Καλλιθέα, 18 Ιανουαρίου 2013

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

«ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ»

Εργασία με θέμα:

Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΚΑΝΑΔΩΝ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : κ. Κρητικός Γεώργιος

ΦΟΙΤΗΤΗΣ : Μπριασούλης Αλέξανδρος-Φίλιππος

Α.Μ. : 20764

1 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ ............. ............................................................................................. 2

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ............................................................................................................. 4

3. ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ .............................................................................. 5

4. ΚΑΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ .................................................................... 7

5. ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ .................................................................................. 8

6. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΚΑΝΑΔΩΝ ................................................. 9

I. ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ ............. 9

II. ΑΥΞΗΣΗ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ .................................................................................. 9

III. ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ................................................... 11

IV. ΕΛΛΗΝΟΚΑΝΑΔΟΙ 2ΗΣ

ΚΑΙ 3ΗΣ

ΓΕΝΙΑΣ ................................. 12

7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ............................................................................................................. 14

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .................................................................................................... 15

9. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΧΑΡΤΩΝ ...................................................................................... 17

10. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΩΝ .................................................................................... 22

11. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ .................................................................................... 25

Πίνακας 1. Πληθυσμός γεννηθείς στο εξωτερικό ως ποσοστό του

συνολικού πληθυσμού ....................................................................................2

Θεματικός Χάρτης 1. Ο Καναδάς το 1949 και οι Νέες Κτήσεις .................3

Διάγραμμα 1. Συγκεντρωτικός πληθυσμός ομογενών στις πόλεις του

Καναδά . ..........................................................................................................10

Θεματικός Χάρτης 2. Χώρα γέννησης των πρόσφατων μεταναστών

στον Καναδά ...................................................................................................17

Θεματικός Χάρτης 3. Μετανάστες ως ποσοστό του συνολικού

πληθυσμού κάθε επαρχίας ..............................................................................18

Θεματικός Χάρτης 4. Μεταβολή πληθυσμού από το 2006 έως το 2011.....19

Διάγραμμα 2. Ποσοστό κατοίκων επί τοις εκατό επί τοις εκατό του

εθνικού πληθυσμού .........................................................................................20

Θεματικός Χάρτης 5. Ποσοστό του καναδικού πληθυσμού που μιλάει

άλλη γλώσσα σαν μητρική το 2011 ................................................................21

Πίνακας 2. Ολοκληρωμένη στατιστική για τον Καναδά ..............................22

Πίνακας 3. Πληθυσμός με απόκτηση καναδικής ιθαγένειας από χώρα

με προηγούμενη εθνικότητα ...........................................................................24

Εικόνα 1. Διαδήλωση Ελλήνων υπέρ ειρήνης στα Βαλκάνια .......................25

Εικόνα 2. Διαδήλωση του Εργατικού Συλλόγου των Ελλήνων ....................25

Εικόνα 3. Διαδήλωση του Εργατικού Συλλόγου των Ελλήνων ....................26

Εικόνα 4. Το φεστιβάλ των Ελλήνων στο Τορόντο ......................................26

Εικόνα 5. Σουβλάκια στο φεστιβάλ του Τορόντο .........................................27

Εικόνα 6. Ελληνοκαναδοί 3ης

γενιάς «υπερήφανοι που είναι Έλληνες» ......27

2 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η σημερινή μοντέρνα κοινωνία των ανεπτυγμένων χωρών, χωρίς αυτό να

αποτελεί την μοναδική εκδοχή, η οποία είχε μάθει να ζει μέσω των

πλουτοπαραγωγικών συστημάτων της αειφορίας και της υπερκατανάλωσης,

αντιμετωπίζει μία σειρά προβλημάτων επιβίωσης, λόγω της οικονομικής κρίσης που

το ίδιο της το σύστημα δημιούργησε.

Συνέπεια τούτου μπορεί να χαρακτηριστεί η αναζήτηση μεταναστευτικών ρευμάτων

τα οποία οδηγούν σε χώρες με κοινωνική και οικονομική ευημερία, στα πλαίσια της

σύγχρονης και παγκόσμιας στενότητας όσον αφορά την ανάπτυξη, αλλά και με

ασφάλεια και ευνοϊκή προσαρμογή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν χώρες

που σε αντίθεση με τα σημερινά δεδομένα των περισσότερων χωρών της υφηλίου,

αναζητούν εργατικό δυναμικό λόγω δημογραφικού κενού και διαθέτουν

παραγωγικότητα, ανάπτυξη και ασφάλεια. Το Λουξεμβούργο με μεγάλη διαφορά, η

Αυστραλία, η Ελβετία, η Νέα Ζηλανδία, ο Καναδάς, αλλά και η Ιρλανδία, η Αυστρία

και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι οι πρώτες χώρες σε πληθυσμό

μεταναστών σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία από τον Οργανισμό Οικονομικής

Διασυνεργασίας και Ανάπτυξης.

Πίνακας 1. Πληθυσμός γεννηθείς στο εξωτερικό ως ποσοστό του συνολικού

πληθυσμού

Πηγή: OECD Factbook 2010: Economic, Environmental and Social Statistics

Στα πλαίσια του σύγχρονου προβληματισμού, περάσανε πρόσφατα από το μυαλό μου

σκέψεις για μετανάστευση στο εξωτερικό και ιδιαίτερα ελκυστική ήταν η ιδέα της

εγκατάστασης στην Αυστραλία ή στον Καναδά. Η αφορμή των συγκεκριμένων

σκέψεων για την μετανάστευση ως ένα προσωπικό ζητούμενο, είναι η αυξημένη

ανεργία στην Ελλάδα και η προοπτική αξιοποίησης των δυνατοτήτων μου στο

εξωτερικό. Η Αυστραλία και ο Καναδάς αποτελούσαν ανέκαθεν πηγή έμπνευσης για

τους Έλληνες που θέλησαν να δοκιμάσουν την τύχη τους σε ξένα χώματα και να

προσπαθήσουν για το μέγιστο δυνατό. Η επιλογή για τον Καναδά ήρθε φυσιολογικά,

3 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

σκεφτόμενος την ευκολία της γλώσσας, την γειτνίαση με τις ισχυρές σε όλα τα

επίπεδα Η.Π.Α. και την ασφάλεια που παρέχει ο ουδέτερος και φιλειρηνικός

Καναδάς. Μπορεί η μετανάστευση στον Καναδά, να μην πραγματοποιηθεί για εμένα

προσωπικά, αλλά σίγουρα η χώρα ακόμη και σήμερα δέχεται έναν σημαντικό αριθμό

μεταναστών. Χρέος της παρούσης εργασίας είναι όσον αφορά το περιεχόμενό της, να

αναλύσω την κοινωνική, οικονομική και δημογραφική κατάσταση της χώρας, και να

εκμαιεύσω συμπεράσματα για τις προοπτικές της χώρας, τις επιπτώσεις από την

μετανάστευση και τις εμπειρίες όσων έκαναν το μεγάλο βήμα.

Θεματικός Χάρτης 1. Ο Καναδάς το 1949 και οι Νέες Κτήσεις

Πηγή :

http://www.probertencyclopaedia.com/photolib/maps/Map%20of%20Canada%20and%20Newfoundla

nd%201949.htm

4 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα εργασία στόχο έχει να αναλύσει την κατάσταση γύρω από τη διεθνή

μετανάστευση σε μία συγκεκριμένη χώρα του πλανήτη, τον Καναδά και ακόμα

περισσότερο να εμβαθύνει στην εθνοτική ομάδα των Ελλήνων. Η έρευνα έχοντας

περίσσεια την βοήθεια της ιστορικής και κοινωνιολογικής προσέγγισης δεν παύει να

προσπαθεί να αντικατοπτρίσει την ματιά που ένας σύγχρονος γεωγράφος θα έπρεπε

να της προσδώσει με ανάλυση χωρικών, κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και

πολιτιστικών επιπτώσεων. Το ενδιαφέρον στρέφεται όχι μόνο στην κοινωνία των

Καναδών, αλλά και στην χώρα που λέγεται Καναδάς και στην σημασία της διεθνούς

μετανάστευσης ως μία έννοια πολυσυζητημένη και εντούτοις αφηρημένη. Η ανάλυση

θα ξεκινήσει με μία σύντομη περιγραφή για τη διεθνή μετανάστευση, με ορισμούς

και θεωρίες σύμφωνα πάντα με την επιστημονική σκοπιά της κοινωνιολογίας και της

ανθρωπογεωγραφίας. Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε τη χώρα του Καναδά ως κράτος

και τη σχέση που έχει με την μετανάστευση. Ακολούθως θα μας απασχολήσει η

δραστηριότητα των Ελλήνων. Στο κλείσιμο της έρευνας θα καταπιαστούμε σε βάθος

με την κοινωνία των Ελληνοκαναδών, τις συνθήκες άφιξής τους στη χώρα υποδοχής

(τον Καναδά), το ιστορικό της δημογραφικής τους ανάπτυξης στην εν λόγω χώρα,

τους λόγους που τους ανάγκασαν να μεταναστεύσουν, τα βιώματα που είχαν στον

Καναδά, ενώ φυσικά δεν θα παραλείψουμε να αναφέρουμε ένα παράδειγμα

επιτυχημένου Ελληνοκαναδού, προκειμένου να δούμε τον τρόπο σκέψης του, τις

ιδέες του για την πατρίδα και τις βλέψεις του για το μέλλον του ελληνοκαναδικού

λόμπι. Προσωπικά οφείλω να διευκρινίσω ότι παρά την ειλικρινή προσπάθεια που

έγινε για τη συγκεκριμένη εργασία αλλά και την ακρίβεια των όσων παρατίθενται, η

αλήθεια της μετανάστευσης και δη της διεθνούς - όπου απομακρύνεται κάποιος

εντελώς από οικογένεια, φίλους, πατρίδα, πολιτισμικές συνήθειες και γλώσσα –

κρύβεται στη λεγόμενη βιωματική εμπειρία, όπου οι καταστάσεις που βιώνει ένα

άτομο μέσα σε μία κοινωνία, το προσανατολίζουν στην κοινωνικοποίησή του στη

συγκεκριμένη ομάδα ατόμων και το βοηθούν, αυτά που βιώνει να τα εσωτερικεύσει

και να τα κάνει κομμάτι της πολιτιστικής του ταυτότητας. Αυτά ωστόσο, οφείλουμε

να τα δούμε με σκεπτικιστική ματιά κι όχι κριτική, καθώς ούτε οι άνθρωποι που

μεταναστεύουν φταίνε, ούτε οι γηγενείς. Ελπίζω με το πέρας της ανάγνωσης να έχει

δοθεί μία ολοκληρωμένη εικόνα, ώστε ο αναγνώστης να αντιληφθεί τις έννοιες της

μετανάστευσης, την εικόνα του Καναδά και κυρίως να αποκτήσει όλες τις

απαραίτητες πληροφορίες για την μετανάστευση των Ελλήνων στον Καναδά.

5 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

3. ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι φτιαγμένη από μεταναστεύσεις. Το παγκόσμιο

και πολυσύνθετο φαινόμενο της μετανάστευσης αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες

προκλήσεις της τελευταίας δεκαετίας του 20ού και της πρώτης δεκαετίας του 21ου

αιώνα. Για τις χώρες υποδοχής η εισροή μεταναστών αποτελεί πρόκληση διότι

προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες προς όφελος των οικονομιών τους, αλλά ταυτόχρονα

μπορεί να συνεπάγεται κοινωνικό κόστος που υπονομεύει την κοινωνική συνοχή

(Πουλοπούλου, 2007:635).

Η διεθνής μετανάστευση αναφέρεται στην αλλαγή του τόπου διαμονής από ένα

κράτος σε ένα άλλο (Πετράκου, 2007:220). Ο ρόλος του κράτους και η ιδιότητα του

πολίτη, σε άμεση σύνδεση με το έθνος, είναι πολύ σημαντικός στη μετανάστευση

γιατί διαμορφώνει το διαχωρισμό των ανθρώπων σε διαφορετικούς πληθυσμούς και

υποδηλώνει ότι ο κάθε άνθρωπος ανήκει σε ένα κράτος, δηλαδή έχει την ιθαγένεια

και την υπηκοότητα ενός κράτους (σελ. 221). Η μετανάστευση συνδέεται όπως είναι

κατανοητό από τη δημογραφία1 με τη σύμπτωση υποπληθυσμού-υπερπληθυσμού που

δημιουργεί η ανισόμερη οικονομική ανάπτυξη και μελετάται στα πλαίσια του

διεθνούς καπιταλιστικού συστήματος: «Την απόφαση του ανθρώπου να μετακινηθεί

σε άλλη χώρα για να προσφέρει ή καλύτερα για να πουλήσει σε αυτήν την εργατική

του δύναμη, πρέπει να τη δει κανείς σε συνάρτηση με το παγκόσμιο οικονομικό

σύστημα, που δημιουργώντας ανισομερή ανάπτυξη, παράγει και ανατροφοδοτεί τις

συνθήκες εκείνες που προκαλούν την μετανάστευση» (Μουσούρου, 1991:59). Η

άποψη αυτή συνδέεται με τη θεωρία του Μαρξ, σύμφωνα με την οποία, ο πληθυσμός

που περισσεύει από ένα καπιταλιστικό σύστημα, χρησιμοποιείται ως εφεδρικός

στρατός και μη έχοντας τη δυνατότητα να παράγει την αναγκαία του εργασία,

προσφέρει τις υπηρεσίες του στο ανώτατο όριο χρόνου με τις κατώτατες απολαβές.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία ιδιαίτερη καπιταλιστική εκμετάλλευση και αυξημένες

πιθανότητες μετακίνησης στο χώρο - μετανάστευσης εν προκειμένω - για ανεύρεση

εργασίας (σελ.57-58). Από την άλλη μεριά, ο Λένιν θα προχωρήσει στην διάκριση

των χωρών που παρέχουν νέα τεχνολογία και άρα νέους κλάδους παραγωγής, γεγονός

που τις επιτρέπει να επιβάλλονται οικονομικά και να προσελκύουν εργατικό

δυναμικό προς όφελος των ιδίων και κατά βάση προς αποδυνάμωση των χωρών

προέλευσης και των μεταναστών (σελ.58-59).

Ήδη, στις φτωχές χώρες, ο αριθμός των ανθρώπων που πεινάνε φτάνει τα 790

εκατομμύρια και στις πλουσιότερες τα 34 εκατομμύρια. Την ίδια στιγμή που οι

οικονομίες της Ευρωζώνης αναπτύσσονται γοργά, οι δημογραφικές τάσεις στην

Ευρώπη προκαλούν συρρίκνωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Έχει

υπολογιστεί ότι, για να διατηρήσει σταθερό το ποσοστό του πληθυσμού εργασίας

σήμερα η Γερμανία, θα πρέπει να δέχεται 487.000 μετανάστες το χρόνο. Αντίστοιχα

η Γαλλία 109.000 και η Ε.Ε. στο σύνολό της 1,6 εκατομμύρια μετανάστες

(Λαμπριανίδης, 2007:200-201).

1 Δημογραφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με το μέγεθος, την κατανομή, τη σύνθεση και της μεταβολές του πληθυσμού. Τα δημογραφικά στοιχεία μας ανησυχούν ήδη, αφού δείχνουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται με αλματώδεις και ανησυχητικούς ρυθμούς, έχοντας ήδη φτάσει τα 6 δισεκατομμύρια (ΙΩΣΗΦΙΔΗΣ 2007:599). Μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι εφόσον η δημογραφική ανάπτυξη των ανεπτυγμένων χωρών είναι αρνητική και των αναπτυσσόμενων αλματώδης και σύμφωνα με το καπιταλιστικό σύστημα ,όπου το χρήμα και η ασφάλεια παρέχεται κατά βάση στις αναπτυγμένες χώρες, το αποτέλεσμα θα είναι αυξανόμενη διεθνής μετανάστευση σε έναν κόσμο με ανασφάλειες και δυσκολίες προσαρμογής των κοινωνικών συνόλων.

6 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Διεθνής μετανάστευση κατά την κοινωνιολογία, ονομάζεται η μετακίνηση

πληθυσμών από χώρα σε χώρα (Ιωσηφίδης 2007:605). Συνεπάγεται ότι μέσω της

διεθνούς μετανάστευσης προκύπτουν πολυεθνικές κοινωνίες, όπου οι διάφορες

εθνοτικές ομάδες πλην της κυρίαρχης, έχουν τη δυνατότητα της αφομοίωσης2 και άρα

τη διατήρηση της εθνικής και πολιτιστικής τους ταυτότητας χάρη στον πλουραλισμό

(σελ.401). Εξάλλου, τα μέλη των διαφορετικών ομάδων που συνθέτουν την κοινωνία

πρέπει να έχουν μερικά κοινά πολιτισμικά στοιχεία για διευκόλυνση της επικοινωνίας

και της καθημερινότητάς τους (σελ.401).

Μιλήσαμε για μειονότητες χωρίς να επεξηγήσουμε την σημασία τους.

Ουσιαστικά αναφερόμαστε σε κοινότητες των οποίων τα μέλη είναι ολιγάριθμα σε

σύγκριση με τον γηγενή πληθυσμό. Σύμφωνα με αρμόδια επιτροπή των Ηνωμένων

Εθνών3, μειονότητα είναι ομάδα ατόμων αριθμητικά κατώτερη από το υπόλοιπο του

πληθυσμού του κράτους, που βρίσκεται σε μη προέχουσα θέση (Non Dominant

Position) και της οποίας τα μέλη-πολίτες αυτού του κράτους, έχουν εθνικά,

θρησκευτικά ή γλωσσικά χαρακτηριστικά διαφορετικά από εκείνα του υπόλοιπου

πληθυσμού, και εκφράζουν, έστω έμμεσα, αίσθημα αλληλεγγύης για τη διαφύλαξη

της πολιτισμικής τους ταυτότητας, των παραδόσεων, της θρησκείας ή της γλώσσας

τους (Ρούκουνας, 1995:293)

Κλείνοντας το παρόν κεφάλαιο, οφείλουμε να τονίσουμε ότι κίνητρα

μετανάστευσης αποτελούν κυρίως η μη προσφορά εργασίας, οι χαμηλές αποδοχές, η

συνταξιοδότηση, οι φυσικές καταστροφές, η φοίτηση/αποφοίτηση, ο γάμος, αλλά και

οι πολιτικές/θρησκευτικές πιέσεις, οι στρατιωτικές υποχρεώσεις κλπ. Παράγοντες

που βοηθούν στην επιλογή του τόπου προορισμού αποτελούν κυρίως η προσφορά

εργασίας, η παρουσία συγγενών, πατριωτών, η καλή πληροφόρηση για κάποιο τόπο,

κ.ά. (Λαμπριανίδης, 2007:187).

2 Με τον όρο αφομοίωση, αναφερόμαστε σε μειονότητες εγκατεστημένες εκτός των γενέθλιων τόπων

τους και αναγνωρίζουν ότι η «μητέρα πατρίδα» εξακολουθεί να έχει κάποια αξίωση στην αφοσίωση

και στα συναισθήματά τους. Μπορεί η σύγχρονη πραγματικότητα να έχει αποδυναμώσει πολύ την ιδέα

της κοινότητας διασποράς, ωστόσο η εισχώρηση ενός ατόμου σε μία τέτοια κοινότητα, σημαίνει και

την αποδοχή του άρρηκτου δεσμού με την παρελθούσα μεταναστευτική της ιστορία και μία αίσθηση

κοινής εθνοτικής και πολιτισμικής ταυτότητας (Cohen, 2003:29). 3 Στη Διακήρυξη της Γενικής Συνελεύσεως των Ηνωμένων Εθνών περί των μειονοτήτων (1992),

υπάρχουν εκτενής αναφορές στις μειονότητες και αποτελεί μέγιστη βοήθεια στη θεσμική προστασία

τους. Ανάμεσα σε άλλα, στο άρθρο 1 εξαγγέλλει την υποχρέωση του κράτους να προστατεύει τις

εθνικές, πολιτιστικές, θρησκευτικές και γλωσσικές μειονότητες και να ενθαρρύνει την προαγωγή της

ταυτότητάς τους. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και τα υπόλοιπα άρθρα (ΡΟΥΚΟΥΝΑΣ 2003:299).

Γενικά, προσδίδεται στις μειονότητες κάθε διευκόλυνση, με αποτέλεσμα να προάγεται η πλήρης

αφομοίωσή τους.

7 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

4. ΚΑΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Ο Καναδάς είναι η δεύτερη ή τρίτη σε μέγεθος χώρα του κόσμου και παρά την

μεγάλη έκταση και τους σημαντικούς πόρους που διαθέτει είχε και εξακολουθεί να

έχει έναν πληθυσμό δυσανάλογα μικρό. Υπήρξε το δεύτερο παλαιότερο μέλος της

αρχικής Βρετανικής Κοινοπολιτείας, μετά τη Βρετανία. Η ιστορική, πολιτική,

συναισθηματική προσκόλληση του Καναδά στη Βρετανία, ερχόταν σε αντίθεση με

την οικονομική, στρατηγική και γεωγραφική του συστράτευση με τις ΗΠΑ

(Calvocoressi, 2004:1069)

Από την εποχή που ο Samuel Champlain ίδρυσε το Κεμπέκ το 1608, κύματα

μεταναστών εγκαταστάθηκαν στη σχεδόν έρημη χώρα το 16ο αιώνα. Οι κυρίαρχες

εθνοτικές ομάδες είναι αγγλικής και γαλλικής καταγωγής, αλλά από το 1970 τα

μεταναστευτικά δεδομένα διαφοροποιούνται: 30% των προσφύγων κατάγονται από

άλλες ευρωπαϊκές χώρες και την ΕΣΣΔ και 15% από τις ΗΠΑ. Η μετανάστευση

Καναδών προς τις ΗΠΑ αυξήθηκε επίσης κατά μέσο όρο σε 100.000 ετησίως

καθιστώντας ελάχιστα πλεονασματικό το σχετικό ισοζύγιο (Boniface, 1997:125).

Στον Καναδά, μέχρι το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο υπήρχε τάση μετακίνησης

πληθυσμού από το ανατολικό στο δυτικό τμήμα της χώρας. Την ίδια περίοδο πλήθος

μεταναστών συσσωρεύεται στη βιομηχανική ζώνη του Οντάριο από τις περιοχές της

ενδοχώρας που ήταν προσανατολισμού πρώτων υλών (Λαμπριανίδης, 2007:187).

Σύμφωνα και με το θεματικό χάρτη 2 (σελ.17), έχουμε εισροή μεταναστών

κυριολεκτικά από όλα τα σημεία της γης. Μεγάλη μερίδα προέρχεται από Κίνα και

Ινδία - άλλωστε έχουν τους μεγαλύτερους πληθυσμούς αναλογικά – αλλά και από την

Ευρώπη.

Η κάθε εθνοτική ομάδα δεν θα μπορούσε να απαλείψει τις συνήθειές τις. Οι

Λιβανέζοι στο Μόντρεαλ είναι ένα παράδειγμα, αφού από όλες τις εργασίες στις

οποίες επιδόθηκαν, το πλανόδιο εμπόριο επρόκειτο να έχει τη βαθύτερη επίπτωση όχι

μόνο στην οικονομική τους ευμάρεια αλλά και στη γεωγραφική τους κατανομή.

Αργότερα, Λιβανέζοι έμποροι χονδρικής άνοιξαν αποθήκες για να τροφοδοτούν με

εμπόρευμα τους γυρολόγους. Οι μετέπειτα γενιές διαφοροποιήθηκαν αρκετά ως προς

το επάγγελμα τους (Cohen 2003:184). Ένας άλλος λαός, οι Σιχ, των οποίων η

ταυτότητα ως έθνος, εθνική ομάδα και θρησκευτική κοινότητα είναι ασαφής, λόγω

του περάσματός τους από τον Καναδά και με αφορμή την ανάγκη των Καναδών για

κάλυψη θέσεων στη γεωργία, τους σιδηροδρόμους και την υλοτομία, παρέμειναν να

εργαστούν. Παρότι το 1897 οι Σιχ είχαν προνόμια να κινούνται ελεύθερα στην

αυτοκρατορία, ρατσιστές του Καναδά έκαναν γρήγορα τη ζωή τους κόλαση.

Κατάφεραν να ανακόψουν τη μετανάστευση από την Ασία καλλιεργώντας λαϊκές

προκαταλήψεις και κινητοποιώντας τη λευκή γνώμη ενάντια στους νεοφερμένους

(σελ.205).

8 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

5. ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ

Σύμφωνα με την καθηγήτρια σύγχρονης ιστορίας Λίνα Βεντούρα (1999), οι

μεταναστεύσεις Ελλήνων προς τις υπερπόντιες χώρες προκλήθηκαν από τη δράση και

την αλληλεπίδραση πολλών παραγόντων. Πρώτα είναι η αποδιοργάνωση της

παραδοσιακής αγροτικής οικονομίας της Ελλάδας με την αυξανόμενη ένταξη της

γεωργικής παραγωγής των μικρού μεγέθους αγροτικών κλήρων στην οικονομία της

αγοράς σε συνάρτηση με την αδυναμία απορρόφησης εργατικών χεριών από τη

βιομηχανία. Δεύτερον, οι ανάγκες σε εργατικό δυναμικό που δημιουργήθηκαν με τη

βιομηχανική ανάπτυξη των κρατών υποδοχής που παρείχαν δυνατότητες εύρεσης

εργασίας και ευκαιρίες για αύξηση των εισοδημάτων. Τρίτον, η πληροφόρηση, οι

προσδοκίες και οι στρατηγικές των ίδιων των μεταναστών και των οικογενειών τους.

Σημαντικό ρόλο έπαιξαν βέβαια και η σταφιδική κρίση στα τέλη του 19ου

αιώνα,

η Κατοχή και ο Εμφύλιος στον 20ο αιώνα, αλλά και η βελτίωση των συνθηκών της

μετακίνησης και οι μύθοι που διαδόθηκαν για τις κοινωνίες υποδοχής.

Από τα στοιχεία διαπιστώνουμε ότι μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο άρχισαν

οι μεγάλες ροές αποδημίας από την Ελλάδα προς Αυστραλία, ΗΠΑ, Καναδά και

Δυτική Ευρώπη. Το μεταναστευτικό ρεύμα άρχισε μετά το τέλος του εμφυλίου

πολέμου, ενισχύθηκε από το 1955, γνώρισε έξαρση στην τριετία 1963-1965 και

ύφεση από το 1973. Στην περίοδο 1955-1977 για την οποία υπάρχουν ετήσια

στατιστικά στοιχεία, αποδήμησαν 1.236.200 άτομα, οι περισσότεροι για την Ο.Δ.Γ.4,

Αυστραλία, ΗΠΑ Καναδά. Στις χώρες υποδοχής οι μετανάστες Έλληνες και

Ελληνίδες συχνά με τις οικογένειές τους, πήγαιναν σε ξένες χώρες για να βρουν

δουλειά και απασχολήθηκαν σε θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης αλλά και σε

επιστημονικές θέσεις (Πουλοπούλου, 2007:94-95).

Η κυρία Βεντούρα (1999) αναφέρει ότι η μετανάστευση αποτελούσε σε όλες τις

περιπτώσεις μια επώδυνη εμπειρία με πολλούς κινδύνους. Για να μειώσουν τους

κινδύνους και την ανασφάλεια οι μετανάστες – στερημένοι οικονομικών πόρων και

μόρφωσης – στηρίχτηκαν στο μοναδικό «κεφάλαιο» που διέθεταν, δηλαδή στα

συγγενικά και τοπικά δίκτυα. Τα δίκτυα παρείχαν τις απαραίτητες πληροφορίες και

πολλές πρακτικές διευκολύνσεις, καθόριζαν συχνά τον τόπο εγκατάστασης,

φρόντιζαν για την εξεύρεση κατοικίας και εργασίας, προσέφεραν υλική και ηθική

στήριξη.

4 Ο.Δ.Γ. = Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.

9 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

6. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΚΑΝΑΔΩΝ

I. ΠΡΩΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ

Εκατό και πλέον έτη οι Έλληνες συνεισφέρουν στην κοινωνικοοικονομική

ανάπτυξη του Καναδά, ενώ ταυτόχρονα αγωνίζονται να διατηρήσουν την πολιτισμική

τους ταυτότητα (Clogg, 2009:171).

Η ιστορία της ελληνικής μετανάστευσης στον Καναδά άρχισε μετά την Ελληνική

Επανάσταση. Οι πρώτοι μετανάστες ήταν φτωχοί άνθρωποι – ανειδίκευτοι ή ελαφρά

ειδικευμένοι εργάτες, με λιγοστή μόρφωση (σελ.172). Οι πρώτες σαφείς αναφορές

σύμφωνα με τον κύριο Κωνσταντινίδη (2004), αφορούν σε Έλληνες που

εγκαταστάθηκαν στον Καναδά από το 1843 και εξής. Η καναδική απογραφή του

1891 επιβεβαιώνει την ελληνική παρουσία στη χώρα, που όμως ήταν ασήμαντη:

μόλις 39 άτομα σε ολόκληρη την επικράτεια. Στην απογραφή του 1901 ο αριθμός

αυτός θα ανέβει στους 291 και λίγα χρόνια αργότερα ακόμα περισσότερο. Οι

περισσότεροι ήταν φτωχοί αγρότες και προέρχονταν κυρίως από τα νησιά και την

Πελοπόννησο. Χωρίς ειδίκευση και αγνοώντας τη γλώσσα του τόπου, αναγκάστηκαν

να πάρουν τις πιο δύσκολες δουλειές με χαμηλούς μισθούς και κάτω από σκληρές

συνθήκες (σελ.283). Μέχρι τη δεκαετία του 1840 υπήρχαν Έλληνες στο Μόντρεαλ,

μέχρι τη δεκαετία του 1850 στο Βανκούβερ της Βρετανικής Κολομβίας και στη

δεκαετία του 1860, οι Έλληνες έκαναν την εμφάνισή τους και στο Τορόντο, όπου το

έτος 1871 υπήρχαν σαράντα περίπου άτομα ελληνικής καταγωγής (Τσίμπος,

2009:172).

Με κλιμακωτή αύξηση, θα φτάσουν το 1941 τους 11.692. Το 1951, οπότε και θα

αρχίσει το δεύτερο μεγάλο κύμα της μεταπολεμικής μετανάστευσης προς τον

Καναδά, ο αριθμός των ελλήνων μεταναστών ανήλθε σε 13.966 άτομα

(Κωνσταντινίδης, 2006:283). Μέχρι το 1900, διακόσια περίπου άτομα ελληνικής

καταγωγής ζούσαν στον Καναδά. Συνήθως δούλευαν στο δρόμο ως μικροπωλητές,

πουλώντας πούρα, λουλούδια, γλυκά και φιστίκια, αλλά σε σύντομο σχετικά χρονικό

διάστημα, μερικοί κατάφεραν να ανοίξουν μικρές, ιδιόκτητες επιχειρήσεις, όπως

ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια και τσαγκαράδικα. Οι περισσότεροι ήταν νέοι άνδρες

χωρίς οικογένεια, που έμεναν σε οικοτροφεία και θεωρούσαν τους εαυτούς τους

περαστικούς, σκοπεύοντας κάποια στιγμή να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Καθώς

στα πρώτα χρόνια της μετανάστευσης δεν υπήρχαν στον Καναδά Ελληνίδες, μερικοί

από τους πρώτους μετανάστες παντρεύτηκαν ξένες, με συνέπεια ένας απροσδιόριστος

αριθμός των πρώτων Ελληνοκαναδικών οικογενειών να συγκροτηθεί από μεικτούς

γάμους (Τσίμπος, 2009:173).

II. ΑΥΞΗΣΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η έρευνα του κυρίου Τσίμπου δείχνει ότι μετά το 1900 η ελληνική μετανάστευση

στον Καναδά αυξάνεται σημαντικά. Η αυξανόμενη φτώχεια, η καταπιεστική

φορολογία, οι επαναλαμβανόμενες κακές σοδειές και οι πολιτικοί διωγμοί στην

πατρίδα, οδήγησαν ακόμη περισσότερους Έλληνες να εγκαταλείψουν τη χώρα τους

προς αναζήτηση μίας καλύτερης ζωής. Το 1906 θα δημιουργηθεί η πρώτη ελληνική

κοινότητα στο Μόντρεαλ, περιγράφει ο κύριος Κωνσταντινίδης. Το 1907 θα

αποκτήσει δικής της εκκλησία και δικό της ιερέα. Η δεύτερη κοινότητα δημιουργείται

10 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

το 1909 στο Τορόντο, το 1927 στο Βανκούβερ και θα ακολουθήσουν μικρότερες σε

άλλες επαρχίες του Καναδά (σελ.283). Στις αρχές του 20ου

αιώνα πολλοί

κατευθύνθηκαν στον Καναδά, λόγω της καναδικής πολιτικής για την εισαγωγή

φτηνού εργατικού δυναμικού, που θα συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη της

χώρας, ειδικά στους τομείς των φορτίων και των μεταφορών (Τσίμπος, 2009:173).

Σύμφωνα με το ΣΑΕ5 για τον Καναδά, οι περισσότεροι ομογενείς του Καναδά

έχουν αποκτήσει την Καναδική υπηκοότητα επειδή έχουν γεννηθεί στη χώρα αυτή.

Ένα σημαντικό επίσης ποσοστό έχει αποκτήσει την Καναδική υπηκοότητα κατά τη

διάρκεια της παραμονής του στον Καναδά. Ο πληθυσμός είναι στην πλειοψηφία

αστικός. Πράγματι, 55.56% ζει στην Πολιτεία Ontario, 29.85% στο Κεμπέκ, 6.7%

στην Βρετανική Κολομβία και πολύ μικρότερα ποσοστά στις άλλες καναδικές

επαρχίες.

Διάγραμμα 1. Συγκεντρωτικός πληθυσμός Ομογενών στις πόλεις του Καναδά

Είναι πολύ χαρακτηριστικό και σημειώνεται ότι 133.105 ομογενείς (ποσοστό

75.07% του συνόλου) ζουν σε τρείς μόνο μεγάλες πόλεις του Καναδά, στο Τορόντο,

στο Μόντρεαλ και στο Βανκούβερ. Πιθανά αίτια είναι η αποστροφή των Ελλήνων για

τη γεωργία καθώς θεωρήθηκε από τους Έλληνες μακροπρόθεσμη επένδυση υπό

σκληρές κλιματολογικές συνθήκες ενώ οι αστικές περιοχές ήταν πιο ελκυστικές για

τους μετανάστες, που ήθελαν να δουλέψουν σκληρά για να δημιουργήσουν σύντομα

τις περιουσίες τους και να επιστρέψουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στην πατρίδα.

Άλλωστε στην πόλη, ο μετανάστης πληρωνόταν στο τέλος της εβδομάδας, επένδυε

5 ΣΑΕ= Συμβούλιο Αποδήμου Ελληνισμού. Το 1995 για πρώτη φορά οι Έλληνες ομογενείς, όπου Γης,

ένωσαν τις δυνάμεις τους σχηματοποιώντας την «Ελλάδα του κόσμου». Με Προεδρικό Διάταγμα της

Ελληνικής Πολιτείας ιδρύθηκε το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ), για να αποτελέσει το

συμβουλευτικό και εισηγητικό όργανο προς την πατρίδα στα θέματα της Ομογένειας. Βασικός ρόλος

του ΣΑΕ είναι η προσέγγιση Ελλήνων της Διασποράς και η δημιουργία μιας παγκόσμιας Δικτύωσης,

με στόχο το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων προς το συμφέρον της Ομογένειας, και η

μεταφορά τους, ως Γνωμοδοτικό και Συμβουλευτικό όργανο, προς την Ελληνική Πολιτεία.

Οντάριο 60%

Κεμπέκ 33%

Βρετανική Κολομβία

7%

Ομογενείς του Καναδά

11 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

τις αποταμιεύσεις του σε μικρές επιχειρήσεις και απολάμβανε τη συναναστροφή με

συμπατριώτες (Τσίμπος, 2009:174).

Μετά το 1905, έχουμε την πρώτη άφιξη γυναικών και παιδιών στις μεγάλες

καναδικές πόλεις. Οι Έλληνες μετανάστες όπως και άλλοι, αντιμετώπισαν την

εχθρότητα και τις προκαταλήψεις των γηγενών ή των παλαιότερων μεταναστών και

σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και εκτεταμένες βίαιες ενέργειες εναντίον τους. Για

να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες που δημιούργησε το εχθρικό περιβάλλον κι ο

γλωσσικός αποκλεισμός, αλλά και για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της

καθημερινότητας, οι μετανάστες οργανώθηκαν ενωτικά (Βεντούρα, 1999).

Συγκεκριμένα, το 1905 ιδρύθηκαν στο Μόντρεαλ οι πρώτες δύο ελληνικές λαϊκές

οργανώσεις, οι σύλλογοι «Πατρίδα» και «Αναγέννηση». Υπήρξαν και άλλοι

σύλλογοι την εποχή εκείνη, ενώ παράλληλα η ίδρυση των πρώτων ελληνικών

εκκλησιών στο Μόντρεαλ (1906) και στο Τορόντο (1909) σηματοδοτούν το ξεκίνημα

της Ελληνορθόδοξης Ενοριακής Κοινότητας.

Στις εκκλησίες και στα κέντρα κοινοτήτων οι Έλληνες μετανάστες

αισθάνονταν ασφάλεια και ενότητα. Οι κληρικοί ήταν για τους μετανάστες οι ηγέτες

γύρω από τους οποίους συσπειρώνονταν, καθώς η εκκλησία είχε από την

σκλαβωμένη Ελλάδα την εμπειρία για να βοηθήσει τους Έλληνες μετανάστες. Λόγω

της μόρφωσής τους, οι κληρικοί – ηγέτες των κοινοτήτων, ήταν για τους Καναδούς ο

δίαυλος επικοινωνίας που χρειάζονταν με τους Έλληνες (σελ. 175).

Το 1931, ο Καναδάς αριθμεί 9.500 Έλληνες, πολλοί από τους οποίους είναι

μεσαίοι επιχειρηματίες. Μερικοί, έχουν πανεπιστημιακά πτυχία και σταδιοδρόμησαν

στους επιφανείς τομείς της δικηγορίας, ιατρικής και εκπαίδευσης (σελ. 176).

Οι Έλληνες μετανάστες αντιμετώπισαν αρχικά ιδιαίτερες δυσκολίες

προσαρμογής, καθώς οι Καναδοί τους θεωρούσαν μη επιθυμητούς και τους

ενέτασσαν στις κατηγορίες των «μη προτιμητέων». Εκείνη την εποχή εξάλλου, οι

Νοτιοευρωπαίοι συσχετίζονταν με τις έννοιες του ριζοσπαστισμού, του σοσιαλισμού

και της οπισθοδρόμησης σε αντίθεση με Βορειοευρωπαίους μετανάστες (σελ.176).

Στα τέλη της δεκαετίας του 1930, τρεις παράγοντες συνέβαλαν καίρια στην

αντιστροφή του κλίματος. Αρχικά οι Έλληνες μετανάστες δουλεύοντας σκληρά

κατάφεραν να πετύχουν στις επιχειρήσεις τους και τις δουλειές του. Επιπρόσθετα,

είτε στον Καναδά είτε από την Ελλάδα, απόκτησαν πανεπιστημιακά πτυχία και

μόρφωση ώστε πλέον λογαριάζονταν ως ειδικευμένοι εργάτες. Τέλος, η ελληνική

αντίσταση στο γερμανικό ζυγό και η φιλοδυτική πολιτική των ελληνικών

κυβερνήσεων έναντι των Ναζί, προσέδωσαν ιδιαίτερο κύρος στους Έλληνες.

III. ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Τα έτη 1945 και 1971 εγκαταστάθηκαν στον Καναδά ως μετανάστες 107.780

Έλληνες. Από το 1974 άρχισε η σταδιακή πτώση της ελληνικής μετανάστευσης, που

θα μηδενιστεί σχεδόν, στα χρόνια που ακολούθησαν το 1985. Τα κοινά

χαρακτηριστικά των μεταναστών της περιόδου αυτής, ήταν η περιορισμένη μόρφωση,

η άγνοια της γλώσσας της χώρας υποδοχής και το όνειρο της γρήγορης επιστροφής

στην πατρίδα με κάποιες οικονομίες. Οι μεταπολεμικοί Έλληνες μετανάστες θα

εγκατασταθούν κυρίως στις δύο μεγάλες καναδικές πόλεις, στο Μόντρεαλ και στο

Τορόντο (Κωνσταντινίδης, 2006:284). Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει σε μια ομάδα

μεταναστριών το 1955. Πρόκειται για Ελληνίδες που έρχονταν στον Καναδά μέσω

ειδικών πρακτορείων για να εργαστούν ως οικιακοί βοηθοί μετά από πρόσκληση

12 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

πλουσίων παλιών ελληνικών οικογενειών ή και Καναδών. Οι γυναίκες αυτές

εργάστηκαν εκείνα τα χρόνια κάτω από σκληρές συνθήκες και χωρίς καμία

προστασία.

Μετά το 1960, η μεγαλύτερη προσέλευση φοιτητών σε καναδικά πανεπιστήμια

και οι πολιτικές διώξεις της δικτατορίας στην Ελλάδα (1967-1974) συνέβαλαν στην

αναζήτηση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης. Οι μεταπολεμικοί μετανάστες είχαν

διαφορετικό εκπαιδευτικό, πολιτικό και επαγγελματικό επίπεδο, σε σύγκριση με τους

παλιότερους. Μόλις ταχτοποιούνταν επαγγελματικά και οικονομικά,

δραστηριοποιούνταν στα πολιτισμικά δρώμενα της κοινότητας, δίνοντας νέες ιδέες

για αλλαγή και οργάνωση.

Οι ενοριακές οργανώσεις πλέον δεν διέθεταν το απαραίτητο υπόβαθρο να

υποστηρίξουν πολλές δράσεις και διαφορετικές ιδεολογίες, με αποτέλεσμα την

δημιουργία πολλών λαϊκών οργανώσεων με καθαρά φιλελεύθερες και

πολυπολιτισμικές ιδεολογίες (Τσίμπος, 2009:180).

Μέχρι σήμερα έχουν παραμείνει ανοιχτές πληγές από τις συγκρούσεις μεταξύ

κληρικών και λαϊκών για την ανάληψη της διοίκησης των κοινοτήτων. Ουσιαστικά

αναφερόμαστε σε ένα πλαίσιο αλλαγής, όπου οι ενορίες έχουν ρόλο πνευματικό μόνο

και οι υπόλοιπες δράσεις των ομογενών ξεκινούν από τις οργανώσεις. Παρά τις

έντονες πιέσεις των λαϊκών να απομακρύνουν τους κληρικούς από την ηγεσία, η

εκκλησία δεν οπισθοχώρησε, με αποκορύφωμα την απομάκρυνση του Γενικού

Πρόξενου στο Τορόντο Μανώλη Σταματίου, ο οποίος αμφισβήτησε ανοικτά την

ανάμειξη της εκκλησίας στα κοινά θέματα. Οι ενορίες ακόμα και σήμερα,

υποστηρίζονται από συντηρητικούς Ελληνοκαναδούς.

Εκτός της Εκκλησίας, τα πολιτικά δρώμενα συνέβαλαν στη δημιουργία

συγκρούσεων εντός των κοινοτήτων. Οι Ελληνοκαναδοί είχαν διαιρεθεί σε δύο

ομάδες, τους υποστηρικτές του Ελ. Βενιζέλου και στους βασιλικούς. Έπειτα, η

χούντα δημιούργησε πολλές προστριβές, με τους προοδευτικούς να εκφράζουν την

αντίθεσή τους για τη δικτατορία και τους συντηρητικούς να προσφέρουν οικονομική

υποστήριξη στο στρατιωτικό καθεστώς (σελ.182-183).

Η εκπλήρωση προσωπικών φιλοδοξιών - ανάληψη ηγετικού ρόλου στις ελληνικές

κοινότητες έφερνε προβολή στην καναδική κοινωνία - έφερε εχθρότητες, ρήξεις,

συγκρούσεις. Οι νέοι μετανάστες 2ης

και 3ης

γενιάς δύσκολα μπορούν να ταυτιστούν

με μία εθνική ομάδα χωρίς συνοχή. Το μεγάλο πρόβλημα λοιπόν της ομογένειας

εστιάζεται στη δυσκολία να υπεισέρθει ενότητα. Η αρνητική εικόνα για την ελληνική

μειονότητα λόγω των συγκρούσεων, αποφέρει την αδιαφορία των καναδικών

κυβερνήσεων για τη στήριξή τους, γεγονός που αποδυναμώνει τις ελληνικές

κοινότητες που χωρίς τη στήριξη των Καναδών, δεν έχουν τη λειτουργικότητα που

απαιτείται για την ομογένεια.

IV. ΕΛΛΗΝΟΚΑΝΑΔΟΙ 2ΗΣ

ΚΑΙ 3ΗΣ

ΓΕΝΙΑΣ

Η κοινωνική θέση των Ελληνοκαναδών 2ης

γενιάς, εμφανίζεται πολύ υψηλότερη

από εκείνη των μεταναστών γονέων τους, γεγονός που οφείλεται στο υψηλότερο

μορφωτικό τους επίπεδο (Τσίμπος 2007:185).

Ο βαθμός της ενσωμάτωσης αλλάζει σήμερα και από τα διαφορετικά

ενδιαφέροντα των νέων μεταναστών στην πολιτική τους παρέμβαση στην καναδική

ζωή. Σήμερα υπάρχουν βουλευτές ελληνικής καταγωγής στην καναδική

Ομοσπονδιακή βουλή. Επίσης, γίνονται προσπάθειες από το ελληνοκαναδικό «λόμπι»

υπέρ των ελληνικών εθνικών θεμάτων (σελ.287).

13 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Μετά από πολλές προσπάθειες για τη διάσωση της γλώσσας και του πολιτισμού

των Ελληνοκαναδών, σήμερα υπάρχουν καθημερινές ραδιοφωνικές εκπομπές και

απευθείας παρακολουθήσεις ελληνικών τηλεοπτικών δικτύων. Πολλές προσπάθειες

επίσης γίνανε για τη δημιουργία εφημερίδων. Αξιοσημείωτη είναι και η λογοτεχνική

παραγωγή – ο συγγραφέας Νίκος Καχτίτσης αναγνωρίστηκε ως ένας από τους

κορυφαίους στη νεοελληνική λογοτεχνία – όπου από το 1979 δραστηριοποιείται ο

Όμιλος Ελλήνων Λογοτεχνών Μόντρεαλ. Αξιόλογες επιδόσεις έχουν να

παρουσιάσουν πολλές ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες, ενώ και στους τομείς της

μουσικής, του χορού, της ζωγραφικής και της αρχιτεκτονικής οι Έλληνες έχουν

αξιομνημόνευτη κινητικότητα. Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται το Κέντρο

Ελληνικών Ερευνών Καναδά, που εδώ και αρκετά χρόνια εκδίδει το επιστημονικό

περιοδικό «Etudes helleniques/Hellenic Studies».

Η ελληνική μετανάστευση στον Καναδά έχει σχεδόν σταματήσει και επομένως, οι

Ελληνοκαναδοί 2ης

και 3ης

γενιάς αφομοιώνονται στην καναδική κοινωνία ξεχνώντας

με τον καιρό την ελληνική γλώσσα6 με την εισαγωγή αγγλικής γλώσσας στην

παροικιακή κοινωνική ζωή και στην ορθόδοξη εκκλησία. Το φαινόμενο των μικτών

γάμων ξεπερνάει το 60% των νέων Ελληνοκαναδών (Κωνσταντινίδης, 2006:289).

Ασφαλώς, ο ρόλος της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης και των κοινοτικών θεσμών

είναι αποφασιστικός για το μέλλον των κοινοτήτων. Θα πρέπει να απαγκιστρωθούμε

από την τακτική να θεωρούμε τις κοινότητες της διασποράς εσαεί μεταναστευτικές

κοινότητες. Εξάλλου, σύμφωνα με τον κύριο Τσίμπο, υπάρχει μία τάση των Καναδών

για αποστασιοποίηση από τις πολιτικές του πολυπολυτισμού, είτε μέσω περικοπών

κονδυλίων για εθνικά σχολεία και προγράμματα εθνοτικών ομάδων είτε μέσω

αλλαγής ιδεών, αφού οι περισσότεροι Καναδοί απορρίπτουν την φιλοσοφία του

πολυπολιτισμού (σελ.188).

Ωστόσο, ένα νόμισμα, έχει πάντα δύο πλευρές. Ο κύριος Μενεγάκης, είναι

Ελληνοκαναδός που γεννήθηκε στον Καναδά. Σήμερα είναι επιτυχημένος

επιχειρηματίας και πρόεδρος κοινότητας και έχει δύο παιδιά που μιλάνε άπταιστα

ελληνικά. Υποστηρίζει ότι το γεγονός ότι γεννήθηκε έλληνας, είναι «ότι καλύτερο

μπορεί να σου συμβεί» και θεωρεί χρέος του να προσθέσει το «δικό του λιθαράκι στο

οικοδόμημα των Ελλήνων του Καναδά, όπου η ελληνική φλόγα καίει δυνατά»

(Μαγγούτας, 2008:16).

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πολλά για τους σημερινούς Ελληνοκαναδούς,

αλλά αυτό που μπορεί να αναδείξει την ελληνικότητα της διασποράς του Καναδά

είναι το παγκοσμίως γνωστό πανηγύρι στην οδό Danforth του Τορόντο, όπου 450 και

πλέον επιχειρήσεις είναι ελληνικές. Η εκδήλωση που ξεκίνησε το 1994 και γίνεται

κάθε χρόνο, συγκεντρώνει πλέον άνω του ενός εκατομμυρίου επισκέπτες, αποτελεί

μία εκδήλωση που υποστηρίζεται από την καναδική κυβέρνηση, προσελκύει πολλούς

τουρίστες και όλα τα καναδικά μέσα την προβάλλουν ως το μεγαλύτερο γεγονός της

ημέρας. Γύρω από το φεστιβάλ συγκεντρώνονται πολλοί καλλιτέχνες, τουρίστες αλλά

και η πλειονότητα των κατοίκων του Τορόντο. Η διοργάνωση είναι μη κερδοσκοπική,

με τα κέρδη – υπολογίζονται σε σχεδόν ένα εκατομμύριο δολάρια κάθε χρόνο - να

δωρίζονται σε νοσοκομείο του Τορόντο το οποίο κατά βάση προτιμούν οι ομογενείς.

Υπάρχει όμως άλλο ένα «εορταστικό» τριήμερο στην Ντάνφορθ το οποίο οι

Έλληνες χαίρονται ιδιαίτερα και το επισκέπτεται όποιος επιθυμεί, ανεξαρτήτως

εθνικότητας. Αναφερόμαστε στο «Toronto Greek Film Retrospective» (ΤGFR), κατά

6 Η έρευνα του κου Κωνσταντινίδη, δείχνει ότι δέκα χιλιάδες περίπου μαθητές στον Καναδά φοιτούν σήμερα στα

ελληνόγλωσσα σχολεία των διαφόρων παροικιακών φορέων, σε πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο επίπεδο. Η

μείωση των μαθητών – 17.000 ήταν οι μαθητές τη δεκαετία του 1980 – θα πρέπει να αποδοθεί στο πέρασμα από

την πρώτη γενιά στην δεύτερη και τη Τρίτη (σελ.286).

14 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

τη διάρκεια του οποίου παρουσιάζονται, κυρίως, «κλασικές» ελληνικές ταινίες, του

παλιού καλού εμπορικού κινηματογράφου - καλύπτει τα τελευταία 50 χρόνια

ελληνικού κινηματογράφου - αλλά και κάποιες σύγχρονες, όλες με δωρεάν είσοδο

(Καράλη, 2012).

7. ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τον 20ο αιώνα η διεθνής μετανάστευση συνέβαλε στην αντιμετώπιση της

έλλειψης εργατικού δυναμικού και στην κάλυψη των κενών στην αγορά εργασίας των

χωρών υποδοχής, στην ανακούφιση της υποαπασχόλησης και ανεργίας των χωρών

προέλευσης και είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των συνθηκών ζωής εκατομμυρίων

ανθρώπων. Ωστόσο, προκάλεσε και το κόστος για τις χώρες υποδοχής, για τις χώρες

προέλευσης και για τους ίδιους τους μετανάστες πολλές φορές (Πουλοπούλου,

2007:650).

Σε ένα ραγδαία εξελισσόμενο κόσμο, οι Ελληνοκαναδοί θα πρέπει να

προσπαθήσουν να κρατήσουν ως ανεκτίμητο θησαυρό την ελληνική γλώσσα, τα

έθιμα και τις παραδόσεις. Όχι επειδή είναι χρηστικά σε μία κοινότητα της ομογένειας,

αλλά επειδή είναι αυτά τα στοιχεία που τους ξεχωρίζουν, που τους συνδέουν μεταξύ

τους και με την πατρίδα και θεωρητικά είναι χρέος τους να τα διατηρήσουν. Οι

σύλλογοι και οι οργανώσεις οφείλουν να δυναμώσουν την ελληνική πολιτιστική

ταυτότητα και η συναισθηματική σχέση που έχει το κάθε άτομο προσωπικά και το

ενδιαφέρον για την πατρίδα, οφείλουν να αποτελούν πολύτιμες παρακαταθήκες.

Οι Ελληνοκαναδοί επιτυγχάνουν στη ζωή τους και αυτό τους ανεβάζει στην

μεσαία τάξη των Καναδών. Οι σημαντικοί ρόλοι των ενοριών και των συλλόγων θα

πρέπει να ενισχυθούν, με αναπόφευκτο το διαχωρισμό τους για την αποφυγή

περαιτέρω συγκρούσεων. Επίσης, το ενδιαφέρον των νέων γενιών θα πρέπει να

αναζωπυρώνεται από τους παλαιούς, δίνοντας στους νέους μία αξία και ένα ιδανικό

για να παλέψουν υπέρ αυτού.

Σύμφωνα και με το ΣΑΕ, οι Έλληνες του Καναδά έχουν πλήρως προσαρμοστεί

στις τοπικές κοινωνίες όπου ζουν, χωρίς όμως να έχουν πολιτιστικά αφομοιωθεί,

διατηρώντας την δική τους ξεχωριστή πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά.

Σήμερα θα πρέπει να αναθεωρήσει η ελληνοκαναδική κοινότητα, καθώς η πλήρης

αφομοίωση και η πληθυσμιακή αποδυνάμωσή τους είναι οι σύγχρονες προκλήσεις.

15 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ήρα-Εκμέ Πουλοπούλου, (2007), Η μεταναστευτική πρόκληση, Αθήνα:ΠΑΠΑΖΗΣΗ.

Λ. Μ. Μουσούρου, (2003), Μετανάστευση και Μεταναστευτική Πολιτική στην

Ελλάδα και την Ευρώπη, Αθήνα:GUTENBERG.

Λόης Λαμπριανίδης, (2007), Οικονομική Γεωγραφία. Στοιχεία Θεωρίας και Εμπειρικά παραδείγματα, Αθήνα:ΠΑΤΑΚΗ.

Ηλέκτρα Πετράκου, (2007), «ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ» στο συλλογικό έργο των Θ.

Τερκενλή, Θ. Ιωσηφίδη και Ι. Χωριαννόπολου,, Ανθρωπογεωγραφία. Άνθρωπος, κοινωνία και χώρος, Αθήνα:ΚΡΙΤΙΚΗ.

Michael Hughes, Carolyn J. Kroehler, (2007), Κοινωνιολογία: Οι βασικές

έννοιες, Αθήνα:ΚΡΙΤΙΚΗ.

Robin Cohen, (2003), ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΣΠΟΡΑ, Αθήνα:ΠΑΠΑΖΗΣΗ.

Εμμανουήλ Ρούκουνας, (2003), Διεθνής Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», σελ. 293.

Πίτερ Τσίμπος, (2009), «Οι Έλληνες στον Καναδά: Ιστορική και Κοινωνιολογική Ανασκόπηση», στον συλλογικό τόμο Richard Clogg

(επιμελητής έκδοσης), Η Ελληνική Διασπορά στον 20ο αιώνα,

Αθήνα:ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ, σελ.171-192.

Στέφανος Κωνσταντινίδης, (2006), «2.ΚΑΝΑΔΑΣ», στο συλλογικό έργο των

Βεντούρα Λ., κ.ά., (2006), Οι Έλληνες στη διασπορά, Αθήνα:Βουλή των

Ελλήνων, σελ.283-290.

Βεντούρα Λ., (1999), «Οι δρόμοι της μεγάλης φυγής των Ελλήνων», Το Βήμα, http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=117495,19/12/1999,[πρόσβαση

8/1/2013].

Σ. Κάτσικας (επιστημονικός υπεύθυνος), (1993), Πηγή: ΓΓΑΕ,

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΦΑΚΕΛΟΣ / ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΔΗΜΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ, ΗΠΑ, ΚΑΝΑΔΑ, ΝΕΑΣ ΖΗΛΑΝΔΙΑΣ, για

το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού, «Καναδάς»,

http://www.sae.gr/?id=13251&tag= , [πρόσβαση 18/12/2012].

Α. Παπαποστόλου, (2009), «100χρονα της Ελληνικής Κοινότητας Τορόντο», http://canada.greekreporter.gr/?p=40 , [πρόσβαση 9/1/2013].

16 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Χ.Μαγγούτας, (2008), «Στο Τορόντο το μεγαλύτερο ελληνικό πανηγύρι στον κόσμο», στο περιοδικό Ελληνική Διασπορά, έκδοση: Ιούλιος- Αύγουστος 2008

– Τεύχος 110, http://omogeneia.ana-mpa.gr/diaspora-pdf-11-12-

2006/DIASPORA110.pdf , [πρόσβαση 21/12/2012].

Α. Καράλη, (2012), «Μια μικρή Ελλάδα στην καρδιά του Τορόντο», Το Έθνος, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=63750588 ,

[πρόσβαση 6/1/2013].

17 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

9. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΧΑΡΤΩΝ

Θεματικός Χάρτης 2. Χώρα γέννησης των πρόσφατων μεταναστών στον Καναδά

Πηγή: http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/index.html

18 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Θεματικός Χάρτης 3. Μετανάστες ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού κάθε επαρχίας

Πηγή: http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/index.html

19 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Θεματικός Χάρτης 4. Μεταβολή πληθυσμού από το 2006 έως το 2011 (Απογραφή 2011)

Πηγή: http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/index.html

20 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Διάγραμμα 2. Ποσοστό κατοίκων ανά επαρχία επί τοις εκατό του εθνικού πληθυσμού

21 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Θεματικός Χάρτης 5. Ποσοστό του καναδικού πληθυσμού που μιλάει άλλη γλώσσα σαν μητρική το 2011

Πηγή: http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/index.html

22 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

10. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΩΝ

23 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Πίνακας 2. Ολοκληρωμένη Στατιστική για τον Καναδά

Πηγή: http://www.oecd-ilibrary.org/economics/country-statistical-profile-canada_20752288-table-can

24 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Πίνακας 3. Πληθυσμός με απόκτηση καναδικής ιθαγένειας από χώρα με προηγούμενη εθνικότητα

Πηγή: OECD (http://stats.oecd.org/)

Πληθυσμός με απόκτηση καναδικής ιθαγένειας από χώρα με προηγούμενη εθνικότητα

Χώρα 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Κίνα 16946 22775 17406 16321 20021 25085 25725 34473 24343 21025

Ινδία 10963 18681 14029 12623 13934 21791 22008 33964 25778 20824

Φιλιππίνες 11486 14024 9485 7622 8225 9001 11029 15566 12193 11654

Πακιστάν 3147 8073 8610 7292 6494 10634 12414 17120 11622 9429

Κορέα 2135 3721 3106 3464 4350 5887 5424 7560 5861 5248

Ιράν 3580 6495 6322 5712 5135 4607 4982 8089 5332 4986

ΗΠΑ 2683 3784 2943 2812 3862 5267 5053 5117 4267 4123

Σύνολο* 158753 214568 167353 141588 155117 193159 198473 260743 199831 176467

*μαζί με άλλες χώρες

25 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

11. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΙΚΟΝΩΝ

Εικόνα 1. Διαδήλωση Ελλήνων υπέρ ειρήνης στα Βαλκάνια

Εικόνα 2. Διαδήλωση του Εργατικού Συλλόγου των Ελλήνων

26 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Εικόνα 3. Διαδήλωση του Εργατικού Συλλόγου των Ελλήνων

Εικόνα 4. Το φεστιβάλ των Ελλήνων στο Τορόντο

27 | Σ Ε Λ Ι Δ Α

Εικόνα 5. Το φεστιβάλ των Ελλήνων στο Τορόντο

Εικόνα 6. Ελληνοκαναδοί 3ης γενιάς υπερήφανοι που είναι Έλληνες