1

RDA(Resources Discription and access)آشنایی با عنوان:

* 1زهرا صادقی علویجه

نفیسه شعبانی**

منابع اطالعاتی و پیرو آن ایجاد تنوع در این منابع نیاز به سازماندهی این آثار بیش از پیش احساس می شود. قواعد با رشد روز افزون چکیده:

،مورد استفاده قرار می گرفته است، ولی با تغییرات کنونی منابع اطالعاتی اطالعاتی فهرست نویسی انگلوامریکن از دیرباز جهت سازماندهی آثار

دودی از دست داده است. بنابراین نیاز شدیدی به قواعدی جدید احساس می شود. محققان به تدوین قواعد جدیدی تحت کارایی خود را تا ح

این قواعد همچون قواعد در این اثر معرفی این قواعد از اهم موضوعات است. .می پردازد AACR2پرداختند که به رفع نقص های RDAعنوان

گی ها، ضرورت های تدوین و اهداف خاص خود می باشد که در این مقاله به آن ها پرداخته شده استپیشین دارای مزایا و معایب، ویژ

RDA – AACR2 – استاندارد های توصیف و دسترسی به منابع الکترونیکی –کلید واژه: قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن

مقدمه:

باید از آنها پیروی کرد تا به هدف واالی سازماندهی یعنی یافتن مرتبط ترین منابع یکی از مهمترین اصول فهرست نویسی داشتن قواعدی است که

از در کمترین زمان با صرف کمترین انرژی دست یافت. از نکات مهم در این مسئله یکدستی قواعد مورد استفاده است چراکه بایستی در هر مکانی

را بیابد. در ابتدای امر گام اولیه توسط سر آنتونی پانیستی برداشته شد عات مطلوب خودقادر باشد اطال کره خاکی هر کسی به اطالعات نیاز دارد

به روز شد که با انجام تغییراتی و ... توسط متخصصانی چون چارلز امی کاتر قواعد با گذر زمان پس از وی اینو به تدوین قواعد پرداخت که

شباهت همه این قواعد در هدف آنها برای سازماندهی اطالعات است و اینکه همه آنها سعی در جهانی شدن داشته اند. است. RDAآخرین قواعد RDA یا استاندارد توصیف و دسترسی به منابع ، استاندارد نوینی است که به منظور توصیف و دسترسی به انواع منابع دیجیتالی طراحی شده

( 1931مرادی : است ) حاجی زین العابدینی ؛

RDA چیست؟

RDA مخففResources Discription and access می باشد و در واقع ویرایش سوم قواعد فهرست نویسیAACR2 ( است

(1933کریمی؛ فیاض :

RDA یا استاندارد توصیف و دسترسی به منابع ، استاندارد نوینی است که به منظور توصیف و دسترسی به انواع منابع دیجیتالی طراحی شده

(1931است ) حاجی زین العابدینی ؛ مرادی :

* z.sadeghi1987@mail.com دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطالعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز

کارشناس علم اطالعات و دانش شناسی **

2

ی ) توصیف و دسترسی ( انواع مجموعه ای جامع از دستورالعملها و رهنمودها برای فهرست نویس RADاستاندارد توصیف و دسترسی به منبع

(1933شده است .)طاهری: AACR2اشیاء محتوایی با تأکید بر دنیای رقمی است که جایگزین قواعد پیشین فهرست نویسی یعنی

تاریخچه

قواعد فهرست نویسی پانسیتی برای موزه بریتانیا ایده وجود یک 1381به قواعد فهرست نویسی پیشین باز می گردد . در سال AACRاصل

شناسه را پایه گذاری کرد .

اصل در زمینه فهرست نویسی بود . 913منتشر شد که حاوی 1381پیرو آن قواعد فهرست فرهنگی چارلزامی کاتر در

1383تا 1318فاصله ی سالهای رواعد انگلیسی و امریکایی بود. دبه چاپ رسید که حاوی دو مجموعه ی جدای ق 1318در AACRچاپ اول

در بریتانیا AACRرشد خدمات و شبکه های کتابشناسی تفاوتی و مرکزی ، توسعه و یکپارچگی خدمات کتابخانه ملی ) به ویژه در زمینه قواعد

برجسته ای بر گردآوری ، انتقال و بهره گیری از فهرست اطالعات کتابشناختی داشت . همچنین ورود تعداد روز افزون و کانادا ( همه تأثیرات

رسانه های نوین به بیشتر کتابخانه ها که طی این مدت برای بسیاری از استفاده کنندگان اهمیتی مشابه مدارک کاغذی و چاپی سنتی داشت که

ابل پیش بینی نبود . برای نویسندگان این متون ق

کمیته مشترکی برای تجدید نظر در آن با حضور نمایندگان کشورهای ایالت متحده کانادا و انگلیس تشکیل شد . 1388به همین دلیل در سال

املتر شد ه به تدریج گسترش یافته و ک AACR2منتشر شد . از آن زمان تا کنون قواعد فهرست نویسی 1383در سال AACR ویرایش دوم

است .

به منظور تدوین استاندارد نوینی برای توصیف و دسترسی به منابع آغاز به کار کرد 4118کمیته مشترک بازنگری با مدیریت تام دیلسی در سال

بر RDAاستاندارد ارائه شد . مسئولیت گسترش و بازنگری 4113مورد تأیید قرار گرفت . اولین پیش نویس آن در سال 4112و نام آن در سال

نسخه نهایی به چاپ رسید . 4111ژوئن سال 48است . در JSCعهده کار گروه مشترک راهبری توسعه استاندارد

چه بود ؟ RDAضرورتهای اساسی تدوین

. با وجود این در قواعد فهرست نویسی آنگلو امریکن به عنوان مهمترین قواعد بین المللی فهرست نویسی در سطح جهان محسوب میشود

ن سالهای اخیر ورود فناوری های جدید کتابخانه ها و تغییر فهرست های کتابخانه ای از فهرست های برگه ای به فهرست های ماشینی و پس از آ

( 1933فهرست های عمومی پیوسته نیاز به تغییر در قواعد آنگلو امریکن را اجتناب نا پذیر کرده است . )دیدگاه، عرفان منش:

بود و اساسأ جهت فهرست نویسی منابع چاپی تدوین شده بود . اگر چه زمینه AACR2توصیف اشکال جدید اطالعاتی یکی از مشکالت عمده

هایی هم جهت سایر رسانه ها وجود داشت اما هرگز روش یکدست و منطق منسجمی برای توصیف محتوای رسانه ها و حامل ها وجود نداشت .

(1931)الیور:

AACR2 به لحاظ پیچیدگی زیاد ، وابستگی شدید به فهرست های برگه ای و عدم قابلیت کاربرد آن برای منابع دیجیتالی به شدت مورد انتقاد

( 1933قرار گرفت . )دیدگاه، عرفان منش:

مثبتی در مورد آن داشته اند . نظر RDAمودیروس نیز به این نکته اشاره دارد که اغلب متخصصان فهرست نویسی پس از بررسی پیش نویس

آن در اغلب کارشناسان از ساده سازی قوانین استقبال کرده و معتقدند ساده سازی این استاندارد موجب اشاعه بیشتر آن شده و از این طریق تأثیر

3

و بین المللی بودن آن است . شد ه ساده سازی RDAسطح بین المللی بیشتر نمایان میشود . به عبارت دیگر دو ضرورت اساسی موجب تدوین

را شکل داد مستقل بودن و محدود نبودن آن به قالبی خاص بود . استاندارد مورد نظر باید از هر گونه RDAاز ضرورت های دیگر که ایده طراحی

ده قرار گیرد . )دانش، افشار، نوری: محدودیت در قالبی خاص دوری کرده و مستقل باشد تا بتواند با تمامی استانداردهای ابر داده ای مورد استفا

1933)

RDA بر چه اساسی بنیان گذاشته شده است ؟

( و ملزومات کار کردی داده های مستند ) FRBRبر مبنای دو الگوی ملزومات کار کردی پیشینه های کتابشناختی ) RDAاستاندارد نوین

FRAD شکل گرفته است و موجودیت های مورد توجه این دو الگو مبنای تهیه این قواعد است . علت پایه گذاری )RDA بر مبنای این دو الگو

ته باشد ایجاد و فراهم آوری داده های یکدست برای هر نوع منبع است . این دو الگو رابطه هایی که یک عملکرد با ایجاد کننده خود می تواند داش

فی ناسایی می کند و به خوبی در خصوص انتقال ، تفسیر و انطباق یا شکل های فیزیکی از کارهای یکنواخت ، ارتباط برقرار میکند . آنها وظایرا ش

که کاربران باید در طول فرایند کشف منبع انجام دهند را شناسایی کرده و نشان میدهند که انواع مختلف داده های کتابشناختی و داده های

تند چگونه از انجام موفقیت آمیز این وظایف پشتیبانی میکنند . مس

FRBR الگویی مفهومی جهت داده های کتابشناختی در فهرست ها و پایگاه های اطالعاتی است و این امکان را فراهم می آورد که داده ها در

های کتابشناختی ، ویژگی ها و روابط بین آنها و ارتباط آن با پیشینه های کتابشناختی با توجه به کاربران ذخیره شوند . این الگو موجودیت

وظایف کاربر را فراهم می سازد .

است . این الگو برای کنترل پیشینه های مستند ) نام افراد ، نام تنالگان ها و مانند آن ( تأکید دارد و FRADمشابه همین روش الگوی جدید

الگویی مفهومی است که مبنایی برای نقاط کنترل و دسترسی به مدارک فراهم FRADان متمرکز است بر نیاز ها و وظایف کاربر FRBRمانند

( 1933می آورد. )دیدگاه، عرفان منش:

تهیه مجموعه ای از رهنمود ها و دستور العمل ها برای فرمول بندی داده ها در پشتیبانی از کشف منبع است . عبارت پشتیبانی RDAهدف کلی

استانداردی است که توجه به کاربر و وظایفی که او در فرایند کشف منبع RDAالقا میکند . RDAمنبع پیامی کلیدی درباره ماهیت از کشف

انجام میدهد ، در نقطه کانونی آن قرار دارد . هدف از ثبت داده ها پشتیبانی از وظایف بهره گیر است .

FRADو FRBRکه او آرزوی انجام آن را دارد باز میگردد . وظایف کار بر از الگوهای به بهره گیر و وظایفی RDAهر دستور العمل در

توضیح داده شده است . RDAگرفته شده و بالفاصله در مقدمه

وظایفی که از داده های کتابشناختی استفاده میکنند :

الم کرده منطبق است . ( یافتن : پیدا کردن یک موجودیت واحد که با معیارهای جستجو که کاربر اع 1

( شناسایی : تأکید اینکه موجودیت شرح داده شده با موجودیت جستجو منطبق است . 4

( انتخاب : انتخاب موجودیتی که متناسب با نیاز های کاربر است . 9

( دریافت : حصول موجودیت شرح داده شده از طریق خرید ، امانت و ... 8

( شناسایی 4( یافتن 1استفاده میکند عبارتند از : وظایفی که از داده های مستند

4

( مفهوم سازی : توضیح درباره رابطه بین یک شخص یا تنالگان با نامی که بدان شناخته می شوند . 9

(1931( تصدیق : مدرکی که تولید کننده داده های مستند آن را گواه و شاهدی برای انتخاب نام میداند . )الیور: 8

RDA به دنبال چه اهدافی است ؟

را اینگونه بیان میکند : RDAکمیته هماهنگی مشترک برخی اهداف

( فراهم آوردن چارچوبی یکدست ، انعطاف پذیر و قابل گسترش برای توصیف محتوایی و فنی تمامی منابع با هر نوع محتوا 1

و ترویج کاربرد جهانی این قواعد ( تطبیق قواعد با اصول ، الگوها و استانداردهای بین المللی 4

( سهولت و کارایی استفاده هم به عنوان یک ابزار کار و هم جهت مقاصد آموزشی 9

( قابلیت کاربرد این استاندارد به عنوان یک ابزار پیوسته اگر چه ویرایش چاپی آن هم منتشر شده است . 8

( قابلیت استفاده در مجامع با زبانهای مختلف 2

ایجاد رقابت با استانداردهای مشابه ( 1

( قابلیت کار بر قواعد فراتر از چارچوب کتابخانه ها و مناسب جهت نیازهای مختلف 8

( آمادگی پذیرش و هماهنگی با ساختارهای نوین پایگاه های اطالعاتی 3

AACR2( هماهنگی با قواعد موجود در 3

( 1933ایی ، انتخاب و دستیابی به موارد مورد نظر. )دیدگاه، عرفان منش: ( توانا ساختن کاربران در یافتن ، شناس 11

چیست ؟ RDAویژگی های

ایجاد قواعد آسانتری RDAجهت تحت پوشش قرار دادن همه اشکال اطالعاتی پیچیده تر شده است . هدف AACR2: قواعد ساده سازی( 1

است که بتوان آنها را به راحتی در منابع مختلف با حداقل دستور العمل های خاص و با کمک مثالهای مربوط به آن به کار گرفت .

ین به خودی خود منشأ مشکالتی است . ترتیب قرار گرفتن فصل های توصیفی بر اساس نوع منابع ، بد AACR2: ساختار کنونی ساختار ( 4

کند . با معناست که ابتدا فهرست نویس باید نوع و یا قالب موادی را که قرار است توصیف شوند در نظر گیرد تا بتواند فصل ها را بر طبق آن مرتب

اما در این وجود هیچ رهنمود خاصی در مورد نحوه انجام آن وجود ندارد . گرچه ممکن است این امر در مورد بعضی منابع واضح و آشکار باشد

قصد دارد این مسئله را با متمایز RDA ؟مورد بقیه این طور نیست . آیا یک پیایند موسیقی در ابتدا موسیقی بوده یا منبعی پیوسته یا مسلسل

.کردن نوع منابع به عنوان اولین قدم در فرایند فهرست نویسی و آغاز دستور العملهای کلی حل کند

بعضی منابع متفاوت از منابع دیگر فهرست می شوند . حتی گاهی قواعد جایگزین در برخی موارد و اضافه گاهی AACR2: در هماهنگی( 9

قصد دارد قواعد را آنقدر ساده کند تا بتوان آنها را براحتی برای دامنه وسیعی از منابع به RDAکردن گزینه هایی کار را پیچیده تر کرده است .

ا حد ممکن حذف کرد . کار برد و قواعد جایگزین را ت

5

: امروزه یک اثر خاص میتواند به شکل های متعددی چون دیجیتالی ، صوتی ، چاپی و ... وجود داشته باشد . گرداوری( 8

و همچنین ممکن است اثری باشد برای کاری مشابه با نویسندگان متفاوت . میان این موارد ارتباط زیادی است که این نسبت ها بسیار مهم بوده

توضیح داده شده است . FRBRبدان توجهی نشان نداده ولی در AACR2باعث میشوند فهرست پیشینه ها را بطور مناسب هم نشین کند .

RDA با تهیه کردن اصطالح شناسیFRBR . در متن ، فصلی را نیز در مورد نسبت ها می نویسد

های جایگزین شرایطی را ایجاد کرده که در آن تعبیر و تفسیر قواعد برای کمک به : ساختار قواعد عام و خاص و دستور العمل اصول واضح( 2

امیدوار است مجموعه قواعدی را رواج دهد که بر مبنای اصول واضحی باشد ، با جایگزین های محدود تا RDAفهرست نویسی بسط پیدا کرد .

. فهرست نویس را قادر سازد خودش به قضاوت صحیح کارشناسی بنشیند

شد . این اصطالحات بطور بالقوه در SMDو GMDمنجر به استفاده از دو اصطالح AACR2با ISBD: همراه شدن محتوا و غالب( 1

3( پارامترهای سکانس نمایش ) مثأل برای یک اثر 4یک فیلم نه ویدئویی آن . DVD( پارامترهای پاالیش مثل پیدا کردن 1سیستم ها بعنوان

( اطالعات محتوا ) نُت نویسی در موسیقی و اجرای ضبط شده از یک قطعه موسیقی ( به کار 9کالم ضبط شده وجود داشته باشد . ( 9متن و

ده است و این تا حدی به شکل ذاتی در لیست واژگان و اصطالحات بر محدود ش SMDو GMDبرده میشود . امروزه استفاده از اصطالحات

امریکای شمالی و از طرف دیگر با افزایش سریع حامالن اطالعاتی –وجود دارد . یکی انگلیسی و دیگری استرالیایی GMDمی گردد . دو لیست

کاست صوتی و دیسک ویدئویی هستند نه SMDویب شده در بی اطالع تر میشود مثأل اصطالحات تص SMD، استفاده کنندگان از اصطالحات

گزینه هایی گنجانده AACR6و برای حل این مشکل در نسخه های اخیر DVDاصطالحاتی که معموأل استفاده میشوند یعنی نوار شنیداری و

زین میکند که در آن محتوای موجود را با روش انعطاف پذیری جایگ GMDو RDA ،SMDشده است . برای استفاده از این قبیل اصطالحات

و اصطالحات حامل ، بدون منع استفاده از اصطالحات مورد نیاز دیگر در آینده قابل تعریف است .

در فرهنگ انگلیسی زبانان در انگلیس و امریکای شمالی شکوفا شد و بعضی از جنبه های آن گردش آنگلو AACR2: بین المللی کردن( 8

هم زمینه های مشترک و هم AACR2امریکنی دارد . در همین زمان کشورهای دیگر هم قواعد فهرست نویسی خودشان را توسعه دادند که با

در اصل مبتنی بر اصول پاریس و RAKاست که در آلمان مورد استفاده قرار گرفت . RAKبایی زمینه های متفاوتی دارد . یک نمونه فهرست الف

سه نقطه قوت اساسی دارد . نخست آنکه باعث خواهد شد که فهرست نویسان هنگام فهرست RDAو AACR2کپنهاگ است . اگر چه

LCه ی قواعدی است که فهرست نویس بدون اتکا به کمک بیرونی ) نظیر آنچه نویسی انواع منابع تقسیمات بهتری اتخاذ کنند ، زیرا در بردارند

زبانی ساده ، گویا و عاری از RDAدر باره تفسیر قواعد منتشر می کند ( می تواند این دستور العمل ها را تفسیر کند . به عبارت دیگر زبان

اندیشیده شده است و منابع و روشهای نوینی که در خود گنجانده است فرایند RDAهرگونه ایهام است . دوم آنکه با توجه به تدابیری که در

رد نظر توصیف و دسترسی به انواع منابع تسهیل خواهد شد . نقطه قوت دیگر ، در اولویت قرار دادن نیازهای کاربران است تا بتوانند به منابع مو

(1931خود دسترسی یابند . )مطلوب:

قوت اساسی دارد. نخست آن که باعث خواهد شد که فهرست نویسان هنگام فهرست نویسی انواع منابع تصمیمات سه نقطه RDAدر مجموع

درباره تفسیر قواعد منتشر می LCبهتری اتخاذ کنند، زیرا در بر دارنده قواعدی است که فهرست نویس بدون اتکا به کمک بیرونی )نظیر آنچه

ا تفسیر کند. به عبارت دیگر زبانی ساده ، گویا و عاری از هرگونه ایهام است. دوم آنکه با توجه به تدابیری که کند( می تواند این دستور العمل ها ر

اندیشیده شده است و منابع و روشهای نوینی که در خود گنجانیده است فرایند توصیف و دسترسی به انوع منابع تسهیل خواهد شد. RDAدر

( 1931ادن نیازهای کاربران است تا بتوانند به منابع مورد نظر خود دست یابند. )الیور: نقطه قوت دیگر در اولویت قرار د

و استانداردها، الگوها و قواعد بین المللی وجود دارد ؟ RDAچه ارتباطی میان

6

پذیرفته شده جهانی را شرح می با سایر استانداردها و الگوها و اصول RDAاز فصل مقدماتی رابطه 8/ 1تا 4/ 1اطالعات ارائه شده در بخش

دهد .

: ارتباط با سایر استانداردهای توصیف و دسترسی به منابع 4 – 1

1 – AACR 2

قواعد فهرست فرهنگی کارتر – 4

قواعد پانیستی برای تدوین فهرست – 9

8 – ISBD استاندارد بین المللی کنترل کتابشناختی: چنانچه ISBD وRDA را بعنوان یک زبان کتابشناختی کامل برای هدف توصیفی و

را بعنوان یک زبان کتابشناختی ISBD می تواند .....را بپذیرد یا رد کند. در صورت پذیرش باید سایر مهارتهایRDAمتفاوت از خود بشناسند

باید مجموعه کامل از قواعد را که در ارتباط با ISBDدشناسایی و مورد پذیرش قرار دهد تا از وضع قواعد متعارض خودداری کند و در صورت ر

(1933بازنمون و نمایش داده هاست فراهم کند.)مانچینی؛ ماگروئینی:

2 - MARC 21 . برای اطالعات کتابشناختی و مستند مورد استفاده قرار گرفته است

مجموعه عناصر آن با دوبلین کور همخوان است . – 1

، مبادله درون خطی اطالعات برای مقوله بندی منطبق است . ONIXبر چار چوب – 8

FRADو FRBRاست : همسویی با RDA( الگوهای مفهومی زیر بنای 9 – 1

( اهداف و اصول توصیف و دسترسی منبع را کنترل میکند . 8 – 1

ICP قواعد بین المللی فهرست نویسی است که باRDA ه شده و توسعه یافته است . در یک دوره زمانی نوشتJSC گسترشICP را به

. را با آن حفظ کرد RDAهم گامی دقت زیر نظر گرفت و

RDA یزو توسعه یافته اند ارجاع میدهدبه اصطالحات طرحواره ، رمز گذاری بیرونی ، مثل رسم الخط که در یکی از کمیته های ا:

RDA استفاده از شناسگرهایی که از طرحواره های شناخته شده بین المللی کتاب کند ثبت شناسگرها را تشویق می .ISBN وISSN هنوز

(1931استفاده شده است . )الیور: AACR2ادامه دارد . چون از این استانداردها در

RDAمزایای کاربرد

RDA منابع دیجیتالی بر مبنای کتابخانه را از طریق راهنمایی ها و دستور العمل هایی که برای فهرست نویسی AACR2 تهیه کرده است به

سمت دیجیتالی پیش می برد. تمرکز آن بر روی کابرد سریع جستجو، انتخاب و بدست آوردن مواد و منابع مورد نیاز است. انجمن فراداده ای

بر روی اطالعات مورد نیاز برای توصیف و RDA مختلف آنرا حمایت می کند و رکوردهای کتابخانه ای را بصورت پیوسته به کار می برند.تمرکز

از طریق تعدادی الگوی کدگذاری از RDAتشریح یک منبع است نه چگونگی کیفیت ارائه آن اطالعات. کاربران به خوبی می توانند از محتوای

ق و انعطاف است و در انجمن های اطالع قابل انطبا RDA و دوبلین کور استفاده کنند. 41قبیل استاندارد فراداده ای برای توصیف شئ، مارک

(Joint Steering committee:2010رسانی بیشتر کتابخانه ها کاربرد دارد.)

7

RDA وAACR2 در چه بخش هایی مشابه یکدیگر هستند ؟

RDA استانداردی است که جایگزینAACR2 تغییرات چشمگیری داشته اما بین قواعد شده است .AACR2 وRDA پیوندهای مهمی

وجود دارد .

تی از اجزاء زیر یاقدام مشترک میان چهار کشور کانادا ، بریتانیا ، ایاالت متحده و استرالیا بود . نظام مدیر AACR2( ساختار مدیریت واحد : 1

تشکیل شده است

( که همه جنبه ها را زیر پوشش دارد . COP *کمیته مدیران )

که مسئولیت محتوایی استاندارد ، باز نگری ها و تجدید نظر های در دست اقدام را بر عهده دارد . ( JSC *کمیته تدارکاتی مشترک )

*کمیته ناشران : که اثر تولید شده از سوی کمیته تدارکات مشترک را منتشر می کند .

های مالی را پشتیبانی می کند . *کمیته معتمد یا بودجه که جنبه

تنها تغییری که در اصول مدیریتی روی داد تغییر نام در کمیته RDAبه ایجاد استاندارد جدید یعنی AACR2تغییر جهت از بازنگری

. RDAتدارکاتی مشترک بود یعنی تغییر نام به کمیته تدارکاتی مشترک برای گسترش

( ، کتابخانه بریتانیا ACCC ( ، کمیته فهرست نویسی استرالیا ) ALA ( انجمن کتابداران امریکا ) 1ن دارد . سازما 1این کمیته نمایندگانی از

BL ( کمیته فهرست نویسی کانادا ، CCC ( مؤسسه رسمی متخصصین کتابداری و اطالع رسانی ، )CILIP ( کتابخانه کنگره ، ) LC )

(1931بود که کمیته تدارکات مشترک آن را مدیریت می کرد . )الیور: AACR 2قاط قوت فرایند بازنگری فعال و قاطع یکی از ن

: ممکن است یکی از پرسش های اساسی این باشد که چرا کامأل از نو شروع AACR2بصورت بین المللی و بر مبنای قواعد RDA( ایجاد 4

در تحقق یک نقش مهم بر عهده AACR2شواهد موفقیتی است که قواعد نشود و چیزی ایجادنگردد که کامأل جدید و تازه باشد ؟ پاسخ در

تنظیم شود . این قواعد AACR2داشت و به استانداردی همه پذیر تبدیل شد . بنابراین منطقی است که استاندارد جدیدی بر مبنای نقاط قوت

در چهار کشور مبدع آن و در سایر کشورهای انگلیسی زبان را به بیست و پنج زبان مختلف ترجمه شده و این مسئله پذیرش گسترده این قواعد

همانندی در ثبت داده های کتابشناختی را ترویج نمود . AACR2نشان می دهد . با استفاده گسترده در جهان ،

دیدی وجود دارد دستور اعمل های ج RDAاستخراج شده است . AACR2از قواعد فهرست نویسی RDA( بسیاری از دستور العمل های 9

برای آنها مشابهی نیست و دستور العمل هایی وجود دارند که تغییر کرده و در مقایسه با قواعد مشابه به AACR2که در قواعد فهرست نویسی

دستور العمل های زیادی نیز وجود دارد که نحوه ی RDAقصد و نیت متفاوتی دارند . به هر حال در AACR2خود در قواعد فهرست نویسی

با FRAD و FRBRبیان آنها کامأل متفاوت است اما اساسأ قصد و نیت آنها تغییر نکرده است . این دستور العمل ها در چار چوب مفهومی

. در برخی موارد جمله بندی دستور العمل ها کمی ارائه شده اند RDAاستفاده از واژگان و مفاهیم تازه در جایگاهی متفاوت و در درون ساختار

تغییر کرده است اما مفاهیم یکسان است .

AACR2

ب نامگذاری عددی و الفبایی 9. 14

8

ند قبلی است شماره گذاری اولین شماره یا بخشی از پیانید که با شرحی جدید همراه است رای... اگر توالی شماره گذاری یکی پیا 1. ب . 9. 14

اختصاص می دهند .

RDA

ثبت نامگذاری عددی و یا الفبایی اولین شماره یا بخشی از توالی 9. 4. 1. 4

که با شرحی اگر توالی نامگذاری عددی و یا الفبایی ادامه یک پیانید قبلی است ، عالمتگذاری عددی و یا الفبایی اولین شماره و یا بخشی از پیانید

اص دهید . جدید بوده است را اختص

: موضوع سازگاری به ویژه زمانی اهمیت می یابد که RDAبر اساس رهنمودهای AACR2تولید پیشینه های کتابشناختی همخوان با – 8

ناسب با مت نقاط دسترسی را مورد توجه قرار دهیم . کمیته تدارکاتی مشترک تغییراتی را اعمال نمود اما موارد تغییر یافته را به دقت بررسی کرد تا

رویه های روزآمد سازی جهانی از هر گونه اصطالح متتناسب با نیاز محققین اطمینان حاصل شود . مثأل نقاط دسترسی برای کتابهای خاص مثل

انجیل ساده شده است . بخشی از این کار برای ساده کردن فرمول بندی نقاط دسترسی و بخشی دیگر نقل مکان از نقاط دسترسی است که فقط

سیحیان از انجیل را ارائه می دهد .م

AACR2 RDA

(1931انجیل . عهد عتیق ) عهد جدید ( . پیدایش انجیل . پیدایش)الیور:

وجود دارد ؟ 2AACRو RDAچه تفاوتی میان عملکرد

1 – RDA اساسأ در تالش برای بازنگری بنیادینی در قواعدAACR2 است . یک راه برای گسترشRDA ساختار شکنی است و سپس ساختار

توسط بروس جانسون و باب ایوالد صورت گرفت . قواعد بر مبنای فصل طبقه 1333بندی بر اساس چارچوب جدید . اولین ساختار شکنی در

دوباره سازماندهی شد . سازماندهی دوباره برخی مشکالت و تضادها را آشکار کرد . ISBDاد از ساختار خود خارج شد و بر اساس حوزه های مو

4 – AACR 2 ابتدا نوع و قالب را در نظر میگیرد تا فصول مختلف را بر اساس آن تنظیم کند . این در حالی است که هیچ رویکرد و دستور

قصد دارد با متمایز ساختن نوع منابع به عنوان اولین قدم در فرایند RDAالعمل خاصی جهت تشخیص نوع و قالب منابع وجود ندارد . حال آنکه

غاز دستور العمل کلی این مسئله را حل کند . فهرست نویسی و آ

که مدارک موجود را به عنوان مبنای توصیف آثار معرفی میکند و توصیه میکند که در انتخاب شناسه ها به مدارک اولیه AACR2بر خالف – 9

ی و مدرک اولیه استفاده میکند از راهبردی موازی جهت توصیف همزمان مدرک در دست فهرست نویس FRBRدهمانند RDAنیز توجه شود .

( 1933و در رابطه کتابشناختی میان آنها را ترسیم میکند . . )دیدگاه، عرفان منش:

8 – RDA از واژگان و اصطالحات جدیدی استفاده میکند . به عنوان مثال درRDA به جای سر شناسه از نقطه ی دسترسی اولیه نام برده

ه از نقطه دسترسی ثانویه استفاده شده است ، عنصر جایگزین نامیده شده است . همچنین به جای کنترل مستند شده است و به جای شناسه افزود

از کنترل نقطه دسترسی استفاده شده است .

تی تا سه حذف شده است . به این معنا که اگر یک منبع اطالعا RDAتغییر قوانین : قانون سه تایی موجود در موارد مختلف در استاندارد – 2

نویسنده داشته باشد نام تمام نویسندگان ذکر شده و بعنوان نقاط باز یابی به کار گرفته می شود .

9

به کار گرفته میشود مانند ص . ج و ... حذف شده است و همه کلمات بصورت کامل نوشته میشود مثل AACR2تمام اختصارهایی که در

جلد و ... –صفحه

عبارتهای محل نشر مشخص نیست ، ناشر مشخص نیست و تاریخ مشخص نیست ، جایگزین بی جا و بی نا و بی تا شده است .

( سه گزینه نوع محتوا ، نوع حامل و نوع رسانه جایگزین عنصر وجه تسمیه خام GMD شده است . نوع محتوا متعلق به موجودیت )

است . RDAط به موجودیت قالب استاندارد برداشت ، نوع رسانه و حامل مربو

رایانه: وب صفحه رایانه و ... –میکرو فیلم –نوع رسانه : دیداری

منبع پیوسته ... و استریپ فیلم ، فیلم ، نوار: حامل نوع

... (1931) حاجی زین العابدینی ؛ مرادی : متن نوع محتوا : موسیقی ، متن ، کارتوگرافی

RDA چه ابزاری دارد ؟

تحت وب و به شکل نسخه چاپی وجود دارد . RDAابزار

Toolkitبدان دست یافت . www . ACCESSRAD ONLINE .نام دارد که میتوان از طریق سایت Tool Kitابزار تحت وب آن

توسط کمیته ناشران قیمت گذاری شده است که این قیمت گذاری در آینده اعالم خواهد شد و با توجه به تقاضا ها نسخه چاپی هم منتشر خواهد

شد . جزئیات قیمت گذاری آن هنوز مشخص نیست .

طراحی شده هم جهت منابع سنتی و هم ابزاری درون خطیکه است ریاین جعبه ابزار جهت دنیای دیجیتال طراحی شده است . هر چند ابزا

مهمترین این مدارک است . نرم افزار از سه RDAاز مدارک و نرم افزار تشکیل شده است . متن کامل RDA. جعبه ابزار درون خطی است.

تشکیل شده است . Resourcesو RDA ،Toolزبانه

RDAزبانه

بخش ، پیوست ، یک واژه نامه می 11شامل یک مقدمه کلی ، RDAاستاندارد 4114/ مارس / 8را در بر دارد . در RDAاین زبانه متن کامل

باشد . بخش های این استاندارد عبارتند از :

را شامل میشود . 1 – 8ثبت ویژگی های نمود و نتیجه که فصل های – 1

را شامل میشود . 2 – 8ثبت ویژگی های اثر و بیان که فصول – 4

را در بر میگیرد . 3 – 11ثبت ویژگی های افراد، خانواده و تنالگان که فصول -9

است . 14 – 11ثبت ویژگی های مفاهیم ، اشیاء ، وقایع و رویدادها که شامل فصول – 8

را در زیر مجموعه خود دارد . 18و مورد که فصل ثبت روابط ابتدایی بین اثر ، بیان قالب – 2

13 – 44ثبت روابط افراد ، خانواده و تنالگان مربوط به یک منبع شامل فصول – 1

11

را شامل میشود . 49ثبت روابط موضوعی فصل – 8

است . 48 – 43ثبت روابط بین اثر ، بیان ، قالب و مورد که شامل فصلهای – 3

است . 43 – 94ثبت روابط بین افراد ، خانواده و تنالگان که شامل فصول – 3

را در بر میگیرد . 99 – 98ثبت روابط بین مفهوم ، متنی ، واقعه و رویداد که فصلهای – 11

عناصر مربوط به روابط تعیین شده در 2 – 11را شامل می شود . بخش FRBRعناصر مربوط به ویژگی های تعریف شده در 1 – 8بخش های

را نشان میدهد . FRADو FRBRالگوی

Toolزبانه

و نیز ابزارهایی عملی برای تلفیق استاندارد جدید در فعالیت روز مره را فراهم می rdaاین زبانه روشهایی برای مشاهده و استفاده از محتوای

رست نویس ایجاد شده است . آورد. این زبانه با مد نظر قرار دادن فه

شامل : Toolقسمت

Element set Riview مشاهده مجموعه عناصر ( است که به واژه نامه ای از عناصر (RDA شباهت دارد . این بخش بر اساس نظمی که

برای فهرست نویس مفید می باشد و مرتب شده است . این روش مشاهده مختصر ، برای فهرست نویس یک ابزار مرجع فوری است .

Entity Diagram ( ERD ) نمودار موجودیت رابطه ( : مجموعه نمودارهایی است که سر فصلی ساختار (RDA آنکه متن هستند . بدون

دستور العمل ها ، اصول ، اهداف ، توضیحات و غیره را در بر داشته باشد .

Work low نمودار گردش کار ( : نمودار گردش کار به فهرست نویس در تصمیم گیری های ضروری ، تصمیم گیری درباره توصیف ، انتخاب (

مستقیمأ پیوند RDAکه ارجاع به آنها را در بر دارد و در یک محیط وبی ، به متن کامل ها را یادآوری میکند . نمودار ، نه متن دستور العمل ها بل

برقرار می سازد .

Mappiny باز نمایی ها ( : این قسمت اطالعات رمز گذاری شده را به وبگاه (Marc 21 . پیوند میدهد

Schemas طرحواره ( : در این بخش می توان عناصر (RDA رحواره را به عنوان طXML ذخیره کرد . این مدرکXML به پیشینه

MARC 21 را دشوار می سازد . طرحواره 41امکان تبدیل داده با محیط های رمز گذاری غیر مارک 41شباهت دارد . ساختار داده ای مارک

XML می تواند از مبادله داده بین محیط های مختلف رمز گذاری پشتیبانی کند .

Resourcesزبانه

در دسترس قرار میگیرد . )الیور: AACR2این زبانه منابع ، مدارک مرتبط و پیوندها به مدارک یا وبگاه ها را در بردارد . با این زبانه متن کامل

1931)

وارد شده است ؟ RDAچه انتقاداتی بر

11

ر کتابخانه ها در عصر کنونی برای اینکه جایگاه خود را از دست ندهند باید با فعالیتهایی نظیر دیجیتالی خود را تا حدودی از خطر حذف دو

سازند یکی از نواحی مشخصی که ایجاد تغییر د ر آن ضروری است بخش فهرست نویسی است .

RDA ست . کویل و هلیمان معتقدند جهت دیجیتال سازی این بخش آماده سازی شده اRDA نوعی تعدیل ) ونه انقالب ( در قواعد پیشین

AACR 2 نگاه دارد . 13و حتی 41است و این نوع تعدیل ها تنها میتواند ما را به شدت در قرن

بیش از حد بر گذشته متکی است . این گروه معتقدند برای ترسیم مناسب آینده کتابخانه به تغییرات اساسی تر بشری RDAگروهی معتقدند

را مطالعه کند متوجه خواهد شد که با استفاده از این استاندارد ، اینکه RDAنیاز است . گروهی نیز بر این اعتقاد هستند که چنانچه فردی

فهرست نویس باید کاری را که AACR2قواعد آن را به کار بندند اصأل مشخص و واضح نیست . مثل زمانی که در فهرست نویسان کی و چگونه

به او مربوط نبود انجام میداد مثل تعیین مقیاس برای نقشه .

دی را جویا شود که در در صدد است فقط افرا RDAهم چنین علیرغم تالش به منظور جلب توجه سایر جوامع خارج از حرفه کمیته مسئول

فهرست نویسی سنتی تبحر دارند . بسیاری از این افراد به شدت پایبند روش های سنتی هستند و ممکن است امکانات نظامهای رایانه ای را

نپسندند .

استفاده RDAتشار کسی از وجود اینگونه انتقاالت به جایی کشیده شده است که برخی بدترین حالت ممکن را در نظر بگیرند. اینکه بعد از ان

دیوئی افتاد و فقط چند هزار نفر از آن به فروش رسید . 12نکند مثل همان اتفاقی که برای ویرایش

که در رأس آنها کویل قرار دارد معتقدند که سطح میان کنش پذیری مورد نیاز برای محیط جدید اطالعاتی را RDAبه طور کلی منتقدان

انجام شده است تحقق بخشید و پیشنهاد میکنند برای ارائه قواعد RDAحاتی در قواعد فهرست نویسی ، نظیر آنچه که در نمی توان با اصطال

نه تنها قواعد مربوط به فهرست نویسی انواع جدید منابع اطالعاتی نا AACR2را الگو قرار داد زیرا AACR2جدید فهرست نویسی نباید صرفأ

استفاده شود اینگونه جوامع AACR2ظیر آرشیو داران و موزه داران نیز در حاشیه قرار دارند و چنانچه باز هم از کافی است بلکه جوامعی ن

(1933همچنان در حاشیه باقی خواهند ماند . )خاصه:

... در پایان

RDA تالشى اسـت که سالیـان متمـادى به منظورساده کردن ، واضح کردن ، وبه روز کردن قواعدفهرستنـویسى نتیجه

تواندباعث سادگى آن شود. اماچنانچه به نیـز نمی RDAانجام میشود .فهرستنویسی کار ساده ا ى نیست و 4انگلوامریکن

ام فهرستنویسى کمک خوبى میکند ، هرچنـد از برخى جهات صورت عادالنه بخواهیم آن را مورد بررسى قرار دهیم : به انج

نقص هایى نیز دارد.

RDA استاندارد نوینی جهت فهرست نویسی انواع مواد، محیط دیجیتالی وهمه زبانهاست و به نظر میرسد با مبنا قرار دادن

الگوهای مفهومی رویکردی امیدوارانه جهت انسجام جهان کتابشناختی ارائه دهد.

فهرست منابع

(. آشنایی با مبانی آر . دی . ای )توصیف و دسترسی منبع(. ترجمه عباس گیلوری. تهران: کتابدار،.1931الیور، کریس) .1

12

از الگو های کتابشناختی تا قواعد فهرست نویسی: مالحظاتی در " (.1933بیانچینی، کارلو. گوئرینی، مائورو)بهمن و اسفند .2

ترجمه فاطمه پازوکی. نشریه الکترونیکی سازمان کتابخانه ها و موزه ها و . "و روابط بین آنها F.R.B.R ،I.S.P ،ISBD ،RDAخصوص

.2مرکز آستان قدس رضوی. دوره یک. شماره

فصلنامه ."وداع با قواعد فهرست نویسی انگلو امریکن:آر. دی. ای. ابزاری برای فهرست نویسی منابع دیجیتالی" (.1933خاصه، علی اکبر)پاییز .3

.992-491.: 83کتاب.

اولین همایش ": استانداردی نوین جهت توصیف و دسترسی به منابع دیجیتالی RDA"(.1933دانش، فرشید. افشار، مینا. نوری، رسول) .4

..تهران: کتابدار1932ساالنه انجمن کتابداری و اطالع رسانی . اسفند

رویکردی ساختاری به استاندارد توصیف و دسترسی به منابع با تاکید بر دو مدل مبنای " (.1933دیدگاه، فرشته. عرفان منش، محمد امین) .5

.418-138. فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطالعات: "آن

فصلنامه. "بررسی تحلیلی کارکردپذیری دسترسی به منابع برای توصیف و سازماندهی منابع ارشیوی". (1933زمستانطاهری، مهدی) .6

.38-31. دفتر چهارم. بیستمگنجینه اسناد. سال

برای سازمان کتابخانه ها، موزه ها، “.میانکنش پذیری استانداردهای کتابخانه های دیجیتالی”(. کارگاه آموزشی 1933طاهری، مهدی)شهریور .7

و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

11.علمی ارتباط ماهنامه."لی دیجیتا های کتابخانه در اطالعات سازماندهی استانداردهای "(. 1933کریمی، مهدی. فیاض، سیما) .8

استاندارد توصیف و دسترسی به منابع : مقدمه ای بر فهرست نویسی در "(. 1931مرادی، خدیجه. حاجی زین العابدینی، محسن)فروردین .9

.13. علمی ارتباط ماهنامه. "41قرن

(RDA) تغییر قواعد فهرستنویسی: استاندارد توصیف و دسترسی به منابع "(. 1931بهارمحسن)مرادی، خدیجه. حاجی زین العابدینی، .11

شماره اول، 29 فصلنامه کتابداری و اطالع رسانی.. " نویسی انگلوامریکنفهرست جایگزین قواعد

الکترونیکی پژوهشگاه اطالعات مدارک . مجله مطلوب قمر: ترجمه. " جدید المللی بین استاندارد :ا .دی .آر ".آن ،(1931) آن چاپمن، .11

:.11. شماره8علمی ایران. دوره

12.joint streeing committee.2010.the cataloguing standard for 21st senturyhttp://www.rda-

jsc.org/rda-redirect.html