ERG İNŞAAT TİCARET VE SANAYİ A.Ş.

Pİ MAKİNA FABRİKASI

Adres: Konya Yolu 23. Km Gölbaşı/ANKARA

Tel: 0-312-4840800 (10 Hat)

Fax: 0-312-4841436

www.pimakina.com.tr

……………………….

…………..………………ÜNİVERSİTESİ

………….. Mühendisliği

ANKARA

2005

iÇERİK

1. GENEL BİLGİLER

1.1. Firma Hakkında Genel Bilgi ve Firmanın Tarihçesi

1.2. Sermaye Yapısı

1.3. Sektördeki Yeri

2. ORGANİZASYON YAPISI

2.1. Firmanın Organizasyon Şeması

2.2. Organizasyon Şemasındaki Birimler ve İşlevleri

2.3. Personel Hakkında Genel Bilgi

2.4. Firmadaki Mühendisler ve Endüstri Mühendisinin

İşlevleri

3. TESİS YERLEŞİMİ

4. ÜRETİM

4.1. Üretim Sistemi

4.2. ÜretimProsesi ve Alt Sistemler

4.3. Fabrikanın Ürettiği Ürünler

4.4. Üretim Kapasitesi

4.5. Temel Hammaddeler

4.6. Makina ve Teçhizat

5. ÜRETİM PLANLAMA

5.1. Üretim Planlama Prosesi

5.2. Değişken Üretim Hızına Göre 3 Aylık Üretim Planı

6. ZAMAN ETÜDÜ VE STANDART ZAMAN

7. BİLGİ AKIŞI

8. TEDARİK SİSTEMİ

9. STOK SİSTEMİ

10. KALİTE

1

10.1. Kalite Politikası

10.2. Kalite Kontrol Labaratuarı

10.3. İstatistiksel Teknikler

10.4. İç Tetkik

11. BAKIM FAALİYETLERİ

12. FABRİKANIN ERGONOMİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

12.1. Aydınlatma, Havalandırma, Isıtma, Gürültü ve Nem

12.2. Çalışma ve Dinlenme Sürelerinin Düzenlenmesi

12.3. Üretim Hızı Nedeniyle Yorgunluk ve Gerilim

13. BİLGİ-İŞLEM

14. MALİYET HESABI

15. EĞİTİM

16. PAZARLAMA

17. YATIRIM

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

EKLER

2

1. GENEL BİLGİLER

1.1 Firma Hakkında Genel Bilgi ve Firmanın Tarihçesi:

Pi Makina Fabrikası 1971 yılında üst kuruluşu olan ERG

İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş. grubu içerisinde inşaat

şirketlerini desteklemek amacıyla kurulmuştur. Halen 400’e

yakın personeli, 150.000 m² açık, 75.000 m² kapalı alanı ile

iş ve makina üretimi yapmaktadır.

Pi Makina şimdiye kadar ithali çok pahalı olan ve

havaalanı inşaatları için kullanılan 120 m3/saat kapasiteli

beton finişerlerini, derz kesme ve derz dolgu makinalarını ve

diğer gerekli ekipmanları imal etmiştir. Ayrıca Safranbolu-

Bartın Karayolu inşaatı, Ankara Gökçekaya Yüksek Gerilim

Hattı Projesi, Maraş Narlıova Sulama Kanalları İnşaatı,

Antalya Havalimanı, Atatürk(Yeşilköy) Havalimanı, Kars

Havalimanı, Karakoçan Barajı İnşaatı, Tercan Barajı, Karakaya

Barajı ve Santrali, Çatalan Barajı, Sivas Kangal Termik3

Santrali, Bingöl Karlıova Termik Santrali projeleri de

yapılan işler arasındadır.

Günümüzde birçok iş ve inşaat makinasının imalatını

yapan firma bunların yanında baraj daimi teçhizatına dahil

cebri boru, orifis, baraj kapakları vb. özel imalatlarını da

yapmaktadır. Ayrıca Artvin’de Çoruh nehri üzerinde yapılmakta

olan Deriner Barajının yapımını tamamen üstlenmiştir.

Firma mamullerini T.C. Karayolları, Köy Hizmetleri, DSİ,

Orman Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Kara, Hava ve Deniz

Komutanlıkları, Belediyeler gibi birçok kuruluşa

pazarlamaktadır.

Firma ve mamulleri TSE kalite uygunluk ve TSE imalat

yeterlilik belgelerine 90’lı yıllarda ISO 9001 Kalite Güvence

Sistem Belgesini eklenmiştir. 2003 yılında da ISO 9001:2000

Kalite Yönetim Sistemi’ne geçilmiştir.

1.2. Sermaye Yapısı: Firma, Anonim Şirketi (A.Ş.) statüsünde

olup ödenmiş sermayesi 6.700 milyar TL’dir.

1.3. Sektördeki Yeri: Hedef; inşaat ve makina sektöründe

sürekli lider olabilmektir. Siparişe dayalı üretim

yapıldığından zamana bağlı olarak üretim hacminde düşmeler ve

yükselmeler görülmekte, ürün çeşitliliği çok fazla olduğundan

da maliyetler yüksek çıkmaktadır. Bu durum rekabet konusunda

dezavantaj oluşturmasının yanında firmaya farklı pazarlarda

rekabet edebilme gücü vermektedir. Fabrika üst kuruluşu olan

ERG İnşaat A.Ş. nin yapımını yürüttüğü Deriner Barajı için

özel malzeme ve ekipman üretimi yanısıra yurtiçive yurt

dışından alınan siparişler doğrultusunda beton santralleri,

4

kırma eleme tesisleri ve beton pompaları imalatlarına öncelik

vermiş şu anda imalatın %90’ını bu ürünler oluşturmaktadır.

2.2. Organizasyon Şemasındaki Birimler ve İşlevleri:

Genel Müdür:

Görevleri; fabrikanın finansman durumunu, para ihtiyacı ve

nakit hareketlerini yönlendirmek, maliyet analizlerini

değerlendirerek maliyetlerin izlenmesini sağlamak ve gerekli

tedbirlerin alınması için teşebbüslerde bulunmak, üretilen

malların en iyi şekilde pazarlanmasını temin edici

faaliyetleri koordine etmek ve yönlendirmek, bütün birimlerin

çalışmalarını yönetmek, kontrol etmek ve personelin mesleki

bakımdan yetişmesi için gerekli tedbirleri almaktır. Genel

Müdür Yardımcıları, Finans Müdürü, Muhasebe Müdürü, İkmal

Müdürü, Fabrika Müdürü ve bunlara bağlı tüm personelden

yönetim kurulu başkanına karşı sorumludur.

Genel Müdür Yardımcısı (İdari):

Mamullerin piyasaya aktarılması ve satışı ile ilgili

bilgilerin toplanması, değerlendirilmesi, müşterilerin

ürünlerin nitelik ve fiyatlarına karşı tepkilerinin tespit

edilmesi, ilân ve reklam hazırlıklarının yapılması ve

geliştirilmesi ile ilgili aştırmaların yürütülmesi, şirketin

finansman faaliyetlerini etkileyebilecek iş hayatı ve

ekonomik koşulları sürekli takip etmek ve değerlendirilmesini

sağlamak, fabrikanın her türlü ihracat ve ithalat işlerinin

sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlamak, fabrikanın borç

ve alacaklarının takip edilmesini, alacakların zamanında

tahsili için teşebbüslerde bulunulmasını sağlamakla

5

görevlidir. Genel Müdüre karşı Finans Müdürü, Muhasebe

Müdürü, İkmal Müdürü, Pazarlama Müdürü’nden sorumludur.

Genel Müdür Yardımcısı (Teknik):

Fabrika üretim programlarını hazırlamak ve faaliyetlerin bu

programa ve bütçeye uygulanarak yürütülmesini sağlamak,

üretim faaliyetlerinin aksatılmadan ve sürekli olarak

yürütülebilmesi için fabrikanın makina donanımı, enerji ve

personel yönünden düzenli bir şekilde koordinasyonunu

sağlamak, imalat, proje ve kalite kontrol arasındaki düzenli

iş akışını sağlamak, personelin meslekî ve idarî sahada

yetişmesi için gerekli tedbirleri almak, çalışma saatleri,

fazla mesai, izinler ve sağlık işlerinin mevzuat ve şirketin

yönetmeliklerine göre yürütülmesini sağlamak, şirket

yönetmelikleri, yönetim kurulu kararları ve Genel Müdürün

talimatlarını birimlere ve personele duyurmak, gereğinde

dahili genelgeler çıkarmakla görevlidir. Genel Müdüre karşı

Kalite Kontrol Müdürü, Bilgi İşlem Müdürü, Proje Müdürü, ARGE

CAD/CAM Müdürü, Fabrika Müdürü ile Eğitim ve Dokümantasyon

Şefinden sorumludur.

Finans Müdürü:

Kalite sistemi ile ilgili parasal kaynakların teminini

koordine etmek ve sorumluluk alanına giren konularda

düzeltici ve önleyici faaliyetlerin uygulanmasını sağlamakla

yükümlüdür.

Muhasebe Müdürü:

6

Muhasebe defter ve belgelerinin mevzuat ve talimatlara uygun

olarak tutulmasını, aylık hesap durumu ve yönetim

raporlarının zamanında çıkarılmasını sağlamak, yıllık malî

bilanço ve gelir tablosunu hazırlamak, fabrikanın ve sevk

edilen ürünlerin sigorta işlerinin, personelin icra, avans,

fon, kesinti, tayin, terfi, nakil, işe alma, işten çıkarma,

izin, emeklilik vb. işlemlerinin yürütülmesini sağlamakla

görevlidir.

İkmal Müdürü:

Türkiye pazarından temin edilecek malzemenin en kaliteli ve

en uygun fiyatlarla temin edilmesi, mal temini sırasında

gereken durumlarda tedarikçilerle sözleşme yapılması, imalat

başmühendisliği ve diğer birimlerden gelen malzeme

taleplerinden ambarda mevcudu bulunmayanlar için teklif

alınması, değerlendirilmesi, birimi personelinin özlük

işleri için teklifte bulunulması, ürün ve hizmet temin edilen

tedarikçilerin sicil kartlarının tutulması ve ürünlerin

onaylı tedarikçilerden alınması için gerekenin yapılmasını

sağlamakla görevlidir.

Pazarlama Müdürü:

Fabrikada üretilen mamullerin dış piyasaya satışı ile ilgili

bilgilerin toplanmasını, bu bilgiler üzerinde inceleme ve

değerlendirme yapılmasını, müşterilerin mamullerin nitelik ve

fiyatlarına karşı tepkilerinin tespit edilmesi, rakip

mamullerin fiyat ve özellikleri ile dağıtım kanalları, arz

olanakları ve bunlarla ilgili gelişmelerin izlenmesi,

mamullerin fiyat ve talep esnekliklerinin saptanması ve fiyat

7

politikasının belirlenmesinde kullanılması, sözlü ve yazılı

olarak teklif istenen mamuller için teklif mektuplarının

hazırlanması, gönderilmesi ve sonuçlarının takip edilmesini

sağlamakla görevlidir.

Fabrika Müdürü:

Kuruluşun müşteri isteklerini karşılama durumunun

değerlendirilmesi, satın alınacak ürün ve hizmetlerin

planlanması, ürün temin edilen tedarikçilerin ön

değerlendirmelerinin yapılması, yarı mamuller ve bitmiş

ürünlerin uygun yöntemlerle tanımlanması ve

izlenebilirliğinin sağlanması, üretim programlarının

yapılması ve değişikliklerinin gerçekleştirilmesi, iş

makinaları ve tesisler için müşteri şikâyetlerinin

değerlendirilmesi ve yapılacak işlemlere karar verilmesi,

personelin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve kuruluş içi

eğitimlerin gerçekleştirilmesi, iş için gerekli malzeme

kullanımında azami ekonominin sağlanması yönünde bütün

tedbirlerin alınmasını sağlamakla görevlidir.

Kendisine bağlı İmalat Başmühendisliği ile Ambar, Servis ve

Yedek Parça Hizmetleri, İdarî Hizmetler, Yardımcı İşletmeler

Şefliklerinin iş ve işlemlerini koordine etmek, bağlı

personelinin genel değerlendirmesini yapmak görevleri

arasındadır.

Kalite Kontrol Müdürü:

Görevleri; girdi, yarı mamul ve bitmiş ürünler için yapılan

kalite kontrollerinin düzenlenmesi, kalite kontrol için

yapılan muayene ve deney sonuçlarına göre tespit edilen her

8

türlü sorunla ilgili birimleri bilgilendirmek, kalite kontrol

bölümü ile ilgili makina ve cihazların tamir ve bakımlarının

yapılmasını sağlamak, uygun olmayan bitmiş ürünleri

tanımlamak ve tamir edilen bitmiş ürünlerin kontrolünü

sağlamak, imalat ile ilgili girdilerin sağlandığı

tedarikçilerin ön değerlendirmesine gerekli ise

tedarikçilerin yerinde tetkiklerine katılmaktır.

Proje Müdürü:

İmalatın en uygun kalite ve maliyette yapılmasını sağlamak

için proje çalışması yapmak, imalata ait detay ve komple

resimlerin, açılım, ince detay, kalıp, şablon ve özel takım

çizimlerinin hazırlanarak malzeme cinsi ve miktarı ile

birlikte İmalat Başmühendisine ulaşmasını sağlamak, imalata

esas olan konularda yayınlanan standartların takip edilerek

imalatın bu standartlara uygun yapılmasını sağlamak, imalat

sırasında gerekli görülen ve tatbikatı sonucu olumlu netice

veren maliyeti kaliteden ödün vermeden azaltan

değişikliklerin tetkik edilerek gerekirse tasarım tadilatına

gidilmesini sağlamak esas görevleri arasındadır.

Bilgi İşlem Müdürü:

Şirkete, sistemde bulunan doküman ve verilerin

yedeklenmesini, manyetik ortama yüklenmesini, saklanmasını

sağlamak, şirkette yapılan işlerden, otomasyonuna gereksinim

duyulanların analizlerini yaparak programların yazılmasını,

veri tabanlarının yaratılmasını ve depolanmasını, gerekli

test ve kontrollerin yapılmasından sonra oluşturulan

programları uygulamaya koyup kontrol edilmesini, bilgisayar

9

ve elektronik iletişim işlemlerinin uygun koşullarda

yürütülmesini sağlamakla görevlidir.

AR-GE ve CAD/CAM Müdürü:

Görevleri; yeni teknoloji uygulamalarının belirlenmesini ve

tatbikini sağlamak üzere ARGE çalışmaları yapmak ve bu

çalışmaların sonucunda imalat tipleri üzerinde gerekirse yeni

teknolojileri uygulatmak, imalat projelerini bilgisayar

destekli tasarım (CAM) resimleri haline ve daha sonra da

bilgisayar destekli üretim (CAD) resimleri haline getirmek,

imalat tezgahlarına aktarılmasını ve uygun takımların

seçilmesini sağlamak, Proje Bürosu’ndan gelen teknik

resimlerin malzeme miktar ve özellikleri ile ilgili listeler,

gerekli olan alet, kalıp, takım gibi ihtiyaçların

detaylarının sağlanabilmesi için birimler ile çok yakın

işbirliği içinde olmaktır.

Eğitim ve Dokümantasyon Şefi:

KYS ile ilgili hazırlanan ve kontrol edilen dokümanları

çoğaltmak, dağıtmak, değişiklikleri yayınlamak, geçersiz

ve/veya yürürlükten kalkan dokümanları toplamak, KYS için

gerekli işlemlerin yer aldığı tüm alanlarda dokümanları

bulundurmak,dış kaynaklı dokümanları kontrol edip

güncellemek, birimlerden gelen dokümanları arşivlemek,

gerektiğinde arşive ulaşmak, eğitim işlemlerini hazırlayıp

yürütmek görevleri arasındadır.

İmalat Başmühendisi:

10

Görevleri; tüm işlemlerin kontrollü şartlar altında

gerçekleştirilmesini sağlamak, teçhizatın planlı bakımının

programlanmasını yapmak, Genel Müdür İdari Yardımcısı’ndan

gelen Sipariş Bilgi Formu’na uygun olarak İŞ EMRİ’ni

açmak/kapatmak, üretilen makina ve tesislerin Sicil

Kartlarını hazırlamak, personelin eğitim ihtiyaçlarını

belirlemek ve kuruluş içi eğitimlerin gerçekleştirilmesini

sağlamaktır.

Üretim Planlama ve Kontrol Mühendisi:

İş programlarının öngördüğü miktar ve standartta, teknik

spesifikasyonlara uygun özellikte mal üretebilmesi amacı ile

planlar hazırlamak, iş için gerekli malzeme kullanımında

azami ekonominin sağlanması yönünde tüm tedbirleri almak,

tezgah ve işyeri yükleme programlarını hazırlamak, devam eden

işlerin programa göre durumunu takip etmek, biten işin

siparişinin kapanması için gerekli işlemleri yapmak ve ilgili

evrakları düzenleyerek diğer birimlere ulaştırmakla

görevlidir.

Ambar Şefi:

Ambardaki malların en iyi şekilde muhafazasını, ambarın temiz

ve düzenli şekilde tutulmasını sağlamak, ambalajlı olarak

veya partiler halinde gelen girdileri etiketlemek, tüm

girdilerin ambara ve stok alanlarına taşınması, depolanması

ve korunmasını sağlamak, Malzeme İstek Formlarına uygun

olarak malzeme çıkışlarını yapmak, girdilerin gruplarına göre

kalite kontrollerini yapmak/yaptırmaktan sorumludur.

11

İmalat Şefleri:

İmalat Başmühendisliğinden gelen işlerin zamanında

yetiştirilmesini sağlamak, imalatın kaliteli olması için

gerekli kontrolleri yapmak, meydana gelecek arıza ve

problemlerde ön tedbirleri almak ve bu konu ile ilgili İmalat

Başmühendisliğini haberdar etmekle sorumludur.

Bakım Şefi:

Tezgahların periyodik bakımlarını yapmak, ilgili kayıtların

tutulmasını sağlamak, sorumluluk alanına giren konularda

düzenleyici ve önleyici faaliyetlerin uygulanmasını

sağlamakla yükümlüdür.

Servis ve Yedek Parça Hizmetleri Şefi:

Görevleri; iş makinaları ve tesisler ile ilgili olan müşteri

şikayetlerini almak, yedek parça ile ilgili siparişlerin

alınmasını, tekliflerin verilmesini ve ilgili kayıtların

saklanmasını sağlamak, iş makinaları ve tesisler ile ilgili

servis taleplerini almak, yedek parçalarla ilgili müşteri

şikâyetlerini almak, değerlendirmek ve yapılacak işlemlere

karar vermek, bitmiş ürünlerin dağıtımını sağlamaktır.

İş Hazırlama Şefi:

Satın alınacak ürün ve hizmetlerin planlanması, yarı mamuller

ve bitmiş ürünlerin uygun yöntemlerle tanımlanması ve

izlenebilirliğinin sağlanması, üretim programlarının

yapılması ve değişikliklerin gerçekleştirilmesi, Proje

Bürosu’ndan gelen teknik resimlerin malzeme miktar ve

12

özellikleri ile ilgili listeler, gerekli açılım, şablon,

kalıp, takım gibi ihtiyaçlarının detaylarının sağlanabilmesi

amacıyla Proje Bürosu ile çok yakın işbirliği içinde imalata

hazırlık yapmak ve şablon, kalıp, resim vb. hazırlamak,

sipariş alınan makinalaraın malzeme sipariş listelerini

hazırlayarak teminini yapmak ve açılan iş emirlerinin kayıt

altına alınmasını sağlamakla görevlidir.

İdari Hizmetler Şefi:

Oryantasyon eğitiminin koordinasyonunu yapmak, günlük araç

giriş-çıkışlarını düzenlemek, günlük temizlik ve bahçe

düzenlemelerini yaptırmak, personelin eğitim ihtiyaçlarını

belirlemek ve kuruluş içi eğitimleri sağlamakla görevlidir.

Yardımcı İşletmeler Şefliği:

İmalatın kalitesini etkileyecek yardımcı hizmetlerin doğru

zamanda uygulanmasını sağlamak, vinç, kazan ve kompresörlerin

bakım planının yapılmasını, bakımın uygulanmasını ve

kayıtlarının tutulmasını sağlamakla görevlidir.

2.3 Personel Hakkında Genel Bilgi:

Üst Yönetim : 13 Usta Yardımcıları :

19

Müdür Yardımcıları : 2 Büro Elemanları : 3

Mühendisler : 14 Satınalma : 2

Şefler : 13 Ambar Memuru : 6

Teknikerler: : 23 Santral Memuru : 2

Teknik Ressamlar : 9 Sağlık Memuru : 1

Muhasebe Personeli : 8 Güvenlik Görevlisi : 10

13

Sekreterler : 4 Hizmet Görevlisi : 6

Operatörler : 4 İşçiler : 17

Formenler : 17 Şoförler : 9

Ustabaşı : 23 Aşçılar : 7

Ustalar : 130 Bahçıvanlar :

3

2.4. Firmadaki Mühendisler ve Endüstri Mühendisinin

İşlevleri:

Firmada 9 makina mühendisi, 1 uçak mühendisi, 1

metalurji mühendisi, 1 endüstri mühendisi, 1 elektrik

mühendisi, 1 bilgisayar mühendisi olmak üzere 14 mühendis

çalışmaktadır.

Endüstri mühendisinin fabrikadaki sorumlulukları şöyledir:

Üretim planlama ve kontrol mühendisi olarak yapılacak

imalatın akışını ve imalat sürelerinin belirlenmesini

imalat baş mühendisi ile birlikte yürütür.

Kalite yönetim sisteminin kurulması, işletilmesi ve

güncellenmesinde görevlidir.

ISO 9000’in gereği olan yönetim temsilciliğini

yürütmektedir.

3. TESİS YERLEŞİMİ

Pİ Makina Fabrikası, Ankara’nın güneyindeki Gölbaşı

ilçesinde, Ankara-Konya

karayolu’nun hemen yanında yer almaktadır. Ankara’ya uzaklığı

23 km’dir. Firmada tesis veya fabrika planlama birimi

bulunmamaktadır.

Firma şu anda imalatını bir tesisle sürdürmektedir.

Mevcut tesis; 214

idari bina, 3 üretim holü, 1 ambar, 2 yemekhane, 1 sosyal

hizmetler binası ve 1 revirden oluşmaktadır. Fabrikanın

yerleşim planı EK-1’de gösterilmiştir.

Fabrikanın konumunu tesis yerseçimi açısından

değerlendirecek olursak;

Belirtilen konumu itibariyle fabrika dahilinde pazara

ulaşma ve ürün iletme konusunda herhangi bir problem

yaşanmamaktadır. Siparişlerinin büyük bir kısmını

yurtdışından alan Pİ Makina Fabrikası, ihracat aşamasında

Türkiye’nin orta noktasında bulunmasının avantajını

kullanmaktadır. Doğu ve Kuzeydoğu’da Türki Cumhuriyetlere;

Güneydoğu’da Arap ülkelerine, Kuzeybatı’da Balkanlara

ihracat yapan firma pazarının tam ortasına yerleşmiştir.

Ayrıca Türkiye karayollarının kesiştiği önemli bir geçiş

noktasındadır.

Yan sanayi açısından tesisin yeri dezavantaj sayılabilir.

Yurt içindeki tedarikçilerine oldukça uzak konumda bulunan

fabrika bunun zorluğunu yaşamaktadır. Fakat tedarikçiler

tek bir bölgede yoğunlaşmadığından tesis yer seçimi

esnasında bu durum gözönüne alınmış olsa da aynı

sorunlarla karşılaşılması muhtemeldir.

Personel açısından firma oldukça avantajlıdır. Ankara’da

bulunan çok sayıda teknik okul sayesinde firmada kalifiye

personel sıkıntısı yaşanmamaktadır.

Fabrika kullanılan su ve elektrik bedelleri herhangi bir

teşvik vs. indirimi olmaksızın tam olarak tahsil

edilmektedir. Fabrika şehir merkezine diğer fabrikalara

nazaran daha yakın olduğu, herhangi bir sanayi bölgesi vs.

kapsamına girmediği için enerji bedeli oldukça yüksektir.

15

Özellikle yan sanayi ve enerji konusunda bazı

dezavantajları bulunan tesisin, tesis yer seçimi kararları

alındığı süreçte mevcut bölgedeki teşvik kredilerinden

yararlanmış olması bu sonuçları doğurmuştur.

4. ÜRETİM

4.1. Üretim Sistemi:

Pİ Makina Fabrikası’nda siparişe dayalı üretim sistemi

uygulanmaktadır. Üretilen iş makinası ve tesislerin yüksek

maliyetli olması aynı zamanda stoğa elverişsiz olması

nedeniyle en avantajlı sistem budur. Ürün çeşitliliğinin

yüksek, üretim miktarlarının düşük olduğu sistem kesikli

üretim sistemi olarak da adlandırılabilir.

Makina donanımı ve atölye düzenlemesi proses esaslı

olarak yapılmıştır. Makinalar özelliklerine göre

gruplandırılmışlardır. Gelen iş, değişik makinalarda,

değişik sıralarda rota ihtiyacına göre işlem görmektedir.

Üretim sistemi, fiziksel düzenlemesi açısından karmaşık iş

akışlı atölye tipindedir.

Bu üretim sistemi; esnek üretimi sağlayan tezgah, makina

ve personelin kalifikasyonunu gerektirmektedir. Bu nedenle

genel amaçlı ekipman ve fonksiyonel yerleşim sağlanmıştır.

Sistemin dezavantajı yüksek ürün çeşitliliğinin oluşturduğu

karmaşa ve düşük üretim hacminden kaynaklanan yüksek birim

maliyetlerdir.

4.2. Üretim Prosesi ve Alt Sistemler:

Fabrikada üretim prosesi üç temel bölüme ayrılmaktadır;

16

I. Parça hazırlama

II. Talaşlı imalat

III. İmalat ve Montaj.

Bu alt sistemlerden oluşan üretim prosesi aşağıdaki

şekilde görülmektedir.

Bu üç alt sistemin bilgi akış ve proses şemaları EK-2’de

verilmiştir.17

ÜRETİM(Parça

Hazırlama)

ÜRETİM(Servis)

ÜRETİM(İmalat veMontaj)

ÜRETİM(Talaşlıİmalat)

4.2. Fabrikanın Ürettiği Ürünler: Kırıcılar ve kırma

tesisleri, eleme ve yıkama tesisleri, beton kırıcılar, beton

hazırlama ve karıştırma tesisleri, beton pompaları,

transmikserler, asfalt tesisleri, sericiler ve finişerler,

beton sericiler, diagonal ve kare sericiler, bantlı taşıma

sistemleri veya spiral taşıma sistemleri, kule vinçleri,

portal vinçler ve köprü vinçleri, yükleyiciler,

ekskavatörler, dozerler, sıkıştırma ekipmanları (titreşimli

veya düz tip), greyderler olmak üzere oldukça geniş bir

yelpazede üretim yapılmaktadır. Ürünler modellerine göre şu

şekilde sınıflandırılmıştır.

Dozerler Pİ 2007, Pİ 2008, Pİ 2009LastikTekerlekliYükleyiciler

Pİ 1001, Pİ 1011, Pİ 1021, Pİ 1041, Pİ 1051,

Pİ 1061, Pİ 1071, Pİ 1081, Pİ 1091, Pİ 1099Paletli

Yükleyiciler

Pİ 1025, Pİ 1045, Pİ 1055

Ekskavatörler Pİ 3003, Pİ 3004, Pİ 3005, Pİ 3006, Pİ 3007,

Pİ 3009Greyderler Pİ 3080, Pİ 3140, Pİ 3200Transmikserler Pİ MİX 4, Pİ MİX 6, Pİ MİX 7Beton Pompaları Pİ PO Volkan D, Pİ PO Volkan EKamyonaÜstübBetonPompaları

Pİ PO ST, Pİ PO K 65.22, Pİ PO K 65.28, Pİ PO

K 65.32Beton Santralleri Pİ 16, Pİ 20, Pİ 21, Pİ 37, Pİ 50, Pİ 70, Pİ

90, Pİ 120, Pİ 240Betonyerler Pİ 4, Pİ 10Konveyörler Pİ Bant

18

Beton Makinaları Derz Kesme Makinası, Beton Spre-FinişerleriAsfaltaHazırlamaTesisleri

Pİ ASF 6, Pİ ASF 7, Pİ ASF 11, Pİ ASF 14

Vibrasyonlu

Silindirler

Pİ 4005, Pİ 4006, Pİ 4008, Pİ 4009

Kırıcılar Pİ KON, Pİ K 100, Pİ K 200, Pİ K 300, Pİ K

600, Pİ K 850, Pİ K 1000, Pİ K 1250Besleyiciler Vibrasyonlu, Paletli, Vergelli, Vibrasyonlu

GrizliElekler Pİ EL 150, Pİ EL 250, Pİ EL 350Kule Vinçleri Pİ Kule 14, Pİ Kule 41, Pİ Kule 58, Pİ Kule

95

Yaklaşık 70 değişik tipte üretilen inşaat makinalarının

yedek parça sayılabilecek birçok elemanı da firma tarafından

üretilmektedir. Bu makinaların imalatında kullanılmak üzere

dörtyüze yakın muhtelif tip ve kapasitede dişli kutusu ve

muhtelif aktarma organları, otuza yakın değişik kapasitede

aks, muhtelif rulmanlı dişliler, çok çeşitli hidrolik

sistemler, muhtelif vibratör üniteleri, hidrolik ve su

radyatörleri, hidrolik bloklar, bazı valfler ve hidrolik

motor, münferit birçok dişli ve dişlili aksam, birçok değişik

vasıfta imalat milleri ve küçük imalat parçaları fabrikada

yapılmaktadır.

4.4. Üretim Kapasitesi:

Pi Makina’da siparişe dayalı üretim sistemi

uygulanmaktadır. Üretilen ürünün maliyetinin yüksek oluşu ve

pazar şartlarının sürekli değişmesi bu sistemi daha cazip

kılmaktadır. Nitekim sürekli geliştirilen modeller ve19

müşterinin özel isteklerine göre üretim gibi avantajlar bu

sistemin uygulanması sonucu elde edilmiştir.

Fabrika tek vardiya olarak haftada 6 gün çalışmaktadır.

Bu normal mesai şartlarında yıllık üretim kapasitesi; 250 iş

makinası ve 10000 ton çelik konstrüksiyonu olarak

hesaplanmıştır. Alınan siparişler doğrultusunda 2004 ve 2005

yıllarında imalat kapasitesi tamamen dolu olmakla birlikte

tezgah ve personel faydalı kullanım oranlarının (FKO) %80

civarında olduğu yapğılan zaman etüdlerinde tesbit

edilmiştir. Dolayısıyla fabrikanın faydalı kullanım

oranlarının düşük olması kapasitenin yüksekolmasına rağmen

imalat hızının düşmesine nedenolmaktadır. Siparişlerin

arttığı ve üretimin yoğunlaştığı dönemlerde fazla mesai

uygulaması yapılarak imalata devam edilir.

Pi Makina genellikle üst şirketi olan ERG İnşaat A.Ş.

için üretim yaptığı ve ihale yoluyla makina sattığı için son

3 yılın üretim miktarlarının ve bu dönemlere ait fiyatların,

fiyat analiz bilgilerinin stajerlere verilmesi firma

yetkililerince uygun bulunmamıştır.

4.5. Temel Hammaddeler:

- Saclar

- Profil Malzemeler

- Döküm Malzemeler

- Çelik Borular

- İmalat Çelikleri

4.6. Makina-Teçhizat:

20

Pİ Makina Fabrikasında hem talaşlı hem de talaşsız

imalat yapılmaktadır. Üretime yardımcı olan mevcut holler;

parça hazırlama holü, imalat-montaj komple tesis imalat holü,

imalat-montaj iş makinaları imalat holü, revizyon holü,

boyahane, kumlama, piston imalat holü ve talaşlı imalat holü.

Fabrikada mevcut olan bu hollerde kullanılan tezgah tip ve

sayıları aşağıda verilmiştir.

Parça Hazırlama Holü:

1 adet boru bükme tezgahı 1 adet CNC oksijen

kesme tezgahı

1 adet kaynak robotu 1 adet kumlama

tezgahı

4 adet radyal matkap 4 adet redresör

kaynak makinesi

1 adet optik oksijen tezgahı 1 adet bükme

silindirik (roundo)

2 adet silindirikkolonlu matkap 14 adet trajo kaynak

makinası

3 adet vals (bükme silindiri) 1 adet daire testere

34 adet gazaltı kaynak makinası 1 adet giyotin makas

1 adet hidrolik daire testere bileme tezgahı 2 adet hidrolik

daire tezgahı

4 adet hidrolik pres 1 adet kombine makas

2 adet yatay başlıklı testere 1 yatay şerit testere

İmalat-Montaj Komple Tesis İmalat Holü:

2 adet gazaltı kaynak makinası 1 adet hidrolik pres

21

2 adet redresör kaynak makinası 1 adet silindirik

kolonlu matkap

İmalat-Montaj İş Makinaları İmalat Holü:

1 adet abkant 1 adet el makası

1 adet daire testere 1 adet gazaltı kaynak

makinası

1 adet eksantrik pres 1 adet giyotin makas

1 adet punta kaynak makinası 2 adet silindirik

kolonlu matkap

1 adet seyyar plazma kaynak makinası 1 adet tık tık kesme

makinası

1 adet seyyar plazma kesme makinası 1 adet trafo kaynak

makinası

Revizyon Holü:

3 adet gazaltı kaynak makinası 1 adet punta kaynak

makinası

1 adet redresör kaynak makinası 1 adet giyotin makas

1 adet kollu mekanik makas 1 adet silindirik

kolonlu matkap

1 adet hidrolik pres 1 adet kenet makinası

3 adet trafo kaynak makinası

Boyahane:

2 adet seyyar boya makinası

Kumlama:

22

2 adet elle kumlama makinası 1 adet otomatik

kumlama makinası

Piston İmalat Holü:

1 adet hortum kesme makinası 1 adet hortum taşlama

makinası

1 adet silindirik kolonlu matkap 2 adet hortum presi

1 adet redresör kaynak makinası

Talaşlı İmalat Holü:

3 adet azdırma 4 adet CNC torna

2 adet dik işleme merkezi 1 adet dik planya

1 adet düz konik dişli 1 adet fellow

1 adet planya 1 adet nümerik torna

1 adet lepleme tezgahı 1 adet kontrol

tezgahı

1 adet konik helis dişli açma tezgahı 3 adet freze

2 adet radyal matkap 1 adet satıh taşlama

tezgahı

1 adet redresör kaynak makinası 1 adet silindirik

kolonlu matkap

2 adet matkap bileme tezgahı 18 adet torna

5 adet yatay delik tezgahı 2 adet silindirik

taşlama tezgahı

23

2 adet takım bileme tezgahı 1 adet takım dizme

tezgahı

1 adet yatay şerit testere

5. ÜRETİM PLANLAMA

Fabrikada üretim planlama ile ilgili herhangi bir paket

program kullanılmamaktadır. Üretim planları üretim planlama

ve kontrol mühendisi, imalat baş mühendisi ve iş hazırlama

şefi tarafından siparişler doğrultusunda kısa vadeli olarak

hazırlanmaktadır. Üretim planlama aşamasında bilgisayar

ortamında MS Project programından faydalanılmaktadır.

5.1. Üretim Planlama Prosesi:

Ürün bilgilerini içeren sipariş bilgi formuna göre imalat

başmühendisi tarafından iş emirleri hazırlanır ve ilgili

birime gönderilir.

Bu iş emirleri üretim takip formuna kaydedilir.

İş emirleri ve genel üretim programı formuna göre imalat

başmühendisi ile üretim planlama ve kontrol mühendisi

tarafından “Genel Üretim Programı” yapılır.

Ayrıntılı iş emri bilgilerini içeren iş emri üretim

programı hazırlanır ve ilgili şefliklere gönderilir.

Proje bürosundaki teknik ressamlar tarafından ürün

bilgilerini ve ilgili üretim birimlerini içeren iş emri ve

proje listesine göre arşivden orjinal projeler çıkarılır.

Teknik resimler çoğaltılır, düzeltilir, uygunolmayanlar

tekrar çizilerek proje müdürü tarafından onaylanır.

Hazırlanan teknik resimler iş hazırlama şefliğine

gönderilir.

24

İş hazırlama Şefliği bu resimler ve iş emirleri ile “Genel

Üretim Listesi” ve “Malzeme Listesini” hazırlar.

Malzeme ve hizmet ihtiyacı belirlenir. Bu listeler imalat

baş mühendisliğince onaylanır.

İş hazırlama şefliği talaşlı imalat planını hazırlayarak,

planlama bilgilerini talaşlı imalat şefliğine iletir.

Ar-Ge CAD/CAM müdürlüğü tarafından CAD/CAM programı

hazırlanır ve talaşlı imalat şefliğine gönderilir.

Parça hazırlama ve imalat-montaj planları da genel üretim

listesine göre hazırlanarak ilgili şefliklere planlama

bilgileri ve gerekli teknik resimlerle birlikte iletilir.

İlgili imalat şefi, imalat şefliği üretim programını

yaparak ekipleri görevlendirir.

5.2. Değişken Üretim Hızına Göre 3 Aylık Üretim Planı:

Firmada siparişe göre üretim yapıldığı için kilit nokta

müşteriden gelen taleptir. Değişen talep miktarı stoklar

sabit seviyede tutulup üretim hızı değiştirilerek

dengelenmeye çalışılır.

Değişken üretim hızına göre planlamanın en önemli yararı

stoklama maliyetlerinin düşürülerek belirli bir düzeyde

kalamasına olanak vermesidir. Dezavantajı ise üretim hızını

talep miktarına göre ayarlayabilmek için yapılan fazla mesai,

ikinci vardiya, işe alma ve işten çıkarmaların yaratacağı

parasal ve hukuki sorumluluklardır.

Aşağıda şu an yapımı devam etmekte olan beton santralinin

komple tesis imalat grubundaki (kesim, imalat, kaynak, boya)

3 aylık üretim planı yapılmıştır. Üretim planı yapılırken

25

stok tutulmadığı için talep dengesi fazla mesai ile

sağlanmıştır.

Firmanın 3 aylık dönem için aldığı siparişler

doğrultusunda komple tesis imalat grubundan talep edilecek

imalat miktarları şu şekildedir:

TALEPLER(ton

)

İmala

t

Kesim Kayna

k

Boya

Temmuz 2004 75 15 43 40.25Ağustos 2004 80.5 19.5 36 33Eylül 2004 72.25 20.25 31.25 29.25

Fabrika tek vardiya düzeni ile cumartesi günleri de dahil

olmak üzere haftada 6 gün, günde 7.5 saat çalışmaktadır. 3

aylık planlama dönemimiz için aylık işgünü sayıları şöyledir.

Temmuz 2004 : 27 işgünü

Ağustos 2004 : 25 işgünü

Eylül 2004 : 26 işgünüKomple tesis imalat grubundaki çalışan işçi sayıları (birimlerine

göre) ve herbir birimde 1 ton imalat için gereken adam*saat işçilik

süresi aşağıdaki tabloda verilmiştir.

1 ton içingerekenadam*saatişçilik

İşçi

sayısı

İmalat 47.5

adam*saat

18

Kesim 53

adam*saat

5

Kaynak 75

adam*saat

13

26

Boya 45

adam*saat

10

Bu verilere göre 3 aylık üretim planı şu şekilde

oluşmaktadır:

İmalat:

A : Aylık üretim ihtiyacı (ton)

B : Aylık adam*saat işçilik ihtiyacı (A*47.5)

C : Aylık çalışılan gün sayısı

D : İşgücü başına aylık çalışma saati (C*7.5)

E : Mevcut aylık adam*saat çalışma süresi (D*18)

F : Aylık adam*saat fazla mesai ihtiyacı (B-E)

G : İşgücü başına aylık fazla mesai süresi (F/18)

Ay A B C D E F G Temmuz 75 3562.5 27 202.5 3645 - - Ağusto

s

80.5 3823.7

5

25 187.5 3375 448.7

5

25

Eylül 72.2

5

3432 26 195 3510 - -

Kesim:

B : Aylık adam*saat işçilik ihtiyacı (A*53)

E : Mevcut aylık adam*saat çalışma süresi (D*5)

G : İşgücü başına aylık fazla mesai süresi (F/5)

27

Ay A B C D E F G Temmuz 15 795 27 202.5 1012.

5

- -

Ağusto

s

19.5 1033.5 25 187.5 937.5 96 19

Eylül 20.2

5

1073.2

5

26 195 975 98.25 19.65

Kaynak:

B : Aylık adam*saat işçilik ihtiyacı (A*75)

E : Mevcut aylık adam*saat çalışma süresi (D*13)

G : İşgücü başına aylık fazla mesai süresi (F/13)

Ay A B C D E F G Temmuz 43 3225 27 202.5 2632.

5

592.5 45.5

Ağusto

s

36 2700 25 187.5 2437.

5

262.5 20.25

Eylül 31.2

5

2343.7

5

26 195 2535 - -

Boya:

B : Aylık adam*saat işçilik ihtiyacı (A*45)

E : Mevcut aylık adam*saat çalışma süresi (D*10)

28

Ay A B C D E F G Temmuz 40.2

5

1811.2

5

27 202.5 2025 - -

Ağusto

s

33 1485 25 187.5 1875 - -

Eylül 29.2

5

1316.2

5

26 195 1950 - -

Planımıza göre 3 aylık normal ve fazla mesai süreleri şu şekilde

olacaktır:

İmalat Kesim Kaynak BoyaN F N F N F N F

Temmuz 3562.

5

- 795 - 2632.

5

592.5 1811.

25

-

Ağusto

s

3375 448.7

5

937.

5

96 2437.

5

262.5 1485 -

Eylül 3432 - 975 98.2

5

2343.

75

- 1316.

25

-

6. STANDART ZAMAN VE ZAMAN ETÜDÜ ÇALIŞMASI

Fabrikada standart zaman kullanılmamaktadır çünkü ürün

çeşitliliğinin çok fazla olması hem bu zamanların ölçümünü

zorlaştırmakta hem de kullanım alanını daraltmaktadır.

Yetmişten fazla türde üretim yapan firmada üç yıldır

üretilmeyen makinalar bulunmakta, bu zaman diliminde üretim

yöntem ve teknolojileri değişmekte dolayısıyla standart zaman

ölçümleri de geçerliliğini kaybetmektedir. Standart

zamanların güncellenmesi de oldukça uzun zaman ve uğraş

gerektirdiğinden firma bu yöntemi tercih etmemiştir. 29

Sipariş ve teslim sürelerinin belirlenmesi için

karşılaştırma ve tahmin metodu kullanılmaktadır. Gelen

siparişe üretim karakteristiği açısından en çok benzeyen

ürünler geriye dönük olarak taranır ve en yakın zamanda

teslim edilen siparişle karşılaştırılır. Farklı noktalarda

tahmin devreye girerek yaklaşık bir teslim süresi tespit

edilir ve güven aralığı da eklenerek müşteriye bildirilir.

Aşağıda stajım esnasında Talaşlı İmalat bölümündeki torna

makinasında mil tornalama operasyonunun standart zamanını

tespit etmek için yaptığım zaman etüdü çalışması

bulunmaktadır.

Seçilen İşin Elemanlarına Ayrılması:

1. Parçanın malzeme sepetinden alınıp makinaya bağlanması

2. Yüzey temizleme

3. Alın tornalama

4. Punta deliklerinin açılması

5. Ölçme-kontrol

6. Parçanın sökülmesi ve malzeme sepetine geri bırakılması

İşin elemanları ve akışı bu şekilde belirlenerek zaman

etüdü tekniği uygulanmak üzere ölçümler yapılmıştır. Toplanan

veriler Z2 formunda görülmektedir:

30

Z2 REFA-Zaman Ölçümü FormuForm No:Sayfa No:

Görev: MİL TORNALAMASipariş No: Sipariş

Miktarı m: Bölüm: Talaşlıİmalat

Masraf Y.:

Zaman Ölçüm Tarihi Başlangıç Bitiş ZamanÖlç.Süresi

07/07/2004 Saat:10:06Miktar: 1

Saat:12:15Miktar: 10

129 dk

Birim Zaman

Belirlenmesi

Zaman

(sn)

Kaynak

Tg Temel

Zaman

750.788

Zer =%20 ter

Dinlenme Zam

127.63

Zv = %20 tv

Dağılım Zam

37.54

Diğer Paylarte1Birim Zaman 915.96te1/te100/te1000

için dk/satr hazırlık zamanı

dak/sa

Çalışma Tekniği ve Yöntemi : 45*270 ebatındaki parça makinaya

bağlanıyor. Önce yüzey temizleniyor daha sonra alın tornalaması

yapılıyor. Punta delikleri delindikten sonra ölçme-kontrol yapılıyor ve

parça malzeme sepetine bırakılıyor.

31

İş P

arça

sı(Gir

di)

Adlandır

ma

Malzeme GirdiDurumu

Resim No Malzeme No Ölçü.Biç.Ağır.

Mil İnşaat

Çeliği

iyi 743-30635 - 45*270

İnsan İsim Sicil/

Sıra NoCinsiyet

YaşÇalışma SüresiBenzer Görev Bu görev

Erol SEVİNÇ 06358 Erkek 42 8 yıl 10 yıl

Üretim

Aracı

AdlandırmaTip

Adet ÜretimAracı No

Yapım Yılı Teknik Veriler, Durum

UniversalTornaTezgahı

1 12 1994 Normal

Çalışma Koşulları: MakineGürültüsü : 100dBA Çalışma ortamı : tozlu

ücretlendirme: SSK

Açıklamalar: Fabrikada ardarda çok sayıda parça işlenmediği için zaman

etüdü çalışması ancak 10 parça için yapılabilmiştir.Yapan: Rabia CANBOLAT Denetleyen:Orçun KURT 07/072004‘ den 07/07/2005’e kadar geçerlidir.Zaman Ölçümlerinin Değerlendirilmesi:

Çevrimsel Akışa Göre İstatistiksel Analizi:

10 tane ölçüm için k değerimizi 1 olarak belirledik. n=10

k=1

Çevrim zamanları ortalaması = tz = 7314.4/10 = 731,44

Değer aralığı ortalaması = Rz = 14.7

Dağılım sayısı = Z = (14.7/731.44)*100 = 2 %

Elde edilen Z değeri nomogram cetvelinde (EK-6) 10 gözlem ile

kesiştirilerek έ değeri yaklaşık olarak 0,5 bulunur.

Çevrimsel akışa göre bulduğumuz değer ε=%5’ten küçük olduğu

32

için gözlemlerimiz sayıca yeterli ve kabul edilebilirdir.

Güven aralığımız %99,5dir.

Tek Akış Dilimlerine Göre İstatistiksel Analiz:

1.Akış Dilimi: Rz=(88,0-82,1) = 5,9

2.Akış Dilimi: Rz=(244,3-283,3) = 6

3.Akış Dilimi: Rz=(35,3-33,6) = 1,7

4.Akış Dilimi: Rz=(337,2-325) =12,2

5.Akış Dilimi: Rz=(25,9-22,7) = 3,2

6.Akış Dilimi: Rz=(22,3-20,3) = 2

Akış Dilimleri İçin Dağılım Sayısının (Z Değerinin)

Belirlenmesi:

1.Akış Dilimi : Z = (5,9/84,42)*100 = 6,99

2.Akış Dilimi : Z = (6/240,9)*100 = 2,49

3.Akış Dilimi : Z = (1,7/34,18)*100 = 4,97

4.Akış Dilimi : Z = (12,2/342,95)*100 = 3,56

5.Akış Dilimi : Z = (3,2/24,06)*100 = 13,30

6.Akış Dilimi : Z = (2/21,26)*100 = 9,41

Akış dilimleri için bulunan dağılım sayısı (Z) değerlerini,

ilgili akış dilimlerindeki çevrim sayıları ile kesiştirilerek

epsilon değerleri bulunur.

1.Akış Dilimi : ε =%1,52.Akış Dilimi : ε =%0,63.Akış Dilimi : ε =%1,24.Akış Dilimi : ε =%0,85.Akış Dilimi : ε =%36.Akış Dilimi : ε =%2,3

33

Bulduğumuz έ değerlerini tek akış dilimleri için belirlenen

ε=%10 hata payı ile karşılaştırdık sonuçta; tüm akış

dilimlerinin %90 güvenilirliği sağladığı sonucunu bulduk .

Bu iş için dinlenme zamanı payı, dinlenme payları

tablosundan %17 olarak hesaplanmıştır. Dağılım zamanı oranı

Zv ‘nin %5 olduğu kabulü ile dinlenme ve dağılım zamanları şu

şekilde hesaplanır.

tg = 750.788

ter = Zer x tg = 0,17 x 750,788 = 127,63

tv = Zv x tg = 0,05 x 750,788 = 37,54

İşin standart zamanı:

te = tg + ter + tv = 750.788 + 127,63 + 37,54 = 915,96

7. BİLGİ AKIŞI

Fabrika içerisinde bölümlerarası iletişimin düzenli ve

sistematik olarak sağlanabilmesi için doküman ve belgelerin

dolaşımı 5 ayrı server aracılığıyla yapılmaktadır. Elektronik

ortamda hazır bulundurulan form ve rapor formatları sayesinde

bilginin detaylı ve düzgün iletilmesi sağlanmaktadır.

Fabrikada dolaşıma giren bir mamul veya yarımamul için ise

bilgi iletimi şu formlarla yapılmaktadır:

Sevk Pusulası: Malzemelerin fabrikaya girmesi veya fabrikadan

çıkması için gerekli olan tanıtım formudur. Bu pusulalar

sayesinde fabrikanın almış ve satmış olduğu malzemelerin

kayıtları tutulmaktadır.

İş Emri: Üretimin sağlanabilmesi, üretim için harcanacak olan

maliyetlerin hesaplanması ve üretimde gerekli olan

malzemelerin ambarda tespiti için kullanılan önemli bir

34

komuttur. Bu iş emri formları bu iş emrini veren birim

tarafından doldurulur ve bu işle ilgilenecek olan birimlere

dağıtılır.

Stok Kartları: Ambarda, ambar sorumlusu tarafından mevcut

olan malzemelerin kolayca hazırlanabilmesi ve diğer

birimlerin de ambardan malzeme talep ettiklerinde malzemenin

stok durumunu kolayca öğrenebilmeleri amacıyla kullanılan bir

komuttur.

Teknik Resim: Üretilecek olan ürünün Auto Cad programı ile

kağıda dökülmüş halidir.

Fabrikada bölümlerarası resmi bilgi akışı ve aynı

zamanda genel proses şu şekildedir:

35

YÖNETİMİN GÖZDEN GEÇİRMESİ

BAKIM EĞİTİM

SATIŞ

ÜRETİM PLANLAMASATIN ALMA

TASARIM ve GELİŞTİRMEKALİBRASYON

TEDARİKÇİ DEĞERLENDİRME

ÜRETİM

MÜŞTERİ MEMNUNİYETİNİ DEĞERLENDİRME

MÜŞTERİ ŞİKAYETLERİNİ DEĞERLENDİRME

DÜZELTİCİ FAALİYETLER

ÖNLEYİCİ FAALİYETLER

YÖNE

TİM

SO

RUM

LULU

ĞUKA

YNAK

YÖ

NETİ

Mİ

ÜRÜN

GE

RÇEK

LEŞT

İRM

EÖL

ÇME,

ANA

LİZ

VE

İYİL

EŞTİ

RME

PROSESLERİN GEÇERLİLİĞİ

Rutin

Yeni Ürün

İÇ TETKİK

8. TEDARİK SİSTEMİ

Kuruluş politikası satınalınan ve kaliteyi doğrudan

etkileyen ürün ve hizmetlerin belirlenen şartlara uygun

36

olmasını sağlamaktır. Tedarikçiye ve satınalınan ürüne

uygulanan kontrolün tipi ve içeriği, satınalınan ürünün,

sonraki ürün gerçekleştirilmesine olan etkisine bağlıdır.

Tedarikçiler kuruluş şartlarını karşılayan ürün sağlama

yeteneğine göre değerlendirilir ve seçilir. Değerlendirme ve

seçme kriterleri belirlenmiş olup değerlendirme sonuçları ile

ilgili kayıtlar saklanır.

Satınalma siparişlerinde ihtiyaç duyulan ürün veya

hizmetin açık bir tanımı, ilgili standart veya

spesifikasyonun tanımı bulunur. Bu bilgiler tedarikçiye

gönderilmeden önce, yeterlilik açısından gözden geçirilir.

Satınalınan ürünün belirlenen şartları karşılamasını

sağlamak için gerekli kontroller uygulanır. Alınan ürünler,

tedarikçinin yerinde doğrulanmamaktadır.

Firma, üretimde kullandığı boru, profil vb bazı

malzemeleri ülkemizin önde gelen sanayi kuruluşlarından ihale

ve teklif yoluyla temin etmektedir. Bunun dışında motor,

aşınmaya dayanıklı sac ve diğer bazı parçalar için yurtiçinde

yeterli kalitede üretim yapılmadığından dolayı ithalat yoluna

gidilmiştir. Yurtiçinde üretilen motor gibi ana parçalarda CE

işareti olmamasından dolayı firma İtalya, Almanya, Amerika ve

İsveç’ten parça ithal etmektedir. İthalat tutarları gizli

bilgi kapsamında olduğu için staj raporunda sunulamamıştır.

Firmanın yurtiçinden ve dışından satınaldığı parça ve

yarımamulleri fabrikada üretmek için herhangi bir girişimi ve

yatırımı yoktur. Bu durum fabrikanın ürün çeşitliliğinin çok

fazla olması ve bu yatırımların tutarının getireceği karı

karşılayamamasından kaynaklanmaktadır.

37

Firmadaki malzeme tedarik/satınalma süreci şu

şekildedir:

Birimler Malzeme İstek Formu’yla malzeme talebini İkmal

Müdürlüğüne yaparlar.

Malzeme ve hizmet bilgileri kontrol edilerek ihtiyaç

onaylanır.

Malzemenin stok durumu kontrol edilir, stok yeterli ise

ihtiyaç stoktan karşılanır.

Stok yetersiz ise tedarikçilerden teklif istenir.

Alınan teklifler değerlendirilerek tedarikçi seçilir ve

sipariş verilir.

Eğer hizmet ihtiyacı varsa aynı şekilde tedarikçilerden

teklif istenir, alınan teklifler değerlendirilerek

tedarikçi seçilir.

Sipariş edilen malzeme fabrikaya ulaştığında ilk kontrolü

yapılır. Muayene ve deney durumuna göre A veya B grubu

olarak ayrılır. A grubu girdiler ilk kontrolün ardından

depolanır. B grubu girdiler ise Kalite Kontrol Müdürlüğü

tarafından numune alınıp muayene ve deneyi yapıldıktan

sonra ambara gönderilir.

Malzeme veya hizmet için kalite değerlemesi yapılarak

tedarikçi değerlendirme sistemine işlenir.

Firmada tedarikçi değerlendirme prosesi şöyledir: İkmal

Müdürlüğü tarafından ham ve yarı mamul temin edilen

tedarikçiler belirlenir. Her tedarikçi için bir sicil kartı

ve üçer aylık performans değerlendirme formları tutulur. Bu

formlarda tedarikçiden istenilen ve gerçekleşen sipariş

miktarları karşılaştırılarak programa uyum notu ve gelen

siparişin kontrolünden sonra kabul edilen miktar baz alınarak

38

ürün kalitesi notu verilmektedir. Programa uyum notları şu

şekilde hesaplanır;

Zamanında teslim = 100

1-2 günlük gecikme = 80

3-7 günlük gecikme = 60

7 günden çok gecikme = 20

Bu aşamadan sonra her tedarikçi için performans notu

hesaplanır. Bu değerlendirme için programa uyum notu (P) ve

ürün kalitesi notu (K) kullanılır.

Performans Notu = 0.7 K + 0.3 P

Performans notu belirlenen tedarikçilerden notu 70’in

üzerinde olanlar tedarikçi listesinde tutulmaya devam edilir.

Notu 60-70 arasında olanlar için öncelikle sağladığı ham veya

yarı mamulün tek kaynağı olup olmadığına bakılır. Eğer tek

kaynaksa tedarikçi uyarılarak ürün kalitesi ve programa

uyumunu arttırması istenir. Tek kaynak değilse potansiyel

tedarikçi listesine alınarak ilk etapta tercih dışı

bırakılır. Her tedarikçi için değerlendirme sonuçları ve

sistem notu tedarikçi sicil kartlarına işlenir. EK-3’te

tedarikçi sicil kartı ve tedarikçi performans değerlendirme

formlarının örnekleri sunulmuştur.

Bu sistem sayesinde imalatta kullanılan ham ve yarı

mamullerin zamanında temin edilmesi ve tedarikçilerin sürekli

kontrol altında tutulması sağlanır.

9. STOK SİSTEMİ

Fabrikada stok kontrol ve planlama birimi

bulunmamaktadır. Siparişe dayalı üretim yapıldığından dolayı

39

amaç minimum stokla dolayısıyla da minimum stok maliyeti ile

üretim yapmak ve talebi karşılamaktır.

Özellikle yüksek maliyetli ithal parçalar siparişin

ardından temin edilmektedir. Aynı şekilde fabrikada üretilen

malzemeler için de her an üretim imkanı bulunduğundan stok

tutulmamaktadır. İkmal müdürlüğüne bağlı olarak çalışan

ambarda stokların minimum düzeyde tutulmasına

çalışılmaktadır. Ambar Şefliği her ayın sonunda çok

kullanılan ve kullanımı devam edecek olan parçaları belirler

ve 1 aylık ihtiyacı karşılayacak miktarda sipariş vererek

stokta tutar.

10. KALİTE

Kalite yönetim sistemi çerçevesinde, hedeflerle yönetim

anlayışıyla kuruluşun ilgili fonksiyonlarında kısa ve uzun

dönemli ölçülebilir ve kalite politikası ile tutarlı kalite

hedefleri belirlenmiş olup kalite yönetim sisteminin

etkinliğinin bir göstergesi olan hedeflere yaklaşım derecesi

belirli aralıklarla izlenmektedir. Kalite hedefleri

ölçülebilir ve kalite hedefleri ile tutarlıdır.

10.1. Kalite Politikası

Pİ Makina Fabrikası’nın kalite politikası:

Müşteri ihtiyaç ve beklentilerini karşılayarak müşteri

memnuniyetini sağlamak

Gelişmiş teknolojiyi kullanarak üretim yapmak

Zamanında ve kaliteli üretim yapmak

Kalite yönetim sisteminin etkinliğini sürekli

iyileştirmektir.

40

Firmada TSE-EN ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi

uygulanmaktadır.

Firmadaki kalite istatistikleri hata miktarlarının

tespiti ile tutulmaktadır.. Bu nedenle ham ve yarı mamullerin

fabrikaya girişinden ürünün çıkışına kadar farklı üretim

aşamalarında ürün birçok kez kontrol edilir

Dışarıdan alınan ham ve yarı mamuller fabrikaya girişte

A ve B olarak iki gruba ayrılır. A grubu mamuller çelik

çubuki profil gibi ara malzemeler olup fabrikaya girişinde

ambar memurları tarafından kontrol edilmektedir. Mamulun

türüne göre partinin tamamı kontrol edilmekte veya numune

analizi yapılmaktadır. Bu gruptaki mamullerin pekçoğu temin

edildikleri taşeron firmaların yeterliliği ve sahip oldukları

kalite standartları nedeniyle A grubu girdi olarak

tanımlanmıştır.

B grubu mamuller ise sac,mikrometre, kumpas gibi

genellikle ölçüm ve kontrolde kullanılan veya ürün kalitesini

direkt etkileyen malzemelerdir. Bu gruptaki mallar fabrikaya

girişte ambar memuru tarafından kontrol edildikten sonra

kalite kontrol labaratuarında eldeki doküman ve kalite

planlarında belirtilen istatistiklere (ölçü, ebat, malzeme

cinsi…vb) göre değerlendirilir.

10.2. Kalite Kontrol Labaratuarı:

Labaratuarda bulunan belli başlı cihazlar;

Spektrometre: Kimyasal analiz yapan bu cihaz malzemenin

içindeki elementleri ağırlık yüzdesi olarak gösterir.

41

Sertlik Cihazı: Isıl işlemden gelen parçaların sertliklerini

Brinel ve Rockwell cinsinden belirler. 1 adet sabit ve 1 adet

seyyar sertlik ölçme cihazı bulunmaktadır.

Nikon Mikroskop: Kaynaklı numuneler ve döküm parçalarıniç

yapı muayeneleri için kullanılır.

Labaratuarda kalibrasyon, ultrason, sıvı penetrant

testleri, röntgen gibi pekçok farklı yöntem kullanılmaktadır.

Ağustos 2004’den itibaren yeni alınan makinalarla malzemeler

üzerinde tahribatlı muayeneler de yapılacaktır.

Kalibrasyon: Kalite kontrol labaratuarındaki cihaz ve

malzemeler yılda 1 kez kalibre edilmektedir. Gerekli belge ve

referans cihazlara sahip tek kuruluş olması nedeniyle

kalibrasyon işlemini TAI(Türk Havacılık ve Uzay Sanayi)

yapmaktadır.

Ultrason: Tahribatsız muayene yöntemi olan ultrason tekniği

ile sac kalınlığının ölçümü ve kaynak iç hatalarının tespiti

yapılmaktadır. Eğer herhangi bir çatlak, cüruf veya birleşme

hatası var ise tespit edilir. Tespit edilen hata tolerans

payının dışındaysa hurdaya gönderilir.

Sıvı Penetrant Yöntemi: Kaynak parçalarının yüzeyinde oluşan

hataların tespitinde kullanılan bir tekniktir. Eğer çatlak

çok derin değilse taşlama ile düzeltilir, onarılamayan

parçalar hurdaya gönderilir.

10.3 İstatistiksel Teknikler:

Girdi, yarı mamul ve bitmiş ürün karakteristiklerini

belirlemek için yapılan muayene ve deneylerde Kalite

Planlarında belirlenen örnekleme yöntemleri kullanılır. Yarı

mamul ve bitmiş ürünlerde hata ve hurda değerleri 3 aylık, 6

42

aylık ve yıllık olarak hesaplanır. Kalite hedeflerine ulaşma

derecesini belirlemek için bitmiş üründeki hata, onarım ve

hurda oranı değerleri bulunur. Bitmiş üründe, ürün tipine

göre hata türleri, pareto diyagramı kullanılarak 3 aylık, 6

aylık ve yıllık olarak hesaplanır. Müşteri şikayetlerinin

değerlendirilmesinden sonra, ürün tipine göre hata türleri

üçer aylık dönemler için pareto diyagramı kullanılarak

belirlenir. En çok görülen hata türleri ve şikayet nedenleri

ile ilgili olarak Düzeltici Faaliyet İstek Formu veya

Önleyici Faaliyet İstek Formu doldurulur ve Kalite Gözden

Geçirme Komitesine iletilir. Kalite Gözden Geçirme Komitesi

tarafından hataların tekrarını önlemek amacıyla en çok

görülen hata ve şikayet türlerinin nedenlerinin araştırılması

için sebep-etki diyagramları kullanılır. Hataya neden olan

faktörlerin giderilmesi için gerekli işlemler ve düzeltici

faaliyetler uygulanır.

10.4. İç Tetkik:

Firmada , kalite yönetim sisteminin planlanmış

düzenlemelere, TS EN ISO 9001’in şartlarına ve oluşturulan

kalite yönetim sistemi şartlarına uyup uymadığını, etkin

olarak uygulanıp uygulanmadığını ve sürdürülüp

sürdürülemediğini saptamak amacıyla belirli aralıklarla iç

tetkikler gerçekleştirilir.

Tetkikler, tetkik edilecek alanların ve proseslerin önem

ve durumları dikkate alınarak her birim ve fonksiyon yılda en

az iki defa tetkik edilecek şekilde programlanır. Tetkikler,

eğitilmiş ve tetkik edilen faaliyetlerden doğrudan sorumlu

43

olmayan personel tarafından, dokümante edilmiş prosedüre göre

gerçekleştirilir.

Tetkikin ilk aşamasında hazırlanan dokümanların TS EN

ISO 9001’in şartlarını karşılama durumu, ikinci aşamasında

uygulamaların dokümante edilmiş sisteme uygunluğu

değerlendirilir. Her iki aşamada tetkike yardımcı olması için

kontrol listeleri kullanılır. Tetkik sonunda tetkik

hakkındaki bilgileri, saptanan uygunsuzlukları ve ilgili

düzeltici faaliyetleri içeren bir rapor hazırlanır ve tetkik

edilen alandan sorumlu yöneticinin bilgisine sunulur. İlgili

yönetici saptanan uygunsuzluk veya gözlemlerle ilgili

düzeltici faaliyete karar vermek ve belirlenen süre

içerisinde faaliyeti gerçekleştirmekten sorumludur. Düzeltici

faaliyetlerin yerine getirilmesi ve etkinliği takip

tetkikleri ile doğrulanır ve kaydedilir.

11. BAKIM FAALİYETLERİ

Firmadaki bakım faaliyetleri; periyodik(koruyucu) bakım

ve arıza nedenli bakımlar olmak üzere ikiye ayrılır.

Koruyucu bakım yılda bir kez yapılmaktadır. İmalat

başmühendisi, bakım şefi, fabrika müdürü ve yardımcı

işletmeler şefi tarafından makina, teçhizat ve tesis

listeleri güncellenir. Bu listelere göre bakımı yapılacak

makina, teçhizat ve tesislerin bakım periyotları belirlenir.

Bu bilgiler ışığında bakım şefi ve yardımcı işletmeler

şefliğinin ortak çalışması ile “Yıllık Bakım Planı”

hazırlanır. Makina ve teçhizatlar için; bakım şefi,

formenler(bakım), ustabaşılar(bakım) ve ustalar(bakım)

44

nezaretinde, tesisler için; yardımcı işletmeler şefi, ustalar

ve işçiler nezaretinde bakım yapılır.

Bakım faaliyetleri teçhizat sicil kartlarına ve yıllık

bakım planına işlenerek kayıtları tutulur.

Eğer herhangi bir makina, teçhizat veya tesiste arıza

nedeniyle bakım gerekiyorsa öncelikle arızanın kuruluş içinde

giderilebilecek kapsamda olup olmadığı kontrol edilir. Arıza

kuruluş içinde giderilemiyorsa ilgili servis gibi yetkili ve

güvenilir bir kuruluştan hizmet satınalınır. Eğer arıza

fabrika içinde giderilecekse makina/teçhizat bakım şefliğine

iletilir. Onarımı tamamlandıktan sonra kalite kontrol birimi

tarafından proses geçerliliği ve tezgah onayı yeniden

alınarak imalata geri gönderilir.

12.FABRİKANIN ERGONOMİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Fabrikada iş kazası istatistikleri tutulmamaktadır.

Aşırı gürültü toz vs. gibi kötü çalışma koşullarından

kaynaklanan meslek hastalıklarına çok nadir olarak

rastlanmaktadır.

12.1. Aydınlatma, Isıtma, Havalandırma, Gürültü, Nem:

Şirkette ürün şartlarına uygunluğu sağlamak için gerekli olan

çalışma ortamı belirlenir ve bu ortamın sürekliliği sağlanır.

ERG A.Ş.de;

1. Fabrika Üretim Holleri

2. İdari Bina ve Ofisler

3. Kalite Kontrol ve Kalibrasyon Labaratuarı

olmak üzere üç farklı çalışma ortamı mevcuttur. Bu ortamların

ısı, gürültü ve aydınlatma değerleri şöyledir.

45

12.1.1. Fabrika Üretim Holleri: Fabrika üretim hollerinde

ısıtma tavandan yapılmaktadır. Tavanlarda onar metre arayla

ısıtma boruları bulunmaktadır. Bu borular personel ve malzeme

hareketlerine uygun şekilde tasarlanmıştır. Atölyelerde

ölçülen sıcaklık seviyesi ortalama 26,5 Co ve ortalama nem

oranı 24,1dir. Uygun görülen sıcaklık seviyesiyle

karşılaştırdığımızda buradaki sıcaklığın daha yüksek olduğunu

görüyoruz. Bu durumu fabrikanın havalandırma sisteminin

yetersiz kalması ile açıklayabiliriz. Buradaki havalandırma

sistemi boruları iki amaçla kullanılmaktadır. Birincisi

kaynak makinalarından çıkan zararlı gazları toplamak için her

bir kaynak makinasının başına konmuş olanlarla boyahanede

oluşan tozları atmak amacıyla yerleştirilmiş olan

havalandırma boruları, ikincisi de atölyelerin genel havasını

düzeltmek amacıyla her bir kolona yerleştirilmiş olan

havalandırma cihazlarıdır. Ancak bu havalandırma sistemi

atölyeler için yeterli olmamakta ve havasız olan atölyeler

çalışanları olumsuz etkilemektedir. Atölyelerde aydınlatma,

tavanda beşer metre aralıklarla yerleştirilmiş olan lambalar

ve günışığı ile yapılmaktadır. Aydınlatma açısından

standartlar sağlanmaktadır.

Atölyelerde ölçtüğümüz ortalama gürültü seviyesi ise 76.3

dB’dir. En yüksek ve en düşük gürültü düzeyi arasındaki fark

yaklaşık 10 dB’dir. Gürültü seviyesi standart aralıklarda

olup çalışma ortamı üzerinde negatif etkisi yoktur.

12.1.2. İdari Bina ve Ofisler: İdari bina ve ofislerde ısıtma

kalorifer sistemi ile sağlanmaktadır. Bu sistem idari bina ve46

ofislere yeterli ısıyı sağlamaktadır. Ölçülen yaklaşık

sıcaklık değeri 21 Co dir. Yazın bu çalışma ortamlarında

ısının daha da artmasıyla bozulan bu sıcaklık dengesi

odalarda mevcut olan klimalar sayesinde normal haline

getirilmektedir. Ölçülen gürültü seviyeleri çalışma ortamına

uygun düzeydedir.

Aydınlatma ise oda büyüklüklerine göre yeterli sayıda

yerleştirilen floresan lambalar ile sağlanmaktadır.

Aydınlatma sistemi tasarlanırken kullanılacak ışığın

sağladığı faydalara göre bir aydınlatma sistemi seçilmiştir.

Floresan seçilmesi ve bu lambaların maskelenmesi bilgisayar

kullanılan ortamda daha rahat çalışılmasını sağlamaktadır.

12.1.3. Kalite Kontrol ve Kalibrasyon Laboratuvarları: Kalite

Kontrol ve Kalibrasyon Laboratuvarlarında tozdan ve titreşim

kaynaklarından uzak özel bir çalışma ortamı oluşturulmuştur.

Isıtma çalışma ortamını negatif etkilemeyecek şekilde

yapılmaktadır. Laboratuvar ortamındaki yaklaşık ısı 20 Co ,

yaklaşık nem oranı ise % 45 RH olarak ölçülmüştür.

Havalandırma sistemi Laboratuvar ortamını korumak için

yeterlidir. Gürültü seviyesi 70 dB, aydınlatma ise ortalama

20 W/m² olarak ölçülmüştür.

12.2. Çalışma ve Dinlenme Süreleri:

Fabrika sabah 08:45, akşam 17:45 arasında olmak üzere

tek vardiya olarak çalışıyor. Günde sadece 1 kez 12:30-13:15

arasında 45 dakikalık öğle yemeği için ara veriliyor. Bu

durum çalışanları oldukça kötü etkiliyor. Ara dinlenme

verilmemesi işçilerin daha çok yorulmasına, işten sıkılmasına

47

ve kopmasına neden oluyor. Yorgunluk sonucu işçiler makina

başında daha çok duraksıyor ve iş kaybı yaşanıyor.

12.3. Üretim Hızı Nedeniyle Yorgunluk ve Gerilim:

Fabrika siparişe göre üretim yaptığı için sık sık fazla

mesai ile talep dengelemesine gidiliyor. Yukarıda

belirtildiği gibi uzun süre ve dinlenmesiz çalışan işçiler

için fazla mesai dönemleri ile birlikte işin temposu oldukça

yorucu ve yıpratıcı hale geliyor.

13. BİLGİ İŞLEM

Fabrikada bilgisayarlar 3 temel amaçla kullanılmaktadır.

- iletişim ve bilgi transferi

- çizim ve tasarım

- NC/CNC makinaları

Tüm bilgisayarlarda standart işletim sistemi olarak MS

Windows 98/2000 kullanılmaktadır ve MS office mevcuttur.

Fabrikada bilgisayarlar Network Ağ Sistemi “LAN“ ile

birbirine bağlanmıştır. Bu sistem mevcut işlerin daha kolay,

daha hızlı yapılabilmesi, bilgi depolamanın daha güvenilir ve

kolay olması, iletişimin daha hızlı ve planlamanın daha

etkili olması amacıyla kurulmuştur.

Fabrikadaki üretim hollerinde kullanılmakta olan sayısal

denetimli tezgahların çalışabilmesi için bilgisayar desteğine

ihtiyacı vardır. Bu amaçla 2 boyutlu çizimleri 3 boyutlu hale

dönüştüren “unigraphics”programı kullanılmaktadır.

48

Teknik bürolarda Auto Cad çizim programının 2000LT

versiyonu kullanılmaktadır.

Fabrikada server kısıtlaması mevcuttur yani tüm birimler

5 ayrı server’dan sadece kendileri ile alakalı olan kısımları

kullanabilmektedir.

Değişen dosyalar için bilgi işlem bölümü tarafından

haftalık back-up uygulanmaktadır. 6 ayda bir de full back-up

yapılmakta ve bu kayıtlar back-up teyplerinde

yedeklenmektedir.

14. MALİYET HESABI

İşçilik Giderlerinin Maliyete Yansıtılması:

Direkt İşçilik: Üretimin herhangi bir aşamasında çalışan ve

puantaj veren personel ücretleridir. Brüt ücret, brüt fazla

mesai, brüt görev tazminatı, SSK işveren hissesi ve işsizlik

sigortası işveren hissesi toplamları direkt işçilik ücreti

maliyetini oluşturmaktadır. Aylık olarak grupların direkt

işçilik maliyeti tutarları belirlenir ve aylık çalışma

saatlerine bölünerek TL/saat cinsinden işçilik maliyeti

bulunur.

Endirekt İşçilik: Üretimle ilgili sayılan fakat üretim maliyetine

doğrudan katılmayan işçiliklerdir. Mühendisler, teknisyenler,

teknik ressamlar, sekreterler, büro görevlileri ve temizlik

işçileri bu kapsamdadır.

Genel Üretim Giderleri: Genel üretim giderleri maliyetleri

birbirinden çok farklı nitelikte birçok maliyetin

49

birleşmesiyle oluşur. Bunların bir kısmı sabit, bir kısmı

değişken maliyetlerdir.

Sabit Giderler: Endirekt malzeme olarak temizlik malzemeleri,

endirekt işçilik kapsamında sürekli personel ücretleri,

ikramiye giderleri, SSK işveren payları, işsizlik sigortası,

kıdem tazminatı, personel taşıma (servis) ücretleri, yemek

ücretleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlerden bina,

taşıt ve diğer sigortalar, vergi, resim ve harç giderleri ile

amortismanlar dahildir.

Değişken Giderler: Üretim amaçlı küçük demirbaş, tamir bakım

malzemesi, büro demirbaşları, kırtasiye, fazla mesai

ücretleri, sergi, fuar, reklam vs. giderlerdir.

Grup bazında bütçelenen giderler daha sonra grup

içindeki bölümlere pay edilmektedir. Anahtar katsayılar ile

bölümlere yıllık gider dağılımı yapılır. Bundan sonra

bölümlere merkezi hizmet ve yardımcı bölüm gider payları da

yüklenerek dağıtılacak genel üretim gideri tutarı belirlenmiş

olur. EK-4’de Pİ-PO 180 Beton Pompasının yedek parçasının

maliyet cetveli verilmiştir.

15. EĞİTİM

Fabrikada eğitimden sorumlu birim Eğitim Hizmetleri ve

Dokümantasyon Şefliği “EDO”dur. Eğitimler genellikle mesleki

konularda ve ISO 9001 Kalite Sistemi üzerinde

yoğunlaşmaktadır. Ayrıca göreve yeni başlayan personel için

oryantasyon eğitimi yapılır. İdari hizmetler şefliği eğitim

verilecek personelin çalışacağı birime göre tanıması, bilmesi

50

gereken yerleri gezdirerek fabrika ve birim hakkında

bilgilendirir.

Pİ Makina’da eğitimler, eğitim ihtiyaçlarına göre Aralık

ve Haziran aylarında olmak üzere yılda 2 kez düzenlenen

eğitim ihtiyaç formları ile EDO’ya bildirilir. EDO, imalat

baş mühendisi, yönetim temsilcisi ve fabrika müdürünün

bilgisi dahilinde gelen istekleri değerlendirir. Eğitim

ihtiyaçları kuruluş içinde karşılanabileceği gibi kuruluş

dışından hizmet olarak da satınalınabilir. Buna göre kuruluş

içi ve dışı eğitim planları yapılır. Kuruluş dışından hizmet

satınalımı sözkonusu olduğunda karar hizmet istek formu ile

genel müdür onayına sunulur. Bundan sonra eğitimin uygulaması

vardır. Eğitim tarihinden 2 gün önce eğitim çağrı formları

personele dağıtılır. Eğitimin ardından personelin almaya hak

kazandığı sertifika vs. personelin siciline işlenir. EK-5’de

Kuruluş İçi Eğitim Planı, Oryantasyon Eğitimi Katılım Formu

ve Eğitim İhtiyaç Formu örnekleri bulunmaktadır.

16. PAZARLAMA

Firma mamullerini T.C. Karayolları, Köy Hizmetleri, DSİ,

Orman Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Kara, Hava ve Deniz

Komutanlıkları, Belediyeler gibi birçok kuruluşa

pazarlamaktadır. Ayrıca alınan ihale ve siparişlere göre

havaalanı ve baraj inşaatları başta olmak üzere pek çok

projede yer almaktadır.

Firma iş makinası ihracatını ise genellikle Ortadoğu

ilkelerine yapmaktadır. Suriye, Irak, Birleşik Arap

Emirlikleri, Rusya, Kazakistan, Özbekistan, Azerbeycan vb.

ihracatın en yoğun olarak yapıldığı ülkelerdir.

51

Firmada pazar araştırmalarını ve müşteri potansiyelini

İdari Genel Müdür Yardımcısına bağlı Pazarlama Müdürlüğünün

yurt içi ve yurt dışı pazarlama sorumluları tarafından

yapılmaktadır. Yurt dışında gerçekleştirilen fuar

organizasyonlarına katılınarak, internet sitesi ve sektöre

yönelik dergilere verilen reklamlarla firma tanıtımı

yapılmaktadır.

Siparişe göre üretim yapılan firmada üretim süreci

siparişin firmaya gelişi ile başlar. Sipariş bilgisi

değerlendirilerek eksik, belirsiz veya çelişkili ibare

olmamasına dikkat edilir. Daha sonra ürün için tasarım ve

geliştirme faaliyetine gerek olup olmadığına karar verilir.

Tasarım ve geliştirme faaliyetine gerek varsa önce

yapılabilirliği araştırılır ve tasarım-geliştirme süresi

belirlenir. Eğer tasarım-geliştirme faaliyetine gerek yoksa

direkt öngörülen teslim süresi müşteriye bildirilerek

müşterinin onayı alınır. Ürün satış sözleşmesi hazırlanır,

onaylanır ve ürün bilgileri üretim planlamaya iletilir.

Firmada müşteriden geri dönüşüm alabilmek için her

ürünün ardından müşteriye “Müşteri Memnuniyetini Belirleme

Formu” gönderilir. Form doldurulduktan sonra servis

personelince teslim alınır. Formlar incelenir,

değerlendirilir ve bu doğrultuda özet raporlar hazırlanır.

Müşteri memnuniyet raporlarına göre yönetimin gözden

geçirilmesi, düzeltici veya önleyici faaliyetlerin

uygulanması kararlarına varılabilir. Eğer müşteriden gelen

bir şikayet sözkonusu ise şikayet bilgileri servis

personelince fabrika müdürlüğüne iletilir. Fabrika

müdürlüğü şikayetin nedenini belirler. Eğer şikayet sebebi

52

ürünün kalitesi ise şikayete konu olan ürün fabrikaya

getirilerek, fabrikaya getirilmesi mümkün değil ise servis

elemanı gönderilerek hatanın nedeni, arızanın giderilip

giderilemeyeceği belirlenir. Sonuca göre arıza giderilir eğer

arıza giderilemiyorsa müşterinin isteğine göre yeni bir ürün

gönderilir veya ürünün bedeli ödenir. Eğer şikayet sebebi

servis, fiyat veya teslimatsa önce müşterinin haklı olup

olmadığı belirlenir, daha sonra düzeltici faaliyetler

uygulanır.

17. YATIRIM

Pİ Makina Fabrikası ileriye yönelik ARGE projeleri

dahilinde 6x6 askeri kamyon tasarımı, üst kuruluşu olan ERG

İnşaat ve Ticaret A.Ş. de mevcut baraj imalatını takiben yeni

inşaat projelerini gerçekleştirmek için çalışmalarına devam

etmektedir.

Ayrıca fabrika genelinde iç ve dış eğitimlerle kalifiye

iş gücüne sahip olmak için insana ve daha kaliteli ve

zamanında üretim yapabilmek amacıyla da yeni tezgah ve

programların alınması ile teknolojiye de yatırım

yapılmaktadır.

18. PERSONEL ALIMI

Pi Makina Fabrikasında personel alımı aşağıda açıklandığı

şekilde Standart İşletme Prosedürü ile tanımlanmıştır:

1 AMAÇ :

53

Bu prosedürün amacı, personel istihdamı ve özlükhakları için bir yöntem oluşturmaktır.

2 KAPSAM :

Bu prosedür, ERG A.Ş.’nin makina fabrikasındaçalıştıracağı personel alımı ve özlük haklarınıkapsar.

3 SORUMLULUK :

3.1 Personel ihtiyacının belirlenmesinden,iş başvurusundabulunan adaylarla öngörüşmenin yapılmasından ilgiliBölüm Yöneticileri sorumludur.

3.2 Personel alımı duyurusunun yapılmasından ve İşBaşvuru Formunun alınmasından İnsan KaynaklarıŞefi sorumludur.

3.3 İş Başvuru Formlarının değerlendirilmesinden İnsanKaynakları Şefi ve ilgili Bölüm Yöneticilerisorumludur.

3.4 Personel alımı ihtiyacının onaylanmasından vepersonel alımında son kararın verilmesinden GenelMüdür sorumludur

4 İŞLEM DETAYI :

4.1. Personel Özellikleri :

4.1.1 Genel Şartlar :* 18 yaşını bitirmiş olmak,* Haysiyet kırıcı, yüz kızartıcı bir suçtan mahkumolmamak,* – Erkek adaylar için – Askerlik hizmetini yapmışolmak veya yapmış sayılmak, (İstisnaî durumlarsaklıdır.)* Görevini yapmasına mani akıl hastalığı veya vücutsakatlığı olmamak,* En az ilkokul mezunu olmak,* Atanılacak görevde sınav yapılacaksa bu sınavdabaşarılı olmak.

4.1.2 Özel Şartlar : * İlgili Görev Tanımında belirtilen niteliklereuygun olmak.

4.2 Personel Alımı :54

4.2.1 İhtiyacın Belirlenmesi :Birim Yöneticileri, bölümlerinde ihtiyaç duyduklarıpersonel sayısını ve aranan özellikleri belirler veGenel Müdür onayı alıdıktan sonra durumu İnsanKaynakları Şefine bildirirler.

4.2.2 Duyurunun Yapılması :İşe alınma ile ilgili duyurular, İnsan KaynaklarıŞefine ihtiyaç bildiren birimlerden gelen taleplerbir araya toplanarak İş ve İşçi Bulma Kurumunailetilir veya bu yolla sonuç alınamıyacağıanlaşılırsa gazete ilânı ile yapılır.

4.2.3 Başvuruların alınması :İşe bavurmak isteyenler tarafından İş Başvuru Formudoldurulur. Başvurular İnsan Kaynakları Şefinetelefon, faks veya e-mail ile yapılabilir.Başvurular İnsan Kaynakları Şefliği tarafındandeğerlendirilir ve uygun bulunan başvuru sahiplerigörüşmeye çağrılır.

4.2.4 Başvuruların Değerlendirilmesi ve Seçimi :İnsan Kaynakları Şefi ve ilgili Birim Yöneticisitarafından başvuru sahipleri ile ön görüşme yapılır.Görüşmeler sonucu aranılan kriterlere uygun bulunanbaşvuru sahibi ile ilgili İş Başvuru Formu onayalınmak üzere karar Genel Müdüre iletilir.

4.2.5 Karar :Genel Müdür tarafından yapılan görüşmeler ve ihtiyaçdurumu değerlendirilerek nihâî alım kararı verilirve işe girişi yapılmak üzere dosya İnsan KaynaklarıŞefliğine gönderilir.İşe kabul kararı, başvuru sahibine yazılı veya sözlüolarak bildirilir ve belirli bir gün için başvurusuistenir. Bu başvuru sırasında, beraberinde getirmesiistenen ve 4.3.1 maddesinde belirtilen evraklaristenir.

4.3 Personelin İşe Başlaması :4.3.1 İstenen Belgeler :

* Nüfus kimlik cüzdanı fotokopisi,* Askerlik durumunu gösterir belge veya fotokopisi,

55

* Sağlık raporu,* Cumhuriyet Savcılığından alınacak sabıka kaydıbelgesi,* Öğrenim belgesi aslı veya onaylı fotokopisi,* -Varsa- Sürücü Belgesi fotokopisi* 6 adet 4.5 x 6 cm boyutunda resim,* Uzman ve meslek sahibi olanlardan – varsa – bağlıoldukları oda, teşekkül vb. kayıt belgesi onaylıörneği,* Vergi karnesi – varsa –,* Daha önce sigortalı çalışmışsa sigorta sicil kartıfotokopisi,* Hizmet ve referans belgeleri,* Çalıştığı yer/lerden alacağı kümülatif vergimatrahı ve gelir vergisi tutarını gösteren belge,* – Varsa – sağlık cüzdanı.Tüm evraklarını teslim eden yeni şirket personeli,evrak tesliminden 1 gün sonra işe başlatılır.

4.3.2 Oryantasyon Eğitimi:İşe başlayan personele kuruluşun, fabrika birimleriile personelin çalışacağı birimler ve genelkuralları içeren oryantasyon eğitimi İdarîHizmetler Şefi tarafından verilir.

İşe başlayan personelin oryantasyon eğitimi sonucu7 gün içerisinde Eğitim ve Dokümantasyon Şefliğineİdarî Hizmetler Şefi tarafından iletilir.

4.4 Deneme Süresi ve Personel Alımının Kesinleşmesi:İlk olarak hizmete alınan personel, iki aylıkdeneme süresine bağlıdır. Bu süre sonunda BölümYöneticisince, başarılı olduğu İnsan KaynaklarıŞefi’ne yazılı olarak bildirilenlerin kesinatamaları yapılır. Denemede geçen süre,yükselmelerde hesaba katılır. Başarısızlarıngörevle ilişikleri kesilir, çalıştığı süreninücreti dışında ücret ödenmez.

5 Yukarıda anılan maddeler dışında kalan durumlarda ERG

İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş. nin 28.04.2001 tarihli

Personel Yönetmeliği madde ve hükümleri uygulanır.

56

19. PERSONEL PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Her 6 ayda bir bölüm amirleri tarafından, kendisine

bağlı personele ekte verilen Personel Performans

Değerlendirme Formları düzenlenir. Bu değerlendirmelerde

personelin hem Kalite Yönetim Sistemine hemde işe karşı olan

yeterlilikleri gözönüne alınır. İnsan Kaynakları Şefi

tarafından Personelin bu dönem içereisinde kullandığı izinler

de bu forma eklenerek Personel Performansı belirlenir. Buna

bağlı olarakta bir sonraki dönem için personelin ücret

dağılımları ayarlanırken diğer taraftanda eksik görülen

konularda eğitim alıp almayacağı belirlenir.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Pi Makina Fabrikası’nda yaptığım 25 günlük stajım

esnasında okulda aldığım teorik bilgilerin pratik

uygulamalarını gördüm.

Stajım süresince çalıştığım üretim planlama ve kontrol

biriminin genel işleyişinin

yanısıra firmanın organizasyonel yapısını, üretim sürecinin

öncesini, üretimi destekleyen yapıları ve fabrikadaki kalite

faaliyetlerini inceleme fırsatım oldu. Ayrıca “üretim

planlama ve kontrol mühendisi” ve “yönetim temsilcisi”

ünvanları ile görev yapan endüstri

mühendisinin çalışma alanı, sorumlulukları ve görevleri

hakkında fikir edindim.

Siparişe dayalı üretim sistemini uygulayan ve çok yüksek

ürün çeşitliliği ile üretim yapan fabrikada bu durumun

yarattığı farklılıklar, avantajlar ve dezavantajları görerek

57

bu faktörlerin üretimin planlanması, üretim süreci ve

pazarlamaya olan etkilerinin gözlemlemiş oldum.

EKLER

EK-1 : Fabrika Yerleşim Planı

EK-2 : a) Üretim (Parça Hazırlama) Prosesi

b) Üretim (İmalat ve Montaj) Prosesi

c) Üretim (Talaşlı İmalat) Prosesi

EK-3 : a) Tedarikçi Sicil Kartı

b) Tedarikçi Performans Değerlendirme Formu

EK-4 : Yedek Parça Maliyet Cetveli

EK-5 : a) Kuruluş İçi Eğitim Planı

b) Oryantasyon Eğitimi Katılım Formu

c) Eğitim İhtiyaç Formu

EK-6 : Nomogram Cetveli

58