Το ζείδωρο υγρό στοιχείο: Γλωσσολογική περιήγηση και...

metaxoula Aitolika 1:02.PEPONHS 01/07/2013 6:32 ΜΜ

- 185 -

Το ζείδωρο υγρό στοιχείο: Γλωσσολογική περιήγηση και Λεκτικές σημάνσεις

Μεταξούλα ΜανικάρουΔρ. Φιλολογίας

[Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί επεξεργασμένη και ανεπτυγμένημορφή ανακοίνωσης που έγινε στο Επιστημονικό Συμπόσιο με θέμα:«Περιβάλλον και πολιτισμός 2010. Φωνές νερού μυριάδες», Αγρίνιο,Παπαστράτειο Μέγαρο της Γ.Ε.Α., 7 έως 10 Οκτωβρίου 2010, μεδιοργανωτή το «Λαογραφικό Μουσείο Αιτωλοακαρνανίας»].

Το περιεχόμενο της ανακοίνωσής μας επικεντρώνεται σε τρία θέματα.Το πρώτο μέρος: η «Γλωσσολογική περιήγηση» είναι ένα συναρπαστι-κό ταξίδι στον κόσμο των ελληνικών λέξεων: ύδωρ και νερό. Η ετυμο-λογία των λέξεων αυτών ξαφνιάζει ευχάριστα με τις αποκαλύψεις τουετύμου, δηλαδή της αληθινής αρχής και ρίζας τους. Το δεύτερο μέρος: οι«Λεκτικές σημάνσεις» ερευνά τις λέξεις που έχουν επιβιώσει αυτούσιεςή παραλλαγμένες -ανάλογα με τη χρήση τους την κάθε εποχή- και έχουνπλουτίσει την ελληνική γλώσσα με ένα πλήθος παραγώγων, ενώ, παράλ-ληλα, επιβεβαιώνουν τη συνέχεια και τη συνοχή της ελληνικής γλώσσας.Συγχρόνως, εξετάζεται πώς η ελληνική γονιμοποίησε με τη λέξη «ύδωρ»τον ευρωπαϊκό λόγο. Το τρίτο μέρος: το «Ζείδωρο υγρό στοιχείο» απο-καλύπτει τους δεσμούς ζωής και τις πολλαπλές υπαρκτικές σχέσεις τουανθρώπου με το νερό.

* * *

Ι. Ξεκινάμε, από το πρώτο μέρος, τη «Γλωσσολογική περιήγηση»,επιχειρώντας την ετυμολόγηση της λέξης «ύδωρ». Το πρώτο γράμμα

metaxoula Aitolika 1:02.PEPONHS 01/07/2013 6:32 ΜΜ Page 185

- 186 -

Τ Α Α Ι Τ Ω Λ Ι Κ Α

της λέξης ύδωρ1, το ύψιλον «υ», αποτελεί την απλούστερη αποτύπωσητου κοίλου, του καμπύλου σχήματος. Παριστάνει ένα κανάτι, μια λεκά-νη, ένα δοχείο που μπορεί να δεχτεί νερό ή οποιοδήποτε άλλο υγρό2. Ημορφή «υ», αν τοποθετηθεί πάνω σε βάση στήριξης, παρουσιάζεται στηναπλοποιημένη εικόνα «Υ», που θυμίζει κολονάτο ποτήρι3.

Το γράμμα «υ», εκφρασμένο σε ρήμα, δίνει το ρήμα ύω = βρέχω, ποτί-ζω, νερώνω, υγραίνω, μουσκεύω, κυλώ σαν νερό4. Από εδώ και η λέξηυετός = βροχή. Οι αρχαίοι Έλληνες, μάλιστα, προκειμένου να εκφράσουντη βροχή λένε: Ζευς ύει, δηλαδή βρέχει. Και εμείς σήμερα λέμε: βρέχειο θεός ή ο ουρανός.

Το γράμμα «ρ»5 στη λέξη ύδωρ, αλλά και στις λέξεις ρύω (το ρήμαρύω εκφράζει τη δυναμική κατάσταση του υγρού στοιχείου, ενώ το ρήμαύω τη στατική του κατάσταση)6, ρέω, ρευστόν, ρύαξ, δηλώνει τον παρα-γόμενο ήχο από την κίνηση κάθε ρευστού. Πράγματι, ο φθόγγος του Ρ7

μιμείται κυρίως ήχον ρέοντος υγρού, απεικονίζει δε πηγήν εξ ης άρχεταιροή ύδατος8. Εκφράζει, βεβαίως, και την «ροήν» του λόγου: είρω =ομιλώ, ερώ = θα πω, ρήτωρ, ρήτρα. Τα πάντα δια του Ρ ρει9.

Συνεπώς, στη βασική λέξη ύδωρ: υ + δωρ μπορεί κανείς να αναγνω-ρίσει το ύψιλον της συγκεντρώσεως υγρών και το δωρ του δώρου. Κυριο-λεκτικώς το υ-γρόν δωρ-ον10. Συνεπώς, η λέξη ύδωρ χαρακτηρίζει τονερό που έρχεται σαν δώρο του θεού ή του ουρανού και οπωσδήποτε εξουρανού11.

Τέλος, εκτός των παραπάνω ετυμολογικών προσεγγίσεων έχει γίνειπροσπάθεια αποκωδικοποίησης των τεσσάρων γραμμάτων της λέξης«ΥΔΩΡ»12.

Επειδή «το περί των ονομάτων ου σμικρόν τυγχάνει μάθημα»(Πλάτων Κρατύλος 384b) διαπιστώνουμε ότι η αρχαία ελληνική είναιη γλώσσα που περιλαμβάνει λέξεις φορτισμένες με εννοιολογικό περιε-χόμενο. Υπάρχει, δηλαδή, μεταξύ του σημαίνοντος (λέξη) και τουσημαινομένου (πράγμα) νοηματική σχέση, και όχι συμβατική καικωδική. Κατά τον καθηγητή Γλωσσολογίας Γ. Μπαμπινιώτη «Αναλλάξεις την εικόνα της λέξης, αλλάζεις την ιστορία της, τη διαδρομήτης, την ταυτότητά της. Αυτά είναι ένα κομμάτι της ιστορίας αυτού


του τόπου και δεν παρεμβαίνεις χωρίς λογισμό και σύστημα» (εφ.Καθημερινή, φ. 26.2.2008).

Περνάμε τώρα στη λέξη «νερό». Κατά μία άποψη η λέξη νερό προήλ-θε από το νηρόν ύδωρ, δηλαδή το φρέσκο, το πόσιμο, το δροσερό νερό,αυτό που μόλις το έφεραν από την πηγή. Νηρόν ύδωρ > νερόν ύδωρ, νερό.Στη συνεκφορά «νεαρόν / νηρόν ύδωρ» το επίθετο υπερίσχυσε του ουσια-στικού. Με άλλα λόγια το επίθετο, που προσδιόριζε τη λέξη ύδωρ, πήρετη μορφή ουσιαστικού ως νερό (ουσιαστικοποιημένο επίθετο).

Κατά μια δεύτερη άποψη η λέξη προέρχεται από το ρήμα νάω = ρέω,που δίνει το επίθετο ναρός, το οποίο χαρακτηρίζει τον ρέοντα, τον υγρό καιεξ αυτού έχουμε ναρόν ύδωρ = το ρευστό, υγρό και από εδώ το νερό13. Μιασύντομη παρέκβαση εδώ: Από το νάω έχουμε τις εξής λέξεις: το νάμα =κάθε τι που ρέει, Ναϊάς και νεράιδα, γιατί κατοικούν κοντά στις πηγές πουθεωρούνται ιερές, Νηρέας = θαλάσσια θεότητα, η νάπη = φαράγγι από τοοποίο μπορούν τα νερά να ρέουν, ο νάρδος = υδρόβιο αρωματικό φυτό, νάρ-θηξ = το καλάμι, σηματοδοτεί το κοίλο, το κούφιο, κάτι μέσω του οποίουμπορεί να ρεύσει το νερό και ο νάρκισσος ως υδροχαρή, δηλαδή φυτά πουζουν σε μέρη με άφθονο νερό. Αλλά και ο ναός αρχικά ως τόπος προσέλευ-σης και κατοικίας, πλάι σε ποτάμια και πηγές και αργότερα ο ιερός χώρος,καθόσον οι πηγές είναι τόποι καθαγιασμένοι, τόποι λατρείας14. Η λέξηνοτίη = υγρασία και στον πληθ. = βροχή (Όμηρος), και νοτίς, συγγενεύειμε το νάω, από όπου και η λέξη νότος = ο άνεμος που φέρνει υγρασία, ονότιος άνεμος, ο υγρός καιρός, το σημείο του ορίζοντα15.

Η περιπέτεια στην ετυμολόγηση των λέξεων «ύδωρ» και «νερό»τελειώνει εδώ, χωρίς, οπωσδήποτε, να έχει λεχθεί η τελευταία λέξη επίτου θέματος. Ο δρόμος της έρευνας παραμένει ανοικτός…

* * *

ΙΙ. Ακολουθεί το δεύτερο μέρος: οι «Λεκτικές σημάνσεις». Έχονταςως ερέθισμα τη λέξη: ύδωρ, γενική ύδατος, δοτική ύδατι και από τις ρίζεςτης υδ-, υδατ-, υδαρ, -υδρ- οικοδομούμε ασταμάτητα και συσσωρευτι-κά νέα λεκτικά κτίσματα. Ένα τεράστιο λεκτικό δένδρο έχει απλώσει τακλαδιά του…

Τ Ο Ζ Ε Ι Δ Ω Ρ Ο Υ Γ Ρ Ο Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Ο

- 187 -


- 188 -


υδ-: ύδος, γενική: ύδεος, το = νερό, υδαλέος, ο = νερουλός υδατ-,: υδάτινος = από νερό, υδατηγός = αυτός που αντλεί νερό, υδατίς

–ίδος, η = σταγόνα νερού, υδατομήτωρ, η = νερομάνα υδαρ-: υδαρής, ο = νερουλός, ύδερος, ο = η ασθένεια ύδρωψυδρ-: ύδρα, η= νερόφιδο, η Λερναία ύδρα = το νερόφιδο που ζούσε στη

λίμνη Λέρνη της Αργολίδος, υδραίνω = ποτίζω τη γη, πλύνω τονεαυτό μου, Υδριάδες νύμφαι, αι = νεράιδες των υδάτων, στοιχεία τουνερού, άνυδρος, ον = αυτός που δεν έχει νερό, βύδρα, η = η ύδρα, τονερόσκυλο. Το β της λέξεως οφείλεται στην προφορά του δασυνόμε-νου, ένυδρος, ον = αυτός που έχει νερό, εξυδρίας, ο = άνεμος μεραγδαία βροχή, έφυδρος, ον = υγρός, βροχερός, εύυδρος, ον = αυτόςπου έχει άφθονα νερά, υδρατμός, ο = η αέρια κατάσταση του νερού,ο αχνός, ο ατμός (από το ρήμα άημι = φυσώ δυνατά, πνέω), υδρα-γωγώ = διοχετεύω με νερό, υδραγωγία = διοχέτευση ύδατος μεφυσικούς ή τεχνητούς αγωγούς, υδραγωγείο, υδραγωγός, υδραυλι-κός και άλλες που πλάστηκαν για να αποδώσουν όρους νέων ανα-καλύψεων και εφευρέσεων, σχετικών με την τεχνολογία και τιςσυναφείς επιστήμες, ακόμη οικογενειακά ονόματα: Νυδραίος < ειςτην Ύδρα < στη Νύδρα και τοπωνύμια: Νυδρί, Ύδρα, Δράμα.

υδρία, η = το αγγείο προς εναπόθεση, διατήρηση, μεταφορά και από-ληψη ύδατος. Η λέξη χάθηκε στον προφορικό και γραπτό λόγο. Η νέατεχνολογία συνέτριψε όλα τα υδροφόρα αγγεία: τις υδρίες, τις στάμνες,τα λαγήνια κα τα πιθάρια … Τα απομεινάρια, όμως, από τα θραύσματατης συντριβής αυτής σώζονται διάσπαρτα στον λογοτεχνικό λόγο καιυπηρετούν τις ανάγκες της επιστήμης και της αρχαιολογίας16.

υδρολαίλαψ, ο = δρολάπι, πολύ δυνατός και μεγάλης έντασης άνεμος,μεταφορικά: για να δείξει την καταστροφή. Είναι δάνειο από τα αρχαίαελληνικά ως εξής: υδρολαίλαψ > υδρολαιλάπιον > υδρολαιλάπι > δρολαι-λάπι > δρολάπι > δρόλαπας17.

υδραλέτης, -ου, ο = υδρόμυλος, νερόμυλος. Από τις λέξεις: ύδωρ > υδρ+ αλέω = αλέθω. Η λέξη υδραλέτης αλέστηκε ανάμεσα στις λέξεις με τοίδιο νόημα, δηλαδή υδρόμυλος και νερόμυλος, και χάθηκε. Αλλά και ηλέξη νερόμυλος σώζεται μόνο στα ερείπια και τα ίχνη των νερόμυλων, που


κάποτε λειτουργούσαν στην Ελλάδα, και σήμερα, λησμονημένοι και κατε-στραμμένοι, δεν ελπίζουν σε ανάσταση, παρά μόνο ως μουσειακό είδος18.

κλεψύδρα, η = υδραυλικό ωρολόγιο των αρχαίων Ελλήνων της Αττι-κής. Ήταν ένα στενόμακρο αγγείο με πλατιά βάση όλο μικρές τρύπες,μέσα από τις οποίες έσταζε νερό. Το χρησιμοποιούσαν ιδιαίτερα στα δικα-στήρια για τον καθορισμό του χρόνου των αγορεύσεων. Ετυμολογείταιαπό: κλέπτω + ύδωρ. Στην αττική δικανική φράση η λέξη ύδωρ, σήμαι-νε το ύδωρ της κλεψύδρας, δηλαδή ο χρόνος ο απαιτούμενος, το εμόν ύδωρ= ο χρόνος που είχε ο αγορητής στην διάθεσή του, έως ότου εκρεύσει απότην κλεψύδρα το ύδωρ που αυτή περιείχε, εάν το ύδωρ εγχωρή = αν υπάρ-χει χρόνος ικανός, ουχ ικανόν μοι το ύδωρ = δεν μου είναι αρκετός ο χρό-νος, το ύδωρ αναλώσαι = καταναλώθηκε ο χρόνος, αποδιδόναι / παραδι-δόναι τινί το ύδωρ = παράδοση της σειράς σε άλλον ομιλητή19. Οι σημε-ρινές κλεψύδρες αποτελούνται από δύο όμοιους γυάλινους κώνους, συνδε-δεμένους με έναν σωλήνα μέσα από τον οποίο περνάει άμμος και όχι νερό.Υπάρχουν, λοιπόν, κλεψύδρες, αλλά για το θεαθήναι μόνο. Διακοσμούν ως…στολίδια πνευματικής περιωπής τα γραφεία των κουλτουριάρηδων20.

ύδραυλις -εως, η = υδραυλικό πνευστό μουσικό όργανο που επινόησεκαι κατασκεύασε ο Κτησίβιος στην Αλεξάνδρεια το 150 π.Χ. και παρή-γαγε μελωδικούς ήχους με την εκπνοή του αέρα. Ετυμολογείται από τιςλέξεις: ύδωρ> υδρ + αυλός = πνευστό όργανο, φλογέρα από το άημι =φυσώ (από εδώ και η λέξη αήρ). Η λέξη χάθηκε ως λεκτικό σύμβολο καιμαζί το αντικείμενο που εκπροσωπούσε. Σπαράγματα μιας τέτοιαςυδραύλεως εντοπίστηκαν στις ανασκαφές στο Δίο, το 1996, από τονκαθηγητή Δημ. Παντερμαλή. Εξέλιξη του οργάνου αυτού είναι το σύγ-χρονο Εκκλησιαστικό όργανο.

Στη συνέχεια με αφόρμηση τη λέξη νερό μπορούμε να καταγράψουμεένα πλήθος παράγωγες λέξεις, παροιμιακές φράσεις και γνωμικά. Παρά-γωγες: νεράκι, νερουλάς, νερουλός, νερουλιάζω, νερώνω, νερόλακκος, νερο-μάζωμα, νερομάνα, νερομπογιά, νερόμυλος, νεροσωλήνας, νεροβράζω, νερό-βρασμα, νερόβραστος, νεροδεσιά, νεροκαμένος, νεροκανάτα και τοπωνύμια:Κρυονέρι, Νερομάνα, Καλό Νερό, Ξινό Νερό, Νερόμυλος… Αναρίθμητεςκαι οι φράσεις με τη λέξη νερό: κάνω μια τρύπα στο νερό - βάζω το νερό


- 189 -


στ' αυλάκι - χάνω τα νερά μου - είμαι έξω από τα νερά μου - σαν τα κρύατα νερά - τον φέρνω στα / με τα νερά μου - ένα ποτήρι νερό - το αίμα νερόδεν γίνεται - βάζω νερό στο κρασί μου - πνίγομαι σε μια κουταλιά νερό -δεν δίνει του αγγέλου του νερό - ήπιε το αμίλητο νερό - το αθάνατο νερό -πήγα στην πηγή και δεν ήπια νερό - ό,τι είπαμε, νερό και αλάτι - έπεσε ηζάχαρη στο νερό - διάφανο σαν νερό - μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό - θαπούμε το νερό νεράκι - Ο βρεγμένος δεν φοβάται το νερό.

Ο θαυμαστός γονιμοποιός χυμός των ελληνικών ριζών και αρχετύπωνμεταφέρεται στην Ευρώπη. Σύμφωνα με τον Αλεξανδρινό ποιητή: «Καιτην ελληνική λαλιά ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε ώς τουςΙνδούς». Ας δούμε λοιπόν, πώς η ελληνική γονιμοποιεί τον ευρωπαϊκόλόγο και έγινε μέσω των Ελλήνων «ομόφωνος» όλη η οικουμένη. Η επί-γνωση της αξίας και της σημαντότητας της ελληνικής γλώσσας φαίνε-ται στις λέξεις με πρώτο συνθετικό ύδωρ / υδρο… hydro21.

- 190 -


Πίνακας 1.

Ελληνικά Γαλλικά Ιταλικά Ισπανικά Αγγλικά Γερμανικά

υδράργυρος hydrargyre idrargirio hidrargirio hydrargyrum hydrargyrum

ενυδατώνω hydrate idratare hidratar hydrate …..

υδραυλικός hydraulique idraulico hidraulico hydraulic hydraulisch

υδρία hydre idra hidra hydra hydra

υδροκέφαλος hydrocephale idrocefalo hidrocefalo hydrocephalus

υδρογόνο hydrogene idrogeno hidrogeno hydrogen hydrogen

υδρογράφος hydrographe idrografo hidrografo hydrographer hydrographie

υδρολογία hydrologie idrologia hidrologia hydrologie hydrologie

υδρόφιλος hydrophile idrofilo hidrofilo (hydropathie) (hydromanie)

υδροφοβία hydrophobie idrofobia hidrofobia hydrophobia hydrophobie

υδρωπικία hydropisie idropico hidropico (hydromel) (hydropthie)

υδρόσφαιρα hydrosphere hidrosfera (hydroplane) hydrosphare

υδροθεραπεία hydrotherapie idrotherapia hidrotherapia hydrotherapie hydrotherapie

υδροστατικός hydrostatique idrostatico hidrostatico hydrostatic hydrostatik

άνυδρος anhydre anidro anhidro ….. ….


Κάτι που αξίζει να προσεχθεί ιδιαίτερα είναι ότι όλες οι λατινογενείςγλώσσες έχουν ως πρώτο γράμμα το h, που αποδίδει τη δασεία22, η οποίασημειωνόταν πάνω στο ύψιλον για όλες τις ελληνικές λέξεις που άρχιζανμε αυτό το γράμμα και η οποία καταργήθηκε με την εισαγωγή του μονο-τονικού. Η δασεία, όμως, όπως αποδεικνύεται μέσα από τις λατινογενείςγλώσσες, δεν είναι μια άσημη κουκίδα, ένα άχρηστο σκουληκάκι, αλλάγράμμα – σύμβολο με αυτοδυναμία και αυτοτέλεια. Πρέπει, επίσης, ναπροσεχθεί και η διατήρηση του ύψιλον, που διαβάζεται ως ι γκρέκουμ,δηλαδή γιώτα ελληνικό «y» (Πίνακας 1).


- 191 -

Πίνακας 2.

Στο ανωτέρω πίνακα (Πίνακας 2) είναι και πάλι καταφανής ο ρόλοςκαι η δύναμη της δασείας, η οποία, στις λατινογενείς γλώσσες, μπορείνα αποδοθεί και με το γράμμα s. (Για παράδειγμα: εσπέρα, vesper, αλλάκαι με το s, όπως επτά, septem).

Ας δούμε στη συνέχεια στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 3), πώςπέρασε η λέξη νερό στις λατινογενείς γλώσσες23. Από τη ρίζα αχ, η οποίααποδίδει τη θορυβώδη πτώση του νερού, τον ήχο του και υπάρχει στουςποταμούς και στις λίμνες (Αχελώος, Αχέρων, Ίναχος, Αχερουσία λίμνη,λίμνη Αχρίς / Αχρίδα), ανιχνεύεται στα θαλάσσια μαλάκια: αχιβάδα, αχι-νός, επίσης στον αχνό και την αχλύ, επειδή αποτελούνται από μικρά αιω-ρούμενα σταγονίδια, στον αχάτη = λίθο με πολλά νερά, στο χυμώδεςαχλάδι, αλλά και στους Αχαιούς = λαούς της θάλασσας24, κ.ά., έχουμετα εξής:

Ελληνικά Γαλλικά Ιταλικά Ισπανικά Αγγλικά Γερμανικά

ύδος, το = ύδωρ sudo = αποστάζω, sud = sud south süd

υδερός, ο = υγρός ιδρώνω νότος


Για την αγγλική λέξη: water / water polo σημειώνουμε ότι το γράμμαW, γράμμα του λατινικού αλφαβήτου και των λατινογενών γλωσσών,προέρχεται από το ελληνικό γράμμα «υ» (ύδωρ)25. Δηλαδή, το «υ», στηνπρώτη γωνιώδη μορφή του, έγινε v και η συνένωση των δύο v έδωσε τοdouble u > w.

Η λέξη ακουαρέλλα είναι αντιδάνειο. Πρόκειται, δηλαδή, για ελληνι-κή λέξη που πέρασε ως δάνειο σε μία ή περισσότερες άλλες γλώσσες καιύστερα επέστρεψε στη γλώσσα μας με αλλαγμένη μορφή ή / και σημα-σία (π.χ. καναπές από το κωνώπιον (ανάκλιντρο με κουνουπιέρα), μπου-ντρούμι από το bodrum από τον ιππόδρομο).

* * *

ΙΙΙ. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της ανακοίνωσής μας: «Το ζεί-δωρον υγρό στοιχείο», θα προβούμε σε μια δειγματοληπτική αναφοράστοιχείων που πιστοποιούν τη ζωογόνο δύναμη του νερού.

Η ιστορία του ανθρώπου αρχίζει με το νερό, ταυτίζεται μ’ αυτό καιδεν μπορεί να συνεχιστεί χωρίς αυτό. Οι πρώτοι πολιτισμοί αναπτύχθη-καν κοντά σε αστείρευτες πηγές νερού, σε λίμνες και ποτάμια: ο Αιγυ-πτιακός στην κοιλάδα του Νείλου, ο Ασσυριακός ανάμεσα στον Τίγρη καιτον Ευφράτη και ο Ελληνικός πολιτισμός στο Αιγαίο..

- 192 -


Πίνακας 3.

Ελληνικά Λατινικά Γαλλικά Ιταλικά Ισπανικά Αγγλικά Γερμανικά

αχ, άχα, άχη = aqua eau acqua agua water wasser

θορυβώδης πτώση,

ήχος ύδατος από

τη θορυβώδη

κίνηση και πτώση

των υδάτων

(ηχομιμητική

λέξη)

υδατογραφία acquarelle acquarello acuarela aquarelle aquarell

ενυδρείο aquarium acquario acuario aquarium aquarium


Οι αρχαίοι Έλληνες αναγνωρίζουν ότι η ζωή ξεκίνησε μέσα από τονερό και αυτό αποτυπώνεται στο μύθο που θέλει την Αφροδίτη, θεά τουέρωτα, της αναπαραγωγής και της ζωής, να αναδύεται μέσα από τονερό. Κι όταν ο άνθρωπος πεθάνει, από τον υδάτινο δρόμο θα περάσει γιατον άλλο κόσμο. Θα διαβεί τον Αχέροντα ποταμό και, αφού πιει το νερότης λήθης, θα κατέβει στον Κάτω Κόσμο.

Ήδη από την εποχή του Ομήρου, οι πρόγονοί μας πίστευαν ότι η γηολόκληρη περιβαλλόταν από τον Ωκεανό, από τον οποίο προερχόταν κάθεμορφή ζωής και συνεπώς ο κόσμος ολόκληρος καταγόταν από το αρχέ-γονο νερό. Τον 6ο αιώνα π.Χ. ο φυσικός φιλόσοφος Θαλής ο Μιλήσιοςπρέσβευε ότι η πρώτη απόλυτη αρχή των όντων και της ζωής είναι τούδωρ.

Δεν θυσίαζαν οι αρχαίοι Έλληνες με χέρια άνιφτα. Έπρεπε να πλυ-θούν και να πλύνουν και τα ενδύματά τους, πριν και μετά τη θυσία.Ακόμη, οι σπονδές στους τάφους των νεκρών γίνονταν με χοές πουπεριείχαν μέλι, κρασί και νερό. Όμοια και πριν από τη μάχη λούζοντανκαι πλένονταν.

Οι θεοί ορκίζονταν στα ύδατα της Στυγός. Αλλά και η μοναδική περί-πτωση να μείνει ο άνθρωπος αθάνατος είναι να πιει ή να βαπτιστεί στοαθάνατο νερό. Γι’ αυτό και, σύμφωνα με τη μυθολογία, η Θέτις εμβά-πτισε τον Αχιλλέα στο αθάνατο νερό με μόνο τρωτό σημείο του σώματόςτου την φτέρνα του, από όπου τον έπιασε (εξ ου και η «αχίλλειος πτέρ-να»).

Στο νερό πρωταντίκρισε ο άνθρωπος το δικό του πρόσωπο, στο νερόκαθρεφτίστηκε και γνώρισε τον εαυτό του. Η Πυθία των Δελφών, πρινχρησμοδοτήσει, «εκαθαίρετο» στην Κασταλία πηγή, πίνοντας νερό απότην Κασσωτίδα πηγή.

Οι αρχαίοι Έλληνες έχοντας πλήρη επίγνωση της ζωογόνου σημα-σίας, αλλά και της φοβερής δύναμης των νερών, τα τιμούσαν σαν θεότη-τες. Οι θεοί των θαλασσών και των ποταμών, οι Νύμφες, οι Ναϊάδες,που κατοικούσαν στα γλυκά νερά, διέθεταν δυνάμεις μαγικές και αναζω-ογονητικές. Η θεοποίηση αυτή των υδάτων ίσως να ήταν το καλύτερομέσο προστασίας του υδάτινου πλούτου του πλανήτη μας.


- 193 -


Το νερό, στοιχείο ζωής και πηγή ζωής. Ζωή χωρίς νερό είναι αδύνα-τη. Ο άνθρωπος γεννιέται, υπάρχει, ζει χάρη στο νερό με το οποίο καλύ-πτει πλήθος από τις ανάγκες του. Το νερό είναι στοιχείο απολύτως απα-ραίτητο στο σώμα των ανθρώπων, των ζώων αλλά και των φυτών.Πρώτη ανάγκη του ανθρώπου η δίψα, αλλά και για την καθαριότητααπαραίτητο το νερό. Όμοια και για τη διατροφή μας, αφού όλες οι τρο-φές, φυτικές ή ζωικές, για να παρασκευαστούν, έχουν ανάγκη το νερό.Για την αντιμετώπιση των ασθενειών, η χρήση φυσικού νερού ή ιαματι-κών νερών θεωρείται η πλέον αναγκαία. Αλλά και για την ψυχαγωγίαμας χρησιμοποιούμε πολλαπλώς το νερό (κολύμπι, βαρκάδα, ιστιοπλοΐα,ψάρεμα, καταδύσεις, χιονοδρομίες, παγοδρομίες). Το νερό χρησιμοποιεί-ται για την άρδευση όλων των καλλιεργειών, στις υδροπονικές καλλιέρ-γειες, στην υδατοκαλλιέργεια για παραγωγή ψαριών σε στεριανές δεξα-μενές. Η θάλασσα, επίσης, μας παρέχει τεράστιες ποσότητες ειδών δια-τροφής (ψάρια, όστρακα, μαλάκια, φύκια). Το νερό αξιοποιείται ακόμαως μετρητής της θερμοκρασίας (κλίμακα Κελσίου και Φαρενάιτ), τουχρόνου (κλεψύδρα), στα μουσικά όργανα, στα γεωτεχνικά και οικοδομι-κά έργα ως εργαλείο οριζοντιότητας με την αεροστάθμη (αλφάδι). Τονερό αξιοποιείται ακόμα σημαντικότατα στη συγκοινωνία (θαλάσσια ήποτάμια). Το χρησιμοποιούμε ακόμη για την κατάσβεση των πυρκα-γιών. Το νερό επίσης αξιοποιείται ως πηγή ενέργειας για την παραγω-γή ηλεκτρικής ή μηχανικής-κινητικής ενέργειας (υδροκίνητες εγκατα-στάσεις: νερόμυλοι, νεροπρίονα, νεροτριβές). Και ο μακρύς κατάλογοςσυνεχίζεται ….

Ύδωρ – Νερό πολύτιμη η κάθε σταγόνα του…Νερό – Ύδωρ ούτε σταγόνα χαμένη…

- 194 -



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Etymologicon Magnum Lexicon.

Lidell Scott

Ανδριώτης Ν. Π. (1983), Ετυμολογικό Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Θεσ-σαλονίκη.

Βαρδιάμπασης Νίκος (1998), Ιστορία μιας λέξης, τόμος Δ́ , Λιβάνης.

Κριαράς Εμμ. (1995), Νέο Ελληνικό Λεξικό, Αθήνα.

Λάμπρου Δημήτρης (2000): «Φοινικικό «Αλφάβητο»: Μια ιστορική απάτη.Συντριπτικές αποδείξεις για την ελληνικότητα της κορυφαίας ανακάλυψηςστην ιστορία του πολιτισμού», περ. Δαυλός, τχ. 217.

Μπαμπινιώτης Γεώργιος (2002), Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, 2η έκδο-ση, Κέντρο Λεξικολογίας ΕΠΕ, Αθήνα.

Πρινιανάκης Γιάννης (1999), Η γλώσσα των Ελλήνων είναι η γλώσσα που ομι-λεί η φύση, Αθήνα.

Πρινιανάκης Γιάννης (2007), Γλώσσα ελληνική. Η γλώσσα των γλωσσών,Παπαζήσης.

Τζιροπούλου - Ευσταθίου Άννα (2005), Έλλην Λόγος. Πώς η ελληνική γονιμο-ποίησε τον παγκόσμιο λόγο, Γεωργιάδης.

Τζιροπούλου - Ευσταθίου Άννα (2000), Μαθήματα Αρχαίας Ελληνικής Γλώσ-σης. Γ΄ κύκλος σπουδών. Βιβλίον καθηγητού και μελέτης (Σύνταξις - Διδα-σκαλία Άννα Τζιροπούλου – Ευσταθίου), Γεωργιάδης.

Τζιροπούλου - Ευσταθίου Άννα (2006), Ο εν τη λέξει Λόγος, Γεωργιάδης.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1 Σημειώνουμε εδώ ότι η λέξη ύδωρ στην πολυτονική γραφή δασύνεται. Όμοια καικάθε λέξη που αρχίζει από το φωνήεν ύψιλον (υ).2 Το ύψιλον, όπως και το σχήμα του δείχνει, έχει την κωδική σημασία της κοι-λότητας ή (ανεστραμμένο) της κυρτότητας και αυτήν εισάγει στις έννοιες τωνελληνικών λέξεων που το περιέχουν -και κατ’ επέκτασιν, ενίοτε, και τηνσημασία των υγρών (τα οποία διά φυσικής ροής καταλήγουν και γεμίζουν τηνκοιλότητα). […] Για παράδειγμα: κ-Υ-πελλο, π-Υ-ξίς, αμφορε-Υ-ς, β-Υ-τίον, λ-Υ-χνος, πρόχο-Υ-ς, σκε-Υ-ος κλπ. -όλες με την σημασία του κοίλουαντικειμένου, αλλά και πλείστες άλλες λέξεις όπως κ-Υ-ησις (κυρτότητα της


- 195 -


κοιλιάς της εγκ-Υ-ου γυναίκας), κ-Υ-μα (κυρτότητα ή κοιλότητα στην επι-φάνεια της θάλασσας), κρ-Υ-πτη (κοιλότητα εδάφους), Υ-πό (η πρόθεση: κοι-λότητα κάτω από μία στάθμη ή επίπεδο), Υ-πέρ (η πρόθεση: κυρτότητα πάνωαπό μία στάθμη ή επίπεδο=Υ-ψος), όλες οι λέξεις που έχουν ως πρώτα συν-θετικά τους τις προθέσεις Υ-πό και Υ-πέρ, που ανέρχονται σε εκατοντάδες,αλλά και χιλιάδες άλλες, βλ. Δ. Λάμπρου, 2000: σσ.13747-13748.

Βλ. επίσης Ηλίας Λ. Τσατσόμοιρος, Ιστορία Γενέσεως της ΕλληνικήςΓλώσσας -Από τον έλλοπα θηρευτή μέχρι την εποχή του Διός- Η αποκωδι-κοποίηση του Ελληνικού Αλφαβήτου, (επιμέλεια Δ. Λάμπρου), έκδοση Δαυ-λός, 1991. Στην έρευνα αυτή ο Η. Τσατσόμοιρος απέδειξε με θαυμαστό τρόποότι κάθε γράμμα του ελληνικού Αλφαβήτου περιέχει μια σταθερή κωδικήσημασία, την οποία εισάγει κυριολεκτικά ή μεταφορικά ως επί μέρους έννοιαστην γενική έννοια κάθε ελληνικής λέξεως στην οποία ανήκει. Έτσι τελικάκάθε (αρχαία) ελληνική λέξη αποτελεί ένα οιονεί αρκτικόλεξο [όπως π.χ.Δ(ημόσια) Ε(πιχείρηση) Η(λεκτρισμού): ΔΕΗ], όπου κάθε γράμμα (ανάλογαμε τη θέση που κατέχει στην σειρά των γραμμάτων της λέξεως) δίνει ένασημαντικό ή λιγότερο σημαντικό νοηματικό στοιχείο της και όλα μαζί δίνουντον λογικό ορισμό της έννοιας που εκφράζει η λέξη. Σημειώνεται εδώ, ότι την“ειδοποιό διαφορά” της έννοιας δίνει συνήθως το αρκτικό γράμμα.3 Γ. Πρινιανάκης, 2007: 84.4 Γ. Πρινιανάκης, 1999: 119.5 «Το δε ουν ρω το στοιχείον ώσπερ λέγω, καλόν έδοξεν όργανον είναι κινήσεως»Πλάτων, Κρατύλος. 6 Το ρήμα ύω παρουσιάζεται σε μια στατική κατάσταση· είναι το νερό που λιμνά-ζει, που τελματώνει, που ηρεμεί σε κοιλότητα ή κατακάθεται. Το νερό όμως πουρέει στα ποτάμια, στους χειμάρρους, στους καταρράκτες, ευρίσκεται εν κινήσει,σε δυναμική κατάσταση, ώστε το ρήμα ύω να νοηματοδοτείται από την ροή πουεκφράζει με τον ήχο ρρρ και δυναμικά να παράγη το ρ. ρύω, που δηλώνει τηνρύση, την ροή (Γ. Πρινιανάκης: 2007, 91).7 «Ρω: το στοιχείον παρά το ρέω. Υγρά γαρ εστί και ευμάλακτα και ωσεί έλαιονρει», Etymologicon Magnum Lexicon.8 Άννα Τζιροπούλου - Ευσταθίου, 2006: 62. και Μαθήματα Αρχαίας ΕλληνικήςΓλώσσης Γ΄ κύκλος σπουδών, 2000: 308.9 Άννα Τζιροπούλου - Ευσταθίου, 2006: 62. 10 Άννα Τζιροπούλου - Ευσταθίου, 2006: 275.11 Γ. Πρινιανάκης, 1999: 120.

- 196 -



12 ΥΔΩΡ. Τέσσερις μόλις χαρακτήρες Ελληνικού Αλφαβήτου (κατά το Λακω-νίζειν..) και "ουκ εν τω πολλώ το ευ". Αυτά τα τέσσερα γράμματα δίνουντεράστιες πληροφορίες για το τί σόι πράγμα είναι αυτό το ΥΔΩΡ.. Υ = Ύψι-λον. Σχηματική αναπαράσταση χωνιού, δηλώνει ευθέως και σαφώς τον τρόποπερισυλλογής του ύδατος. Δ = Δέλτα.Το γράμμα σημαίνει Δύναμη. Το νερόείναι πράγματι δυνατό έως και καταστροφικό. Με το σύμβολο αυτό υποδει-κνύεται ο τρόπος προστασίας και χρησιμότητας (αφού το περισυλλέξεις). ΤοΔ είναι το σχήμα φράγματος, πεπλατυσμένου στη βάση και αιχμηρού στηνκορυφή για να αντέξει η κατασκευή την πίεση στη βάση. Είναι πυραμοειδέςκατασκεύασμα που οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και Έλληνες κατασκεύασαν ναφυλάξουν τις γνώσεις τους από τον κατακλυσμό. Ω = Ωμέγα. Σχηματικήαναπαράσταση της Γαίας- γης (κύκλος) να .."κολυμπά" στην καμπύλη ~γραμμή των υδάτων, υποδηλώνοντας τη σημασία του νερού ως βάση της γης.Επίσης ως έσχατο γράμμα της αλφαβήτου δηλώνει το ΤΕΛΟΣ κάθε οργανι-σμού άμα της έλλειψής του. Ρ = Ρρρρρο.Το "ηχητικό" σύμβολο της ροής,ήχος γράμματος συνεχούς ροής, δηλώνει ότι είναι υγρό, ρευστό, παράγει ήχορρρρρ κατά την κίνησή του και δηλώνει φυσική κατάσταση και υφή.(http://www.youtube.com/watch?v=aN0wGmGFMiM).13 «Από το Νηρόν ή Ναρόν, Ελλ. τούτο δε, ή ως ρηματικόν του Νάω, το ρέω, ήκατά σύγκρασιν ή συγκοπήν, του Νεαρόν, παραγώγου του Νέον (récent, frais), ή,κατ’ άλλους, συνθέτου από τι Νεωστί (nouvellement puis ). Όπως αν ετυμολο-γηθεί, το Ναρόν ή Νηρόν ήτο καταρχάς επίθετον, ως φαίνεται από τον Φρύνιχον,“Νηρόν ύδωρ, μη είπης, αλλά πρόσφατον, ακραιφνές”. Λέγει και ο Ησύχιος“Ναρόν… υγρόν” ο δε Φώτιος “Ναράς… ρευστικής. Αισχύλος”. Ως επίθετον τομετεχειρίσθη και ο Σοφοκλής (παρά τω Ετυμολογ. σελ. 597). “Προς ναρά δεκρηναία χωρούμεν ποτά”. Ήκουσα Θεσσαλόν να το προφέρει, ακόμη σήμερον,Νηρόν» (Κοραής, «Άτακτα», τόμος Δ́ , σελ. 349).

Ο Ανδριώτης ετυμολογεί το νερό, παραπέμποντας στον Κοραή και στο νηρόντου Φρύνιχου (Ν. Π. Ανδριώτης, 1983: 228). Ο Εμμ. Κριαράς θεωρεί πως τοεπίθετο «νηρός» έδωσε το ουσιαστικό «νηρόν» τον 6ο αιώνα (Εμμ. Κριαράς,1995: 937). Ο Γ. Μπαμπινιώτης αναφέρει τις απόψεις των δύο προηγουμένων(Γ. Μπαμπινιώτης, 2002: 1175). 14 Γ. Πρινιανάκης, 1999: 49 και Γ. Πρινιανάκης, 2007: 121-122.15 Μ. Γλέζος, 2001: 151, 289 και Ν. Βαρδιάμπασης, 1998: 240.16 Μ. Γλέζος, 2001: 161, 296.17 Μ. Γλέζος, 2001: 214.18 Μ. Γλέζος, 2001: 183, 318.


- 197 -


19 Lidell Scott, λήμμα «ύδωρ».20 Μ. Γλέζος, 2001: 184-185, 31921 Άννα Τζιροπούλου – Ευσταθίου, 2005: 390.22 Βλ. σημείωση 1.23 Άννα Τζιροπούλου - Ευσταθίου, 2005: 327. 24 Άννα Τζιροπούλου – Ευσταθίου, 2000: 224-225.25 Άννα Τζιροπούλου - Ευσταθίου, 2005: 625.

- 198 -



TA AITΩΛIKAΠεριοδική Πολιτιστική Έκδοση

IΔIOKTHΣIAAιτωλική Πολιτιστική Eταιρεία (AI.ΠO.E.)

Διδότου 39 - Aθήνα 10680 - Tηλ./Fax: 210/36.28.020

EKΔOTHΣ ΔIEYΘYNTHΣκαι υπεύθυνος κατά Nόμον

Παναγιώτης I. KοντόςΠρόεδρος του Δ.Σ. της AI.ΠO.E.

Διεύθυνση: Xαριλ. Tρικούπη 63

NOMIKOI ΣYMBOYΛOIMιχαήλ Kοτίνης, Aντιπρόεδρος

Nικόλαος Bλάχος, μέλος της AI.ΠO.E.

Γιάννης B. Kαρύτσας, Γ. Γραμματέας

Xαράλαμπος Kουβέλης, Tαμίας

Xρήστος Kορέλας, έφορος

Λάμπρος Kαρατζογιάννης, μέλος

Διονύσιος Mπερερής, μέλος

ETHΣIEΣ ΣYNΔPOMEΣΦυσικά Πρόσωπα : 20 EYPΩ

Nομικά Πρόσωπα : 20 EYPΩ

EMBAΣMATAAιτωλική Πολιτιστική Eταιρεία (AI.ΠO.E.)

Διδότου 39 - Aθήνα 10680Aριθ. Tραπεζ. Λογ/σμού 134/964824-00

Eθνική Tράπεζα ISSN: 1790 - 0867

EΠOΠTEIA EKΔOΣEΩN: Παναγιώτης Kοντός, Xρήστος Kορέλας

Eπιμέλεια ύλης, σύνταξης, έκδοσης: Παναγιώτης Kοντός, Xρήστος Kορέλας, Mπάμπης Kουβέλης, Διονύσιος Mπερερής

Eπιμέλεια σελιδοποίησης: Σαπλαούρας Σταύρος

Aργοστολίου 17, Tηλ.: 210 88.22.005 - Fax: 210 88.22.008

e-mail: [email protected]


Π Α Ν Η Γ Υ Ρ Ι ΚΟ Σ

- 201 -

Π E P I E X O M E N A

Πολιτι(στι)κά - Xρ. Kορ. σελ. 7

ΑΝΘΗΣ ΒΕΡΓΗΣ (1919-2005)Αφιέρωμα στα πέντε χρόνια της εκδημίας τουΟ πεζογράφος με τη σπάνια ευαισθησία, τον λαγαρό λόγο και τον πικρό σαρκασμό - Γιάννης Β. Καρύτσας 11Τί μένει και τί κρατώ απ’ τον Άνθη Βέργη - Πάνος Λαζαρόπουλος 21Ο πεζογράφος, ο εύστοχος κριτικός, ο άνθρωπος - Βασίλης Λαμνάτος 25Ένα ψευδώνυμο με σημασία - Ευάγγελος Κ. Μιλλεούνης 29Άνθης Βέργης φιλοσοφών και αυτοσαρκαζόμενος - Χρυσούλα Σπυρέλη 31Ακάλεστος επισκέπτης - Άνθης Βέργης 35

Η πολιτιστική κληρονομιά στην κατεχόμενη Κύπρο σήμεραΒάσος Καραγιώργης 37

Το ερευνητικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Παλαιομάνινα Ακαρνανίας - Β. Κ. Λαμπρινουδάκης 57

Από την Καλυδώνα στην Αλίκυρνα: Η πορεία του αρχαίου δρόμουκαι ένα άγνωστο νεκροταφείο κάτω από τη σημερινή Ιόνια ΟδόMαρία Σταυροπούλου-Γάτση 79

Η αρχαιολογική έρευνα στους αρχαίους Οινιάδες - Ελευθερία Σερμπέτη 89

León Heuzey: Ένας Γάλλος περιηγητής στην ΑκαρνανίαΔρ. Ν. Χ. Καπώνης 99

Παρουσίαση του βιβλίου: Ι. Α. Παπαποστόλου, ΘΕΡΜΟΣ. Το Μέγαρο Β και το Πρώϊμο ΙερόΝότα Κούρου, Λάζαρος Κολώνας, Μαρία Σταυροπούλου-Γάτση 123

Η ΛΣΤ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων - Π.Ι.Κ. 159

Οι Πολιτικοί των Νομών Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας (1946-2004) - Κλεομένης Σπ. Κουτσούκης 163

Το ζείδωρο υγρό στοιχείο: Γλωσσολογική περιήγηση και Λεκτικές σημάνσεις - Μεταξούλα Μανικάρου 185

Ο μύθος του Μελεάγρου “ζει” στα παραμύθια της ΑιτωλίαςΚώστας Δ. Κονταξής 199

Οι καπναποθήκες “φυλακές” - Μαρία Αγγέλη 211

Το Κρυφό Σχολειό - Κωνσταντίνος Γ. Παπαδόπουλος 225

Το καμένο χαρτί - Γιώργος Ιω. Κοκοσούλας 231

Oι πολιορκημένοι πρωταγωνιστές του Μεσολογγίου του 1822, οι ίδιοι και οι εμπνευσμένοι δημιουργοί των αντίστοιχων δημοτικών τραγουδιών.Πολυξένη Χαραλαμποπούλου 246


O Ελβετός φιλέλληνας Ιωάννης-Ιάκωβος Μάγερ (1798-1826) Nικόλαος Αθ. Κολόμβας 267

O Επίσκοπος Ρωγών και Κοζύλης Ιωσήφ και η ανεκτίμητη προσφορά του στις πολιορκίες του Μεσολογγίου - Ιωάννης Κατσαβός 271

Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός και οι ιδεολογικές συγκρούσειςΓεώργιος Σπ. Μπαρμπαρούσης 275

Χιντέκι Γιουκάβα – Hideki Yukawa (1907-1981) - Θωμάς Σ. Χούτας 294

Κείμενα Ελληνογνωσίας - Αθανάσιος Βασ. Δημητρούκας 313

Οι δικαστικές μάχες για τον Αχελώο - Βασίλης Κ. Δωροβίνης 320

Η εκτροπή του Αχελώου ανάμεσα σε δύο γραμμές - Γιώργος Λιάλιος 328

Εξήντα χρόνια λογοτεχνικής και στοχαστικής διαδρομής του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου - Θ. Μ. Πολίτης 333

Μικρό οδοιπορικό μνήμης του ποιητή Άσσου ΣταμούληΔημήτρης Ι. Καραμβάλης 367

Το Πρωϊνό Ξεκίνημα του Γ. Αθάνα και το Αριστείο Λογοτεχνίας του 1919 - Δημήτριος Νικολάου 376

Μελετώντας τους «Χαιρετισμούς της Χίου» του Δημήτρη ΠιστικούΕλένη Χωρεάνθη 397

Εκ βαθέων - Θεοφάνης Ι. Κοντός 406

Επιστολή 2011 - Χρυσούλα Σπυρέλη 408

Παστέλ αποχρώσεις - Γεράσιμος Νεστοράτος 409

Στη Β - Π. Λυμπέρης 411

Εις Αιτωλίαν - Δημήτρης Πιστικός 412

Στο πανηγύρι της Γουριάς - Βάσω Γιαννακού 415

Ζητήματα-Σχόλια-Διακρίσεις-Διάφορα 416

Θόας – Αχελώος – Άσπρος – Ασπροπόταμος - Σπ. Αλεξανδροπούλου 422

Mια Mαθηματική Aνάλυση του «ΓYΦTOY» - Iωάννης Λ. Aραχωβίτης 423

Οι Μεθοριακοί - Χρήστος Κορέλας 429

ΦΙΛΙΕΣ ΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ - Γιάννης Β. Καρύτσας 433

Βιβλιοπαρουσιάσεις - Βιβλιοκρισίες 447

Μνήμη Γιάννη Κατσούρη 475

Νεκρολογία: Θανάσης Κ. Φούντας 477

Νέες Εκδόσεις 481

Πολιτιστικές εκδηλώσεις - Μπάμπης Κουβέλης 494

Ταχυδρομείο - Περιοδικά - Εφημερίδες 502

- 202 -


metaxoula Aitolika 1:02.PEPONHS 01/07/2013 6:32 ΜΜ 2

Το ζείδωρο υγρό στοιχείο: Γλωσσολογική περιήγηση και...

Documents

Transcript of Το ζείδωρο υγρό στοιχείο: Γλωσσολογική περιήγηση και...