Γραίκος, Ν. & Περδίκης, Γ. 2010. ”Δάσος, Ξύλο και...

5o Συνέδριο ΠΕΕΚΠΕ, Γιάννενα 26-28/11/2010

5ο Πανελλήνιο υνέδριο Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.

Γιάννενα 26-28/11/2010

ΕΠΙΣΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ:

Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής:

Παντής Ιωάννης, Αντιπρύτανης ΑΠΘ

Μέλη:

Πανεπιστήμιο Αιγαίου:

Κόκκορης Γιώργος, Λιαράκου Γεωργία, Θεοδωροπούλου Έλενα

Πανεπιστήμιο Αθήνας:

Αριανούτσου Μαργαρίτα, Δασκολιά Μαρία, κορδούλης Κων/νος, κούλλος Μιχαήλ,

Υλογαΐτη Ευγενία

Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών:

Καραμάνος Ανδρέας, Κουτσουρής Αλέξανδρος

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης:

Γεωργόπουλος Αλέξανδρος, Ράγκου Πολυξένη

Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας:

Δημόπουλος Παναγιώτης

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας:

Παπαδοπούλου Πηνελόπη, Καλλεράντε Ευαγγελία

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας:

Παπαδημητρίου Βασιλική, Παρασκευόπουλος τέφανος

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων:

Αλμπάνης Σριαντάφυλλος, Κατσίκης Απόστολος, Πλακίτση Κατερίνα

Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης: Δημητρίου Αναστασία, Mόγιας Αθανάσιος

Πανεπιστήμιο Κύπρου:

Κορφιάτης Κωνσταντίνος

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο:

πυροπούλου Δήμητρα

Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης - Τπέυθυνοι ΠΕ -

Εκπαιδευτικοί ΚΠΕ – χολικοί ύμβουλοι:

Αγγελίδης Ζήσης, Αγγελίδου Ευαγγελία, Αθανασάκης Αρτέμης, Βασάλα Παρασκευή,

Μανδρίκας Αχιλλέας, Μαρδίρης Θεόδωρος, Μπαζίγου Αικατερίνη, Νικολάου

Κωνσταντίνος, Παπαϊωάννου Ιωάννα, Περδικάρη οφία, Πήλιουρας Παναγιώτης, χίζα

Κωνσταντίνα, Σρικαλίτη Αγγελική, Φατζηλεοντιάδου οφία, Φριστοπούλου Ευσταθία

ΣΙΜΗΣΙΚΗ ΟΡΓΑΝΨΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ

Αλμπάνης Σριαντάφυλλος, Πρύτανης Παν. Ιωαννίνων, Πρόεδρος

Μέλη:

Υουσέκη Ευσταθία, Δ/ντρια ΕΠΕΔ του ΤΠΔΒΜΘ

Μπράτης Δημήτρης, Πρόεδρος Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας,

Πεπές Δημήτριος, Πρόεδρος Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης

Γεωργακοπούλου-Μπάστα Δήμητρα, Γενική Γραμματέας Περιφέρειας Ηπείρου

Καχριμάνης Αλέξανδρος, Νομάρχης Ιωαννίνων

Γκόντας Νίκος, Δήμαρχος Ιωαννίνων

Κατσίκης Απόστολος Καθηγητής ΠΣΔΕ Παν/μιου Ιωαννίνων

5ο Συνέδριο ΠΕΕΚΠΕ, Γιάννενα 26-28/11/2010

Πλακίτση Κατερίνα, Επίκουρη Καθ/τρια Παιδ. Σμήμα Νηπ/γων Παν/μιου Ιωαννίνων

Γκίκας Γρηγόρης, Πρόεδρος ΣΕΙ Ηπείρου

Νόκα Ζαράχη Υιλιώ, Περιφερειακή Διευθύντρια Εκπαίδευσης Ηπείρου

Αγγέλης Ιωάννης, Δ/ντης Εκπ/σης Α/θμιας Εκπ/σης Ιωαννίνων

Σσατσαρώνης Γεώργιος, Δ/ντης Εκπ/σης Β/θμιας Εκπ/σης Ιωαννίνων

Σσιάλος τέφανος, Προϊστάμενος Παιδαγωγικής Καθ/σης Α/θμιας. Ν. Ιωαννίνων

Δήμος Ανδέας, Προϊστάμενος Παιδαγωγικής Καθ/σης Β/θμιας Ν. Ιωαννίνων

ΟΡΓΑΝΨΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ ΣΟΤ ΤΝΕΔΡΙΟΤ

τεφανόπουλος Νίκος, Πρόεδρος Δ.. & Οργανωτικής Επιτροπής

Μέλη του Δ της Ένωσης:

Μαρδίρης Θεόδωρος, Πήλιουρας Παναγιώτης, Λεμπέσης Κυριάκος, φακιανάκη Μαρία,

αλαπατάρας τέλιος, Υαρμάκης Ιωάννης, ταγιαννη Κατερίνα

Αναπληρωματικά μέλη Δ της Ένωσης:

κρίνης Ευάγγελος, Ξυλόκοτα Αναστασία, Παπακωνσταντίνου Κων/νος, Ζωδιάτου Έλενα

ΔΙΟΙΚΟΤΑ ΕΠΙΣΡΟΠΗ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΟ ΗΠΕΙΡΟΤ

Νάστου Μαριάννα, Πρόεδρος Δ.Ε. του Παραρτήματος και Σοπικής Οργανωτικής Επιτροπής,

Αναγνώστου Ευάγγελος, Παπακίτσου οφία, Λώλης Θωμάς, Ζιώγου Ευφροσύνη, Κολιός

Νικόλαος, Καρακώστας ωτήρης, Φατζηαθανασίου Αγγέλα, Γκαραμπίνας Υίλιππος

Εκπρόσωποι των Δ.Ε. των Παραρτημάτων της Ένωσης

Έβρου- Ροδόπης: Σσιροπούλου οφία

Δράμας - Καβάλας-Ξάνθης: ΣσελεχτσίδουΠαναγιώτα

Κεντρικής Μακεδονίας: τυλιάδηs Κώσταs

Δυτική Μακεδονία: Mπλάντζας Νικόλαος

Κ. & Δυτικής Θεσσαλίας: Ζαγανάς Κων/νος

Μαγνησίας: Καραγιάννης Αθανάσιος

τερεάς Ελλάδας - Εύβοιας: Παπαγεωργίου Μαρίνα

Αττικής: πανού Μάγδα

Δυτικής Ελλάδας: Παπασωτηροπούλου Κων/να

Πελοποννήσου: Πουλοπούλου Σρισεύγενη

Ιονίων Νήσων: Σριαντάφυλλος Διονύσης

Κέρκυρας: Γκούσης Κώστας

Κρήτης: Φαλκιαδάκης Γεώργιος.

Περιοδικό της ΠΕΕΚΠΕ «Για την Περιβαλλοντική Εκπ/ση»

ουβατζή Δέσποινα

ΚΕΝΣΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΗΠΕΙΡΟΤ

Σσούβαλη Αικατερίνη, Τπεύθυνη ΚΠΕ Κόνιτσας

Μανίκας Μιλτιάδης, Τπεύθυνος ΚΠΕ Ζηρού

Νικολάου Μάρκος, Τπεύθυνος ΚΠΕ Υιλιατών

Καψάλη Κων/να, Μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Αράχθου

ΤΠΕΤΘΤΝΟΙ Π. Ε. Α/θμιας & Β/θμιας Εκπ/σης:

Μώκου Φρυσούλα, Τπεύθυνη Π. Ε. Β/θμιας Ν. Ιωαννίνων

Σσανέλης Γεώργιος, Τπεύθυνος Π. Ε. Β/θμιας Ν. Πρέβεζας

Παππάς Γεώργιος, Τπεύθυνος Π. Ε. Β/θμιας Ν. Άρτας

Αρβανίτης Βασίλειος, Τπεύθυνος Π. Ε. Β/θμιας Ν. Θεσπρωτίας

5o Συνέδριο ΠΕΕΚΠΕ, Γιάννενα 26-28/11/2010

Παρασκευή 26 Νοεμβρίου 2010

«Hotel Du Lac» Κεντρική αίθουσα

15:30-17:30 Προσέλευση - Εγγραφές

Προεδρείο:

Ε. Υουσέκη, Εκπρόσωπος ΤΠΕΠΘ,

Ν. τεφανόπουλος, Πρόεδρος ΠΕΕΚΠΕ

Θ. Μαρδίρης, Αντιπρόεδρος ΠΕΕΚΠΕ

Π. Πήλιουρας, Γενικός Γραμματέας ΠΕΕΚΠΕ

Ι. Παντής, Πρόεδρος Επιστημονικής Επιτροπής

Σ. Αλμπάνης, Πρύτανης Παν. Ιωαννίνων

17:30-18:40 Έναρξη υνεδρίου - Φαιρετισμοί

Εισηγήσεις Προσκεκλημένων Ομιλητών

18:40-19:00

Νικόλαος τεφανόπουλος,

Πρόεδρος Δ.. ΠΕΕΚΠΕ

Η ταυτότητα του υνεδρίου

19:00-19:30

Ευσταθία Υουσέκη,

Αναπληρώτρια

Διευθύντρια ΕΠΕΔ

χεδιασμός του ΤΠΔΒΜΘ για την

Εκπαίδευση για την Αειφορία

19:30-20:00 Σριαντάφυλλος Αλμπάνης,

Πρύτανης Παν. Ιωαννίνων

Σοξικές Φημικές Ενώσεις στο Περιβάλλον

και Επιπτώσεις

20:00-20:30

Ι. Δ. Παντής, Αντιπρύτανης

ΑΠΘ, Λευκαδίτου Α.

Εκπαίδευση για το Περιβάλλον και την

Αειφορία: τόχοι και Προκλήσεις

21:15 Δείπνο υνεδρίου


άββατο 27 Νοεμβρίου 2010

«Hotel Du Lac»

υνεδρία 1: Έρευνες

Αίθουσα Α - Κεντρική αίθουσα

Προεδρείο: Κατερίνα Πλακίτση, Κωνσταντίνος Κορφιάτης, Αγγελική Σρικαλίτη

09:15-09:30

Ερευνητική Αξιολόγηση Διδακτικής

Πρότασης για την Ανάπτυξη

Περιβαλλοντικής και Ενεργειακής

υνείδησης σε Μαθητές Δημοτικού

πυρίδων Παζαρόπουλος,.

Παναγιώτης ταμάτης,

Μιχαήλ Μάστορης,

Ευαγγελία Υαρατζή,

Πηνελόπη Θεοδοσιάδου

09:30-09:45 Θεματολογία και Διαστάσεις της Αειφόρου

Ανάπτυξης στα χολικά Προγράμματα ΠΕ Μήλιου Ζωή

09:45-10:00

Ηλεκτρομαγνητική Ρύπανση: Έρευνα και

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης στη Δ/θμια Εκπαίδευση

Φρήστος Κρητικός,

Δέσποινα Δοβλέτογλου,

Φάρις Φατζηνικόλα,

Γιώργος Κρητικός

10:00-10:15

Αποτίμηση των Προγραμμάτων Π.Ε. των

χολείων της Δευτεροβάθμιας

Εκπαίδευσης του Ν. ερρών

Φριστίνα ωτηροπούλου

10:15-10:30

Επίδραση σε Μαθητές Λυκείου

Περιβαλλοντικού Προγράμματος με

Περιεχόμενο Προβλήματα της Σοπικής

Κοινωνίας. Κοινωνικά Κριτική

Προσέγγιση με Θετικιστική Mεθοδολογία

Φρυσούλα Λαλαζήση,

Περικλής Λατινόπουλος

10:30-10:45

Οι Τπαίθριες Περιβαλλοντικές

Δραστηριότητες ως Παράγοντας

Ανάπτυξης Κινήτρων για Μάθηση

Δέσποινα Φαραλάμπους,

Κωνσταντίνος Κορφιάτης

10:45-11:00

Διερεύνηση της υμβολής της ΠΕ στην

Πορεία προς την Εκπαίδευση για την

Αειφόρο Ανάπτυξη σε Μαθητές του

Γυμνάσιου

Δημήτριος Δικαιάκος,

Μιχαήλ κούλλος

11:00-11:30 Διάλειμμα

υνεδρία 2: Θεωρητικές

Αίθουσα Β

Προεδρείο: Μαρία Δασκολιά, Γιώργος Υαραγγιτάκης, Γιώργος Φαλκιαδάκης

09:15-09:30

Η Ακμή και η Κάμψη ενός

Εκπαιδευτικού Κινήματος που διασυνδέει

τη Βιωματική Μάθηση με τις

Περιβαλλοντικές Αξίες: Μια Κριτική,

Κοινωνικο-πολιτισμική Αποτίμηση της

30χρονης Πορείας Εφαρμογής της ΠΕ και

Αγωγής στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό

ύστημα

Αρτέμης Μ. Αθανασάκης


υνεδρία 3: χολικά Προγράμματα

Αίθουσα Γ

Προεδρείο: Σασία Ξυλόκοτα, Μαρία φακιανάκη, Γιάννης Υαρμάκης

09:15-09:30

Η Λίμνη Λαγκαδά και η Μυγδονία Λεκάνη

Η Πράσινη Φημεία και η Προστασία του

Περιβάλλοντος

Γεωργίτσα Δήμου,

Βασίλειος Εγγονόπουλος-

Παπαδόπουλος

09:30-09:45 Οι Αξίες Ζωής μέσα από την Εκπαίδευση

για το Περιβάλλον και την Αειφορία

Φριστίνα Παπαζήση,

οφία Καινούργιου

09:45-10:00 Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για την

Αειφορία: Αγωγής Καταναλωτή Αβδελλή Θεολογία

10:00-10:15 Πρόγραμμα ΠΕ: «Ανανεώσιμες Πηγές

Ενεργείας»

Παναγιώτου Απόστολος,

αρρή οφία

10:15-10:30

Παρουσίαση Δραστηριοτήτων

Αξιολόγησης στα Πλαίσια ενός χεδίου

Εργασίας για την ΠΕ

Καραβίδα Μαρία

10:30-10:45 Γεωπεριβαλλοντικά - Γεωμυθολογικά

Μονοπάτια στην Εύβοια

Ζωή Πολυχρόνου

10:45-11:00

Περιβαλλοντικές Δράσεις: Παλεύοντας με

το (Αν)έφικτο κατά την Τλοποίησή τους. Η

Περίπτωση του Πειραματικού Γυμνάσιου

Πανεπιστήμιου Πατρών

Αργυρούλα

Αλεξανδροπούλου,

Θεοδώρα Μακρίδου

09:30-09:45

Η ημασία της Διαλεκτικής στη Μελέτη

του Αμφιλεγόμενου Φαρακτήρα των

Περιβαλλοντικών Ζητημάτων

Αφροδίτη Κατσιγιάννη

09:45-10:00

Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

στην Ελλάδα: Οι τόχοι, τα Μέσα για την

Επίτευξή τους και η Εξέλιξη του Θεσμού

από το 1993 μέχρι ήμερα

Γιώργος Υαραγγιτάκης

10:00-10:15 Διαγενεακή Αλληλεγγύη και

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Ζαχαρένια Κεφαλογιάννη

10:15-10:30 Η Οικοπαιδαγωγική και η Κριτική

Προσέγγιση της Αειφορικής Ανάπτυξης Γιώργος Μπλιώνης

10:30-10:45

ημαντικές Εμπειρίες Ζωής και

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αναλύοντας

τη χέση Μέσα από την Προοπτική της

Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη

Μαρία Δασκολιά,

Παναγιώτα-Μαρία Γρίλλια

10:45-11:00

Ο Ρόλος ενός Κέντρου Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης στην Εκπαίδευση της

Σοπικής Κοινωνίας προς την Αειφόρο

Ανάπτυξη: Μια Πρόκληση που

Καλούμαστε να Αντιμετωπίσουμε

Βλάχου- Βρέτου Ειρήνη,

Γρίλλια Παναγιώτα- Μαρία,

Πανάγου Ελένη, Ζεπάτου

Πετρούλα



11:00-1130 Διάλειμμα



Προεδρείο: Δήμητρα πυροπούλου, Πολυξένη Ράγκου, Ελισάβετ Σσαλίκη

11:30-11:45

Η Εκπαίδευση για την Αειφορία σε

χολικά Εγχειρίδια της Πρωτοβάθμιας

Εκπαίδευσης: Διερεύνηση του Βαθμού

Διάχυσης Εννοιών, Αρχών και Αξιών,

Ζητημάτων και Προβλημάτων του

Περιβάλλοντος

Αλεξάνδρα Κοσκολού,

Δήμητρα πυροπούλου

11:45-12:00

Κριτική προσέγγιση τηλεοπτικής

εκπομπής οικολογικού περιεχομένου από

τη σκοπιά της ΠΕ

Ευφημία Μπαλτζάκη,

Πολυξένη Ράγκου

12:00-12:15

«Οι ημαντικοί Άλλοι»

Πεποιθήσεις χετικές με τις Κοινωνικές

Πιέσεις που Επηρεάζουν την Εκδήλωση

Πρόθεσης για υμμετοχή σε

Υιλοπεριβαλλοντικές Δράσεις

Ελισάβετ Σσαλίκη, Βασίλης

Σσελφές

12:15-12:30

«Πυροσβεστική και χολείο για το

Περιβάλλον»: Ο Δρόμος προς την Αειφόρο

Ανάπτυξη Απαιτεί Δημιουργία Ομάδων

από Διαφορετικά Εργασιακά Πεδία;

οφία Περδικάρη,

Αναστάσιος Βλάχος,

Βαρβάρα Βορύλλα, Μιχαήλ

Μπαρμπαδήμος

12:30-12:45

Αντίληψη Σουριστών για Περιβαλλοντική

Αναψυχή και Διατηρησιμότητα

Προστατευόμενων Νησιωτικών

Οικοσυστημάτων. Η Περίπτωση των

Παξών - Αντίπαξων

Ανδριανή Κάφυρη,

Σάσος Φοβαρδάς,

Κων/νος Ποϊραζίδης,

Γεράσιμος Αντύπας

12:45-13:00

Οι Δημογραφικές Μεταβλητές των Γονιών

ως Παράγοντες που Επηρεάζουν την

Εμφάνιση Υιλοπεριβαλλοντικών

υμπεριφορών

Ιωάννης Βασιλούδης

13:00-13:15

Προσδιορισμός των Προτεραιοτήτων της

Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη

στους Παξούς-Αντίπαξους

Γεώργιος Καρρής, οφία

Μάζη, Αριστοτέλης

Μαρτίνης,

Αριστοτέλης Αλεξόπουλος,

Αθηνά Κόκκαλη

13:15-13:30

Διαδικτυακή Προώθηση του

Θρησκευτικού Σουρισμού ως

Εκπαιδευτικό Εργαλείο για την επίτευξη

Πολιτισμικής Αειφορικής Ανάπτυξης: Η

περίπτωση της Ζακύνθου

Άννα Λιβέρη , Ιωάννης

Παρκοσίδης, Μαρία Καΐλα


υνεδρία 5: Προγράμματα ΚΠΕ & Θεματικά Δίκτυα

Αίθουσα Β

Προεδρείο: Ζήσης Αγγελίδης, Δημήτρης Καλαϊτζίδης, Μαρίνα Παπαγεωργίου,

11:30-11:45

Πρόγραμμα Π.Ε. του Κ.Π.Ε. Κόνιτσας: «Από

το πόρο στο Χωμί», Αειφορική

Προσέγγιση

Κατερίνα Σσούβαλη, Μαρία

Ζαλοκώστα, Ευθυμία

Σσιάρα

11:45-12:00

Η Γεωλογική - Γεωαρχαιολογική Μελέτη

του Προϊστορικού Οικισμού της Αγίας

Παρασκευής (Λαμία, Υθιώτιδα) και η

υμβολή της στον Εμπλουτισμό του

Προγράμματος Π.Ε. «Ο Τγρότοπος της

Αγίας Παρασκευής»

Ευάγγελος Μαρκατσέλης,

Κωνσταντίνος Βουβαλίδης,

Μαρία-Υωτεινή

Παπακωνσταντίνου,

Μαρίνα Παπαγεωργίου,

Κωνσταντίνος Αγγελής,

Γεώργιος ταυρόπουλος,

Νικολέττα Κουτσοκέρα

12:00-12:15

Σο Καμένο Δάσος ως Πεδίο

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης:

Απολογισμός Σριών Φρόνων Εφαρμογής

του Εκπαιδευτικού Προγράμματος

«Εκπαίδευση Ζωής στα Καμένα» από το

Κ.Π.Ε. Ακράτας

Κωνσταντίνα Κιζήλου,

Κωνσταντίνος Γιαννίρης,

Κωνσταντίνος

Κυριακόπουλος, Αθανασία

Πάνου, Παναγιώτα

Νταλταγιάννη, Ιωάννα

Κούρτη, Γεώργιος Φείρας,

Κωνσταντίνος

Παπακωνσταντίνου,

12:15-12:30

Οργάνωση, χεδιασμός και Τλοποίηση

από Εκπαιδευτικούς Δικτύου Δια-σχολικής

υνεργασίας για την Πραγματοποίηση

Προγράμματος Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης με θέμα «Θάλασσα»

Αγγελική Σζιατζιά,

Αλεξάνδρα Κοσκολού,

ταυρούλα Μιχαλοπούλου,

Ανδρέας Κοκορόσκος,

Ευθυμία Κατσούλη

12:30-12:45

Η Πορεία προς την Αξιολόγηση του

Προγράμματος Π.Ε. του ΚΠΕ ουφλίου «Οι

Περιπέτειες του Μεταξοσκώληκα στην

Πόλη του Μεταξιού» και η Αλληλεπίδρασή

του με το Εθ.Δ. «Σο Μετάξι»

Γεώργιος Μπουτάκης,

Μαρίζα Α. Κούβελου,

Μ. Κωνσταντογιάννη, Φ.

Μπαΐρας, Ι. Αλεξούδης, Δ.

Αρχοντούλης, Α. Ιωαννίδης,

Η. Κουτσούλας, Δ.

Λιανόπουλος, Γ. Μπιστίνας

12:45-13:00

Σα Υαράγγια στο Μέσο Ρου του

Αλιάκμονα. Η υμβολή του ΚΠΕ

Βελβεντού στην Ανάδειξη του Σοπικού

Περιβάλλοντος Μέσα από τις

Εκπαιδευτικές Δράσεις του

Κωνσταντίνος αμαράς,

Νικόλαος Σσιουκαρδάνης,

οφία Σσακμάκη, Ερεφίλη

Υουντούλη, Βασίλης

καρκαλάς

13:30-13:45

Εμπειρική Έρευνα για την Επιμόρφωση

των Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας

Εκπαίδευσης προς την Κατεύθυνση της

Αειφορίας

Αντωνίου Ειρήνη


13:00-13:15

Αδόμητοι - Πράσινοι Φώροι στο Αστικό

Περιβάλλον: Προνομιακό Πεδίο

Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών

Δραστηριοτήτων

Ιωάννα Κοντοζήση, Κώστας

Σενεκετζής, Ευγενία

Πανώριου

13:15-13:30 Σο Βραβείο Αειφόρου χολειού Δημήτρης Καλαϊτζίδης,

Βαρβάρα Δηλάρη

13:30-13:45

Οικολογικά χολεία: Ένα διεθνές

εγχείρημα για τη σταδιακή εφαρμογή της

αειφορίας στη σχολική πραγματικότητα

Αντιόπη Υραντζή,

Παντελής Μάναλης

υνεδρία 6: Ειδική Αγωγή

Αίθουσα Γ

Προεδρείο: τέφανος Παρασκευόπουλος, Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη, Κατερίνα

ταγιάννη

11:30-11:45

Παρατηρήσεις από τη υμμετοχή

Μαθητών με Αναπηρίες σε Προγράμματα

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Θεόδωρος Υλωρίδης

11:45-12:00

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Π.Ε.) και

Ειδική Αγωγή (Ε.Α) στο σημερινό σχολείο:

κοινοί ορίζοντες

Μαρία Δημακοπούλου

12:00-12:15

Φτίζοντας γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ

των μαθητών Γενικής και Ειδικής Αγωγής

μέσω της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

στην πορεία προς μια Αειφόρο Ανάπτυξη

Αμαλία Υιλιππάκη &

Μαριάννα Καλαϊτζιδάκη

12:15-12:30

Σο Περιφερειακό Δίκτυο «Περιβαλλοντική

Εκπαίδευση και Ειδική Αγωγή» του ΚΠΕ

τυλίδας. Δραστηριότητες για ΑΜΕΑ με

Θέμα τη Θάλασσα

Αναγνώστου Γιώργος,

ταυρόπουλος Γιώργος

12:30-12:45

Διδακτική Πρόταση για Άτομα με Ειδικές

Εκπαιδευτικές Ανάγκες στο Μάθημα της

Πληροφορικής για την Εκπαίδευση στην

Αειφόρο Ανάπτυξη

Αγαπιάδου Πασχαλίνα

12:45-13:00

Ο Ρόλος της Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης στην Ειδική Αγωγή: το

Παράδειγμα μιας Περιβαλλοντικής

Δράσης σε Ειδικό χολείο

Ιωάννα Γιαννοπούλου,

Μαρία Καζάκου

13:00-13:20

Οπτικοακουστικό υλικό: Περιβάλλον –

Οικολογία – Εκπαίδευση: Ένα Μουσικό –

Ποιητικό Ντοκουμέντο

Αρτέμης Μ. Αθανασάκης


Παράλληλες Δραστηριότητες

άββατο 27/11/10

15:00-17:00 Βιωματικό Εργαστήρι ΠΕ: «Ενέργεια» ΚΠΕ Καστοριάς

15:00-17:00 Περιβαλλοντικές Διαδρομές στην πόλη των Ιωαννίνων: Ιστορία, Κοινωνία,

Οικονομία

Α΄ Διαδρομή: το Νησάκι των Ιωαννίνων

Τπεύθυνος Διαδρομής:

Θωμάς Λώλης, Τπ. ΠΕ

Α/θμιας Ν. Ιωαννίνων

Β΄ Διαδρομή: το Κάστρο των Ιωαννίνων

Τπεύθυνοι Διαδρομής:

Υίλιππος Καραμπίνας,

Μέλος Π.Ο. ΚΠΕ Ζηρού &

Κων/νος Βέργος, ξεναγός

Αριθμός συμμετεχόντων στο εργαστήριο: 20-25 άτομα

Αριθμός συμμετεχόντων στα περιβαλλοντικά μονοπάτια: έως 40 άτομα

Δηλώσεις συμμετοχής στη Γραμματεία του συνεδρίου: άββατο 27 /11: ώρες 09:00-12:00

Α/Α

υνεδρία Παρουσίασης

Αναρτημένων Ανακοινώσεων (Πόστερς)

Σα Πόστερς θα είναι αναρτημένα σε όλη τη διάρκεια του υνεδρίου

Οι συγγραφείς θα πρέπει να είναι Παρόντες το άββατο 27/10/2010

Ώρες 17:00-18:45

Τπεύθυνοι: Ευφροσύνη Ζιώγου, Έλενα Ζωδιάτου, Μάγδα πανού

1. Υυσική Αγωγή και Περιβαλλοντική

Εκπαίδευση: Ένα Project για το Λύκειο

Βασίλης Ζήκας, Άννα

Μυρωνάκη, Γιάννης

Παπαδομαρκάκης

2.

Η Διδασκαλία της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης

της Αγροτικής Παραγωγής ως ένα

Αποτελεσματικό ύστημα που Αποσκοπεί στην

Αειφόρο Ανάπτυξη

Φαράλαμπος Λιθουργίδης,

Ιάκωβος Καλαμαρτζής

3.

ΝΕΡΟ: Φαρακτηριστικά, Αξία, Διαχείριση. Ένα

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης-

Ευαισθητοποίησης-Δράσης

Παναγιώτα Βλόνταρτζικ,

Κατσίκης Απόστολος

4. H Αειφορική Ανάπτυξη στα Βιβλία της Α΄

Λυκείου

ταύρος Λάσκαρης

5.

Σο Πράσινο στις χολικές Αυλές και

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: Αποτελέσματα

Έρευνας Μαθητών και Εκπαιδευτικών (Β΄/θμιας

Εκπαίδευσης) στη Μάνδρα Αττικής

Αικατερίνη Παρθενίου,

Αναστασία Ακουμιανάκη-

Ιωαννίδου, Αλέξανδρος

Κουτσούρης

6.

Η Φρήση των Ιστοεξερευνήσεων (WebQuest) ως

Εκπαιδευτικά Εργαλεία για τη Περιβαλλοντική

Εκπαίδευση

Ελένη Γαγάτση


7.

Ανίχνευση της Δυνατότητας Εισαγωγής του

Διδακτικού Αντικείμενου «Βιολογικές Πρώτες

Ύλες και Ανανεώσιμες Μορφές Ενέργειας» στο

Ελληνικό Εκπαιδευτικό ύστημα

Θεολόγος Γιαννουλάκης,

τέφανος πανομήτσιος,

Αναστασία Δημητριάδου

8.

Διδασκαλία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο

Δημοτικό χολείο. Θεματικό έτος 2010 -11:

Ανθρώπινα Δικαιώματα

Γεωργία Καρούντζου

9. υναισθηματική Νοημοσύνη και ΠΕ

Αθανασία Καρακώστα,

Αναστασία Γιαννοπούλου,

Αντιγόνη Μιξαφέντη,

Δέσποινα Καλανταρίδου

10

Εξατμισοδιαπνοή – Παρουσίαση του

Υαινομένου στους Εκπαιδευτικούς της

Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης με κοπό τη Φρήση

του στη Διδασκαλία του Κύκλου του Νερού

Ιωάννης Λ. Σσιρογιάννης,

Ευαγγελινή Κίττα

11.

Σα Αστικά Πάρκα ως Εργαλείο ΠΕ. Πρόταση

Αναδιαμόρφωσης του Πάρκου Περιβαλλοντικής

Ευαισθητοποίησης “Αντώνης Σρίτσης” στο

Ίλιον, Αττικής

Παναγιώτης Γκατσόπουλος,

Μιχάλης Διακάκης, Λουκάς

Σσαντές

12.

Από την Σέλεια Αρμονία της Θείας Δημιουργίας,

στην Περιβαλλοντική Κρίση και με την

Ορθόδοξη υνείδηση και Αγωγή, στην Αειφόρο

Ανάπτυξη και Ελπίδα.

Αχιλλέας Σσιρούκης,

Βασίλειος Αρέτος, Αθηνά

Καβράκη, Γεώργιος

Σσαλίκογλου

13.

Η Παλαιοντολογική υλλογή του

Σραμπαντζείου Γυμνασίου ιάτιστας και η

Αξιοποίησή της στην Περιβαλλοντική

Εκπαίδευση

Παναγιώτης Περπέσας,

Κωνσταντίνος Σηλαβερίδης,

Αναστασία Φατζηζήση

14.

Παγκόσμιο Πανόραμα Κλιματικής Κρίσης &

Αειφορίας Διεθνής Κόμβος Ευαισθητοποίησης

www.vatraxosvrastos.gr:

Δυναμικό Εργαλείο για την ΠΕ

Ανδρέας Ανδρεόπουλος

15. Πράσινη Επιχειρηματικότητα &

Δημιουργία Θέσεων Εργασίας μέσω ΑΠΕ Σσικολάτας Αλέξανδρος

16.

Σα Παιδιά Αναλαμβάνουν «ΔΡΑΗ ΓΙΑ ΣΟ

ΚΛΙΜΑ!» στο χολείο τους. Ένα Εκπαιδευτικό

Πρόγραμμα από το Δίκτυο ΜΕΟΓΕΙΟ SOS

Φριστίνα Κάτσενου,

τελλίνα Κουλουζάκη

17.

Παιδαγωγικό Τλικό για τον Λύκο: Σα

Αποτελέσματα της Ομάδας του Αρκτούρου «Ο

λύκος μας ενώνει»

Θεοδότη Σζημούλη, Όλγα

τάθη, Μαρία Σσιτινίδου,

Φρυς. Καραγιάννης, Ελένη

Μανωλοπούλου, Νικολέτα

Νάνου, Δήμητρα Μπάδα,

Ανδρ. Παπαδημητροπούλου,

Κίρλας Μάριος, Φαρίκλεια

Κρομυάδου



υνεδρία 7: Εκπαιδευτικό Τλικό


Προεδρείο: Παρασκευή Βασάλα, Γεώργιος Περδίκης, Διονύσης Σριαντάφυλλος,

19:00-19:15

Κριτική επισκόπηση έντυπου

εκπαιδευτικού υλικού

Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης

Αικατερίνη Αβδελά ,

Θοδωρής Α. Μαρδίρης

19:15-19:30

Από το Οικολογικό Αποτύπωμα στην

Εξέλιξη: Μαθητεύοντας στο Βλέμμα του

Άλλου

Ελένη βορώνου

19:30-19:45 Η Παρουσία του Νερού στο Έντυπο

Τλικό των Προγραμμάτων των ΚΠΕ

Θοδωρής A. Μαρδίρης,

οφία Φατζηλεοντιάδου

19:45-20:00

«Δάσος, Ξύλο και Βιομηχανία στην

Πιερία». Αξιοποιώντας τη Βιομηχανική

Αρχαιολογία για την Παραγωγή

Εκπαιδευτικού Τλικού ΠΕ

Νικόλαος Γραίκος,

Γεώργιος Περδίκης

20:00-20:15

Δάσος: Πηγή Νερού και Ζωής.

Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης του Αρκτούρου

Φαρίκλεια Κρομυάδου

20:15-20:30 Μικροί Ερευνητές στο Μονοπάτι – Κατερίνα Κλωνάρη,

18. Σο Παιχνίδι του Κρυμμένου Θησαυρού:

Εργαλείο Μάθησης και Δράσης

οφία Καινούργιου,

Μαριάννα Φατζημιχαήλ,

Μυρτώ Σσιάκαλου,

Αλεξάνδρα Κοσκολού

19. Σέχνη και Αειφορία

Διαθεματικό Project .Δ.Ε. Συλίσου

Φαρά ταματάκη,

Αλεξάνδρα ωμαράκη

20. Η Αειφορία ως Ψφελιμιστικά Ατομική Τπόθεση

Κωνσταντίνος Δημουλάς,

Θεοδώρα Παπαδημητρίου,

Ευριπίδης Δημουλάς,

Θωμάς Κατσαρός, Υωτεινή

Καλύβα, Κωνσταντίνος

Βαϊνάς, Νικόλαος

Υαρμάκης

21. Πολυπαραγοντισμός στην Ανάπτυξη

της Καταστροφικότατης στo Περιβάλλον

Ευριπίδης Δημουλάς,

Κωνσταντίνος Δημουλάς,

Θεοδώρα Παπαδημητρίου,

Θωμάς Κατσαρός, Υωτεινή

Καλύβα, Κωνσταντίνος

Βαϊνάς, Νικόλαος

Υαρμάκης

22.. Μικροί Μαθητές Εξερευνούν το Δάσος Κωνσταντίνα Μπέμπη

23. Η τάση μας Απέναντι στα Ζώα Αντωνία Κωτούλα,

Δέσποινα Κατσούλη

winxp

Highlight


Ανακαλύπτουν τη Υύση και

Δημιουργούν Γεωγραφικά Δεδομένα με

τη Φρήση Νέων τεχνολογιών (GPS και

GIS): Δημιουργία Εκπαιδευτικού Τλικού

Μαρία Σζουρά

20:30-20:45

Παρουσίαση του εκπαιδευτικού υλικού:

Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης

και Κομποστοποίησης (Ε.Μ.Α.Κ.) - Άνω

Λιοσίων και Εφαρμογή του σε

Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα

Νικόλαος Σόγιας

Μιχαήλ κούλλος

υνεδρία 8: Διδακτικές Προτάσεις

Αίθουσα Β

Προεδρείο: Αλίκη Καζταρίδου, Νικόλαος Μπλάντζας, οφία Σσιροπούλου

19:00-19:15

υμβολή στην Ανάπτυξη υστημικής

κέψης κατά τη Μελέτη των

Ανθρωπογενών Οικοσυστημάτων:

χεδιασμός, Τλοποίηση και Αποτίμηση

μιας Διδακτικής Παρέμβασης

Ελένη Μόρφα,

οφία Φατζηλεοντιάδου

19:15-19:30

χολικός Κήπος: Ένα από τα Εργαλεία

Τλοποίησης των τόχων του Αειφόρου

χολείου

Δήμητρα- Ευτέρπη

ωτηροπούλου

19:30-19:45

Η Σέχνη της Εγκατάστασης ως

Διαδραστικό Εργαλείο στην Εκπαίδευση

για το Περιβάλλον και την Αειφορία. Μία

Πρόταση Εφαρμογής σε Παιδιά Δημοτικού

χολείου

Ιωάννης Βλάχος,

Φαρίκλεια Βλάχου,

Ιωάννα Γιακουμάτου

19:45-20:00

Η Καλλιέργεια της Δημιουργικότητας

μέσα από Προγράμματα και

Δραστηριότητες ΠΕ

Αλίκη Καζταρίδου

20:00-20:15

Σο WebQuest ως Εργαλείο Μάθησης στην

Περιβαλλοντική Αγωγή: Διδακτική

Πρόταση: «Προβλήματα του

Περιβάλλοντος»

Παναγιώτης Σαστσίδης,

Μαριάννα Φατζημιχαήλ,

Παναγιώτης Αντωνίου

20:15-20:30

Η Αξιοποίηση της Θεωρίας της

Μετασχηματίζουσας Μάθησης στην

Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Σο Παράδειγμα «Ο Κύριος της Υτωχής

Οικογένειας» του Cheri Samba

Αικατερίνη Καλαμαρτζή

20:30-20:45

κέψεις του Albert Camus και η

Υωτογράφηση στην Περιβαλλοντική

Εκπαίδευση. Η Εμπειρία μου από την

Εφαρμογή της στα χολεία

Κλεάνθης Βασδόκας

20:45-21:00 Η Κλιματική Αλλαγή στην Εκπαίδευση Άννα Σσουκαλά,


Γιώργος Κωφόπουλος


Αίθουσα Γ

Προεδρείο: Πηνελόπη Παπαδοπούλου, Αθανάσιος Μόγιας, Γεώργιος Μανουσάκης

19:00-19:15

Η Αναλυτική Επεξεργασία Δεδομένων (On

Line Analytical Processing) στην

Τποστήριξη Αποφάσεων των Τπευθύνων

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των

Διευθύνσεων Εκπαίδευσης

Γιώργος Ραβασόπουλος,

Ιωάννα Παπαιωάννου,

Βουτσινάς Βασίλειος

19:15-19:30

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και

Δημιουργική κέψη. Αντιλήψεις

Εκπαιδευτικών για τις Έννοιες

και τη Μεταξύ τους χέση

Αθανάσιος Δήμος,

Μαρία Δασκολιά

19:30-19:45

Διερεύνηση Επιμορφωτικών Αναγκών των

Εκπαιδευτικών της Α΄ Δ/νσης

Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών που

Εφαρμόζουν Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης

Μαρία Δημοπούλου,

Ελένη Μπαμπίλα

19:45-20:00

Η Εφαρμογή Προγραμμάτων Π.Ε. και

Υιλοπεριβαλλοντική υμπεριφορά και

Ενέργειες Εκπαιδευτικών της Προσχολικής

Αγωγής

Μαρία Κουρέτα,

Πηνελόπη Παπαδοπούλου

20:00-20:15

Διερεύνηση Αντιλήψεων των

Εκπαιδευτικών Δευτεροβάθμιας

Εκπαίδευσης για τα Περιβαλλοντικά

Ζητήματα

Νεζάμ Σζαμπερής,

Βασίλης Παπαβασιλείου

20:15-20:30

Οι απόψεις και οι αντιλήψεις των

εκπαιδευτικών για την επιμόρφωση στη

μεθοδολογία της συστημικής

προσέγγισης του περιβάλλοντος

Αναγνωστάκης .,

Νάσαινας Γ.

20:30-20:45

Ερμηνείες Εκπαιδευτικών για τις

Πολυδιάστατες Έννοιες της Ανάπτυξης,

της Αειφορίας και της Αειφόρου

Ανάπτυξης

Βάιος Κώτσιος

20:45-21:00

Διερευνώντας τις Γνώσεις των

Εκπαιδευτικών χετικά με τη Ρύπανση

των Τδάτων και την Εκπαίδευση για

Αειφορία

Θεόδωρος Αντωνίου,

Νεζάμ Σζαμπερής,

Νατάσα Σζαμπερή

Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2010


«Hotel Du Lac»



Προεδρείο: Γεώργιος Σσαπαρλής, Ζυγούρη Έλενα, Σάσος Φοβαρδάς

09:15-09:30

Οι πολιτικές ανάπτυξης της

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στην

Ελλάδα μέσα από το θεσμό των Κέντρων

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.

1990 – 2010: Μία κριτική θεώρηση

Θεμιστοκλής μπαρούνης

09:30-09:45

«Επιστημονικός Αλφαβητισμός μαθητών

Λυκείου: Η περίπτωση διδακτικών

παρεμβάσεων του προγράμματος PARSEL

σε θέματα Σεχνολογίας, Περιβάλλοντος

και Κοινωνίας(STES) Science, Technology,

Environment and Society

Ευφροσύνη Νάκου,

Γεώργιος Σσαπαρλής

09:45-10:00

Οι Αντιλήψεις των πουδαστών της

Θεματικής Ενότητας «Ανοικτή και εξ

Αποστάσεως Εκπαίδευση» του

Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου για

την Εξ Αποστάσεως Επιμόρφωση στην ΠΕ

Παρασκευή Βασάλα,

Παλασία Γεωργιάδου

10:00-10:15

Ερευνητική Προσέγγιση των Απόψεων των

Εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας

Εκπαίδευσης για τις Βασικές Αρχές, τα

Μεθοδολογικά Ζητήματα και τα

Ζητήματα Αξιολόγησης στα

Προγράμματα Π.Ε.

Ζυγούρη Έλενα

10:15-10:30

Ανάλυση Επιχειρηματολογίας χετικά με

τη Μείωση του Οικολογικού

Αποτυπώματος

Σάσος Φοβαρδάς,

Κωνσταντίνος Κορφιάτης

10:30-10:45

Βοτανικοί Κήποι και ο Ρόλος τους στο

Φώρο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης:

Οι Αντιλήψεις των Εκπαιδευτικών των

ΚΠΕ

Άννα Σαμπούκου,

Μαρία Παπαφωτίου,

Αλέξανδρος Κουτσούρης

10:45-11:00

Αξιολόγηση της Αποτελεσματικότητας

του Περιβαλλοντικού Προγράμματος

«Οι Δρόμοι του Νερού – Η Λίμνη της

Καστοριάς» του Κέντρου Περιβαλλοντικής

Εκπαίδευσης Καστοριάς σε Μαθητικό

Πληθυσμό του Ν. Κοζάνης

Ιωάννης Κούτρας

11:00-11:15

Αντιλήψεις Νηπίων και Παιδιών Γ΄

Δημοτικού για τους Σρόπους

Αντιμετώπισης της Καταστροφής του

Δάσους

Ιφιγένεια Ηλιοπούλου

υνεδρία 11: Διδακτικές Προτάσεις


Αίθουσα Β

Προεδρείο: Απόστολος Κατσίκης, Κωνσταντίνος κορδούλης, Μπαζίγου Κατερίνα

09:15-09:30

Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: Περιβαλλοντική

πολιτική και δράσεις στο πλαίσιο της

αειφορίας

Απόστολος Κατσίκης

09:30-09:45

Περιβαλλοντική Εκπαίδευση για

Τποψήφιους Εκπαιδευτικούς Α΄/θμιας


Αχιλλέας Μανδρίκας,

Κωνσταντίνος κορδούλης

09:45-10:00 Ανάπτυξη Λογισμικού για τη Μελέτη του

Υαινομένου του Θερμοκηπίου

Ιωάννης Παρκοσίδης,

Αχιλλέας Μανδρίκας,

10:00-10:15

Αξιοποιώντας τις ΣΠΕ για Περιβαλλοντικό

Γραμματισμό και τις Περιβαλλοντικές

Επιστήμες για Πληροφορικό Γραμματισμό

Άνθιμος Φαλκίδης

10:15-10:30 Νέες Σεχνολογίες στο Εργαστήριο

Περιβαλλοντικών Επιστημών

Πλούταρχος Χωμιάδης,

Κωνσταντίνος κορδούλης

10:30-10:45

Σοπική Ιστορία και ΠΕ στο Δημοτικό

χολείο: Η Διδακτική Αξιοποίηση του

Λιμναίου Οικισμού Δισπηλιού

Παρασκευή Γκόλια, Έλενα

Ζυγούρη

10:45-11:00

Μελέτη Περίπτωσης, Ανάλυση Λόγου και

Εννοιολογική Φαρτογράφηση χέσεων

Αιτίας Αποτελέσματος ως Διδακτικές

Σεχνικές για την Προσέγγιση των

Επιπτώσεων των Κλιματικών Αλλαγών

Κατσιγιάννη Αφροδίτη,

Μαραγκουδάκη Ελένη,

Μικρογιαννάκη Ιωάννα,

Μπαζίγου Κατερίνα,

μπαρούνης Θεμιστοκλής,

ωτηροπούλου Δήμητρα,

Υαραγγιτάκης Γιώργος,

Υωτιάδης Μιχάλης,

Φριστοδούλου Νικόλαος

11:00-11:15 Περιβαλλοντικό Εικαστικό Παιχνίδι στην

Κατεύθυνση της Αειφορίας

Κωνσταντίνα Μπολιεράκη,

Μελπομένη-(Μελίνα)

Κυζερίδη,

Σριανταφυλλιά Υυντανίδου,

Μαρίνα Μαραβελάκη


υνεδρία 12: Δια Βίου Μάθηση

Αίθουσα Β

Προεδρείο: Κώστας Νικολάου, Ιωάννα Παπαϊωάννου, τέλιος αλαπατάρας

09:15-09:30

Λογοτεχνία και Περιβαλλοντικός

Γραμματισμός στη Δια Βίου Μάθηση:

Διεπιστημονική Προσέγγιση μετά

Μουσικής (και ΣΠΕ) στο χολείο Δεύτερης

Ευκαιρίας Καλαμάτας

Ευαγγελία Κυλιντηρέα,

Ελευθέριος Αλεξόπουλος,

Ελένη Λιανού

09:30-09:45 Σο χολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στο Δρόμο αρακινίδου οφία ,


για την Αειφορία. Ένα παράδειγμα:

«Ενέργεια, εσύ είσαι η ζωή μου»

Υαρμάκης Ιωάννης

09:45-10:00

«Ήμασταν δυο, ήμασταν τρεις, είμαστε

χίλιοι δεκατρείς<»: Η επιμόρφωση των

εκπαιδευτικών στην ΠΕ, στο νομό Αχαΐας,

την πενταετία 2005-2010

Ιωάννα Παπαϊωάννου,

Ιωάννης Βλάχος,

Κων/να

Παπασωτηροπούλου,

Ελένη Αντωνακοπούλου

10:00-10:15

Η συμβολή της Έρευνας Δράσης στην

επαγγελματική ανάπτυξη του

εκπαιδευτικού

Φριστίνα Κάτσενου,

Φριστίνα Νομικού,

Ευγενία Υλογαΐτη

10:15-10:30

Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών στη

Διαχείριση Περιβαλλοντικών

Προβλημάτων στο Δρόμο για ένα Αειφόρο

Αύριο, με ένα πρόγραμμα Leonardo da

Vinci, στη Βαρκελώνη

Κουράκου Γεωργία,

Καλκάνη Ασημίνα,

Σζιότζιου-Μηλιώνη Λένα

10:30-10:45

Διαθεματική προσέγγιση στην

Εκπαίδευση για την Αειφορία στο δημόσιο

τομέα: Παρουσίαση ενός προγράμματος

επιμόρφωσης στελεχών Οργανισμών

Σοπικής Αυτοδιοίκησης του Νομού

Πέλλας

Φρήστος Μπιμπίτσος,

Ευγενία Πετρίδου

10:45-11:00 Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη

στα χολεία Δεύτερης Ευκαιρίας

Καλαμαρτζής Ιάκωβος,

Λιθουργίδης Φαράλαμπος

11:00-11:15 Η Π.Ε. στην κοινωνία της ύστερης

νεωτερικότητας

Δημήτριος Πατουχέας,

ουζάνα Νικολαΐδου,

Βασιλική Δάσιου


11:30-13:30

τρογγυλό Σραπέζι


Θέμα: Σοπικές Κοινωνίες και Αειφόρο χολέιο

υντονιστής: Θεόδωρος Μαρδίρης

υμμετέχουν: Μιχάλης Σρεμόπουλος, Ευρωβουλευτής, Απόστολος

Κατσίκης, Καθηγητής Παναπεστημίου Ιωαννίνων, Σσούβαλη Κατερίνα,

Τπεύθυνη ΚΠΕ Κόνιτσας, Παπαϊωάννου Ιωάννα, Τπ. ΠΕ Β/θμιας Ν.

Αχαΐας, Αβδελλή Θεολογία, Δασκάλα

13:30-14:00

υνεδρία σε Ολομέλεια


υμπεράσματα - Κλείσιμο του υνεδρίου

Προεδρείο: Ιωάννης Παντής, Νίκος τεφανόπουλος Θοδωρής Μαρδίρης,

«Δάσος, Ξύλο και Βιομηχανία στην Πιερία». Αξιοποιώντας τη Βιομηχανική Αρχαιολογία για την Παραγωγή Εκπαιδευτικού Υλικού Περιβαλλοντικής


Νικόλαος Γραίκος1, Γεώργιος Περδίκης2

1. Σχολικός Σύμβουλος Π/βάθμιας Εκπ/σης Πιερίας

[email protected] 2. Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπ/σης Δ/βάθμιας Εκπ/σης Πιερίας

[email protected]

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην Πιερία, μία περιοχή της Βόρειας Ελλάδας με πλούσια δάση γνωστά από την αρχαία ακόμη εποχή, στα μέσα του 20ου αιώνα λειτούργησαν τρία εργοστάσια επεξεργασίας ξύλου πανελλήνιας εμβέλειας. Σήμερα από αυτά υπο-λειτουργεί μόνον το ένα, ενώ τα υπόλοιπα βρίσκονται σε κατάσταση εγκατάλειψης. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις και τα υπολείμματα του τεχνολογικού εξοπλισμού που σώζονται ακόμα in situ στα εργοστάσια αυτά, αποτέλεσαν το υλικό σχεδιασμού μιας πρότασης προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για παιδιά όλων των σχολικών βαθμίδων (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο) στο πλαίσιο εκπαιδευτικού υλικού για την υποστήριξη δικτύου σχολείων με θέμα τη βιομηχανική κληρονομιά και συντονιστικό φορέα το ΚΠΕ Νάουσας. Με δεδομένο το διεπιστημονικό χαρακτήρα της βιομηχανικής αρχαιολογίας, στην πρότασή μας διερευνούμε τις δυνατότητες αξιοποίησης των βιομηχανικών καταλοίπων στο σχεδιασμό προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με δραστηριότητες διαθεματικού χαρακτήρα.

ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Βιομηχανική αρχαιολογία, τεχνολογία επεξεργασίας ξύλου, βιομηχανικά τεκμήρια, ανάγνωση πηγών, εθνογραφική έρευνα, πολυτροπικότητα, βιωματικές τεχνικές, διαθεματικότητα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ορεινή περιοχή της Πιερίας, δηλαδή οι ανατολικές πλευρές των Πιερίων και του Ολύμπου, διαθέτουν ιδιαίτερα πλούσια και παραγωγικά δάση από την αρχαιότητα ακόμη. Στην περιοχή αυτή ξεκίνησε ουσιαστικά στη χώρα μας η εκμετάλλευση του δάσους σε βιομηχανική κλίμακα. Κατασκευάστηκαν, στη δεκαετία του ’30, ένα εργοστάσιο ξυλείας στα Σκοτεινά (Μόρνα) Πιερίων που παρήγε ξύλινους στρωτήρες για το σιδηρόδρομο και ένα εργοστάσιο εμποτισμού τους στην Κατερίνη. Ένα τρίτο εργοστάσιο προστέθηκε το 1964 στο Λιτόχωρο ως συνέχεια του πρώτου εργοστασίου της Μόρνας. Από τα εργοστάσια αυτά σήμερα υπο-λειτουργεί μόνον το τρίτο, ενώ οι εναπομείνασες εγκαταστάσεις αποτελούν μέρος της βιομηχανικής κληρονομιάς της Πιερίας.

mailto:[email protected]�

mailto:[email protected]�

Η μελέτη αυτών των βιομηχανικών καταλοίπων και της επίδρασης που είχαν κατά τη λειτουργία τους στις τοπικές κοινωνίες είναι αντικείμενο έρευνας της Βιομηχανικής Αρχαιολογίας. Χρησιμοποιώντας τις αρχές και μεθόδους του κλάδου αυτού της ιστορικής επιστήμης, συγκεντρώσαμε στοιχεία, πηγές και μαρτυρίες για τη λειτουργία τους και τα χρησιμοποιήσαμε στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Το περιβάλλον ως χώρος ζωής του σημερινού ανθρώπου και οι προβληματικές καταστάσεις του που αποτελούν αντικείμενα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, έχουν καθοριστικά επηρεαστεί και διαμορφωθεί από δύο και πλέον αιώνες βιομηχανικού τρόπου παραγωγής και βιομηχανικού πολιτισμού. Τα ορατά σημεία αυτής της επίδρασης τα βλέπουμε συχνά γύρω μας, συνήθως με μια απλή περιήγηση: Παλιά λατομεία, μεταλλεία, εργοστάσια, αποθήκες, μύλοι, ελαιοτριβεία, παλιά μηχανήματα, οχήματα και άλλα αντικείμενα εμφανίζονται μπροστά μας συνήθως εγκαταλειμμένα και αφημένα στη φθορά, σιωπηλοί μάρτυρες της ιστορίας της βιομηχανικής εποχής. Τα κατάλοιπα αυτά του βιομηχανικού πολιτισμού αποτελούν βιομηχανική κληρονομιά και μπορεί να είναι σημαντικά από αρχιτεκτονική, ιστορική, τεχνολογική, επιστημονική ή αισθητική άποψη. Σύμφωνα με έναν ορισμό, βιομηχανική κληρονομιά είναι οι επινοήσεις, τα τεχνικά επιτεύγματα και τα αγαθά της βιομηχανικής εποχής που διαμόρφωσαν αυτό που αποκαλείται σύγχρονος τρόπος ζωής (Judith Al. & Putnam T., 1996· Μπελαβίλας, 2001, Δεληγιάννη, 2007). Κυρίως μετά το 1950, διαμορφώθηκε η Βιομηχανική Αρχαιολογία (Β.Α.), ως κλάδος των αρχαιολογικών και ιστορικών επιστημών με στόχο τη διεπιστημονική μελέτη της βιομηχανικής κληρονομιάς. Μπορεί να οριστεί ως συστηματική διερεύνηση όλων των υλικών πηγών του βιομηχανικού παρελθόντος από την προϊστορία ως και το παρόν της καταγραφής και της αναζήτησης τρόπων διατήρησης τους σε ορισμένες περιπτώσεις, έρευνα των τόπων και των δομών της πρώτης βιομηχανικής δραστηριότητας και ειδικά των μνημείων της βιομηχανικής επανάστασης (Slotta, 1992· Δεληγιάννη 2007). Όπως είναι φανερό η Β.Α. δεν περιορίζεται στη δραστηριότητα της βιομηχανικής εποχής, αλλά εντάσσει στη μελέτη της τη μακρά διάρκεια της οικονομικής και τεχνολογικής δραστηριότητας των ανθρώπινων κοινωνιών (Ρεπούση, 2007). Η Β.Α. έχει διπλό χαρακτήρα: είναι πεδίο διεπιστημονικών αναζητήσεων και ταυτόχρονα πεδίο πολιτισμικών πρακτικών. Ξεκινά από τα αντικείμενα, τις μηχανές, τα κτίρια και τους τόπους δουλειάς για να φθάσει στους ανθρώπους, τις κοινωνικές σχέσεις και τα μέσα παραγωγής (Αγριαντώνη & Μπελαβίλας, 1998). Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση δεν μπορεί να αδιαφορεί για την βιομηχανική κληρονομιά καθώς συχνά έχει συμβάλλει αποφασιστικά στη φυσιογνωμία του τοπίου ή του οικοσυστήματος (π.χ. στα λιγνιτορυχεία ή στις αλυκές) και γενικά του περιβάλλοντος. Ο διεπιστημονικός και συνθετικός χαρακτήρας που διακρίνει τη μέθοδο έρευνας της Β.Α. μπορεί να αξιοποιηθεί από την Π.Ε. που επιδιώκει σύνθετες και ολιστικές προσεγγίσεις του περιβάλλοντος. Εξάλλου η κριτική προσέγγιση των σημερινών καταστάσεων του περιβάλλοντος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την ιστορική διάσταση, δηλαδή την αναφορά στο παρελθόν. Η Β.Α. μπορεί να συμβάλλει στην κατανόηση και ερμηνεία σημερινών καταστάσεων του περιβάλλοντος, όταν σε αυτό περιλαμβάνονται σημαντικά στοιχεία του βιομηχανικού παρελθόντος (Ρεπούση,

2007· Γραίκος & Περδίκης 2008). Μια τέτοια περίπτωση αποτελούν τα τρία εργοστάσια δασικής βιομηχανίας στην Πιερία. ΤΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΞΥΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΣ Η Πιερία είναι ιστορικά συνδεμένη με το δασικό στοιχείο. Σε όλη τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, το μεγαλύτερο τμήμα της Πιερίας καλύπτονταν από πλούσια δάση, τα οποία αποτέλεσαν πηγή πλούτου για τους κατοίκους της (Αναγνωστόπουλος, 1971· Κωτούλας, 1989· Παντερμαλής, 1999· Κουρουζίδης, 2001). Μέχρι την απελευθέρωση του 1912 δεν γίνονταν ορθολογική εκμετάλλευση του δασικού πλούτου της Πιερίας, εξαιτίας της έλλειψης δασοπονικής στρατηγικής από την Οθωμανική διοίκηση. Μετά την απελευθέρωση και τη μικρασιατική καταστροφή, η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων για τη γεωργική αποκατάσταση των προσφύγων, η υπερβόσκηση, οι παράνομες ξυλεύσεις και οι πυρκαγιές από φυσικά ή ανθρωπογενή αίτια (εμπρησμοί για τη δημιουργία βοσκοτόπων, πόλεμοι κλπ) ήταν οι βασικές αιτίες της συρρίκνωσης των δασικών εκτάσεων μέχρι το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Κατά τη δεκαετία του 1930 και μεταπολεμικά, παρατηρείται μεγάλη ανάπτυξη στον τομέα επεξεργασίας του ξύλου στην Πιερία, συνέπεια της αντίστοιχης προόδου που σημείωσε η ελληνική δασοπονία, με την εγκατάλειψη του παραδοσιακού συστήματος διαχείρισης με ενοικιαστές και τη δημιουργία Δασαρχείων πρότυπης δασοπονίας. Παράλληλα παρουσιάζεται έντονο κρατικό ενδιαφέρον για εκσυγχρονισμό των υποδομών (δασικών δρόμων, φυτωρίων, μηχανισμών επιτήρησης κ.λπ.) και την κατασκευή εργοστασίων επεξεργασίας του ξύλου. Κατασκευάζονται έτσι στα τέλη της δεκαετίας του ’30 στην Πιερία δύο πρότυπες για την εποχή τους μονάδες επεξεργασίας ξύλου. Το εργοστάσιο στρωτήρων στα Σκοτεινά (Μόρνα) Πιερίων και το εργοστάσιο εμποτισμού των Ελληνικών Σιδηροδρόμων (ΣΕΚ) στην Κατερίνη. Μετά τον πόλεμο, στα μέσα της δεκαετίας του ’60 λειτούργησε η μεγάλη μονάδα επεξεργασίας ξύλου στο Λιτόχωρο, η οποία αντικατέστησε τη μονάδα της Μόρνας. Σύμφωνα με μελέτες που εκπονήθηκαν το διάστημα 1929 – 30, η επιλογή της Πιερίας για την ίδρυση των πρότυπων μονάδων οφείλεται στην ύπαρξη σιδηροδρομικού δικτύου και θαλάσσιας διεξόδου σε περίπτωση ανάγκης, στη διαπιστωμένη ύπαρξη υπόγειων υδάτων σε μικρό βάθος στην Κατερίνη, τα οποία ήταν αναγκαία για τη διαδικασία εμποτισμού, στην κεντρική θέση της περιοχής σε σχέση με την προβλεπόμενη εκμετάλλευση των δασών οξυάς Μακεδονίας – Θεσσαλίας και στην ύπαρξη του πλούσιου δασικού συμπλέγματος Σκοτεινών – Φτέρης – Λιβαδίου (Κοκκίνης, 1947-1949). Πριν από το σχεδιασμό του εκπαιδευτικού μας προγράμματος ερευνήσαμε διεπιστημονικά τα αρχαιολογικά, ιστορικά, οικονομικά, ανθρωπολογικά και εθνογραφικά στοιχεία που σχετίζονται με τη λειτουργία των εργοστασίων ακολουθώντας την παρακάτω μεθοδολογία: (α) Έρευνα σε τοπικά αρχεία και τα αρχεία των εργοστασίων (βλ. κατάλογο ανέκδοτων αρχείων).

(β) Μελέτη του ιστορικού πλαισίου ανέγερσης και λειτουργίας των εργοστασίων, μέσα από γενικότερες μελέτες της ιστορίας των περιοχών, βιβλιογραφία τοπικής ιστορίας και δημοσιεύματα στον τοπικό τύπο της Κατερίνης. (γ) Παλιό φωτογραφικό υλικό και προφορικές μαρτυρίες εργαζομένων. (δ) Μελέτη των κύριων και βοηθητικών κτιριακών εγκαταστάσεων (κατόψεις, μορφολογία, αρχιτεκτονικά στοιχεία, περιβάλλον χώρος). (ε) Καταγραφή του μηχανολογικού εξοπλισμού, όπως επίσης και άλλου υλικού στους χώρους των εργοστασίων. (στ) Περιγραφή και ανασύνθεση της γραμμής παραγωγής των εργοστασίων και της λειτουργίας των μηχανημάτων. (ζ) Μελέτη μεθόδων επεξεργασίας του ξύλου που χρησιμοποιήθηκαν, όπως χημικές εμποτιστικές τεχνικές, μέθοδοι πρίσης ξυλείας κ.ά. (η) Προσπάθεια ερμηνείας των κοινωνικών, πολιτισμικών και οικολογικών επιπτώσεων λειτουργίας των εργοστασίων, όπως βιοτικό επίπεδο εργαζομένων και πλησιόχωρων οικισμών, ατυχήματα, συνθήκες εργασίας και αμοιβές, αλλαγή νοοτροπιών, θετικές ή αρνητικές επιδράσεις στο άμεσο περιβάλλον κ.ά. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Όπως προαναφέραμε τα βιομηχανικά κατάλοιπα αποτέλεσαν τις τελευταίες δεκαετίες αντικείμενο διεπιστημονικής έρευνας. Η Β.Α., οι πολιτισμικές σπουδές, η πολιτισμική οικολογία και εθνογραφία, η οικονομική ιστορία, η κοινωνιολογία, η ιστορία των επιστημών και της τέχνης είναι μερικοί από τους επιστημονικούς κλάδους, οι οποίοι συνεισέφεραν επιστημολογικά εργαλεία, για την πληρέστερη ερμηνεία και κατανόηση των βιομηχανικών τεκμηρίων. Τα βιομηχανικά κατάλοιπα όμως είναι συγχρόνως και πολλά υποσχόμενες, πηγές άντλησης υλικού για την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Ένα μεγάλο μέρος των σύγχρονων αστικών περιβαλλόντων διαμορφώθηκε κάτω από την επίδραση της βιομηχανικής και της τεχνολογικής ανάπτυξης, οι αρνητικές συνέπειες της οποίας έναντι του φυσικού περιβάλλοντος τονίζονται συχνά από τις περιβαλλοντικές αναλύσεις. Όμως η βιομηχανική και η τεχνολογική πραγματικότητα δημιουργεί νέα ανθρωπολογικά και πολιτισμικά δεδομένα και κατά συνέπεια προκαλεί νέων πεδία ενδιαφέροντος στις περιβαλλοντικές σπουδές και στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Εργοστάσια, νερόμυλοι ή ατμοκίνητοι μύλοι, μεταλλεία, εργαλεία και πλήθος άλλων βιομηχανικών εγκαταστάσεων, που κατασκευάστηκαν το περασμένο αιώνα ή και παλαιότερα εκτός από οικονομικές, τεχνολογικές και κοινωνιολογικές μονάδες αποτελούν συγχρόνως αρχιτεκτονικά και πολιτισμικά τεχνουργήματα (Slotta 1992, Nessi 2005), τα οποία εκφράζουν τις ανθρωπολογικές νοοτροπίες της εποχής και τις νέες σχέσεις αλληλεξάρτησης με το δομημένο ή το φυσικό περιβάλλον στο οποίο εντάσσονται (Milton, 1996). Γι αυτό μπορούν να αποτελέσουν αφορμές για το σχεδιασμό εκπαιδευτικού υλικού για ποικίλα αλληλεξαρτώμενα μαθησιακά πεδία, όπως την ιστορία, την τεχνολογία και την περιβαλλοντική εκπαίδευση. Το εκπαιδευτικό υλικό με θέμα την επεξεργασία της ξυλείας στην Πιερία αποτέλεσε μέρος του ευρύτερου εκπαιδευτικού υλικού: «Εκπαίδευση και Βιομηχανική κληρονομιά. Νήματα, καπνά, σχοινιά, ξύλα και καράβια…» (Ρεπούση & Δεληγιάννη Ο., 2007: 191 - 231). Το υλικό αρθρώνεται σε πέντε ενότητες κάθε μία από τις οποίες στοχεύει σε ειδικότερα ζητήματα.

Έτσι η πρώτη ενότητα με τίτλο: «Το δάσος και το ξύλο στην καθημερινή ζωή μας από τα αρχαία χρόνια ως σήμερα» έχει ως βασικούς στόχους τη γνωριμία των παιδιών με την έννοια του δάσους ως σημαντικής βιοκοινότητας και την κατανόηση της διαχρονικής σημασίας της χρήσης των επεξεργασμένων ή όχι προϊόντων του ξύλου στην καθημερινή ζωή και σε ποικίλες άλλες εκδηλώσεις της ζωής του ανθρώπου (εμπόριο, θρησκεία, τέχνη κ.ά.) και ν’ ανακαλύψουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που προσφέρει το δάσος στον άνθρωπο. Η δεύτερη ενότητα με τίτλο: «Από το τσεκούρι στα ηλεκτροκίνητα μηχανήματα κοπής. Η επεξεργασία του ξύλου παλαιότερα και σήμερα» έχει ως βασικούς στόχους να κατανοήσουν τα παιδιά τη σημασία της μετάβασης από τους χειρωνακτικούς τρόπους επεξεργασίας του ξύλου στους μηχανοκίνητους, να γνωρίσουν τις βασικές μετατροπές ενέργειας και τη λειτουργία των βασικών μηχανών και εργαλείων επεξεργασίας του ξύλου (πλάνη, τόρνος κ.ά.), όπως επίσης και των βασικών υλοτομικών εργασιών. Η τρίτη ενότητα με τίτλο: «Νεροπρίονο. Η τομή στην τεχνολογία επεξεργασίας του ξύλου» στοχεύει στη γνωριμία των παιδιών με τη λειτουργία του νεροπρίονου και των μετατροπών ενέργειας που συνδέονται με αυτήν, ενώ στόχοι της τέταρτης ενότητας με τίτλο: «Βιομηχανική επεξεργασία του ξύλου. Το παράδειγμα των εργοστασίων στην Πιερία» είναι να κατανοήσουν τα παιδιά την έννοια της γραμμής παραγωγής των εργοστασίων και τα τεχνικά χαρακτηριστικά μηχανημάτων. Στόχοι της πέμπτης ενότητας με τίτλο: «Αυξάνοντας την αντοχή του ξύλου. Εργοστάσια εμποτισμού» είναι να κατανοήσουν την έννοια της γραμμής παραγωγής επεξεργασίας του ξύλου στα εργοστάσια εμποτισμού ξυλείας, να πειραματιστούν με τη φυσικοχημική διεργασία του εμποτισμού και να γνωρίσουν τεχνικούς όρους και χαρακτηριστικά μηχανών. Η έκτη και τελευταία ενότητα με τίτλο: «Επεξεργασία ξύλου και κοινωνίες εργατών. Για μια αειφορική διαχείριση του δάσους» έχει ως στόχους να συναισθανθούν τα παιδιά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι εργάτες/τριες της επεξεργασίας του ξύλου την παλαιότερη εποχή (μισθοί, εργατικά ατυχήματα, ασφάλιση, δικαιώματα κ.ά), να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα εργατικής απασχόλησης και συνθηκών εργασίας της γυναίκας εργάτριας σε διαχρονικό επίπεδο, να διαμορφώσουν θετικές στάσεις και συμπεριφορές ως προς το δάσος και την ορθή διαχείρισή του σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας και να αντιληφθούν τη σημασία των διεθνών συνθηκών προστασίας του περιβάλλοντος. Για την επίτευξη των στόχων αυτών αλλά και γενικότερων στόχων όπως οι ικανότητες συσχετισμού και διαχείρισης πληροφοριών, η κατανόηση και η χρήση τεκμηρίων κ.ά., προτείνονται δραστηριότητες για κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα (Νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο), οι οποίες θα μπορούσαν να χωριστούν σε τέσσερεις κατηγορίες. Στην πρώτη ανήκουν οι δραστηριότητες πειραματισμού, παρατήρησης και καταγραφής δεδομένων. Για παράδειγμα στην πέμπτη ενότητα προτείνεται ένα απλό πείραμα κατανόησης της διαδικασίας του εμποτισμού, που απευθύνεται σε μαθητές όλων των ηλικιών (Γραίκος & Περδίκης, 2008). Στην πρώτη και στη δεύτερη ενότητα προτείνονται δραστηριότητες παρατήρησης και καταγραφής δεδομένων, όπως των προϊόντων και των υπηρεσιών τις οποίες προσφέρει το δάσος και των υλοτομικών εργασιών που γίνονται με χειρωνακτικά ή μηχανοκίνητα μέσα.

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι γνωστικού τύπου δραστηριότητες με τις οποίες οι μαθητές πληροφορούνται για εξειδικευμένα τεχνολογικά, ιστορικά και άλλα ζητήματα. Για παράδειγμα στην πέμπτη ενότητα τα παιδιά γνωρίζουν τα μηχανήματα του εργοστασίου εμποτισμού μέσω ενός αποσπάσματος τεχνικού κειμένου. Στη δεύτερη ενότητα μαθαίνουν για τις βασικές μετατροπές ενέργειας και για τους τρόπους μηχανικής επεξεργασίας του ξύλου. Στην τρίτη ενότητα πληροφορούνται για τον τρόπο λειτουργίας του νεροπρίονου και στην τέταρτη για τη γραμμή επεξεργασίας του ξύλου. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στις δραστηριότητες διασύνδεσης διαφόρων μορφών τεκμηρίων, όπως γραπτών ή προφορικών ιστορικών πληροφοριών, τεχνικών και πολυτροπικών κειμένων (σχεδιαγραμμάτων, φιρμών εργοστασίων, εφημερίδων, χαρτών κ.ά.), οι οποίες συνιστούν μία ξεχωριστή τρίτη κατηγορία με έντονο διαθεματικό χαρακτήρα (Lemke 1990: 183–213, Halliday & Martin 1993: 197-198, Kress & Leeuwen 2001). Για παράδειγμα στην πέμπτη ενότητα τα παιδιά καλούνται να ανασυνθέσουν τη γραμμή παραγωγής του εργοστασίου εμποτισμού μέσω του συνδυασμού εικονιστικών πηγών (φωτογραφιών των μηχανημάτων) και γραπτών κειμένων. Στην ίδια ενότητα παρατίθενται τα πολυτροπικά κείμενα με τις ελληνικές και τις ξένες φίρμες και τα τεχνικά χαρακτηριστικά διαφόρων μηχανημάτων του εργοστασίου εμποτισμού και οι μαθητές καλούνται να διασυνδέσουν τις πληροφορίες που προκύπτουν και να καταλήξουν σε συμπεράσματα σχετικά με την ελληνική και ξένη βιομηχανία παραγωγής μηχανημάτων επεξεργασίας του ξύλου. Στην τρίτη ενότητα, η ταυτόχρονη παράθεση διαφόρων ειδών πηγών στοχεύει στην κατανόηση των βασικών χαρακτηριστικών ποικίλων κειμενικών ειδών (τεχνικών, λογοτεχνικών και πολυτροπικών κειμένων) και την αναγνώριση του επικοινωνιακού τους στόχου. Συγχρόνως τα παιδιά αναπτύσσουν ικανότητες συνδυασμού πληροφοριών από διαφορετικά είδη πηγών επιλέγοντας τα στοιχεία που υπερτερούν σε κάθε μία από αυτές. Η τέταρτη κατηγορία δραστηριοτήτων αφορά τις ελεύθερες μαθητικές δράσεις και παρεμβάσεις, οι οποίες στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης των βιομηχανικών μονάδων και των ποικίλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων της λειτουργίας τους. Τα παιδιά ασκούνται ατομικά ή ομαδικά στην ανάγνωση προφορικών ή φωτογραφικών μαρτυριών και καλούνται να σχεδιάσουν μικρές εθνογραφικές έρευνες συλλογής δεδομένων, που σχετίζονται με τη διαχρονική λειτουργία των εργοστασίων (Frake 1962, Thompson 2002, Γραίκος 2006). Προτείνονται επίσης ποικίλες άλλες δράσεις, όπως ρεπορτάζ στις μαθητικές εφημερίδες, παρουσιάσεις σε συγκεντρώσεις των τοπικών κοινωνιών, παιχνίδια ρόλων κ.ά., με τις οποίες τα παιδιά καλούνται να αναπτύξουν δυναμικούς και βιωματικούς τρόπους διαφύλαξης της βιομηχανικής κληρονομιάς και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που σχετίζονται με τη διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων και την αλόγιστη βιομηχανική εκμετάλλευση των δασών. Σε όλες τις κατηγορίες δραστηριοτήτων παρατίθενται πληροφορίες, οι οποίες βοηθούν τα παιδιά να αναζητήσουν πληροφορίες από το διαδίκτυο, ενώ στο τέλος του εκπαιδευτικού προγράμματος παρατίθεται και βασικό λεξιλόγιο τεχνικών όρων. Συμπερασματικά, οι διάφορες κατηγορίες δραστηριοτήτων, όπως πειραματισμού, καταγραφής δεδομένων, συσχετισμού τεκμηρίων και γνώσεων, ελεύθερης βιωματικής

έκφρασης προτείνουν τρόπους για την εκπαιδευτική αξιοποίηση των βιομηχανικών τεκμηρίων. Ο διεπιστημονικός χαρακτήρας και οι ποικίλες ιστορικές και κοινωνικές προεκτάσεις του θέματος συνιστούν το γνωσιακό και βιωματικό πλαίσιο των δραστηριοτήτων. Είναι στο χέρι του εκπαιδευτικού να αξιοποιήσει το υλικό αυτό διαμορφώνοντας το πλαίσιο των εκπαιδευτικών πρακτικών, που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες της τάξης του και μπορούν να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον και τη δημιουργικότητα των παιδιών στη διαδικασία του γενικότερου αλλά και ειδικότερου περιβαλλοντικού γραμματισμού τους (Baynham 2002).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αγριαντώνη Χ. & Μπελαβίλας Ν. (επιμ.) (1998). Ιστορικός και βιομηχανικός εξοπλι-

σμός στην Ελλάδα. Αθήνα: Οδυσσέας. Αναγνωστόπουλος Π. (1971). Η αρχαία Ολυμπική Πιερία. Θεσσαλονίκη, Εστία

Πιερίδων Μουσών Κατερίνης, 1971. Γραίκος Ν. (2006). Αφηγήσεις και φωτογραφίες για το περιβάλλον του τόπου μου. Οι

εθνογραφικές και οι εικονιστικές μαρτυρίες στην περιβαλλοντική εκπαίδευση. Κονταριώτισσα: ΥΠ.Ε.Π.Θ. - Πανεπιστήμιο Αιγαίου – Δημοτικό Σχολείο Κονταριώτισσας Πιερίας.

Γραίκος Ν. & Περδίκης Γ. (2008). O εμποτισμός ως μέθοδος προστασίας του ξύλου και η ιστορία της χρήσης του στην ελληνική βιομηχανία ξύλου – Αξιοποίηση στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Στο: 3ο Περιβαλλοντικό Συνέδριο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη, 14-17/5/2008, CD πρακτικών. Θεσσαλονίκη: Ένωση Ελλήνων Χημικών – Περιφερειακό Τμήμα Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας.

Δεληγιάννη Ο. (2007). Από τη Βιομηχανία στην Κληρονομιά της. Στο: Ρεπούση Μ. & Δεληγιάννη Ο. (επιμ.), xv – xx.

Κοκκίνης Ι. (1947-1949). Το εργοστάσιον εμποτισμού των Σ.Ε.Κ. εν Κατερίνη. [Α΄ μέρος], Το Δάσος 4, (έτος Α΄, τριμηνία Δ΄, 1947), σ. 43 – 50. [Β΄ μέρος], Το Δάσος 5, (έτος Β΄, τριμηνία Α’, 1948), σ. 47 – 52. [Γ΄ μέρος], Το Δάσος 6 - 7, (έτος Β΄, τριμηνίαι Β΄ – Γ΄, 1948), σ. 57 – 64. [Δ΄ μέρος], Το Δάσος 8 -9, (έτος Β΄ - Γ΄, τριμηνίαι Δ΄, 1948 – Α΄, 1949), σ. 43 – 50.

Κουρουζίδης Σ. (επιμ.) (2001). Όλυμπος. Κείμενα και εικόνες δύο αιώνων. Κατερίνη: Πιερική Αναπτυξιακή Α.Ε.

Κωτούλας Δ. (επιμ.) (1989). Ελληνικά Δάση. Αθήνα: Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας – Ε.Τ.Β.Α.

Μπελαβίλας Ν. (2001). Ο δρόμος με τις φάμπρικες. Στο: Οδός Πειραιώς. Εκεί όπου στέκουν ακόμη καμινάδες, ένθετο, Επτά Ημέρες-Η Καθημερινή.

Παντερμαλής Δ. (1999). Δίον. Η Ανακάλυψη, Αθήνα: Adam. Ρεπούση Μ. (2007), Βιομηχανική Κληρονομιά. Ένα νέο διεπιστημονικό πεδίο. Ένα

νέο διαθεματικό σχολικό αντικείμενο. Στο: Ρεπούση Μ. & Δεληγιάννη Ο. (επιμ.), ix – xii.

Ρεπούση Μ. & Δεληγιάννη Ο. (επιμ.) (2007). Εκπαίδευση και Βιομηχανική Κληρονομιά. Νήματα, καπνά, σχοινιά, ξύλα και καράβια… Θεσσαλονίκη: ΥΠ.Ε.Π.Θ., ΚΠΕ Νάουσας.

Baynham, M. (2002). Πρακτικές Γραμματισμού. Μεταφρ. Αραποπούλου Μ., Αθήνα: Μεταίχμιο.

Frake, C.O., (1962), Cultural ecology and ethnography. American Anthropologist 64, σ. 53 – 59.

Halliday, M.A.K. & Martin, J.R. (1993), Writing Science. Literacy and Discursive Power. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.

Kress, G. & Leeuwen, van T. (2001). Multimodal Discourse. The modes and media of contemporary communication. London: Arnold.

Lemke, J. L. (1990). Talking Science. Language, Learning and Values. Westport, Connecticut. London: Ablex Publishing.

Milton, K. (1996). Environmentalism and Cultural Theory. Exploring the role of anthropology in environmental discourse. London: Routledge.

Nessi L. et. all (2005). Εργαλεία των τεχνών. Η τέχνη των εργαλείων. Από την Αναγέννηση στη βιομηχανική εποχή. Συλλογή Luigi Nessi και Musée international d’horlogerie de La Chaux-de-Fonds. Kατάλογος έκθεσης. Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη.

Judith Al. & Putnam T. (1996). Η βιομηχανική κληρονομιά. Διαχείριση πόρων και χρήσεις. Μετάφρ.: Ελεάνα Βλάχου, Αθήνα: Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ.

Slotta R. (1992). Εισαγωγή στη Βιομηχανική Αρχαιολογία. Μετάφρ. Α. Παπαδόπουλος. Αθήνα: Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ.

Thompson P. (2002). Φωνές από το παρελθόν. Προφορική Ιστορία. Μετάφρ. Ρ. Β. Μπούσχοτεν – Ν. Ποταμιάνος. Αθήνα: Πλέθρον.

Ανέκδοτα αρχεία: Αρχείο Εργοστασίου εμποτισμού Ελληνικών Σιδηροδρόμων Κατερίνης. Αρχείο Εργοστασίου Στρωτήρων Μόρνας Πιερίων. Αρχείο Κρατικής Βιομηχανίας Ξύλου Λιτοχώρου. Βιβλίον Χρονικών Δασαρχείου Σκοτεινών, από έτους 1950 μέχρι 1973, χειρόγραφο.

Γραίκος, Ν. & Περδίκης, Γ. 2010. ”Δάσος, Ξύλο και...

Documents

Transcript of Γραίκος, Ν. & Περδίκης, Γ. 2010. ”Δάσος, Ξύλο και...