Πανεπιστήμιο Κρήτης

Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Π.Μ.Σ. στην Τουρκολογία

(σε συνεργασία με το Ι.Μ.Σ./Ι.Τ.Ε.)

ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΦΑΚΙΩΤΑΚΗΣ

ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΗΤΡΩΟΥ 875

Σεμιναριακή εργασία

«Ένωση Φιλολόγων Νομού Ηρακλείου. Η δράση της κατά τα έτη 1979 - 1996. »

Σεμινάριο ΣΕΕΙ201

Ιστορίες της κοινωνικότητας: η ‘νεότητα’ στο δημόσιοχώρο.

Χειμερινό εξάμηνο ακαδημαϊκού έτους 2014-2015

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 3

1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ Ίδρυση της Ε.Φ.Ν.Η. σελ. 5 Σύγκριση και σχέσεις με την Π.Ε.Φ. σελ. 7

2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ Εκλογές ,διοικητικά συμβούλια και μέλη της Ε.Φ.Ν.Η σελ. 9

3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ Οικονομικά στοιχεία - Στέγαση σελ. 11

4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄ Πολιτιστικές δραστηριότητεςτης Ε.Φ.Ν.Η. σελ.14

5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ Εκπαιδευτικές δραστηριότητες της Ε.Φ.Ν.Η. σελ.18

2

6. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄ Εκδοτικές δραστηριότητες τηςΕ.Φ.Ν.Η. σελ.20

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ.23

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ 24

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Ένωση Φιλολόγων Νομού Ηρακλείου (Ε.Φ.Ν.Η.) ιδρύεται το 1979 και είναι ένας φιλεκπαιδευτικός σύλλογος που απευθύνεται στους φιλολόγους του Νομού Ηρακλείου και η δράση του καλύπτει ποικίλους τομείς.Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιαστεί η δράση της Ε.Φ.Ν.Η. από την ίδρυσή της μέχρι το 1996 μέσα από τα πρακτικά των αποφάσεων του Δ.Σ.

3

Η καταγραφή της δράσης της Ένωσης σε ποικίλους τομείς ευελπιστούμε να δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη φύσηκαι το χαρακτήρα της. 1

Η Ε.Φ.Ν.Η. εντάσσεται σε μια παράδοση εκατό περίπου ετών, ίδρυσης φιλεκπαιδευτικών συλλόγων στον ελληνικό χώρο με διαφορετικούς όμως στόχους ανά τόπο και εποχή. Ενδεικτικά αναφέρουμε την ίδρυση του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως το 1861. Παρόμοιοι σύλλογοι δραστηριοποιούνται σε Ναύπλιο, Κέρκυρα, Αθήνα. Ο σύλλογος Παρνασσός ιδρύεται το 1865, οΣύλλογος προς διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στην Αθήνα το 1869 και η Μακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης το 1871. Σειρά συλλόγων ιδρύονται σε Ήπειρο, Μακεδονία και Θράκη. 2

Την ίδια περίοδο στην Κρήτη παρατηρείται μια παρόμοια ανάπτυξη φιλεκπαιδευτικών συλλόγων. Παραδειγματικά αναφέρουμε την ίδρυση των εξής συλλόγων στο Νομό ΧανίωνΕλληνικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος «ο Μίνως» 1879.Φιλολογικός Σύλλογος «Ο Χρυσόστομος» 1899.Παγκρήτιος Διδασκαλικός σύλλογος 1902.Φιλολογικός Σύλλογος Κισαμικός 1923.Κρητικός Φιλολογικός Σύλλογος εν Χανίοις 1924.Φιλολογικός Σύλλογος Χαλέπας «ο Ραδάμανθυς» 1939. 3

Επίσης ιδρύονται και λειτουργούν οι παρακάτω σύλλογοι καιστους υπόλοιπους νομούς της Κρήτης. Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ηρακλείου 1879 . 1 Στην εργασία αυτή καταγράφεται η δράση της Ε.Φ.Ν.Η ως το 1996. Τα πρακτικά συνεχίζονται κανονικά αλλά λόγω οικονομίας χώρου επέλεξα να σταματήσω τη μελέτη στο 1996, με αφορμή την εκλογή του 10ου Δ.Σ. της Ένωσης. 2 Ε. ΜΠΕΛΙΑ, Ο Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων: Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899- 1999,Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, Αθήνα, 1999, 27- 29. 3 Π. ΧΟΥΔΑΛΑΚΗ,« Από το αρχείο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων. Σύλλογοι Νομού Χανίων της περιόδου 1879-1950», Εν Χανίοις, τόμος 6, 2012, σελ. 303-314.

4

Σκοπός του η «εις την των γραμμάτων εν γένει και ιδία τηςδημοτικής παιδείας εμφοτέρων των φύλων διάδοσιν». Σύμβολότου ένα ανοιγμένο βιβλίο στεφανωμένο με κλαδιά δάφνης καιελιάς. Εν Ιεραπύτνη Κρήτης Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος 1888.Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ρεθύμνης 1900.Σύνδεσμος Λειτουργών Μέσης Εκπαιδεύσεως Κρήτης. Χανιά 1906.Σύλλογος για την εθνική γλώσσα «Ο Σολωμός» 1909.Δημοδιδασκαλικός Σύνδεσμος Χανίων –Σφακίων. Φιλεκπαιδευτική Μουσουλμανική Αδελφότης Ηρακλείου.Εκπαιδευτικός Σύλλογος Σητείας «Η Πραισός». Σύλλογος Διδασκάλων νομού Ηρακλείου. Διδασκαλικός Σύλλογος Ρεθύμνης Διδασκαλικός Σύλλογος Λασιθίου. Διδασκαλικός Σύλλογος Σητείας «Η Αναγέννησις». 4 Οι σύλλογοι αυτοί ιδρύθηκαν επί Οθωμανικής διοίκησης καιεπί Κρητικής Πολιτείας. Με την ένταξη της Κρήτης στο ελληνικό κράτος προφανώς πρέπει να ενταχθούν στο ελληνικόνομικό πλαίσιο για την ίδρυση και λειτουργία συλλόγων καισωματείων. Το καθεστώς αυτό αλλάζει με το νόμο 281/1914. 5

Οι στόχοι των συλλόγων του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα διαφέρουν από της Ε.Φ.Ν.Η. του 1979. Κοινές είναι κάποιες γενικές αρχές για την προώθηση της εκπαίδευσης και της καλλιέργειας του λαού. Η Ε.Φ.Ν.Η. όμως είναι σύλλογος χωρίς καμία εθνική- πατριωτική δράση με εντελώς άλλη σύνθεση μελών, όπως είναι λογικό μετά από εκατό χρόνια. Μπορεί μόνο να ενταχθεί σε ένα πολύ ευρύ πλαίσιο

4 Π. ΗΛΙΑΚΗΣ, «Εικόνες ιστορικής μνήμης και ταυτότητας μέσα από τα σύμβολα των συλλόγων της Κρήτης 1879- 1913», Εν Χανίοις, τόμος 7, 2013, σελ. 51-80. 5 Σ. ΜΟΥΔΟΠΟΥΛΟΣ, «Ο νόμος 281/1914 για τα επαγγελματικά σωματεία και η επίδρασή του στην εξέλιξη του συνδικαλιστικού κινήματος», στο Βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός, επιμ. Γιώργος Μαυρογορδάτος και Χρήστος Χατζηϊωσήφ, ΠανεπιστημιακέςΕκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1988, σελ. 225- 253.

5

φιλεκπαιδευτικών συλλόγων που αναπτύσσουν δράση σε όλη τηχώρα. Όσα στοιχεία θα αναφερθούν στα επόμενα κεφάλαια προέρχονται κυρίως από τα χειρόγραφα πρακτικά του Δ.Σ. της Ε.Φ.Ν.Η. Η πηγή αυτή είναι πλούσια σε πληροφορίες αλλά εμπεριέχει και αρκετούς περιορισμούς. Για παράδειγμααναφέρονται προθέσεις και αποφάσεις αλλά σπάνια καταγράφεται η πραγματοποίηση ή ο απολογισμός από τις ενέργειες αυτές ιδιαίτερα σε περιπτώσεις σεμιναρίων ή ακόμα και εκδρομών. Αυτό το γεγονός μπορεί να οδηγήσει στην καταγραφή προθέσεων και επιθυμιών αλλά όχι με ασφάλεια στην εξαγωγή συμπερασμάτων για την πραγματική δράση της Ένωσης. 6

Ως το 1986 οι καταγραφές είναι πολύ συνοπτικές και σχεδόντυπικά επαναλαμβανόμενες. Πολλά γεγονότα και αποφάσεις καταγράφονται σχεδόν μονολεκτικά χωρίς αναλυτική περιγραφή. Π.χ. οι αναφορές σε σεμινάρια –εκδηλώσεις είναι ιδιαίτερα συνοπτικές και δεν επιτρέπουν συμπεράσματα για το περιεχόμενο των εκδηλώσεων αυτών. Μετά την αλλαγή του Δ.Σ. έχουμε πολύ πιο αναλυτικές και περιγραφικές καταγραφές χωρίς όμως και πάλι να έχουμε εξαιρετικά λεπτομερείς αναφορές. Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η αλλαγή στη γλώσσα. Από το 1982 παρατηρείται έντονη αλλαγή προς μια πιο δημοτική γλώσσα. Αυτή η τάση είναι πολύ πιο εμφανής το 1989 όταν π.χ. τα ονόματα των μηνών γράφονται σε πιο δημοτικούς τύπους (π.χ. Γενάρης, Μάρτης κτλ). Ταυτόχρονα ενώ τα πρώτα χρόνια οι συνεδριάσεις είναι άτακτες χρονικά, από το 1989 ακολουθείται μια τακτική μηνιαία καταγραφή της δράσης του Δ.Σ. στα πρακτικά

6 Τα πρακτικά αυτά βρίσκονται στην κατοχή του εκάστοτε προέδρου της Ε.Φ.Ν.Η. Η τωρινή πρόεδρος κ. Λίζα Σκλάβου με συμφωνία των υπολοίπων μελών του Δ.Σ. μου τα παραχώρησε για την παρούσα μελέτη. Διατηρώ φωτογραφίες των πρακτικών στο προσωπικό μου αρχείο.

6

1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ Ε.Φ.Ν.Η.

Το ιδρυτικό καταστατικό της Ε.Φ.Ν.Η. κατατίθεται στο Πρωτοδικείο Ηρακλείου στις 22 Οκτωβρίου 1979. Περιλαμβάνει 32 άρθρα στα οποία καθορίζονται οι βασικές αρχές και οι στόχοι του συλλόγου αλλά και ο τρόπος λειτουργίας του. Το καταστατικό αυτό δεν τροποποιήθηκε καθόλου σε όλη την περίοδο που μελετά η παρούσα εργασία. 7

Περιληπτικά τα βασικά σημεία του καταστατικού είναι τα παρακάτω.

Στο πρώτο άρθρο αναφέρεται ότι ιδρύεται επιστημονικό σωματείο με έδρα το Ηράκλειο και αφορά τους φιλολόγους του Νομού Ηρακλείου.

Ως σκοποί της Ε.Φ.Ν.Η. ορίζονται: α. Η συμβολή στην γενικότερη πολιτιστική ανάπτυξη του κλάδου. β. Η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. γ. Η στήριξη και η προώθηση της φιλολογικής έρευνας.δ. Η διάδοση της επιστήμης της φιλολογίας. ε. Η συνδρομή στην ανθρωπιστική παιδεία που παρέχεται σταΓυμνάσια και Λύκεια.στ. Η άνοδος της θέσης των φιλολόγων.ζ. Η παροχή ηθικής συνδρομής σε κάθε νόμιμο και ειδικό φορέα γύρω από θέματα Παιδείας.η. Η συμπαράσταση σε αναξιοπαθούντες συναδέλφους (οικονομική και ηθική).

Οι στόχοι α,β,γ,ε,ζ και η, αναφέρονται σε δράση σε τοπικό επίπεδο.

Τα μέσα που χρησιμοποιεί η Ένωση είναι να προωθεί γνώμες και απόψεις με δημοσιεύσεις στον Τύπο ή με έγγραφες

7 Γίνεται πρόταση τροποποίησής του στο τέλος του 1996.

7

αναφορές, να διαφωτίζει την κοινή γνώμη με σειρά εκδηλώσεων π.χ. διαλέξεις συγκεντρώσεις κ.α.Επίσης να επικοινωνεί με ομοειδή σωματεία σε όλη τη χώρα,να εκδίδει επιστημονικό περιοδικό. Συχνά οργανώνει δραστηριότητες για τα μέλη της και συμμετέχει στην Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων.8

Μέλη της Ένωσης μπορούν να είναι όλοι οι Πτυχιούχοι Ελληνικής Φιλολογίας των ελληνικών Πανεπιστημίων και των ισοτίμων του εξωτερικού που κατάγονται από το Νομό Ηρακλείου, ή διαμένουν και εργάζονται σ΄αυτόν. Έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις Γ.Σ. και στις εκδηλώσεις. Μπορούν να καταθέσουν προτάσεις στο Δ.Σ και να δημοσιεύσουν κείμενα στο περιοδικό της Ε.Φ.Ν.Η. ή τον Τύπο. Τα μέλη πρέπει να τηρούν το καταστατικό, να καταβάλλουν τις συνδρομές , να πειθαρχούν στις αποφάσεις του Δ.Σ. Ορίζεται 7μελές Δ.Σ. που εκλέγεται από Γενική Συνέλευση για θητεία δύο ετών, 4 μέλη του οποίου πρέπει να είναι διορισμένα σε δημόσια σχολεία. Το Δ.Σ. έχει Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο, Γενικό Γραμματέα και Ταμία. Οι τακτικές συνεδριάσεις του Δ.Σ. γίνονται μια φορά το μήνα, αλλά προβλέπονται και έκτακτες. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφία.

Ο Πρόεδρος εκπροσωπεί την Ε.Φ.Ν.Η. στα δικαστήρια, συγκαλεί το Δ.Σ., ασκεί εποπτεία στα υπόλοιπα όργανα, ελέγχει τα οικονομικά.Υπάρχει Εποπτικό Συμβούλιο που ελέγχει τις αποφάσεις του Δ.Σ και κάνει οικονομικό έλεγχο.

8 Υπάρχει αντίφαση εδώ αφού η Π.Ε.Φ. δεν έχει ακόμα ιδρυθεί. Βλ. επόμενες σελίδες για τις σχέσεις με την Π.Ε.Φ.

8

Σε χωριστό άρθρο ορίζεται πότε θεωρείται έγκυρη μια Γ.Σ. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με ανάταση χειρών . Ψηφοφορία γίνεται μόνο μετά από αίτηση αριθμού μελών και σε θέματα εμπιστοσύνης προς το Δ.Σ. Καθορίζεται η διαδικασία της Γ.Σ. π.χ. σειρά ομιλητών καιθέματα. Υπάρχει κοινό ψηφοδέλτιο για όλους τους υποψηφίους . Τακτικός πόρος της Ε.Φ.Ν.Η. είναι η ετήσια εισφορά των μελών. Έκτακτοι μπορεί να είναι κληροδοσίες, κληρονομίες,δωρεές, έσοδα από εορτές, επιχορηγήσεις κ.α. Τα έσοδα διατίθενται για τη μισθοδοσία υπαλληλικού προσωπικού, την έκδοση περιοδικού, έξοδα γραφείου κ.α.

Η Διάλυση του σωματείου μπορεί να αποφασιστεί από Γ.Σ. με πλειοψηφία ¾ των παρόντων . Η περιουσία θα αποτελέσει κληροδότημα με διαχειριστική επιτροπή. Ορίζονται καθηγητές-σύνδεσμοι της Ε.Φ.Ν.Η. στα σχολεία και επιτροπές για διάφορα έκτακτα θέματα. Σύμβολο της Ένωσης ορίζεται ο δίσκος της Φαιστού. Στο τέλος του καταστατικού ακολουθεί κατάλογος των ιδρυτικών μελών . Υπάρχουν 30 ονόματα (16 Άνδρες και 14 Γυναίκες).

Από τις πηγές που διαθέτουμε θεωρώ ότι δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για τους λόγους ίδρυσης της Ε.Φ.Ν.Η., ούτε να σχολιάσουμε περισσότερο τα μέλη και τη δράση τους. 9

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Η Ε.Φ.Ν.Η. ιδρύεται νωρίτερα από την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.)

9 Καταστατικό της Ε.Φ.Ν.Η.,1979, (φωτοτυπημένο αντίγραφο από το Πρωτοδικείο Ηρακλείου).

9

Η Π.Ε.Φ. είναι επιστημονική ένωση που ιδρύθηκε το 1982, έχει έδρα την Αθήνα και εκπροσωπείται με 49 Συνδέσμους Φιλολόγων σε διάφορους νομούς της Ελλάδας.Η Π.Ε.Φ. καθορίζει ως στόχο της την οργάνωση όλων των συνδέσμων φιλολόγων ανά τη χώρα σε ενιαίο συλλογικό όργανο. Οι τοπικοί σύλλογοι θα λειτουργούν ως πρωτοβάθμιαόργανα της Π.Ε.Φ. Αυτό ισχύει για την πλειοψηφία των περιφερειακών συλλόγων φιλολόγων ανά τη χώρα που ιδρύονται μετά την ίδρυση της Π.Ε.Φ. Παραδειγματικά αναφέρουμε τους Συνδέσμους Φιλολόγων Χανίων που ιδρύθηκε το 1983 , Ρεθύμνου το 1984, Τρικάλων 1984, Καστοριάς 1984 στα καταστατικά των οποίων αναφέρεται ότι ανήκουν στο δίκτυο μελών της Π.Ε.Φ. 10

Πιθανά θα υπήρχε η πρόθεση για την ίδρυση πανελλήνιου δικτύου των φιλολόγων πριν το 1982, αλλά είναι αναμφισβήτητο ότι η Ε.Φ.Ν.Η. ιδρύεται τρία χρόνια πριν την Π.Ε.Φ. .Οι σχέσεις των δύο Ενώσεων είναι γενικά αρμονικές. Αναφορές στην Π.Ε.Φ. μέσα στα Πρακτικά του Δ.Σ. της Ε.Φ.Ν.Η. γίνονται από πολύ νωρίς. Το 1982 ζητείται η εγγραφή της Ε.Φ.Ν.Η. στην Π.Ε.Φ.11. Το 1984 , το 1988 και το 1990 ο πρόεδρος της Ε.Φ.Ν.Η. συμμετέχει στο συνέδριο και στις εκλογές της Π.Ε.Φ.12

Σε δύο περιπτώσεις σχολιάζεται η σχέση των δύο Ενώσεων μεαφορμή την πρόταση για αλλαγή του καταστατικού της Π.Ε.Φ.και τονίζεται η αυτονομία της Ε.Φ.Ν.Η. με βασικό επιχείρημα την ίδρυσή της πριν από την Π.Ε.Φ. 13

10 Καταστατικό του Συνδέσμου Φιλολόγων Καστοριάς. Άρθρο 24: Όταν η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (Π.Ε.Φ.) θα μετατραπεί σε δευτεροβάθμιο συλλογικό όργανο, ο Σ.Φ.Κ. θα είναι πρωτοβάθμιο όργανό της.11 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η. , Πράξη 15η , 29.01.198212 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η. , Πράξη 35η , 03.10.1984. Πράξη 10η , 27.10.1988 και Πράξη 11η , 18.10.1990 13 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 14η, 5.12.1990 και Πράξη 15η, 9.11.1993 . Αναφέρεται ότι η Ε.Φ.Ν.Η. πρέπει να συνεχίσει τη δράση της αυτόνομα και όχι ως απλό παράρτημα της Π.Ε.Φ.

10

Η Π.Ε.Φ. διοικείται από 9μελές Διοικητικό Συμβούλιο που εκλέγεται κάθε δύο χρόνια, όπως και το 5μελές Εποπτικό Συμβούλιο. Κύριοι σκοποί της είναι: Η συμβολή στη βελτίωση της ελληνικής εκπαίδευσης, η προαγωγή της φιλολογικής επιστήμης και έρευνας,η αντιμετώπιση και προβολή των φιλολογικών και γενικότερων εκπαιδευτικών ζητημάτων.

Σημαντικές δραστηριότητες που υπηρετούν τους σκοπούς της Π.Ε.Φ. είναι: η διοργάνωση ημερίδων, συνεδρίων και σεμιναρίων με μορφωτικά και εκπαιδευτικά θέματα, η συνεργασία με εκπαιδευτικούς φορείς και ενώσεις που έχουν παρεμφερείς σκοπούς, η διεξαγωγή φιλολογικών μαθητικών διαγωνισμών στην Ελλάδα και την Ευρώπη, η έκδοση του περιοδικού Φιλολογική, ειδικών αφιερωμάτων και σεμιναρίων με τις εισηγήσεις των ετήσιων συνεδρίων. Έτσι τον Μάιο του 1982 κυκλοφόρησε για πρώτη φορά, με τημορφή εφημερίδας, το έντυπο όργανο της Π.Ε.Φ. με το όνομαΦιλολογική, το ίδιο που τώρα είναι ένα καταξιωμένο πλέον φιλολογικό περιοδικό και ταυτόχρονα θα αποτελούσε το όργανο επικοινωνίας με τους φιλολόγους σε όλη την Ελλάδα,το οποίο αριθμεί μέχρι σήμερα 117 τεύχη.Σήμερα η Π.Ε.Φ. έχει 3.500 ενεργά μέλη σε όλη την Ελλάδα . Τα μέλη της μπορεί να ανήκουν ταυτόχρονα και στους κατά τόπους συλλόγους φιλολόγων. Μέσω του τριμηνιαίου περιοδικού της αλλά και των ποικίλων εκπαιδευτικών και επιμορφωτικών εκδηλώσεων που διοργανώνει έχει μια σταθερή και σημαντική δημόσια παρουσία στην πνευματική ζωή του τόπου. 14

Τα βασικά σημεία του καταστατικού της Π.Ε.Φ. είναι τα παρακάτω:

Ορίζεται ως σύμβολο η κεφαλή του Ηράκλειτου. Οι σκοποί της Π.Ε.Φ. είναι: 1) Η προαγωγή και η ανάπτυξη των

14 Πληροφορίες από την ιστοσελίδα της Π.Ε.Φ. http://www.p-e-f.gr/

11

φιλολογικών επιστημών. 2) Η επιστημονική και εκπαιδευτικήέρευνα. 3) Η συμβολή στη βελτίωση της Παιδείας του ελληνικού λαού. 4) Η υποβολή προτάσεων στους αρμόδιους κρατικούς φορείς για την αντιμετώπιση φιλολογικών θεμάτωνκαθώς και την αποδοτικότερη οργάνωση των εκπαιδευτικών, κοινωνικών και πολιτειακών θεσμών.

Τα μέσα που χρησιμοποιεί είναι η έκδοση εντύπων, η συνεργασία με ομοειδείς φορείς, η ίδρυση βιβλιοθήκης και η διοργάνωση εκδηλώσεων.Μέλη της μπορούν να γίνουν πτυχιούχοι Φιλοσοφικών σχολών εσωτερικού και εξωτερικού. Για τη διαδικασία των εκλογών προβλέπεται ότι το Προεδρείο αποστέλλει στα μέλη που βρίσκονται στην επαρχίατο ενιαίο ψηφοδέλτιο,  φάκελο με τη σφραγίδα της Ένωσης και έντυπο δελτίο συμμετοχής στην ψηφοφορία που συμπληρώνεται με το ονοματεπώνυμο και τα στοιχεία ταυτότητας του ψηφοφόρου. Το φάκελο αυτό μαζί με το δελτίο συμμετοχής τοποθετεί σε άλλο φάκελο, που στέλνει ταχυδρομικά.Από τα εννέα (9) τακτικά μέλη του Δ.Σ. τα πέντε (5) τουλάχιστον πρέπει ν’ ανήκουν οργανικά στη Δημόσια Μέση Εκπαίδευση.

Η σύνθεση του Δ.Σ. αποτελείται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο, τον Γενικό Γραμματέα, τον Οργανωτικό Γραμματέα, τον Ειδικό Γραμματέα, τον Ταμία, τον Έφορο Βιβλιοθήκης και δύο Συμβούλους. Ο Έφορος Βιβλιοθήκης και εκδόσεων είναι υπεύθυνος για την κατάσταση και λειτουργίατης Βιβλιοθήκης της Π.Ε.Φ.

Ορίζονται έξοδα κίνησης για τα μέλη του Δ.Σ.

Το καταστατικό αναθεωρείται υποχρεωτικά όταν οργανωθούν σε όλη τη χώρα κατά Περιφέρεια ή Νομό ή Δήμο ή Γ.Ε.Μ.Ε. τουλάχιστον τριάντα (30) πρωτοβάθμια συλλογικά όργανα με την επωνυμία «Σύνδεσμος Φιλολόγων», οπότε η Π.Ε.Φ. θα μετατραπεί σε δευτεροβάθμιο συλλογικό όργανο. Στην περίπτωση αυτή η αναθεώρηση του Καταστατικού θα γίνει από

12

τους νόμιμους εκπροσώπους των πρωτοβάθμιων «Φιλολογικών Συνδέσμων».15

Οι γενικές αρχές, οι στόχοι ακόμα και η δομή του καταστατικού είναι παρόμοια ανάμεσα στις δύο Ενώσεις. Αυτό της Π..Ε.Φ. είναι πιο συνοπτικό και περιλαμβάνει πιο γενικές αρχές. Μικρές διαφορές εντοπίζονται στο γεγονός ότι μέλη της Π.Ε.Φ. γίνονται απόφοιτοι των Φιλοσοφικών σχολών ενώ η Ε.Φ.Ν.Η. μιλά μόνο για αποφοίτους Ελληνικής Φιλολογίας.16

Επίσης λόγω της πανελλήνιας φύσης της Π.Ε.Φ. προβλέπεται η ψηφοφορία εξ αποστάσεως, και η κάλυψη των εξόδων κίνησης των μελών του Δ.Σ.Στο Δ.Σ. της Π.Ε.Φ. υπάρχει έφορος βιβλιοθήκης, που δεν υπάρχει στην Ε.Φ.Ν.Η.

Οι δύο ενώσεις συνεργάζονται στην διοργάνωση σεμιναρίων και εκδηλώσεων που θα παρουσιαστούν σε παρακάτω κεφάλαιο.

2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β΄ ΕΚΛΟΓΕΣ,ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ KAI ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Φ.Ν.Η.

Στις 11 Οκτωβρίου 1979 αποφασίζεται η ίδρυση της Ε.Φ.Ν.Η.Ορίζεται Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή με πρόεδρο την Αικ.Κλαψινάκη. Τα υπόλοιπα μέλη είναι Μανετάκης Εμ. , Λουκάκης Εμ., Πλεμμένος Γ. , Συμιανάκης Εμ. (4 άνδρες, 1 γυναίκα, αλλά πρόεδρος). Μετά από αρχαιρεσίες εκλέγεται το πρώτο Δ.Σ.

15 Καταστατικό της Π.Ε.Φ. ,1982,όπως δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα http://www.p-e-f.gr/ .16 Στην πράξη αυτό δεν ισχύει, αφού ως φιλόλογοι εργάζονται και απόφοιτοι άλλων τμημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής.

13

Πρόεδρος Γοντικάκης Στέφανος ,Αντιπρόεδρος Πολυχρόνη Ουρανία, Γραμματέας Μιχελινάκη Μαρίνα , Ταμίας Φουκαράκης Σταύρος , Μέλη Συμιανάκης Εμμ., Μανετάκης Εμμ. , Λουπάκης Ηρ. 17

Στις 8 Μαΐου 1980 αναλαμβάνει το νέο Δ.Σ. και θεσπίζει επιτροπές Δημοσίων σχέσεων, Τύπου, Βιβλιοθήκης και Οικονομικής διαχείρισης. 18

Οι εκλογές γίνονται ανά διετία κανονικά σε όλη την περίοδο που μελετά η παρούσα εργασία. 19

Ασυνέχειες στις εκλογικές διεργασίες παρατηρούνται δύο φορές (1984 και 1992) λόγω έλλειψης συμμετοχής, αλλά οι εκλογές γίνονται σε άλλη ημερομηνία του ίδιου έτους.20

Οι σχέσεις των μελών του Δ.Σ. από τα πρακτικά φαίνονται αρμονικές και υπάρχει γόνιμη ανταλλαγή απόψεων και προτάσεων. Δύο περιπτώσεις σοβαρών διαφωνιών καταγράφονται. Το 1988 καταγράφονται προσωπικές και κομματικές διαφωνίες για τη σύσταση του νέου Δ.Σ.. Οι διαφωνίες συνεχίζονται και σε επόμενες συνεδριάσεις όπου καταγγέλλεται ακόμα και μεθόδευση των εκλογικών αποτελεσμάτων και προσωπικές αντιπαραθέσεις των μελών τουΔ.Σ. Ακολουθεί παραίτηση μελών του Δ.Σ. (Σανουδάκης – Καραταράκης) που οδηγούν σε δεύτερη εκλογική διαδικασία την ίδια χρονιά .Οι προσωπικές αντιπαραθέσεις εκφράζονταικαι με δημοσιεύματα στον τοπικό Τύπο. 21

17 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 1η, 11.10.1979 και Πράξη 4η (χωρίς ημερομηνία).18 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 6η, 08.05.1980.19 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξεις 18η, 28.05.1982. 19η , 01.06.1982.35η, 03.10.198450η, 20.11.1986. 15η, 06.06.1988. 15η , 22.12.1988. 23η, 13.06.1990. 37η, 30.09.1992. 26η , 25.10.199434η , 11.10.1996 .Η αρίθμηση των Πράξεων αρχίζει ξανά μετά την εκλογήνέου Δ.Σ. 20 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 34η, 23.05.1984 και 33η , 19.06.1992. Δεν είναι παρών ο προβλεπόμενος από το καταστατικό αριθμός μελών για να θεωρηθούν έγκυρες οι εκλογές και γι’ αυτό προκηρύσσονται ξανά. 21 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 1η, 09.06.88 . 11η, , 07.11.1988 και 12η , 16.11.1988. Κείμενα 5 και 12 σελίδων αντίστοιχα όπου η

14

Το 1992 έχουμε παραίτηση του αντιπροέδρου Βασιλάκη Κ. με αιτιάσεις για αδράνεια και αναβλητικότητα στις δραστηριότητες του Δ.Σ. το προηγούμενο έτος αφού θεωρεί ότι δεν έγιναν όσες εκδηλώσεις είχαν εξαγγελθεί και μάλιστα αναφέρει ότι κατατέθηκαν πολλές προτάσεις που δενυλοποιήθηκαν ποτέ .22

Στον πίνακα παρουσιάζεται η σειρά των προέδρων της Ε.Φ.Ν.Η, η αναλογία ανδρών- γυναικών στα Δ.Σ. και όπου υπάρχουν στοιχεία για τα μέλη που ψήφισαν στις εκλογές. ΕΤΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΣ

ΜΕΛΗ Δ.Σ.

ΓΥΝΑΙΚΕΣΜΕΛΗ Δ.Σ.

ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΨΗΦΙΣΑΝ

1979 Γοντικάκης Σ. 5 2 δεν καταγράφονται

1982 Κασσωτάκης Γ. 4 3 651984 Καραταράκης Ζ. 3 4 δεν

καταγράφονται1986 Καραταράκης Ζ. 2 5 381988 Καστρινογιάννη

Λ.4 3 63

1988 ΚαστρινογιάννηΛ.

2 5 55

1990 ΚρασονικολάκηςΔ.

3 4 99

1992 ΚρασονικολάκηςΔ.

3 4 79

1994 Βασιλάκης Κ. 4 3 1951996 Βασιλάκης Κ. 4 3 246

ΣΥΝΟΛΟ34 36

αντιπαράθεση παίρνει διαστάσεις φυλετικές (άνδρες μέλη του Δ.Σ. κατηγορούν τις γυναίκες μέλη ότι λειτούργησαν ως παρέα προσωπική αλλάκαι πολιτική για να αναλάβουν την προεδρία της Ε.Φ.Ν.Η.) Το κείμενο των πρακτικών είναι αρκετά ασαφές και γενικόλογο. 22 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 28η, 08.01.1992

15

Βλέπουμε ότι στις δέκα αλλαγές Δ.Σ. της Ε.Φ.Ν.Η. , οκτώ φορές ο Πρόεδρος είναι άνδρας και δύο μόνο γυναίκα. Τέσσερα πρόσωπα εκλέγονται Πρόεδροι και δεύτερη φορά.

Υπάρχει χειρόγραφος κατάλογος με 386 μέλη της Ε.Φ.Ν.Η.. Καταγράφεται μόνο το ονοματεπώνυμο με στυλό και με μολύβι(όχι για όλα τα μέλη) η χρονολογία εγγραφής και το σχολείο στο οποίο υπηρετούν. Οι περισσότερες καταγραφές αφορούν τη διετία 1996-1998. Πιθανότατα ο κατάλογος δεν είναι πλήρης. Άνδρες 93 ποσοστό 24,10 % Γυναίκες 293 ποσοστό 75,90 % 23

Η αναλογία στο Δ.Σ. είναι σχεδόν 50-50 αλλά τα ποσοστά των μελών από τους καταλόγους είναι σαφώς υπέρ των γυναικών. Ο σύλλογος στη βάση του έχει πλειοψηφία γυναικών μελών, αλλά στις ηγετικές θέσεις η εκπροσώπηση των γυναικών πάσχει. Τα ποσοστά αυτά επιβεβαιώνουν την άποψη ότι ο χώρος των εκπαιδευτικών – φιλολόγων γυναικοκρατείται αριθμητικά, αλλά οι γυναίκες- φιλόλογοι δύσκολα δραστηριοποιούνται τουλάχιστον στα χρονικά όρια της παρούσας εργασίας σε θέσεις ευθύνης ή ενασχόλησης με τα κοινά. Η θέση της φιλολόγου ίσως είναι μια καλή επαγγελματική αποκατάσταση για τις ελληνίδες και μια αποδεκτή κοινωνικά εργασία για μια γυναίκα αφού της αφήνει και χρόνο να ασχοληθεί με τις υπόλοιπες οικογενειακές της υποχρεώσεις. Λίγες γυναίκες επιδιώκουν να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες και να συμμετέχουν σε ευρύτερες συλλογικές δράσεις.

3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – ΣΤΕΓΑΣΗ

Για να καλύψει τα λειτουργικά της έξοδα αλλά και το κόστος των εκδηλώσεων και των εκδόσεών της, η Ε.Φ.Ν.Η 23 Κατάλογος μελών Ε.Φ.Ν.Η 1996 (χειρόγραφος τόμος).

16

έχει ανάγκη από πηγές εσόδων. Βασική πηγή αποτελεί η συνδρομή των μελών της. Αυτή διπλασιάζεται το 1990 24 και υπερδιπλασιάζεται το 1996. 25

Επειδή η συνδρομή δεν είναι αρκετή αναζητούνται και άλλοιπόροι, όπως επιχορηγήσεις από το Δήμο Ηρακλείου( το 1987 επιχορήγηση 100.000 δρχ.)26

Καταγράφεται παράλληλα διαφωνία των μελών του Δ.Σ. για τηχρηματοδότηση της Ε.Φ.Ν.Η. από το Δήμο σε εκτενές πρακτικό, με προσωπικές κατηγορίες για την κομματική και ατομική δράση μελών του Δ.Σ. με βαρείς χαρακτηρισμούς. 27

Το 1989 ζητείται και τελικά γίνεται αποδεκτό από το δήμο να υπάρχει έκπτωση στα εισιτήρια των πολιτιστικών εκδηλώσεων για τα μέλη της Ε.Φ.Ν.Η.28

Αρκετή συζήτηση γίνεται για την αποδοχή ή όχι χορηγιών ή δωρεών από ιδιωτικούς φορείς και ενώ τη δεκαετία του 1980υπάρχει μια διστακτικότητα ως προς τους φορείς από τους οποίους πρέπει να δέχεται χρήματα η Ε.Φ.Ν.Η 29., τη δεκαετία του 1990 απευθύνεται σε πολλούς διαφορετικούς φορείς δημόσιους ή ιδιωτικούς, τοπικής ή όχι εμβέλειας. Ενδεικτικά αναφέρουμε την αποδοχή δωρεών από το Παγκρήτιο και τον Κοραή (ιδιωτικά σχολεία του Ηρακλείου)για τη συνέχιση της εκδοτικής δράσης της Ε.Φ.Ν.Η. 30

Το 1989 αίτηση χορηγίας για την κάλυψη των εκδηλώσεων τηςΈνωσης στις Μινωικές Γραμμές (πρώτη αναφορά σε ιδιωτική

24 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 21η, 03.05.1990. 25 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 33η, 09.10.1996. Δεν αναφέρονται τα αίτια.26 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 5η, 10.08.1987.27 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 10η, 27.10.1988. Μέλη του Δ.Σ. κατηγορούν άλλα μέλη ότι λόγω κομματικών και προσωπικών σχέσεων με τη δημοτική αρχή μπορούν να επηρεάσουν τη χρηματοδότηση της Ε.Φ.Ν.Η.28 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 11η, 03.07.1989.29 Προτείνονται είτε δημόσιοι φορείς(Δήμος, Υπουργείο Παιδείας) είτε έστω τοπικοί ιδιωτικοί (π.χ. βιβλιοπωλεία). 30 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 16η, 17.05.1982.

17

χορηγία)31 και στην Εθνική Τράπεζα, Μελισσείδιο Ίδρυμα, ΕΛΜΕ, Αγροτική Ασφαλιστική. 32

Το 1990 το βιβλιοπωλείο Δοκιμάκη αναλαμβάνει τη χορηγία όλων των εκδηλώσεων της Ε.Φ.Ν.Η. 33

Το 1992 αιτούνται χορηγίες από τον ΟΤΕ και την INTERAMERICAN34

Άλλες πηγές εσόδων αποτελούν η πώληση βιβλίων και περιοδικών, ημερολογίων και οι συνεστιάσεις που οργανώνειη Ε.Φ.Ν.Η.

Τα έξοδά της αφορούν κυρίως το κόστος των εκδόσεων, την οργάνωση εκδηλώσεων και το θέμα της στέγασης της Ένωσης.

Στον πίνακα καταγράφονται οικονομικά στοιχεία εσόδων και εξόδων της Ε.Φ.Ν.Η

ΕΤΟΣ ΕΣΟΔΑ ΕΞΟΔΑ1986 387.398 294.4201988 546.401 440.1461990 1.275.951 968.4021992 1.959.893 1.905.1151994 3.082.318 2.881.7231996 4.105.898 3.856.184

(Ο πίνακας στηρίζεται σε δεδομένα των απολογιστικών συνεδριάσεων του Δ.Σ.)35

31 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 6η, 07.03.1989.32 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 7η, 04.03.1989.33 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 12η, 01.11.199034 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 1η, 03.10.199235 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξεις 47η, 19.11.1986. 13η, 26.05.1988. Πράξη 22η, 23.05.1990 (περιλαμβάνονται 266.520 από επιχορηγήσεις). Πράξη 32η, 07.05.1992 (πρώτα έσοδα από συνεστίαση). Πράξη 24η, 19.09.1994 (πρώτη φορά έσοδα και έξοδα για εκδόσεις της Ε.Φ.Ν.Η). Πράξη 32η, 26.09.1996 (έσοδα από θεατρικές παραστάσεις , χορηγία της Εμπορικής τράπεζας για το οίκημα της Ε.Φ.Ν.Η., πωλήσεις των εκδόσεων της Ε.Φ.Ν.Η και της εφημερίδας.

18

Όλοι οι οικονομικοί απολογισμοί παρουσιάζουν πλεόνασμα, έστω και μικρό. Η παρουσίαση των στοιχείων γίνεται στις απολογιστικές συνελεύσεις πριν τις εκλογές για νέο Δ.Σ. .Εγκρίνονται από το εποπτικό συμβούλιο.

Το θέμα της στέγασης της Ε.Φ.Ν.Η. απασχολεί από νωρίς τιςσυνεδριάσεις του Δ.Σ. Επισημαίνεται η ανάγκη για μόνιμο χώρο και προτείνονται διάφορες λύσεις. Οι συνεδριάσεις του Δ.Σ. γίνονται σε αίθουσες σχολείων, σε σχολικά αμφιθέατρα αλλά πολύ συχνά σε ιδιωτικές κατοικίες των μελών του Δ.Σ. Ήδη από το 1986γίνεται αναφορά σε προσπάθεια εξασφάλισης μόνιμου χώρου για την Ε.Φ.Ν.Η με τη συνεργασία του Δήμου.36 Το θέμα επανέρχεται συχνά. 37

Το 1989 η Βικελαία βιβλιοθήκη παραχωρεί αίθουσα στην Ε.Φ.Ν.Η αλλά από την επόμενη χρονιά.38 Τελικά παραχωρείταιχώρος μόνο για τις συνεδριάσεις του Δ.Σ. και η πρόταση απορρίπτεται.39

Το Νοέμβρη του 1990 η συνεδρίαση του Δ.Σ. γίνεται σε σχολείο που τελεί υπό μαθητική κατάληψη και ακούγονται αιτήματα των μαθητών.40

Το 1992 προτείνεται η αγορά και η ανακαίνιση κτίσματος στην παλιά πόλη του Ηρακλείου με χρηματοδότηση από το Δήμο ή ιδιωτικούς φορείς.41

Το 1993 υπάρχει πρόταση της Μαθηματικής εταιρείας για συστέγαση των δύο φορέων που δεν προωθείται τελικά. 42

Πρώτη φορά έξοδα για την εφημερίδα και την ενοικίαση οικήματος).

36 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 46η, 03.10.1986. 37 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 7η, 12.09.1988.38 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 15η, 09.11.1989.39 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 16η, 31.01.1991.40 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 13η, 27.11.1990. Στο πρακτικό δεν αναφέρεται αν αυτό ήταν τυχαίο ή προγραμματισμένο γεγονός. 41 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 4η, 03.11.1992.42 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 8η, 04.02.1993.

19

Το 1994 γίνεται συζήτηση για παραχώρηση στην Ε.Φ.Ν.Η. κτιρίου του Δημοσίου που τελεί υπό κατάληψη όμως αργότεραη πρόταση εγκαταλείπεται αφού οι πρακτικές δυσκολίες νομικής φύσης ξεπερνούν τις δυνάμεις της Ε.Φ.Ν.Η.. 43

Τελικά το 1995 ενοικιάζεται οίκημα στην οδό Μιχελιδάκη 20για τη στέγαση της Ε.Φ.Ν.Η. και γίνονται συζητήσεις για την κάλυψη του ενοικίου μέσω χορηγιών. Ορίζεται ωράριο λειτουργίας του μόνιμου χώρου. 44

Όμως το 1996 ήδη υπάρχουν προβλήματα για τη διατήρηση τουχώρου της Ε.Φ.Ν.Η. Προτείνεται η συστέγαση με άλλους φορείς, η πληρωμή του ενοικίου από τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης και η απόσπαση μέλους του Δ.Σ. σε θέση που θαδιευκολύνει τη λειτουργία του χώρου, όπου έγιναν έκθεση ζωγραφικής και λογοτεχνική βραδιά. 45

Συμπερασματικά βλέπουμε ότι όσο αυξάνει ο κύκλος εσόδων και εξόδων της Ε.Φ.Ν.Η. σε αριθμητικά μεγέθη, αυξάνονται και οι φιλοδοξίες της Ένωσης για μονιμότερη στέγη και παρουσία στα δρώμενα του Ηρακλείου. Οι φιλοδοξίες αυτές ταυτίζονται και με τα γενικότερα οικονομικά ανοίγματα τηςχώρας την περίοδο αυτή.

4. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ΄

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ Ε.Φ.Ν.Η.

Η πολιτιστική δράση της Ένωσης είναι πολυδιάστατη και αφορά εκδηλώσεις πολλών και διαφορετικών μορφών. Περιλαμβάνουν ομιλίες με διάφορα θέματα, τιμητικές εκδηλώσεις κυρίως για λογοτέχνες, παρεμβάσεις στον τοπικόΤύπο, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές εκδηλώσεις που απευθύνονται στο ευρύ κοινό, αλλά και εκδηλώσεις που

43 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 18η, 08.02.1994. Η Ε.Φ.Ν.Η. πρέπει να διεκδικήσει δικαστικά την έξωση των καταληψιών του κτιρίου και να πληρώσει την ανακαίνισή του, οπότε η ιδέα εγκαταλείπεται.44 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 16η, 07.07.1995.45 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 29η, 18.06.1996. Από προσωπική πληροφόρηση γνωρίζω ότι ο χώρος διατηρήθηκε για λίγα ακόμα χρόνια με τα έξοδα να καλύπτονται από τους πόρους της Ε.Φ.Ν.Η.

20

απευθύνονται περισσότερο στα μέλη της Ένωσης όπως εκδρομές και συνεστιάσεις. Συχνά συνεργάζεται με άλλους φορείς για την οργάνωση των εκδηλώσεων αυτών. Μέσα στα πρακτικά του Δ.Σ. καταγράφονται με χρονολογική σειρά οι παρακάτω εκδηλώσεις. 46 Η δράση της Ένωσης ξεκινά διστακτικά με παρεμβάσεις στον Τύπο και τους αυτοδιοικητικούς φορείς. Έτσι το 1980 προτείνεται να σταλεί επιστολή στους αρχηγούς των κομμάτων για τη θέσπιση νόμου που θα απαγορεύει τις «ξενόγλωσσες ή βαρβαρικές» πινακίδες και την αντικατάστασή τους με «ελληνοπρεπείς» 47

και η διενέργεια διαγωνισμού συγγραφής σύντομης Ιστορίας της Κρήτης.48

Το 1982 ψήφισμα υπέρ των Παλαιστινίων μετά από τη «νέα βαρβαρική επιδρομή των Ισραηλινών». Είναι η μόνη απόφαση της Ε.Φ.Ν.Η. για θέμα διεθνούς πολιτικής στα χρόνια που μελετά η εργασία αυτή και σίγουρα ταυτίζεται με τις πολιτικές αλλαγές που έγιναν στη χώρα μετά το 1981.49

Την ίδια χρονιά προτείνεται η συμμετοχή στις εκδηλώσεις για τον «αγωνιστή της Αντίστασης» Κ. Πετράκη 50 και αποφασίζεται να γίνει εκδήλωση στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου με θέμα τη «γλώσσα» 51

Το 1983 η δράση είναι ακόμα διστακτική και επικεντρώνεταισε τιμητικές εκδηλώσεις για ντόπιους λογοτέχνες (Β. Γρατσέας και Μ. Δημάκης)52

46 Για τα 10 πρώτα χρόνια της δράσης της Ε.Φ.Ν.Η. βλ, Συντακτική Επιτροπή, «Ε.Φ.Ν.Η. σύντομο χρονικό μιας δεκάχρονης πορείας», ΔΙΑΛΟΓΟΣ, 8, 1990, σελ. 5-9. Καιπάλι δεν είναι πάντα σαφές από τα πρακτικά ποιες εκδηλώσεις τελικά πραγματοποιήθηκαν και ποιες έμειναν μόνο προτάσεις.47 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 8η, 03.06.1980.48 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 9η, 02.10.1980.49 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 20η, 01.06.1982. 50 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 22η, 12.10.1982.51 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 23η, 02.11.1982 . Η διατύπωση είναι πολύ αόριστη.52 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 26η , 01.03.1983 και 29η, 06.12.1983.

21

Προτείνεται επιστολή στην Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Ηρακλείου για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης.53

Τα έτη 1982-1983 παρατηρείται η πιο έντονη ίσως δραστηριότητα της Ε.Φ.Ν.Η. σε γενικότερα πολιτικά θέματα έστω και αν μένει σε θεωρητικό επίπεδο αποφάσεων και ψηφισμάτων.

Το 1984 το νέο Δ.Σ. προτείνει σειρά δραστηριοτήτων και περισσότερες επαφές με τον Τύπο και το Πανεπιστήμιο Κρήτης και υπερψηφίζει ψήφισμα για την επέτειο του Πολυτεχνείου. 54

Το 1985 υπάρχει απόφαση για συμμετοχή στον εορτασμό της Μάχης της Κρήτης και η Ε.Φ.Ν.Η αποφασίζει να οργανώσει σεμινάριο για την τέχνη και τον υπερρεαλισμό.55

Το 1986 γίνεται τιμητική εκδήλωση για τον Γ. Παπανικολάου και φιλολογικό μνημόσυνο του Π. Πρεβελάκη. 56

Αποφασίζεται συνδιοργάνωση με τη Βικελαία βιβλιοθήκη ομιλιών για τη «γλώσσα » με ομιλητή το Σ. Ράμφο. Πρώτη φορά καταγράφεται διαφωνία σε απόφαση του Δ.Σ. και αφορά την ιδεολογική θέση του ομιλητή. 57

Το 1988 είναι μια πιο δραστήρια χρονιά παρά τους εσωτερικούς τριγμούς στην Ένωση.58 Ξεκινούν δραστηριότητεςγια τα μέλη της Ε.Φ.Ν.Η. όπως η εκδρομή- ξενάγηση στους αρχαιολογικούς χώρους της Μεσσαράς και η προκήρυξη εκδρομής στην Κων/πολη.59

53 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η., Πράξη 27η, 10.05.1983.54 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 35η, 03.10.1984 και 38η, 13.11.1984. 55 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 40η, 15.01.1985 .56 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 44η, 19.03.1986.57 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 2η, 14.12.1986. Μέλη του Δ.Σ. υποστηρίζουν ότι η ιδεολογία του ομιλητή δεν ταυτίζεται με αυτή της Ε.Φ.Ν.Η.58 Βλ. σελ. 10 της παρούσας εργασίας. 59 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 8η, 11.02.1988.

22

Τιμητικές εκδηλώσεις για το φιλόλογο και σχολικό σύμβουλοΔ. Πλάκα και το λογοτέχνη Κ. Φραγκούλη. 60

Επίσης διάλεξη του Μ. Πιερή για το «Νεκρόδειπνο» του Σινόπουλου και ψήφισμα για το θάνατο της Έλλης Αλεξίου. 61

Ξεκινά προγραμματισμός για σεμινάριο με θέμα το λογοτεχνικό Ηράκλειο του Μεσοπολέμου. Το συνέδριο αυτό θααπασχολήσει για χρόνια την Ε.Φ.Ν.Η και θα ακουστούν πολλές φιλόδοξες ιδέες και προτάσεις μέχρι την απόφαση της τελικής του ματαίωσης. 62

Το 1989 υπάρχει αρκετά έντονη δράση. Έχουμε δράσεις η λογοτεχνική βραδιά με τους νέους λογοτέχνες Β. Ραπτόπουλο, Π. Τατσόπουλο, Α. Σφακιανάκη.63

Επίσης γίνεται πρόταση για εκδρομή στην Αίγυπτο και επαφές για ομιλίες με τους Μ. Κουμανταρέα, Μ. Βαμβουνάκη,Α. Ζέη.64

Γίνεται ομιλία του Μ. Κοπιδάκη για την εταίρα Πασιφίλη. ΗΕ.Φ.Ν.Η. ζητάσυμμετοχή στην επιτροπή εορτασμού για τα 450 χρόνια από τη γέννηση του Δ. Θεοτοκόπουλου. 65

Και τέλος η χρονιά κλείνει με πρόταση για διαλέξεις με θέμα τη Βενετική Κρήτη και με διάλεξη της Ε. Πανσέληνου με θέμα «Η γυναίκα στηνΑντίσταση». 66

Το 1990 είναι μια χρονιά με εκδηλώσεις πιο φιλόδοξες με φανερό στόχο την προσέλκυση μεγαλύτερου ενδιαφέροντος προς την Ε.Φ.Ν.Η. Ίσως αυτό να οφείλεται στο ότι το 1990 είναι χρονιά εκλογών στην Ένωση, οπότε το απερχόμενο

60 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 10η, 07.03.1988 και 12η 10.05.1988.61 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 13η, 26.05.1988 και 8η, 30.09.1988.62 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 6η, 20.07.1988 και 21η, 03.05.1990. Προτείνεται σειρά εκδηλώσεων και εκδόσεων που ματαιώνονται λόγω κόστους αλλά και οργανωτικών δυσκολιών.63 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 5η, 01.03.1989.64 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 12η, 14.09.1989.65 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 13η, 12.10.1989.66 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 15η, 09.11.1989 και 16η, 07.12.1989.

23

συμβούλιο θέλει να αφήσει καλές εντυπώσεις ή το νεοεκλεγμένο να κάνει νέες προτάσεις. Έτσι λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις όπως οι διαλέξεις του Αφταντίλ Μικαμπερίτζε για τις εκκλησίες της Τιφλίδας, σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου και του Κ. Μουρσελά με θέμα «Θέατρο και παιδεία». 67

Επίσης προτείνεται να γίνει σεμινάριο για την τοπική ιστορία με τη σύμπραξη της Διεύθυνσης Εκπαίδευσης,ντόπιωνιστορικών και μελετητών. Σ’αυτό θα ενταχθεί και η εκδήλωση για τα Βενετικά μνημεία και αρχεία που είχε προταθεί παλαιότερα.Το σεμινάριο έγινε στο ξενοδοχείο ΑΤΛΑΝΤΙΣ. Καταγράφεται το αναλυτικό πρόγραμμα των τριών ημερών της εκδήλωσης με 13 εισηγήσεις. Προτείνεται ποιητική βραδιά με τον Τ. Πατρίκιο και το Δ. Μαρωνίτη.68

Τέλος προτείνεται συνεστίαση όπου τιμούνται οι φιλόλογοι που συνταξιοδοτούνται.Τέτοιες συνεστιάσεις θα γίνουν τακτικά σε ετήσια βάση.69

Το 1991 υπάρχει μια πιο πολιτική δράση ξανά. Έτσι η Ε.Φ.Ν.Η συμμετέχει σε εκδηλώσεις για την Ειρήνη, της Συντονιστικής επιτροπής Παιδείας και στον «αντιβασικό» αγώνα. 70

Υπάρχει συνεργασία με το σύλλογο της Σητείας και συνδιοργάνωση εκδηλώσεων για τη Μάχη της Κρήτης με το Τ.Ε.Ι. και άλλους φορείς. Προτείνεται η αποχώρηση της Ε.Φ.Ν.Η. από τη Συντονιστική επιτροπή παιδείας αφού δεν «επιφυλάσσεται η αρμόζουσα θέση σ΄αυτήν».71

67 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 19η, 08.03.1990.68 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 5η, 02.08.1990 και 7η, 13.09.1990.69 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 11η, 18.10.1990.70 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 16η, 31.01.1991. Για την απομάκρυνση των αμερικανικών βάσεων από την Κρήτη. Η δράση αυτή δεν είναι άσχετη με την αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ. Η ΣΕΠ είναι τοπικός συντονιστικός φορέας που οργανώνει αντιπολεμικές εκδηλώσεις. 71 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 18η, 12.03.1991.

24

Συνδιοργάνωση με το Δικηγορικό Σύλλογο διάλεξης του Ε. Φαλκωνάκη με θέμα «ο Χ. Χρηστίδης και η δημοτική στα Νομικά». Η Ε.Φ.Ν.Η. συμβάλει στις παραστάσεις των «Ιχνευτών» τουΣοφοκλή. (εκδήλωση του Δήμου). Γίνονται προτάσεις για ομιλίες για την Αρχαϊκή Τέχνη, την Ιατρική και τη Φυσική μέσα από αρχαία κείμενα. 72

Το 1992 γίνονται εκδηλώσεις εντελώς διαφορετικής θεματολογίας όπως η εκδήλωση για το Μπετόβεν με ομιλητή τον Κ. Στρατάκη, εκδήλωση για το Μακεδονικό και εκδήλωση στη Βικελαία για τη Γλωσσολογία με εισηγήσεις από τους πανεπιστημιακούς Καβουκόπουλο και Χαραλαμπάκη. 73

Επίσης προτείνεται εκδρομή στη Νότια Ιταλία και συμμετοχήστις εκδηλώσεις του έτους Καζαντζάκη. 74

Το 1993 η Ε.Φ.Ν.Η. περισσότερο συμμετέχει ως συνδιοργανωτής εκδηλώσεων όπως σε σειρά ομιλιών με οργάνωση του Δήμου με εισηγητές τους Δ. Παγανό, Κ. Φραγκούλη και Ν. Κοκκινάκη ή σε κοινές εκδηλώσεις Δήμου – Ε.Φ.Ν.Η για τον Αν. Κάλβο. Οργανώνει φιλολογικό μνημόσυνο για το Δ. Πλάκα στο Ηράκλειο και στο Αρκαλοχώρι και συμμετέχει στις εκδηλώσεις για τα 50 χρόνια από το θάνατο του Κ. Παλαμά.75

Το 1994 ξεκινά με πρόταση του Creta channel για τηλεοπτικές εκπομπές με επιμέλεια της Ε.Φ.Ν.Η.76

72 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 20η, 09.05.1991 και 24η , 12.09.1991.73 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 29η, 16.01.1992 και 30η, 06.02.1992, και 32η , 07.05.1992.74 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 4η, 03.11.1992. 75 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 9η, 02.03.1993 και 10η, 06.04.1993 και 11η, 10.05.1993 και 16η, 14.12.1993.76 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 20η, 05.04.1994.

25

Συνεχίζεται με συμμετοχή στη Ναυτική Εβδομάδα με ομιλία για τον Ν. Καββαδία και συμμετοχή με εισηγήσεις στο συμπόσιο του Δήμου Ανωγείων για τη Μαντινάδα.77

Ολοκληρώνεται με τη συνεργασία με το θεατρικό οργανισμό «Εστία» για την παρουσίαση θεατρικών έργων των Αλεξάνδρου, Βαλτινού, Ρίτσου. 78

Το 1995 επικεντρώνεται σε τομείς όχι αυστηρά φιλολογικούςπ.χ. Γίνεται εκδήλωση για το Ρομαντισμό με ομιλητή τον Κ.Στρατάκη, επίσης εκδήλωση φιλολογική – μουσική για τη Μαντινάδα και τέλος μουσική βραδιά για το Μάνο Χατζηδάκη.79

Το 1996 γίνονται τιμητικές εκδηλώσεις για τον Γ. Στεφανάκη, εκδήλωση με θέμα «Ο Ελύτης και η θάλασσα» στα πλαίσια της Ναυτικής Εβδομάδας και παραστάσεις από τη θεατρική ομάδα του 3ου Λυκείου με το «Φιόρο του Λεβάντε».80

5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ Ε.Φ.Ν.Η.

Η δράση της Ε.Φ.Ν.Η. σε αυτόν το χώρο είναι σαφώς πιο εσωστρεφής. Περιλαμβάνει εκδηλώσεις που αφορούν συνήθως την ενημέρωση των φιλολόγων του Νομού για ειδικά θέματα σχολικής πρακτικής όπως η ενημέρωση για νέα σχολικά μαθήματα ή εγχειρίδια και η προβολή αιτημάτων του κλάδου συνδικαλιστικών (π.χ. υποστήριξη απεργιακών αιτημάτων) ή διδακτικής πρακτικής. Σε αυτό το τελευταίο η Ε.Φ.Ν.Η. δίνει έμφαση προσπαθώντας να ενημερώσει και να διευκολύνει με τις δράσεις της, την καθημερινότητα των φιλολόγων που εργάζονται στα σχολεία.

77 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 22η, 27.06.1994.78 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 24η, 19.09.1994 79 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 10η, 02.03.1995 και 20η, 02.11.1995. 80 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 26η, 05.04.1996 και 28η, 06.06.1996.

26

Μαθητικός διαγωνισμός των Αρχαίων Ελληνικών οργανώνεται από το 1989 και προβάλλεται στην τοπική κοινωνία με τελετές βράβευσης και έπαθλα στους νικητές. Πολλές εκδηλώσεις γίνονται με συνεργασία άλλων φορέων της εκπαίδευσης. Με χρονολογική σειρά παρουσιάζουμε τις παρεμβάσεις στο χώρο της εκπαίδευσης. Ήδη από το 1980 ζητείται να γίνει ενημερωτικό σεμινάριο για τους φιλολόγους από τους επιθεωρητές.81

Το 1981 γίνεται πρόταση στην ΕΛΜΕ για μείωση του ωραρίου των φιλολόγων εξαιτίας της απασχόλησής τους στη διόρθωση μαθητικών εκθέσεων. 82

Το 1982 συζητείται η ίδρυση «επιτροπών δουλειάς» και η οργάνωση «πυρήνων» της Ε.Φ.Ν.Η. στα σχολεία.83

Το 1983 αποφασίζεται η οργάνωση σεμιναρίου για την Ιστορία με τη σύμπραξη της ΕΛΜΕ και συντάσσεται επιστολή προς τον υπουργό Παιδείας για την ίδρυση παιδαγωγικών τμημάτων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.84

Το 1984 οργανώνεται σεμινάριο για την Νεοελληνική Πεζογραφία σε συνεργασία με την ΕΛΜΕ και τη «σύμβουλο ειδικότητας φιλολογικών μαθημάτων» και προτείνεται σεμινάριο για τη σημειωτική, ανάμεσα σε άλλες εκδηλώσεις.85

Το 1985 οργάνωση σεμιναρίου για τη γλώσσα με χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού.86

81 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 11η, 27.11.1980.82 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 14η, 27.05.1981.83 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 21η, 07.09.1982. Με τον όρο αυτό ορίζονται σχολικοί φιλόλογοι μέλη της Ε.Φ.Ν.Η. που θα προωθούν και θα ενημερώνουν για τις δράσεις της Ένωσης. 84 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 25η , 01.02.1983 και 28η, 04.10.1983. Η διατύπωση είναι και εδώ γενικόλογη.85 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 30η, 07.02.1984 και 39η, 04.12.1984. 86 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 7η, 19.05.1985.

27

Το 1987 λαμβάνει χώρα συζήτηση για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών από πρωτότυπο στο Γυμνάσιο. (ψήφισμα με υπογραφές 58 υπέρ -2 κατά) και αποστέλλεται τηλεγράφημα αντίθεσης στο Υπουργείο Παιδείας λόγω των ανακοινώσεων για τη διδασκαλία των αρχαίων. 87

Το 1988 ξεκινά με σεμινάριο για τη διδασκαλία της ξένης λογοτεχνίας. Ομιλίες γίνονται από τους πανεπιστημιακούς καθηγητές Σαββίδη και Κακριδή με θέματα το Σικελιανό και την Ιλιάδα αντίστοιχα. Εγκρίνεται ομόφωνα ψήφισμα για τηναπεργία των καθηγητών και καταγράφεται η πρόθεση συνεργασίας με το Σύνδεσμο Φιλολόγων Χανίων για τη συνδιοργάνωση σεμιναρίου για τη «γλώσσα – έκφραση».88

Το 1989 είναι μια πιο δραστήρια χρονιά στα εκπαιδευτικά θέματα που απασχολούν την Ε.Φ.Ν.Η. Η χρονιά ξεκινά με πρόταση για ομιλία του Μ. Αναγνωστάκη για τη διδασκαλία της ποίησης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Υπάρχει συνεργασία με το Λύκειο Μελεσσών σε εκδήλωση, πουείναι η πρώτη καταγεγραμμένη συνεργασία με επαρχιακό σχολείο. Προτείνεται συνεργασία με το Διδασκαλικό σύλλογο και το σύλλογο Βιβλιοχαρτοπωλών Ηρακλείου σε ομιλία του Κ. Ντελόπουλου για τις σχολικές βιβλιοθήκες. Υποστηρίζεται η συχνή συνεργασία με καθηγητές των σχολείων για την επεξεργασία διδακτικών προβλημάτων για τα νέα ελληνικά στην τεχνική εκπαίδευση και τα αρχαία ελληνικά γ΄ δέσμης. Προκηρύσσεται μαθητικός διαγωνισμός στα αρχαία ελληνικά ο οποίος συνεχίζεται και τις επόμενες χρονιές με καλύτερηοργάνωση ,έπαθλα και τελετές βραβεύσεων. Αποστέλλονται ενημερωτικές επιστολές του Δ.Σ. στους νεοδιόριστους φιλολόγους.

87 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 3η, 20.01.1987 και 5η, 10.08.1987.88 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 7η, 18.01.1988 και 14η, 06.06.1988 και 7η, 12.09.1988.

28

Μεταφέρεται στο Ηράκλειο συνέδριο της Π.Ε.Φ. για τα «φιλοσοφικά και ρητορικά κείμενα» και γίνεται σεμινάριο για το νέο μάθημα της Γλώσσας – Έκφρασης. 89

Το 1990 γίνεται πρόταση για ομιλία για τη δυσλεξία από τηΜ. Σαββάκη ερευνήτρια της Ιατρικής Σχολής. Οργανώνεται σεμινάριο για τη διδασκαλία της επικολυρικής ποίησης με συμμετοχή της Ν.Ε.Λ.Ε. και της Π.Ε.Φ. Συνεχίζονται οι επισκέψεις της Ε.Φ.Ν.Η. σε επαρχιακά σχολεία και οι ενημερώσεις των νεοδιορισμένων φιλολόγων. Καταγγέλλεται στον Τύπο η απροθυμία του Υπουργείου να οργανώσει σεμινάρια για τα διδακτικά προβλήματα των εκπαιδευτικών. Ζητείται ο ακριβής καθορισμός αρμοδιοτήτων της σχολικής συμβούλου κατά την οργάνωση σεμιναρίων και προτείνεται συνεργασία με το Σύνδεσμο Φιλολόγων Χανίων για σεμινάριο στην Έκφραση- Έκθεση. 90

Το 1991 προτείνεται να οργανωθεί συμπόσιο για τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου του εκπαιδευτικού. Η ιδέα είναι πού φιλόδοξη και γι’ αυτό η συζήτησή της χρονίζει και συνεχίζεται και σε επόμενες συνεδριάσεις. Γίνεται σεμινάριο με εισηγητή τον Τσολάκογλου οργανωμένο από τη σύμβουλο φιλολόγων. 91

Το 1992 ο ΟΦΗ προτείνει μαθητικό διαγωνισμό έκθεσης με θέμα τον Ολυμπισμό ή το Μαραθώνιο. Τα μέλη του Δ.Σ. χρεώνονται σχολεία ευθύνης σε όλο το Νομό για την ενημέρωση των συναδέλφων για τις δράσεις της Ε.Φ.Ν.Η.

89 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 3η, 07.02.1989 και 6η, 07.03.1989 και7η, 04.04.1989 και 8η, 09.05.1989 και 12η, 14.09.1989 και 13η, 12.10.1989 και 15η, 09.11.1989. 90 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 17η, 08.01.1990 και 20η, 20.04.1990 και 9η, 18.09.1990 και 11η, 18.10.1990 και 12η, 01.11.1990 και 14η, 05.12.1990. 91 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 24η, 12.09.1991.

29

Γίνεται εκδήλωση για το βιβλίο στο Λύκειο Αρχανών που είναι η πρώτη ολοκληρωμένη εκδήλωση εκτός Ηρακλείου.92

Το 1994 γίνεται σεμινάριο για τα Νέα ελληνικά και την Έκφραση – Έκθεση. 93

Το 1995 η δράση είναι αρκετά σημαντική και περιλαμβάνει συζήτηση για τα προτεινόμενα μέτρα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Γίνεται συνέδριο για τη Γλώσσα με συμβολήτης Π.Ε.Φ. και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Προτείνεται συνάντηση στο Ρέθυμνο των συνδέσμων φιλολόγων Κρήτης για κοινή δράση και τελικά οργανώνεται Παγκρήτιο συνέδριο με θέμα «Ο φιλόλογος σήμερα, θέσεις και προοπτικές» με αναφορές για τη θέση των φιλολόγων στην εκπαίδευση, τον κοινωνικό τους ρόλο και τη θέση των νέων τεχνολογιών στο σχολείο.Στην οργάνωσή του συμμετέχουν και η Π.Ε.Φ., το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Υπουργείο Παιδείας. Επίσης οργανώνεται σεμινάριο για τη διδασκαλία της Ιστορίας και προτείνονται εκδηλώσεις σε επαρχιακά Λύκεια για τη διδακτική της Ιστορίας. 94

Το 1996 γίνεται σεμινάριο για τα αρχαία στο Γυμνάσιο και την Α΄ Λυκείου. 95

6. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

ΕΚΔΟΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ Ε.Φ.Ν.Η.

92 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 1η, 03.10.1992 και 4η, 03.11.1992 και5η, 17.11.1992. 93 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 24η, 19.09.1994.94 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 9η, 09.02.1995 και 11η, 06.04.1995 και 13η, 08.05.1995 Και 19η, 05.10.1995 και 20η, 02.11.1995. 95 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 28η, 06.06.1996.

30

Η Ε.Φ.Ν.Η. ξεκινά από νωρίς την δραστηριοποίησή της στο χώρο των εκδόσεων. Ήδη από το 1980 αποφασίζεται η έκδοση του περιοδικού Διάλογος. 96

Σε πολλές συνεδριάσεις όλα τα επόμενα χρόνια συζητείται ηπορεία της έκδοσης του περιοδικού, η ύλη του, το κόστος της έκδοσης και η προβολή του. Παραδειγματικά αναφέρουμε ότι το 1990 συζητείται η προώθηση του Διαλόγου σε βιβλιοπωλεία της Αθήνας97 και το 1991 συζητείται η δημοσίευση διαφημίσεων στο περιοδικό. 98

Ο Διάλογος αποτελεί την κύρια εκδοτική προσπάθεια της Ένωσης και σαφώς δηλώνει τους στόχους και τους προβληματισμούς των μελών της. Έτσι το 10 τεύχος του Ιουνίου του 1980 περιλαμβάνει κείμενο του Χ. Γιανναρά με τίτλο «Η Μεγάλη Ιδέα της Παιδείας». Στα τεύχη 2-3 υπάρχει συζήτηση πάνω στο κείμενο του Γιανναρά και κείμενο του Δ. Μαρωνίτη για την Έκθεση ιδεών. Αναφέρεται ως βασικός στόχος της Ε.Φ.Ν.Η. η ίδρυση πανελλήνιας ένωσης φιλολόγων με τη συμμετοχή καισυμβολή της Ε.Φ.Ν.Η κατά το παράδειγμα της Μαθηματικής Εταιρείας. 99

Στον πίνακα καταγράφονται τα έτη έκδοσης των τευχών του Διαλόγου , ο αριθμός των άρθρων κάθε τεύχους, μια σχηματική θεματική κατηγοριοποίησή τους και αναφέρονται οι πιο γνωστοί φιλόλογοι ή λογοτέχνες που συνεργάστηκαν με το περιοδικό. 100 ΕΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

ΤΕΥΧΟΥΣΑΡΙΘΜΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑΚΕΙΜΕΝΑ

ΑΛΛΑΚΕΙΜΕΝΑ

ΣΧΟΛΙΑ , ΓΝΩΣΤΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

1980 1 1 1 Χ. Γιανναράς 1980 2 Συζήτηση για το

96 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 7η, 19.05.1980.97 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 12η, 01.11.1990. 98 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 15η , 14.01.1991.99 Από εισήγηση του Κ. Βασιλάκη στο Δ.Σ. του 2009 (φωτοτυπημένο κείμενο). Αυτό αποδεικνύει ότι η Π.Ε.Φ. δεν έχει ακόμα ιδρυθεί. 100 Όπου υπάρχει κενό στον πίνακα δεν μπόρεσα να εντοπίσω τα αντίστοιχα τεύχη του Διαλόγου.

31

κείμενο του Γιανναρά

1982 3 1 1 Δ. Μαρωνίτης1983 41985 51987 6 11 10 1 Ιστορία Αφιέρωμα στο

δοκίμιο , Ν. Εγγονόπουλος

1989 7 9 5 2 Ιστορία1Φιλοσοφία 1 Θέατρο

Ν. Σβορώνος, Κ. Γεωργουσόπουλος

1990 8 15 6 5 Ιστορία4 Διδακτική

Φ.Ι. Κακριδής

1991 9 14 3 6 Ιστορία5 Διδακτική

Μ. Βαμβουνάκη

1991 10 14 5 5 Ιστορία2 Μουσική2 Διδακτική

Φ.Ι. Κακριδής ,Θ. Δετοράκης

1993 11-12 13 7 5 Ιστορία1 Μουσική

Γ. Σακελλαράκης

1994 13 10 6 2 Ιστορία1 Λαογραφία1 Φιλοσοφία

ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ88 42 26

Ιστορία20 Άλλα

47,7 % ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ29,5 % ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΡΘΡΑ 22,8 % ΑΛΛΑ

Δίνεται έμφαση σε θέματα τοπικής ιστορίας, κυρίως των νεώτερων χρόνων, σε ανάλυση και σχολιασμό έργων κρητικών συγγραφέων και ποιητών ή σε έργα – κείμενα που υπάρχουν

32

στα σχολικά βιβλία και η διδακτική τους απασχολεί τους σχολικούς φιλολόγους. 101

Εκτός από το Διάλογο, η Ε.Φ.Ν.Η προχωρά το 1992 στην έκδοση ημερολογίου με θέμα τον Καζαντζάκη και κάνει πρόταση για εκδηλώσεις για το συγγραφέα σε περιφερειακά σχολεία με τη συμβολή διδασκόντων και μαθητών η οποία απορρίφθηκε.102

Το 1993 γίνεται πρόταση να εκδώσει η Ε.Φ.Ν.Η. δοκίμιο του Α. Σανουδάκη τιμώντας την προσφορά του στο σύλλογο και εκδίδει ημερολόγιο με θέμα τη Μινωίτισσα γυναίκα. 103

Το 1994 ολοκληρώνεται η έκδοση του βιβλίου του Α. Σανουδάκη «Ο χωροχρόνος, ο μύστης, ο ποιητής» και συζητείται η προώθηση των πωλήσεων και η προβολή του. 104

Το 1995 είναι η πιο παραγωγική χρονιά της Ε.Φ.Ν.Η εκδοτικά. Γίνεται πρόταση για έκδοση εφημερίδας με αναζήτηση χορηγιών από Τράπεζες και ιδιωτικές εταιρίες.

Τελικά αποφασίζεται η έκδοση της εφημερίδας «Όστρια» με ποικίλα θέματα τέχνης με 16 σελίδες ανά τρίμηνο. Προτείνεται η έκδοση βιβλίου – βοηθήματος του Κ. Βασιλάκηγια την Ιστορία της

101 Διάλογος ,τεύχος 6, Ηράκλειο, 1987 Διάλογος ,τεύχος 7, Ηράκλειο, 1989 Διάλογος ,τεύχος 8, Ηράκλειο, 1990 Διάλογος ,τεύχος 9, Ηράκλειο, 1991 Διάλογος ,τεύχος 10, Ηράκλειο, 1991 Διάλογος ,τεύχος 11-12, Ηράκλειο, 1993 Διάλογος ,τεύχος 13, Ηράκλειο, 1994. 102 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 5η, 17.11.1992. 103 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 12η, 16.06.1993 και 16η, 14.12.1993. Ο Σανουδάκης έχει διατελέσει πολλές φορές μέλος του Δ.Σ. της Ε.Φ.Ν.Η. και είναι λογοτέχνης και συγγραφέας πολλών ιστορικών βιβλίων κυρίως για την Εθνική Αντίσταση. 104 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 22η, 27.06.1994.

33

Β΄ Λυκείου και αποφασίζεται η έκδοση βιβλίου του Α. Πατεράκη για την ποιμενική ζωή στο Ν.Α. Σέλινο.Όμως στο τέλος του έτους εκφράζονται προβληματισμοί για την υπερβολική εκδοτική δράση της Ε.Φ.Ν.Η. , το κόστος και την οργάνωση- διακίνηση των εκδόσεων. 105

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η Ε.Φ.Ν.Η καλύπτει ανάγκες των μελών της που ανήκουν σε ένα ορισμένο επαγγελματικό κλάδο με σχετικά ομοιογενή μόρφωση και κοινωνική θέση. Η ανάπτυξη τέτοιων συλλογικών δράσεων απηχεί μια γενικότερη ανάγκη μορφωμένων ανθρώπων να αναπτύξουν δραστηριότητες πέρα από την αυστηρά επαγγελματική τους δράση. Τα μέλη της είναι μορφωμένοι μισθωτοί μικρομεσαίοι.106

Η Ε.Φ.Ν.Η. δεν είναι συνδικαλιστικό κλαδικό όργανο και δεν ανήκει σε καμία ευρύτερη τέτοιου τύπου οργάνωση – δίκτυο. Οι στόχοι και η δράση της είναι πέρα από τα αιτήματα του κλάδου των φιλολόγων και σπάνια εκφράζει αιτήματα προς τις πολιτικές αρχές. Υπάρχει πλήθος άλλων οργανώσεων που ασχολούνται με τα θέματα αυτά.

Για την πολιτική θέση της Ε.Φ.Ν.Η. μέσα από τα πρακτικά λίγα μπορούμε να συμπεράνουμε. Κάποια από τα ψηφίσματα δείχνουν μια αλλαγή νοοτροπίας και μια πιο «προοδευτική» προσέγγιση, όπως π.χ. η χρήση πιο δημοτικής γλώσσας, το ψήφισμα για την Παλαιστίνη, οι εκδηλώσεις για την Εθνική 105 Πρακτικά Δ.Σ. Ε.Φ.Ν.Η, Πράξη 6η, 12.01.1995 και 11η, 06.04.1995 και 15η, 04.07.1995 και 19η, 05.10.1995. Θεωρείται από μέλη του Δ.Σ. ότι η Ε.Φ.Ν.Ηλειτουργεί πια σαν εκδοτικός οίκος και απλά εξυπηρετεί συμφέροντα συγγραφέων και τυπογράφων – εκδοτών.106 Για τη χρήση του όρου μικρομεσαίοι βλ. Γ.ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ, Μεταξύ Πιτυοκάμπτη και Προκρούστη:οι επαγγελματικές οργανώσεις στη σημερινή Ελλάδα, Οδυσσέας, Αθήνα, 1988, σελ.29.

34

Αντίσταση, η συμπαράσταση σε απεργιακούς αγώνες και μαθητικές καταλήψεις. Ο πρόεδρος Καραταράκης Ζ. καταγράφεται, μετά το τέλος της θητείας του στην Ε.Φ.Ν.Η.,πολλές φορές ως δημοτικός σύμβουλος που θέλει να προωθήσει αιτήματα της Ένωσης στο Δήμο107, αλλά κανένα στοιχείο πολιτικής ή ακόμα και συνδικαλιστικής δράσης τωνμελών του Δ.Σ. δεν προκύπτει από τα πρακτικά. Οι εκλογές γίνονται με ενίαιο ψηφοδέλτιο και η μόνη περίπτωση διαμάχης είναι οι εκλογές του 1988. 108

Πολιτική θέση μπορεί να θεωρηθούν και οι απόψεις που ακούγονται για την αναζήτηση χορηγιών από κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς.

Διαβάζοντας τα αριθμητικά στοιχεία τέλος βλέπουμε ότι η Ε.Φ.Ν.Η. ξεκινά διστακτικά όπως είναι λογικό με μικρό αριθμό μελών, ο οποίος αυξάνεται συστηματικά ιδίως μετά το 1992. Προφανώς οι ως τότε δράσεις της Ένωσης έπεισαν περισσότερους φιλολόγους να αφιερώσουν χρόνο σ’ αυτήν καινα ασχοληθούν πιο ενεργά με τις όποιες δραστηριότητες αυτή οργανώνει. Συχνά βέβαια η δύναμη και η επιρροή της παρέμβασης συλλόγων όπως η Ε.Φ.Ν.Η δεν μπορεί να καταγραφεί μόνο από τους αριθμούς αφού αφορά κυρίως σε πνευματικές δράσεις.

8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ

ΑΡΧΕΙΟ Ε.Φ.Ν.Η -Εισήγηση του Κ. Βασιλάκη στο Δ.Σ., 2009, (φωτοτυπημένο κείμενο). -Κατάλογος μελών Ε.Φ.Ν.Η 1996 (χειρόγραφος τόμος). -Καταστατικό της Ε.Φ.Ν.Η., 1979 (φωτοτυπημένο αντίγραφο από το Πρωτοδικείο Ηρακλείου).

107 Mε την παράταξη του δημάρχου Εμμ. Καρέλλη. 108 βλ. σημ. 58.

35

- Πρακτικά συνεδριάσεων Δ.Σ. της Ε.Φ.Ν.Η. τόμος α΄, 1979-1993 (χειρόγραφος τόμος).-Πρακτικά συνεδριάσεων Δ.Σ. της Ε.Φ.Ν.Η. τόμος β΄, 1993-1996 (χειρόγραφος τόμος).

ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ-Καταστατικό της Π.Ε.Φ. ,1982 (όπως δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα http://www.p-e-f.gr/ ).-Καταστατικό Συνδέσμου Φιλολόγων Ρεθύμνου(όπως δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα http://www.sfnr.gr/)-Καταστατικό Συνδέσμου Φιλολόγων Χανίων(όπως δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα http://sfchanion.wordpress.com/)-Καταστατικό Συνδέσμου Φιλολόγων Καστοριάς (όπως δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα http://synfika.blogspot.gr/)- Καταστατικό Συνδέσμου Φιλολόγων Τρικάλων (όπως δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα http://www.filologoi.gr/)

ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ

Διάλογος,τεύχη 6 -13, 1987-1994.

ΒΙΒΛΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ

- Ηλιάκης, Παναγιώτης, «Εικόνες ιστορικής μνήμης και ταυτότητας μέσα από τα σύμβολα των συλλόγων της Κρήτης 1879- 1913», Εν Χανίοις, τόμος 7, 2013, σελ. 51-80. - Μαυρογορδάτος, Γιώργος, Μεταξύ Πιτυοκάμπτη και Προκρούστη: οι

36

επαγγελματικές οργανώσεις στη σημερινή Ελλάδα, Οδυσσέας, Αθήνα, 1988. - Μουδόπουλος, Σταύρος, «Ο νόμος 281/1914 για τα επαγγελματικά σωματεία και η επίδρασή του στην εξέλιξη του συνδικαλιστικού κινήματος», στο Βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός ,επιμ. Γιώργος Μαυρογορδάτος και Χρήστος Χατζηϊωσήφ, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1988, σελ. 225- 253. - Μπελιά, Ελένη, Ο Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων: Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999,Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, Αθήνα, 1999. - Συντακτική Επιτροπή, «Ε.Φ.Ν.Η. σύντομο χρονικό μιας δεκάχρονης πορείας», ΔΙΑΛΟΓΟΣ, 8, 1990, σελ. 5-9.-Χουδαλάκη, Παρασκευή, « Από το αρχείο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χανίων. Σύλλογοι Νομού Χανίων της περιόδου 1879-1950», Εν Χανίοις, τόμος 6, 2012, σελ. 303-314.

37