П Р О Г Р А М М А С Ы

Кыргыз тили

Окутуу орус, өзбек, тажик тилдеринде жүргүзүлгөн мектептердин 10–11 класстары үчүн окуу

Бишкек2020

©«Издательство«Аркус»ЖЧК,2020

Рысбаев С. К. ж. б.Кыргызтили.Окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептердин10–11класстарыүчүнокуу

программасы/С.К. Рысбаев,А.А. Оморова,Р.Ү. Ибраимова–Б.:Аркус,2019.–52с.

Окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептердинX–XIкласстарыүчүнкыргызтилибоюнчаокуупрограмма-сынРеспубликалыкпедагогикалыккызматкерлердинквалификациясынжогорулатуужанакайрадаярдооинститутунакараштууИнновациялыктехнологияларборборуКыргызбилимберүүакадемиясымененбиргеликтеиштепчыкты.

БулпрограммаКыргызбилимберүүакадемиясыиштепчыккан«КыргызРеспубликасынынжалпыбилимберүүчүмектеп-териндекыргызтилинэкинчитилкатарыүйрөтүүнүөркүндөтүүнүнконцепциясынын»негизиндежанаКРнын«Билимберүүжөнүндө»,«КыргызРеспубликасынынмамлекеттиктилижөнүндө»мыйзамдарынынберенелеринэскеалууменентүзүлдү.

Булдокументпредметтикстандарттынталаптарыбоюнчакыргызтилинэкинчитилкатарыокутуугакоммуникативдикмамилегеөтүүнүсунуштагандыктан,орус,өзбек,тажиктилдериндеокутулганмектептердинпрактикмугалимдерине,предметтикстандартбоюнчаокуукитептерин,методикалыкколдонмолордутүзүүчүлөргөарналат.

Кыргызтилинүйрөтүүнүөркүндөтүүконцепциясында«кыргызтилинокутуунуннегизгимаксаты –күндөлүктурмуш-ти-ричиликтинтүрдүүчөйрөсүндөжанатурмуштуктүрдүүкырдаалдардакыргызтилиндеэркинсүйлөшөбилүүмененсабаттуужазуукөндүмдөрүнөээкылуу»депайтылат.Программадакыргызтилинокутуудагыкоммуникативдикмамиленинпринциптери,максат,милдеттеритакайырмаланыпкөрсөтүлөт.

3

М А З М У Н У

1 ЖАЛПЫЖОБО 4

Түшүнүккат 4

1.1 ПредметтинБазистикокуупландагыорду 4

1.2 Кыргызтилинэкинчитиликатарыокутуунунмаксатыжанамилдеттери 4

1.3 Кыргызтилипредметибоюнчабазалыкбилимберүүнүнкомпетенттүүлүктөрү 6

1.4 Кыргызтилинэкинчитилкатарыокутуунунпринциптери

2 ПРЕДМЕТТИНМАЗМУНУ 8

2.1 Кыргызтилипрограммасынынтүзүлүшпринциптери,түзүлүшү,негизгимазмуну 8

2.2 10-класстынпрограммасы 9

2.3 11-класстынпрограммасы 27

2.4 Календардык-тематикалыкпландаштыруу 44

3 ОКУУПРОЦЕССИНУЮШТУРУУФОРМАЛАРЫЖАНАБААЛОО 48

3.1 Билимберүүпроцессинуюштурууформалары 48

3.2 Кептикинтенциялардыкамтыгантапшырмалардыколдонуу 48

3.3 Окуучулардынокууишмердүүлүктөрүнбаалоонункритерийлери 49

4 МУГАЛИМДЕРГЕСУНУШТАЛУУЧУИЛИМИЙ-МЕТОДИКАЛЫКАДАБИЯТТАР

51

4

1 . Ж А Л П Ы Ж О Б О

ТҮШҮНҮК КАТ

КыргызРеспубликасынынКонституциясына,«Кыр-гызРеспубликасынынмамлекеттиктилижөнүндө»КыргызРеспубликасынынмыйзамынаылайык(1-берене)кыргызтилиКыргызРеспубликасынынмамлекеттиктилиболупсаналат.

Ошондойэле«Мамлекетарбиржарандынмек-тепкечейинкибилимберүүмекемелеринентартанегизгижалпыбилимберүүмекемелеринечейинмамлекеттик,расмийжанаэларалыктилдердинбиринүйрөнүшүүчүншарттардытүзөт»(6-берене).

Окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептердин10–11-класстарыүчүнокуупрограм-масы(мынданары –программа)төмөнкүрасмийдокументтердиннегизиндетүзүлдү:• КыргызРеспубликасынын«Билимберүүжөнүн-

дөгү»мыйзамы(2003-ж.);

• КыргызРеспубликасынынжалпыортобилимберүүчүуюмдарыүчүнБазистикокуупланы(2019);

• КыргызРеспубликасындажалпымектептикбилимдинмамлекеттикбилимберүүстандарты(2015);

• КыргызРеспубликасынынокутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептериндекыргызтилипредметтикстандарты(2018);

• КыргызРеспубликасынтуруктууөнүктүрүүбоюнча2013–2017-жылдаргаулуттукстратегиясы;

• 2013–2017-жылдаргаКыргызРеспубликасынтуруктууөнүктүрүүгөөткөрүүбоюнчаӨкмөттүнпрограммасы

1.1. ПРЕДМЕТТИН БАЗИСТИК ОКУУ ПЛАНДА АЛГАН ОРДУ

Базистикокуупланынынмамлекеттиккомпонен-тинеылайык,окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептеринин10–11-класстарында

кыргызтилипредметинетөмөндөгүдөйокуужүктөмүаныкталган:

№ Классы Жума бою Жыл бою

1 10-класс 3саат 102саат

2 11-класс 4саат 136саат

1.2. X–XI КЛАССТАРДА КЫРГЫЗ ТИЛИН ЭКИНЧИ ТИЛ КАТАРЫ ОКУТУУНУН МАКСАТЫ ЖАНА МИЛДЕТТЕРИ

Окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептердинX–XIкласстарындакыргызтилинокутуу-нуннегизгимаксаты –мурункукласстардаээболгонтилдикжанакептиккөндүмдөрүнбышыктоожанатурмуштуккырдаалдардатуураколдонуунужакшыртуу.Жогоркукласстардадакенжежанаортоңкукласстар-

дагыдайэле,кепишмердүүлүгүнүнтөрттүрүн –угуу,сүйлөө,окуу,жазуукөндүмдөрүнөздөштүрүүуланты-лат.Мектепбүтүрүүчүлөрүтабигыйшарттардакыргызтилиндеээн-эркинбаарлашуусу,сабаттуужазуусу,кептикбайланыштынконкреттүүчөйрөлөрүндөөзоюнкыйналбайбилдиреалуусукүтүлөт.

5

Окуучуларкүндөлүктурмуш-тиричиликтинтүрдүүчөйрөсүндөжанатурмуштуккырдаалдардакыр-гызтилиндеэркинбаарлашаалуусуна,угуп,окуптүшүнүүсүнөжанажазуусунажетишүүүчүнкыргызтилинэкинчитилкатарыокутуукурсунатөмөнкүмилдеттеркоюлат:• окуучулардынөзалдынчаой-пикиринкыргыз

тилиндебилдирип,темагаылайыкмаектешеалуу-сунажетишүү;

• кепишмердүүлүгүнүнугуу,окуу,сүйлөө,жазуутүрлөрүндөиштөөкөндүмдөрүнөээкылуу;

• сабактыкоммуникативдикыкмадауюштурууаркылууокуучунутурмуштуктүрдүүкырдаалдардасүйлөшөалууменен,кыргызчасүйлөөмадания-тынакөнүктүрүүжанакыргызтилининкаражат-тарыаркылуудүйнөтаануусунөстүрүү;

• кыргызтилиндемассалыкмаалыматбулактарынтүшүнүүсүнөжетишүү;

• болупөткөнжеболотурганокуятуурасындамонологдукбаяндоо,сүрөттөөжанаойжүгүртүүтүрүндөпикиринбилдиреалуусунажетишүү;

• темагаылайыктексттинмазмунунтүшүндүрүпөзсөзүмененайтыпбереалышынажанаөзалдынчатексттүзөалуусунажетишүү;

• ишкагаздарынкыргызчатүзөалуусунажетишүү.• тесттиктапшырмалардыаткараалуугакөнүктүрүү;• тесттиктапшырманыкантипаткарууүчүнберил-

геннускамалардытүшүнүпиштөөгөокуучулардымашыктыруу;

• өзалдынчаиштөөнү,практикалыкмашыгуулардыырааттуужүргүзүү

• практикалыкграмматикагамашыктыруу• окшоштуктарбоюнчатапшырмалардыаткарууга,

сүйлөмдөрдүтолуктоогокөнүктүрүү• окуусабаттуулугунөнүктүрүү,тексттиокуп

түшүнүүсүнкалыптандыруу«Окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөн

мектептердинкыргызтили»предметтикстандартынаылайык,Кыргызтесттекаралгантилдикдеңгээлдердинмүнөздөмөсүнө,деңгээлдергекоюлганталаптаргаылайык,X–XIкласстарБ1деңгээли,алэмитилдикчөйрөбаржердеБ2 –тилдиөзалдынчаколдонобилүүдеңгээлибоюнчаокутулат.

Тил билүү деңгээлдери жана анын сыпаттамасы

Тил билүү мүнөзү Деңгээлдер Деңгээлдердин сыпаттамасы

Тилд

иөзалд

ынч

а

колд

оноби

лүү

Б1

Жумушта,окууда,бошубакыттардаж.б.типтүүкездешетурганадабийтилдегиартүрдүүтемалардаберилгентаккабарлардыннегизгиидеяларынтүшүнөм.Үйрөнүлүпжаткантилдиалыпжүрүүчүөлкөдөболгонучурдакездешүүчүкөпчүлүккырдаалдардапикиралышаалам.Белгилүүжемениөзгөчөкызыктыргантемаларгабилдирүүнүбайланыштуутүзөалам.Таасирлерди,окуяларды,ишенимдерди,умтулууларымдыайтыпбереалам,өзүмдүнкелечекпландарымдыжанаойлорумдунегиздепжанабаяндапбереалам.

Б2

Абстрактуужанаконкреттүүтемалардагытатаалтексттердин,ошондойэлеатайынбирбагыттагытексттердинжалпымазмунунтүшүнөм.Тилдиалыпжүрүүчүлөрменендайымаартараптанөзгөчөкыйынчылыктарсызпикиралышыптурууүчүнтезжанаспонтандуусүйлөйм.Түрдүүтемаларгатак,толукбилдирүүжасайаламжананегизгипроблемагакаратаөзкөзкарашымдыбилдиреалам,артүрдүүпикирлердинартыкчылыктарынжанакемчиликтеринкөрсөтөалам.

МектепбүтүрүүчүсүмамлекеттиктилдиБ1дең-гээлинде,тилдикчөйрөбаржердеБ2деңгээлиндебилүүсүталапкылынат.

Жыйынтыктоочуаттестациянынформатынынөзгөрүүсүнөылайык,жыйынтыктоочумамлекеттикаттестациясынажаңымамилегебайланыштуумуга-лимдерүчүнтөмөндөгүдөйиштөөсунушталат:1) Кепишмердүүлүгүнүнбардыктүрүнүн(угуу,сүйлөө,

окуу,жазуу)багытындаиштикүчөтүү2) КыргызтилиндеКыргызтесттетестирлөөдөнөтүүгө

окуучулардыдаярдоо,алтестирлөөокуучунунсүйлөө,угуу,окуптүшүнүү,жазуукөндүмдөрүнүнкалыптануусунтекшерүүгөбагытталган:

• сүйлөө–маектешүү,куюлгансуроолоргожоопберүү,аргументтештирилгенжооптордуберүү;

• угуу–укканынтүшүнүү;• окуу–маанилүүмаалыматтытабуужанаокуга-

нынынмаанисибоюнчасуроолоргожоопберүү;• жазуу–иштиктүүкагаздардыжанаойжүгүртүү

тексттеринжазуу,өзой-пикиринбилдиреалуу,суроолоргожоопжазуужанаөзкөзкарашындалилдөө;

• оозекижанажазуукебинадабийнормаларгаылайыккооздопжазуу.

6

3) окутууөзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептердинокуучуларынЖРТныннускамала-рынаокшошнускамалардытүшүнүүгө,ЖРТнын

тапшырмаларынаокшоштапшырмалардыатка-руугамашыктыруу.

1.3. КЫРГЫЗ ТИЛИ ПРЕДМЕТИ БОЮНЧА БАЗАЛЫК БИЛИМ БЕРҮҮНҮН КОМПЕТЕНТТҮҮЛҮКТӨРҮ

Түйүндүү компетенттүүлүктөр:

1) Маалыматтыккомпетенттүүлүк –өзишинплан-даштыруужанажүзөгөашыруу,негиздүүтыя-нактардыкалыптандырууүчүнмаалыматтардыпайдалануугадаярдык.Маалыматменеништейбилүүнүталапкылат:жетишпегенмаалыматтымаксаткаумтулууменениздөө,айрымфрагмент-тердисалыштыруу,гипотезалардыбирдиктүүтал-доожанакоюуыкмаларынаээболуу.Адамгасынкөзмененойжүгүртүлгөнмаалыматтыннегизиндеакылгасыярлыкчечимдердикабылалуугамүм-күнчүлүкберет.

2) Социалдык-коммуникативдиккомпетенттүүлүк –өзумтулууларынбашкаадамдардынжанасоциалдыктоптордунталамдарымененайкалыштыруугадаяр-дык,өзкөзкарашынпозициялардынартүрдүүлүгүнтаануунунжанабашкаадамдардын(диний,этнос-

тук,кесиптик,инсандык)баалуулуктарынаурматмененмамилекылуунуннегизиндецивилизаци-ялуукоргопкалуу.Маектешүүдөзарылмаалыматалуугадаярдыкжанааныжеке,социалдыкжанакесиптикмаселелердичечүүүчүноозекижанажазуужүзүндөбилдирүү.Милдеттердичечүүүчүнбашкаадамдардынресурстарынжанасоциалдыкинституттардыпайдалануугамүмкүндүкберет.

3) «Өзалдынчауюштуруужанакөйгөйлөрдүчечүү»компетенттүүлүгү –маалыматта,окуужанатур-муштукжагдайлардакарама-каршылыктардытабуугажанааркандайыкмалардыпайдалануумененалардыөзалдынчажебашкаадамдармененөзарааракеттенүүмененчечүүгө,ошондойэлеанданаркыаракеттержөнүндөчечимдердикабылалуугаболгондаярдык.

Кыргыз тилин экинчи тил катары окутуудагы предметтик компетенттүүлүктөр

1. Кептик (коммуникативдик) компетенттүүлүктөр:

• кыргызчасүйлөшүүэтикетинөздөштүрүү,кепишмердүүлүгүнүнтүрлѳрүнөжараша(угуптүшүнүү,сүйлөө,окуужанажазуу)иштейалуу,тилбилүүнүнтиешелүүдеңгээлинежарашакыргызчабаарлаша

билүү,түрдүүчөйрөдөсүйлөөишмердүүлүгүнөээболуу,жазуужанасүйлөөстилдеринежарашаиштейалуужанабаяндап,сүрөттөпжанаойжүгүртүпсүйлөпжанажазабилүү.

2. Тилдик (лингвистикалык) компетенттүүлүктөр:

• кыргызтилининфонетикалык,грамматикалыкөзгөчөлүктөрүнбилүү,кыргызадабийтилинин,жазууэрежелерининнормасындажазыпжанасүйлөйбилүү,кыргызтилининтилдиккору,сөздүк

курамыжөнүндөминимумдарга,сүйлөөмадания-тынаээболуу,сөздүктөрменеништейбилүүжанаишкагаздарынкыргызчатүзөалуу,ж.б.

3. Когнитивдик, т. а. лингвоэтномаданий компетенттүүлүктөр:

• тиларкылууулуттужанаулуттукмаданийбаалуу-луктарды,мамлекеттингеографиясын,тарыхынтаануу,адабийказынасынокуп-үйрөнүү,ал

аркылууэлдиксалт-санаа,улуттукмайрамдардыүйрөнүүжанасыйлоогокалыптандырууж.б.

Кеп ишмердүүлүгүнүн түрлөрүн өнүктүрүүгө коюлуучу талаптар

Окуупроцессинкоммуникативдикбагыттажүр-гүзүү,бардыккепишмердүүлүгүнайкалыштырыпком-плекстүүөнүктүрүү,окутуунунишмердүүлүкмүнөздөболушу,экинчитилдиокутуугажеке-багытталганмамилежасоо,көрсөтмөлүүлүктүнбардыктүрлөрүн

пайдалануу,материалдардынмаксималдуутүрдөкайталанышы,тилдикматериалдардыбара-бара,акырындыкмененөздөштүрүүсыяктуупринциптергенегизделгенсабактарөтүлүшүзарыл.

7

Окуучулардынмаалыматтыкыргызтилиндеугупкабылалуукөндүмүнкалыптандырууүчүнаудио-тексттердитааныш(жемурунокуп-үйрөнгөн)тилдикматериалдаберүүкерек:даярдалганаудиотексттеркыргызтилиндегиүлгүлүүмоделькатарыаркандайрадиоуктурууларданжанателеберүүлөрдөн,кино-фильмдерден,интернетбулактарданболушумүмкүн.

Ушулсыяктууэлесүйлөөкөндүмүнкалыптандырууүчүнокуучулардындиалоггожандуукатышуужанадиалогдуөзалдынчадемилгелөөсүнжакшыртуудапрограммадакаралгантематика,лексика,грамматика-лыкминимумдуналкагындажүрөт,толукжоопберүү,диспутжүргүзүү,конференциядачыгыпсүйлөө,мектепокуучуларыүчүнактуалдуутемалардыталкуулоогокатышуусыяктуутүрдүүформадагымонологдуккептедиалогдуалыпбаруудемилгеситалапкылынат.

Окуучулардынокуптүшүнүүкөндүмүнкалып-тандыруудаокуучулартүрдүүтексттерменеништейбилүү,окуганынтереңтүшүнүү,түрдүүмаалыматменеништөө,аркандайтатаалдыктагытексттердибатокуптүшүнүү,маалыматтыугупкабылалуу,маалымат-таркөпболгонучурдакеректүүсүнайырмалаптабабилүүкөндүмдөрүнөээболуусуталапкылынат.Булүчүнмугалимкөркөмтексттердиэлеэмес,маалымат-тыкмүнөздөгүкоомдук-саясий,илимий-популярдуутексттердидаколдонуусукерек:гезит-журналдар-даналынганжаңылыктарды,макалаларды,интернетбулактарданалынгантексттерди,графиктерди,нуска-маларды,кулактандыруужежарнактардыпайдаланабилүүсунушталат.Булжумуштаркеректүүучурлардакыргызча-орусчасөздүктүколдонупиштөөкөндүмүмененкоштолот.

10–11-класстардынокуучуларынынкыргызтилиндесабаттуужазуусудажогоркудеңгээлгечыгышыкерек.Алардынокуганкитеби,көргөнфильмижетелекөрсөтүүсү,укканконцертижөнүндөкыскапикиржазуу,иштиктүүкагаздардыжазуужанатолту-руу,окууматериалынынкыскачаконспектинтүзүүжетезистердидаярдоож.б.ушусыяктуужазуукебининкызыктууформаларынколдонууийгиликкеалыпкелет,себебибалдардынреалдуужашоодогужазуутүрүндөгүбаарлашуусуэскеалынат.

Кыргызтилибоюнчажогоркукласстарүчүнжазыл-ганокуукитептердеорус,өзбек,тажиктилдериндеокуганокуучулардынжанабүтүрүүчүлөрдүнкүнүмдүкжашоосундакездешкенкептикстилдердегиүлгүтексттерболушкерек.Жогоркукласстардаиштиктүүжазуукебининкөндүмдөрүнкалыптандыруубоюнчаиштерактивдештирилет.Балдараркандаймамле-кеттикуюмдарменеништиктүүөзарааракеттешүү максатындаарыз,тилкат,түшүнүккат,ишенимкат,өмүрбаян,кыскачамаалымкат,мүнөздөмө,протокол,таржымалж.б.жазгандыжакшыбилишкерек.Мек-тептиаяктагансоңбүтүрүүчүлөрмамлекеттиктилдеилимийстилдегиүлгүтексттердидажазабилишиталапкылынат:чакандоклад,билдирүү,чыгыпсүй-

лөөчүсөз;окуганкитебинепикиржерецензия;түрдүүпландар(жөнөкөй,татаал,кыска,толук);баалоонунэлементтеринкамтыганчаканизложение,түрдүүэсселер,дилбаяндар(сүрөттөө,баяндоо,ойжүгүртүү),ошондойэлеилимиймүнөздөгүдилбаяндар.Орфо-графиялыкжанапунктуациялыкэрежелердисактапжазуусөзсүзталапкылынат.

Экинчитилдиокутуугакоммуникативдикбагыттагымамилекылуунунпринциптерикерек.

Алпринциптертөмөндөгүчөмүнөздөлөт.Кепкебагытталуупринциби,жекеликпринциби,

функционалдуулукпринциби,кырдаалдыкпринцип,жаӊылыкпринциби:

Кепке багытталуу принцибикоммуникативдикбаалуукептикматериалдыколдонуунутүшүндүрөт.Сабактаучурдагыкоммуникативдиккырдаалменентыгызбайланышканартүрдүүсүйлөмдөржанафра-заларколдонулат,булүчүнсабакучурундабелгилүүбирлексикалыкматериалберилет.

Жекечелик принцибиокуучунунөзгөчөлүктөрүнэскеалышыкерек.Адамкурчаптурганчөйрөгөкаратаөзмамилесинкебиаркылуубилдирет.Курчаптурганчөйрөгөкаратамамилеардайымжекечеболгон-дуктан,кептинөзүдаиндивидуалдууболот.Кептиктапшырмаадамдынкызыкчылыктарынажанакерек-төөлөрүнөдалкелгендеганажекечереакцияболушумүмкүн.Коммуникативдикметодүчүнжекелик(жеке-лештирүү)кызыгуунужанаактивдүүлүктүжаратууүчүнбашкыкаражатболупсаналат.

Функционалдуулук принцибининмаӊызыаркандайкепбирдигибаарлашуупроцессиндекандайдырбиркептиккызмататкаратургандыгындаболупсаналат.Көпучурдаокуучуларокутуукурсунанкийинсөздөрдүжанаграмматикалыкформалардыбилиптуруп,бирокалардынбаарынсүйлөөдөколдоноалышпайкалышат,анткенибилгениношолкырдаалгаалыпөтөалышпайт,мисалы,сөздүжеформаныөздөрүаткарганкептикфункцияданажыратыпалдын-алатолтуруудааларкептиктапшырмамененассоциацияланбайт.

Функционалдуулукбаарлашуупроцессинеылай-ыктууматериалдытандоонужанауюштуруунуаны-ктайт.Сүйлөшүүтемаларынынжанаграмматикалыккубулуштардынайланасындаэмес,кырдаалдардын,кептиктапшырмалардынайланасындаматериалдыуюштургандажанакептиккаражаттардыэскеалгандаганакоммуникациянынкеректөөлөрүнөжакындооболот.Бугаылайыксүйлөөнүнфонетикалык,лекси-калыкжанаграмматикалыкжактарынынбиримдигинкамсызкылуузарыл.

Кырдаалдык принципкоммуникативдүүлүккыр-даалдыкокутуунуталапкылатдегенфакттанегиз-делет.Кырдаалдыкокутуукептикстимуляцияныныкмасыкатарыда,кептиккөндүмдөрдүөнүктүрүүнүнмилдеттүүшартыкатарыдазарыл.Кырдаалком-

8

муникативдикреалдуулуктужаратуугажанамунумененсүйлөөнүннукуралыгынпайдакылуугажанакызыгуунуколдоогожөндөмдүү.

Жаӊылык принцибисүйлөшүүнүнтемасын,жаг-дайынжанамилдеттериналмаштырууаркылуумүнөздөлүүчүпроцессмененбайланышкан.Жаӊы-лыккептиккөндүмдөрдүнийкемдүүлүгүнкамсызкылат,ансызкептикбиркөндүмдүэкинчикептиккөндүмгөалыпөтүүишкеашпайт,ошондойэлекеп

билгичтиктеринөнүктүрүү,айрыкчаанындинами-калуулугун(методикалыкдаярдыксызкепти),кайракайтарыпберүүчүлүгүн(жемиштүүлүксапатын),бириктирүүмеханизмин,сүйлөөгөдемилгелүүлүктү,кептинтемпин,өзгөчөсүйлөөчүнүнстратегиясынжанатактикасынөнүктүрүүмүмкүнэмес.Булүчүнкептиккырдаалдардытакайөзгөртүптуруузарыл.

Коммуникативдикметоддунпринциптеринтабли-цадатөмөндөгүчөчагылдыруугаболот:

Окутуунун коммуникативдик методунун принциптеринин мазмундук жагы

№ Принцип Мазмун

1 Кепкебагытталуупринциби Фразаларжанасүйлөмдөр+учурдагыкоммуникативдиккырдаал

2 Жекелик(жекелештирүү)принциби Кептиктапшырмаокуучунункызыгууларынажанакеректөөлөрүнөдалкелет

№ Принцип Мазмун

3 Функционалдуулукпринциби Кептикбирдиккептикфункцияныаткарат

4 Кырдаалдыкпринцип Кептинбаарлашуучулардынөзарамамилелеринедалкелүүчүлүгү

5 Жаӊылыкпринциби Кептиккырдаалдардынтүрүнөзгөртүү

Таблицадануламокутуунун коммуникативдик методукепбирдиктериокуучулардынкызыгуула-рынажанаалардынөзарамамилелеринедалкелетурган,такайжаӊыланыптуруучукоммуникативдиккырдаалдарболгонучурдаганакызматкылатурганинструментболупсаналуучупринциптергенегизде-

леринкөрүүгөболот.Башкачаайтканда,баарлашууучурундагыокуучунунөзүборбордуктүшүнүкболупсаналат.Булучурдалексикалыкбайлыгыэлетолук-талбастан,кепбирдиктеринбаарлашуудаколдонуугаүйрөтүүдаишкеашат,булболсоэкинчитилдиокутуусабагынбашкапредметтерденайырмалаптурат.

2 . П Р Е Д М Е Т Т И Н М А З М У Н У

2.1 КЫРГЫЗ ТИЛИ ПРОГРАММАСЫНЫН ТҮЗҮЛҮШҮ, НЕГИЗГИ МАЗМУНУ

Программадагыпландаштырылганкептиктема-ларкоммуникациянынтүзүлүшүндөжанажогоркукласстынокуучуларынынокууишмердүүлүгүндөөтөэлежыштыктакездешүүчүкырдаалдардыкамтыйт.

Баарлашуунункырдаалдарыменентемаларынынэңжакынкыбиринчиалкагысүйлөпжатканадамүчүнактуалдууалкак.

Алар:• Үй-бүлө.Ата-энелержанабиртуугандар• Адамжанаанынжекетурмушу.Мүнөздүн

өзгөчөлүктөрү• Иш.Кесип.Ишкүнү• Эсалуу.Саякаттоо• Бошубакыт.Кызыгуулар

Темалардынэкинчиалкагысоциалдык-маданиймүнөзгөээ:• Адамжанакоом• Адамжанаэкономика.Соода-сатык

• Адамжанаилим.Денсоолук.Кыргызстандагыбелгилүүилимпоздор

• Адамжанаискусство.КыргызстандагыбелгилүүмаданиятишмерлериТемалардынүчүнчүалкагыжалпыгуманисттик

проблематикамененбайланышкан:• Адамжанажаратылыш.Кыргызстандынжара-

тылышы• Жер–жалпыбыздынүйүбүз.Экология• Адамбаласынынруханийөнүгүүсү.Улуттукбаа-

луулуктар.Билимберүү• Санариптештирүү.

Көрсөтүлгөнтематикагаылайыкокуучуларүчүнтабигыйкырдаалдаргажакынкырдаалдардыжара-туукерек,баарлашуунуншарттарынажарашакепөстүрүүкерек.

9

2.2

10- К

ЛА

ССТ

ЫН

ПРО

ГРА

ММ

АСЫ

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

1. Ү

й-бү

лө. А

та-

эне,

бир

тууг

анда

р.

Өм

үр б

аян.

1) К

омм

уник

ация

га ч

ы-

гуу:

таа

нышуу

,өзү

нтаан

ышты

руу,баш

ка

бирө

өнүтаан

ышты

руу.

2) М

аалы

мат

сур

оо ж

ана

билд

ирүү

: пр

едмет

-терд

инким

гетаа

ндык

экен

ижөн

үндө

сур

оо

берү

үжеби

лдир

үү.

3) З

ары

лчы

лыкт

ы б

ил-

ди

рүү:

кер

ектө

өнү,

өтүн

үчтү,кең

ештибил

-ди

рүүкы

ймыл-ар

акет

-тинаткары

лышы,аны

нбо

лушунунмүм

күнд

үгү,

зарылч

ылы

гы,ишке

аш

уусунунмүм

күнэм

е-стигитууралуусурай

же

билд

иреалуу.

Угуу

:Тө

мөн

дөгүтем

алар

гамон

ологду

кжан

а/жеди

алогду

ктүрд

өай

ткан

сө

здүка

мты

ганмаа

лыматты

угуп

кабы

лал

ат:«

Үй-бүлө»

,«Ба

лалы

к»,

«Май

рамда

р».

Тексттин

көл

өмү10

–12

денкемэмес

кеңе

йтил

генре

плик

алар

.Тексттеги

таан

ышэмессөз

дөрд

үнсан

ы2%

чейи

нбо

лушумүм

күн.Диа

логдук

кептиугуптү

шүн

үүкөн

дүмүн

калып-

танд

ырууүчүнте

кстти1–

2жол

уукту

-руукере

к.

• Аңгем

елеш

үүчү

нүнай

ткан

сөз

-дө

рүнү

нмазмун

унтүш

үнөтжан

аанынай

тканда

рынажоо

пкайтар

ат;

Сүйл

өө:

• Окуганжеукканма

алыма

ттынма

з-мун

унайтыпбе

ретжан

аөзоюн

билд

ирет;

• Са

бактынтемасына

ыла

йыкөз

алды

нчамон

ологкур

ат:ө

зү,ө

зүй

-бүлөсү,кесиптеш

тери

,достору,

кызы

гуулар

ыж.б.ж

өнүн

дө;

Оку

у•

Бала

лык,үй-бүлө

лүкмам

илелер

,азырк

ыжаш

тард

ынтурм

ушужан

акы

зыгуул

арыжөн

үндө

көр

көм,

илим

ий-поп

уляр

дуу,публ

ицисти

-калы

ктексттер

диком

муни

кативдик

багы

ттыэсепкеалуумен

ено

куп

түшүн

өт.

Атам

асүйл

өмдө

р:М

енин

үй-бүлө

м.

Ата-энен

иурматтоо.

Жактуужан

ажаксы

зсүйл

өмдө

р.

Бизата-эн

ебизмен

енбакты

луубуз.

Бактылуум

ун.

Толукжан

акемтиксүйл

өмдө

р.Таан

ышыпалыңы

з!Макул.

Сөз

жас

оо:

• Сө

здүн

уңгусужан

аулан

ды,ку-

ра

ндымүчөл

өр

Зат а

тооч

тор

Атоо

чжөн

дөмөсү:

• Аб

алды

н су

бъек

ти:Кызуктапжатат.

Ата-энем

иштешет.

• Бе

лгин

и ал

ып

жүр

үүчү

жак

:Кызы

сулуу.Өмүр

баянкы

зыктуу.

• Ж

акт

ын

жал

пы и

дент

ифик

ация

сы:

Бул –Ан

я.Булкитеп

.Булбизди

нүй

-бүлө.

• Ж

акт

ын

жек

е ид

ент

ифик

ация

сы:

Мен

.Мен

инаты

мНурлан.Ф

ами-

лиям

 –Асано

в.•

Жак

тын

мүн

өздө

мөсү

:Эжем

 –вра

ч.

Атам

 –боо

рукерад

ам.

Или

кжөн

дөмөсү:

• Ж

акт

ын

сүрө

тт

өлүш

ү, м

үнөз

дө­

мөсү

: Жиг

итт

ин б

ою у

зун.

Топ

тун

т

үсү

кызы

л.

• Ким

эмне

кыл+-ат/ки

мэмне

кы

л+-ы

шкер

ек•

ким+кан

дай

• ки

мгеэмне

таанд

ык

• Таан

ышыпалыңы

з!•

Макул.

• Си

зге...тааны

шты

ргымкелет.

• Өзүмдүтааны

шты

райы

н.

• Си

зме

нентаан

ышканы

макуба-

нычтам

ын!

• Таан

ышканы

макуба

нычтам

ын.

• Си

здимур

дакөр

гөнок

шой

м/

Сиздимурда

көр

гөнд

өйбол

уп

тура

м.

• Си

здин

өңү

ңүзмагажылу

у/

таан

ышучура

пжатат.

• Ко

шкел

иңиз

/кош

кел

ипси

з/

Кошкелиң

изде

р!

• Төргөөтүң

үз!

• Ко

йсоң

чу!

• Ка

нтип

эле

!•

Мен

үчүнбулкүтпөгөн

нер

се/

күтүүсүздү

к!•

Таңкалы

штуу!

• Мен

мынд

айбол

отдеп

күткөн

эмесмин

!•

Мен

инаты

м...

• Мен

өзү

мдү

...(ким

мен

ен?

эмне

мен

ен?)ассоц

иаци

ялай

м,

себе

би....

10

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

• Ал

арда

гынегизгида,кош

умчада

маалы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт.

• Ба

лалы

к,үй-бүлө

лүкмам

илелер

,азырк

ыжаш

тард

ынтурм

ушужан

акы

зыгуулар

ыжөн

үндө

тексттер

дин

темасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

уу•

Үй-бүлөсү,ата-эн

еси,бир

тууган-

дары

,өзөм

үрбая

ныж

өнүн

дө

баяндо

очутекстфор

масы

ндажазат.

• «М

енин

бал

алыкмах

абатым»,

«Үй-бүлө

–өзүнчөчаканма

млекет»

темасынд

аокуган

текстини

нне

ги-

зинд

еэсседаярд

айт.Бе

рилген

тема

бо

юнч

а15

–18

сүй

лөмдүнчегинд

ежазуужүзүн

дөбаянд

апбер

ет.

Бары

шжөн

дөмөсү:

• Ж

ашы

жөн

үндө

айт

ылы

п ж

ат­

кан

адам

: Дос

ум ж

ыйы

рма

жаш

ка

чыкт

ы.

Табы

шжөн

дөмөсү:

• Эт

ишт

ин а

лды

ндаг

ы л

огик

алы

к су

бъек

т: М

ен д

осум

ду ж

акш

ы кө

рөм.

Ат а

тооч

тор:

• Ж

акт

ама

(мен

, сен

, сиз

, ал,

биз

, си

лер,

сиз

дер,

ала

р)•

Сура

ма (к

им, э

мне,

канд

ай, к

имди

ки,

канч

а, к

айсы

)•

Таан

дык

(мен

ин, с

енин

, сиз

дин,

аны

н,

бизд

ин, с

илер

дин,

сиз

дерд

ин, а

лар­

дын

өз, ө

зүнү

н) Этиш

:•

Этиш

тин

өт

көн,

учу

р ж

ана

келе

р ча

гы•

Этиш

тин

жак

мүч

өлөр

ү

Такт

ооч:

• кантип

,ушин

тип,мин

тип,мынд

а,

анда

,тигин

де,кан

ча,ошон

чо.

• Мен

(би

рөөн

үнаты

...ө

зүн...

мен

енассоц

иаци

ялай

тэкен

ин

билд

им,себ

ебиал...

• Мен

балакезимде

...деп

кыял

-да

нчум

ун•

Жакынкыубактаме

н...болуш

ун

каалай

тэлем

.•

Мен

баары

нанда

...кор

ком.

• Мен

баа

рына

нда

...ж

акшы

көрө

м.

2.

Ад

ам

жа

на

аны

н ж

еке

тур-

муш

у. М

үнөз

дүн

өзгө

чөлү

ктөр

ү

1)Б

аабер

еалуу,(ад

амга,

окуягамүн

өздө

мөбе

ре

алуу)

2)б

елгисиздиктибил

дирүү

3)б

ожом

олдо

онуби

лдир

үү4)сап

аттард

ынба

рэкен

-ди

гинби

лдир

үү,сап

ат-

таргаээбол

уунубил

-ди

рүү

Угуу

«М

енин

мекен

им»,«Мен

инпор

тре-

тим»,«Жакшымүн

өз»ж.б.тем

адагы

мон

ологжан

а/жеди

алогтүр

үндө

ай

тылган

маа

лыматты

угуп,каб

ыл

алат.

Ат а

тооч

тор:

• ж

акт

ама

(мен

, сен

, ал,

биз

, сил

ер,

алар

)•

сура

ма

(ким

, эм

не, к

анда

й, к

анча

, не

че, к

анча

нчы

, неч

енчи

)

Этиш

:•

Этиш

тин

мам

илел

ери

• Н

егиз

ги м

амил

е, ко

ш м

амил

е

• ки

м+алканд

ай•

балким

,•

болушумүм

күн,

• чы

н,жалган,

• мүм

күн,

• ан

ык,

• Сы

натоо

ч+терсмаани

(эмес)

анда

йэм

естаптакыран

дайэм

ес

11

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

5)м

аалы

матсур

ап-бил

үү

жан

аби

лдир

үү:ж

үрүм

- турумталаптар

ына

ылай-

ыксуроо

бере

алуу.

Сүйл

өөОкуучунунсүй

лөөкөнд

үмүн

калып-

танд

ыру

уүч

үнмугал

имсаб

акты

нтема

сына

ылайы

көзалд

ынча

диал

ог-

дуккепкурууга

крит

ерий

лермен

ен

иштейт:

• Аңгем

елеш

үүчү

нүнай

ткан

сөз

-дө

рүнү

нмазмун

унтүш

үнөтжан

аан

ынай

ткан

дары

нажоо

пкайта-

ра

т;•

Баар

лашууну

расмий

жагда

йда

жан

арас

мийэмес

жагдай

да

демил

геле

йт.

Мугалим

мон

олог

дук

кепкурууга

кри-

тери

йлер

мен

еништейт:

• Окуганжеукка

нмаа

лыматты

нмазмун

унайтыпбе

ретжан

аал

тууралууөзою

нби

лдир

ет;

• Өзал

дынч

асаба

ктынтемасына

мон

ологкураалат.

• Ке

лген

кон

окторгоөзүң

жөн

үндө

ай

тыпб

ер;Досу

ңаүй

-бүл

өң

жөн

үндө

айтыпбе

р;ж.б.

Оку

у•

Адам

,аны

нжекетурм

ушужөн

үн-

дөгүкөр

көм,или

мий

-поп

уляр

дуу,

публ

ицистикалы

ктексттер

диокуйт

жан

атүшүн

өт.А

лард

агынегизги

жан

акошум

чамаалы

матты

бөл

үп

көрсөтөт,тексттерд

иниде

ясынаны

-ктай

алат.

Синт

акси

сСү

йлөм

дөбаянд

оочтун

• сы

натоо

чтор

,ата

тооч

торар

кылуу

бери

лиши:М

енин

кит

епка

нам

бай.

Си

здин

кош

унаң

ыз

– Аж

ар.

Атам

а сү

йлөм

Мекен

.Мүн

өз.

Абда

нсонун.

Коно

к.

Жак

туу

сүйл

өмОтузөл

чөпби

ркес.

Иштесеңтиштейсиң

.Мүн

өзүң

дүоңд

о.

Жак

сыз

сүйл

өмдө

рАгаүй

рөтүпкоюукере

к.Мүн

өзүн

айтуукер

ек.

Толу

к ж

ана

кем

тик

сүйл

өмдө

р–

Досуң

дунмүн

өзүсагажагаб

ы?

–Жагат.

–Асан

,сен

окуганкурстунэлектрон

-дукда

регинжөн

өтүп

кой

чу.

–Жар

айт.

• алкан

дайад

ам

• алэмне

экен?

• ан

ыэмне

лерда

лилд

ейт

• булжөн

үндө

кан

дайда

лилд

ер

бар

• булки

мгемүн

өздү

ү•

кимде

рэм

неле

римен

енайы

-рм

алан

ышат

• эм

неси

мен

енөзгөч

өлөн

үп

тура

т•

Адам

дынмүнөздө

рү:М

:Искен

-де

р–...,анткени

...Ф

легм

атик

–жоо

ш,оор

басыры

к-туу,токтоо

ада

м.

Холе

рик–

кызууканд

уу,эржүрөк,

шаң

дууад

ам.

Санг

вини

к–жан

дуу,кы

ймылд

уу

адам

.М

елан

холи

к–сезимтал,көң

үлү

батоо

руганад

ам.

• Ба

шкаада

мтуура

лууөзоюн

билд

ирүү:

Мен

...де

пой

лойм

.Би

ринч

иден

,....

Экин

чиде

н,....

Үчүн

чүдө

н,....

Дем

ек,....

12

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Жаз

уу•

Досу,таан

ышы,б

иртууганы

жө-

нү

ндөсүрө

ттөө

фор

масынд

агы

тексттер

дижазаал

ат.Б

ерил

ген

темабо

юнч

а15

–18

сүй

лөмдү

нче

гинд

ежазуужүзүн

дөбаянд

ап

бере

т.

3. К

есип

. Иш

. Иш

кү

нү1)К

оммуник

ация

гакир

үү:

көңү

лбу

рдур

уу,к

ай-

рад

ансур

апб

илү

ү,

эскертүү,м

аектиаяктай

алуу.

2)А

ртыкчылы

гынби

лдир

еалуу.

Мил

детти,зар

ылчылы

кты,

билд

иреалуу.

Канд

айды

рби

рсапа

ттар

га

эээкенд

игин

бил

дире

алуу.

Түшүн

дүрө

алуу.

Маалы

матты

бил

дире

алуу

Жок

кочыгара

алуу.

Далил

дейалуу

Угуу

/Сүй

лөө

«Кесип

танд

оо»,«И

штебе

ген –тиште

-бе

йт»темасынд

аукканы

нтүшүн

өт,

диалогтүзөт,баарл

ашуунудем

илге

-ле

йт.

«Балакездегикы

ялда

р»,

«Иштебе

ген –тиштебе

йт»

моно

логд

ор

дукура

алат.

Оку

уИли

мий

-поп

улярдуутексттер

диокуп

түшүн

өт,оюнби

лдир

ет:«Ке

сип»,«Эң

кере

ктүүкесип

тер»

.Кө

ркөм

тек

сттерд

енүзүнд

үок

уп

түшүн

өт.

Жаз

уу«М

енин

сүй

үктүүкеси

бим»сүрө

т-төөч

ү,ба

яндо

очутексттер

дижазат.

«Эмне

үчүнмагабулкесипжагат?»

ойжүгүртүүтекстинтүзөт.

Билд

ирүүтек

сттери

:Өзүжөн

үндө

маалы

матбер

ет,автоб

иограф

иясы

нжазат,тар

жымал(р

езюме)жазат.

Ауди

отек

аАд

амды

нжекетурм

ушу,ба

кыт,ба

к-ты

лууөм

үртууралууырл

ар.

Виде

отек

а Ар

түр

дүүкесиптер

жөн

үндө

слайд

-да

р.

Атам

а сү

йлөм

. Жактуужан

ажаксы

зсүйл

өмдө

р.То

лук

жан

акемтиксүйл

өмдө

р.Ишкагазда

ры:Р

езюмежазуу.

Сөзд

өрдү

н тү

зүлү

ш ж

олдо

ру

Сөздүн

уңгусужан

амүчөсү.

Сөзжасоо

чумүчөл

өр:-

чы, -

гер,

-гы

ч,

-истмүчөл

өрү.

Жум

уш,кесип

бою

нчаад

амда

рды

билд

иргензататоо

чтор

:сү

рөтч

ү,

дары

гер,

учк

уч, ж

урна

лист

, ...

Мор

фол

огия

Зат а

тооч

:Атоо

чжөн

дөмөсү:

• ад

амда

рдынжал

пылы

ктар

ын

окшош

туруу(иде

нтиф

икац

ияло

о).

• ар

бир

ада

мды

нөзгөчө

лүгүнан

ы-

ктоо

:Талан

т!Ал–талант!

• ад

амгамүн

өздө

мөбе

рүү:Атам –

дары

гер.Ал –сүрд

үү,эне

м–мээ

-ри

мдү

ү.•

каал

оону

бил

дирү

ү:М

енучк

уч

болгум

келет. Эт

иш•

этиш

тинкеле

рчагы

Адам

дынсы

рткы

келбе

тине

н,кий

-им

инен

кесиб

инаны

ктоо

Бул –...,себе

биал....

Мен

...де

пой

лойм

,анткени

,....

Кесиптанд

оодо

гуөзгөч

өлүктөр

Жек

е өз

гөчө

лүкт

өр•

акылы

• жөн

дөмдү

үлүгү

• кы

зыгуусу

• кулк-мүн

өзү

• жыны

сыф

изио

логи

ялы

к өз

гөчө

лүкт

өрү

• жаш

ы•

бою

• салм

агы

• де

н-соол

угуж.б.

1.Мен

дар

ыгер…б

олгумкеле

т,себе

биал…

2.Мен

дизай

нер…б

олгумкелет,

себе

биал…

3.Мен

сатуучу…

бол

гумкеле

т,себе

биал…

4.Мен

ашпо

зчу…б

олгумкеле

т,себе

биал…

5.Мен

бан

кир…б

олгумкеле

т,себе

биал…

13

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Синт

акси

с•

Сүйл

өмдө

атооч

тукба

яндо

очтун

зататоо

чмен

енбер

илиш

и:М

ээ-

рим –мугалим

.•

Сүйл

өмдө

логик

алык-маа

нили

кмам

илен

исебе

п-на

тыйж

амам

иле

аркы

лууби

лдир

үүдө

бай

ламталар:

Анткен

и,себ

еби,ошон

дуктан

ж.б.

6.Мен

мам

леке

ткы

зматчы

сы

болгум

келе

т,себе

биал…

Чөйр

өгө

жар

аша

өзгө

чөлү

ктөр

• ай

макты

к•

техн

ология

лык

• экон

омик

алык

• маани

лүүкесиптер

4. Э

с ал

уу. С

аяка

т-то

о1)К

оммун

икац

иягакир

еал

уу:баа

рлаш

ууну

демил

гелө

өжан

ако

л-до

йалуу,м

аектин

тема-

сын(багытты)ө

згөр

тө

алуу.

2)П

ред

мет

тинсап

аты

туур

алуумаа

лыматты

сура

пби

лүүжан

аби

л-ди

рүү.

3)Таң

калууну,тил

ектеш

-тикти,боо

рукерл

икти,

өкүн

үчтүбил

дирү

ү.4)А

дамд

ынже

предм

еттин

баржежок

эке

ндиги

жөн

үндө

маа

лыматты

сура

пби

лүүжан

аби

л-ди

рүү

5)К

аало

о,кең

еш,сун

уш

айтаалуу.

Каалоо

нубил

дирү

ү;Су

нушмен

енжар

ым-жар

-ты

лаймакулдуктуби

лдир

үү

(аны

нич

инде

шар

ттыайта

алуу);

Макулдуктуби

лдир

үү;

Шектенү

үнүби

лдир

үү;

Угуу

Саякатжан

аэкскурсиялар

жөн

үндө

гү

мон

ологдукжан

а/жеди

алогдуктүрд

өай

ткан

сөздүкам

тыганмаалы

матты

угупкаб

ылалат.

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:3

%

чейи

н.1–2жол

ууктурулат.

Сүйл

өөДиа

лог

• Мае

ктеш

үүчү

нүнай

ткан

дары

нтүшүн

өтжан

аан

ынай

ткан

дары

на

төмөн

күкырд

аалд

арда

тууражоо

пкайтар

ат:«

Музей

де»,«Эк

скур

си-

яда»,«Ба

нкта»,«Ва

лютаалм

ашты

-руучужай

да».

• Ата

лган

кырд

аалд

арда

мае

к-тешүү

нүдем

илгеле

йт,м

аектин

темасынөзгөртөалат.

Мон

олог

• Экс

курс

ия,с

аяка

ттоо

,эсал

уу,

үй-бүлөсүжан

аби

ртууган

дары

мен

енэсалуужөн

үндө

баянд

оочу

текстжесүрө

ттөө

чүтекстфор

ма-

сынд

аай

тыпбе

рет.

Тата

ал с

үйлө

м.

Теңба

йлан

ыштагы

татаалсүйл

өм.

Байл

амталуужан

аба

йлам

тасы

зтең

байл

аныштагы

татаалсүйл

өм.

Багы

ныңк

ыбай

ланы

штагы

татаа

лсүйл

өмдө

р.Ар

хаизм.И

стор

изм.Н

еоло

гизм

Мор

фол

огия

Зат а

тооч

Атоо

чжөн

дөмөсү:

• би

рне

рсеге,куб

улуш

ка,о

куяга

мүн

өздө

мөбе

рүү:С

аяка

т –

кер

е­м

ет!

Саяк

атт

оо б

изге

абд

ан

жаг

ат, о

шон

дукт

ан д

үйнө

нүн

кооз

жер

лери

не б

аруу

ну о

йлон

уп

жат

абы

з.Ба

рышжөн

дөмөсү:

• Ж

аш б

алда

рга

баар

ы а

бдан

кы

зы­

ктуу

бол

ду, а

л эм

и ж

ашт

арга

ком

­пь

ют

ерди

к ою

ндар

жак

ты

.•

мен

енжан

дооч

уар

кылуу:Т

урис

т­

тер

экс

курс

ияга

авт

обус

мен

ен

бары

шт

ы, ж

етек

чиле

р м

ашин

е м

енен

кел

ишт

и.•

жөн

үндө

: Маг

а Кы

ргы

зст

ан ж

ө­

нүнд

ө ки

теп

бел

ек к

ылы

шт

ы.

Киммил

деттүү?

Ким

динмил

деттер

инеэм

неле

рки

рет?

Киматкар

ышыкер

ек?

Мен

...деп

ойл

огом

.Мен

аткар

айынде

генм

ин.

Мен

жетиш

пейкалд

ым.

Мен

аткар

ышымкер

екэле

...Чы

нынд

а эл

е уш

унда

йбы

?Булыра

стоо

нукар

апчыгалы

.Эмне

жөн

үндө

эке

нинталд

ап

чыгалы

.Би

ржагына

нкара

ганд

а,

Ошон

дуктан

булпик

ир…

Мен

...көрү

үнүкаалай

м,

себе

би....

Мен

...

мен

енсая

каттаган

ды

жакшыкөр

өм,анткени

....

Мен

....саякаткаба

руунужакты

-ра

м.Асен

чи?

Сенсаякаттоон

укааласаң

,...

ба

рсаң

бол

от.Анткени

....

• Са

ламатсы

збы

• Кы

ргызстангакошкелиң

из!

• Мен

инаты

м....

• Мен

....

14

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Тынч

сыздан

уунубил

дирүү;

Ишен

дирү

үнүби

лдир

үү.

• Кө

ргөн

шаа

рлар

ытуура

луусая-

катчыны

натына

нслай

ддар

гаком

-мен

тари

йлер

дибер

ет:таң

калууну,

тиле

ктеш

тикти,боо

руке

рлик

ти

билд

ирет.

Оку

у•

Саякатжөн

үндө

көр

көм,или

мий

- по

пуля

рдуу,п

убли

цистик

алык

текс

ттер

диком

мун

ика

тивд

ик

багы

ттыэсепк

еал

уумен

енокуп

түшүн

өт.

Аларда

гынегизгида,кошум

чадама

а-лы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт.

• Са

якатжөн

үндө

тексттер

динтема-

сынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.Та

аны

ш э

мес

сөз

дөр:5–7%

гачей

ин.

Текс

тин

стил

и:көр

көм,или

мий

-поп

у-лярд

уу,публи

цистик

алык.Ж

анрл

ары:

аңгеме,макала. Ж

азуу

• Сү

рөттөө

чүте

кстф

ормасынд

акан-

дайсаякаттаганы

жөн

үндө

жазат.

• Ойжүгүртүүтекстф

орма

сынд

аэкс-

курсиякан

дайч

аөткөнд

үгүнжазат.

Окуу

чула

рды

нжазууте

ксттер

и20

дан

кем

эм

ес с

үйлө

мдө

н ту

рат.

Ат а

тооч

тор

• ан

ыктам

аататооч

тор(өзү,арки

м,

аркан

дай,арне

рсе,арби

р,бүт,

бүткүл,бар

дык. Эт

иш•

этиш

тинөткөн,келер

чактары

Синт

акси

сТатаалбагыны

ңкысүй

лөмдө

р.Мезгилба

гыны

ңкысүй

лөм:

Үй­б

үлөб

үз м

енен

Еги

пет

ке с

аяка

тка

ба

рган

да, а

р ка

ндай

кы

зыкт

уу о

куя­

ларг

а т

уш б

олду

к.

Кара

ма-карш

ыбагыны

ңкысүй

лөм:

Жаа

н ж

ааса

да,

ада

мда

р ст

адио

ндон

ке

тиш

кен

жок

.Шар

ттуубагыны

ңкысүй

лөм:

Эгер

де а

р би

р са

якат

чы к

арж

ысы

н т

уура

пай

дала

нса,

каа

лага

н ж

ерин

е өз

уба

гынд

а ж

ете

алар

ына

иш

енем

.

• Би

зазыраэ

ропо

рттонБи

ш-

кеккежөн

өйбүз.

• Маш

инакүтүптура

т.•

Жүр

үңүз,м

ашин

акүтүптура

т.•

Мага...ж

акты

,анткени

....

• Мен

дагы...жөн

үндө

бил

гим

келе

т,себе

би....

Биз...кубан

ычтаб

ыз.

5. Б

ош у

бакы

т. Кы

- зы

гуул

арКо

ммуникац

иягачыгуу:та

а-ны

шуу,өзүнтаан

ышты

руу,

башкабир

өөнүтааны

шты

-руу.

Угуу

Төмөн

күте

малар

гамон

ологдукжан

а/

жеди

алогду

ктүрд

өай

ткан

сөз

дү

камты

ганмаа

лыматты

угупкабы

лалат:

• Достор

• Мектепучурунда

гыкызы

гуулар

• Бо

шуба

кыт

Татаалсүй

лөм.

Теңба

йлан

ыштагы

татаалсүйл

өм.

Байл

амталуужан

аба

йлам

тасы

зтең

байл

аныштагы

татаалсүйл

өм.

Багыны

ңкыбай

ланы

штагыта

таалсүй

-лө

мдөр

.Эге

рде.

.. -са

, анд

а...

Эгер

деэс

алуунутуура

ую

шту

рса,анд

ажум

уш

күнү

нүнна

тыйж

алуулугуартат.

Магаэм

некер

ек/магаэм

незарыл/

магаэм

некыл+-ы

шкер

ек•

Мен

...талап

кылам

Кана

атта

нган

ын/

кана

атта

нбаг

а-ны

н ка

нтип

бил

дире

т.

15

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Коммуник

ация

гачыгуу:

Сал

амда

шуу,к

ошто

шуу,

кимди

рби

рөөгөкайр

ылуу,

кимдирбирөө

гөы

раа

-зы

чылы

кби

лдир

үү,кеч

и-ри

мсур

оо,ы

раазычы

лы-

ккажан

акечи

римсуроо

го

жоо

пбе

рүү,куттуктоо.

2)Ч

акырууну,макулду

кту,

карш

ылы

кты,уба

даны

,кү

мөн

сан

оону,о

лку-

солк

уболу

пи

шен

-бө

өчүлүктүбил

дирү

ү.Пик

ир(бо

жом

ол)мен

ен

макулэместиктиби

лдир

үү:

(оозеки)

Чексизмүм

күнч

үлүктүбил

-ди

рүү:(о

озеки)

Кара

ма-карш

ылы

ктыбил

-ди

рүү;

Маа

лым

ат с

урап

-бил

үү

жан

а би

лдир

үү:

• да

м,далил

,бол

гонок

уя

(кыйм

ыл-ар

акет),буюм

жан

аал

арды

нба

рже

жокэкенд

иги,бую

мда

р-ды

нсапа

ты,сан

ы,ким

ге

жеэм

негета

анды

кэкен

-ди

гитуура

луусура

йже

билд

иреалуу;

• ок

уяж

екы

ймыл-ар

а-кеттин

орд

у,уб

акты

сы,

себе

би,м

аксаты

тууралуу

сура

йжеби

лдир

еалуу;

• Үй

дөжан

аүйдө

нты

шкаркыэсалуу

• Сп

ортмен

енмаш

ыгуу.

Диа

логдуккеп

те–10–12де

нке

м

эмескең

ейтилген

реп

ликалар.

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:3

%

чейи

н.1–2жол

ууктурулат.

Сүйл

өөДиа

лог

• «Көчөд

ө»,«Жар

атылы

шта»,«Баш

ка

шаа

рда»кырд

аалд

арда

аңгем

е-ле

шүүчүнү

най

ткан

сөз

дөрү

нүн

маз

мун

унтүш

үнөтж

анаан

ын

айткандары

нажоо

пкайтарат,м

аек-

тешүүнүдем

илгеле

йт.

Мон

олог

• Достору,ж

алпы

кызы

гуулар

ыжө-

нү

ндөба

яндо

очутекстжесүрө

т-төөч

үтекстфор

масынд

аай

тып

бере

т.Са

бактынтемасына

ыла

йыкөзал-

ды

нчамон

ологду

кке

пкура

т:өзү,

достор

у,кы

зыгуулар

ыж.б.ж

өнүн

дө.

Оку

уБо

шуба

ктысы

,эсалуусу,спо

ртмен

ен

маш

ыгуусу,кы

зыгуулар

ыжөн

үндө

көрк

өм,или

мий

-поп

уляр

дуу,публ

и-ци

стик

алыктексттер

диком

мун

ика-

тивд

икбагыттыэсепк

еал

уумен

ен

окуптүш

үнөт.

Аларда

гынегизгида,кошум

чадама

а-лы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт.

Бошуба

ктысы

,эсалуусу,спо

ртмен

ен

маш

ыгуусужөн

үндө

тек

сттерд

ин

темасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Мор

фол

огия

: За

т ато

очИли

кжөн

дөмөсү:

• би

рне

рсетаан

дыкбо

лгон

ада

м:

Мы

на б

ул а

пам

дын

маш

инес

и, а

л эм

и т

иги

иним

дин

вело

сипе

ди.

Бары

шжөн

дөмөсү:

• ки

мгебар

уу(к

арай

):Ке

чинд

е би

з Ка

лыйч

ага

бара

быз.

• кайд

аба

руу:Ж

умас

ына

эки

ире

т

спор

т м

енен

маш

ыгуу

үчү

н ий

римг

е ба

рам,

ош

онду

ктан

сиз

мен

ен к

ез­

деш

үүгө

уба

кты

м ж

етер

ине

ишен

­бе

й т

урам

. Табы

шжөн

дөмөсү:

• ки

мди

:Д

осум

ду/к

урбу

мду

бир

ай

дан

бери

көр

ө эл

екм

ин.

Жатышжөн

дөмөсү:

• ор

ун:Б

из б

орбо

рдук

аян

тт

а кө

ңүл

ачы

п ж

үрдү

к.•

мезгил:М

урун

ку ж

умад

а ку

рбум

ке

лип

кет

ти.

Эм

диги

жы

лы м

ен

Ысы

к-Кө

лдө

эс а

лам

. Чы

гышжөн

дөмөсү:

• ор

ун:К

өп т

ууга

ндар

ыбы

з Кы

ргы

з-ст

анда

н Ро

ссия

га к

етиш

ти.

•

багы

т:А

ларг

а м

енде

н ы

сык

сала

м

айт

.

Этиш

• Эт

ишт

ин ө

ткө

н, у

чур

жан

а ке

лер

чагы

• Эт

ишт

ин ж

ак м

үчөл

өрү

• Эт

ишт

ин ш

арт

туу

ыңг

айы

Үлгү

: Жакшы,эңжакшы.Булмагажагат.

Ракм

ат,баары

сон

ун!Б

аары

тең

жай

ынд

а.

Түзүк,жам

анэмес.

Жакшыэмес.

Булмагажакканжок

.Булөтөна

чар.

Болб

огон

нер

се.

Мынд

айбол

бошкер

ек.Булжар

а-ба

йт.

Ушулкан

типбо

лсун?

Мак

ул/к

арш

ы э

кенд

игин

кан

тип

билд

ирет

.Үл

гү:М

енмакулмун.

(Алб

етте.О

оба.М

ендауш

унда

йде

пой

лойм

.)Мен

кар

шымын.(М

енмакулэмес

-мин

.Мен

анд

айдеп

ойл

обой

м.

Койч

у!Анд

айэмес.)

Бош

уба

кытт

ы к

анти

п өт

көрө

бүз:

(эмн

еге?ким

ге?)кызы

гыпарты

нан

түшүү,бер

илүү,кызы

гуу;

(эмне

ни?)талкуулоо

/талкуужүр

-гүзүү;

(ким

ге?эм

неге?)чыны

най

тып,

билд

ирүү,м

оюнгаалуу;

(эмне

ге?)уба

кытөткөрү

ү,убакыт

коро

туу,би

рне

рсегеуб

акытке-

ректөө

;(ким

ди?эм

нени

?)жакты

руу,(эмн

е-мен

ен?)маш

ыгуу,алектенү

ү;(ким

ди?эм

нени

?)эрм

еккылуу/

эрмектөө;

16

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

р:5–7%

гачей

ин.

Текс

тин

стил

и:көр

көм,или

мий

-поп

у-лярд

уу,публи

цистикалык.Ж

анрл

ары

: аң

геме,макала,ыр

Жаз

ууЖазуукөн

дүмүн

кал

ыптан

дыру

уда

мугалим

саб

акты

нтемасына

ылайы

көзалд

ынч

аж

азга

нын

крит

ерий

лер

мен

енбаалайт:

Суну

шталган

тем

або

юнч

а(мисал

ы,

кызы

гуусу,эсалуусу,кани

кулу,сая

-ка

ттоо

жөн

үндө

)ба

яндо

очутекст

фор

масынд

ажазат.

Суну

шталган

тем

або

юнч

аок

уган

текстини

нне

гизинд

ежазууфор

ма-

сынд

аби

лдир

үүте

ксттер

ди(м

исалы:

өзүжөн

үндө

маа

лыматбер

үү,ө

мүр

ба

яны,тар

жымал

ж.б.)да

ярда

йт,

эссе

(сү

рөттөө

чү,б

аянд

оочу,о

йжүгүр

түүч

ү)жазат,О

кууч

улар

дын

жаз

уу т

екст

тери

20да

нке

мэмес

сүйл

өмдө

нтура

т.

Такт

ооч

• мезгилтактоо

ч(эртең

мен

ен,ке-

чинд

е)

Синт

акси

сЖөн

өкөй

сүй

лөмдө

гүлогик

алык-ма-

анил

икмам

илелер

дибил

дирү

үнүн

ыкм

алар

ы•

максаттыкмам

илелер

:этиш+-ы

ш

үчүн

,этиш+ууүчүн

:Спо

рт м

енен

ма

шы

гыш

үчү

н сп

орт

зал

га б

арам

, ий

римг

е ка

ты

шуу

үчү

н «С

ейт

екке

» ка

тт

айм

. •

себеп

-нат

ыйжамам

иле

лери:

этиш

 +г

анды

ктан

:Күн

суу

к бо

л-го

ндук

тан

, биз

жы

луу

кийи

ндик

. Татаалбагыны

ңкысүй

лөм

• шар

ттуубагыны

ңкы:Э

герд

е до

сум

мен

ен ш

ейш

емби

де к

иног

о ба

рсак

, ан

да (к

айсы

шар

тт

а?) к

ызы

ктуу

ф

ильм

көр

өбүз

.•

сыпа

тбагыны

ңкы:Б

окс м

енен

але

к­т

енип

, (эм

не к

ылы

п?) и

ним

бош

уб

акт

ысы

н па

йдал

уу ө

ткө

рөт

. •

себе

пба

гыны

ңкы:Д

осум

дун

туу

л­га

н кү

нү б

олго

ндук

тан

, мен

ага

бе

лек

берд

им.

Түзжан

акы

йырсөз:

Фей

сбукта:«

Шаа

рда

фит

неск

е кы

зык­

канд

арды

н са

ны к

өбөй

дү»,

 – д

еп

жаз

ылы

п ж

үрөт

. Шаа

рда

фит

неск

е кы

зыкк

анда

рды

н са

ны к

өбөй

гөнү

н ж

азды

.

(ким

мен

ен?)сырд

ашуу,баарл

а-шуу,сүй

лөшүү,ойн

оо;

(эмне

ден?)ы

раха

талуу.

17

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

6.

Ад

ам

жа

на

коом

. Ада

мукук-

тары

.Соц

иалд

ык

көйгөй

лөр

Маа

лым

ат б

ерүү

:•

окуяларжан

афакты

лар

тууралуусурам

жыло

о;•

шар

ттар

ы,

• максаттар

ы,

• себе

птер

и,•

наты

йжалар

ы,

• мүм

күнч

үлүктөрү,

• ыктымалды

гы,

• зары

лчылы

гытуура

луу

айтажесура

йби

лүү;

Мор

алды

к-ад

епти

к ба

а бе

рүү

жан

а се

беби

н ан

ык-

тоо:

• колд

оо;

• мактоо;

• күнө

өлөө

;

Угуу

Адам

жан

ако

ом.Мек

тепбүт

ү-рү

үчүсүн

үнкоо

мдо

гуорд

у.Со

циал

-ды

ктеңд

ик,эрк

инди

к.Коо

мгопай

да

келтир

үү.Кер

ектүүкесиптер

.Диа

логдуккеп

теугууда–10

–12

ден

кемэмескең

ейтилген

реп

ликала

р.

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:3

%

чейи

н.1–2жол

ууктурулат.

Сүйл

өөДиа

лог

• «К

оомду

кжай

да»,«Мек

тепте»

,«Ж

умуш

та»,«Баш

каш

аард

а»

кырд

аалд

арда

аңгем

елеш

үүчүнү

най

ткан

сөз

дөрү

нүнмаз

мун

ун

түшүн

өтж

анаан

ынай

ткан

да-

рына

жоо

пкайтар

ат,м

аектеш

үүнү

демил

геле

йт.

Мон

олог

• Ко

омгопай

дакелтирү

ү,ко

омду

нтала

птар

ы,а

дамды

нко

омдо

гу

ролуж

өнүн

дөбая

ндоо

чутек

ст

жесүрө

ттөө

чүтекстфор

масынд

аай

тыпбе

рет.

Оку

у•

Коом

гопай

дакелтирү

ү,ко

омду

нталаптар

ы,ада

мдынкоом

догурол

ужөн

үндө

көр

көм,или

мий

-поп

уляр

-ду

у,публ

ицистикалы

ктексттер

ди

коммуник

атив

дикба

гыттыэсепке

алуумен

енокуптүшүн

өт.

• Ал

арда

гынегизгида,кош

умчада

маалы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт.

• Тексттер

динтема

сынжанаид

еясы

нан

ыктай

т.

Синт

акси

сБа

гыны

ңкысүй

лөмдү

нтүрл

өрү:

Мез

гилба

гыны

ңкысүй

лөм:к

ачан

?Жаш

тармам

лекетүчүн

кам

көр

өт,

ошон

доКыргызстанд

аалды

ңкыкоо

м

курулат.

Себе

п:Кай

сыбир

катаалшар

ттар

да

айры

мада

мда

рдынжүрөгүкатаалда

-ны

пкалат,

ошон

дукт

анжакынд

арына

жакшылы

ккы

лбай

калатокш

ойтд

а.Се

беп:Ж

умуш

издеп

,баш

каш

аар-

ларга,четөлкөл

өргөкеткената-э-

неле

рөзбал

дары

нтарб

ияла

шпа

йт,

тууган

дары

набал

дары

нкалтыры

пкетишет,о

шон

дукт

анмынд

айбалда

рата-энесин

инмээри

мин

е,сүй

үүсүнө

,жан

ынд

або

лушун

амуктажбол

уп

чоңо

юшат.

Ору

н: к

айда

? ка

ерде

? ка

йдан

?Эл

исоци

алды

ктеңд

иккеумтулган

өл

көдө

жаш

айбы

з,би

здеулуумуун-

даркеле

чекмуунд

арды

ыра

йымду

у,бо

орукер

,кечир

имдү

үбо

луугатарб

и-ялаш

ат.Ушулойгокошуласыңб

ы?Өзү

кыйы

нчылы

ктыбаш

ына

нөткө

ргөн

ад

амбаш

каада

мгабоо

рукербо

луп,

ырайы

мдуулуккы

лат,де

шет.Ж

ок,кый-

налы

птурган

ада

мгажар

дамбер

үү

үчүнсөзсүзэлеөзүда

кыйы

нчылы

кты

башына

нкечи

ришкер

екэмес.Гум

а-ни

зм –коо

мду

нөзөгүн

кар

мап

тур

-ганкүч,алэм

иад

амда

ртаби

ятына

нгума

ндуу,ы

райы

мдууболупжар

алган.

Үй- б

үлөг

ө та

анды

к өз

гөчө

лүкт

өр:

• үй

-бүлөн

үнжаш

оо(э

коно

ми-

калы

к)дең

гээли

• мад

аний

дең

гээли

• үй-бүлөн

үнбалад

анкүткөнд

өрү

• ата-энен

ин,бир

тууганд

арды

нкесиптер

и•

автори

тарата-эне

• кайд

ыгерата-эне

Мен

...деп

ойл

огом

.Мен

аткар

айынде

генм

ин.

Мен

жетиш

пейкалд

ым.

Мен

аткар

ышымкер

екэле

.Чы

нынд

аэлеуш

унда

йбы?

Булыра

стоо

нукар

апчыгалы

.Эмне

жөн

үндө

эке

нинталд

ап

чыгалы

.Би

ржагына

нкара

пчы

ксак,...

Чынд

ыгынд

а…б

ирок,баш

кажак

-таналсак…

Себе

би...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...ышкер

ек.

экин

чиде

н,...ышкер

ек.

үчүн

чүдө

н,...ышкер

ек.

18

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Жаз

ууЖазуукөн

дүмүн

кал

ыптан

дыру

уда

мугалим

саб

акты

нтемасына

ылайы

көзалд

ынч

аж

азга

нын

крит

ерий

лер

мен

енбаалайт:

Суну

шталган

тем

або

юнч

а(мисал

ы,

коом

гопай

дакел

тирү

ү,коо

мду

нталаптар

ы,ада

мды

нко

омдо

гурол

ужөн

үндө

)баянд

оочутекстфор

ма-

сынд

ажазат,б

илди

рүүтексттер

ди

(мисалы:бүтүрүүчүнүнкоом

догурол

уж.б.)да

ярда

йт,эссе(сүрөттөөчү,ба

ян-

дооч

у,ой

жүгүртүүчү)жазат,О

куучу-

лард

ын

жаз

уу т

екст

тери

18д

енкем

эм

ессүй

лөмдө

нтура

т.

Мак

сат:Бизди

нко

омду

нмаселеле-

ринжан

ако

омдо

гуалд

ыңк

ыиде

я-ла

рдытал

куулай

лы,ошол

максатта

бизин

терн

еттегифор

умгакатышты

к.

Кара

ма-

карш

ы:И

штептапк

анакча-

сынба

лдар

ына

тынб

айжөн

өтүпту

рса

да,ата-эне

балда

рыны

нман

дайы

нда

болуп,ысы

к-сууктачогуужүр

гөнү

нө,

эртели

-кечмаң

дайы

нансы

лап,жылуу

сөзүнай

ткан

ына

жетпе

йт,деп

ойл

ойм.

Кара

ма-

карш

ы:А

йрымда

рөзжум

уш

ордунд

акөйгөй

лөрд

үкоом

дункы

зы-

кчылы

гына

жар

аша

чечс

е,айр

ымда

рөзкөм

өчүн

өгана

күлтар

тат.

Шар

ттуу

:Өлкөд

өгүэңкер

ектүүкесип-

терд

инөнү

гүүсүн

кол

доокере

кде

пой

лойм

,ош

ондо

жум

ушсуздуказаят.

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...-уугабол

бойт.

экин

чиде

н,...-уугабо

лбой

т.үчүн

чүдө

н,...-уугабол

бойт.

Мен

...де

пой

логом.

Мен

аткар

айынде

генм

ин.

Мен

жетиш

пейкалд

ым

Мен

аткар

ышымкер

екэле

.Чы

нынд

аэлеуш

унда

йбы?

Булыра

стоо

нукар

апчыгалы

.Эмне

жөн

үндө

эке

нинталд

ап

чыгалы

.Би

ржагына

нкара

пчы

ксак,...

Чынд

ыгынд

а…б

ирок,баш

кажак

-таналсак…

7. А

дам

жан

а эк

о-но

мик

а. С

оод

а-

саты

к.

Айы

лча

рбаиш

-тери

.Чакан

ишка

-на

лар

Маа

лым

ат б

ерүү

:•

окуяларжан

афакты

лар

тууралуусурам

жыло

о;•

шар

ттар

ы,

• максаттар

ы,

• себе

птер

и,•

наты

йжалар

ы,

• мүм

күнч

үлүктөрү,

• ыктымалды

гы,

• зары

лчылы

гытуура

луу

айтажесура

йби

лүү;

Жөн

гө с

алуу

:•

мае

ктеш

инекы

ймыл-а-

ракеттиаткаруугатүрткү

берү

ү;

Угуу

Адам

жан

аэкон

омик

а.Соо

да-сатык.

Дүкөн

дө.С

упер

мар

кетте.Базар

да.

Күр

көдө

(азык-түлү

к/ки

йим-кеч

е/

беле

ктер

)Буф

етте.Ашкана

даД

иало

гдуккеп

те–көл

өмү10

–12

ден

кемэмескең

ейтилген

реп

ликалар.

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:2

%

чейи

н.1–2жол

ууктурулат.

Сүйл

өөДиа

лог

«Дүкөн

дө»,«Су

перм

арке

тте»

,«Ба

-за

рда»

,«К

үркө

дө(аз

ык-тү

лүк/

кийи

м-кеч

е/белектер)»,«Бу

фетте»,

«Ашка

нада

»кы

рдаа

лдар

дааңге-

мел

ешүү

чүнү

най

ткан

сөз

дөрү

нүн

мазмунунтү

шүн

өтжан

аан

ынай

ткан

-да

рына

жоо

пкайтар

ат,м

аектеш

үүнү

демил

геле

йт.

Синт

акси

сТатаал

багыны

ңкысүй

лөмдү

нтүр-

лөрү

:М

езги

л: .

.. уб

акта

(мез

гилд

е, у

чурд

а,

кезд

е) з

ат а

тооч

+ -д

а Кы

ргызстанд

ынэкон

омикалыкаб

алы

жакшырд

ы,м

ына

ушунда

йм

езги

лде,

Кыргызстаналды

ңкыкоо

мгоайл

анат.

Орун

: Кай

сыжер

де...этиш+-са,ош

ол

жер

де....

Кайс

ы ө

лкөд

өакылд

уусаясатчыб

аш-

карс

а,о

шол

жер

деэлд

инжаш

оосу

жакшыра

т.Се

беп:

...,себ

еби...;...,анткени

...Су

перм

аркеттетоварл

арарзан

даты

-лы

пжатат,с

ебеб

иим

порткүчөд

ү.

Себе

би...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...ышкер

ек.

экин

чиде

н,...ышкер

ек.

үчүн

чүдө

н,...ышкер

ек.

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...-уугабол

бойт.

экин

чиде

н,...-уугабол

бойт.

үчүн

чүдө

н,...-уугабол

бойт.

Мынд

айийгил

иккежетүүүчүн...

кере

кде

пой

лойм

.

19

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

• өтүн

үчүн

,кең

ешин

бе-

рү

ү;•

сунушкылуу;

• каалоо

сунби

лдир

үү;

• ка

алоо

-тил

екке

жоо

пкайтар

уу;

Эмоц

иона

лды

к ба

а бе

рүү:

• ты

нчсы

здан

уу;

• чо

чуло

о;

Мон

олог

Баян

дооч

утекстжесүрө

ттөө

чүте

кст

фор

масынд

аай

тыпбе

рет.

Оку

уКө

ркөм

,или

мий

-поп

уляр

дуу,публ

и-ци

стик

алыктексттер

диком

мун

ика-

тивд

икбагыттыэсепк

еал

уумен

ен

окуп

түш

үнөт.А

лард

агынегизгида,

кошум

чадамаалы

маттард

ыбөл

үп

көрсөтөт,тексттерд

интем

асынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.Те

ксти

н ст

или:көр

көм,или

мий

-поп

у-лярд

уу,публи

цистикалык.Ж

анрл

ары

: аң

геме,макала,ыр,там

сил

Жаз

уукөн

дүмүн

кал

ыптан

дыру

уда

мугалим

саб

акты

нтемасына

ылайы

көзалд

ынч

аж

азга

нын

крит

ерий

лер

мен

енбаалайт:

Сунушталган

тем

або

юнч

аби

лдир

үү

тексттер

дибаянд

оочутекстфор

ма-

сынд

ажазат.(Кыргызстанд

ынэко-

номик

асыкан

дай?ж.б.тем

асы)д

аяр-

дайт,эссе(сүр

өттөөч

ү,ба

яндо

очу,ой

жүгүр

түүч

ү)жазат,О

куучулар

дын

жаз

уу т

екст

тери

18де

нке

мэмес

сүйл

өмдө

нтура

т.

Кара

ма-

карш

ы:

..., б

ирок

...Со

одад

адо

стукжок

,дей

т,би

рокмен

соод

аныөзад

амда

рыммен

енган

ажүр

гүзөм.

Шар

ттуу

: этиш+-са

Жигиттинжүр

өгүн

дөбоо

рукерд

ик

жок

бол

со,үй-бү

лөсүнд

өынтымак

жок

бол

от.

Сан-

өлчө

м:

канч

алык...,ошон

чолук...

Кан

чалы

ккө

птова

рке

лип

турс

а,

ошон

чолу

кар

занч

ылы

кбо

лот.

Шар

ттуу

:+да

Кай

сыбир

тов

аргаэлд

интал

ап-

сура

мычоң

бол

гон

кезд

е,ош

олто

вар

рыно

ктокөбө

йөт.

Эгер

сен

...аткара

алсаң

,сөзсүз,

ийгили

ккежетесиң

.Эм

гектен

генад

амды

н...б

олот.

Мен

ин...жакшыэмес.

Мен

ин...булөтөна

чар...б

ол-

бошкер

ек,булжар

абай

т....кан

типбо

лсун?

Мен

сиз

диною

ңузгако

шулам

,ан

ткен

и....

Мен

сизди

ною

ңузгакошулба

йм,

анткен

и....

...кеңе

шбер

ем.

...кы

лсаң

жак

шыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жакшыбол

мок

/...б

олотэле

.

8.

Ад

ам

жа

на

илим

. Мед

ицин

а.

Ден

соо

лук.Кыр-

гызстанд

агыбел

-гилүүил

импо

здор

.Са

ламатты

ктысак

-то

оиш

мер

лери

.Ден

иса

ксе

ргек

жаш

оо

Баа

берү

ү, м

амил

есин

бил

-ди

рүү:ыра

азылы

к,наара

з-ылы

к,ние

т-максатты,кол

-до

о,күм

өнсан

оо,у

бада

бе

рүү,кечи

римсуроо

жан

аке

чиримсур

оого

жоо

пбе

рүү

Угуу

«С

алам

атты

ктысактооиш

мер

лери

»,

«Ден

исаксергек

жаш

оо»темал

а-ры

ндамон

ологду

кжан

а/жеди

алог

-дуктексттегимаалы

матты

угупкабы

лалат.

Атоо

чжөн

дөмөсү:

Пре

дмет(а

дам)п

ассивд

үүкон

струк-

цияд

а:Б

елги

лүү

илим

поз

жаз

ган

кит

еп.

Или

кжөн

дөмөсү:

Иш-ара

кеттин

субъе

кти:Б

изге

бел

­ги

лүү

окум

ушт

ууну

н сү

йлөг

өнү

аяба

й ж

акт

ы.И

ш-ара

кеттин

жеок

уяны

нтакда

тасы

(уба

кыт:айы

,жылы

):Би

з 20

13-ж

ылд

ын

май

ынд

а ж

олук

тук

.

Мынд

айийгил

иккежетүүүчүн...

кере

кде

пой

лойм

.Эгер

сен

...аткара

алсаң

,сөзсүз,

ийгили

ккежетесиң

.Эм

гектен

генад

амды

н...б

олот.

Мен

ин...жакшыэмес.

Мен

ин...булөтөна

чар...б

ол-

бошкер

ек,булжар

абай

т....кантип

бол

сун?

20

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Жөн

гө с

алуу

:фак

тыны

н,

окуяны

нөө

рчүш

үнүн

оӊ

жете

рснат

ыйжас

ына,

аткары

лышына

кар

атакөз

кара

шынби

лдир

үү

Ком

мун

икац

ияга

чы

гуу:

маеккекаты

шаби

лүү;

маеккеде

мил

гечи

бол

уу;

маектеш

кенад

амды

нсоци

-ал

дыкро

луна

жар

ашаса-

ламда

шуужекоштошуунун

түрл

өрүн

кол

дону

у;

Маа

лыма

ттыто

луктоо

;маа

-лы

матты

тактоо

Сүйл

өө

Диа

лог

Мае

ктеш

үүчүнү

нсаба

ктынтемасы

боюнча

айтк

анынынм

азмун

ун

түшүн

өтжан

абе

йтап

кана

да,дар

ы-

кана

да,о

орукан

адакы

рдаа

лдар

ы

боюнч

амаектеш

үүчүнү

най

ткан

ына

тууражоо

пкайтар

ат.

Мон

олог

«Салам

атты

ктысактооиш

мер

лери

»,

«Ден

исаксергекжаш

оо»жөн

үндө

ок

уган

жеукканмаалы

матты

нмаз

-мунунайтыпбе

рет.

Окуганжеукканмаалы

матты

нмаз

-мун

унайт

ыпбе

ретжан

аөз

оюн

билд

ирет;С

абакты

н«С

алам

атты

кты

сактоо

ишмер

лери

»,«Д

енисаксергек

жаш

оо»де

гентемал

арына

ыла

йык

билд

ирүүдаярд

айт.

Оку

у«С

алам

атты

ктысактооиш

мер

лери

»,

«Ден

исаксергекжаш

оо»жөн

үндө

ил

имий

-поп

улярдуу,публиц

истикалы

кжан

акөркөм

тексттер

диком

муник

а-тивд

иккөр

сөтм

өнүэскеалуумен

ен

окуптүш

үнөт.Анд

агынегизги,ошон

-до

йэлекошум

чамаалы

матты

бөл

үп

көрсөтөт.

«Салам

атты

ктысактооиш

мер

лери

»,

«Ден

исаксергекжаш

оо»жөн

үндө

тексттер

динне

гизгитемасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Бары

шжөн

дөмөсү:

Иш-ара

кеттин

уба

ктысы

(дей

ре,че-

йи

н...):т

амак

ка ч

ейин

, түш

кө д

ейре

Табы

шжөн

дөмөсү:

Адам

(предм

ет)и

ш-ара

кеттин

объекти

катары

(объ

екттик

мам

илелер

):М

ен

Алы

мды

жол

укт

урду

м. У

шул

бел

ект

и аг

а ар

нап,

сат

ып

алды

м.

Синт

акси

сАтоо

чтуктунсүйл

өмдө

аны

ктоо

чтун

мил

детинаткары

шы.К

айсы

Атай?

Өнө

рүөргөчапк

анАтай.

Багы

ныңк

ытатаалсүйл

өм:

Байл

амтасы

зба

гыны

ңкытатаалсүй-

лөм.

Салы

шты

рмаба

йлам

тааркылуу(кан

-да

й,ошон

дой,кан

чалы

к,ошон

чолук,

канч

а,ошон

чо)

Шар

ттуубай

ламталарар

кылуу(эгер,

эгер

де)Э

герд

ежугуш

тууоо

румен

ен

оору

п ка

лса,

анд

аад

амалсыра

йт,

көңү

лүайн

ыйт,кусат,ден

есиысы

йт.

Себе

пба

йлам

таларар

кылуу(анткени

,себе

би,эмне

үчүнде

сең,анд

ыктан

,ош

олсеб

ептүү)

Себе

пба

гыны

ңкысүй

лөм:

Доктурл

арбүгүнэңкөпкере

ктелүүчү

кесип,с

ебеб

иоо

рулууад

амда

ркөп,

алар

дыдар

ылашкер

екбол

упжатат.

Жум

ушуба

гынд

аотурабе

рбей

,кый-

мылд

аган

дыкт

анж

анажум

уштан

кийи

нспор

тмен

енмаш

ыкк

анды

к-

танак

ылжөн

дөмдү

үлүгүжогор

убо

лот.

...кеңе

шбер

ем.

...кы

лсаң

жак

шыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жакшыбол

мок

/...б

олотэле

.Ке

л,чогууойл

онуп

көр

өлү.Бал

-ки

м,...чы

гар.

Сиз...кылсаң

ыз!

Сен/си

з...кылы

ш+ың/+ыңы

зкере

к.

Сен/сиз...эмес,...кы

лыш+ың/

+ыңы

зкере

к.Бу

лжакшыэмесдеп

ойл

ойм....

жакшыэмеспи

,кан

дайде

йсиз?

Кыргызил

импо

здор

умен

ентаа

-ны

шууүчүн:

бири

нчид

ен...–

ышкер

ек,

экин

чиде

н...–ышкер

ек,

үчүн

чүдө

н...–ышкер

ек.

Дем

ек....

• Си

здимур

дакөр

гөнок

шой

м/

Сиздимурда

көр

гөнд

өйбол

уп

тура

м.

• Си

здин

өңү

ңүзмагажылу

у/

таан

ышучура

пжатат.

• Ко

шкел

иңиз

/кош

кел

ипси

з/

Кошкелиң

изде

р!

• Төргөөтүң

үз!

• Ко

йсоң

чу!

• Ка

нтип

эле

!

21

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Жаз

уу

Белгил

үүбир

ада

мды

натына

нре

-зю

межазат.

«Белгилүүбо

лууоң

ойбу?»тем

асын-

да

ойжүгүртүүтексттер

инжазат.

Мезгилба

гыны

ңкысүй

лөм:

Жугуш

тууоо

румен

еноор

упк

алга

нда,

адам

алсыра

йт,көң

үлүай

ныйт,кусат,

дене

сиысы

йт.

Тикежан

акы

йырсөз

Тикесөздүкыйы

рсөзгөалмаш

тыруу

эреж

еси.

9. А

дам

жан

а ис

- ку

сств

о. К

ырг

ыз-

стан

дагы

бел

гилү

ү м

адан

ият

ишм

ер-

лери

.Музыка

.Кыргыз-

стан

дагыопе

ра

жан

аба

лет.Та

а-лайгабү

ткөн

улуу

бийч

и.Обо

ндор

.

1)С

уроо

бер

үүжеда

лил,

окуя

,бир

өө,п

редм

ет

жөн

үндө

бил

дирү

ү.2)Д

алилге

,окуяга

,би

-рөө

гө,п

редм

етке

,кы

лык-жорук

каб

аа

берү

ү.3)К

еңеш

бер

үү(ул

ан-

дысы

):

Кеңе

ш–эскер

түүбе

рүү

4)Т

үзж

оопб

ерүү

дөн

качуу:

5)А

ңгем

елеш

ипотурган

ки

шин

инпик

ирин

так

-тоо

Угуу

«А

дамж

анаис

кусство»

,«Кин

о»,

«Театр»,«Музыка»,«Кы

ргызстанд

агы

белгил

үүмад

анияти

шме

рлер

и»те

ма-

лары

ндамон

ологду

кжан

а/жеди

а-ло

гдуктексттегимаа

лыматты

угуп

кабы

лалат.

Сүйл

өөДиа

лог

Мае

ктеш

үүчүнү

нсаба

ктынтемасы

боюнча

айтк

анынынм

азмун

ун

түшүн

өтжан

амад

ания

ткаба

йла-

ныштуукы

рдаа

лдар

бою

нчамае

к-тешүүчүнү

най

ткан

ына

туура

жоо

пкайтар

ат.

Расм

ийжан

ара

смий

эмесжагда

й-лард

абе

рилген

кырд

аалд

арда

маек-

тешүүнүдем

илгеле

йт;

Мон

олог

Маданияти

шме

рлерижөн

үндө

окуган

жеукканмаалы

маттын

мазму

нунайтып

беретж

анаөзоюнби

лдир

ет;Сабактын

«Мад

ания

тиш

мер

лери

»,«Мен

жак

-ты

рганфил

ьм/ыр/би

й/балет/опера»,

«Сүйүктүүмузыкант,ы

рчыжөн

үндө

»,

«Менсүйгөнтеатр(М

агажакканкино

,му

зыка,адаби

ят)»те

малары

наылайы

кби

лдир

үүдаярд

айт.

Зат а

тооч

:Атоо

чжөн

дөмөсү:

• ад

амды

жалпы

иде

нтиф

икац

ияло

о.•

адам

дыжекеид

ентифик

ация

лоо.

• ад

амгам

үнөз

дөмө,сүр

өттө

ө:

Б. Б

ейш

енал

иева –бий

чи.

Абал

дын

субъ

ект

и:Улууби

йчиун

у-тулган

жок

.Бе

лгин

и ал

ып

жүр

үүчү

жак

: Бүб

үса-

ра

 –талан

ттуу.Аны

нби

йлер

и,балет

-тегижар

атканоб

раздар

ы–унутулгус

кызы

ктуу.

Табы

шжөн

дөмөсү:

Этиш

тин

алд

ынд

агы

лог

икал

ык

субъ

­ек

т: М

ен Б

. Бей

шен

алие

ваны

жак

шы

кө

рөм

. Мен

аны

н чы

гарм

ачы

лыгы

н ж

акт

ыра

м.

Синт

акси

с:

Татаалбагыны

ңкысүй

лөм.

Ч. А

йтматов

дун«Ч

ооржан

ажер

»жаң

ычыгарм

асынал

гачакад

емик

Аб

дылд

ажан

Акм

атал

иевок

упчык-

кан,булчыгарм

або

юнч

аөзпик

ирин

би

лдир

ген.

...кеңе

шбер

ем.

...кы

лсаң

жак

шыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жакшыбол

мок

/...б

олотэле

.Ке

л,чогууойл

онуп

көр

өлү.Бал

-ки

м,...чы

гар.

Сиз...кылсаң

ыз!

Сен/си

з...кылы

ш+ың/+ыңы

зкере

к.

Сен/сиз...эмес,...кы

лыш+ың/

+ыңы

зкере

к.Бу

лжакшыэмесдеп

ойл

ойм....

жакшыэмеспи

,кан

дайде

йсиз?

...бо

лсо,...бо

лот.

Сизканд

айдей

сиз?

Сиздин

оюңу

зканд

ай?

Сиздин

көзкар

ашыңы

зканд

ай?

Ал э

ми

сизд

ики

бою

нча

канд

ай?

22

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Оку

у«М

узыка»,«Опе

ра»ж.б.и

лимий

-по-

пуля

рдуу,п

убли

цистик

алыкжан

акө

ркөм

тексттерд

ико

ммун

икатив

-ди

ккөрсөтмөн

үэскеалуумен

енокуп

түшүнөт.Анд

агынегизги,ошон

дойэле

кошум

чамаалы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт,

тексттер

динне

гизгитемасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

ууСү

йүктүүм

узыка

нтж

.б.ж

өнүн

дө

сүрө

ттөө

чү,баянд

оочу,ойжүгүр

түү

текст,эссежазат.

Мезгилба

гыны

ңкытатаалсүйл

өм.

Эмел

ежылд

ызы

жай

нап,ажар

ына

акылы

төп

келгенБү

бүсара

Бей

ше-

нали

евакули

сар

тына

кир

ипкетти,

анан

алкамер

аныналды

нак

елге

нде,

таптакырба

шкадүй

нөачы

лды.

Себе

пба

гыны

ңкытатаалсүйл

өм.

себе

би, о

шон

дукт

ан, а

нтке

ни, а

нды

-кт

ан, о

шол

себ

ептү

ү;Бирок

Лен

ингр

адгакел

иптүш-

көнү

бүзд

өБү

буса

раны

най

тылу

у«Ч

олпо

н»бал

етибо

юнч

афил

ь -мгетар

тылы

пжатканы

аны

кбо

лду,

анды

к тан

бизмен

енбир

гебол

ууга

анынчо

лоосутийген

жок

.

10

. А

дам

жан

а ж

арат

ылы

ш. К

ыр-

гызс

танд

ын

жар

а-ты

лыш

ы.

Суу –өм

үрдү

нбу-

лагы.\С

уусыйл

аган

зорбо

лор,суукор

-до

гонкорбо

лор.

1)З

атты

нор

дужөн

үндө

маа

лыматалу

ужан

аби

лдир

үү.

2)П

редм

етти

нба

р/жок

экен

ижөн

үндө

маалы

-маталуужан

аби

лдир

үү.

3)К

еңеш

жанасунуштард

ы

билд

ирүү.

Кыйм

ыл-ар

акетжөн

үндө

жан

акы

ймыл-ар

акеттин

убак

тысы

,орд

у,себ

еби

жан

амак

саты

жөн

үндө

маалы

матсуроо

жан

аби

л-ди

рүү.

Угуу

Кыргызстанд

ынай

тылуужер

лери

,Ысы

к-Кө

лжөн

үндө

уламышжөн

үндө

мон

ологдукжан

а/жеди

алогдуктекст-

тегимаалы

матты

угупкабы

лалат.

Сүйл

өө

Диа

лог

Мае

ктеш

үүчү

нүнай

ткан

дары

нтү-

шүн

өтж

анаан

ынай

ткан

дары

на

төмөн

дөгүкырд

аалд

арда

тууражоо

пкайтар

ат:«

Көлд

ө»,«Су

ужээгинд

е»,

«Айы

лда».

Жогор

удаатал

ганкы

рдаа

лдар

да

маектеш

үүнүдем

илгеле

йт;

Мон

олог

• Окуганжеукка

нмаа

лыматты

нмазмун

унайтыпбе

рет;

• Окуганжеукканма

алыма

ттынма

з-мун

унайтыпбе

ретжан

аөзоюн

билд

ирет;

Мор

фол

огия

Зат а

тооч

Атоо

чжөн

дөмөсү:

• Дата(убакы

ттыкма

милелер):Б

үгүн

ка

йсы

күн

?Бүг

үн ж

екш

емби

 – д

ем

алы

ш к

үнү.

• Са

лышты

руупр

едмети:Б

ишке

к ш

аары

нын

тар

ыхы

Нар

ын

шаа

ры­

нын

тар

ыхы

на к

араг

анда

кы

зыгы

­ра

ак.

• За

ттар

дынба

р/жок

экени

натоо

:Би

зде

дары

ялар

жан

а кө

лдөр

көп

.Ба

рышжөн

дөмөсү:

Салы

шты

рууоб

ъекти:О

ш К

арак

олго

ка

рага

нда

чоң.

Жатышжөн

дөмөсү:

Пре

дметтинан

ыктам

асы:Б

из т

еле­

фон

у ба

р но

мер

де ж

ашад

ык.

Орунд

уби

лдир

гензататоо

ч:Б

изди

н өл

көдө

жет

и об

лус

бар.

• Мен

инмекен

имКыргызстан!

• Кы

ргызстанд

ынбо

рбор

у-Биш

-кек

• Кыргызстанд

ынжар

атылы

шы

кооз.

• Кы

ргызстанд

а7об

лусба

р•

Кыргызстантоол

ууөлкө

–М

енин

шаа

рым(ай

ылы

м)...

(аталы

шы).

–Мен

иншаары

м(а

йылы

м)(кан-

дай?)...(алды

ңкы,өнө

ржай

луу,

мад

аний

бор

бор)

–Мен

инш

аары

мда

(айы

лымда

)(кан

дайтары

хыйко

озжер

лер

бар?

)...(бор

борд

уккөч

өлөр

,эстели

ктер

,театрларж.б.)

Теңи

ртоо –асм

антир

еген

тоо

де

генд

иби

лдир

ет

23

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

• Са

бактынтемасына

ыла

йыкөз

алды

нчамон

ологкур

ат:К

ыргыз-

стан

дынай

тылуужер

лери

,Ысы

к-Кө

лжө

нүнд

өулам

ышж.б.ж

өнүндө

;

Өзалды

нчамон

ологкурат.

Оку

у Кыргызстанд

ынай

тылуужер

лери

,Ысы

к-Кө

лжөн

үндө

уламышжөн

үндө

пу

блиц

истикалы

ктексттер

диком

-муник

атив

диккөрсөтмөн

үэскеалуу

мен

енокуптүшүн

өт.Анд

агынегизги,

кошум

чамаалы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт.

Тексттер

дегитем

аныжан

аид

еяны

ан

ыктай

т.

Жаз

уу

Кыргызстанд

ынсуулар

ыжөн

үндө

сүрө

ттөм

өтекстфор

масынд

амаа

-лы

мда

йт.Кең

еш,сунуш

тард

ыбил

ди-

рет.Аз

ырк

ыкезде

гитазасуукөйгөй

-лө

рү,алард

ынкели

пчы

гуусебе

птер

и,

чечүүжол

доружөн

үндө

ойжүгүртүү

фор

масынд

атекстжазат.С

үрөттөмө

фор

масынд

ажар

накфил

ьмүчү

н,

букл

етүчү

нтекстжаз

ат.Ө

лкөд

өжүрүүүчүнунааны

ноп

тималдуутүрү

жөн

үндө

ойжүгүр

түүфор

масынд

атекстжазат.

Белгил

үүжер

лер,ажайыпкоозжайлар

мен

енбай

ланы

шканулам

ыштард

ы

баяндо

о-текстф

ормасынд

аба

янда

йт.

Сын

атоо

чСы

натоо

чтунсалышты

рмада

ражасы,

түзүлүшү.Сы

натоо

чтунсалышты

руу

жан

акүчө

тмөда

ражасынд

ако

лдо-

нулушу:

• ак

ылду

у – а

кылд

уура

ак –

эң

акыл

дуу,

абда

н ак

ылд

уу;

• ж

аш –

жаш

ыра

ак –

эң

жаш

; •

жам

ан –

жам

аны

раак

– э

ң ж

аман

.

Сан

атоо

ч •

эсеп

тик,ире

ттик

жан

ажам

дама

(экөө,үчө

ө,…)сан

атооч

• жөн

өкөй

жан

акура

мдыксанатоо

ч.

• Са

натоо

чтор

дунзата

тоочторжан

асы

натоо

чтор

мен

енайк

алышы

Синт

акси

сАтоо

чтукбаянд

ооч:

• Са

лышты

рмажан

акүчө

тмөда

ра-

жад

агыфор

мад

асы

натоо

ч:Б

ул

мак

ала

кызы

гыра

ак.

Сөздөр

дүнсүйл

өмдө

гүире

ти:

• Ээн

интоб

унун

пре

пози

цияс

ы,

баян

доо

чтун

пос

тпоз

ицияс

ы:

Кыш

ынд

а ка

нику

л ба

шт

алды

.Татаалбагыны

ңкысүй

лөм:

• максат(­

ганд

ыкт

ан)

• өл

чөм(к

анча

лык).

–Мен

Кыргызстанасман

тир

е-гентоол

ордунөл

көсүдеп

ойл

ойм,

анткен

и....

–К

ыргызстангатури

сттеркө

пкели

шет,себ

еби...–М

енсизге

Кыргы

зста

ндын...к

өрүү

нү

сунуштайтэле

м,анткени

....

–Э

герд

екы

ргызд

ынАла

-Тоо

-суна

бар

саңа

р,алжактан...,...,

...,көр

өсүң

өр.

–Э

герд

еБур

анамун

арас

ын

көрүүн

үтанд

асаң

ыздар

,өкүнб

өй-

сүз,ан

ткен

и....

–Таш

-Раб

аттар

ыхы

сиз

дерд

иаб

данкы

зыктыра

т,себе

би....

–(эмне

)(эмне

ден)эмне

симен

ен/

кантип

айы

рмалан

ат.

11. Ж

ер –

жал

пы-

бызд

ын

үйүб

үз.

Экол

огия

.

1)К

ыймыл-

арак

етт

ин

ишкеашыры

лышыны

нмүм

күнч

үлүгү/ке

рек-

тиги/мүм

күнэм

естиги

жөн

үндө

маа

лыматты

суро

ожан

аби

лдир

үү.

Угуу

Төмө

нкүтема

ларжө

нүнд

өмо

нологдук

жан

а/жеди

алогдуктексттегимаалы

-матты

угупкабы

лалат:

• Жер

плане

тасы

;•

Жар

атылы

шжан

аад

ам;

Сөз

жас

ооАб

стра

кттуутүшүн

үктөр,иш-ара

кет-

тер,белгилер,ж.б.бил

дирген

кыйм

ыл

атоо

чтор

-уу,

-үү,

-ыш

, -иш

, ж. б

.Са

ктоо

,кор

гоо,сүй

үү,куруу

Сакташ

,кор

гош,сүй

үш,куруш

Кел,чогууойл

онуп

көр

өлү.Бал

-ки

м,...чы

гар.

Сиз...кылсаң

ыз!

Сен/си

з...кылы

ш+ың/+ыңы

зкере

к.

24

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Бизд

инөлк

өнүн

байлыктары.

Ысы

к-Кө

лдүн

куту

жан

акуну(Ч

. Айт

-матов

)Жаш

ылд

ан-

дыруу.Мен

жаш

а-ганай

мак

2)А

йыптоо

нубил

дирү

ү.3)М

аалы

матты

кин

тен-

циялар:факты

лар

жан

аок

уяларжөн

үндө

маалы

маттард

ысур

оо,

шар

ттар

,мак

саттар

,себе

птер

,натыйж

алар

жөнүн

дөм

аалы

мат

суро

о;м

үмкү

нчүл

үк,

аныкт

ык,зар

ылд

ык

жөнүн

дөм

аалы

мат

суро

о;то

луктоо

,түш

үн-

дүрү

ү,тактоо

,сурам

жы

-ло

о.

• Эк

ология

;•

Клим

атты

кглоб

алды

көзгөрү

үлөр

Сүйл

өө

Диа

лог

Мае

ктеш

үүчү

нүн

айтк

андар

ын

түшүн

өтжан

аан

ынай

ткан

дары

на

адам

мен

енайл

ана-чө

йрөн

үнөзар

аар

акеттешүүсүкөй

гөйл

өрүн

өба

йла-

ныштуукы

рдаа

лдар

датуура

жоо

пкайтар

ат.

Жар

атылы

шж

өнүн

дө,э

коло

гия,

абан

ынбул

ганышы,кл

имат

тык

өзгөрүүлөр

,плане

тадагымөң

гүлө

рдүн

эриш

ижөн

үндө

расмий

жан

ара

смий

эм

ескырд

аалд

арда

мае

ктеш

үүнү

де

мил

геле

йт;

Мон

олог

Адам

мен

енайл

ана-чө

йрөн

үнөзар

аар

акеттешүүсүкөй

гөйл

өрүн

талкуу-

лоод

оөзоюнби

лдир

ет;

Оку

у Жар

атылы

шж

өнүн

дө,э

коло

гия,

абан

ынбул

ганышы,кл

имат

тык

өзгөрүүлөр

,плане

тадагымөң

гүлө

рдүн

эриш

ижөн

үндө

или

мий

-поп

улярдуу,

публ

ицистикалы

кжан

акөркөм

текст-

терд

икоммуник

атив

диккөрсөтмөн

үэскеалуумен

енокуптүшүн

өт.

Андаг

ын

егизги,ошондойэле

кошум

чамаалы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт.

Жар

атылы

шж

өнүн

дө,э

коло

гия,

абан

ынбул

ганышы,кл

имат

тык

өзгөрүүлөр

,плане

тадагымөң

гүлө

рдүн

эриш

ижөн

үндө

тексттер

динне

гизги

темасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Мор

фол

огия

Зат а

тооч

Жан

дооч

тормен

енили

кжөн

дөмөсү:

Предм

еттин,нер

сени

нор

ду(ж

анынд

а,

арты

нда,алд

ынд

а,тү

бүнд

ө,үстүн

дө):

Үйдү

н ж

анын

да д

үкөн

. Жол

дун

үст

үндө

.Табы

шжөн

дөмөсү:

логикалы

ксубъектибил

дирген

кон

-стру

кция

лар:кер

ек,зар

ыл,бол

от,

ж.б.:

жар

аты

лыш

ты

сүй

үү, с

акт

оо,

аяр

мам

иле

кылу

у ке

рек.

Ат а

тооч

Тангычататооч

тор(э

ч ки

м, э

ч не

рсе,

эч

кан

дай,

эч

бир,

эч

кача

н)

Этиш

•

Чакчылжөн

үндө

түш

үнүк;

• Ча

кчылд

арды

нтүзүлүшүжан

ама

а-ни

си

Такт

ооч

Орунтактоо

чтор

(эч

жер

де, т

өмөн

дө,

жог

оруд

а)

Синт

акси

сЖөн

өкөй

сүй

лөм

Карш

ылагы

чбө

лүкчө(да):К

ант

сем

да

жар

дам

бер

е ал

бады

м.

Багы

ныңк

ытатаалсүйл

өмдө

р:шар

ттуу(эгерд

е,эгер)Э

гер

сен

кечи

к­пе

й ке

лсең

, иш

жай

ынд

а бо

лмок

.Се

бепба

гыны

ңкысүй

лөм:

Экол

огдо

рбүгүнэңкөп

кер

ектелүүчү

кесип,се

бебиайл

ана-чөйр

өнүнаба

лы

жан

асергекжаш

оожөн

үндө

кам

кор-

дуккөрү

үкере

кбо

лупжатат.

Сен/сиз...эмес,...кы

лыш+ың/

+ыңы

зкере

к.Бу

лжакшыэмесдеп

ойл

ойм....

жакшыэмеспи

,кан

дайде

йсиз?

...бо

лсо,...бо

лот.

Сизканд

айдей

сиз?

Сиздин

оюңу

зканд

ай?

Сиздин

көзкар

ашыңы

зканд

ай?

Мен

сиз

диною

ңузгако

шулам

,ан

ткен

и....

Мен

сизди

ною

ңузгакошулба

йм,

анткен

и....

...кеңе

шбер

ем.

...кы

лсаң

жак

шыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жакшыбол

мок

/...б

олотэле

.Ке

нба

йлыктар

 –өлкөб

үздү

нба

ажетки

сба

йлыгы

.Кы

ргызстанд

ынкенба

йлыктар

ы

өлкө

гөпай

даалы

пкеле

т,ош

он-

дуктан

....

Кенбайл

ыктарды

иштетүү...алы

пкеле

тдеп

ойл

ойм,анткени

....

Эгер

дебиз

...ой

лосок,анд

а...

-уукере

к.

25

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Жаз

уу

Өзтаас

ирле

нүүсүн

кош

уп,ж

ара-

тылы

шты

сүр

өттөөтекстинжазат.

Адам

мен

енайл

ана-чө

йрөн

үн,ада

м

мен

енжар

атылы

шты

нөзара

ара

кет-

тешүүсүжөн

үндө

ойжүгүртүүтекстин

жар

атат.

12. А

дам

бал

асы

-ны

н ру

хани

й өн

ү-гү

үсү. Улуттукба

а-луулуктар.Бил

им

алуу –ийн

емен

ен

куду

кка

зган

дай.

Улуусөззер

гери

 –

ЖусупБаласагын.

1.Ко

ммуник

ация

гакир

үү:

көңү

лбурд

уруу,кай

та-

лоон

усура

нуу,кай

ра

суро

о,эскесалуу,маек-

тешүүнүаяктоо.

2.Баш

тар

туун

у,тыюу

салууну,уруксатб

ерүүнү

билд

ирүү.

3.Байланыштүз

үүч

үин

тенц

иялар:

• маеккекаты

шаби

лүү;

• ма

еккедем

илгечи

бол

уу;

• маектикуба

ттоо

;•

мае

ктин

багыты

н/тема-

сынөзгөртүү;

• сүйл

өшүүкырд

аалы

на

жар

ашамае

ктиад

ек-

ваттуубүтүр

үү;

• ад

амды

нкөңүлүнбуруу;

• өзүн

жан

аба

шкала

рды

сүйл

өшүүкырд

аалы

на

жан

аке

птик

эти

кетке

ыла

йыкта

анышты

ра

билүү;

• ыра

азычы

лыкби

лдир

үү;

Угуу

Ад

амбаласыны

нруха

нийөн

үгүүсү,

улуттукба

алуулуктар

,Жусуп

Бал

а-сагы

ндынби

лимжөн

үндө

айтка

нсөздөр

үтуур

алуумон

ологду

кжан

а/

жеди

алогдуктексттегимаалы

матты

угупкаб

ылалат. Сү

йлөө

Диа

лог

Кырд

аалд

арбою

нчамаектеш

үүчүнүн

айткан

ыны

нмазмунунтү

шүн

өт,туура

жоо

пкайтар

ат.Б

ерил

генкы

рдаа

л-да

рдамаектеш

үүнүдем

илгеле

йт.

Мон

олог

Окуганжеукканмаалы

матты

нмаз

-мунунайтыпбе

рет.

Алы

нган

маа

лыматты

нмазмун

ун

айты

пбе

ретжан

аөзоюнби

лдир

ет;

Саб

акты

нтем

асынаыла

йыкөз

алды

нчаби

лдир

үүдаярд

айт.

Оку

уАд

амбаласыны

нруха

нийөн

үгүүсү,

улуттукба

алуулуктар

,кесип

тикда

яр-

доод

огутилд

инрол

ужөн

үндө

или

-мий

-поп

улярдуутексттер

диком

муни-

кативд

иккөр

сөтм

өнүэскеалуумен

ен

окуптүш

үнөт.

Төл

жан

а бө

төн

сөз

Фил

ософ

ияили

мде

рини

нканд

идаты,

СССР

жазуучула

рсоюзуну

нмүчөсү

Калы

кИбр

аимо

в«А

кырзама

ндаадам

жол

унизд

еген

Айтматов

»макал

а-сы

нда«...гум

анисттик

рухан

ий-м

а-да

нийна

рккатаянууар

кылууЧ. Айт

-матов

дагыСфин

кссыяктууөзүнөөзү,

ошон

дойэле,жер

жүзүн

дөжаш

аган

пе

нделер

динба

арына

«Ад

амбаласы

канткенд

еад

амбол

от?»,«Ка

нткенд

епе

йилоң

олот?»деген

түб

өлүк

түү

суро

онука

йра-ка

йрако

ёт» –деп

жазган.

Тике

жан

а кы

йыр

сөз

Фил

ософ

ияили

мде

рини

нканд

идаты,

СССР

жазуучула

рсоюзуну

нмүчөсү

Кал

ыкИбр

аимов

Ч. А

йтматов

жан

аан

ынчы

гарм

ачылы

гытуура

луужаз

-ган,алЧ. Айтматов

дуСфин

кссыяктуу

өзүнөөзү,ош

ондо

йэле,жер

жүзүндө

жаш

аганпен

делерд

инбаары

на«Ад

ам

бала

сыкан

ткен

деада

мбол

от?»,

«Кан

ткен

депей

илоңо

лот?»де

ген

түбө

лүктүү

сур

оону

кай

ра-кай

ра

койгон

унайткан.

Мен

инбил

ишим

че,…

Мен

…д

епойл

ойм/эсептей

м/

биле

м.

Негизгиси–…

Мисалгаалсак,

…жакшымисалбол

упбер

еалат.

Жыйы

нтыктаган

да,…

Сөзүмдү

наягы

нда,…

Кыргызтили

нүйрө

нүүдөгүне

гизги

максаты

м–....

Бири

нчид

ен,....

Экин

чиде

н,...де

пой

лойм

.Алэм

иор

устил

инбил

үүмен

ен....

Мага...сай

тыжакты

.Анткени

....

Башкатил

дитезүйр

өнүш

үчүн:

Бири

нчид

ен,с

айты

н....А

нт-

кени

....

Эки

нчи

ден

,са

йты

н....А

нт-

кени

....

Үчү

нчү

дөн,са

йты

н....А

нт-

кени

....

Мен

интил

үйр

өнүүдө

гүнегизги

максаты

м...,анткени

....

26

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Анд

агынегиз

ги,о

шон

дойэл

еко

-шум

чамаалы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт,

тексттер

динне

гизгитемасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

уу«Б

илим

дүүад

ам»,«Кыргызэлим

 –

байл

ыгы

м»,«Аз

ырк

ыада

мды

нруха

-ни

йжаш

оосу»ой

жүгүртүүэссежазат.

Били

мдү

үин

санжөн

үндө

белгилүү

маа

лыматты

нне

гизинд

еби

лдир

үү

даярда

йт(д

осунакат,сайткамаалы

-мат,букле

тжазуу,ж

.б.)

Төл

жан

а бө

төн

сөз

Ф. Гюлен«Р

ухан

ийдүй

нөсүбай

ада

м,

ишен

имижан

акы

ймыл-ар

акеттери

мен

енчыны

гырухан

ияткаар

ман

ы

болупсана

лат.Ан

ынжан

дүй

нөсүнү

нтере

ңдигирухани

йдү

йнөсүн

үнта

за-

лыгы

мен

енбаалана

т», –деп

тир.

Тике

жан

а кы

йыр

сөз

Ф. Гюлен:Рухан

ийдүй

нөсүбай

ада

м,

ишен

имижан

акы

ймыл-ар

акеттери

мен

енчыны

гырухан

ияткаар

ман

ы

болупсана

лат.

Ф. Гюленд

инайтуусубою

нча,рухан

ий

дүйн

өсүба

йад

амөзиш

еним

ижан

акы

ймыл-ар

акеттери

мен

енчыны

гы

руха

нияткаарм

аныбол

упсан

алат.

13

. Сан

арип

теш

-ти

рүү.

Интер

нетмен

ин

жаш

оомдо

.Интер

-нет

тиноңж

ана

терс

жакта

ры.

Кыргызстанд

агы

сана

риптеш

тирү

ү.

1)С

уроо

бер

үүжеок

уя,

адамдар,предмет

жөн

үндө

бил

дирү

ү.2)А

дамгажепр

едметке

баабе

рүү.

3)Б

аарл

ашуу

нудем

ил-

гелө

өжан

аколд

оо.

Ба

йлан

ыштүзүү:

• маеккекаты

шаби

лүү;

• ма

еккедем

илгечи

бол

уу;

• маектикуба

ттоо

;•

мае

ктин

багыты

н/тема-

сынөзгөртүү;

• сүйл

өшүүкырд

аалы

на

жар

ашамае

ктиад

ек-

ваттуубүтүр

үү;

• ад

амды

нкөңүлүнбуруу;

Угуу

Са

нари

птеш

тирүү,«2

019-жыл–Ре

ги-

ондо

рдуөн

үктүрүүжан

аөл

көнүсан

а-ри

птеш

тирү

үжылы

»,интер

неттин

оң

жан

атерс

жактары

жөн

үндө

мон

о-ло

гдукжан

а/жеди

алогдуктексттеги

маалы

матты

угупкабы

лалат.

Сүйл

өө

Диа

лог

Интер

неттин

оңжан

атерсжактары

,ин

терн

етти

нро

луж

өнүн

дөмае

к-тешүүчүнү

най

ткан

ыны

нмазмун

ун

түшүн

өт,туура

жоо

пкайтар

ат,м

аек-

тешүүнүдем

илгеле

йт.

Мон

олог

Сан

арип

тешти

рүүтемас

ынд

аой

жүгүртүүтекстинтүзөт.

Төл

жан

а бө

төн

сөз

КыргызРе

спуб

лика

сыны

нПре

зи-

дентин

ин2019-ж

ылд

ын11-янв

а-ры

ндагы№

1“2019-ж

ылд

ыРеги-

ондо

рдуөн

үктүрү

үжан

аөл

көнү

сана

риптеш

тирү

үжылы

деп

жар

ыя-

лоожөн

үндө

«Жар

лыгы

нда«Э

лек-

трон

дуктөлө

мдө

рдүжан

амоб

ил-

дикба

нкин

гдиөн

үктүрү

үар

кылуу

регион

доргоба

нкты

ккы

зматкөр

-сө

түүл

өрдү

нки

рүүс

үнкөб

өйтүү

зары

л», –деп

айтылган

.

Тике

жан

а кы

йыр

сөз

Соор

онба

йЖээнб

еков

сан

арип

тех

-но

логиялар

ыжаш

оонунба

рдыктар-

мактары

на –бил

имбер

үү,м

едиц

ина,

бизнес,туризм,сотжан

аукуккор

гоо

органд

арыны

ниш

инекире

ринай

тты.

Ийгил

иккежетүүүчүнко

мпь

ю-

терд

иүй

рөнү

үзары

л.Анткени

....

Компьютерд

иүй

рөнү

үүчүн

:Би

ринч

иден

...-ы

шкер

ек,

Экин

чиде

н...-ышкер

ек,

Үчүн

чүдө

н...-ышкер

ек.

Мен

...де

пой

лойм

,анткени

...

Айры

мда

р...д

ешет,бир

ок...

Мен

...де

пой

лойм

.Ко

мпь

ютерүй

рөнү

үэм

неүчү

нкере

к:•

Саякат

• Дүй

нөлүкмад

ания

тмен

ента

а-ны

шуу

• Дүй

нөлү

кба

шка

окуял

арды

түшүн

үү•

Интер

неттеба

арлашуу

• Или

мий

изилд

өөлө

р

27

2.3.

11

- КЛ

АСС

ТЫ

Н П

РОГР

АМ

МА

СЫ

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

1. Ү

й-бү

лө. А

та-

эне,

бир

тууг

анда

р.

Өм

үр б

аян.

1)А

ңгем

елеш

үүнүдем

ил-

гелө

ө;

Аңгемелеш

үүнүкол

доо;

Аң

гемелеш

үүнү

нтема-

сын(багыты

н)өзгөр

түү;

Аң

гемелеш

үүнүпик

ир

алышуу

кырд

аалы

на

ылайы

кбүтүрү

ү.4)Ж

өнгөсалуучуинтен

ци-

ялар

:

карш

ыбол

уу;

кү

мөнсан

оо;уб

ада

берү

ү;

кепи

лдик

бер

үү3)б

аало

очуин

тенц

иялар

со

циал

дык-ук

укту

кба

аныбил

дирү

үжан

атүшүн

дүрү

ү:актан

уу;

коргоо

;

эмоц

иона

лдыкба

аны

билд

ирүүжан

атүшүн

-дү

рүү:

ар

тыкч

ылы

гынай

туу.

Кан

ааттан

уу,к

анаа

т-танб

оо;

ан

ынбо

лушун

унмүм

-күнд

үгү;зар

ылчылы

гы,

ишкеашуусунунмүм

күн

эместигиту

уралуусурай

жеби

лдир

еалуу.

Угуу

:Тө

мөн

дөгүтем

алар

гамон

ологду

кжан

а/жеди

алогду

ктүрд

өай

ткан

сө

здүка

мты

ганмаа

лыматты

угуп

кабы

лалат:«Үй

-бүлө –өзүн

чөчакан

мам

лекет»,«Мектепжылд

ары»,«М

ек-

тептегикы

зыгуулар

».Диа

логдуккеп

тиугууүчүн

сунуш

тал-

гантексттин

көл

өмү10

–12

денкем

эмессүй

лөм.Тексттегитааны

шэмес

сөзд

өрдү

нсаны

2%чей

ин.Текстти

1–2жол

ууктуруукере

к.

Аңгеме

лешүүчүнүнайткансөздө

рүнүн

мазмунунтү

шүнөтжан

аан

ынай

ткан

-да

рына

жоо

пкайтар

ат;

Тексттегитаан

ышэмессөз

дөрд

үн

саны

:3%чей

ин.

Сүйл

өө:

• Окуганжеукканма

алыма

ттынма

з-мун

унайтыпбе

ретжан

аөзоюн

билд

ирет;

• Са

бактынтемасына

ыла

йыкөз

алды

нчамон

ологкурат;

Оку

у•

Үй-бүлөкуруудагыжоо

пкер

чили

кжөн

үндө

көр

көм,или

мий

-поп

уляр

-ду

у,публ

ицистикалы

ктексттер

ди

коммуник

атив

дикба

гыттыэсепке

алуумен

енокуптүшүн

өт.

• Ал

арда

гынегизгида,кош

умчада

маалы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт.

• Тексттер

динтема

сынжанаид

еясы

нан

ыктай

т.

Кепт

ик с

тилд

ери:

Оозекижан

ажазма.Оозеки:диа

лог,

мон

олог;О

озекистил

деыла

каптар

ко

лдон

улат:«

Кар

габал

асынап

па-

гымдей

т,ки

рпиба

ласы

нжум

шагым

дейт»;Оозекистил

инемүнөздү

үбел-

гилер:интон

ация,элестүүлүк(ымдо

о,

жан

доо,жаң

соо),эмоц

иона

лдуулук

(кубан

уу –Ура

,апа

мкелди

;өкүнү

ү –

кап,аттиң

,атаны

балакетай-э;чоч

уп

кетүү –

апе

й,кокуйкан

тет;таңкалуу –

оо

-иий

,ойш

умду

к;суктану

у –ба

х,

чирк

ин,бар

акелде

).Жазмастил

дери

:Көр

көм,и

лимий

,публ

ицистикалы

к,ра

смий

-иштиктүү –

расм

ий,расмий

эмесишкагазда

р.Ке

птин

түр

лөрү

:баянд

оо,сүр

өттөө,

ойжүгүртүү.

Иш

каг

азда

рына

кою

луучуталаптар

:1.И

шкагазды

наталышыны

нтуур

ажаз

ылу

усу;2.Кай

рылу

учумек

е-мен

ин,ж

етек

чини

нкы

зматорд

ужан

ааты-жөн

үтак,туура

бер

илиш

и;

3.М

аалы

матты

нмаани

сини

нкы

ска,

нускажан

атолук,такжазылуусу(ашы

-кчасүрө

ттөө

,көр

көмдө

ө,мактоосөз

кара

жаттары

нколд

онбо

о);4

.Логи-

калы

кыра

аттуул

угу,өзуб

агынд

абе

рили

ши;5.Кы

скарты

лган

сөздө

рдү

колд

онууда

бир

дейад

абий

нор

ман

ы

сактоо

,сөздө

рдүтилд

икэре

желер

-ди

нне

гизинд

екы

скартуу;6.А

рхаи

зм,

тары

хыйсөздөр

дүкол

донб

оо;

• Ко

шкел

иңиз

/кош

кел

ипси

з/

Кошкелиң

изде

р!

• Төргөөтүң

үз!

• Ко

йсоң

чу!

• Ка

нтип

эле

!•

Мен

үчүнбулкүтпөгөн

нер

се/

күтүүсүздү

к!•

Таңкалы

штуу!

• Мен

мынд

айбол

отдеп

күткөн

эмесмин

!•

Мен

инаты

м...

• Мен

өзүмдү

...

(ким

мен

ен?

эмне

мен

ен?)ассоц

иаци

ялай

м,

себе

би...

• Мен

(бир

өөнү

наты...өзүн

...

мен

енассоц

иаци

ялай

тэкен

ин

билд

им,себ

ебиал...

• Мен

балакезимде

...де

пкы

ял-

данч

умун

• Жакынк

ыуба

ктамен

...бо

лу-

шункаалайтэле

м.

• Мен

баары

нанда

...корком

.•

Мен

баа

рына

нда

...

жак

шы

көрө

м.

Иш

тикт

үү к

агаз

даркы

скабо

луш

кере

к:мин

имум

сөздө

рдүколд

о-ну

п,максимум

маалы

матты

бил

-ди

ришкер

ек.

28

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Жаз

уу•

Үй-бүлөкуруудагыжоо

пкер

чили

кжөн

үндө

баянд

оочутекстфор

ма-

сынд

ажазат.

• «М

енин

бал

алыкмах

абатым»,

«Үй-бүлө

бекем

диги –мам

лекет-

тинбе

кемди

ги»темасынд

аокуган

текстини

нне

гизи

ндеэсседаяр-

дайт.Бер

илгентемабо

юнч

а15

–18

сүйл

өмдү

нчегинд

ежазуужүзүн

дө

баян

дапбе

рет.

7.И

шкагазда

рыны

нтексти1-ж

ак

(ары

з,тил

катж.б.)же3-жак(б

уй-

рук,ж

арлы

кж.б.)ар

кылу

убе

ри-

лет.8.Са

натоо

чмен

енбер

илген

сөздөр

дөнкийи

нзары

лдыккажар

аша

кашаагасан

дынсөзтүрү

ндөбе

ри-

лиши;9.Ка

былалынган

станд

артка

ылайы

кталышы;1

0.К

олжазман

ын

үлгүлүүлүгү.

Өм

үр б

аян –булад

амды

нөзкол

умен

енэрк

инфор

мад

абе

лгил

үү

убак

ыттынар

алыгы

ндаба

сып

өткө

нжол

ужөн

үндө

жазылган

иш

кагазы.

2.

Ад

ам

жа

на

аны

н ж

еке

тур-

муш

у. М

үнөз

дүн

өзгө

чөлү

ктөр

ү

1.Жөн

гөсалуучуинтен

ция:

көңү

лдүөзүн

өбуруу;

аң

гемелеш

үүчүлө

рдүн

соци

алды

кро

лдор

уна

ылайы

ккоштошуу;

кепад

ебин

инэре

желе-

рине

ылайы

ккайр

ылуу;

каалоо

;

талапкы

луу;

үм

үттөнд

үрүү;

2.Маалы

матты

кинтен

ци-

ялар

:

факты

ларжан

аокуялар

жөнүн

дөм

аалы

мат

-тард

ысуроо

;

шар

ттар

,мак

саттар

,себе

птер

,натыйж

алар

жөнүн

дөм

аалы

мат

суро

о;м

үмкү

нчүл

үк,

аныкт

ык,зар

ылд

ык

жөнүн

дөм

аалы

мат

суро

о;

Угуу

«Ж

ашоо

догумаксаты

м»,«Кыялда

-ры

м»,«Ум

тулуулар

ым»ж.б.тем

адагы

мон

ологжан

а/жеди

алогтүр

үндө

ай

тылган

маа

лыматты

угуп,каб

ыл

алат.

Сүйл

өөОкуучунунсүй

лөөкөнд

үмүн

калып-

танд

ыру

уүч

үнмугал

имсаб

акты

нтема

сына

ылайы

көзалд

ынча

диал

ог-

дуккепкурууга

крит

ерий

лермен

ен

иштейт:

• Аңге

мелешүүчүнүна

йтк

ан

сөзд

өрүн

үнм

азмун

унтүш

үнөт

жан

аан

ынай

ткан

дары

нажоо

пкайтар

ат;

• Ба

арла

шууну

расмий

жагда

йда

жан

арас

мийэмес

жагдай

да

демил

геле

йт.

Мугал

имм

онол

огду

кке

пкуру

уга

крит

ерий

лермен

еништейт:

• Окуганжеукка

нмаа

лыматты

нмазмун

унайтыпбе

ретжан

аал

тууралууөзою

нби

лдир

ет;

Зат а

тооч

Атоо

чжөн

дөмөсү:

• ад

амгамүн

өздө

мөбе

рүү:Д

ина­

ра

 – с

туд

ент

.•

Кара

көз

, кар

а т

ору

кыз.

Или

кжөн

дөмөсү:

• ад

амгам

үнөз

дөмөбе

рүү,аны

сүрө

ттөө

:Д

инар

аны

н ке

лбет

и ке

лиш

имдү

ү. К

ызд

ын

үнү

нази

к.

Аны

н м

үнөз

ү т

окт

оо.

Такт

оочт

ор:

• ка

нтип

,кач

антанбе

ри,к

айда

, каякка,кай

дан

Мүн

өздө

мөн

үнмаалы

мда

ректер

и:

1.Мүн

өздө

мөалуучужөн

үндө

маа

-лы

мат;и

шорд

у,туулган

жылы

,би

лими,аты

-жөн

ү.2.Ишкагазды

наталышы.

3.Текст

4.Жетекчи

нинкы

зматы,аты

-жөн

ү.5.Жетекчи

нинколу.

6.Бе

рилген

күн

ү.7.Мөө

р

• ки

м+алканд

ай•

балким

,•

болушумүм

күн,

• чы

н,жалган,

• мүм

күн,

• ан

ык,

• Сы

натоо

ч+терсмаани

(эмес)

анда

йэм

естаптакыран

дайэм

ес•

алкан

дайад

ам

• алэмне

экен?

• ан

ыэмне

лерда

лилд

ейт

• булжөн

үндө

кан

дайда

лилд

ер

бар

• булки

мгемүн

өздү

ү•

кимде

рэм

неле

римен

енайы

-рм

алан

ышат

• эм

неси

мен

енөзгөч

өлөн

үп

тура

т•

Адам

дынмүнөздө

рү:М

:Искен

-де

р–...,анткени

...

29

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

• Өзал

дынч

асаба

ктынтемасына

ылайы

кмон

ологкураалат.

• Өзүңд

үнмүнөзүңдүта

лдапбер

ж.б.

Оку

у•

Жаш

оодог

укы

ялдар

,мак

сат-

таржөн

үндө

гүкөр

көм,и

лимий

-по

пуля

рдуу,п

убли

цистик

алык

тексттер

диокуйтжан

атүшүн

өт.

Алар

дагы

негизгижан

ако

шум

ча

маалы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт,текст-

терд

иниде

ясынан

ыктай

алат.

Жаз

уу•

«Жаш

оодо

гумаксаттар

ым»,«Умту

-луу»баянд

оофор

масы

ндагыте

кст-

терд

ижазаал

ат.Б

ерил

гентема

боюнч

а15

–18

сүй

лөмдүнчегинд

ежазуужүзүн

дөбаянд

апбер

ет.

Мүн

өздө

мө

Асыло

ваДин

араатал

ганок

уужай

-ды

н«М

енед

жмен

тжан

атури

зм»

факультетин

де200

7-жылд

анбер

иоку

йт.С

еминар

дыкса

бак

тарга

үзгүлтүксүзкаты

шып,өзүнү

нби

ли-

мин

жогор

улатуумак

саты

ндазо

рар

акетжасай

т.Дин

ара –тартип

түү,

эмгекч

ил,ток

тоожан

аде

мил

гечи

студ

ент.Ал

 –«Кыргызтили

»курс

убо

юнч

аөткө

рүлгөн

оли

мпи

адан

ын

жең

үүчүсү.Тай

пада

кад

ыр-ба

рктуу

жан

аба

шкаларгажар

дамкөр

сөтүүгө

аракеткыла

т.Окууд

агыжан

ако

ом-

дукиш

терд

егиүл

гүлү

үжетиш

кен-

диктер

иүчүн

алк

ышжар

ыялан

ган.

Мүн

өздө

мөД. А

сыло

вагаК. А

. Бай

-дуле

товааты

ндагыстипе

ндия

бер

үү

максаты

ндабе

рилд

и.Ф

акультеттин

деканы

К. Ө

. Касымов

а.

Фле

гмат

ик –жоо

ш,оор

басыры

-ктуу,ток

тооад

ам.

Холе

рик –

кызууканд

уу,эржүрөк,

шаң

дууад

ам.

Санг

вини

к –жан

дуу,кы

ймылд

уу

адам

.М

елан

холи

к –сезимтал,көң

үлү

батоо

руганад

ам.

• Ба

шкаада

мтуура

лууөзоюн

билд

ирүү:

Мен

...де

пой

лойм

.Би

ринч

иден

,....

Экин

чиде

н,....

Үчүн

чүдө

н,....

Дем

ек,....

3. К

есип

. Иш

. Иш

кү

нү1.Жөн

гөсал

уучу

интен-

циялар

:

Кеңе

шбер

үү;

көрсөтмөбе

рүү;

каалоо

суна

таасир

этүү;

карш

ыбол

уу;

2.Ба

алоо

чуинтен

циялар

:Ар

тыкчылы

гынби

лдир

еалуу;К

ызы

гуу;

Су

ктан

уу;

Ка

палану

у;

Кызы

гуу;

Ты

нчсы

здан

уу;

Үм

үттөнү

ү;

Угуу

Кеси

птемасынд

агымон

ологжан

а/же

диалогтү

рүнд

өай

тылган

маалы

матты

угуп,каб

ылалат.

Диа

логдуккеп

тиугууүчүн

сунуш

тал-

гантексттин

көл

өмү10

–12

денкем

эмессүй

лөм.Тексттегитааны

шэмес

сөздөр

дүнсаны

2%чей

ин.Текстти

1–2жол

ууктуруукере

к.

Аңгеме

лешүүчүнүнайткансөздө

рүнүн

мазмунунтү

шүнөтжан

аан

ынай

ткан

-да

рына

жоо

пкайтар

ат;

Тексттегитаан

ышэмессөз

дөрд

үн

саны

:3%чей

ин.

Кепт

ик с

тилд

ери:

Оозекижан

ажазма.

Кепт

ин т

үрлө

рү:б

аянд

оо,сүр

өттөө,

ойжүгүртүү.

Иш

каг

азда

ры: Р

езюмежазуу.

Сөзд

өрдү

н тү

зүлү

ш ж

олдо

ру

Сөздүн

уңгусужан

амүчөсү.

Сөзжасоо

чумүчөл

өр:-чы

мүчөсү.

Жум

уш,кесип

бою

нчаад

амда

рды

билд

иргензататоо

чтор

Мор

фол

огия

Зат а

тооч

:Атоо

чжөн

дөмөсү:

• ад

амда

рдынжал

пылы

ктар

ын

окшош

туруу(иде

нтиф

икац

ияло

о).

Адам

дынсы

рткы

келбе

тине

н,кий

-им

инен

кесиб

инаны

ктоо

Бул –...,себе

биал....

Мен

...де

пой

лойм

,анткени

,....

Кесиптанд

оодо

гуөзгөч

өлүктөр

Жекеөзгөчө

лүктөр

• акылы

• жөн

дөмдү

үлүгү

• кы

зыгуусу

• кулк-мүн

өзү

• жыны

сы

физ

иоло

гиял

ык

өзгө

чөлү

ктөр

ү•

жаш

ы•

бою

30

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

3.Маа

лыматты

кин

тен-

циялар

:

мүм

күнч

үлүк,аны

ктык,

зары

лдыкжөн

үндө

маа

-лы

матсуроо

;

сура

мжыло

о,

түшүн

дүрү

үж.б.

Сүйл

өө«К

елечектинкесиптер

и»,«Ке

сиптан-

доод

огуөзгөчө

лүктөр

»темасынд

аукканы

нтүшүн

өт,диа

логтүзөт,баар-

лашуунудем

илгеле

йт.

«Мен

инкелечектегикесиб

им»

«Эмне

үчү

нке

лече

кте…б

олгум

келе

т?»

мон

олог

дорд

укураалат.

Оку

уИли

мий

-поп

улярдуутексттер

диокуп

түшүнөт,оюнби

лдир

ет:«Түрд

үүкесип

ээле

ри».

Көрк

өмтек

сттерд

енүзүнд

үок

уп

түшүн

өт.

Жаз

ууТемабо

юнч

асүрө

ттөө

чү,баянд

оочу,

ойжүгүртүүчүтексттер

дижазат.

Ауди

отек

аАд

амды

нжекетурм

ушу,ба

кыт,ба

к-ты

лууөм

үртууралууырл

ар.

Виде

отек

а Ар

түр

дүүкесиптер

жөн

үндө

слайд

-да

р.

• ар

бир

ада

мды

нөзгөчө

лүгүнан

ы-

ктоо

:Талан

т!Ал–талант!

• ад

амгамүн

өздө

мөбе

рүү:Атам –

дары

гер.Ал –сүрд

үү,эне

м –мээ

-ри

мдү

ү•

каалоо

нубил

дирү

ү:Мен

учкучбол

гумкелет.

Этиш

• этиш

тинкеле

рчагы

Синт

акси

сСү

йлөм

дөатооч

тукба

яндо

очтунзат

атоо

чмен

енбер

илиш

и:Мээри

м–мугалим

.Сү

йлөм

дөлогикалык-ма

анил

икмам

и-лени

себ

еп-натыйж

амам

илеар

кылуу

билд

ирүүдө

бай

ламталар:

Анткен

и,себ

еби,ошон

дуктан

ж.б.

• салм

агы

• де

н-соол

угуж.б.

1.Мен

дар

ыгер…б

олгумкелет,

себе

биал…

2.Мен

дизай

нер…б

олгумкелет,

себе

биал…

3.Мен

сатуучу…

бол

гумкелет,

себе

биал…

4.Мен

ашпо

зчу…б

олгумкелет,

себе

биал…

5.Мен

бан

кир…б

олгумкелет,

себе

биал…

6.Мен

мам

леке

ткы

зматчы

сы

болгум

келет,себ

ебиал…

Чөйр

өгө

жар

аша

өзгө

чөлү

ктөр

• ай

макты

к•

техн

ология

лык

• экон

омик

алык

• маани

лүүкесиптер

4. Э

с ал

уу. С

аяка

т-то

о1.Байланыштүз

үүч

үин

тенц

иялар

коммуник

ация

гачыгуу,

аң

гемел

ешүүнү

пик

ир

алышуу

кырд

аалы

на

ылайы

кбүтүрү

ү;

ий

гили

кка

алоо

,кеп

ад

ебин

инэре

желер

ине

ылайы

кчакы

руу;

Угуу

Кыргызстанд

ынтабы

шмактуужер

-лери

жөн

үндө

гүмон

ологдукжан

а/же

диалогдуктүрд

өай

ткан

сөздүкам

ты-

ганмаалы

матты

угупкабы

лалат.

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:3

%

чейи

н.1–2жол

ууктурулат.

Лекс

ика

Лек

сика

–сөздө

рдүн

маа

ниле

рин,

тары

хын,аткар

ганмил

деттер

инаны

-ктай

т.«К

ыргы

зти

лининтүш

үндүр

мө

сөздүгү»сөздө

рдүн

маани

маң

ызы

нчечм

елей

т.М:Төр

 –үйд

үнэшиккекар

ама-кар

шы

тушу.

Киммил

деттүү?

Ким

динмил

деттер

инеэм

неле

рки

рет?

Киматкар

ышыкер

ек?

Мен

...де

пой

логом.

Мен

аткар

айынде

генм

ин.

Мен

жетиш

пейкалд

ым.

Мен

аткар

ышымкер

екэле

...Чы

нынд

аэлеуш

унда

йбы?

Булыра

стоо

нукар

апчыгалы

.

31

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

2.Пред

мет

тинсап

аты

туур

алуумаа

лыматты

сура

пби

лүүжан

аби

л-ди

рүү.

3.Ба

алоо

чуинтен

циялар

:

эмоц

иона

лдыкба

аны

билд

ирүүжан

атүшүн

-дү

рүү:артыкч

ылы

гын

айту

у,кан

ааттан

уу/

кана

аттанб

оо,таң

калуу,

кызы

гуу,көңү

лкоштук;

суктан

уу,

Ка

алоо

нубил

дирү

ү;

Сүйл

өөДиа

лог

Мае

ктеш

үүчү

нүн

айтк

андар

ын

түшүн

өтжан

аан

ынай

ткан

дары

на

төмөн

күкырд

аалд

арда

туура

жоо

пкайтар

ат:«

Коом

дукжай

да»,«Са

я-катта»,«Ав

тобе

кетте»,«Аэ

ропо

ртто».

Аталганкы

рдаалд

арда

маектеш

үүнү

дем

илгел

ейт,м

аект

интем

асын

өзгөртөалат.

Мон

олог

Мад

аний

жер

лерд

интар

ыхы

нан

баян

дооч

утекстжесүрө

ттөө

чүтекст

фор

масынд

аай

тыпбе

рет.

Кыргызстангакелген

саякатчыны

натына

нслай

ддар

гаком

мен

тари

й-лерд

ибе

рет:артыкчылы

гынай

тууну,

таңкалууну,кана

аттануунуби

лдир

ет.

Оку

у•

Кыргызстанд

ынаж

айыпкоозжер

-ле

рине

саякатжөн

үндө

көр

көм,

илим

ий-поп

улярдуу,публиц

истика

-лы

ктексттер

диком

муник

атив

дик

багы

ттыэсепк

еал

уумен

енокуп

түшүн

өт.

Аларда

гынегизгида,кошум

чадама

а-лы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт,темасын

жан

аид

еясы

нан

ыктай

т.Та

аны

ш э

мес

сөз

дөр:5–7%

гачей

ин.

Текс

тин

стил

и:көр

көм,или

мий

-поп

у-лярд

уу,публи

цистикалык.Ж

анрл

ары

: аң

геме,макала. Ж

азуу

• Сү

рөттөө

чүте

кстф

ормасынд

акан-

дайсаякаттаганы

жөн

үндө

жазат.

Арха

изм

. Ист

ориз

мБи

рке

здека

лкүчү

нач

ык-ай

кын,

белгил

үүбол

уп,бар

а-ба

раэскир

ип,

колд

онууда

нчы

гыпкалган

сөздө

р.М:а

талы

к,паң

сат,чара

йна,ува

зир,

дерб

иш.

Нео

логи

змТилд

ежаң

ыда

нпа

йдабо

лгон

Жежаң

ымаа

нигеөтүпко

лдон

ула

баштагансөздөр

.М:сан

арип

тештирү

ү,ин

терн

ет,соц

и-ал

дыктүйү

н,бүткүлдү

йнөл

үкжеле

ж.б.

Анто

ним

Кара

ма-карш

ымаани

дегисөздө

р.М:ж

акшы-жам

ан,өйд

ө-ылд

ый,кир

е-ше-чы

гаша,сүй

үнүчтүү-капа

лууж.б.

Сино

ним

Маани

сиокш

ош,тур

паты

арба

шка

сөздөр

.М:н

атыйж

а-май

нап;чан

да-сей

рек-

кээде;коо

з-көркөм

дүү,сулуу-чы

рай-

лууж.б.

Ом

оним

Турп

атыокш

ош,м

аани

лери

арба

шка

сөздөр

.М:а

к(кан

дай?)–

түс

ак(э

мне

кыл?)–

кую

луу;

үй(э

мне

?)–туракжай

үй(э

мне

кыл?)–

чогултууж.б.

ат(э

мне

?)–ысы

м;

ат(э

мне

?)–жылкы

ат-(эм

некыл?)–

этиш.

Эмне

жөн

үндө

эке

нинталд

ап

чыгалы

.Би

ржагына

нкара

ганд

а,

Ошон

дуктан

булпик

ир…

Мен...кө

рүүнү

каалайм,

себе

би....

Мен

...

мен

енсая

каттаган

ды

жакшыкөр

өм,анткени

....

Мен

...саякаткабар

уунужакты

-ра

м.Асен

чи?

Сенсаякаттоон

укааласаң

,...ба

р-саңбо

лот.Ан

ткен

и....

• Са

ламатсы

збы

• Кы

ргызстангакошкелиң

из!

• Мен

инаты

м....

• Мен

....

• Би

зазыраэ

ропо

рттонБи

ш-

кеккежөн

өйбүз.

• Маш

инакүтүптура

т.•

Жүр

үңүз,м

ашин

акүтүптура

т.•

Мага...ж

акты

,анткени

....

• Мен

дагы...жөн

үндө

бил

гим

келе

т,себе

би...

Биз...кубан

ычтаб

ыз.

32

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

• Ойжүгүр

түүтекстфор

масынд

аКыргызстангакелген

сая

катчы

-ны

нэсалуусуканд

айчаөткөн

дү-

гүнжазат.

Окуу

чула

рды

нжазууте

ксттер

и20

дан

кем

эм

ес с

үйлө

мдө

н ту

рат.

5.

Бош

уба

кыт.

Кы

зыгу

улар

1.Маалы

матсур

ап-бил

үү

жан

аби

лдир

үү:

• ад

ам,далил

,бол

гонокуя

(кыйм

ыл-ар

акет),буюм

жан

аал

арды

нба

рже

жокэкенд

иги,бую

мда

р-ды

нсапа

ты,сан

ы,ким

ге

жеэм

негета

анды

кэкен

-ди

гитуура

луусура

йже

билд

иреалуу;

• ок

уяж

екы

ймыл-ар

а-кеттин

орд

у,уб

акты

сы,

себе

би,м

аксаты

тууралуу

сура

йжеби

лдир

еалуу;

2.Ба

алоо

чуинтен

циялар

:

жогор

уба

алоо

,

пики

р,

божом

олдо

о,

каба

рдар

бол

уу;

морал

дык-этика

лык

баасынби

лдир

үүжан

атүшүн

дүрү

ү:

колд

оо,айы

птоо

,

мактоо,жем

елөө

,уятка

-руу;

Угуу

Төмөн

күте

малар

гамон

ологдукжан

а/жеди

алогду

ктүрд

өай

ткан

сөз

дү

камты

ганмаа

лыматты

угупкабы

лал

ат:«К

өчмөн

оюнд

ары».«Ул

ут-

туктамак

-аштар»

.«Сая

пкер

дик»

.«М

үнүш

көрл

үк».

Диа

логдуккеп

те–10–12де

нке

м

эмескең

ейтилген

реп

ликалар.

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:3

%

чейи

н.1-2жол

ууктурулат.

Сүйл

өөДиа

лог

Көчм

өноюнд

арынд

акы

рдаалы

нда

аңгеме

лешүүчүнүнай

ткансөздө

рүнүн

мазмунунтү

шүнөтжан

аан

ынай

ткан

-да

рына

жоо

пкайтар

ат,м

аектеш

үүнү

демил

геле

йт.

Мон

олог

• Кө

чмөн

оюнд

арыжөн

үндө

баян-

дооч

утекстжесүрө

ттөө

чүтекст

фор

масынд

аай

тыпбе

рет.

Саб

акты

нтем

асынаыла

йыкөз

алды

нчамон

ологдуккепкура

т.

Диа

лект

илер

Аймактаргатиеш

елүүлексика.

Адаб

ийти

лдин

нор

масына

тууракел-

бейт.

Мис

алы:б

адыво

т(түн

дүкди

алек

-тиси) –

кесе.

Тыбы

т(Таласдиа

лектиси) –чөб

өгө.

Тукум(түш

түкди

алектиси) –жум

уртка.

Фра

зеол

огиз

мде

рОй-пи

кирд

итаам

ай,эле

стүү,кур

ч,

жеткил

иктүүже

аны

нкөркөм

дүктаты

-мынкүчтүүкылы

пбе

рүүд

өкеңи

ри

колд

онулуучуэңба

йтилд

иккар

а-жаттар.

М:И

чкен

иаш

бол

боо –би

рне

рсеге

сана

аркоо,тынч

ыкетүү;

Боор

унатартуу –өзүнө

жакынд

атып

имер

үү,ж

акынсытуу;

Төбө

сүкөк

көжетүү–сүй

үнүү,куба-

нуу;

Төбө

сүмен

енжер

казуу–тыны

мсы

зэм

гектен

үү. Мак

ал-л

акап

тар

Бири

нчиба

йлык –де

нсоол

ук;

Бирд

иби

лген

че,м

иңди

таа

ныган

жакшы;

Биржылд

ыгы

ной

логонбуудай

эгет,

Онжылд

ыгы

ной

логонТере

ктигет,

Өмүр

үнойл

огон

или

мокуйт!

Магаэм

некер

ек/магаэм

незарыл/

магаэм

некыл+-ы

шкер

ек•

Мен

...талапкы

лам

Кана

атта

нган

ын/

кана

атта

нбаг

а-ны

н ка

нтип

бил

дире

т. Үл

гү:

Жакшы,эңжакшы.Булмагажагат.

Ракм

ат,баары

сон

ун!Б

аары

тең

жай

ынд

а.

Түзүк,жам

анэмес.

Жакшыэмес.

Булмагажакканжок

.Булөтөна

чар.

Болб

огон

нер

се.

Мынд

айбол

бошкер

ек.Булжар

а-ба

йт.

Ушулкан

типбо

лсун?

Мак

ул/к

арш

ы э

кенд

игин

кан

тип

билд

ирет

.Үл

гү:М

енмакулмун.

(Алб

етте.О

оба.М

ендауш

унда

йде

пой

лойм

.)Мен

кар

шымын.(М

енмакулэмес

-мин

.Мен

анд

айдеп

ойл

обой

м.

Койч

у!Анд

айэмес.)

Бош

уба

кытт

ы к

анти

п өт

көрө

бүз:

(эмн

еге?ким

ге?)кызы

гыпарты

нан

түшүү,бер

илүү,кызы

гуу;

(эмне

ни?)талкуулоо

/талкуужүр

-гүзүү;

33

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Оку

уКө

чмөн

элою

ндар

ы,улу

ттукбаа

-луулуктаржөн

үндө

көр

көм,или

мий

-по

пулярд

уу,публи

цистик

алыктекст-

терд

ико

ммун

икатив

дикба

гытты

эсеп

кеалуумен

енокуптүшүн

өт.

Аларда

гынегизгида,кошум

чадама

а-лы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт.

Бошуба

ктысы

,эсалуусу,спо

ртмен

ен

маш

ыгуусужөн

үндө

тек

сттерд

ин

темасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.Та

аны

ш э

мес

сөз

дөр:5–7%

гачей

ин.

Текс

тин

стил

и:көр

көм,и

лимий

-по

пулярд

уу,публи

цистик

алык.Ж

анр-

лары

:аңгем

е,макала,ыр

Жаз

ууЖазуукөн

дүмүн

кал

ыптан

дыру

уда

мугалим

саб

акты

нтемасына

ылайы

көзалд

ынч

аж

азга

нын

крит

ерий

лер

мен

енбаалайт:

Сунушталган

темабо

юнч

аба

яндо

очу

текстфор

масынд

ажазат.

Сунушталган

темабо

юнч

аокуган

тек-

стин

иннегизин

дежазууфор

масынд

аби

лдир

үүтексттерд

ида

ярда

йт,эссе

жазат.

Окуучуларды

нж

азуу

текс

ттер

и20

дан

кемэмессүй

лөмдө

нтура

т.

(ким

ге?эм

неге?)чыны

най

тып,

билд

ирүү,м

оюнгаалуу;

(эмне

ге?)уба

кытөткөрү

ү,убакыт

коро

туу,би

рне

рсегеуб

акытке-

ректөө

;(ким

ди?эм

нени

?)жакты

руу,(эмн

е-мен

ен?)маш

ыгуу,алектенү

ү;(ким

ди?эм

нени

?)эрм

еккылуу/

эрмектөө;

(ким

мен

ен?)сырд

ашуу,баарл

а-шуу,сүй

лөшүү,ойн

оо;

(эмне

ден?)ы

раха

талуу.

6. А

дам

жан

а ко

ом.

Жум

ушсуздуккөй

-гөйү

нче

чүү.Көй

-гөйл

өрдүчеч

үүгө

атуулд

уккөз

ка-

ра

ш

Маа

лым

атты

к ин

тенц

ия-

лар:

фак

тыла

ржан

аок

уяла

ржөн

үндө

маа

лыматтард

ы

суро

о;шар

ттар

;максаттар

;се

беп

тер;нат

ыйжал

ар

жөн

үндө

маалы

матсуроо

;

Угуу

Адам

жан

ако

ом.Мек

тепбүт

ү-рү

үчүсүн

үнкоо

мдо

гуорд

у.Коо

мго

пайд

акелтир

үү.Ж

умуш

суздук.Ж

у-муш

суздукмаселесин

чечүү.К

ерек-

түүкесиптер

.Диа

логдуккеп

теугууда –10

–12

ден

кемэмескең

ейтилген

реп

ликалар.

Мор

фол

огия

. Эт

иш:

Жум

ушсузд

уктунсаны

назай

туу –

соци

алды

кби

рне

чекөй

гөйл

өрдү

налды

налат.

Үй-б

үлөг

ө та

анды

к өз

гөчө

лүкт

өр:

• үй

-бүлөн

үнжаш

оо(э

коно

ми-

калы

к)дең

гээли

• мад

аний

дең

гээли

• үй-бүлөн

үнбалад

анкүткөнд

өрү

• ата-энен

ин,бир

тууганд

арды

нкесиптер

и

34

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

мүм

күнч

үлүк

,ан

ыктык,

зары

лдыкжөн

үндө

маа

-лы

матсуроо

;Ба

алоо

чу и

нтен

циял

ар:

каалоо

сунби

лдир

үү;

кере

ктөө

;ние

ттен

үү,

жого

рубаа

лоо,п

ики

р,

божом

олдо

о,каб

арда

рбо

луу;

мор

алды

к-эт

икал

ык

баа-

сын

билд

ирүү

жан

а тү

шүн

-дү

рүү:

колд

оо,

айыптоо

,мактоо,

жем

елөө

,уяткар

уу;

соци

алды

к-ук

укту

к ба

аны

би

лдир

үү ж

ана

түш

үн-

дүрү

ү:актану

у;коргоо

;ай

ыптоо

;

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:3

%

чейи

н.1–2жол

ууктурулат.

Сүйл

өөДиа

лог

«Эмгеккели

шим

и»,«Жум

ушкаорн

о-штуру

убю

росунд

а»кырд

аалд

арда

аң

геме

лешүүчүнүнай

ткансөздө

рүнүн

мазмунунтү

шүнөтжан

аан

ынай

ткан

-да

рына

жоо

пкайтар

ат,м

аектеш

үүнү

демил

геле

йт.

Мон

олог

• Жум

ушкаорн

ошуу,соц

иалд

ыктең-

дик,эрк

инди

к,жум

ушсуздук,көй

-гөйл

өржөн

үндө

баянд

оочутекст

жесүрө

ттөө

чүтекстфор

масынд

аай

тыпбе

рет.

Оку

у•

Жум

ушка

орн

ошуу,с

оциа

лдык

теңд

ик,эрк

инди

к,жум

ушсуздук,

көйгөй

лөржөн

үндө

көр

көм,или

-мий

-поп

уляр

дуу,пу

блиц

истика

-лы

ктексттер

диком

муник

атив

дик

багы

ттыэсепк

еал

уумен

енокуп

түшүн

өт.

• Ал

арда

гынегизгида,кош

умчада

маалы

маттард

ыбөл

үпкөр

сөтөт.

• Тексттер

динтема

сынжанаид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

ууЖазуукөн

дүмүн

кал

ыптан

дыру

уда

мугалим

саб

акты

нтемасына

ылайы

көзалд

ынч

аж

азга

нын

крит

ерий

лер

мен

енбаалайт:

Этиш

тин

өзгө

чө ф

орм

алар

ы: а

тоо-

чтук

тар,

-ган

, -уу

чу, -

бас;

Чакч

ылд

ар -ы

п;

Атоо

чтуктард

ынсы

натоо

чкоок

шош

бе

лгил

ери:

Талы

кпай

эмгектен

генад

амийги-

ликкежетет.

Оңо

йүйрө

нүлө

тург

анкесип

терпайд

або

лду.

Кесиптанд

оодо

маани

лүүро

льойн

о-го

нби

рфак

тор –ф

изио

логиял

ык

өзгөчө

лүкбо

лупэсеп

теле

т.Атоо

чтуктард

ынзаттыкбе

лгил

ери:

Талы

кпай

эмгектен

генд

ерийгил

икке

жетиш

ишет.

Кесипкеээбол

оэл

екте

рсемин

арга

кели

шти.

Четө

лкөд

өиш

теге

ндер

тууган

дары

на

акчакотор

уптуруш

ат.

2020

-жылгаче

йинпа

йдабо

лууч

у кесиптер

 –булар

жакынк

ыара

лыкта

кере

ктелүүчүкесип

тер.

2020

-жылд

анкий

инпай

дабол

уусу

мүм

күнбо

лгон

кесип

тер –дү

йнөн

үн

техн

ология

лыкжакшыөнү

гүүсүн

үн

алды

нда«бүр

сүгүнү

»па

йдабо

лууч

у кесиптер

.

• автори

тарата-эне

• кайд

ыгерата-эне

Мен

...де

пой

логом.

Мен

аткар

айынде

генм

ин.

Мен

жетиш

пейкалд

ым

Мен

аткар

ышымкер

ек.

Чыны

ндаэлеуш

унда

йбы?

Булыра

стоо

нукар

апчыгалы

.Эмне

жөн

үндө

эке

нинталд

ап

чыгалы

.Би

ржагына

нкара

пчы

ксак,

Чынд

ыгынд

а…б

ирок,баш

кажак

-таналсак…

Себе

би...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...ышкер

ек.

экин

чиде

н,...ышкер

ек.

үчүн

чүдө

н,...ышкер

ек.

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...-уугабол

бойт.

экин

чиде

н,...-уугабол

бойт.

үчүн

чүдө

н,...-уугабол

бойт.

Мен

...де

пой

логом.

Мен

аткар

айынде

генм

ин.

Мен

жетиш

пейкалд

ым

Мен

аткар

ышымкер

екэле

.Чы

нынд

аэлеуш

унда

йбы?

Булыра

стоо

нукар

апчыгалы

.Эмне

жөн

үндө

эке

нинталд

ап

чыгалы

.Би

ржагына

нка

рапчы

ксак

,...

Чынд

ыгы

нда…б

ирок

,баш

ка

жактаналсак…

35

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Суну

шталган

тем

або

юнч

а(мисал

ы,

жум

ушкаорн

ошуу,соц

иалд

ыктеңд

ик,

эрки

ндик

,жум

ушсуздук,көй

гөйл

өр

жөн

үндө

)баянд

оочутекстфор

ма-

сынд

ажазат,б

илди

рүүтексттер

ди

(мисалы:бүтүрүүчүнүнкоом

догурол

уж.б.)да

ярда

йт,эссе(сүрөттөөчү,ба

ян-

дооч

у,ой

жүгүртүүчү)жазат,О

куучу-

лард

ын

жаз

уу т

екст

тери

18д

енкем

эм

ессүй

лөмдө

нтура

т.

7. А

дам

жан

а эк

о-но

мик

а. С

оод

а-

саты

к.

Өнө

ржай

,ресур

-стар

.ЕЭБ

1. Б

айла

ныш

түзү

үчү

инте

н-ци

ялар

:ко

ммун

икац

иягачыгуу;

аңгемел

ешүү

нүдем

ил-

гелө

ө;аң

гемел

ешүү

нүкол

доо;

аңгемелеш

үүнү

нтемасын

(багыты

н)өзгөр

түү;аңге-

мел

ешүү

нүпики

рал

ы-

шуукырд

аалы

наыла

йык

бүтүрү

ү;көң

үлдү

өзү

нө

буруу;

аңге

мел

ешүү

чүлө

рдүн

со

циал

дыкролд

орун

аыла

йыкко

штошуу;ы

раа-

зычы

лыкби

лдир

үү;

кечи

римсуроо

,куттуктоо

;ий

гили

ккаалоо

;кеп

аде

би-

нинэр

ежелер

инеыла

йык

кайр

ылуу;

2. М

аалы

мат

тык

инте

нци-

ялар

: мүм

күнч

үлүк

,ан

ыктык,

зары

лдыкжөн

үндө

маа

-лы

матсуроо

;

Угуу

Ада

мжан

аэкон

омик

а.Ресур

стар

.Ре

сурстард

ыүнө

мдө

ө.Кыргызстан-

дынэкон

омик

асынөн

үктүрү

үмасе-

леле

ри.

Диа

логд

уккеп

те–көл

өмү10

–12

ден

кемэмескең

ейтилген

реп

ликалар.

Таан

ыш

эм

ес с

өздө

рдүн

сан

ы:2

%

чейи

н.1–2жол

ууктурулат.

Сүйл

өөДиа

лог

«Өнө

ржай

да»кы

рдаалд

арда

аңге-

мел

ешүүчүнү

най

ткан

сөздө

рүнү

нмазмунунтү

шүнөтжан

аан

ынай

ткан

-да

рына

жоо

пкайтар

ат,м

аектеш

үүнү

демил

геле

йт.

Мон

олог

Баян

дооч

утекстжесүрө

ттөө

чүте

кст

фор

масынд

аай

тыпбе

рет.

Оку

уКө

ркөм

,или

мий

-поп

уляр

дуу,публ

и-ци

стик

алыктексттер

диком

мун

ика-

тивд

икбагыттыэсепк

еал

уумен

ен

окуп

түш

үнөт.А

лард

агынегизгида,

Мор

фол

огия

Этиш

тинөзгөчө

фор

малар

ы:а

тооч

-туктар

,чакчы

лдар

Атоо

чтук

тар

Өнү

ккөн

эконо

мик

а.

Алды

ңкыөлкө.

Өнү

гүүч

үиш

кана

Ө

нүгү

п ке

ле ж

атка

нэкон

омик

аТү

гөнб

өсресурстар

Кырг

ызстанЕЭ

Б–евр

оази

ялык

экон

омик

алыкби

рикм

егеко

шулду,

экон

омик

асыө

нүгү

п ке

ле ж

атка

н өл

көлө

рдүн

катар

ына

кир

ди.

Чакч

ылд

ар-ы

п:Үй-бүлө

лүкчы

гымда

рдыүнө

м-

дөпжаш

аган

жак

шы.Ш

ерик

теш

өлкөлө

рдүн

баж

ылы

кби

римди

гини

ниш

иулан

ып,ынтымактаөнүгүпжатат.

Себе

би...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Эгер

де...,анд

а...

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...ышкер

ек.

экин

чиде

н,...ышкер

ек.

үчүн

чүдө

н,...ышкер

ек.

Булкөйгөй

дүчечиш

үчүн:

бири

нчид

ен,...-уугабол

бойт.

экин

чиде

н,...-уугабол

бойт.

үчүн

чүдө

н,...-уугабол

бойт.

Мынд

айийгил

иккежетүүүчүн...

кере

кде

пой

лойм

.Эгер

сен

...аткара

алсаң

,сөзсүз,

ийгили

ккежетесиң

.Эм

гектен

генад

амды

н...б

олот.

Мен

ин...жакшыэмес.

Мен

ин...булөтөна

чар...б

ол-

бошкер

ек,булжар

абай

т....кантип

бол

сун?

Мен

сиз

диною

ңузгако

шулам

,ан

ткен

и....

Мен

сизди

ною

ңузгакошулба

йм,

анткен

и....

...кеңе

шбер

ем.

36

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

маалы

матты

толуктоо

;түш

үндү

рүү,так-

тоо,сур

амжыло

о,түш

үн-

дүрү

үж.б.

кошум

чадамаалы

маттард

ыбөл

үп

көрсөтөт,тексттерд

интем

асынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.Те

ксти

н ст

или:көр

көм,или

мий

-поп

у-лярд

уу,публи

цистикалык.Ж

анрл

ары

: аң

геме,макала,ыр,там

сил

Жаз

уукөн

дүмүн

кал

ыптан

дыру

уда

мугалим

саб

акты

нтемасына

ылайы

көзалд

ынч

аж

азга

нын

крит

ерий

лер

мен

енбаалайт:

Сунушталган

тем

або

юнч

аби

лдир

үү

тексттер

дибаянд

оочутекстфор

ма-

сынд

ажазат.(Кыргызстанд

ынэко-

номик

асыкан

дай?Кыргызстанд

ын

өнөр

жай

ыкан

дай?

ж.б.тем

асы)

даярда

йт,эссе(сүрөттөөчү,ба

яндо

очу,

ойжүгүртүүчү)жазат.О

куучулар

дын

жаз

уу те

кстт

ери18

денкемэмессүй

-лө

мдө

нтура

т.

..кылс

аңж

акшыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жакшыбол

мок

/...б

олотэле

.

8.

Ад

ам

жа

на

илим

. Мед

ицин

а.

Ден

соо

лук.

Кыргызстанд

агы

белгил

үүили

мпо

-здор

.Кыргызстан-

дагы

белгилүүтил-

чиле

р

Ком

мун

икац

ияга

чы

гуу:

маеккекаты

шаби

лүү;

маеккеде

мил

гечи

бол

уу;

маектеш

кенад

амды

нсоци

алды

кро

луна

жар

аша

саламда

шуужекоштошуу

-нунтүрл

өрүн

кол

дону

у;Ра

смий

жан

ара

смий

эмес

жагда

йларда

бер

илгенкы

р-да

алда

рдамае

ктеш

үүнү

де

мил

геле

йт;

Маа

лыма

ттыто

луктоо

,маа

-лы

матты

тактоо

Угуу

«Кыргызстанд

агыбелгилүүил

импо

-здор

»,«Ад

амжан

аил

им»,«Или

мди

нтарм

актары

»темалар

ынд

амон

олог

-дукжан

а/жеди

алогдуктексттегима

а-лы

матты

угупкабы

лалат.

Сүйл

өө

Диа

лог

Мае

ктеш

үүчүнү

нсаба

ктынтемасы

боюнча

айтк

анынынм

азмун

ун

түшүн

өтжан

амед

ицин

атарм

акта

-ры

ндакы

рдаалд

арыбою

нчамае

к-тешүүчүнү

най

ткан

ына

туура

жоо

пкайтар

ат.

Мор

фол

огия

Этиш

тинөзгөчө

фор

мал

ары:а

тоо-

чтуктар,чакчы

лдар

Ко

нстантин

Кузьм

ичЮ

дахи

н–түрк

тилд

ерин

,өзгөч

өкы

ргызтили

нэң

мыктыб

илип

,лексикасы

н,тар

ыхы

нжан

аба

шкамаселелер

инте

рең

изил

-де

генчо

ңок

умуш

туубо

лгон

.Өмүр

бою

кыргызсөздөр

үнкылд

ат-

тыкмен

енорусчага

кото

руп,бааж

ет-

кисзалкар

эмгекжар

аткан.

Арби

рсө

здү

чечм

елеп

бер

үүдө

өзгөчө

ыкм

алар

дыкол

донгон

.Юда

-хи

нтүрк

тил

дери

нинкө

пчүлүгүн

дө

сүйл

өй д

а, ж

азада

бил

ген.

Мынд

айийгил

иккежетүүүчүн...

кере

кде

пой

лойм

.Эгер

сен

...аткара

алсаң

,сөзсүз,

ийгили

ккежетесиң

.Эм

гектен

генад

амды

н...б

олот.

Мен

ин...жакшыэмес.

Мен

ин...булөтөна

чар...б

ол-

бошкер

ек,булжар

абай

т....кантип

бол

сун?

...кеңе

шбер

ем.

...кы

лсаң

жак

шыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жакшыбол

мок

/...б

олотэле

.

37

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Мон

олог

Или

мпоздо

ржө

нүнд

өокуганжеуккан

маалы

матты

нмазмунунайтыпбе

рет.

Окуганжеукканмаалы

матты

нмаз

-мунунайтыпбе

ретж

анаөзоюнби

л-ди

рет;Саб

акты

нтемалар

ына

ылайы

кби

лдир

үүдаярд

айт.

Оку

уЭмдө

ө,оор

улар

дынал

дын-ал

уу

жөн

үндө

или

мий

-поп

улярдуу,публ

и-ци

стик

алыкжан

акөркөм

тексттер

ди

коммун

икатив

диккө

рсөтмөн

үэске

алуумен

енокуптүшүн

өт.А

ндагы

негизги,ошон

дойэлекошум

чамаа

-лы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт.

Или

мпо

здор

,или

мжөн

үндө

,мед

и-ци

наны

налды

ңкыжетиш

кенд

иктери

,де

нсо

олук

тусак

тоокө

йгөй

лөрү

,сергекжаш

оожөн

үндө

тексттерд

ин

негизгитемасынжан

аид

еясы

нан

ык-

тайт.

Жаз

уу

Сани

тард

ыкбю

ллетен

ьда

ярда

йт.

«Вакци

наци

яжасоо

дон(эмдө

ө)баш

тартуутуура

бы?»,«Улуттунсаламат

-ты

гы»темасынд

аой

жүгүр

түүтекст-

тери

нжазат.

«Кыргызстанд

али

нгви

стик

анынөн

ү-гүшү»деген

эмгегин

жаз

ып,кыргыз

лексик

асын

жы

йнап

,кыргызди

алек

-тиле

рине

кла

ссиф

икац

ияж

үргү

зүп,

азырк

ыорф

огра

фия

сыны

нне

гизги

маселелер

ини

ште

пчы

ккан

.КыргызСС

РИли

мде

ракад

емия

сы

тара

бына

нтү

зүлг

өн«Кы

ргызад

абий

тили

нинтүшүндүрм

өсөздүгүнүн»эки

томду

гуна

жан

аКыргызАтла

сына

ил

имий

кең

ешчи

бол

гон.

Дүй

шөн

бекБа

йдөб

өтов

199

1-жыл-

дан

тарт

ып,өмүр

үнүн

аягына

чей

ин

Кыргызмам

лекеттик

акаде

мия

лык

драм

атеатры

ндаэм

гектен

ген.

Синт

акси

сАтоо

чтуктунсүйл

өмдө

аны

ктоо

чтун

мил

детинаткары

шы.К

айсы

Атай?

Өнө

рүөргөчапк

анАтай.

Кел,чогууойл

онуп

көр

өлү.Бал

-ки

м,...чы

гар.

Сиз...кылсаң

ыз!

Сен/си

з...кылы

ш+ың/+ыңы

зкере

к.

Сен/сиз...эмес,...кы

лыш+ың/

+ыңы

зкере

к.Булжакшыэмесдеп

ойл

ойм.

...жакшыэмеспи

,кан

дайде

йсиз?

Кыргызил

импо

здор

умен

ентаа

-ны

шууүчүн:

бири

нчид

ен...-ы

шкер

ек,

экин

чиде

н...-ышкер

ек,

үчүн

чүдө

н...-ышкер

ек.

Дем

ек....

9.

Ад

ам

жа

на

иску

сств

о. К

ырг

ыз-

стан

дагы

бел

гилү

ү м

адан

ият

ишм

ер-

лери

.

1. Б

айла

ныш

түзү

үчүи

нтен

-ци

ялар

: ко

ммун

ика

циягачы

гуу,

аңгеме

лешүүнүдем

илгелө

ө,аң

гемел

ешүү

нүкол

доо,

аңгемелеш

үүнү

нтемасын

(багыты

н)өзгөр

түү,

Угуу

«А

дамж

анаис

кусство»

,«Кин

о»,

«Ман

асчы

»,«Кыргызстанд

агыбел

-гилү

үмад

ания

тиш

мер

лери

»тема-

лары

ндамон

ологду

кжан

а/жеди

а-ло

гдуктексттегимаа

лыматты

угуп

кабы

лалат.

Атоо

чтук

тар

Мага

жак

канки

но;м

ено

куга

нки

теп;

мен

жак

ты

рган

фил

ьм;сен

сүй

гөн

спектакль;

Чакч

ылд

ар

Биз

көрү

пкелген

фил

ьм;А

лай

ты

п бе

рген

аңгем

е;сен

жаз

ыпбе

рген

пи

кир.

...кеңе

шбер

ем.

...кы

лсаң

жак

шыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жакшыбол

мок

/...бо

лотэле.

Кел,чогууойл

онуп

көр

өлү.Бал

-ки

м,...чы

гар.

38

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

С. Чокм

оров –

актё

р,сү

рөтч

ү.

Аккуун

укө

рсөң

,атпа

йжүр

.Улууактри

са.Улуу

манасчы.Алп

жазуучу

аңгемелеш

үүнүпик

иралы

-шуукырд

аалы

наыла

йык

бүтүрү

ү;көңү

лдүөзүн

өбуруу,

ыра

азычы

лыкби

лдир

үү,

кечи

римсуроо

,куттуктоо

,кө

ңүлай

туу,ий

гили

ккаа-

лоо.

2. Б

аало

очу

инте

нция

лар:

эмоц

иона

лдыкба

аныбил

-ди

рүүжан

атүшүн

дүрү

ү:

арты

кчылы

гынай

туу,кана

-аттану

у/кана

аттанб

оо,

таңкалуу,

кызы

гуу,

суктан

уу,кап

алан

уу,айы

р-масыжок

тук,

кызы

гуу,корк

унуч,тынч

сы-

здан

уу,үмүттөнү

ү.

Сүйл

өөДиа

лог

Мае

ктеш

үүчүнү

нсаба

ктынтемасы

боюнча

айтк

анынынм

азмун

ун

түшүн

өтжан

амад

ания

ткаба

йла-

ныштуукы

рдаа

лдар

бою

нчамае

к-тешүүчүнү

най

ткан

ына

туура

жоо

пкайтар

ат.

Расм

ийжан

ара

смий

эмесжагда

й-лард

абе

рилген

кырд

аалд

арда

маек-

тешүүнүдем

илгеле

йт;

Мон

олог

Мад

ания

тиш

мер

лери

жөн

үндө

оку

-ганжеукканмаалы

матты

нмазмунун

айты

пбе

ретжан

аөзоюнби

лдир

ет;

Саба

ктын«М

адан

иятиш

мер

лери

»,

«Мен

жакты

рган

фил

ьм/бий

»,«Сү

й-үктүүактёр,ман

асчы

жөн

үндө

»,«М

ен

сүйгөн

театр(М

агажакканки

но,ада

-би

ят)»те

малар

ына

ылайы

кби

лдир

үү

даярда

йт.

Оку

у«К

инод

огуөм

үр»,«Тала

нттууад

ам:

Сүйм

өнкулЧок

мор

ов –актёр

жан

асүрө

тчү»,ж

.б.и

лимий

-поп

уляр

дуу,

публ

ицистикалы

кжан

акөркөм

текст-

терд

икоммуник

атив

диккөрсөтмөн

үэскеалуумен

енокуптүшүнөт.Анд

агы

негизги,ошон

дойэлекошум

чамаа

-лы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт,тексттер

-ди

нне

гизгитемасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

ууСү

йүктүүактёр

/актри

саж.б.ж

өнүн

дө

сүрө

ттөө

чү,баянд

оочу,ойжүгүр

түү

текст,эссежазат.

Зат а

тооч

:Атоо

чжөн

дөмөсү:

• ад

амды

жалпы

иде

нтиф

икац

ияло

о.•

адам

дыжекеид

ентифик

ация

лоо.

• ад

амгамүнөздө

мө,сүрөттөө:Га

пар

Айти

ев–сүр

өтчү.

Абал

дын

субъ

ект

и:Сүр

өтчүунутулган

жок

.Бе

лгин

и ал

ып ж

үрүү

чү ж

ак: С

үймө

нкул

таланттуу.Ро

лдор

укы

зыктуу.

Или

кжөн

дөмөсү:

Жакты

нсүрө

ттөл

үшү,мүн

өздө

мөсү:

Саби

ра К

үмүш

алие

ваны

н ро

лдор

у өт

ө кы

зыкт

уу.

Бары

шжөн

дөмөсү:

Жаш

ыжөн

үндө

айтылы

пжатканадам

:Са

якба

й м

анас

чы а

нда

жы

йырм

а эк

и ж

ашка

чы

ккан

эле

.Табы

шжөн

дөмөсү:

Этиш

тиналды

ндагылогик

алыксубъ

-ект:М

ен а

кынд

ы ж

акш

ы к

өрөм

. Мен

ан

ын

чыга

рмал

ары

нжак

ты

рам

.

Ат а

тооч

:•

жактама;

• сура

ма;

• таан

дык.

Сиз...кылсаң

ыз!

Сен/си

з...кылы

ш+ың/+ыңы

зкере

к.

Сен/сиз...эмес,...кы

лыш+ың/

+ыңы

зкере

к.Булжакшыэмесдеп

ойл

ойм.

...жакшыэмеспи

,кан

дайде

йсиз?

...бо

лсо,...бо

лот.

Сизканд

айдей

сиз?

Сиздин

оюңу

зканд

ай?

Сиздин

көзкар

ашыңы

зканд

ай?

Ал э

ми

сизд

ики

бою

нча

канд

ай?

39

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

10

. А

дам

жан

а ж

арат

ылы

ш. К

ыр-

гызс

танд

ын

жар

а-ты

лыш

ы.

Жар

атылы

шкыр-

сыктар

ы.Жар

а-ты

лышкааяр

мам

иле.

1. Ж

өнгө

сал

уучу

инт

ен-

циял

ар:

аңгемел

ешүү

чүнү

нка

н-дай

дырб

ира

рак

етт

иатка

руусун

пай

дакылу

у,өт

үнүч

тү,к

еңеш

тибил

-ди

рүү,сун

уштоо,каа

лоо,

талапкы

луу,буйр

укбер

үү,

көрсөтмөбе

рүү;каа

лоо-

суна

таасирэтүү.

2. М

аалы

мат

тык

инте

н-ци

ялар

: фак

тыла

ржан

аок

уяла

ржөн

үндө

маа

лыматтард

ы

суро

о,ш

арттар

,мак

сат-

тар,себ

ептер,натыйж

алар

жөн

үндө

маалы

матсур

оо;

мүм

күнч

үлүк

,ан

ыктык,

зары

лдыкжөн

үндө

маалы

-матсуроо

;тол

уктоо,тү

шүн

-дү

рүү,тактоо

,сурам

жыло

о,

түшүн

дүрү

үж.б.

3. Б

аало

очу

инте

нция

лар:

каалоо

сунби

лдир

үү,

кере

ктөө

,ние

ттен

үү,ж

огор

уба

алоо

,каб

арда

рбо

луу;

мора

лдык-этикалыкбаасын

билд

ирүүжан

атүшүндүрүү:

колд

оо,айы

птоо

,мактоо,

жем

елөө

,уяткаруу;

соци

алды

к-укуктукб

ааны

би

лдир

үүжан

атүшүндүрүү:

актану

у,коргоо

,айы

птоо

;

Угуу

Кы

ргызстанд

ынтоокы

ркалар

ы,ж

ара-

тылы

шкырсыктары,ж

аратылы

шкааяр

мам

илежөн

үндө

мон

ологду

кжан

а/

жеди

алогдуктексттегимаалы

матты

угупкаб

ылалат. Сү

йлөө

Диа

лог

Мае

ктеш

үүчү

нүн

айтк

андар

ын

түшүн

өтжан

аан

ынай

ткан

дары

на

төмөн

дөгүкырд

аалд

арда

тууражоо

пкайтар

ат:«Тоод

о»,«Токойд

о»,«Жар

а-ты

лышта».

Жар

атылы

шжөн

үндө

,аба

нынбулга-

нышы,кли

матты

көзгөрүүлөр

,плане

-тада

гымөң

гүлө

рдүн

эри

шижөн

үндө

ра

смий

жан

ара

смий

эмескырд

аал-

дард

амаектеш

үүнүдем

илгеле

йт;

Мон

олог

Адам

мен

енайл

ана-чө

йрөн

үнөзар

аар

акеттешүүсүкөй

гөйл

өрүн

талкуу-

лоод

оөзоюнби

лдир

ет;

Окуганжеукканмаалы

матты

нмаз

-мунунайтыпбе

рет;

Окуганжеукканмаалы

матты

нмаз

-мунунайтыпбе

ретж

анаөзоюнби

л-ди

рет;Саб

акты

нтемасына

ылайы

көз

алды

нчамон

ологкурат.

Оку

у Кыргызстанд

ынаж

айыпжер

лери

,Кы

ргызстанд

ынтоокы

ркалар

ы,К

ыр-

гызстанд

ынпа

йдалуукен

дери

,жар

а-ты

лышкырсыктары,ж

аратылы

шкааяр

мам

илежөн

үндө

пуб

лици

стик

алык

тексттер

диком

муник

атив

диккөрсөт

-мөн

үэскеалуумен

енокуптүшүн

өт.

Мор

фол

огия

Этиш

тинөзгөчө

фор

мал

ары:а

тоо-

чтуктар,чакчы

лдар

Анынич

инен

300

дөйил

бирсКыргы

-зстанд

ынай

магынба

йырл

айт.Ал

ар-

дында

сан

ыжылд

анжылга

азай

ып

бара

тат.Ак

илб

ирсжай

ы-кышымөң

-гүлө

ргөжакынтоол

ормен

ентокой

-ло

рдожаш

айт.Өтөсей

реккездеш

үүчү

илби

рсТян

ь-Шан

ьтоол

орун

мекен

-де

йт.Ж

ок б

олуп

бар

атка

накилб

ир-

стер

дикор

гоокере

к.Ф

орум

дабул

маселегежер

гили

ктүүжан

адүйн

өлүк

коом

чулуктункөң

үлүнбурдуруума

се-

леле

риталкуулан

ды.

Үйүн

өкелсе,эне

сикатууо

оруп

тө-

шөк

төж

аты

пкалган

бол

от.Э

нени

ноо

русукүн

сай

ын

күчө

п,өңү

нөн

ке-

тип

сарг

айы

п,күн

дөн-күнгө

ары

к-та

п, к

ичир

ейип

калат.Уулуатасыны

нкеңе

шибо

юнч

аби

рда

рыгерд

ита

ап

келе

т.Дар

ыгеркемпи

рдин

там

ыры

нкө

рүп:–Булоор

угаби

ргана

дар

ы

бар,ал –м

үрөк

түнсуусу,ошон

уич

ирсеңэн

еңайы

гат, –дей

т.Аны

кө

пжер

дик

ыды

рып,бир

булактан

таба

рынай

тат.

• Мен

инмекен

имКыргызстан!

• Кы

ргызстанд

ынбо

рбор

у –Биш

-кек

• Кыргызстанд

ынжар

атылы

шы

кооз.

• Кы

ргызстанд

а7об

лусба

р•

Кыргызстантоол

ууөлкө

–М

енин

шаа

рым(ай

ылы

м)...

(аталы

шы).

–Мен

иншаары

м(а

йылы

м)(кан-

дай?)...(алд

ыңк

ы,өнө

ржай

луу,

мад

аний

бор

бор)

–Мен

инш

аары

мда

(айы

лымда

)(кан

дайтары

хыйко

озжер

лер

бар?

)...(бор

борд

уккөч

өлөр

,эстели

ктер

,театрларж.б.)

Теңи

ртоо –асм

антир

еген

тоо

де

генд

иби

лдир

ет.

–Мен

Кыргызстанасман

тир

е-гентоол

ордунөл

көсүдеп

ойл

ойм,

анткен

и....

–К

ыргызстангатури

сттеркө

пкели

шет,себ

еби...–

 Мен

сизге

Кыргы

зста

ндын...к

өрүү

нү

сунуштайтэле

м,анткени

....

–Э

герд

екы

ргызд

ынАла

-Тоо

-суна

бар

саңа

р,алжактан...,...,

...,көр

өсүң

өр.

–Э

герд

еБур

анамун

арас

ын

көрүүн

үтанд

асаң

ыздар

,өкүнб

өй-

сүздөр

,анткени

....

–Таш

-Раб

аттар

ыхы

сиз

дерд

иаб

данкы

зыктыра

т,себе

би....

–(эмне

)(эмне

ден)эмне

симен

ен/

кантип

айы

рмалан

ат.

40

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Анда

гынегизги,кош

умчамаалы

матты

бөлүпкөрсөтөт.

Тексттер

дегитем

аныжан

аид

еяны

ан

ыктай

т.

Жаз

уу

Жар

атылы

шкырс

ыктар

ы,ж

ара-

тылы

шкааярмам

илежөн

үндө

сүр

өт-

төмөтекстф

ормасынд

амаалы

мда

йт.

Кеңе

ш,сун

уштард

ыбил

дире

т.Ой

жүгүр

түүфор

масынд

атекстжазат.

Сүр

өттө

мөфор

мас

ынд

ажар

нак

фил

ьмүчүн,букле

түчүн

текстжазат.

Өлкөд

өжүр

үүүчүнун

ааны

ноп

ти-

мал

дуутүрү

жөн

үндө

ойжүгүр

түү

фор

масынд

атекстжазат.

Белгил

үүжер

лер,ажайыпкоозжайлар

мен

енбай

ланы

шканулам

ыштард

ы

баяндо

о-текстф

ормасынд

аба

янда

йт.

11. Ж

ер –

жал

пы-

бызд

ын

үйүб

үз.

Экол

огия

Кыргы

зста

н –

мен

инм

екен

им.

Көпулуттуулук –

көпм

аданият

-ту

улук.Элдин

бири

мди

ги –мам

-ле

кеттин

бек

ем-

диги

Мае

ктеш

үүчү

гө и

ш-а

раке

т ж

асоо

го тү

рктү

бер

үү:

сура

нычби

лдир

үү;к

аало

-о-тиле

кби

лдир

үү;с

унуш

бе

рүү,кеңе

шайтуу;тал

ап

кылуу;буй

руккы

луу;

Мае

ктеш

үүчү

нүн

иш-а

раке

-ти

не р

еакц

ия к

ылу

у:уруксатбе

рүү;тыюусалуу;

карш

ыбол

уу;арсар

бол

уу;

убад

абе

рүү;ишен

дирү

ү;

кепи

лдик

бер

үү;

Баал

оочу

инт

енци

ялар

:уяткар

уу;м

актоо;айы

птоо

;

Угуу

Төмө

нкүтема

ларжө

нүнд

өмо

нологдук

жан

а/жеди

алогдуктексттегимаалы

-матты

угупкабы

лалат:

• Жер

плане

тасы

;•

Жар

атылы

шжан

аад

ам;

• Эк

ология

;•

Клим

атты

кглоб

алды

көзгөрү

үлөр

Сүйл

өө

Диа

лог

Мае

ктеш

үүчү

нүн

айтк

андар

ын

түшүн

өтжан

аан

ынай

ткан

дары

на

адам

мен

енайл

ана-чө

йрөн

үнөзар

аар

акеттешүүсүкөй

гөйл

өрүн

өба

йла-

ныштуукы

рдаа

лдар

датуура

жоо

пкайтар

ат.

Синт

акси

сСү

йлөм

мүч

өлөр

үБа

шмүчөл

өрАй

кынд

оочмүчөл

өрКыргызстанд

ын

жар

аты

лыш

ы (э

м-

неси

?)абд

анкоо

зжан

акайталан

гыс.

Мынд

айсон

унасы

л(кан

дай?)тоо

лор

башкажактажок

.Пай

далу

уке

ндер

ди(эм

неле

рди?

)түрд

үүчө

казыпалышат.

Келген

тур

исттер

(ким

дер?)б

изди

нэкон

омик

абызгачо

ңсалы

мкош

уп

жатышат.

Себе

бимен

улуттукмад

ания

ткакөп

кызы

гам(э

мне

кылам?).

Кел,чогууойл

онуп

көр

өлү.Бал

-ки

м,...чы

гар.

Сиз...кылсаң

ыз!

Сен/си

з...кылы

ш+ың/+ыңы

зкере

к.

Сен/сиз...эмес,...кы

лыш+ың/

+ыңы

зкере

к.Булжакшыэмесдеп

ойл

ойм.

...жакшыэмеспи

,кан

дайде

йсиз?

...бо

лсо,...бо

лот.

Сизканд

айдей

сиз?

Сиздин

оюңу

зканд

ай?

Сиздин

көзкар

ашыңы

зканд

ай?

Мен

сиз

диною

ңузгако

шулам

,ан

ткен

и....

Мен

сизди

ною

ңузгакошулба

йм,

анткен

и....

...кеңе

шбер

ем.

41

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

«Кыргызстанд

а»кырд

аалд

арда

маек-

тешүүнүдем

илгеле

йт;

Мон

олог

Көпулуттуулук –көп

мад

ания

ттуу

-лук.Элд

инбир

имди

ги –мам

лекеттин

бе

кемди

гикөй

гөйл

өрүн

талкууло

одо

өзоюнби

лдир

ет; Оку

у Мекен

и,көп

улуттуулук,көп

мад

а-ни

яттуулук,элд

инбир

имди

ги,м

ам-

лекеттин

бекем

дигижөн

үндө

или

-мий

-поп

уляр

дуу,пу

блиц

истикалы

кжан

акөркөм

тексттер

диком

муник

а-тивд

иккөр

сөтм

өнүэскеалуумен

ен

окуптүш

үнөт.Анд

агынегизги,ошон

-до

йэлекошум

чамаалы

матты

бөл

үп

көрсөтөт.М

екен

и,көп

улуттуулук,көп

мад

ания

ттуулук,элд

инбир

имди

ги,

мам

леке

ттин

бек

емди

гижөн

үндө

тексттер

динне

гизгитемасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

уу

Өзтаасир

ленү

үсүн

кош

уп,м

екен

ин

сүрө

ттөө

текстин

жазат.

Көпулуттуулук,көп

мад

ания

ттуу

-лук,элд

инбир

имди

гижөн

үндө

ой

жүгүртүүтекстинжар

атат.

Кыргызстан(эмне

?)–эко

логиялык

жан

аэтно

граф

иялы

ктури

змди

сүй

-үүчүлө

рүчүн

кызы

ктууөлкөл

өрдү

нби

ри.

...кы

лсаң

жак

шыбол

отдеп

ой-

ло

йм.

...уш

интсең

бол

от.

Унутпа

!...жак

шыбол

мок

/...б

олотэле

.Кы

ргызстанд

ынкенба

йлыктар

ы

өлкө

гөпай

даалы

пкеле

т,ош

он-

дуктан

....

Кенбайл

ыктарды

иштетүү...алы

пкеле

тдеп

ойл

ойм,анткени

....

Эгер

дебиз...ой

лосок,анд

а...-уу

кере

к.

12. А

дам

бал

асы

-ны

н ру

хани

й өн

ү-гү

үсү.

Байл

аны

ш т

үзүү

чү и

нтен

-ци

ялар

:•

маеккекаты

шаби

лүү;

• ма

еккедем

илгечи

бол

уу;

• маектикуба

ттоо

;•

мае

ктин

багыты

н/тема-

сынөзгөртүү;

Угуу

Ад

амбаласыны

нруха

нийөн

үгүүсү,

сүйү

ктүү

кит

ептер,бил

имбер

үү

систем

асы,ортожан

ажогор

кубил

им

берү

үнүн

өзгөч

өлүктөрү

жөн

үндө

мон

ологдукжан

а/жеди

алогдуктекст-

тегимаалы

матты

угупкабы

лалат.

Синт

акси

сСү

йлөм

мүч

өлөр

үБа

шжан

аай

кынд

оочмүчөл

өр

Аны

ктоо

ч.

Канд

ай?

Ала

рж

умш

ак ы

лайтактагауч

туу

таяк

чам

енен

өзгөч

өбе

лгил

ерди

жазышкан.

Мен

инбил

ишим

че,…

Мен

…д

епойл

ойм/эсептей

м/

биле

м.

Негизгиси –…

Мисалгаалсак,

…жакшымисалбол

упбер

еалат.

Жыйы

нтыктаган

да,…

Сөзүмдү

наягы

нда…

42

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

Окуунунм

аа

-нилү

үлүгүжан

аба

алуулугу.М

енин

сүйү

ктүүкитеп

те-

рим.Ж

огор

куокуу

жай

лары

.Ада

мдын

жашоосу

ндагы

тилд

ерди

нро

лу

• сүйл

өшүүкырд

аалы

на

жар

ашамае

ктиад

ек-

ваттуубүтүр

үү;

• ад

амды

нкөңүлүнбуруу;

• өзүн

жан

аба

шкала

рды

сүйл

өшүүкырд

аалы

на

жан

аке

птик

эти

кетке

ыла

йыкта

анышты

ра

билүү;

• ыра

азычы

лыкби

лдир

үү;

Сүйл

өөДиа

лог

Кырд

аалд

арбою

нчамаектеш

үүчүнүн

айткан

ыны

нмазмунунтү

шүн

өт,туура

жоо

пкайтар

ат.Б

ерил

генкы

рдаа

л-да

рдамаектеш

үүнүдем

илгеле

йт.

Мон

олог

Окуганжеукканмаалы

матты

нмаз

-мунунайтыпбе

рет.

Алы

нган

маа

лыматты

нмазмун

ун

айты

пбе

ретжан

аөзоюнби

лдир

ет;

Саб

акты

нтем

асынаыла

йыкөз

алды

нчаби

лдир

үүдаярд

айт.

Оку

уОкуунунмаани

лүүлүгүжан

аба

алуу

-лугу,ж

огор

куокуужай

лары

,ада

м-

дынжаш

оосунд

агытил

дерд

инрол

ужөн

үндө

или

мий

-поп

уляр

дуутекст-

терд

икоммуник

атив

диккөрсөтмөн

үэскеалуумен

енокуптүшүнөт.Анд

агы

негизги,ошон

дойэлекошум

чамаа

-лы

матты

бөл

үпкөр

сөтөт,тексттер

-ди

нне

гизгитемасынжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

уу«Б

илим

гебай

ада

м»,«Кы

ргызэлим

 –

байл

ыгы

м»,«Окуун

унмаани

лүүлүгү

жан

аба

алуулугу»ой

жүгүр

түүэссе

жаз

ат.У

ниве

рсит

етж

анаок

ууга

өтүүнүнталаптар

ыжөн

үндө

белгилүү

маа

лыматты

нне

гизинд

еби

лдир

үү

даярда

йт(д

осунакат,сайткамаалы

-мат,букле

тжазуу,ж

.б.)

Угуу

Дүй

нөнүса

нар

ипте

шти

рүү

нүн

атал

арыБил

лГейтс,Сти

вДжоб

с,

Кимди

н?Ба

лдар

дынжакшышарттарда

өсүшүн

каалай

быз.

Толу

ктоо

чЭм

нени

?Алгач

кык

итеп

тивав

илон

дуктар

, ассири

ялыктар

жасаш

кан.

Өкм

өтб

илим

бер

үүнү

өнү

ктүр

үүнү

колгоалыпжатат.

Ким

ди?

Балд

арды

ата-эне

сибапестепөстүрө

т.

Быш

ыкт

ооч

Кайд

а?Ал

эми

Кы

тайд

аал

гачкыкитеп

тер

бекемжип

кекаб

атталы

пөткө

рүл-

гөнжукаба

мбуктактай

лартүрү

ндө

болгон

.

Кыргызтили

нүйрө

нүүдөгүне

гизги

максаты

м–....

Бири

нчид

ен,....

Экин

чиде

н,...де

пой

лойм

.Алэм

иор

устил

инбил

үүмен

ен....

Мага...сай

тыжакты

.Анткени

....

Башкатил

дитезүйр

өнүш

үчүн:

Бири

нчид

ен,с

айты

н....А

нт-

кени

....

Эки

нчи

ден

,са

йты

н....А

нт-

кени

....

Үчү

нчү

дөн,са

йты

н....А

нт-

кени

....

Мен

интил

үйр

өнүүдө

гүнегизги

максаты

м...,анткени

....

43

Тем

аКе

птик

инт

енци

ялар

Кепт

ик к

өндү

мдө

рГр

амм

атик

алы

к м

атер

иал

Конс

трук

циял

ар, ф

раза

лар,

пре

д-м

етте

рдин

жан

а ну

скам

алар

дын

атай

ын

терм

инде

ри

13

. Сан

арип

теш

-ти

рүү.

Дүй

нөнүсан

арип

-тештирү

үнүн

ата

-лары

.Кыргызстанд

агы

сана

риптеш

тирү

ү.Со

циал

дыкта

р-мактар

Байл

аны

ш т

үзүү

чү и

нтен

-ци

ялар

: •

маеккедем

илгечи

бол

уу;

• маектикуба

ттоо

;•

мае

ктин

багыты

н/тема-

сынөзгөртүү;

• сүйл

өшүүкырд

аалы

на

жар

ашамае

ктиад

ек-

ваттуубүтүр

үү;

• ад

амды

нкөңүлүнбуруу;

• өзүн

жан

аба

шкала

рды

сүйл

өшүүкырд

аалы

на

жан

аке

птик

эти

кетке

ыла

йыкта

анышты

ра

билүү;

• ыра

азычы

лыкби

лдир

үү;

Мор

алды

к-эт

икал

ык

баа-

сын

билд

ирүү

жан

а тү

шүн

-дү

рүү:

колд

оо,

айыптоо

,мактоо.

Кыргызстанд

агысан

арип

тештирү

ү,соци

алды

ктарм

актаржөн

үндө

,ке-

сиптик

дая

рдоо

догутил

динро

лу

жөн

үндө

мон

ологду

кжан

а/жеди

а-ло

гдуктексттегимаа

лыматты

угуп

кабы

лалат.

Сүйл

өө

Диа

лог

Соци

алды

ктарм

актард

аар

кан

дай

фор

умда

ргакаты

шуу,скайп

бою

нча

виде

окон

фер

енци

ялар

дыөткөр

үү

жөн

үндө

мае

ктеш

үүчүнү

най

ткан

ы-

нынмазмун

унтүш

үнөт,туура

жоо

пкайтар

ат,м

аектеш

үүнүдем

илгеле

йт.

Мон

олог

Сан

арип

тешти

рүүтемас

ынд

аой

жүгүртүүтекстинтүзөт.

Оку

у Са

нари

птеш

тирү

ү,соц

иалд

ыктар-

мактард

апи

кирал

маш

уужөн

үндө

ил

имий

-поп

улярдуу,публиц

истикалы

кжан

акөркөм

тексттер

диком

муник

а-тивд

иккөр

сөтм

өнүэскеалуумен

ен

окуптүш

үнөт.Анд

агынегизги,ошон

-до

йэлекошум

чамаалы

матты

бөл

үп

көрсөтөт,тексттерд

иннегизгите

масы

нжан

аид

еясы

нан

ыктай

т.

Жаз

уу

«201

9-жыл –Ре

гион

дорд

уөн

үктүрүү

жан

аөл

көнүсан

арип

тештирүүжылы

»ой

жүгүр

түүфор

масынд

агытек

ст

түзөт.

Сан

арип

тешти

рүүмен

енбай

ла-

нышканжаш

оодо

гуокуян

ыбаянд

оо

фор

масынд

агыте

кстж

азат.Ч

етти

лин

оңой

үйр

өнүүгөкар

атасунушунбил

-ди

рет.

Синт

акси

сСү

йлөм

мүч

өлөр

үБа

ш м

үчөл

өрАй

кынд

ооч

мүч

өлөр

Өлкөн

ү сана

риптеш

тирүү корр

упци

я-лы

к элем

енттер

ди жок

кылат.

«Коо

псузш

аар»

жан

а«К

оопсузжол

кы

ймылы

»до

лбоо

рлор

уиш

кеашы

-ры

лат.

«Түн

дүк»

эле

ктро

ндуксис

темасы

аркы

луу18

9кы

зматкөр

сөтүүсана

-ри

пфор

матына

өткөр

үлөт.

Эгер

деокуганд

ыжак

шыкөр

сөңү

зан

даw

ww

.ale

xa.c

om с

айты

накир

ип,

өлкө

дөбо

лупжат

канаркай

сы

тарм

актагы

кызы

ктуукаб

арла

рды

жан

амаа

лыматтард

ыокуптурс

аңыз

боло

т.D

uoli

ngo –тил

үйр

өнүү

нү

оюнг

аай

ланд

ырг

анпро

грам

ма.

Акы

лдуутел

ефон

уңузгажепл

ан-

шетиң

изгежүк

төпал

ып,коо

мду

кжай

лард

а,уна

алар

да,бир

өөнүкүтүп

турган

да,б

ошуба

ктыңы

здаж.б.

бард

ыкучур

даоюной

ногонч

отил

үйрө

нсөң

үзбол

от.B

abbe

l –дээр-

ликкө

пчүл

үктил

дерд

еко

лдон

ул-

ган2000геж

акынсө

зка

мты

ган,

сүрөт

төрү

жан

аау

диоф

ормат

-та

рыбар

прогр

амма.Ж

атта

ган

жаң

ысөз

дөрд

үнуза

кмөө

нөттүү

болу

шун

кам

сызкы

лат.Сө

здөр

дүн

туур

аай

тылы

шында

үйр

өнөал

асыз.

Forv

o –сө

здөр

дүнауди

офор

мат

-тары

нка

мты

гандү

йнөд

өгүэң

чоң

ба

за.

Ийги

ликк

ежет

үүүчү

нком-

пьютерд

иүй

рөнү

үзары

л.Ант

-кени

....

Компьютерд

иүй

рөнү

үүчүн

:Би

ринч

иден

...-ы

шкер

ек,

Экин

чиде

н...-ышкер

ек,

Үчүн

чүдө

н...-ышкер

ек.

Мен

...де

пой

лойм

,анткени

...

Айры

мда

р...д

ешет,бир

ок...

Мен

...де

пой

лойм

.Ко

мпь

ютерүй

рөнү

үэм

неүчү

нкере

к:•

Саякат

• Дүй

нөлүкмад

ания

тмен

ента

а-ны

шуу

• Дүй

нөлү

кба

шка

окуял

арды

түшүн

үү•

Интер

неттеба

арлашуу

• Или

мий

изилд

өөлө

р•

Кесиптик

бай

ланы

ш•

Ишкерд

икжүр

гүзүү

• Че

тмам

лекеттеок

уу

44

2.4.

Б

ОЛ

ЖО

ЛД

УУ К

АЛ

ЕНД

АРЛ

ЫК-

ТЕМ

АТИ

КА

ЛЫ

К П

ЛА

НД

АШ

ТЫ

РУУ

( ЖА

ҢЫ

ОК

УУ К

ИТ

ЕПТ

ЕРИ

Б

АСЫ

ЛЫ

П Ч

ЫК

КА

НГА

ЧЕЙ

ИН

) СУ

НУ

ШТА

ЛАТ

.

10-к

ласс

үчү

н кы

ргы

з ти

ли б

оюнч

аКа

ленд

арды

к-те

мат

икал

ык

план

даш

тыру

у (б

олж

олду

у)(ж

умас

ына

3 с

аат –

жы

л бо

ю 1

02 с

аат)

№Ке

птик

тем

аСа

аты

Грам

мат

икал

ык

мат

ериа

лМ

өөнө

түЭс

керт

үү

1-че

йрек

(27

саат

)

1Үй

-бүл

ө. А

та-э

не, б

ир ту

уган

дар

Үй-б

үлөд

өгүтарб

ия.Үй-бүлө

мүчөл

өрүн

үнмил

деттер

и.Үйд

өгүкүнд

өлүк

турм

уш.Э

не–үй-бүлө

куту.

7

Атам

асүйл

өм.

Жактуужан

ажаксы

зсүйл

өмдө

р.

Толукжан

акемтиксүйл

өмдө

р.

2Ад

ам ж

ана

аны

н ж

еке

жаш

оосу

. Мүн

өздө

рМен

инбалалыгы

м.М

енин

ийгил

иктери

м.М

енин

кич

иМекен

им.М

екен

име

кошуучусалымым.

7

3И

ш. К

есип

. Иш

күн

үМен

келечектеким

бол

гумкелет?Ке

сиби

нсүйгөн

атактууинсан

дар.Ийги-

ликкежетүү.

7

4Те

кшер

үү, ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.6

2-че

йрек

(22

саат

)

1Эс

алу

у. Са

якат

тоо

Кыргызстанд

агыэсалуучужай

лар.Ж

айло

одогукере

мет.К

ыргызстангасая-

каттоо

.Туризм.С

аякатчыларүчүн

жар

нак.

8Татаалсүй

лөм.

Теңба

йлан

ыштагы

татаалсүйл

өм.

Байл

амталуужан

аба

йлам

тасы

зтең

байл

аныштагы

татаалсүйл

өм.

Багы

ныңк

ыбай

ланы

штагы

татаал

сүйл

өмдө

р.

2

Бош

уба

кыт.

Кызы

гуул

арБо

шуба

кыттыкан

типөткөрө

бүз?Спо

рттунтүрл

өрү.Кы

ргызэлин

инулуттук

оюнд

ары.С

портбизди

нжаш

ообузда.Белгилүүспор

тчулар

.Улуттуксуусун-

дуктар

.Май

рамда

р.Батабе

рүүн

үнтүр

лөрү.

8

3Те

кшер

үү, ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.6

45

№Ке

птик

тем

аСа

аты

Грам

мат

икал

ык

мат

ериа

лМ

өөнө

түЭс

керт

үү

3-че

йрек

(32

саат

)

1Ад

ам ж

ана

коом

Адам

укуктар

ы.Соц

иалд

ыккөйгөй

лөр.

6

Багы

ныңк

ысүй

лөмдү

нтүрл

өрү.

2Ад

ам ж

ана

экон

омик

а. С

оода

-сат

ык

Айылчарб

аиш

тери

.Чакан

ишкана

лар.

6

3Ад

ам ж

ана

илим

. Ден

-соо

лук

Белгил

үүили

мпо

здор

.Салам

атты

ктысактооиш

мер

лери

.Ден

исаксергек

жаш

оо.

6

4Ад

ам ж

ана

иску

сств

оМузыка.К

ыргызстанд

агыопе

ражан

аба

лет.Таал

айгабүткө

нулуубий

чи

(Б. Бей

шен

алие

ва).Обо

ндор

уоб

ологон

Рыспай

Абд

ыкады

ров.

6

5Ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.8

4-че

йрек

(21

саат

)

1Ад

ам ж

ана

жар

аты

лыш

. Кы

ргы

зста

нды

н ж

арат

ылы

шы

Суу–

өмүр

дүнбулагы

./Суусыйл

аган

зор

бол

ор,суукор

догонкорбо

лор.

3

Төлжан

абө

төнсөз.

Тикежан

акы

йырсөз.

2Ж

ер –

жал

пыбы

зды

н үй

үбүз

. Эко

логи

яБи

здин

өлкөн

үнбай

лыктар

ы.Ы

сык-Кө

лдүн

кутужан

акуну.(Ч. А

йтматов

)Жаш

ылд

анды

руу.Мен

жаш

аган

шаар/ай

ыл.

3

3Ад

ам б

алас

ыны

н ру

хани

й өн

үгүү

сүУлуттукба

алуулуктар

.Бил

ималуу–ий

немен

енкудукказганд

ай.Улуусөз

зергер

и–ЖусупБаласагын.

5

4Са

нари

птеш

тирү

үИнтер

нетмен

инжаш

оомдо

.Интер

неттин

оңжан

атерсжактары

.Кыргыз-

стан

дагы

сан

арип

тик.

6

5Те

кшер

үү, ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.4

46

11- к

ласс

үчү

н кы

ргы

з ти

ли б

оюнч

аКа

ленд

арды

к-те

мат

икал

ык

план

даш

тыру

у(ж

умас

ына

4 с

аат –

жы

л бо

ю 1

36 с

аат)

№Ке

птик

тем

аСа

аты

Грам

мат

икал

ык

мат

ериа

лМ

өөнө

түЭс

керт

үү

1-че

йрек

(36

саат

)

1Үй

- бүл

ө. А

та-э

не, б

ир ту

уган

дар.

Өм

үр б

аян

Өзүтуура

лууби

лдир

үү.Ө

мүр

баянжазаб

ыз.Эне

гемиң

алкышаз.Үй-бүлө

бе

кемди

ги –мам

лекеттин

бекем

диги.Үй-бүлө

курууда

гыжоо

пкер

чили

к.

9

Кептин

стилд

ери.

Кептин

түр

лөрү.

Ишкагазда

ры.

2Ад

ам ж

ана

аны

н ж

еке

жаш

оосу

Жаш

оодо

эмне

геумтулуукере

к.Ж

ашоо

домаксатк

оюумаани

лүү.Би

зжаш

а-ганжер

динтары

хына

н.9

3И

ш. К

есип

Кесиптанд

оодо

гуөзгөч

өлүктөр.Түр

дүүкесипээле

ри.М

енкелечектеким

бо

лгум

келет?Ке

лечектин

кесип

тери

.9

4Те

кшер

үү, ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.9

2-че

йрек

(30

саат

)

1Эс

алу

у. Са

якат

тоо

Кыргызстанд

ынтабы

шмактуужер

лери

.Мад

аний

жер

лерд

интар

ыхы

нан.

Кыргызстангакелген

саякатчыларжан

аизил

дөөч

үлөр

10

Лексика.

Арха

изм.И

стор

изм.Н

еоло

гизм

дер.

Антони

м.С

инон

им.О

мон

им.

Диа

лектил

ер.

Фра

зеол

огизмде

р.

Макал-лакап

тар

2Бо

ш у

бакы

т. Кы

зыгу

улар

Көчм

өноюнд

ары(ж

амбы

аты

ш,салбуурун,куш

салуу,көкбөр

үж.б.).Улуттук

тамак-аштар.Саяпкер

дик.М

үнүш

көрл

үк.

10

3Те

кшер

үү, ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.10

3-че

йрек

(42

саат

)

1Ад

ам ж

ана

коом

. Соц

иалд

ык

мас

елел

ерЖар

анды

кжоо

пкер

чили

к.Ж

умуш

суздуккөй

гөйл

өрү,ан

ычечүүдө

гүатуулдук

көзкара

ш.

6Мор

фол

огия

.

Этиш

тинөзгөчө

фор

малар

ы:

атоо

чтуктар,чакчы

лдар

.2

Адам

жан

а эк

оном

ика.

Соо

да-с

аты

кӨнө

р–жай

,ресурстар

.ЕАК

.7

47

№Ке

птик

тем

аСа

аты

Грам

мат

икал

ык

мат

ериа

лМ

өөнө

түЭс

керт

үү

3-че

йрек

(42

саат

)

3Ад

ам ж

ана

илим

. Ден

соо

лук

Белгил

үүтил

чи,окумуш

туу(К. К

. Юда

хин).Белгилүүтүркол

ог.(Ра

длов

).Бе

л-гилүүхи

рург–И. Ахунб

аев.М

италип

Мам

ытов–Кы

ргызэлбааты

ры7

Мор

фол

огия

.

Этиш

тинөзгөчө

фор

малар

ы:

атоо

чтуктар,чакчы

лдар

.

4

Адам

жан

а ис

кусс

тво

С. Чокмор

ов–актёр

,сүр

өтчү.Аккуунукөрсөң

атпай

жүр

(Т. Турсунб

аева).Улуу

актриса(Саб

ираКү

мүш

алие

ва),Са

якба

йКа

ралаев–улууман

асчы

.Чыңгыз

Айтм

атов

–алп

жазуучу.

7

5Ад

ам ж

ана

жар

аты

лыш

. Кы

ргы

зста

нды

н ж

арат

ылы

шы

Жар

атылы

шкырсыктар

ы.Ж

аратылы

шкааяр

мам

иле(Ч. А

йтматов

дун«А

ккеме»пов

естибою

нча)

7

6Те

кшер

үү, ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.8

4-че

йрек

(28

саат

)

1Ж

ер –

жал

пыбы

зды

н үй

үбүз

. Эко

логи

яКы

ргызстан–мен

инмекен

им.Көп

улуттуулук–көпмад

ания

ттуулук.Элд

ин

бири

мди

ги–мам

лекеттин

бекем

диги.

7

Синтаксис.

Сүйл

өммүчөл

өрү.

2

Адам

бал

асы

нын

руха

ний

өнүг

үүсү

Били

малуу–ий

немен

енкуд

укказганд

ай.М

енин

сүй

үктүүки

тептер

им.

Окуун

унмаани

лүүлүгүжан

аба

алуулугу.Ж

огор

куокуужай

лары

.Ада

мды

нжаш

оосунд

агытил

дерд

инрол

у.

7

3

Сана

рипт

ешти

рүү

Дүй

нөнүсан

арип

тештирү

үнүн

аталары

(Бил

лГейтс«M

icrosoft»,СтивДжоб

с-тун(App

le)м

исал

ынд

а).К

ыргызстанд

агысан

арип

тештирү

ү.Соц

иалд

ык

тарм

актар.

7

4Те

кшер

үү, ө

з ал

дынч

а иш

тер

Тесттер(лексика-гра

мматик

а,сүй

лөмдө

рдүтолуктоо

,окш

оштуктар

)мен

ен

иштөө.Угуу,ок

уу,ж

азууиштери

.6

48

3.1. БИЛИМ БЕРҮҮ ПРОЦЕССИН УЮШТУРУУ ФОРМАЛАРЫ

Кыргызтилинэкинчитилкатарыокутуугакаратакоммуникативдикишмердүүлүкмамилеинтерактивдүүокутуудагыокуучулардынтынымсызөзарабаарла-шуулары,карым-катнашжасоомененпикиралышуу-ларыаркылууишкеашырылат.Булбагыттаокутууишинуюштурууүчүнатайынзарылшарттардытүзүүзарыл.Мындайучурдаокуучуларөзүн-өзү,коомду,дүй-нөнүтааныпбилүүменентурмушкакарататууракөзкараштарыкалыптанатжанатүйүндүүжанапредмет-тиккомпетенттүүлүктөргөээболушат.Интерактивдикокутуудакөпжактуукоммуникативдүүлүк,жагымдуупсихологиялыккырдаал,окуп-үйрөнүүгөатайыныңгай-луупедагогикалыкшарттартүзүлөт.

Интерактивдүүокутуугажекечеиштөө,жуптаиштөө,чакантоптоиштөө,талкуулар,презентацияларкирет.Интерактивдүүокутуунунартыкчылыктары:

• Окуучуларөздөрүнэркинсезип,«Туураэмесжоопберипалам»дегенкоркунучтанарылышат;

• Арбирокуучуөзүнүнжөндөмүн,шыгын,билиминкөрсөтүүгөдалалаттанат;

• Жекече,жупта,топто,тайпадаиштөөгөүйрөнөт;• Өзаражанамугалимменентыгызкарым-катнашта

пикиралышаалат;• Сынчылойжүгүртүүсүкалыптанат;• Өзаратажрыйбаалышаалат,жаңыидеяларды

жаратуугашарттүзүлөт;• Мугалимбагытберип,колдоокөрсөтүүчүролдо

болот,окуучуөзалдынчалуулуккаээболот.

3.2. КЕПТИК ИНТЕНЦИЯЛАРДЫ КАМТЫГАН ТАПШЫРМАЛАРДЫ КОЛДОНУУ

Кептик айтылыштардын мотивинин жүрүү формасы

Коммуникативдиктапшырмакепишмердүүлүгүнүнжүрүшүндөмаалыматтыберүүжанаалуузарылчылы-гындапайдаболот.Мунукептикжанакептикэмесаракеттердинжардамымененчечүүмүмкүн.

Коммуникативдиктапшырмабаарлашуунунтүрдүүсферасындаишкеашат:окуу-кесиптик,турмуштук,социалдык-маданий,ишкердикж.б.

Кептикинтенция –(лат.intentio –умтулуу,ниет-тенүү).Сүйлөөчүнүнкандайдырбиркоммуникативдикмаанилүүойдубилдирүүниети.Кептикинтенциялартөмөнкүдөйтүрлөргөбөлүнөт:• байланыштүзүүчү(аңгемелешүүнүдемилгелөө,

сүйлөшүүнүнтемасынөзгөртүүж.б.),• жөнгөсалуучу(аңгемелешипотурганкишининкан-

дайдырбираракеткекаалоосунойготуу,жактыруу),• маалыматтык(маалыматтынаныктыгын,чындыгын

баалоо),• баалоочу(эмоционалдыкбааны:канааттанууну,

кызыгуунубилдирүүжанатүшүндүрүү).

Белгилүүбиркоммуникативдикмилдеттердичечүүдөокуучулартөмөнкүинтенциялардысөзмененишкеашырабилишикерек:

Байланыш түзүүчү интенциялар

• коммуникациягачыгуу,аңгемелешүүнүдемилгелөө,• аңгемелешүүнүколдоо,аңгемелешүүнүнтемасын

(багытын)өзгөртүү,аңгемелешүүнүпикиралышуукырдаалынаылайыкбүтүрүү;

• саламдашуу,көңүлдүөзүнөтартуу,• өзүнтааныштыруу,башкабирөөнүтаанышты-

руу,аңгемелешүүчүлөрдүнсоциалдыкролдорунаылайыккоштошуу;

• ыраазычылыкбилдирүү,кечиримсуроо,• куттуктоо,көңүлайтуу,• ийгиликкаалоо,кептикэтикеттинэрежелерине

ылайыкчакыруу;

3 . О К У У П Р О Ц Е С С И Н У Ю Ш Т У Р У У Ф О Р М А Л А Р Ы Ж А Н А Б А А Л О О

49

Жөнгө салуучу интенциялар

• аңгемелешүүчүнүнкандайдырбираракеттиатка-руусунпайдакылуу,өтүнүчтү,кеңештибилдирүү,сунуштоо,каалоо,талапкылуу,буйрукберүү,

• көрсөтмөберүү;• каалоосунатаасирэтүү,макулдугун/макулэмести-

гинбилдирүү,уруксатберүү,тыюусалуу,каршыболуу,күмөнсаноо,убадаберүү,күбөлөндүрүү,кепилдикберүү,үмүттөндүрүү;

Маалыматтык интенциялар

• фактыларжанаокуяларжөнүндөмаалыматтардысуроо,шарттар,максаттар,себептер,натыйжаларжөнүндөмаалыматсуроо;

• мүмкүнчүлүк,аныктык,зарылдыкжөнүндөмаа-лыматсуроо;ошондойэле:толуктоо,түшүндүрүү,тактоо,сурамжылоо,түшүндүрүүж.б.

Баалоочу интенциялар

• каалоосунбилдирүү,керектөө,ниеттенүү,жогорубаалоо,пикир,божомолдоо,кабардарболуу;

• моралдык-этикалыкбаасынбилдирүүжанатүшүн-дүрүү:колдоо,айыптоо,мактоо,жемелөө,уяткаруу;

• социалдык-укуктукбааныбилдирүүжанатүшүн-дүрүү:актануу,коргоо,айыптоо;

• рационалдыкбааныбилдирүүжанатүшүндүрүү:стандарт,нормамененсалыштыруу,бүтүндүгүн,майнаптуулугун,мүмкүндүгүн/мүмкүнэместигин,шектүүлүгүнж.б.;

• эмоционалдыкбааныбилдирүүжанатүшүндүрүү:артыкчылыгынайтуу,канааттануу/канааттанбоо,таңкалуу,кызыгуу,көңүлкоштук,суктануу,капа-лануу,кыжырдануу,айырмасыжоктук,жайгашуу/жайгашпоо,кызыгуу,коркунуч,тынчсыздануу,кор-куу,үмүттөнүү.

Коммуникативдик тапшырмалардын айрым мисал-дары:

• Класскасенинкурдашыңкелди.Алкыргызтилиндеганасүйлөйт.Анданатын,жашаганжерин,жашын,үй-бүлөсүнсура.Өзүңжөнүндө,башкатеңтушта-рыңжөнүндөайтыпбер.Квартираңды,үйүңдү,

корооңдусүрөттөпбер.Сүрөттөрүңдүкөрсөтүп,алардыкомментарийлепбер.

• Сенкурдаштарыңдыкындаконоктосуң,аларкыр-гызтилиндеганасүйлөшөт.Аларданквартирасын,үйүн,фотоальбомункөрсөтүүсүнсура.Квартираныжыйноого,сатыпалууларгаөзүңдүнжардамыңдысунушта.Барууну,карапкөрүүнүкаалайтурга-ныңдыайт.

• Үйүңдөконокторбар.Аларгаколунжуунусунушта,чай,кофежебашкатамаксунушта.

• Досуңдутеатрга,киногочакыр.• Досуңдунтуулганкүнү.Аныкуттукта,куттуктоо

жаз,белекбер.• Өзүңдүншаарыңдагымаданийбаалуулуктарды

баяндапбер.Жолдутүшүндүр.Жолдукөрсөтүүнүсуран.

• Өзүңдөнчоңадамга,досуңажолугупкалдың,алармененсаламдаш.Денсоолугун,ишинсурап,тууракайрыл.

• Сизденсизбилбегенадамгабирнерсениберипкоюунуөтүнүштү.Агателефонаркылуубайла-нышып,жолугушуунубелгилегиле,өзүӊөрдүнсырткыкөрүнүшүӊөрдүсүрөттөгүлө,анынкөрүнүшүкандайэкендигинсурагыла.

• Досуӊузсизденөзүнүнкичүүинисимененоту-руптурууӊуздусуранды.Сизанымененпарккасейилдепчыгып,анынбиржаккабасыпкеткенинбайкабайкалдыӊыз.Ошолжердежүргөндөрдөнбаланыкөргөн-көрбөгөнүнсурагыла,анынсырктыкөрүнүшүнсүрөттөпбергиле.

• Сиздосуӊузгаанымененбиргетеатргабарууүчүнжолугушуӊузкерекэле,бироккокусунаноорупкалдыӊыз.Башкадосуӊуздантеатрдынжанынабарып,театргачогуубаруучудосуӊуздутаап,билеттиагаберипкоюунусураныӊыз.Анынсырткыкөрүнүшүнсүрөттөпбериӊиз.

• Сизмурдатакыркөрбөгөнадаммененжолугу-шуунумакулдашыпжатасыз.Алжолугушуудасиздитабаалышүчүнагателефонаркылууөзүӊүздүсүрөттөпбериӊиз.

• «СизкинорежиссёрсузжанаКыргызстанжөнүндөтарыхыйфильмтартыпжатасыз.Рольаткарууүчүнактёрлордуиздепжатасыз:1)кыргызсулуусун,2) кыргызканын,3)айылдыкбаланы.Булкаар-мандардыкандайчакөрсөтөсүз?»

3.3. ОКУУЧУЛАРДЫН ЖЕТИШКЕНДИКТЕРИН БААЛОО

Негизгимектепүчүнокутуупрограммасынынжалпыбөлүгүбаалоону«окуучунунөнүгүүсүжөнүндөмаалыматтысистемалуучогултуу,алмаалыматты

талдоожанакайтарымбайланышберүү»катарыаныктайт.Баалооокуучунунөнүгүүсүнколдойт,анданарыбилималуужолдорунтандоогожардамберет,

50

жекенатыйжаларынкоррекциялайт,окуучунукийинкикласскакөчүрүүгөнегизтүзөт.Окуучубаалоонунтартибижөнүндөжанаөзүнүнбааларыжөнүндөмаалыматалыптурууукугунаээ.

Калыптандыруучужанажыйынтыктоочубаалоодепайырмаланат.Калыптандыруучубаалоо–окуу-чугаокутуунункүтүлүүчүнатыйжаларынаканчалыкийгиликтүүбаражатканыжөнүндөмаалыматбер-генокутуупроцессижүрүпжатканкездегибаалоо.Жыйынтыктоочубаалооокутуунунушулэтабындамамлекеттикпрограммадакаралганнатыйжаларгаканчалыкдеңгээлдежетишкенинчагылдырат.

Баалоонунформаларымененметоддорукөптүрдүү.Кыргызтилинэкинчитилкатарыокуп-үй-рөнүүбоюнчабилимдеринжанакөндүмдөрүнбаа-лоонуннатыйжаларысанариптикбаамененбешупайлыксистемада,ошондойэлесөзжүзүндөдаболушумүмкүн.Жогоркукласстардажыйынтыкто-очубаалоодобаасанариптикэквивалентменентакчагылдырылышыкерек.

Кыргызтилинокутууокулупжатканматериалдыбара-бара,акырындыкменентатаалдаштырыпоту-руунукарайт.Бардыктапшырмалар,аныничиндетекшерүүиштермененчыгармачылиштер,класстанкласскакарайтатаалдашат,алардыбаалооокуучу-лардынмүмкүнчүлүктөрүнөнкөзкарандыдифферен-циацияланат.Коммуникативдикпринципокуучунундискуссияларга,өзоюнаргументтештирүүгөактивдүүкатышуусунталапкылат.Окуучуүчүнсабакучу-рундаалганбаакийинкибилималуунуулантуусуна,кесиптиктандоосунакарататуурачечимкабылалуугабагыттайт.Өзжообунөзүбаалайалуу,башкалардынжообунбаалайбилүүсыяктуукөндүмдөркалыптан-дырылышкерек.Мындасөзжүзүндөкенен-кесирибаалооокуучунуөзайткандарынаргументтештирүүгөүйрөтөт.

Жогоркукласстардаокуучулардынкыргызтилденалганбилимдеринбаалоооозекижооптордунжанажазууиштердиннегизиндежүргүзүлөт.Предметтикстандарттакаралганкүтүлүүчүнатыйжаларгаылайыкбилимдерижанакөндүмдөрүкритерийлермененбааланат.Мугалимкепишмердүүлүгүнүнтүрлөрүнбаалайт:

Сүйлөө

Окуучунунтолукжообубелгилүүбиртемагабай-ланыштуу,ырааттуубилдирүүкатарыболушкерек,окуучунунконкреттүүучурдакайсыбирэрежелердиколдонобилеринкөрсөтүшкерек.

Сүйлөгөнүнбаалоодотөмөнкүкритерийлердиколдонуукерек:• аркандайдеңгээлдетексттикыскартыпайтып

береалуусу;• көйгөйдүтаап,өзпикириннагиздеп,корутунду

чыгараалуусу;

• коммуникативдиккырдаалдыэскеалуумененмонологдукжанадиалогдукформадаоозекикепжаратуусу,ошондойэлекебиндетилдиккаражат-тардытуураколдоноалуусу;

• адабийтилдиннормаларынсактоосу;• кептикжүрүм-турумдунмаданиятынаээболуусу.

Окуу

Окуптүшүнүүсүнбаалоодотөмөнкүкритерийлердижетекчиликкеалуукерек:• түрдүүстилдикбагыттагытексттердинтемасын

жанатексттегинегизгиойдуаныктайалуусу;• окугандадалилдермененпикирлерди,негизги

жананегизгиэмесмаалыматтыбөлүпкөрсөтөалуусу;

• татаалдаштырылгантаблицаларды,диаграмма-ларды,схемалардыокуйалуусужанаөзтекстиндаярдоодоалардыколдоноалуусу;

Угуу

Угуптүшүнүүсүнбаалоодотөмөнкүкритерийлердижетекчиликкеалуукерек:• түрдүүжанрдагытексттердимаксаттууугупкабыл

алуусу;• укканыныннегизиндетексттегимаанилүүмаалы-

матты,көйгөйдүбөлүпкөрсөтөалуусу;• укканынбаалайалуусу,кепболупжатканпредмет

жөнүндөөзпикиринайтаалуусу;• аудиотексттиннегизиндетапшырмалардыаткара

алуусу.

Жазуу

Жазганынбаалоодотөмөнкүкритерийлердижетекчиликкеалуукерек:• көйгөйдүбилдирип,өзпикиринжазаалуусу;• ойжүгүртүүдилбаянын,сүрөттөмөмүнөздөгүдил-

баянжазаалуусу;• изилдөөчүлүкмүнөздөгүиштибаяндапжаза

алуусу;• үйрөнгөнсөздөрүнсабаттуужазаалуусу,тыныш

белгилеринтууракоёалуусу.Баалооокуучугаанынийгиликтеримененкем-

чиликтеринкөрсөтүпганатурбай,анынанданарыокуунукаалоосунжандандырып,өзүстүнөништөөсүнулантуугадемберет.Баалоодобаланынжекеөзгөчөлүктөрү,анынөсүүдинамикасы,активдүүлүгү,сабактагыишкекатышуугакаалоосуэскеалынат.

51

1. КыргызРеспубликасынынжалпыбилимберүүчүуюмдарынын5–9-класстарыүчүнокутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлүүчүмектеп-тердинкыргызтилибоюнчапредметтикстандарт

2. КыргызРеспубликасынынжалпыбилимберүүчүмектептериндекыргызтилинэкинчитилкатарыүйрөтүүнүөркүндөтүүнүнконцепциясы.Бишкек,2012.

3. Окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүр-гүзүлүүчүмектептердин5–9-класстарыүчүнкыргызтилининпрограммасы.Cоңкуредакциясы,2018-ж.түзүүчүлөр:С.К. Рысбаев,Н.С. Жусупбе-кова,А.А. Оморова.

4. Оморова А.А.,Жусупбекова Н.С.,Булатова В.А.,Ибраимова Р.Ү.«Кыргызтили:Практикалыккурс».Мугалимдерүчүнколдонмо.Окутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептердинжогоркукласстарынынмугалимдериүчүн –Биш-кек:«Аркус»,2019.

5. PISAныниликтөөлөрүтууралууОУББББ(ЦООМО)маалымкаты –2006.-Бишкек,2008.–220бет.

6. Кыргызстандагыокуучулардынбилимберүүжетишкендиктеринулуттукбаалоо

http://testing.kg/ru/nashi-proekty/noodu/nacionalnoe-ocenivanie-obrazovatelnyh-dostizhenij-uchaschihsja-v-kyrgyzstane.html

7. КыргызРеспубликасынынЖОЖдорунунбюджет-тикжанаакытөлөнүүчүорундарынатапшыруу-нунжанажалпыреспубликалыктестирлөөнүнжыйынтыктары.Бишкек,2017.–96бет.

8. Жалпыреспубликалыктесткедаярданууүчүнчыгарылганакысызкитепчелер

9. ЖРТгадаярданууүчүнвидеосабактар

10. Асмолов А.Г. Какпроектироватьуниверсаль-ныеучебныедействия:отдействияк мысли/Подред.Зимняя И.А.Развитиеречикакформирова-ниеумениярешатькоммуникативныеречевыезадачи/И.А. Зимняя,Т.С. Путиловская.–М.,1998.

11. Китайгородская Г.А.Интенсивноеобучениеино-страннымязыкам:теорияи практика.–М.:Рус-скийязык,1992.

12. Коряковцева Н.Ф.Теорияобученияиностраннымязыкам:продуктивныеобразовательныетехно-логии/Н.Ф. Коряковцева.–М.:Академия,2010.

13. Леонтьев А.А.Язык,речь,речеваядеятельность.М.,«Просвещение»,1969.

14. Пассов Е.И.Коммуникативныйметодобученияиноязычномуговорению.–2-еизд.–М.:Просве-щение,1991.

15. Соловова Е.Н.Методикаобученияиностраннымязыкам:Продвинутыйкурслекций/Е.Н. Соло-вова.–М.:АСТ,2010.

16. Щукин А.Н.Современныеинтенсивныеметодыи технологииобученияиностраннымязыкам:учебноепособие/А.Н. Щукин.–М.:Филоматис,2010.

17. Хуторской А.В.,Хуторская Л.Н.«Компетентностькакдидактическоепонятие:содержание,струк-тураи моделиконструирования».

http://khutorskoy.ru;e-mail:andreykh@mail.ru2004.

4 . М У Г А Л И М Д Е Р Г Е С У Н У Ш Т А Л У У Ч У И Л И М И Й - М Е Т О Д И К А Л Ы К А Д А Б И Я Т Т А Р

С. К. Рысбаев,А. А. Оморова,

Р. Ү. Ибраимова

РедакторуКорректору

ТехникалыкредакторуЖ. ЖолдошеваКомпьютердиккалыптоочу В. Вихарев

Басууга00.00.2019-ж.колкоюлган.Офсеттиккагаз.Офсеттикбасма.АрибиPTSans.

Форматы60×841/16.Көлөмү6,5нактабасматабак.Нускасы2000даана.Буюртма№000.

«Издательство«Аркус»ЖЧКсында басмаиштеридаярдалды720016,КыргызРеспубликасы,Бишкекш.,Самойленкокөч.,7в

«ST.artLTD»ЖЧКбасмаканасындабасылды720040,КыргызРеспубликасы,Бишкекш.,Тыныстановкөч.,199-46

П Р О Г Р А М М А С Ы

КыргызтилиОкутууорус,өзбек,тажиктилдериндежүргүзүлгөнмектептердин

10–11класстарыүчүнокуу