POPÜLER BİLİM DERGİLERİ VE BİLİMSEL KİTAPLARIN FEN DERSLERİNDE KULLANILMA DURUMLARI

Proceedings Book

ISSN: 2116 -7383

INTERNATIONAL SCIENCE

& TECHNOLOGY

CONFERENCE 2012

Proceedings Book

ISSN : 2146-7382

General Coordinator Prof. Dr. Aytekin İŞMAN

Coordinator Prof. Dr. Şahin DÜNDAR

2012 – Dubai / United Arab Emirates

ISTEC 2012

Honorary

Prof. Dr. Muzaffer ELMAS Sakarya University, President

General Coordinator

Prof. Dr. Aytekin İŞMAN Sakarya University, Turkey

Coordinator

Prof. Dr. Şahin DÜNDAR, Sakarya University, Turkey

Associate Coordinators

Assist. Prof. Dr. Mübin KIYICI, Sakarya University, Turkey

Conference Secretary

Res. Assist. Onur İŞBULAN, Sakarya University, Turkey

Ins. Aydın KİPER, Sakarya University, Turkey

Ins. Selçuk Sırrı TERCAN, Sakarya University, Turkey

Ins. Ali KIRKSEKIZ, Sakarya University, Turkey

ISTEC 2012 Advisory Board

Dr. Ahmet AKSOY, Erciyes University, TURKEY Dr. Ahmet APAY , Sakarya University, TURKEY

Dr. Ahmet BİÇER, Gazi University , TURKEY Dr. Ali DEMIRSOY, Hacettepe University, TURKEY

Dr. Ali Ekrem OZKUL, Anadolu University, TURKEY Dr. Ali GUNYAKTI, Eastern Mediterranean University, TRNC

Dr. Alparslan FIGLALI, Kocaeli University, TURKEY Dr. Arif ALTUN, Hacettepe University, TURKEY

Dr. Aydın Ziya OZGUR, Anadolu University, TURKEY Dr. Aytekin İŞMAN , Sakarya University, TURKEY

Dr. Bekir SALIH, Hacettepe University, TURKEY Dr. Belma ASLIM, Gazi University, TURKEY

Dr. Hasan Mujaj, University of Prishtina, TURKEY Dr. Hj. Mohd Arif Hj. Ismail,, Universiti, MALAYSIA

Dr. Ho-Joon Choi, Kyonggi University, KOREA Dr. Hüseyin Özkan, , TURKEY

Dr. HyoJin Koo, Woosuk University, KOREA Dr. Imam Osta, Lebanese American University, LEBANON

Dr. İrfan Süral, Osmangazi, TUREY Dr. Iwasaki Chiaki, Kansai University, JAPAN Dr. Jae-Eun Lee, Kyonggi University, KOREA

Dr. Jon Chao Hong , National Taiwan Normal University, TAIWAN Dr. Joseph S. Lee, National Central University, TAIWAN

Dr. Kendra A. Weber, University of Minnesota, USA Dr. Kim Sun Hee, Woosuk University, KOREA

Dr. Li Ying, China Central Radio and TV University, P. R. CHINA Dr. M. Oğuz Kutlu, Çukuroava University, TURKEY Dr. Man-Ki Moon, Chung-Ang University, KOREA

Dr. Mehmet Bayrak, , TURKEY Dr. Mohamad Bin Bilal Ali, Universiti Teknologi Malaysia, MALAYSIA

Dr. Mohamed Bououdina, University of Bahrain, BAHRAIN Dr. Mohd Roslan Modh Nor, University of Malaya, MALAYSIA

Dr. Nihat AYCAN, Muğla University, TURKEY Dr. Pi-Hsia Hung, National University of Tainan, TAIWAN

Dr. Ruzman Md. Noor, Universiti Malaya, MALAYSIA Dr. S. Arulchelvan, Anna University, INDIA

Dr. Saedah Siraj, University of Malaya, MALAYSIA Dr. Selma Vonderwell, cleveland state university, USA

Dr. Serap ÖZBAŞ, Near East University, TRNC Dr. Sharifah Norul Akmar, University of Malaya, MALAYSIA Dr. ShengQuen Yu, Beijing Normal University, P. R. CHINA

Dr. Shu-Hsuan Chang, Natioanal Changhua University, TAIWAN Dr. Sun Young Park, Konkuk University, KOREA

Dr. Tery L. Allison, Governors State University, USA Dr. Wan Mohd Hirwani Wan Hussain, Universiti Kebangsaan

Malaysia, MALAYSIA Dr. Wan Zah Wan Ali, Universiti Putra Malaysia, MALAYSIA

Dr. Yueah Miao Chen, National Chung Cheng University, TAIWAN Dr. Yusup Hashim, Asia e University, MALAYSIA

Dr. Zaharah Hussin, University of Malaya, MALAYSIA Dr. Zawawi Ismail, University of Malaya, MALAYSIA

Prof. Dr. Bilal GÜNEŞ, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Bilal TOKLU, Gazi University, TURKEY

Prof. Dr. Cafer ÇELİK, Ataturk University, TURKEY Prof. Dr. Cem BİROL, Near East University, TRNC

Prof. Dr. Chang-Shing Lee, National University of Tainan, TAIWAN Prof. Dr. Chih-Kai Chang , National University of Tainan, TAIWAN

Prof. Dr. Engin YILMAZ, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Ergun KASAP, Gazi University, TURKEY

Prof. Dr. Etem KÖKLÜKAYA, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Fatma ÜNAL, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Gürer BUDAK, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Harun TAŞKIN, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Hasan ARMAN, United Arab Emirates University, UAE Prof. Dr. Hasan DEMİREL , Eastern Mediterranean University, TRNC Prof. Dr. Henry H.H.Chen, National Pingtung University, TAIWAN Prof. Dr. Hikmet AYBAR, Eastern Mediterranean University, TRNC Prof. Dr. Hüseyin EKİZ, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Hüseyin GÖKÇEKUŞ, Near East University, TRNC Prof. Dr. Hüseyin Murat TÜTÜNCÜ, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. İbrahim OKUR, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. İlyas ÖZTÜRK, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. İsmail Hakkı CEDİMOĞLU, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Jie-Chi Yang, National Central University, TAIWAN Prof. Dr. Karel RYDL, Pardubice University, CZECH REPUBLIC Prof. Dr. Latif KURT, Ankara University, TURKEY Prof. Dr. Levent AKSU, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. M. Şahin DÜNDAR, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Mehmet Ali YALÇIN, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Mehmet TURKER, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Mehmet YILMAZ, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Metin BAŞARIR, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Metin IŞIK, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Murat DİKER, Hacettepe University, TURKEY Prof. Dr. Musa DOĞAN , Middle East Technical University, TURKEY Prof. Dr. Mustafa GAZİ, Eastern Mediterranean University, TRNC Prof. Dr. Mustafa GÜL, , TURKEY Prof. Dr. Nabi Bux JUMANI, Allama ıqbal Open University, PAKISTAN Prof. Dr. Orhan ARSLAN, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Orhan TORKUL, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Osman ÇEREZCİ, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Rahmi KARAKUŞ, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Recai ÇOŞKUN, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Recep İLERİ, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Recep KAYMAKCAN, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Rıdvan KARAPINAR, Yuzuncu Yıl University, TURKEY Prof. Dr. Sevgi BAYARI, Hacettepe University, TURKEY Prof. Dr. Shi-Jer LOU, National Pingtung University , TAIWAN Prof. Dr. Süleyman ÖZÇELİK, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Türkay DERELİ, Gaziantep University, TURKEY Prof. Dr. Ümit KOCABIÇAK, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Vahdettin SEVİNÇ, Sakarya University, TURKEY Prof. Dr. Yen-Hsyang Chu, National Central University, TAIWAN Prof. Dr. Yusuf KALENDER, Gazi University, TURKEY Prof. Dr. Zekai SEN, Istanbul Technical University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Abdülkadir MASKAN, Dicle University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Ahmet Zeki SAKA, KTU, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Ali GUL, Gazi University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Atilla YILMAZ, Hacettepe University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Berrin ÖZCELİK, Gazi University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Burhan TURKSEN, TOBB University of Economics and Technology, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Can KURNAZ, Sakarya University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Eralp ALTUN, Ege University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Fatma AYAZ, Gazi University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Fatoş SİLMAN, Near East University, TRNC Assoc. Prof. Dr. Galip AKAYDIN, Hacettepe University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Gilbert Mbotho MASITSA, UFS, SOUTH AFRICA

Assoc. Prof. Dr. Gregory ALEXANDER, UFS, SOUTH AFRICA Assoc. Prof. Dr. Hasan Hüseyin ONDER, Gazi University, TURKEY

Assoc. Prof. Dr. Hasan KIRMIZIBEKMEZ, Yeditepe University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Hüseyin YARATAN, EMU, TRNC

Assoc. Prof. Dr. Iman OSTA, Lebanese American University, LABENON Assoc. Prof. Dr. Kenan OLGUN, Sakarya University, TURKEY

Assoc. Prof. Dr Koong LIN, National University of Tainan, TAIWAN Assoc. Prof. Dr. Mehmet ÇAĞLAR, EMU, TRNC

Assoc. Prof. Dr. Muharrem TOSUN, Sakarya University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Mustafa DEMİR, Sakarya University, TURKEY

Assoc. Prof. Dr. Mustafa KALKAN, Dokuz Eylül Universiy, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Nureddin KIRKAVAK , EMU, TRNC

Assoc. Prof. Dr. Oğuz SERİN, Cyprus International University, TRNC Assoc. Prof. Dr. Selahattin GÖNEN, Dicle University, TURKEY

Assoc. Prof. Dr. Senay CETINUS, Cumhuriyet University, TURKEY Assoc. Prof. Dr. Sevgi AKAYDIN, Gazi University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Ali ÇORUH, Sakarya University, TURKEY

Assist. Prof. Dr. Alper Tolga, KUMTEPE, TURKEY Assist. Prof. Dr. Antonis LIONARAKIS, HOU, GREECE

Assist. Prof. Dr. Canan LACIN SIMSEK, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Cercis İKİEL, Sakarya University, TURKEY

Assist. Prof. Dr. Cüneyt BİRKÖK, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Elif İNCE, Istanbul University, TURKEY

Assist. Prof. Dr. Elnaz ZAHED, University of Waterloo, UAE Assist. Prof. Dr. Emine Selcen DARÇIN, Sakarya University, TURKEY

Assist. Prof. Dr. Ercan MASAL , Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Ergun YOLCU, Istanbul University , TURKEY

Assist. Prof. Dr. Evrim, GENÇ KUMTEPE, TURKEY Assist. Prof. Dr. Fatime Balkan KIYICI, Sakarya University, TURKEY

Assist. Prof. Dr. Fikret SOYER, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Gülay BİRKÖK, Gebze Institute of Technology, TURKEY

Assist. Prof. Dr. Hasan OKUYUCU, Gazi University, TURKEY

Assist. Prof. Dr. Hayrettin EVİRGEN, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Hsieh,Pei-Hsuan, Cheng Kung University, TAIWAN Assist. Prof. Dr. İsmail ÖNDER, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Melek MASAL, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Muhammed JAVED, Islamia University of Bahawalpur Assist. Prof. Dr. Mustafa KOC, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Mustafa YILMAZLAR, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Nilgün TOSUN, Trakya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Nursen SUCSUZ, Trakya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Özgür YILMAZ, Istanbul University, Assist. Prof. Dr. Phaik Kin. CHEAH, Tunku Abdul Rahman, MALAYSIA Assist. Prof. Dr. Rifat EFE, Dicle University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Senol BESOLUK, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Tsung-Yen Chuang, University of Tainan, TAIWAN Assist. Prof. Dr. Uner KAYABAS, Inonu University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Yüksel GÜÇLÜ, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Yusuf ATALAY, Sakarya University, TURKEY Assist. Prof. Dr. Yusuf KARAKUŞ, Sakarya University, TURKEY Dr. Ahmet Özel, , TURKEY Dr. Ana Donaldson, AECT, USA Dr. Antonis Linorakis , Helenic Open University, GREECE Dr. Bor-Chen Kuo, Nation Taichung University, TAIWAN Dr. Chua Yan Piaw, University of Malaya, KOREA Dr. Constantino Mendes Rei, IPG, PORTUGAL Dr. Daniel Kim, The State University of New York, KOREA Dr. Deborah E. Bordelon, Governors State University, USA Dr. Dong-Hoon Oh, Universiy of Seoul, KOREA Dr. Elnaz Zahed, University of Waterloo, UAE Dr. Fahad N. Alfahad, King Saud University, SAUDI ARABIA Dr. Farimah Hashim, Universiti Malaya, MALAYSIA Dr. Fonk Soon Fook, Universiti Sains Malaysia, MALAYSIA Dr. Gwo-Jen Hwang, National Taiwan University, TAIWAN Dr. Melissa Huı-Mei Fan, National Central University, TAIWAN

OPTIMIZATION OF BYPASS GRAFT USING FSI NUMERICAL METHOD Hung Viet Do, Subrat Das, Amal Owida, Khaled Yousif, Yosry S Morsi

893

ORGANIC MATERIALS FOR APPLICATION AS THIN LAYERS IN MOLECULAR ELECTRONIC H. Benamrani, B. Khaniche, F. Satour, A. Zegadi, K. Nehaoua, A. Zouaoui

903

ORTAOKULDA DOĞRUDAN KAZANDIRILACAK DEĞERLERIN SOSYAL BILGILER KITAPLARINA YANSIMA DÜZEYLERI Tekin Çelikkaya, Uğur Başarmak, Simge Filoğlu, Bilge Şahin

908

ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN DEĞİŞİMİNDE YÖNETİCİLERİN ROLÜ Filiz Kantek

918

PERFORMANCE ANALYSIS OF GAS TURBINE ENGINES USING VARIOUS GREENING TECHNOLOGIES FOR INLET AIR COOLING Yousef S.H. Najjar, Yazan M.A. Al-Zoghool

922

PERFORMANCE OF DIFFERENT TYPE OF FRP SHEETS BONDED TO CONCRETE USING FLEXIBLE ADHESIVE Hesham Diab

938

PERFORMANCE OF DISTANT EDUCATION SYSTEM IN TURKEY Deniz Guney

939

POPÜLER BİLİM DERGİLERİ VE BİLİMSEL KİTAPLARIN FEN DERSLERİNDE KULLANILMA DURUMLARI Fatime Balkan Kıyıcı, Melike Yavuz, Resul Saçar

945

POTENCY OF AQUEOUS WHITE GRUBS EXTRACT AGAINST CCL4 INDUCED LIVER DISEASES IN RATS ̽ M. S. Sule , A. J. Alhassan, Y. Abdulmumuni

952

POTENTIOMETRIC STUDY OF THE REFINING PROCESS IN SYNTHETIC GLASSES BETWEEN 1200 AND 1400°C TEMPERATURES H. Latelli

958

PREPERATION AND ASSESMENT OF DIFFERENT MIXTURES OF TNT WITH NTO Hasan Kutay Yıldız, Arif Hışır, Çiğdem Yolaçan, M. Kasım Şener, Nüket Öcal, Ulvi Avcıata

964

PRE-SERVICE TEACHERS’ OPINIONS ABOUT THE USE OF WEB ADVENTURE IN THE COURSE OF INTRODUCTION TO COMPUTER Pınar Mıhcı, Halise Şerefoğlu

965

PRE-SERVICE TEACHERS’ PERCEPTIONS ABOUT THEIR OWN LEARNING STYLES Didem Kılıç, Necdet Sağlam

970

PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARININ GÖSTERİ ARAÇLARI İLE ÖĞRETİMİ Kerim Karabacak

976

PRODUCTION OF ALUMINIUM MATRIX COMPOSITES REINFORCED WITH TIB2 PARTICLES Hasan Erdem Çamurlu, Feyzi Emrah Başar

986

PUTTING CUSTOMER IN CHARGE OF DESIGN: OPPORTUNITIES AND CHALLENGES Risdiyono Risdiyono

987

QUERY BASED CONTEXT AWARENESS ARCHITECTURE FOR HEALTHCARE SYSTEMS Safiye Sencer, Harun Taşkın, Cemalettin Kubat

995

ISTEC 2012

POPÜLER BİLİM DERGİLERİ VE BİLİMSEL KİTAPLARIN FEN DERSLERİNDE KULLANILMA DURUMLARI

Yrd. Doç. Dr. Fatime BALKAN KIYICI [email protected]

Sakarya Üniversitesi Eğitim fakültesi Fen bilgisi Öğretmenliği ABD Melike YAVUZ

[email protected] Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Fen Bilgisi Eğitimi

Doktora Öğrencisi Resul SAÇAR

[email protected] Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Fen Bilgisi Eğitimi

Yüksek Lisans Öğrencisi

2005 yılında uygulamaya konulan fen ve teknoloji öğretim programının temel amacı fen ve teknoloji okuryazarı bireyler yetiştirmektir. Öğretmenlerin fen derslerinde bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerini kullanmaları bu amaca ulaşmada önemli bir rol oynayabilir. Çünkü popüler bilim dergileri bilim ile bireyler arasında bir bağ kurmakta, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin farkında olunmasını sağlayarak, bilgileri günlük yaşamla ilişkilendirmeye fırsat vermekte ve bilimsel bilgiyi bireylere hazır olarak sunmaktansa, onun özünü anlayabilmelerine imkan tanımaktadır. Bu sebepten bu çalışmada, bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin fen derslerinde öğretmenler tarafından kullanılma durumunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubunu 27 fen ve teknoloji öğretmeni oluşturmaktadır. Çalışmada verilerin elde edilebilmesi amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan ve açık uçlu sorulardan oluşan bir form kullanılmıştır. Hazırlanan formda demografik bilgiler ve dergi ve kitapların kullanılma durumu ya da kullanılmasının önünde engel teşkil eden durumların tespit edilmesine yönelik sorular yer almaktadır. Öğretmenlere uygulanan bu form sonucunda elde edilen veriler araştırmacılar tarafından analiz edilmiştir. Öğretmenlerden elde edilen veriler sonucunda; öğretmenlerin bilimsel kitaplar ve popüler bilim dergilerini takip etme oranlarının yüksek olduğu çünkü; bilim ve teknoloji ile ilgili olan her türlü gelişmeden bireylerin haberdar olmalarını sağladığı ve eğitim-öğretim faaliyetlerinin yürütülmesine yardımcı olan kaynaklar olarak düşündüklerine ilişkin bulgular elde edilmiştir. Aynı zamanda; bu kitap ve dergilerin fen ve teknoloji dersinin hedeflerine paralel olarak; fen ve teknoloji okuryazarı bireyler yetiştirmeye yardımcı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar kelimeler: Bilimsel kitaplar, popüler bilim dergileri, fen, öğretmen

Giriş

Bilim, günümüzde insanların dünyada sahip olduğu hayatı, en çok değiştiren ve yakından etkileyen bilginin kaynağıdır. Bilimin sürekli gelişen ve kendini yenileyen dinamik yapısı beraberinde teknoloji alanındaki gelişmelerin ilerlemesine de olanak sağlamıştır. Bu şekilde bilim ve teknoloji, çift yönlü ve sürekli devam eden bir etkileşim içine girmiştir (Demirci, 1993). Bilim ve teknoloji çağında olduğumuz son günlerde; toplumlar, çağı yakalayıp geleceğe ışık tutmak için bilim ve teknolojiyi, ortak bir payda olan eğitimde buluşturmuştur (Tan ve Temiz, 2003). Böylelikle bilimsel düşünme becerilerine sahip, teknolojik gelişmelerden haberdar olan bireyler yetiştirmek, eğitimin temel hedefleri arasında yer almıştır. Bu bağlamda; günlük hayatı, bilim ile birleştiren ve doğayı anlamaya yardımcı olan fen derslerinin; bilim ve teknolojik gelişmelerle iç içe olması gerekmektedir (Demirbaş, 2001). Bu gereklilik ulusların geleceği ve toplumların ilerleyişi için; fen ve teknoloji eğitiminin önemini daha da arttırmıştır. Bu nedenle ülkemizde program reform hareketleri sonucunda yapılan değişiklikle, fen öğretim programının temel amacı; bilim ve teknolojik gelişmeleri takip eden, doğal dünyayı anlayan, karşılaştığı problemler esnasında feni kullanıp bilimsel süreçleri takip eden, yaşadığı toplum ve çevreye değer veren, eğitim ve meslek seçiminde fen ve teknolojiyle ilgili olan mesleki yönlerin alt yapısını oluşturmuş bireyler yetiştirmek olarak belirlenmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda yeni bir kavram ve anlayış olan fen ve teknoloji okuryazarlığı ortaya çıkmıştır (MEB, 2005). Bireye öğretim programında hedeflendiği gibi formal eğitim ile okul çatısı altında kazandırılmaya çalışılan fen ve teknoloji okuryazarlığı, hayat boyu öğrenme anlamına gelen ve formal eğitimin yanında destekleyici olarak yer alan informal eğitim eşliğinde de sağlanabilmektedir (Eshach, 2007). Bu sebepten; öğrenme için gerekli olan metot ve materyaller genişletilerek, alternatif öğrenme

International Science and Technology Conference, Dubai, 13-15 December 2012

945

ISTEC 2012

kaynakları olarak; televizyon, radyo, gazete, dergi, internet ve kitap gibi araçlardan daha fazla yararlanılmıştır (Hill, Hannafin ve Domizi, 2005; Laçin Şimşek, 2011).

İnsanların hayatında uzun yıllardır varlığını sürdüren kitap kültürü; bireylerin kendilerini geliştirmek üzere başvurdukları en önemli kaynaklardan bir tanesi olarak görülmektedir (Uğurlu, Çelik ve Sarı, 2012). Çünkü bireyler; kitaplar sayesinde bilgilerin kaynağına istediği zaman istediği yerde ulaşmakta ve bilgileri istediği miktarda tekrar edebilme imkanına sahip olmaktadır (Küçükahmet,2000). Ancak ders kitaplarının öğretim programına bağlı kalarak hazırlanması; ilgi çekici konuların, bilim ve teknoloji ile alakalı güncel haberler, olaylar ve son gelişmelerin aktarılması konusundaki sınırlılıkları dikkat çekmektedir. Bundan dolayı ders kitapları yardımı ile fen ve teknoloji okuryazarı bireylerin yetiştirilmesi sürecinde, popüler bilim dergileri ve bilim kitapları göz önünde bulundurularak informal eğitim kapsamında ele alınmalıdır. Bu sayede; öğretmenler tarafından kullanılan kitap ve dergi gibi yazılı materyaller, öğrencinin bilimsel bilgileri daha iyi algılamasını sağlayarak, öğrenmesini kolaylaştırmakta ve aynı zamanda edinilen bilgilerin kalıcılığının sağlanmasına yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte öğretmenlerin; daha zengin bir bilgi ve içeriğe sahip olmasına, dersi daha planlı ve sistemli yürütmelerine olanak sağlamaktadır.

İlgili literatür incelendiğinde (Uğurlu, Çelik ve Sarı, 2012; Nakiboğlu, 2008; Demirbaş, Yağbasan, 2002); popüler bilim dergileri bilim ile bireyler arasında bir bağ kurmakta, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin farkında olunmasını sağlayarak, bilgileri günlük yaşamla ilişkilendirmeye fırsat vermektedir. Aynı zamanda bilimsel bilgiyi bireylere hazır olarak sunmaktansa, onun özünü anlayabilmelerine imkan tanımaktadır. Bu sebepten bu çalışmada, öğretim sürecinde yardımcı materyaller olarak önemli bir yere sahip olan bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin, fen derslerinde öğretmenler tarafından kullanılma durumunun tespit edilmesi amaçlanmıştır.

Method

Bu çalışmada, bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin fen derslerinde öğretmenler tarafından kullanılma durumunun belirlenmesi amaçlandığından betimsel bir çalışmadır. Çalışmada survey yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntem; geçmişte veya halen var olan bir durumu olduğu gibi betimlemek amacıyla kullanılmaktadır (Karasar, 2007).

Çalışma grubu

Çalışma grubunu görev yapmakta olan 27 fen ve teknoloji öğretmeni oluşturmaktadır. Tablo 1’de görüldüğü gibi; çalışmaya katılan fen ve teknoloji öğretmenlerinin %62,96’sı kadın, %37,04’ü ise erkektir. Öğretmenlerin tamamı eğitim fakültesi mezunu olup; %96,29’u devlet okullarında %3,71’si ise özel okulda çalışmaktadır. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin %55,55’i 1 ila 4 yıl arasında, %45,45’i ise 5 ila 9 yıl arasında mesleki deneyime sahiptir.

Tablo 1.Fen ve Teknoloji öğretmenlerinin demografik özelliklerine göre dağılımı

F % Cinsiyet Kadın 17 62,96 Erkek 10 37,04 Mezun Olduğu Kurum Eğitim Fakültesi

27 100

Hizmet verdiği okul Devlet Okulu 26 96,29 Özel Okul 1 3,71 Mesleki Deneyim

1- 4 yıl 15 55,55 5- 9 yıl 12 44,45


946

ISTEC 2012

Veri toplama

Çalışmada verilerin elde edilebilmesi amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan ve açık uçlu sorulardan oluşan bir form kullanılmıştır. Hazırlanan formda demografik bilgiler, hangi dergi ve kitapların takip edildiği, dergi ve kitapların fen derslerinde kullanılma durumu ya da kullanılmasının önünde engel teşkil eden durumların tespit edilmesine yönelik sorular yer almaktadır. Öğretmenlerden bu formu doldurmaları istenerek, formdaki sorulara verilen cevaplar sonucunda veriler elde edilmiştir.

Verilerin analizi

Bu araştırmada popüler bilim dergileri ve bilimsel kitapların fen derslerinde kullanılma durumlarının sorgulanması sonucunda elde edilen verilerin analizi için betimsel analiz gerçekleştirilmiştir. Betimsel analizde amaç; elde edilen verilerin okuyucunun anlayabileceği şekilde, daha önceden belirlenen temalara göre özetlenip yorumlanmasıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2011).

Bulgular ve Yorum

Araştırmada verilerin analizi sonucunda ulaşılan bulgular aşağıdaki gibidir.

1. Öğretmenlerin Bilimsel Kitapları Ve Popüler Bilim Dergilerini Takip Etme Durumlarına İlişkin Bulgu Ve Yorumlar Fen ve teknoloji öğretmenlerinin “Bilimsel Kitapları ve Popüler Bilim Dergilerini takip eder misiniz? Ne sıklıkla?” sorusuna verdiği cevapların analizi sonucunda elde edilen veriler Tablo 2’ de sunulmuştur.

Tablo 2. Öğretmenlerin Bilimsel Kitapları ve Popüler Bilim Dergilerini Takip Etme Durumları

Evet

Hayır

Toplam

Ayda bir 3 ayda bir 6 ayda bir Senede bir

f % f % f % f % f % f %

Bilimsel Kitaplar

6

22,22

3 11,11

4 14,81

6 22,22

8 29,64

27

100

Popüler Bilim

Dergileri

16 59,25

6 22,22

3 11,11

1 3,71

1 3,71

27

100

Tablo 2 incelendiğinde; öğretmenlerden %70,36’sının bilimsel kitapları takip ettiği, %29,64’ünün ise herhangi bir bilimsel kitabı takip etmediği görülmektedir. Aynı zamanda öğretmenlerin popüler bilim dergilerini takip etme durumuna bakıldığında; öğretmenlerin %96,29’u popüler bilim dergilerini takip ettiği, %3,71’inin ise takip etmediği görülmektedir. Sonuçlara göre öğretmenlerin çok büyük bir kısmının bilimsel kitapları ve popüler bilim dergilerini takip ettiği görülmektedir.

2. Fen Eğitiminde Bilimsel Kitapların Yerine/Önemine İlişkin Bulgu Ve Yorumlar


947

ISTEC 2012

Fen ve teknoloji öğretmenlerinin “Bilimsel kitapların fen eğitiminde yeri var mıdır?Açıklar mısınız” sorusuna verdiği cevapların analizi sonucunda elde edilen veriler incelendiğinde öğretmenlerden 26 ‘sı önemli olduğunu belirtirken, 1 öğretmen hayır cevabını vermiştir. Önemli olduğu yönünde görüş bildiren öğretmenlerin cevaplarından oluşan analiz sonuçları Tablo 3’ de sunulmuştur.

Tablo 3.Bilimsel Kitapların Yeri/Önemine İlişkin Öğretmen Görüşleri

Kod Öğretmen frekans

Gelişmeleri takip etme Bilim insanlarını tanıtma Derse ilgiyi arttırma Dersi eğlenceli yapma Bakış açısı kazanma Ufku genişletme Araştırmacı-meraklı olmayı sağlama Bilime karşı olumlu yaklaşım sağlama Bilgi edinme Öğretmene yardımcı Öğrenme sağlama

Ö2,Ö5,Ö6,Ö15,Ö16,Ö17,Ö19, Ö22,Ö23,Ö24,Ö26 Ö1 Ö5,Ö11,Ö26 Ö4,Ö18 Ö2,Ö3,Ö21 Ö10 Ö8,Ö9 Ö3 Ö6,Ö7,Ö8,Ö9,Ö14,Ö21 Ö1,Ö15,Ö20,Ö27 Ö1,Ö12,Ö13

11 1 3 2 3 1 2 1 6 4 3

Tablo 3 incelendiğinde; Fen ve teknoloji öğretmenlerinin; bilimsel kitapların önemini; bireylerin derse ve bilime karşı olumlu tutum sağlama, bilimsel gelişmeleri takip etme, bilim insanlarını tanıma ve bireylerin eğitim ve öğretim sürecindeki öğrenmelerine yardımcı olma şeklinde açıkladıkları görülmektedir.

3. Fen Eğitiminde Popüler Bilim Dergilerinin Yeri/Önemine İlişkin Bulgu Ve Yorumlar Fen ve teknoloji öğretmenlerinin “Popüler Bilim Dergilerinin fen eğitiminde yeri var mıdır?Açıklar mısınız” sorusuna verdiği cevapların analizi sonucunda elde edilen veriler incelendiğinde öğretmenlerden 25 ‘i önemli olduğunu belirtirken, 1 öğretmen hayır cevabını vermiş, 1 öğretmen ise yorumsuz kalmıştır. Önemli olduğu yönünde görüş bildiren öğretmenlerin cevaplarından oluşan analiz sonuçları Tablo 4’ de sunulmuştur.

Tablo 4.Popüler Bilim Dergilerinin Yerine/Önemine İlişkin Öğretmen Görüşleri


Bilimsel gelişmeleri takip etme Günlük yaşamla fen arasında bağlantı kurma Bilim insanlarını öğrenme İlgi çekici olma Bakış açısı oluşturma Araştırma duygusu/yaratıcılığı geliştirme Bilinçli olma

Ö1,Ö5,Ö7,Ö8,Ö9,Ö10,Ö11, Ö12,Ö13,Ö16,Ö17,Ö18 Ö2,Ö15,Ö19,Ö20 Ö4 Ö2,Ö3,Ö4,Ö11,Ö15,Ö21,Ö22 Ö3,Ö20,Ö23 Ö3,Ö14,Ö20 Ö3,Ö4,Ö8,Ö9,Ö14,Ö20,Ö23,Ö27

12 4 1 7 3 3 8


948

ISTEC 2012

Kaynak olarak kullanma Konuları anlaşılır yapma/öğretme

Ö6,Ö17 Ö12,Ö14

2 2

Tablo 4 incelendiğinde; fen ve teknoloji öğretmenlerinin; popüler bilim dergilerinin önemini; bilimsel gelişmelere karşı ilgi oluşturmaya yardımcı, günlük yaşam ile bağlantı kurmayı sağlayıcı, araştırmaya yönlendirici, öğrenme ve öğretme sürecine katkıda bulunma olarak belirttikleri görülmüştür.

4. Fen Eğitiminde Popüler Bilim Dergileri Ve Bilimsel KitaplardanYararlanma Durumuna İlişkin Bulgu Ve Yorumlar Fen ve teknoloji öğretmenlerinin “Fen ve teknoloji dersinde bilimsel kitap veya dergilerden yararlanıyor musunuz? Neden?” sorusuna verdiği cevapların analizi sonucunda elde edilen veriler incelendiğinde öğretmenlerden 23 ‘ü yararlandığını ve yararlanma amacını belirtirken, 4 öğretmen hayır cevabını vermiştir. Öğretmenlerin cevaplarından oluşan analiz sonuçları Tablo 5’ de sunulmuştur.

Tablo 5. Bilimsel Kitap ve Dergilerden Yararlanma Nedenlerine İlişkin Öğretmen Görüşleri

Kod Öğretmen Frekans

Gelişmelerden haberdar etme/olma Bilgiye ulaşma yolunu öğretme Günlük yaşamla fen etkileşimini arttırma Konuların öğretiminde Ders materyali olarak Yardımcı olarak Etkinlikleri desteklemek amaçlı Kaynak olarak İlgi çekme amaçlı Öğrencileri araştırmaya yönlendirme

Ö13,Ö17,Ö21,Ö22,Ö27 Ö15,Ö26,Ö27 Ö2,Ö6,Ö15,Ö20,Ö23 Ö1,Ö12,Ö14,Ö19 Ö2,Ö16 Ö2,Ö6,Ö8,Ö9 Ö3,Ö4 Ö5 Ö4,Ö5;Ö8,Ö9,Ö10,Ö11,Ö15,Ö16 Ö21,Ö26 Ö17,Ö27

5 3 5 4 2 4 2 1 10 2

Tablo 5 incelendiğinde; öğretmenlerin bilimsel kitap veya dergilerden yararlanma sebeplerini, öğretim sürecindeki katkıları, günlük hayat ve bilimsel gelişmeler ile fen arasında bağ kurmaya yardımcı olması şeklinde açıkladıkları görülmektedir.

Tablo 6. Bilimsel Kitap ve Dergilerden Yararlanmama Nedenlerine İlişkin Öğretmen Görüşleri


Müfredatla uyumlu olmama Müfredattaki etkinliklerden farklılık içermemesi Erişim sıkıntısı/Pahalı olması

Ö7 Ö18 Ö24

1 1 1


949

ISTEC 2012

Tablo 6 incelendiğinde; öğretmenlerin bilimsel kitap veya dergilerden yararlanmama sebeplerini, programla ilgili sıkıntılar ve edinmek açısından pahalı olmaları şeklinde açıkladıkları görülmektedir.

Sonuç, Tartışma ve Öneriler

Bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin fen derslerinde öğretmenler tarafından kullanılma durumunun belirlenmesinin amaçlandığı bu çalışmada; ilk olarak öğretmenlerin bilimsel kitapları ve popüler bilim dergilerini takip etme durumlarına bakıldığında; çok büyük bir kısmının bu tür yayınları takip ettikleri ortaya çıkmıştır. Bunun nedeni olarak ise; öğretmenlerin ders kitaplarının yanında bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerini kaynak olarak kullanmaları gösterilebilir. Çünkü bu sayede öğretmenler, hem var olan bilgi kaynaklarını çeşitlendirmekte, hem de hızlı bir şekilde ilerleme kaydeden bilim ve teknolojideki gelişmeleri takip edebilmektedirler. Buna ek olarak; araştırmaya katılan öğretmenlerin, popüler bilim dergilerini bilimsel kitaplara oranla daha fazla takip ettikleri dikkat çekmektedir. Popüler bilim dergilerinin daha sık ve daha da önemlisi düzenli olarak yayınlanması ve dolayısıyla bilimsel gelişmeleri ve güncel olayları takip etme kolaylığı sağlaması açısından, bu dergilerin bilimsel kitaplara oranla daha fazla takip edilmesine sebep olabilir.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin bilimsel kitapların yeri ve önemiyle ilgili görüşlerine bakıldığında; bilimsel kitapları, gelişmelerden haberdar olmalarını sağlayan ve eğitim-öğretim faaliyetlerinin yürütülmesine yardımcı olan kaynaklar olarak algıladıkları görülmektedir. Benzer şekilde; Uğurlu, Çelik ve Sarı (2012); bilimsel kitapların önemini; bilim ve teknoloji dünyasıyla bireyleri buluşturan ve bireylerin kendilerini geliştirmelerine yardımcı olan bir anahtar görevine sahip olması olarak vurgulamışlardır. Bunun dışında; araştırmaya katılan öğretmenlerin bilimsel kitapların önemine ilişkin dikkat çektiği bir diğer nokta ise; öğrencilerin araştırma becerilerini geliştirmesi ve farklı bakış açıları kazandırması olarak vurgulanmıştır. Öğretmen görüşlerine paralel olarak literatürde yer alan bilimsel kitapların incelenmesine ilişkin çalışmalarda; bu kitapların öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini desteklediği ileri sürülmüştür (Dökme, 2005; Okur, 2009).

Popüler bilim dergilerinin önemi hakkındaki öğretmen görüşleri incelendiğinde ise; öğretmenler bu tür dergilerin; bilimsel gelişmelere karşı olumlu tutum geliştirdiğini, bilimsel süreç becerilerini kazandırdığı ve eğitim-öğretim sürecine yardımcı olduğunu belirtmişlerdir. Bu noktada; fen ve teknoloji öğretmenlerinin; popüler bilim dergilerinin önemine ilişkin görüşleri ile; bilimsel kitapların önemine ilişkin görüşlerine benzer olarak ortak noktalar içerdiği görülmektedir.

Öğretmenlerin bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin önemine ilişkin görüşleri; popüler bilim dergilerinden yararlanma nedenleri ile örtüşmektedir. Çünkü ders kitapları dışında ek kaynak olarak kullanılan bilimsel kitap ve popüler bilim dergileri öğrencilere informal eğitim imkanı sunmaktadır. Bu sayede; bu tür yazılı materyaller okuldaki eğitim ortamını ve feni zenginleştirdiği, soyut kavramları somutlaştırdığı, fen becerilerinin gelişmesini sağladığı ve okulda öğrenilenler ile günlük hayat arasında ilişki kurulmasına öğrencilerin bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurarak yardımcı olduğu (Chin, 2004; Bozdoğan, 2007) için öğretmenler tarafından kullanılmaktadır. Ancak bazı öğretmenler müfredat ile ilgili sıkıntılar ve pahalı olmaları nedeni ile bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinden yararlanamadıklarını belirtmişlerdir. Öğretmen görüşlerinde, bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin müfredatla uyumlu olmayan konulara yer vermesi, müfredat ile uyumlu olan konularda ise farklı etkinlikler içermemesi yararlanmama sebebi olarak belirtilmiştir. Bunun dışında diğer bir sebep olarak bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin diğer yayınlara göre ulaşılmasının daha güç olduğu belirtilmiştir.

Sonuç olarak; öğretmen görüşleri değerlendirildiğinde; popüler bilim dergileri ve bilim kitaplarının bilim ile bireyler arasında bir bağ kurduğu, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin farkında olunmasını sağladığı, bilgileri günlük yaşamla ilişkilendirmeye fırsat verdiği ve bilimsel bilgiyi bireylere hazır olarak sunmaktansa, onun özünü anlayabilmelerine imkan tanıdıkları düşünülmektedir. Bu anlamda eğitim sisteminde fen ve teknoloji dersinin hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi ve fen okur yazarlığının arttırılabilmesi için bilimsel kitap ve dergilerin kullanılmasına öğretimi destekleyici olarak ağırlık verilmesi gerekmektedir. Bu çalışma sonucunda; bu kaynakların kullanımının öğretim sürecinde olumlu yönde etkilere yol açtığı söylenebilir. Öğretmenlerin kolayca ulaşabileceği benzer kaynakların sayısının arttırılması ve yayınlanan kaynaklarda ele alınan konuların programı destekler nitelikte bir içeriğe sahip olması önem taşımaktadır. Bu çalışmaya ek olarak; var olan dergiler ve kitaplar derslere destek olma açısından incelenebilir. Farklı ders içeriklerinde bilimsel kitap ve popüler bilim dergilerinin kullanılma durumu tespit edilebilir ve öğrencilerin çeşitli duyuşsal ve bilişsel özelliklere etkisi sorgulanabilir.


950

ISTEC 2012

Kaynakça

Bozdoğan, A.E. (2007). Bilim ve teknoloji müzelerinin fen öğretimindeki yeri ve önemi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Chin, C-C. (2004). Museum experience: A resource for science teacher education. International Journal of Science and

Mathematics Education, 2, 63-90. Demirbaş, M. ve Yağbasan, R. (2002). Fen bilgisi öğretiminde öğretmen kılavuz kitaplarının önemi ve öğretimdeki yeri üzerine bir inceleme. XI. Eğitim Bilimleri Kongresi, Lefkoşa, KKTC

Demirbaş, M. (2001). Türkiye'de etkili fen öğretimi için 1960-1980 yılları arasında geliştirilen fen öğretim programlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara

Demirci, B. (1993). Çağdaş fen bilimleri eğitimi ve eğitimcileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9, 155-160.

Dökme, İ. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) İlköğretim 6. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabının Bilimsel Süreç Becerileri Yönünden Değerlendirilmesi. İlköğretim-Online. 4(1), 7-17. Eshach, H. (2007). Bridging In-school and Out-of-School Learning: Formal, Non-formal, and Informal Education. Journal of Science Education and Technology. 16(2), 171-190.

Hill, J.R., Hannafin, M. J. ve Domizi, D. P. (2005). Resource-based learning and informal learning environments: Prospects and challenges. In Wee Hin, L.T. ve Subramaniam, R. (Ed). E-learning and virtual science centers. Information Science Publishing. USA.

Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık, Ankara.

Küçükahmet, L., (2000) Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Nobel Yayıncılık, Ankara.

Laçin Şimşek, C. (2011). Okul Dışı Öğrenme Ortamları ve Fen eğitimi. C. Laçin Şimşek (Ed). Fen Öğretiminde Okul Dışı Öğrenme Ortamları. 1-23, Pegem A Yayıncılık, Ankara,

MEB (2005). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (4 ve 5. Sınıflar) öğretim programı. MEB Yayınları, Ankara.

Nakiboğlu, C (2008). Deneyimli kimya öğretmenlerinin ortaöğretim kimya ders kitaplarını kullanımlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 91-101.

Okur. E. (2009). Kitap İncelemesi. Ekoloji. Elementary Education Online 8(2), k:1-3.

Tan, M. ve Temiz, K.B. (2003). Fen öğretiminde bilimsel süreç becerilerinin yeri ve önemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (1), 89-101.

Uğurlu, Çelik ve Sarı. (2012). Bilimsel süreç becerilerinin popüler bilim kitaplarında temsil edilme durumları. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi. Niğde Üniversitesi, Niğde. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.


951

POPÜLER BİLİM DERGİLERİ VE BİLİMSEL KİTAPLARIN FEN DERSLERİNDE KULLANILMA DURUMLARI

Documents

Transcript of POPÜLER BİLİM DERGİLERİ VE BİLİMSEL KİTAPLARIN FEN DERSLERİNDE KULLANILMA DURUMLARI