JEZUS 2000JAAR!Drs. J.L.C. Marechal

LES 1: Jezus Christus mag, na 2000 jaar, niet vergeten worden

1.1. De onverwachte ontmoeting met Justinus de MartelaarHet is maandag 14 april kwart over drie. Opgewekt doet Peter het biologielokaal achter zich dicht. Hij heeft er weer een hele schooldag op zitten. Peter start zijn scooter en gaat naar huis. Tenminste dat denkt hij. Peter kon moeilijk weten dat hij nooit aan zou komen. Trots als een pauw

reed hij met zijn nieuwe scooter door de straten van Hel-mond toen er plotseling een wolk van mist over hem heen viel. Sindsdien heeft niemand meer iets van hem vernomen. Alhoewel, bijna niemand...

De wolk bracht Peter naar het oude Rome in het jaar 165 naChr. De reis was lang en vermoeiend. Versuft werd hij wakker doordat een ezel zijn gezicht aflikte. “Bah, donderop,” mopperde Peter. “Hoi Peter, ik ben blij dat je bent gekomen.” “Een ezel die kan praten, gekker moet het niet worden,” mompelde Peter in zichzelf. “Ik ben trouwens nietvrijwillig gekomen, ik ben door een wolk…,” toen pas zag Peter de jongeman staan. “Ik heet Tatianus en ik moet je naar mijn meester brengen.” Nog uitgeput van de reis staptPeter, zonder verder moeilijk te doen, op de kar van Tatianus. Nog geen half uur later zat Peter bij Justinus aan tafel.Peter keek om zich heen, hij kon het niet geloven. Zijn ogen gingen opzoek naar de verborgen camera. Verbaast en hulpeloos keek hij de oude Justinus aan. “Ik wil naar huis, dit is niet leuk meer,” zei Peter ontdaan. Justinus

2

keek hem vriendelijk aan. “Laat ik maar meteen met de deurin huis vallen. Vandaag is de dag dat de Romeinse keizer Márcus Aurélius mij wil laten onthoofden. Jij kunt er voorzorgen dat ik niet voor niets sterf,” riep Justinus met verheven stem. “Hoe moet ik dat dan doen?,” vroeg Peter zich terecht af. Justinus zuchtte diep. “Jij kunt mijn leven redden door Jezus Christus te leren kennen en zijn boodschap verder te vertellen. Iedereen die zijn verstand gebruikt luistert naar zijn boodschap. Je zult verbaast staan over wat deze goddelijke man jou na 2000 jaar nog allemaal te vertellen heeft,” fluisterde Justinus. Peter moest lachen. Maar toen zag hij dat het Justinus menens was. “Waarom vlucht jij niet?,” wilde Peter weten, die geen zin had in al dat heilige gedoe. “Ik doe niet aan zelfverdediging maar aan geloofsverdediging”, zei Justinusquasi diepzinnig. “Erg mooi gezegd,” dacht Peter maar daarsnap ik geen bal van.Justinus wist dat hij niet lang meer te leven had daarom vertelde hij snel verder. “Toen ik jong was ging ik op zoek naar de waarheid. Op een dag, in het jaar 130 na Chr., was ik aan de zeekust bij Efeze aan het mediteren. Een oude wijze man kwam naast mij zitten. Hij vertelde mijhet levensverhaal van Jezus Christus. Het was zo’n prachtig verhaal dat ik meteen een grote fan van Jezus werd. Je moet weten dat fan worden van Jezus in mijn tijd bijna hetzelfde is als zelfmoord plegen. Toen ik voor Jezus gekozen had wist ik namelijk dat de Romeinen mij zouden willen vermoorden. Maar in plaats van op de vlucht te gaan probeer ik het christendom juist te verdedigen. Ikheb twee verdedigingsbrieven geschreven. In mijn eerste brief aan de vorige Romeinse keizer Antoninus Pius schrijf ik over alle vooroordelen die de Romeinen hebben over de fans van Jezus. De Romeinen denkendat wij christenen niet in God geloven. Natuurlijk gelovenwij wel in God alleen niet in de Romeinse goden. De Romeinen zijn bang dat de Romeinse goden daardoor kwaad

3

worden en hun land met rampen zullen straffen. Na mijn eerste brief zijn de Romeinen gewoon doorgegaan met christenen aan het kruis te spijkeren, hoofden af te hakken en voor de leeuwen te gooien. In een tweede brief aan de Romeinse keizer Márcus Aurélius heb ik hier tegen geprotesteerd maar ook hij lijkt niet te willen luisteren.Ik ben aangeklaagd door de christenhater Crescens zodat hij mij vandaag kan arresteren. Mijn geloofsverdediging zal mij dan ook de kop gaan kosten,” zei Justinus enigszins laconiek.

1. Wie is Justinus de Martelaar (de Martyr)? (gebruik bij het beantwoorden van deze vraag een encyclopedie).

2. Hoe is Justinus een fan van Jezus geworden?3. Justinus schreef twee verdedigingsbrieven. Waarom

schreef hij deze twee brieven en wat staat er in deze brieven?

4. Wie wil Justinus laten onthoofden? Waarom denk jij dat ze Justinus willen vermoorden?

5. Hoe kan Peter er voor zorgen dat Justinus niet voor niets gestorven is?

1.2. Een zwarte band in geloofsverdediging“Peter, ik ben niet bang om vandaag te moeten sterven. Ik ben alleen bang dat mijn gevecht met de Romeinen voor niets is geweest. Jullie zijn in het jaar 2000 de boodschap van Jezus vergeten. Iedereen leeft alleen nog maar voor zichzelf. Er moet een eind komen aan het ‘ikke ikke en de rest kan stikken tijdperk’. De ‘leven de lol’ levensvisie heeft de mensen uit jouw tijd blind gemaakt voor de zwakkere in de samenleving.Stop met jezelf te verdedigen. Je moet jezelf niet wapenentegen anderen maar jezelf juist openstellen voor anderen. Voor Jezus maakte het niet uit wie of wat je was. Jezus vond ieder mens de moeite waard. Door Jezus te volgen

4

verdedig je niet alleen jezelf maar ook al die mensen die zichzelf niet kunnen verdedigen. Er is in het christelijk geloof geen plaats voor witte, gele, groene, blauwe, bruine of zwarte banden. Als mens krijg je van Jezus de zwarte band cadeau. Dit is geen zwarte band die je kunt dragen om te laten zien hoe goed je wel niet bent. Deze zwarte band wordt alleen maar zichtbaar als je niet alleenvoor jezelf leeft maar ook voor de mensen die treuren, armof ziek zijn, gediscrimineerd worden, honger en dorst hebben,…Door hen te helpen die dat het hardst nodig hebbenverbleekt elke zwarte band in zelfverdediging. Het was even stil. Peter kreeg het gevoel dat hij iets slims moest zeggen. “Heeft Jezus dan echt bestaan?,” vroegPeter, die beter zijn mond had kunnen houden. “Idioot,” schreeuwde Justinus met overslaande stem. “Dat is ook nietaardig,” dacht Peter. “Ik, ik,...,” stotterde Peter. “Hou toch op,” ging Justinus verder. “Je wilt mij toch niet vertellen dat jullie, na 2000 jaar, zelfs vergeten zijn dat Jezus geleefd heeft? De Bijbel staat vol met verhalen over Jezus. Die verhalen kennen jullie toch nog wel?,” wilde Justinus weten. Peter moest blozen, hij wist eigenlijk niet zo veel. Justinus raakte aardig geïrriteerdmaar verloor zijn geduld niet. “Moet ik straks voor niets mijn hoofd op het houtblok leggen? Jullie zijn blijkbaar niet alleen vergeten wat Jezus ons geleerd heeft maar zelfs dat hij bestaan heeft. Het is hoog tijd daar eens verandering in te brengen. Laten we met de Bijbel beginnen,” zei Justinus. Jezus leer je het beste kennen door de Bijbel te lezen. Peter had daar helemaal geen zin in. Hij had de Bijbel welnooit gelezen maar het leek hem maar een saai boek. Justinus had dat wel door maar trok zich daar niets van aan. “Hoe kun je immers iets saai vinden wat je nooit gelezen hebt?,” dacht Justinus. Justinus nam de Bijbel erbij. Peter kijk eens naar deze Bijbel. Je ziet dat er een speciaal teken op staat,”

5

Justinus wees naar de Bijbel. “U bedoelt die X en die P door elkaar,” vroeg Peter. “Dat zijn eigenlijk geen X en een P maar een Chi en een Rho,” legde Justinus uit. “Dat komt van het Grieks en dat betekent Christus, de gezalfde.Er zijn mensen zoals ik die Jezus van Nazareth de Christuszijn gaan noemen. Christus is geen naam maar een titel. Een titel voor Jezus omdat hij op een dag alle mensen zal redden doordat bij hem het Rijk van God zal aanbreken.Sommige mensen noemen Jezus de Messias. Messias is Hebreeuws voor gezalfde. De mensen die vroeger in Israël werden gezalfd moesten er voor zorgen dat de relatie tussen God en de mensen goed bleef. De Messias probeerde op die manier de mensen te verlossen van het kwaad. Messias betekent hetzelfde als Christus. De joden wachten nog steeds op de Messias, de Christus maar wij christenen denken dat Jezus de redder is,” Justinus deed de Bijbel open en begon te vertellen. “De Bijbel bestaat uit twee grote delen: Het Oude Testament en het Nieuwe Testament...

1. Wat is volgens Justinus het verschil tussen een zwarte band in zelfverdediging en een zwarte band in geloofsverdediging?

2. Wie zijn eigenlijk de zwakste in onze samenleving?3. Waarom begint Justinus over de Bijbel te praten?4. Peter kent de verhalen uit de Bijbel niet zo goed.

Welke verhalen ken jij uit de Bijbel?5. Wat betekenen de woorden Christus en Messias?6. Waarom noemen sommige mensen Jezus de Christus?7. Met de Chi en de Rho weet je dat je met de christelijke

levensvisie hebt te maken. Weet jij nog zo’n symbool waardoor duidelijk wordt dat je met het Christendom hebt te maken?

8. Uit welke twee grote delen bestaat de Bijbel?

1.3. Indeling van het Oude Testament

6

Het Oude Testament gaat vooral over de avonturen van de joden. Zij noemen dit gedeelte van de Bijbel, de Tenach. Het woord Tenach is ontstaan door de namen van de drie soorten boeken die het Oude Testament bevat met hun eersteletters aan elkaar te verbinden Tora (de wet), Nebiim (de profeten) en Chetubim (de geschriften).

Tora: Dit zijn de eerste vijf boeken van de Bijbel. Joden vinden dit het belangrijkste boek van de Tenach omdat er wetten, verhalen en spreuken in staan die mensen moeten naleven. Houden mensen zich hier niet aan dan krijgen ze ruzie met God. De Tora is een wegwijzer voor het leven.

De vijf boeken van de Tora zijn:Genesis (Oorsprong)Exodus (Uittocht)Leviticus (Levieten)Numeri (Getallen)Deuteronomium (Tweede Wet)

Nebiim: Dit zijn ‘de historische’ boeken over de profetendie de God van de joden goed kennen. De profeten vertelde het volk van Israël wat God hen verteld en geleerd had. Het boek bestaat uit de Eerste enLatere Profeten. De Eerste profeten gaat over hetleven van enkele profeten en de Latere profeten gaat voornamelijk over belangrijke uitspraken vanprofeten.

Chetubim:Dit zijn geschriften met verhalen en ervaringen van de joden in hun reactie op de Tora.”

Justinus onderbrak zijn les en keek Peter aan. “Kun je hetnog volgen?,” Peter knikte. Hij begon het steeds

7

gezelliger te vinden. Tatianus had zelfs gezorgd voor wat lekkere hapjes. Peter stak een geroosterde sprinkhaan in zijn mond terwijl Justinus verder ging met zijn verhaal. “In Efeze heb ik een jood ontmoet die Trypho heet. Hij verwijt de Christenen dat zij de joodse wet (Tora) gebro-ken hebben door de mens Jezus te volgen. De joden zien Jezus namelijk niet als de Zoon van God maar als een gewoon mens. Ik heb hem verteld dat in het Oude Testament al over Jezus Christus wordt gesproken. Naar mijn mening is de wet van de joden door de komst van Jezus juist in vervulling gegaan. De joden zijn het daar niet mee eens. Zij wachten nog steeds op de Messias. Rabbi Trypho en ik hebben daar hele avonden over lopen bekvechten. Maar het valt ook niet mee voor Trypho. Er zijn namelijk zoveel valse profeten die ons proberen te misleiden dat het hem niet kwalijk te nemen is dat hij niet ziet dat Jezus dé Christus is.

Maar genoeg over het Oude Testament. Het Nieuwe Testament vertelt ons het verhaal van Jezus Christus. Hierover kan Tatianus jou alles vertellen,” Justinus was moe geworden van al dat gepraat. Tatianus vertelde verder.

1. Waar gaat het Oude Testament over?2. Zoek een mooie tekst op in het Oude Testament en

probeer daar een tekening (strip) van te maken. 3. Verklaar het begrip Tenach?4. Uit welke drie grote delen bestaat de Tenach (het Oude

Testament)?5. Waarom gelooft de jood Trypho niet dat Jezus de

Messias, de Christus is?6. Waarom is het Trypho niet kwalijk te nemen dat hij niet

ziet dat Jezus de Christus is?

1.4. Indeling van het Nieuwe Testament

8

Het Nieuwe Testament gaat vooral over de avonturen van de eerste Christenen en over Jezus Christus zelf. Dit boek bestaat, net als het Oude Testament, uit verscheidene gedeelten:

Evangeliën: Evangelie komt van het Griekse woord euaggelion, dat betekent blijde boodschap of goed nieuws. De schrijvers van deze verhalen noemt men

evangelisten. Zij hadden de wereld goed nieuws tevertellen: Jezus is geboren om ons allemaal te redden, Jezus is de Messias, de Christus.

Er zijn vier evangelisten: MatthëusMarcusLucasJohannes

De Handelingen: De Handelingen van de Apostelen gaat overhoe de volgelingen van Jezus zijn doorgegaan met het werk van Jezus nadat de Heilige Geest over hen gekomen is.

De Brieven: De eerste Christenen hadden het niet gemakkelijk. De brieven van Paulus en de katholieke (of algemene) brieven moesten hen helpen

met het oplossen van hun problemen.

De Apocalyptiek: De Openbaring (Apocalyptiek) van Johannes gaat over het einde der tijden. Dit is de dag dat God zal overwinnen en de goede mensen van de slechte mensen zal scheiden. Dit boek beschrijft de strijd tussen Jezus Christus en de Duivel.

9

“Dat is een hele boekenkast vol,” zei Peter. “Dat is het zeker,” zei Tatianus. “Maar al deze boeken passen weer in één boek: DE BIJBEL. Het woord Bijbel komt van het Griekse woord ‘biblia’ en dat betekent boeken. De Bijbel is een soort bibliotheek. Een bibliotheek met allemaal boeken over de relatie tussen God en de mensen,” zei Tatianus. Justinus kwam de kamer binnen. “Als jij aan geloofsverdediging wilt doen in plaats van zelfverdedigingdan moet je het verhaal van Jezus leren kennen. Het is bijna 2000 jaar geleden dat Jezus werd geboren. Het lijkt mij een goed idee dat jij nu even stilstaat bij die bijzondere geboorte van een bijzonder persoon: Jezus de Christus.”

1. Waar gaat het Nieuwe Testament over?2. Zoek een mooie tekst op in het Nieuwe Testament en

probeer daar een tekening (strip) van te maken. 3. Uit welke vier grote delen bestaat het Nieuwe

Testament?4. Wat betekent het woord evangelie? Wie zijn de vier

evangelisten? Waarom hadden de evangelisten goed nieuwste vertellen?

5. Wat betekent het woord Bijbel?

10

6. Wat heeft geloofsverdediging volgens jou met het leven van Jezus Christus te maken?

1.5. Justinus wordt onthoofdPeter zag een heel legioen Romeinen aankomen. Tatianus zagdat de christenhater Crescens voorop liep. In plaats van te vluchten deed Justinus dapper de deur open en gaf zichzelf over. Hij schaamde zich niet om katholiek te zijn. Waarom zou hij ook? Hij was bereidt voor zijn geloofte sterven. Er waren verschillende ramptoeristen op de arrestatie afgekomen. De mensen wisten dat er vandaag bloed zou gaan vloeien. “Wij willen zijn hoofd,” riepen ze als beesten. “Je kunt mijn hoofd hebben,” riep Justinus terug “maar mijn geloof zul je mij nooit afpakken,” zei Justinus kalm.Justinus legde zijn hoofd op het houtblok en knipoogde nogeen keer naar Peter. Peter wist wat hem te doen stond. Hijzou het verhaal van “Jezus 2000 jaar” bestuderen en verder vertellen.De beul hief zijn bijl hoog in de lucht. De mensen stondenerbij te lachen. Ze hadden chips en cola meegebracht want voor hen was het een dagje uit. De bijl werd met kracht door de nek van Justinus geslagen. Het bloed spoot alle kanten op. De mensen op de eerste rij zaten helemaal onder. Toen de beul het hoofd van Justinus aan het volk liet zien, om te bewijzen dat hij echt dood was, begon hetvreselijk te stormen. Peter was gegaan zoals hij gekomen was. Hij had veel geleerd en was van plan niet meer zichzelf te verdedigen maar de boodschap van Jezus. Een aardbeving schudde iedereen in het Oude Rome flink door de war. Het leek alsof er iemand was die het helemaalniet met de dood van Justinus eens was. Justinus stierf als martelaar voor zijn geloof. Hij wordt daarom ook Justinus de Martelaar genoemd. Justinus mag niet voor niets gestorven zijn.

11

1. Hoe kwam Justinus de Martelaar om het leven?2. Wat is een martelaar?3. Waarom wordt Justinus een Martelaar genoemd?4. Toen Justinus onthoofd werd wist Peter wat hem te doen stond. Wat staat Peter te doen en hoe kan hij dat het beste voor elkaar krijgen volgens jou?

12

13

14

LES 2: KERSTMIS

2.1. Het Kerstverhaal 2.1.1. De engel Gabriël verschijnt aan MariaToen Elisabet in haar zesde maand was, stuurde God de engel Gabriël naar Nazareth, een stad in Galilea. Hij had een boodschap voor een maagd die verloofd was met een zekere Jozef, die afstamde van koning David. Deze maagd heette Maria. De engel ging haar huis binnen en zei tegen haar: ‘Dag, Maria, de Heer is met je en heeft je volop zijn gunst gegeven.’ Bij deze begroeting raakte Maria in verwarring en zij vroeg zich af wat die woorden te betekenen hadden. ‘Wees niet bang, Maria,’ vervolgde de engel, ‘want je staat bij God in de gunst. Je zult zwangerworden en een zoon ter wereld brengen, en je zult hem Jezus noemen. Hij zal een groot man worden en hij zal Zoonvan de Allerhoogste worden genoemd. God de Heer zal hem koning maken zoals zijn voorvader David was; hij zal voor altijd regeren over het huis van Jakob en aan zijn koningschap zal geen einde komen.’ ‘Maar ik heb nog geen gemeenschap gehad; hoe is dat dan mogelijk?’ vroeg Maria. De engel antwoordde haar: ‘De heilige Geest zal over je komen en de kracht van de Allerhoogste zal als een schaduwover je vallen. Daarom zal het kind aan God zijn gewijd enzijn Zoon worden genoemd. Ook Elisabet, je verwante, krijgt een zoon, zo oud als ze is. Er werd wel gezegd dat ze geen kinderen kon krijgen, maar nu is ze al in haar zesde maand! Want voor God is niets onmogelijk.’ ‘Ik sta geheel ter beschikking van de Heer,’ zei Maria. ‘Wat U verteld hebt, laat dat met me gebeuren.’ En de engel ging bij haar weg. (Lucas 1:26-38)

15

2.1.2. De geboorte van JezusIn die tijd kondigde keizer Augustus het besluit af een volkstelling te laten houden in de hele wereld. Deze

16

eerste volkstelling vond plaats toen Quirinius gouverneur was in Syrië. Iedereen ging op weg naar de plaats waar hijvandaan kwam, om zich daar te laten inschrijven.Ook Jozef: hij trok van Nazareth in Galilea naar Judea, naar de geboortestad van koning David, Betlehem geheten, want hij stamde uit het koningshuis van David. In Betlehemliet hij zich inschrijven samen met Maria, zijn verloofde,die in verwachting was. Juist toen ze in Betlehem waren, was de tijd voor de geboorte gekomen, en Maria bracht een zoon ter wereld, haar eerste. Ze wikkelde hem in doeken enlegde hem in een voederbak voor dieren, want in de herbergwas er geen plaats voor hen. (Lucas 2:1-7)

2.1.3. De wijzen uit het oostenJezus werd tijdens de regering van koning Herodes geboren,

17

in Betlehem, een stad in de landstreek Judea. Onverwacht kwamen wijze mannen uit het oosten in Jeruzalem aan. Zij vroegen: ‘Waar is het kind dat geboren is als koning van de Joden? Want wij hebben zijn ster zien opgaan en zijn gekomen om hem te aanbidden.’Koning Herodes hoorde hiervan en raakte helemaal in verwarring, en niet alleen hij, maar ook heel Jeruzalem. Hij liet alle opperpriesters en alle schriftgeleerden van het volk bij zich komen en wilde van hen weten waar de Christus zou worden geboren. ‘In Betlehem in Judea,’ antwoordde ze, ‘want de profeet Micha heeft geschreven:Betlehem,gelegen in het land van Juda,jij bent lang niet de onbelangrijkstestad van Juda,want uit jou komt de mandie als een herdermijn volk Israël zal leiden.’

Toen liet Herodes de wijzen in alle stilte bij zich roepenen vroeg hun nauwkeurig naar het tijdstip waarop de ster was verschenen. Daarna stuurde hij hen naar Betlehem. ‘Probeer zoveel mogelijk van dat kind te weten te komen,’ zei hij. ‘En als U het hebt gevonden, kom het me dan vertellen, dan ga ik hem ook aanbidden.’ Na dit onderhoud met de koning gingen ze op weg.En de ster die ze hadden zien opgaan, ging voor hen uit, totdat hij boven de plaats was gekomen waar het kind was; daar bleef hij stilstaan. Toen ze de ster weer ontdekten, waren ze heel erg blij. Ze gingen het huis binnen en vonden het kind met zijn moeder Maria. Toen wierpen ze zich voor hem in aanbidding neer. Ze haalden hun kostbaarheden te voorschijn en boden hem die aan: goud, wierook en mirre. En in een droom kregen ze van God de raad, niet meer bij Herodes langs te gaan; daarom gingen ze langs een andere weg naar hun land terug.

18

(Bron: Legendarische Bijbelverhalen, blz. 281 t/m. 283 Rainbow Pocketboeken, september 1996)

1. Maak een strip van de belangrijkste gebeurtenissen in het geboorteverhaal van

Jezus. Gebruik hiervoor minimaal twee blz. van je schrift. Zorg dat je de verschillende plaatjes die jij tekent goed verdeeld zijn over de drie verhaaltjes: a. De engel Gabriël verschijnt aan Maria; b. De geboorte van Jezus; c. De wijzen uit het oosten.

2.2. Wat vieren wij met Kerstmis?Met Kerstmis vieren christenen het feit dat God mens is geworden in Jezus van Nazareth. Een God die mens wordt, dat is heel bijzonder; dat zouden de volgelingen van Jezuswel het hele jaar kunnen vieren, elke dag. Vanwege de grote betekenis van Jezus voor de geschiedenis van de mensen zijn de christenen in ieder geval opnieuw met de jaartelling begonnen op 1 januari.De twee voornaamste momenten in een mensenleven zijn het begin en het einde: geboorte en dood. Christenen geloven dat voor Jezus geldt dat zijn dood niet het einde was, maar het begin van een leven bij God: de verrijzenis. Die

19

twee momenten in het leven van Jezus worden gevierd op de feesten van Pasen en Kerstmis. Kerstmis wordt in de wintergevierd, vlakbij de langste nacht, als het verlangen naar licht het grootste is. Pasen wordt in de lente gevierd, als alles op aarde opnieuw tot leven komt. Eén dag is natuurlijk niet genoeg om zo’n belangrijke gebeurtenis te vieren. Voor elk feest is een voorbereidingstijd en vaak strekken de feestelijkheden vande viering zich over meerdere dagen uit. In de kerk wordendie tijden ‘kringen’ of ‘feestkringen’ genoemd. De feestkring van Kerstmis begint met de eerste zondag vande advent. De vier adventszondagen samen vormen de advent,een tijd van verlangen om God te ontmoeten. Er wordt elk jaar advent gevierd om elkaar wakker te houden en uit te zien naar een betere tijd, een betere wereld. Christenen geloven dat zo’n wereld kan komen als mensen hetzelfde gaan doen als Jezus. Dat het om een cyclus van vieringen gaat, wordt zichtbaar gemaakt door elke week één kaars meer te ontsteken. Deze tijd voor kerstmis komt overeen met het natuurlijke karakter van de herfst, wanneer het buiten nevelig is en er geen vruchten zijn, en wanneer – zoals net gezegd - hetverlangen naar licht het grootste is. Christenen staan alshet ware op de uitkijk en bereiden zich voor op de strijd tegen de machten van de duisternis. Jezus is de Zon, die licht en warmte uitstraalt.

1. Wat vieren we met Kerstmis?2. Wat heeft advent met het kerstfeest te maken?

20

2.3. Waar komt het Kerstverhaal vandaan?Het kerstfeest, zoals dat gevierd wordt, is opgebouwd uit verschillende lagen. Allereerst ligt hieraan een natuurfeest ten grondslag, dat in het midden van de donkere winter werd gevierd en waarin men verlangend uitzag naar het komend licht. Het Grieks-Romeinse feest van de zonnegod en de zonnecultus bleken te passen op het levensverhaal van Jezus. Jezus werd gezien als het Licht in de wereld. Christenen namen van het oude heidense zonnefeest de datum (25 december) aan als de geboortedag van Jezus en hebben er ook de feestdag van gemaakt om zijngeboorte liturgisch te vieren. Zij hebben er een bijbelse inhoud aan gegeven: de geboorte van het licht. Later hebben christenen in Rome de gebruiken rond de verheer-lijking van de keizer op Christus toegepast. Tenslotte is kerstmis een "klein paasfeest" geworden. Want alle

21

elementen van dit verlossingsfeest worden er in kort bestek in samengevat en met kerstmis al herdacht (we vieren de geboorte van een "verlosser", een "Redder").Dit alles klinkt door in de gevoelens die mensen tijdens de 'feestdagen' hebben. Vooral eenzame en alleenstaande mensen hebben in deze dagen een moeilijke tijd. Zij voelenzich buitengesloten en alleen staan. In deze dagen kijken mensen uit naar het Licht, naar redding en verlossing.

1. Waar komt het kerstverhaal vandaan?2. Wat heeft het kerstverhaal met Jezus als verlosser te maken?

Wie zich op het 2000e kerstfeest wil voorbereiden, wil misschien ook wel weten hoe de geboorte van Jezus 2000 jaargeleden gebeurd is. Misschien stelt het teleur als je hoortdat hét kerstverhaal helemaal niet bestaat. Meestal herinneren mensen zich een verhaal dat ze in die vorm nergens kunnen vinden. Hét verhaal, zoals de meeste van onshet kennen, is later bedacht met behulp van elementen zoalsdie in de bijbel en daarbuiten te vinden zijn.

De belangrijkste bron voor ons eigen verhaal is het 'geboortebericht' in het evangelie van Lucas. Zijn verhaal valt in drie delen uiteen:

Eerst beschrijft hij hoe de geboorte tijdens het bewind van keizer Augustus en andere grote leiders plaatsvond in Betlehem, tijdens een volkstelling.

Daarna beschrijft hij hoe (gewone) herders 's nachts vaneen engel uit de hemel een vreugdevolle boodschap ontvingen: er was een kind geboren, een Redder, Christus, de Heer.

Als laatste schrijft hij hoe de herders op zoek gaan en vinden zoals hun gezegd was. Daarover hebben ze andere mensen enthousiast verteld.

22

2. Probeer de drie delen van het ‘geboortebericht’ uit te werken aan de hand van het kerstverhaal (zie 2.1.).

3. Heb jij nog het ‘geboorteberichtje’ van je eigen geboorte? Plak een kopie in je schrift en misschien kun je nog een mooi verhaal vertellen over jouw geboorte (vraag maar eens aan je ouders of er iets moois, speciaals of geks gebeurd is rond jouw geboorte).

2.4. Het Kerstverhaal leren lezenBij de geboorte betekent iemand nog niet zoveel. Maar later op het leven terugkijkend kunnen mensen zo onder de indruk zijn van zo'n persoonlijkheid dat ze geboortelegenden gaan vertellen. Een geboortelegende vertelt ons wat zo'n persoon voor mensen betekent. Ze zeggen dan achteraf: "het is een bijzonder mens, een persoonlijkheid en dat was vanaf de geboorte eigenlijk al duidelijk." Men wil dus met die verhalen de onbekende jeugd van bijzondere mensen in overeenstemming brengen methun latere grootheid. Het geboorteverhaal van Jezus is daar een goed voorbeeld van. Het kerstverhaal is geen historisch verhaal maar een geboortelegende over Jezus. Daar heb ik de volgende bewijzen voor:

23

1. Engelen bestaan niet:De evangelist Lucas heeft een verhaal geschreven over Jezus. Hij wil ons als lezers meteen duidelijk maken dater iets bijzonders aan de hand is met het kindje Jezus. Daarvoor gebruikt hij de engel Gabriël. In de geschiedenis is er echter nooit sprake geweest van een engel. Engelen bestaan namelijk niet. Lucas wil alleen maar zeggen dat God veel om Jezus geeft.

2. Jezus is niet historisch in Betlehem geboren: Jezus is historisch in Nazareth geboren en levensbeschouwelijk in Betlehem. De joden uit die tijd dachten dat de Messias (Christus) uit de stad van hun grote koning David zou komen. Lucas heeft daarom in het kerstverhaal geschreven dat Jezus uit Betlehem komt terwijl hij historisch uit Nazareth komt. Lucas maakte hierdoor duidelijk dat hij in Jezus de verlosser zag.

3. Jezus is niet in een stal geboren:Lucas wil met zijn verhaal duidelijk maken dat er een nieuwe koning geboren is. Niet een koning van macht maareen koning van liefde en vrede. Daarom beschrijft hij Jezus als een kwetsbare baby tegenover de machtige Keizer Augustus en Koning Herodes. Lucas laat Jezus geboren worden in een stal en niet in een paleis om dit extra duidelijk te maken.

4. Jezus heeft nooit goud, mirre of wierook gekregen:Als jij op kraambezoek gaat dan neem jij natuurlijk geengoud, mirre of wierook mee. De historische Jezus zal waarschijnlijk andere geschenken hebben gekregen dan de levensbeschouwelijke Jezus. De geschenken die de levensbeschouwelijke Jezus krijgt van de drie koningen willen alleen maar duidelijk maken dat Jezus niet zo maar iemand is. Elk geschenk eert een ander aspect van het Jezuskind. Goud geeft men als cadeau aan de koning,

24

mirre is de balsem voor de gestorven mens, wierook stijgt op naar God. Jezus als Heiland, als mens en als God.

Het geboorteverhaal van Jezus is dus een geboortelegende. Het is geen historisch verhaal maar een levensbeschouwelijk verhaal. Dit betekent echter niet dat het allemaal onzin is. De goede relatie tussen God en mensen wordt met de komst van Jezus Christus onderstreept.Lucas probeert dit in zijn verhaal duidelijk te maken. Hijwil laten zien wat Jezus Christus allemaal voor hem en iedereen betekent.

1. Waarom moet je het kerstverhaal leren lezen?2. Waarom is het niet gemakkelijk om het kerstverhaal goed

te lezen?3. Waaruit blijkt dat het kerstverhaal geen historisch

verhaal is maar een levensbeschouwelijk verhaal met een diepere betekenis?

4. Wat is eigenlijk dan die diepere betekenis van het Kerstverhaal?

25

2.5. Wanneer en hoe vieren wij Kerstmis?

2.5.1. Wanneer vieren wij Kerstmis?De geboorte van Jezus Christus wordt met Kerstmis gevierd.Op 24 december gaan de wij naar de nachtmis en op 25 december vieren we de verjaardag van Jezus. De meeste mensen hebben die dag een vakantiedag. Op scholen krijgen de meeste leerlingen zelfs twee hele weken kerstvakantie.Maar Jezus is eigenlijk niet op 25 december geboren. Ook hier gaat het niet om geschiedenis maar om op een levensbeschouwelijke manier iets duidelijk te maken. Op 25December werd de geboortedag van de Romeinse zonnegod Mitras gevierd. In deze donkere tijd van het jaar moest Mitras zorgen voor licht, vruchtbaarheid en nieuw leven. Maar de Romeinse keizer Constantijn vond niet Mitras maar Jezus Christus het licht van de wereld. Daarom koos hij 25december uit als geboortedag van Jezus. De Romeinen vierden dan toch al het lichtfeest van Mitras.

2.5.2. Hoe vieren wij kerstmis?Wij vieren kerstmis door een kerstboom te versieren, een kerststalletje te maken, kerstbrood te eten en in sommige gezinnen cadeautjes uit te pakken die de kerstman heeft gebracht. Maar waar komen al deze gebruiken toch vandaan?

1. De Kerstboom:Het gebruik van de kerstboom komt van de Germanen. Zij vierde vroeger lichtfeesten en vruchtbaarheidsfeesten. De dennenboom maakte bij hen duidelijk dat het donker (zoals winter en dood) is overwonnen. Een dennenboom is namelijk altijd groen. De kerstboom is dus een onchristelijk gebruik.

4. Het kerststalletje:

26

Onder een kerststal of kerstkribbe verstaat men een beeldengroep rond de pasgeboren Jezus. Hij is de voornaam-ste figuur. Hij ligt als een baby in een kribbe. Andere figuren staan of knielen om hem heen. Ze aanbidden dit Godswonder.De manier van uitbeelden is in de loop van de tijd veel veranderd. Jezus is geboren voor álle mensen. Dat kun je zien door de armoede van de stal. Daar staat geen ‘wieg’, zoals bij ons thuis, maar een eenvoudige kribbe, een enkele keer met stro erin. In nieuwe vertalingen staat ‘voerbak’. Dat is nog duidelijker. Meestal is de kribbe van hout. Soms wordt daarbij ook al aan het kruishout gedacht, waaraan Jezus is gestorven. De kribbe heeft ook wel eens de vorm van een gemetseld altaar. Ook dan gaat het om het verband tussen geboorte en lijden. Op de oudstevoorstellingen zijn de os en de ezel de eersten die het kind komen aanbidden. Pas later komen hier de beelden van Maria en Jozef bij. Nog weer later verschijnen andere herders en koningen ten tonele, met engelen, een ster en een grote groep dieren en andere figuren. Op de oudste kerstvoorstellingen zijn enkel een kind in een kribbe te zien, met een os en een ezel, en een herder.Verder niets. Heel soms staat er nog een boompje om te laten zien dat het ‘buiten’ was en is er een dakje boven hun hoofd. Voor Maria is dan nog geen plaats in de stal. In 1223 na Chr. heeft Franciscus van Assisi het kerststalletje ingevoerd. Voor die tijd werd kerstmis zonder stalletje gevierd. Het verhaal gaat dat Franciscus zich in de kerstnacht van 1223 in het bos op Monte Grecciovoorbereidde op de viering. Hij zette een kribbe neer met stro, legde er een Christuskindje in en haalde een levendeos en ezel. Hij knielde voor de kribbe en bad intens. Zijnhart liep over van vreugde; vreugdetranen besprenkelden dekribbe. Tijdens de mis zong Franciscus het evangelie. Een trouwe volgeling van Franciscus vertelde later dat door de

27

intensiteit van het gebed van Franciscus het Christuskind echt tot leven kwam, toen de heilige het in zijn armen nam. Dat ontroerde de mensen natuurlijk. De os en de ezel zijn door Franciscus in het stalletje gezet terwijl er niets over een os en een ezel wordt gezegd in het geboorteverhaal van Jezus. Hij heeft dit zelf bedacht omdat er in het Oude Testament bij Jesaja 1,3 staat: "Een os kent zijn eigenaar,

een ezel de krib van zijn meester; maar Israël weetniets, mijn volk heeft

geen begrip."

Een aparte plaats kregen de drie magiërs. Deze magiërs (magiërs of drie koningen) zijn de kenners en uitleggers van de sterren. Van haastige, met de voeten trappelende reizigers is hun houding in de loop van de geschiedenis veranderd in die van beleefde, elegante, koninklijke bezoekers. De kleding waarmee zij vroeger werden afgebeeld was ‘buitenlands’, niet Romeins: lange broek, opgeschort jak, een wapperend manteltje en een Frygische bontmuts met punt naar voren. Ze worden gezien als de ‘kerk uit de volkeren’, tegenover de ‘kerk uit de joden’). Het zijn de eerst geroepenen uit de ‘heidenen’, naast de herders als deeersten uit het volk van Israël. Hun muts ontwikkelde zich tot een (konings)kroon. Ze leven voort in volksverhalen.Dat het koningen zijn, komt door de liederen die men in de kerk zong. Deze komen uit het Nieuwe Testament. De teksten komen van de profeet Jesaja (volken en koningen, kamelen, goud en wierook) en psalm 71 (72), die vermeldt dat koningen uit Tarsis, Arabië en Saba geschenken zullen brengen. Men ziet ze ook als vertegenwoordigers van drie bekende continenten (Azië, Afrika en Europa). Daarom wordt er een als een bruine, een als zwarte en een als blanke koning afgebeeld. Hun namen en leeftijden zijn: Caspar (een jongeman, 20 jaar), Melchior (een grijsaard, 60 jaar)en Balthasar (een man in de kracht van zijn leven, 40

28

jaar). De volgorde wisselde wel eens, en ook hun leeftijden.Men heeft veel nagedacht over de betekenis van de geschenken, goud, wierook en mirre. Het kan wijzen op de ‘drie-eenheid’, op de tijden (verleden, heden en toekomst) of op menselijke deugden. Maar volgens Bernardus was het goud gewoon bedoeld om het arme gezin te helpen, diende mirre tegen het ongedierte en was wierook tegen de stank inde stal.

3. Het kerstbrood: Het kerstbrood komt van het Germaanse offerbrood tijdens het lichtfeest of vruchtbaarheidsfeest.

4. De cadeautjes: De cadeautjes komen ook van de Germanen af. Zij brachten

namelijk offers aanhun Goden. Deze offers werden onder de

dennenboom neergelegd. Dit doen wij nu nog maar dit keer

niet om de Goden gunstig te stemmen maar om lekker zelf uit

te pakken.

5. De kerstman: Heel vroeger zijn er Nederlanders naar Amerika gegaan. Zij vierden daar Sinterklaas. Sinterklaas veranderde daar langzaam maar zeker in de kerstman. Een man met een lange baard die van de Noordpool kwam op zijn slede. Via Engeland kwam de kerstman terug naar Nederland waar hij

29

steeds meer zijn oorspronkelijke vorm (Sinterklaas) probeert te verdringen.

1. Waarom vieren we Kerstmis op 25 december?2. Op 24 december gaan veel katholieken naar de nachtmis.

Ben jij wel eens naar de nachtmis gegaan? Wat kunjij daar nog van herinneren?

3. Hoe vier jij Kerstmis?4. Welke gebruiken van Kerstmis mis je hierboven?5. Een raadsel: "Jezus van Nazareth is in Nazareth

geboren. Zijn vader en moeder Jozef en Maria zorgde goed voor hem. Jezus Christus is in Bethlehem geboren. Zijn vader en moeder God en Maria zorgde goed voor hem." We hebben het hier over één en dezelfde persoon "Jezus", toch zijn ze op verschillende plaatsen geboren met verschillende ouders. Hoe kan dat?

LES 3: Verlossing

3.1. Wat is eigenlijk verlossing?In deze wereld zullen wij het Koninkrijk Gods niet aantreffen. Een christen hoopt op een toekomst die voor hem is weggelegd bij God.

3.2. Jezus als VerlosserHet paasmysterie van het kruis en de verrijzenis van Christus staat centraal in de blijde boodschap die de apostelen en de kerk, hen daarin volgend, moeten verkondigen aan de wereld. Het reddende heilsplan van God heeft zich “slechts eenmaal” voltrokken door middel van deverlossende dood van zijn Zoon Jezus Christus. (571: Katechismus van de katholieke kerk).

30

Dit goddelijk heilsplan dat zich door de terechtstelling van de “rechtvaardige dienstknecht”, zou voltrekken was tevoren in de schrift aangekondigd als een mysterie van universele verlossing, d.w.z. van een vrijkoping, die de mensen verlost uit de slavernij van de zonde. De heilige Paulus verkondigt in een geloofsbelijdenis die hij, naar hij zegt, “ontvangen” heeft, dat “Christus gestorven is voor onze zonden volgens de Schriften”. De verlossende dood van Jezus vervult in het bijzonder de profetie over de lijdende dienaar. Jezus zelf heeft de zin van zijn leven en dood verduidelijkt in het licht van de lijdende dienaar. Na zijn verrijzenis heeft Hij deze verklaring vande Schrift aan de leerlingen van Emmaüs gegeven, en vervolgens aan de apostelen zelf. (601: Katechismus van de katholieke kerk).

3.3. Verlossing en het christendomOp 25 december gedenken we dat Jezus 2000 jaar geleden werd geboren. Daarmee wordt stilgestaan bij 2000 jaar christendom. Wat betekent deze verlossingsgodsdienst voor mensen van nu en wat kunnen we er mee in de volgende eeuw?Christenen worden een jaar lang opgeroepen om zich daarover te bezinnen. Denk er aan en denk er om. Iets vergeten is iets niet doen; iets gedenken is iets doen.Om ons te realiseren wat ‘gedenken’ is, kunnen we te rade gaan bij het jodendom, dat een van de belangrijkste wortels is van het christendom. Grote feestdagen binnen dejoodse traditie zijn ‘gedenkdagen’. De grootste gebeurtenis in de joodse geschiedenis is de exodus uit Egypte. De maand waarin deze plaatvond wordt beschouwd alsde geboortemaand van het joodse volk. “Gedenk dat jullie slaven waren in Egypte en dat Ik jullie uit het slavenhuisverlost heb.” De bevrijding uit de slavernij wordt elk jaar herdacht metPesach, het joodse paasfeest. Dan wordt herdacht dat een massa slaven als een volk van vrije mensen werd opgenomen

31

in de volkerenfamilie van de mensheid en een rol ging spelen op het toneel van de wereldgeschiedenis. Tot op de dag van vandaag. Jaarlijks worden joden zich met Pesach bewust van het feit dat de Eeuwige de mens tot vrijheid heeft geroepen. Bovendien klinkt elk jaar opnieuw de oproep om zich met kracht te keren tegen slavernij en verslaving.In de loop van de geschiedenis is de jaartelling vaak veranderd. De invloed van het christendom is groot geweest. Zo groot dat men ooit heeft besloten met de geboorte van Jezus Christus ervan opnieuw de jaren te gaantellen. Zo komt het dat we nu in 2000 gedenken dat het christendom 2000 jaar bestaat. Dat wordt op verschillende momenten herdacht. Om te beginnen met kerstmis, de dag dietraditioneel verbonden is met de herdenking van de geboorte van Christus.

www.jurgenmarechal.nl

32