ΒΗΛΟΝ ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑΣ ######################################

ΕΚΔΟΤΗΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ, ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ 8, ΓΛΥΦΑΔΑ, ΤΚ 16674, ΚΙΝ: 6932980134 ………. ######################################

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ (ΥΠ. ΔΡ. ΕΚΚΛ. ΔΙΚ.), ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΖΑΟΣ (ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ), ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΗΜΟΥ (ΥΠ. ΔΡ. ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ), ΧΡΗΣΤΟΣ

ΣΑΛΑΤΑΣ (ΥΠ. ΔΡ. ΝΟΜΙΚΗΣ) ######################################

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ, ΑΛΛΑ Η ΕΚΜΕ-ΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ

######################################

ΔΕΚΤΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΤΟΠΙΝ ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

######################################

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Διανοίγοντας για άλλον ένα μήνα τα φύλλα του

ΒΗΛΟΝ, προκειμένου να αποκτήσουμε πρόσβαση

στα ενδότερα της εκκλησιαστικής επικαιρότητας, το

βασικό εισαγωγικό συναίσθημα είναι ο προβλημα-

τισμός και μάλιστα πολυεπίπεδος, σε αντιστοιχία με

τα επιμέρους ζητήματα που μας τον ενεφύσησαν.

Έτσι, ξεκινώντας από το εσωτερικό, είναι μάλ-

λον αδύνατον η παραπάνω περιγραφή να αποσυνδε-

θεί από λίαν πρόσφατες θεσμικές ανακατατάξεις, οι

οποίες έχουν άμεση συνάφεια με θρησκευτικά κι ως

εκ τούτου, εκκλησιαστικά ζητήματα, κατά τρόπο, ο

οποίος ήδη απασχόλησε έντονα τα μέσα ενημέρω-

σης τις τελευταίες ημέρες, αφήνοντας, όμως, αρκετά

κενά, που προσπαθούμε να κλείσουμε κατωτέρω.

Σε ανάλογο πνεύμα, ένα ζήτημα εσωτερικής εκ-

δήλωσης, αλλά εξωτερικής προέλευσης και δη, αυτό

του προσφυγικού ρεύματος προς τη χώρα μας, περί

του οποίου κάναμε έμμεσες αναφορές σε προηγού-

μενα τεύχη, συστηματοποιείται στο παρόν, μέσα σε

μια προσέγγιση κατ’ επιμέρους μέρη που εκτιμούμε

ότι αποδίδει το βάθος του ζητήματος, ως πρόταση

για την εξεύρεση λύσεων, που ακόμη αναζητούνται.

Επεκτεινόμενοι περαιτέρω και σε πιο εξωτερικά

ζητήματα, επιπλέον θεμέλια του αρχικού προβλη-

ματισμού μας πηγάζουν τόσο από την εξέλιξη των

προπαρασκευαστικών εργασιών της Πανορθόδοξης

Συνόδου, όσο κι από τη διεθνοποίηση, πλέον, θρη-

σκευτικών συγκρούσεων με θύματα, πέρα από τα έ-

μβια (που προπαρατέθηκαν σε αναφορά με το προ-

σφυγικό), τα υλικά κατάλοιπα της χριστιανικής πα-

ράδοσης, που φαντάζουν έρμαια ενός ακαθόριστου

μέλλοντος, όσο αυτό δεν εγγυάται ασφαλείς λύσεις.

Ασφαλώς, όμως, δε λείπουν και τα αισιόδοξα ε-

κείνα μηνύματα που εμπνέουν τη θετική προσέγγιση

και επεξεργασία των προηγουμένων, π.χ. μέσα από

τις προσδοκίες που γεννάει η ανάδειξη νέων ανθρώ-

πων σε νευραλγικές θέσεις του εκκλησιαστικού ορ-

γανισμού και η λειτουργία και επαναλειτουργία ση-

μαινόντων φορέων για τα εκκλησιαστικά πράγματα.

Όντας, λοιπόν, βέβαιοι, για την έλευση του ου-

ράνιου τόξου μετά την καταιγίδα, καλή ανάγνωση!

Γλυφάδα, 01-10-2015

Αλέξανδρος Χ. Πανούσης

Δικηγόρος, Υπ. Δρ. Εκκλ. Δικ.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΕΥΧΟΥΣ………………………………..2 ΈΛΕΓΧΟΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ……………...3 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΚΑΝΙΑΣ………….5 ΕΠΑΝΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΊΜΒΡΟΥ……………...6 ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ……………...7 ΚΤΙΣΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΗΣΗ………...9 ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΕΛΕΣΗΣ ΔΙΠΛΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ………10 ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΚΩ………………….11 ΥΠΑΡΞΙΑΚΟΣ ΑΣΚΗΤΙΣΜΟΣ………………………...13 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΘΟΡΩΝ ΜΕΤΟΧΙΟΥ ΜΟΝΗΣ……….14 ΣΕΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΒΑΚΧΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ……....15 ΒΟΗΘΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΒΕΛΓΙΟΥ………..17 ΙΕΡΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ ΥΠΟ ΡΕΥΣΤΟΠΟΙΗΣΗ……………18 ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ…………………19 ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ…………..21 ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑΣ……….22 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΥΣΦΗΜΙΣΗ ΚΛΗΡΟΥ……………….23 ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ……………….25 ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΙΤΟΥΛΑΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ…………….26

Στην προμηνιαία εκδοχή της παρούσας στήλης

ασχοληθήκαμε με ένα πραγματικό ζήτημα εμπορι-

κής μίσθωσης ακινήτου Ιεράς Μονής που τέθηκε υ-

πόψη του Νομολογητή. Λίγες, όμως, μόλις ημέρες

μετά την κυκλοφορία του τεύχος Σεπτεμβρίου, έγι-

νε ευρύτερα γνωστή και μια παρεμφερής περίπτωση

που αφορούσε έτερη μονή, υπαγόμενη στην κανονι-

κή δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Απο-

φεύγοντας, κατά τη συνήθη μας πρακτική, να παρα-

θέσουμε περισσότερα στοιχεία ταυτότητας, επικε-

ντρωνόμαστε στη συνέχεια σε καθαυτό το ζήτημα,

προς περιγραφή των νομικών χαρακτηριστικών του.

Αξία και απαξία

Σύμφωνα, λοιπόν, με το ιστορικό της υπόθεσης,

ακίνητα της ως άνω ιεράς μονής αναφέρεται ότι μέ-

σα από αδιαφανείς διαδικασίες, στις οποίες εμπλέ-

κεται και διοικητικό όργανο της μονής, κατέληξαν

να εκποιηθούν σε τιμές πολύ χαμηλότερες από την

πραγματική τους αξία, προκαλώντας έτσι σημαντι-

κές αποθετικές ζημίες στα ταμεία της. Ταυτόχρονα,

ευθύνες αποδίδονται και στον οικείο μητροπολίτη,

ο οποίος φέρεται να μη διενήργησε τον απαιτούμε-

νο έλεγχο νομιμότητας, με συνέπεια να μην αποφευ-

χθεί ούτε διά αυτού του τρόπου η οικονομική ζημία

που υπολογίζεται σε εκατοντάδες, αν όχι εκατομμύ-

ρια ευρώ - τούτο διότι η συζήτηση αφορά σε ακίνη-

τα συνολικής έκτασης 40 περίπου στρεμμάτων, που

εκποιήθηκαν έναντι τιμήματος τουλάχιστον 6 φορές

μικρότερου σε σχέση με την εμπορική τους αξία, με

τον οικείο μητροπολίτη να φέρεται να συνδέεται ευ-

θέως μόνο με μια από τις παραπάνω περιπτώσεις. Η

αταξία, όμως, δεν περιορίστηκε στις ενέργειες αυτές

μιας και λίαν συντόμως διαπιστώθηκε ότι η εκποίη-

ση δεν έγινε μέσα από την τηρητέα διαδικασία (δη-

μοπρασία), οπότε εσπευσμένα λήφθηκε μέριμνα για

την εκ των υστέρων σχετική αποκατάσταση, που εκ

των πραγμάτων ήταν εξίσου παράτυπη. Στο συγκε-

κριμένο ζήτημα εντοπίζεται και η κύρια ευθύνη του

ο

οικείου μητροπολίτη, καθώς παρότι τέθηκαν υπόψη

του όλα τα απαραίτητα έγγραφα, από τα οποία προ-

έκυπτε ευχερώς το συμπέρασμα της παρατυπίας, το

αυτό δεν αποτυπώθηκε κατά τον έλεγχο νομιμότη-

τας που διενήργησε ο ίδιος, παραλείποντας έτσι να

παρεμποδίσει κάθε σχετική πρόοδο της διαδικασί-

ας με τα συγκεκριμένα δεδομένα και την επανάληψή

της με κάθε τυπικότητα. Πέραν αυτών, όμως, υπήρ-

ξαν και περιπτώσεις, στις οποίες κρίθηκε ότι ο μη-

τροπολίτης δεν έφερε ευθύνη και πιο συγκεκριμένα,

ως προς δύο ακίνητα με αμφισβητούμενο ιδιοκτη-

σιακό καθεστώς. Ειδικότερα, επρόκειτο για επίδικα

ακίνητα που, ναι μεν κατέληξαν να εκποιηθούν κα-

τόπιν εξώδικου συμβιβασμού σε τιμές πολύ χαμη-

λότερες της εμπορικής αξίας που τους αναλογούσε,

χωρίς όμως και να ματαιωθούν οι αντίστοιχες αγω-

γές που είχαν στο μεταξύ ασκηθεί και όταν εκδικά-

στηκαν, κατέληξαν στην επιβεβαίωση της κυριότη-

τας της μονής (γεγονός δηλαδή που κατέστησε τον

παραπάνω συμβιβασμό κατεξοχήν επιζήμιο). Στη

συγκεκριμένη περίπτωση κρίθηκε ότι η ευθύνη ήταν

του διοικητικού οργάνου της ιεράς μονής, που είχε

και την άμεση ευθύνη δικαστικής παράστασης. Κα-

τόπιν αυτών και ένεκα του ύψους της αποθετικής ζη-

μίας, αλλά και του χαρακτήρα της ιεράς μονής ως

νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου, το παραπε-

μπτικό βούλευμα οδηγεί τους κατηγορουμένους σε

δίκη προσδιορισμένη μέσα στο επόμενο διάστημα.

Συμπεράσματα

Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη αναφορά γίνεται

σε συσχέτιση με την επικείμενη ποινική δίκη για το

παρόν ζήτημα, θέλουμε πρωτίστως να επισημάνου-

με ότι, όσο κι αν τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα στη

μια ή την άλλη κατεύθυνση, δε θα πρέπει να λησμο-

νούμε το γεγονός ότι στο πρόσωπο των κατηγορου-

μένων συντρέχει το τεκμήριο της αθωότητας κι όλα

τα επέκεινα δικαιώματά τους. Από την άλλη πλευρά,

όμως, του διαχειριστικού ελλείμματος, δε θα πρέπει

επίσης να αγνοηθεί το γεγονός ότι περιπτώσεις σαν

και την παρούσα, ασχέτως τελικής έκβασης του ποι-

νικού μέρους, συχνά καταλήγουν σε χρόνιες, αν όχι

και υπερδεκαετείς προσπάθειες εξισορρόπησης του

εκάστοτε ζημιωθέντος ταμείου, γεγονός που ευχό-

μαστε να μην επαναληφθεί κι εδώ, καταλήγοντας σε

μια έμμεση νομιμοποίηση παράνομων ενεργειών.

ΈΛΕΓΧΟΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ

Γλυφάδα, 01-05-2015,

Αλέξανδρος Χ. Πανούσης

Δικηγόρος, Υπ. Δρ. Εκκλ. Δ.

01/10, Αποστόλου Ανανία: Άνθρωπος βαθιάς πίστης και

υπακοής στο Θεό, συνάντησε το φόβο και τρόμο των χρι-

στιανών, Σαύλο, κατ’ εφαρμογή θείας εντολής, τον θερά-

πευσε, τον βάπτισε και έτσι ο Σαύλος έγινε ο Απόστολος

Παύλος. Το έργο του Ανανία, όμως, είχε και πολλούς ε-

χθρούς, που τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν φρικτά, για

να αλλαξοπιστήσει, ώσπου τον λιθοβόλησαν θανάσιμα.

02/10, Άγιος Κυπριανός και Αγία Ιουστίνη: Ένας ειδω-

λολάτρης ερωτεύτηκε μια χριστιανή και κατέφυγε σε μά-

γο, για να την κατακτήσει, που όμως απέτυχε και ομολο-

γώντας την αστοχία του, βαπτίστηκε χριστιανός ονόματι

Κυπριανός, φθάνοντας να χειροτονηθεί επίσκοπος, οπότε

χειροτόνησε διακόνισσα την ίδια χριστιανή, με το όνομα

Ιουστίνη. Αμφότεροι μαρτύρησαν επί ημερών Δεκίου.

03/10, Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης: Καταγόμενος

από την Αθήνα, έζησε και μαρτύρησε επί Δομετιανού, έ-

χοντας προηγουμένως διακριθεί για τη βαθιά του καλλι-

έργεια. Υπήρξε ειδωλολάτρης και μέλος της Βουλής του

Αρείου Πάγου, αλλά το κήρυγμα του Απ. Παύλου άγγιξε

την ψυχή του και βαπτίστηκε, ενώ έλαβε και το χάρισμα

να επιτελεί θαύματα. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο.

04/10, Άγιος Ιερόθεος Επίσκοπος Αθηνών: Ήταν πλα-

τωνικός φιλόσοφος και μέλος του Αρείου Πάγου. Αφού,

όμως, διδάχθηκε την πίστη του Χριστού, έγινε επίσκοπος

Αθηνών, έχοντας μαθητή του τον Άγιο Διονύσιο Αρεο-

παγίτη. Εκοιμήθη εν ειρήνη σε βαθύ γήρας, μετά από πο-

λύχρονη ποιμαντική και συγγραφική δραστηριότητα, ενώ

τα λείψανά του σώζονται σε Άγιον Όρος - Αρχιεπισκοπή.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΒΑΣΚΑΝΙΑΣ

Ανεξάρτητα από τις μυριάδες ονόματά του, η πί-

στη στο κακό μάτι εμφανίζει εντυπωσιακές ομοιό-

τητες σε όλες τις χώρες και πολιτισμούς ανά τον κό-

σμο. Στο επίκεντρό της βρίσκεται η πεποίθηση ότι

μια ματιά που έχει τις ρίζες της στο φθόνο, διαθέτει

τη δύναμη να καταστρέψει, μεταξύ άλλων, την περι-

ουσία του άλλου. Σε κάποια μέρη του κόσμου, μά-

λιστα, οι πεποιθήσεις αυτές έχουν μεγάλη απήχηση.

Ειδικότερα, περίπου το 90% των ερωτηθέντων

σε δημοσκοπήσεις στην Τυνησία, οι οποίες διεξήχ-

θησαν το 2011 και το 2012, δήλωσαν ότι πιστεύουν

στο κακό μάτι ή ότι κάποιοι άνθρωποι μπορούν να

κάνουν μάγια, για να προκαλέσουν κακό. Επιπλέον,

ακόμη και στη μεγαλύτερη και πιο εξελιγμένη οικο-

νομία του κόσμου, στις ΗΠΑ, περίπου το 16% των

ερωτηθέντων δήλωσαν ότι πιστεύουν σε τέτοια φαι-

νόμενα, σύμφωνα με έρευνα του Pew Research.

Όπως είναι αναμενόμενο, τέτοιου περιεχομένου

πεποιθήσεις έχουν εδώ και καιρό καταστεί αντικεί-

μενο μελέτης από τους ανθρωπολόγους, στις θέσεις

των οποίων βρίσκουν πια ότι έχουν κάτι να προσθέ-

σουν και οι οικονομολόγοι. Μια πρόσφατη μελέτη

που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Οικονομι-

κής Συμπεριφοράς & Οργάνωσης (Journal of Eco-

nomic Behaviour & Organization) υποστηρίζει ότι

η πίστη στο «κακό μάτι» είναι στην πραγματικότητα

ένας λεπτά διαμορφωμένος μηχανισμός άμυνας για

τους κατόχους περιουσίας σε κοινωνίες, όπου η ανι-

σότητα και ο φθόνος είναι πιο πιθανό να προκαλέσει

καταστροφή των περιουσιακών στοιχείων, παρά οι-

κονομικά παραγωγική ώθηση, μέσα από το συγκρι-

τικό μιμητισμό μεταξύ των εχόντων και μη εχόντων.

Με άλλα λόγια η πίστη στο κακό μάτι οδηγεί σε

οικονομικά λογική συμπεριφορά ιδίως εκείνους που

έχουν περιουσία. Με ποιο τρόπο; Εάν εσείς, ο ιδιο-

κτήτης ενός ακινήτου, πιστεύετε πως οι ζηλόφθονες

ματιές έχουν καταστροφική δύναμη, είναι πιθανό να

προσπαθήσετε να αποφύγετε τέτοιες ματιές με το να

μην εκθειάζετε τον πλούτο σας. Το γεγονός αυτό με

τη σειρά του, θα μειώσει τον κίνδυνο των πραγματι-

κά καταστροφικών επιθέσεων επί των περιουσιακών

σας στοιχείων, συμπερασματικά, λοιπόν, το να πι-

στεύετε στο κακό μάτι, συμβάλλει στην προσπάθεια

διατήρησης όλων των περιουσιακών σας στοιχείων.

Ασφαλώς, πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι οι αν-

θρωπολόγοι που συγκέντρωσαν στοιχεία για το κα-

κό μάτι, βασίστηκαν σε στοιχεία που προήλθαν από

186 περίπου κοινωνίες σε ολόκληρο τον κόσμο, με

βάση τα οποία κατέληξαν στην εκτίμηση πως η πί-

στη στο κακό μάτι είναι πολύ πιθανό να εμφανισθεί

σε κοινωνίες με μεγάλες κοινωνικές ανισότητες, αλ-

λά και σε εκείνες, όπου ο πλούτος είναι συγκεντρω-

μένος σε ιδιαίτερα ορατά υλικά αγαθά, όπως είναι η

γεωργία και κτηνοτροφία (σκεφτείτε κοινωνίες όπου

για παράδειγμα ο πλούτος μετριέται σε ζώα - αν όχι

και σε κατσίκες, κατά το μακαριστό Χριστόδουλο).

Στην πραγματικότητα, η καταστροφική δύναμη

της ζήλειας είναι ένα γιγαντιαίο εμπόδιο για την οι-

κονομική ανάπτυξη σε πολλές κοινωνίες, όπου η συ-

μπεριφορά αποφυγής του φθόνου μπορεί να έχει ε-

πιβλαβή αποτελέσματα. Ο ανθρωπολόγος George

Foster, ο οποίος μελέτησε την αγροτική μεξικανική

κοινότητα της Tzintzuntzan για πιο πολλά από 50

χρόνια, διαπίστωσε ότι η αρχική τοποθέτηση τζα-

μιών σε παράθυρα των σπιτιών δεν προκλήθηκε από

το φόβο των ληστών, αλλά από το φόβο ότι οι πε-

ραστικοί θα δουν μέσα και θα αισθανθούν ζήλεια.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν αρνείται τη βασκα-

νία και συνδέει το «κακό μάτι» με τα «πονηρά πνεύ-

ματα». Ο Άγιος Νεκτάριος και ο Άγιος Ιωάννης ο

Χρυσόστομος αναφέρουν ότι η βασκανία αποτελεί

πάθος. Συγκεκριμένα, ο Άγιος Νεκτάριος τονίζει σε

βιβλίο του (Το Γνώθι σαυτόν) ότι σαν αιτία της βα-

σκανίας, θα πρέπει να διακρίνουμε μέσα στην καρ-

διά του βάσκανου ανθρώπου μεταξύ του μίσους, της

ζήλιας και του φθόνου, για το λόγο αυτό, δε, κάνει

και την κατάταξη της βασκανίας στα πάθη. Επίσης,

σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, η βασκανία

δεν είναι μια απλή ενέργεια των οφθαλμών, αλλά ένα

φοβερό πάθος, πίσω από το οποίο, μάλιστα, κρύβε-

ται πάντοτε ένας δαίμονας, που αποκαλείται βάσκα-

νος, για τον αποδιωγμό του οποίου οι πιστοί θα πρέ-

πει να απευθύνονται μονάχα στον πνευματικό τους.

ΕΠΑΝΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΊΜΒΡΟΥ Σε πλείστες προηγούμενες αναφορές μας, τόσο

στην παρούσα ενότητα, όσο και σε άλλες, όπου κάτι

τέτοιο κρίθηκε δόκιμο, εκφράστηκαν συχνά προβ-

ληματισμοί, ακολουθούμενοι κι από τις αντίστοιχες

ευχές, για ευόδωση πάσης φύσεως προσπαθειών για

τη διαφύλαξη και την προώθηση της ελληνορθόδο-

ξης παιδείας, ιδιαίτερα μάλιστα σε ευαίσθητα σχετι-

κά περιβάλλοντα. Στο πλαίσιο αυτό, θυμίζουμε την

πραγμάτευση του ζητήματος της Θεολογικής Σχο-

λής της Χάλκης στο τεύχος Ιουνίου και την παρου-

σίαση της νεοσυσταθείσας Θεολογικής Σχολής Αρ-

χιεπισκοπής Κύπρου (τεύχους Αυγούστου). Με αι-

σθήματα πηγαίας χαράς, λοιπόν, λίγες μόλις ημέρες

πριν την κυκλοφορία του παρόντος, υποδεχτήκαμε

την είδηση επαναλειτουργίας του Λυκείου Ίμβρου!

Κουδούνι μετά από 50 χρόνια

Ειδικότερα, όπως μεταδίδεται σχετικά (in.gr), η

λειτουργία του ελληνικού Γυμνασίου-Λυκείου απα-

γορεύτηκε το 1964, όταν δηλαδή οι ελληνοτουρκι-

κές σχέσεις διένυαν μια ακόμη κρίση, λόγω του Κυ-

πριακού, με συνέπεια οι Τουρκικές Αρχές να θέσουν

σε εφαρμογή το επονομαζόμενο Εριτμέ Προγραμί,

που δεν ήταν τίποτα άλλο, παρά το σχέδιο διάλυσης

της ακμάζουσας ελληνικής κοινότητας της Ίμβρου

και της Τενέδου, το οποίο περιελάμβανε κατάσχεση

αγροτικής γης (ζήτημα για το οποίο, με πλέον πρό-

σφατη περίπτωση, το Μάιο, Έλληνες που προσέφυ-

γαν στο ΕΔΑΔ, ήδη άρχισαν να δικαιώνονται), την

ίδρυση ανοικτών αγροτικών φυλακών και την απα-

γόρευση της ελληνικής παιδείας, προκαλώντας, έτσι,

μοιραία, την απομάκρυνση του ελληνικού στοιχείου

από την περιοχή. Επιστρέφοντας στο σήμερα, το ως

άνω κτίριο του σχολείου στο χωριό Αγρίδια Ίμβρου

είναι αποτέλεσμα ανακαίνισης, ή μάλλον, ανοικοδό-

μησης, με τις πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πα-

τριάρχη, κ.κ. Βαρθολομαίου, της Ομογένειας, αλλά

και των συλλόγων των Ιμβρίων στην Αθήνα και στη

Θεσσαλονίκη που κατέστησαν εφικτή την υποδοχή,

την περασμένη Δευτέρα, 28-09-2015, των πρώτων

μαθητών, στα πλαίσια τελετής, στην οποία συμμε-

τείχαν εκπρόσωποι της ελληνικής μειονότητας, της

Ελλάδος, του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των

τουρκικών αρχών. Περαιτέρω έχει γίνει ήδη γνωστή

η ολοκλήρωση της διαδικασίας αποσπάσεων εκπαι-

δευτικών Β’/θμιας Εκπαίδευσης από την Ελλάδα κι

ο διορισμός του Λυκειάρχη από μέρους των τουρ-

κικών αρχών, που θα επανδρώσουν το σχολείο, στο

οποίο έχουν εγγραφεί σε πρώτη φάση 8 μαθητές. Η

παρούσα επαναλειτουργία, τέλος, πρέπει να σημειω-

θεί ότι ακολουθεί αυτή του Δημοτικού το 2013 και

με τον τρόπο αυτό ολοκληρώνει τον κύκλο των βα-

σικών βαθμίδων εκπαίδευσης στην Ίμβρο, γεγονός

που χαιρέτισαν και τα αρμόδια ελληνικά Υπουργεία.

Σιωπή για ακόμη ένα χρόνο

Σίγουρα, η σημειολογία και τα οφέλη από ανά-

λογες πρωτοβουλίες και αντίστοιχες υλοποιήσεις εί-

ναι τέτοια, που δεν πρέπει να επισκιάζονται από άλ-

λες παραμέτρους, ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη πώς

η συνεργασία και συνεννόηση συναρμόδιων φορέων

απέφερε αυτό το σπουδαίο αποτέλεσμα, δε μπορού-

με, συνυπολογίζοντας, δε και την επωδό της προη-

γούμενης παραγράφου, να μη μεταφέρουμε τη συ-

ζήτηση και στο εσωτερικό της χώρας μας. Ειδικό-

τερα, όπως προκύπτει και από άλλες θέσεις του πα-

ρόντος τεύχους, η πρόσφατη θεσμική αναδιάρθρω-

ση, που ακολούθησε τις εθνικές εκλογές της 20ης Σε-

πτεμβρίου, βεβαίωσε την υιοθέτηση μιας προσέγγι-

σης στα θρησκευτικά και εκπαιδευτικά πράγματα, η

οποία ήδη έχει εγείρει έντονες συζητήσεις, κατά ει-

δικότερους τρόπους και πεδία που εξηγούμε αλλα-

χού. Μια πτυχή αυτής, όμως, συνδέεται κατεξοχήν

με την παρούσα συζήτηση, καθώς έχει επιφέρει μια

ανεπανάληπτη καθυστέρηση έγκαιρης και εναργούς

λειτουργίας εκατοντάδων σχολείων στη χώρα μας,

όπως αυτό επιβεβαιώνεται από επίσημους φορείς, η

κραυγή αγωνίας των οποίων, όμως, είτε για ελλείψεις

είτε για παραλείψεις που ζημιώνουν πρώτα και κύρια

τα ίδια τα παιδιά, δεν έχει αποφέρει και την ανάλογη

ευαισθητοποίηση, τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγ-

μή. Κατόπιν αυτών, διαπιστώνοντας με θλίψη ότι η

λειτουργία ενός ελληνικού σχολείου είναι πιο εφικτή

στην Τουρκία, παρά στην Ελλάδα, ευχόμαστε η πα-

ρούσα κραυγή να ενισχύσει την αντήχηση των άνω.

Ένα από τα βασιμά μας μηνιαία ζητούμενα εδώ

στο ΒΗΛΟΝ, όπως, άλλωστε, σηματοδοτείται ευ-

θύς εξαρχής από την ανάλογη επεξήγηση του εξω-

φύλλου, είναι η απόκτηση συνείδησης επί συγκεκρι-

μένων εκκλησιαστικών ειδήσεων, με ό,τι αυτό μπο-

ρεί να συνεπάγεται κατά επιμέρους φορέα και είδος

συνείδησης. Στο πλαίσιο αυτό, ένεκα σχετικής πυκ-

νότητας κι ανάλογης συχνότητας εμφάνισης ικανών

προς τούτο ερεθισμάτων, θα προβούμε στη συνέχει-

α σε κάποιες σταθμίσεις και αντίστοιχες εκτιμήσεις.

ΕΛΣΤΑΤ και αστικοί μύθοι

Ξεκινώντας τη συζήτηση από την παράθεση των

πραγματικών δεδομένων, βάσει αρ.4069/1784/27-

08-2015 Εγκυκλίου Σημειώματος της Ι.Σ., έγινε ευ-

ρύτερα γνωστό ότι η ΕΛΣΤΑΤ, μέσω εγγράφου του

Τμήματος Εκκλησιαστικής Διοίκησης της Διεύθυν-

σης Θρησκευτικής Διοίκησης της Γενικής Γραμμα-

τείας Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας (αρ.

132135/Θ1/24-08-2015) ζήτησε από την Ι.Σ. την

παροχή στοιχείων που αφορούσαν σε κληρικούς και

εκκλησιαστικούς υπαλλήλους μισθοδοτούμενους εκ

της Ενιαίας Αρχής Πληρωμών, με την κατάληξη να

συνοψίζεται στην υπόδειξη της Ι.Σ. προς την Αρχιε-

πισκοπή και τις Μητροπόλεις, να μην αποστείλουν

τα συγκεκριμένα στοιχεία, διότι αυτά αφορούν πρό-

σωπα που δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Εν προκει-

μένω, λοιπόν, η Πολιτεία υπέβαλε ένα αίτημα προς

την Εκκλησία και η τελευταία το απέρριψε αιτιολο-

γημένα, στηριζόμενη, μεταξύ άλλων, στη φύση της

υπηρεσίας των συγκεκριμένων απασχολούμενων, η

οποία παρέχεται σε εκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα

δημοσίου δικαίου που εξυπηρετούν και επιδιώκουν

αντίστοιχους σκοπούς (Τρωιάνος, Παραδόσεις Εκ-

κλησιαστικού Δικαίου). Κατόπιν, την 05-09-2015, ο

υπηρεσιακός Υπουργός Οικονομίας, κατά τη διάρ-

κεια ομιλίας του στη Θεσσαλονίκη, ανέφερε ότι δεν

υπάρχει λόγος ανησυχίας της Εκκλησίας για τη φο-

ρολογία, διότι καμία κυβέρνηση δεν τόλμησε να της

τ

επιβάλλει ανάλογα μέτρα. Η συγκεκριμένη τοποθέ-

τηση απαντήθηκε την αμέσως επόμενη ημέρα, μέσα

από επίσημη ανακοίνωση της Εκκλησίας της Ελλά-

δος, με την οποία εκφραζόταν απορία για το περιε-

χόμενό της, δεδομένου ότι, σύμφωνα και με το συ-

νοδευτικό σχετικό υλικό της αυτής ανακοίνωσης, η

Εκκλησία βαρύνεται με πλείστες φορολογικές υπο-

χρεώσεις, ενώ ως προς τις όποιες απαλλαγές (και όχι

προνόμια, όπως παρερμηνεύονται συχνά), εμείς πε-

ριοριζόμαστε να παραπέμψουμε για μια ακόμη φο-

ρά στο ad hoc πόνημα του Αρχιεπισκόπου για την

έδρασή τους σε νόμιμα δικαιώματα της Εκκλησίας.

Απόλυτα λογικά, λοιπόν, μετ’ ολίγων ημερών, ο υπ-

ηρεσιακός Υπουργός ενημέρωσε ότι επρόκειτο περί

λογοπαιγνίου που αλλοιώθηκε στην πορεία. Επομέ-

νως και στην περίπτωση αυτή, το ζήτημα που τέθηκε

από την Πολιτεία, επιλύθηκε με αιτιολογημένη απ-

άντηση της Εκκλησίας και ανάλογη τεκμηρίωση. Σε

τι συνίσταται το συμπέρασμα, αναρωτιέται κάποιος.

Διάσταση και χωρισμός

Ιδωμένα πάλι μέσα στο ίδιο θεσμικό κάδρο από

το οποίο εξήχθησαν τα δύο αυτά ζητήματα, μισθο-

δοσία κλήρου και εκκλησιαστική φορολογία, δίδουν

τη (σχεδόν) πλήρη εικόνα των οικονομικών σχέσε-

ων Εκκλησίας και Πολιτείας, που για πολλούς είναι

και τα κύρια ζητούμενα της όποιας συζήτησης ή και

προσπάθειας για την αναμόρφωση των αντίστοιχων

έννομων σχέσεων, εντός των οποίων εγγράφονται. Η

διαπίστωση αυτή, μάλιστα, είναι ιδιαίτερα σημαντι-

κή, εάν λάβει κανείς υπόψη του πρόσφατες τοποθε-

τήσεις θεσμικών φορέων, για το δόκιμο ή όχι αυτής

της αναμόρφωσης, παίρνοντας, μάλιστα, ξεκάθαρη

θέση υπέρ της συντέλεσής της. Απέναντι σε τέτοιες,

όμως, τοποθετήσεις (κι εδώ έγκειται η διάσταση) εί-

δαμε ότι η απάντηση είναι πάντοτε αρνητική και πά-

ντοτε μέσα από επαρκή αιτιολογία που υπαγορεύε-

ται από την αντίστοιχη θεμελίωση. Άρα, με βάση τη

χρησιμοποιούμενη έως τώρα λογική της ορολογίας

που προηγήθηκε, δεν είναι φυσικό να αναρωτηθού-

με, αν τα συνεχιζόμενα περιστατικά διάστασης είναι

τέτοια, που προμηνύουν ανάλογο μέλλον, αν όχι και

χωρισμό, καθόσον αφορά στη συγκεκριμένη σχέση;

Οπωσδήποτε μπορεί κανείς να πει ότι πρόκειται και

πάλι περί λογοπαιγνίου, μέχρι τη στιγμή, όμως, που

θα ακολουθήσει και μια νέα αιτιολογημένη άρνηση.

ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

05/10, Αγία Χαριτίνη: Άθλησε επί Διοκλητιανού. Υπήρ-

ξε δούλη του συγκλητικού Κλαυδιανού (ή Κλαύδιου). Ό-

ταν κάποιοι την κατήγγειλαν ως χριστιανή, επακολούθησε

φρικτός βασανισμός της με κάρβουνα και αναμμένες λα-

μπάδες, από όπου διεσώθη θαυμαστά, όπως κι όταν ερ-

ρίφθη με μια πέτρα στο λαιμό στη θάλασσα. Τότε διατά-

χτηκε να πάει σε πορνείο, αλλά προσευχόμενη, μετέστη.

06/10, Άγιος Θωμάς ο Απόστολος: Η παράδοση ανα-

φέρει ότι ο Θωμάς μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύ-

ματος κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πέρσες, τους Μήδους

και τους Ινδούς. Στην Ινδία, αφού βάπτισε τη γυναίκα και

τα τέκνα του βασιλιά Μισδαίου, συνελήφθη και φυλακί-

στηκε, έως ότου πέντε στρατιώτες έλαβαν εντολή και τον

ανέβασαν σε βουνό, όπου τον θανάτωσαν διά λογχισμού.

07/10, Άγιοι Σέργιος και Βάκχος: Υπηρετούσαν στις

στρατιωτικές τάξεις του Μαξιμιανού, ο οποίος, όταν έμα-

θε ότι ήταν χριστιανοί, οργάνωσε ειδωλολατρικές θυσίες

καλώντας τους να παραστούν. Αυτοί αρνήθηκαν, οπότε

τους αφαιρέθηκαν τα αξιώματά τους και εστάλησαν στον

Αντίοχο, όπου μαρτύρησαν. Τα λείψανά τους κατατέθη-

καν από τον Ιουστινιανό, στο ναό τους στην Κων/πολη.

09/10, Άγιος Ιάκωβος του Αλφαίου, ο Απόστολος: Έ-

νας από τους 12 μαθητές του Κυρίου, αδελφός του Ματ-

θαίου του ευαγγελιστή. Αφού αγωνίστηκε για την αλήθεια

του Χριστού στην Ιερουσαλήμ, κήρυξε το Ευαγγέλιο και

σε πολλές ακόμη χώρες, όπου κατέστρεφε ειδωλολατρι-

κούς ναούς κι εξεδίωκε ακάθαρτα πνεύματα, διατρέχον-

τας πολλούς κινδύνους. Μαρτύρησε με σταυρικό θάνατο.

ΚΤΙΣΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΗΣΗ Δεδομένης της προδιάθεσης της παρούσας στή-

λης, οι λέξεις «Εκκλησία» και «Κρήτης» έχει καθιε-

ρωθεί να αναφέρονται συνδυαστικά, ως κεντρική θε-

ματική ενότητα επιμέρους ζητημάτων που πραγμα-

τευόμαστε κάθε μήνα. Ωστόσο, κατά τον τρέχοντα,

θα χαλαρώσουμε αυτό τον ορολογικό δεσμό, προ-

κειμένου να συνδυάσουμε από τη μια τη σπουδαία

εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου και από την άλ-

λη, μιάν εκκλησιαστική της διάσταση, σύμφωνα με

απόλυτα συναφή παράλληλα περιστατικά, που ανα-

δεικνύουν τη στενή σύνδεση Ελληνισμού και Ορθο-

δοξίας, σε καιρούς μάλιστα δοκιμασίας αμφοτέρων.

Η μάχη της Κρήτης

Ξεκινώντας από τη σημείωση ότι οι ακόλουθες

σκέψεις αντλούν το συνεκτικό υλικό τους από τον Β’

Παγκόσμιο Πόλεμο, που επιστεγάζει την ως άνω ε-

θνική επέτειο και το ρόλο της Κρήτης σε αυτήν, θα

πρέπει να ξεκινήσουμε λέγοντας ότι υπό την ονομα-

σία που επιγράφει την παρούσα παράγραφο, έμεινε

στην ιστορία γνωστή επιχείρηση της Γερμανίας κα-

τά της Κρήτης, λαμβάνοντας χώρα μεταξύ 20 Μάη

και 1ης Ιουνίου 1941, οπότε και κατελήφθη η Μεγα-

λόνησος. Στόχος των Γερμανών ήταν να εξασφαλί-

σουν τα νοτιοανατολικά νώτα τους, ενόψει της επι-

χείρησης Μπαρμπαρόσα (Εκστρατεία στη Ρωσία),

αλλά και να εφορμήσουν στη Βόρεια Αφρική, χρη-

σιμοποιώντας ως εφαλτήριο την Κρήτη. Η γερμα-

νική επίθεση ξεκίνησε το πρωί της 20ης Μάη, με τη

ρίψη αλεξιπτωτιστών στο αεροδρόμιο του Μάλεμε

και στην περιοχή των Χανίων. Οι πρώτες ρίψεις απ-

οδείχτηκαν εύκολος αντίπαλος για τους Νεοζηλαν-

δούς (συγκρατούμε την παρούσα λεπτομέρεια, εν ό-

ψει της συνέχειας) και τους Έλληνες υπερασπιστές,

οι οποίοι πλαισιώνονταν από μέγα πλήθος αμάχων,

που δεν είχε υπολογισθεί από τους εμπνευστές της

γερμανικής επιχείρησης. Το απόγευμα της πρώτης

ημέρας όμως, οι ρίψεις εντάθηκαν και διευρύνθηκαν

στο Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, με τη νύχτα να βρί-

σκει

σκει τους Γερμανούς να μετρούν απρόσμενα μεγά-

λες απώλειες, που καθιστούσαν την έκβαση αβέβαιη

και ενέσπειραν την ανησυχία στις τάξεις των Γερμα-

νών. Ως εκ τούτου, από την επόμενη ημέρα, 21 του

Μάη, οι μάχες συνεχίστηκαν με τρομερή ένταση σε

όλα τα δημιουργηθέντα μέτωπα, με τους Γερμανούς

να επικεντρώνονται στην κατάληψη του αεροδρομί-

ου του Μάλεμε, η οποία ήταν στρατηγικής σημασί-

ας για την εξέλιξη των επιχειρήσεων και την πέτυχαν

προς το τέλος της ημέρας, παρότι υπέστησαν εκ νέ-

ου σοβαρές απώλειες. Πλέον ο στόχος είχε χαθεί κι

οι συμμαχικές δυνάμεις αποσύρθηκαν στην Αίγυπτο

ενώ αμέτρητοι Έλληνες και περίπου 500 Βρετανοί

ανέβηκαν στα βουνά για να συνεχίσουν από εκεί τον

αγώνα, που έληξε με την παράδοσή τους την 01/06.

Κτιστή ευγνωμοσύνη

Η κατάληξη των ιστορικών γεγονότων είναι λίγο

ως πολύ γνωστή, με τους Γερμανούς να έχουν υπο-

στεί χρονικές και υλικές και φθορές από το πέρασμά

τους από την Κρήτη, οι οποίες σύντομα σήμαναν τη

σταδιακή τους πτώση, εκείνο που δεν είναι γνωστό,

όμως, αλλά θα αποκαλύψουμε ευθύς αμέσως, είναι η

ακόλουθη συναφής, εκκλησιαστικού περιεχομένου,

εξέλιξη: Μεταξύ των Νεοζηλανδών (που αναφέραμε

νωρίτερα) ήταν και ο Geoffrey Edwards, ο οποίος,

μετά την κατάληψη της Κρήτης, κρυβόταν σε διά-

φορες περιοχές του νησιού με τη βοήθεια Κρητικών

και μοναχών της μονής Πρέβελη, όπου και του πα-

ρασχέθηκε καταφύγιο μέχρι να καταφέρει να διαφύ-

γει από το νησί. Η ευγνωμοσύνη του Edwards δεν

έσβησε ποτέ και μάλιστα, θέλοντας να την εκφράσει

έμπρακτα, αρχικά ίδρυσε με τη βοήθεια και της συ-

ζύγου του ένα μικρό χωριό στη δυτική ακτή της Αυ-

στραλίας, το οποίο ονόμασε σημειολογικά Πρέβε-

λη, προς τιμή της μονής και του τότε ηγουμένου της

Αγαθάγγελου Λαγουβάρδου. Στη συνέχεια, έχτισε

στο ίδιο αυτό χωριό την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη

Θεολόγου, την οποία αφιέρωσε σε όλους τους ανθ-

ρώπους που βοήθησαν τόσο τον ίδιο, όσο κι άλλους

άνδρες των συμμαχικών δυνάμεων να διαφύγουν και

να επιστρέψουν ασφαλείς στις μονάδες τους. Κατα-

λήγοντας, βρισκόμαστε ενώπιον της κατοπτρικής α-

πεικόνισης σκέψεων που διανθίζονται κατωτέρω, μέ-

σα από το σύγχρονο παράδειγμα της Κώου και της

Εκκλησίας σε εκτέλεση ανθρωπιστικής αποστολής.

Δεν είναι λίγες οι φορές, όπου η κοινωνική εξέ-

λιξη έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την εκκλησιαστι-

κή πρόταση για αυτήν, σύμφωνα με τις επιταγές των

οικείων ιερών κανόνων, οπότε, μοιραία, η συνάντη-

ση των δύο καταλήγει σε σύγκρουση, στην προσπά-

θεια για αλληλοεπικάλυψη. Χωρίς να χρειάζεται ει-

δικότερη θεμελίωση εν προκειμένω, θυμίζουμε λίαν

πρόσφατες τοποθετήσεις μας σε προηγούμενα τεύ-

χη, σχετικά με το σύμφωνο συμβίωσης και την επέ-

κτασή του κατά τρόπο που ήδη ήγειρε την αντίδρα-

ση της επίσημης Εκκλησίας. Όσο, όμως, αναμενό-

μενη μπορεί να θεωρηθεί μια τέτοια τριβή, από την

άποψη της διατήρησης της παράδοσης, τόση εντύ-

πωση προκαλεί η πολεμική της αποκατάστασής της.

Εγκύκλιος περί Βαπτίσεων και Γάμων

Συγκεκριμένα, ο παρών λόγος αφορά την εγκύ-

κλιο 769/07-07-2015 που εξέδωσε ο Σεβασμιώτα-

τος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και

Σουφλίου, κ.κ. Δαμασκηνός, που παρά την… ηλικία

της (3 μηνών πλέον), μόλις πρόσφατα ήγειρε έντονη

συζήτηση για το περιεχόμενό της. Ειδικότερα, διά

της εγκυκλίου αυτής θίγεται το γνωστό ζήτημα της

τελέσεως διπλών μυστηρίων και καταβάλλεται προ-

σπάθεια ενημέρωσης του ποιμνίου, προκειμένου να

κατασταλεί το σχετικό φαινόμενο. Έτσι, στο πνεύμα

ανάλογης Εγκυκλίου της Ι.Σ. (2968/08-06-2015), η

οποία επίσης παρουσιάστηκε από το ΒΗΛΟΝ, διά

της εξεταζόμενης εδώ εκφράζεται έντονος προβλη-

ματισμός για την επικίνδυνη τάση εκκοσμίκευσης, η

οποία έχει παρεισφρήσει στον ιερό χώρο της θείας

λατρείας, με αποτέλεσμα να χάνεται η ουσία των τε-

λούμενων μυστηρίων, τα οποία ενίοτε γελοιοποιού-

νται με τις επιλογές μας και τη στάση μας απέναντι

σε αυτά. Οι τελευταίες συγκεκριμενοποιούνται ως α-

ποτέλεσμα άκρατης εμπορευματοποίησης που αλ-

λοιώνει τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα κι αυτών

ακόμη των ιερών σκευών, όχι μόνο του χώρου καθ-

αυτού, αποδίδοντας έτσι ένα κοσμικό φρόνημα που

δ

διόλου δε συνάδει με τις περιστάσεις. Στη συνέχεια,

το κείμενο θέτει περιορισμούς όσον φορά συγκεκρι-

μένες συμπεριφορές, αλλά και απαγορεύσεις, ιδίως

όσον αφορά στην τέλεση διπλών μυστηρίων (γάμους

και βάπτισης), που συνηθίζεται τα τελευταία χρόνια,

αλλά και τους αναδόχους και παράνυμφους, που θα

πρέπει να έχουν τελέσει και θρησκευτικό γάμο και

όχι μόνο πολιτικό, άλλως η συμμετοχή τους σε ιερά

μυστήρια κρίνεται εμπαιγμός, μιας και έτσι θέτουν

εαυτούς εκτός Εκκλησίας. Ως προς αυτό το τελευ-

ταίο ζήτημα, βέβαια, δε μπορούμε να συμφωνήσου-

με, δεδομένου ότι με σχετική Συνοδική Εγκύκλιο

(2309/21-01-1982) ορίστηκε ότι αυτό το κώλυμα

εμποδίζει την αναδοχή, μόνο εφόσον έχει συνοδευ-

τεί και από την επιδεικτική αποκήρυξη του εκκλη-

σιαστικού φρονήματος (άρα, μονάχα με την τέλεση

του πολιτικού γάμου, δεν υφίσταται κώλυμα, αλλά

θα πρέπει να συστήνεται τέλεση και θρησκευτικού).

Εκκλησιαστική οικονομία

Αναμφίβολα, το ζήτημα έχει τεράστια σημασία

και αντίστοιχο ενδιαφέρον, για το λόγο αυτό, εξάλ-

λου, εκτιμούμε ότι τόσο η Συνοδική, όσο και η Μη-

τροπολιτική Εγκύκλιος εκδόθηκαν κατά τους θερι-

νούς μήνες (Ιούνιο και Ιούλιο, αντίστοιχα), οπότε τα

ιερά μυστήρια τελούνται συχνότερα. Δεδομένης της

συνεπαγόμενης ευρύτητας και σε συνέπεια με το ζή-

τημα που έχουμε ξεχωρίσει εδώ, των διπλών μυστη-

ρίων, πρέπει ιδίως να εξηγηθεί ότι η εκκλησιαστική

ζωή ρυθμίζεται από μια σειρά κανόνων που γνωρί-

ζουμε κι αναγνωρίζουμε ως ιερούς κανόνες, η ισχύς

των οποίων, κατ’ εφαρμογή των αρχών της εκκλη-

σιαστικής οικονομίας (Τρωιάνος-Πουλής, Εκκλη-

σιαστικό Δίκαιο) επιτρέπεται να καμφθεί μονάχα σε

συγκεκριμένες περιστάσεις και για συγκεκριμένους,

κάθε φορά, λόγους, που κρίνονται σπουδαίοι για την

πνευματική σωτηρία των εμπλεκόμενων προσώπων,

χωρίς έτσι να δημιουργείται «προηγούμενο», ούτε και

να χωρεί επίκλησή του. Υπό τα δεδομένα αυτά, πρέ-

πει να κατανοηθεί ότι η μέχρι τούδε πρακτική τέλε-

σης διπλών μυστηρίων γινόταν ανεκτή υπό το παρα-

πάνω πνεύμα της εξαιρετικής (κι όχι αντι-κανονικής)

εφαρμογής των κανόνων της εκκλησιαστικής οικο-

νομίας, άρα, εφόσον ο αρμόδιος για την τήρησή της

εντός των ορίων της πνευματικής εποπτείας του, μη-

τροπολίτης, κρίνει ότι πλέον παρέλκει, κρίνει ορθά.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΕΛΕΣΗΣ ΔΙΠΛΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ

Με αφετηριακό ερέθισμα, τη λίαν πρόσφατη η-

χηρή παρέμβαση του Μητροπολίτη Κώου και Νι-

σύρου, κ.κ. Ναθαναήλ, για το προσφυγικό ζήτημα,

αλλά και την αντιμετώπισή του, εκφράζεται προδή-

λως η αγωνία της Ορθόδοξης Εκκλησίας για την α-

ξία της ανθρώπινης ζωής και της αντίστοιχης στάσης

της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Συγκεκριμένα, ο Μη-

τροπολίτης Ναθαναήλ, με κραυγή στοργική και α-

γωνιώδη, κάλεσε τα Ευρωπαϊκά Κέντρα λήψης απο-

φάσεων και τη διεθνή κοινότητα να συνδράμουν με

ομοψυχία για την αντιμετώπιση αυτής της πρωτο-

φανούς ανθρωπιστικής κρίσης, η οποία θέτει σε δο-

κιμασία τον πολιτισμό της Ευρώπης. Ως θρησκευ-

τικός ποιμήν, αναφέρει, επιπλέον, ότι χιλιάδες ανθ-

ρώπινες ψυχές αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν και

τα σπίτια τους, αλλά και τη γη των προγόνων τους,

αναζητώντας μια καλύτερη ζωή και ένα ευοίωνο αύ-

ριο στην Ευρώπη, τη νέα «Γη της Επαγγελίας», με

το δρόμο τους, όμως, να είναι μακρύς και δύσκολος

καθώς είτε γίνονται συχνά θύματα διακίνησης ανθ-

ρώπινων ψυχών, είτε, ακόμη χειρότερα, δεν κατα-

φέρνουν να φτάσουν ποτέ στην Ευρώπη, γινόμενοι

θύματα θλιβερών ναυαγίων. Ο πνευματικός πατέρας

ολοκληρώνει την παρέμβασή του αναφέροντας ότι,

για μια ακόμη φορά στην ιστορία του, ο άνθρωπος,

το δημιούργημα του Θεού, βασανίζεται, ευτελίζεται

και υπόκειται σε άδικη δίωξη, ως εκ τούτου, ο ρόλος

των Ορθοδόξων Χριστιανών είναι να προσφέρουμε

με αγάπη την αρωγή μας σε αυτούς τους ανθρώπους

και να προσευχόμαστε, επικαλούμενοι την ευλογία

του Αγίου Τριαδικού Θεού μας, διασφαλίζοντας τη

ζητούμενη ελευθερία όλων των αναξιοπαθούντων.

Ωστόσο, το προσφυγικό ζήτημα δεν αποτέλεσε

πάντοτε συνέπεια δυσβάσταχτων οικονομικών συν-

θηκών ή πολέμων. Πριν λίγα χρόνια, οι χριστιανοί

της Συρίας ήρθαν αντιμέτωποι με ένα επιπλέον δί-

λημμα στον εμφύλιο της χώρας τους: Εάν στήριζαν

την τότε κυβέρνηση και εκείνη έπεφτε, το φονταμε-

νταλι

νταλιστικό Ισλάμ θα μπορούσε να επιδείξει απειλη-

τικό πρόσωπο εναντίον τους. Εάν πάλι υποστήριζαν

τους τότε αντάρτες, αλλά το υφιστάμενο καθεστώς

παρέμενε, κινδύνευαν με νομικές κυρώσεις. Εύλογα,

λοιπόν, ο φόβος που δημιουργήθηκε στους Σύριους

χριστιανούς ήταν μεγάλος, με αποτέλεσμα να κατα-

φεύγουν στην Ευρώπη, προς αποφυγή πιθανής ισλα-

μικής κυβέρνησης. Ένα φοβικό συναίσθημα που ου-

δεμία σχέση έχει με το Λόγο του Θεού και τη βα-

σική έννοια της χριστιανικής σκέψης, την αγάπη. Έ-

νας φόβος, ο οποίος αντιμετωπίζεται με διάλογο και

ο οποίος δεν είναι αληθινός, με την έννοια ότι δε θα

πρέπει να φοβούνται μόνο οι χριστιανοί, δεδομένου

ότι ο φανατισμός αποτελεί εχθρό κάθε ανθρώπου σε

οποιοδήποτε κράτος με οποιαδήποτε ιδεολογία και

οποιουδήποτε θρησκεύματος, όχι μόνο χριστιανών.

Συμπερασματικά, λοιπόν, κατανοούμε ότι αυτό

το προσφυγικό ζήτημα αποτελεί διαχρονικό πρό-

βλημα της κοινωνίας, το οποίο είναι άρρηκτα συν-

δεδεμένο με τις βασικές δομικές αρχές της, όπως η

ελευθερία, η οικονομία, η μόρφωση και η θρησκεία.

Ως εκ τούτου, ακόμα και αν οι κρατικοί ή ευρωπα-

ϊκοί μηχανισμοί δε μπορούν ή δεν επιθυμούν να δώ-

σουν μια σταθερή λύση στο πρόβλημα αυτό, η Ορ-

θόδοξη Εκκλησία δύναται να συμβάλλει αποφασι-

στικά και να αγκαλιάσει τους πρόσφυγες, ακολου-

θώντας το δρόμο που χάραξε ο Κύριος, δεδομένου

ότι το μεγαλείο της οικουμενικότητας της Ορθόδο-

ξης Εκκλησίας δεν αναγνωρίζει οποιαδήποτε διάκ-

ριση μεταξύ των ανθρώπων, είτε αυτή είναι φυλετική

είτε οποιουδήποτε άλλου τύπου, μέσα στο πνεύμα

των οικείων ιερών παραδόσεών της, που αποδέχεται

την πολυπολιτισμικότητα και δε διώκει ούτε πολεμά

κανέναν επειδή εκφέρει διαφορετικές απόψεις. Αξιο-

ποιώντας τη γνώση των Πατέρων και τη Θεία Απο-

κάλυψη, ζει την κατά Χριστόν ζωή και προσεύχεται

για την αποκάλυψη της αλήθειας σε όλους τους αν-

θρώπους. Δεν κρίνει, ούτε καταδικάζει τους ανθρώ-

πους, όπως ίσως πράττουν τα κοινωνικά σύνολα ή τα

δικαστήρια των κρατών σύμφωνα με τα συμφέροντά

τους, αλλά τους αγκαλιάζει με γνώμονα την ανυπέρ-

βλητη αγάπη του Κυρίου, σεβόμενη κάθε ανθρώπι-

νη ψυχή. Διότι, για την Ορθοδοξία, κανείς δεν είναι

ιδιοκτήτης αυτού του κόσμου, επομένως, ο ξένος εί-

ναι φίλος, επισκέπτης, φιλοξενούμενος. Όχι εχθρός.

ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΚΩ

10/10 Άγιοι Ευλάμπιος και Ευλαμπία τα αδέρφια: Έ-

ζησαν επί Μαξιμιανού. Κατά τη διάρκεια διωγμών, κρύ-

βονταν μαζί με άλλους χριστιανούς στα βουνά. Όταν μια

μέρα ο Ευλάμπιος πήγε να προμηθευτεί τροφές, αναγνω-

ρίστηκε, συνελήφθη και πιέστηκε να προβεί σε ειδωλολα-

τρικές θυσίες. Αρνήθηκε κι άρχισαν να τον μαστιγώνουν,

οπότε τον αγκάλιασε η αδερφή του και συμμαρτύρησαν.

11/10, Αγίες Ζηναϊδα και Φιλονίλλα οι αδελφές: Δια-

κρίθηκαν για τη θερμή τους πίστη, ήταν πολύ καλλιεργη-

μένες και κατείχαν την ιατρική τέχνη που εξασκούσαν με

τρόπο φιλανθρωπικό και φιλάνθρωπο, ενώ η θεραπευτική

τους ικανότητα ενισχυόταν από τη Θεία Χάρη. Κάποτε

έφθασαν σε ένα σπήλαιο στη Δημητριάδα, όπου συνέχι-

σαν να θεραπεύουν και να κηρύσσουν, έως το τέλος τους.

12/10, Άγιοι Πρόβος, Τάραχος και Ανδρόνικος: Μαρ-

τύρησαν κατά τους διωγμούς επί Διοκλητιανού. Και οι 3

ήταν ευσεβείς και άριστα καταρτισμένοι στην Αγία Γρα-

φή. Ευρισκόμενοι στην έρημο, συνελήφθησαν από τον έ-

παρχο Μαξέντιο και εμφανισθέντες μπροστά του, έδωσαν

γενναίες ομολογίες πίστης, οπότε δόθηκε διαταγή για τον

βασανισμό τους που κατέληξε στον αποκεφαλισμό τους.

13/10, Άγιοι Κάρπος, Πάπυλος, Αγαθόδωρος, Αγα-

θονίκη: Κατάγονταν από την Πέργαμο και μαρτύρησαν

επί Δεκίου. Ο Κάρπος ήταν επίσκοπος Θυατείρων, ο Πά-

πυλος ήταν ιατρός συνεργάτης του, ο Αγαθόδωρος υπη-

ρετούσε την επισκοπή Θυατείρων. Όταν τους συνέλαβαν,

αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν και συμμαρτύρησαν διά

αποκεφαλισμού με την Αγαθονίκη, αδελφή του Παπύλου.

ΥΠΑΡΞΙΑΚΟΣ ΑΣΚΗΤΙΣΜΟΣ

«Ακόμη και όταν νιώθεις ότι είσαι μόνος σου, ξεχα-

σμένος από τους άλλους, πάντα θα υπάρχει κάποιος δίπλα

σου, να σου θυμίζει ότι στη ζωή αυτή είσαι συνοδοιπόρος

στο δρόμο της τελείωσης». Τι σημαίνει άραγε αυτό και

ποιος είναι αυτός που δεν κουράζεται από τη ζωή

και πιστεύει πως αξίζει να μας γελά, όταν λυγίζουμε;

Πόσες ανθρώπινες ψυχές στο αέναο πέρασμα του

χρόνου δεν έχουν αισθανθεί έτσι, αναζητώντας μιάν

απάντηση που θα τους λυτρώσει; Η απάντηση βρί-

σκεται στους Θείους Λόγους των Πατέρων της Εκ-

κλησίας, οι οποίοι ομιλούν για την ύπαρξη της αγά-

πης, που φωτίζει τις ανθρώπινες ψυχές και τις ενώνει

με το Θείο, απομακρύνοντας κάθε στίγμα μοναξιάς

και εξελίσσει την ανθρώπινη πνευματική δραστηρι-

ότητα και μεταφυσική σωτηριολογία, ενθρονίζοντάς

μας στην έννοια του κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση.

Ο άνθρωπος, ακόμη και όταν δε το αντιλαμβά-

νεται, αναζητά την πλήρη επικοινωνία με το Θεό. Η

χριστιανική παράδοση ανέδειξε την ύπαρξη και ση-

μασία της άσκησης, μέσω της οποίας διαμορφώνε-

ται η πνευματική ζωή του ανθρώπου και επί της ου-

σίας τελειοποιείται η κοινωνικότητα της ανθρώπινης

ύπαρξης διαμέσου της άμεσης σχέσης Θεού και αν-

θρώπου, με κύριο γνώμονα, την αγάπη και τη δύνα-

μη που πηγάζει από αυτήν. Ο άνθρωπος αναζητά τη

σωτηρία, την ελευθερία του από τα δεσμά του σκό-

τους, κατόπιν, όμως, της ελεύθερης προαίρεσής του.

Το Άγιον Όρος αποτελεί κορωνίδα του Ορθό-

δοξου ασκητισμού εδώ και πλείστους αιώνες. Οι α-

σκητές ενώνονται με το Θείο μέσω της προσωπικής

τους άσκησης, την οποία ονομάζουν κοινωνία αγά-

πης. Η αγάπη αποτελεί την ολοκλήρωση της πραγ-

ματικής και συναισθηματικής αλήθειας η οποία γεν-

νά την έφεση προς το Θεό και την αγάπη προς τους

συνανθρώπους, δημιουργώντας την τέλεια κοινωνία.

Όλες οι ευαγγελικές παραινέσεις έχουν ως στόχο τη

διάσπαση της εγωκεντρικής ατομικότητας μέσω της

αγάπης, η οποία οδηγεί στην πραγμάτωση της εικό-

νας

νας του Τριαδικού Θεού στην ανθρώπινη ύπαρξη.

Ο ασκητής απαρνείται τον εαυτό του, θυσιάζοντας

τα ίδια φρονήματά του και επιθυμίες του, προσχω-

ρώντας έτσι στη συνειδητή διακονία του συνανθρώ-

που του και μέσω της άσκησης δημιουργεί το προ-

σωπικό υπαρξιακό θεμέλιο κοινωνίας με το Θεό και

τους συνανθρώπους του. Μέσω της αγάπης ελευθε-

ρώνεται από τα πάθη κι ανακαλύπτει τη δύναμη της

πραότητας, η οποία καθιστά δυνατή την ένωσή του

με το Θείο. Ο ασκητής, μέσω της άσκησής του, δεν

παύει ποτέ να αποτελεί ενεργό μέλος της Εκκλησίας

και έτσι, η συμμετοχή του πλαισιώνει την αγάπη με

εκκλησιαστικό χαρακτήρα και κοινωνική αρετή.

Κατά το Μάξιμο τον Ομολογητή, η άσκηση δε

συνιστά εχθρό για το σώμα, απαξιώνοντας ολότελα

την ύλη. Κατά την Ορθόδοξη παράδοση, η άσκηση

απορρίπτει την εκ προοιμίου απαξίωση της ύλης και

του σώματος, καταξιώνοντας συγχρόνως μόνον την

ανθρώπινη ψυχή. Η άσκηση λογίζεται στη χριστια-

νική σκέψη ως το αποκορύφωμα της μεταμόρφωσης

του κτιστού με τους όρους του άκτιστου, που θα ο-

δηγήσει στη μακαριότητα του ανθρώπου και την α-

γιότητά του. Στόχος του ανθρώπου και έτσι και του

ασκητή, είναι η αγιότητά του εξαγνίζοντας την ψυχή

και το σώμα του και υποτάσσοντας τα ένστικτά του

και πάθη του, αποκαθιστώντας τα με τις πραγματι-

κές δυνατότητές του για τελείωση και πραγμάτωση

της εικόνας του Θεού. Οι ασκητές, λοιπόν, πορευό-

μενοι στο δρόμο της αγιότητας και προσπαθώντας

την πραγμάτωση της καθ’ ομοίωσης του Θεού, βιώ-

νουν την κατάλληλη σωματική άθληση, εγκαταλεί-

ποντας τη σάρκα και τις ηδονές της, εμπιστευόμενοι

στο Θεό τον εαυτό τους, οδηγούμενοι στη Θέωση.

Τέλος, στη χριστιανική σκέψη η άσκηση αποτε-

λεί συνώνυμο της ελευθερίας, αφού ο άνθρωπος κα-

λείται ελεύθερα να βιώσει την ελευθερία της αγάπης

του Θεού. Σύμφωνα με την οικεία παράδοση, η ά-

σκηση ταυτίζεται με την ελεύθερη επιλογή της γνώ-

σης και της αρετής, οι οποίες διαφυλάσσουν την αν-

θρώπινη φύση και την οδηγούν στη Θέωση. Κατά

το Μάξιμο τον Ομολογητή, η άσκηση είναι το κλει-

δί της σωτηρίας και της συμμετοχής του ανθρώπου

στο Θείο έργο, επομένως, το Άγιον Όρος αποτελεί

όχι απλά τον προορισμό πλήθους πιστών, αλλά και

τον Άγιο Τόπο, όπου ο άνθρωπος συναντά το Θεό.

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΘΟΡΩΝ ΜΕΤΟΧΙΟΥ ΜΟΝΗΣ Λίαν πρόσφατα και δη, αρχές Σεπτεμβρίου, με

ιδιαίτερη ανησυχία πληροφορηθήκαμε την εκδήλω-

ση πυρκαγιάς σε μοναστικές εγκαταστάσεις στην πε-

ριοχή της Γλυφάδας, με τα χειρότερα να αποφεύγο-

νται ένεκα της έγκαιρης παρέμβασης των υπευθύνων

τους οποίους και συγχαίρουμε. Μένοντας όμως, στο

καθαυτό μέρος των φθορών, ως και την αυτονόητη

ανάγκη αποκατάστασής τους, έχει ενδιαφέρον να ε-

ξετάσουμε και τη νομική ταυτότητα του ζητήματος.

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου

Ξεκινώντας, έτσι, από τα κύρια αναγνωριστικά

στοιχεία προσώπων και πραγμάτων, βάσει της έρευ-

νάς μας, οι παραπάνω εγκαταστάσεις συνδέονται με

την Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου που ε-

δρεύει στην Αθήνα και συγκεκριμένα αποτελούν με-

τοχιακό συγκρότημα αυτής, σύμφωνα με τις πληρο-

φορίες που παρέχει ο επίσημος διαδικτυακός τόπος

της Εκκλησίας της Ελλάδος. Πρακτικά αυτό σημαί-

νει ότι η ως άνω Ιερά Μονή είναι κυρίαρχη, ενώ το

μετόχι, υποτελές, υπό την έννοια ότι η Μονή είναι

εκείνη που έχει νομική προσωπικότητα και δη, αυτή

του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (κατά το

άρθρο 1§4 του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησί-

ας της Ελλάδος, ν.590/1977), ενώ το μετόχι δεν έ-

χει νομική, διοικητική και διαχειριστική αυθυπαρξί-

α, αλλά είναι ένα περιουσιακό εξάρτημα της κυρία-

ρχης μονής, όπου υπάγεται και από την οποία εκ-

προσωπείται, τόσο δικαστικά, όσο και εξώδικα. Με-

ταφέροντας τα δεδομένα αυτά στην εξεταζόμενη πε-

ρίπτωση προκειμένου έτσι να γίνει και η σύνδεση με

το περιεχόμενο σε αυτή ζήτημα, οι κύριες συνέπειες

της διάκρισης που προηγήθηκε, συνοψίζονται αφε-

νός στο γεγονός ότι η όποια ανάληψη πρωτοβουλίας

ανήκει στο νομικό πρόσωπο της κυρίαρχης Μονής

και αφετέρου, στον προσδιορισμό του οργάνου που

έχει την επίβλεψη της συγκεκριμένης δραστηριότη-

τας, στα πλαίσια της ασκούμενης από τον οικείο αρ-

χιερέα, πνευματικής εποπτείας (Αποστολάκης, Σχέ-

σεις.

σεις Μητροπολίτου και Ιερών Μονών της Εκκλησί-

ας της Ελλάδος). Απλοποιώντας περαιτέρω τα συμ-

περάσματα αυτά, συγκρατούμε εν προκειμένω ότι η

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου είναι εκεί-

νη που θα κινήσει την όποια νόμιμη διαδικασία για

την εκτέλεση των απαραίτητων εκκλησιαστικών έρ-

γων, συνεπώς, ο έλεγχος νομιμότητας που απορρέει

από την πνευματική εποπτεία του επιχώριου (κατά

τόπον αρμόδιου) αρχιερέα, διενεργείται από αυτόν,

στην κανονική δικαιοδοσία του οποίου υπάγεται η

Ιερά Μονή και όχι από εκείνον, όπου ευρίσκεται το

μετόχι της. Έχοντας λοιπόν, προσδιορίσει επαρκώς

τα υποκείμενα, προχωρούμε τώρα στα αντικείμενα.

Εκτέλεση εκκλησιαστικών έργων

Ξεκινώντας από το γενικό πλαίσιο, αρχικά πρέ-

πει να αναφερθούμε στον Κανονισμό 55/1974 της

Εκκλησίας της Ελλάδος, ο οποίος επιγράφεται Περί

μελέτης και εκτελέσεως απάντων των Εκκλησιαστικών

Έργων, οι ρυθμίσεις του οποίου έθεσαν σε ισχύ ένα

ειδικό πλαίσιο (σε αντιδιαστολή προς το γενικό των

δημοσίων έργων) που μετά από αλλεπάλληλες τρο-

ποποιήσεις ισχύει έως σήμερα, περιγράφοντας κάθε

συναφή διαδικασία για τη μελέτη, ανάθεση και κα-

τασκευή κτισμάτων πάσης φύσης εκκλησιαστικών έ-

ργων, κατόπιν της σύναψης της απαιτούμενης σύμ-

βασης (που είναι το κύριο πεδίο εκδήλωσης του πα-

ραπάνω ελέγχου νομιμότητας). Η βασικότερη από

τις παραπάνω τροποποιήσεις (που είναι σε ισχύ) συ-

ντελέστηκε μετά από τη σύσταση της Εκκλησιαστι-

κής Κεντρικής Υπηρεσίας Οικονομικών (Ε.Κ.Υ.Ο.)

η οποία διέπεται πια από τον Κανονισμό 240/2013

για την παροχή κάθε απαραίτητης συνδρομής στις

μητροπόλεις και τους ιερούς ναούς, όσον αφορά σε

οικονομικά, τεχνικά και νομικά συναφή θέματα για

την εκτέλεση εκκλησιαστικών έργων. Ασφαλώς, λέ-

γοντας συνδρομή, θα πρέπει να νοηθεί και η παρο-

χής έκτακτης οικονομικής ενίσχυσης, εφόσον η α-

παιτούμενη δαπάνη δεν δύναται να καλυφθεί από το

αρχικά υπόχρεο νομικό πρόσωπο της Ιεράς Μονής.

Η σχετική διαπίστωση, βεβαίως, απόκειται στα διοι-

κητικά της όργανα και δη, στο ηγουμενοσυμβούλιό

της, δεδομένης της (εντός συγκεκριμένων νομοκα-

νονικών πλαισίων) αυτοδιοίκησής της, η οποία, με-

ταξύ άλλων, πραγματώνεται βάσει και του εσωτερι-

κού της κανονισμού, αποτελώντας το σύνταγμά της.

Εντός των τειχών της παλαιάς πόλης της σημε-

ρινής Κωνσταντινούπολης, στις όχθες του Μαρμα-

ρά και στη νότια πλευρά του Ιπποδρόμου, βρίσκε-

ται χτισμένο ένα από τα πιο παλιά μνημεία της βυ-

ζαντινής περιόδου, ο ναός προς τιμή των Αγίων Σέ-

ργιου και Βάκχου, δύο ικανών και γενναίων στρατι-

ωτών της αυτοκρατορικής αυλής τα χρόνια του Μα-

ξιμιανού, οι οποίοι μαρτύρησαν για την πίστη τους.

Χτισμένος στα δυτικά του παλατιού του Ορμί-

σδα από τον Ιουστινιανό Α’ μεταξύ 527 και 536, ό-

πως μαρτυρούν τα μονογράμματα στα κιονόκρανα

του (Ιουστινιανού Βασιλέως και Θεοδώρας), ο ναός των

Αγίων Σέργιου και Βάκχου αποτελεί εξαίρετο δείγ-

μα ναοδομίας της πρώιμης βυζαντινής περιόδου. Ο

ναός αρχιτεκτονικά έχει τη μορφή ορθογώνιου, ενώ

εσωτερικά, τη μορφή οκταγωνικού, ο οποίος καλύ-

πτεται με τρούλο (χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ι-

ουστινιάνειας περιόδου), με την συγκεκριμένη αρχι-

τεκτονική φυσιογνωμία να απαντάται και σε άλλους

τρεις ναούς της ίδιας χρονικής περιόδου και δη στον

Άγιο Βιτάλιο στη Ραβέννα, στον Άγιο Ιωάννη στο

Μπακίρκοϊ της Κωνσταντινούπολης, αλλά και στον

ναό του Αρχάγγελο Μιχαήλ του Αναπλού.

Ο τρούλος του ναού των Αγίων Σέργιου και Βά-

κχου έχει διάμετρο δεκαπέντε μέτρων και αποτελεί-

ται από δεκαέξι πλευρές με οκτώ παράθυρα, όπου

τα οκτώ ευρεία τόξα στηρίζονται σε οκτώ πεσσούς

και σχηματίζουν το οκτάγωνο. Η αρχική μορφή δι-

έθετε τριπλά τοξωτά παράθυρα για το φωτισμό του

ναού, αλλά σήμερα σώζεται άθικτο μόνο το χαμη-

λότερο τριπλό παράθυρο στη μέση του νότιου τοί-

χου. Εσωτερικά, με τη βοήθεια οκτώ πεσσών εγγ-

ράφεται ασύμμετρα το οκταγωνικό σχήμα του ναού

με ένα τετράπλευρο ορθογώνιο εξωτερικά. Όσον α-

φορά τον εσωτερικό διάκοσμο του ναού, δεν υπάρ-

χουν σωζόμενες τοιχογραφίες και ψηφιδωτά βυζα-

ντινής τεχνοτροπίας, όπως στη Ραβέννα, καθώς από

τη μετατροπή του ναού σε τζαμί καλύφθηκε με χρώ-

ματα

ΣΕΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΒΑΚΧΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ μα το εσωτερικό του ναού, όπως σε πολλούς άλλους.

Κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο ο ναός των

Αγίων Σέργιου και Βάκχου μοιραζόταν το αίθριο

και το νάρθηκα με το ναό των Αγ. Πέτρου και Παύ-

λου που χτίστηκε περί το 520. Περαιτέρω, ο εξετα-

ζόμενος ναός, χτισμένος, όπως είπαμε, τον 6ο αιώνα

από τον Ιουστινιανό και διατηρημένος στην ύπαρξη

έως σήμερα, έζησε, λόγω της κεντρικής θέσης, στην

οποία βρίσκεται, όλες τις περιόδους ακμής και πα-

ρακμής που έζησε και η Κωνσταντινούπολη. Ως εκ

τούτου, την περίοδο που το παλάτι του Ορμίσδα έ-

γινε μονοφυσιτικό μοναστήρι, λόγω της εύνοιας της

Θεοδώρας προς αυτούς, βρήκαν εκεί καταφύγιο οι

μονοφυσίτες, για να αποφύγουν τις διώξεις, ενώ έως

την ύστερη βυζαντινή περίοδο, ο ναός υπήρξε το κέ-

ντρο της μονής. Μετά την Άλωση της Κωνσταντι-

νούπολης από τους Οθωμανούς και την μετατροπή

του ναού σε τζαμί από τον Χουσεΐν Αγά τα έτη 1506

ως 1513, άρχισαν οι προσθήκες και οι παρεμβάσεις

στο εσωτερικό και εξωτερικό του ναού, όπως η επι-

κάλυψη των τοιχογραφιών και των ψηφιδωτών, αλλά

και η προσθήκη πρόπυλου, ενός συντριβανιού, ως κι

ενός μιναρέ. Με την πάροδο των ετών, την εναλλαγή

χρήσεων κατά καιρούς και τα έργα που ελάμβαναν

χώρα στην περιοχή, ο ναός εμφάνισε προβλήματα,

ιδίως όσον αφορά τη στατικότητά του, με αποτέλε-

σμα να πραγματοποιηθεί η αποκατάσταση του μνη-

μείου υπό την επίβλεψη της ΟΥΝΕΣΚΟ και να πα-

ραδοθεί ξανά στη λατρευτική χρήση το 2006. Μετά

και τις τελευταίες αναστηλωτικές παρεμβάσεις, απο-

καλύφθηκαν τμήματα κιόνων, καθώς επίσης και ένα

μαρμάρινο δάπεδο της βυζαντινής περιόδου, που ε-

ντοπίστηκε στη νοτιοανατολική γωνιά του ναού και

καλύφθηκε με γυαλί, για να το βλέπει ο επισκέπτης.

Το σημερινό όνομα, με το οποίο είναι ευρύτερα

γνωστός ο παρών ναός, είναι Μικρή Αγία Σοφία και

από το γεγονός αυτό αντιλαμβάνεται κανείς τόσο τη

συγγένεια αρχιτεκτονικών κι ιστορικών χαρακτηρι-

στικών, όσο και τη σημαντικότητα του ναού, που α-

ποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της Ιουστινιάνει-

ας ναοδομίας. Κλείνοντας, λοιπόν, ενόψει όλων των

παραπάνω δεδομένων, ευχόμαστε, παρά τις όποιες

επιμέρους δυσκολίες, σαν και αυτές που μνημονεύ-

ονται σε άλλο κείμενο του τεύχους για ανάλογο ζή-

τημα, ο ναός να συνεχίσει την ιστορική του πορεία.

14/10, Άγιοι Ναζάριος, Προτάσιος, Γερβάσιος, Κέλ-

σιος: Οι γονείς του Ναζαρίου λέγεται ότι υπήρξαν μαθη-

τές του Απ. Παύλου και έτσι, εφοδίασαν ανάλογα το γιό

τους, ώστε, παρότι τους έχασε νωρίς, ανέπτυξε ιδιαιτέρως

πλούσια κηρυκτική δράση, προσελκύοντας τους υπόλοι-

πους τρεις, σε Μεδιόλανα και Γαλλία. Όλοι συνελλήφθη-

σαν από τον Αννουλίνο, δεν μετανόησαν και μαρτύρησαν.

15/10, Άγιος Λουκιανός ο ιερομάρτυρας πρεσβύτερος

της Εκκλησίας της Αντιόχειας: Καταγόταν από τα Σα-

μόσατα της Συρίας και καταγόταν από ευσεβή οικογένεια

που έχασε στα 12 χρόνια του. Κατόπιν αυτού, διαμοίρα-

σε την περιουσία του στους ενδεείς και επιδόθηκε στη με-

λέτη της Αγίας Γραφής, τη μετάφρασή της και το κήρυγ-

μα. Συνελλήφθη από το Διοκλητιανό και λιμοκτόνησε.

16/10, Άγιος Λογγίνος ο Εκατόνταρχος: Τελούσε στις

διαταγές του Ποντίου Πιλάτου και υπηρετούσε κατά τα

Πάθη του Κυρίου, παριστάμενος στη σταύρωση, την τα-

φή και τη σφράγιση του μνήματος. Όταν αντιλήφθηκε τα

θαυμαστά γεγονότα της Ανάστασης, πίστεψε, παραιτήθη-

κε και αναχώρησε για να κηρύξει το Σωτήρα. Καταγγέλ-

θηκε ως λιποτάκτης, εντοπίστηκε και αποκεφαλίστηκε.

17/10, Προφήτης Ωσηέ: Έζησε τον 8ο αι. π.Χ. και είναι

ο πρώτος από τους δώδεκα «μικρούς» λεγόμενους προ-

φήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Στο προφητικό του βιβλίο

κατήγγειλε το λαό του Ισραήλ ως μολυσμένο από την ει-

δωλολατρία. Χρησιμοποιεί συμβολισμούς που θεωρούν-

ται δυσερμήνευτοι, αλλά υπέρ της πίστης στο Σωτήρα Ι-

ησού Χριστό. Αναφέρεται ότι εκοιμήθη στα 75 του έτη.

Σε άμεση συνάφεια και συσχέτιση με κατοπινή

αναφορά μας στο θεσμό των Τιτουλαρίων Επισκό-

πων (σελ.26), θα αναφερθούμε επί του παρόντος στη

σχεδόν ταυτόσημη, αλλά και ποιοτικά διάφορη έν-

νοια του Βοηθού Επισκόπου, με αφορμή πρόσφατη

συναφή εκλογή σε διαφορετικό εκκλησιαστικό κλή-

μα από της Εκκλησίας της Ελλάδος (που μας απα-

σχολεί στη συνέχεια), που μας προσφέρει την ιδανι-

κή ευκαιρία διάκρισης μεταξύ όμοιων περιπτώσεων.

Επίσκοπος Τρωάδος Πέτρος

Πιο συγκεκριμένα, όπως ανακοινώθηκε σχετικά

από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρ-

χείου την 28-08-2015, ο Πανοσιολογιώτατος Αρχι-

μανδρίτης κ. Πέτρος Μποζίνης, κληρικός της Ιεράς

Μητροπόλεως Γερμανίας, εξελέγη παμψηφεί Βοη-

θός Επίσκοπος παρά τω Σεβασμιωτάτω Μητροπο-

λίτη Βελγίου κ. Αθηναγόρα, υπό τον τίτλο της πάλαι

ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Τρωάδος. Διευκρινι-

στικά (Χρυσόστομος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Περί

χωρεπισκόπων και τιτουλαρίων επισκόπων εν τη Ε-

κκλησία), ο παρών εκκλησιαστικός θεσμός είναι από

τον 3ο αιώνα γνωστός ως αφορών κληρικούς που έ-

φεραν τον 3ο βαθμό της ιερωσύνης (δηλαδή, αυτόν

του επισκόπου), χωρίς να διαθέτουν κυρίαρχη διοι-

κητική εξουσία, αλλά υπαγόμενοι στον Πατριάρχη

(οπότε καλούνται Τιτουλάριοι Μητροπολίτες, όπως

ο προσδιοριστικός όρος εξηγείται κατωτέρω), ή και

στον Επίσκοπο (οπότε καλούνται Βοηθοί), προκει-

μένου να επικουρήσουν τη διακονία του αρχιερέως,

στη διάθεση του οποίου τάσσονται. Επομένως, κά-

νοντας το δεύτερο (μετά τον παραπάνω περί εκκλη-

σιαστικού κλήματος) απαραίτητο διαχωρισμό, πρό-

κειται για κληρικό, η εκκλησιαστική και υπηρεσιακή

κατάσταση του οποίου ναι μεν ξεκίνησε από την Εκ-

κλησία της Ελλάδος (δεδομένου ότι χειροτονήθηκε

διάκονος και πρεσβύτερος από το μακαριστό Μη-

τροπολίτη Πατρών, κυρό Νικόδημο), αλλά συνεχί-

στηκε στην Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας (υπηρετώ-

ντας

ντας επί δέκα έτη ως εφημέριος τον Ιερό Ναό Αγίου

Ιωάννη Θεολόγου στο Freiburg), όθεν υπήχθη στην

κανονική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρ-

χείου. Περαιτέρω, με δεδομένο ότι της εκλογής του

θα ακολουθήσει η χειροτονία του την 08-11-2015,

πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι (Χριστοφιλόπουλος,

Η σχέση της εκλογής προς τη χειρονία κατά το εκ-

κλησιαστικό δίκαιο) λέγοντας εκλογή εννοούμε την

πράξη αρμοδίου ή αρμοδίων οργάνων που είτε μό-

να είτε συμπράττοντας την εκ του νόμου οριζόμενη

διαδικασία, προσδιορίζουν το πρόσωπο που συγκε-

ντρώνει τις απαιτούμενες νόμιμες ιδιότητες για την

κατάληψη ορισμένης θέσης. Απεναντίας, η χειροτο-

νία είναι η μυστηριακή εκείνη τελετή κατά την οποία

δι’ ευχής και επιθέσεως των χειρών του επισκόπου κατ-

έρχεται η θεία χάρις, προχειριζόμενη τον υποψήφιο

σε έναν από τους τρεις ιερατικούς βαθμούς. Ενδιά-

μεσα, βεβαίως, των δύο ως άνω συμβάντων, μεσο-

λάβησαν το Μικρό και το Μεγάλο Μήνυμα, μέσα

στα πλαίσια των οποίων ο νεοεκλεγείς κλήθηκε από

την Ιερά Σύνοδο να αποδεχθεί την εκλογή του, α-

κολούθησε η αντιφώνηση του εψηφισμένου, με την

οποία ο ίδιος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη, την αφο-

σίωση και την υπακοή του προς τον Πατριάρχη και

τους Συνοδικούς Αρχιερείς για τη θετική τους αντα-

πόκριση, για να καταλήξουμε έτσι στον Πατριαρχι-

κό Ναό του Αγίου Γεωργίου, όπου παρουσία σύμ-

πασας της Συνόδου και λοιπών κληρικών και λαϊκών

ο νέος εψηφισμένος Επίσκοπος τέλεσε την Ακολου-

θία του Μεγάλου Μηνύματος, κατά την οποία ανα-

κοινώθηκε εν Εκκλησία η εκλογή του και αναγνώ-

στηκε το κείμενο της Ευχαριστίας του. Κατόπιν των

ανωτέρω, απομένει η έκδοση της πράξης του οικεί-

ου Μητροπολίτη, στον οποίο είπαμε ότι τάσσεται ο

εκλεγείς, με την οποία θα ανατεθούν στο Βοηθό Ε-

πίσκοπο συγκεκριμένα καθήκοντα στην Ι. Μητρό-

πολη Γερμανίας, προς επικουρία, όπως είπαμε, του

επιχώριου αρχιερέα της, κ.κ. Αθηναγόρα. Κλείνον-

τας, λοιπόν, με την ευχή μας, ο νεοεκλεγείς να έχει

μια μεστή εν Χριστώ διακονία, οφείλουμε, επιστρέ-

φοντας στο ως άνω αφετηριακό εκκλησιαστικό κλή-

μα της Εκκλησίας της Ελλάδος, να συμπληρώσου-

με ότι ανάλογες επικουρίες πρέπει να δρομολογη-

θούν, προς αποφυγή είτε παραιτήσεων είτε παραμε-

λήσεων, όπου αλλού εκφράζεται ανάλογη ανάγκη.

ΒΟΗΘΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΒΕΛΓΙΟΥ

ΙΕΡΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ ΥΠΟ ΡΕΥΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Σε συνέχεια, ουσιαστικά, του κειμένου του προ-

ηγούμενου τεύχους περί εξαφάνισης ιερών προορι-

σμών, το παρόν έρχεται ως συμπλήρωμα, όπως επι-

βάλλεται από την πρόσφατη επικαιρότητα, που ενε-

ργοποιεί ένα μηχανισμό επεξεργασίας και αλληλε-

πίδρασης και παλαιότερων συναφών αναφορών μας,

καταλήγοντας στη διαμόρφωση ενός συλλογιστικού

προϊόντος καθόλα περιεκτικού σε επιχειρηματολο-

γία, αν όχι και πειθώ των διαλαμβανομένων του. Η

ομοιογένεια του μίγματος αυτού όμως, προϋποθέτει

και την καλύτερη εξοικείωση με τα συστατικά του.

Ειδικότερα, ξεκινώντας από αναφορές μας τον

Απρίλιο σχετικά με την Πανορθόδοξη Σύνοδο και

την επιδίωξη ενότητας του χριστιανικού κόσμου, ως

εξισορροπητικής δύναμης απέναντι σε φονταμεντα-

λιστικές τάσεις, εξηγήσαμε τη δομή της σχετικής ε-

σωτερικής κλίμακας που εδράζεται στην εποικοδο-

μητική ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα σε επιμέρους

Εκκλησίες και απολήγει στην, επί των απαιτούμενων

δογματικών στηριγμάτων, υλοποίηση της καινοδια-

θηκικής σχετικής προτροπής «ίνα πάντες εν ώσι».

Επόμενο απαραίτητο στάδιο της ίδιας διεργα-

σίας, η διάθεση και αξιοποίηση των κατάλληλων μέ-

σων, μεταξύ των οποίων, βεβαίως, τα σημεία ανάπ-

τυξης θρησκευτικών δραστηριοτήτων, που σε σημα-

ντικό βαθμό, όμως, όπως είδαμε τον Ιούνιο αναφο-

ρικά με τη Θεολογική Σχολή Χάλκης, τελούν υπό

καθεστώς ανελευθερίας, ή, στην καλύτερη περίπτω-

ση, διαπραγμάτευσης των όρων απελευθέρωσης, με

ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις σχετικές προσδοκίες.

Με τον τρόπο αυτό, όπως άλλωστε συνηθίζεται

σε ανάλογες περιπτώσεις, ένα μέρος εκδηλώνει την

επιθυμία να προσφέρει, προκειμένου να λάβει αντί-

στοιχη παροχή, όπως έγινε στην περίπτωση της Α-

γίας Σοφίας Τραπεζούντας που εξετάσαμε το Σεπ-

τέμβριο, ενώ το άλλο μέρος, διαβλέποντας αυτή την

πρόδηλη επιθυμία για ολοκλήρωση της συμφωνίας,

συνεχίζει να διευρύνει τις σχετικές απαιτήσεις του.

Μοιραία λοιπόν, όταν η συζήτηση απειλείται με

τελμάτωση, ο μόνος δρόμος που απομένει είναι αυ-

τός της βίας, που αναγκάζει τα μέρη να επιστρέψουν

στο τραπέζι των συνομιλιών, υπό το φόβο είτε πλέον

να μην υπάρχει τραπέζι είτε να καταληφθεί από ένα

τόσο μεγάλο πλήθος, ώστε να αποκλείεται στο εξής

η διεκδίκηση κι αυτής ακόμη της θέσης, πολλώ, δε,

μάλλον, άρθρωσης ισότιμου λόγου στο διάλογο.

Κάπως έτσι, οι διμερείς συζητήσεις καθίστανται

τριμερείς, τετραμερείς, πολυμερείς και χειμερίες, αν

όχι και Χίμαιρες και Χιμάρρες (από όπου και η φω-

τογραφία) μεταδίδοντας με τη μέγιστη δυνατή αμε-

σότητα το μήνυμα της κατάληξης της όποιας αντί-

θετης γνώμης, της όποιας δικαιοπολιτικής προσέγ-

γισης και αντιπρότασης, απέναντι στο μονόλογο του

δικαιοπαρόχου που έχει αποφασίσει να ρευστοποι-

ήσει μέχρι τέλους και δη, μέχρι κονιορτοποιήσεως.

Ώσπου το ζήτημα οδηγείται στη διευθέτηση με

άλλα μέσα και συχνά, ποιοτικά διάφορους σκοπούς,

από ετερόκλητους (;) φορείς και παράγοντες, που δε

διερωτάται κανείς ούτε από πού προήλθαν, ούτε και

γιατί προσήλθαν σε μιαν τέτοια συζήτηση και μάλι-

στα, οικειοθελώς, με μόνο αντάλλαγμα, την ειρήνευ-

ση, τη δίκαιη τακτοποίηση και τις κατάλληλες φω-

τογραφίες, προς αντικατάσταση των προηγουμένων.

Τότε είναι που οι προορισμοί επανέρχονται στα

ταξιδιωτικά γραφεία, ο κινηματογράφος ικανοποιεί

την αισθητική του στο συγκεκριμένο τοπίο, οι δια-

κεκριμένοι παραθεριστές βρίσκουν εκεί τις χαμένες

πατρογονικές τους ρίζες και ενίοτε δίδεται η κατάλ-

ληλη αφορμή για την καθιέρωση της δέουσας παγ-

κόσμιας ημέρας, που θα θυμίζει το θρίαμβο του αν-

θρωπισμού επί του οικονομικού ολοκληρωτισμού.

Μέχρι τη στιγμή που όλος αυτός ο κύκλος πα-

ραβιάζεται από άλλον, ετερόκεντρο, που είτε ακόμη

δεν έχει ολοκληρώσει τη δική του διαμόρφωση είτε

αυτή χρειάζεται να στηριχτεί, αν όχι να αξιοποιήσει

ή και να ρευστοποιήσει, όπως νωρίτερα, το προϋπά-

ρχον γεωμετρικό υπόστρωμα. Είναι αυτό που άλλο-

τε περιγράφεται με τη φράση «μετακίνηση τεκτονι-

κών πλακών», παρέχοντας έτσι σε κάθε κοσμοϊστο-

ρικό γεγονός την απαραίτητη δικαιολογητική βάση,

έστω και σειόμενη. Στο κάτω-κάτω, δεν πρέπει ποτέ

να ξεχνάμε ότι στα πραγματικά μεγάλα ερωτήματα,

το μόνο που χρειάζεται είναι να μη μένεις σιωπηλός.

Όπως έχουμε επανειλημμένα τονίσει μέσα από

τις σελίδες του ΒΗΛΟΝ, ένας από τους βασικότε-

ρους στόχους αυτού είναι η εξοικείωση με πραγμα-

τικά δεδομένα και πληροφορίες του εκκλησιαστικού

βίου. Στο πλαίσιο αυτό φαντάζει απόλυτα ταιριαστή

εδώ η πραγμάτευση ενός καινούριου πονήματος, το

οποίο αφορά ένα από τα κυριότερα μέσα έκφρασης

του θρησκευτικού μας αισθήματος και δη, της προ-

σευχής, προσφέροντάς μας ιδιαίτερα χρήσιμες ερ-

μηνείες και κατευθύνσεις, με τελικό προορισμό, την

εδραίωση ενός λειτουργικού πνευματικού διαύλου.

Περιεχόμενο πονήματος

Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για το βιβλίο του

Γ. Κάτσου, που τιτλοφορείται «Κύριε Ιησού Χριστέ

Ελέησόν με» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πορ-

φύρα, ως η κατάθεση της προσωπικής εμπειρίας του

συγγραφέα στον ανηφορικό, αλλά και γλυκύ δρόμο

της προσευχής. Ειδικότερα, όπως αναφέρει ο ίδιος

ο συγγραφέας στον πρόλογο του βιβλίου, ο Κύριός

μας, ο Υιός και Λόγος του Πατρός, Ιησούς Χριστός

παρότρυνε τους Μαθητές Του να επικαλούνται συ-

χνά το Άγιο Όνομά Του, ζητώντας ό,τι χρειάζονται

στην επιτέλεση του έργου τους επί της Γης. Επιπλέ-

ον, τη συνεχή προσευχή συνιστούσε θερμά κι ο Απ.

Παύλος με το «αδιαλείπτως προσεύχεσθε, εν παντί ευ-

χαριστείτε», δηλαδή, συνέχεια να προσεύχεστε και να

ευχαριστείτε το Θεό για όλα. Επομένως, όπως ανα-

ρωτιέται ο συγγραφέας στο ίδιο σημείο, γιατί εμείς

να μην πράττουμε ομοίως; Γιατί να αφήνουμε ανεκ-

μετάλλευτη την παρακαταθήκη και το οπλοστάσιο,

που η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, έχει θέσει στη διά-

θεσή μας ώστε να αξιωνόμαστε και να προσευχόμα-

στε συνεχώς και αδιαλείπτως; Στο πνεύμα αυτό, με

βάση την ίδια προσέγγιση, το παρόν σύγγραμμα έ-

χει ως σκοπό του να δώσει κάποιες εισαγωγικές κα-

τευθύνσεις και πρακτικές συμβουλές σχετικά με την

λεγόμενη «Ευχή του Ιησού» και να αναδείξει την ω-

φέλεια που αποκομίζει ένας χριστιανός, ασκούμενος

την Ευχή στην καθημερινή του ζωή. Προς το σκο-

πό αυτό, στη συνέχεια γίνεται η απαραίτητη επικέ-

ντρωση στα δύο πρώτα στάδια άσκησης, που σύμ-

φωνα με την παράδοση ονομάζονται «Προφορική

Ευχή» και «Νοερά Ευχή», αντίστοιχα, σε μια εισα-

γωγή στην Ευχή, που καθοδηγεί το χριστιανό, πώς

να ξεκινήσει και να εφαρμόζει χωρίς μεγάλη δυσκο-

λία την Ευχή στη ζωή του, ακόμη και αν δε διαθέτει

βαθιές θεολογικές γνώσεις πάνω στο θέμα της προ-

σευχής. Ως εκ τούτου, ιδίως ως προς αυτό το τελευ-

ταίο ζήτημα, ο συγγραφέας επισημαίνει ότι καθ’ όλα

τα στάδια της Ευχής απαιτείται να υπάρχει Ορθό-

δοξος Πνευματικός Οδηγός, με τη βοήθεια του ο-

ποίου θα εξασφαλιστεί το ιδανικό πνευματικό απο-

τέλεσμα, στο δύσκολο πνευματικό αγώνα, που η ση-

μερινή εποχή τον κάνει για τους ορθόδοξους χρι-

στιανούς ανά τα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης,

όλο και πιο ανηφορικό. Τούτο, μάλιστα, διότι, σύμ-

φωνα με την ίδια άποψη, οι διωγμοί παλαιού τύπου

επανήλθαν (όπως επισημαίνουμε και σε άλλο κείμε-

νο του παρόντος τεύχους), εντατικοποιούνται και γί-

νονται ολοένα και πιο απάνθρωποι, επιτελώντας το

καταστρεπτικό τους έργο με τον πιο τρομακτικό και

αδιάντροπο τρόπο. Μέσα στις συνθήκες αυτές, λοι-

πόν, η ορθόδοξη αντίρροπη δύναμη δεν μπορεί να

είναι άλλη, από τη διάδοση της προσευχής σε κάθε

σπίτι και σε κάθε πιστό, προς τήρηση των Εντολών

του Θεού, με τη δύναμη του Ονόματος του Κυρίου

μας να καταστρέφει κάθε πνεύμα εχθρότητας, μέχρι

να βασιλέψει και πάλι η ειρήνη, η χαρά, η πρόοδος.

Αποδελτίωση

Από το σύνολο των σκέψεων που προηγήθηκαν,

έχει καταστεί σαφές το φρόνημα της σχετικής προ-

σέγγισης που εσωκλείεται στο καλαίσθητο σύγγραμ-

μα των εκδόσεων Πορφύρα, καθώς και η καθημερι-

νή του χρηστικότητα, ιδίως σε μια περιρρέουσα α-

τμόσφαιρα που με ποικίλους τρόπους, μέρος των ο-

ποίων επεσήμανε και ο συγγραφέας, μας κρατά μα-

κριά από την αμιγώς πνευματική της διάσταση. Ό-

ταν γίνεται κάτι τέτοιο, όμως, οι άνθρωποι απομακ-

ρύνονται από το Θεό και γίνονται απάνθρωποι, βά-

σει και πρόσφατης τοποθέτησης του Μακαριωτάτου

Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κ.κ. Ι-

ερωνύμου, στο συνέδριο της Εκατονταπυλιανής. Ας

προσευχηθούμε λοιπόν, να μη γίνουμε απάνθρωποι.

κ

18/10, Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής: Καταγόταν από

την Αντιόχεια Συρίας, είχε ελληνική εθνικότητα και ήταν

γιατρός, αλλά κατείχε πολύ καλά και τη ζωγραφική - άλ-

λωστε, σε αυτόν αποδίδονται οι πρώτες εικόνες της Θεο-

τόκου. Κατηχήθηκε από τον Απόστολο Παύλο και αφο-

σιώθηκε στο κήρυγμα του Ευαγγελίου, έγραψε δε, το τρί-

το κατά σειρά Ευαγγέλιο. Μαρτύρησε σε μεγάλη ηλικία.

19/10, Προφήτης Ιωήλ: Ένας από τους δώδεκα λεγό-

μενους «μικρούς» προφήτες. Το βιβλίο του διακρίνει μια

ποιητικότητα που συνοδεύεται από κομψότητα, ενώ απο-

τελείται από τρία κεφάλαια, όπου προφητεύει την έκχυση

των δωρεών του Αγίου Πνεύματος στη χριστιανική εκ-

κλησία, καθώς και τα σημεία που θα προηγηθούν της Β’

Παρουσίας. Αναφέρεται ότι ο Ιωήλ απεβίωσε ειρηνικά.

20/10, Άγιος Γεράσιμος εν Κεφαλληνία: Καταγόταν εκ

των Τρικάλων Κορινθίας, γόνος της οικογένειας των Νο-

ταράδων. Επισκέφθηκε πολλές μονές, έως ότου κατέληξε

στα Ιεροσόλυμα, όπου χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, για

να συνεχίσει στο Σινά και την Κρήτη, ώσπου εγκαταστά-

θηκε στα Ομαλά Κεφαλληνίας, όπου και έχτισε γυναικεία

μονή («Νέα Ιερουσαλήμ»). Κοιμήθηκε ειρηνικά το 1579.

21/10, Όσιος Ιλαρίων ο Μέγας: Γεννήθηκε στα χρόνια

του Μ. Κωνσταντίνου, από πλούσιους ειδωλολάτρες γο-

νείς, που τον απέστειλαν να σπουδάσει στην Αλεξάνδρεια,

εκεί, όμως, εκείνος γνώρισε το χριστιανισμό, βαπτίστηκε

και έμεινε κοντά στο Μ. Αντώνιο. Αφού πέθαναν οι γονείς

του, μοίρασε την περιουσία του και περιόδευσε σε πολλές

χώρες, περνώντας τα τελευταία του χρόνια στην Πάφο.

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Από τη θέση αυτή δεν ήταν λίγες οι φορές, όπου

έγινε λόγος για σημαντικές παραμέτρους του εκκλη-

σιαστικού βίου που έχρηζαν της ενδελεχούς διερεύ-

νησης και πραγμάτευσης που μόνο η επιστημονική

αναζήτηση μπορεί να προσφέρει, στο πλαίσιο αυτό,

δε, παρουσιάσαμε τις σχετικές προτάσεις μέσα από

ανάλογες διοργανώσεις. Τη φορά ετούτη, όμως, δεν

περιοριζόμαστε στη θεωρητική επιμόρφωση, καθώς

μας δίδεται η ευκαιρία να ομιλήσουμε για καθαυτή

πρακτική, μέσα από σειρά σεμιναρίων του ΑΠΘ.

Η γλώσσα των λειτουργικών κειμένων

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα και με τη σχετική

ανακοίνωση, στο πλαίσιο της Δομής Διά Βίου Μά-

θησης του ΑΠΘ, θα υλοποιηθεί, για δεύτερη φορά,

κατά το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους

2015-6 το πρόγραμμα εξ απόστασης επιμόρφωσης

με τίτλο «Η γλώσσα των ελληνικών λειτουργικών κειμέ-

νων της Ορθοδόξου Εκκλησίας», με αντικείμενό του τη

γλωσσική προσέγγιση των οικείων λατρευτικών κει-

μένων, δίδοντας έμφαση στη γλωσσική ανάλυση και

επεξεργασία των κειμένων αυτών, αλλά και θίγοντας

συναφή ζητήματα θεωρητικής φύσης, όπως τα μετα-

φραστικά, τα λειτουργικά και τα ποιμαντικά. Στόχοι

του προγράμματος είναι (α) η καλλιέργεια γλωσσι-

κών δεξιοτήτων, που θα καθιστούν ικανούς τους εκ-

παιδευόμενους να κατανοούν τη γλωσσική ταυτότη-

τα των κειμένων και τη δομή του λειτουργικού λό-

γου, να κατανοούν το πρωτότυπο και ιδίως όσον α-

φορά τους κληρικούς, αφενός να χειρίζονται με ορ-

θό τρόπο τα κείμενα στη λειτουργική πράξη και α-

φετέρου, να τα αξιοποιούν στη διακονία του λόγου

και στο καθημερινό τους έργο, (β) η καλλιέργεια τε-

χνολογικών δεξιοτήτων (ποιοτικά διάφορων με άλ-

λες αντίστοιχες που εκθέτουμε κατωτέρω), μέσω της

ηλεκτρονικής επεξεργασίας των κειμένων και εφαρ-

μογής νέων γνώσεων, (γ) η ενθάρρυνση της κριτικής

στάσης απέναντι σε μεταφραστικές και ερμηνευτικές

προτάσεις, (δ) η καλλιέργεια μεταγνωστικών δεξιο-

τήτω

τήτων αναγνώρισης της αξίας και μοναδικότητας σε

πρωτότυπα κείμενα, εκτίμησης του πλούτου της εκ-

κλησιαστικής γλώσσας και γραμματείας, ως και δια-

τήρησης και προστασίας των λατρευτικών κειμένων

της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Περαιτέρω, όπως κα-

ταλήγει η προκήρυξη, η καινοτομία του προγράμ-

ματος έγκειται στο εξειδικευμένο γνωστικό περιεχό-

μενο που είναι προσανατολισμένο αποκλειστικά στα

λειτουργικά κείμενα, αλλά και στην αποκλειστικά εξ

αποστάσεως διδασκαλία, με βιντεοσκοπημένες πα-

ραδόσεις μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας (moodle),

αίροντας έτσι χρονικές και τοπικές δυσκολίες, αλλά

και παρέχοντας δυνατότητα συμμετοχής ακόμη και

σε απομακρυσμένους από τα αστικά κέντρα ή με α-

παιτητικό ωράριο απασχόλησης εκπαιδευόμενους.

Αιτήσεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά έως την 15/10.

Πρακτική αξία

Αναμφίβολα, η επαφή και μάλιστα, μέσα σε ένα

τέτοιο περιβάλλον, με το γνωστικό αντικείμενο της

γλώσσας των λειτουργικών κειμένων, είναι από μόνη

της ένα σπουδαίο κέρδος, σε συνδυασμό με το χα-

μηλό, για μια τέτοια υπηρεσία, απαιτούμενο κόστος

(120€). Επιπλέον, σε συνδυασμό με προγενέστερες

αναφορές μας στην αξιοποίηση της τεχνολογίας για

ποιμαντικό όφελος, κατά τα πρότυπα και πλείστων

ανάλογων φορέων του εξωτερικού (π.χ. Πανεπιστή-

μιο Λευκωσίας), χαιρόμαστε ιδιαίτερα για αυτή την

μετακένωση στα ελληνικά εκπαιδευτικά πράγματα,

ειδικά μέσω της χρήσης ηλεκτρονικής πλατφόρμας

που κάμπτει χρονικές και τοπικές αποστάσεις, δίδο-

ντας σε όλους ισότιμες προσβάσεις, αλλά και ικανό

ερέθισμα να περιμένουμε μια διάδοση του θεσμού

στα επόμενα χρόνια, ένεκα και της περιρρέουσας α-

τμόσφαιρας σε κοινωνία και οικονομία. Αναμφίβο-

λα, όμως, πέραν των ανωτέρω πλεονεκτημάτων, για

εμάς το πιο ενδιαφέρον ζήτημα είναι η σύνδεση της

παρούσας πρωτοβουλίας με τη μετάφραση των λει-

τουργικών κειμένων στην τουρκική γλώσσα, στην ο-

ποία προέβη πρόσφατα το Οικουμενικό Πατριαρ-

χείο, έχοντας, μάλιστα, ξεκινήσει και την τέλεση Θ.

Λειτουργίας στα πλαίσια αυτά, όπως παρουσιάσαμε

αναλυτικά στο τεύχος του Αυγούστου. Ως εκ τούτου

και σε συνδυασμό με την επίσημη επίσκεψη του Πα-

τριάρχη στη Θεσσαλονίκη μεταξύ 2-3 Οκτώβρη, ί-

σως να προκύψει και κάποια ειδικότερη ενημέρωση.

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΝΕΞΙΘΡΗΣΚΙΑΣ

Όταν ο Μέγας Κωνσταντίνος λάμβανε την ιστο-

ρική απόφαση να μεταχειριστεί τη χριστιανική κοι-

νότητα της αυτοκρατορίας με ανεξίθρησκο πνεύμα

και ανάλογη νομοθεσία (Χριστοφιλοπούλου, Βυζα-

ντινή Ιστορία), που μετουσιώθηκε σε μια σειρά δια-

τάξεων που επέτρεπαν την απρόσκοπτη άσκηση της

λατρείας και την επιστροφή δημευθέντων χριστιανι-

κών ακινήτων και τόπων λατρείας για τον ίδιο σκοπό

(Mommsen-Meyer, Theodosiani Libri XVI), έθεσε

ως όρο τη διατήρηση της δημόσιας τάξης. Υπό την

έννοια αυτή, λοιπόν, επρόκειτο περί ανεξιθρησκίας.

Ανεξιθρησκία και θρησκευτική ελευθερία

Όταν ο σπουδαίος εκκλησιαστικολόγος, Ανα-

στάσιος Μαρίνος συνέγραφε το κείμενο της διδακ-

τορικής του διατριβής (Η θρησκευτική ελευθερία),

που αποτελεί έως και σήμερα σημείο αναφοράς στη

σχετική θεματική, ξεκίνησε (σελ.4) με την επεξήγη-

ση γενικών εννοιών, αναφέροντας ότι Ὑπό καθεστώς

ἀνεξιθρησκείας ὁ πολίτης κτᾶται πραγματικήν δυνα-

τότητα λατρείας τοῦ Θεοῦ συμφώνως πρός τήν συνεί-

δησίν του, οὑχί, ὅμως, καί ἀντίστοιχον δικαίωμα ἔν-

αντι τῆς Πολιτείας, ἡ ὁποία, ἔχουσα ἐπίσημον θρη-

σκείαν, περιορίζεται εἰς τήν θέσιν τοῦ ἀπαθοῦς θεα-

τοῦ ἔναντι τῶν ἄλλων ἐν τῷ Κράτει θρησκειῶν, μή

ἐγγυωμένη ἔναντι τοῦ ἀτόμου τήν ἀδιατάρακτον λατ-

ρείαν διά τάς θρησκείας ταύτας και δυναμένη, ὡς ἐκ

τούτου, νά απαγορεύσῃ αὐτήν ἀνά πᾶσαν στιγμήν εἴτε

ἐν ὅλῳ εἴτε καί ἐν μέρει. Όπως καθίσταται σαφές, το

περιεχόμενο της έννοιας και η πρακτική του εφαρ-

μογή στην έννομη τάξη, λοιπόν, δε γεννά υποχρέω-

ση της Πολιτείας για θετική/αρνητική παρέμβαση.

Το Σύνταγμα και η ΕΣΔΑ

Το άρθρο 13 του Συντάγματος (§1,2) ορίζει ότι

η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απ-

αραβίαστη, ότι η απόλαυση των ατομικών και πολι-

τικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευ-

τικές αντιλήψεις κανενός και ότι κάθε γνωστή (κατά

το περιεχόμενό της) θρησκεία είναι ελεύθερη και τα

σχ

σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα

υπό την προστασία των νόμων κ.λπ. (το άρθρο έχει

κι άλλες διατάξεις). Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 9

της ΕΣΔΑ (Πουλής, Νομοθετικά Κείμενα Εκκλη-

σιαστικού Δικαίου), κάθε πρόσωπο δικαιούται ελευ-

θερία της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας

και το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει ελευθερία μετα-

βολής του θρησκεύματος ή της πεποίθησης, καθώς

και την ελευθερία της εκδήλωσης, ατομικά ή συλλο-

γικά, δημόσια ή ιδιωτικά, του θρησκεύματος ή των

πεποιθήσεων, της λατρείας, της διδασκαλίας, της ε-

νάσκησης και παρακολούθησης θρησκευτικών καθ-

ηκόντων και τελετουργιών (§1). Η ελευθερία της εκ-

δήλωσης του θρησκεύματος ή των πεποιθήσεων υ-

πόκειται μόνο στους περιορισμούς που προβλέπο-

νται από το νόμο και είναι αναγκαίοι σε μια δημοκ-

ρατική κοινωνία για τη διασφάλιση της δημόσιας α-

σφάλειας, της υγείας ή των ηθών, ή για την προστα-

σία των δικαιωμάτων και ελευθεριών άλλων (§2). Με

τα δεδομένα αυτά υπόψη, μπορούμε πια να διακρί-

νουμε τις δύο βασικές έννοιες όλων των παραπάνω,

δηλαδή, ανεξιθρησκία και θρησκευτική ελευθερία, η

ποιοτική διαφοροποίηση ανάμεσα στις οποίες συ-

νοψίζεται στο βαθμό ενάσκησης κρατικού ελέγχου.

Το μάθημα των Θρησκευτικών

Αξιοποιώντας και εξηγώντας όλη αυτή τη νομι-

κή βάση και παρακαταθήκη, που αν μη τι άλλο έχει

καταστήσει σαφή και ξεκάθαρη την υποχρέωση του

Κράτους να μένει θρησκευτικά ουδέτερο, μεριμνώ-

ντας όμως, για την, κατά τα άνω, εκδήλωση του θρη-

σκευτικού αισθήματος των πολιτών, είναι πράγματι

απορίας άξιο το γεγονός ότι θεσμικοί φορείς, σε α-

ναφορά με λίαν πρόσφατη συζήτηση για την απαλ-

λαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών (όπου και

αναφερθήκαμε ειδικά σε προηγούμενα τεύχη, όπως

και στη διδασκαλία καθαυτή βάσει Ευρωπαϊκής Ο-

δηγίας), διατύπωσαν μετ’ επιτάσεως τη διαβεβαίω-

ση ότι ο θεσμός της απαλλαγής θα απλοποιηθεί και

μέσα από αυτή την αλλαγή θα αναφανεί ο ανεξίθρη-

σκος χαρακτήρας του Κράτους. Η απορία μας, βε-

βαίως, δεν συνίσταται σε τίποτα άλλο, παρά στο α-

διέξοδο που μας οδηγεί ερμηνευτικά η χρήση ενός

τέτοιου επιχειρήματος, που δε συνάδει με το νομικό

μας πολιτισμό. Εν αναμονή, λοιπόν, του απεγκλω-

βισμού, είθε να πρόκειται περί νέου «λογοπαιγνίου».

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΥΣΦΗΜΙΣΗ ΚΛΗΡΟΥ

οποίο έλκει την προέλευσή του από τα forum της

προηγούμενης δεκαπενταετίας, όπου η σχετική ηλε-

κτρονική φήμη κατέληγε να αποτιμάται. Σε χρήμα,

βεβαίως. Μέσα από την περιγραφή αυτή φυσικά, δεν

αποβλέπουμε να εισβάλλουμε στα άδυτα μιας δικο-

γραφίας που δεν έχουμε υπόψη, αλλά να υπογραμ-

μίσουμε μια παράμετρο που έχει ιδιαίτερη σημασία

ιδίως για την υποκειμενική υπόσταση του διωκόμε-

νου αδικήματος (Ανδρουλάκης, Γενικό Ποινικό).

Μέτρα και αντίμετρα

Ασφαλώς, δεν είναι η πρώτη φορά που ανάλογες

συμπεριφορές απασχολούν τον εκκλησιαστικό βίο,

όπως άλλωστε κατέδειξε η έκδοση Συνοδικής Εγκυ-

κλίου της 15-01-2015, την οποία παρουσιάσαμε στο

1ο τεύχος μας, το περιεχόμενο της οποίας προσπα-

θούσε να βάλει (και όχι να επιβάλλει) μια τάξη στο

διαφαινόμενο χάος. Πολλοί ήταν εκείνοι τότε, οι ο-

ποίοι μίλησαν για αντισυνταγματικές πρακτικές στη-

ριζόμενοι στο γεγονός ότι η Σύνοδος έδινε οδηγίες

χρήσης ανάλογων ηλεκτρονικών μέσων, που στα αυ-

τιά τους ηχούσαν ως κατάφωρη παραβίαση του δι-

καιώματος ελεύθερης έκφρασης. Παρόλα αυτά, μια

προσεκτική ανάγνωση του οικείου κειμένου δείχνει

ότι οι συστάσεις δεν είχαν απαγορευτικό, αλλά προ-

ληπτικό χαρακτήρα, προς αποφυγή της κλιμάκωσης

συναφών φαινομένων, με συνέπειες δυσάρεστες για

την Εκκλησία συνολικά, αλλά και για τα μέλη αυτής

ατομικά, όποια επιμέρους ιδιότητα κι αν έφεραν. Τα

λέμε αυτά, διότι, θα είναι κρίμα, μόνο και μόνο για

το πείσμα ορισμένων, να καταλήξουμε στην έκδοση

αυτοτελούς κανονιστικής διάταξης της Συνόδου, με

την οποία θα ρυθμίζεται ειδικά η ποιμαντική χρήση

ηλεκτρονικών μέσων, σε άμεση κι αιτιώδη αντιστοί-

χιση με το οικείο πειθαρχικό δίκαιο των συνδεόμε-

νων προσώπων, προς κατασταλτικό έλεγχο τέτοιων

περιστατικών. Στην περίπτωση αυτή βέβαια, πολλοί

θα είναι και πάλι εκείνοι που θα ομιλήσουν περί φί-

μωσης και ποινικοποίησης θεμελιωδών ανθρωπίνων

δικαιωμάτων, προκαλώντας είτε την εν τοις πράγμα-

σι απενεργοποίηση της όποιας νέας διαδικασίας για

τη διαχείριση τέτοιων ζητημάτων είτε την ουσιαστι-

κή της αποδυνάμωση, προς αποκατάσταση ισορρο-

πιών. Ώσπου οι ίδιοι θα είναι αυτοί που θα κουνή-

σουν αυστηρά το ψηφιακό τους δάχτυλο μπρος σε

αυτήν την «αδράνεια». Για να πατήσουν πάλι «enter».

Στο τεύχος Αυγούστου και υπό τον τίτλο «Η κα-

κόβουλη κριτική εκκλησιαστικής αρχής», πραγματευτή-

καμε ένα ακανθώδες θέμα σε αναφορά με δημόσιες

τοποθετήσεις και δη, μέσω ηλεκτρονικών μέσων, οι

οποίες αφορούσαν ανακριβείς πληροφορίες περί τη

διαχείριση συγκεκριμένων θεμάτων εκ μέρους διοι-

κούσας Εκκλησίας. Στις περιπτώσεις αυτές βεβαίως,

η διαχείριση των σχετικών εκδηλώσεων δε μπορού-

σε να είναι απόλυτα ομοιόμορφη και τούτο, διότι η

ανίχνευση ή η θεμελίωση της κακοβουλίας δεν ήταν

πάντοτε ευχερής (τουλάχιστον όχι όσο χρειαζόταν),

ώστε να μιλήσουμε για επέκεινα έννομες συνέπειες.

Οι αμφιβολίες αυτές όμως, άρθηκαν λίαν πρόσφατα.

Έγκλημα και ιστορία

Έτσι, τα όρια της κακοβουλίας κατέστησαν ευ-

κρινή και ξεκάθαρα μέσα από την εξιχνίαση ηλεκτ-

ρονικής εξύβρισης και συκοφάντησης Μητροπολίτη

και λοιπών κληρικών σε μεγάλη Ι. Μητρόπολη της

Αττικής, καθώς αποδείχτηκε ότι υπαίτιος ήταν πα-

λαιότερος νεωκόρος του αυτού περιβάλλοντος, ο ο-

ποίος δημοσίευε άρθρα υβριστικού και συκοφαντι-

κού περιεχομένου σε επίσημο διαδικτυακό τόπο,

του οποίου είχε διατηρήσει τους κωδικούς πρόσβα-

σης. Είναι μια από τις περιπτώσεις που δε συναντού-

σαμε συχνά έως τώρα, ένεκα της νεόκοπης προόδου

της σχετικής τεχνολογίας, η οποία όμως, πλέον δια-

θέτει, αλλά και θέτει προς διάθεση τόσα μέσα δια-

μοιρασμού σκέψεων και πληροφοριών, που είναι, αν

μη τι άλλο, ιδιαίτερα πιθανό, να πυροδοτήσει αλυ-

σίδα ανάλογων συμπεριφορών στο επόμενο διάστη-

μα. Τούτο, διότι, όπως έχουν καλά υπόψη τους όλοι

οι γνωρίζοντες, ανάλογες μορφές ηλεκτρονικών επι-

θέσεων δεν αποβλέπουν μονάχα σε βραχυπρόθεσμα

οφέλη, όπως π.χ. η συκοφάντηση ενός προσώπου με

απώτερο σκοπό τη ζημία του με τον έναν ή τον άλλο

τρόπο, αλλά κι η παράλληλη απόκτηση της ανάλο-

γης «φήμης» από μέρους του υπαιτίου, σε περίπτω-

ση ευδοκίμησης. Είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς το

ο

22/10, Όσιος Αβέρκιος ο Ισαπόστολος και θαυματου-

ργός επίσκοπος Ιεράπολης: Έζησε στα τέλη του 2ου αι-

ώνα μ.Χ. Η άμεμπτη ζωή και η καρποφορία της διδα-

σκαλίας του τον κατέστησαν επίσκοπο Ιεραπόλεως, γεγο-

νός που δεν περιόρισε την ταπεινοφροσύνη του στην υπη-

ρεσία των άλλων. Έκανε πλείστα θαύματα και κήρυξε σε

τέτοια κλίμακα, που χαρακτηρίστηκε ως «Ισαπόστολος».

23/10, Άγιος Ιάκωβος ο Απόστολος και Αδελφόθεος,

πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων: Η παράδοση αναφέ-

ρει ότι ήταν γιός του Ιωσήφ από άλλη γυναίκα και για το

λόγο αυτό ονομάζεται Αδελφόθεος. Το βέβαιο είναι πως

ήταν ο πρώτος επίσκοπος Ιεροσολύμων και εκείνος, ο ο-

ποίος έγραψε την πρώτη Θεία Λειτουργία. Η δραστηριό-

τητά του ήγειρε το φθόνο των Ιουδαίων που τον φόνευσαν

24/10, Άγιος Αρέθας ο Μεγαλομάρτυρας και οι συν

αυτώ: Ήταν ένας από τους σημαντικούς παράγοντες στην

πόλη Νεγρά της Αιθιοπίας κατά τα χρόνια του Ιουστίνου.

Όταν ο Ελεσβάαν Αιθιοπίας υπέταξε τον Εβραίο Δουνα-

αν, ο τελευταίος επαναστάτησε και αντεπιτέθηκε εναντίον

της Νεγράς, την οποία κατέλαβε σφάζοντας πολλούς χρι-

στιανούς. Μεταξύ αυτών, σε μεγάλη ηλικία, τον Αρέθα.

25/10, Άγιοι Μαρκιανός και Μαρτύριος: Ήταν νοτάρι-

οι και γραμματικοί του Πατριάρχη κατά τα χρόνια του

Αρειανού Κωνσταντίου. Όταν ο Πατριάρχης δε συμφώ-

νησε με τους Αρειανούς, εξορίστηκε στην Αρμενία, όπου

πνίγηκε από τους Αρειανούς. Οι δύο άγιοι παρέμειναν ό-

μως πιστοί στον ποιμένα τους και όταν αρνήθηκαν με τη

σειρά τους να αλλάξουν πίστη, φονεύθηκαν με μαχαίρι.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ Συνεπείς στην προσπάθειά μας για φιλοκαλικές

προσεγγίσεις, αυτό το μήνα ταξιδεύουμε στη μακρι-

νή γεωγραφικά αλλά εγγύτατη πνευματικά Ιερά Μη-

τρόπολη Μαρωνείας-Κομοτηνής, όπου προσφάτως

έγινε θεμελίωση Κέντρου Εκκλησιαστικών Τεχνών

(το φάσμα των οποίων μας απασχόλησε το Σεπτέμ-

βριο), Παραδόσεως και Φιλοξενίας, της Γυναικείας

Κοινοβιακής Ι. Μονής Παναγίας Φανερωμένης Βα-

θυρρύακος, με την ακολουθία του αγιασμού να τε-

λείται από τον Σεβασμιώτατο, κ.κ. Παντελεήμονα.

Πρόγραμμα και όραμα

Ειδικότερα, όπως ενημερώνει σχετικά ο επίση-

μος διαδικτυακός τόπος της Ιεράς Μητροπόλεως, η

παρούσα πρωτοβουλία αποβλέπει στην εξυπηρέτη-

ση της πολυσχιδούς διακονίας της τοπικής κοινότη-

τας, ιδιαίτερα, δε, της κοινωνικής, κοινωφελούς και

πολιτιστικής πτυχής της, με την προσδοκία να εξε-

λιχθεί σε πνευματικό φάρο των πιστών, απόλυτα συ-

ναπτά προς την προϋπάρχουσα σχετική παράδοση.

Συγκεκριμένα, η ευρύτερη περιοχή, όπου βρίσκεται

η Μονή, κείμενη μεταξύ Ξάνθης και Κομοτηνής και

δη, πλησίον της δεύτερης, έφερε κατά το 12ο αιώνα

την ονομασία Παναγία, ενώ επί Τουρκοκρατίας δια-

νεμήθηκε σε μεγαλοκτηματίες. Σε έναν από αυτούς,

περίπου 300 χρόνια πριν, φανερώθηκε (εξ ου η ονο-

μασία Φανερωμένη) η ιερά εικόνα της Παναγίας με

τη μορφή φωτεινού οράματος Σταυρού στην κορυ-

φή ενός δένδρου. Κατόπιν, αυτός ενημέρωσε τον οι-

κείο επίσκοπο και διενεργήθηκε εκσκαφή στις ρίζες

του δέντρου, η οποία και έφερε στην επιφάνεια την

εικόνα, η οποία έγινε ανάρπαστη από πλείστους οι-

κισμούς και ενορίες, ώσπου μεταφέρθηκε στο Μητ-

ροπολιτικό ναό, συνδεόμενη με πολλά θαυματουρ-

γά περιστατικά, εμπνέοντας την ευσέβεια όχι μόνον

χριστιανών, αλλά και μουσουλμάνων στην ευρύτερη

περιοχή. Το 1955 αποφασίζεται από το μακαριστό

Μητροπολίτη Τιμόθεο η επάνοδος της εικόνας στο

αρχικό της περιβάλλον, οπότε ξεκινά η οικοδόμηση

τ

της Μονής και γίνεται η εγκατάσταση της εικόνας,

με την ολοκλήρωση των κελιών να τοποθετείται στα

1960-62 και να ακολουθεί το κωδωνοστάσιο το ’71,

γνωρίζοντας αλλεπάλληλες σχετικές εναλλαγές μέχ-

ρις τη σημερινή λειτουργία της ως γυναικείας μονής.

Έχοντας υπόψη τα δεδομένα αυτά, λοιπόν, εκτιμά-

ται βάσιμα ότι η ιερά μονή, διαθέτοντας και τον α-

παραίτητο ξενώνα, θα εκπληρώσει πλήρως την πνευ-

ματική αποστολή που της έχει αναθέσει ο σκοπός

της και ο πρόσφατος, ως άνω, εμπλουτισμός του.

Μαρώνεια και Ρωμανός

Εστιάζοντας ιδιαίτερα σε αυτόν και δη, στο μέ-

ρος του που αφορά τις Εκκλησιαστικές Τέχνες, κρί-

νεται δόκιμος και επίκαιρος εν προκειμένω ένας με-

ρικός αναγραμματισμός και δη, από Μαρώνεια, σε

Ρωμανό, ώστε, λαμβάνοντας ικανή αφορμή από τον

εορτασμό της μνήμης ενός συμβόλου των Εκκλησι-

αστικών Τεχνών κατά την 1η Οκτωβρίου, ήτοι, του

Ρωμανού του Μελωδού, σε συνδυασμό, μάλιστα και

με την εξίσου θαυμαστή με αυτήν στην περίπτωση

της Μονής, παρουσία της Παναγίας στη σχετική α-

γιολογία, να συνάγουμε ανάλογα χαρμόσυνα μηνύ-

ματα. Ο τιμώμενος άγιος, λοιπόν, αποκαλούμενος

και «Πίνδαρος της Ρυθμικής Ποίησης», έζησε κατά

τον 6ο αιώνα και αναδείχθηκε κορυφαίος ποιητής κι

υμνογράφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με θαυμα-

στό, μάλιστα, τρόπο (Κουρεμπελές, Η Χριστολογί-

α του Ρωμανού του Μελωδού). Συγκεκριμένα, μετά

την εγκατάστασή του στη μονή της Θεοτόκου «εις

τα Κύρου» (όπου διήγαγε τον υπόλοιπο βίο του), σε

κοντινή απόσταση από το σημερινό Τοπκαπί, βάσει

της συναφούς παράδοσης έλαβε χώρα το εξής θαύ-

μα: Κατά το βράδυ των Χριστουγέννων φανερώθη-

κε στο Ρωμανό η Θεοτόκος και του έδωσε να φάγει

έναν «τόμο χαρτιού», γεγονός χάρη στο οποίο, από

την επόμενη ημέρα άρχισε να ψάλλει από άμβωνος

το κοντάκιο «Η παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκ-

τει» (επισημαίνεται εδώ ότι το θαύμα της θεοπνευ-

στίας είναι διαδεδομένο στην αγιολογική μας παρά-

δοση κι απαντάται, βεβαίως και στην περίπτωση του

Ευαγγελιστή Ιωάννη). Με το χάρισμα αυτό, λοιπόν,

ο Ρωμανός συνέθεσε, για διάφορα είδη εορτών, περί

τα χίλια κοντάκια, φροντίζοντας να συγκεντρωθούν

άπαντα στη μονή της Θεοτόκου «εις τα Κύρου», με

σκοπό να αποτελέσουν πνευματική κιβωτό για εμάς.

ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΙΤΟΥΛΑΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ Κλείνοντας το παρόν τεύχος με ένα ζήτημα που

συνδέεται θεματικά με ανάλογες αναφορές μας στις

σελίδες που προηγήθηκαν, η πρόσφατη επικαιρότη-

τα δίδει το κατάλληλο σχετικό ερέθισμα, μέσα από

τα λόγια του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Ηλείας,

κ.κ. Γερμανού, ο οποίος φέρεται να αιτείται το διο-

ρισμό Τιτουλάριου Επισκόπου στην εκκλησιαστική

του επαρχία. Ευκαιρίας δοθείσης, λοιπόν και σε α-

πόλυτα ευνοϊκή συγκυρία σε σχέση με προαναφερ-

θέντα, θα ασχοληθούμε εδώ με το οικείο αξίωμα.

Εκκλησιαστική Ιστορία

Έτσι, όπως επισημαίνεται ειδικά (Μάρκος Β., Ο

θεσμός των τιτουλαρίων Αρχιερέων στην Εκκλησία της

Ελλάδος), οι Αρχιερείς της ΕτΕ είναι είτε επαρχιού-

χοι, οι οποίοι διαποιμαίνουν μητροπόλεις, όπου και

διακρίνουμε περαιτέρω σε εν ενεργεία και σχολάζο-

ντες, είτε τιτουλάριοι, δηλαδή χειροτονημένοι επί-

σκοποι δίχως πραγματική εξουσία σε συγκεκριμένη

εκκλησιαστική επαρχία. Η προέλευση του θεσμού

των τιτουλαρίων συνδέεται με τους Χωρεπισκόπους,

δηλαδή, επισκόπους της υπαίθρου (σε αντιδιαστολή

με τους επισκόπους των πόλεων), προς εξυπηρέτηση

της πρώιμης επέκτασης του Χριστιανισμού και στην

ύπαιθρο (πέρα από τις πόλεις), οπότε κι οι Χωρεπί-

σκοποι είχαν πραγματική εξουσία και σαφώς προσ-

διορισμένη περιοχή κανονικής δικαιοδοσίας. Στα-

διακά, όμως, όπως μαρτυρούν και κανόνες των πρώ-

των τοπικών συνόδων (π.χ. 13ος Αγκύρας) η αυτονο-

μία αυτή περιορίστηκε, αφαιρώντας από τους Χω-

ρεπισκόπους την εξουσία να τελούν χειροτονίες χω-

ρίς προηγούμενη άδεια του επισκόπου. Έτσι, κατα-

λήγουμε στα μέσα του 4ου αιώνα, οπότε κανόνας της

συνόδου της Σαρδικής (344) καθιστά πλέον περιττή

την κατά κώμαις εγκατάστασή τους αντικαθιστώντας

τους κατ’ αυτό με τους πρεσβύτερους, μεταρρύθμι-

ση που ολοκληρώνεται με τον 57ο κανόνα της Λαο-

δικείας (381). Στο σημείο αυτό πρέπει βέβαια να α-

ναφέρουμε ότι έχει πλέον συντελεστεί η αναγνώριση

του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας της αυ-

τοκρατορίας από το Θεοδόσιο, οπότε οι «επίσκοποι

της υπαίθρου» που συνέδραμαν ιδιαίτερα και κατά το

δύσκολο διάστημα των δογματικών ερίδων στον 4ο

αιώνα, φαντάζουν πλέον αχρείαστοι. Απόλυτα λογι-

κά, λοιπόν, ουσιαστική επανεμφάνιση του θεσμού έ-

χουμε το 787, οπότε ο 14ος κανόνας της Ζ’ Οικου-

μενικής (φωτογραφία) επιτρέπει στους Χωρεπισκό-

πους να προχειρίζουν αναγνώστες (τεύχος Σεπτεμ-

βρίου), πλέον, όμως, δεν πρόκειται για πρόσωπα, τα

οποία φέρουν το βαθμό του επισκόπου, αλλά αυτόν

του πρεσβυτέρου. Περαιτέρω, πλάι σε αυτό το ιστο-

ρικό υπόστρωμα των συγκεκριμένων προσώπων που

πλαισίωναν ως ανωτέρω τους επισκόπους, πρέπει να

προστεθεί και η επεξήγηση ότι ειδικά οι τιτουλάριοι

είναι οι αρχιερείς που χειροτονούνται ψιλώ ονόματι

λαμβάνοντας τον τίτλο μιας εκκλησιαστικής επαρ-

χίας που δεν υπάρχει πια, ο, δε, όρος titulus, δηλα-

δή, τίτλος, έχει δυτική εκκλησιαστική προέλευση, η

οποία παρέπεμπε στον κληρικό που χειροτονούνταν

για συγκεκριμένη εκκλησιαστική θέση, που εκαλείτο

«τίτλος». Σε κάθε περίπτωση, η πρακτική συνέπεια

του παρεπόμενου χαρακτήρα της συγκεκριμένης ι-

διότητας έγκειται στο γεγονός ότι ο φορέας της δεν

έχει διοικητική εξουσία (αφού δεν διαθέτει δική του

επαρχία) παρά μόνο τελετουργική και διδακτική, σε

πλαίσια και εύρος που του δίδει ο Μητροπολίτης.

Ισχύον Δίκαιο

Μετά από ένα διάστημα αιώνων, εντός του ο-

ποίου το κανονικό κύρος του θεσμού αμφισβητήθη-

κε ποικίλα, η σχετική συζήτηση καταλήγει με τη φά-

ση εξέλιξης που ξεκινά από τα χρόνια ίδρυσης της

Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος, οπότε, μέσα

από αλλεπάλληλες νομικές διατάξεις, όπου οι κατά-

ργήσεις διαδέχονται τις επαναφορές και τανάπαλιν,

φθάνουμε στην έκδοση του Καταστατικού Χάρτη,

όπου δε συνεχίστηκε η απαγόρευση εκλογής Τιτου-

λαρίων και έτσι, παρά την έντονη συζήτηση περί α-

ντικανονικότητας, η Πολιτεία απέφυγε να παρέμβει

περαιτέρω σε ένα εσωτερικό ζήτημα της Εκκλησίας

σαν αυτό. Ωσαύτως, από διατάξεις του ΚΧ αλλά και

νεότερων νομοθετημάτων, σταδιακά ο προβληματι-

σμός μετακύλησε προς το μέρος των οργανικών θέ-

σεων τοιαύτων Τιτουλαρίων, χωρίς πάντως να απο-

κλείεται απόλυτα η εκλογή μη οργανικών τέτοιων.

26/10, Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλήτης: Γεννήθηκε το

280 περίπου και μαρτύρησε επί Διοκλητιανού το 306. Ή-

ταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας στη Θεσσαλονίκη

και ήδη από νεαρή ηλικία κατέλαβε σημαντικά στρατιω-

τικά αξιώματα. Αγνοώντας το διάταγμα περί άρνησης του

χριστιανισμού, συνελήφθη και φυλακίστηκε, ώσπου θανα-

τώθηκε. Ο τάφος του ανέβλυζε μύρο, εξ ου «Μυροβλήτης».

27/10, Αγία Πρόκλα σύζυγος Πιλάτου: Θυγατέρα του

Οκταβιανού Αύγουστου, αναφέρεται ότι προσπάθησε να

εμποδίσει τον Πιλάτο να καταδικάσει τον Ιησού, εξαιτίας

ενός ονείρου που είχε δει, καθώς και ότι εκτελέστηκε από

τον Τιβέριο, ενώ άλλες πηγές αναφέρουν ότι έγινε χρι-

στιανή μετά το θάνατο του Πιλάτου. Έζησε την υπόλοιπη

ζωή της στην Ιουδαία και παρέδωσε ειρηνικά το πνεύμα.

28/10, Αγία Σκέπη Υπεραγίας Θεοτόκου εν Βλαχερ-

νώ και επέτειος του «ΌΧΙ»: Η Αγία Σκέπη εορτάζει την

1η Οκτωβρίου, αλλά η Εκκλησία της Ελλάδος έχει μετα-

θέσει τον εορτασμό στις 28 Οκτωβρίου, οπότε εορτάζε-

ται η Απελευθέρωσή μας από τον Ιταλογερμανικό ζυγό.

Η Ακολουθία της ημέρας γράφτηκε από το μοναχό Γ.

Μικραγιαννίτη κι εγκρίθηκε το 1952, με το συνεορτασμό.

30/10, Άγιοι Ζηνόβιος και Ζηνοβία τα αδέλφια: Έζη-

σαν και μαρτύρησαν επί Διοκλητιανού. Κατάγονταν από

την Κιλικία και προέρχονταν από πλούσια και ευσεβή οι-

κογένεια. Ασκούσαν μεγάλο φιλανθρωπικό έργο, γεγονός

που διήγειρε την οργή των ειδωλολατρών και τη σύλληψη

του Ζηνόβιου. Η αδερφή του προσήλθε οικειοθελώς, θέ-

λοντας να συμμαρτυρήσει κοντά του, όπερ και εγένετο.