı (AMA) mantıcı büzgücü (AE) marulcu kıvırcıkcı ya�cı çırcı (UT), arıcı (YV-AE), sı�acı (YV-AE) zeytinci sı�akcı(YV-AE), sı�acıkcı(YV-AE), çırkıcı(UT-AE) mayacı açıtkıcı (UT), ardavancı, evinci (AE) me�rubatcı içimlikci (A�) meyva sucu talkıncı (VUM) meyvacı yilekci (NA), otoncu (YV), yemi�ci mezeci azcık-mazcıkcı (BY-AE) mısırcı yü�erici (EZK-AE) muhallebici bulamıkcı (BY-AE), tatlıcı nargileci sulu çilimci (CG-AE), kokurdakcı (AE) pastacı biçikci, ezmeci, tatlıcı pekmezci bekmezci (AMA) peksimetci kıtırgancı (AE) perhizci dengeli yemekci, dengeli beslenmeci, diyetisyen tıyılmacı, ısırgıcı (DS-AE), dengeli yemekci, dengeli beslenmeci pestilci bastıkcı (SE) petekci kerezci (EZK), batmancı(UT-AE) peynirci (Yab) bı�lakcı (UT+KKU), erimikci (EZK), bı�takcı (KKY) pideci kölseci (A�), ötpökci (NA) pilavcı bılavcı piliçci beçeci, piliçci pipocu tankıcı (NA) pirinçci gürüçcü (VUM), yez (UT) pirzolacı(Yun) kaburgacı piyazcı bur�ak seyici (VUM-AE) protein önbesi, yumurta akı(SÜ) purocu temekici püreci ezmeci (YV) reçelci kıyamcı (KKY) rollcü dürümcü salamcı kolbasacı (AMA-AE) salamuracı tuzlayıcı (YV) salatacı (Yun) seyici (VUM) salatalıkcı o�ursucu (YV) sandoviçci kıstırmacı(AE)

sebzeci gö�erci manav gö�erci sigaracı çilimci (CG) simitci gevrekci(AE) sirkeci (An.) uksuscu (YV+KKU) snack-bar atı�tırmalık sucukcu(T) iri�kinci (NS) �arapcı çakırcı (YA) �ekerci (Osm) süycü (CG-AE), baltuzcu (UT), kenpekci (UT) �ıracı üzümsucu �i�ci üteseci (YV), �i�ci tabldotcu dayın yemekci (KKY) tablet sıkıt, tup(MÜM.Ça�atayca), dub(MÜM.Sümerce) tahılcı (T) argı�ıcı tahinci (Yab) küncük ya�cı(BY) tarçıncı (Osm) tatlıkabukcu (AE) tostcu basmıkcı tulumba tatlıcısı sorguç tatlıcısı (KKY) turfandacı erken ürüncü, erdetinici (YV-AE) tur�ucu ek�ici, kıçkılcı (BY) tütüncü(T) tankıcı (NA) vitamin dirilek(OT) yitçeci (Kar.) etci (AE), kasap yufkacı(T) yufkacı(AE) yukacı (Kar.) inceci (UT), yufkacı yumurtacı (T) arukcu (VUM), yumurtacı ��LER- ��YERLER�- ERT�KLER (Esnaf- Meslekler) KURUM – KURULU�LAR afet merkezi kıran ortayı, bu� ortayı banka bıyala (A�-AE), yı�nak(AE), akçaevi(AE),

biriktireç(AE), akçalık, birikimlik bankamatik(Yab) ödercik(AE) bankacı bıyalacı (A�-AE), bayalacı(A�-AE), akçaevci(AE),

yı�nakcı(AE), biriktireçci(AE) belediye uray büro i�yeri cami törköm(A�), tüyün, törk (A�-AE), sı�ıngı (A�-AE),

sı�ıntay (A�-AE), yükünmeevi(AE), yükünç yeri, yükünçlük (AE) çomukevi(AE), tapınmAEviAE)

emniyet güvenlik fuar gezgör halkevi budunevi, kamuevi, oymakevi (NA-AE), albatı evi

(NA-AE), toplumevi(AE), aymakevi (NA-AE), agmakevi (NA), elgünevi (An), korrayevi (UT-AE), halayık(�KK-AE)

hamam yunak, bılça(RS-AE) hapishane tutukevi, abak(EZK-MK) havuz büget, birke, gölmeç hükümet kona�ı yönetim kona�ı, ilkut kona�ı idare ba�karma (KKY), yönetim, ba�karu (NA), ayuk,

yönetim, evirmelik itfaiye amirli�i söndürtey ba�kanlı�ı, söndürtey

yarganlı�ı(AE), yangıncı yarganlı�ı(AE) itfaiye söndürtey, yangıncıevi karakol karakol kaymakamlık ilçebeylık klinik bakılık mescit yükünek(OT-AE), törkcük(AE) muhtarlık urambaylık müze eskilevi(OT-AE) parti ocak polikilinik çoklu bakı E�LENCE- OYUN YERLER� (Tiyatro- Sinema) aktör oyuncu, erkek oyuncu(AE) aktüel orçun (KKY), güncel altılı ganyan bayii altılı atyarı�ı i�li�i antreman sahası alı�tırma alanı, alı�tırmalık arma�an(T) belek, ke�ik (NA), sıy(EZK), arçul (NA), sıylık, yarmakan(EYU), arma�an(AE) , artut(beylere verilen)(EYU) artist oyuncu(AE), us

54

artistik ustuk(ÜM-Hakasça) ate� çok (NA), yalar (NA),yalım(AE), od balon böven (CG) bant (teyp, film) tasma (KKY) bar kebilgen bedava tegin (EZK), bele� bektur(T) birdirbir oyunu (UT) bilet(Fr) girit(AE) bilye dolamak (EZK) binael yıla�ırı cafe bönevi, konar evi (VUM-AE), kürön evi (KKY-AE),

konurevi cümbü� e�lence (AMA) çini köze (EZK) dans bice (NA), biy (EZK), ünkü (YV-AE), tırınga, oyun(AE), sekiri(RS-AE) dans etmek bicelemek(NA), biymek(EZK-AE), ünkümek(YV-AE), biylemek, köçmek, oynamak(AE), biyelemek(RS-AE), sekirmek(RS-AE) danscı biyçi (A�+RS-AE), ünkücü(YV-AE), tırıngacı, köçek, oyuncu(AE) davet ça�rı, kıçırı(RS-AE) davetiye ça�rılık, ba�ak (VUM) destan(Yab) kıssa(�KK-AE), yır disko tırınga, ünkülük(YV-AE), oynagı(AE) efsane ulamı� (KKY), söylence egzibisyon sergi ekran diyder (EZK), görüntülük (AE) ekspozisyon günleri sergileme günleri (TDK) ekspozisyon sergi, sergileme (TDK) enstrüman(Yab) küysandık(�KK-AE) eser çümde� (NA), çı�arma(�KK-AE), çıkarma(AE), ürün(AE) fanti elliiki (AE) festival begen, e�lence film yaygı, incemik(AE) flüt(Yab) sıbızgı(�KK-AE) flütcü(Yab) sıbızgıcı(�KK-AE) gala(Süm) ilgösteri ganyan atyarı�ı i�li�i gazete 1 cu�ul (AMA) 2 ça�ım (KKY) 3 duyumcak, 4 tılaç (YV) gi�e öderlik (AE), türük (YV-AE), tünük(YV) görsel sanat görsel önörü, görsel uz(AE), görsel dörüt haberler bildiriler (AE), duyurular(AE), duyumlar(AE), surular (NA), kuvgunlar (UT), duyum(AE), sa�ınlar(�KK-AE), savınlar(�KK-AE) hane(Yab) yar (YV), ev havadis bildiri� hediye (Osm.) belek, ke�ik (NA), sıy(EZK), siy(RS-AE), arçul (NA), sıylık, yarmakan(EYU), arma�an(AE), ıyı�(EYU) hediye etmek karındamak(RS-AE), siylemek(RS-AE) hıdırellez bulu�ma (AE), bulu�um toyu (AE) hikaye(Yab) kıssa(�KK-AE), oçerik(�KK-AE), kısa öykü(AE), tapkır(RS-AE) hoparlör seslek ho�(An) sayranlı(�KK-AE), küy(�KK-AE), ondı(�KK-AE), iyi, do�ru(�KK-AE) ikebana çiçek düzeni (TDK) jenerik kıstırma yazı, kıstırma gösteri (KKY) jest beklenmeyen iyilik jimlastik salonu çeynik ota�ı jurnal 1 cu�ul (AMA) 2 ça�ım (KKY) kamp ate�i çokçom (NA) kart gözer (NA-AE) kıraathane okumAEvi, konar evi (VUM-AE), kürön evi (KKY-

AE) kitap biçik (Alt.), yuyma (UT), kini�ke (NA), betik(AE), sudur

(NA), biçik (NA), yayma (UT), yazga, yıygı, yıyma (OT) klüp deren koçak (T) koyun (insanın koynu) (ABE), kukla (ABE), kapsam (AE) konferans salonu sunuluk, sunu�ga, sunu ota�ı konferans sunu kongre(Yab) siyez(�KK-AE), toplantı kontemporari ça�da� körme(Kaz) sergi(�KK-AE), görme(�KK-AE)

kültür merkezi özgentey,ekinteylik, özgen ortayı lâdes yades (AE) lirik yırsıl (EZK-AE), sır�ıl (EZK) liste(Yab) dizim(�KK-AE) mangal közlük(AE) mangal partisi köz yeme�i, közde toplantı(AE), köz toyu(AE) mangal yakmak közlük yakmak(AE) mangal yapmak köz yapmak(AE) matine gündüzlük (TDK) melodi(Ital) küy(�KK-AE), kü�ü(RS-AE), ezgi, argu(RS) merasim yörelge (KKY), tören (AE) merasim(dü�ün) küre(RS-AE) mevlevihane o�an adaklı�ı minyatür(�ng) türkari(SS) misket domalak (EZK) mizah yumor (YV) mizahi yumordak (YV) moda çüm (NA),çümdü (NA) modacı çümdücü(RS-AE), çümcü(RS-AE) modern orçun (KKY),ça�cıl, güncel(AE) mola ara motif örnek (AE), bezeme (AE), tür(RS-AE) motif i�lemek türlemek(RS-AE) mukallit öykünücü, güldürücü müzayede kim a�tı (EZK), açık artırma (AE) müzik aleti(Yab) küysandık(�KK-AE) müzisyen(Yab) küycü(�KK-AE) na�me(Yab) küy(�KK-AE) nakarat(Yab) kayırma(�KK-AE) nazenin 1.erke(RS-AE), �ımarık, 2.sevimli, sevgili, sü�ügen(RS-AE) nevruz(Yab) ulugun(EZK) nüfus turgun (EZK), abıraz (UT), sungan (VUM), ço�un, ilet (CG), yo�untu (A�-AE+EZK) nükte kuykum (KKY) oçerik(Kaz) kısa öykü(�KK-AE) panayır yarımka (NA) park durmaç, durguluk, yana�malık(AE), sö�ke(OT-ZE) park yeri durmaçlık, sö�kelik(OT-AE) parti ocak paydos tını� (A�), ara piknik kır yeme�i(AE) piknik yapmak kır yeme�ine gitmek piknik yeme�i kır yeme�i(AE) piknik yeri kır yeme�i yeri(AE) piknikçi kır yemekçi piyango çekili� (AE) podyum (R.) görü� (EZK-AE) portre(Yab) sür(RS-AE) pozisyon(Fr) konum, geçici yer tutma, durum prova sını�, sınama (AMA), sınay (AMA-AE) puan upay (KKY), sayı puan(Yab) upay(�KK-AE) raggase köçek (ABE), biyçi (A�) rakip(Yab) kündes(�KK-AE) rastlamak(Yab) ilimek(�KK-AE), uçuramak (RS-AE) rencide olmak(Yab) irenmek(�KK-AE) resim oyu (YV), oyu�u (YV-AE), bezek(NA+AE), yuruk(RS-AE), bezeme(AE), sür(NA), bildür (NA) oyu (YV), sür, oyulak(YV) resim sergisi bezek sergisi, oyu sergis(YV-AE), bildür

sergisi ressam bedizci, bezekçi, bezemken, oyu�ucu (YV-AE),

yurukçu(RS-AE) sa�ık(Kaz) e�lence(�KK-AE) sahne (Yab) 1 belenlik (BY-AE), 2 kö�ege (KKY-AE), 3 görünüm sahnelemek oynamak, görünü�e sunmak (AE), belenlemek, kö�egemek salon tünlük, ota� san’at (sanat) önör (KKU+EZK), uz, an , ide, un(A�), dörüt sanat galerisi önörlük(KKY-AE), an sergili�i,idelik(AE), dörüt sergili�i

55

sanatkar önörmen (EZK-AE), önörcü (EZK-AE), (eli�leri) uzcu (OT),idemen, yurukcu,(müzik) yırcı (OT), (ezgi okuyucu) küycü(OT), çı�gacı,ungan (A�), �eber(�KK-AE) sanatkarane önörcen (EZK-AE), uncan(A�-AE), dörütcüunganca(A�-AE), idemence(AE), �eberce(�KK-AE) seyirci izleyici (AE) sinema izlemtey(AE),yaygılık, yaygı ota�ı slogan uran (EZK) snack-bar atı�tırmalık sohbet söyle�i, kele(Ön Türkçe), ku�uçın(RS-AE) sohbet etmek ku�uçınlamak(RS-AE), söyle�mek spor salonu çeyniklik, yarı�ma ota�ı, dinçelme ota�ı,yoru�

ota�ı suare tünde(AE) surat bezek (AE) suret(Yan) sür(RS-AE) sükse övünme sükut sessizlik �aheser çok görkemli �arkı ko�on(RS-AE), sarın(RS-AE) �arkı söylemek(Yab) sayramak(�KK-AE), kaylamak(RS-AE), sarnamak(RS-AE) �arkı yarı�ı yapmak(Yab) kayımdamak(�KK-AE) �arkı yarı�ı(Yab) kayım(�KK-AE) �atafat yaltırak (A�) �eflik(Yab) uluklık(�KK-AE) �ehir tiyatrosu ur gösterievi, ur oyunevi, turaoyunevi �ive a�ız �öhret ün, kü(KM) �ölen toy (VUM), ezen(MÜM) tahtaravelli selkin çek (KKY) taklit öykünme, teme�(RS-AE) taklit etmek teme�mek(RS-AE) tambur çö�ür tebe�ir say (NA), akbur (A�) tekzip düzeltme telif çıkarma, bulu� temsil oyun tezyinat çıkarma, bulu� tiyatro oyunevi, gösteri ota�ı, oyunyeri, önörge (KKY-AE) ücretsiz tegin(EZK), bele� üstat saygun, saygın, yılpıl (CG) yadigâr (Osm.) belek (KKY) yazı-tura (T)yazı- tura (do�ru) ÇEYN�K (spor) altı pas altı adım(AE) altı pas için ldı adım içinde amatör küyörmen (KKY) amatör lig küyörmen küme(KKY-AE) ambulans ya�am kurtaran antreman (�ng.) çalı�ma, çınık (UT), ö�reti (YV-AE), yarar (UT), antreman yapmak çınıkmak (UT), alı�tırmak(AE), çalı�mak antrenör çınıkman(UT-AE), çınıkcı(UT-AE), çalı�tırıcı apı�arası apı� arası asist yaptı yardımladı, yardım etti, top attı asist yardım, top atmak atak oynadı saldırdı, ötkürledi(KKY-AE) atak(�ng) saldırım, ötkür (KKY), ı�kıboz (KKY),saldırı atlet ko�ucu, çepçekici, yelkin(EYU), yü�ürük(RS-AE) atletizm çepçeki (YV), ko�u, yelkincilik(EYu-AE), yü�ürü(RS-AE) atletizm pisti çepçeki ku�a�ı(AE), çepçeki alanı(AE), ko�u ku�a�ı(AE), yü�ürlük(RS-AE) avantaj akala� (NA), yenil (NA), üstünlük (NA), çıkar(AE) avantajlı akala�lı (NA-AE), üstünce(NA-AE), yenili(NA-AE) avaraj atı� üstünlü�ü, soku sayısı, sayı ortalaması(AE) avut atı�ı oyuna soku� atı�ı, korgandan oyuna sokma, ayakla oyuna sokma, korgan atı�ı avut dı�arı, korganın dı�ına atı�, dı�a çıktı, dı�(AE) bahis takırıp (EZK), oyun bahisci takırıpcı(EZK-AE), oyuncu

band 1 tasma, ku�ak, 2 çalgı takımı bando çalgı takımı basın kartı basın gözeri (NA-AE) bayılmak bayılmak(AE) bek savunma berabere denk (AE), yengisiz (AE), e�it(AE) beraberlik e�itlik(AE), denklik(AE) Be�ikta� Be�ikta� Be�ikta� Jimnastik Kulübü Be�ikta� Tulkulama Dereni, Be�ikta� Çeynik Dereni birinci lig birinci küme (AE) blonjon atlayıp yakalamak, atlayıp kuca�ına almak boksör yumrukcu(AE) bran� dal, kol, yöneli� (CG) bravo barakalla (UT), kü�te (NA), ya�a (AE), eline sa�lık, kutlarım camia topluluk(AE), köme, küme, törköm (A�), birle�ik (C�), toplum ceza alanı kıyın alanı (AE), türmöklük(KKY-AE) ceza almak kıyınlanmak, yazıklanmak ceza atı�ı kıyın atı�ı ceza sahası kıyın alanı, türmöklük(KKY-AE) cezalı kıyınlı(AE), türmöklü(KKY-AE), yazıklı çalım(T) çalım çeyrek final son çeyrek, son dört çift vuru� ikili vuru�, dolaylı vuru�(AE), ko�a vuru�(AMA-AE) defans savunma (AE) defans yaptı savundu demarke durum bo�ta olma durumu (AE), sıyrılma durumu, sıyrık(AE) demarke oldu sıyrıldı(AE) demarke sıyrılma (AE) demi vole yarı sıkı vuru� depar attı ko�tu, tez ko�tu, kıvrak ko�tu, çabuk ko�tu, tapradı(EYU) depar ko�u, tez ko�u, kıvrak ko�u, çabuk ko�u deplase çıkı�, yana çıkmak, dı�a çıkmak deplasman dı� alan(AE), dı�a çıkmak derbi büyük kar�ıla�ma(AE) derece yaptı basamak çıktı, yergelledi, atladı, de�arj bo�alma de�arj oldu bo�aldı dı� saha dı� alan(AE) direkt atı� dolaysız vuru�, do�rudan atı�(AE) direktör yönetici diyalog uzla�ı doktor sagun, diritgen, diriger, �mci, imnegci, emci, imci, emdi dömi final son yarı(AE), son iki felsefe dü�ünce, dü�ün, oy Fener(Yun) çakar Fenerbahçe(Yun+Far) çakarça�an(AE) fenerium serik yuvası, turgay yuvası fenomen görüngü (TDK) festival begen, e�lence fevri (Osm.) iriksiz (A�), kızıkkan (BY), dü�ünmeden, birdenbire fırsatçı çolacı(UT-AE), iygici(EZK-AE), tügenci(YV-AE), uçurcu(NA-AE) fikstür kar�ıla�ma güngeni (TDK-AE), kar�ıla�ma dizini (AE) final son, çök (Kırg), biti� finaller son kar�ıla�malar(AE) fini� biti� forma ülgü(KKY) formalite kalıp i� (AE), ülgü�(AE), kep i�(RS-AE) formda diri, çevik, iyi, çok iyi, ba�arılı, verimli, güzel oynuyor, pi�mi�, olgun, çalı�kan, edinçek(RS-AE), i�tenkey(RS-AE) forvet ileri, ileride, saldırıcı ful dolu ful dolu dopdolu, dolu, eksiksiz, tam dolu, a�zına dek dolu full-time tüm gün (AE), bütün gün (AE) futbol ayak topu(AE), tekme(NE-Bosna -Hersek’te), tepük futbol ayakkabısı kabara(TT), kadara(TT) futbol federasyonu ayaktopu uyulu(AE), tekme uyulu(AE)

56

futbol maçı ayaktopu kar�ıla�ması (AE), tekme(Bosna Hersek Türkçesi), ayaktopu yarı�ma(AE), ayaktopu çeki�mesi(AE) futbol oynama tepi�me(AE) futbol sahası top alanı, ayaktopu alanı(AE) futbolcu ayak topcu(AE), oyuncu, tekmeci(Bosna -Hersek’te) Galatasaray store aslan yata�ı Galatasaray(�t+far) deniz kıyısına inen yol ba�ındaki bayzın(AE), Yalıbayzın(AE) galibiyet yengi, yeni� galip yenen (AE), yenici gazete 1 ça�ım (KKY) 2 cu�ul (AMA) 3 duyumcak, 4 tılaç (YV) gazeteci ça�ımcı gi�e tünük (YV-AE) gol 1.sayı(AE), 2.atı(AE), atım(AE), soku(AE), sokut(AE)sokum(AE), koygu(AE) gol atmak sayılamak(AE), atmak(AE), sayı atmak, sokmak(AE), koymak(AE), topu sokmak, topu koymak gol yolu atma yolu, sokma yolu(AE) golcü sayıcı, atıcı(AE), sokucu(AE), koyucu(AE) gollü sayılı(AE), atılı(AE) golsüz sayısız(AE), atısız(AE), sokusuz(AE), sokmasız(AE), koygusuz(AE) golu attı soktu(AE), koydu(AE) golü saymak sayıyı saymak, atıyı saymak, sokuyu saymak(AE) grup (�ng.) top, törköm (A�), öbek, oymak, ço�ur(EZK) grup maçları törköm kar�ıla�maları (A�-AE), öbek kar�ıla�maları(AE), ço�ur kar�ıla�maları(EZK-AE) grupla�ma öbekle�me(AE), toplanma(AE), törkömle�me(A�-AE) haber duyum(AE), sonun (YV), duyuru(AE) surak (YV), suru (NA), tabı� (NA), kuvgun (UT), bildirim(AE), çalık(EYU), sa�ın(�KK-AE), savın(�KK-AE), çabı(RS), kabar(RS-AE), tabı�(RS-AE) haberci tı�rak(EYU) haf orta haftaym ara

hak (Yab)1. yasaların korudu�u çıkar ya da yarar, do�ruluk, her çe�ir özgürlük, kırcık (YV), kayrım (KKY), çın (CG-AE), ger (A�), yol (UT), kazanım(AE), alacak, kazı, tüze, ülü�, sa�pay, 2 kazın (YA), kazıt (YA), kazanç, edin (AE), edince (AE), kayıt (YA-AE), küyüz (UT), 3 Tanrı, tara(Çuva�ça), ogun(HNO), ugan, üngür(MÜM)

hakem (Yab) 1 üstem(EZK), 2.yargıç (AE), aracı (AE) hakem kararı üstem oyu(EZK-AE), üstem dü�üncesi, üsten oluru, üsten onayı haklı (Ar.+T.) do�ru, çıkarlı, kırcıklı (YV-AE), kayrımlı(KKY-AE), çınlı(CG-AE) haksız yanlı�, do�ru de�il, kayrımsız, çınsız, kırcıksız, çıkarsız hareket devinim(AE), agıl(RS) hareketsiz yılbas(RS-AE) harika çok güzel, tansık haz tat, imek (A�) hazırlamak(Yab) kurmak(�KK-AE), dayınlamak (EZK), belenlemek(RS-AE) hazırlıklı dayınlı (EZK-AE), kurulmu�, belenli(RS-AE) hazırlıksız dayınsız (EZK-AE), kurulmamı�, belensiz(RS-AE) hedef erek hend el hesap sanav, sayav(AE), sana(MÜM.Uygurca), sangı�(MÜM.Uygurca), sayım hesap yapmak sayavlamak(AE), sanamak(MÜM-AE), sayımak(AE) heyecan isteri, adargı (UT), tolga, tolganma (CG), tüymen (NA), co�ku, hezimet darmada�ın olma, küyre hıncahınç dopdolu, et etütsüne hırçın yandıray (A�), ırçın hızlı yüyrük (UT), kıvrak, baçım (NA), tez(AE), türgen (YV), kayır(RS-AE), türçe(RS-AE) hot-trick üçleme (TDK)

hücum halfı vurma alanı, saldırı bölgesi hücum oyuncusu ileri oyuncu (AE) hücum saldırı (AE), ileri hükmen yargılı ıska ıska ıskaladı ıskaladı ıskalama ıskalama iç saha iç alan(AE) ideal 11 en iyi 11 ideal beklenen, dü�lenen, dü��el idman çınık (UT), yarar(UT), alı�tırma idman yapmak çınıkmak (UT) ikinci lig ikinci küme (AE) ikramiye bülek (A�) ilaç sem (AE), darı (KKY), taru(RS-AE), tom (NA), em, im imza atmak belirtgelemek, kol çekmek inspektör gözlemci iptal kaldırma (CG), gözden çıkarma(AE) isabet ettirememe ıskalama (AE) isabet tutturma (AE) istiklal mar�ı ba�ımsızlık çı�rısı i�aret etti imledi, belgiledi, belirtti, iznekledi, temdedi(RS-AE) i�aret im, belgi, belirti, iznek, temdek(RS-AE) itiraz ediyor yakınıyor, sızlanıyor, kar�ı duruyor itiraz etme kar�ı durma itiraz kar�ı durma, sızlanma, yakınma, ba� kaldırı izdiham tıkı�ık(AE), tıkı� tıkı�(AE), tuknı�ık (CG-AE), tı�ızlık (CG-AE), kıstalçık(RS-AE), kalabalık, sıkı�ık jimlastik tutkulama (KKY-AE), çeynik kademe atlavuç (UT), yergel (UT), basamak kafile törköm , top, topar (AE) kalabalık öyköm (A�), top (VUM), tıkı�ıklık(AE), tıkı� tıkı�(AE) tuknı�ık (CG-AE), tı�ızlık (CG-AE) kale a�ı korgan a�ı(AE), kale a�ı kale atı�ı korgan atı�ı(AE), kale atı�ı kale dire�i korgan dire�i(AE), kale dire�i kale dire�ini sıyırdı korgan dire�ini sıyırdı, kale dire�ini sıyırdı kale korgan (EZK-VUM), korugan(AE), , kale, kala kaleci tutman (AE), tutucu (AE), korgancı(AE), kaleci kaleye �ut attı korgana vurdu(AE), kaleye vurdu, korgana do�ru vurdu(AE) kaleyi buldu korganı buldu, kaleyi buldu kaliteli nitelikli kamp dü�erge (AMA), kamı� (UT), odu(NA-AE) kamp kurmak odumak (NA) kamp yapmak odumak (NA) kanarya serik (AE), turgay kaptan ba� oyuncu, önder kara kartal kara kartal karambol karma�a (TDK), karı�ıklık (AE) kart çıkardı gözer çıkardı kart görmek gözer görmek kart gösterdi gözerledi, gözer gösterdi kart gözer (NA-AE) kategori atlavuç (UT), yergel (UT), basamak markaj (Yab) (ki�iyi) tutma (AE), tutma (AE), kayıp zaman uzatma, ek süre, yitik süre kenar kıyı, ıskıt(RS-AE) kenar yönetimi kıyıdan yönetim kırmızı kart kızıl gözer(NA-AE) kira tutu kiralamak tutmak kiraya vermek tutuya vermek, tutulamak klüp deren koma ölüm üstü (VUM), ba�tankara kompleks (psikolojik) kemdik (EZK), göydüklük (CG) kondisyon güç (AE), erk (TDK) kondisyoner geli�tirici (TDK), güçlendirici (TDK), dinçle�tirici(AE) konsantre yo�unla�gıç (AE), yo�unla�ma(AE), odakla�ma(AE) kontra(�ng) kar�ı, utru(KM) kontrol körü (NA), inceleme (AE), denetim koordinasyon e�güdüm, düzenba�ı(TDK)

57

koordinatör e�güdümcü,düzenba�cı(TDK) kora kor(Yab). kıran kırana, di�e di� koridor dalan (VUM), senek (EZK) korner bulun atı�ı (NA), uç atı�ı,uç, bucak atı�ı(AE), koyulan (CG-AE), kö�e atı�ı bulun atı�ı (NA), uç atı�ı, bucak atı�ı(AE), toluk(RS-AE) kö�e bulun (NA), uç, bucak, toluk(RS-AE) kramp damarçekmesi (CG), kuralçak (NA) kulübe evcik (AE), çakan ev (KKY), e�lek, sala�, sı�ınak, kos(MÜM-AE), go�(Trm), yapa�(RS) kulüp deren kura çekili�, çek (VUM) kura çekmek çekili�e katılmak, çekmek (AE), bice atmak libero engeri (AE) lider öney, önder, alçı (UT), ba�çı (UT), kösem(�KK-AE), ustakcı(MÜM.Hakasca) lig (�ng.) küme, oyu�ma (A�-AE) lig lideri küme öneyi, küme ba�ı, küme önderi maç kar�ıla�ma, tekme(Bosna Hersek Türkçesi), yarı� (NA), yarı�ma(AE), çeki�me(AE) ma�lup yenilen (AE) mail biti(AE) malzemeci gereçci markaj ki�i tutma, gölgeleme, adam adama oynama, üstüne oynama markaja almak tutmak markajcı tutan, izleyen, güden marke etme tutma, gölgeleme, tutmak marke etmek tutmak, engellemek mar� çı�rı(AE) masaj sıyma (NA), ovma (AE) masaj yapmak ovmak(AE), sıymak(NA) masör sıymacı (NA-AE), ovucu(AE) merkez orta, ortay, göbek mesafe uzaklık me�in yuvarlak gön yuvarlak (CG-AE) mevki orun, yer, konum mezun tülek ,bitirik (AE) milli mar� ulusal çı�rı(AE) milli takım ulut takım, ulusal takım misafir konuk, ayılçı(RS) misafirperver sıyçıl(EZK-AE), siyçil(RS-AE), konuksever model kalıp (AE), ülgü (KKY), örnek(AE), taslak, kep(RS-AE) moral gönül (KKY), talgam (EZK), içgücü(TDK) moral motivasyon gönül ok�ama, gönül güdüleme (AE), isteklendirme (TDK), gönül alma, gönül güdüleme, içgüçlenme(AE) morali kırık ibi�i dü�ük, talgamı dü�ük(EZK-AE), gönülsüz(AE), içgüçsüz(AE) moralli gönüllü (KKY-AE), talgamlı (EZK-AE), içgüçlü(AE) moralsiz ibi�i dü�ük, talgamı dü�ük(EZK-AE), gönülsüz(AE) , içgüçsüz(AE) motivasyon güdüleme, yo�unla�tırma, yönlendirme, dürtü, dürtme, uyarlama, motive etmek güdülemek (AE), isteklendirmek (TDK), gönüllendirmek muayene bakınma, bakma mücadele yeni�i (NA), sava�ım, bo�u�ma, yeni�me(AE), çeki�me(AE) müdafa savunma (AE) müsabaka yarı� (NA), yarı�ma(AE), çeki�me(AE) müsabakacı yarı�çı (NA), çeki�meci(AE), yarı�macı nakavt esengirek (EZK), tepesi taklak(AE) netce sonuç netcede sonuçta netice sonuç neticede sonuçta nezle tumu (VUM), so�uk algınlı�ı(AE) obstrüksiyon engelleme ofans ileri,saldırım, saldırı (AE) ofsayt a�ık, çekden a�ık (Kırg), çizgiden a�ık olimpik (Yun.) barı�tay (AE), barı�ma (AE) on sekiz onsekiz onsekiz yayı onsekiz yayı

organizasyon düzenleme, örgütleme organizatör düzenleyici, kurucu, kurgucu, i�güder orta haf orta yarı(AE) orta hakem orta üstem(AE) orta saha orta alan ortala ortala, topu yanda�a at otopsi yarıp görme (AE), yargör oynanmayan zaman uzatma(AE), ek süre panel açık oturum panik ürkü, kaçı�ma, çabuk olumsuz tepki panik yaptı ürktü, kaçtı, kaçı�tı, korktu, gereksiz korktu pansuman berebeski (YV), sargı, sarma pas adım, geçi(AE), orta, topu yanda�a atmak, tot (UT), tınç (UT), tutık (A�-AE) pas ver topu at, topu ver, geç, yuvarla, topu yolla, geçgeç(AE) pas vermek topu yanda�a geçmek, ortalamak, topu yollamak, geçmek(AE) pasif durgun, edilgin penaltı atı�ı kıyın atı�ı penaltı kıyın perdelemek kö�ögelemek(RS-AE) performans ba�arı performans grafi�i ba�arı çizgisi peryod dönem, bölüm, çeyrek plan tasarım, süre(�KK-AE) polis kolluk, sakçı(�KK-AE), koruyucu posta sepet, ku�ak, gönderi, ta�ıgıç (EZK-AE) pozisyon(Fr) konum, geçici yer tutma, durum pres baskı� (NA), baskı(AE) prim bülek (A�) profesyonel lig ileri küme, birinci küme(AE) protesto kar�ıduru�, kar�ı durma, kar�ı çıkı�, geri çevirme, onamama, anoylamama protokol 1.seçkinler (NA), üdrüm(KM) 2 görgü, töre,saygınlık protokol bölümü seçkinler bölümü, üdrümlük(KM-AE) protokol türbünü seçkinler sekisi, üdrüm sekisi(KM-AE) prova sınay, sınama (AMA), sını� puan oçko (YV),upay (KKY), sayı, sayıl (AE) puan(Yab) upay(�KK-AE) rakibi geçmek akalamak (NA), ekmek(AE) rakip yarı�ta� (EZK-AE), kar�ıt, kündes(�KK-AE) rapor bildirim, bildirge, uguzu(RS-AE) raportör bildirici rastlamak(Yab) ilimek(�KK-AE), uçuramak(RS-AE) referans derek reform yenilik rekor ergi(AE) rekor kırdı ergiledi(AE), ergi kırdı(AE) revö�ata yaykanma(AE), yaykanmalı vuru�(AE), yaykanım(AE) risk (�ng.) ürkü (AE), ürküntü (AE), çoçı�(RS) rü�vet almak karın yemek (NA),sıymak(NA-AE) rü�vet karın (NA), sıy (NA), verik (YV-AE), danı�ıklı dövü� rü�vet vermek karıdamak (NA), sıylamak(NA-AE) sa� açık (T) sa� açık (AE) sa� bek (T) sa� bek sa� haf orta-sa� sa�lık kartı sa�lık gözeri (NA-AE) saha alan(AE) sahip edinici, ege santra noktası ba�lama durası, ba�lama yeri, ba�lama toçkası(RS-AE) santra ortay, orta, orta teker santraf orta alan santrafor ileri-orta (AE), en ileri (AE), saldırgan, saldırıcı(AE) sarı kanarya sarı Serik, sarı turgay sarı kart sarı gözer savurdu(T) savurdu sedye ta�ıgıç (EZK-AE), salacak,sal serbest vuru� özgür vuru�, tek vuru�, do�rudan vuru�(AE), irik(MÜM-Çu) servis atı�ı top atı�ı, eylek atı�ı(AE) servis attı eylekledi, eylek attı, topu oyuna soktu servis eylek (AE), teylek (KKY), yumu�

58

seyir izlek(AE) seyir zevki izlek güzelli�i, izleme güzelli�i(AE) seyirci izleyici seyis atabakan seyrettik izledik(AE) show gösteri sinerji görevde�lik siyaset (Osm.) görü�, tutum, yol, kaypaklık(AE), sıvaklık(AE) skor bord sayı yalçısı, sayı görnü�ü(EZK-AE) skor sayı, çenti skor tahtası sayı göstergeci, sayı yalçısı, sayı görnü�ü, çenti görnü�ü(AE) slogan atmak ınırmak (YV-AE), anırmak (YV-AE) slogan ınırı (YV),anırı(YV-AE), özdeyi�(AE) sol açık (T) sol açık (AE) sol bek (T) sol savunma sol haf orta-sol soyunma odası soyunma odası spiker konu�ucu, söyle�ici, kabalcı(MÜM-AE) sponsor sakman (UT) spor 1.uçru� (EZK), 2.kar�ıla�ma (AE) 3.oyun (AE) 4 çeki�me, çeynik, yarı�ma, yoru� spor ayakkabısı (Osm) kirmiç (MG) , çeynik ayakkabısı(AE), uçru� ayakkabısı(EZK-AE), yoru� ayakkabısı spor gazetesi çeynik ça�ımı(AE), yoru� ça�ımı spor haberleri çeynik duyuruları, uçru� duyuruları, yoru� duyuruları spor ma�azası oyun gereçleri düveni, uçru�malık,çeynik

gereçleri satıcısı, yoru� düveni spor programı çeynik izlencesi, uçru� izlencesi, yoru� izgesi spor sever uçru� sever, çeyniksever(AE), yoru� sever spor tesisi çeynik kurgusu, çeynik i�letmesi, çeynik kurulu�u, yoru� kurgusu spor toto bayisi takırıpcı(EZK-AE), yarı�ma düveni, yarı�ma i�li�i(AE) spor yapmak 1.uçru�mak (EZK-AE) 2.yarı�mak, 3 çeynikmek(AE), yoru�mak spor yarı�ma, çeynik, oyun, uçru�, yoru� spor yazarı çeynik yazarı, uçru� yazarı, yoru� sporcu yarı�macı, uçru�man (EZK-AE), uçru�çu (EZK), çeynikci, yoru�cu stadyum yarı�tay(AE) start ba�lama, ba�layı� strateji yöneylem(AE), tutum(AE), yürütüm(TDK) stratejik ulusal önemde(AE), yürütümsel(TDK-AE) sürat yüy (UT-AE), kıv, tezlik(AE), hız süratli yüyrük (UT), kıvrak, baçım (NA), tez(AE), türgen (YV), kayır(RS-AE) �ahsi bireysel �aibe ku�ku �ans ırız (NA), u�ur (AE), yomak(UT), yom(OT), on(RS-AE) �anslı ırızlı (NA), u�urlu(AE), yomaklı(OT-AE), yomlu(OT-AE), onlu(RS-AE) �arj etti yüklendi,yükledi, doldu �ehir or, tura (NA), barlık, bolluk, varlık, �ar, kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�) �iddet küs (YV) �iddetli küstek (YV), güçlü (AE), güçkek (NA), yıkıcı, , urun(MÜM), ergü(VUM) �ike danı�ıklı (AE), danı�ıklı dö�ü�(AE) �ike yapmak danı�ıklı dövü� yapmak(AE), danı�ıkla�mak(AE) �ikeci danı�ıkcı(AE) �ort don �ov gösteri �ovmen gösterici �ölen toy (VUM), ezen(MÜM.Sümerce) �ut topa tekme(AE), topa vuru�, vur!, at! �ut atmadı topa vurmadı, topu tekmelemedi �ut attı topu tekmeledi(AE), topu vurdu taç atı�ı yandan atı�(AE), elle atı�, elle oyuna sokma, yan atı� taç yandan çıkı�, yandan çıktı taça attı yana attı

tahkim çınga (KKY), berkitme(AE) takviye ekleme, dayanak, güçlendirme takviye etmeli eklemeli, dayanaklamalı, almalı, güçlendirmeli talim ö�reti, alı�tırma, çalı�ma tam bütün, eksiksiz tampon arabölge, ayakkabı altı tamtakır bombo� taraf örüt (YV), yaka (AE) taraftar ülpet (CG), yanda�(AE) tarih günyıl (YV-AE), ötken(AE), geçmi�(AE) teberru tartık((BY), sıy(EZK), suy(EZK) telafi yetirme, yerine getirme telefaks bilgeç(AE) tempo dizem, uyak, depgin(CG), gidi�, yürü�(UT), ıkçamdı (Kırg) tesis kurgu, i�letme, kurum, kurulu� te�kilat örgüt, kurum te�vik güdüleme(AE) te�vik primi güdüleme ödemesi(AE) tez türgen (YV), çabuk tezahürat alkı�, söz atma, ba�ırma tezahürat yapmak koldomak (NA), alkı�lamak, söz atmak transfer geçi� (AE), geçi�, oyuncu alı� veri�i, götürme, ta�ıma travma çarpkı(AE), yaralanma tribün seki (AE) trio üçlü (YV) tur(�ng) 1.ergir (YV), tur, tanrısal ortam(MÜM) tu� 1.basık (AMA-AE), basılma, arkası yere gelme, sırtı yere gelme 2 dü�me tu� etme1.basıkma (AMA-AE), arkası yere getirme, sırtı yere getirme 2 dü�me üçüncü lig üçüncü küme (AE) üstün moralli gönüllü, üstün gönüllü vasat orto, ortoku (YV), orta (AE) vole yarım yatarak sıkı vuru� vurma vurma vücut (Osm.) ten (AE), gövde, e�in web yuvacık, bilgi yuvacı�ı yan hakem yan üstem yarı final son yarı(AE), son iki yarım revö�ata yarım yaykanma(AE), yarım yaykanmalı vuru�(AE), yarım yaykanım(AE) yedek kulübesi yedek e�le�i, yedek barına�ı yedek yedek yıldız yıldız, çolmon(RS) zafer(Yab) utku, utma(MÜM), ütem zirve doruk, ba� zirve yaptı doru�u buldu, dorukta, doru�a geldi, ba�a geçti OKULLAR akademi yüksekokul dershane bo�gurluk, ö�retimlik enstitü ara�tıray fakülte yetiltey güzel sanatlar akademisi güzel ideler yetilteyi, güzel

önörler yetilteyi imam hatip okulu kıldırman aykaç okulu istasyon durak kamp dü�erge (AMA), kamı� (UT), odu(NA-AE) kampüs yerle�ke, yerle�im kolej bilgitey konservatuvar koruntay(AE-SÖ) lisans kübök lise bilgitey sınıf bo�gurluk, ö�retimlik üniversite bilimtey yüksek lisans yüksek kübök B�L�M YUVALARI �LE OKULLAR Akademi (Ing) Bilittey (A.E), Yüksekokul Darûlfünun Bilimtey Darülbedayi Güzel Unganlar Kurulu�u (Evi)

59

Dekanlık Yetilbeylık Department Yetiltey (A.E) Dershane Ö�retilik Derslik Ö�retilik Enstitü (Fr) Ara�tıray (A.E) Fakülte Yetiltey (A.E) Fen Fakültesi Do�a Bilimleri Yetilteyi(AE),Uygulamalı

Bilimler Yetilteyi(AE) Güzel Sanatlar Akademisi Güzel Unganlar Bilitteyı (A.E),

Güzel Önörler Yetilteyi, Güzel �deler Bilitteyi(AE) High school (Ing) Bilgitey(AE) Hukuk Fakültesi Do�ruluk Yetilteyi, Tüze Yetilteyi(AE) �lahiyat Fakültesi O�an Yetilteyi(AE) �mam Hatip Okulu Kıldırman Aykaç Okulu(AE) Kampüs Yerle�ke Konferans Salonu Sunuluk, sunu ota�ı(AE) Konservatuar koruntay(AE-SÖ) Kürsü Anabilim Dalı Laboratuvar Deneylik Lisans kübök Lise (Fr) Bilgitey(AE) Rektörlük Ba�yetilbeylık (A.E) Santral Özek(AE), ortay(AE) Section (Ing) Bölüm sınıf bo�gurluk, ö�retimlik Üniversite Bilimtey(AE) Üniversiteler Arası Kurul Bilimteylar Arası Kurul (A.E) Yüksek �slam Enstitüsü Yüksek Barı� Ara�tırayı(AE) Yüksek Lisans Yüksek kübök(AE) Yüksek Ö�retim Kurumu (YÖK) Yüksek Ö�retim Kurumu YET�LTEYLER-BÖLÜMLER-ANAB�L�M DALLARI (Fakülte ile Bölümler) Arkeoloji Bölümü Kazı Bilimi Bölümü, Eskil Bilimi Bölümü(AE) Cevher Hazırlama Böl Töz Dayınlama Bölümü(AE), Töz Belenleme Bölümü Co�rafya Bölümü Yero�rı�ı Bölümü(EZK+MÜM-AE), Yerbiçimi Bölümü, Yero�ru�u Bölümü(KM-AE) Di�çilik Fakültesi Di�çilik Bilimi Yetilteyi Di�çilik Fakültesi Di�çilik Yetilteyi Eczacılık Fakültesi Semcilik Bilimi Yetilteyi, Dü�ü Yetilteyi(AE) Edebiyat Fakültesi Yazın Yetilteyi(AE) Ekonomi Fakültesi Tutum Bilim Yetilteyi, Akçal Bilim

Yetilteyi(AE) Elektrik Fakültesi Kıvıl Bilim Yetilteyi(AE) Elektronik Fakültesi �letim Bilim Yetilteyi, �lgen Yetilteyi(MÜM-AE) Endüstri Fakültesi Uran Yetilteyi(AE) Fen Fakültesi Uygulayım Yetilteyi(AE), Do�a Bilimleri Yetilteyi(AE) Fizik Bölümü Özük Bölümü Bilimler Bölümü(AE) Genetik Fakültesi Ugun Yetilteyi(MÜM-AE) Güzel Sanatlar Fakültesi Güzel Unganlar, Yetilteyi Güzel Önörler Yetilteyi, Güzel Yaratılar Yetilteyi Hukuk Fakültesi Tüze Yetilteyi �ktisadi ve Ticari Bölümler Tutum ile Tecim Bilimleri Yetilteyi �ktisat Fakültesi Tutum Bilim Yetilteyi(AE) �n�aat Fakültesi Yapı Bilim Yetilteyi(AE), Kurgan Yetilyeyi(MÜM-AE) Jeofizik Müh.Böl Yerözük Bölümü Jeokimya Bölümü Yerkamı�ı Bölümü Jeoloji Müh Böl Yerbilimleri Bölümü Jeomorfoloji Böl Yerbölümü Bölümü(AE) Kimya Fakültesi Kamık Yetilteyi(AE) Kominikasyon Fakültesi �leti�im Yetilteyi(AE) Maden Fakültesi Töz Yetilteyi(AE), Ergen Yetilteyi(MÜM-AE) Maden Müh.Böl Töz Bilimleri Bölümü Makine Fakültesi ��geç Yetilteyi(AE), Megen Yetilteyi(MÜM-AE) Metallurji Fakültesi Tözge Yetilteyi(AE), Kugan Yetilteyi(MÜM-AE), Kancal Yetilteyi(AE)

Meteoroloji Bölümü Gök Bilimleri Bölümü Mimarlık Fakültesi Yapı Tasarım Bilim Yetilteyi, Örek Yetilteyi(AE) Mineroloji ve Petrografi Tözül ile Ta�bilimi Mühendislik Fakültesi Sayı�manlık Yetilteyi Mühendislik Jeofizi�i Bölümü Yerözük Sayı�manlı�ı Bölümü Mühendislik Jeoloji Bölümü Yerbilim Sayı�manlı�ı Bölümü Nükleer Enerji Bölümü Çekirdeksel Güre Bölümü Orman Fakültesi Orman Yetilteyi O�enografi Bölümü Deniz Bilimleri Bölümü Otomatik Kontrol Bölümü Özdevimsel Denetim Bölümü, Kendi Kendine Denetim Bölümü Petrol ve Do�algaz Müh.Böl Kayaya�ı ile Kayauçunu Bölümü Sismoloji Bölümü Sarsımbilim Bölümü, Deprem Bilimi Bölümü �ehir Planlama Bölümü Ur Tasarımlama Bölümü yada Yerle�im Tasarımlama Bölümü Tarih Bölümü Ötken Bilimi Bölümü Teknik ��leyim, Uran Tekstil Fakültesi Tügen Yetilteyi(MÜM-AE), Dikim Yetilteyi(AE) Tıp Fakültesi Sa�altım Bilimi Yetilteyi, Sa�lık Bilimi Yetilteyi Uçak ve Uzay Uçak ile Uzay Yetilteyi Veterinerlik Fakültesi Andık Bilimi Yetilteyi Ziraat Fakültesi Tarım Yetilteyi, ürügen yetilteyi(MÜM-AE) B�L�M YUVASI YÖNET�C� �LE GÖREVL�LER� Rektör (Alm) Bilimbey (A.E), Ba�yetilbey (A.E), Örük Dekan Yetilbey (A.E) Profesör (Fr) Bilmen (A.E) Doçent (Alm) (Assoc.Prof) Bilgen (A.E) Yardımcı Doçent (Ass.Prof.) Bilger(AE) Doktor 1 uzman (Sa�lık uzmanı)(AE), 2 öke(Bilim uzmanı) Asistan (Ing) Yardımcı, kömekci, basut(EYU), Ara�tırma

Görevlisi, Yardıman (A.E) Lektör Okutman Okutman Okutman Filozof Kam (KZG) Alim Bilgin, tengrigen(DP), bilge, ög(HNO), sümelli(RS-AE) Hoca 1.Ö�ütçü (cami),2 Baksı (okul), 3. kalpe(�KK), baksı(�KK-AE) Dervi� Alperen (TDK) Akademisyen Bilimsumkayı Post Doktora Alp ökelik (AE), üst ökelik(AE), ökelik sonrası Doktora Uzmanlık, ökelik Maarif(Yab) e�itim, a�artuv(EZK) Master 1.Ungan,Bilgiç ,2 Becergen (A.E) Master çalı�ması Bilgiçlik, Unganlık Bakolarya Olgunluk sınavı San’at Önör(KKY-AE),un(A�) Mühendis ıyaman (YV), ülemen (YV-AE), sayı�man(AE) Mimar örek, örekci, örekmen, argıtak(MÜM-AE. EsTr) Doktor Diriger(SÜ)(Sa�lıkcı) Lisans Kübör Sanatçı Önörmen(KKY-AE), unmen(A�-AE), ungan (A�), önörmen(EZK-AE), önörcü (EZK-AE),yurukcu, dörütcü Senatör Yargıman (A.E) Yönetim Kurulu Üyesi Yönetim Kurulu Üyesi Fakülte Kurulu Üyesi Yetiltey üyesi (A.E) bürokrat çındu(RS) Müdür Yönetici, tora�a (KKY-AE), ba�kık, üdrüm(KM-AE),

biy(RS-AE) Muavin (Yab) Yardımcı, kömek Amir ba�tık (KKY), buyurgan, yargan Memur Görevli Müste�ar danı�man, oygucu, bakan yardımcısı Müfetti� denetmen, denetici Lisansiyer kübök Teknisyen Ölçmen , Uygulaman Laborant Deneymen Müstahdem Yumu�cu

60

Hizmetkar yumu�cu, kömekci, tapu�ak(EYU) Bahçevan Ekimci Polis Kollukçu, Kolluk, sakçı(�KK-AE), koruyucu Bekçi Bekçi, yasa�ul, kolcu �nspektör Gözetmen Sanatçı önörcü, önörmen(KKY-AE), ungan, yaratıcı(A.E),

Arsal (KZG), unmen(KKY-AE), idemen, dörütcü B�L�MTEY (Bilimtey) arkaik eski (NA) arkeolojik eskil(OT-AE) bibliografya kaynaklar(AE) doktor of philosophy oyçul uzman(KKY-AE), öke filozof oyçul (KKY-AE), dü�ünür final sınav(MK+EZK) full-time tüm gün (AE) giri� kartı giri� gözeri (NA-AE) intihal a�ırma, alıntı kariyer uzmanla�ma (TDK-AE) kürsü orun, orunluk (KKY) master (�ng.) ungan (A�-AE), yetik (EZK-AE) mezun tülek, kübök, bitirmi� ö�renci kartı ö�renci gözeri (NA-AE), ürençık(RS-AE) ö�retim üyesi kartı ö�retim üyesi gözeri (NA-AE) örek (Yak.) bilim (YV) panayır yarımka (NA) part-time yarım gün (AE), bölük gün (AE) Ph D uzman, öke,oyçul (KKY-AE) proje tasarı, dolbar (KKY) puan sayı, upay (KKY) sanat önör (KKY), yuruk, ide(EZK), dörüt sanayi önörtey (EZK-AE) sınıf bo�gurluk, ö�retimlik telif çıkarma, bulu� tez türgen (YV), çabuk vize 1. sınak(MK), 2.geçgi (A.E), geçi� izni B�LEN K���LER – B�L�MC�LER kahin bilgir(AE), kam(EYU), kösmökçil(RS-AE), görmekcik(AE), gelece�i görebilen, sudurçı(RS-AE) alim bilgin(AE), sudurçı(RS-AE), sümelli(RS-AE) dahi oba deha öke pir koca, aksakal filozof oyçul(KKY) evliya bilgiç(CG) profesör bilmen(AE) doçent bilger(AE)G yar.doç bilger(AE) doktor 1.uzman,2 öke Mühendis ıyaman (YV), ülemen (YV-AE), sayı�man(AE) Mimar örek, örekci, örekmen, argıtag(MÜM) Doktor Diriger(SÜ) Lisans Kübör Sanatçı Önörmen(KKY-AE), unmen(A�-AE), ungan (A�), önörmen (EZK-AE), önörcü (EZK-AE),yurukcu, dörütcü TOPLANTILAR Atölye çalı�tay Brifinging bildirey (A.E.), kısa toplantı Dibeyt tartı�ma Forum toplu tartı�ma, tartı�tay (AP) Kolokyum konu�tay (A.E.) Konferans konu�ma (A.E.) Kongre seçimtey (A.E.) konser salonu dinletge (A.E.), dinleti tünlü�ü(AE) konser dinleti (AE) konvansiyon uzla�tay (A.E.) meeting toplantı muhabbet sözle�i panel açık oturum prezantasyon sunu, bildiri

seksiyon (Ing) bölüm (AE) seminer bildirtey (A.E.) sempozyum kurultay (AE) �ura kene� (Uy), danı�ma kurulu, doruk tez türgen (YV), çabuk vörk�op çalı�tay OKUL – YAZI Ç�Z� GEREC�- BET�K (Kıtasiye-Kitap)-E��T�M abak kalıp (AE), ülgü (KKY), örnek(AE), taslak, kep(RS-AE) alfabe bukvar (YV), tamga (AE), abece antetli ka�ıt ba�lıklı ka�ıt antoloji ya�antı (NA) aynı bir tüney, bir tür, bir, bire bir, tıpkı, tüney(RS-AE) bibliyo�rafya kaynakça (ABE) biçimek(Tel) yazmak(RS-AE) bilboard görnük(AE) birinci sınıf ba�tapkı (NA) biyografi yürüm (NA), geçmi�(AE) bro�ür betikçe (AE) burs ö�renimlik (AE) cilt kovluk (AMA-AE) cümle 1 söylem (EZK), tümce (AE) 2 bütün eti (YV) ders önege (EZK), ö�üt, sabak (EZK), ö�reti(AE), bolgu(KMi), ülgi(�KK-AE) dershane bölme (EZK), sabaklık, önegelik(EZK-AE), ö�retilik(AE) derslik ö�ütlük(AE), önegelik(EZK), ö�retilik diploma kübölük (KKY), bitirme belgesi(AE), güvenlik belgesi (KKY), tüleklik(EZK-AE) diplomalı okumu� (A�), kübölüklü (KKY), bitirmi�(AE), tülekli (EZK-AE) dolma kalem dolma çulpa (BY-AE), sorguç dosya kovluk (AMA-AE), yı�ala (YV), özdük (KKY), dizeç e�ya (Yab) kegdeme (KKY), buyum, kezdeme (KKY-AE), tüyek (EZK-AE), arı-beri (UT), öteberi(AE) etiket (Yab) yarlık (BY) final sınav(EZK+MK) first class ba�tapkı (NA) fizyonomi(�ng) sıyak(�KK-AE),görünü� forma 1.kalıp (AE), kep(RS-AE) 2.ülgü (KKY) fosil ta�ıl fotokopi çekmek göçürtmek fotokopi göçürtme, e�leme (KKY-AE) gazete 1.ça�ım (KKY), 2.duyumcak (AE) gazeteci ça�ımcı graduate tülek (EZK), bitirmi� hademe (Osm.) yumu�çu hane(Yab) yar (YV) harf tanık (NA), kımsa (UT) harita yuruk heyet kurul hokka çelek, savıl (EZK), dövet ibret önege (EZK), ö�üt içtimai(Yab) ço�amlık(�KK-AE) idareci(Yab) ulık(�KK-AE) idarecilik(Yab) uluklık(�KK-AE) ilan tahtası görnük(AE) indeks dizin (NA) intibak alı�ma, uyarlama ka�az (Kaz.) ka�ıt (ABE) ka�ıt (T) ka�az (EZK), ka�ıt kalbak(Tel) ka�ık, çabala(RS-AE) kalem (Yab) yazgıç (AE), çulpa (BY), pula (EZK), karanda� (A�+EZK), bi(HT) kalem(dolma) dolma çulpa(BY-AE) kalem(kur�un) karandas(A�+EZK) kalem(tükenmez) tükenmez çulpa(BY-AE) kalemtra� yonguç (CG) kap(T) kovluk (AMA-AE), içit (YV) kapkı�(Tel) tutaç, tutugaç(ZE) karatahta yazımcak (AE), yazmalık, karayalçı(UT-AE), karagörnük(AE) karne de�erlik kart erge (YV), ergerbit (YV), gözer (NA-AE)

61

kitabe yazma (A�), yazık (VUM-AE) kitabiyyat kaynakça (ABE) kitap kini�ke (NA), betik(AE), biçik(RS-AE), sudur (NA), biçik (NA), yayma (UT), yazga, yıygı komisyon kurul komite kurul kuma�ı (Yak.) ka�ıt (YV) kurs ö�rek (AE) külliyat yı�ma (UT-AE) kürsü 1.orunduk, orunluk (KKU-VUM-AE),2 seki lisans yukarı bilim, bilimtey düzeyi bilik (bilgi) , kübök (KKY) lisansı bitiren ki�i kübök (KKY), tülek (EZK), bitirmi�, bitirik liste görgüz (NA-AE), keste (EZK), döküm, yazılgan (UT), dizim (EZK-AE) lojman kurum evi (AE), okul evi (AE) maarif(Yab) e�itim, a�artuv(EZK) madde 1.buyum (KKY), özdek(AE)(elle tutulur nesneler için), ed(KM), ad(VUM), kut(RS-AE) 2 söz, ant (sözle�me, yasa, ya da tüzel yazılarda) materyal derek (EZK), gereç(AE), kegdeme (KKY) mecmua yı�ımlık (UT-AE), dergi(AE), kıyıntı(NA) merasim yörelge (KKY-AE), tören meta kezdeme (KKY), özdek mezun tülek (EZK), bitirmi�, bitirik mısra yul (A�), yartı (EZK) mikser karı�tırıcı(AE), karmaç, kalbu�u�(RS-AE) mobilya yıykaz (EZK-AE), dö�eme (AE) muafiyet bo�atma (C�) mukavva tı� (A�-KKU) münhal bo�yer mürekkep 1 sıya (KKY-AE), 2 katı�ık 3 çitin (A�), çıl�ır (CG), çi�i� (VUM), çitirik (A�-AE) müsamere gösteri not de�er (AE) nöbetçi gözetçi (AE), karguy, toma� panayır yarımku (NA) plaster yakı po�et (�ng.) kap�ık (EZK), torba(AE), kese, kalta(RS-AE) referans derek (EZK), kaynak(AE), kaynakca(AE) resim oyu (YV), oyu�u (YV-AE), bezek(NA+AE), yuruk(RS-AE), bezeme(AE), sür(NA), bildür (NA) oyu (YV), sür, oyulak(YV) satır 1.sızık (A�), yol, 2. çekçe(et keser) sayfa kapçak (UT), yüz, yaprak (AE), düze (AE), bür(RS-AE) sınıf 1. tapkı (NA), katlam (AE), özden (UT), 2. bo�gurluk,

ö�retimlik sicil tizim (EZK), yazılgan (UT), kütük(AE) �ablon kalıp (AE), kep(RS-AE), ülgü (KKY), örnek(AE), taslak �ahadetname 1 kimlik (ABE),2 kübölük (KKY), güvenlik belgesi (KKY) �ık sözük, antcık (sözle�me, yasa, ya da tüzel yazılarda maddenin alt bölümleri) tablet 1.sıkıt(sa�lık), 2 yazıt(arkeoloji), tup(ÜM-Ça�atay), tap(ÜM-Çuva�ça), dub(ÜM-Sümerce) tablet yazan dubsar(ÜM-Sümerce) tablo 1.görnük, yuruk(harita) (NA+RS), 2 döküm(AE) tahta 1.kanga (UT), 2 a�aç 3 yalçı(UT), 4 görnük(ilan tahtası) tahta perde çeden(RS), çit, duvar tasvir sür (NA) tebe�ir (An) akbur (A�), say, bor(EZK), sürgediy(RS-AE) tedarik sa�lama tediye ödeme tefrika ızgı� (A�) teksir ço�altma tepe�ir (An) akbur (A�), say, bor(EZK), sürgediy(RS-AE), balaz(RS-AE) tercüme(Yab) çeviri, köçürme, tıra� yonma (CG-AE) tip sür (NA) vize 1. sınak(MK), 2.geçgi (A.E), geçi� izni yıyım (Kar) dergi (UT), kıyıntı(NA) yüksek lisans çok yukarı bilim, yukarı kübö, bilimtey sonrası(AE), yüksek(AE), yüksek tülek, yüksek kübök zarf bükce (AE), bürü

GÖNDER� –�LET���M (Posta- Kominikasyon) 11811 servisi 11811 yumu�u, ündek buldurusu, 11811

eyle�i(AE) abone sürdürüm, üye abonman sürdürüm adres bulunak anahtar açkı antetli ba�lıklı antoloji yı�ıntı (NA) aps ivedi gönderi yumu�u (IGY) asansör a�cak (OT),inçık bandrol buvma (EZK), bo�ça (VUM) belediye uray bono kanıtga(AE-OT), çıltak, dayandırga(OT) bro�ür betikcik, tanıtga büyük zarf büyük kılıf, büyük bürü CD yo�un teker (CS) cep telefonu ündekcik, yançek ünde�i, kongırakcık compact disk yo�un teker (CS) çanta kabuturga, toksay (A�), ba�tık(RS-AE) digital video display sayısal görü (AE) dosya kovluk (AMA-AE), yı�ala (YV), özdük (KKY), dizeç döndergeç(T) topaç(AE), yü�ürtkü�(RS-AE) DVD sayısal görü (AE) ekran diyder (EZK), görüntülük(AE) elektronik posta ile göndermek ıyı�mak, biti�ke iile

göndermek(AE), biti�mek elektronik posta ıyı�ı, iletimsel yollam, ıyı�kı, iyi�ki e-mail biti�ke(AE), ıyı�kı (NA-AE), yıdla�kı(A�-AE),

beti�ke(AE), iyiki(RS-AE) exspress ivedi, durmaksızın, özel ulak, özel çapan(EYU) faks belgeç(AE), yıdkı (A�-AE), belge geçer fakslamak Belgeçlemek(AE), ıykılamak(NA-AE), yıdkımak,

belgeyi geçmek fatura evetilgen (VUM), satımca, tutarga filedeli saklantı akçamsısı, saklantı kaysa�ı film yaygı, tasma, çeki(AE) fi� takıt freze düzyontar (NKD) gazete tılaç (YV), duyumcak (AE), ça�ım haber duyum(AE), duyuru(AE), sonun (YV), surak (YV), suru (NA), tabı� (NA), kuvgun (UT), bildirim, çalık(EYU), sa�ın(�KK-AE), savın(�KK-AE), kabar(RS-AE), tabı�(RS-AE) haberler duyumlar, duyurular(AE), bildirimler(AE), sonunlar(YV-AE), kuvgunlar, tabı�lar, suraklar(YV-AE), sa�ınlar(�KK-AE), kabarlar(RS-AE) haber vermek kabarlamak(RS-AE), bildirmek haberci tı�rak(EYU) haberle�me ileti�im (AE), surayma (YV-AE), suruma(NA-AE), tabı�ma(NA-AE), bildirimle�me havale ka�ıdı gönderi ka�ıdı havale köçürme, gönderi hamule(Yab) ko�(RS-AE), yük hediye ke�ik (NA), sıy(EZK),siy(RS-AE), arçul (NA), sıylık, belek (KKY) , yarmakan(EYU) , ıyı�(EYU) host kompüter konukcu bilgisayar (AE) hosting konukcu (AE) ıstampa damga, damga kutusu iadeli taahhütlü dönü�ü güvenceli gönderi ikametgah konu�ga (KKY), orna�gı(CG-AE), yerle�melik imza belirtge, kol çekme irim çalılıklar arasından geçen do�al yol i�aret im, belgi, belirti, iznek, temdek(RS-AE) jeton atgeç(AE) jurnal 1.tılaç (YV), 2.duyumcak (AE),ça�ım kabin odacık kablolu iletgeli, ba�lantılı(AE) kablosuz �letgesiz, ba�lantısız(AE) kamyon yükleç, yüklet, yükledikaçtı(AE) kamyonet yükleçcik(AE), yükledikaçtıcık(AE) kargo yollamak yük yollamak. kargo 1 yük, ko�(RS-AE)2 yüklük kargoyla yollamak yükcüyle yollamak kart gözer (NA-AE)

62

kartpostal açıkgönderi (AE), açıkca (AE) kasaba ilçe kaset kutucuk, argı(MÜM-Yakutca) katalog dökümge, toplaç kent ur kir(Yun) pislik kitap kini�ke (NA), betik(AE), biçik(RS-AE),sudur (NA), biçik (NA), yayma (UT), yazga, yıygı kod düzgü, kelbi koleksiyon saklantı, biriktirim koli bandı sargı, sarmalık, sarma ku�a�ı, denk ku�a�ı, sar,

basılga sargısı(AE), denk sargısı(AE), yük sargısı(AE), basılga sargısı(YV-AE)

koli basılga (YV-AE), denk koltuk(T) koltuk, gulla(MÜM) konkurpik ko�uyolu (AE) kontuvar yabancı i� görevlisi (AE), yabancı tecim aracısı

(AE) kontürlü telefon sayaçlı ündek, sayaçlı kongırak kurye sapkın (A�) lamba ı�ıtaç LCD sıvıl kırılcal görüntülük lügat tılcıt (YV), sözlük(AE) mahalle uram, yer mail ileti makas sındı, biçerge, kayçı(AMA+RS-AE) makasla kesmek kayçılamak(RS-AE) makbuz alındı, gıtık masa koyanak, üstel(A�) matbu basılı mektup biti, beti, suruk (YV), kat(RS-AE) mektupla�mak suru�mak (YV-AE), biti�mek(AE), beti�mek(AE) mesaj ileti (AE), suruk (YV)GG muhabir bildirici mühür vurmak damgalamak mühür damga mühürlemek damgalamak mürekkep 1 sıya (KKY-AE), 2 katı�ık 3 çitin (A�), çıl�ır (CG), çi�i� (VUM), çitirik (A�-AE) müzik ezgi, yü�, çı�ga, küy, yır not yazma, öçerki (KKY) not tutma yazma,öçerki tutma (KKY-AE) nüfus ka�ıdı Kimlik, kimlik belgesi(AE) outlet(�ng) çıkıntı(AE) plaster yakı paket servisi denkleme yumu�u, çıkın eyle�i (AE), denk

teyle�i (KKY-AE) paket çıkın, denk para akçe, akça, yarmag para havalesi akçe gönderisi, yarmag gönderisi, yarmak

köçürmesi porter ta�ıyıcı posta gönderi(AE), yıd, yiber (A�), bölök (YV), posta adresi gönderi buluna�ı, gönderi yeri posta arabası gönderi ta�ıyıcı, gönderi aracı, gönderi

biriçkesi(NA-AE) posta çeki gönderi ödengesi(AE) posta havalesi gönderiyle yollama, köçürmeyle yollama(AE) posta memuru göndermen, bölökmen(YV-AE) posta servisi gönderi yumu�u, gönderi eyle�i (AE) postacı da�ıtman, yibermen(A�-AE),bölekmen(YV-AE) postahane yiberay (A�-AE), yiberlik (AE), gönderi evi, bölöklük(YV-AE) postalamak yibermek (A�), göndermek (AE), yıdlamak, ıymak, iymek(RS-AE) po�et torba propoganda ö�ütü� (KKY-AE), övütü� (KKY-AE), övgütü�(KKY-AE) puan upay (KKY), sayı pul akçamsı, kabırsık (A�), katırık (YV) punto basmık, bası� radyo ünalgı (BD) rehber kılavuz, uzatçı(RS-AE) saat 1.kurun(AE), ödçek (makine), atlak (makine), 2 öd,

kurun(zaman), kalmı� (AMA), atlak (AMA), kala (A�+T),ça�a (ENN-AE), çola (ENN-AE), atlak, öd saat (makine) ödçek salon tünlük, ota�(AE), oturga(AE) sandalye oturtuk, yaslanca, oturak(ZE) santral 1.ündek tüyünü (KKY), ündek ortayı, 2 özek, göbek, ortay sarı zarf sarı kılıf, sarı bürü sefer gezelenç, kabat(�KK-AE), kez seferi(Yab) onbay(�KK-AE), onmamak(�KK-AE) semt yak (A�), yan, yaka ,yöre, tun, bel, bük senet kanıtga(AE-OT), çıltak, dayandırga(OT) servis eylek (AE), teylek (KKY), yumu� sirkülasyon dolanım, dola�ım sofa girelge(CG), dalan(VUM), giri�(AE) stampa damga �ehir or, tura (NA), barlık, bolluk, varlık, �ar, kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�) taahhütlü yükümlü taahhütsüz yükümsüz, geri göndermesiz telefaks bilgeç(AE), ündekyıdkı(A�-AE) telefon kabini ündek odacı�ı, kongırak odacı�ı(AE) telefon kongırak, ündek telefon rehberi ündek kılavuzu teleks ıykıç (NA), yıdkıç(A�-AE) telesekreter yanıtlaç (NA) televizyon sanalgı, ündü�(AE) telgraf telyazı, tel(TDK) telgrafname telyazı(TDK) telsiz telsiz, ünsüz, tıkırdak(AE) teyp sesgeç, ses alıcısı, tasma torna döner yontar (AE) tuvalet ayakcak, evdes, çaktana, ayakyolu (DS), bokla�ı,

bokluk, çarak (DS), gez, pö�mük, siyek, suya (DS), ta�ıra, ta�ura, tırtırdamı

TV sanalgı(BD), ündü�(AE) vasisdas göznekcik(KKY-AE) VCD görez (AE) video camera görçek (AE), görgen (AE) video cd görez (AE) video film görü yaygısı (AE), görü çekisi(AE) video kaseti yaygıtlık, görüntü argıtı(MÜM-AE) video oynatıcısı görü oynatıcısı video görü (AE) VTR gözgü web ıyı�ak (AE), yuvacık(AE) zamk tutkal, yapı�kan zarf kabulbas (NA), sarma, kılıf, bürü zımba delgeç B�REYDEN TOPLUMA insan yalnık, ço, illik, seden (NA) adam sumkay(EZK), birey �ahıs yüzün (NA), birey, ki�i çift ko�a, e� aile bile (NA+RS), türküm (BY), evgil(OH) , urug (YA) sınıf özden (UT) kabile budun halk aymak, toplum, agmak (NA), kamu(AE), korray (UT), halayık(�KK-AE), yon(RS-AE), karganya�(RS-AE) millet ulut (KKU), el (KKU), elgün(AE), karganya�(RS-AE) ulus ulus YA� – BÜYÜME DÖNEMLER�- KU�AKLAR

a.Do�um Öncesi

sperm döl cenin yıyını (UT) embriyo kut (NA)

b. Bebek (0-1)

çocuk(günü gelmeden do�an) eksik

63

çocuk(yeni do�mu�) (T) ba�ana, ba�nak, cene, cı�ıltı (DS) (0-3 gün)

bebek(yeni do�mu� kırkı çıkmamı�) (T) ülle (3-40 gün) yavru(insan için) tuna, çocuk nini bebek bebek(T) cibar, çaylak, çova, dada�, telgen(RS-AE) çocuk(bebek) (T) çarga, ça�ka çocuk(emen) (T) cibar (DS), do�ugaç (DS)

c . Çocuk(1-6 ya�) çocuk(bebeklikten çıkmı�) cabar, cıbar (T) (1-1.5 ya�) çocuk (di� çıkartan)(T) di�ik çocuk(bir iki ya�ındaki) bubu (DS) (1-2 ya�) çocuk (emekleyen)(T) abalak çocuk(ayakta durmaya çalı�an) (T) çö�elek çocuk ( yürümeye çabalayan) dörün çocuk(yeni yürüyen) çöçe çocuk ( konu�maya ba�layan)(T) cödür çocuk(be� altı ya�ına kadar olan) encek, encik

d. Töngemen(7-14)

çocuk(küçük) cölepe (DS), töngemen çocuk (onbe� ya�ından küçük)(T) dorlak çocuk(büyük) palas (DS) çocuk (siki henüz dikilmeyen) egez (DS-AE)

e. Ergen-Delitoy (14-18)

çocuk(T) beçin (TDK), çaylak, gobel, göbel, telgen(RS-AE) çok genç kimse delitoy çocuk(gençlik ça�ına eren) (T) erilmi� çocuk (döl tutan) (T) gövlek(DS-AE) kız(bulu�a ermi� yeti�kin) gers (11-12) kız(onüç ondört ya�ında ) boztülü (DS) (13-14)

f. Delikanlı (18-22) yirmi ya�ından genç ede delikanlı (evlenecek ça�a gelmi�)(T) everim, ervan, dorlak,

gökcül, irgin genç kız(T) çereke (DS), dolcan kız(evlenme ça�ına gelmi� genç)(T) ergen erkeklerde 18-22 ya�ları (T) acı delikanlılık boylu boslu(T) doran g. Genç (22-30)

h. Eremeke - Olgun (30-39)

yeti�kin(T) eri�gin, eremeke (DS)

i. Ekece (40-49)

erdibey(T) deneyimli, olgun erkek (orta ya�) erdibike(T) deneyimli, olgun kız/kadın (orta ya�) evlenmemi� kız (T) gabık

j. Eke-Genç Ya�lı (50-59)

ya�lı(T) eke k. Dü�e�e – Ya�lı (60-69)

Erenbey(T) ermi� (erkek) (ya�lı) Erenbike(T) ermi� (kadın) (ya�lı) genç ihtiyar dü�e�e (DS)

l. Di�rek- Çok Ya�lı (70-79)

çok ya�lı(T) çökek, çökük (AE) dinç ihtiyar di�rek (DS)

m. Geçkin- .�leri Ya�lı (80-89)

ihtiyar(kadın) congalaz (DS), beber, emegen(RS-AE) ihtiyar dü�kün (DS), eksin, geçgel, geçgin, geçik, ırsap, kart,

kargan(RS-AE), ya�lı, koca

n. Koca - Oldukça Ya�lı (90 dan büyük)

Gök�in(T) çok ya�lı koca sumkay(adam), koca ata, kök�in(RS-AE) Koca bike(T) çok ya�lı koca karı, kocaece ya�ı ilerlemi�(T) göçkün nana çok ya�lı, bunak kadın yatalak hasta yata�an GENÇL�KTEN YA�LILI�A DÖNEMLER kolej genci(14-18) toy erkek, toy kız fresman(18-20)çaylak(Erkek.), erden(Kız) junior(20-22)daylak(Erkek.) (KZG+AE), bayın (Kız) senior(22-24)delikanlı (Erkek)(KZG+AE), döndü eri�kin(T) yeti�mi�, evlenme ça�ı gelmi� Kız o�lan kız(T) di�i/erkek ile birle�memi� erkek/kız Miss (�ng) bayanca (evlenmemi� saygın), kız Bayın(T) evlenmemi� kız Subay(T) evlenmemi� erkek Damat(T) yeni evli erkek, güvey, küyü(RS-AE) Gelin(T) yeni evli kız, kelin(RS-AE) Mister (�ng) bay, saygınlık kazanmı� erkek Misses(�ng) bayan (evlenmi� saygın) erkek Erdibey(T) deneyimli, olgun erkek (orta ya�) Erdibike(T) deneyimli, olgun kız/kadın (orta ya�) Erenbey(T) ermi� (erkek) (ya�lı) Erenbike(T) ermi� (kadın) (ya�lı) Gök�in(T) çok ya�lı koca sumkay(adam), koca ata, kök�in(RS-AE) Koca bike(T) çok ya�lı koca karı, kocAEce ÇOCUK TÜRLER� çocuk (di�i) (T) kız çocuk (ya�lılıkta do�an) (T) güzlek çocuk(anormal do�an) ayda� çocuk(çok küçük do�an) (T) gıynak çocuk(en son do�an) a�talo�ul(EYU), oço(RS-AE), en

küçük çocuk, en son gelen çocuk çocuk(erkek)(T) bizdik, bozak, gede, erkek,o�lan,

usga(MÜM) çocuk(geli�memi�) cüne� (DS) çocuk(gençlik ça�ında) ulan(�KK-AE), ülen(AE+�KK-AE) çocuk(ilk do�an) tonguç(EYU) çocuk(me�ru olmayan) ba�tar çocuk(soyu sürdüren) dol (DS), dölleme çocuk(ufak)(T) çune çocuk(yazın do�an) körpe o�ul(EYU) çocuk(yetim)(T) ekdi, ekti (ZE+GE+AP) çocuk(zayıf) oyda� (DS), silik(MÜM) çoçuk(büyük i� ba�aran) ataç(EYU) SAPKINLAR erkek( kadınlı�a e�ilimli) çamsık (DS-AE) e�cinsel veregen (DS) evlilik dı�ı(T) sura�(RS-AE) fahi�e soyku (KKY),bayrakta (UT),oyna�çı (A�-AE),

oyna�lık, daban, ergi, kar(EZK), karkid(MÜM), kaltak, �ırfıntı

homoseksüel(erkek) götlek, veregen kadın(erke�e dü�kün) (T) ersek, ersenek

64

K��� DURUMLARI bunak (T) a�ır, u�uz, sapkın bunak kadın (T) congalaz (DS) çok �i�man tu�ba, ürgeç, köbü(RS-AE), semiz(RS-AE) çok �i�man kadın dübbe evli ki�ili(RS-AE), koltulu(RS-AE), üylü(RS-AE) ince, kibar genç tayık(EYu-AE), Taylan(EYU) kadın(T) çarpan (evlenmi� kız) kadın(T) üy ki�i(RS-AE) kız(bakire olmayan) dibsiz refika(Yab) e�, koltu(RS-AE) ya�ı ilerlemi�(T) göçkün ya�lanmak(T) sümelemek yatalak hasta yata�an GÖVDE, E��N (Vücut, Beden) adale bulçun (KKY) akci�er öyken (C�), tına (YV) ana atardamar(T) kolko(RS-AE) beden tulaboy (KKY),tula(KKY-AE), e�in beyin yülün (NA), çimidi, emik, imik, cilik, cılık, yükün (NA), me�e(RS-AE) bıkın (Trmen.) kalça (ABE), yanba�(RS), bıkın(RS-AE), uça(RS-AE), uca bulcun (Uy.) kas (T) bünye tüzüm (CG) can oygun (VUM), tin, is, dirlik ci�er ba�ır (CG), bö�ür (AE), öpke cilt deri çehre yüz çil (Tat.) 1.kaburga (ABE), 2. sepkil(RS-AE) çili(Tel) boyun kiri�i(RS-AE) çokol(Tel) peltek, konu�masınında eksiklik olan(RS) dima� es (EZK) diyafram bugur (NA-AE), yönet (UT) gamze batık gerdan bo�ak (UT), boyun, guyun(MÜM) iskelet sülde (EZK), kanka(�KK), çatmaca (DS), ganlı , u�(MÜM) i�kembe bıdır (UT), karın, içkarın kaburga (An.) oyogos (YV) kafa çokı (NA), ba� kafatası ba�tası (AE), çömçöke, többe (UT), ba�tın sö�ögi(RS-AE) kafanın tepesi emgey(RS-AE) kambur bükür (KKU-BY), kürdek(RS-AE) kayı�(Tel) i�lenmemi� deri kelle ba�, ba� sök (KKY) kır (Ba�.) kaburga (ABE) koçak (T) koyun (insanın koynu) (ABE), kukla (ABE), kapsam (AE) lades kemi�i aydes (UT) lüle burum, kıvrım meme emecek (CG), yelin (UT) mide a�kın (UT) omba (Aze.) kalça (ABE) organizma çark (UT) pazı kemi�i(T) kolyürek(RS-AE) parmak barmak (A�), sabar(RS-AE) rahim yatın (KKY-AE), aba�(YV) safra kesesi öd (AE), öt(RS-AE) sakatat içüye (AMA-AE) sanıt(Tel) çene kemi�i(RS-AE) sınak (Yak.) çene (YV-AE) sima yüz sine dö� (AE) süyek (Kaz.) kemik (ABE) vücut obor (NA), omuru (NA), ten, e�in yan (Ba�.) kaburga (ABE) yelke (Kar.) ense (UT) zülüf çürme� (NA)

SA�LIK - SAYRILIKLAR (Tıp Bilimleri- Hastalıklar), Anatomi afet bu� (DS) afrodizyak güçlendirici, azdırıcı(e�eysel) a�ır hasta geçemenli, ölümcül, semirgin akci�er öpke (DS), ögen (DS), baf, öykün, paf, ökpe(�KK-AE) akci�er yangısı setircem (DS-ZÖ) akci�er zarı yangısı saplıcan, satlıcan, yanıkara (DS-ZÖ) aksamak(T) yömelemek aksırıp tıksırmak (T) ö�mek (DS) albumin hastalı�ı aktutma alerjik hastalık(�ng) dabaz(SK) ameliyat kesme (CG) anemi kansızlık anjin bo�azkıstı, bo�az a�rısı (DS), basma, amıru(RS),

bo�ak, bo�a yangısı antep çıbanı yamık, yıllık anüs büydüz, büzdüm, büznük, büzük, bızdın, bızzık (DS) aort büyük atardamar aorta düdüklük (DS-ZÖ) apandisit sokurdü�üm (DS-AE-OT), körba�ırsak (GE),

sokurtüyün aspirin ba� ıyıstarı asti�mat bulanık görür a�eren kadın (T) yerik, yerikli, yergin, yirikli (DS) ate�li ılgar ayakkabının iltihaplı yarası dövleme ayba�ı (kadınlarda) akıntı ba�ırsak bozuklu�u (T) buruntu ba�ırsakları bo�altmak(T) sündürmek bakire olmayan bozuk bakteri(Yab). çöpük (GO), çöpçük(YA) balgam ganruk, genrik, gubur baygınlık(hafif) dalcımak baygınlık(T) o�lanlık bayılıp dü�mek(T) aktarılıp inmek bekaret zarı dib, dibli� bel(T) bırbıra (DS), bıkın (DS) beyin sapre omurilik so�anı beyin(T) yülün (NA), çimidi, emik, imik, yükün (NA), me�e(RS-AE) birden ölmek(T) sesmek birdenbire ölmek(T) gıfırlamak biyografi yürüm (NA), geçmi� bron�it arkak (YV) bo�maca(T) yorgaca böbrek sancısı(T) bö�ürce böbrek(T) bıdı, cıngıl, dıngıl bron�it dıma, dıma�ı (DS), dima�ı (DS-ZÖ), dolma�a,

doma�ı (DS), duma (DS), yelpik, yelpük (DS-ZÖ), yilpik (DS-ZÖ)

bunamak(T) u�uzmak büyük tansiyon kasıntlı(AE), büyük gerginlik cansız ilek, ilek, ölük, ötürüklü cenin yıyını (UT) cerahat irin(AE) check-up 1.bakım 2 tepeden tırna�a bakım (AE) check-up yaptırmak tepeden tırna�a baktırmak (AE) ci�er ba�ır, dilak, öpke cilt hastalı�ı çalma cinsel ili�kide bulunmak çöke�mek (DS), dürtülmek (DS),

edi�mek (DS), siki�mek cinsel kudretini kaybetmeyen kimse ansız cüzzam hastalı�ı dönük, yenirce çarpıntı(T) telerme çıban(iyile�meyen) yumurcak (DS) çıban(olgunla�mı�) (T) ba� vermek, ayara, balgımak, sü�ü,

yörle�en çıban(T) ayara, sü�ü çıbanın azması (T) azanlamak çıbanın ortasındaki katı irin(T) cücük (DS) çiçek hastalı�ı bezeme, cıbar (DS), ene ki�i (RS-AE) çiftle�mek döllenmek (DS) deri hastalı�ı (T) çakma (DS)

65

deride morluk bezime deride sulu kabarcık (T) �aklak dermansız hastalık dönük (AE) difteri buvala (UT), sa�ak a�rısı (UT) difteri hastalı�ı cemberek (DS), dalak (DS) dil tutuklu�u (T) ilkit epilepsi talgak (NA), tutkukluk (VUM), tutalık, tugalga, u�nak, u�rak (DS-ZÖ), dı�arlık (DS-ZÖ), dutalık, dutu, dutulga, dutarak, dutarga (DS-ZÖ), eser, eserge, dutalık, dutu, dutulga, dutarak, dutarga (DS-ZÖ) ereksiyonu olmayan egez (DS-AE) ergenlik sivilcesi (T) ısırgu erithema nodosum hastalı�ı üve(deve) çiçe�i (DS-ZÖ),

bo�ur sayrılı�ı(KMi-AE), titir sayrılı�ı(KMi-AE) e�cinsel veregen (DS) fat kekeme fazla �i�man apıldak, köbü(RS-AE), semiz(RS-AE) felç (Yab) ısmaz, sal (EZK), kuru�gan a�ırısı (UT), damla, damlacık, damna, domla, ingın, ingi, yata�an (DS-ZÖ), ündürme, kötürüm, inme felç olmak (T) damla inmek, damlaya gelmek, çoynamak,

kötürmek, ündürmek, inginmek, yata�anmak felçli kimse (T) sanıldak (DS), alınmı�, inme inmi�, iteli,

kötürüm fıtık hastalı�ı cor (DS) firengi bezeme, çiçek, karayama (KKY), seçime, yenirce fistül akca, sürekli akan çıban (ZÖ) fizyonomi(�ng) sıyak(�KK-AE),görünü� gargara saykama (EZK) gö�üs a�rısı(T) bö�ür a�rısı, ba�ırca gö�üs hastalı�ı çeken yillikli (DS) göz bozuklu�u çakla (DS) göz çapa�ı (T) çımbık göz hastalı�ı betire gözü iyi görmeyen(T) çipi� grip ara çoru, ara sayrılı�ı, aralık, çekilen, dank, dıma,

dıma�ı, dolma�a, doma�ı (DS), duma (DS), sükgem (DS), ya� tımu(RS)

guartur hastalı�ı bokur (UT), bogok(RS-AE) guatr ba�, ba�a, ba�alı, gıgı (DS), bogok(RS-AE) gusulhane sukluk, sulucak, suluk, sulukluk, sutluk, suyolu,

ginelik, girellik, döner, arınak hançere emik hariciyeci dı� sayrılıkçısı hasta çökel, gır�an (DS), ımraz, ırgın, inli, öbüzmen (DS),

sayrı, söke (DS), sökel, sünmek, bitkin, u�urkay(RS-AE), a�rıkay(RS-AE)

hasta göz �ipik hasta olmak (T) erez tutmak, dıngılmak hasta ve öksürüklü ötürüklü hasta yoklamak çavmak hasta yüzlü ala bulanık hasta(iyile�mek)bıcılanmak hasta(sürekli) cıdırlı hasta(toparlanmak) bıcılanmak hastabakıcı bakımçak (UT-AE), kötüvcü (KKY) hastalanan(sık sık) çitirik hastalanmak çı�lamak (DS), çirlenmek, çorlanmak,

yelpümek hastalanmak(çok yemekten) göpmek hastalı�ı geçmek otamak hastalı�ı iyile�mek örüye kalkmak hastalı�ı iyili�e dönmü� döngün hastalı�ı tekrarlamak altalamak hastalı�ın bıraktı�ı iz sersile hastalık ate�i yangı, yangın, yanku (DS), ört(RS-AE) hastalık nedeniyle zayıflamı� inez hastalık salgını ölet hastalık sayrılık, a�rık, gada, eri� (DS-AE), bu� (DS), çır

(DS), çıtırık, çor, çöpürük, diriz, ı�ım, i� (DS), irep, samarık (DS), sökelik (DS), �or, yiyik (DS), ig(VUM), gig(MÜM), yobol(RS-AE), u�urkay(RS-AE), u�uru(RS-AE)

hastalık sonrası yapılan mızmızlık i�ize hastalık yada yaranın yayılması çakı�ma (DS) hastalık(bula�ıcı) tırnık, salgın

hastalık(bula�mak) sepmek hastalık(geçmek) sepmek hastalıklı acaruk, açaruk, aça�raz, a�rıcaklı, a�rıklı, alkın,

ba�alaklı, bü�dür (DS), cürümsüz (DS), çirli, çorlu (DS), cozak, cozalak (DS), çörü, çörü�, çörü�ük, çultaklı, edir (DS), eri�gil (DS), i�dir, i�di�, i�ili, i�ilik, i�lek, i�li (DS), gödemen, ılbız, ırkı, ırkın, i�ez (DS), irgin, iylek, ölükez (DS), tıvgalı, üzbelek, üzüt (DS), yatalak

hastane sökü (DS), sökelevi(OT) hava kalık havale geçirmek o�lanlık olmak havale tap�uruk (VUM),o�lanlık hayat 1.yürüm (NA+RS), ya�am, dirimlik, salun, 2. ayazlık(evin bölümü)(Denizli) hazım sindirim hazımsızlık a�rısı topalan hazımsızlık çekmek ıkı� olmak hekim sagun, otacı, emçin, otçu hem�ire bakımçak (UT-AE), kötüvcü (KKY), bakıcı hepatit sarılık(AE) Hıyarcık(T) yerdeki hızır servis yeti�tiren hidrojen ıslaktı(SÜ), suözü(AE-�KK), sutegi(�KK-AE), suvtegi(�KK-AE) hiper tansiyon yüksek gerginlik hiperkapni(Yab) kanda CO2 yükselmesi hipermetrop yakın görmez hologram (Ing) dımı�kı (DS-AE) humma terletme (DS), sökel (DS), ter, ter hastalı�ı, terleme,

terletme, ir(MÜM), yatalak, yatalgı (DS), a�ır sayrılık, a�rıter (ZÖ), arı sayrılı�ı, deliyatalgı (DS), izü u�uru(RS-AE), izü a�rısı(RS-AE), kaldırak u�uru(RS-AE), sıtma

husye dangal (DS), ta�ak, badanak, erkeklik bezi hücre göze(MRG), odacık(AE), kucır(�KK-AE), küçükev(�KK-

AE) iç organlar bödek (DS) idman çınık (UT), yarar(UT), alı�tırma, çeynik idrar sidik idrar kokusu çümpür(RS-AE) idrar torbası gok, ku�uk(RS-AE) idrar yolu sidik yolu(AE) iktidarsız(zifaf gecesi) ba�lanmak ilaç sem (AE), darı (KKY), tom (NA), emsem, emçe, yellik, dü�e, gümeç(�KK-AE) ilaçlamak otlamak, dü�elemek, semlemek, emçemek ilik (T) çiti illet acılandırgan (KKY) iltihap kaptırmak ılcıratmak (NA) iltihap yalkınsama (A�), icren iltihaplanmak irinle�mek, yalkınsamak, icrenmek ince ba�ırsak (T) �ek ishal bızırık (UT), ötrek, ötrük, ötürek, ötürgeç, ötürük, öza�rısı, bozgun (DS), burgun (DS), dırık (DS), güveleme, ı�nık, i�nik, iyindirik, sürgün, tırlak(DS), içsürme (VUM), ötkök(RS-AE) ishal olmak ötürek olmak, ötürgeç olmak, ötürmek, ötürmeg,

dırıklamak (DS-ZÖ), çımkırmak, çimkirmek, bozguna dü�mek, sa�namak, ötkökmek(RS-AE)

isilik(T) sürk �spanyol nezlesi çor, so�uk algınlı�ı isterik gümrek (DS) i�eme(T) cılım (DS) i�emek(T) akıtmak, çönmek, çövdürmek(AE) i�kembe giliz, göden kabız dü��ün (DS), setürük kabus congala (DS), davara kadın(erke�e dü�kün) (T) ersek, ersenek

metabolik özü�türül

metabolizma yapım-yıkım, özdek de�i�imi(AE), ö�e de�i�imi(AE), özü�türme(AE), özü�türü�(AE)

metafizik (Yab) tın ötesi, do�aötesi, do�aötesel,, özükötesi, ölçü ötesi

metastas göçü�me

66

mezar sö�ök (NA), gömeç, gömgen, görün, gor, gür(A�), yayan(RS) mezar ta�ı balbal(SS+MK) sanra�ı, sav, sökkem, sukkam (DS), sükgem (DS), �or,

tımay (DS), tumoy, tümü,tumu(VUM),sökkem nezle olmak çor tutmak patlak göz (T) domaliç (DS) paytak(T) mayrık, mayruk(RS-AE), bayrık(RS-AE),e�ri

bacaklı peklik(T) setürük pıhtı uyugun (EZK-AE) pıhtıla�mak doncukmak, telemek plesenta e�, eteni (DS-ZÖ) plörezi saplıcan, satlıcan (DS-ZÖ), batak (TDK), setircem

(DS-ZÖ), terletme (DS), yanıkara pnömoni da�ca (DS-ZÖ), dombalak (DS-ZÖ), do�ca, do�ıca

(DS), pontal (DS-ZÖ) pogok(Tel) gırtlak kıkırda�ı(RS-AE) protein önbesi, yumurta akı(SÜ) psikiyatr tin sagunu, esinci psikolog tinbilimci, esin bilimci ra�itizm hastalı�ı de�i�tirme (DS) reçete sa�altı ka�ıdı (AE) romatizma sarsu (NA), kuruyel (DS), çengi yeli (DS) romatizma(ayakları) cöçün (DS) romatizmalı yelli (DS-ZÖ) ruh yula (NA), körmös (AN-NA), tin, arbak (OT), ölümsüz ile özdeksiz varlık, esin, ezi(HNO), es (BY), os(ÜM-Trkmen), yek (NA), ürey(�KK-AE), üzüt(RS-AE) safra kesesi acımak torbası, paçala safra ügös (YV) sa�ır ve dilsiz (T) aras sa�ır(T) çomruk, tüley(RS-AE) salgın hastalık ara sökümü, salım salya(T) suduk, sulcar, �ırlak, çilekey(RS-AE) sancı(�iddetli) daylı sancı(T) dikilgen (DS), yürük sara hastalı�ı dutalık, dutu, dutulga, dutarak, dutarga (DS-

ZÖ), tutalık, tugalga (DS-ZÖ), a�rı tutmak, albasma, dı�arlık (DS-ZÖ, talgak(RS-AE))

sara koz (ABE), közür (KKY), dökey (BY), tutkukluk (VUM) semptom belirti, bulgu, bozukluk sıtma(T) bezgek (UT), sıtma sidik torbası (T) ku�uk (NA) sidik(T) i�ek, i�emik, i�emük, i�enik, siduk(KM), sidug(MÜM) sindirim sindirim sirkülasyon(Fr) dola�ım siroz su inmesi sivilce(azmı�)(T) çalma sivilce(T) dü�ürcük, özlengi, sız�an, patka(RS-AE) siyatik i�ia� (YV-AE), yılancık (DS-ZÖ) so�uk algınlı�ı tumoy spazm kasılma sünnet bıçı (YV), sarbıyı (YV), edilcev (DS) �ah damar ana atar damar �arbon hastalı�ı yakacak, yakma, yakmaca (DS),

tala�auruv (DS-ZÖ), dalak (DS), turun (NA) �ark çıbanı güzellik �a�ı göz(T) çergöz (DS) �eker hastalı�ı a��i� �i�man(T) a�ırı abaz, a�ırı de�ik, a�ırı dodan, a�ırı ebe�,

gebe�, a�ırı ebrüm (DS), godo� (�E), a�ırı ınık, a�ırı ölbe, a�ırı sıdalak, a�ırı dolaman, a�ırı dolman, a�ırı dorabuç, köbü, semiz(RS-AE)

tabib(bilge) atasa�un tabip sagun tablet 1.sıkıt(sa�lık), 2 yazıt(arkeoloji) tahlil laboratuvarı çözümleme deneyli�i tansiyon (�ng.) gerginlik (AE) tatarcık a�cakanat tedavi bakım (UT-AE), sa�altım, imneg, emçe(RS-AE) tedavi olmak çentilmek, sa�almak, imnenmek,

emlenmek(RS-AE), bakılmak tedavi etmek emlemek(RS-AE) tentürdiyot cuot (YV) tenya ulama (DS-ZÖ), iplicek

te�his tanı tetanos do�ucu, doluca, dongucu (DS), donuca, donurca,

dovucu, tıvgı tetanos hastalı�ı dovucu, do�ucu, doluca, dongucu (DS),

donuca, donurca tetkik inceleme tıbbi sa�lık tıbbiye sa�lık bilimleri tıp sagunluk (AE), sa�altım (AE), iyile�tirme (AE), sa�lık bilimi tifo hastalı�ı deliyatalgı (DS), arı sayrılı�ı, a�ır sayrılık,

a�rıter (ZÖ), ir(MÜM), ter, ter hastalı�ı, terleme, terletme, yatalak, yatalgı (DS), içterleme, teli a�rısı (UT), yadı� (NA), üzü(RS-AE)

tifüs örgün (CG) tiryaki alı�gın toksin(�ng) a�u(AE) tomografi iç görüntü, içkesit(AE) trahom basır (EZK), basur(EZK-AE), göz a�rısı (UT) trahoma ıssırgı (DS-ZÖ) travma çarpkı(AE), yaralanma troid ba�a, gıdı tromboz.(Yun). kan donma sayrıl�ı (atar damarlarda) (YA-

AE) tuzlu balgam yelbik tüberküloz çemet (NA), öpke a�rısı (UT), verem, çemet(RS) tümör osma (UT), isken (YV) ur(T) pa�aç, töme uterus cilik (DS), çebi� (DS), çillik (DS), dıllık (DS),

o�ulduruk (DS-ZÖ) uykuda konu�mak(T) sereklemek üremi a��i� üretra(Yab) sidiklik, i�emelik, i�ek ürolog sidik yolları vajina(�ng) cilik (DS), çebi� (DS), çillik (DS), dıllık (DS),

o�ulduruk (DS-ZÖ), sökrük(KM), arak(MÜM), gam(MÜM)

varis olmak su inmek veba (Osm.) kırgın (CG-AE), tırıskak (EZK), oba (EZK),yut (NA), yumrucak (DS-ZÖ), davun, yamara verem (An.) çemet (NA), öpke a�rısı (UT), gelincik (DS), dık (DS), gözelleme (DS), ıska, ıskıtca, ince a�rı, ince illeti, öpke avru�u, sücce (DS),gelincik (DS), örken, dık (DS), gözelleme (DS), ıska, ıskıtca, ince a�rı, ince illeti, öpke avru�u, sücce (DS) virüs sıva�kı (OT), kurtcuk, bozmuk, ıvılkurt, ivilkurt vitamin dirilek(OT) vizite (Osm.) akıs (EZK) vücudu sancılanmak dikilme durmak vücut (Osm.) ten (AE), gövde, ö�ön(RS-AE),egni, e�en, baz, töngek, e�in vücutta �i�lik meydana gelmek bezemek vücuttaki eklem yerleri e�, e�ecen yakı (T) çatık yara bere (T) bertik yara(iltihaplı) bulkamak (DS), bılkınmak yara(irinli açık)(T) cicik (DS) yara(kanamayan)(AE) bere yara(su toplamı�) (T) bılık bılık yara(sulu) (T) bıcık, bıcılgan, bıcırgan, bıcırgı, bitilgen (DS) yara(sulu)(T) bitilgen (DS) yarım ba� a�rısı yarımca yatalak hasta yata�an yılancık hastalı�ı seyirtgen, yü�rük (DS) yirmi ya�ından küçük olan çocuk ede yiyememek(T) dolukmak yokluk(T) çökel yorgun(T) ezgin, sergen, yemelek yorulmak(T) gelezimek yumruk(T) sumsuk yüklü(T) gömanlı yülün(Tel) kemik ili�i yürek a�rısı(T) ba�ırca yürüme(T) çırçır yürüyemeyen sakat(T) goç yüz lekeleri(T) çi�it

67

yüz(T) sıtra, �emre yüzde olan kara lekeler(T) apraz yüzü çiçek bozu�u(T) çendek yüzü morarmak güvermek zal deli (DS) zar (Osm) 1.yargak (EZK), çel(RS) 2 kemik(tavlada) zatülcemp yanıkara (DS-ZÖ), batak (TDK), terletme (DS) zatürre kaburga a�rısı (UT), dombalak (DS), do�ca, do�ıca

(DS), batar (TDK) zatürree ile zatülcemp a�rısı batan zayıf acaruk, aça�raz, algın, anık, arek, arık, arkın, aruk,

bö�ürtük, börtük, çıldırgı, çildirik, çilez, çilgidir, çordasız, çörez, çötün, dala�an, dı�dı�, dı�lı, gecere, ılbız, ılek, ılgıdır, ılız, ıli, ırgın, ırık, ıyık, izment, izmet, izvet, örüt, özüt, ülük, ülüngür, yalk, yalkı, silik(MÜM), arık(RS), katkak(RS-AE)

zehimlenmek irinlenmek (DS) zehir bızır (DS), çor, davun, daylı, domalan, dü�ü (DS),

avu(Zonguldak), a�u, a�ı, uv(�KK-AE), koron(RS-AE) zehirli soka, avu, a�u, a�ı zehirli böcek çer zona yakarca (DS)

SÖKÜ(HASTALIK) A�AMALARI hastalı�ın ba�langıcı sökel hastalı�a tutulmu� sayrı hasta (çok) a�rılı, a�rulu, a�rı hastanın çırpınması çarmak hastanın sayıklaması (T) serek hasta(kalkamayan) yatalak hastanın iyile�meye ba�laması donu�mak hastayı iyile�tirmek onultmak hastalıktan kurtulmak sökmek ORDUDA ORUNLAR Er er yi�it, eren, er, sü,su, ko�un asker sü, çeri, eren, er, ber(HNO), yi�it, ko�un(AMA), yi�it, ber(HNO) jandarma kır yi�iti, kır eri Erba� onba�ı onba�ı çavu� çavu�, çabu�(EYU) Kıdemli ba�çavu� deneyimli ba�çavu� Subay Astsubay astsubay, ergüder Üstsubay üstsubay Ast te�men ast te�men Te�men te�men Üst Te�men Ast te�men Yüzba�ı yüzba�ı Binba�ı binba�ı Yarbay Yarbay Albay albay General Ba�bay, sengün Amiral ba�denizbay, denizalp General Ba�bay Tu�general tu�bay (KZG), tu�ba�bay(AE) Tümgeneral tümbay (A.E), tümba�bay(AE) Korgeneral korbay (A.E), korba�bay(AE) Orgeneral orbay (A.E), orba�bay(AE) Genel Kurmay Ba�kanı Ba�kurmay Mare�al oduz(KM�),sava�bay (AE), Mü�ir oduz(KM�),sava�bay (AE), Pa�a pa�a, ba�a�a(EYU), sengün Ba�komutan(T+�ng) noyan(KZG),ba�buyrukata,

ba�yoruçata

AKÇALI ��LER , A�I�LIK (BANKA – MAL�YE) akça (T) tigin (EZK-AE), akça (AE), köpük (CG) ba�ı� kayra (KKY) bakiye artkanı(RS), geri kalan(�HA), kalanı, kalganı(RS-AE) banka bıyala (A�-AE), yı�nak(AE), akçaevi(AE),

biriktireç(AE), akçalık, birikimlik, tıkı�(AE), a�ı�lık(AE) bankacı bıyalacı (A�-AE), bayalacı(A�-AE), akçaevci(AE),

yı�nakcı(AE), biriktireçci(AE) bankamatik(Yab) ödercik(AE) bedava alayına (UT), te�in, akçasız, ödemesiz, tegin, bele� bele�(T) te�in, akçasız bono kanıtga(AE-OT), çıltak, dayandırga(OT) borç (An.) alım (NA) borçlu (An.) alımlı (NA), alımcı(NA-AE) borsa tıkı�gı(AE) (borsa), tıkı�tay(AE), tülüktey(MÜM-AE) cari a�ımda�ı (A�-AE), geçerli, yürürlükte ciro gelir(AE) disponibilite eldeki akça (AE), kullanılabilirlik (TDK), tutuk (AE), açı�a çıkarılmı�, dı�a alınmı� (TDK), bakanlık kullanımına verilmi� (TDK) disponibl de�er. tutuk de�eri (AE) döviz alma� (A�-AE), yabanakça (AE), yabancı yarmag(AE) ekonomi (�ng.) tı��ıtlık (CG-AE), sakçılık (A�-AE), ünömdülük (KKY-AE), ayam (UT), ayav (UT), tı��ıtlık (CG-AE), sakçılık (A�), ünömdrülük (KKY-AE), ünöm (KKY-AE), sakçıl (A�), yıynak (A�), kıskıl (OT), tutum (AE), tı��ıt (C�), ayav (CG), akçal(AE) endeks(Yab)1.gösterge 2. ayarlı, ba�lı 3.ayarlama. envanter(Yab)yepsel (NA) faiz (Osm.) ürem, üsteme (A�) garanti ısanç (UT), güvence(AE) gelir(T) akar(AE), akaret(AE) harç kalan (NA) havale köçürme, gönderi hedging koruma (TDK) hesap sanav, sayav(AE) hibe etmek kayramak(KKY-AE) hibe kayra (KKY) hisse(Yab) upay(�KK-AE), üle� hissedar üle�çi, upaycı iflas etmi� ankurtmu� (UT-AE), küyremi� iflas i�ini yitirme(AE),ankurtma(UT-AE), küyre, tükenme, bitme ikramiye bülek (A�) iktisat ünöm (KKY-AE), sakçıl (A�), yıynak (A�), kıskıl (OT), tutum (AE), tı��ıt (C�), ayav (CG), akçal(AE) israf �ı�ın (EZK) istatistik sayılama kambiyo akça de�i�tirme (AE) kapasite buldıklık (A�) kredi borç (AMA), karız (KKY), üremli akça alımı(AE), uru(MUM) kreditör borç sa�layan(AE), urutuku(MÜM), ortuku(MUM) makbuz koldamga (A�-AE) mal (Yab) a�ı�, alkı (NA), en�i (EZK-AE), ta�ınır ile ta�ınmaz tüm edinimler, alkı (NA), ta�ınır-ta�ınmaz edinimler, edinim, edinç(AE), argı� (UT), a�ı�, yarmag , en�i (EZK-AE), varlık (UT-AE), bark (UT) yö�ö�e (NA), alka, akça, töke(UT), akça, yarmıg(AE), akar, akça, a�ı�(EZK) mali üp (YV), a�ı�sal maliye üptey (YV-AE), a�ı� i�leri maliyet özde�eri (A�-AE), çıkı�, üpü(YV-AE), a�ı�ı maliyetli üplü(YV-AE), a�ı�lı market maker pazar kurucusu (TDK), pazar olu�turucu (AE) masraf(Yab) çı�ın(�KK-AE), çıkım(�KK-AE), çıkı�(�KK-AE) mevzuat erece (KKY) mizan ölçem (BY-VUM), ölçögüç (KKY) mühür beçet (YV), damga mükellef bertekey (YV), yükümlü mülk (Yab)edinç(AE), buyam (KKY-AE), ta�ınmaz mülki(Yab) bir ülkenin, ülke ile ilgili nakit akçalay(EZK) net çolkay (YV), angı�kan (UT) off-shore banking akçayı dı�ta tutma (AE), dı� biriktiricilik (AE),dı� birikim(AE)

68

off-shore dı�ta (tutma), dı�ta (AE) paha de�er (AE+NA), sıgana (YV-AE), üp(YV) pahalı üplü(YV-AE), kunlı(�KK-AE) para (Yun.) akça (AE), teyin (EZK), tülev (A�), tigin (EZK-AE), köpük (CG), tiyin (VUM), kuru� (ABE), karçı (YV) paralı karçılak (YV), akçalı (YV) parasız alayına (UT), karçılasız (YV-AE), kar�ılıksız (AE) prim sıylık (EZK), bülek (A�) senet kanıtga(AE-OT), çıltak, dayandırga(OT) servet bolbay (UT), üyelmen(�KK-AE) sponsor sakman (OT) stok ırın (UT), yı�ın(AE), yı�ım(AE), tıkıntı(AE), tıkın(AE), çömök (YV), tülük(MÜM) stok market tıkı�gı(AE) (borsa), tıkı�tay(AE), tülüktey(MÜM-AE) stokastik(�ng) yı�ımlı(AE), biriktirmeli(AE), tıkı�tırmalı(AE) stoklama tıkı�tırma(AE), yı�ma(AE), biriktirme(AE), çömökleme(YV-AE) tahsilat ayrılmı� akçe, salık(KKY-AE) tahsildar salıkcı (KKY) tahsisat ayrılmı� akca (AMA) tahvil dönü�türülge(AE-OT) taksit usatı (YV), uzatı(YV-AE) tasarruf (Yab) biriktirme, tutum, tutu tasarruflu tutumlu tasfiye (Osm.) arındırma (AE), bo�altma tedarik sa�lama tediye ödeme tefeci karı�bay (NA) teminat güvence tevkif tutuklama, alıkoyma tevkifat tutmalar (YV-AE) ticaret(Yab) savda(�KK-AE), sadu(RS-AE) tröst birelci yatırımcı (AE), birelci i�kolu (AE) tüccar(Yab) savdager(�KK-AE), tecimci, tecimen, koyoyın(RS-AE) underwriting üstlenim (TDK) utuk (Uy.) kazanç (VUM), ası�(EYU) ücret(Yab) tölek (EZK), yol (NA), yal (UT), ter(DP), ögdir(VUM), ir(MÜM-AE), i�tin yalı(RS-AE) ücretsiz alayına (UT), te�in, akçasız, ödemesiz, tegin, bele� vade (Yab) süre, bolcal (UT), erim, kezek(RS-AE) vadeli (Yab) süreli, erimli(AE) varidat(Yab) gelir, kazanç, kiris(EZK), ku�er(MÜM) , ası�(EYU) vergi (T) salık (KKY), kalan (NA) vezne salık (KKY-AE) yevmiye yalna (UT), gündelik (UT) zam ebilik (YV), artırım(AE) zarar dokunca(AE), ar�a (NA), dokunca, çıkım (NA), yitgi (CG), koranç (UT), arsamık(NA) B�REYDEN TOPLUMA insan(Yab) çoluk(AE), yalnıko�lu(AE), yalnık, illik, seden (NA), ço, çol, çön, sın, un adam sumkay(EZK), birey �ahıs yüzün (NA), birey, ki�i çift ko�a, e� aile bile (NA+RS), türküm (BY), evgil(OH) , urug (YA), öröke(RS-AE) sınıf özden (UT) kabile budun, ok halk(T) alk, aymak, toplum, agmak (NA), kamu(AE), korray (UT), ulul(KMi), halayık(�KK-AE), albatı(RS), kalık(RS-AE) millet ulut (KKY), el (KKY), elgün(AE), kalık(RS-AE), karganya�(RS-AE) ulus ulus BA�LI YAKINLIKLAR (Akrabalık)

1. Sıra Yakınlar-Baba-Ana-Karde� sülale(Yab) öten(�KK-AE), urpak(�KK-AE), butak(�KK-AE) aile bile (NA+RS), urug (YA), türküm(AE), evgil(OH), öröke(RS-AE)

ebeveyn ana-baba (AE), ana-eti(AE) ana(T) ece, ene(NA), egi(MÜM) anne (Yab) aça, açe (KZG), ök (OT), ög (ME), ana, ece, amı�(ÜM-Çuva�ça) valide aça, açe, ök, egi(MÜM) abakay (Mo�+Tel) karı (NA) , e� (NA), hanım, üydege(RS-AE) baba(T) kan(g) (OT), eti (KZG), aca(NA) bise (Ba�.) karı (ABE), üydege(RS-AE) abla (T) eke (ME), a�as (KZG), egeçi (KZG), siyin(RS-AE), sıyın(EZK-AE) a�abey imre (KZG), emre, a�a, aka(NA), tuyun(EYU), aça(�HA) karde� (T) karında� (T), tu�ugan(RS-AE) karde�(kız) sinli(�KK-AE) küçük kız karde� ügü (KZG) birader (Ing+Ar) karında�, erkek karde�, eçi(KM) bulla (T) kızkarde� (SE)

2. Sıra yakınlar- Çocuklar

evlât(Yab) tunguç (KZG) velet o�ul, çocuk, u�ul(RS-AE) anasız, babasız(T) öksüz babasız(T) yetim torun(lar) (T) taygun (ME), nemere(�KK-AE) torun(çocu�u) çöbere(�KK-AE), öbere(�KK-AE)

3. Büyükler

ecdat öbeke (Mo�, MÖ), ata, ugu, ugun, akay(RS), öbögö(RS-AE) abı�ka (Alt) 1.ya�lı adam (NA) ata öbökölör (Mo�) babanın dedeleri ata (Alt) baba (NA), dede (NA) ata-ene (Alt) anne-baba (NA) ebebeyn(Yab) ata-ene(NA), anne-baba(AE), ene-baba(RS-AE) büyük peder a�ababa, büyükbabanın babası büyükbaba (T) büyüketi, eçü (ME), etiata (AE), babanın babası, a�aakı(NA), abaka(NA), aba�(NA), aba�(�HA) babaanne(T) ene�(RS-AE) dede (T) dede, annenin babası, atak(NA-AE), tayba�(RS-AE) anneanne (T) anneanne (T), açeata (AE), tayne�(RS-AE) aka(Alt) dedenin karde�i

4. Ana-Baba Karde�leri aka(Alt) dedenin karde�i amca (Ar+T) aba (KZG), eçi, emi (AC), emmi, ta�ay (NA), ıldam (NA), a�ay (A�), abagay(�HA) emmi (Akkad) eçi, aba (KZG), açı(NA) hala (Yab) bibi (KZG), tuta (KZG), eme (AC), cıcak (V�), sıyın (NA) dayı (An)tu�ay (NA), ta�ay (KZG+RS) teyze (Yab) açece (AE), dayıza (V�), eciy (YV), abıgay(NA) kayın kocanın erkek karde�i görümce(T) görümce, kayın sinli(�KK), kocanın kızkarde�i baldız(T) baldız, kayınbiyge(�KK), karının kız karde�i, basım(BS-AE)

69

kayınbirader (T+Ar) kayınkarde� (karı yada kocanın karde�i), yurç (ME), yurçum(RS-AE) kayınço(T) kayınkarde�(karı yada kocanın karde�i) , yurç(ME) , karının erkek karde�i

5. Karde�, Amca, Hala, Dayı, Teyze Çocukları

abla çocukları(T) bölö(RS-AE) açı (Mo�) karde� çocukları ile karde� torunları (NA) açı-karında� (Mo�) a�abeyin o�lu (NA) açı-sıyın (Mo�) a�abeyin kızı (NA) ye�en(T) karde� çocu�u, atı (ME) karde� çocu�u(T) atı (ME), ye�en kuzen (Ing) erkek ye�en, çıkan (ME), kız ye�en hala o�lu(Ar+T) çıkan (ME) amca kızı avgı ece (NA), avgı (NA) teyze çocukları böle(�KK), iki kız karde�in çocukları teyzeo�lu çıkan (ME)

6. Dı�arıdan Katılanlar ile Çapraz - Kesi�en

Yakınlıklar

damat (Yab) güvey, küyü, kız karde�in kocası, teyzenin kocası gelin(T) erkek karde�in karısı yenge(T) dayının karısı, erkek karde�in karısı, abızın(�HA) amca karısı acuk (AC), abune (NA), ceñe(NA) elti (T) kilinda� (FÖ), gelinda�, apsın(UT), kocanın erkek karde�inin karısı eni�te (T) gelence (AE), yizne, karde�inin kocası, teyzenin kocası, yeste(RS-AE) baldız karının kız karde�i, basım(BS-AE) kayınbaba (T) kayınata, kocanın babası, kasyıneti(AE) kayınpeder(T+Ar) kayınata, kayınbaba kayınvalide (T+Ar) kayınana, kayınaça, kayın ene(RS-AE) kaynana(T) kayınana, kayınaça, kayın ene(�KK+RS), kocanın anası dünür(erkek) (T) dünür (T), kuda (FÖ+�KK), evli o�ul yada kızın anne ile babası, kuda(RS-AE) dünür hanımı(T) kudakay(RS-AE) kuda�a(Kaz) güvey ya da gelinin küçük kız karde�i(�KK-AE) kayın birader kayına�a(�KK)

7. Üveyler üvey (T) öz olmayan aca (Kar.) ilk çocuk üvey ana (T) ök, abıcı(NA) üvey evlat o�ulluk, azırantı (NA), tunguçluk(KZG-AE) evlatlık azırantı (NA), tunguçluk(KZG-AE) süt anne daya KU�AKLAR ARASI SIRA DÜZEN ADLANDIRMA(Erkek Soyu) sülale(Yab) öten(�KK-AE), urpak(�KK-AE), butak(�KK-AE) ecdat öbeke (Mo�, MÖ), ata, ugu, ugun ata öbökölör (Mo�) babanın dedeleri büyükbaba (T) büyüketi, eçü (ME), etiata (AE), babanın babası, a�aakı(NA), abaka(NA), aba�(NA) babaanne(T) ene�(RS-AE) baba(T) kan(g) (OT), eti (KZG), aca(NA), ata (Alt) çocuk tunguç (KZG), o�ul, u�ul(RS-AE), çocuk torun(T) taygun (ME), nemere(�KK-AE) torun(çocu�u) çöbere(�KK-AE), öbere(�KK-AE) ED�N�MLER (A�ı� ile Ta�ınmaz) (Mal-Mülk) apartman dikinti, ev at arabası (Osm) una (NA), una(RS-AE) at arabasıyla gitmek (Osm) unalamak (NA) araba(An+T?) biriçke (NA), abra, eviçi(�KK-AE), üyiçi(�KK-AE), eviçi(�KK-AE), üyiçi(�KK-AE), eviçi(�KK-AE), üyiçi(�KK-

AE), biniçke (NA-AE), binit(AE), telege (YV), tekerli(AE), araç(AE), kölük (atlı araba)(EZK-AE), abra(�HA+RS)(Ka�nı arabası) araba oku(T) ulama(RS-AE),sepek arazi yer, oynak (KKY), urın (A�), alan ba�ı� kayır(AE), kömekte�, kayrım (KKY) ba�ı�la kayır(ZE) bina karaltı (A�), dikinti, yapı, aran(KM) bisiklet iki teker (A�) cevher asılta� (EZK), töz dükkan i�yeri, sıvak (YV) emlak torgan (A�), ta�ınmaz, yurt e�ya (Yab) buyum, kezdeme (KKY-AE), tüyek (EZK-AE), arı-beri (UT), öteberi (A�) evbark torgan (A�), arsın gayrimenkul ta�ınmaz,torgan hangar evi�lik, çarapçı, uçakevi(AE), uçak ota�ı(AE), evislik (A�), sundurma(ÜM) hayvan an (KKY) (büyükba�), borsuk (BY), uy (büyükba�), dölük, böcek, andık (küçükba�), aldı(yırtıcı) (RS) hibe kayrım (KKY) hudut kıyır (KKY), betcan (UT), uç(AE) hurda eski i�e yaramaz, eski kompleks yıynak (EZK), toplam ma�aza satı�yeri makine i�geç mal (Yab) alkı (NA), en�i (EZK-AE), ta�ınır ile ta�ınmaz tüm edinimler, alkı (NA), ta�ınır-ta�ınmaz edinimler, edinim, edinç(AE), argı� (UT), a�ı�, yarmag , en�i (EZK-AE), varlık (UT-AE), bark (UT) yö�ö�e (NA), alka, akça, töke(UT), akça, yarmıg(AE), akar, akça, a�ı�(EZK),en�i (EZK-AE), varlık (ta�ınır, ta�ınmaz), a�ı�, edinç, töke(UT), mavna yilikleme (EZK) menkul ta�ınır edinç, alınıp satılan de�erler,akar de�erler, elde�i�tirebilir de�er, geçici de�erler,akarca (AE) mortgage tutulu satı�, tutsat(TDK) motor devitken(OH) motorlu devitkenli(OH) mekik (Yab) arı�ga, arkav urçuk (UT), urçuk, öreke (KZG), verengalan (YA) mekik konveyör (T+�ng) öreke ta�ıyıcı (EE) mücevher bezek mülk (Yab)edinç(AE), buyam (KKY-AE), ta�ınmaz, baylık mülki(Yab) bir ülkenin, ülke ile ilgili mülk sahibi(Yab) ayruk(EYU) mülkiyet torganlık, edinim, egelik otomobil binek, yürürgider(AE), kendigider(AE), kendiyürür(AE) otobüs tigürgen, bindikaçtı(AE) ova (Yab) yazı(AE), düzlük, düz(AE), dala(EZK-MK), tala(MK) oymok(Tel) yüksük(RS-AE) para (Yun.) akça parsel evlek saat(Yab) 1.kurun(AE), ödçek (makine), atlak (makine), 2 öd,

kurun(zaman), kalmı� (AMA), atlak (AMA), kala (A�+T),ça�a (ENN-AE), çola (ENN-AE), öd, uçuruk (AE), atlak(AMA) salon ota�(AE), tünlük sermaye (Osm.) ana akça servet baylık (A�) tarla (Osm.) kıra (NA), etiz (VUM), basına (YV), konu (YV),

ekimlik, yazı(AE) ziynet baylık, bezek, takı TAPINAKLAR cami (Yab) törköm(A�), tüyün, törk (A�-AE), sı�ıngı (A�-

AE), sı�ıntay (A�-AE), yükünmeevi(AE), yükünç yeri, yükünçlük (AE) çomukevi(AE), tapınmaeviAE)

cem evi (Osm.) toplangı (AE), toplanmaevi(AE) kilise (�ng.) çokun evi (AE), çokunga (AE), çokunluk (AE) minare (Yab) uzundıraz (AMA), kümbet(�KK) tekke (Osm.) yolgı (AE), yolak(AE) zaviye tapınakcık(AE)

70

YAPILAR(Büyüklüklerine göre) hayrayz gökdelen rezidans dikinti konut blok dikinti kö�k kö�k malikhane usayba (YV) bina yapı, karaltı (A�), aran(KM) apartman konut, dikinti, ev villa hanay(ZE), ev daire torak(EZK) hane(Yab) yar (YV), öröke(RS-AE) külübe üten (YV), bala�an (YV), sı�ınak çadır ev ota� ma�ara in, oyuk, kovuk(AE), üngür, üngür, öngür, kuy(RS-AE) YERLE��M YAPILARI apartman dairesi torak (A�) apartman konut bina yapı, karaltı (A�), aran(KM) blok dikinti çadır ev ota� daire (Konut) torak (A�+EZK) daire (Resmi) kense (EZK), bölüm (BY) devlet dairesi kense (EZK), bölüm (BY) dubleks ikili(AE), altlı üstlü(AE) hayrayz gökdelen ka�ane(Yab) çok büyük kö�k kent tura (NA), ur köçü�(Tel) göçebe kona�ı(RS-AE) kö�k(T) kö�k külübe üten (YV), bala�an (YV) malikhane usayba (YV) ma�ara in, oyuk, kovuk(AE), üngür, öngür mezar sö�ök (NA), gömeç, gömgen, görün, gor, gür(A�) mezar ta�ı balbal(SS+MK) rezidans konut rezidan�ıl haus toplu oturma konutları tripleks üçlü(AE) villa hanay(ZE), ev, kırevi ziyaret tepe ötügün tepe (AE) YAPILAR-EV- �� YER� BÖLÜMLER� ahır bokna, gede�i, at orun (UT), çok (UT),çulan (NA),

ka�a�an, uykoro (KKY), uyyata�ı, a�ıl(AE), bav(MÜM. Karaçay-Malkar), ka�a�an(RS-AE)

ambar(An+T) bövür (CG), kömbe(EZK), kümbe(EZK), ambar(�KK-AE) anbar bövür (CG), kömbe(EZK), kümbe(EZK), ambar(�KK-AE) apartman dikinti,ülken ev asansör götürgeç (KKY-AE), iner- çıkar (AE) avlu abzar (UT), arbaz (UT), çulan (NA), tünük (NA) , örökö (NA) baca (An.) tündük (NA) badana ak�ar banyo yunak (AE) bark(An) küy(�KK-AE) blok dikinti bodrum yertöle (BY), bo�orop(RS-AE) cam �ını, eynek (KKY-AE), �ili çadır (T) bızınak (UT), baykan(Alt) çadır örtüsü arıg(KM) çe�me kaynak (ABE), suluk (A�), gözba� (CG) daire 1.yuvarlak, teker, tegre(HNO), tegrek(RS-AE),

çegrek(RS), tulku(RS-AE), 2 torak (A�-AE)(ev için) , ev, kat, 3 kense (resmi daire), 4 yönetim, bölüm, yetilteylik, yönetimlik, evirmelik

dam (T) uykoro (KKY) dekorasyon yazal (NA) departman yetiltey, bölüm

depo koyma (EZK+�KK), uru (YV), uku (YV), yatak(AE), biriktireç(AE), yüklük(AE)

devlet misafirhanesi ilkut konukevi ev sahibi(Yab) koca(�KK-AE) ev(T) üy(�KK-AE) han kala�an (AE) hane ko�u� (ABE), bölme (EZK), konma (AE), ev (AE), yar (YV), öröke(RS-AE) hangar (Yab) evi�lik, çarapçı, uçakevi(AE), uçak ota�ı(AE),

evislik (A�) hause ev hayat(Yab) ayazlık(AE) heykel som (NA), yontu hipermarket gire�imen hisar arkuy, sencer imaret a�evi (AE) kagir ta� ev (AE) ka�alga(Tel) kapı kalas torsun (KKY), a�aç beli (AE), örlök (A�) kamara gemi odası (AE), ko�u� (ABE), bölme (EZK) kale arkuy, sencer, Burgaz, kale, kala, kamal(�KK-AE) kamp dü�erge (AMA), kamı� (UT), odu(NA-AE), ko� kek sıvak kerpiç gı�t (CY), saman (A�), tup(Ça�atayca), ulım(Çuva�ca) kiler bövür (CG), yerev (UT-AE) kira (Osm.) yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE), be�ende (UT), tutu(AE), yal(RS) kiralamak tutmak (AE), yaldamak (NA+RS) kiralatmak yaldatmak (NA) kiralık tutuluk(AE), be�enmelik(UT-AE), yaldalık kiraya tutmak yoldamak (EZK-AE),yaldamak(AE), tutmak(AE) kiri� aralık (UT), kiri�, arkav(BY), bingi, binitum(MÜM) kompleks butaksık (A�), katmarlı (A�), karı�ık koridor senek (EZK), yolak (BY), dalan (VUM) kö�e bulun (VUM), bucak (AMA), burı� (EZK), burçtak (KKY), burçak (BY),uç, ulu ev (AE), toluk(RS-AE) kürsü seki, orunduk kulübe odu (NA), yapa� (NA), evcik (AE), çakan ev (KKY), e�lek, sala�, sı�ınak, kos(MÜM-AE), go�(Trm), kucır(�KK-AE), küçükev(�KK-AE) küçük banyo sulucak, sulukluk, sutluk, suyolu küçük hamamlık ginelik küçük Pazar(T) vabartum (Asur) (M�Ç) mahzen koyma (EZK), kope (KKY), yerev (UT) malikhane usayba (YV) mal-mülk varı-yo�u, a�ı� - ta�ınmaz mesken ev, ayıl(RS), konut meskun yerle�ilgen mimar örekmen, örekçi, argıtak(MÜM.EsTr) mimari örek, argıtakgı�(MÜM. EsTr) minder köbür (YV) mülk (Yab)edinç(AE), buyam (KKY-AE), ta�ınmaz mülk sahibi(Yab) ayruk(EYU) mülki(Yab) bir ülkenin, ülke ile ilgili mülkiyet torganlık,edinim,egelik(AE) müstakil ba�ımsız palas gösteri�li yapı panjur kapak, kapalı (AE) paravan kalkan, ayıraç(AE) parke seki (AMA-AE) parke ta�ı seki ta�ı (AMA-AE), dö�emeta� pas tutık (A�-AE) pencere göznek (NA), günlük (AE), tor (EZK-KKU), üynek (EZK), köznök(RS-AE), görnek(NA-AE) pervane dönergeç (AE) pervaz e�ik (A�-AE), kapı e�i�i(VUM) podyum belenlik(BY-AE) portatif(Yab) suvsımalı(�KK-AE), kaldırılabilir, yerde�i�tirebilir(AE), ta�ınabilir(AE) residans konut sahne belenlik(BY-AE) salon (Yab) tünlük salon salomanje tünlük- yemeklik

71

saray (An.) bayzın, örgö (NA), ulu ev (AE), ulu� ev, ka�an konutu sigorta korunç (AE) sofa girelge (CG), dalan (Uy.) giri� (AE), ayvan (BY-AE) sütun dikme �ömine ocak tene�ir yuvu�ga (CG) tente kalka tulumba sorguç (KKY) tura (Alt+Tel) ev (AE) tuvalet ayakcak, evdes, çaktana, ayakyolu (DS), bokla�ı,

bokluk, çarak (DS), gez, pö�mük, siyek, suya (DS), ta�ıra, ta�ura, tırtırdamı

tündük (Alt.) baca (NA) tüp 1.boru, buru(MÜM) 2 uçungu(AE), vana (Osm.) çömrek (BY-AE) vantilatör yellengiç (EZK-AE) varil (Osm.) çelek (CG), arkıt (NA), böçke (UT) vasistas (Alm.) göznek (KKY-AE) vestiyer giyimlik (EZK) villa hanay(ZE), ev, kırevi, biril ev G�Y�MLER-BUYUMLAR - AYGITLAR- GEREÇLER(Giyimler+E�ya + Aletler + Malzemeler) afi� asık, askık (AE), yar (EZK) a�ızlık(T) sorgul(RS-AE) ahali aç üren (NA), çoluk-çocuk (NA) ahize ündek tuta�ı , çolpu, almaç (MRG) aile eviçi, kızanlar (AE), çoluk-çocuk (AE), bile (NA+RS), urug (YA), türküm(AE), evgil(OH), aç üren (NA), çoluk-çocuk (NA) akvaryum balık tutan (EZK-AE) ambalaj sarma, dolama amblem belgi (EZK) ampul ı�ıldak anahtar açkıç (KKY), açkı anten duyarga (AE), sırgan antik alga�kı (EZK-AE), könelik(EZK), eskil(OT), buyır (KKY), borongo, beri, bilirgi (YV-AE), ören yeri(AE) antika bilirgi (YV-AE),könelik (EZK), alga�(EZK-AE) antikacı alga�kıçı (EZK-AE), bilirgici (YV-AE), könelikci (EZK) arab (Kar.) çatıyı kapatma, ince a�aç kiri�ler (UT) araba (Yab) kamut, biriçke (NA), biniçke (NA-AE), binit(AE), telege (YV), araç(AE), kölük (atlı araba)(EZK-AE) arçımak (Alt) eyere ya da sırta alınan yol çantası (NA) , torba (NA) arkan (Kar.) ip (AE) astar içlik (CG), kıp(NA), yarıngat(RS), kıp(RS-AE) astragan bukar (UT),karakul (YV) astragan karagül (AMA-AE) ate� etmek (Osm) atmak (NA) ate� kancası(Osm) külkü (NA), kösök (NA) ate� yakmak(Osm) odırmak (NA) ate�(Osm) od (AMA), çok (NA), od salmak (NA), yalar (NA), ut ate�li(Osm) çoktu (NA), ottu (NA),yalbı�tu (NA), odlu (AE) atlas (kuma�) yıltır (EZK) avize(Osm) çılçırak (AMA-AE) ayna (Yab) küskü (NA), gözgü (NA-AE) baçok (Trmen.) kuzan (EZK) badana(T) çeret(RS) badana yapmak çerettemek(RS) bagaj(Osm) yük, denk(AE), deg(MÜM) bakır sürahi(Osm) bout (NS) balon(Osm) böven (CG) baston baston, dayak battaniye yanınçı (NA),yu�urkan (NA+RS) bavul(T) çımıdan (YV), bavul, bokça(RS-AE) beden tulaboy bembeyaz akkay (UT) beyazlatmak a�artmak (UT) bısat (T) çama�ır (ZE-AP), künek çampar, iç çama�ırı(RS-AE) biberon emzik (NA)

biblo yasavçu (UT) bluz kopta (NA) bohça (An.) toksay (A�), tü�ünçek(RS-AE) bornoz samça(RS) bök(Tel) 1. kapamaç, 2. tıpa, tıkaç buy-bay (Kar.) be�ik (UT-AE) büyük sedir batnır (UT) cam �ını, eynek (KKY-AE), �ili (NA) ceket binsek (YV), pençek (CG), çapan(�KK-AE) cep karman (NA), yançek, cep, yançuk(VUM) cep telefonu karman ünde�i (NA-AE), yançek ünde�i, ündekcik cepken(An) çapancık(�KK-AE) cetvel çizgiç (CG-AE) cezve saplıayak cımbız iskek (EZK-KKU) cıvata burun (EZK-AE), burug(MÜM), kıvrık, sigar(MÜM) cibinlik çibindirik (AE), sineklik, çimildik (VUM) cici eycecik (CG) cihannüma gözetlik (AE), gözet (AE), gözetlemelik (AE) cila barlatıcı cilalamak yaltıratmak, barlatmak cüppe periçe (VUM-AE) cüz kesek (A�-AE) cüzdan kapçık (KKY), kapsık(�KK) çadır (T) bızınak (UT),baykan(Alt) çalkı (Kar.) tırpan (UT), orak, çalgı(RS) çama�ır (An.) bısat (ZE-AP), içgiyim çanta toksay (A�), ba�tık(RS-AE) çapa çukuluk çaput (T) bısdır (UT), eskipüskü çark çıkırık(AE), dangalak (EZK) çar�af (T) orun yabuv (UT), bürüncek (CG-AE) çay fincanı ayak (NA), çına (NA), alçayak (NA) çehre çıray (UT) çelenk gülleme (A�), çiçekleme (AE) çelik korıç (A�), bolat (CG), ıstal(YV),ıstak(Yak),bolat(AE), kurç, çöy(RS) çengel ilgiç (KKY), ırgak(RS-AE) çerçeve kısana (A�) çe�me kaynak (ABE), suluk (A�), gözba� (CG) çeten (Kar.) sepet (EZK+AE+UT), ta�ıgıç (EZK-AE), tergi� (NA), yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE), ta�ıgıç (EZK-AE), çeten çevre denenek (EZK-AE), oroy(RS-AE) çeyiz kız i�i (EZK-AE), sep(RS-AE) seplemek(Tel) çeyiz vermek seplenmek(Tel) çeyiz kurmak(RS-AE) çıra tutruk (VUM) çırça (Kar.) kemik (UT) çini köze (EZK), ka�ı (AMA) çivi (T) çomaça (UT), çaka(�KK-AE), kalu(RS-AE) çivi(büyük olanı) tala(RS-AE) çizme (An.) ödük (NA) çizme ödük (NA) çoban abası kepenek(AE) çorap (An.) çınday (UT), bürge (AE), çornaldı, uk(RS-AE) çömlek (T) köze (EZK), ka�ı (AMA) çöygön(Tel) çaydanlık(RS) çuha (An.) kırbalcın (NA), karbezin(RS-AE) çuval (T) kamıt (A�), ba�tık(NA) çuvaldız kamıt i�nesi (EZK) daktilo geçirgeç (NA-AE), yazgaç (AE) dantel çilter davetiye ba�ak (VUM), ça�rılık define baylık (A�), gömü(AE), kömbe(EZK) dekorasyon yazal (NA) demlik seynik , çeynek desen çizgi (MRG), çertik (NA), örnek (AE), bezeme (AE) dibek(T) soku(RS-AE), sokı, havan divan batnar (UT), seki (CG), topcan dizgin(T) üygen(RS-AE) dolmakalem sorguç (EZK) döküm(AE) dürbün(Yab) turnabay (KKY), gözatar

72

elbise bısdır (UT), künek (NA), günek (NA-AE),güynek(AE), urba(AE), yazal(RS), giysi(AE), ba�alak (KKY-AE), ton elbise(el dikimi) sırmal(RS-AE) elbise kolu(Yab) yen, giysi kolu(RS-AE), elbise(belden a�a�ısı) etek, ömür(RS-AE) elbiseye bürünmek ömürlenmek(RS-AE) elbiseli(hafif) yüngül giyimli olarak, künekçin(RS-AE) eldiven (T) eldiven, elek (AMA), ellik (CG) elek(T) si�it(RS-AE) elektrik kepez, tor (EZK-KKU), tok (EZK+YV), balkı (A�), yıltı (A�), yımıl (A�), yaldır (CG), çatkı (A�-AE), süren (YV), kıvıl(elektrik), çırak (UT),kıvıl(AE), balkı, yaldıray elektrik süpürgesi buku tartkıç (UT), kıvıllı süpürge(AE) erzak (Yab) azık, yiyecek, kursak(RS-AE) e�arp arçul (NA) e�ya (Yab) buyum, kezdeme (KKY-AE), tüyek (EZK-AE), arı-beri (UT), öteberi (A�) e�ya buyum, kezdeme (KKY-AE), tüyek (EZK-AE), arı-beri (UT), öteberi (A�), cay(�KK-AE) etiket (Yab) yarlık fara� (Osm.) kalak (KKY) fener (Yun.) ı�ıldak, kol�am (EZK), çakar (deniz) fermuar (Osm.) kaptırma (A�), urur (AE) fıçı (Osm.) çelek (KKY), böçke (UT), çıkkır (UT), yıkkır (UT), samar(büyük fıçı) fırça kiste, yakkı� (EZK), çötke(�KK-AE), saçak(RS), çaçak(RS), (tra� için olanı) sürtkü�(RS-AE) fırfır yıyrık (UT) fırın 1 tandır(CG), kemege(RS-AE), 2 yangaroda, 3 ocak, 4.

odun(AE), udun(MÜM) fıskiye �ap�ıma fincan alçayak (NA), ayak (NA), çına (NA) firkete saç tıygıç (UT) fi�eklik kaptıra (NA) fitil tartma (UT), yula (UT) flama sancak (NA) forma kalıp (T), ülgü (KKY) forma ülgü (KKY) gardırop takgıç (UT) gardrop giysi dolabı(AE) gazete ça�ım(KKY), duyumcak(AE), tılaç (YV) gem(T) a�ızlık, suluk(RS-AE) germe(Kaz) 1.güçlük, 2.at ipi giyim(T) ba�alak (KKY-AE), yelen(RS) günnek (Alt.) gömlek (NA) güzel (T) çıraylı (UT) haç yor (UT) hale kebis (NA) halı dokuk (UT), köbüt (UT), köbör (YV), küyüz (UT), kilem(�KK-AE), kebis(RS-AE) halı(küçük) kilemce(�KK-AE) halka yı�ırık (UT), ilmek(AE), çı�ırcık(�KK-AE), kurçu(RS-AE) hamur suvuk (CG), izme (A�), kulur (NA), talkan (NA),suruk (CG), tul (UT), talkan (NA), tıl (OT) hasır çiy (UT), yegen (UT) havan eli sokı eli (NA), yökü�üreli(NA-AE) havan sokı (NA), yökü�ür(NA), soku havlu saçık (BY), suvluk(KM), oramal(�KK-AE), çınartkı�(RS), artkı�(RS-AE) hediye ke�ik (NA), sıy(EZK), siy(RS-AE), arçul (NA), sıylık, belek (KKY) , yarmakan(EYU) , ıyı�(EYU) heybe artmak (A�), talbak (NA) heykel som (NA) hizmet etmek tapumak(EYu-AE) hizmet i�, görev, kulluk (UT), yumu� (UT), i� görme (AE), eylek, tapu(EYU) hizmetçi i� görücü (AE), i� yapan (AE), yumu�cu(UT-AE), eylekci(AE) , tapu�ak(EYU) hizmetler i�ler, eylekler, yumu�lar, tapular(EYu-AE) hoparlör üngüç (AE), ses götürgüç, seslek (AE) hortum içek (BY), tütük (KKY), tum�uk (KKY) huni koyguç (KKY) ızgara çilter (A�) ibre dil, görkezgiç (CG) ibrik çö�ün (KKY-AE)

ibri�im ipek ip (BY-AE) i�ne(T) i�ne ipek (An.) torto (NA), torko(RS-AE), yibek(RS-AE) ipek mendil ületü(KM) ipek(turuncu) akınçı(EYU) ipek(Çin ürünü) kamka(RS-AE) iskarpin (Yun.) tüppüle (YV) iskemle oturgaç (KKY) iskete yeleçi (NA) istavroz yor (UT) i�aret iznek (VUM), belgi, belirti, im, temdek(RS-AE) ithal dı�alım jilet bi�i (YV), ülgüç (AMA) kabat(Kaz) kabuk, dı�(�KK-AE) kadeh çöyçök (KKY), ürümke (YV), ayak(RS) kadife barkit (EZK-KKU),barkut (YV), kilin (NA+RS) kadirli erüne (NA), ardak(EZK), arda�ı(EZK),de�erli(AE) kafes tor (EZK-KKU) kaftan çapan (KKU-A�) ka�az (T) ka�ıt, kagas(RS-AE) ka�ıt(kurutucu) sorgıç(�KK-AE) kalas torsun (KKY), a�aç beli (AE), örlök (A�) kalbur iri elek (A�-AE), odu� (NA), yelbi� (NA-AE) kalem çulpa (BY) kalıp (T) ülgü (KKY) kanat(T) kurkun(RS-AE) kandil çıra (CG), yarıtkı� (NA+RS), aydınlatıcı (AE) kanepe (Yun.) yıban (YV-AE) kap�ık (Kaz.) torba (EZK) kargo yük kart gözer (NA-AE) karyola demir dö�ek (AE), çaktarma (NA),oron (YV) kase alçayak (NA), apkur (VUM), ayak (UT) kavanoz bıyala (A�-AE) kefen (Yab) belenge (AE), çulga (NA),belene (AE), bürüneç (AE), kiyiz (NA), belenek (YA) kement arkan (UT), çalma (NA+RS) kepçe çolpu (UT), çömçe (AMA), çömüç (KKY), çarpak (AE), çu�uçak (NA), kuyur (YV), saçok (YV), susku (NA, suskı(RS-AE)) kerevet demir dö�ek (AE) kerpeten çıskı (YV), kıtagas (YV), kıskaç (EZK-AE) kerpiç gı�t (CY), saman (A�), ulım(Çuva�ca) kese (An.) toksay (A�) kespek (Kaz.) kuzan (EZK) keten (An.) körüste (NA) kılıf bürü (YV) kıp (Alt.) oda (NA), kıp(RS-AE) kıyafet kılık (ABE+TDK), sıkpıt(�KK-AE), yazal(RS-AE) kıymetli erüne (NA), ardak(EZK), arda�ı(EZK),de�erli(AE) kibrit (An.) serenke (NA) kilim (An.) balas (A�), tar (KKY), yayuv (UT) kilit (An.) ça�an (NA),külüse (YV), yelbezek (EZK-AE), yıldırma (NA), tırkı(Denizli) kilitlemelek (An) tırkılamak kilo 1.uyasın (YV),2. bin, bun(RS-AE) kir (Osm.) bısrak (A�) kirmen(T) dönerek yün e�iren bir araç kitap (Yab) biçik (Alt.), (RS-AE), yuyma (UT), kini�ke (NA), betik(AE), sudur (NA), biçik (NA), yayma (UT), yazga, yıygı kiyis(Tel) keçe(RS-AE) koli basılga (YV-AE) kolye boyunça (UT), yinci (NA), yüstük (NA), boyunçak (UT-AE) kopça(T) kaptırma(RS-AE) kordon çaluv (UT) korna bakıldak (EZK), çıngırak(AE), kongurak(VUM) kova (An.) çelek (UT), sapçak(RS) kovan (An.) umarta (A�), arı uyas (EZK), arı çele�i (KKY), arı ini (KKU-BY), arı ya�çı�ı (CG), arı evi (BY), arı teknesi (AMA), kolotko(RS-AE) köpçik(Tel) kepçe kravat boyunba�ı (AE) kulp tutkuç (VUM), sap (EZK) kuman(Kaz) ibrik(�KK-AE) kuma� (An.) bös (NA+RS), bez

73

kumbara yı�nak kural(Kaz) gereç(�KK-AE), savut kurdela küre (NA) kurdeli yikbek (NA) külah kalpak (YV) külüng (Aze.) kazma (AE) küp (Hitit) kömzek (VUM) küpe (An.) emik (NA), sırga(RS-AE) kürdan çöp, di� kazı�ıç (A�) kürk (An.) tülek (YV), yenlik (A�), alu (NA), an terezi(RS) kürlen (Alt.) giysideki i�leme (NA) kürsü seki lâmba çırak (KKU-AE+UT) lastik sü�üç (OT-AE), sü�üntü (AE), sü�ü (AE), sü�me (OT-AE), yelim (KKY-AE), yelim(KKY), eresine (YV) lavabo kuyak (NA), yu�uç (KKY-AE), yuvungu (A�-AE) lâzımlık dı�kılık, dı�kıç le�en da�ıra (KKY), kilen(�KK), çılapçın(�KK-AE) lehim kaynatma, kanla(RS-AE) lehimlemek kaynatmak, kanlamak(RS-AE) leke betine (YV), bulan (NA), töbel (EZK), do� (VUM), timgil (A�), yugu (UT) lens gözer (AE) lüks ıngay (KKY-AE),yuryur (UT) lüle burum (CG), kıvrım madeni e�ya tözel gereç, tözel buyum makara çollak (UT), dürgüç (KKY-AE), sargıç (AE), çılarık, yı�ırık (UT), türük(RS-AE), makas kayçı (AMA+RS), sındı makyaj(Yab) sürme(�KK-AE) makyajlı(Yab) sürmeli(�KK-AE) mal (Yab) alkı (NA), en�i (EZK-AE), ta�ınır ile ta�ınmaz tüm edinimler, alkı (NA), ta�ınır-ta�ınmaz edinimler, edinim, edinç(AE), argı� (UT), a�ı�, yarmag , en�i (EZK-AE), varlık (UT-AE), bark (UT) yö�ö�e (NA), alka, akça, töke(UT), akça, yarmıg(AE), akar, akça, a�ı�(EZK),en�i (EZK-AE), varlık (ta�ınır, ta�ınmaz), a�ı�, edinç, töke(UT), mala gücekce (VUM) mandal kıstırgıç (CG-AE), kıstırgaç(AE) mangal közlük (AE) manto yamçı, aba, barak, çuha, kebe, keçe, �ayak, çapan (KKU-A�)(kaftan), kepenek(çoban abası) masa (�sp.) üstel (A�) maske amulday (NA), çerdek (NA) masura çollak (UT) ma�a kıskaç (EZK-AE), sıpsı (YV), kalıp(RS-AE) ma�rapa saplı sayak matara sudarı (BY-AE) materyal kezdeme (KKY-AE) matkap burgu (AE), burguç (UT), örüm(RS-AE) matkapla delik açmak(Yab) örümlemek(RS-AE) mayalanmı� acı�un (UT) maymuncuk açkıçcık (VUM-AE) mefru�at emerek (KKY) mekan orın (EZK) mekik arkav urçuk (UT), çıkırık (AE), çollak (UT) mendil arçul (NA), el yalak (CG) mengene buvadak (UT), kıstırgaç (AE) mente�e bezgi (UT), tutak (AE) merdiven baskıç (A�) me�a kakpı (NA) me�ale çırak (UT), yula(KMi), ı�ık, yal me�in gön (CG) meta kezdeme (KKY-AE) metal kancal (UT-AE), kugan, tözge(AE), kug(MÜM) mıh çüy, çöy (CG), çivi mıknatıs kapar(AE) mi�fer kübe, börk (UT) miktar külem (A�), san (EZK), oran(AE), kesek(UT) milli kıyafet terlik (NA) minder körpeçe (BY), dö�ekçe (AMA), köpcik(�KK-AE) misina (çabak) ba�ı (UT-AE) mobilya yaykaz (EZK-AE), dö�eme(AE) mobilyalı dayalı dö�eli (AE) motif oya, çizgi (MRG), çertik (NA), örnek (AE), bezeme (AE), tür(RS-AE)

motif i�lemek türlemek(RS-AE) mukavva katırgı (A�), tı� (A�-KKU) mum çümeçi (YV), ya�çırak (UT) muska (Yab) toksay (A�), tumar (EZK+�KK) musluk çemrek (BY-AE), çorgo (NA), çümek(�KK-AE) mutfak a�odası (AE), a�lık (AE), a�odası (UT), çolan(�KK-AE), �olan(�KK-AE) mücevher bezek, erüne (NA) mürekkep ka�ıdı(Yab) sorgıç(�KK-AE) mürekkep sıya (KKY+�KK) müzik aleti çı�ga gereci, küy gereci, küy çalgısı, çı�ga

çalgısı(AE), komuz(MÜM.Kumanca, Kırgızca) müzik küy, ezgi, çı�ga nakı� bezem (AE), örnek, oya nakı� yiye (UT), yörölge (NA) nakı�la yiyek (UT) nal(An) taka (EZK+NA+RS) nallamak(An) takalamak(RS-AE) nalın �ap�ap (AMA) necaset yin (NA) nevi tür, yöntem, yol, osug(VUM) nimet yiygilik (EZK-AE), bakıt (EZK), bıyan (YV), erinç(EYU) ni�an 1.iznek (VUM), amaç(EYU), 2.belgi(EYU), temdek(RS-AE) ni�an tahtası tanma (NA) ni�ancı atımer(EYU) ni�ancı(keskin) atım(EYU) noel a�acı tigen (NA) ocak (T) askı� (NA), ça�an (NA) oçok(Tel) saçayak(RS-AE), üç ayaklı demir oda oda, kıp(RS-AE) olta(An) (çabak) kurmak (UT), karmak(�KK-AE) orgak(T). orak(DP) orkak(Ha) a�aç ilmek(buza�ı a�zına takılan) ornament bezeme (AE), örnek, oya pabuç ayakkabı, çarık(RS), ödük(RS-AE) paça(T) sırkançak(RS-AE), paçalık paçavra bısdır (UT), yurun (NA), çibrek(RS) paçavra tozgan (EZK) paket denk (AE), dürgek (A�) pala kama (AMA-AE) palaska kaptıra (NA) palto son (YV), bartug(MÜM) pamuk köbön (NA) panjur kapak, kapalı (AE) pantolon balak (CG-AE), bürüke (YV), balak (CG-AE), bürüke (YV), çantık (NA), darbulak (UT), könçek (UT), darbalak (UT) papuç ayakkabı, çarık(RS) paramparça bölük bölük paravan kalkan, ayıraç(AE) parça bölek, bölüm(AE), yarka (OT), bölük (AE), bulduk (UT) parça bölük (AE), bulduk (UT) pardesü ya�murluk, üstlük, kattançı(RS-AE) parke seki (AMA-AE) parke ta�ı seki ta�ı (AMA-AE), dö�emeta� pas tutık (A�-AE) paspas ayak silgiç (CG) peçe börkençek (A�-AE), bürünçük(KM) peçe börmençik peçete elsilen (AMA) pelür yibek katapa (UT) pelü� yibek katapa (UT) pencere göznek (NA), tor (EZK-KKU), üynek (EZK) pense kıskaç (NA-AE) perçem aydar (EZK), tutam (AE), çürme� (NA) perçin bekit (EZK) perde baykan (NA), gergi (AE), kebü(RS-AE), kö�ögö(RS-AE) pergel yezbe (A�) peruk yapma saç (AE), bürük(MÜM) pervane dönergeç (AE) pervaz e�ik (A�-AE), kapı e�i�i(VUM) pe�kir silgi (EZK-AE)

74

petek (Erm.) batman (UT), tarak (UT), bal oyu�u (KKY-AE), kerez (EZK) pırpıt bez kıspet (JE) pide kölse (A�), ötpök(NA), tertmek(RS-AE) pijama yatagay (EZK-AE) pile bürme (NA), kıvrım (NA) pipo kamsa (YV), kanza (NA), çubuk (NA), tankı (NA), bökön(NA) pirkençik(T) duvak plaster yakı plâster yakı (YV) polat korıç (A�), bolat (CG) pompa sorguç (KKY) pompalamak sorguçlamak porselen çın (UT), kap çına (NA), �a�ucın (NA), çınay(RS) portatif(Yab) suvsımalı(�KK-AE), kaldırılabilir, yerde�i�tirebilir(AE) portmanto tanas ıyır (YV), yamçı askılı�ı(AE), çapan askılı�ı(AE) post(T) alu (NA), deri, teri(RS-AE), pösteki, yiblik (UT), sagrı(KM) post(Yab) son po�et (Yab) kap�ık (EZK), torba potin ödük (NA) pranga kınca (NA), kanca(AE) projektör ı�ıldak (YV) pulluk (An.) bulluk (YV), salda (NA+RS) purak (Uy.) koku (ABE), iyi� (EZK), iyis(EZK), ut (KKY), purak(VUM) pusula yönbulur (AE), yöneç püskül saçak (AMA-AE) raf dolbur (YV), giysilik (AE), tekçe (VUM), yartık (NA), alkı(RS) rahle dayak (AMA-AE), okuma tekçesi (AE) raptiye basma dü�me (AMA) rende kırgıç (A�),usturu� (YV), yonmak(RS-AE), yontmak rozet iznek (VUM) rütbe baskı� (NA),a�am, a�ama, çın(UT), yargel (UT), atlavuç (UT), yergel (UT), basamak(AE), orun,i�bara(HNO), tudun(HNO) , çubu(EYU) saat (aygıt olarak) ödçek(OT-AE), serpilme (KKY), atlak (AMA), kalmı� (AMA), kala (A�) saat (süre olarak) Öd(AE) sabahlık kaptal (NA) saban (An.) buluk (YV), soka (EZK), pulluk(AE), sapa(MÜM) sak (Alt.) 1. balık a�ı (NA), bulku a�ı(MÜM-AE), pılı a�ı(A�-AE), çü�ün(RS-AE) saldanın bizi(Tel) pulluk demiri(RS-AE) salmancık(Tel) ta�lı, iri küpe(RS-AE) sandal (An.) tekne (YV), tekene(EZK), tege�(MÜM. Ba�kurtça), tenne(VUM), te(MÜM) sandalye oturguç (NA-AE), oturgaç(AE), orunluk, oturak(�KK-AE) sarıgerme(Kaz) güçlük, sarı at ipi sedir batnar (UT), seki (CG) sedye boklavuç (UT), ta�ıgıç (EZK-AE) sehba atla (UT), üsteke (KKY-AE), san (NA), üstelce (KKY) sele büyüksepet(UT+AE), büyük yallav (A�+AE), büyük yalda (AE), büyük yallak (AE), büyük ta�ıgıç (EZK-AE), büyük çeten sembol bilde (A�), belgi (KKY) semer kolan(AE), golan, ınırçak(RS-AE) sepet (An.) sepet (EZK+AE+UT), ta�ıgıç (EZK-AE), tergi� (NA), yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE), ta�ıgıç (EZK-AE), çeten set küre (NA) setre (Yun.) takım giysi sifon battıçıktı sigorta korunç (AE) sik (T) çomay (UT) silah(Yab) karma(�KK-AE), karuv(�KK-AE) silap yapse (NA) silo (Yab) kampa (KKY-AE) sü�en(Tel) kirtil, deniz ürünlerini avlamakta kullanılan ince dallardan örülmü� sepet soba (An.) osok (YV)

somya batnar (UT), batnır (UT), yaylı yatak(AE) sözürme(Tel) balık a�ı(RS-AE), çü�ün(RS-AE), sürtme a�ı, sak �ablon kalıp (AE), ülgü (KKY), örnek(AE) �al bota (UT) �alvar(T) sampar(RS) �am çıra (CG), ulçın(RS-AE) �amandıra kalkavıç (A�) �amdan çıradan (EZK-AE), çıraktan (UT) �apka böke (VUM), kepe�(NA) �apka kepe� (NA), küre (NA), böke (VUM), �emsiye günlük (KKY-AE) �ık giyingen (A�) �ilte dö�ekce (AMA) �i� dukur (UT), ütese (YV), çite (MA) �i�e (An.) bıtılga (YV), �i�e �ofben su ısıtıcı tabanca (T) sapança (CG) tabla a�açtabuk tabla(Yab) salgı�(�KK-AE) table(Yab) salgı�(�KK-AE) tablo 1.görnük, yuruk(harita) (NA), 2 döküm(AE) tabure oturguç (KKY+RS) tabut a�açtay (UT), gömbez (KKY-AE), koyulga (AE), sandık, be�ik(RS-AE), me�ik(RS-AE) tahta 1.kanga (UT), 2 a�aç 3 yalçı(UT), 4 görnük(ilan tahtası) takke bokka (UT), tagaya(RS-AE) takoz yalçı (UT) takunya (Osm.) sandal (KKY) takvim(Osm) geçken (KKY), güngen (OH) tapon (Osm.) ta�landık, özelliksiz, sapasız (EZK) tava (T) yalgavuç (UT), dı�an(�E) tel (An.) utak (YV), emik(RS-AE) telefon (aygıt) kon�ırak, ündek(AE) telefon ahizesi çolpu (UT), ündek tuta�ı, ündek sapı(AE) telefon etmek kongıraklamak, ündeklemek(AE) temen(T) çuvaldız(EYU) temene(Tel) yorgan i�nesi tencere algıy (NA), kazanca (BY), köstürüle (YV) tencere kapa�ı bürkü (NA) tencere(dökme demirden) kö�ö�(RS-AE), temit(RS-AE) teneke (An.) ıltahın (YV), kanıltır (EZK) teneke(An) kanıltır(�KK-AE) tene�ir yuvu�ga (CG) tente kalka tepsi a�lav (UT), tepür (CG), kömzek (ENN) terazi ıyacın (YV), tartı(AE), beske(RS-AE) terazilemek beskelemek(RS-AE) termos sıcak gü�üm(AE), gü�üm terzi biçmen, dikici tespih saygıç (AE) testere bıçkı (AE), erbi (YV), kire (NA), kire�e(RS-AE) tezgah adarga (NA), odurga(NA), yayım (AE) ti�ört dü�mesiz gömlek, kolsuz gömlek toka duralgı toka duralgı (A�-AE) tolga (T) kübe börk (UT), isterik, co�kulu torna buryont(AE) tornavida burguç (AE) trampet deprek (CG) tuhafiye kuma�çılık (AE) tulumba sorguç (KKY) tuvalet ayakcak, evdes, çaktana, ayakyolu (DS), bokla�ı,

bokluk, çarak (DS), gez, pö�mük, siyek, suya (DS), ta�ıra, ta�ura, tırtırdamı, çövdürlük(AE)

tuvalet ka�ıdı sorgıç(�KK-AE) tül çilter (A�) tündük (Alt.) baca (NA) tüp boru türban çalma (A�) tütsü(T) güzel kokulu duman(AE) tütsük(T) güzel koku(EYU) ustura (T) ustura (AE), yülgüç (AMA) ülbük(Tel) ilmik, dü�me ilmi�i üngürüzü(T). büyük bıçak(KK)

75

üniforma tekülgü(KKY-AE), birülgü(KKY-AE) vana (Osm.) çömrek (BY-AE) vantilatör yellengiç (EZK-AE) varil (Osm.) çelek (CG), arkıt (NA), böçke (UT) vasistas (Alm.) göznek (KKY-AE) vazo (�ta.) salgıç (KKY) vestiyer giyimlik (EZK) viter türgene (YV) vizon kürk yelpaze yelpigiç (BY), yelletgiç (A�) yibek (Kar.) kuma� (UT), bös(RS-AE) yorgan(T) körpe(�KK-AE) zar 1.kemik(oyun için), 2. çel(ince katmancık), yargak zarf(mektup) bükce, bürü zarif giyingen (A�), ulas(EYU), yaza(RS-AE), süslü, �ık zemberek yay zembil sepet (EZK+AE+UT), ta�ıgıç (EZK-AE), tergi� (NA), yallav (A�), yalda (AE), yallak (AE), ta�ıgıç (EZK-AE), çeten zıpkın çengel, ırgak(RS-AE) zırh kuyak (NA+YV), sovut (CG), yaruk(EYU), kübeyaruk(demirden), kübekuyak zil ça�ıran (YV), kandıral(RS-AE) zil çalmak kandıralmak(RS-AE) zincir halkası çık (UT) zincir kınca (NA), ildir, sinsir(MÜM), kınyı(RS-AE) zivana(Yab) a�ızlık, sorgul(RS-AE) ziynet baylık, bezek, takı ÖZDEKLER (Maddeler) a�ır petrol a�dalı kayaya�ı, kıvamlı kayaya�ı, karamsı kayaya�ı aliminyum telenir (NA) Amerikan petrolü Amerikan kayaya�ı, Teksas-Oklahoma karma kayaya�ı brent petrol Kuzey Denizi karma kayaya�ı(AE), �ngiliz kayaya�ı bronz(Yab) küler (NA), küler(RS-AE), dökme demir, tunç(AE) buhar tılpuvga (UT), bu�u (AE) cam �ını, eynek (KKY-AE), �ili (NA) cisim buyum (KKY), tulga (EZK), özdek çelik (Osm.) ıstal (YV), bolot (NA+EZK), polat (AE), korıç (A�) çelik(An) kurı�((�KK-AE), polat çıra(T) tutu�gan odun, tutu�turucu odun, ulçın(RS-AE) dem tadım (A�) dü�ük graviteli a�dalı kayaya�ı, kıvamlı kayaya�ı, karamsı kayaya�ı elyaf (Yab) süyüm, tal�ık (EZK), ipsil, utak (YV), uta�ın (YV) erzak (Yab) azık (A�), kursak(RS-AE) esans (Yab) buyya�ı (A�-AE), kokuözü (AE) e�ya buyum, kezdeme (KKY-AE), tüyek (EZK-AE), arı-beri (UT), öteberi (A�) gaz (Osm.) kıracı (YV), uçun (YV), bos(AE), os(AE),

büklü(DS-AE) gazya�ı bategen (UT), osçırı(AE), bosçırı(OT-AE), büklüçırı(DS-AE) gübre çürük (UT), o�urdu (YV-AE) hafif petrol akı�kan kayaya�ı, yüngül kayaya�ı, sarımtırak kayaya�ı havagazı yorukluk uçutu, kayauçunu(AE), günzel uçunu(AE), günzelosu(AE) hile burma (UT) ıstal (Yak.) bolat (AE) kart gözer (NA-AE) katran ço�ana (NA), karasakız (AE), çuyır (KKY), sanıs (NA) kehribar yantar (YV) kibrit (An.) alı�gan (AMA), kireç akta� (KKY-AE), çeret(RS) kiremit sapal (VUM), ko�un, kı�(�KK-AE) kolonya börkök (A�-AE), iyissu (EZK), kokulusu(AE) krem önya�ı (AE), kir�en (A�) kozmetik ya�ı önya�ı (AE), kir�en (A�) küf tünük (YV) kükürt (Kaz.) alı�gan (AMA)

kül(T) kül kül suyu(T) çilti(RS-AE) lastik sü�üç (OT-AE), sü�üntü (AE), sü�ü (AE), sü�me (OT-AE), yelim (KKY-AE), yelim(KKY), eresine (YV) losyon kokulama macun balkam (UT), kamır�ık (EZK-AE) madde 1.buyum (KKY), özdek(AE), kut(RS-AE), ed(KM), ad(VUM), 2 söz, ant (sözle�me, yasa, ya da tüzel yazılarda) maddi özdekçe, akçasal bakımdan (AE)

maden töz, töze, kan (ENN) mal (Yab) alkı (NA), en�i (EZK-AE), ta�ınır ile ta�ınmaz tüm edinimler, alkı (NA), ta�ınır-ta�ınmaz edinimler, edinim, edinç(AE), argı� (UT), a�ı�, yarmag , en�i (EZK-AE), varlık (UT-AE), bark (UT) yö�ö�e (NA), alka, akça, töke(UT), akça, yarmıg(AE), akar, akça, a�ı�(EZK),en�i (EZK-AE), varlık (ta�ınır, ta�ınmaz), a�ı�, edinç, töke(UT), materyal kezdeme (KKY) matkap(Yab) açma(�KK-AE), üçki(�KK-AE), açkı(�KK-AE), burgu, örüm(RS-AE) matkapla delik açmak(Yab) örümlemek(RS-AE) may öz, kaygan (AE), ya�(AE), yu�u(RS-AE), emil mayi suyukça (VUM-AE) merhem balkam (UT),o�unak (YV-AE), ya�atın (EZK), sürtkü�(RS-AE) merkez ortay me�ale yaktırgıç (A�) meta kezdeme (KKY) miktar külem (A�), san (EZK), oran(AE), kesek(UT) mukavva katırgı (A�) mum balavuz mürekkep sıya (KKY-AE) neft(Yab) çırak(UT-AE), kayaya�ı nesep kök (AMA) nesne buyum (KKY), özdek nikotin batka (NA) kin (Alt.) demir parke seki (AMA-AE) petrol yerya�ı (AE), kayaya�ı (AE), çırak(UT-AE-Azeri), tutu�gan akıcı yer sıvısı, munay(�KK-AE) pirinç (maden ala�ımı) bürünç (AMA), ku�ul(RS-AE) platin akaltın (UT) polat korıç (A�), bolat (EZK) posa çöküntü (AMA) puro temeki reçine akgan çayır (UT), ço�ana (NA), sanıs (NA) reçine elde etmek sanıstamak (NA) rimel kirpikboyası sabun yunaç (AE) servet borbay (UT) sigara çilim (CG) �ap acıta� (A�-AE), açuvta� (UT) �eker (Osm.) süy (CG-AE), baltuz (UT), biley tala� kırıntı (KKY), kıbırıntı(RS-AE) tekstil tugguza, dokuma tunç(T) küler(RS-AE), dökme demir viskoz a�dalı, kıvamlı ya� öz, may, çır(UT), arı (YV), sı�a (YV), yu�u(RS-AE) ya�lı sı�alak (YV), arılak (YV), yu�ulu(RS-AE) yelim (Kar.) tutkul (UT) yüksek graviteli akı�kan kayaya�ı, yüngül kayaya�ı, sarımtırak kayaya�ı zamk tutkal, yapı�kan zamle yelim (UT), tutkul (UT) zehir a�ı, sülüsün (YV), avu, koron(RS-AE) zırnık dövür, tozum (AE) zift ço�ana (NA) SU SICAKLIK BASAMAKLARI donuk donmu�, buz tutmu�(AE) so�uk donmamı� sıcaklık(AE) ılımtık(Tel) ılıcak, az ılık, ılıkca ılık el yakmayan(AE) sıcak el yakan(AE) ısık çok sıcak(AE)

76

kaynak 100 C üzerinde kızık çok kızgın(AE) bu�uk buharla�mı�, bu�ula�mı�(AE) TÜRK�YE’DE EN ÇOK BULUNAN URANSAL ��LENMEM�� ÖZDEKLER(Endüstriyel Hammaddeler) Alunif(Alu) açıta�(�ap ta�ı) Asbest(Asb) püskülta�(AE), yanmazta�(AE) Barit(Ba) a�ıröz (SÜ) Bentonit(Ben) balçık(SÜ) Bor(B) yincilözü(SÜ), yincil, sürgediy(RS-AE), balaz(RS-AE) Borat yinciller(SU-AE) Coal Ta� kömürü Disten(Dis) dilimözü(AE) Diyatomit(Diy) çakmak yosunu(SÜ) Dolomit(Dol) köpürgenta�(AE) Feldispat(Flp) eritgenta�(AE) Florit(F) akaröz(SÜ) Fosfat(P) ı�narta�(SÜ) Grafit(Grf) yazarta�(SÜ) Kaolen(Kao) arı toyun(AE) Kayatuzu(NA) kayatuzu Kil(Kil) toyun, palka�(RS) Kuvars(Q) Çakmakta�ı Kuvarsit(Qz) Kırılcalı çakmakta�ı Kuvars Kumu(Qzk) Çakmakta�ı kumu Küfeki ta�ı(T) Delikli kireçta�ı Kükürt(S) alı�gan (AMA), kükürt(AE) Malaz(An) Balaz, Sürgediy(RS-AE), Yincilözü, Yincilil Manyezit(Mag) Acıta�(SÜ) Mermer(Mr) mermer Perlit(Per) incita�ı, do�al sırça Pomza(Pom) süngerta�ı Profillit(Prf) dolguta�(AE) Sepiolit(Sep) Köpürcekta�(AE) Sodyum sülfat(Nasü) külerliözü yakırlı�ı(SÜ) Talk(Tlk) Yer yıldızı(SÜ, Fransız tepe�iri Trona(Tro) Do�al köpürtgen(AE), köpürtme külü(AE) Zımpara(Zım) A�ındırıcıözü(AE) Stransiyum(Sr) Sarıt(SÜ) Zeolit(Ze) kaynarta�(SÜ) TÜRK�YE’DE ÇOK BULUNAN TÖZÜKSEL-KANCALSAL KANCAL TÖZLER(Metalik Madenler) Aliminyum-Boksit(Al) seyözü ta�ı Altın(Au) Altın(AE) Antimuan(Sb) Sürmeta�ı(SÜ) Bakır(Cu) Bakır(AE), yes(RS-AE) Civa(Hg) sindik (SÜ) Çinko(Zn) Yök(UT-AE) Demir(Fe) Demir(AE) Demir(i�lenmemi�) çömen(EYU) Kalay(T) telenir(RS-AE)

Gümü�(Ag) Gümü�(AE) Kok(T) kok(RS-AE) Krom(Cr) yinit(SÜ) Kur�un(Pb) Kur�un(AE), agar(MÜM) Manganez(Mn) alaöz(SÜ), alaözmük(AE) Molibden(Mo) Kur�utözü(SÜ) Nikel(Ni) akçek(SÜ) Wolfram(W) a�ırta�(SÜ) GÜRE KAYNA�I OLAN TÖZLER( Enerji Kayna�ı Olarak Kullanılan Mineraller) Linyit(Li) Göynük(AE), kömür Ta�kömürü(Mad) Ta�kömürü(AE) Asfalt(Ast) karaba�layıcı (AP), kır(YA) Uranyum(U) Güvendüzözü(SÜ) Toryum(Th) Kabartıözü(SÜ-AE) Alunif(Alu) Açıta�(�ap ta�ı) Asbest(Asb) püskülta�(AE), yanmazta�(AE) Barit(Ba) a�ıröz (SÜ) Bentonit(Ben) Balçık(SÜ) Bor(B) yincilözü(SÜ) Disten(Dis) Dilimözü(AE) Diyatomit(Diy) Çakmak yosunu(SÜ) Dolomit(Dol) Köpürgenta�(AE) Feldispat(Flp) eritgenta�(AE) Florit(F) akaröz(SÜ) Fosfat(P) I�narta�(SÜ) Grafit(Grf) Yazarta�(SÜ) Kaolen(Kao) Arı toyun(AE) Kayatuzu(NA) Kayatuzu Kil(Kil) Toyun Kuvars(Q) Çakmakta�ı Kuvarsit(Qz) Kırılcalı çakmakta�ı Kuvars Kumu(Qzk) Çakmakta�ı kumu Kükürt(S) alı�gan (AMA), kükürt(AE) Manyezit(Mag) Acıta�(SÜ) Mermer(Mr) mermer Perlit(Per) incita�ı, do�al sırça Pomza(Pom) süngerta�ı Profillit(Prf) dolguta�(AE) Sepiolit(Sep) Köpürcekta�(AE) Sodyum sülfat(Nasü) külerliözü yakırlı�ı(SÜ) Talk(Tlk) Yer yıldızı(SÜ, Fransız tepe�iri Trona(Tro) Do�al köpürtgen(AE), köpürtme külü(AE) Zımpara(Zım) A�ındırıcıözü(AE) Stransiyum(Sr) Sarıt(SÜ) Zeolit(Ze) kaynarta�(SÜ) Bakır(Cu) Bakır(AE) Kur�un(Pb) Kur�un(AE) Çinko(Zn) Yök(UT-AE) Altın(Au) Altın(AE) Gümü�(Ag) Gümü�(AE) Demir(Fe) Demir(AE) Krom(Cr) yinit(SÜ) Nikel(Ni) akçek(SÜ) Wolfram(W) a�ırta�(SÜ) Civa(Hg) sindik (SÜ) Antimuan(Sb) Sürmeta�ı(SÜ) Manganez(Mn) alaöz(SÜ), alaözmük(AE) Aliminyum-Boksit(Al) seyözü ta�ı Molibden(Mo) Kur�utözü(SÜ) Linyit(Li) Göynük(AE), yerkömürü, kömür Ta�kömürü(Mad) Ta�kömürü(AE) Asfalt(Ast) karaba�layıcı (AP), kır(YA) Uranyum(U) Güvendüzözü(SÜ) Toryum(Th) Kabartıözü(SÜ-AE) ��GEÇLER (Makineler) aksiseda yanılga (NA), yankı (AE) alarm yanıramak (NA) alev(Osm) yalbı� (NA+RS), alaz(HNO) , dalın(KKY),alap, odguç(EYU) alev alev yanmak (Osm) yalbıramak (NA), alazmak alevlendirmek(Osm) kalatmak (NA)

77

alevlenmek kalamak (NA) ,yalbı�tanmak (NA), yalımak (NA) analiz ırıtı (YV-AE), çözümleme (AE) arazöz yolsular(AE), susıkar(AE), supüskürtür(AE) ate� yalar (NA), yanar(AE), yalım(AE), od, ut ate� kancası(Yab) külkü, kül kancası(AE) bezmen (R) ülkentartı (EZK-AE), ülsev (A�) bilye dolamak (EZK) bisiklet �kiteker buji çakar bula�ık makinesı bula�ık i�geci(AE) buzdolabı buzdolabı(AE) cendere baskıç cereyan (yel) yelakımı cıvata burun (EZK-AE) cisim tulga (EZK) çama�ır makinesı giysi yıkar(AE) çember dönlek (VUM-AE), tegerek çift ko�a (AMA-AE), ikili deniz otobüsü kayaryüzer(AE) diki� makinesı diki�diker(AE) direksiyon dümen dolmu� dolmu�(AE) elektrik kepez, tor (EZK-KKU), tok (EZK+YV), balkı (A�), yıltı (A�), yımıl (A�), yaldır (CG), çatkı (A�-AE), süren (YV), kıvıl(elektrik), çırak (UT),kıvıl(AE), balkı, yaldıray, elektrik süpürgesi kıvıl süpürgesi (AE) far ı�ıkgöz feribot yüzerta�ır(AE) fizik özük(AE) fren eylenç (AMA) füze gökoku (AE) gömlek gömlek harman makinesı biçerdöver(AE) hazne biriktireç helikopter uçarkonar(AE) itfaiye susıkar(AE), supüskürtür(AE), püskürtsöndür(AE) kantar (Osm.) ülkentartı (EZK-AE), ülsev (A�), beske(RS-AE) kaporta araç giysisi kargaburun(T) kargaburun kerpeden(T) kerpeden keski(T) keski koltuk(T) koltuk konfigürasyon yapılandırma (TDK), görünü� (AE), dizilim AE) lamba ı�ıldak levye (Fr) kalkık (MRG) makine i�geç makinelı tüfek i�geçli tüfek(AE), i�geçli bıltık(RS-AE) mekik (Yab) arı�ga, arkav urçuk (UT), urçuk, öreke (KZG), verengalan (YA) mekik konveyör (T+�ng) öreke ta�ıyıcı (EE) mızıkacı (Fr) çalgıcı (MRG) mibzer se�elke (NA) mil sepek minibüs kaptıkaçtı(AE) montaj kurgu (TDK), yaptak (AE), takı�tırma (AE) monter kurgucu (AE), yaptakcı (AE), takı�tırmacı (AE) motopomp yürütbasar(AE), yürütsorar(AE) motor devitken(OH) motorsiklet devitkenteker(OH-AE) MR Kaparçınlar(AE) oil, petrol kayaya�ı otobüs tigürgen, bindikaçtı(AE) otomatik kendi kendine otomobil kendiyürür(AE), binek, yürürgider(AE) parıltı yarkın (NA) perçin bekit (EZK) piston (Fr) 1 sokuç (AE) 2.dokunaklar(AE) plak (Fr) kalıp (MRG), kayrak(AE) polifon (Fr) çınlak (MRG) pompa (Fr) gömgü (MRG), sorguç (KKY), basaç(AE) pompalamak sorguçlamak projektör ı�ıldak (YV) pulluk (An.) bulluk (YV), salda (NA) rabıta bayanı� (KKY)

reçine akgan çayır (UT), ço�ana (NA), sanıs (NA) ritmik (Fr) tartımsal (MRG),uykassal(EZK-AE) rivörs (Fr) çevrik, çevrimli (MRG), evrik rivörser (Fr) çevrimlemek, çevirmek (MRG) rivörsibil (Fr) çevrilgen (MRG) rivörsmen (Fr) çevrim (MRG) ronde (Fr) birlik, yuvarlak (MRG) ronds (Fr) ilmek oyunları (AE) rölatif (Fr) ba�da�, ilgili (MRG), göreceli (AE), ba�da�, kolda� (MRG) rulman (Fr) gümürtü (MRG) intensite (Fr) 1.gürlük (MRG) 2.ye�inlik (AE) 3 yıkım gücü (AE) 4 kıtanak(YV), güç saf eret (YV), arı (AE) saksesif (Fr) ardıl, terki�im (MRG) salmastra(It.) örgül saltasyon (Fr) sıçrayı� (MRG) saplama(T) saplama sinyal bakıldak (EZK), belgi, yetirci (NA), �m(AE) spiral orolçık (NA) �arj yük �ekil oyu (YV) �iddet güç (YV-AE), kıtanak (YV), yıkım gücü(AE), ye�inlik(AE), küs (YV) �iddetli güçtek (YV-AE), ye�in(AE), kütsek(YV) �ua ı�ın (AE) takoz (�ta) ökçe (MRG) taksi aldıkaçtı(AE), gezit talon (Fr) ökçe (MRG), topuk (MRG) tannanlık (Osm) tınlayı� (MRG) tarmani tablosu (Fr) uyum yuru�u (AE) tayyare uçak(AE) tazyik bası� teker(T) teker tempo (�ng.) gidi� (AE), dizem, uyak temps (Fr) vurgu, uçur (AE) tomografi kesitalır(AE) torna buryont (AE), yontar(AE) tornavida burguç (AE) traktör çekersürer(AE), çekeri�ler(AE) tramvay gıdıgıdı (AE-Nazilli’den) tren çeksür(AE), demirat(Kzd), tren atlı (C�), ötlü (CG-AE), çekit (AE), çeksür(AE), otarba(�KK-AE), odarba(�KK-AE), odaraç(�KK-AE) tulumba sorguç (KKY) tüp boru ustura (T) ustura (AE), yülgüç (AMA) vana (Osm.) çömrek (BY-AE) vantilatör yellengiç (EZK-AE) varil (Osm.) çelek (CG), arkıt (NA), böçke (UT) vasistas (Alm.) göznekcik (KKY-AE) vida buruma (AE) vidanjör emerbo�altır(AE) vinç kaldırgaç vites tezlik (A�), türgene (YV) yanık ya�(T) yanık ya� yay(T) yay yiv(T) yiv, yuva zerre tozan (C�), çe(RS) mutlak katılgısız (A�-AE), kesin, sözbir(AE) zincir halkası çık (UT) zincir kınca (NA), ildir, kınyı(RS-AE) ULA�IM abone sürdürümcü abonman sürdürüm araba (Yab) biriçke (NA), biniçke (NA-AE), binit(AE), telege (YV), araç(AE), kölük (atlı araba)(EZK-AE) bilet girit ceza türmök (KKY), kıyın charter dolmu� (TDK) çarter dolmu� (TDK), dolmu� uçak (TDK) dolmu�çu dolmu�çu ehliyet sürücü gözeri (NA-AE) fren turmas (YV)

78

gar çekitlik(AE), çekit ota�ı(AE) hava alanı uçu�luk, konalga hava limanı uçu�luk, uçu� ota�ı(AE) hava yolu uçu� yolu(AE) hızır servis ya�amkurtaran, ya�ameyle�i(AE) hoparlör seslek (AE) ıslah düzelti� iskele yana�malık(AE) iskele babası tartag(SÜM), direk liman gemi dura�ı(AE), gemi u�ra�ı(AE), gemilik(AE) otoban genyol, tezyol, duraksız yol otobüs dura�ı tigürgen dura�ı, bindikaçtı dura�ı(AE) otobüs garı tigürgen ota�ı(AE) otobüsçü tigürgenci otomobil binek, yürürgider(AE), tigürgen park durmaç, durguluk, yana�malık(AE), sö�ke(OT-ZE) park etmek sö�kemek (OT)yana�ıp durmak (AE), yana�mak(AE) park yeri durmaçlık, sö�kelik(OT-AE), duralga (CG-AE),

yana�gı(AE), durgu(AE), çekdur(AE) petrol ofisi akaryakıtçı, akaryakıt dura�ı reçine akgan çayır (UT), ço�ana (NA), sanıs (NA) rota yöneli� ruhsat izin seri tez , ıldam (KKY) tahdit sınırlandırma, kıyırlama (KKY) taksi gezit, aldıkaçtı taksim ayırım (AE) tali ikincil (AE) trafik oraltı, gidi�geli� transport ta�ıt tren atlı (C�), ötlü (CG-AE), çeksür(AE), çekit (AE), çeksür(AE), otarba(�KK-AE), odarba(�KK-AE), odaraç(�KK-AE) ya� (T) arı (YV), sı�a (YV), yu�u(RS-AE) ya�lı sı�alak (YV), arılak (YV), yu�ulu(RS-AE) vapur gemi, ge�me(MÜM), kerep(RS-AE) YOLLAR ana yol ana yol at yolu at yolu be� ku�aklı yol be�il yol bulvar ur içi ortası ye�illikli yol, ye�il yol(AE) cadde (Yab) oram (UT), yol (AE), koça (VUM),oruk, ur dı�ı yol(AE) çı�ır(T) dar yol(EYU) deniz yolu deniz yolu dört ku�aklı yol dördül yol duble yol ko�a yol, ikil yol (iki gidi�-iki geli�), bölünmü�

yol(AE) endis(Tel) dar, bürü�(RS-AE) rahatlık dinçlik, dinginlik (AE), gönençlik, erinçlik, ençü(RS-AE), ençi(RS-AE) ekspres yol durmasız yol freeway durmasız yol gidi�-geli� yol gidi�-geli� yol hava yolu uçu� yolu(AE) hemzemin yol ortak yüzeyli yol highway durmasız anayol irim(T) dere açması yol(AE) kara yolu durmalı yol, karayolu(AE) keçi yolu(T) keçi yolu, çı�ır, koça (Uy.) yol köprü yol köprü yol metro yeraltı yolu motorway durmasız yol, devitkenyol(OH-AE) otoban genyol, tezyol, duraksız yol, devitkenyol otoyol genyol, tezyol, duraksız yol patika ıllık (YV), orık (NA), aruk (NA), ki�inin yürümesiyle olu�an yol(AE) ray sürgü(AE) raylı sistem sürgülü yol(AE) raylı sürgülü(AE) raylı yol sürgülü yol(AE) sokak (An.) ulusa (YV-AE), sokak, evler arası yol(AE)

tali yol ikincil yol(AE) tren çeksür(AE), demirat(Kzd), tren atlı (C�), ötlü (CG-AE), çekit (AE), çeksür(AE), otarba(�KK-AE), odarba(�KK-AE), odaraç(�KK-AE) tren yolu demiryolu tüp geçit boru yol üç �eritli yol üçül yol, üç ku�aklı yol varyant tolgo�(RS-AE), dolambaçlı viyadük yol a�ıt yol, a�ıt, a�ırım(RS) yan yol yan yol GEZG�NC�L�K (TUR�ZM) angajman ba�lantı animasyon dirimleme, sayalama animatör sayacı a�ık tutkun, yanık, emre(MÜM) a�ık olabilen sevgen (KZG) a�k taptal (KZG), erot(UT), amranmak(VUM), sü�ü�(RS-AE) a�k co�kusu öyük(EYU) a�ık olmak tutulmak, yanmak, amramak(VUM) a�kehli sencer (KZG) bah�i� savgat (KZG), sukat (KZG) çiçek buketi beylem çift ikil, ko�a(AMA-AE) dabıl ikil,ko�a(AMA-AE) egzibi�ın sergi, sergin emre(T+Tel) 1. sevecen, yanık, tutkun, yumu�ak yürekli, 2.

a�abey ho� emre(RS-AE) kermes �ölen, bayka (KZG), ezen(MÜM.Sümerce) kibar ince, sıpayı (EZK), taylan(EYU) kifayetsiz yetersiz koltuk (T) oturak, koltuk maestro ungan(A�-AE) mansiyon ödülcük, annak (KZG), aykut (KZG) mektup betik, biti, kat(RS-AE) misafir yavçın (KZG), konuk, ayılçı(RS) misafirperver selek (KZG), sıyçıl, siyçil(RS-AE), konuksever motel han mükafat aykut müze eskilevi(OT-AE) müzik çalgı, küy, ezgi müzik aleti çı�ga gereci, küy gereci, küy çalgısı, çı�ga

çalgısı(AE), komuz(MÜM.Kumanca, Kırgızca) okeyi alındı oluru alındı plaj kumluk, kumsal resepsiyon giri�, girme rezervasyon yer ayırtma safari kırsürü�ü (AE), kıra gezi, dölük avı sefer sar (KZG), kabat(�KK-AE), kez seferi(Yab) onbay(�KK-AE), onmamak(�KK-AE) serüven (Yab) gezinti (AE), sonu belli olmayan gezi (AE) servis eylek (AE), teylek (KKY), yumu� sempati sevecenlik, emre(RS-AE) sevgili(T) sebük (KZG), kayran(�KK), sü�ügen(RS-AE) seyahat (Osm.) gezi, barkın (KZG), sar (KZG), ayan (YV) seyir (Osm.) bakma, kura� (BY), görü� (BY), gözetme (AE) seyyah (Yab) gezgin (AE) show gösteri singel biril �arap çakır,sucu (KZG), bor (KZG) �arkı aydım (CG-AE), ır (KKY), ko�uk (BY), aydım (CG), yır (A�), yırlay (UT), söygü (MRG), sarın(RS-AE) �ehirli sırak (KZG), orlu, urlu, urum(AE), rum(AE) te�enmek(Tel) ülkeden ülkeye gezmek, tenimek(RS-AE) tema�a bakma, kura� (BY), görü� (BY), gözetme (AE) tur gezinti, gezi, döngel(AE), gezgel(AE) turist barkın (KZG), gezgin turizm gezgincilik, ergirlik (YV- AE ) Türkçe bilmeyen semlim (KZG) ziyafet savun (KZG), tor (KZG), toy ziynet baylık, bezek, takı

79

ALI�-VER�� (Ticaret) acenta ba�karacı (NA) anti dumping kar�ı dü�ürüm (TDK) araba satı�çısı sürsat (AE) ba�ı� kayır ba�ı�lamak kayırmak bakkal soral (AE), bakal(AE) banderol buvma (EZK), bo�ça (VUM) bedava bo�lay (A�), ödemesiz (AE), tegin, bele� bedel kar�ılık (ABE) bele� tegin caba üstüne, üstelik cins tulpar (EZK), tür (AE), uktu(RS-AE), soylu cisim buyum (AE) dekoder çözücü (TDK) depozito girev (BY), girme (BY-AE) dumping dü�ürüm (TDK) ekonomi (�ktisat) çarba (Kırg), kıskıl, tı��ıtlık (CG-AE), sakçılık (A�-AE), ünömdülük (KKY-AE), ayam (UT), ayav (UT), tı��ıtlık (CG-AE), sakçılık (A�), ünömdrülük (KKY-AE), ünöm (KKY-AE), sakçıl (A�), yıynak (A�), kıskıl (OT), tutum (AE), tı��ıt (C�), ayav (CG), tı��ık (CG), ayav (CG), ünöm (KKY), sakçıl (A�), yıynak (A�), akçal, ünem (EZK), tutumbilim ekonomik (�ng.) 1.tutumlu (AE), tı��ıt (CG), sakçıl (A�-AE), kıskıl (OT), acıktan (NA-AE),2 ayamlı (UT), ayavlı (UT), ayarlı (UT),ucuz, ünemdi (EZK), akçalı, armın(RS) emanet tutuluk (AE), tutu (AE), inam(TDK), bırakı(AE), bırakılık(AE) emanet etmek inammak(TDK-AE), tutturmak(AE), bırakmak(AE) eser çümde� (NA) etiket (Yab) yarlık (BY), yarılık (YV) evrak (Osm.) belge, dub(ÜM-Sümerce) fatura (Osm.) evetilgen (VUM), satımca, tutarga fazar satı�lık (AE) figürasyon biçimleme (TDK) fiyat de�er, eder, semen, tutar, kun(�KK-AE) fla� çakı�, öneçıkan free shop gümrüksüz i�lik, gümrüksüz satı� (AE) fuar sergi, görgezme (A�) gayri Safi Katı�ık, Kesintisiz gi�e öderlik, türük (YV-AE) harcamak tüketmek (AE),yumsamak (EZK-AE), yoymak (UT) harç 1.salık (KKY), 2.alım (KKY) 3 katı�ık (AMA), eritme (A�) harçlık gündelik hasılat kazanç, dü�üm, ası�(EYU) havale köçürme, gönderi hesap sanak (BY) hesaplamak sanamak (BY-AE) hesaplı ucuz (AE) hipermarket Kocaman gezal(AE) ısmarlamak (T) yakımak (NA) iflas etmek küyremek,ankurtmak(UT-AE) iflas etmi� ankurt (UT), küyremi� iflas küyre, ankurt(UT) ihale üsterme iktisad tı��ık (CG), ayav (CG), ünöm (KKY), sakçıl (A�), ıynak (A�), akçal iktisadi ünemdi (EZK), akçalı iktisat ünem (EZK), tutumbilim ilan(Yab) aygak (UT), bildiri� (AMA), duyuru (AE), yar, yarık (NA), bildiri (NA), bildiri�, sa�ın(�KK-AE), savın(�KK-AE) imal ürem (AE) imalathane üretimlik inhisar tekel, birel (AE) iskonto indirim i�hane kurulu� i�porta kaçsat (AE) i�portacı kaçsatçı (AE) kamp dü�erge (AMA), ko� kargan(ÖnT) tecimsel kazanç, i�

kâr dü�üm (NA-AE), kazanç(AE) in�e tülük (NA) kefil güvenmelik (A�), ı�anıç (A�), ı�ındırman (A�-AE) kervan olav (A�) kesat kısıtlı (AE) kese (T) toksay (A�) kolonya iyissu (EZK), börkök (A�-AE) konsorsiyum 1.yardım kurulu�u 2.i�letmeler birli�i (TDK). kota çekte (KKY), dı� alım üle�i (EZK-AE) liberasyon özgürlükçülük (AE), tecim özgürlü�ü (AE) madde 1.buyum (KKY-AE), özdek (AE), ed(KM), ad(VUM), kut(RS-AE) 2 söz, ant (sözle�me, yasa, ya da tüzel yazılarda) madenci tözeci (AE), tözcü(AE) ma�dur ıyıklı makbuz koldamga (A�-AE) maliyet özde�er (A�-AE), çıkı�, argı�ı, a�ı�ı mâmul i�lengen (A�-AE) marka belirgi (YV-AE), im (YV) market bakal (AE), seçal(AE) masraf çıkım (VUM) miktar külem (A�), san (EZK), oran(AE), kesek(UT) moda çümdü (NA), çüm (NA) mukavva tı� (A�-KKU) müflis ankurt (UT) mülk (Osm.) buyam (KKY-AE), ta�ınmaz mülk (Yab)edinç(AE), buyam (KKY-AE), ta�ınmaz mülki(Yab) bir ülkenin, ülke ile ilgili mülk sahibi(Yab) ayruk(EYU) mümessil ba�karacı (NA) acenta ba�karacı(NA) müstahsil üretici mü�teri alıcı (UT-AE) müte�ebbis giri�imci (AE) müzayede açık arttırma, kim a�tı (KKY) nark de�er (AE) net çolkay (YV), angı�kan (UT) norm çekte (KKY), dı� alım üle�i (EZK-AE) outlet center satı� ortayı (AE), kapıa�zı satı� (AE) paha de�er (AE+NA), sıgana (YV-AE), üp(YV) pahalı de�erli (AE), sıganalak (YV-AE), sı�anak(YV-AE), üplü(YV-AE), kunlı(�KK-AE) pahallanmak de�erlermek, sı�anaklanmak(YV-AE), üplenmek(YV-AE), kunlanmak(�KK-AE) panayır yarımka (NA) Pazar(T) bazar (AE), savda (UT), sersat (AE), satal (AE), yermenke (A�) pazarlama satı� pazarlık satıla�ma perakende birer birer (AE), kırıntı (A�) perakende satı� kırıntılı satı� (AE) pe�in ba�ta(n) (A�) prim bülek (A�), sıylık (EZK), yülde (EZK) proje tasarı, dolbor (KKY) pul bul (EZK), akça ra�bet kızıklama (CG-AE) randıman çıkım (CG), verim (AE) rayiç ederi, de�eri sarfetmek tüketmek (AE) sarfiyat tüketim servis etmek eylemek, yumu�mak servis eylek (AE), teylek (KKY), yumu� sipari� ısmarlama, ta�pırma sipari� vermek yakımak (NA), ısmarlamak(AE), süpermarket gezal(AE) �artname bitim (BY-AE), yaptırım ko�ulları belgesi(AE) teknik �artname bitim (BY-AE) �ube ba�karacı (NA) taksit bölü�üm(lü) (AE), usatı (YV) tasfiye bo�altma, bitirme tasnif ayrımlama tastik onay teberru tartık (BY), sıy (EZK), suy(EZK) techizat donanım tedarik sa�lama teesür sa�ı�

80

tefeci sütkor (KKY) tefrik ayırmak teminat güvence (AE) temsilci ba�karacı (NA) te�ebüs giri�im ticaret alı�veri�, tecim, ergen (YV), sadu (NA+RS), tecim(AE), ergin (YV) ticaret yapmak sadı�mak (NA), alı�veri� yapmak(AE), tecim yapmak(AE), erginmek(YV-AE) ticari ergen (YV), tecimsel tüccar saducı (NA), satıcı(AE), tecimen, tecimci (AE) ticaret yaptırmak sadı�tırmak (NA), satı�tırmak(NA-AE) vardiya alma� (A�) varit geçerli (AE) zam ebilik (YV),üsteme zarar dokunma(AE), ar�a (NA), dokunca, çıkım (NA), yitgi (CG), koranç (UT) zarar etmek çıkımdamak (NA), yitirmek(AE), abçınmak (UT), yitginmek(CG-AE) zarar görmek çıkımdamak (NA), yitirmek(AE), abçınmak (UT), yitginmek(CG-AE) zarar veren yekteçi (NA), yitgici(CG-AE), dokunmacı(AE), ar�acı(NA-AE),çıkımcı(NA-AE) zarar vermek artatmak (NA), yektemek (NA),dokunmak(AE), yitgimek(CG-AE) ÖN –BET (Renk) ADLARI kahverengi(Yab) küren(RS+�KK-AE) kahverengi(koyu) kaltar(RS-AE) kuba(Kaz) akça sarı, çok açık sarı(�KK-AE) kuban(Kaz) akımsı, boz kulamyek(Kaz) tan yerinin yava� yava� a�ardı�ı süre(�KK-AE) akargen (T) aksur (EZK), kır (ABE) aksarıl (Kar.) açık sarı (UT) aksıl (Kar.) aka çalan (UT), akçıl(AE) alagöz açık boyalı gözlü (UT) badana yapmak aklamak (UT) bembeyaz akkay (UT), çımmak (UT), apak (UT), apak, apaga�(RS) beyaz (Yab) aksur (EZK), kır (ABE),ak(AE) beyaza boyamak aklamak (UT) beyazımsı (Osm.) aksıman (NA) boromtık(Tel) koyu ön bronz tunç, yez (UT), çoyun(EYU) buz (T) aksur (EZK), kır (ABE) eflatun buvaldır (EZK), gülgün (EZK-AE), gö�er (C�-AE) ela kongur (BY), çekir (KKY) firuze akak gök�in(T) gök betli(EYU) gri (�ng.) akçıl, boro (NA), bozgul (UT), çalaygan (UT) gri (koyu) kara boro (NA) gri(açık) akçıl (UT) grimsi bozguldum (UT) gülüngir(Kaz) pembeye kaçan(�KK-AE) kahverengi küren (NA),konur karamlık(Tel) koyu, koyumtırak kavun içi(T) sarımtıl kır (T) dalac (VUM) kırmızı kızıl kırmızımtırak kıskıldım(RS-AE), kızıla çalan kiremit ko�un (UT), kı�(�KK-AE) kuzguni kara (NA) lacivert koyu gökcül (EZK-KKU-AE) leylak rengi(Yab) kuksun(RS-AE) mat (renk) donuk (A�-AE), soluk (CG-AE) mavi(açık) ala gök (UT-AE), sankır(RS), sankur(RS-AE) mavimsi kögördim(RS-AE), gö�ümsü(AE) menek�e gülgün (EZK-AE), gö�er (C�-AE) mor gülgün (EZK-AE), gö�er (C�-AE), kıtarkay gök (YV-AE), kimit (UT) pembe akçıl kızıl (EZK-AE),çayır (UT), kızgıl (UT), kızılımtıl (CG), kızgıltım (KKY), orusabay (YK), gülgün, külgin(�KK-AE) renk (Yab) tös (AE), bet (UT), boyam (AE), emes (KKY), ön (NA+YV+A�), yis (A�-AE), endik (KKY)

sur(Kaz) boz(renk) renkli önök (YV-AE), önlü (AE) renksiz önsüz (YV-AE) resim oyu (YV), oyu�u (YV-AE), bezek(NA+AE), yuruk(RS-AE), bezeme(AE), sür(NA), bildür (NA) oyu (YV), sür, oyulak(YV) sarı(açık )(T) kuba (UT) sarı(T) sarı �ekerrenk salkın (KKY+RS) turuncu kızılsarı (AE), toksarı (KKY) ya�ız(T) tunç betli(EYU) ye�il ye�il EK�Z TER�MLER� (FOTO�RAF) akü akım toplar, akımsı�ası analog özde�(AE) ara kablo ara iletge ayna küskü, gözgü balans denge, dengelem banyo almak yunmak, yıkanmak, çimmek banyo çimecek, yunak, çimek, çimelge, çimetlik, çimi�lik,

çümük, tamaz banyo yapmak çimmek batarya akımbirektireç buton dü�me(AE) CD cede, teker, yo�un teker cep telefonu ündekcik, yançek ünde�i, kongırakcık compact disk yo�un teker (CS) computer bilgisayar çanta kabuturga, toksay (A�), ba�tık(RS-AE) de�arj bo�alma(AE) digital sayısal(AE) digital video display sayısal görü (AE) di�i fi� di�i takıt(AE) diyafram yargak(EZK) dosya kovluk (AMA-AE), yı�ala (YV), özdük (KKY), dizeç DVD sayısal görü (AE) ekran diyder (EZK) ekran diyder (EZK), görüntülük(AE) elektrik kepez, tor (EZK-KKU), tok (EZK+YV), balkı (A�), yıltı (A�), yımıl (A�), yaldır (CG), çatkı (A�-AE), süren (YV), kıvıl(elektrik), çırak (UT),kıvıl(AE), balkı, yaldıray, elektronik posta ile göndermek biti�mek(AE), ıyı�mak,

iyi�mek(RS-AE) elektronik posta biti�ke(AE-OT), ıyı�kı(RS-AE), iyi�ki(RS-

AE) enerji güre(AE), erk, katag(VUM), kalag(MÜM) erkek fi� erkek takıt(AE) film tasma(AE) fi� takıt(AE) flash çakı�, ı�ıltıcı, ı�ıldak(AE) fokuslama odaklama(AE) fon 1.arkası, yerlik (KKY-AE), 2. ayır(AE) foto�raf (�ng.) ikiz(AE), ekiz foro�rafcı ekizci(AE) kablo iletge kamera görüntü alıcı, çekici, çeker karanlık oda karanlık oda kart baskısı gözer baskısı kart gözer(AE) kimyasal kalıksal kopye e�lem lap top disüstü bilgisayar mania kargıs (YV) manzara do�a görüntüsü memortick çubuk bellek(AE) net çolkay (YV), angı�kan (UT) nitelik (An.) kaçı�tıba (YV) objectif bakaç(AE) parıltı yarkın (NA) perde baykan (NA), gergi (AE), kö�ögö(RS-AE) pil akımtoplar port giri�-çıkı� kapısı porte yüz görüntüsü priz kıvılveren(AE)

81

projektör ı�ıldak (YV) rabıta bayanı� (KKY) renkli önlü, betli(AE) renk ön (YV) resim oyu (YV), oyu�u (YV-AE), bezek(NA+AE), yuruk(RS-AE), bezeme(AE), sür(NA), bildür (NA), oyu (YV), sür, oyulan(YV) RS232 RS232 kapısı saf eret (YV), arı (AE) sandalye oturak sinyal bakıldak (EZK), belgi, yetirci (NA), im(AE) siyah beyaz akkara(AE) siyah(Yab) kara, dara(MÜM), karanlık soket kıvılalan, sokuç solüsyon çözelti(AE) �arjır doldurucu, yükleyici �ar� etme doldurma tel tel tranport ta�ıma transfer aktarma tripot üçayak TV sanalgı(BD), ündü�(AE) Üçlü fi� üçlü takıt(AE) VCD görez (AE) vesikalık tüzel çeki(AE), tüzel ekiz(AE) video camera görçek (AE), görgen (AE) video cd görez (AE) video film görü yaygısı (AE), görü çekisi(AE) video kaseti yaygıtlık argıtı(MÜM-AE), görüntü argıtı(MÜM-

AE) video oynatıcısı görü oynatıcısı video görü (AE) virüs sıva�kı (OT), kurtcuk, bozmuk, ıvılkurt, ivilkurt VTR kısa tanıtım GÜVENL�K- YASA- TÜZE - TUTUM ( Polis-Hukuk – Siyaset) adalet çındık (NA), tüze, do�ruluk, denge, törü, edgü(KMi) , kirti(EYU), girti(EYU) adaletli çındıklı (NA-AE), tüzeli(AE), do�rucu(AE), dengeli(AE), törülü(AE), edgü(KMi) adi yönekey, yalın, baya�ı adil çındık (NA), gezil (A�), dengeli, e�itlikçi, törülü, tüzeli, adli tüzesel adliye tüzetey(AE), çındıktey(NA-AE) af et kayır(AE), yakla(A�-AE), arkadur(AE), ötün (CG) af ötünç a�ır ceza mahkemesi a�ır kıyın uyumu, a�ır kıyın yargısı a�ır ceza reisi a�ır kıyın ba�karması(KKY-AE) ahlak tın�ar (KKY), töre amortisman yıpranma(AE) anar�i karga�a anar�ist karga�acı asayi� tını�lık (EZK-AE), güvenlik(AE) azilname i�ten el çektirme(AE) beraat aklanı� (BY) beraat etmek aklanmak (BY) beraatına karar vermek aklamak bilanço(�ta) tümük (YV) bilfiil edimli, edimli olarak (TDK) borç(An) karız(�KK-AE) bürokrat çındu(RS) camia topluluk(AE), köme, küme, törköm (A�), birle�ik (C�), toplum celse oturum (AE) cemaat topluluk (AE), törköm(A�), yurtçuluk, kamu (ABE), köme cemiyet ko�am (EZK) ceza türmök (KKY), kıyın, sürkil(�KK-AE) cezalandırmak kıyınlamak Cumhurba�kanı ulusba�kanı, ödüsba�kanı, toplumba�kanı, türkümba�kanı, ilkutba�kanı, ilkutbey, ulusbay, türkümbey(AE), ödüsbey

cunta oksu (YV-AE) cürmü me�hut suçüstü cürüm suç çerçeve anla�ması kısanak anla�ması (A�-AE) dalalet azgınlık, yoldan sapma darbe(An) soykı(�KK-AE), sürkil(�KK-AE) dava 1.ülkü, amaç, dilek , erek 2 duru�ma, 3.yasan, 4 güdek, 5 olay, sav, sorun, kar�ı sav, 6 açmaz, yakınım(AE),arapsaçı, çıkmaz, kısır döngü, kördü�üm, sıkıntı, sorun , irdebil (YV), istem(AE), yikbi dava vekili irdebil yetkilisi, irdebil izgisi(YV-AE), izgi(A�), yakınıcı yetkilisi davacı irdebilci, yakınmacı, yakınan davalı irdebillenen(YV-AE), yakınılan de fakto edimli, edimli olarak (TDK) dedektif (�ng.) izgüder (AE) delalet etmek kerelemek(RS-AE), açıklamak delil kanıt, aygak (EZK), tutguç (UT) despot kazır (NA+RS) devlet oro�on (NA+RS),ilkut(AE),ödüs(AE) , angu, o�ur(EYU) devrim(An) tönkeri�(�KK-AE) dosya kovluk (AMA-AE), yı�ala (YV), özdük (KKY), dizeç dürüst çıngıl (KKY), do�rucu(AE) , adgu(KM) düstur yol, yöntem dü�man ya�ı (CG), kas(�KK-AE), öçlü(RS-AE) ebedi ölümsüz, sonsuz, bengi, bengü(SS), mengü(SS), sonsuzluk, erkin(EYU) ecrimisil yasa dı�ı (izinsiz) el koyma nedeniyle alınan tutuluk efkarı umumiye kamuoyu emanet etmek inammak(TDK-AE), tutturmak(AE), bırakmak(AE) emanet tutuluk (AE), tutu (AE), inam(TDK), bırakı(AE), tutakoyma(AE), tutakonulan(AE) emanete almak tutakoymak(AE) erkani harp kurmay etiket yarlık (YV) facia kıran fahi�e soyku (KKY),bayrakta (UT),oyna�çı (A�-AE), oyna�lık, daban, ergi, kar(EZK), karkid(MÜM) fahri ardaklı (EZK), yerine geçen(AE), yerine tutan(AE) faili mechul yapanı belli olmayan, yapanı belli de�il(AE) faiz ürem(AE) fera� devir, aktarma(ARB) fiil (Osm.) 1.tuktur (YV) 2.eylem (AE) firari kaçkın fuhu� oyna�lık gasp etmek güçle almak, tala�mak(RS-AE), elinden güçle almak gasp güçle alma, tala�(RS-AE) gayrimenkul ta�ınmaz(AE) gayrime�ru suras (NA), yasa dı�ı(AE), türeye aykırı gayritabii ola�andı�ı gıyaben yoklu�unda gıyabi yoklayın, yoklu�unda gıyap yoklu�unda grev (�ng.) i�i durdurma, erevi (EZK) hadise uçural (NA+RS), olay hafifletmek ye�niltmek, yenilmek(RS-AE) hain saktın, kıysık(�KK-AE) hainlik(Yab) kıysıklık(�KK-AE) hak ısın (A�-AE), kayrım (KKY), küyüz (UT), çındık(NA-AE) hakaret (Yab) korluk (EZK-AE), a�a�ılama, küçükleme, kakıma hakikat(Yab) gerçek, do�ruluk, çındık(�KK-AE), çın(RS) hakim (Osm.) yargıç, yargan(HNO) hakimiyet egemenlik (AE) hakir a�a�ı, sansız (CG), sansız (CG), a�a�ı hakkında ili�kin, turunda (A�), kereginde(RS-AE) haklı kayrımlı(KKY-AE), küyüzlü(UT-AE), çındık(NA-AE), ısınlı (A�-AE) haklılık çındıklık (NA-AE), kayrımlılık(KKY-AE), küyüzlülük(UT-AE), ısınlılık(A�-AE) haksever çındık (NA) haksız kayrımsız (KKY), küyüzsüz (UT-AE), kayrımsız (KKY-AE), ısınsız(A�-AE)

82

hal güç, durum hapis etmek tutukevine koymak, tutuklamak, abamak(MK-AE) hapis tutuklu, tututlanma, alıkoyma (AE) hapishane tutukevi, abak(MK) haraç alban (NA), salgıt (CG) harç salık (KKY), alım hatip konu�ucu, söyleyici, çeçen(�KK-AE), dildi(�KK-AE), �e�en(�KK) havali yöre haysiyetsiz onursuz hazır dayın (EZK-AE), kurulu, belen(RS-AE) hazırlık soru�turması dayın soru�turması (EZK-AE), belen soru�turması, kurma hırsız o�rul (AMA), batakçı, eli uzun, dekçi, kadrak(RS-AE), u�urçı(RS-AE) hırsızlık etmek kadranlamak(RS-AE), çalmak, ya�malamak, soymak hısım tu�an (A�), uya(KM) hibe etmek kayramak (KKY), bu�la�mak hibe kayrım, bu�lag himaye koruyuculuk(TDK) hisap ço�unluk hisse katkı (ABE), ko�umca (KKY), upay(�KK-AE), üle�, ye�ke(RS-AE) hizmet kulluk (UT), yumu� (UT), i� görme (AE), eylek, tapu(EYU) hukuk do�ruluk bilimi, do�rulgu, do�rultay, do�rultum, ıyık (A�), tüze hukuk fakültesi tüze yetilteyi, do�ruluk yetilteyi hukuki türesel, yasaya uygun, tüzel, tüzeli hüküm begim (UT), kesim (EZK) hüküm giymek kesilmek (EZK), begimlenmek(UT-AE) hükümet yönetey (AE), yargı evi (AE), üstey (EZK-AE), yönetim(AE),egetey(AE), bakanlar kurulu hükümlü kesilgen (KKY), tutuklu (AE), begimli(UT-AE) hükümran üstem (EZK), egemen(AE), beg(AE) hükümranlık egemenlik (AE), üstemlik(EZK-AE), beylik(AE) hülle günlük evlenme (AE) hür bırakmak ıçkınmak(RS-AE), salıvermek, koyuvermek hüviyet kimlik, özlük ıslah düzelti� icra eylem (AE), toloru (YV), edim, yürütme icraat tutum, yürütüm ictihat tırı�lık (A�), özen (AE), örnek görü�ler, örnek oylar ictimaiyyet yurtçuluk, kamu (ABE) içtihat ercellik (CG-AE), tırı�lık (A�) içtimai toplumsal, ço�amlık(�KK-AE) idareci(Yab) ulık(�KK-AE) idarecilik(Yab) uluklık(�KK-AE) iddia etmek ileri sürmek, savlamak, tassıklamak(CG-AE) iddiacı savcı, ileri süren iddia yikbi (NA), sav, ileri sürme, tassık(CG) iddialı savlı (AE), sengen, ileri sürücü ifade anlatım, açıklama, kerele(RS-AE) ifade etmek kerelemek(RS-AE), açıklamak, tanıklamak iffet uyat (EZK) iflah bitme, do�rulma(AE) iflâs biti� (YV-AE) ifraz ayırma(AE) iftihar etmek kıvanmak iftira yalan, ya�lı kara(TDK), karaçalma(TDK), karalama, kop(RS-AE), iftiracı(Yab) sayakçı(RS-AE) iftira etmek sayaklamak(RS-AE) i�fal bozma ihale üsterme ihanet satkınlık ihbar arız (EZK), ele verme(AE), kopton(RS-AE), ugus(RS-AE), uguzu (RS-AE) ihbarcı uguzacı(RS-AE) ihbar etmek koptonmak(RS-AE), ele vermek, arızmak, ugusmak(RS-AE) ihlâl alıat (YV), bozma ihtar uyarı ihtilaf aydıs (YV), ayrılık (UT), ikilem

ikaz etme uyarma iktisadi tutumsal ilan(Yab) aygak (UT), bildiri� (AMA), duyuru (AE), yar, yafta, yarık (NA), bildiri (NA), bildiri�, sa�ın(�KK-AE), savın(�KK-AE) ilga yoyma (EZK), güçle getirme ilhak basıpalma illegal yasadı�ı iltica sı�ınma iltifat ok�ama iltimas eden kayıran iltimas kayırma ima dokundurma, anı�tırma, belli etme, i�neleme, imleme imkân araç (NA), arga (NA), olanaklar(AE) imtiyaz üstünlük kazanımı infaz kıyım yerine getirme, kıyma(AE), yürütüm, yerine getirme infilak patlama inkilap önügme (KKY-AE), evrim (AE), yenilik, osu�(EYU) inki�af geli�me insaf uyat (EZK) insaniyet yalnıkcılık(AE), ilicilik(AE), sedencilik(NA-AE), çolculuk insiyaki vezikli (EZK-AE) intibak alı�ma, uyarlama intifa hakkı kullanma kazanımı (AE), kullanabilme kayrımı(AE), kullanabilirlik (AE) intihar kendine kıyma (AE) intikam öç (AE), kanık (NA), çok(RS-AE) inziva sayaklık (EZK), kendini çekme ipotek etmek yükge salmak (UT), varlı�ını tutuklamak(AE) ipotek varlı�ını tutuklatma(AE), yükge (UT) irfan bilimlilik (A�), sezi�, bili�, anlama ir�at ö�üt irtibat ba�lantı irtica gericilik, kaytaklık irticalen durduk yerden, dayınlıksız (EZK-AE), okumadan, içinden gelerek(AE) irtifak hakkı yararlanma edimi, yararlanabilme irtifak yararlanma(ARB) iskan yerle�tirme (AMA) iskonto indirimi(AE) isnat yöngimek, dayamak, ba�lamak, ili�kilendirmek ispat aygak (EZK), tutkuç (UT), tanıt ispatlamak aygaklamak(EZK-AE), tutkuçlamak(UT-AE), tanıtlamak(AE) istatistik sayılama istidat yün (A�), buldıklık (A�), yatkınlık(AE), beceri(AE) istifade yararlanma istifaname çekilme yazısı istikamet yön istimlak kamula�tırma istinabe tüzel yardım(AE-ARB) istintak etmek sorgulamak istisna dı�ında tutma, ayrıcalıksız isti�are danı�ma i�aret belgi, belirti, iznek, im, temdek(RS-AE) i�gal etmek basıp almak i�kence kıyınç, kıyın (NA), kıynak (BY), e�iz bu�uz, sordeç (YV) ithaf ardma (AE), birinin adına sunma itham karalama (BY-AE) itibar saygınlık itimat güven itina özen, akırnak(RS) itiraz kar�ı çıkma itiyat alı�kanlık, yozok(RS-AE), gelenek ittifak birlik, öme, ime, imece, kolboçı(RS-AE) izafi göreceli, ça�ı�tırma izafiyet ça�ı�tırmalık (A�-AE) izdiham tıknı�ık (CG-AE), yı�ı�ma, sıkı�ıklık, ü�ü�me, yı�ılma izhar bildirim, yüze çıkarma (CG) izzetinefis onur jenosit soykırım (AE) yarmıg(AE), akar, akça, a�ı�(EZK),en�i (EZK-AE), varlık (ta�ınır, ta�ınmaz), a�ı�, edinç, töke(UT),

83

mal varlı�ı yö�ö�e(RS-AE) mali durum(Yab) karacat(�KK-AE) manda 1.güdüm(TDK), 2. suyu seven bison mecburi (Yab) i�lenilgen (A�), kaçınılmaz, çaresiz meclis kene�ge (A�-AE), kamutay(AE), yı�ın (NA), toplantı, ço�ula� (KKY), yu�un (NA+RS), medya basın-yayın (AE), ileti�im araçları (TDK) memleket oro�on (NA), ülke, il(AE), doydu (YV), yersayın (NA), yurt (NA), el milli irade ulusal istenç (AE), ulusal buyrum(TDK), ulusal ırık(Çuva�), ulusal tap(RS-AE) milletvekili saylav (An) miras e�i (NA), e�i (NA), tereke (UT),oro(NA-AE), atacılık, ençi (NA), kalıt, üp(RS-AE) muhakeme etmek usavurmak, dü�ünmek, yargılamak, yargılamak, yargıla�mak (NA), sananmak(RS-AE) muhakeme yargı, anlak, anlayı�, algı muhbir çu�ul, eleveren(AE), kovcu, karacı, ça�ıt, uguzacı(RS-AE) muhtıra andırı(TDK), yazı(ARB) mutabık uyumlu mutlak çokum (VUM), kesinlikle (ABE), sözbir(AE), kesin(AE) mutlakiyet saltçılık mücbir seçeneksiz, zorlayıcı müdafaa savunma müeyyide yaptırım, baskı mühür beçet (YV), damga (AE) mükafat so�a (VUM-AE), bülek (A�), kayra, ötün, yarlık mükellef yükümlü, bertekey (YV) mülahaza görü� mülk 1.ülke 2.ta�ınmazlar,3 buyam (KKY-AE), ta�ınmaz mülk sahibi(Yab) ayruk(EYU) mülki amir(Yab) �lbey ya da ilçebey mülki idare yerel yönetim, �lbeylik, ya da ilçebeylik mülki yerel yönetim(�lbeylik, ilçebeylik), ülke yönetimine ili�kin(AE) mülkiyet hakkı edinimlik, ta�ınmazlık edimi, egelik, iyelik, edinim kayrımı(AE) mülkiyet ta�ınmaz, yö�ö�e (NA), alka müste�ar oygucu, bakan yardımcısı mü�ahit gözlemci müteahhitlik üstencilik, yüklenicilik mütecaviz baskıncı, saldırgan, saldırıcı, sata�kan namus çi�es (YV), uyat (EZK), erdem, onur namussuz uyatsız (EZK-AE), erdemsiz, onursuz, çi�essiz ni�an 1.bellik (AE), damga (A�), belirti, çentik, çantak(MÜM), temdek(RS-AE), çetele, çizik, iz, kazıntı, gedik, gösterge, çizinti, , belgi(EYU) 2.yavuk, sıru(RS-AE) nizamname (Osm.) tüzük nutuk söylev (AE) nüfus turgun (EZK), abıraz (UT), sungan (VUM), ço�un, abıray (UT), yo�untu (A�-AE+EZK), ilet(cG) nüfuz erk, güç, yetke, sömürme nümayi� gösteri (AE), yürüyü�(AE) ola�anüstü hal (Osm.) ola�anüstü durum oligar�i(Yab) törköm yönetimi (VUM-AE), takım yönetimi, topluluk yönetimi, küme yönetimi otonom özerk (AE) otonomi erklilik (AE), özerklik(AE) parti (�ng.) türküm (VUM), ocak (A�) prim bülek (A�), ödül propoganda övütü� (KKY-AE), övme (AE), tanıtım (AE), övgütü�(KKY-AE), ö�ütü� (KKY-AE) protesto kar�ıduru�, kar�ı durma, kar�ı çıkı�, geri çevirme, onamama, anoylamama protokol 1.seçkinler (NA), üdrümler(KM-AE), 2 görgü, töre,saygınlık referandum kamu oylaması (AE) reform yenilik rey oyidabı�(Kırg), oy(AE) rü�vet almak karın yemek (NA),sıymak(NA-AE) rü�vet karın (NA), sıy (NA), verik (YV-AE), danı�ıklı dövü�, alım(RS)

rü�vet vermek karıdamak (NA), sıylamak(NA-AE) miras kereges (NA), kalıt(AE), e�i (NA), e�i (NA), tereke (UT),oro(NA-AE), atacılık, ençi (NA) rü�vetçi karınçı (NA), sıycı(NA-AE) sabık ilk, önceki,eski kılmı� (AE) sahte yalgan (A�), yapay yalan (AE), düzmece(AE) saltanat ba�karu (KKY), ki�isel egemenlik(AE), egemenlik(TDK) sendika idelek (YV) sınıf (toplumsal) katlam (AE), özden (UT), tapkı (NA), sicil tizim (EZK), yazılgan (UT), kütük(AE) sineyi millete dönmek ulusa gitmek (AE), ulusa dönmek (AE), ulusla birle�mek (AE) sivil 1.çıpal (orunay), tikel (AE), yay (EZK) 2.kamu (halk), aymak(EZK) siyasalla�mak görü�lenmek, tutumlanmak(AE), sıvakala�mak(AE), sıvakla�mak(AE) siyaset (Osm.) görü�, tutum, yol, kaypaklık(AE), sıvaklık(AE) siyasetçi (Osm.) görü�çü, sıvaka,tutumcu, kaypak(AE) siyasi (Osm.) görü�, görü�lencik, görü�kün,tutumcu(AE),sıvaka, kaypak(AE) slogan atmak ınırmak (YV), anırmak (YV-AE) slogan ınırı (YV),anırı(YV-AE), özdeyi�(AE) sponsor sakman (UT) strateji yöneylem(AE), tutum(AE), yürütüm(TDK) stratejik ulusal önemde(AE), yürütümsel(TDK-AE) suikast saklanıp öldürme suistimal güveni kötüye kullanma sulh ceza mahkemesi barı� kıyın uyumu, barı� kıyın yargısı(AE) sulh hukuk mahkemesi barı�tırıcı uyum, barı�tırıcı yargı(AE) suvak (Osm.) belge �aibe ku�ku �ehven yanlı�lıkla (AE) �erh dü�ündürü� (EZK), anıktama (EZK), yartamal (NA), açıklama (NA) �erh koymak yartamallamak (NA-AE), açıklamalı onaylamak(AE), açıklama dü�mek(AE) �erh �iar öndev (A�) �eriatçı inançgüder(CÖ-AE) �eriye inanç taahhüt etmek üstenmek, üstlenmek, yüklenmek taammüden bilerek (AE), bile bile tabiyet yurtta�lık tabu ırıs (UT), yasak taciz usanç, askıntı tahakkuk gerçekle�me tahakküm üstemlik tahassür özlem tahkikat soru�turma (AE), tik�irme, surak (NA) tahkir kemsitme (CG) tahliye çıkarma tahmin(önceden) sümek(RS-AE), sezmek(AE) tahrik etmek(Ar+T) asılmak, ili�ki kurmak için güzel sözler söylemek, silmek(MÜM) tahrik küsgürü� (CG-AE), kı�kırtma(AE), yül(KMi), il, sül(YV), silMÜM) tahrik olmak(Ar+T) yülmek(KMi), ilmek, kızmak, kızı�mak(AE), sülmek(YV-AE), ilikmek(BY) tahsildar salıkcı (KKY), a�namcı, alıcı, vergici tahsisat ödenek takiben izleyen takip etmek yıra�mak(RS-AE), pe�inden gitmek, kovalamak, sürü�mek(RS-AE) takipsizlik kararı kovu�turma dü�tü yargısı (AE) taklit etmek teme�mek(RS-AE) talimat buyruk, yönerge(TD) tashih düzeltme tastik onay tasviye bo�altma, bitirme taviz ödün tavsif etmek nitelemek tazminat (Osm.) yerine koyma, tolur (YV), suç kıyını(AE) teamül (Osm.) e�ilim (AE)

84

tebligat (Osm.) bildirim, bildiri� tebli� etmek bildirmek, bildiri�, yollamak tecavüz (Osm.) kastandık (EZK), ılgar, ü�üntü, saldırım, baskın, çıkarma te�vik özendiri(AE), güdü(AE) tetkik hakimi inceleme yargıcı(AE) tevkif tutuklama alıkoyma tez sav tezat ayrı� (UT) ticaret mahkemesi tecim uyumu, tecim yargısı(AE) unsur böl�ek (EZK), bölük (KKY) uzla�mı�(T) anla�mı� vahdeti vücut varlık birli�i (AE) vah�et (Yab) yırtkıçılık (A�-AE), yabansılık, yırtıcılık(AE), yalnık dı�ı davranma, andık(hayvan) gibi davranma(AE) vah�i yabancıl vakıf edilen korunan, kalınç (AE) vakıf kala�an (AE), kalantay (AE), kortay(EZK-AE) vakıf malı kortay edinci(EZK-AE), kalgın (AE), korgın(EZK-AE) vakıf senedi kalınç belgesi(AE), kortay belgesi(EZK-AE) varis (Yab) kalıkcı (AE), asaba (UT), ardıl (UT), asag(ÜM-Sümerce) varit olabilir vasıf nitelik vasi (Yab) kamkorcu (KKY-AE), komkorcu (KKY-AE), gözetici, koruyucu, yetkili vasiyet etmek ketegeslemek (NA-AE), ketmek(KKY-AE), ardıllamak(AE),samlamak(RS-AE) kamkorculu vasiyet kereges (NA), ardılama(AE), ket(KKY) vatan atayurt (UT), yurt, il, do�ulan yer, töröl(UT), özköndör yer(RS-AE) vehim kuruntu vekalet solbuyu (YV) vekaleten yetkiyle (AE) vekil solbuyatçı (YV), yetkili(AE) vekillik solbuyuluk (YV-AE) veli izgi (A�) veraset (Yab) soyaçekme, kalıt yoluyla kalmı�(AE), vesayet körme (YV-AE), görme (YV-AE) vesika belge vezne salıkcı (KKY), vezne VIP üyrük(EYu-AE) vicahi yoklu�unda vilayet dirlik (YV), il, eye (YV), eyedem (YV) yazı (T) suruk (YV) yazıhane (T) suruyar (YV) yazılı (T) surugunan (YV) yazı�mak (T) suru�mak (YV) yüksek mahkeme yüksek uyum (AE) zabıt tutanak zabıta urkol(AE), tutanak tutan(AE) zafiyet güçsüzlük zan sanı zarar dokunca, yıkım zat i�leri özlük i�leri zata mahsus ki�iye özel zatıalinize yüksek ki�ili�inize zem edici yerici zem etme yerme, kötüleme zımnen üstü örtülü olarak(AMA) zımni üstü örtülü (AMA) zıt kar�ıt zıtlık ayrı� (UT), kar�ıtlık(TDK) zor alban (NA), kun (CG), güç (AE) zoraki (Yab) i�lenilgen (A�) zorluk kınlık (CG), güçlük (AE) zulüm kıyım YÖNET�M acenta kol (ABE), tarmak (A�), bölüm (A�), ba�ıt (KKY) admistrasyon (�ng.) yönetim (AE) baycan (Aze.) ülke (AE) beye ba�lı halk(Yab). el(DP) bürokrasi törecilik (KKY-AE), kense�lik (EZK-AE)

bürokrasi(Fr). tapug(DP) cumhurba�kanı(Ar+T). ilig(DP), ba�bu�(DP), ilkutbey(AE), ataman(EYU) devlet (Osm.) baylık (EZK-AE), ödüs , ilkut (AE-OT), unı� (AE), boy (EZK-AE) , angu, kıp(EYU) , o�ur(EYU), oro�on(RS-AE) devlet kuran ilteri� devlet(Yab). ödüs(YB), ilkut(OT+AE), idekut(DP), orda(DP) , angu, kıp(EYU) , o�ur(EYU), oro�on(RS-AE) doydu (Yak.) yurt (YV) eyalet (Yab) kırıy (A�) fahri (Osm.) ardaklı (EZK) feodal bolu� (NA), derebeylik(AE) fetih edilen toprak(Yab). yurtluk(DP) haber duyuru(AE), kuvgun (UT), duyum(AE), sonun (YV), surak (YV), suru (NA), tabı� (NA) , çalık(EYU), kabar(RS-AE), tabı�(RS-AE) haberci tı�rak(EYU) hakem(Yab). yargıcı(AE), kutman(OT-AE) hakim(Yab). 1. kutlu(DP-AE), ege, 2. yargıç(AE) , yargan(HNO) 3. egemen(AE) hakimiyet egemenlik, kutluluk(DP), egemenlik(AE) halk(Yab). karabudun(DP), ulus(AE), budun(DP) hane(Yab) yar (YV) hareket kıymıl (EZK), devinim(AE), etig, i�, eylem harici dı� hariciye dı� i�leri hazır dayın (EZK-AE), kurulu, belen(RS-AE) hazırlamak dayınlamak (EZK-AE), kurmak, belenlemek(RS-AE) hedef erek heyet kurul himaye gözetme hizmet kulluk (UT), yumu� (UT), i� görme (AE), eylek, tapu hizmet etmek tapumak hükümet (Osm.) yönetey (AE), yargı evi (AE), üstey (EZK-AE), yönetim(AE),egetey(AE), bakanlar kurulu hükümran üstem idare ba�karma (KKY), yönetim, ba�karu (NA), ayuk, yönetim, evirmelik ihtilal töngörü� (KKY) iktidar ba�amık (CG), erk (KKY), güç (BY), gi�er (A�), beylik EZK), buldıklık (A�), yan (NA), tap(RS-AE) iktidarı seven yamırkak (NA) irade istenç (AE),yulur (YV), ırık(Çuva�), tap(RS-AE) irfan bilimlik (A�) ir�at ö�üt irtica gericilik, kaytaklık istibdat öktemlik, ilhanlık i�gal etmek(Yab). yurtlamak(DP-AE) kanuni yandu (NA), yasal(AE) kasaba kala�ık (EZK), ilçe, bucak kent (Yab) kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�), tura (NA) kültür yarıklık (UT),özgen(AE), ekin(AE) mahkeme (Osm.) uyum (AE), yargı memleket oro�on (NA), ülke, il(AE), doydu (YV), yersayın (NA), yurt (NA), el me�rutiyet yasamalı, bir elden yönetim mevzuat erece (KKY) millet ulut (KKY), el (KKY), elgün(AE), karganya�(RS-AE) milli (Osm.) ulutsal, ulutluk milliyet ulut (KKY), uyruk (AE), onuk (YV), omuga (YV), omu� (YV) milliyetçi ulutsever (AE), onuksever, omugasever monar�i üstemlik muhakeme oylama (A�-AE), u�unma (EZK) muhalefet kar�ıtlık (AE), , kar�ıcıl(TDK) muhtar özerkmen (AE), urambay (AE) muhtariyet özerklik müdür ba�man (AE), ba�man (AE), tora�a (KKY-AE), ba�kık, üdrüm(KM-AE), biy(RS-AE) müessese oyu�ma (AE), i�letme, kurulu�, kurum, ortaklık(AE) nazır bakan og(T). boy(DP) o�uz(T). boylar(DP)

85

otonomi erklililk (AE), ba�ımsızlık, erkinlik, özerklik(AE) padi�ah ba�kar (KKY-AE), ilhan, öktem (AE) parti (�ng.) türküm (VUM), ocak pâye külem (A�), san payitaht ba�kak, ba�kurtluk (AE), ilhanlık, öktemlik president(ing) ilig(DP), ba�bu�(DP), ilkutbey(AE), ulusbay(AE), ataman(EYU) rota yöneti�, yön, yol saltanat ba�karu (KKY), bireysel egemenlik(AE) sanayi önörtey (EZK-AE), önör yeri (EZK-AE) saniye kırpım sekreter yazman(AE) selahiyet yetki (AE) sulta öktemlik (EZK-AE), ilhanlık(AE) sultan ba�kar (KKY-AE), öktem (EZK-AE), ilhan �ehir or, tura (NA), barlık, bolluk, varlık, �ar, kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�) �ube kol (ABE), tarmak (A�), bölüm (A�), ba�ıt (KKY) tayin (Yab) atama (AE) teberru sıy (EZK), tartık (BY) uru (Kır.) budun (AE) vatan(Yab) atayurt (UT), töröl (NA),do�ca, do�ulan yer(AE),il, özköndör yer(RS-AE) YÖNET�M ERKLER� ba�bu�(T) ilkut ba�kanı, Ulu� �rkin (Padi�ah) , ataman(EYU) bey(T) boy ba�kanı beylerbeyi(T) bölge ba�kanı (Rumeli, Anadolu) cumhurba�kanı(Ar+T). ilig(DP), ba�bu�(DP), ilkutbey(AE) , ataman(EYU) iktidar 1 ço�ur (YV), 2.küs (YV) 3.bılas (YV), 4 ba�amık (CG), erk (KKY), güç (BY), gi�er (A�), beylik (EZK), buldıklık (A�), yan (NA), tap(RS-AE) iktidarsızlık küssesizlik (YV-AE), börtönlük, tapsız(RS-AE) ilçebey kaymakam (�lçe ba�kanı) ilteber Ka�an Budun (kavim) ba�kanı (Uygur, Kırgız) ilteri� ilkut (devlet) kuran ba�kan (M.K Atatürk) irade istenç (AE),yulur (YV), ırık(Çuva�), tap(RS-AE) kararname uyak (YV), ıyak (YV), yönetmelik, kural köle kulut (YV) memleket oro�on (NA), ülke, il(AE), doydu (YV), yersayın (NA), yurt (NA), el milliyet uyruk (AE), onuk (YV), omuga (YV), omu� (YV) milliyetçi omuksak (YV-AE), uyrukçu (AE), omukçu (YV-AE) prens yabgu (FS), biy (OT), tavbey (UT), beybörü (UT), bager(VUM), beger(VUM) president(ing). ilig(DP), ba�bu�(DP), ilkutbey(AE), ulusbay(AE) , ataman(EYU) sistem (�ng.) tutul (YV), beredek (YV) �ehzade ba�ta olan, bayraktam (UT), yabgu (FS), biy (OT), tavbey (UT), beybörü (UT) , bager(VUM) urambay muhtar (uram- mahalle ba�kanı) vali (il ba�kanı) ilbey vatan il, do�ulan yer, do�ca (AE), atayurt (UT), il, do�ulan yer, töröl(UT), özköndör yer(RS-AE) vatanda� do�da� (AE), ilde� (AE), do�cada� (AE), törölde�(AE) vatanperver ilter (KZG), ilsever (AE), törölder(AE) TÜZÜL ��YERLER� Darülbedayi Güzel önörler evi Darüleytem Yetimlerevi Darülaceze Dü�künlerevi Darül�ifa Sa�lık yurdu Devlet �urası Danı�tay Divanı Muhasebat Sayı�tay Hukuk Do�ruluk(AE),Tüze Hukukcu Do�rumen(AE), tüzemen, tüzeci Konsorsiyum Yardımtay Konsültasyon Komisyonu Kene�tey Mahkeme Uyum, yargı Temyiz Mahkemesi Yargıtay Vakıf Kortay(EZK-AE) Yüksek Hakimler Kurulu Yüksek Yargıçlar Kurulu

�NCEL�K – KABALIK (Nezaket-Kabalık) adi yönekey , yalın, baya�ı adil gezil (A�) af et kayır, ötün, yü�ür afedersiniz kayırınız, ötünürüm, yaklayınız, arkadurunuz, arkaçıkınız, yü�ünürüm. aferim barakalla (UT), kutlarım, eline sa�lık, diline sa�lık affet 1.kayır(AE), yakla(A�-AE), arkadur(AE), ötün(CG) affetme (Yab).ötünç (CG), ötünme (CG) affetmek arkadurmak (CG), yaklamak (A�), ötünmek(CG-AE) afiyet ezen (NA), sa�lık, esenlik afiyet olsun yarasın, sa�lık ola, sa�lık versin Allah bereket versin Tanrı bolla�tırsın, Ülgen bolla�tırsın Allah esirgesi Tanrı korusun(AE), ülgen korusun Allah esirgesin Tanrı korusun (AE), Tanrı sakınsın (AE), Ülgen sakınsın Allaha emanet sa�lıcakla kal (AE), u�urola(AE) Allaha ısmarladık sa�lıcakla kal (AE), u�urola(AE) aman dilemek yü�ünmek (UT-AE) arma�an(T) belek, ke�ik (NA), sıy(EZK), arçul (NA), sıylık, yarmakan(EYU), arma�an(AE) , ıyı�(EYU) arz etmek ötünmek, bildirmek, beyan etmek arz yüz tutma (CG-AE) derek (VUM) ba�ı� (Yab) ötünç (CG) ba�ı�la kayır (AE) ba�ı�lama ötünme (CG) ba�ı�lamak arkadurmak (CG), yaklamak (A�) bay bay güle güle, u�urlar olsun beddua ilenme (AE), kargıs (AMA) bedii görkem (KKY-AE) bela yetker (NA+RS), kırım, yıkım, kırsık (KKY), tübek(RS-AE) belalı yetkerli (NA), kırımcı, yıkımcı, kırsıkcı (KKY), tübekli(RS-AE) berbat yaman (A�) bereket versin 1 bolluk versin 2 Tanrı korudu beter ermen (EZK), alama (A�) beter olsun daha kötü olsun (AE), ermensin, alamasın, ermen olsun(AE) beyefendi sayıtbey(NA-AE) beyni çıktı çılı�ı çıktı (AE), yülünü çıktı (NA-AE, çimidi çıktı(AE), emi�i çıktı(AE), imi�i çıktı(AE) binaenaleyh bunun için, buna göre böyle(T) bındıy(RS-AE) bravo barakalla (UT), kü�te (NA), ya�a (AE) bu kadar bunca(AE) bye bye güle güle, u�urlar olsun(AE) çete öyür (A�-AE), basmacı (CG-AE) defol git (AE), yok ol (KKY) dua yakarı� , ötügün (NA), alkı� (NA), yakarı(AE), kutan, altı� (KZG), algı� (UT), yalvarma (EZK), bata (EZK), yokrak (UT+OT), yakarma, uras(MÜM), burgu(RS-AE) dua etmek(Yab) burgumak(RS-AE), yakarmak, alkı�mak(NA-AE), kutanmak(AE), altı�mak(Kzg-AE), batamak(EZK-AE), yokrakmak(UT+OT-AE), urasmak(MUM-AE) efendi (Yun) 1 toyon (YV), bey (YV), inim (KKY), 2.sayıt (NA), yüyü�han (UT), ya�ımlı(AE)(kibar), ince, sıpayı (EZK) efendim (Yun.) buyrun, ne dediniz, toyonum, sayıtbey(NA-AE), ya�ımlıbey(AE) elhamdülillah (Yab) iyi ki Tanrı var, Tanrıya sı�ınırım, Tanrı yeter. elveda (Yab) bırakay (YV), artık sizi bırakıyorum(AE), artık ya�amı bırakıyorum(AE) emir aybı (NA), buyruk(AE), yarlık esirgemek (Yab) kızganmak (A�), kıskanmak(A�-AE), sakınmak (AE), ayamak (UT) eyvallah (Yab) sa�ol ezen (Alt.) esen, sa�lık (NA), esenlikler feda yak(A�-AE), u�runa verme(AE) fedakârlık arkadurmak (CG), yaklamak (A�), u�runa vermek(AE) fisebullah (Yab) kayrımsız (KKY)

86

hanımefendi sayıthanım(NA-AE) harika kaykal (NA), eksiksiz, tansık, ola�anüstü, çokgökçek hayhay bü�üstüne, ba�ım gözüm üstüne hayır dua etmek alkatmak (NA), yakarmak(AE), alkamak(RS) hayli baytak, bunca hayrola ne oldu?, u�urola? hayvan an (KKY) (büyükba�), borsuk (BY), uy (büyükba�), dölük, böcek, andık (küçükba�) hediye ke�ik (NA), sıy(EZK), siy(RS-AE), arçul (NA), sıylık, belek (KKY) , yarmakan(EYU), arma�an(AE) , ıyı�(EYU) hediye etmek sıylamak (EZK-AE), siylemek(RS-AE), belek vermek(AE), yarmaklamak(EYu-AE), arma�an etmek(AE), ıyı�mak(EYu-AE) helal ke�ir(EZK) helalle�mek ke�irle�mek (EZK-AE) heyhat erem (A�) ho� bulduk yakımlı bulduk (CG), kıvançlandık(AE), u�ur bulduk(AE) ho� ke�en (NA), yakımlı (C�), u�urlu (AMA), iyi, güzel,kıvançlı(AE) ho� olmak kıvanmak ho�baht yakımlı yazgı, kıvançlı yazgı(AE) ho�geldiniz yakımlı geldiniz (CG), u�ur getirdiniz(AE) ho�nut yakımlılık (CG-AE), kıvançlı(AE) huy aydes (UT) ırz uyat (EZK) icazet izin (AE) ihsan iyilik etme, sungu, iyilik, suyurgal(EYU), kayral(RS-AE), ödül ihtimam ilgi, kaygırtma (A�) ihtiram saygı ihtiyav izin ikram sunu�, sıyla� (BY), sıy(EZK), siy(RS-AE), a�ırlama ikram etmek sıyla�mak(EZK-AE), siylemek(RS-AE), a�ırlamak ikramiye bülek (A�), sıylak, siylek(RS-AE) ilallah korusun (EZK-AE) ilham kötörünkü (KKY), esin, esinlenme, yaratıcılık illet acılandırgan, bozukluk, çaparız, çürüklük, eksiklik iltifat övme, övgü, koltuklama, gönül alma, gönül ok�ama in�allah dilerim olur, Tanrı aytsa (UT), Tanrı oldursun, olsun isterim(AE), olsun(AE), aytsın(UT-AE), umarım, beklerim, sanırım, Ülgen yapsın, Ülgen oldursun. istirham dilek (CG), ötük(EYU),yalvarma (CG) istismar kandırma i�kence kıyınç, kıyın (NA), kıynak (BY), e�iz bu�uz, sordeç (YV) jest yapmak imcemek (NA), yanımak (NA), çalım yapmak(AE), gösteri� yapmak(AE) kabul etmek ılınmak (YV), benimsemek(AE) kabul ılı (YV), benimsemek, ça�rı kapris ya�ın (UT), yondon(RS-AE) kaprisli yondonçık(RS-AE) kapris yapmak yondomak(RS-AE) kibar davranmak ardaktamak (NA), incelmek(AE), ya�ılmamak(UT-AE) kibar sayıt (NA), yüyü�han (UT), ya�ımlı(AE)(kibar), ince, sıpayı (EZK) lânet kargı� (KKY-AE), kırıs (YV) lanetlemek kıramak (YV),kargı�lamak(KKY-AE) lütuf iyilik etme, sungu, iyilik, suyurgal(EYU) lütfen(Yab) ne olur (AE) maalesef istemesem de, ne yazık ki, yarsuvga (UT), neylersin ki maazallah Tanrı saklasın (AMA), Ülgen saklasın (AE) ma�allah bert (YV), tuygun (YV), gözde�mesin (AE) merhaba ezen (NA), esen(NA-AE), esenlikler(AE), u�urola(AE) merhamet acıma (AE) merhametli acıyıcı(AE), açınçak(�HA) meth kayga (YV-AE), tuygun (YV), övgü(AE) methetmek kaygamak (YV-AE), tuygunmak(YV-AE), övmek(AE) methiye kaygal (YV), tuygun(YV-AE), övgü(AE) minnet adıl (UT), büsürev (UT), gönül borcu

minnettarlık gönül borcu mu�tu gözaydın mübarek olsun (Osm.) kutlu olsun (AE) müjde süyüm (UT), gözaydın(ZE), çüyinci(�KK-AE), süyinci(�KK-AE), sevinç(AE) mükafat so�a (VUM), bülek (A), belek(AE), kayra, ötün müte�ekkirlik gönül borcu namus uyat (EZK) namussuz uyatsız (EZK-AE) nasip kisek (EZK), kismet nazar de�mek göze gelmek, göz de�mek(AE) nazar göz nazik ya�ımlı (UT), ince(AE), sayıt, tetik(EZK) orospu çocu�u çalapkulu (KKY) özür (Yab) ötünç (CG), sıltar(EZK-AE), geçi�tirme(AE), sıltak (EZK-AE), yüz tutma (CG-AE), derek (VUM), sılta(EZK-AE) özür dilemek sıltamak (EZK), geçi�tirmek, ötünmek(CG-AE) özür dilerim sıltarım (EZK), geçi�tirelim(AE), ötünürüm(CG-AE) özürdileme ötünme (CG), sıltama (EZK), geçi�tirme(AE), ötünme(CG-AE) pardon(Fr) sakın,sakının, incilmesin rahatlamak dinçelmek, gönenmek, gev�emek rahatsız bungun(ZE), tımu(RS-AE) rahatsız olmak bunalmak(AE), tımulamak(RS-AE) ramazan bayramı alkı bayramı, adıl bayramı randevu bulu�ma rica aybı (NA), surak (NA),dilek(AE), ötük(EYU),yayna (NA), dilek, sorma, yü�üntü (UT-AE) rica etmek aybılamak (NA), dilemek (AE),surakmak(NA), yaynamak (NA), yü�ünmek (UT-AE) ricam var dile�im var ruhsat izin saadet mutluluk selam utkum(RS-AE), çers (UT), çes (UT),ezenle (NA), esen(NA-AE), utku (NA), izen(MÜM. Hakasca) selam vermek esenlemek(AE), utkumak(AE), çesmek(UT-AE), e�erdemek(YV), öyemek(YV) selâmetle(Yab) esenlikle, utkuyla(AE), çesmeyle(UT-AE) selamlama yaksıla (NA), esenleme(AE), utkuma(AE), çesme(UT-AE), utkuma(RS-AE) selamlamak e�erdemek (YV), öyemek (YV), esenlemek, utkumak (NA), ut kul (NA), esenlemek (NA), ezenlik, esenlik, sa�lık,utkulmak (NA), utkımak(RS-AE) selamlatmak utkutmak (NA), e�erdetmek (YV), öyetmek (YV), esenletmek, esenletmek (NA), utkulmak (NA) �ad olmak kıvanmak �ahane berkeley (YV), ola�an üstü, çok güzel, ke�en(RS-AE), çok güzel �eker(�ükür) bayramı alkı bayramı, adıl bayramı, gönül bayramı �en olmak güleç olmak, �evk kanıt(EYU) �evke getiren kanıtkgan(EYU), sevinçli �evkat ya�ım (A-AE), emre(RS-AE) �evkatli 1.ya�ımlı (A-AE), yagu(RS-AE), (RS-AE), yumu�ak yürekli 2.saygılı, ince �ükran adıl (UT), alkı (KKY), büsürev (UT), gönül alma �ükran gönül borcu �ükran günü alkı günü, adıl günü, gönül borcu günü(AE) �ükretmek alkımak, adılmak(UT-AE), adılmak(UT-AE), alkımak(KKY-AE) �ükür alkı, adıl, yeter taltif etmek (Osm.) sıylamak (KKY) taviz ödün taziye (Osm.) ba�sa�lı�ı dileme (AE) tebesüm (Osm.) gülümseme tebrik ederim (Osm.) kutlarım, e�erdelerim tebrik e�erdelesin (YV), kutlama, kündüle(RS-AE) tebrik etmek kündülemek(RS-AE), kutlamak, a�ırlamak teessüf ökünç, sa�ı (A), kaygı (A�) teessüs döreme (CG) terbiyeli ya�ımlı (UT), sayıt, uyatlı te�ekkür alkı�(NA-AE), sa�ol, algıs (EZK), basıbalasın (YV), büsürev (UT), bıyan(RS-AE) te�ekkür borcu gönül borcu, bıyan borcu(RS-AE)

87

te�ekkür ederim (Yab) sa�ol, bıyanlarım (NA), alkalarım (NA-AE), alkı�larım (NA-AE), bıyan(RS-AE) te�ekkür etmek (Ar+T) bıyanmak (NA-AE), alkalamak (NA), alkı�lamak (NA), bıyanmak(RS-AE) te�rif saygı gösteri� tevazu alçak gönüllülük(AE), ubut(HNO) teveccüh onurlandırı, dilekte�lik tevekkül Tanrıya sı�ınma tokala�mak el sıkı�mak tolerans dözüm (AMA), göz yumma(AE), ılımlılık tost ! sa�lı�ına ! toz pembe oldu�undan iyi görmek u�ur (T) yöneli�, yön u�urun nereye (T) nereye gidiyorsun? yöneli�in nereye? vadetmek yü�ünmek (UT-AE) yara� (Alt.) güzel (NA) yemin antırı� (NA), ant (AE), kertü(MÜM.Karahan), çert(RS), kargan(RS-AE) yemin etmek antıkmak (NA), ant etmek (NA), çertmek(RS), karganmak(RS-AE) zarif ince, görkemli, ya�ımlı, ulas(EYU) zariflik aybatlık (UT), ya�ımlılık, ulaslık(EYu-AE) ziyaret etmek sıkımak(YV-AE), u�ramak(AE) ziyaret sıkı (YV), u�rak, u�rama(AE) ziyaretci sıkıcı, u�rak, u�rayan(AE) zor ereydek (YV), güç, çetin, opuz(EYU) SEVG� aile (Yab) eviçi, kızanlar (AE), çoluk-çocuk (AE), bile (NA+RS), urug (YA), türküm(AE), evgil(OH), aç üren (NA), çoluk-çocuk (NA) a�ık akgönül (EZK), tutkun, yanık a�k tutku,sevgi, sü�ü� (NA), yanıklık, erot(UT), sü�ü�(RS-AE) a�k co�kusu öyük(EYU) cazibe çekicilik (AE) cezbetmek çekmek çiftle�mek ko�ulu�mak, çekili�mek ferah (Yab) yarkın, sevinçlilik, inç(EYU) flört (�ng.) kiyne�me (A�-AE) gizlin (Aze.) kaçamak (AE) güzide seçkin his duygu, sezi, tapu�(EYU) hisseden Sezik, tapu�lu(EYu-AE) idol öröken (NA), simge(AE), çalu (NA) i�ve(T) kere�me (CG), kırıtma(AE) kuban (Kır.) sevi (KKY-AE) muhabbet (Yab) sevecen (AE), sevecenlik(AE) ruh yula (NA), körmös (AN-NA), tin, arbak (OT), ölümsüz ile özdeksiz varlık, ezi(HNO), esin, es (BY), yek (NA), üzüt(RS-AE) ruhu �ad olsun tini sevinsin, yulası sevinsin sevda(T) tutku, süyü sevkittabii (Yab) duygu (AE), tapu(EYU) �ad, �at (Yab) sevi (A�-AE) tukatlık (Trmen.) karasevda (ABE) ye�irin (Ba�.) kaçamak (AE) T�NLER (Ruh Terimleri) cin abacı (UT), umacı, babak, kubıyık (EZK) efsun sıykırık (KKY), ba�ı, büyü, gözba�ı(AE), arbı�(MÜM.�oranca), arvah(MÜM.Türkmence), arba(MÜM.Kazakca, Kırgızca, Ba�kurtca) evham (Osm.) küdük (KKY), kuruntu, ku�ku(AE) gulyabani umacı, bökey hayal arman (EZK), dü�, ılgım, sanrı, kömen(EYU),keber(RS-AE) hayalet örek (A�), sür(RS-AE) hezeyan sayıklama hortlak abacı (UT), ubır (A�), umacı, bokay öcü(T) abacı (UT) ruh arbak (KKY), kayra (KKY), ülges (A�), iç, iççi (YV), esin, tin, tinsel, esinsel, ezi(HNO), yek, yula(NA)

�eytan abacı (YV), kürüm (NA), eri�, yelgin(RS), körmös(RS-AE), üzüt(RS-AE) D�NLER Budizm(�ng) yarlıkçılık (NA-AE) Budist(�ng) yarlıkçı (NA-AE) Müslümanlık çomukculuk Müslüman Çomuk Hıristiyan Çokun Hıristiyanlık Çokunluk Musevi Musacı, yahudi KUTSAL BET�KLER (Dini Kitaplar) Zebur Zebur Bibal �ncil(AE) Kur’an (Yab) Okugu (Karahanlı Türkçesi), Tanrı Buyru�u (Mehmet Akif) Tevrat Tevrat TARIM bereket bolluk (AE) bostan ko�unluk (VUM), o�urot (YV) çeltik dü�lek (VUM) çift ko�a (AMA-AE) çift sürmek yer sürmek çifçi dıykan (KKY), ekinci (AMA), ekici(AE) çiflik koracay (VUM) gübre(T)dı�kıntı (AE), çürük (UT), abgın gübrelik bokluk , çürüntülük(UT-AE) harman a�lık (AE), ındır (A�) hasat ürün kavun (gök) dü�lek (VUM) mahsul ürün (AE) müstahsil üretici mal (Yab) alkı (NA), en�i (EZK-AE), ta�ınır ile ta�ınmaz tüm edinimler, alkı (NA), ta�ınır-ta�ınmaz edinimler, edinim, edinç(AE), argı� (UT), a�ı�, yarmag , en�i (EZK-AE), varlık (UT-AE), bark (UT) yö�ö�e (NA), alka, akça, töke(UT), akça, yarmıg(AE), akar, akça, a�ı�(EZK),en�i (EZK-AE), varlık (ta�ınır, ta�ınmaz), a�ı�, edinç, töke(UT), merhem o�unak (YV-AE), sürtkü�(RS-AE) mülk (Yab) buyam (KKY-AE), ta�ınmaz, iyi(ÜM-Uygurca) mülk sahibi(Yab) ayruk(EYU) nimet yiygilik (EZK-AE), bakıt (EZK), bıyan (YV), erinç(EYU) ova (Yab) yazı(AE), düzlük, düz(AE), dala(EZK-MK), tala(MK) saban(T) soka (EZK), buluk(YV), pulluk(AE) sebze köktat (VUM-AE), a�amlık, göver tabiat do�a, tadu(EYU), yaradılı�, ar pütken(RS) tarla (Osm.) kıra (NA), etiz (VUM), basına (YV), konu (YV),

ekimlik, yazı(AE) turfanda(T) erkenürün(AE), erdetini (YV), turfanda YÜKSELT�LER (Topo�rafya) balkan(T) sarp, engebeli, yüksek alan(TGü) da� (T) da�, tu�u(RS-AE) engel (T) totkarlık (A�). meyil (Yab) e�im ova (Yab) yazı(AE), düzlük, düz(AE), dala(EZK-MK), tala(MK) rölyef (�ng.) kabarık seviye dengey (EZK), dengel, kemi (NA), düzey (AE), tasım (YV) tepe (T) tepe, tön(RS-AE), emgey(RS-AE), ka�at(RS-AE), doruk vadi(Yab) kısıl, koyak, özenge (UT), angar(Kaz), engur(MÜM),aran (UT), tolon (YV) yamaç (T) yamaç

88

YER O�RU�U (CO�RAFYA), YERYÜZÜ, YERYAPISI(JEOLOJ�), YERÖZÜ�Ü(JEOF�Z�K) abacırık (Kar) toprak (UT), toprak(AE), duku(Türk Mitolojisinde ki�inin yaratıldı�ı toprak) ada(T) ortolık(RS-AE) adır(Kaz) da� ile tepe arasında küçük da�lar ak ayas (Alt) uzay (NA) alt manto alt yamçı(AE) ani hareket umtu(MÜM. Kazakca) antiklinal bü�dez (TDK-AE), mükür (KKY), kabarık(AMA), enze (NA), bocuk (DS), gürüz, bü�rü, bu�lez, buruk, bü�düz, bükrü, bülengez, bocuk (DS), dırda (DS), gubuz, guzuk, gürüz, güzük, dö�(HK), kırlan(RS-AE), kabarık, tümsek, tomor(RS-AE) anzag(Süm) gö�ün bitti�i yer(MÜM) aral orman (NA) arga(Tu) da� ormanı(MÜM) art(T) da� geçiti(KM) artezyen(�ng) yul(EYU) artık(Ya) da� geçidi(YV) astenosfer yüzeryuvar a�ırım(Tel) geçit(RS) a�u(Tel) da� bo�azı, geçit atır(T) sulak yer, sulak bölge atmosfer salgın (YV), uçukyuvar(AE) ayız(T) sarp, yalçın(EYu-AE) ayızda�(T) geçit vermeyen da�(EYU), sarp da� balkan(T) sarp, engebeli, yüksek alan(TGü) Baykal(T) açık deniz, en büyük deniz, uçsuz bucaksız deniz beltir(T) içinde adalar olan ırmak be�eri co�rafya ya�amsal yerbiçimi(AE) bük(Tel) orman içinde a�açsız bölüm, orman açıklı�ı, bük(RS-AE), çayır bolın(Ta) otlak(ÜM) bölek(Tel) orman içinde a�açsız bölüm, orman açıklı�ı, bük(RS-AE) center ortay, göbek civar tegre, çevre, dolay, yaka, oroy(RS-AE) co�rafya yero�ru�u(EZK-AE), yero�rı�ı(ÜM-AE), yerbiçimi(AE), yeryüzü, yersa�rısı(KM) conrad diskontinüity conrad süreksizli�i core çekirdek crust kabuk çanak(T) çanak, tege�(MÜM.Kazakca) da� (T) da�, tu�u(RS-AE) da�(yüksek) tayka(RS-AE) da� geçidi (T) avu� (UT), ergene(MÜM) delta kıyma (EZK), çatala�zı, beltir(RS-AE) deprem deprem, yersilkini�i, yersarsıntısı dere(küçük) özekçe(�KK-AE), özençe(�KK-AE) dere, çay(T) özen(�KK-AE) diyar yurt (AE) dolgun(Kaz) dalga(�KK-AE), tolku(RS-AE) dö�(T). yumu�ak e�imli yamaç(HK) duku(T) Türk Mitolojisinde ki�inin yaratıldı�ı toprak dünya akcarık (NA), akyarık (NA), yerba�ı (UT), yersu, eyge(YV), yeryuvarı, orçılan (NA), yersu(AE), yer, yeryuvarı(AE) earthquake deprem, yersilkini�i, yersarsıntısı ediz(T) yüksek, doruk(EYU) e�rim(T) suyun toplanıp kaynayarak, dönerek çıktı�ı yer, ça�layan kaynak(EYU) ekvator e�lek engel (T) totkarlık (A�). engur(Süm) yeraltısuyu(MÜM) engurru(Ak) yer altı suyu(MÜM) episentır içodak, odak(AE) ergene(T) da� geçidi(MÜM) fay çat (AMA), kırık (AE) figür dökük, biçim fizik özük(AE)

fiziki co�rafya özüksel yero�ru�u(EZK-AE) form biçim gat(T-Denizli) uçurum(AE) gayzer kaynaç (YV) gedik(T) delik(�KK-AE) girdap aylançık (NA), burgaç(TDK+RS), suma(RS-AE) granit yılımta� (NA), benekta�(AE) gurum(Süm) kıvrım(MÜM) gübe(Trkmn) tepecik hamur suvuk (CG), izme (A�), kulur (NA), talkan (NA),suruk (CG), tul (UT), talkan (NA), tıl (OT), testemek(RS-AE) harita yuruk(AE) havasız(Yab) kapırık(�KK-AE) hendek (An) yargam (UT), yura (NA), yargam (UT), arkuy(VUM), ark, arık(AE), çukur(AE), oro(RS-AE) heyelân yeruçkan (UT), yer oyulgan (UT), uçkun, yerkayması hiposentır dı�odak(AE) hörgüç bükür (KKY) humuslu toprak kara toprak(RS-AE) id(Sm) ırmak idil(T) ırmak, edinen, ırmak ülkesi(ÜM) ildeniz(T) deniz kıyısındaki ülke(EYU) iyonosfer yükünyuvar jalon(�ng). cerek(DK-AE), direk(AE), dayak(AE), targag(MÜM), tiragük(EZK) jeofizik yerözük(AE) jeofizikçi yerözükcüsü, yerözükcü(AE) jeografya yerbiçimi(AE) jeolog yerbilimci,.yer bilici(AE) jeomorfolog yerbüklümcüsü(AE) jeomorfoloji yerbüklümbilim, yerbüklümü(AE) kanal kanal (AE), çılık, ger kanalizasyon geriz kanca gegek (TDK) kanyon dara�ız (UT-AE) kapçal(Tel) sarp kaya(RS-AE) karantı(Tel) buzları ile karları erimi� yer(RS-AE) Karakurum Çölü karakaya çölü(EYu-AE) Kars(Tel) kırılgan, kolay kırılır kas(Es Tr) 1.parlayan da�, 2. kutsal, esirgeyici kaskak(Tel) yüksek dik yamaçlı da�(RS-AE) kastıkmak(Tel) çatlamak(RS-AE) ka�(Tel) 1. sınır,2. orman kıyısı, 3. kuma� kıyısı, 4. ka� katay(Tel) kat kat olarak, sıra olarak kaktan(Tel) 1. bükülmü�, bükülü,2 . katıla�mı�, sertle�mi� kav�ak(T) beltir(ÜM-eT) keçü(Tel) geçit, ırmak geçidi(RS-AE) kemer beliba� (UT-AE), kümbez (EZK), beldik, kur(VUM), ora, kur(RS-AE), ku�ak kent tura (NA), ur kır beli(Tel) da� sırası, da� dizisi kıra(Tel) sürülmü� tarla kırat(Kaz) küçüktepe(�KK-AE) kırga(Kaz) tepecik(�KK-AE) kırım(Kaz) uzak ülke(�KK-AE) kıta turak, avıl, yaygı(TT), kurluk (EZK) kıya(Kaz) tepe, tön(RS-AE), da� yamacı kof kireçte�ı(T) küfeki ta�, Bakırköy kireçta�ı kontinent kurluk (EZK) kö�mek Delik delik yapmak, yıpratmak kömö�öl(Tel) buz parçası, deniz buzulu köndöy(Tel) 1. bo�luk, oyuk, çukur, oro(RS-AE), 2. bo� körfez koy (AE), kultık (A�) kurlık(Kaz) kara parçası(�KK-AE) kurum(T) kaya kutup uyuz (KKY), yerucu (AE), tündük (KKY), uç(AE) kuz(Kaz) yüksek kaya, uçurum, en yüksek tepe(�KK-AE) kuzar(Kaz) da�ın enyüksek yeri, doruk(�KK-AE) küfeki ta�(T) delikli ta� kün sı�ı�(Kaz) do�u, gündo�usu, kün çıgı�(RS-AE) küngey(Kaz) do�u, gündo�usu, güney(�KK-AE) küre(Yab) bolçok (NA), yuvarlak (NA), yuvar(AE), çıgru(KM), bakaç(EYu-AE) küzürt(Tel) gök gürültüsü, gürültü(RS-AE) lâv balkı (EZK-AE)

89

litosfer ta�yuvar ma�ara üngür(MÜM), öngür(AE), kovuk(AE), okpan(�KK-AE), üngür(�KK-AE), kuy(RS-AE) ma�ma hamuru kor suru�u (AE), kor balkısı(EZK-AE), kor tılı (OT-AE), kor suvu�u (CG-AE), kor izmesi (A�-AE), kor kuluru, sıvıkor(SÜ), kızu(RS-AE) makara çollak (UT), dürgüç (KKY-AE), sargıç (AE), çılarık, yı�ırık (UT), türük(RS-AE) manto çapan (KKU-A�), yamçı(AE), yamçı, aba, barak, çuha, kebe, keçe, �ayak, çapan (KKU-A�)(kaftan), kepenek(çoban abası), çenek manyetosfer kaparyuvar mansap(Yab) beltir(RS-AE) manzara(Yab) görünü�, körini�(�KK-AE) mecra a�ım (KKY) me�e�(Tel) da�ın güne� gören yamacı(RS-AE) melez ara� (UT), ercan (VUM), yo�on (NA), buvdan(�KK), kaylık(NA+RS), karma, kırma(AE) memleket oro�on (NA), ülke, il(AE), doydu (YV), yersayın (NA), yurt (NA), el menbaa kaynak, suyun gözü, bastav(�KK) mera odor (NA), otar, otlamalık(AE), otlak, bolın(A�) mercan kayası �uru kayası (KKY-AE) mercan �uru(KKY) metamorfik kırı�ık(AMA+AE), ba�kala�ık meyil (Yab) e�im mezra kom (AE) midye çanak (KKY), ci�enek (BY), kıyık mil kin (YV), sis (YV) milli park ulusal sö�ke(AE) moho moho moloz kırıntı, döküntü nap yukaç nehir çerek (UT), ırmak, özök, müren(MÜM), muran(MÜM), engur(MÜM), idil(tatar) , özen(CG), bayat(RS-AE) nehir yata�ı özök (NA) nem(Yab) sız(�KK-AE) okyanus(Yab) Baykal, teniz(RS-AE) or(Kaz) 1. Derin çukur, 2. �ri, büyük(MÜM) oro(Tel) çukur(RS-AE) oru(Tu) kuyu(MÜM) otra(T) yurt(KMi) ova (Yab) yazı(AE), alak(Tuva), düzlük, düz(AE), dala(EZK-MK), tala(MK) ö�ön(Tel) ırmak yata�ı park sö�ke patika ıllık (YV), orık (NA), keçiyolu, aruk (NA), keçiyolu (AE), atyolu (UT) plaj kumsal plato yalpak (UT), tepe düzlü�ü, dölek(HK) pürüzlü arsak (NA) rölyef (�ng.) kabarık rutubetli(Yab) sızlı(�KK-AE) sabah yıldızı tan çolpanı(RS-AE) sahil kıyı sahra çöl Samanyolu(T) kar yolu(RS-AE) San tömön(Tel) da� altında, da� dibinde(RS-AE) sanayi yeri önörtey, urantay(AE) sathi ala-çola (UT), yüzeysel saz(Tel) bataklık sel(Yab). gelengiz(DP) selçik(T) sı�(EYU), taygıs(RS-AE) sengir(O�) sankur(MÜM), da� ba�ı seviye dengey (EZK) sıla (Yak) ılık (YV), do�ulan yer sınıgarı(Tel) kı�ın hava sıcaklı�ının yükselmesisilt(�ng), dü�ürcük(HK-AE) sor(Kaz) kireçli yer, kireç(�KK-AE) soran(Kaz) kireçli yer(�KK-AE) sunduru(T) deniz(EYU) sürük(Tel) az e�imli da�, yatay da�, düz da� süyük(Tel) sıvı(RS-AE) �arampol kanal (A�) �ark do�u (AE), ilin (YV) �effaf saydam, sur(RS-AE)

�ehir or, tura (NA), barlık, bolluk, varlık, �ar, kala�ık (EZK), ur (AE), kala (A�+�KK) �ehir(küçük) kalacık(�KK-AE) �elale ça�layan, gürülgen (YV-AE), ça�layan (AE), gürlek, sargılama(�KK-AE), uçar su(RS-AE) �elale(küçük olan) �arlak(AE-Karacasu-Aydın) tabaka katman tabiat do�a (YV-AE), ayılga (YV) , tadu(EYU), yaradılı� talay(Tel) deniz talkık(T) da�ların çatı�tı�ı yer(EYU) tarla kıra (NA), etiz (VUM), basına (YV), konu (YV), ekimlik,

yazı(AE) tekçe(Kaz) düz yer(�KK-AE) telgem(Tel) geni� yer temel abacırık (UT), kök, tutturuk, temen(ÜMÜ), özül (AMA), irge(�KK-AE) tenre(Tel) gökyüzü tepe (T) tepe, emgey(RS-AE), ka�at(RS-AE), doruk, tön(RS-AE) tezginç(T) da� dönemeci(EYU) tınar-tunlu(Tel) tüm diriler(RS-AE) toprak(T) toprak(AE), duku(Türk Mitolojisinde ki�inin yaratıldı�ı toprak), tobrak(RS-AE) tutuk(T) da�larda sı�ınılacak yer(EYU) tuzluk arazi kucur (NA), tuzluk alan, çorak(AE) tüm canlılar tınar-tunlu(RS-AE) türbilans çalkantı, uçpa(Kaz) büyük bulutlar(�KK-AE) ungara kovuk üst manto üst yamçı(AE) vadi(Yab) kısıl, koyak, özenge (UT), angar(Kaz), engur(MÜM),aran (UT), tolon (YV) vadi(Yab) oypan(�KK-AE) vatan il, do�ulan yer, do�ca (AE), atayurt (UT), il, do�ulan yer, töröl(UT), özköndör yer(RS-AE) virajlı aylanç (UT-AE) yalgu(Tel) tuzlak toprak yamaç (T) yamaç yazılı kaya(T) biçili kaya(RS-AE) yelpaze yelpigiç (BY), yelletgiç (A�) yolak(T) akarsu yörgenç(T) da� büklümü, da� dönemeci(EYU) yubu�(T) selin da�dan yuvarladı�ı kaya parçası(EYU) zemin abacırık (UT), toprak, yer, uras(MÜM), kırtı�(RS-AE), toprak(AE) zirve doruk (AE), çıpçal (YV) ziyaret tepe ötügün tepe (AE) YERYUVARININ KATLARI Gök Katları: manyetosfer kaparyuvar iyonosfer yükünyuvar atmosfer salgın (YV), uçukyuvar(AE) Yer Katları: biyosfer dirimyuvar(AE) litosfer ta�yuvar crust kabuk moho moho astenosfer yüzeryuvar conrad diskontinüity conrad süreksizli�i manto yamçı(AE), çenek üst manto üst yamçı(AE), üst çenek alt manto alt yamçı(AE), alt çenek core çekirdek center ortay, göbek UZAY – GÖK – DEN�Z- YER ak ayas (Alt.) uzay (NA) alem orçılan (NA), telekoy (NA) astronom (�ng.) uzaycı astronomi (�ng.) uzaybilimi

90

atmosfer salgın (YV), uçukyuvar(AE) biyosfer dirimyuvar(AE) cihan (Fa.) evren (AE), arı� (CG), ak yarık(RS) Conrad diskontinüity Konrad süreksizli�i core çekirdek crust kabuk da� da� duku(T) Türk Mitolojisinde ki�inin yaratıldı�ı toprak dünya akcarık (NA), akyarık (NA), yerba�ı (UT), yersu, eyge(YV), yeryuvarı, yersu(AE), yer, yeryuvarı(AE) evren (An.) orçılan (NA), tu�ora(YV), akyarık(RS) feza (Yab) küzey (KKY), uzay (AE), yısan (A�), arı� (CG) fırtına boran (VUM), salkınga (NA), yelkuz (UT), yotkon(RS-AE), borogon(RS-AE), tu�ul(RS-AE) füze gökoku galaksi gökadası, bulutsu gıy (Trmen.) ura�an (A�), dobul (KKY), kuyun (BY) girdap burulgan, burgaç(TDK) hâle a�ıl, aya�ılı, gerdi� (BY) hava 1.key (NA), uçut (AE), salgın (YV), günzel (YV-AE), 2 soluk, 3 gök, gökyüzü, 4 bo�luk hidrosfer suyuvar(AE) hilal ayça, yeniay, yangı ay (UT) hortum bura�an (AMA), burgan yel (UT) hudut kıyır (KKY), betcan (UT), uç(AE) iklim kalık iyonosfer yükünyuvar kainat orçılan (NA) , ebren(EYU), evren, ak yarık(RS) kar fırtınası burdum (UT) kasırga (T) ura�an (A�), dobul (KKY), kuyun (BY+RS) kıta turak, avıl, yaygı(TT), kurluk (EZK) kontinent kurluk (EZK), turak, kaysak(AE) kosmos (�ng.) yalpı (EZK), evren (AE), on(KM), ak yarık(RS) körfez koy (AE), kultık (A�) kutup uyuz (KKY), yerucu (AE), tündük (KKY), uç(AE) kutup yıldızı demirkazık (UT) küre bolçok (NA), yuvarlak (NA), yuvar(AE), çıgru(KM) , bakaç(EYu-AE) lâpa lâpa yabalak (EZK) lâv balkı (EZK-AE) levha 1.görnük (KKY-AE)(araç, i�yeri), alınlık (AE) ( i�yeri), 2 kaysık(AE), kaysak, turak litosfer ta�yuvar lodos güney yeli lo� (Osm) boruk-soruk (YV) ma�ma hamuru kor suru�u (AE), kor balkısı(EZK-AE), kor tılı (OT-AE), kor suvu�u (CG-AE), kor izmesi (A�-AE), kor kuluru, sıvıkor(SÜ), kızu(RS-AE) manto çapan (KKU-A�), yamçı(AE) manyetosfer kaparyuvar Mars (Merih) yetegey (UT), kızılyıldız, bakırsokum(EYU) mecra a�ım (KKY) mehtap ayı�ı�ı, dolgunay (UT-AE) meltem yeva� yel (UT), yüngül yel, tanyeli memba bulak (EZK), göz, kaynar (KKY) merkez ortay Merkür yüzen (UT) meteor gök ta�ı moho moho okyanus baykal(AE), teniz(RS-AE) orçılan (Alt.) evren (AE), ak yarık(RS) peyk (Osm.) uydu (AE) pınar bulak (EZK), kaynak pınar(so�uk) dumlukaynak, dumlupınar plato yalpak (UT), tepe düzlü�ü poyraz demirkazık yeli, kuzey yeli puslu dumanlı rüzgar salkın(NA+RS), yel, çil, lil(MÜM), e�ezin(RS-AE), esinti(AE) sabah yıldızı tan çolpanı(RS-AE) sa�anak(T) urgun(RS-AE), ürgün(RS-AE) serap irgilcin (NA) silis(Ya) gök(YV) sülüs(Ya) yıldız(YV), çolmon(RS) �im�ek yalkın (NA), yıldırım, çakın, yaruk(EYU), ça�ın(RS) takım yıldızı beçin(RS-AE),meçin(RS-AE), burç

tayfa denizci tenre(Tel) gökyüzü(RS-AE) terazi yıldızı erentüz(EYU) tipi (T) burdum (UT) tufan (An.) ura�an (A�), dobul (KKY), kuyun (BY) tu�ora (Yak.) evren, ak yarık(RS) uçan daire (Osm.) uçan teker (AE) uras(Süm) yer(MÜM) urman(Tel) a�ınmak vadi koyak, özenge (UT), aran (UT), tolon (YV) vah�i kalap (NA), uruba(MÜM) Venüs çolpan (UT), çoban (UT) yakamoz yaltıravık yerküre akcarık (NA), akyarık (NA), yerba�ı (UT), eyge(YV), yersu(AE), yer, yeryuvarı(AE) zemin abacırık (UT), toprak(AE), duku(Türk Mitolojisinde ki�inin yaratıldı�ı toprak) GEZEGENLER Merkür yüzen (UT) Venüs çolpan (UT) Dünya yalçuk, akcarık (NA), akyarık (NA), yerba�ı (UT),

eyge(YV), yersu(AE), yer, yeryuvarı(AE) Mars (Merih) yetegey (UT), kızılyıldız, bakırsokum(EYU) Jüpiter jüpiter Uranus uranus Neptun neptun Plüton plüton Ay ay KAMU ÖRGÜTLER� �LE KURUMLARI (S�V�L TOPLUM KURULU�LARI) Dernek(T) dernek federasyon uyul, birlikte�lik klüp deren kolektif i� birlikte yapılan i�, imeceyle yapılan i�, imece, yob(KMi) komite küme, öbek konfederasyon ba(KMi), üstuyul konsey birlik, kurul, genke�, kenge�((UT) kooperatif birle�ke (AE), birlik(AE), imecek(AE) kooperasyon immek(AE), belli bir amaçla bir araya gelmek meclis kene�ge (A�-AE), kamutay(AE), yı�ın (NA), toplantı, ço�ula� (KKY), yu�un (NA+RS), merkez ortay None Govermental Organizatione (NGO) Kamusal Toplum Kurulu�u (KTO), aymak toplum kurulu�u(AE-NA), Sivil Toplum Kurulu�u (STK) aymak toplum kurulu�u(AE-NA), Kamusal Toplum Kurulu�u( KTK), Özel Toplum Kurulu�ları �ura doruk vakıf kala�an (AE), kortay(EZK-AE),kor(EZK) BAZI BAKANLIK ADLARININ TÜRKÇELER� Bayındırlık ve �skan Bakanlı�ı Bayındırlık ile Yerle�im Bakanlı�ı Çalı�ma ve Sosyal Güvenlik Bakanlı�ı Çalı�ma ile Toplum Güvenlik Bakanlı�ı Çevre ve Orman Bakanlı�ı Çevre ile Orman Bakanlı�ı Devlet Bakanlı�ı �lkut Bakanlı�ı, Ödüs Bakanlı�ı(AE) Dı�i�leri Bakanlı�ı Dı�i�leri Bakanlı�ı Enerji Bakanlı�ı Güre Bakanlı�ı Gümrük ve Tekel Bakanlı�ı Gömrük ile Birel Bakanlı�ı �çi�leri Bakanlı�ı �çi�leri Bakanlı�ı Kültür ve Turizm Bakanlı�ı Özgen ile Gezgincilik Bakanlı�ı Maliye Bakanlı�ı Akça Bakanlı�ı, Üpey Bakanlı�ı, Argı� Bakanlı�ı Milli E�itim Bakanlı�ı Ulusal E�itim Bakanlı�ı Milli Savunma Bakanlı�ı Ulusal Savunma Bakanlı�ı Sa�lık Bakanlı�ı Sa�lık Bakanlı�ı Sanayi ve Ticaret Bakanlı�ı Uran ile Tecim Bakanlı�ı Tarım ve Köyi�leri Bakanlı�ı Tarım ile Köyi�leri Bakanlı�ı

91

BAZI DERNEK ADLARININ TÜRKÇELER� Ankara Ticaret Odası Ankara Tecim Odası(YKD) Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Atatürk Özgen Ortayı (AÖO) Çevre Federasyonu Çevre Uyulu Deprem Vakfı (DV) Deprem Kortayı (AE), deprem kala�anı(AE) �stanbul Sanayi Odası �stanbul Uran Odası �stanbul Ticaret Odası �stanbul Tecim Odası �stanbul Üniversitesi Mezunlar Derne�i Yeditepe Bilimteyini Bitirenler Derne�i Jeofizik Kurumu Yerözük Kurumu Kızılay Kızılay Kuvay-i Milliye Derne�i Ulusal Güç Derne�i Lions Klüp Aslanlar Dereni Marmara Grubu Stratijik ve Toplumsal Ara�tırma Vakfı Marmara Kümesi Tutum ile Toplumsal Ara�tırma Kotrayı(Kala�anı) Masonlar Derne�i Sıvacılar Derne�i Müdafai Hukuk Derne�i Do�ruyu Savunma Derne�i Müstakil ��adamları Derne�i (MÜS�AD) Bireysel ��verenler Derne�i (B�D) Rotary Klüp Aylangan Dereni Sigarayla Sava�anlar Derne�i Çilimle Sava�anlar Derne�i Tarım Kredi Kooperatifi (TKK) Tarım Karız Birle�kesi (TBB) Türk Kalp Vakfı Türk Yürek Kotrayı Türk Tarih Vakfı (TTV) Türk Ötken Kotrayı (TÖK) Türkiye Hayvan Severler Derne�i Türkeli Andık Sevenler Derne�i Ulusal Strateji Merkezi (USM) Ulusal Tutum Ortayı (UTO), Ulusal Yön-Eylem Ortayı(UYEO), Ulusal Yürütüm Ortayı(TDK-AE) Ye�ilay Ye�ilay Yurtta�lık Hareketi Derne�i (YHD) Yurtta�lık Kalkını�ı Derne�i (YKD) BAZI PART�LER�N TÜRKÇE ADLARI Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Gezillik ile Kalkınma Oca�ı (DKO) Anavatan Partisi (ANAP) Anatöröl Oca�ı (AO) Ba�ımsız Türkiye Partisi (BTP) Ba�ımsız Türkeli Oca�ı (BTO) Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Toplumcu Ulus Oca�ı (TKO) Demokratik Sol Parti (DSP) Elerkil Sol Ocak (ESO) Genç Parti (GP) Genç Ocak Hak ve E�itlik Partisi Kayrım ile E�itlik Oca�ı(KEO) ��çi Partisi (�P) ��ci Oca�ı (�O) Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Uluscu Kalkı�ma Oca�ı (OKO) Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) Toplumcu Elerkil Kamucu Ocak (TEKO) Türkiye Komünist Partisi (TKP) Türkeli Toplumcu Oca�ı (TTO) Yurt Partisi (YP) Yurt Oca�ı ERKEN TÜRKÇE –TÜRKLER an (A�) 1.sanat (Arap), uz(ÜM) 2 andık(hayvan),3. aldı(yırtıcı) (RS) es (Kaz.) 1 bellek, us 2 hatır (Kaz.) 3.ruh (Özb.), ezi(HNO) es (Özb.) ruh, ezi(HNO) is (Ba�.) zeka (Yab) tapkırlık, us, kurum (Azeri), i� (Kırg.). is zeka(Yab), anlak isli zeki(Yab) ön sanat(Yab), uz(T) un sanat (KKY) unı� (Ba�.) devlet (Yab), ilkut(AE), ödüs(AE), kıp(EYU) uy dü�ün, dü�ünce(AE) yak (Ba�.) ortam (A�-AE), yer (A�-AE), yaka yir (Ba�.) zengin (Yab), varlıklı

URAL – ALTAY (Avrupa- Asya) Asya(T+Lat) Kök ülke, köküm (AE), Altay (AE), Turaneli(AE), Türkmeneli, Türkmen’lerin Yurdu. Avrupa (Yab) Kutyak (KM�) Do�u Avrupa (T+Lat.) Ural (AE) �ber (Trmen.) yolla (CG-AE) �berya (Isp.) yollanan yer Orta Asya (T+Lat.) Altay (AE) Avrasya(Yab) Uralaltay(AE) Balkan (T) Balkan (T) Beyaz Rusya Ak Ruseli Bosna-Hersek Bosna-Hersek Bulgaristan Bulgareli (T) Eflak Gökeli Estonya Estoneli Finlandiya Fineli �ran 1.Güney O�uzeli(AE), 2 Uçmak(AE) Letonya Letoneli Litvanya Litvaneli Romanya Kumaneli Türkiye+Yunanistan+Bulgaristan+Romanya+Sırbistan+ Bosna + Moldovya+Karada�+Makedonya+ Hırvatistan+Arnavutluk = Balkan (T) Tırnagora (Montenegro) Karada� Trakya Günbatan (AE), Pa�AEli (FS) Türkiye Türkeli Ukrayna Kırım Yunanistan Uzeli TÜRKÇEDE KULLANILMI� YABANCI ADLARIN TÜRKÇELER� Abide estelik (KKY) Afet kıran, bu� (DS) Ahu karaca (ABE), yeyren (A�) Azim(Yab) soruma (YV-AE) Aziz(Yab) kündü (YV), erüne (NA),eren(AE),ermi�(AE) Bora, Boran (Yab) kasırga, borogon(RS-AE) Cesur öktöm (NA), korsun (YV), kür(EYU) �at(EYU), bökö(RS-AE), böke(RS-AE) Cihangir yenici (A�-AE), sava�kan (AE) Demet çımpı (UT), çokal (UT), ba�lam Dünya yaruk (NA) Ehil (Yab) ungan Emel (Yab) yulur (YV-AE) Fatih(Yab) birem (UT-AE), baskıncı (KKY), karakçı (BY), abrek (UT), ilaçmı�(EYU) Felek (Yab) yazmı� (A�) Feyza kazanç, tüsim (A�) Filiz bulçuk (UT), yetek (UT), kartanesi (UT), örken (EZK), bür�ik (EZK), u�ut(NA), örken (EZK),e�kin, u�ut(NA), tomurcuk, korbo, sürgün, bürçek(RS-AE) Funda artı� (UT) Galip yenici, yenen Gamze batık (KKY) Garip bayga� (A�), optu(RS-AE) Güzide seçkin (AMA) Hacı tanarasıt (YV), kutsak (AE), çatrık (AE), sü�ürüyü (YV-AE) Hadım biçilgen Hâle ay a�ılı, gerdi� (BY) Hami koruyucu Harika kaykal (NA), eksiksiz, tansık, ola�anüstü, çokgökçek Hayal çıray (NA), yora (UT), dü�, arman (EZK), ılgım, sanrı Hikmet danı�man, bilig(EYU) Hilal ayça, yeniay Hülya dü�, yora (UT) �ffet uyat (EZK) �hsan iyilik, sungu �lham kötörünkü (KKY) Kadir kundılık (EZK), güçlü (AE), de�er Latif yakımlı (CG) Latife oyun etme (CG), çam (UT), güldürü (AE), güldürücü (AE)

92

Letafet güzel (A�-AE), abakay Mehtab dolgunay (UT-AE) Mehter (Yab) atabakan (AMA), atçı Meltem yava�yel (UT) Mensur kötü sözlü (KKY) Merih kızılyıldız, bakırsokum(EYU) Mor Gülgün, gö�er Mukadder yazılgan Mukaddes görklü, izgi (A�), kutsal, ıduq(KM), ıdzıg(KM), ızıg, ermen(EYU) Muzaffer ba�arılı, yenici(RS-AE), yenen Mübarek izgi (A�), kutlu (AE) Mü�vik korur Müyesser buyurgan (EZK-AE) Nadir Sedek (YV), Ender (AE), ür(�KK-AE), Seyrek(AE) Nasip yora (UT) Ne�e baydam (UT), sevinç (AE), yaruk (NA), kökü(RS-AE) Nimet yiygilik (EZK-AE), bakıt (EZK), bıyan (YV), erinç(EYU) Nizam düzen (AE), beredek (YV) Nur ı�ık (AE), yaltra, yarık(RS) Petek (Erm.) batman (UT), a�ır, kovan (UT), tarak (UT), bal oyu�u (KKY-AE), kerez (EZK) Pınar bulak (EZK), Kaynak Rıza öde�, yetingen (AE), yöptö�ü (NA), barı�, uzlak Ruhi esinsel, tinsel, körmössel (AN-NA-AE), arbaksal (OT), essel (BY-AE), yeksel(NA-AE) Sabit bige (YV), duruk Sadık(T) ba�lı Selamet esen, esenlik Semavi gökcen (AE) Serap irgilcin (NA) Servet (T) borbay (UT), güç (UT) �elale gürülgen (YV-AE), ça�layan �eref Onur (AE) �irin bertekey (YV), sevimli (AE) �öhret ün (YV) , kü(KM) �ule yalkın (A�) Ufuk çevren, gözenmi, sa�ak (YV) Ümit (Yab) erel (YV) Vefa erel (YV) Yadigar belek, ke�ik (NA), sıy(EZK), arçul (NA), sıylık Yasemin çıpçıkgöz (UT) Zeki(Yab) iti, kersü (NA), öydök (YV), u�uz (NA), anlaklı(AE) ziynet baylık, bezek, takı, tö�tök(gö�se takılan takı) min (Yab) erelli (YV) K�M� TÜRKÇE ADLAR �LE ANLAMLARI Altan (Alt.) altmı� (AE) Aras (T) arı (AE) Arda(T) ya�mur (YV) Arkan (Alt.) urgan (NA), ip Arman (Kar.) dargın (UT), gücenik (UT) Arman (Mog.) istek (NA) Arman(T) dü�, Ermeni (YV) Ayman (Yak.) kaygı (YV) Baran (T) koyun (YV) Barkan (Yak.) kumul (YV) Basmıl(T) Türk boyu Ba�bu�(T) en büyük ba�kan,�lkut ba�kanı, ataman(EYU) Baykan (Alt.) çadır, çul, örtü Borbay (T) güç (T) Buket baylam (UT) Burç (Kar.) karabiber (Osm.). Ceren (Kar.) ekin ba�lamı (UT) Ediz (T) Türk budunu Ender(T) sedek (YV), ür(�KK-AE) Ertengül(T) yarının çiçe�i (NA-AE) Eti (Yak.) Hitit, Yorum (YV), ödev (YV) Evliya izgi (A�), kutlu (AE) Evren(T) evren, ak yarık(RS) Göktürk(T) Göktürk Göreme(T) himaye Gültekin(T) Gültekin ideman (Yak.+T.) sanatçı (Yab) eli�leri yapan, ungan (A�), önörmen (EZK-AE), önörcü (EZK-AE),yurukcu

�duk kut(T) Basmıl boyu ba�bu�unun ünvanı �lirkin(T) budun ba�kanı �lteber(T) ba�kan, budun ba�kanı �lter (T) törölsever (Ar+T.)., ilsever (AE)(vatan sever) �lteri�(T) devlet kuran �rti�(T) Altayda bir yer Karkılı(T) Türk boyu Karluk (T) Türk budunu Kubat (Alt.) sevinç (NA), kökü(RS-AE) O�uz (T) oymaklar (FS), Türkmen Ong(T) uzaylı Ökke�(T) Tanrıya ba�lı(TT) Pelin (Alt.) emtik (yabani)), saman (NA), ot (NA), ulım(Çuva�ca) Sarp (T) turuoru (YV), yalman (KZG) Sayın (Yak.) Yaz (YV), Kayrakan(RS-AE), kündülü(RS-AE) Tardu�(T) Türk boyu Temel törüt (YV), sürün (YV),kök(AE) , temen(ÜMÜ) Tijen(T) arık (NA), güçsüz,çelimsiz Töliz(T) Türk boyu Törüt (Yak.) köken (YV) Tulga (T) kübe, börk (UT) Tura(T) do�ru, ev Turgay (T) kanarya (�ng.) serik (T), serçe, barbike(BS-AE) Türgi�(T) Türk boyu Türkmen (T) O�uz(�slamla�mı�) Türük (T) örgütlü topluluk, Türk Ulu�(T) �rkin ba�kan Ungan (T) bilgir (EZK) Urungu(T) Altayda bir göl adı Uygur(T) Türk boyu Uzay(T) uzay Ülgen (Alt.) en büyük Tanrı Prens yabgu (FS), biy (OT), tavbey (UT), beybörü (UT) Ye�im (An.) ya�ma (YV) K�M� ÇA�IM (GAZETE) ADLARI Ak�am (T) Günbatım Cumhuriyet Toplumculuk Daily News Günlük duyumlar Dünya Yersu,yalçuk, eyge Finansal Forum Akçal Tartı�ma Günaydın (T) Günaydın Güne� (T) Güne�, ya�ık, kuya�(EYU) Haber Türk Türk Duyuru(ları), Çalık Türk(EYU) Hürriyet Özgürlük Milliyet Uyruk Olay (T) Olay Ortado�u (T) Ortado�u Radikal Köklü Sabah Gündo�an, tanerten (EZK), tan (EZK), tansık, ertengilik(�KK) Star Yıldız Takvim Güngen Türkiye Türkeli Vakit Süre, Uçur, uvap(�KK-AE), kezek(RS-AE) Vatan atayurt (UT), il, do�ulan yer, töröl(UT), özköndör yer(RS-AE) Yeni Asır Yeniyüzyıl Yeni Asya Yeni Altay Yeni �afak Yeni Çolkan Zaman Uçur, Sürey Yeni Ça�a (T) Yeni Ça�a K�M� DERG�LER Aksiyon Eylem Aktüel Güncel Atlas Yaygıtak, Yuruk Aydınlık (T) Aydınlık Bilim Teknik Bilim Uran Bilim ve Ütopya Bilim ile Dü� Dizayn Tasarım Dünya �n�aat Yersu Yapı Ekonomist Akçacı, Tutumcu

93

Ekovitrin Tutumsal Görünü� Fokus Odak Forum Tartı�ma Sektör Maden Töze ��kolu Tarih Ötken,Geçmi� Tempo Dizem, Uyak ÖLÇÜ B�R�MLER� adet (limon, sakız, kazak vb.) tane alakan (el ayasının kaldırabilece�i ölçü birimi(1 – 2 kg) (RS-AE) altam ( bir adım uzunlu�u) arba ( bir at arabasıyla ta�ınabilen a�ırlık(3-5 kental) (RS-AE) artıncık ( omuz çuvalıyla kaldırılabilen a�ırlık, ölçü birimi (RS-AE) aylık (özel okulda yemek ücreti, hizmetçi ücreti vb.) aylık ba� (ıspanak, pazı, sarımsak, semizotu vb.) ba� bardak (kafe vb yerlerde içilen kola, çay vb.) bardak blok ( ev, konut) dikinti but(16,3 kg a�ırlık birimi) çanak ( bir at arabasıyla ta�ınabilen a�ırlık(3-5 kental) (RS-AE) çeki (odun, kömür) çeki çeten (saman ölçüsü) çift (çorap, patik, ayakkabı, kopça vb.) ko�a, ikil çile (ip, yün) çile defa (gelinlik kiralama, musluk elektrik tamiri vb.) ketim (VUM), tapkır (A�) demet (maydanoz, tere, roka, nane vb.) çımpı (UT), çokal (UT), ba�lam deste (oyun ka�ıdı vb.) ba�lam fincan (salep, kahve) alçayak (NA), ayak (NA), çına (NA) gram (altın, gümü� vb.) çekin(AE) gün (araba kiralama ücret vb.) gün günlük (otel, motel, pansiyon konaklama ücreti vb.) günlük karım (parmak ucundan dirse�e dek olan uzunluk) (RS-AE) katap (bir kez) kelime (telgraf gönderme ücreti) sözcük kezek (bir süre) kilogram (elma, portakal, karpuz, ıspanak vb.) çeki(AE), binçekin(AE) kilowatsaat (elektrik ücreti) ödde vatçeki ki�i (vestiyer ücreti, tuvalet parası vb.) ki�i kolon (spor toto, sayısal loto) dikme kontür (kontürlü telefon görü�mesi, cep telefonu hazır kart ücreti) sayaç ko� (bir atın ta�ıyabilece�i a�ırlık(1,5 kental) (RS-AE) kutu (kulak temizleme çöpü, kürdan) kutu kündük (bir günde alınan uzaklık(50-60 km)litre (süt, kolalı içecekler, meyve suyu vb.) dolun mekik (ip) öreke metre (kuma�, tela, kurdela vb.) ırı, ölçe metrekare (cam, parke, kalebodur vb.) ırık metreküp (akarsu, do�algaz vb.) gölem misli (altı misli, elli misli ) katlı ölçek (tahıl) ölçek paket (kibrit, raptiye, peçete vb.) denk (AE), dirgek (A�) parmak kaldırır (bir parma�ın kaldırabilece�i a�ırlık ölçüsü- 500gr) (RS-AE) porsiyon (pide, ya� pasta, çorba vb.) oran, bir tabak saat (otopark ücreti, �öför e�itimi kurs ücreti vb.) öd, ça�a

(ENN-AE), çola (ENN-AE), atlak (AMA), kalmı� (AMA), kala

salaga ködürer (bir parma�ın kaldırabilece�i a�ırlık ölçüsü, 500 gr) (RS-AE) �i�e (tonik, rakı, bira vb.) �i�e, bıtılga (YV) takım (mobilya, erkek elbisesi vb.) takım ton (odun, kömür vb.) çekimen top (bilgisayar ka�ıdı, dı�arıda yenen dondurma vb.) top yıllık (özel okul ücreti, kablolu yayın ücreti vb.) yıllık yumak (dantel ördürme ücreti, yün, ip) yumak

YER SICAKLIKLARI ÖLÇÜLER� Türkçe’de 16 ayrı çe�it sıcaklık vardır Bunlar çok so�uktan sıca�a do�ru, donuk oldukça so�uk çok so�uk so�uk so�ukca ılımtık ılıkca ılık ılıman yalman sıcak sıcakca sıcakman çok sıcak oldukça sıcak kızıkca kızık kızıkman çok kızık oldukça Kızık kızu(RS-AE) yanık kor akkor ÖZÜK- KAMIK (F�Z�K-K�MYA) aksiseda yanılga (NA), yankı (AE) alarm yanıramak (NA), çıngırak alev yalbı� (NA), dalın(KKY), odguç(EYU) alev alabilir(Yab) küygür(RS-AE), yanıcı analiz ırıtı (YV-AE), çözümleme (AE) ate�(Yab) yalar (NA), yanar(AE), yalım(AE), od, ud(MÜM), ut(MUM) ate�li yalarlı (NA), yanarlı(AE), yalımlı(AE), odlu, udlu(MÜM-AE),ısıg(HNO), isig(HNG), izig(HNO), ızıg(HNO), ısık(HNO) ate� yakmak(Yab) odırmak(RS-AE) basit yenil (NA) bakteri(Yab). çöpük (GO), çöpçük(YA) cendere baskıç cereyan (yel) yelakımı cisim tulga (EZK) elektrik kepez, tor (EZK-KKU), tok (EZK+YV), balkı (A�), yıltı (A�), yımıl (A�), yaldır (CG), çatkı (A�-AE), süren (YV), kıvıl(elektrik), çırak (UT),kıvıl(AE), balkı, yaldıray, fizik özük hafif yenil (NA), yüngül hamur suvuk (CG), izme (A�), kulur (NA), talkan (NA),suruk (CG), tul (UT), talkan (NA), tıl (OT) hararet ıssılık (A�), suvsın(�KK-AE), susın(�KK-AE) hız yürü� (UT), çabukluk, tezlik, baçımlık(NA-AE), türgenlik(YV-AE), yüyrüklük(UT-AE)kılık (A�) hızlı baçım (NA), tez(AE), türgen (YV), yüyrük (UT), kayır(RS-AE), türçe(RS-AE) hızlı uçan uçkur(RS-AE) hiza dengey, sıray(AE), sıra(AE) hudut kıyır (KKY), betcan (UT), uç(AE) izolasyon yalıtım (AE) kart gözer (NA-AE) kehribar kepez, tor (EZK-KKU), tok (EZK+YV), balkı (A�), yıltı (A�), yımıl (A�), yaldır (CG), çatkı (A�-AE), süren (YV), kıvıl(elektrik), çırak (UT),kıvıl(AE), balkı, yaldıray, kesafet yı�ılık (CG), tıkızlık (CG) kominikasyon bayanı� (KKY), ileti�im(AE) kompakt dolu (AMA) kompleks butaksık (A�), katmarlı (A�), karı�ık kö�e bulun (VUM+RS), bucak (AMA), burı� (EZK), burçtak (KKY), burçak (BY),uç, toluk(RS-AE) kutup (Yab) uyul (KKY), yerucu (AE), uç(AE)

94

liste görgüz (NA-AE), keste (EZK), döküm, yazılgan (UT), dizim (EZK-AE) mania kargıs (YV), engel mutlak katılgısız (A�-AE), kesin, sözbir(AE) net çolkay (YV), angı�kan (UT) nitelik (An.) kaçı�tıba (YV), nitelik parıltı yarkın (NA) projektör ı�ıldak (YV) rabıta bayanı� (KKY) saf eret (YV), arı (AE) sinyal bakıldak (EZK), belgi, yetirci (NA), im (AE) spiral orolçık (NA) �ekil oyu (YV), biçim, görüntü �iddet güç (YV-AE), kıtanak (YV), ye�inlik, küs (YV) �iddetli küstek (YV), güçtek (YV-AE), ye�in, kıtan(YV-AE) �ua ı�ın (AE), ço�on(RS) tazyik bası� virüs sıva�kı (OT), kurtcuk, bozmuk, ıvılkurt, ivilkurt yılbırkay(Tel) kaygan, dümdüz yılınmak(Tel) ısınmak(RS-AE) zerre tozan (C�), çe(RS) zincir halkası çık (UT) zincir kınca (NA), ildir, kınyı(RS-AE) TEZL�KLER (HIZLAR)- T�TRE��MLER akselerasyon (Yab) ivme hız (Osm.) yürü� (UT), çabukluk, tezlik, baçımlık(NA-AE), türgenlik(YV-AE), yüyrüklük(UT-AE) hızlı (Osm.) baçım (NA), tez(AE), türgen (YV), yüyrük (UT), kayır(RS-AE), türçe(RS-AE) seri (Osm.) ıldam vibrasyon.titre�im(AE) mikrotremor titre�imcik(AE) quake sarsıntı(AE), dorguyu (YV), aymanı(YV) YER �LE TÖZGE YATAKLARI TER�MLER� (Maden Yatakları) absorption ı�ık so�urma aggregate size tane boyu apoma�matik korsal uzak yatak apparent resistivite görünür özdirenç arit Kurak bılkık(T) suvuk (hamur) yumu�aklı�ında olmak(ZE-AE) bılkımak(T) suvuk (hamur) yumu�aklı�ına gelmek(ZE-AE) carbonization köpürtgenle�tirme cevher asılta� (EZK), töz chemical properties kamıksal özellikler climate conditions kalık ko�ulları crystal structure kıvılca çatkısı çimento ta�la�tırıcı toz karı�ım, ta�özü(AE) çimentolanma ku�a�ı sıkıla�mı� ku�ak deformation metamorfizması basınç ile ba�kala�ım,

basıçla kırı�ma(AMA-AE) densite yo�unluk deposition type yataklanma biçimi, yataklanma türü,

girevleme(BY-AE), girme türü (BY-AE) differansizasyon ayrılma discontinuity bedding and type süreksizlik duru�u ile türü disseminated ore saçılmı� özmük ekonomik bölge(T) edinicisinin yararlanma ile i�letme kayrımı olan bölge. eksojen dı�a ba�ımlı elektrik kepez, tor (EZK-KKU), tok (EZK+YV), balkı (A�), yıltı (A�), yımıl (A�), yaldır (CG), çatkı (A�-AE), süren (YV), kıvıl(elektrik), çırak (UT),kıvıl(AE), balkı, yaldıray elektrolit çözelti emiptiv püskürük endojen içe ba�ımlı environmental noise çevre gürültüleri ergene(T) töz oca�ı ergenekon(T) sekili töz oca�ı epitermal dü�ük sıcaklıkta erüptiv püskürük

evaporation bu�ula�ma fümerol uçunlu püskürme, çokramayul(EYU) gang type damar dolgusu türü gas emission uçun salgı geochemical situation yerkamı�ı durumu geological structure yeryapısı halojen kolay uçma harita yuruk haritalama yuruklama hidro termal a�ama sıcak sulu eriyikli a�ama hidrofil yüksek çözelti içerikli hidrofob dü�ük çözelti içerikli hidrosal sulu eriyiklerin kıvamlı çözeltileri hidrotermal sıcak sulu host rock yankayaç inseam damariçi intrama�matik korsal iç yatak intrüzyon fı�kırma, püskürme jeofizik yerözük(AE) jeofizikçi yerözükcüsü, yerözükcü(AE) jeografya yerbiçimi(AE) jeolog yerbilimcisi,.yer bilici(AE) jeomorfolog yerbüklümcüsü(AE) jeomorfoloji yerbüklümbilim, yerbüklümü(AE) kalkofil kükürt bile�ikli karasuları(T) bir ülkenin deniz kıyısında egemen oldu�u kesim(ençok 12 mil). Bu kesimdeki, gökyüzü ile sulardaki tüm suiçi ile yer altı kaynakları o ülkenindir. Denizdeki ülke topra�ıdır. karbonizasyon köpürtgenle�tirme katatermal yüksek sıcaklıkta kıta sahanlı�ı(Osm) anakara sı�lı�ı(AE), turak sı�lı�ı, derinli�i 200 metreyi geçmeyen ana karanın deniz içinde sı� olarak sürdü�ü uzantı. Bu bölge altında diriler(deniz ürünleri) dı�ında tüm yer altı kaynaklarından yalnız edinici yararlanır. kof kireçte�ı(T) küfeki ta�, Bakırköy kireçta�ı kö�mek(T) delik delik yapmak, yıpratmak kriptoma�matik korsal gizli yatak küfeki ta�(T) delikli ta� lenses kovucuklar likid ma�matik sıvık korsal litosfer Kayayuvar, ta�yuvar magnetization kaparlanma mapping Yuruklama, yaygıtlama maps sıvamalar, yaygılar, yuruklar mekanik metamorfizma sıkı�tırma ile ba�kala�ım, sıkı�ma

kırı�ma(AMA-AE) meta kezdeme(KKY) metalografi tözge incekesit bilimi(AE), tözgeçizgisel(AE),

kancal çizgisel(AE) metalojenetik tözge yapısı, kancal yapısı(UT-AE) metamorfik Ba�kala�ık, kırı�ık metamorfizm Ba�kala�ım, kırı�ma(AMA-AE) metaor gökta�ı(TDK) metasomatik yerine geçme ile ba�kala�ım metazomatoz yerine geçme mezotermal orta sıcaklıkta mıknatıslanma kaparlanma milonitle�me ö�ütülmü� duruma gelme, ufalanma mineral özmük, tözmük morfoloji büklümbilim moving source gezen kaynak münhasır ekonomik bölge(Osm) kesinkes yararlanma bölgesi, tam yararlanma bölgesi, eksiksiz yararlanma bölgesi, diri(deniz ürünleri) ile do�al kaynakların her ikisinde yarlanılan bölge. networks a�lar nötr yansız oksidasyon ku�a�ı küflenmi� ku�ak, yükseltgenme

ku�a�ı(AE) oksidasyon ve hidrolizasyon prodaks paslatı ile sıvıla�ma

ürünleri orto metamorfizma sıcak sulu çatlak özmük çökelmesi,

bozu�turması ile ba�kala�ım orto Orta pegmatilik-pnömatolitik a�ama uçun ile su bu�ulu a�ama

95

pegmatitik evre eriyiklerin katıla�ması evresi perima�matik korsal yakın yatak periodic list dönemsel döküm petrojenetik kayaç yapısı phase evre physical properties özüksel de�i�tirgen plaser yataklar birikmeli yataklar, çökel yataklar, ögen

yataklar(VUM), Ügüz yataklar plutonik derinlik polarization uçla�ma post 1.son, 2. deri, teri (RS-AE), 3. pösteki, post primer ku�ak sa�lam ku�ak, bozulmamı� yatak profiling kaydırma pseudotahilit yalancı tahilit quake sarsıntı(AE), dorguyu (YV), aymanı(YV) radioactivity ı�ınım radyasyon ı�ınım, e�ma(MÜM) reaksiyon tepkime regional bölgesel regional metamorfizma bölgesel ba�kala�ım replacement yerine geçme resistivity Özdirenç rotaring döndürme seam damarlar sedimentary ore deposits tortul töze yatakları sedimenter Çökel, tortul sediments çökelikler semptom belirti, bulgu, bozukluk siderofil demir bile�ikli skarn karı�ım solfator bu�ulu püskürme sounding delme, girme, derine girme stock dikey katlı yatakla�ma stratigraphy çökelim structure yapı subvolcanic püskürme altı (sokuluk), püskürme öncesi tectonik avkulanma telema�matik korsal çok uzak yatak temporal süreli termomatik mineraller sıcaklık belirteçli özmükler texture doku thermal conductivity ısı iletim thermic metamorfizma ısıl ba�kala�ım, sıcaklıkla

kırı�ma(AMA-AE) ultra metamorfizma çok a�ırı ba�kala�ım, çok a�ırı

kırı�ma(AMA-AE) velocity yürü� (UT), çabukluk, tezlik, baçımlık(NA-AE),

türgenlik(YV-AE), yüyrüklük(UT-AE)kılık (A�) yufka(T) ince, yuka(RS-AE) K�M� TA�LAR �LE TÖZÜLLER (Mineraller) aglomera.yı�ı�ım aktirolit.ı�ınta�ı altın.altun, altın alüvyon.lı�, yı� amazonit.amazonta�ı ametist.gö�erta� amfibol.ı�ınta�ı magnesit.lületa�ı, eski�ehirta�ı andalüsit.endülüsta�ı andezit.afyonta�ı barium.a�ıröz bazalt.ankara ta�ı bitum.yersakızı biyotit.karakırpı�ık cisim. özdek granit. yılımta� (NA), benekta�(AE) gravel. Çakıl, say(RS-AE), çakıl ta�ı hematit. kanta�ı hidrokarbon. kokak, çırak(AE) jet. Oltuta�ı kalker kireçta�ı(AE) kalkopirit yalazık kalsit kireçcil(AE) kuvars çakmakta�ı

lakolit sünükkaya madde özdek, ed(KM), ad(VUM), kut(RS-AE) marn pekmeztopra�ı mika kırpı�ık moren buzulta�ı muskovit akkırpı�ık perlit incita�ı, do�al sırça petrol kaya ya�ı, yerya�ı pirit yalancı altın pumis ponzata�ı, süngerta�ı salt tuz sandstone kumta�ı sar(Tel) bile�i ta�ı(RS) serpantin yılanta�ı sileyt damta�ı silis çakmakta�ı silt u�ra (AE+OH) siltta�ı u�rata�ı, irmikçikta�ı, kayrak(�KK), bileyta�ı silver gümü� sülfür kükürt �ist yaprakta�ı uranyum güvendüzözü white agate ak akik ya�(T) arı (YV), sı�a (YV), yu�u(RS-AE) KARAYA�- KAYAYA�I (Petrol) �LE YAKACAK ÜRÜNLER� a�ır petrol a�dalı kayaya�ı, kıvamlı kayaya�ı, karamsı kayaya�ı Amerikan petrolü Amerikan kayaya�ı, Teksa-Oklahoma karma kayay�ı asfalt karaba�layıcı (A.P.) benzin somyakıt (A.E.) brent petrol Kuzey Denizi karma kayaya�ı(AE), �ngiliz kayaya�ı dizel boz yakıt do�al gas do�al uçun (A.E.) dü�ük graviteli a�dalı kayaya�ı, kıvamlı kayaya�ı, karamsı kayaya�ı fuel oil yakıt ya�ı (AE) gaz (Osm.) kıracı (YV), uçun (YV), bos(AE), os(AE),

büklü(DS-AE) gazya�ı bategen (UT),saydam yakıt (AE), uçun ya�ı, kıracı

çırı (YV-AE), uçunçırı (YV-AE), bosçırı(AE), osçırı(AE), büklüçırı(DS-AE)

gres ya�ı katıya�, katıçır hafif petrol akı�kan kayaya�ı, yüngül kayaya�ı, sarımtırak kayaya�ı hidrokarbon kokak (EA) katran ço�ana (NA), karasakız (AE), çuyır (KKY), sanıs (NA) kehribar yantar (YV) kondens yo�u�uk (MM) kursunsuz benzin kur�unsuz somyakıt (AE) mamül petrol (Ing).akaryakıt, sıvıyakıt materyal kezdeme (KKY) may(T) öz, bay(RS-AE), kaygan (AE), ya�(AE), yu�u(RS-AE) mayi suyukça (VUM-AE) mazot bozyakıt (A.E) motorin bozyakıt (A.E), devitimyakıtı (AE) otın(Kaz) yakıt, odun, udun(MÜM) parafin alkanlar (A.P.) petrokimya kayaya�ı-kamı�ı, karamay kamı�ı (OT-A.E.) petrol (Ing) kayaya�ı(AE), karamay (TDK), yerya�ı,

kayaya�ı (SK+IÖ) petrol bitumu.kayaya�ı sakızı(AE), karamay sakızı (A.E.) rafine damıtılmı� (MM), arıtılmı� rafineri damıtmAEvi, arıtmAEvi(AE) reçine akgan çayır (UT), ço�ana (NA), sanıs (NA) specifik gravite özgül a�ırlık(AE) tezek(T) tezek(RS-AE) ya� (T) arı (YV), sı�a (YV), yu�u(RS-AE) ya�(hayvanın)(T) üs(RS-AE) ya�lı sı�alak (YV), arılak (YV), yu�ulu(RS-AE), üslü(RS-AE)

96

yüksek graviteli akı�kan kayaya�ı, yüngül kayaya�ı, sarımtırak kayaya�ı zift karasakız, karaya� GEM�C�L�K TER�MLER� aganta (�t.) ipi gergin tutmak (AE) alabanda (�t.) geminin yan yüzeyinin yukarıdan a�a�ıya dek olan iç bölümü (AE) alesta (�t.) titiz, uyanık bir biçimde beklemek (AE) Bekle arya (�t.) bayra�ı indirmek (AE) avara (�t.) yana�malıktan ayrılma, açılma (AE) boda(�t) geminin yanı(TDK) borda fenerleri (�t) gemi çakarları( solda-kızıl, sa�da ye�il) borda hattı (�t+Osm) ok�antı(AE), donanmanın bir çizgide birbirine ko�ut dizilmesi(AE) draft (�ng.) omurgadan su yüzeyine dek olan bölüm, ayrıca “su çekimi” de denir (AE) ekonomik bölge(Yab) edinicisinin yararlanma ile i�letme kayrımı olan bölge. filo (�t) donanma(AE) funda (�t.) bırakmak, bo�altmak (AE), bırak(AE) güverte (�t.) geminin beldikleri (kemerleri) üzerine dö�enmi�, ba�tan kıça dek uzanan bölüm (AE) hisa (�t.) iki kat ba�la (AE). ıspasa (�t.) asılma donanımını çözmek ya da çıkartmak (AE) iskele alabanda (�t.) dümeni tam sola kır (en çok 35o) (AE) karasuları(T) bir ülkenin deniz kıyısında kesinkes egemen oldu�u kesim(ençok 12 mil). Bu kesimdeki, gökyüzü ile sulardaki tüm suiçi ile yer altı kaynakları o ülkenindir. Denizdeki ülke topra�ıdır. karina (�t.) geminin sualtında kalan kaplamalarının dı� bölümü (AE) kıta sahanlı�ı(Osm) anakara sı�lı�ı(AE), Turak sı�lı�ı, derinli�i 200 metreyi geçmeyen anakaranın deniz içinde sı� olarak sürdü�ü uzantı. Bu bölge altında diriler(deniz ürünleri) dı�ında tüm yer altı kaynaklarından yalnız edinici yararlanır. kontinental �elf(Osm) anakara yamacı, turak yamacı, anakara sı�lı�ının uzak uçta bitti�i yerde olu�an derinli�in yamacı. küpe�te (�t.) güverteden yukarı kalan bölümler (AE) laçka (�t.) bo�alt, gev�et (AE) liman (�t.) yana�malık (AE) loça (�t.) ba� demir ildirinin (zincirinin) geçti�i büyük delik (AE) mapa (�t.) el incesi ya da iplerin geçti�i ilmekler (AE) mayna (�t.) bir �eyi ip ya da asar-çekerle indirmek (AE) �ndir (AE). metafora(�t) Gemilerde sandal askısı meyil (Osm.) geminin bir yana (sancak-iskele) yatık olması (AE) mezestre (Osm.) bayra�ı yarıya dek çekmek (AE) münhasır ekonomik bölge(Osm) kesinkes yararlanma bölgesi, tam yararlanma bölgesi, eksiksiz yararlanma bölgesi, diri(deniz ürünleri) ile do�al kaynakların her ikisinde yararlanılan bölge. neta (�t.) her�eyi düzenlemek, çalı�ır duruma getirmek (AE) olta(An) (çabak) kurmak (UT), karmak(�KK+RS-AE) omurga (T) ba�-kıç do�rultusu boyunca ba�laçların ba�landı�ı a�aç ya da çelik bölüm (AE) palanga (�t.) askı (AE) posta (�t.) omurgadan küpe�teye dek uzanan ya da geminin biçimini belirleyen kaplama saç ya da a�açların a�aç ya da çelik bölümler (AE) rota (�t.) yön (AE) sancak alabanda (T.+�t.) dümeni tam sa�a kır (en çok 35o) (AE) sintine (�t.) geminin sualtında kalan bölümünün iç yanı (AE) toka (T) bayra�ı çekmek (AE) trim (�t.) geminin ba�, kıç do�rultusunda e�imli durması (AE) vinç (�t.) çeki (AE) vira (�t.) demir almak, ırgat ya da çekiyi çalı�tırmak (AE) viya (�t.) tutulan yönde ilerle, yönü bozma (AE) volta (�t.) ipi ba�lamak (AE) yalpa (T) geminin sancak-iskele yönünde yaptı�ı salınımlar (AE)

yunuslama hareket (dervi�leme) (Osm.) yalpa ya da ba� kıç vurmanın bile�eni (AE) SAYI�IM- UZAM B�L�M (Matematik- Geometri) ΣΣΣΣ ardı�ık toplam ΠΠΠΠ ardı�ık çarpım akis, aks, eksen sepek(AE), bilik(EZK), ok algoritma.yakla�ım yolu, çözüm yolu aritmetik aksanmak (YV) arkkotanjant terste�et açısı (AE) arktanjant te�etaçısı (AE) cebir güçür (AE), çetinsayısım çember dönlek (VUM-AE), tegerek (KKY), teker daire(Yab) yuvarlak, teker, tegre(HNO) damped.sönümlü dekompozisyon Bölümlemek, bozu�ma, ayrı�ma derece baskı� (NA),a�am, a�ama, çın(UT), yargel (UT), atlavuç (UT), yergel (UT), basamak(AE), orun determinant.belirten, belirteç differensiyel ayrılık, türevsel dimensiyon boyut diverjent ıraksamak diyagonal paçarız (OT), kıygaç, yo�uru (ME), kesi�en eksen bilik (EZK), sepek (AE), ok (KKY) ekvator e�lek element birey, üye, öge elips söbü elipsoid söbücül, söbügen eliptik söbüsel equvasyon denklem e�kenar e�kıyılı fonksiyon i�lev forvart düz free özgür geometri uzambilim grup türküm (BY), küme, öbek, ço�ur(EZK) hegzagon altıgen, altıkırak, altıdöneli (AE), altı kıraklı(AE) hermitiyan bakı�ık-ikil, dizey hiperbol oyrak hipotenus bile�ke hipotez (Osm.) gümen (Ba�.)., varsayım, yorama histogram yı�ılım, çubuk çizge hiza düzdizim homojen birdey (KKY), tüney(NA) inkriment küçük aralık, aralama invers evrik, ters ispat aygak (EZK), kanıt ispatlamak aygaklamak (EZK-AE) karakteristik ırasal, özgün kare (mat.) ikice, ikil (AE), kare dördem (biçim) ,ikil (x2) (AE), dörtkil(�KK-AE), dört ba�(�KK-AE)

kare kökü ikil kökü (AE) ( x )

karekök ikil kök (AE) ( x ) karesi (mat) ikili (AE) kırak(T) üçgen (T) kiri�(Osm) aralık(UT), çıpın(UT), arkav(BY), ta�ıyıcı ö�e(AE), bingi, binitum(MÜM) komplit bütün, tüm komponent bile�en koni sü�ürü (NA), söbelek, tulku (NA), dikmen (AE) konik dikmen (AE) konverjent yakınsak korelasyon uyumluluk kosinüs yatgıl(AE) kotanjant terste�et (AE) kölem (Kaz.) ölçüm (EZK-AE) körb büklüm kö�e uç, bucak, döne, açıt, dirsek, dönel, kırak, bulun(RS-AE), toluk(RS-AE) kö�egen döne�ke, açıtgan (AE) kurb dönemeç, uç, büklüm kübaj kutul (AE), dördemik (AE)

97

kübajı kutulu (AE) kübik üçlü (mat), üçül (mat), kutul, üçmük (AE), kutul (AE) küp (geom) kutul (AE), üçül (x3) (AE) küp kökü üçül kökü (AE) (x1/3) küpü (mat) üçülü (AE) küre(Yab) yuvar, toparlak, topak, topar, çıgru(KM) , bakaç(EYu-AE) latent gizli, gözükmeyen, silik limit e�ik lineer do�rusal list skuver en küçük ikiller logaritma kısma(AE) maksimum arbın, belik(KZG)(matematik), köprek(OT), ço�u(YA-AE), en büyük(AE) matriks dizey merkez orta, ortay method yöntem misli kat most skuver en büyük ikiller mutlak belli, salt, kümensiz (EZK), kesin (AE) nan-lineer do�rusal olmayan, e�risel negatif eksi nod dü�üm (TDK), yumru (TDK) nokta dura, çekik operasyon i�lem operatör i�lemci, ulak, ulaç, arkıl(EYU), çapan(EYU) order a�am, düzen ortogonal dikey parabol çörtgür paraboloid çörtgüce, çörtgürek paralel.ko�ut, öpük parametre de�i�tirgen parantez tırnak (AE), ayraç (AE) parça bölek, bölüm(AE), yarka (OT), bölük (AE), bulduk (UT), kezek(RS-AE), ta�akı(RS-AE) parçacık(An) bölügeç(RS-AE) par�al tikel pentagon be�döneli (AE),be�gen, be�kırak (AE) piramit köpyek (EZK),üçgenek (AE), üçkırakcıl (AE) polinom çok terimli pover güç, kösün pozitif artı prinsip ilke, birincil prizma biçme proporsiyon oran quadratik ikili random du�amıya (OT) rank a�ama, basamak regresyon geriletme relaksasyon durgunla�tırma rezülüsyon çözünürlük rölyef kabarık secular yüzer (AE) sekant kesen seri dizi set takım silindir yuvak (AE) singüler batık sinüs dikgil (AE), dikil (AE) sipiral sarmal sistem dizge, düzen, düzenek skalar yönsüz sotan(T) ı�ık saçan yıldız space uzay sphere yuvar, top spiral sarmal subskript alt takı superskript üst takı tanjant te�et teknik yol, yöntem, uran tens of onlu (AE) tensör gerey teorem kuram tetragon dörtdöneli (AE),dörtgen, dökeli, dörtkırak thousond of binerli (AE) transfer yollamak, aktarmak

transform aktarmak, dönü�türmek transpoz dönük trigon üçdöneli (AE), üçgen, üçkırak, üç döneli triple üçlü(AE) unbayes yansız üçdöneli üçgen üçgen (T) üçgen, üçkırak, üçdöneli (AE) variable de�i�ken vektör yöney virgül (Osm.) ütür, çekik yamuk (T) yamuk yekün (Osm.) toplam YAPI – DEPREM SÖZCÜKLER�

Yerdeki gerilme sonucu birikmi� olan gürenin kısa bir erimde bo�alması olayına deprem denir Depremin büyüklü�ü, bo�alım oda�ında çıkan gürenin oranını verir Richter ölçe�ine göre 1 ile 9 arasında yer alır Türkelinde 8’den büyük deprem olmadı�ı için, yeryuvarı ölçe�inde Anadolu 2 önemde deprem bölgesidir Depremin yıkımgücü (�iddeti), depremin büyüklü�ü ile do�ru orantılı olmasına kar�ın, yıkımın ölçüsünü gösterir Yıkım, deprem oda�ından uzaklı�a, yırtılma yönüne, yerin esneklik ile özüksel(fiziksel) özelliklerine, yapı türü ile niteli�ine ba�lı olarak de�i�ir Depremden sonra yerinde gözlem yapılarak, belirlenir, ölçülemez Ye�inlik ölçe�i MMCS’ne göre 1’den 12’ye dek de�i�ir Bilimsel olarak biri di�eri yerine kullanılamaz.

abide estelik (KKY) Afet ��l.Gen.Müd Kırantay (AE) Afet ��leri Kıran ��leri afet kıran, bu� (DS) after�ok ardçı deprem ahır bokna, gede�i, at orun (UT), çok (UT),çulan (NA),

ka�a�an, uykoro (KKY), uyyata�ı, a�ıl(AE), bav(UT+ MÜM. Karaçay-Malkar), bav (UT), ba� (UT-AE), ka�a�an (NA), çulan (NA), aran(KM), aqur(KM), çadrık(RS), çulan(RS), ka�a�an(RS-AE)

akıbet son akselerasyon ivdirme(AE) alarm yanıramak (NA), çıngırak ambarın tahıl bölümü sakırım (NA) analiz çözümleme ankraj batırma, sokma, tutturma anomali belirti antik alga�kı (EZK-AE), könelik(EZK), eskil(OT), buyır (KKY), borongo, beri, bilirgi (YV-AE), ören yeri(AE) aquvaland suluk (AE), su ülkesi (AE) arz yer asfalt yol çayıryolu (UT) bahçe ça�an, o�urot (YV) banyo yunak baraj büvet, bu�uk(RS-AE), bo�uk(AE) bariyer bölme (UT), engel (TDK) base dayman(AE), dayangı (AE) basit yalın batimetri deniz tabanı baz dayman (AE), dayangı (AE) bent becen (UT), kır(KM), kiri(MÜM), tüg(KM), böge(EZK), böget(EZK), bögev(EZK) be�eri co�rafya ya�amsal yero�ru�u(EZK-AE) beton donguç betonarme demirli donguç, demir kemikli donguç(AE) bina karaltı (A�), yapı, aran(Ön Tr), aga(MÜM) blok dikinti (AMA) cami törköm(A�), tüyün, törk (A�-AE), sı�ıngı (A�-AE), sı�ıntay (A�-AE), yükünmeevi(AE), yükünç yeri, yükünçlük (AE) çomukevi(AE) camia topluluk(AE), köme, küme, törköm (A�), birle�ik (C�), toplum çıpın (Kar.) çatı kiri�i çiftlik koracay (VUM)

98

daire (Apart.) torak (A�-AE) deformasyon biçim de�i�tirme dekorasyon yazal (NA) deplasman yer de�i�tirme, yıldırma(RS-AE) deplase etmek yıldırmak(RS-AE) depo koyma (EZK), uru (YV), uku (YV), yatak(AE), yüklük(AE) Deprem Ara�tırma Enstitüsü Deprem Ara�tırayı deprem migrasyonu deprem göçü derece yergel, çin (A�-AE), baskı� (NA),a�am, a�ama, çın(UT), yargel (UT), atlavuç (UT), yergel (UT), basamak(AE) dergâh ye�erevci evi (A�) dinamik dirik diyagram çizelge duku(T) Türk Mitolojisinde ki�inin yaratıldı�ı toprak dükkan kibit (A�), sı�aki (YV), i�lik (AE), i�yeri, sıvak (YV) dünya eyge (YV), yeryuvarı, orçılan (NA), yerba�ı (UT), ak

yarık (NA-AE), yersu(AE), yer, yeryuvarı(AE) dürabilete dayanıklılık ekran diyder (EZK) eksen sepek(AE), bilik(EZK), ok ekvator e�lek eleman 1.öge 2 bile�en enerji 1.erk 2 güre enerjik erig(KM) enkaz yıkıntı, kıyragan (EZK),yı�ıntı(AE) episentır dı� odak esas kural etriye sargı fabrika kabak (NA), üretimevi(AE), üretimlik(AE) fakülte yetiltey fay kırık(AE), çat(AMA), sınık(RS-AE) fiziki co�rafya özüksel yero�ru�u(KM+EZK-AE) fiziki özüksel fiziksel özüksel for�ok öncü deprem gazete ça�ım(KKY), duyumcak(AE), tılaç (YV) geoteknik yeruranı(AE) grup bölek, öbek, küme, ço�ur(EZK) güzlük(Kaz-T) güzün oturulan ev hacim sıyıngı (UT), oylum (AE), solum(Çuva�ca) hammadde i�lenmemi� özdek hamur suvuk (CG), izme (A�), kulur (NA), talkan (NA),suruk (CG), tul (UT), talkan (NA), tıl (OT) handikap güçlük, engel hane torak (A�-AE), yar (YV) hangar evi�lik, çarapçı, uçakevi(AE), uçak ota�ı(AE), evislik (A�) hapishane tutukevi, tutukyar(AE), abak(EZK-MK) harabe törtkül (KKY) harap etmek yimirmek, tozunu attırmak(AE), tozganmak(KKY-AE) harap tozgan (KKY-AE) harç katı�ık (AMA), eritme (A�), salık (KKY), alım harita yaygıt, yuruk hasar çı�ım (KKY), yıkı(AE) havadar yile� (A�), urın (A�) havuz büget, birke, gölmeç, su saklagaç (A�) hazır dayın (EZK-AE), kurulu, belen(RS-AE) hazırlık soru�turması dayın soru�turması (EZK-AE), kurma soru�turması, belen soru�turması(RS-AE) hazırlıklı dayınlı (EZK-AE), kurulu, belenli(RS-AE) hela ayakcak, evdes, çaktana, ayakyolu (DS), bokla�ı,

bokluk, çarak (DS), gez, pö�mük, siyek, suya (DS), ta�ıra, ta�ura, tırtırdamı

hendek yura (NA), yargam (UT),çukur(AE) hesap sayav hesap yapmak sanamak(VUM-AE), sayavlamak(AE) heyelan uçkun (AMA), yerkayması, yer oyulganı(UT) heykel som (NA) hiposentır dı�odak hol dalan hukuk 1.do�ruluk 2 tüze hüküm yargı idare ba�karma (KKY), yönetim, ba�karu (NA), ayuk, yönetim, evirmelik

ifade anlatım ihale üsterme in�aat yazal (NA), yapı (NA), tutu (YV), dikinti, tikinti in�aatcı yazalcı(NA-AE), yapıcı(NA-AE), tikici(MÜm-AE) irtifa yükseklik iskele (�ta.) biristen (YV), atla (UT), gemi yana�malı�ı, aylak (EZK) isnat dayanak, takmak, yöngimek izolasyon yalıtım izolatör sönümleyici jeofizik yerözük(AE) jeofizikçi yerözükcüsü, yerözükcü(AE) jeografi yerbiçimi(AE) jeografya yerbiçimi(AE) jeolog yerbilimcisi,.yer bilici(AE) jeoloji yerbilimi jeomorfoloji yerbüklümbilim, yerbüklümü(AE) jeoteknik yeruranı(AE) kabul benimseme kaide (Yab) erece (KKY), taban (AE), oturguç (AE) kale korgan (EZK-VUM), arkuy, sencer, burgaz, kale, kala kalite nitelik kamp dü�erge (AMA), kamı� (UT), odu(NA-AE), ko�(AE) alacık kamp kurmak kolmak(ÜM-Ön Türkçe-AE), ko�umak(AE), odumak(NA-AE), odulanmak(RS-AE) Kandilli Rasathanesi Kandilli Gözlemevi kapasite beceri, ta�ıyabilme karakteristik simgesel karkas demir donguç yapı kayıd yazıAE), i�lenti(AE), tirkenti (A�-AE), algı(AE) kaydolma onanma (A�-AE), yazılma(AE), i�lenme(AE), tirkenme (A�-AE), algılatma(AE) kayıt etme tirkeme (A�-AE), onama (A�), yazma(AE), i�leme(AE), algılama kayıt ettir onat (AE), yazdır(AE), i�lettir(AE), agılattır(AE) kayıt yeri onama yeri, yazılma yeri(AE), i�letme yeri(AE), algı yeri(AE) kaydetme beliteme (YV), suruyma (YV), algılamak (AE) kemer (T) beliba� (UT-AE), kümbez (EZK), beldik, kur(VUM), ora kerpiç gı�t (CG), saman (A�+YV), ulım kervansaray olav bayzın (A�) kilise (Yun) çirkev (A�), çkounevi(AE) kilit(An) yozak (A�), kapatkı (AE) kireç(Osm) akta� (KKY-AE) kiremit sapal (VUM), ko�un, kiremit(An) kı�(�KK-AE) kitap biçik (Alt.), yuyma (UT), kini�ke (NA), betik(AE), sudur

(NA), biçik (NA+RS), yayma (UT), yazga, yıygı, yıyma (OT)

koça (Uy.) yol kollaps göçme kolon bakana (NA), dikme kompartıman bölme, odacık kompleks yıynak (EZK), toplam, karma�ık konkrit kesin, tutamaklı konsep anlayı� kontinent (�ng.) kurluk (EZK) kontinental kurlukcul (EZK) kontrol 1 denetim 2.bakma koridor dalan korozyon paslanma kö�mek(T) delik delik yapmak, yıpratmak köprü (An.) geçiri (NA-AE) kredi üremli borç kre� asela, tunAEvi (AE) kubbe çokay (UT), kümbet (AE), kürbe(YV) kule bakana (NA), dinelti(AE), bakanak(NA-AE) kuvvet güç, zıbıskı, kösün, kuvvetli urun(MÜM) külübe üten (YV), bala�an (YV) lâ�ım atık olu�u (AE), çukur, yortma, geriz lâhit girik (AE), ta� kesen (EZK) lavabo kuyak (NA), kol yunguç(RS-AE), el yıkama yeri limit e�ik lineer do�rusal

99

lojman görevlievi, kurum evi looding yükleme mafsal bo�um (AE), eklem, yik (UT) magnitüd büyüklük mahkeme uyum, yargı mahzen koyma (EZK), kepe (EZK), yerev(UT) maksimum arbın, belik(KZG)(matematik), köprek(OT), ço�u(YA-AE), en büyük(AE) malum açık, belli metod yöntem mevcut var olan mezar sö�ök (NA), gömeç, gömgen, görün, gor, gür(A�) mezar ta�ı balbal(SS+MK) mezbaha kesim yeri microtremor titre�imcik microzoning bölgelendirmecik mikrodeprem depremcik mikrozoning didikleme(AE), ayrıntılandırma(AE) minare uzundıraz (AMA), kümbet(�KK), kümbez(�KK) minber seki (AE) minimum oyluk(OS)(matematik), azı(YA), en küçük(AE), en az(AE) mod kip modal kipsel model kalıp (AE), ülgü (KKY), örnek(AE), taslak moloz kırıntı, döküntü montaj kurgu most (R) köprü mostar (R) köprü muayenehane bakılık (AE), bakıevi(AE) mühendis ıyaman (YV), ülemen (YV-AE), sayı�man(AE) münferit biril, tekil, tek, sınarla�(RS-AE) müste�ar danı�man, oygucu, bakan yardımcısı mütemadi sürekli non-lineer 1.e�risel 2.do�rusal olmayan, o�enografi deniz bilimleri overall genel ört (earth) eyge (YV), yeryuvarı, orçılan (NA), yerba�ı (UT), ak yarık (NA-AE), yersu(AE), yer, yeryuvarı(AE) parketa�ı sekita�ı (AE), dö�eme ta�ı (AE) pas payı et, gömme (AE) pas tot (UT), tınç (UT), küf patika ıllık (YV), orık (NA), keçiyolu, aruk (NA), keçiyolu (AE), atyolu (UT) payanda becen (UT) performans 1.davranı�, 2 ba�arı pist alan (EZK), alap (EZK), uçak yolu, yol (BY) plastik yo�ruk poliklinik tepeden tırna�a bakılmAEvi (AE), bakılık(AE), çoklubakılık(AE) pratik kolay, urudug(MÜM) prensip ilke profesör bilmen profil kesit pseudo yalancı, andıran push over itme (NA) quake sarsıntı(AE), dorguyu (YV), aymanı(YV) radyejeneral bütün rasathane gözlemevi ray demiryolu rehber yol gösterme, uzatçı(RS-AE) remanent kalıcı resmi tüzel revak kümbez (EZK) rezonans (Fr) tınlayı� (MRG), ötü�(AE),uyu�untu(AE), öterlik, uyu�um(MRG), çınlama(MRG), çalka(AE), ötünç(AE), rezonant (Fr) ötgün (MRG), çalkalı(AE), çınlar rezonantör (Fr) öttürek, uydurgaç, uydurak (MRG-AE),çalkalayıcı(AE), çınlatıcı rezoner (Fr) çınlamak (MRG) rıhtım aylak (EZK), yana�malık rijit katı, esnemez, kadır(VUM) risk kıyımlık (AE), kıyıvlık , çekinti (AE), çekince, sorumluluk, yükümlülük, yaramazlık rock kaya rotasyon dönme

rölatif göreceli, ba�ıl sahip ege, iye sahip çıkmak iyelen(UT) sahiplenmek iyelen(UT) salon tünlük sanat (Yab) un (A�-AE), önörü, ide(EZK), uz(Gökt), dörüt sanatkâr (Yab) ungan (A�), önörmen (EZK-AE), önörcü (EZK-AE),yurukcu, dörütcü saray (An.) örgö (NA+RS), bayzın (NA), ark(Özb) sayfiye yazlık segment kol, dal sekonder ikincil serbetlik derecesi özgürlük yergeli (UT-AE), ırıklık yergeli(Çuva�ca) set becen (UT), tosmal (KKY), engel, seki sınıf katlam sınır kıyır (KKY), betcan (UT), uç(AE), sınır(AE), ura sigorta korunç silo kampa (KKY-AE) sismik sarsım sismoloji deprem bilim (AE) sistem dizge spektrum görünge standart ölçün statik duruk stok birikim, çömök (YV), tülük sual soru sur korgan (EZK) suret aracılık, ile sütun yiginci (UT), dikme (AE) �amandıra kalkavıç (A�) �artname bitim (BY-AE), yaptırım ko�ulları belgesi(AE) �ekil biçim, görüntü, dökük �ekil de�i�tirme kapasitesi süreklik �ematik karakalem çizgisi �erit (Yol için) yolak, ku�ak �iddet ye�inlik(yıkım gücü), küs (YV) �iddetli küstek (YV) �ir (shear) kesme �ok vuru�, sarsıntı �ose be�nayol (UT) tabaka katman tabut a�açtay (UT), gömbez (KKY-AE), koyulga (AE), sandık, be�ik(RS-AE), me�ik(RS-AE) tadilat de�i�tirme tahrip bozma (BY) tahribat yıkma, yıkım talep istem tamir onarım tampon ara, ara bölge taraf yan, yaka tarihi depremler geçmi� depremler tasnif ayrımlama tehdit aybat (KKY), korku tehdit etmek korku salmak (AE) tehlikeli (Osm.) korku�tu (NA), korkutulu(NA-AE), ürkütücü(AE), ürkülü, yetkerli (NA), adartu (HNO),usıç (HNO),kayıtmaz (YA), sever,uçurumlu (YA), acıklı (YA), yaman (YA), korkunç (YA), korkunmalı, ürkünç(AE), ürküntülü(AE), kavıplı(�KK-AE), kısan(�KK-AE), kıstalan(�KK-AE) tekil biril teknik uran teknoloji uygulayım tekrarlı yinelemeli televizyon sanalgı temel kök (AE), tuturuk (UT), özül (AMA), törüt (YV), sürün (YV), yapı kökü, temen(ÜMÜ) tercih ye�, üdür(KM) tercih etmek ye�lemek, üdürmek(KM-AE) tersane gemilik tesbit belirleme te�ekkür 1.sa�ol , 2 alkı�, 3. bıyan(RS-AE) te�vik güdüleme tez türgen (YV), çabuk trabzan dayanga (A�-AE)

10

tribün seki (AE) trotuvar kaldırım , yolka (BY), seki tsunami süpürtü(AE), deniz ta�ması(HS), depre�im(ACY) TÜB�TAK Türkeli Bilimsel ile Uran Ara�tırma Kurumu türbe (T) denk (YV), yatır, türbe Türkiye Türkeli usta (An) ungan (A�), i�mer, epçil(RS-AE) üniversite bilimtey ve ile, (,), ayrıca veya ya da vize 1. sınak(MK), 2.geçgi (A.E), geçi� izni viran kıyragan (EZK) yayka� (Alt.) birlikte sallanmak (NA) yaykılçak (Alt.) sallantılı (AE) yol (T) koça (VUM) zaman avuk (UT), avut(ZE+AE),kayçan (A�), kem (YV), birieme (YV), öyün(OT), ög (NA), öy(RS-AE), ö�ün (NA), öyün(OT), sürey (NA), öy (NA), birde (NA), çola (ENN), ayam (YA), ça� (FÖ+HKB), o�ur (AA+KMAB), ogur(KMBA), ödlek (KMBA),kaçan (ENN), kez (KKY+�KK+AE), okam (KKY), öd (HNO), ödü�, tap (ENN+KKY), çölö (NA), avuk (UT), kurun(KZG), uçur, tu�(RS-AE) zelzele deprem, dorguyu (YV), yersilkinci(Kaz), zalzal(MÜM) zemin emniyet gerilmesi yer güvenlik gerilmesi zemin(Yab) toprak(AE), duku(Türk Mitolojisinde ki�inin yaratıldı�ı toprak) zikzak koyrık (NA+RS) zindan türme (EZK)

101

102

BÜYÜKLÜK �LE KÜÇÜKLÜK ÜST EKLER� Küçükten büyü�e (öne gelir), büyükten küçü�e (sona gelir) -il 10 -12 gibi -cik 10 -9 gibi -mik 10 -6 gibi -inti 10 -3 gibi bo� 10 0 gibi -man 10 3 gibi ata- 10 6 gibi alp- 10 9 gibi yüce- 10 12 gibi ulu- 10 15 gibi SAYI BÜYÜKLÜKLER�

Eski Türkçe’de adlandırılmı� en büyük sayı bin tümen (on bin)’ dir Di�er üst katlar tümenin katı olarak sayılırdı O nedenle üst katlar için Türkçe’nin orun basamakları kullanılmı�tır.

Üstkatlar bir bir (100 ) on on (101 ) yüz yüz (102 ) bin bin (103 ) tümen onbin (104 ) yüzbin yüzbin (105 ) milyon atan, binbin (106 ) milyar alpan (109 ) trilyon yücen (1012) katrilyon ulun (1015) Askatlar Desi (d) oncuk onda bir 10-1

Santi yüzcük yüzde bir 10-2

Mili (m) bincik binde bir 10-3

Mikro atancık atanda bir 10-6

Nano (n) alpancık alpanda bir 10-9

Piko (p) yücencik yücende bir 10-12

Pako uluncuk ulunda bir 10-15 BÜYÜKLÜK TAKILARI Katlar Tera (T) yücen 1012

Giga (G) alpan 109

Mega (M) atan 106

Kilo (K) bin 103

Hekta (h) yüz 102

Deka (da) on 10 Askatlar Desi (d) oncuk onda bir 10-1

Santi yüzcük yüzde bir 10-2

Mili (m) bincik binde bir 10-3

Mikro atancık atanda bir 10-6

Nano (n) alpancık alpanda bir 10-9

Piko (p) yücencik yücende bir 10-12

Pako uluncuk ulunda bir 10-15

SAYISAL BÜYÜKLÜK EKLER� pako uluncuk 10-15

piko yücencik 10-12

nano alpancık 10-9

mikro atancık 10-6

mili bincik 10-3

SAYISAL SÜRÜKLENMELER birlerce birligen (100) onlarca onlugen (101) yüzlerce yüzlügen (102) binlerce binligen (103) atanlarca (milyonlarca) atanlıgen (106) alpanlarca (milyarlarca) alpanlıgen(109)

103

yücenlerce (trilyonlarca) yücenligen(1012) ulunlarca (katrilyonlarca) ulunlugen (1015) UZUNLUK B�R�MLER� Üskatlar 1 m metre ölçe 1 ölçe 10 m dekametre onölçe 10 ölçe 100 m hektametre yüzölçe 100 ölçe 1000 m kilometre binölçe 1000 ölçe Askatlar metre 100 ölçe desimetre oncuk ölçe 10-1 ondabir ölçe santimetre yüzcük ölçe 10-2 yüzdebir ölçe milimetre bincik ölçe 10-3 ölçenti mikrometre atancık ölçe 10-6 ölçemik nanometre alpancık ölçe 10-9 ölçecik pikometre yücencik ölçe 10-12 ölçel pakometre uluncuk ölçe 10-15 ölçelmik mikron ölçemik 10-6

milimikron ölçecik 10-9

A�IRLIK B�R�MLER� Üskatlar gram çekin 1 çekin kilogram çeki, bin çekin 103 çekin ton çekimen, bin çeki 106 çekin megaton alpançekimen 109 çekin gigaton yücençekimen 1012 çekin Askatlar gram çekin 1 bir çekin desigram oncuk çekin 10-1 onda bir çekin santigram yüzcük çekin 10-2 yüzde bir çekin miligram bincik çekin 10-3 bir çekinti mikrogram atancık çekin 10-6 bir çekinmik nanogram alpancık çekin 10-9 bir çekincik pikogram yücencik çekin 10-12 bir çekinil pakogram ulunçekin 10-15bir çekinilmik OYLUM TER�MLER� litre dolun bir dolun 100

desilitre oncuk dolun onda bir dolun 10-1 litre dolun 100 (d) santilitre yüzcük dolun yüzde bir dolun 10-2 dekalitre on dolun 101 (od) mililitre bincik dolun binde bir dolun 10-3 hektolitre yüzdolun 102 (yd) mikrolitre atancık dolun atanda bir dolun 10-6 kilolitre bindolun 103 (bd) nanolitre alpancık dolun alpanda bir dolun 10-9

pikolitre yücencik dolun yücende bir dolun 10-12

pakolitre uluncuk dolun ulunda bir dolun 10-15

OYLUM ÖLÇÜLER� 1 m3 (mikap) bir gölem 1 ırı üçce 1 dm3 onda bir gölem 1 oncuk ırı üçce 1 cm3 yüzde bir gölem 1 yüzcük ırı üçce 1 mm3 binde bir gölem 1 bincik ırı üççe 1 1 1 1 mikrom 3

μ μ μ μ 3333 atanda bir gölem 1 atancık ırı üçce ALAN GEN��L�KLER� m2 ırık (ı2) m2 ölçek ölçek (ı2) dm2 oncuk ölçek (oı2) dekar (da2) onuk, dönüm (o2) cm2 yüzcük ölçek (yı2) hektar (h2) yüzük, yüzdönüm (y2) mm2 bincik ölçek (bı2) km2 binik, bindönüm (b2) μμμμm2 atancık ölçek (aı2) AÇI TER�MLER� Derece çın(UT) (çı) Saat öd (öd) Dakika ödmük , kıyga, tögele(A�-AE) (ök)

104

Saniye kırpım (kr ) Salise kırpımtık (kc) Radyan yayçe (ya) Devir döney (dö) Grad dü�çe (dü) UÇ DE�ERLER mikro,mini oldukça küçük(AE), oldukça kısa(AE),kısacık(AE),küçücük(AE),azıcık(AE) makro, maksi oldukça büyük(AE), oldukça çok(AE) i minimum oyluk(OS)(matematik) ,azı(YA), en küçük(AE), en az(AE) maksimum belik(KZG)(matematik), köprek(OT), ço�u(YA-AE) ,en büyük(AE) AMER�KA TURA�INDA TÜRKÇE KUZEY AMER�KA KIZILDER�L�LER�N�N D�L� Kuzey Amerikalı Kızılderililerinin kullandıkları sözcükler O�uz, Altay, Teleut, Yakut(Saha), Kazak a�ızlarını andırmaktadır. Sayın Mü�erref Göver ile Prof. Dr. Mecit Do�ru, Prof. Dr. Reha O�uz Türkkan’dan alınan bazı örenk olabilecek sözcükler. - mi?(Kız) – mi? aak(Kız) bak(MGÖ-O�uzca) afsist(Kız) ate�(MGÖ) aha(Kız) a�u(doktor)(zehir) akara(Kız+O�) karanlık(MGÖ), ak�am(MGÖ) aker(Kız) kar(MGO) alma(Kız) alma, elma anot(Kız) anlat(MGÖ) apa(Kız) amca, aba(KZG) askı(ahskw)(Kız+O�) askı(MGÖ), asma köprü(MGÖ) ata(Kız+O�+Kaz) ata(ROT) ata�(Kız) ata(ROT) atta(Kız) ada(MGÖ) ayova(Kız) ay ova(MD) baka(Kız) baka ROT) begerk(Kız+O�) bey erk(ek) (MGÖ) belen(Kız+Tel+O�) yoku�(AE-O�uz), anuk, dayın(hazır)(Teleüt) bı�(Kız) büyük(MGÖ) böheh(Kız) büyük(MGÖ) buga(Kız) buga(MD) buha(Kız+O�) buhar(MGÖ-O�uzca) bula(Kız) bol(MGO) cawa(Kız) ça�ar(MGÖ) cin(caen)(Kız) cin(MGO) çaa(Kız+O�) ça�a(SE+MGÖ)( çocuk, o�ul), u�ul(RS-AE), o�ul dok(Kız) ok(MGÖ-O�uzca) elik(Kız) alay(RS-AE), keçi(yabani)(AE), yumga(RS-AE),elik(RS-AE), karaca(AE) ges(Kız) gez (ROT), yürü(ROT) göt(Kız) kötü(MGO), kirli(MGO) hadi(Kız) hadi(MGO) hata(Kız) ata(ROT) hava(Kız) hava (ROT), ava(AE) hele(Kız+O�) sele(MGO) ik(Kız) iki ROT) intu(Kız) insan(MGO) it(Kız) it(ROT)(Köpek) kara ayak(Kız) kara ayak(MD) kayak(Kız+O�+Tel) kayak(AE-O�uzca), çana(RS-Teleut), kankı(YV-Yakutca),kızak(AE-O�uzca) kayapa(Kız) kayapa(MD) kaydan(Kız) kaydı(MGÖ-O�uzca) kazan(Kız+O�) kazan(AE-O�uzca), keçe(Kız+O�) keçe(AE-O�uzca), kiyis(RS-Teleut), kepenek, çuha kes(Kız) kasa(ROT) ko(Kız+O�) ko�(MGÖ) köç(Kız+Gök+O�+Kaz+Kır) göç(ROT) ku(Kız) koy(ROT) ku�ku�(Kız) ku�(ROT)

kün(Kız+Kaz+Teleüt+Gök+O�) gün(ROT), güne�(ROT) kütit(Kız+O�) küçük(MGO) -la, le(Kız-sözcük ekleri) – le, la(ROT) maya(Kız+O�) maya(AE-O�uzca), evin, di�i deve, özgen(kök kültür) ol(Kız+O�) ol(MGÖ) otan(Kız) oturan(ROT) puciuuk(Kız) pisik(MGO)(kedi),pisi saçan(kız) sıcak Sioux(Kız) su(ROT) su(Kız) su ROT) suyo(kız) su ROT) suyu(Kız) su ROT) tekun(Kız+Gökt) tegin(ROT)( prens) tepe�(Kız) tepe(ROT) tepe-Huan(Kız) Tepe-Han(ROT) tepek(Maya) tepe tıgın(Kız+O�) tı�(MGO) tokin(Kız) tegin(ROT)(prens) toluka(Kız+O�) toluka(MD-O�uzca) tuka(Kız) tükür(ROT) türe(Kız+O�) türe(AE)(adalet) u(Kız) üy(Yakutça)(ev), ey, uy, ulalıksın(Kız) ulusun(MGÖ) umo(Kız) umacı(MGÖ)(cin, hortlak) uy(Kız) üy(Yakutça)(ev), ey, uy wayan(Kız+O�) bayan(MGO) wer(Kız+O�) ver(MGÖ-O�uzca) wual(Kız) a�ıl(MGO)(andık evi, hayvan barına�ı) ya�an(Kız+O�) ya�an(MD) yurak(Kız+O�) yurak(MD) MAYA D�L�NDE BAZI TÜRKÇE SÖZCÜKLER Bu bilgiler sayın Doç. Dr. �smail Do�an’ın çalı�masından alınmı�tır(2007) aak(Maya) akmak, akı�, ak(�D) akan(Maya) a�a, dayı(�D) al(Maya) o�lan, ul(�D) ba(Maya) balık(�D) bagir(Maya) ba�ır, gö�üs(�D) bakam(Maya) bayrak(�D) bayla(Maya) böyle baylo(Maya) böyle(�D) bet(Maya) bitmek(�D) bii(Maya) pamuk(�D) bikegit(Maya) yi�it(�D) bilcik(Maya) ba�ırsak(�D) bilim(Maya) bilim(�D) bin(Maya) min, bin(�D) binaki(Maya) belki(�D) bolan(Maya) bol, kalabalık(�D) box(Maya) bo�(�D) bubcıl(Maya) yuvak(silindir) (�D) bul(Maya) buram, bora(�D) bulhal(Maya) bunamak(�D) bulmak(Maya) burmak(�D) çaçak(Maya) çiçek(�D) çapultepek(Maya) çapulcu tepe ROT)

105

çik(Maya) çik, çit çopol(Maya) çapur, bozulmu�(�D) çul(Maya) çul, su(�D) dur(Maya) dur, durmak(�D) foqmaq(Maya) tokmak, çekiç(�D), baska(RS-AE) içil(Maya) iç, karın(�D) için(Maya) kuyu, için(�D) ik(Maya) iki(�D) imi(Maya) imi, emçek(meme) (�D) imi� ya�çe(Maya) yemi�,ya� yemi�(�D) kanil(Maya) kan(�D) karakol(Maya) gözlemevi(�D) katır(Maya) katır, katmak(�D) keh(Maya) geyik, kiyik(�D) kem(Maya) gemi, kemi, kayık(�D), keme(RS-AE), kerep(RS-AE) kil(Maya) gel, gelmek(�D) ko�(Maya) ku�(�D) ku(Maya) koku(�D) ku(Maya) ku�(�D) kuç(Maya) güç, küç, yük(�D), ko�(RS-AE) kul(Maya) kupa, fincan(�D) mool(Maya) bol, çok(�D) muluk(Maya) bolluk(�D) ooç(Maya) a�, yemek(�D) pa, pao(Maya) su, hu(�D) pek(Maya) köpek(�D) polok(Maya) dolu, besili, big, ulug(�D) poy(Maya) toy, oynamak(�D) �agan(Maya) ça�an, bir a�aç çe�idi(�D) �ukul(Maya) çukur, çakır, oda, ev(�D) tepek(Maya) tepe(�D) ti(Maya) ti�, di�, ısırmak, batırmak(�D) tuy(Maya) tüy, düy, saç(�D) u(Maya) ay(�D) uayoh(Maya) uyuklamak, uyumak(�D) vat(Maya) kırmak, vatur(�D), talamak(RS-AE) waç(Maya) açma, açılma, açmak(�D) yaklel(Maya) yanmak, yakmak(�D) ya� k’ın yenigün, ya� kün(�D) KEÇUA(�NKA) D�L�NDE BAZI TÜRKÇE SÖZCÜKLER Bu bilgiler sayın Doç. Dr. �smail Do�an’ın çalı�masından alınmı�tır(2007), Keçua, �nka dilinde ‘Keçi’ demektir. açikya(Keç) açık(�D) akkapana(�nka) ak kapı ROT) ari(Keç) arı(�D) as(Keç) az(�D) baç(Keç) biçin(�D)

baldız(Keç) baldız(�D), kayınbiyge(�KK), basım(BS-AE) bil(Keç) bilmek(�D) boya(Keç) boya(�D) bulan(Keç) buram(�D) ça�la(Keç) sakal(�D) çal(Keç) kaya, sal(�D) çani(Keç) sayı(�D) çi(Keç) uç, çık(�D) çubça(Keç) saç, tük, çeç(�D) çur(Keç) durmak(�D) iç(Keç) i�(Keç) �çmelik su, yemi� suyu(�D) ik(Keç) iki ipa(Keç) ipa, apa, hala(�D) kaça(Keç) geçmek, göçmek(�D) kaçun(Keç) katun, gelin(�D), kelin(RS-AE) kali(Keç) kalın(�D) kapak(Keç) kapak(ROT), kapalı(ROT) kapaktokon(Keç) ergenekon(ROT) karwin(Keç) kalın(�D) kasa(Keç) kesmek(�D) khapao(Keç) kaba(�D) khipu(Keç) ip(�D) kii ol(Keç) gülmek(�D) kipunda(Keç) ipinde(ROT) ko(Keç) komak, kovmak(�D) kok(Keç) kök, gök, gökyüzü(�D), tenre(RS-AE) kol(Keç) kurtarmak(�D) kon(Keç) konaklanan yer, yurt(ROT) ku(Keç) koymak(�D) kuli(Keç) kül(�D) ku�a(Keç) ku�(�D) la(Keç) ile(�D) mi(Keç) mı(�D) misi(Keç) mi�ik, kedi, pisi(�D), kızınka(RS-AE) na(Keç) ne(�D) ogri(Keç) ugru,ogrı(hısız)(�D) paku(Keç) bakmak(�D) por(Keç) ört, kor,yakmak(�D) poy(Keç) toy, oyun, oynamak(�D) pulut(Keç) bulut, duman(�D) pus(Keç) us, akansu, dökmek(�D) sat(Keç) satı�, satmak(�D) sunka(Keç) sakal, sukal(�D) �ar(Keç) çar(Keç) çar, çapulcu, tutmak(�D) tak(Keç) dahi(�D) takhıla(Keç) da�ılmak(�D) ta�(Keç) ta�ımak, ta�av(�D) tata(Keç) tayta baba, ata, dadı(�D) tawga(Keç) ta� tok(Keç) toku, parçalamak, dokumak, tagasmak(RS-AE) tuka(Keç) tükürme, tükürmek(�D) uçuk(Keç) küçük(�D) wage(Keç) amca, dayı, a�a(�D)

KONU KONU ERKEN TÜRKÇE 6 500 YIL ÖNCES�

106

F�Z�K TER�MLER� - ÖZÜK SÖZCÜKLER� (Yabancıdan, Erken Türkçeye)

Asimile olmak(�ng+T) alkınmak Cisim(Yab) O� Elektromanyetik dalga (�ng) yarug Elektromanyetik Radyasyon (�ng) su es Flux(�ng) aka� Fonksiyonel (�ng).i�tig Gravitasyon Alanı (�ng) Assıs Infrared Radyasyon(�ng) �ı �mpuls (�ng) it �nduction(�ng) uru �nterferans (�ng) kirtü Kinetik Enerji (�ng).a� Kuantum Akı�ı (Lat+T) akını� Kuantum(�ng) og

Longrange(�ng) uzag uru Nükleer (�ng) kutlu� Piramit (�ng).Paramıt Plastik Sanatlar (�ng) Sın önörler Polarize (�ng) param Potansiyel Enerji (�ng) kut Process (�ng) bartug Radıo waves(�ng) sı Radyoaktivite (�ng) waçrazan Relativite (�ng) yivli-yan Rotasyon(�ng) ay, aylanma �arj(�ng) od Vakuum (�ng) bir

EVREN- UZAY TER�MLER� (Yabancıdan, Erken Türkçeye)

Kozmos (Yab) on

Kozmik Yaratık (Lat+T) on edi

Kozmik Deniz(Yab). Engur(ÜM-Sümer)

Kozmik Güç(�ng+T) ök(HNO)

Kozmik ku�ak(�ng) u��ak(MÜM)

Evolution (�ng).ong Space (�ng) os

TAR�H(Yabancıdan, Erken Türkçeye)

Tarih(Yab) antuyus,bolbol, ötken, geçmi� Takvim(Yab) yim

TIP TER�MLER�(Yabancıdan, Erken Türkçeye)

Doktor(�ng) �mci, sagun, imnegci, emci, imci, emdi, diriger, ızı�, uzu(MÜM) Hekim(Yab) otaçı imaçı

Ruh(Yab) yula (NA+RS), körmös (AN-NA), tin, arbak (OT), ölümsüz ile özdeksiz varlık, ezi(HNO), esin, es (BY), yek (NA), ülges, idi, ezi Can(Yab) is, dirlik Akıl(Yab).us, ög(KMi)

YÖNET�C� TER�MLER�(Yabancıdan, Erken Türkçeye)

Cumhurba�kanı (Ar+T) at-ata Hanedan (Yab) at-o� �dare (Yab) bil Komutan (�ng) alp, süü ba�ı(VUM) , bükey(EYU),

sübey(EYU) Kral (Rus) Ög

Kraliçe (Rus) Ögi hatun Majeste (Fr).At-u�, u� Mara�al (Yab) oduz Misyoner (�ng) oy-utuz Müste�ar (Yab) oygucu, bakan yardımcısı

ÖZGEN(Kültür) TER�MLER� (Yabancıdan, Erken Türkçeye)

Antik (Yun) Anantımadı Felsefe (Yab) oy Hierolif Yazılıta� (Yab) sınta� Millet (Yab) bud, karganya�, ulut

Müjde (Yab) ançu, çüyinci(�KK-AE), süyinci(�KK-AE), sevinç(AE), kökü(RS-AE) Kültür (Alm) �g

YASA TER�MLER�(Yabancıdan erken Türkçeye) Federasyon (�ng) uyul Hakimiyet (Yab) at-ur Hüküm (Yab).ant �drak (Yab).anlak Mal Vergisi (Yab) ara

Strateji (�ng) ud Taahüt (Yab).ant Vatan (Osm) atayurt (UT), il, do�ulan yer, töröl(UT), özköndör yer(RS-AE)

107

TANRI ADLARI (Erken Türkçeden, Bu günkü Türkçeye)

Ala-apa (eT) Tin alıcı Tanrı(KM�) Apa (eT) Alıp götürücü Tanrı(KM�) Apa�ut (eT) Tanrı yardımcısı(KM�) Aspan Us (eT) Gök Tanrısı(KM�) Eçu(T) Tanrı baba(KMi) Ed-at (eT) Yaradan Tanrı(KM�) �çü-Apa (eT) gök evine götürücü Tanrı(KM�) Os (eT) 1.Tanrı,2 Uzay(KM�) Öc (eT) Tanrı Tengri(eT) Tanrı(KM�) Turgan turgan Uç(eT) Tanrı Uçı- At(eT) 1 Tanrı Us(eT) Tanrı Utu(Süm) güne� tanrısı(MÜM) �S�Z(D�N) TER�MLER� (Yabancıdan, Erken Türkçeye)

Din (Yab) �siz Dua (Yab) yakarı� , ötügün (NA), alkı� (NA), yakarı(AE), kutan, altı� (KZG), algı� (UT), yalvarma (EZK), bata (EZK), yokrak (UT+OT), yakarma, uras(MÜM), burgu(RS-AE) �man (Yab) �sig Yemin (Yab) Ant

TÜRKLERDE AD VERME Türkler adları ile çocu�un gelecekteki durumu arasında bir ili�ki olaca�ını dü�ünerek adlandırmayı önemsemi�lerdir Arapları 8 yüzyılda Türk ile Türk ekinini yok etme baskılarının yanı sıra �slam diniyle Arapça, ayrca Samano�ullarından sonra Farsça adlar Türkçe’ye girmi�tir �lk alına Arap adı Osman’dır Selçuklularda Farsça adların kullanımı yo�unla�mı�tır 600 yıllık Osmanlı soyunda Orhan’dan sonra hiçbir hakan adı Türkçe de�ildir, ayrıca hiçbir padi�ah hacca gitmemi�tir Osmanlı hanedanı kendini Romanın süre�eni olarak benimsemi�, daha ötesi kendilerini Rumi Rumdan gelme diye adlandırmı�lardır Osmanlı içinde Türkmenler horlanır küçük görülürdü Ötesi, Osmanlı Roma ile Sırplarla ortak güç kurarak Türkmen kıyımları yapmı�, bu do�rultuda Türk özgenini egeleyen Karamanlıları batıya, Türkmenleri do�u ile güneydo�uya sürmü�tür Osmanlı padi�ahları Türk adlarını bırakıp, Arap ya da Fars adları almı�tır. Türklerde ad yerden, do�adan, do�a olaylarından, yi�itlikten, güçten alınırdı Eski Türklerde bir çocuk büyüyüp yi�itlik göstermedikçe asıl adını alamazdı Adı adsız olurdu Ayni ABD Kızılderililerinde oldu�u gibi. Sonra, neden Türkler çocuklarına Arap yada Acem adı verirler ki? Farsça ad vermenin gerekçesi nedir? E�er inanç için Arapça ad veriyorlarsa Tanrının bir dili var; o da Arapça mı? Arapça vermenin gerekçesi; Çomuk(Müslüman) olma ile Okugunun (Kur’anın) Arapça yazılı olmasından mı? Tanrı her �eyin egemeni de�il midir? Tanrının dini, ayrıca Tanrının dilimi olur? Türkçe, �ngilizce, Fransızca Tanrı kapsamı dı�ında mıdır? Adlama, yazma ya da okuma Arapça olursa Tanrının daha mı çok ho�una gidecek yada inanca daha mı çok uyulacak demektir? Neden, bir Arap yada �ranlı çocu�unun adına, Türklerin % 99’u çomuk olmasına kar�ın, Türk adı vermiyor da ben o ulusun, bazen çirkin anlamı da olan, adlarını bir Türk’e veriyorum? Böyle bir Türk kendi ulusal varlı�ına ve geleneklerine aykırı bir durumdur Neden Türkün kendi varlı�ına saygısı yok? Neden? Ekte verilen adlardan ço�u yabancı addır, ayrıca bunlar Kemal Zeki Gençosman’ın “Türk �simleri Sözlü�ünden” seçilmi�tir Kar�ısında Türkçe anlamları verilmi�tir Kökenlerine göre T (Türkçe), Ar (Arapça), F (Farsça), R (Rumca), Fr (Fransızca), �t (�talyanca), Er (Ermenice), �s (Slavca), Rus (Rusça), Ç (Çince), Öz (Özel ad), E (erkek), K (kadın), Ba (birle�ik ad) olarak verilmi�tir Bilginize sunulur. Yabancı Ad Kısa Türkçe Anlamı

Adalet türe, çındık (NA), gezil (A�), dengeli

Adem yokluk, yalınguk(EYU) Adil türel Afif silik Afife saygıde�er, kadın Afiyet sa�lık Afsun büyü Agah bilgili Ahenk uyum Aheste arkın Ahmet Ö�gün Ahu karaca, gökçek, ince Ahud bir Alem 1.bayrak, 2. orçılan (NA),

telekoy (NA) Âli büyük Alim bilgin, Sümelli(RS-AE)

Amir buyurgan, ba�tık, bastık(�KK), ba�taki, yargan

Arif gerçeker Arife (Yab) öngün, karsan(�KK) Arus gelin, gili(MÜM), kin Arzu dilek Asil soylu Asır yüzyıl Asker yi�it (AE), karman(EZK-AE),

ko�un(AMA), sü, su, çeri, eren, er, ber(HNO)

Asude dingin Asuman gökyüzü, tenre(RS-AE) A�ık süygen, yanık, emre Atak akın Atıf gönderme Atıfet adanık, iyilik Ay�e ya�amayı seven, sevgen, diri,

ya�am

Azade Yetrim(EYU) Azim büyük Azimet gidi� Aziz ermi�, tarlak, ergin, erüne (NA), eren(AE) Bahadır(T) yi�it, bagatur(KMi) Baki ölümsüz Bakir erden (erkek) Bakire erden (kız) Baran ya�mur Bedihi açık Begüm Hintecesi Bekri ayya� Berk sü��ek Berrak duru, eliz(YV), süzük(RS-

AE) Beyza yumurta Bora bo�arak Burhan kanıt, belgit

108

Camız su sı�ırı Can dirlik, tin, yola girmek isteyen

aday, yolakçı (AE), oygun (VUM), is, cız, cızık (TDK), beten, balar

Cazibe çekici Cehil bilgisiz Celâl (Yab) öfkeli, ulu, ulu�,

kızgın,dalcık, idirgen Celil çok büyük, ulu, ulu� Cem toplama Cemal gökçek yüzlü Cemi bütün Cemil (Yab) gökçek Cenk kavga, sava�, uru�(CG),

ur(MÜM), kaçut(EYU), çabı�(RS)

Cevriye (Yab) kıyına u�rayan Civan genç, u�ulan(RS-AE),Türk Cuma Av�ar, ab�ar Çalap 1.kırcık (YV), kayrım (KKY),

çın (CG-AE), ger (A�), yol (UT), kazanım(AE), kazı, tüze, ülü�, sa�pay, 2 kazın (YA), kazıt (YA), kazanç, edin (AE), edince (AE), kayıt (YA-AE), küyüz (UT), 3 Tanrı, tara(Çuva�ça), ogun(HNO), o�an, Tanrı, Okan, turgan

Çalapkulu o�ano�lu Dahi öke Defne (Yun) süygen Deha ökelik Dervi� torlak Derya deniz Deste ba�lam Devlet ilkut, angu, kıp(EYU),

kut(EYU), oro�on(RS-AE) Dilbaz konu�kan Dilber gökçek Dünya yalçuk Ebedi bengi, bengü(SS),

mengü(SS), sonsuzluk, erkin(EYU), mönkü(RS-AE), bönkü(RS-AE), bengü(RS-AE)

Ebru ka� Eda anlatı� Edip yazar Efdal erdemli Ekmel olgun Emir buyruk, yarlık Enis arkada�, aya�(EYU) ,

kolda�(EYU) Enver parlak Erkan(T) büyükler Erzen(T) darı, taru(RS-AE) Erzin(T) dirik Eser ürün Esra (Yab) tutsak Evliya eren Faik üstün Fatih kazanmı�, birem (UT-AE),

baskıncı (KKY), karakçı (BY), abrek (UT), ilaçmı�(EYU)

Fazıl erdemli Fazilet erdem Fedakar esirgemez, özverili Fehamet anlayı� Ferahi içaçıcı, yarkın, sevinçli Ferda yarın Ferdi bireysel Feyyaz bol, gür,

gur(MÜM),köp(EYU) Feza uzay Fidan çitil Figan çı�lık

Filiz (Yab) çıvgın, sürgün, bulçuk (UT), yetek (UT), kartanesi , (UT), örken (EZK), bür�ik (EZK), u�ut(NA), tomurcuk, sürgün, korbo, bürçek(RS-AE)

Füruzan parlak Füsûn büyü Füsun büyü Galip yenen Gamze çukur Garip elgin, optu(RS-AE) Gıpta imren Gönül yürek Gurbet yadel, ayrılık (A�) Güzide seçkin Hafız belleyen, karıy (EZK), kutsal

beti�i bellemi� (ezberlemi�), , karı(�KK)

Hafıza bellek Hakan aydınlık, ı�ık, biy (OT),

tavbey (UT), beybörü (UT), yabgu

Halas kurtulu� Hale ayla Hale fitneci, fesatçı Halis katı�ıksız Haluk iyi davranı�lı, ırıy Han e�lek, ka�an, ulık(�KK-AE) Handan �en Hande gülü� Harika çokgökçek Haris açgözlü, bekçi Harun 1.do�ru gitmeyen hayvan,

huysuz at, 2.postacı, 3.aydın Hasret özlem Ha�im do�rayan, ezen, parçalayan Ha�met görkem Hatemi cömert, mühürcü Hatice vakitsiz do�an Hatip ayta� Hatun (Yab) bayan, hanım Hayati dirimsel Hayri iyilikçi Hazar (Erm) barı� Hazım (Yab) basiretli, sindirici Hekim otacı Hercai yeltek Hicran (Yab) unutulmaz acı, ayrılık,

üzüntü Hikmet bilgelik Hilal (Yab) yeni ay, di� çöpü,

kürdan, ay, ayça, gençay, ilkay Hur�it güne�, ya�ık, kuya�(EYU) Hülya dü�lem Hün kan Hüner beceri, üner, önör Hünkar kanasusamı� Hür Yetrim(EYU), Salman(EYU) Hürriyet yetrimlik(EYu-AE), özgürlük, Salmanlık(EYu-AE) Hüsamettin (Yab) keskin kılıç �bret örnek �deal (Ing) ülkü �ffet sililik �hsan adanmı�, kayra �kbal kıv, odalık �lham esin �lhami esinlenen �nayet iyilik, ulu, ulu�, kayra �spir (�t) arabacı Itır (Yab) burcu Jale çiy Jülide (Yab) da�ınıksaç Kadir de�er Kahraman(Yab) alp, er, batur,

ulan(EZK-Kazakça)

Kamber sadık hizmetçi kamil(Yab) kemken(EYU) Kerim eliaçık Kezban vekilharç, yalancı Kibar ince, sıpayı (EZK) Kıymet de�er, erüne (NA),

ardak(EZK), tegir(EYU) Leman (Yab) titrek Lerzan (Yab) titreyen Levent (Yab) boylu poslu Leyla (Yab) karanlık gece Mahbube (Yab) sevilen kadın Maya (Yab) öz, evin, emil(RS-AE) Mecnun deli Mefharet o�an, okan, tanrı,

o�ano�lu, turgan Mefkure ülkü(EYU) Mehtap (Yab) ayı�ı�ı Melahat gökçeklik Melih gökçek Melisa (Yun) o�ulotu Melul (Yab) usanmı�, bezmi� Mensur düzyazı Meral (Yab) di�i geyik Mergube (Yab) be�enilen (kadın) Mergup be�enilen (erkek) Mevhibe (Yab) kayrım, vergi Mina (Yab) çakır (�arap) �i�esi,

�i�e Mine (Yab) di� kılıfı Mirza (Fr) soylu Muammer ya�amı� Muazzez (Yab) sevgili,

sü�ügen(RS-AE), kayran(�KK), sebük

Muharrem �eriatca yasaklanmı�. Muhterem saygıde�er, kadin Muhte�em görkemli,

maytalman(EYU) Mukadder (Yab) yazılı, yazgın Mukaddes görklü, izgi (A�), kutsal,

ıduq(KM), ıdzıg(KM), ızıg, ermen(EYU)

Musa (�br) Yahudi peygamberi Muvaffak ba�arılı Mübarek kutlu, görklü, o�uz Mücella (Yab) parlatılmı� Müfit (Yab) yararlı Mümtaz seçkin Münevver aydın Müzeyyen bezekli Nadide görülmemi� Nadir az bulunur, sayak(RS-AE),

seyrek(AE) Nadiye (Yab) ba�ırıp ça�ıran Nafi red ve inkar eden Nafi yararlı Nafiz (Yab) delip geçen Nagehan (Yab) ansızın Na�me ezgi Nahit venüs Nail (Yab) ba�armı� Nalan (Yab) a�layan, inleyen Namdar (Yab) ünlü, çarun(EYU) Narin ince, kırılgan Nasip hisse, upay, üle� Natuk iyi konu�an Nazan cilve yapan, Bundul

bunduldayan(RS-AE) Nazar göz Nazım (Yab) ko�uk Nazire benzek Nazlı (Yab) baylan, i�veli Necat kurtulu� Necip soylu

109

Nedim (Yab) arkada�, aya�(EYU) , kolda�(EYU)

Nedret (Yab) az bulunur, seyrek Nefis engökçek Nefise (Yab) çokgökçek Nehir çerek (UT), ırmak, özök, idil,

özen(CG) Ne�e sevinç, aydınlık, kökü(RS-

AE) Ne�et çıkma Nigar put, bezek Nicara put, bezek Nihan saklanmı� Nilgün koyu gök Niyazi (Yab) yalvarıp, yakarma Nizam düzen Numan kan Nur aydınlık, ı�ık Nükhet koku, a�ız kokusu Oben (Yab) erkek üve(deve), erkek

titir Oktay (T) çok sinirli, kızgın, idirgen,

açuv(UT) Perihan efsuncu, peri ça�ıran

Peyman ülkü Reha kurtulma Remzi benzetisel Renan (Yab) inleyen Rıfkı (Yab) yava� Ruhi tinsel, körmössel (AN-NA-

AE), arbaksal (OT), esinsel, essel (BY), yeksel(NA-AE)

Ruhsar (Yab) yanak Rukiye (Yab) büyü, üfürük Rü�tü ergin Saip (Yab) yıldıza tapan Sakine durgun Sakıp delik açan Sami dinleyici Samim kalbin içi Sanem put Saniye (Yab) ikinci, kırpım Seda ses, tabı� Senem put, çok gökçek Serap ılgım Suavi uykusuzlu�a dayanıklı Süreyya ülker(EYU) �adan sevinçli

�adi mahkeme hademesi �adiye mahkeme hademesi �afak olkan , tanyeri, alacakaranlık �ahap akanyıldız �ahit tanık, kereçi(RS-AE) �ayeste yakı�ır �ebnem çiy, çalım(RS) �ermin utangaç �evket ulu, ulu� �eyda çılgın, deli, dü�kün �ule alev, yalım, dalın(KKY) ,

odguç(EYU) Tahsin alkı� Tarkan (T) da�ınık, peri�an Tayyip(Yab) ke�ir(helal), çok

temiz,Arı,Arıl, ıras(YV), süzük(RS-AE)

Tennure (Yab) uzun giysi Uras(T) 1.yakarı�, dua(Yab),2. yer Vahdet birlik Vahit birim Vefa ba�lılık

K�M� GERÇEK TÜRK ADLARI

11

Abakay(E) Abakum(E) Abakur(E) Aba�(E) Abay(E) Abay(E) Abaybike(K) Abdek(E) Abra�(E,K) Ab�ar(E,K) Ab�arbike(K) Abu(E) Acıta�(E) Açök(E) Açu(E) Ada(K) Adabike(K) Adaru(E) Adınçı�(E,K) Adu(E) Agar(E)) A�ana(K) A�anak(K) A�anakbike(K) A�ar(E) A�ırta�(E) A�tur(E) Ak Köbök(E) Akaray(K). Akay(E,K). Akbay(E) Akbörü(K) Akça(K) Akçek(E,K) Akergeç(K) Akı(K) Akım(E) Akın(E) Akın(E) Akınçı(K) Aköl(E) Akö�töy(E) Aktan(K) Aktün(E) Akyan(K) Akyurt(E) Alantar(E,K) Alaöz(K) Alaözmük(K)) Alas(E,K) Alaysa(K) Alayunt(E,K) Alçiçek(K) Alka(E,K) Alkı�(E,K) Alma(K) Almıla(K) Alö�(E) Alp(E) Alpagu(E) Alpagut(E) Alpata(E) Alpbilge(K) Alpdo�an(E) Alper(E) Alperen(E) Alpertunga(E) Alpgerey(E) Alpı�(E) Alpilig(E) Alpkara(E) Alpkutlu(E) Alpkülük(E) Alpturan(E) Alpulu�(E) Alpurungu(E)

Alpyörük(E) Altan(E) Altanka�an(E) Altankan(E) Altay(E) Altın(K) Altınay(E) Altınçiçek(K) Altınkan(E) Altınsoy(E) Altıntarkan(E) Altuga(E) Amaç(E,K) Amul(E,K) Ançuk(E) Andarıman(E) Anıl(E) Ankas(K) Anök(K) Ant(E,K) Apa(E) Apak(E,K) Apatarkan(E) Apay(E) Apir(E) Apok(E) Apon(E) Apo�(E) Aprançur(E) Apsel(E) Arabo�a(E) Arademir(E) Aral(E,K) Aras(E) Arbay(E) Arbı�(E,K) Arbuz(E) Arçuk(E) Ardıç(E,K) Arey(E) Argıl(E,K) Argın(E) Argu(E) Argun(E) Arı(E,K) Arıbo�a(E) Arık(K) Arıka�an(E) Arıkan(K) Arıkdoruk(E) Arıl(E,K) Arınç(E,K) Arkan(E) Arkın(E) Arkı�(E) Arma�an(K) Arnaç(E,K) Arpat(E,K) Arsal(E,K) Arsıl(K) Arslan(E) Arslanbörü(E) Arslantegin(E) Ar�u(K) Ar�un(E) Artıınal(E) Artuk(E) Artukaç(E) Artut(K) Aruk(E,K) Arzı(K) Asana(K) Asartegin(E) Ası�(E,K) Askar(E) Asparuk(E)

Asrı(K) Astana(E,K) Astey(K) Asu�(K) A�an(E,K) A�anbo�a(E) A�antu�rul(E) A�ına(K) A�kar(E) A�kın(E) A�talo�ul(E) A�uk(E) A�ut(E) Ata(E) Ataç(E,K) Ataka�an(E) Atakan(E) Atalan(E) Atalay(E) Atasagun(E) Atasü(E) Atay(E) Atay(E,K). Ataybike(K) Atberilgin(E) Atgak(E) Atıkutlu(E) Atıla(E) Atılay(E) Atılgan(E) Atım(E) Atımer(E) Atı�(E) Atı�(E) Atil(E) Atlıbey(E) Atlıka�an(E) Atmaca(E) Atsız(E) Atun(E,K) Atunçu(E) Avar(E) Avluç(E) Av�ar(K) Ay(K) Ayaçı(K) Ayas(E,K) Aya�(E,K) Ayaz(E) Ayban(E,K) Aybars(E) Aybey(E) Aybık(K) Aybike(K) Aybüke(K) Ayça(K) Ayçıl(K) Ayçiçe�i(K) Ayda(K) Aydarka�an(E) Aydemir(E) Aydın(E,K) Aydınalp(E) Aydınay(K). Aydo�an(E) Aygırak(E) Aygün(E,K). Ayımça(K) Ayıtmı�(E) Ayız(E,K) Ayızda�(E) Ayka�an(E) Aykatun(K) Aykut(E,K) Ayla(K) Ayluçtarkan(E)

Aylunç(E,K) Ayma(E;K) Ayruk(E) Ayseli(K) Aysılı�(K) Aytak(E) Ayta�(E,K) Ayyaruk(K) Ayyıldız(E,K). Ayzıt(K) Azak(E) Azban(E,K) Azganaz(E) Azıl(E) Babada�(E) Babır(E) Babur(E) Baçara(E) Baççayman(E) Baçlar(E) Baçman(E) Badabul(E) Badruk(E) Badur(E) Ba�a(E) Ba�aalp(E) Ba�an(E,K) Ba�a�atulu(E,K) Ba�a�bara(E) Ba�atarkan(E) Ba�atur(E) Ba�aturgerey(E) Ba�aturupi(E) Ba�ı�(E,K) Ba�lan(K) Ba�ta�(E) Baka(K) Baka�ul(E) Bakay(E) Bakay(E,K). Bakır(E) Bakırsokum(E) Baktım(K) Bal(K) Bala(K) Balaban(E) Balaka(E) Balakay(E) Balakey(K) Balamır(E) Balat(E) Balçık(E) Balçiçek(K) Balımay(K). Balkan(E,K) Balkı(E) Balkıay(K)

Balkıbike(K) Balkık(E) Baltık(E) Baltur(E) Bamsı(E) Banak(E) Bangu(E) Barak(E) Baraktöre(E) Baran(E) Barbe�(E) Barbey(E) Barbo�a(E) Barbol(E) Barça(E,K) Barçan(E) Barçatoyun(E) Barçın(K)

11

Bardıbay(E) Barey(K) Bargan(E) Barımtay(E) Barın(E,K) Barı�(E) Barka(E) Barka(K) Barkan(E) Barkebey(E) Barkın(E,K) Barksan(E) Barlas(E) Barlıbay(E) Barman(E) Bars(E) Bars(E,K) Barsbey(E) Barsbo�a(E) Barsgan(E) Barsurungu(E) Bartu(E) Bartyal(E) Basademir(E) Basat(E) Baskı(E) Basmıl(E,K) Basu(E) Basut(E) Ba�ak(K) Ba�ak(K) Ba�ar(E,K) Ba�argın(E) Ba�at(E,K) Ba�bu�(E) Ba�cı(E) Ba�er(E,K) Ba�gan(E) Ba�kırt(E) Bata(K) Batay(E). Batı(E) Batlar(E) Batman(E) Batrak(E,K) Batu(E)

Batubike(K)

Batur(E))

Bayak(K) Bayan(K) Bayançar(E) Bayat(E) Bayazıt(E) Baybarık(E,K) Baybars(E) Baybayık(E) Baybiçen(K) Baybo�a(E) Baybüre(E) Baydar(E) Baydemir(E) Baydık(E) Baydur(E) Bayık(E) Bayınçur(E) Bayındır(E) Baykal(E,K) Baykam(E) Baykara(E) Baykoca(E) Baykon(E) Baylak(E,K) Baylak(K) Baylan(K)

Baymünke(K) Bayna(E) Baynal(E,K) Bayraç(E,K) Bayrı(E) Bayrın(E) Bayrı�(E) Bayrı�(K) Bayruk(E) Baysungur(E) Baytara(E) Bayta�(E) Bayunçur(E) Bayur(E) Bayurku(E) Bayutmu�(E) Bazır(E,K) Beçeapa(K) Beçiy(K) Beçkem(E,K) Begil(E,K) Begine(K) Be�(E) Be�arslan(E) Be�tekin(E) Be�tüzün(E) Bekeç(E) Bektür(E) Belçir(K) Belek(K) Belek(K) Belgen(K) Belgi(K) Belgü(K) Beltir(E,K) Benek(K) Bengi(K) Bengili(g) Berdibey(E) Berendey(E) Berginsenge(K) Berk(E) Berkay(E). Berke(E) Berker(E) Berki�(E,K) Bermek(E) Besentekin(E) Betemir(E) Betik(K) Beya(E) Beybars(E) Beyçur(E) Beyda�(E) Beyda�(E) Beydilli(E) Beyizçi(E) Beytürk(E) Bezek(K) Bezinç(K) Bıltık(E) Bırzan(E) Bısay(E) Bıtaybıkı(E,K) Bıtrı(E) Biçek(K) Biçke(K) Bigitey(E) Bike(K) Bilay(E,K). Bilecik(E) Bilge(K) Bilgeay(K). Bilgebey(E) Bilgeçik�in(K) Bilgehan(E)

Bilgeı�bara(E) Bilgeka�an(E) Bilgekan(E) Bilgekutluk(E) Bilger(E) Bilgetaçam(K) Bilgetardu(E) Bilgetegin(K) Bilgetonyukuk(E) Bilgez(E,K) Bilgiay(K). Bilgiç(E,K) Bilgin(E,K) Bilgir(E;K) Bilig(E.K) Bilik(E) Bilimbey(E) Bilimtey(E) Bilkay(E,K) Bilmen(E) Binbeyi(E) Bingöl(E,K) Birbey(E)

Biriçim(K) Birlik(E,K) Bismil(E,K) Bi�kek(E) Bitig(K) Bitrey(E) Bodak(E) Bo�a(E) Bo�aç(E) Bo�açuk(E) Bolay(E) Boldaz(E) Bolun(E) Boncuk(K) Bongul(E,K) Bora(E) Boral(E) Borçul(E,K) Bornak(E) Bortoy(K) Boyan(E) Boyankulu(E) Bozan(E) Bozay(E,K). Bozbike(K) Bozbörü(K) Bozca(E) Bozda�(E) Bozda�(E) Bozdo�an(E) Bozkan(E) Bozkara(E) Bozkır(E,K) Bozkurt(E,K) Bozku�(K) Bozok(E) Böçke(E,K) Bögde(E,K) Böge(E) Bögü(E) Bökde(E,K) Böke(E) Bököy(E) Bölös(K) Bönek(E) Bönge(E) Börk(E,K) Börö�(E) Börü(E,K) Börübars(E) Buda(E) Budak(K)

Budaka(E,K) Bu�day(K) Bu�ra(K) Bukak(E) Bukuk(K) Bulak(E,K) Bulan(E) Buldan(E,K) Buldur(E) Bulgak(E) Bultuy(E) Buluç(E) Buluk(E) Bulu�(E,K) Bulut(E,K) Bumın(E) Bumin Ka�an(E) Bunsuz(K) Burcu(K) Burçak(K) Burçın(K) Burdum(K) Burdur(E) Burkay(E,K) Burla(E,K) Burslan(E) Burta(E,K) Burulday(E,K) Burulday(E,K) Burulgu(E) Burunduk(E) Bu�kar(E) Bu�ulgan(E) Butak(E,K) Butuk(E,K) Butü�(E) Buyak(E) Buyançuk(E) Buyat(E) Buyraç(E,K) Buyruç(E,K) Buyruk(E,K) Buzaç(E) Büdüs(E,K) Büdüstutun(E) Bügü(K) Bügübilge(K) Bü�düz(E) Bükdüz(E) Büke(E,K) Bükebuyraç(E,K) Bükebuyruç(E,K) Bükey(E) Büktekin(E) Bükün(E,K) Bümen(E) Bünül(E,K) Bürçü(K) Büre(E) Bürgüt(E) Bürkek(E) Bürküt(E) Bürlük(E,K) Bürümçek(E,K) Bürünçük(E,K) Bü�ünçek(E,K) Bütün(E) Bütünay(E,K) Bütünbike(K) Ceyhun(E,K) Cılasun(E,K) Ciner(E) Çaba(E) Çabay(E) Çabdar(E) Ça�an(K)

11

Ça�atay Ka�an(E) Ça�atay(E) Ça�lar(E,K) Ça�layan(E,K) Ça�rı(K) Ça�rıtekin(E) Ça�rıubey(E) Ça�ruk(E) Çaka(E) Çakabey(E) Çakama(K) Çakan(E) Çakı(E) Çakın(E,K) Çakın(E,K) Çalaytır(E) Çalgı(K) Çalık(E) Çalkara(E) Çamay(E,K) Çamır(E) Çandar(E) Çanga(E) Çangır(E) Çankız(K) Çansı(K) Çapan(E) Çapıtgan(E) Çaptı(E) Çarır(E) Çaruk(E,K) Çarun(K) Ça�an(K) Ça�ır(E,K) Çavdar(K) Çavlı(E,K) Çayan(E) Çaysu(K) Çebe(E) Çeber(E) Çeçek(K) Çekül(E) Çelgi(E,K) Çemen(K) Çemgen(K) Çengin(K) Çengin(K) Çepni(E) Çerge(E) Çerik(E) Çerkez(E,K) Çetin(E) Çeykün(E,K) Çı�(K) Çı�an(E) Çı�batar(E) Çı�ır(E,K) Çıkay(E,K). Çılasun(E,K) Çımıy(E) Çımrın(E,K) Bozok(E) Çıngır(K) Çınrak(E,K) Çırku�(K) Çıtsu(K) Çıvgın(K) Çibek(K) Çiçek(K) Çiçekay(K). Çiçem(K) Çi�dem(K) Çi�il(K) Çik�in(K) Çil(K) Çilenti(K)

Çimen(K) Çinek(K) Çiner(K) Çitil(K) Çivril(E,K) Çizim(E,K) Çobulmak(K) Ço�u(E,K) Çokay(E,K). Çokaygır(E) Çokra(E,K) Çolgun(E) Çolık(E) Çolman(E,K) Çolpan(K) Çoluk(E) Çomak(E,K) Çomul(E,K) Çonay(K) Çor(E) Çoruh(E) Çorum(E) Çö�ür(E,K) Çökey(E,K) Çölü(K) Çömen(E,K) Çubaldur(E,K) Çuba�(E,K) Çubu(E) Çuçu(E) Çu�lan(E,K) Çuka(E,K) Çultık(E) Çuluk(E,K) Çupan(E) Çupka(E,K) Çur(K) Çurba�a(E) Çuva�(E) Çünük(K) Çüybike(K) Dadak(E) Da�(E) Da�ay(E,K). Dal(K) Dalbike(K) Dalga(K) Dalkılıç(E) Dalsı(K) Damar(E) Damla(K) Danı�(E) Danı�ga(E) Danı�tay(E) Darcan(E) Daylak(E) Demiray(E) Demirbike(K) Demirkazık(E) Dengizik(E,K) Deniz(E,K) Denizay(K). Deprem(E,K) Dılmaç(E,K) Dikçe(E) Dike(E,K) Dilay(K). Dilek(K) Diray(E,K). Dirimay(K). Dirse(K) Dirseka�an(E) Dizik(K) Dodurga(E,K) Do�an(E) Do�anka�an(E)

Do�ay(E,K). Do�u(E) Do�uka�an(E) Do�ukan(E) Do�ulbay(E) Dolan(E) Dolay(E,K) Dolunay(E) Doruk(E,K) Dorukay(E,K) Dorukediz(E,K) Doruktürk(E) Dörüt(E) Duray(E,K). Duru(E) Duruay(K) Durubilge(K) Durukan(E) Duygu(K) Duyguay(K) Duygubike(K) Duygubilge(K) Dünay(K) Ebin(K) Ebren(K) Ebrük(E,K) Eçen(E) Eçine(K) Eçinekür(E) Eçinetürçe(E,K) Edçü(E) Edgü(E) Edige(E,K) Edil(E,K) Edil(K) Ediz(E,K) Edizdoruk(E,K) Ediztüre(E,K) Ediztürk(E) Ediztüze(E,K) Egdeçin(E) Ege(E,K) Egemen(E,K) Egemenbike(E,K) E�inay(E,K). E�irmi(K) E�rek(E,K) E�rim(E,K) Ekeç(K) Ekim(K) Ekimbike(K) Ekin(K) Ekinöz(K) Eklin(K) Eklinbike(K) Elççur(K) Demir(E) Elçi(E) Elçibey(E) Elçin(K) Elekül(E) Eliz(K) Elkin(E,K) Elti(K) Emeç(E,K) Emeçbike(K) Emen(K) Emet(E,K) Emil(E,K) öz Engin(E,K) Enginay(E,K) Engse(E) Engürü(E) Engürüelçi(E) Enik(E) Ensim(K)

Er(E) Eralp(E) Erankas(E) Eray(E) Erbil(E,K) Erbo�a(E) Erbüz(E) Erdem Erdembike(E,K) Erdembilge(E) Erdemka�an(E) Erden(E,K) Erdeni(E,K) Erdibey(E) Erdibike(K) Erdin(E,K) Erdo�an(E) Erduran(E) Ere�li(E) Erem(E) Erem(E) Eren(E) Erenay(K). Erenbey(E) Erenbike(K) Erenbilge(E,K) Erentüz(E,K) Erentüzay(E,K) Erenulu�(E) Ergeldi(E) Ergen(E,K) Ergin(E) Ergun(E) Ergül(K) Eriker(E) Erinç(E) Erinçbike(K) Erk(E) Erke(E,K) Erken(E) Erke�(K) Erkin(E) Erkli(E) Erküz(E,K) Ermen(E) Ermenbike(E) Ermenbilge(E,K) Ermengün(E,K) Ersegün(E) Ersen(K) Ersı�ın(E) Ersı�ınbike(K) Ersin(E) Ersinbike(K) Ersun(E) Ersungur(E) Ersunguray(K) Erta�(E) Erta�yabgu(E) Ertegin(E) Ertem(E) Erten(E,K) Ertengül(K) Ertengün(K) Ertenözük(K) Ertin(E,K) Ertingüti(E) Ertoku�(E) Ertu�rul(E) Ertürk(E) Erze(E,K) Erzen(E,K) Erzin(K,E) Esay(K) Esen(E,K) Esenbike(K)

11

Esenbo�a(E) Esendemir(E) Esengün(E,K) Esgin(E,K) Esgin(E,K)

Esim(E) Esin(K) Esintay(K)

Esinti(E,K) Esintibike(K) Esintigün(K) Esri(E) Esribike(K) E�kara(E) E�karan(E) Eten(E,K) Eti(K) Etibike(K) Etil(E,K) Etili(K) Etrek(E) Etrekbike(K) Evin(K) Evingün(K) Evrim(E,K) Eyge(E,K) Eygi�(E,K) Eygiz(E,K) Eyiz(E,K) Eyizbike(K) Eyizbilge(K) Eylek(E,K) Eylik(E,K) Eylikbike(K) Eylikkoca(E) Eymir(E,K) Eymür(E) Eymürbike(K) Ezgene(E) Ezgenebike(K) Ezgi(K) Ezgiay(K). Ezgütegin(E) Ezgütekin(E) Garzan(E) Gedik(E) Gelin(K) Gelincik(K) Gence(E) Gencer(E) Gençay(E) Gençaybike(K) Gençek(E) Gençer(E) Gerey(E) Gereybike(K) Gezegen(E,K) Giray(E). Gök(E,K) Gökalp(E) Gökay(E,K). Gökbey(E) Gökbörü(E,K) Gökbörübey(E) Gökbudak(K) Gökbulut(E) Gökçe(E,K) Gökçeay(K). Gökçebike(K) Gökçek(E,K) Gökçekbike(K) Gökçekbilge(E,K) Gökçen(K) Gökçengül(K)

Gökçiçek(K) Göker(E) Gökka�an(E,K) Gökmen(E) Gökmen(E) Gök�in(K) Gök�inbike(K) Gökta�(E) Göktu�(E) Göktupulgan(E) Gölay(K). Gömeç(E) Gönder(E,K) Göne(E,K) Göreç(E,K) Görgü(K) Görklü(E) Görün(E,K) Görünbike(K) Göynük(E,K) Gözde(K) Guleman(E,K) Guz(E) Gülay(K). Güleç(K) Gülegen(K) Gülemen(K) Gülemenay(K) Gülgün(K) Gülin(K) Gülük(K) Gülümser(K) Gümü�(K) Gümü�ay(K) Gümü�tekin(E) Gün(E,K) Günay(E,K) Günay(E,K). Günbike(E,K) Günçiçek(K) Günde�(E) Gündüz(E,K) Gündüzalp(E) Güner(E,K) Günerdi(E) Güneren(E) Güne�(E,K) Güne�ay(E,K) Güne�bike(K) Güngül(K) Günka�an(E) Gür(E,K) Güray(E,K). Gürbüz(E) Gürbüzbike(E) Gürçay(E;K) Gürgen(E) Gürgenbike(K) Gürırmak(E,K) Gürka�an(E) Gürkan(E) Gürsan(E) Gür�at(E) Gürtürk(E) Gürün(K) Güvenç(E,K) Güvendüzözü(E,K) Güvercin(K) Güyük(E,K) Güz(E,K) Güzay(K). Güzey(K) Güzeybike(K) Güzin(K) Güzün(E,K) Hakas(E)

Hati(E9 Hazar(E) Hitit(E) Iba(E) Idıkut(E) I�rak(E) Ila(E,K) Ilabike(K) Ilaçın(E,K) Ilaçınbike(K) Ilaçınbilge(E,K9 Ildırı(E,K) Ilgar(E) Ilgarbike(E) Ilgım(K) Ilgın(K) Ilıca(K) Ilımga(E) Ilku�(E,K) Imga(E) Inakkulu(E) Inal(E) Inalbars(E) Inalbayat(E) Inalbey(E) Inalçık(E) Inalçur(E) Inalkoç(E) Inalöz(E) Inalurungu(E) Inan(E) Inanalp(E) Inanç(E) Inançı(E) Inançu(E) Inançualp(E) Inançubilge(E) Inançyabgu(E) Indı(E) Irak(E) Irakbike(K) Iray(E,K) Irkıl(E) Irkılbike(K) Irmak(K) Irmakbike(K) Irmakbilge(K) Isı�(E,K) Isık(E,K) I�bara(E) I�ı�bike(K) I�ık(K) I�ıkay(K) I�ıl(K) I�ılay(K) I�ılaybike(K). I�ınay(K) I�kın(K) I�narta�(E,K) Itak(E,K) Iyık(E,K) Iyıkbike(K) Iyıkta�(E,K) Iyı�(E,K) Izay(E,K) �çenbilge(K) �dikurt(E) ��dir(E,K) �keme(K) �kiçitoyun(E) �krek(E,K) �kti(E) �laçmı�(E) �laçtı(E) �laldı(E) �lay(K).

�lba�ı(E) �lben(E) �lber(E,K) �lbey(E) �lbilge(E,K) �lbilgebike(K) �lbo�a(E) �lçayto(E,K) �lçeay(K). �lçeke(E) �lçibo�a(E) �lçikedey(E) �ldemir(E) �ldeniz(E,K) �ldike(K) �ldo�an(E) �lek(E,K) �letmi�(E) �lgegü(E) �lgegübike(K) �lgir(E,K) �lgirdi(E,K) �lgirtudun(K) �lınançı(E,K) �lig(E) �lka�an(E) �lkan(E) �lkattı(E) �lkay(E,K). �lkaya(E) �lkden(E,K) �lkoca(E) �lku�(E,K) �lkut(E,K) �lkutadmı�(E,K) �lli(E,K) �lötüken(E,K) �lteber(E) �lter(E) �lter(E,K) �lteri�(E,K) �ltiri�(E) �ltutku(E,K) �ltutmu�(E) �ltürük(E) �ltüzer(E,K) �lyı�dı(E) �men(K) �mren(E,K) �mrenbike(K) �nanç(E,K) �nançbike(K) �nay(E,K). �nç(E,K) �nçbo�a(E) �nel(E,K) �nge(E,K) �ngeçi(E) �pi�ad(E) �pitulu(E) �rbert(E,K) �rçik(E) �rik(E,K) �rinç(E) �rinçbike(K) �rkey(E,K) �rkin(E,K) �rnek(E,K) �rtem(E) �rtemçelik(E) �rti�(E,K) �rti�bike(K) �siyi(K) �stemi(E) �stemibike(E) ��bo�a(E)

11

��kara(E) �teçük(E) �terçi(E,K) �til(E,K) �til(K) �yitu�rul(E) Kaban(E) Kabanbay(E) Kabay(E) Kab�ut(E) Kaçanküke(E) Kaçkar(E) Kaçut(E) Kadak(E) Kadınay(K) Kadır(E) Kadırbige(E) Kadırkan(E) Kadon(E) Kadoy(E) Kafkas(E) Ka�an(E) Ka�arlık(E) Kakaç(E) Kakiy(E) Kak�ar(E) Kalaçbike(K) Kalım(E) Kalımtı(E) Kalıng(E) Kalkaman(E) Kalkan(E) Kalke(E) Kalmuk(E) Kalpas(E) Kam(E) Kambuktu(E) Kamçı(E) Kamır(E) Kamırtegin(E) Kamutay(E9 Kan(E), Kana(E,K) Kanak(E) Kanakay(E) Kanaluk(K) Kanar(E) Kana�(E) Kanat(E) Kancı(E) Kançıbike(K) Kançora(E) Kandemir(E) Kandıbay(E) Kanduz(E) Kanelçi(E) Kanık(E) Kanıtgan(E) Kan�e(E) Kantoyun(E) Kanturalı(E) Kantüre(E) Kapa�an(E) Kapgan(E) Kapganbike(E) Kapgar(K Kapkara(E) Kaplan(E)) Kaplangerey(E) Kaplıca(K) Kara Pala(E) Karaba(E) Karabörü(E) Karabulut(E) Karaca(E,K) Karacabike(K)

Karacan(E,K) Karaça(K) Karaçuk(E) Karaçur(E) Karagöz(E) Karak(E) Karakbike(K) Karakun(E) Karaküyük(E) Karaman(E) Karaton(E) Karatoyun(E,K) Karatüken(E) Karavul(E) Karay(K) Karayan(E) Karayı�aç(E) Karayülük(E) Karcıgay(E,K) Karçur(E) Kargılaç(K) Kargın(E) Karguy(E,K) Karık(E) Karim(E) Karkın(E) Karlı(K) Karlık(E,K) Karluk(E) Karpak(E) Karpu�(E) Kartal(E) Kartan(K) Karto�(E) Karul(E) Kasay(E) Kasırga(E) Katkay(E,K) Katun(K) Kav�ut(E) Kavul(E) Kavurt(E) Kay(E) Kaya(E) Kayacık(K) Kayaesrük(E) Kayan(E) Kayça(K) Kaydu(E) Kaygan(K) Kayı(E,K) Kayıbey(E) Kayımtı(E) Kayın(K) Kayıtgan(E) Kayıtsu(K) Kaymas(E,K) Kaynak(K) Kaynakbike(K) Kaynarca(K) Kayra(E,K) Kayra(E,K) Kayrabilge(E,K) Kaysakık(E) Kaytak(K) Kaytmaz(E) Kazak(E) Kazan(E) Kazanç(K) Kazar(E) Kazgan(E) Kebek(E,K) Ke�en(K) Kekik(K) Kelgin(K) Kemken(E,K)

Kençek(E,K) Kenger(E,K) Kenik(K) Kenker(E,K) Kensi�(K) Kepez(K) Keraçarı(E) Kereküçü(E) Kerik(E,K) Kerki(E,K) Kerskiç(E,K) Ker�in(K) Ketin(E) Ketire((K) Keyargun(E) Keyken(E) Keykenbike(K) Kezek(K) Kezik(E) Kezlik(K) Kıça�(K) KIlat(E) Kılıç(E) Kılıçaslan(E) Kılıçkan(E) Kımıs(E) Kımıs(K) Kına(K) Kınay(E,K). Kınık(E,K) Kınrul(E) Kıp(E) Kıpçak(E) Kıpçakbike(E,K) Kır(E,K) Kıra(E,K) Kıraç(E,K) Kıraçata(E) Kırca(E) Kırçiçek(K) Kırgavul(K) Kırgı(E) Kırgıdı(E) Kırgız(E) Kırgu(E) Kırguy(E) Kırılca(K) Kırlangıç(K) Kırya�ız(E) Kısak(E) Kı�(K) Kıtay(E) Kıtaybike(K). Kıvanç(K) Kıvılay(E,K). Kıvılcım(K) Kıyagan(E) Kıyan(E) Kıyımtı(E) Kıynak(K) Kızançık(E,K) Kızay(K). Kızık(E) Kızıkbike(K) Kızılay(E). Kızılbörü(E) Kızılbörübike(K) Kızılkurt(E) Kızku�(K) Kiçgine(E,K) Kilem(E) Kilikya(E) Kilter(E,K) Kiminsu(E,K) Kimintüre(E,K) Kimzin(K)

Kinsin(E,K) Kirke(E) Kirti(E,K) Ki�ecik(E,K) Kiten(E,K) Kitir(E,K) Kobulsun(E) Koç(E) Koçak(E) Koçkar(E) Koçun(E) Koçungar(E) Koçunkar(E) Ko�u�(E) Kolda�(E) Konat(E) Konatbike(K) Konçak(E,K) Konçuy(K) Kondubay(E) Konuday(E) Konuk(E) Konuralp(E) Konurbörü(E) Konurkoca(E) Konurkurt(E) Kopuz(E) Koray(E). Korday(E) Korka�an(E) Korkut(E) Korla(E), Korlaelçi(E) Koru(E,K) Korutürk(E) Kosan(E) Koskaman(E) Ko�ay(E,K) Ko�gun(E,K) Ko�u(E,K) Ko�uk(E,K) Ko�ukbike(K) Ko�ulgan(E) Kotan(E) Kotantu�rul(E) Koyok(K) Koyon(K) Koza(E,K) Kozabey(E) Kozabike(K) Kozan(E,K) Kozar(E) Kozuçak(E) Kökbo�a(E) Kölerkin(E) Költekin(E) Kömçü(K) Kömen(E) Kömüç(K) Könder(E) Könüdiri(E) Köp(E) Körü(E) Körük(E) Körüyük(E,K) Kösemen(E) Kövenç(E,K) Kövez(K) Közünçü(E) Ku(E) Kuba(E,K) Kubilay Ka�an(E) Kubilay(E) Kuçan(E) Kuçursu(E) Kuda�(K)

11

Kudran(K) Kudubatur(E) Ku�u(K) Kukun(E,K) Kukunbike(K) Kulagu(E) Kulan(E) Kulapa(E) Kulbak(E) Kulbert(E) Kuldurak(E) Kulmas(E) Kulpa(E) Kuman(E) Kuma�bay(E) Kumuk(E) Kun(E) Kunan(E) Kunanbay(E) Kunaz(E,K) Kuncuk(K) Kunçuy(K) Kunu(E) Kur(E) Kurbas(E) Kurç(E) Kurça(E) Kurçer(E) Kurçu(E) Kurday(K) Kurgan(E) Kurganbike(K) Kurla(E) Kurman(E) Kurman(E) Kurmanbey(E) Kurmay(E) Kursul(E) Kur�un(E) Kur�unbike(E) Kur�ut(E,K) Kurt(E) Kurtay(E) Kurtay(E). Kurtoga(E) Kurtul(E) Kurtulu�(E) Kurtulu�bilge(E) Kuruç(E) Kurum(E) Kurun(E) Kusay(E) Ku�gaç(K) Ku�uk(E) Kut(E,K) Kutaçun(E) Kutan(E) Kutbike(K) Kutda�(E) Kutkan(E) Kutku(E,K) Kutkubike(K) Kutlu(E,K) Kutlualp(E) Kutlubey(E) Kutlubike(K) Kutlubilge(E,K) Kutlubo�a(E) Kutlubört(E) Kutlug Ka�an(E) Kutluka�an(E) Kutlutekin(E) Kutta�(E,K) Kutulmu�(E) Kutuzurungu(E) Kuyakuz(E)

Kuya�(E) Kuya�bike(K) Kuz(E,K) Kuzey(E) Kübel(E,K) Kübeyaruk(E) Küç(E) Küçekül(E) Küçe�(K) Küçet(E) Küçlü(E) Küçlübilge(E) Küdaruk(E) Küke(E) Kül Tigin(E) Külçur(E) Küldürtey(E) Külegen(K) Külegenbike(K) Kültekin(E) Külük(E) Külükapa(E) Külükbike(E) Külükbilge(E) Külüksengün(E) Kün(E) Künç(E) Kündüy(E) Künto�su(K) Künyıpar(K) Küpe(K) Kür(E,K) Kürbeyi(E) Kürbüt(E) Küregen(E) Kürgen(E) Kürkan(E) Kür�at(E) Kürtürk(E) Kürtüy(E) Küske(K) Kütay(E,K). Küten(E) Kütey(E,K) Küvcü(E) Küyük(E) Küzençik(E) Lidya(K) Likya(K) Mardan(E) Maytalman(E) Meken(E) Mengü(E) Mengüç(E) Mergen(E,K) Meriç(E,K) Mersin(E,K) Mukan(E) Mukanbilge(E,K) Mungan(E) Muyan(E,K) Müge(K)O�an(E) Natrus(E) Nepal(E,K) Oçon(K) Oday(E,K). Odguç(K) O�la(E,K) O�lagu(K) O�rak(E) O�ul(E) O�ulbars(E) O�ulçak(E) O�ur(E,K) O�urbike(K) O�urtekin(E)

O�u�(E) O�u�bike(K) O�uz(E) O�uzay(K). O�uzbike(K) O�uzbilge(E,K) Okay(E) Okay(E,K). Okran(E) Okraya(E) Ok�an(K) Oktar(E) Okutgan(E) Olakçı(E) Olay(E). Olca(K) Olcay(K) Olcay(K) Olcaybike(K) Olcaytu(E,K) Olgun(E) Olgunbike(K) Ontutuk(E) Opuz(E) Or(E) Orak(E) Oray(E). Ordu(E) Ordubey(E) Ordubike(E,K) Orduk(E) Orhun(E) Orıska(E) Orka�an(E) Orkun(E) Orkun�at(E) Oroçı(K) Orsay(E) Orsulay(E,K) Ortaç(E,K) Ortay(E,K). Orunçak(K) Osu�(E,K) Otamı�(E) Otman(E) Otuç(E) Otuz(E,K) Oya(K) Oyrat(E) Ozan(E) Ozman(E) Ozurgan(E,K) Öçgel(E) Öçürgen(E) Ödegek(E) Ödül(E,K) Ödülbike(K) Ög(E) Öge(E) Ögeçik(E) Ögedey(E) Ögedeybike(K) Ögreyük(E) Ögreyükbike(K) Ögrüz(E) Ögüz(E) Ö�rünç(E,K) Ö�rünçe(E,K) Ö�ünç(E,K) Ö�ünç(K) Ö�üt(K) Ö�ütçü(E) Ök(E) Öke(E,K) Ökebike(K) Ökrünç(E,K)

Öktem(E) Ökten(E,K) Ökü�(K) Önen(E) Önen(E) Öngü(E,K) Öray(K). Örebört(E) Öreke(E) Örpen(E,K) Ötemi�(E) Ötken(E,K) Ötüg(E) Ötük(E) Ötükbike(K) Ötüken(E,K) Ötükenbike(E,K) Övgün(E) Övünç(E,K) Övünçbike(K) Öyke(E,K) Öyrüm(K) Öyük(E,K) Öyükbike(K) Öz(E) Özay(E). Özbek(T) Özey(E) Özgen(E,K) Özgenç(E,K) Özkan(E) Özsü(K) Özük(K) Özürgen(K) Pamir(E) Parlakay(K). Pa�a(E) Peçenek(E) Penge(E) Peymey(E) Pıtırak(K) Pontus(E) Poyraz(E) Pölök(K) Pötü�(E) Sabınsatı(E) Sabutay(E) Sabutu(E) Sadak(K) Sagao�ul(E) Sagu(E) Sagun(E,K) Sa�anak(E,K) Sa�anakbike(K) Sa�dıç(E) Sa�ımbay(E) Sa�lık(E,K) Sa�nak(E, K) Sa�nakbike(K) Saha(E) Salman(E) Salu(E) Salur(E) Sanay(E,K). Sançar(E) Sangı(E) Sangun(E) Sanu(K) Sapanca(E,K) Sarak(E) Sargadan(E) Sarıay(K). Sarıbörü(E) Sarıbörü(K) Sarıbörübike(K) Sarıçır(E)

11

Sarıkulmas(E) Sarıkurt(E) Sarıkurtbike(K) Sarıt(E) Sarma�ık(K) Sarp(E) Sartak(E) Sartay(E) Saru(E) Saruhan(E) Saruyatu(E) Satlay(E) Savçı(E) Sayda(E,K) Sayın(E,K) Sayı�tay(E) Saylan(K) Sayyaruk(E) Sebük(K) Sebüktekin(E) Seçil(K) Seçilbike(K) Seçinkara(E) Seçkin(E,K) Seçkinalp(E) Seçkinbike(E,K) Seçkinbilge(E) Se�rek(E) Seki(E,K) Sekibike(K) Sekman(E) Sel(E,K) Selçen(E,K) Selçenbike(K) Selçengün(K) Selçik(E,K) Selçük(E) Selek(E,K) Selekbike(K) Selenge(E,K) Selengebike(K) Seli(K) Semenek(E) Semenekbike(K) Semiçe(E) Senay(K). Sençer(E) Sengeç(K) Sengün(E) Sengünalp(E) Sengünediz(E) Sengüntudun(E) Sengür(E,K) Sengüy(E,K) Seray(K). Serin(K). Serinay(K). Sevay(K). Sevinç(E) Sevük(K) Sey(E,K) Seykün(K) Seymen(E) Sezer(E,K) Sezerbike(K) Sezik(K) Sezikbike(K) Sı�acık(K) Sıkla(E) Sıla(E) Sılabike(K) Sılan(E) Sılang(E) Sındıkan(E) Sındıran(E) Sıngkı(E,K)

Sırba(E) Sırça(K) Sırçabike(K) Sırım(E,K) Sısır(E) Sı�ıdu(E) Sibir(E) Sindik(K) Sokta(E) Soma(E,K) Sonay(K). Sotan(E,K) Soykan(E) Sö�üt(K) Suay(K) Subar(E) Subay(E) Sugülü(K) Sukak(K) Suma(E) Sunak(E,K) Sundulaç(K) Sunduru(K) Sungur(E,K) Sunkay(E) Suyurgal(K) Sübey(E) Sülün(K) Sümer(E,K) Süngü�(E) Sürme(K)) Süsmen(E) Sütürk(E) Süyek(E) Süyen(E,K) Süygen(K) Süyünbike(K) Süyünçük(E) Süyündük(E) Süzgün(K) Süzük(K) �alçı(E) �arlak(E,K) �at(E) �ını(K) �ırla�an(E) �ırnak(E,K) �öklü(E) �uka�an(E) �uley(E) �ü�ün(E) Tabay(E) Tabgaç(E) Tabgaçyeke(E) Tabın(E) Tabulgu(E) Taçam(E) Tadgun(E) Tadıkçur(E) Tadu(E) Tagay(E) Ta�(E) Ta�lan(K) Takıcık(E) Takı�kaya(E) Talan(E) Talaybike(K) Talguk(E) Talıkı(E) Talıman(E) Talkık(E) Talkıkbike(K) Talkılıç(E) Talpır(K) Talu(E;K) Talubike(K)

Taman(E) Tamduk(E) Tamuk(K) Tanaç(E,K) Tanay(E,K). Tanguk(E) Tanı�man(E) Tanyu(E) Tapılguç(E) Taprak(E) Taprak(K) Tapu�(K) Tara(E) Taragay(E) Taran(E) Tarapey(E) Tarbın(E) Tarbı�(E) Tardu(E) Tarı(E) Tarı(K) Tarıçı(E) Tarım(K) Tarın(E) Tarkan(E) Tarkat(E) Tarmak(E) Tarman(E) Tarsuk(E) Taru�u(E) Ta�kan(E) Ta�kent(E) Ta�kın(E) Tatar(E) Tatık(K) Tatu�(E) Tay(E) Tayanç(E) Tayanı(E) Taybilge(E) Taydık(E) Taygun(E) Tayık(K) Tayınçak(E) Tayı�ma(E) Taylan(E) Taylanyi�it(E) Taypura(E) Taysan(E) Taytu�lu(K) Tayun(E) Tayüge(E) Tegin(E) Tegin(K) Tegir(E) Tegir(K) Tegrenç(E) Teke�(E) Tekin(E) Tekir(E) Teki�(E) Teküder(E) Telebo�a(E) Telegey(E) Telek(E) Temen(E) Temi�(E) Temren(K) Temüçin(E) Temüke(E) Tengelgüç(K) Tengelgün(K) Tengiz(K) Tengüt(E) Tepe(E) Tercan(E)

Terdike(E) Terek(E) Terken(E) Terkenbike(K) Tersün(K) Tetik(E) Tezginç(E) Tı�rak(E) Tınbey(E) Tınmı�(E) Tigün(E,K) Tike(E) Tilbe(K) Tilek(K) Tinay(K). Tinesi(E,K) Tiregü(E,K) Tirik(E) Titiz(K) Tobuk(E) Tobula(E) Togay(E) To�man(E) Tokak(E) Tokan(E) Tokay(E) Toklu(K) Toksaba(E) Toksı(E) Toksu(E) Toksuçi�il(E) Toktamı�(E) Toktu(E) Tolaba(E) Tolu(E) Tolubike(K) Toluktüge(E) Tolum(E) Tolun(E) Tolunay(E). Tolunaybike(K) Toluntekin(E) Toma�(E) Toma�öke(E) Tonguç(E) Tongut(E) Tonlutunga(E) Tonma(E) Tonyukuk Tonyukukbike(K) Topay(E) Topçan(E) Toprak(E) Toraman(E) Torku(K) Toros(E) Torumtay(E) Toybır(K) Toygar(E) Toygun(E) Toyın(K) Toynak(E) Toyun(E) Toyunbike(K) Tökmen(E) Tökünçe(K) Tölek(E) Tölekbike(K) Tönke(E) Törapa(E) Töre(E,K) Törebike(K) Törpe(E) Törük(E) Törüngey(E) Tudun(E)

11

Tugur(E9 Tu�açar(E) Tu�bay(E) Tu�bay(E) Tu�bike(K) Tu�çu(E) Tu�ra(E) Tu��at(E9 Tu�tekin(E) Tu�unay(K) Tukademir(E) Tula(E) Tulademir(E) Tulat(K) Tulu�han(E) Tumagan(T) Tuman(E) Tumguyun(K) Tuna(E,K) Tunay(E) Tunç(E) Tunga(E) Tungaka�an(E) Tungalap(E) Tupulgan(E,K) Tura(E,K) Turagay(E) Turak(E) Turakbike(K) Turan(E) Turanalp(E) Turbay(E) Turfan(E) Turga(K) Turgan(E) Turganbay(E) Turgay(E) Turgul(E) Turgut(E) Turku(K) Turkun(K) Turna(K) Turpan(E) Tursun(E) Turuga(K) Turuk(E) Turumçan(K) Turunç(E,K) Turunçan(E) Tu�ba(E,K) Tu�ta(E) Tuva(E,K) Tuygan(E) Tuygu(K) Tuynak(E) Tuyun(E) Tuzakı(K) Tuzkıya(K) Tüge(E) Tüger(E) Tükel(E,K) Tükelbike(K) Tükel�e(E) Tüken(E) Tükrünç(E) Tükün(E) Tülek(E) Tülük(E) Tümay(E,K) Tümen(E) Tümenbike(K) Tünay(E,K) Türçe(E) Türçin(E) Türçü(E) Türe(K)

Türk(E) Türkan(E,K) Türkay(E,K) Türkbike(K) Türkçü(K) Türke�(E) Türkmen(E) Türkmenay(E). Türkmenbike(K) Türkün(E) Türlük(E9 Tüstük(K) Tütsü(K) Tüzlük(E) Tüzün(E) Tüzünbike(K) Tüzüner(E) Tüzünyi�it(E) Ubaca(E) Ucay(E,K). Uçarkam(E) Uçay(E,K). Uçayan(E) Udar(E) Udur(E) Ufa(E) Ugan(E) Ugraç(E) U�rak(E) U�ur(E,K) U�uray(E,K). U�urbike(K) Uku�(E) Ulahan(E) Ulak(E) Ulakan(E) Ulakbike(E) Ular(K) Ulas(K) Ula�bike(K) Ula�bilge(E,K) Uldız(E) Ulu(E) Ulubike(K) Ulubilge(E,K) Uluç(E) Uluçum(E) Uluda�(E) Uluda�(E) Ulugay(E) Ulu�(E) Ulu�erkin(E) Ulu�keygen(E) Ulu��at(E) Ulu�tarkan(E) Ulu�tegin(E) Ulu�tekin(E) Ulu�türk(E) Ulun(E) Ulunbike(K) Ulus(E) Ulusbike(K) Ulu�(E) Ulutürk(E) Umar(E) Umay(K) Umunç(E) Umunç(K) Umur(E) Umurbike(K) Unagan(E) Ungan(E,K) Uragan(E) Ural(E) Uralbike(K) Uram(E)

Urambay(E) Uran(E) Uras(E) Uray(E). Urbay(E) Urbey(E) Urgun(E) Urgunbike(K) Urkek(K) Urtürk(E) Uru�(E) Uruk(E) Urul(E) Urungu(E) Uru�(E) Uruz(E) Usına(E) Usuk(E) Usun(E) U�ub(E) U�unkoca(E) Utar(E) Utsangun(E) Utuz(E) Uydu(K) Uydubike(K) Uygar(E) Uygarbike(K) Uygul(K) Uygur(E) Uz(E) Uzay(E,K) Uzaybike(E, K) Uzçur(E) Uzluk(E) Üçek(K) Üçok(E) Üçün(E) Ülegür(E) Ülkeay(K). Ülken(E,K) Ülkü(K) Ünal(E) Ünay(E,K). Üray(E,K). Ürçgün(K) Üregir(E) Ürgün(E) Ürgün(E,K) Ürün(E,K) Ürün(K) Ürünay(K). Ürüng(E,K) Ürüngku�(E,K) Üstay(E,K). Üstem(K) Üstün(E,K) Ü�e(E), Üyründü(E) Üyründübike(K) Yabuz(E) Yaçankır(E) Yadık(E) Ya�aka(E) Ya�antegin(E) Ya�ız(E) Ya�ıztürk(E) Ya�mur(K) Ya�muray(K). Ya�murbike(K) Ya�rınçı(E) Ya�uk(K) Yakan(E) Yak�ı(K) Yakut(E) Yal(E,K)

Yalavaç(E) Yalbı�(E) Yalçın(E) Yalçuk(E,K) Yaldrık(K) Yalgın(K) Yalım(E) Yalımay(K) Yalımbike(K) Yalın(K) Yalkım(K) Yalta(E) Yalta(E) Yaman(KE) Yanal(E) Yangıl(E) Yankı(K) Yankı(K) Yapança(E,K) Yapınç(E) Yarkan(E) Yarkaya(E) Yarkın(E,K) Yarlık(E) Yarmok(E) Yarp(E) Yarpuz(K) Yartaçuk(E) Yasa�ul(E) Yasıç(E) Ya�ın(E) Yatgak(E) Yazgan(E) Yazgın(E) Yazgır(E) Yazı(E) Yazır(E) Yebde(E) Ye�en(E,K) Ye�enbike(E,K) Yeke(E) Yekim(E) Yeklin(E,K) Yeklinay(K) Yelgek(E) Yelkinbike(K) Yeme�(E) Yenal(E) Yenisey(E,K) Yerde�(E) Yersu(K) Ye�ilay(K) Ye�im(K) Yetigen(E) Yetigenbike(K) Yetilbey(E) Yetmen(E) Yetrim(E) Yetrimbike(K) Yezek(E) Yezirtulga(E) Yıba(E) Yıbay(E) Yı�aç(E) Yılay(E,K) Yılbars(E) Yıldır(E) Yıldızay(K) Yılmaz(K) Yılmazbozkurt(E) Yılmaztürk(E) Yılsı�(E,K) Yımırtak(K) Yınal(E) Yıpar(E,K) Yırım(E)

11

Yı�ık(E) Yi�börk(E) Yi�ençur(E) Yi�it(E) Yimek(E) Yincil(E) Yincilbike(E,K) Yinge(E) Yinit(E,K)) Yizak(E) Yok�on(E) Yolak(K) Yolay(E) Yollugtigin(E) Yonga(K) Yorçu(E) Yoruk(E)

Yoru�(E) Yosmut(E) Yosun(K) Yotuz(K) Yök(E,K) Yön(E;K) Yöney(E) Yöneybike(E,K) Yörgenç(E) Yörgençbike(K) Yubu�(E) Yu�ak(K) Yu�ru�i(E) Yukay(E) Yul(E) Yula(E) Yulak(K)

Yulay(E,K). Yulçuk(E) Yulu(E) Yulu�(E,K) Yulu�tegin(E) Yumru(K) Yunay(E,K) Yungu(E) Yunku�(K) Yunuk(K) Yupu�(E) Yurtçu(E) Yuyruk(E) Yüce(E,K) Yücebey(E) Yücel(E,K)

Yücesan(E) Yücetürk(E) Yü�(K) Yü�bike(K) Yü�nek(E) Yü�ür(K) Yükün(E) Yülek(E) Yünay(K)

Yürgeyük(E) Yüstük(K) Yüzak(E) Yüzbey(E) Yüzin(K)

K�M� ÜNLÜLER�N ADLARININ TÜRKÇE KAR�ILIKLARI Abbas Güçlü, Arslan Güçlü,Ça�ımcı Abdullah Gül,Tanrı Kulu Gül,Bakan, Abdülkadir Aksu, Güçlü Aksu,Bakan Adnan Menderes,Adnan Bükülgen, Ba�bakan, Adnan �enses,Adnan Kunakses, Çı�ırıcı, Ahmet Ercan,Övgün Ertin,Ö�retim üyesi Ahmet Hakan Co�kun,Övgün Ka�an Coskun,Sunucu, Ahmet Mete I�ıkara,Övgün Mete I�ıkara, Ö�retim üyesi Ahmet Necdet Sezer,Övgün Yigit Sezer, Ulusbay, Ahmet Özhan, Övgün Özhan, Ezgici, Akkan Suver,Akkan Suver, Deren B�k Ali Babacan, Ulu Etigibi, Dı� ��l Bak. Ali Co�kun, Ulu Co�kun, Bakan, Ali Kırca,Yüce Kırca, Sunucu, Ali Müfit Gürtuna, Yüce Yararlı Gürtuna, Uraybay, Ali Sirmen, Yüce Sirmen,Yazar, Ali Talip Özdemir, Yüce Diler Özdemir, Ocak Ba�kanı Aliya �zzetbegoviç, Yüce De�erlibeyo�lu, BIH Ulusbay Atılgan Bayar, Atılgan Bayar, Ça�ımcı Atilla �lhan, Atilla �lhan,Yazar, Aydın Do�an, Aydın Do�an, Ça�ımcı, Aydın Köksal, Aydın Köksal, Bilmen Aydın Soysal, Aydın Soysal, Toplum Bilimci Aykut Edipali, Aykut Büyükyazar, Ocak Ba�kanı Aziz Yıldırım, Eren Yıldırım, FB-Deren B�k Ay�e Özgün, Sevgen Özgün, �zlenceci Aytaç Durak, Aytaç Durak, Adana Urbayı Barack Hüseyin Obama, Barak Hüseyin Oba-ma, ABD

Ba�kanı Bedrettin Dalan, Dolunay Dalan, Uraybay, Behiç Ak, Güzel Ak,Çizer, Bekir Co�kun, Dolunay Co�kun, Yazar Besim Tibuk, Mutlu Tibuk, Ocak Ba�kanı Bülent Akarcalı, Yüce Akarcalı, Sıvaka, Bülent Arınç, Yüce Arınç, Kamutay B�k Bülent Denli, Yüce Denli, Duyurman, Bülent Ecevit, Yüce Ecevit, Ba�bakan, Can Ataklı, Dir Akınlı, Savacı, Can Dündar, Dir Dündar, Ça�ımcı, Celal Bayar, Ulu Bayar, Ulusbay Cem Yılmaz, Topluluk Yılmaz, Güldürmen Cemil �pekci, Güzel �pekci, Dikimci, Cengiz Çandarlı, Gökçek Çandarlı, Yorumcu, Co�kun Bel, Co�kun Bel, Bucak Yazarı Ça�la �ikel, Ça�la �ikel, Giymen, Çetin Altan, Çetin Altan, Yazar, Defne Samyeli, Süygen Samyeli, Ça�ımcı, Deniz Akkaya, Deniz Akkaya, Sunucu, Deniz Arman, Deniz Arman, Sunucu, Deniz Baykal, Deniz Baykal, Ocak Ba�kanı Deniz Gökçe, Deniz Gökçe, Bilmen,

Deniz Som, Deniz Som, Duyurman, Derya Baykal, Deniz Baykal, Oyuncu, Derya Sazak, Deniz Sazak, Ça�ımcı, Devlet Bahçeli, �lkut Ça�anlı, Ocak Ba�kanı Do�an Heper, Do�an Süreklier, Ça�ımcı, Do�an Hızlan, Do�an Tezle�, Ça�ımcı Do�u Perinçek, Do�u Perinçek, Ocak Ba�kanı Ege Cansen, Ege Dirsen, Akça Yazarı Emin Çöla�an, Güven Çöla�an, Yazar, Emine Erdo�an, Güven Erdo�an, E�, Emre Kongar, Emre Kongar, Toplum Bilimci Erda� Sa�lam, Erdal Sa�lam, Bildirici Erkut Yucao�lu, Erkut Yucao�lu, ��letmen, Erman Toro�lu, Erman Toro�lu, Yargıcı, Erol Manisalı, Erol Kaparlı, Bilimci, Erol Mütercimler,Erol Çevirmen,Sunucu, Ersin Arıo�lu,Ersin Arıo�lu,Saylav, Ertu�rul Özkök, Ertu�rul Özkök, Ça�ımcı, Faruk Bildirici, Türel Bildirici, Ça�ımcı Fatih Altaylı, Alan Altaylı, �zlekçi, Fatih Terim, Alan Terim, Çalı�tırman Ferdi Tayfur, Birey Tayfur, Ezgici, Ferhan �ensoy, Mutlu Sevinçsoy, Oyuncu, Fevzi Çakmak, Utkun Çakmak, Noyan, Filiz Akın, Çıvgın Akın, U�ut Akın, Oyuncu, Gazanfer Özcan, Atılgan Öztin, Oyuncu, Gönül Yazar, Gönül Yazar, Ezgici, Gülben Ergen, Gülben Ergen, Ezgici, Çelik Gülersoy, Çelik Gülersoy, Savunman Gülse Birsel, Gülse Birsel, Oyuncu Gülsüm Sa�lamer, Gülsüm Sa�lamer, Bilimbey, Güneri Civao�lu, Güneri Sündüko�lu, Ça�ımcı Güngör Mengü, Güngör Mengü, Ça�ımcı Hadi Uluengin, Önder Uluengin, Ça�ımcı Haluk Akalın, Geçingen Akalın, TDK-Bilmen Haluk �ahin, Geçingen Do�an, �leti�im, Hande Ataizi, Gülü� Ataizi, Oyuncu, Harika Avcı, Gökçek Avcı, Oyuncu, Haris Sılaciç Açgözlü Sılacı, Bosna-Hersek Ba�kanı Hasan Celal Güzel, Güzel Ulu Güzel, Sıvaka, Hasan Pulur, Güzel Pulur, Ça�ımcı, Haydar Aliyev, Aslan Yüceo�lu, Ulusbay, Haydar Dümen, Aslan Dümen, Sagun, Hınçal Uluç, Güdekal Uluç, Ça�ımcı, Hur�it Tolon, Güne� Tolon, General Hülya Av�ar, Dü� Av�ar, Sunucu, Hüsamettin Özkan, Kılıç Özkan, Sıvaka, �brahim Tatlıses, Ata Tatlıses, Ezgici, �lber Ortaylı, �lber Ortaylı, Geçmi�ci, �lham Aliyev, Esin Yüceo�lu, Azer.Ba�k. �lhan Selçuk, �lhan Selçuk, Yazar, �lter Türkmen, �lter Türkmen, Elçi, �smail Cem, Adak Toplaç, Sıvakacı, Ocak Ba�kanı �smet �nönü, Akman �nönü, �lkut Ba�kanı Kadir Topba�, De�er Topba�, Yedi Tepe Uraybayı

12

Kazım Karabekir, Olgun Karadolunay, Sava�bay, Kemal Dervi�, Erdem Torlak,Saylav, Kemal Kılıçtaro�lu, Erdem Kılıçcıo�lu, Saylav Korkut Özal, Korkut Özal, Sıvakacı Köksal Toptan, Köksal Toptan, TBMM B�k. Kurtul Altu�, Kurtul Altu�, Duyurucu, Levent Kırca, Yi�it Kırca, Oyuncu, Mahir Vardar, Becerik Vardar, Yetilbey, Mansur Elsabah, Yener Tan, Ünalgıcı, sunucu Mehment Ali Birand, Be�enç Ulu Birand, Bildirici, Mehmet A�ar, Be�enç A�ar, Ocak Ba�kanı Mehmet Ali Erbil, Be�enç Yüce Erbil, Sunucu, gösterici Mehmet Barlas, Be�enç Barlas, Yorumcu, Mehmet Gül, Be�enç Gül, Saylav, Mehmet Nuri Yılmaz, Be�enç I�ık Yılmaz, Ökemen, Mehmet Yıldırım, Be�enç Yıldırım, �TO B�k, Mehmet Yılmaz, Be�enç Yılmaz, Ça�ımcı Melih A�ık, Gökçek Tutkun, Ça�ımcı, Melih Gökçek, Gökçek Gökçek, Uraybay, Mesut Yılmaz,Mutlu Yılmaz, Ba�bakan, Metin Uca, Sa�lam Uca, Sunucu, Muammer Güler, Ya�ar Güler,Yedi Tepe �lbeyi Muazzez Abacı, Sevgili Abacı , Kayran Abacı, Ezgici, Murat Bardakçı, Dilek Bardakçı, Geçmi� Yazarı Murat Yalçında�, Dilek Yalçında�, �TO B�k. Mustafa Balbay, Seçkin Balbay, Ça�ımcı Mustafa Denizli, Seçkin Denizli, Ayaktopu Çalı�tırıcısı Mustafa Kemal Atatürk, Seçkin Erdem Atatürk, Türk

Atası, Mustafa Koç, Mustafa Koç, ��adamı Mustafa Mutlu, Seçkin Mutlu, Yazar Mustafa Sarıgül, Seçkin Sarıgül, �i�li Uraybayı Müjdat Gezen, Mu�tular Gezen, Güldürmen Müjde Ar, Mu�tu Ar, Oyuncu, Mümtaz Soysal, Seçkin Soysal, Bilimci, Münir Özkul, Parıl Özkul, Oyuncu, Mü�fik Kenter, Sevecen Urer, Oyuncu, Nazım Hikmet, Ko�uk Bilge, Ozan, Necmettin Erbakan, Yıldız Erbakan, Ba�bakan, Necmi Tanyolaç, Yıldızcıl Tanyolaç, Ça�ımcı, Nidzara Zlatar, Bezek Kuyumcu, Elçi, Niyazi Türkelli, Yakaran Türkelli, Ö�retim üyesi Nurettin Sözen, I�ıl Sözen, Uraybay-Bilmen Nükhet Duru, Koku Duru, Oyuncu, O�uz Haksever, O�uz Çındık, Sunucu, Okan Bayülgen, Okan Bayülken, Oyuncu, Oktay Akbal, Oktay Akbal,Yazar, Oktay Ekinci, Oktay Ekinci, Örekmen, Oktay Ek�i, Oktay Ek�i, Yazar, Oktay Sinano�lu, Oktay Sivriuco�lu, Bilmen, Oral Çalı�lar, Oral Çalı�lar, Yazar, Orhan Kural, Orhan Kural, Çevreci,

Orhan Pamuk, Orhan Çine, Yazar, Osman Altu�, Bilge Altu�, Bilmen, Osman Pamuko�lu , Bilge Çineo�lu, Sıvaka Özcan Köknel, Öztin Köknel, Bilimci, Özge Özsalman, Özge Özsalman, Sunucu, Pakize Suda, Arınç Suda, Ezgici, Petek Dinçöz, Gümeç Dinçöz, Batman Dinçöz, Oyuncu, Rah�an Ecevit, I�ıl Ecevit, Sıvaka, Rauf Denkta�, Adayan Denkta�, �lkut Ba�kanı Recai Kutan, Dilek Kutan, Sıvaka, Reha Muhtar, Kurtar Urambay, Sunucu, Rıza Çalımbay, E�men Çalımbay, Çalı�tırman Rü�tü Rençber, Ergin Ekici, Ayaktopçu Sadettin Tantan, Kutlu Tantan, Güvenlikçi, Sakıp Sabancı, Açan Sokacı, ��letmen, Serdar Turgut, Yi�it Turgut, Ça�ımcı Sinan Aygün, Uc Aygün, Oda Ba�k. Süleyman Demirel, Ka�an Demirel, Ba�bu�, �akir Süter,Kul Süter, Duyurman, �ener �en, Seviçer Sevinç, Oyuncu, �ener Ü�ümezsoy, Seviçer Ü�ümezsoy, Bilmen, �enol Güne�, Sevin Güne�, Çalı�tırman �ükrü Kızılot, Alkı Kızılot, Bildirici Tanju Çolak, Ka�an Çolak, Ayaktopçu Tansu Çiller, Tansu Çiller, Ba�bakan, Tayyip Erdo�an, Arınç Erdo�an, Ba�bakan, Tezcan Yaramancı, Tezdir Yaramancı, Yönetici, Tınaz Titiz, Tınaz Titiz, Sayı�man, Turgay Ciner, Turgay Tongeryi�it, Ça�ımcı, Turgut Özal, Turgut Özal, Ulusbay, Türkan Saylan, Türkan Saylan, ÇYDD B�k U�ur Dündar, U�ur Dündar, Ça�ımcı, U�ur Mumcu, U�ur Balavuz, Yazar, Ümit Özat, Umut Özat, Ayaktopcu Vuslat Do�an Sabancı, Kavu� Do�an Sokacı, Ça�ımcı Yalçın Bayer, Yalçın Bayer, Ça�ımcı, Yalçın Do�an, Yalçın Do�an, Bildirici, Ça�ımcı Yalçın Do�an, Yalçın Do�an, Ça�ımcı, Yalım Erez, Yalım Erez, Sıvakacı, Ya�ar Kemal, Ya�ar Erdem, Yazar, Ya�ar Nuri Öztürk, Ya�ar I�ık Öztürk, �nanç ki�isi Yavuz Baydar, Yavuz Baydar, Duyurucu, Yıldırım Aktuna, Yıldırım Aktuna, Sagun, Yıldırım Demirören,Yıldırım Demirören, BJK B�k, Yıldırım Mayruk Yıldırım Paytak, Çümdücü Yılmaz Büyüker�en, Yılmaz Büyüker�en, Urbay Yılmaz Erdo�an,Yılmaz Erdo�an, Oyuncu, Yılmaz Özdil, Yılmaz Özdil, Ça�ımcı Zeki Alasya, Anlak Alasya, Oyuncu, Zeki Müren, Anlak Irmak, Ezgici, Zeki Sezer Anlak Sezer, Sıvaka, DSP Ba�kanı Ziya Do�an, I�ık Do�an, Çalı�tırman

KAYNAKLAR Ahundov, E., Tezcan, S., 1994, Azerbaycan Halk Yazını Örnekleri, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil

Kurumu Yayınları, 554 s.(Azerbaycan)(EA) Akdo�an, Y., 1999, Azerbaycan Türkçesi’nden Türkiye Türkçesi’ne Büyük Sözlük, Be�ir Kitabevi, s 838 (Azerbaycan)(YA) Aliyev, A.M.1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Esrler Dizisi/54,

502 s.(Azerbaycanca)(AMA) Allee, J G., 1973, Webster’s Dictionary, 445 s.(�ngilizce) Altınlı, � E., 1973, Uluslararası Tektonik Sözlü�ü, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayınları, 235 s. Altınlı, � E., 1986, Yerbilimleri Sözlü�ü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü�ü Yayınlarından, 1175 s. Ata, A., 1997, Na�ırü’d-din Bin Burhanü’d-din Rabguzi Kı�a�ü’l-Enbbiya (Peygamber kıssaları) II Dizin, Türk Dil Kurumu

Yayınları, Bizim Büro Basımevi, 820 s.(AA) Atalay, B., 1999, Divanü Lugat-it-Türk Dizini, Cilt: IV, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları:

524, 885 s.(BA) Atalay, B., 1999, Divanü Lügat-�t Türk Dizini “Endeks”, IV Cilt, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, s 885

(BA) Atalay,, B., 1946, Türkçe’de Kelime Yapma Yolları, TDK Yayınları, �stanbul, (BA) Aydın, E., 1994, Nasıl Müslüman Olduk?, Türklerin Müslümanla�tırılmasının Resmi Olmayan Tarihi, Ba�ak Yayınları, s 316 Aydın, M., 2002, Aybastı A�zı �nceleme, Metin, Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 167 s. Bayatlı, H.K., 1996, Irak Türkmen Türkçesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Bizim Büro Basımevi, Ankara, 410 s.(Irak

Türkmen)(HKB) Baytop, F., 2001, Yapı Sözlü�ü, �ngilizce–Türkçe – �ngilizce, Fono Açık Ö�retim Kurumu Yayınları, Eko Ofset, �stanbul, 328 s. Buran, A., 1997, Keban, Baskil ve A�ın Yöresi A�ızları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu

Yayınları, 209 s. Cafero�lu, A., 1994, Anadolu A�ızlarından Toplamalar, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 269 s. Cafero�lu, A., 1994, Sivas ve Tokat �lleri A�ızlarından Toplamalar, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi,

276 s. Cafero�lu, A., 1995, Anadolu �lleri A�ızlarından Derlemeler (Van, Bitlis, Mu�, Karaköse, Eski�ehir, Bolu ve Zonguldak �lleri

A�ızları), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 288 s. Ceylan, E., 1997, Çuva�ça Çok Zamanlı Ses Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, Bizim Büro Basımevi, s 256(Çuva�ça)

(EC) Çı�, M.�., 2002, Ortado�u Uygarlık Mirası, Kaynak Yayınları, Analiz Basım Yayın Tasarım Uygulama Ltd.�ti., 312 s.(Sümerce)

(M�Ç) Çotuksöken, Y., 1991, Türkçe’de Ekler-Kökler-Gövdeler, Cem Yayınevi, �stanbul Dallı, H., 1991, Kuzeydo�u Bulgaristan Türk A�ızları Üzerine Ara�tırmalar, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil

Kurumu Yayınları, 201 s.(Bulgaristan) (HD) Demiray, K., Temel Dil Bilgisi, �nkılap ve Aka Kitabevi, �stanbul Derleme Sözlü�ü, 1993, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Sayı: 211, 12 cilt Dictionary of Geological Terms, 1962, American Geological Institute 545 s. Dizdaro�lu, H., 1969, Türkçe’de Sözcük Yapma Yolları, TDK, Ankara

Do�an, �.,2007. Mayalar ve Türklük. Ahmet yesevi Üniversitesi. www.yesevi.edu.tr, 341s.(Maya ile Keçua(�nka) Dilleri) (�D) Do�ru, M.,1982. Türkiye’de Kızılderili Dilinde Yeradlı ve Proto-Türk-Kızılderili �li�kisi. Türk Dünyası Ara�tırma Vakfı. S.19,

yaprak. 5-22(Kızılderili).(MD) Ediger, E., Dündar, T., Güyagüler, T., 1979, Madencilik Terimleri Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi

Basımevi, 212 s. Edip, K., 1991, Urfa A�zı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 147 s. Ercan, A., 1980, Bilgi ��lem Terimleri Sözlü�ü, 40 s. Ercan, A., 1982, Arı Dil Kılavuzu, �TÜ Maden Fakültesi 40 s. Ercan, A., 1985, Yapay Kaynaklı Elektromanyetik Yöntemler, �TÜ Matbaası, 350 s. Ercan, A., 2001, Deprem Olaca�ı Nasıl Bilinir?, Kozan Ofset, 360 s. Ercan, A., 2001, Marmara’da Deprem, Kozan Ofset, 450 s. Ercan, A., 2001, Yerara�tırma Yöntemleri, Karde�ler Grup Matbaacılık 339 s. Ercan, A., 2002, �stanbul’da Depreme Çare, Ekol Grafik, 91 s. Ercan,A., 2005, Konu Konu Türkçe Kılavuzu 1,2,3,4,5 Baskı Bilimtey yayınları 100s. Ercilasun, A.B, Olcay, S 1998, Arpaçay Köylerinden Derlemeler, Türk Dil Kurumu, 398 s. Ercilasun, A.B., Aliyev, A.M., �ayhulov, A., Kajıbek, E. Z., Uulu, K.K., Yusuf, B., Göklenenov, C., Mahpir, V.U.,

Çeçeneov, A.. 1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Esrler Dizisi/54, 502 s.

Ergin K., 1973, Uygulamalı Jeofizik, �TÜ Maden Fakültesi, Özarkada� Matbaası 371 s. Ergin, M., 1980, Orhun Abideleri, Bo�aziçi Yayınları, �stanbul, 191 s.(Göktürkçe) (ME) Ersoylu, H �., 1989, Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 356

s. Gençosman, K Z., Ansiklopedik Türk �simleri Sözlü�ü, A’dan Z’ye kadar Türk adları ve soyadları, TEMPO, Do�an Ofset

Yayıncılık ve Matbaacılık A.� 224 s.

Göklenenov, C.1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Esrler Dizisi/54, 502 s.(Türkmence) (CG)

Görün, F., 1998, �ktisat Terimleri Sözlü�ü, Remzi Kitabevi, 79 s. Göver, M.2004. Kızılderili Dilinden Derlemeler(Stephen’s Ethnic Library-Berkeley, California- 1000 Words of Mohawk, 1973,

Canada)(Yayınlanmamı�). Büyükada/istanbul.(Kızılderili) (MGÖ) Gülensoy, T., 1988, Kütahya ve Yöresi A�ızları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 257 s. Gülseren, C., 2000, Malatya �li A�ızları, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, 447 s. Gün�en, A., 2000, Kır�ehir ve Yöresi A�ızları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ba�ak

Matbaacılık, 505 s. Hançerlio�lu, O., 2000, �slam �nançları Sözlü�ü, Remzi Kitabevi A.� 775 s.(Türkiye) (OH) Hançerlio�lu, O., 2000, Türk Dili Sözlü�ü, Remzi Kitabevi A.�., 618 s. Hasan, H., 1997, Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözleri ve Deyimler, Türk Dil Kurumu Yayınları, 234

s.(Makedonya ile Kosova) (HH) Hatipo�lu, V., 1974, Türkçe’nin Ekleri, TDK, Ankara �mlâ Kılavuzu 2000, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 481 s. �ngilizce – Türkçe Kaya Mekani�i Terimleri Kılavuzu, 1999, Türk Ulusal Kaya Mekani�i Derne�i, Kozan Ofset, 34 s. �zbudak, V., 1936, El-�drak Ha�iyesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, 55 s.(V�) Kajıbek, E. Z. 1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Esrler

Dizisi/54, 502 s.(Kazakca)(EZK) Karahan, L., 1996, Anadolu A�ızlarının Sınıflandırılması, Türk Dil Kurumu Yayınları, Alıç Ofset Matbaacılık, 204 s. Kenesbayo�lu, �.K., Ahmedo�lu, F.�., Bolganbayo�lu, E., Canuzako�lu,T., Çerke�, G., Cubao�lu, E., �mambayo�lu, A.,

Mahmuto�lu, A., Musaldayo�lu, E., Nurgaziyma, D., Tacimutaro�lu,A 1984, Kazak Tilinin Sözdugı Kazak SSR �limler Akademisi Dil Bilimi Enst Yayın.(Çeviri; Yazgan, T.,Tulum,M., Öksüz,E., Erkal,M.E.,Gökçen,A., Yörük,A Karahasano�lu,T.)Türk Dünyası Ara�tırmaları Vakfı s.30, Haziran, 328 s., Aksaray,Fatih �stanbul.)(Kazakça)(�KK)

Ketin, �., 1977, Genel Jeoloji, Cilt I, Yerbilimlerine Giri�, �TÜ Maden Fakültesi 597 s. Kocao�lu, T., Mikail, M., Kılıç, M., ve di�erleri, 1992, Türk Dünyası Konu�ma Kılavuzu, Türk Dünyası Ara�tırmaları Vakfı,

Ku�ak ofset, 155 s. Köksal, A., 1981, Bili�im Terimleri ve Öneriler Kılavuzu, Türkiye Bili�im Derne�i Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 126 s. Köksal, A., 1981, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 126 s. Mahpir, V.U. 1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Esrler

Dizisi/54, 502 s.(Uygurca) (VUM) Mawson C O S., 1974, Roget’s Pocket Thesaurus, Pockets Books 484 s. Mutlu, M.Ü. 2007. Dünya Uygarlıklarında Türk Dili ve Kenger Uygarlı�ı. Türk Dünyası Ara�tırma Vakfı, �stanbul,

281s.(Kengerce-Sümerce) (ÜM) Naskali, Gürsoy, E., 1995, Bozkırdan Ba�ımsızlı�a Manas, Türk Dil Kurumu Yayınları, Semih Ofset, 294 s. Necip, N E., 1995, Yeni Uygur Türkçe’si Sözlü�ü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Bizim Büro Basımevi, 480 s.(Uygurca) (NNE) Okay, G., 1995, �ngilizce Türkçe �n�aat Mühendisli�i Sözlü�ü, Saypa Yayın Da�ıtım ve Kitabevi, 620 s. Okay, G., 2001, Türkçe’deki Yabancı Kökenli Kelimeler Sözlü�ü, Art Basın Yayın Kültür Hizmetleri Ltd.�ti., 422 s. Okay, G., 2002, Türkçe Sözlerle Türkçe Dü�ünmek, �MO Ankara �ube Bülten Haziran 2002, 24/27s. Oransoy, G., 1964. Schumann, Kü�sel Ev ve Hayat Kuralları. Ankara Kü� yayını Orkun, H.N., 1994, Eski Türk Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Yüksekö�retim Kurumu Matbaası, 962 s.(HNO) Özakıncı,C., 2001, Dil ve Din Otopsi Yayınları 438 s 5 Baskı. Özdemir, E., 1973, Terim Hazırlama Kılavuzu T.D.K Yayınları, Ankara

Özelle�tirme Kılavuzu, 1978, TDK, Ankara Özkan, F., 1997, Osmaniye Tatar A�zı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Yüksekö�retim Kurumu Matbaası, 152 s.(Tatarca)(FÖ) Özkan, M., 1993, Mahmud Kadi-i Manyas Gülistan Tercümesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 479 s. Özkan, N., 1996, Gagavuz Türkçe’si Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 349

s.(Gagavuzca)(NÖ) Özle�tirme Kılavuzu, 1978, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 195 s.

Özön, M.N., 1997, Osmanlıca Türkçe Sözlük, �nkılap Kitabevi, Anka Ofset Basımevi, 928 s.(Osmanlıca) (MNÖ)

Özsan, S., 2009. Kü� Terimleri Çalı�ması. Mimar Sinan Üniversitesi Konservatuvarı.

Öztek, Z., 2003, Anadolu A�zıyla Tıp Terimleri, www hipokrat_org.

Özyetgin, M.A., 1996, Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslup �ncelemesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Alıç Ofset Matbaacılık, 297 s.(Kırım, Kazan, Altınordu) (MAÖ)

Pamir, H.N., Öztunalı, Ö., 1971, Yerbilim Terimleri Sözlü�ü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 191 s. Perinçek, D., 2003. Bozkurt Efsaneleri ve Gerçek; Orta Asya Kavimlerinin Tarihsel Geli�meleri. 5. Baskı. Kaynak Yayınları, 220 Püsküllüo�lu, A., 1969, Öztürkçe Sözcükler ve Terimler Sözlü�ü, Nokta Yayınları, Ankara Püsküllüo�lu, A., 1999, Öz Türkçe Sözlük, Arkada� Yayınevi, 622 s. Redhouse Büyük El Sözlü�ü, 1995, Redhous Yayınları Resimli Türkçe Sözlük, 1977, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 680 s. Roget’s Pocket Thesaurus, A Treasury of Synonyms and Antonyms, 1974, 484 s. Sabah �lkö�retim �çin Türkçe Sözlük, 447 s. Sabah Türkçe-�ngilizce Sözlük, Fono Yayınları Sözlük Dizisi, 255 s.

Sankur, B., Ulusoy, G., Uygur, R.K., Yöneylem Ara�tırması Terimleri �ngilizce-Türkçe Sözlük Tasla�ı, 21 s. Sarıtosun, N., 1992, Terim Hazırlama Kılavuzu, �TÜ Terim Hazırlama Komisyonu, 33 s. Sheriff, R.E., 1999, Encyclopedic Dictionary of Exploration Geophysics, Geophysical References Series, 384 p. Sırka�eva, L.T. Ryumina ile N.A. Kuçiga�eva 2000. Teleüt A�zı Sözlü�ü. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Türk Dil

Kurumu Yayınları:741, 133 s., Ba�ak Matbaacılık ve Tanıtım 0312 384-2761-62 Çevirenler;�ükrü Haluk Akalın ile Ca�tegin Turgunbayev, (Yazarlar:)(Teleütce) (Tel)

Sinano�lu, O., 1978, Fiziksel Kimya Terimleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 196 s. Sinano�lu, O., 1998, Bye-Bye Türkçe Otopsi Yayınları, �stanbul. Sinano�lu, O., 2000, Açıklamalı Fizik, Kimya, Matematik Ana Terimleri, Türkçe-Almanca-�ngilizce-Fransızca-Japonca �stanbul,

235s. Sirel �., 1973, Aydınlatma Terimleri Sözlü�ü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi,107 s. Som, D., 2003, Zir-i Zemin Arabası, Cumhuriyet Gazetesi, 10 �ubat 2003, 7 s. �ayhulov, A.1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Esrler

Dizisi/54, 502 s.(Ba�kurt ile Tatar)(A�) Tarama Sözlü�ü, 1995, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Sayı: 212, 8 cilt Tüfekçio�lu, T., 2000, Prof Dr Oktay Sinano�lu ve Türkçe, Matematik+Bilim+Gönül, Hat Matbaası, 317 s. Tüfekçio�lu, T., 2001, Türkiye ve �eytan Üçgeni, Hat Matbaası, 186 s. Türkay, K., Koçak, S, Ünal, S., 1980, Uygulayım Terimleri Sözlü�ü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Sevinç Basımevi, Ankara, 210

s. Türkkan, R. O.2003. Kızılderililer ve Türkler. Özener Matbbası. 208 yaprak(Kızılderili-�nka-Aztek-Maya-Aztek)(ROT) Ufuk,T.,2000, Karaçay-Malkar Türkçesi Sözlü�ü TDK Yay 770 510 s.(Karaçay-Malkar) (TU) Ulusay, R., 2001, Uygulamalı Jeoteknik Bilgiler, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları, 385 s. Unat E K., 1975,Yabancı Dille Yüksek Ö�retim, Milliyet Halk Gazetesi 11 Nisan 1975, 9853 sayı, Dü�ünenlerin Dü�ünceleri

kö�esi Uulu, K.K. 1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Eserler Dizisi/54,

502 s.(Kırgızca) (KKU) Ülker, S., 1991, Ülker Küçük Tıp Terimleri Sözlü�ü, �nkılap Kitabevi, Anka Ofset Basımevi, 350 s. Ülker, S., 1991, Ülker Tıp Terimleri Sözlü�ü, �nkılap Kitapevi, Anka Ofset Basımevi, 1181 s. Üneri, S, Kuleli, Ö., Gürel, O., 1981, Kimya Terimleri Sözlü�ü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 199 s. Vasiliev, Y., 1995, Türkçe-Sahaca (Yakutça) Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Semih Ofset, 312 s.(Yakutça-sahaca)(YV) Yalçıner, F., �ahin, F., 1997, Bilgisayar Terimleri Sözlü�ü, Fono Açık Ö�retim Kurumu Yayınları, �stanbul, 328 s. Yaman, E., Mahmud, N., 1998, Özbek Türkçe’si-Türkiye Türkçe’si ve Türkiye Türkçe’si-Özbek Türkçesi Kar�ılıklar Kılavuzu,

Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s 287(Özbekçe) (EY) Yudahin, K.K., 1998, Kırgız Sözlü�ü, Cilt II (K-Z), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 809

s.(Kızgızca)(KKY) Yurtsever, E., 1997. Türkçe Adlar Derlemesi. TDAV Yayınları, 128s. Yusuf, B. 1992, Kar�ıla�tırmalı Türk Lehçeleri Sözlü�ü I, II. Kültür Bakanlı�ı Yayınları/1372, Kaynak Esrler Dizisi/54,

502 s.(Özbekce) (BY) Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara.

Zülfikar, H., 1991, Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları A.K.D.T. Zülfikar, H., 1991, Terim Sorunları ve Terim Yapma Yolları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu

Yayınları, 213 s

ATATÜRK’ÜN GENÇL��E SESLEN���

Ey Türk Gençli�i birinci görevin, Türk ba�ımsızlı�ını, Türk Toplumculu�unu, sonsuza dek korumaktır, savunmaktır.Varlı�ın ile gelece�inin biricik dayana�ı budur Bu dayanak, senin en de�erli edincindir. Gelecekte bile, seni bu varlıktan yoksun etmek isteyecek, iç ile dı� ya�ıların olacaktır Bir gün, ba�ımsızlık ile toplumculu�unu savunmak kaçınılmaz olursa, göreve atılmakta, içinde bulunaca�ın durumun kısıtlama ile ko�ullarını dü�ünmeyeceksin Bu durum ile ko�ullar, çok elveri�siz de olabilir Ba�ımsızlık ile toplumculu�una, göz dikecek ya�ılar, bütün yeryüzünde örne�i görülmemi� bir yenginin tanı�ı olacaklardır Do�rudan ,ötesi, aldatma ile yüce yurdun bütün burgazları ele geçirilmi�, bütün gemi yapım yerlerine girilmi�, bütün orduları da�ıtılmı� ayrıca ülkenin bütün bucakları açık biçimde ele geçirilmi� olabilir Bu durumdan da kötüsü, acısı , ülkenin içinde, yönetimdekiler aymazlık, aracılık, üstelik yurdu satma giri�iminde bile bulunabilirler Bunun da ötesinde, bu yöneticiler ki�isel çıkarlarını, saldırganların ulusu yok etme amaçlarıyla birle�tirebilirler Ulus, yoksulluk içinde yıkılmı�, bitkin dü�mü� olabilir.

Ey Türk gelece�inin genci ��te, bu durum içinde bile, görevin; Türk ba�ımsızlık ile toplumculu�unu, kurtarmaktır Gereksedi�in güç, damarlarındaki soylu kandadır.

M Kemal ATATÜRK

Arıla�tıran; Prof Dr Övgün Ahmet ERCAN

�ST�KLAL MAR�I

������%��������&����'������������������(�������������������������������������������(��)�

*�&������������������������+�����(��,�*�&�������%���&�������������������(��,��-����%����&��������%���.�������������.��,���.�������������&���$�)����&��������%�&��(� /����������������������������������.��)�0�������%�0���"����+������������������)��1����������&�������.����������%�.����������2�0��$����$���&�������(���!���(�����/�3������,�������������$�&����%�&�������������%�������)�4��������������%���$������������%��������)��5��&��� ' ����������������������.����!��)�1��������������$������$�&�����.������!��)������%�������,�6����&����&����� ���&����%�"7���������,"������������������������(���!��/��������%������������������������������2���+������$�!����%��������&��.�� ���(������)� ���(�����������!�"��������$�����0���"��%�����&���%�&���������%�&���������������������)��1���������������"��+���"���������$����%�����,� ��������������&����(����'������������)�������.���������%���(����%���������%������)�8����%����� ������������&��(������!�����)������&��(������!����������������������'���/�3�.�� �'������(�����+�����������%���.�� ,�9 ��%�( � ��%�&�����!��������������0�� %�:�����������!����������&�������� ���(�� )��;<.������������=�.>%���������(��������� ����������"�&�������$�������� ���.������,�1��������������. ��������������������:&��>������������������&�����������)��*�������!�(�����&�����(���������!�����������)�0���(��>.�����%�= .>%�&�����+�����������2�?����������<.�����(������$�&�����������"���2�*����������������������������&����&����,�� �$�������������'�����$�&����������.� ,�*���������������������������.�+���.� )�:&����������������%����������������. 2�0�������%�.����������%�&����������.�������%�0�������%�0���"����+����������������� ,��

������������� ����

������������������������������������������ ��!���������������������"�����"�"����������� ��#�$����%������������&��&�&�&���'������ ��!�$����%��%��������%���������������� �������"��������������&����������������������(��)*���"�����������%��(���)�+��*�,������&�+&��&������(��)�-��.�/����������������%��%�%����������������&�&�������&�&�&���0���&���"�'���������������+�����*������+���%1"������%�%����+�����1��&�����+�����1��&�#��������&�+&�������%��%����(�%� %�)�2��� ���&1.�3�1��&�*�������%1�����+%�%�%�����+�����%��%4������1��&��/&�"��&����4���&����+%�������&4����"�1��&�����"&�&����2������%�������&1������%���������&���2�������%��%����������+�4����+%�%��&�&����&��2��#�5�������������*�,��&���������%��%��� &���4����5�+���&�*����%4%��"����%1%�����&1�����( ���2��).��

������1*�/���������������&��4��"�������&�#���������"�+�2���%�������������"����� ����&�#�6�4� ��"&�����������2���%4%�+������0���&7�&���%���%�%�������%����&�������%����&�����������&�#�����"&4&��������%�8"�'���*9��%������+������"��&:�6�1�����"&�����%���� ����������%�(��-���%�)���"��&����������(1�;%")��4�������%� %"�������&�"&����"��&:�<��������+��%(������&)������������������( ����")��������#���%�������������������4������������%�����.���������(1�;���)�-&1�&�� ���"�'��4&��&��������������*����%����2�%4%�%����"���2��&�&���������0���&�="���%��"����������������%���������&��0%�%�%����������0���&���1������� ���%�"�4%�6�4���%��+���"�����+�4�����(�)�'%����%������4�&�����%�(���������%)�%��� &�������1�%1�%4%�%��"��&����&�>������������������"��������%��%������%��$���������0���&���2+%�%������������%�������4%�%��?2����@"�1&�����"����������&�����������&1�������1��&'�����&���1&���A&1�&�&��"%�%��+%�%����������&�&������!�������������������+�4���"�'��%�����4�������%���1&�#��6��+���������������������+%�%�����������*�/����&����"&��"������%��%�%����������������&�&��������������������������������������������������&�&�&�����+�����1��&1�������4&�&����+�����������&�&�&���0���&���"�'���������������4&��&��&�*�

YAZAR

Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan

10 Kasım 1947 ‘de Aydın-Nazilli’de do�du. Bilim adamı, Türk Dili Ara�tırmacısı, Jeofizik Mühendisi, Ça�ımcı (gazeteci), Yazar, Dü�ünür, Kamusal Toplum (sivil) Örgütçüdür. �stanbul Üniv(Lisans)1970, ABD’de Stanford(M.Sc)1973, Colorado CSM(Ph.D)1975, MIT(Post Doktora) 1980 bilimteylerini (üniversitelerini) bitirmi�tir. 1975 – 2004 arası �TÜ Maden Fakültesi Jeofizik Mühendisli�inde ö�retim üyeli�i yapmı�tır. 17 kitabı, 380 bilimsel yayını, Türkiye sorunlarına yönelik 850 ara�tırma tasarımı vardır. 24 Kamusal (Sivil) Toplum Kurulu�u’na üyedir, 2003 ‘de Yılın Atatürkçü Bilim Adamı seçilmi�tir. Çilim (sigara) ile alkollü içki içmez. Organlarını ba�ı�lamı�tır. Türkçe, �ngilizce bilir. Al bayra�ını, A�aç dikmeyi sever. Kavalalı Mehmet Ali Pa�anın büyük torunudur. Türkiye’de ilk kez “Jeofizik Mühendisli�ini” 1983’de kurdu�u YERALTI ARAMACILIK Bilimsel Ara�tırma Kurulu�unu kurarak olu�turmu�tur. 2000-2002’de TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odası Genel Ba�kanı, 2002-2004’de Türkiye Jeofizik Kurumu Derne�i Genel Ba�kanlı�ı yapmı�tır. Ba�ımsız, ayrıca 2007 ��çi Partisinden Milletvekili, 2004’de DSP’den Bakırköy Belediye Ba�kanı Adayı olmu�tur.1974’de Amerika’da Yılın En Ba�arılı Yabancı Ö�rencisi, 2000’de �.Ü. Yılın �leti�imcisi (Deprem E�itimi ile), 2002’de Halkın Onur Ödülü, 2002’de ADD’ce Yılın Atatürkçü Bilim Adamı, 2003’de Aydın Derne�i Yılın Deprem Bilimcisi, Uluslar Arası Azerbaycan Jeodinamik ve Petrol Toplantısı (2005) En ba�arılı Bilim Adamı, 2005 Aydın Derne�i Yılın Bilim Adamı ödüllerini almı�tır. 2006-2007 Arası �ran Devletinin petrol danı�manlı�ını yapmı�tır. Türkiye Jeofizik Kurumu onursal ba�kanıdır. Katıksız Atatürkçü, bilimgüder(laik), yurtseverdir. �lgi alanları; Mühendislik ile Yapı Jeofizi�i, Deprem Kestirimleri, Yeraltı Kaynakları Aramaları, Arkeo-jeofizik, Türk Dili Ara�tırmalarıdır. B�L�MTEY adlı bir yayınevi vardır. Ara�tırma, yayın, danı�manlık, sunu�lar(konferanslar), TV izlenceleri yaparak ya�amını sürdürüyor.

Bu sözlük; Türkçede kullanılan yabancı kökenli sözcüklerin, Ural-Altay’ın Turan Türkçesindeki arı kar�ılıklarını içerir. ISBN 978-975-97685-3-9

bilimtey YAYIN EV�

Bulunak : Süleyman Seba Caddesi, Acısu Sokak Çinili Apartman 5/2 Maçka, Be�ikta�- �stanbul, Türkiye

Biti�ke :ahmetercan@ahmetercan.net, ündek ; 0212 227-7719, Belgeç 0212 227-7719, www.ahmetercan.net